Book Title: Panch Sangraha
Author(s): Hiralal Devchand, Pukhraj Amichand Kothari
Publisher: Yashovijayji Jain Sanskrit Pathshala Mahesana
Catalog link: https://jainqq.org/explore/011635/1
JAIN EDUCATION INTERNATIONAL FOR PRIVATE AND PERSONAL USE ONLY
Page #1
--------------------------------------------------------------------------
________________ rahI graMthAMka 9 kahIM zrI zaMkhezvara pArzvanAthAya nama: zrI-hi-dharma-bhakti-prema-sarAra nama: zaTIkAma ABSTRATI still roll zrI caMdramahattarAcArya viracitaka paMca graha che - pIvArikAthamikazALI vAvaNI ziAririNAli li prathama khaMDa ' zrImAna AcArya zrI malayagiri racita TIkAne anuvAda temaja sArasaMgraha, pararI Adi sahita. its rU. 8-00 OAI gatie : anuvAdaka ? . zrI hIrAlAla devacaMda-vaDhavANakALa nathI nArAja che sva , samAja . mArA napAvI che A pU. AcArya zrI vijyabhaktisUrIzvarajI ma. sAhizirtha e munirAja zrI sacakavijayajI mahArAja saMpAdaka : 5. pukharAja amIcaMdajI ThArI-mahesANA [ adhyApaka-zrI yazavijayajI jaina sarakRta pAThazALA ! tA.kaDANA :
Page #2
--------------------------------------------------------------------------
________________ " : prakAzaka : vakIla cImanalAla amRtalAla zAha bAbulAla zivalAla mahetA onararI sekreTarIe. zrI yazovijayajI jaina saMskRta pAThazALA ane zrI jaina ekara maMDaLa-mahesANA [sadagata zeTha zrA veNIcaMda suracaMdasaMsthApidl. 29. M. PANND - prAptisthAne - zrI jaina zreyasakara maThaLa mahesANa [u. gujarAta. zrI jaina zreyaskara maThaLa pAlItANA [saurASTra) vIra sa. 2497 1 vi. saM. 2027 ]. mUlya-sadupayoga If sane 1971 L prata 1000 | mudraka : bhAnuca nAnacaMda mahetA zrI bahAdurasiMhajI bI. presa pAlItANA
Page #3
--------------------------------------------------------------------------
________________ sa'pAdakIya nivedana zrI zakhezvara pArzvanAthAya namaH vartamAnakALamAM jaina zvetAmbara sapradAyamAM vAdane lagatA je AgamA ane je zranyA maLe che temAM prastutagranthanu mukhya sthAna che e hakIkata krusiddhAntanA jANunAzaAthI ajANa nathI. bhAratIya dareka darzanamAM kAI ne kAI rIte ochA ke vadhu pramANamA karUMvAdanuM sthAna gAvAyeluM che paraMtu jainadarzanamAM jema syAdvAda ahiMsAvAda AdinuM jeTaluM vistRta ane vyavasthita svarUpa che tevu' ja vistRta ane vyApaka pramANamAM kavAdanuM sthAna rahelu che. tevu krayAdanu sthAna anya koi darzanamAM jovA maLatu nathI. A hakIkata nakkara hAvA chatAM jainadAna kevala kama vAdane ja mAne che e mAnyatA bhUla bharelI che. kemake kavAdanI jema A dAna kALa, svabhAva, niyati ane puruSA A cAra vAdAne paNa teTaluM ja mahattva Ape che ane bhinna bhinna kAryAmAM teomAMnA keAI ekane mukhya rAkhI bAkInAone gauNa tarIke svIkAre che. jainadarzanamAM ghaNA khaNa AgamamAM chuTaka chuTaka kane lagatI vicAraNAo jovA maLe che paraMtu hAlamAM jenA vicchedra che te dRSTivAda nAmanA mA aMgamAM kramapravAda nAmanA sapurNa pUrNAMmAM ane amAyaNIya nAmanA pUrvInA keTalAya bhAgAmAM sAgApAMga savistRta vicAA karavAmAM Avela che ane te ja pUrva zrutanA AdhAre pUjya candraSi mahattarAcArca 96 gAthA pramANe A paMcasa'graha mULa granthanI ane tenA upara lagabhaga navathI dazahajAra zloka pramANa strApaNa TIkAnI racanA karelI che ane pUjya AcArya malagirijI mahArAja sAhebe aDhAra hajAra Aka pramANa TIkA racela che. 6 prastuta granthanA kartA AcAya zrI candramahattarAcAya yAre thayA ? ane teozrIe bIjA kei manthA racela che ke nahI te bAbata khAsa phoi spaSTa ullekha maLatA nathI mAtra vAyAM TIkAnA aMte prazastimAM pete pASinA ziSya candraSTi nAmanA sAdhu vaDe mATalA ullekha maLe che paNa teozrI mahattarapadmathI vibhUSita hatA ema keTalAya sthaLe jovAmAM Ave che ane mahattara zabda 'vIranI navamI dazamI sadImA vadhAre pracalita hate tethI teozrI navamI tathA dazamI sadImAM thayela harI ane mahattam padmathI vibhUSita haze ema anumAna karI sakAya che. TIkAkAra pUjya AcArya malayagirijI mahArAja sAhemanuM paNa spaSTa jIvanaritra kyAMya levAmAM Avatu' nathI paNa A AcArya mahArNaja kalikAlasarvajJa pUjaya A0 hemacendrasUrIzvarajI mahArAjanA samakAlIna hatA ane teozrIe sarasvatIdevInI ArAdhanA karI AgamA' tA makararvAda upara TIkA racavAnu` varadAna
Page #4
--------------------------------------------------------------------------
________________ prApta karela tethI teozrIe vaNA Agame tathA prakaraNAdi upara saraLa ane suMdara karela TIkAo Aje paNa prApta thAya che. - pUjya prerakazrInA dAdAguru pUjyapAda sva. AcArya vijayabhaktisUrIzvarajI mahArAja sAhebane paNa A viSayamAM khUba ja rasa ane tatvaspazI. badha hato tethI mahesANAmA teozrI jyAre jyAre padhAratA tyAre tyAre mane upAzraye bolAvatA ane hamezA kalAke sudhI ATha karaze ane temAM AvatA upazamanAkaraNa, kSapakazaiNi A viSayenI ghaNI ja UMDANapUrvaka vicAraNA karavA ane teozrInI pAsethI mane navuM navuM jANa vAne lAbha maLatuM hatuM temaja teozrInA ziSyaratna svaparama pUjya paMnyAsathI kanakavijayajI mahArAja sAhebane paNa A viSayane eTale ja rasa hatA ane tethI ja teozrInA ziyana ane prastuta pranthanA preraka parama pUjya munizrI cAvajayajI mahArAja sAhebe paNa mahesANAmAM cAturmAsa daramyAna apramatta bhAve cha mAsa sudhI satata athAga prayatna karI kamaprakRti Adi granthane tatvasparza mananapUrvaka suMdara ahayAsa karyo tyArathI ja A viSaya upara teozrInuM ciMtana satata cAlu ja rahyuM ane avasara prApta thatA pacAsa graha granthanuM keTalAka sudhArA vadhArA sAthe puna: anuvAda karavAnuM kArya bhAIzrI vasaMtalAla maphatalAla dvArA mane suprata karavAmAM AvyuM ane mArI cakSuvikalatA AdinA kAraNe parAdhInatA hovA chatA A kArya karavAmAM mane paNa ghaNuM navIna vicAravA ane jANavA maLaze ema mAnI meM saharSa tene ravIkAra karyo. A viSaya eTale badhe gahana hovAthI aneka varSo sudhI tenA upara ciMtana manana karavA chatAM tene vizALa bAdha azakya nahI te duzakaya te mAnI zakAya, tethI te viSayane mane khAsa bAdha na hatA chatAM trIza varSa pahelAM A saMsthAnA mAnada maMtrI DokaTara maganalAla lIlAcaMdabhAIe ane bhUtapUrva menejara ane mArA vidyAgu pUjya murabI zrI prabhudAsa becaradAsabhAIe athAga prayana dvArA A viSayanA niSNAta sIneranivAsI pakina zrIyuta caMdulAla nAnacaMdabhAInI sasthAmA khAsa nImaNuka karI teozrInI pAse mane tathA bAza sahAdhyAyI bAbulAla sAvacaMdabhAIne A viSayane zakaya teTalo sArA ane saceTa bodha karAvavA kamAvaDI Adi granthAne mananapUrvaka abhyAsa karAvela ane chellA dazeka varSathI siddhAnta mahAkadhi svargastha AcAryadeva 108 zrI vijayamasIzvarajI mahArAja sAhebanI ane teozrInI nizrAmAM kamasihA tene ati uMDANa pUrvaka abhyAsa karI sodhana karavA pUrvaka karyasAhityane lagatA aneka navIna granthanA nirmAtA 50 pU. munirAja zrI jayavijayajI ma. sATa dhamanaMdavijayajI ma. sA. vIrazekharavijayajI ma. sA. ane jagaracandravijayajI ma. sA. Adi aneka muni bhagavatenI atyanta pASTithI mane te navA pratye vAcavA ane manana Adi karavA temaja prasaMgopAta thayela zaMkAonuM samAdhAna mAdi meLavavAno apUrva lAbha maLatA hatA ane A granthamAM paNa sAragraha, praznottarI temaja TIpA A lakhavAmA AchIe banAvela uttarapayaDIbadha A aneka granthAmAthI vizeSa mArgadarzana maLyuM ane taduparAMta teozrIe jAte paNa pitAnA amUlya samayane bhAga ApI keTalAka mAki viSayonA AgamapA Aha batAvI suMdara khulAsAo Apela Ama A viSayane mane kaIka baMdha thavAthI A grantha saMpUrNa taiyAra karI zako chuM
Page #5
--------------------------------------------------------------------------
________________ tethI mAtRsaMsthA zrImada yavijayajI pAThazALAne, pUjya vidyAguruone ane svargata parama pUjya AcAryadeva zrI vijayamasUrIzvarajI mahArAja sAheba Adine huM atyanta RNI chuM ane te savane jeTalo AbhAra mAnuM teTalo ocho ja che, sArasaMgraha AdinuM sapUNa meTara prathama dvAjanuM paramapUjya munirAja zrI jagazcandravi. ma. sA. dvitIya kAranuM kaThinazrI dhIrajalAla DAhyAlAle, tutIya dvAranuM sunirAja zrI mahAbhadravijayajI masA. jayaghoSavijayajI masA. vIrazekharavijayajI ma. sAha ane pavitra zrI chabIlAsa kezarIcaMdabhAie ane ekathI pAca dvAranuM meTara paMThita thI amulakhalAsa muLacaMdabhAIe temaja pacama dvAranuM Tara 50 50 jathazeSa vi. masA. tathA vIrazekhara vira mahArAja sAhebe tathA pU. munirAja zrI kaMdatvajayajI ma. sAhebe khUba ja kALajIpUrvaka tapAsI Apela ane teozrInI sUcanAthI yogya sudhArAo paNa karela che. bhAI punamacaMda kevaLacaMda tathA paMDita zrI bAbulAla savacarabhAInuM paNa keTaluka mArgadarzana maLela tethI A sthaLe te savA huM khUba khUba AbhAra mAnuM chuM. tathA zuddhipatraka banAvavA Adi A granthanA saMpUrNa kAryamAM saMsthAnA bhUtapUrva adhyApaka bhAi zrI ratilAla cImanalAle sa pUrNa sahakAra Apela ane presakepI AdinA kAryamAM gRhapati zAntilAla semacaMdabhAI tathA adhyApaka vasatalAla narottamadAsane paNa sahakAra maLela che. sArasa kahAdika taiyAra karavAmAM zakya teTalI kALajI rAkhavA chatAM zvasthatA doSa tathA prasaSa AdinA kAraNe kaIpaNa khalanA rahI gaI hoya ane koIpaNa sthaLe kaI paNa Agamaviruddha lakhAyuM hoya te badala saraLa bhAve mithyAdukRta mAguM chuM ane A viSayanA niSNAta suNa mahAzayane je kaMI kSatio jaNaya te jaNAvavA namrabhAve vijJAta karavA pUrvaka viramuM chuM vIra saMvata 247 ] vikrama saMvata 207 vaizAkha vada 7 semavAra tArIkha 17-5-971 vaDagAma (rAjasthAna) nivAsI pukharAja amIcaMdajI koThArI prImadda yazovijayajI jaina saMskRta pAThazALA mahesANuM (u. gu)
Page #6
--------------------------------------------------------------------------
________________ u po dU ghA ta che te sarve namaH Astika gaNAtA dareka darzane AtmAne mAne che. AtmA mAne e eka vAta che ane te kevo che? e jANavuM e bIjI vAta che. AtmAne svIkAra karyA chatAM tenuM yathArtha svarUpa samajavAmAM bhalabhalA thApa khAI gayA che. ne te kAraNe AtmAne mAnavA chatAM kharekhara na mAnavA jevI sthitimAM mUkAI gayA che. jenadarzana AtmAnuM je svarU samajAve che, te zraddhA ane AgAmagappa che, chatAM AtmA age utpana thatAM te te aneka praznonuM sundara samAdhAna mA maLe che. jainadarzana anusAra AtmA che. AtmA anaMta che. AtmAnA pradeza asaMkhyAta che. dareka AtmAnuM svarUpa samAna che. nigada e AtmAnI anAdikAlIna sthiti che, bhavitavyatAnA baLe AtmA nigAdamAMthI nIkaLe che ane uttarottara AgaLa vadhe che. bhavya hoya te chevaTe mekSa pAme che. abhavya AtmA nava vaiveyakanI uparanI devagati paNa pAmI zakato nathI. abhavya AtmAne saMsAra anAdi anaMta che. bhavya AtmA je vyavahA2mAM Avelo che tene saMsAra anAdi sAta che saMsArane aMta thayA pachI pharI saMsAramAM AvavApaNuM rahetuM nathI. Atmapradeza prakAzanI jema gheDA kSetramAM rahI zake che ane prasarI paNa zake che. A gulanA asa khyAtamA bhAgathI laine sAdhika hajAra e jananA sULabhUta zarIramAM te rahe che. uttara kriya zarIranI apekSAe sAdhika lAkha ejananA zarIramAM te rahe che. samudakatanI vicAraNAe cauda rAja-leka kSetravyApI paNa bane che, sAmAnya rIte saMsArI AmA svazarIravyApI che ane siddha AtmA chevaTe je zarIra choDe che tenA 2/3 bhAga ghana svarUpe sadAkALa rahe che, AtmAnA kereka pradeza vizuddha chatAM anAdisiddha vibhAva-svabhAvane kAraNe ATha pradeza sivAya pratyeka pradeza avarAelA rahe che. jyA sudhI jIva saMsAramAM che, tyAMsudhI e AvaraNa rahyA ja kare che. jIva upara AvAraNa karanAra je dravya cheteM kama che. karma e ajIva che, pudagalasvarUpa che. sUrama che. upayogamAM AvatA pudagalamAM sarvathI sUkSma A karma che. kamane svIkAryA vagara vijataMtranI vyavasthA keI rIte saMgata thai zakatI nathI, dareka darzanamAM kama-athavA kamane anurUpa keipaNa tatva svIkArAyuM che. te te tatvane mAnyA pachI paNa tenI vicAraNAmAM thara jaIne dareka darzane aTakI paDayA che. jyAre jainadarzane A viSayamAM Aje paNa khUba AgaLa che. kamaviSayaka adhyayana karanArane jenadananuM kasAhitya sAMgopAMga vAMcavuM hoya te paNa varSo joIe karmanuM svarUpa samajavA mATe keTalIka vAto khyAlamAM rAkhavA jevI che
Page #7
--------------------------------------------------------------------------
________________ karmanA pagale che, vibhAvadazAmAM vIte AtmA te pagale grahaNa kare che. AtmA sAthe te pudagala ekameka thaI jAya che. A sarva ravabhAvasiddha che. ani AkAzane bALI zakatA nathI ane caMdana AkAzane ThaThaka ApatuM nathI evuM A viSayamAM nathI. madirA buddhine bagADe che ane brAhatI buddhine rti Ape che. eTale tathvI para viSayamAM padArthane asaMgata karatA te AgaLa karIne vicAra karanAra chava bhUla kare che. badhAelA kama AtmAnA guNane dabAve che. e je je guNane lagAve che tene anurUpa karmanA nAma che. A kAraNe karmanA mULa ATha prakAra paDyA che. dareka karmanA uttara vibhAga che. A uttara pravRtio sudhInuM svarUpa vistArathI maLe che. paNa tenI avAstara prakRtie, temAM paNa bheda vagere vicAraNAo paNa chuTI chavAI thayelI che. vizvamAM jaNAtA jIvane kaI paNa bhAva evo nathI ke jemAM karma bhAga na bhajavatuM hoya, kamara kema baMdhAya che? kabadhinA kAraNa kayA che? ItyAdi vicAre vyavasthita karavAthI karmanuM svarUpa yathAvata samajAya che. kAraNa dUra karavAthI tene lIdhe AvatA karmo baMdha thAya che, pachI kama baMdhAtuM hoya te paNa AtmAnA te te guNane te karma DhAMkI zakatuM nathI. bAMdheluM karma avazya bhogavavuM paDe che, e bhAga rasathI ane pradezathI ema be prakAra che. pradezathI dareka karma vivuM ja paDe. rasathI vidAya paNa kharuM ane na paNa levAya, rasathI vAtuM ja kama verAya che evuM samajAya che. karmamAM parivartana eTale pheraphAra thaI zake che. mULa svabhAva kAyama rahe che paNa avAra parAvartana thAya che, avAntara parAvartanamAM paNa tuM thAya ketu na thAya ityAdi svarUpe samajavA jevuM che, badhAeluM kama chava dhAre te jaladI paNa verI zake che. karmamAM A sarva kArya karanAra je prakriyA te karaNa kahevAya che. e kAraNe ATha che, 1 baMdhana, 2 sakama, 3 unA, apavanA, udIraNa, 6 upazamanA nidhatti ane 8 nikAcanA. A kAraNenI vicAraNA karavAthI kamara ane jIva zuM karI zake che? enuM bhAta spaSTa thAya che. vitaranuM niyamana karanArA pAMcamAM kama paNa che. kALa, svabhAva, niyari, karma ane puruSArtha e pAMca che. e pAMca maLyA sivAya kaMIpaNa kArya thatuM nathI e niyama che. chatAM paNa kAryavize eka-bIjAne pradhAna gauNalAva avazya rahe che. kALasvabhAva ne niyatinI vivakSA gauNa karIne AgamAM kamara ane puruSArtha age keTalIka viziSTa vicAraNAo balAla age karI che. kama baLavata che ke puruSArtha baLavAnuM che? e prazna aDIkhama sadAne mATe khaDA ja rahyA kare eve che. kAraNake vizvamAM baje rIte banatuM AvyuM che, bane che ane banyA karaze, kyAreka karma AtmA upara bhAra karI jAya che te kyAreka AtmA kamara upara jora karI jAya che. zrI bhagavatIjI satramAM paNa e hakIkata spaSTa kahI che. "hAtha mA thayA, tyavi aor a AtmAne svAdhIna puruSArtha che. bhavya puruSArtha keLavIne karmabandhanamAMthI sadA mATe sukta manavuM e paramayi che. e dayeyanI siddhi anatA AtmAoe karI che, eTale jIve karma sAme satata jajumavAnuM cAlu ja rAkhavuM e kartavya che. bhAgyamAM nathI, kama ADuM Ave che. karma kArDa cha ityAdi vicAre AgaLa karIne
Page #8
--------------------------------------------------------------------------
________________ jIvane puruSArthamAM nirbaLa banAvanAra AgaLa vadhI zakatA nathI karma dravya Ape che, drazyathI dUra rAkhI zake che, kama kSetra-kALanuM niyamana karI zake che. kaMI jIvane vibhAvadazAmAM mUkI zake che. paNa karma AtmAnA mULabhULa guNane ApI zakatuM nathI, te te te dUra thAya tyAre ja prakaTa thAya che. dareka jIvane svakRta kamaja bhegavavAnuM hoya che. temAM bIjA sahAyarUpa-nimitta bane che, paNa anyanuM karma anyane upayogI thatuM nathI. nizcitapaNe A niyama che. chatAM vyavahAramAM A aMge cAra prakAra che. 1 pitAnuM kareluM karma pateja bhogave - A hakIkata te prasiddha che. A aMge udAharaNe zeAdhavA javA paDe evuM nathI, 2. pitAnuM kareluM kama bIjA bhAga-bIjAne lAbha Ape. A vAta mULabhUta niyamathI viruddha jevI lAge, paNa vAstavamAM evuM nathI. A bIjA prakArane kAraNe ja jIva eka bIjA upara upakAra karI zake che. " zo zALA e tatvArtha sUtranuM paNa e rahasya che, eTale keTalAka karma evA hoya che ke jene sIdho upayoga pitAne kaze na heya ne te bIjAne sAsaM yA mAThuM phaLa ApatuM hoya, jema vizalyAne hAthe apAelI auSadhi lakSmaNane zalya rahita karavA samartha banI. emAM vizalyAne evA kamane udaya hatuM ke tene hAthe ja zalya mATe pitAne e karmanuM kAMI sIdhu phaLa nathI tene lAbha te bIjAne maLe che. karmasiddhAMta ane upara uparathI jaNAtA A vidha kharekhara virodha nathI, eka yazaH Adi nAmakarma vede che, jyAre bIjAne sAta vedanIya Adi kamI verAya che. Ama eka-bIjAne sAkamaudayamAM lAvavAmAM nimitta bane che. 3 5 tAnuM kareluM kAma pate tathA bIjA ema ubhaya bhogave che A prakAra paNa uparanA jevo ja che phera eTale che ke karmanuM phaLa pitAne paNa lAbhadekhItA lAbha Ape che. evA keTalAka puNya ane pApanA ukayo che ke je puNya-pApanA udayavALa jIva pote ane tenI sAthe saMkaLAelA sukhI-du:khI thatA hoya che. vizvamAM A prakAra paNa sulabha rIte jovAmAM Ave che. AnuM samAdhAna paNa bIjA prakAranI jema samajI zakAya evuM che. 4. pitAnuM karma nathI pitAne upayogI ke nathI bIjAne A prakAramAM keTalAka tuccha karmo Ave che. bIjI rIte je karma pradezamAtrathI bhagavAI jAya che te karma dekhItI rIte kazA upayogamAM AveluM gaNAtuM nathI prathama rIte vanya kasuma jevuM e che. bIjI rIte vagara varase vikharAI gaelA vAdaLa jevuM e che. kama bhegavavAmAM vya, kSetra, kALa, bhAva ane bhava pradhAna bhAga bhajave che. A pAMcanA sAgama sivAya karmane bhAga thaI zakato nathI. karmanuM adhyayana karavA mATe grantha ghaNAM che. tenuM kamasara adhyayana paraMparAgata cAlyuM Ave che. prAthamika granthathI laIne Taca sudhInA grantha che. vyAkaraNanA adhyayananI jema A adhyayana be vibhAgamAM vahecAelu che, eka prakriyA anusArI ane bIjI takanusArI. jema vyAkaraNamAM keTalAMka rUpa-sAdhanikA AdimAM kuzaLa hoya che te keTalAekane e viSayamAM kacAza heAya che paNa teo vyAkaraNanA UMDA vicAre karI zake che, te aMgenI carcA zAstrArtha karavAmAM temane majA Ave che. e pramANe keTalAka karmanI prakRtie tenA guNasthAnaka AmacI baMdha, udaya, udIraNA ane sattA mAgaNI anusAra
Page #9
--------------------------------------------------------------------------
________________ guNasthAnake ane banyAdi ema salamAti sIma bheda-prabhedAnI vicAraNAmAM bhAre rasa dharAvatA hoya che, paNa teo enA hetuo vicAravAmAM gucavAI jAya che. bIjI bAju keTalAkane hetuonI vicAraNA sArI phAve che teone prakRtie AdinI gaNanAmAM rasa upaja nathI zrAvakemAM pUrva karma sabadhI adhyayanane rasa viziSTa kSetromAM sAro jovAmAM AvatA hatA. Aje paNa che paNa pUrva je jovAtA nathI. arthalakSI adhyayana vadhavAne kAraNe emAM ATa AvI che. A eka pradhAna kAraNa che. A adhyayana jIvane karma e chA karavAmAM atyanta upayogI che evuM samajAya te A viSayamAM rasa vizeSa vadhe jemAM rasa vadhe che te viSaya sahele lAge che. e viSaya pachI choDavo gamato nathI. karmagrantha viSayaka adhyayana vadhe e aMge evA evA upAyo yojavA joIe ke jethI e adhyayana karanArAonI pratiSThA-gaurava vadhe. karmasaMbaMdhI vicAraNA AgamasUlaka che. vartamAnamAM vidyamAna agIyAra aMga Adi 45 Agame che. temAM jude jude sthaLe karmasaMbaMdhI aneka vicAre che. paNa keTalAka bhAvo evA che ke je AgamamAM vartamAnamAM upalabdha thatA nathI. mULa te A viSayane savistara sAMgopAMga samajAvatuM karmapravAda nAmanuM AThamu pUrva hatuM. bAramuM daSTivAda aMgaviccheda pAmatA e pUrva paNa viccheda pAmyuM. Aya sthUlabhadrajI sudhI 14 pUrve hatAM. tyArapachI Arya vajasvAmIjI sudhI daza pUrve hatAM. e pachI ghaTatAM ghaTatAM pUrvajJAna viruda pAmyuM. sUrirandara haribhasUrijI mahArAjanA samayamAM jeke pUrvo viccheda pAmI gayA hatAM paNa keTalAka pUrvanA chUTaka chUTaka pravAha vahetA hatA e pravAhamAM avagAhana karavuM atikaThana hatuM. keI viralAne ja e zakya hatuM. zrI haribhadrasUrijI mahArAje e pravAhamAM avagAhana karIne te te bhAva jaLavAI rahe, bhAvi bhane upakAraka bane te mATe pUrvAnumAri keTalAka prakaraNAdi grantha guththA jemAMnA vartamAnamAM paNa keTalAka vidyamAna che. carNimahAra paNa evAja mahApuruSa hatA. teozrIe A paMcasaMgraha prantha guze, jemAM pUrvagata viSayanuM saMkalana karyuM che. ethI A granthanuM mahatva vizeSa che. zvetAmbara jainazAsanamAM A granthanI pratiSThA viziSTa che. A granthanuM adhyayana karavu karAvavuM e eka khumArI che. A adhyayana karanAra-karAvanAra kSaNabhara vizvanuM bhAna bhUlI jAya che, evA prakAranI tallInatA keLavyA sivAya A granthane rasAsvAda mANI zakAto nathI. kasabadhI vicAraNAmAM spardhA kare evuM digambarenuM sAhitya che karmasAhitya ane digambare paNa khUbakhUba gaurava le che. zvetAmbara darzananA ullekha pramANe mULabhUta pravAhamAthI digama zrI vIranirvANa bAda sAtamA saikAmAM chuTA paDayA, zivabhUtithI A mata pratye. jainazAsanamAM sAta niha gaNAvyA che. te digambarane AThamA sarva nihala svarUpe kahyA che. digammare kevalIne kAlAhAra ane strIne mokSa mAnatA nathI A mukhya be vicAronA anusandhAnamAM bIjI ghaNI vicAraNAothI digambare chuTA paDI gayA che. digambare gaNadharacita AgAme sava vida pAmyA che, temanI pAse je kAMi sAhitya che te viziSTa munienuM raceluM che ema teo mAne che. Ama te sAmAnya rIte ema manAya che ke mULabhUta viSayamAM digambara-zvetAmbara vacce matabheda nathI. paNa e mAnyatA bahu
Page #10
--------------------------------------------------------------------------
________________ 10 A sa vajUdavALI nathI. sumarIte vicAratA e mULabhUta tattvomAM paNa phera paDe che. mAgaLa vadhatAM vartamAnamAM digambarImA eka evI vRtti ghara karI gaI che ke zvetAmbarAnAM keTalAka viziSTa anyA digambara anyane AdhAre racAyA che, chellA saikAmAM digambara paDitAe A vAtane paNa ThIkaThIka bahelAvI che. prAcInAmAM A vRtti na hatI ane te kayArathI ane kema zarU thai enI zAla karavI e khAsa agatyanu nathI. agatyanuM teA e che ke e vRttithI sArA sArA tattvane hAni thAya che. 5casagraha grantha viSe paNa evu banyu che. anyanA nAma mAtra sAthI ke temAM AvatA viSA mAtrathI ane AdhAre A ane tene AdhAre te' evI carcA cavI y che jainadarzananI mULabhUta mAnyatA anusAra arthAthI sava AgamAnu* svatva tI kara paramAtmAmAM che. sUtrathI svatva gaNadhara bhagavatamAM che. tyArapachI teA je kAi svatva che te ma aupacArika che. AvA aupacArika svatvane AgaLa karIne granthanA gauravane ghaTADavA prayatnA karavA e hakIkatamAM peAtAne paNa hitAvaha nathI. sayyAgauravamAM rAcatA jIvA kSaNamAtra AvI carcAo karIne rAjI thAya paNa pariNAme kAMI hAthamAM Avatu nathI. kra sAhitya ge anne taraphanA gauravapUrNa manthA eka-bIjAnA pASaka ane e kanya che, digambara mAnya granthAmA sImeAkSanA vicAro maLe che. tenA apalApa karavA mAtrathI vAstava vAta TALI zakAtI nathI. kra sAhityanA zikhararUpa A granthanuM A prakAzana te viSayAnA sUbAla karAvavA pUrvIka bhavyAtmAonA kabanA tAThavA sahAyabhUta aneA eja bhAvanA - zrI kaisariyAjInagara zrI amRtapuNyadaya jJAnazALA pAlitANA (saurASTra) li vijayadhama ra dharasUri phAgaNa ki 2 ravivAra ' tA 14-3-1971
Page #11
--------------------------------------------------------------------------
________________ pUjya AcAryadevazrI vijyabhaktisUrIzvarajI mahArAja sAhebanI jIvana....ti je pradezamAM kalikAla kapataru manavAMchita pUraka zrI zaMkhezvara pArzvanAtha prabhunA camatkArathI pUNAmI zakhezvara pArzvanAtha tIrtha AveluM che. te uttara gujarAtanA vahiyAra pradezamAM "samI nAme gAma che. gAma rehAmaNuM chatAM nAnuM ane nAnuM hovA chatAM raLiyAmaNuM che, tathA caramatIthapati prabhu mahAvIranuM devavimAna sama manohara jinAlaya suMdara upAzraya, jJAnamaMdira, pAMjarApoLa Ada dharmasthAnethI zobhatuM che. zAsana pratye avihaDa zraddhAvAnuM lakSamIravInI kRpAvALA zeThazrI vastAco prAgajIbhAi tyAMnA mukhya AgevAna che. temanI patnInuM nAma hastabAI che. saM. 19ra9nA AzvIna zukalA aSTamInA divase mAtuzrI hastabAie kRSine dIpAvanAra puNyazALI tathA prabhAvazALI putrane janma Apyo. bALakane janmadivasa e zrI navapadajInI zAzvatI eLInI ArAdhanAne divasa hato tethI A divasa ja bALakanI bhavyatA tathA uttamatAne sUcavatA hatA, tema ja lAhakavAyo A bALaka mAtA tathA pitAnA cittane potAnA adUbhuta guNethI moha pamADatA hevAthI jANe bALakanuM mAhana evuM nAma rAkhavAmAM AvyuM upayogI vyAvahArika keLavaNI sAthe rucipUrvaka suMdara dhArmika jJAna paNa prApata karI A bALaka dharmakriyAomAM vadhu ne vadhu utsAhita banavA lAge. nAnA moTA anekane pitAnI sAthe dharmakriyAmAM joDavA lAgyA ane leke paNa dharmakriyAmAM tenI hAjarI joIne AnaMda sAthe utsAha anubhavavA lAgyA. yuvAnI AvavA sAthe tenA haiyAmAM saMsAratyAganI bhAvanA ramavA lAgI. sAcuMjeonA samAgamathI saMsAranI asAratA haiyAmAM lAgI, tema ja sazurAo taraphathI prApta thatA dharmopadeza saMsAra tyajavA mana majabUta banAvyuM. temAM paNa pU. A. zrI vijayadharmasUrIzvarajI ma. sA. nA paricayathI te temane kSaNa kSaNanI mahattA samajAvA lAgI, pitAnuM jIvananAva dharmanA AcAramAM arpaNa karavA utsuka banyA potAnI A bhAvanA saMgha samakSa vyakta karatA pU A. 1008 zrI vijayadharmasUrIzvarajI ma. sAne samI padhAravA vinati karI ane ati utsAha sAthe teozrIe samImAM maMgaLa praveza karyo.
Page #12
--------------------------------------------------------------------------
________________ mehanabhAInA manamAM ullAsa mA na hatA, aMtara hiloLe hiMcatuM hatuM. saMvata 1llaDanA mahA mAsanI kRSNa dazamInA divase mAtA-pitA vigerenI mamatA mahI saMsAranA sarva baMdhanene tyAga karI svajIvana pUjya tArazrIne arpaNa karI saMyamarAgI-banyA mehanalAla maTI miAhatyA" banyA ane guru paNa teonA guNa pramANe "bhaktivijya nAma arpaNa karyuM.. siMhasama sAvivRttie svIkArela saMyamajIvanane saphaLa karavA zAstrAbhyAsa zarU karyo. gurukuLavAsamAM rahI nyAya vyAkaraNa tathA sAhityano suMdara abhyAsa karyo, jJAnAvaraNayanA prabaLa kSApazame AganA gaMbhIratama rahasyonA jJAtA banyA. mehanIyakarmanA tIvra kSayApazame ahaMkArane ogALI nAkhyo, samatA ane saraLatA susAdhya banAvI uttamatA ane udAratAnuM udAharaNa banyA alpa samayamAM ciya jANI zrI bhagavatIjInA ciga karAvI zrI saMghanI vinatIthI A, deva 1008 zrI vijayavIrasurIzvarajI ma. sAhebe kapaDavaMjamAM mahatsavapUrvaka saM, 195 nA aSADha suda bIjanA divase pUjyazrIne gaNita arpaNa karI, suda pAMcamanA zubha divase paMnyAsapade vibhUSita karyA. zrI vardhamAnatapanI oLI pratyenA teozrInA utkaTa anurAge aneka sthaLe teozrInA sadupadezathI zrI vardhamAnatapa AyaMbIla khAtAnI sthApanA thaI. tema ja pUjayazrInI chatrachAyAmAM aneka chaThThI pALatA sa upadhAna ane udyApana mahotsava, zrI zAntinAva, aSTottarI snAtra, gratArepaNa vidhi, pratiSThAvidhi Adi aneka prakAranI dharmakriyAo anekazI thai. pUjyazrIe jIvanane tamaya banAvI dIdhuM. panyAsa padavI pachI lAgalagATa 20 varSa sudhI ochAmAM ochA ekAsaNA sudhInA tapa karyo ane tyArapachI paNa jIvananA chellA zvAsa sudhI ochAmAM ocho bIAsaNA sudhInA tapa karI dehanuM damana karI AtmAne tapatejathI AjasvI banAve teozrInA vairAgya tejathI AkarSAyela aneka gAmonA saMghoe teozrIne AcArya pada svIkAravA AgrahapUrvaka vinaMti karI, paraMtu mahattAnA mayUrAsane besavA temanuM mana kadApi tatpara banatuM nahI. teozrIne javAba mAtra eka ja hatA ke "A pada mATe te zAsananA mahAprabhAvaka ane zAsananA saMrakSaka mahAmanA mahAtmAe ja yogya che, ha e pada mATe yogya nathI. paNa teozrInI nirAza satAe ja zrIsa jJamAM teozrInI padavI mATe ati Agraha ubhuM karyuM. ane zrIsaMghanI icchAne AdhIna banavuM paDayu, pU. AgamAraka A. 1008 zrI AnaMdasAgarasUrIzvarajI ma. sAhebe pAvana zaNuMjaya tIrthanI puNyachAyAmAM saM. 190ra nA vai. su. 4 zanivAranA zubha divase zrI caturvidha saMgha samakSa pUjayazrIne parameSThinA madhyapade prasthApita karyA, dIdhakAlIna saMyama dharmanA paripAlanathI utkaTa banela vairAgyabhAvathI bhavasAgaramAM bhUlA paDela bhavyAtmAone mekSamArga batAvavA jIvananA akasama vairAgya bhAvanA" nAme suMdara pustakanuM sarjana karyuM,
Page #13
--------------------------------------------------------------------------
________________ ' ' :: 'T - ' * * da sat *. : ,, ka tA. 5 -' 'Tii .pI sava. parama pUjya AcAryadeva zrI vijayabhaktisUrIzvarajI mahArAja sAheba
Page #14
--------------------------------------------------------------------------
Page #15
--------------------------------------------------------------------------
________________ 12 pU. A. zrIna salArI bhAi sobhAgacaMdabhAIe paNa saMyama grahaNa karI muni siviya nAma svIkAryuM, pUjyazrIne vRddhadeha have azakta banI gayuM . deha kRza banavA chatAM ya saMyama ArAdhanA to vadhu ne vadhu daDhapaNe thatI rahI. ajANa vyakti paNa AtmasAkSIe kabUla kanI ke A kaI cethA ArAnI puNyavibhUti che. teozrInI jihAe vacanasiddhio vAsa karyo hate. pUjyazrInI sevAno lAbha uThAvavA pU0 5. zrI premavijyajI ma. sA. tathA 50 5, zrI subeghavijayajI masA. Adi muMbaIthI ugra vihAra karI samI padhArI sevAmAM upasthita thayA, teozrIne pragaTa prabhAvI zrI zaMkhezvara pArzvanAtha prabhunA darzana karavAnI tIvra uThA jAgRta thatA saM, 201pa nA mAgazara vada 2 nA divase zrI zaMkhezvara tIrtha padhAryA, zrI pAzvaprabhunA janmakalyANaka parvanI cAra ekAzanathI ArAdhanA karI catu. zI caturtha bhakta karyo. lagAtAra 15 dina sudhI niyamita klAke sudhI be vakhata darzana sthicitta bhaktipUrNa bhAvapUjA karavI A teozrIne nitya kAryakrama hatA. pauSa zaphala tutIyAno e divasa hate, madhyAhnakALe bAra vAge zrI namaskAra mahAmastranA jApa athe bAMdhI navakAravALI gaNavAne AraMbha karyo, mALA pUrI thavAnI taiyArI hatI paNa mALAnA maNakA bAkI ja rahya, anaMtakALane mATe bAkI hatA mAtra pAca ja maNakA. samI pavatI munivaryo sAva banyA. jANyuM ke sthiti gaMbhIra che. divyauSadha kAragata na nivaDayuM bhAva auSadha zarU thaI gayuM sarva navakAra maMtranuM samaraNa karavA lAgyA, je samAdhinI hamezAM prabhu pAse yAcanA karavAmAM Ave che te samAdhi mahAdulabha che. saMyamI AtmAo mATe paNa duSpAya che te samAdhi dIkALanA vairAgyapUNa saMyamajIvananA sukatApe pUjAbAe susAdhya banAvI. ziSyagaNa jyAre rahetA hatA, bhakatagaNa apUrNa ne joI rahyo hato, saMgha zAkamagna hatA, badhAnI najara pUjyazrI tarapha DhaLI hatI, paNa teozrI te barAbara 12-40 mInITe nazvara dehane tyAga karI svargatha thayA. zAkanuM vAtAvaraNa sthapAI gayuM. dIpaka bUjhAI gaye. prakAza suo gaye, puSpa karamAI gayuM, sugadha mahekatI rahI. piSa suda 4 nA maMgaLavAre 1 vAge bhavya smazAnayAtrA nIkaLI, pUjyazrInA rahane jariyana pAlakhImAM padharAve. jaya jaya naMdA, jaya jaya bhadAnA suSa sAthe pAlakhI vahana karI gAma bahAra peDhInA bagIcAmAM padharAvI. candana kASTanI citAmAM pUjyazrInA rahane padharA. samInA zrI maphatalAla nyAlacaMda vAyAe uchAmaNI belI agnisaM. kAjane lAbha lIdhe je sthaLe pUjyazrIne agnasaMskAra thaye te sthaLe eka suMdara ane AkarSaka devI
Page #16
--------------------------------------------------------------------------
________________ 14 manAvavAmAM AvI ane temAM pUjyazrInAM pagalAMnI sthApanA karavAmAM AvI. jenAM 'atyAre paNa aneka bhAvuka dena karIne pAvana thAya che. A che pUjyazrInA jIvananA AA che. khyAla A che pUjyazrInA 58 varSanA sayamajIvananA itihAsa. mAM ja che sayamanI suvAsa ane jIvananI kumAza. bhUlavA mAgIe chatAM na bhUlI zakIe tevI che A mIThAza. dhanya ho mahAmanA A AtmAne! anumAdanA hA emanA AyuSya-jIvanapathanI ! vanA hai| zAsanasubhaTa zrImad vijayabhaktisUrIzvarajIne ! li muni sUcakavijaya
Page #17
--------------------------------------------------------------------------
________________ pUrva pU zrI kanakavijyajI mahArAja sAhemanI jIvana saurabha uttara gujarAtanA eka bhAgamAM Avela raLiyAmaNu ane sudara sAlaDI nAme gAma A mahApuruSanuM janmasthaLa hatuM. gAmanA zAbhAspada jinamadvira, upAzraya Adi dha sthAnethI A nAnakaDu gAma zAlI rahyuM hatuM. savata 1966 nA caitra suddhi sAtamanA magaLa divase mA mahAtmAnA bALa svarUpe janma thayA. bALakta' zubha nAma Dha'kuMca'dabhAI rAkhavAmAM Avyu, vayanI vRddhi sAthe sa'skAronI paNa vRddhi thavA lAgI. mAtapitAe karela susa skAranA sicanathI mAlyAvasthAthI ja teo prabhupUjA, sAmAyika, pratikramaNa, patithie pauSadhata, vasare deva, guru tathA sAdharmika bhakti rasapUrNAMka karatA ane vyAvahArika gujarAtI sAta dhAraNa sAthe suMdara ane sudRDha dhArmika jJAna paNa saMpAdana karyu.. grAmya vacce DileAnA AgrahathI pariNIta thayA. patnInuM nAma mIthyahena hatuM. sa*sAranA sabadhathI joDAvA chatAM pUrva janmanA susakAthI temanu mana vairAgya tamam ja DhaLatu" rahyuM. jethI temanA vrata pratyAkhyAna vapa japa Adi anuSkAnA niyamita rIte cAlu ja rahela. RNAnubadhe patnI paNa guNavatI tathA zIlavatI tema ja paticarcAmAM parAyaNa hAvAthI dhAryAMmAM temanA taraphathI paNa sAruM sahayeAga prApta thatA hate. paraMtu Aismika khaArIthI temanAM dharmapatnI svargavAsI banyAM. vairaNI kuzabhAInA vairAgyanA saskAro vadhu jAgRta banyA. sa. 1986 mAM sa*yamajIvananA AsvAda sarakhA upadhAnatapanI suMdara ArAdhanA karI. sa. 1987 mAM pAMtrIzu tathA maThThAvIzuM" paNa hapUvaka karyuM. pU A. zrI vijayabhaktasUrIzvarajInA dI paricaye temanA mataramAM tyAgamAnA prakAza karyAM. teozrInA atara AziSAe vairAgyasnehanuM siMcana karyu. pUrva AcArya deva zrI sAThI gAme pAryo. hathI nAcI uThela kaku bhAIe peAtAne pravrajyA ApavA pUjyazrIne prAthanA karI. pUjyazrIe paNa temanA tyAganA rAgane nihALI sa* 1988 nA sAtha zula chaThThanA divase mahensavapUrvaka tigmana dAvAse bhAgavatI pravrajyA agIkAra karAvI. phanaphanA rAganA vijaya prApta karAvI teozrIne muni kanavijayajI tarIke jAhera karyAM. pUrva AcArya zrInA zubhAziSAthI teozrIe AgamAnu" talasparzI jJAna prApta karyu bIjA paNa ghaNA mRtthAna UMDu lalekana karyuM ane samajIvananA bahulatama bhAga gurunizrAmAM ja gALyA. teozrInA aneka guNAmAM vaiyAvacca guNa mukhya hatA. koI paNa sAdhu bALa haiya
Page #18
--------------------------------------------------------------------------
________________ I ke vRddha hoya azakata hoya ke bimAra heya temanI hareka prakAranI sevAbhaktimAM te gaurava anubhavatA teozrIne sujazavijayajI tathA acakavijayajI nAme be ziSya thayA jeonuM sArI vatana sAlaDI ja hatuM, thatA cakAsI pU. AcAryadevazrIe saM. 2008 nA mAgazara sudi trIjanA divase A mahAmAne pATaNa zaheramAM sava samakSa gaNipadavI arpaNa karI, saM. 2010 nA bhAgazara zuklA pacamInA divase panyAsapade ArUDha karyA, - sadA jJAna-dhyAnamAM magna evA A mahAtmAne pUrvanA azubha karmodaye bIhAmaNuM bimArI AvI paDI. zarIra bimAra paDayuM paNa teozrIne samatAbhAva te nizcala ja rahyo. haThIlA rAga ghaNI vakhata ArAdhanAmAM atarAyabhUta thatuM. saM. 202 mAM muMbaImAM niSNAta phekaTaranI sAravAra levAmAM AvI paNa haThIluM ja haThayuM nahI. teozrIe te divyaregane dUra karavA tarapha daSTi na rAkhatAM anAdinA bhAvone bhagADavA tarapha ja dayAna ApyuM svagurubadhu zAntasUti pU. AcAryadevazrI vijayamasUrIzvarajI mahArAja sAhebanA hanA kAraNe ane pitAnI tabiyatanA kAraNe temaNe AcAryadevazrI sAthe ja rahevA nirNaya karyo. AcAryazrI paNa temanI pUratI kALajI rAkhatA. saM. 2022 nuM cAturmAsa mATuMgAmAM thayuMbhAdrapadanA kRNapakSamAM hRdayarogano humalo thaye, sAthe bIjI paNa bimArIo AvI paDI, karavAmAM Avela aneka upacAra nirarthaka banyA. pU. A devazrI tathA svaziSya munizrI sacavijayajIe tathA anya munigaNe paNa nijAmaNu karAvavApUvaka khuba suMdara sevA karI, tyAMnA saMghe tema ja anya zrAvakee paNa rAtadivasa navakAra maMtranA jApapUrvaka khUba bhakti karI paNa rege macaka na ApI. deha rogathI gherAI gayA hatA paNa AtmA atyaMta svastha hatA. divyaganA isamIeAe pitAnI azakti jAhera karI. vedanAne samabhAve sahana karatAM A sudi sAtamanA prathama prahara nava vAge pUjya gurave nazvara dehane saMga chaTha, pUjyazrIne AtmA svagAmI banyA mahAtmA cAlyA gayA paNa jIvananA cAritradharmanI suvAsa prasarAvatA gayA, deha cAlyA gaye, AtmA amara raho. je mahApuruSe zAtI aSTAhikAnA maMgaLa prAraMbhanA prathama divase bALavarUpane dhAraNa karyuM te mahApuruSe tenA ja prathama divase 6 varSanI vaye jIvana saMkelI ciravidAya lIdhI. vidhinA saMketa paNa kevA agamya hoya che ? mAnavamanane raDatAM mukI pUjayazrI svapaze saMcaryA.. dhanya he AtmakalyANakAmI e mahatmAne! ' namarakAra he samatAbhAve vedanA sahatA e bhadrAtmAne! vana he vizvavaMdanIya prabhupaMthagAmI e mahAtmAne! li. muni sucakavijaya
Page #19
--------------------------------------------------------------------------
________________ prerakazrI cakavijayajI mahArAja sAhebanI TuMka jIvanarekhA mahesANA pAse Avela sAlaDI gAma nivAsI zrIyuta maNalAlabhAInA bAbulAla, u ramaNikalAla nAme suputra hatA. bAbubhAI ladhuvayamA pa, pU A. zrI vijayabhaktisurIzvarajI mahArAja sAheba tathA pa. pU. paM. zrI kanakavijayajI mahArAja sAhebanA AgamanathI ane vairAgyamaya sadupadezathI saMsAra pratye viraktabhAvavALA banyA. temane saMsAranA kSaNika sukhe duHkharUpe dekhAvA lAgyAM. tethI pAragezvarI pratrajyA aMgIkAra karavAnI tamannA jAgI ane e vAta potAnA kuTuMbIjanene jaNAvatAM teoe paNa bAbubhAInI sayama pratyenI utsukatA ane avihaDa vairAgyamaya daDha bhAvanA joIne te bhAgamAM javA mATe saharSa 2jA ApI ane samI mukAme birAjamAna ane mahApuruSane sAlaDI, gAme padhArI pitAnA suputrane dIkSA ApavA vinaMti karI. te vinatine svIkAra karI pa. pUra AcArya ma. sAheba pitAnA vizALa parivAra sAthe samIthI vihAra karI vi. saM. 2003nA vaizAkha sudi 1nA divase sAlaDI gAme padhAryA ane mahesUvapUvaka saMyamAbhilASI bAbubhAIne vai. su. 10nA divase dIkSA ApI, 5, pU5, zrI kanakavijayajI ma. sAhebanA ziSya sucakavijayajI tarIke jAhera karyA. munirAjazrI sucakavijyajI mahArAja sAhebe gurunI nizrAmAM rahIne Aja sudhInA pAtAnA ra4 varSanA dIkSA paryAyamAM karmagrantha, paMcasaMgraha, kammapayaTI Adi aneka prakarache, keTalAya Agama granthAnuM ane saMskRta-prAkRta vigerenuM AtmaspaNI aMdara arthacana karyuM ane sAthosAtha guru mahArAjanA jIvanapathata temanI sAthe ja rahI teozrInI dareka prakAranI vaiyAvacamAM tatpara rahyA ane muMbaImAM guru mahArAjanA svargavAsa thayA bAda 5. pU. A. vijayamasUrIzvarajI ma. sAhebanI nizrAmAM ja lagabhaga 4 varSa sudhI muMbaimAM judA judA sthaLe rahI aneka zAsanaprabhAvanAnAM kAryo karyA tema ja saMvata 2014 nA mahA vada 6nA divase takhatagaDha nivAsI bhabhUtamalabhAIe pUjyazrAnI pAse DhIkSA svIkArI, pU. munirAjazrI sucakavijayajI mahArAja sAhebanA ziSya vijyajI tarIke jAhera thayA Aje paNa apramattabhAve ratnatrayInI suMdara ArAdhanA karI ucakeTi cAritrajIvana jIvI rahyA che, te prastuta granthanA preraka munibhagavaMta zrI sucakavijayajI mahArAja sAhebane amArA TikiTi vaMdana.
Page #20
--------------------------------------------------------------------------
________________ dravya sahAyanI zubha nAmAvalI mahesANA samI goregAMva (muMbaI) muMbaI khalAta jana suMbaI 2000) zrI jaina saMghanI sudhArA khAtAnI peDhI jJAnakhAtAmAMthI 1000) cha jaina saMgha jJAnakhAtAmAMthI 1000) , na saMgha javAharanagara jJAnakhAtAmAMthI 2000) A AdIzvara jaina dharmazALA jJAnakhAtAmAMthI 501) zeTha maMchAlAla bhagavAnadAsa 251) a, sau. savitAbahena zAMtilAla vADIlAla 251) zeTha mANekalAla dharamacaMda 251) e khUbacaMda ratanacaMt 251) gaM. sava. pAnIbahena gaNezamalajI 251) zeTha chaganajI chAgamalajI. 251 a. sI. kamaLAbahena zAMtilAla kapAsI 251) , kemakAbahena kAturacaMda 251) bharUca vejalapura mAravADI jaina saMgha jJAnakhAtAmAMthI 151) zeTha rasikalAla DAhyAbhAI 151) , manasukhalAla karaturacaMda 151) e jagarUpajI nemicaMdajI 21) , saubhAgyacaMda dIpacaMdajI muMDArAvAlA 101) cha purUSottamadAsa khemacaMda 101) , maMgaLadAsa mehanalAla 101) i kezavalAla dalasukhabhAI 100) , khAMtilAlabhAI 100) gaM. sava, saMtokabahena 100) zeTha manasukhalAla maganalAla 100) zrI alakAbahena zAMtilAla maNIlAla 101) zeTha maNilAla jIvAbhAI 101) zeTha popaTalAla cImanalAla 101) a. sI. kaMcanabahena maNilAla 101) zrI gADI na upAzrayanI bahene tarathI khIvAnI muMbaI vAlakezvara chaThIyAraDA vejalapura labAdazA DAMgaravA muMbaI muMbaI bhAyakhAA sAMgalapura muMbaI pAlItANA sAlaDI muMbaI
Page #21
--------------------------------------------------------------------------
________________ e 101) zrI zAha khAte 101) saradAramala mANeka'nI kAM. hA. jasarAjabhAI 101) zeTha mahendrakumAra khImaca'dabhAI 101) zeTha rasIkalAla hIrAlAla averI 101) ga. sva. muLIbahena bhAlAla hA. purIkabhAI 101) zrI mAnaphrArabahena 101) zrI azakrakumAranA zreyArthe hA, namala 101) zeTha bAbulAla narasIMgajI 101) zrI zAha khAte 101) zeTha umedamalajI lakhacajI 101) 4 meghAjI hIrAcaMdrajI 11) 7. navInacaMdra bhagavAnadAsa 101) tArAcA phrAjamala 19 101) averI hIrAcaMda saubhAgyaca enDa bradharsa sukhada 99 "3 "3 khabhAta vAlakezvara muMbaI takhatagaDha amadAvAda subaI 99 39 39 99 101) punamaca'da meghAjInI ku. .101) zrI rAjamala subhASacaMdra enDa ku. 101) zeTha maganalAlajI 102) zrI hIzabahena tathA 'nabahena 95 101) ga. sva. maMgubahena DhAkarasIbhAI chaThThIANDA taduparAMta judA judA jJAnakhAtAomAMthI rUpiyA pAMca hajAra sahAya tarIke maLyA che. 59 39 39
Page #22
--------------------------------------------------------------------------
________________ prakAzakIya nivedana vizvopakAri-zrutakSAnAya namaH - kamasiddhAnta ane tadantargata A paMcasagrahanuM paThanapAThana karanArA sujJa mahAza A graMthanI mahattA ane vizeSatA keTalI che te sArI rIte jANe che ane A granthanuM adhyayana ane adhyApana aneka varSothI jijJAsu AtmAo karI rahyA che, eTale A viSayamAM vadhu kaI lakhavAnI AvazyakatA amane jaNAtI nathI, para saMskRta bhASAnA ajANa evA paNa tatvajijJAsu vargane A viSayanuM jJAna sulabha thAya tethI vaDhavANunavAsI sva. paMDitazrI hIrAlAla devacaMdabhAIe A granthanA prathama bhAganI mahepakArI pUjaya malayagirijI mahArAja kRta TIkAne gujarAtI anuvAla taiyAra karI vi. saMvata 1991 mAM pote ja tenuM prathama prakAzana karela. paNa chellAM keTalAka varSothI te pustaka durlakSya thavA lAgyuM tethI A viSayanA abhyAsakenI jarUrIyAta pUrI pADavA sva. parama pUjaya prAtaH smaraNIya 1008 zrI vijayabhaktisUrIzvarajI mahArAja sAhebanA sva, ziSyarana paMnyAsa pravara paramapUjaya 1008 zrI kanakavijayajI mahArAja sAhebanA ziSyaratna paramapUjaya munizrI rucakavijayajI mahArAja sAhebane A granthanuM punaH prakAzana karAvavAnI tIvra utkaThA thaI ane A hakIkata A saMsthAnA bhUtapUrva vidyArthI ane muMbaI geDIjImAM cAlatI paramapUjaya jagadaguru vijayahIrasurIzvarajI pAThazALAnA 5hita zrI vasaMtalAla maphatalAlane jaNAvI ane teone paNa A kAryamAM sahakAra maLatAM pUjyazrInI utkaMThA sakriya banI ane sva. paMDitazrI hiIrAlAla devacaMdabhAInA laghubhrAtA zrIyuta sukhalAla devacaMdabhAIne A IcchA jaNAvatAM teozrIe paNa A granthanuM punaH prakAzana karavA saharSa maMjurI ApI, tyArabAda pUjyazrIe yogya pheraphAra sAthe A granthanuM saMpAdana karavAnuM kArya saMsthAnA adhyApaka pukharAjajI amIcaMdajIne jaNAvela ane teozrIe aviratapaNe be varSa sudhI prayatna karI A granthane mULa anuvAda kAyama rAkhI phUTane AdimAM je pheraphAra karavA sAthe abhyAsakenI saraLatA mATe dareka dvAranA aMte sULa granthanA sArarUpe chatAM gahana viSayane saraLa karavApUrvaka ane keTalAka navIna gahana padArthonuM paNa jJAna thaI zake te rIte sArasaMgraha tathA praznottarI jAte taiyAra karela che. tethI prastuta granthanA abhyAsakene A viSayanA jJAnamAM utsAhapUrvaka vadhu preraNa maLe tema pUratI kALajI rAkhI taiyAra karI parama pUjya cakavijayajI mahArAja sAhebanI saraNAthI prakAzananuM kArya A saMsthAne soMpavAmAM Avela ane teozrIe preraNA dvArA pustaka mATenI tamAma nANAkIya sahAya je sadagRhasthA mAraphata karAvela che. te sarvanI zubha nAmAvalI A ja prasthamAM anyatra ApavAmAM Avela che.
Page #23
--------------------------------------------------------------------------
________________ za parama pUjya AcAryadeva 1008 zrI vijaya amRtasUrIzvarajI mahArAja sAhebanA ziSyaratna AcArya deva 1008 zrI vijayadhamadhara dhasUrIzvarajI mahArAja sAhebe amArI vinatine svIkAra karI A granthanI prastAvanA lakhI Apela che, A grantha aMgenI saMpUrNa vyavasthA paMDitazrI vasaMtalAla maphatalAle tathA pUjyazrInA sasArI badhu sAlaDI nivAsI zrIyuta zAntilAla maNIlAla zAhe ane kAgaLa Adi meLavI ApavAnuM kArya zeThazrI rAyacaMda maganalAle ane kapha sudhAravA AdinuM kArya -sarasvatI sUkSma tatvabodha pAThazALAnA adhyApaka zrI kapuracada raNachoDadAsa vAraiyAe kALajIpUrvaka karela che. tethI A saMsthA taraphathI lagabhaga 900 thI paNa vadhu peja pramANa daLadAra evA A granthanuM prakAzana karavAne apUrva lAbha amane prApta thatAM gauravapUrvaka -vadhu AnaMda anubhavIe chIe ane te badala 5 50 A. zrI vijayadhamadhara dharasUrIzvarajI mahArAja sAheba vigerene tathA upara jaNAvela banyuene AbhAra mAnIe chIe, AvA mahAkAya gharathane haka samayamAM chApI ApavA badala zrI bahAdurasiMhajI pri. gesanA saMcAlaka zrI bhAnuca nAnacaMda mahetAnA saujanyane kema bhUlI zakIe? taduparAMta saMpAdakanA nivedanamAM nAmapUrvaka nirdeza karAyela che te viSayanA niSNAta pU. munibhagavatee tema ja pati mahAzAe saMpAdakane svayaM taiyAra karela sArasaha, praznottarI tathA phuTe vigeremAM yogya mArgadarzana Apela te sarvane paNa ame A sthaLe AbhAra mAnIe chIe, granthanuM saMpAdana tathA prakAzana yathAzakti kALajIpUrvaka karavAmAM Avela che, chatAM saSa tathA dhasthatA AdinA kAraNe je kaMI khalanAo rahevA pAmI hoya te jaNavavA sujJa mahAzayane amArI namra vinaMti che ke jethI dvitIya AvRttimAM sudhAre karI zakAya, mahisANA vIra saMvata 2497 vima saMvata 207 akSaya tRtIyA tA. 27-4-1971 li0 thI sadhaseva, cImanalAla amRtalAla zAha bAbulAla jegilAla mahetA o. sekreTarIe zrImadda thazevijayajI jaina saMskRta pAThazALA ane zrI jaina zreyaskara maMDaLa-mahesANA
Page #24
--------------------------------------------------------------------------
________________ prerakazrInuM nivedana . girirAjanA unnata zikhara upara AraDha thavA pAna 5tinuM avalaMbana Ava zyaka che. iSTa sthAnane zIdhra prApta karavA zIghagAmI vAhanenuM avalabana ati Avazyaka che tema A mennatinA zikharo sara karavA anuyAgarUpa AlaMbananI ati AvazyakatA che. te anuyAga bhinna-bhinna jIvanI bhinna-bhinna prakAranI ruci joI jJAnI mahAtmA e cAra vibhAgamAM goThavI dIdho che. 1) dharmakathAnuga-jemAM Atmonnati mATe prabala puruSArtha karanAra mahAtmAonAM aSTAnto Ave che. (2) gaNitAnuga-cittanI vikalatAne dUra karavAmAM ati sahAyaka pRthvI ane gagana AdinuM gaNita jemAM Ave che. (3) caraNa-karaNanuyAga-jemAM zuddha AtmasvarUpane prApta karavA kevA kevA purupArthe Avazyaka che, tenuM varNana Ave che, (4) dravyAnuyoga-jemAM AtmA Adi navatatva ane paddhavyanuM vAstavika svarUpa darzAvavAmAM AvyuM che. A dareka anuyAga zuddha AtmasvarUpa prApta karavAmAM sadA sahAyaka thAya che, chatAM ya dvivyAnuga AtmasvarUpanI vizada rIte jhAMkhI karAvatA hoI tenuM mahatva sarvakALe viroSa aMkAyeluM che, ethI ja pU. gurudevanI nizrAmAM navatatva ane karmaprathAdine ekyAsa karI saMka 2015 mAM mahesANAmAM zrI vijayajI jaina pAThazALAmAM karmaprakRti graMthanuM adhyathana karyuM. tenA adhyayanathI dravyAnuyogane lagatA anya viziSTa nuM rucipUrvaka ciMtana-manana karyuM. saM. 2021 nuM cAturmAsa muMbaI-gehIjanA upAzraye thayuM. dravyAnuyoganA varNana prasage dravyAnuyogane kaIpaNa aprApya-duprApya graMtha pragaTa thAya evI aMtaramAM bhAvanA pragaTI, muMbaI kSetranI udAratAe e bhAvanA sAkAra banI. te vakhate tyAM zrI vipIrasarIzvarajI pAThazALAnA adhyApaka vasaMtabhAI Ahie mane kahyuM che-atyAre pacasaMgraha tha duprApya che, te je e graMtha pragaTa thAya to 'vyAnuyAganI civALA jIvone enuM adhyayana bahu sugama banI jAya. sura sUcana zakya hoya te sarvatra grAhya bane che. mane paNa e sUcana gamyuM ane te mATe mahesANu zrImadda yazovijayajI jaina saMskRta pAThazALAnA prAdhyApaka 5 zrI pukharAjajIbhAI ke jemane A viSayanuM ati suMdara jJAna che, temane A kathanuM saMpAdana kArya karI ApavA bhalAmaNa karI, pravyAnuyoga pratyenI viziSTa rucinA kAraNe temaNe te vAta saharSa svIkArI, jenA pariNAme A batha prakAzita thaI rahyo che. davyAnuganA athI bhAgyazALI AtmAo prathanuM sukara adhyayana karI Atmajati prApta kare, e ja magaLa kAmanA . ' - muni cikavijaya .
Page #25
--------------------------------------------------------------------------
________________ be mola kasAhityanA abhyAsakenI vizeSa jijJAsAne sareSanAra ane kamasaMbaMdhI aneka viSayanuM suMdara rIte pratipAdana karanAra "paMcasagraha" nAmaka graMtha jainadarzananA aneka prasiddha prasthAmAMnA eka che, pacAsagraha bhA. 1 ane bhA. 2 ema be vibhAgamAM gujarAtI bhASAntara sva. 5, zrI hIrAlAlabhAI devaca dvArA lagabhaga 36 varSa pUrve prasiddha thayela. paNa hAlamAM tenI nakale aprApya hevAthI kamathAnA abhyAsa pachI vizeSa abhyAsIone abhayAsa karavAmAM muzkelI rahetI hatI, A hetuthI pacAsagraha" graMthanuM gujarAtI bhASAmAM puna: prakAzana thAya tenI ghaNA samayathI jarUra hatI AthI pacaraMgraha bhA. 1nuM gujarAtI prakAzana je thaI rahyuM che te kharekhara prazaMsanIya che. A prakAzana saMbadhamAM sva. 5. pU. AcAryadeva zrI vijayabhaktisUrIzvarajI mahArAjazrInA ziSyaratna 5, 50 AcAryadeva zrI vijayamasUrIzvarajI ma. zrIe zubha AzIvathI tathA sva, AcAryadevazrInA ziSyaratna sva. 5, 50 5, zrI kanakavijayajI ma. zrInA ziSyaratna 5, pU. munirAjazrI cacavijayajI mahArAja sAheba ke jeozrIna pUrvAcAryonA prazva-prakAzanamAM ane rasa che. teozrInI sArathI A graMthanuM punaH prakAzana thai rahyuM che te kharekhara avasaracita che. zrI yazovijayajI jaina saMskRta pAThazALA mahesANAnA adhyApaka, karmazAstranA sArA anubhavI 5. zrI pukharAjajI amIcaMdajIe dareka kAranI pAchaLa praznottarI ane sArasaMgraha mUkI tema ja jarUrI yaMtra taiyAra karAvI egya sthaLe sUkI kamawthanA abhyAsIenI aneka muzkelIo dUra karI A prakAzananuM suMdara saMpAdana karela che, je atyaMta atumehanIya che. paMcamaha bhAra jo athavA kamapayaDI graMthanuM paNa A rIte suMdara prakAzana thAya, jethI karmazAsanA aThyAsIone vizeSa sugamatA thAya te mATe yogya prayatna karavA 50 mahArAjazrIne namrapaNe vinati karuM chuM aMtamAM abhyAsI A prakAzanano sArI rIte upayoga karI prerakathI tathA sapATakanA prayatnane vizeSa sArthaka banAvI sva-para kayANa sAdhe evI aMtaHkaraNathI AzA rAkhuM chuM, che. gAhI jaina maMdira, li. pAyadhunI, muMbaI-3 vasaMtalAla ema, dezIsaM. 2027 jeTha suda 3 adhyApaka-zrI hIrasarIzvarajI jaina saMskRta pAThazALA tA. 27-5-75 guruvAra - !
Page #26
--------------------------------------------------------------------------
________________ --- - kaka samarpaNa mArA parama pUjya paramopakArI prAtaHsmaraNIya pU gurubhagavatee je prabhunA zAsananI vaphAdArInA pATho mane zikhavyA. . je prabhunA zAsananA mahApavitra Agama-sUtroe : ma ne jaDa-cetanane bheda darzAvyA. ' je prabhu zAsana nA dravyAnu ge AtmasvarUpanI mane jhAMkhI karAvI. te paramapakArI caramatIrthapati bhagavAna zrI mahAvIra paramAtmAne trividha-trividha vaMdanA karI dravyAnuyoganA svarUpane jaNAvate A paMcasaMgraha graMtha te bhagavaMtanA zAsanane samarpaNa karI kRtakRtyatA anubhavuM chuM.' -muni sucakavijaya.
Page #27
--------------------------------------------------------------------------
________________ vi Sa cA nu kama viSaya paNa viSaya thaka bhagala, 1-2 | thatA bhede. 135-39 graMthanA nAmanI yathArthatA, tathA chavasthAnakamAM dravyapramANu prarUpaNA 1ra9-40 pAMca dvAranuM svarUpa, 3jIvasthAnamAM chAnI saMkhyAne paMdara cAganuM svarUpa, 4-7vizeSa vicAra, 14-150 bAra upayoganuM svarUpa, 8-10 prajJApanA sUtramAM kahela aNu cauda varasthAnanuM svarUpa, 1-11 ( belanuM moTuM apabahutva, 15-16 paryAptinuM svarUpa, 11-14nArakI Adi nA pramANane chavasthAnamAM paganI ghaTanA. 14-7 | vizeSa vicAra, 15-59 jIvasthAnakamAM upaganI ghaTanA. 17-18 caude guNasthAnakavatI jInI cauda mArgaNAonuM svarUpa ane saMkhyAne vicAra, 159-162 temAM samyahava ane saMyamanuM cho keTalA kSetramAM rahelA che savistara svarUpa, 186 tene vicAra, 16-163 mAgaNAomAM yoganA vicAra 26-30 kayA guNasthAnakavALA keTalA kSetrane . mArgazuomAM upayogane vicAra, 3-34 spo che tene vicAra, 163-164 cauda guNasthAnanA svarUpanuM sAta samRdughAtanuM svarUpa 164-66 ghaNA ja vistArapUrvaka nirUpaNa 34-eo | jImAM samRdughAtane vicAra. 166 guNasthAnakamAM cagAnI ghaTanA, 70-nahara cauda prakAranA cha keTalA kSetrane guNasthAnake mA upayoganI ghaTanA 72-73] sparze che tene vicAra, 16-168 cauda mArgaNAomAM chavasthAnakenI kayA guNasthAnakavI jIvane keTalI ghaTanA.. -sparzanA hoya tene vicAra. 168-176 mANAsthAnamAM guNasthAnakena ekendriyAdi dareka chavAmAM keTaluM vicAra, 92-83 jaghanya ane utkRSTa Ayu hoya, prathama dvAra sArasaMgraha 94-103 { teno vicAra, - 17680 prathama kAra paMDyA 104-115 | mithyASTi guNasthAnakano eka prathama kAra praznottarI 116-1rara | jIvAzrita kALane vicAra, 180-81 krimAdi parA vaDe chAne vicAra 1ra3126 cAra prakAranA padagala parAvartananuM pAMca bhAnuM savistRta svarUpa, 5. tathA kSayApama upara dIpana, 129-3ramAM zeSa guNasthAnakane eka jIvAzrita mA zarIranI ghaTanA 132 kALane vicAra, 187-193 chavasthAnakamAM satpadaprarUpaNA. 13-134 kAya sthitine vistArathI vicAra57-06 guNasthAnakamAM satyAprarUpaNa. 134-35, guNasthAnakane aneka jIvane guNasthAnakanA brikAdi sAme AzacI kALanA vicAra, 197-98 817
Page #28
--------------------------------------------------------------------------
________________ viSaya ekendriyAdi jIveAmAM aneka vAnI apekSAe nira tara utpattinA kALanuM pramANa, upazamazreNi Adi nira'tara keTalA kALa prApta thAya tenA vicAra keTalA samaya ta keTalA jIvA nira'tara meAkSamA jAya tenA vicAra, chavAmAM virahakALanA vicAra trAdi bhAvata eka jIva prApta na kare teA keTalA kALa prApta na kare tenA vicAra, pRSTha svarUpa. nAmaka nI dareka uttara prakRtinu - svarUpa. 26 viSaya piDhaprakRtionA uttabhedanI sakhyA dhamA ekaso vIza prakRtie kema 208-210 | kahI tene vicAra. dara adhananuM svarUpa. 211 | pAMca saghAtananuM svarUpa zubhAzubha varNAdinA vibhAga, 211 dhruvadhi Adi dvArAnA vicAra. 213-216 | dhruvadhinI prakRtinu kathana dhruvedacI prakRtionu" kathana. saghAti dezajJAti ane ajJAti bhavanapati Adi deva marI bhavanapatimAM utpanna thAya tA 216-19 prakRtinI vicAraNA dharAvattamAna apAyattamAna prakRti. 39-330 mAM sabhavatA bhAveza. 331-33ra pudgalavipAkI prakRti. 2022-225 | bhaviyAkI kSetravipAkI ane jIviSAkI prakRti ane tenu svarUpa. 225-227 | pratyeka 227-229 | kayA bhAvA hoya tyAre kayA guNA utpanna thAya tenA vicAra, siddhamAM dAnAdi labdhio I rIte hoya tenA vicAra mATenu Thappana, ra47 pANiAmika bhAvanA vizeSa vicAra, 247-288 udaya hAya tyAre kSayApazama hAya 249-277 | ke nahi ane hAya teA zI rIte? 277283 | tenA praznottara, rara9-247 keTalA kALe utpanna thAya tenA vicAra 29-4rara | punyapApa prakRti guNasthAnakAmAM eka jItrane AcI 'taranA vicAra. guNasthAnomAM aneka jIvane AthI ataranA vicAra guNasthAnakomAM bhAvene vicAra. prajJApanAmA jema aThThANu melanuM' mahatva kahyuM che tema vistArathI chavAmAM alpamahatvanA vicAra. cauda jIvabheDhAnA nAmanuM kathana cauda guNasthAnakanA nAmanuM kathana dvitIya dvAra sArasa graha dvitIya dvAra praznottarI A kanA nAma tathA tene kSacApazamanI vicAraNA mATe Tippana, 37 kramavAra kahevAtu prayAjana ekasthAnA rasanA tathA kamanA uttarabhedAnI sakhyA tenA ghAtipaNAnA vicAra. jJAnAvaraNIyanA pAca bhedanuM svarUpa 287 | ketrA rasavALA paddhakAnA uDDaya aMtarAyanA pAMca bhedAnu` svarUpa 288 | hoya tyAre avadhijJAnAdi utpanna darzanAvaraNIyanA nava bhedyanu svarUpa. 289-292 | thAya tenA vicAra mAhanIyanA aThThAvIza setu svarUpa, 282-196 kai kaI prakRtinA keTalA sthAnaka rasa Asu getra tathA venIyakrama nu 335-336/ 204 187 187 332 hAya tenA vicAra, 296-297 | kayA kaSAya vaDe keTalA sthAnaka rasa adhAya tenA vicAra. 297-312 | rasanA upamA dvAra vicAra, pRSTha ra 313-14 315316 37-319 319 39-3ra1 rA-kara 333 324-16 ra6-327 37 38 chura 333 334 337-38 jA 4
Page #29
--------------------------------------------------------------------------
________________ viSaya pR8 | viSaya athavasattA prakRtienuM kathana 343 tRtIya dvAra sArasaMgraha 375-403 zreNipara caDyA pahelA uhalana cAgya ! tRtIya dvAra yaM. 40449 kaI prakRtio che tenuM kathana, 345YqtIya dvAra praznottarI. 41-419 zreNI para kaI kaI prakRtienI uddhanA | baMdhanA cAra bhedanuM kathana. 9 thAya che tenA para Tizyana, 34pa ! mithyAtvanA pAMca bhedanuM svarUpa, 4ra04ra. ghavabaMdhei e padane artha :46 avirati Adi traNa ba dhahevanuM karmone udaya thavAmAM prApta hetunA 422 vicAra, 347! kayA guNasthAnaka parvata kelA hetuo vaDe darI adathI e padano artha 347 karmabaMdha thAya teno vicAra ghAti, punya ane pApanuM lakSaNa, 348 guNasthAnaka paratve uttara badhahetuo sarvadyAti dezavAti ane adyAtinuM svarUpa | vicAra, kara3-4raya tathA upamAdvArA savistara vicAra, 348-3pa ochAmAM ochA ane vadhAremAM vadhAre eka parAvartamAnanuM svarUpa, 3pa-3para | jIvAzrayI mithyAvAdi guNaThANe keTalA hetuo vipAkanA bhedane vicAra, 35ra! heya tene vicAra, zA mATe amuka prakRtie amuka vipAkavALI mithyAtvAdi guNaThANe je daza Adi hetuo kahevAya teno vicAra. 353 kahyA te kayA tenuM nirUpaNa kara6 rata arati pudagalavipAkI kema na kahevAya eka samaye aneka chavAthI kaI rIte bhAMgAtenI carcA 3pa3-354 e utpanna thAya tenuM kathana. 429 gati bhavavipAkI kema nahi tenI carcA. 3papa mithyAtva guNaThANe dazathI ahAra baMdhanA AnupUvi chatravipAkI kema nahi eka samaye aneka jIvone AzrayI thatAM bhAMgAteno vicAra, 3papa ! enuM nirUpaNa kara9-436 saghaLI pravRtio jIvavipAkI chatAM araja ! sAsvAdana guNasthAnakanA bhAMgAe 344 kema tene vicAra, pada ! mizaguNasthAnakanA bhAMgAe 44-444 kevaLajJAnAvaraNIyAda pApa prakRtie ane aviratasamyagraSTi guNasthAnakanA subhagAdi punya prakRtiene eka sthAnaka rasa | bhAMgAo. 44-447 kema na baMdhAya' tenA vicAra, 356-58) dazavirata guNasthAnakanA bhAMgAe,488-45 anaMtAnubodhinI adhruvasatA kema na kahevAya pramata apramata guNasthAnakanA teno vicAra 360 bhAgAo. 45-453 anuyabaMdha vigere dvArenuM nirupaNa 36 apUrvakaraNAdi guNasthAnakanA svAsudayakhaMdhi Adi traNa bhede prakRtienuM | bhAMgAo. 4pa3-4pa4 31ra-365 cauda guNasthAnakanA kula bhAMgAnI sAMtara niratarAdi padane artha tathA prakRti- | saMkhyA, onI vicAraNa, 366-367ii paryApta saMjJi sivAya zeSa tera udaya badhekuSTAdi cAra bhede prakRtionuM kathana chavaTe bhAMgAne vicAra. 455-68 tathA tenuM svarUpa 368-31 | kaI kaI prakRtie kayA kathA udayavatI anudayavatInuM svarUpa tathA prakRti- | badhahetuo vaDe badhAya te vicAra-48-49 enI vicAraNA . 372-34 tIrthakaranAma ane AhAradvikanA 454
Page #30
--------------------------------------------------------------------------
________________ pa43-548 514| 18556 pa1pa-pa6 saMkhyAnuM kAraNa viSaya viSaya bahetu saMbadhe viroSa vicAra, 469-4hara dareka kramamAM avaktavyabhaMgane bAvIza pariSahenuM vistArapUrvaka | vicAra, 57-59 svarUpa tathA temAM alaka pariSaha ! saghaLI uttarapravRtiomAM saMbadhe zaMkA samAdhAna 43-481 bhUyaskArAdine vicAra, pa39-543 caturtha dvArA sArasaMgraha 481-55] aAvIza alpatara sabadhe TIpena para-543 caturtha dvAra praznottarI 55-512 pratyeka udayasthAnakamAM bhUyaskArAdine baMdhavidhimAM udayAdinuM kathana vicAra. zA mATe tene vicAra 513 sAmAnyata: saghaLI prakRtinA guNasthAnakamAM baMdhavidhi. udayasthAnake tathA temAM Ayune baMdha kevA pariNAme thAya bhUyaskArAdinuM kathana tatsaMbadhe TIppana, kevaLI mahArAjanA udayasthAnomAM pA4 bhUyaskAra saMbadhe zaMkAnuM TIpana, pada-papa0 udaya ane sattAvidhi. pApa | mithyASTinA udayasthAnaka saMbadha saghaLA jIvane baMdha udaya ane TIpana. pada-papa4 satAmAM keTalA karmo hAtha bhUthaskAra ane alapataranI asamAna tene vicAra, papa-papas guNarathAnakamAM udIraNavidhi, pAu- 18. dareka mULakamanA tathA udaya hoya chatAM udIraNA kayAre | uttaraprakRtionA sattAsthAnakenuM na hoya tene mULakarma AzrayI kathana tathA temAM bhUyArAdinI vicAra. pA8-119 vicAraNA tathA tatsaMbadhe TIpana, 55-568 guNasthAnakamAM uttaraprakRtie sAdi vagere bhaga sAthe saMbhavatA saMbadhe udIraNAnI vicAraNA pa19-parasa | bhAgAne tathA tenI maryAdAne udaya hevA chatAM je prakRtienI vicAra 565 udIraNA hatI nathI tene vicAra, | pratibaMdhanA jaNanyAdimAM sAdi tathA nikAnA saMbaMdhamAM matabhedanuM Adine vicAra pachI TIpana, ghara3-rapa | uttaraprakRtienA jaghanyAdimAM baMdha upara anAdi vigere sAdi Adi bhaMgane vicAra bhAMgAo. parapa bhinna bhinna mULakarma tathA uttaraprakRtionA badhamAM utkRSTa uttarapravRtiomAM sAdi vigere Adi bhAMgAonuM kathana parada-pa8 | bhAMgAne vicAra. tha74 bhayathAzadi cAra bhedanuM svarUpa para8-29 | kaI che gativALA ka aa prakAti mULakarmamAM bhUyaskArAdinI na bAMdhe tenuM kathana pa74- vicAraNA para9-530 | mULakarmanA utkRSTa sthitibaMdhanuM badhAnI jema udayAdimAM kathana, bhUthaskArAdinuM kathana, pa3ra-pa33 nika tathA abAdhAkALa saMbadha uttarapakRtiomAM bhUyaskArAdine TIpana. vicAra, pa33pa37mULakarmanI janya sthitinuM kathanaya para 57-58 4.99
Page #31
--------------------------------------------------------------------------
________________ 29 viSaya dareka uttaraprakRtionI utkRSTa sthiti graMthana agIAmA Adi guNaThANe mAyalI mAtA zu phaLa Ape te sabadhe TIna AyunI akhAdhA sakhape TIspuna cunI mAdhA aMge zakA samAdhAna tathA kayA jIve keTaluM Ayu zeSa hAya tyAre parabhavanuM Ayu AMdhe tenA vicAra, AyumAM viSaya sthAnakAntu nirUpaNa, 57-584 | eka sthitisthAnakanA madhamAM hetubhUta pRSTha 578 | vicA2A. 583 583-188 187 keTalA adhyavasAyA haiAya tenA vicAra karI sthitimadhamAM jAnyuADhi bhaganI 588-590 589 paNa 60-1 uttara prakRtinA sthitima mAM jayatyAdi bhaganA vicAra. dareka prakRtinA utkRSTa tathA jAnya sthiti madhanA svAmI |kANa tenuM kathana tathA yaMtra. sthitimAM zubhAzubhapaNAnA vicAra mULakanA utkRSTAdi rasamadhamAM | sAdi vigere bhaganA vicAra. uttara prakRtinA utkRSTAdi rasa madhamAM jAnyAhna bhaganA vicAra, 36-38 sAmAnyathI rasAlanA svAmitvanA vicAra. 5-636 389 50-591 | utkRSTa rasamayanA svAmitvanA vizeSa vicAra, ra-ra4 5-627 pavanA saMdhe TIppana tI' karavAma tathA AhArakakinI utkRSTa sthitinuM kathana keTalI sthiti gADha nikAcita thAya tene aMge TIppana tIrthaMkaranAmanI ATalI utkRSTa sattA laI tiryaMcamAM jAya ke nahi te sabadhe zakA samAdhAna. kayA jIve. kayA kramanI keTalI sthiti khAMdhI zake tenA vicAra uttara prakRtinA jAnya sthitima dhanA vicAra. uttaraprakRtinA sthitima jUna mahu aMge matabhedde samaye TIppana 596-59 kayAM rahelA karma pudgalAne jIva vaikriyaSakanI jaghanyasthitinuM kathana 60-602 grahaNa kare tene vicAra niSekamAM ane tarApanidhA vaDe eka adhyavasAya vaDe grahaNa karAyelA karmIdalikanA bhAgavibhAganuM vicAra. 62-64 niSekanA para pApanidhAvA vicAra 605-605 nirUpaNa. niSekamAM A dhahAni keTalIvAra thAya tenA vicAra. 27-37 33 63 43 para jAnya rasamadhanA svAmitvanu vistArathI nirUpaNu, para-601 | cogasthAnAddhi sAta khelAtu alpa 643652 652-653 654-657 257-60 kAipaNa karmonA bhAgamAM jaghanya ke 605-606 { utkRSTa lika kayAre Ave tenI vicAraNA 6ThThA 606-608 | kAipaNa kama prakRtinA utkRSTa pradeza akhAdhAnA vicAra. ekendriyAdi vAnI jaghanya utkRSTa sthitinu kathana. sthiti dhane aMge TIppana, madhu zI rIte thAya tenA vicAra. 661-6dara 608-611 | AyunA pradezamadhamAM jaghanyAdi 61 bhAMgA zI rIte ke tenA vicAra. 663 chavAmAM sthitisthAnanu apamahu.61-6ka mULakanA janyAdi pradezakha dhamAM sthitimadha yaMtra 4-6aa sAdhAdi bhaganuM nirUpaNa nsalezanA tathA vizuddhinA 163-66s uttara prakRtinA jannAha prade
Page #32
--------------------------------------------------------------------------
________________ viSaya 'ITE paNa karA-3ra viSaya zabaMdhamAM sAdyAdi bhAMgAonuM kathana679-671 kaI guNazreNi laI kaI gatimAM jAya utkRSTa pradezamadhanA svAmitvane tene vicAra, vicAra, 67-674 { ka cha utkRSTa ane jaghanya kevA prakArano jIva utkRSTa pradezabaMdha pradezeAdaya kare tenuM nirUpaNa S0 kare tenuM nirUpaNa 674-67 saghaLI karmaprakRtione utkRSTa mULakarmamAM jaghanya pradezanuM prazAdaya kayAM ane kene hoya svAmitva. 677-78 | tenuM nirUpaNa kevA prakArane jIva jaghanya pradeza | guNaNinA svarUpa sabadhe tathA baMdha kare tenuM tathA uttara pravRtionA prathama guNaNinuM zira eTale zuM jaghanya pradezabaMdhanA svAmitvanuM tamadha hIpana, 72-713 nirUpaNa yaMtra sAthe 678-194) dezavirati ane sarvaviratino zira kaI kama prakRtie jaNanya utkRSTa | bhAga karyo tatsaMbadhe TIzyana, 74-715. niratara keTalo kALa baMdha thAya hAsyAdi pravRtiomAM aMtamuhUrta tene vicAra | pachI zirabhAga kema Ave tatsaudayamAM anAdisAMtAdi bhAgAnuM badhe TIpana, 76 nirUpaNa. 6 janya pradezeAdaya kayAM ane kene udayanA bhede 692 | heAya tenuM nirUpaNa. prakRti udayanA sabaMdhamAM udaya | sattAnA bheda tathA mULakarmanI tathA udIraNamAM rahelI bhinnatAnuM sattAmAM sAdi vigere bhAgAne nirUpaNa, vicAra, 1ra-733 mULakamanA tathA uttaraprakRtionA | uttara pravRtionI sattAmAM sAdi uyamAM sAdi Adi cAra bhAMgAne | vigere bhAMgAne vicAra 'ha33 vicAra, | pravRtionI sattAnuM svAmitva, 733-740 sthiti udayanuM svarUpa | mULakamanI sthiti sattAmAM ajaavadhAremAM vadhAre udaya keTalI nyAdi bhAMgAnuM nirUpaNa. hajA sthiti hoya tenuM tathA udIraNA uttara pravRtionI sthitisattAmAM sthitithI ulya egya sthiti ajaghanyAdi bhAMgAnuM kathana jAjara keTalI vadhAre hoya tenuM nirUpaNa. 697 sthitinI utkRSTa sattA keTalI hoya jaghanyathI keTalI sthitine udaya kevI rIte thAya ane kene hoya heya tene vicAra 69) tenuM nirUpaNa 742-47 jaghanya utkRSTa keTalA rasane udaya sthitinI jaghanya satA keTalI haiyA heya tene vicAra, ane kene hoya tene vicAra, 7-748 mULakarmanA pradezamAM ajagha sattAgata sthitibhAne vicAra, 9-750 nyAdi bhAMgano vicAra, -703 anubhAganI satAne vicAra upara uttaraprakRtio saMbaMdhe ajaghanyAdi mana:paryavajJAnAdinA jaghanya keTalA * bhAMgAe vicAra, 703-G05rasanI sattA heya tene vicAra 7pa1-7para agIAra guNazreNinuM nirUpaNa u06-709 anubhAganI sattAnA bhedanuM 69pa 700
Page #33
--------------------------------------------------------------------------
________________ viSaya viSaya nirUpaNa, 753-754 tAne svAmi ke tene vicAra. 75-768 mULakarmanI pradezasatAmAM ajaa pradezasatAne aMge thatAM dareka nyAdi bhAMgAo 7pa4. uttara pravRtionA spardhakanuM uttara pravRtionI pradezasattAmAM vistArapUrvaka nirUpaNa 78-79 ajaghanyAdi bhAMgAe dareka prakRtienI utkRSTa pradezasa paMcama dvArA sArasaMgraha 789-883 tAnA svAmi koNa tene vicAra hADa-G! pacama dvArA praznottarI dareka prakRtionI jaghanya pradezasa- | zuddhipatraka 997-16 upapa-paha anuvAdakAranI prathamavRttinI pra rastA va nA karmagraMthanA jJAnane vadhAre pramANamAM phelA thAya te udezathI A graMthanuM bhASAMtara karavAnI zarUAta lagabhaga be varasa pahelA karI hatI. A graMthanA kartA zrImAna caMdramahattarAcArya che ane TIkAkAra zrImAna AcArya malayagirijI mahArAja che. e bane AcAryo prakhara vidvAna hatA teo kayAre thayA, kayAM thayA ane teoe kayA kayA graMthanI racanA karI vigere saMbadhe mane vizeSa mAhiti nathI tema ja te viSayano mane abhyAsa paNa nathI te bAbata te viSayanA abhyAsI vidvAnene sopI dauM chuM. A graMthamAM lagabhaga eka hajAra gAthA che, jenI aMdara chae karmagraMthanuM ATha karaNanuM tathA tene lagatI bIjI ghaNI bAbatenuM bahu vistArathI nirUpaNa karavAmAM AveluM che. temAM pahele bhAga ApanI samakSa raju thAya che. A bhAgamAM pAMca dvAra che. temAMnA pahelA dvAramAM cAga upaga ane guNasthAnake vistArapUrvaka varNana che, bIje kAramAM satpada prarUpaNAdi nava dvAranuM varNana che. trIjA dvAramAM bAMdhavA yogya ATha kramanuM varNana che, ezA dvAramAM sattAvana baMdhahetunuM varNana che ane pAMcamAM dvAramAM prakRtibaMdhAdi cAra tathA udaya ane sattAnuM savistara varNana kareluM che. A viSayane vizeSa spaSTa ane sarata karavA mATe jayAM jyAM upagitA jaNAI tyAM tyAM TapaNe ApavAmAM AvyA che. malayagiri mahArAje TakAmAM A viSayane bahu ja spaNa karela hevAthI temanI ja TIkAnuM bhASAMtara karmagraMthanA abhyAsIone bahu upayogI thaze ema mAruM namra mAnavuM che. A pustaka lakhavAmAM prathama preraNA ane utsAha ApanAra zrImAna AcArya vijayanItisUrijI che. tathA karmagraMthanA abhyAsamAM preraNa karanAra -mesANA yazovijayajI jaina saMskRta pAThazALAnA sthApaka zrImAnta zeTha veNIcaMdabhAI tathA
Page #34
--------------------------------------------------------------------------
________________ 32 mAstara vallabhadAsa hAvAbhAI che ke jemanI nIce rahI mesANA yazovijayajI jaina saMskRta pAThazALAmAM tathA bharUca nivAsI zeTha anupacaMdabhAI malakacaMda pAse karmathane abhyAsa karyo hate jene lIdhe A pustaka huM taiyAra karI zako chuM. mATe te badhAnI kRtajJatApUrvaka ahiM huM noMdha lauM chuM. te sivAya karma prakRtine abhyAsa te viSayanA khAsa abhyAsI zrImAna AcArya vijayadAnasUrijInA ziSya zrImAna AcArya vijayapremasUrijI pAse tema ja prasaMge upasthita thayelI zaMkAonA khulAsA paNa temanI pAsethI meLavyA hatA. mATe temanA upakAranI nedha lIdhA vinA rahI zakatuM nathI. tathA bIjAoe jemaNe mane pratyakSa ke parokSa sahAya ApI hoya temane paNa upakAra mAnuM chuM. tathA taiyAra pharamAe vAcI ApavAmAM bhAvanagara nivAsI zeTha kuMvarajIbhAIne tathA mArA vaDIlabaMdhu samAna ane prasaMge prasage aneka prakAranI kimatI salAha ApanAra paMDita bhagavAnadAsabhAIne paNa AbhAra mAnuM chuM. AcArya mahArAja zrImAn vijayanItisUrijI mahArAjane A sthaLe pharI AbhAra mAnuM chuM ke jemanI preraNA ane pretsAhana sivAya A graMtha tayAra karI zakI na hatI. A viSaya ghaNe gahana hoI bhUle thavAne saMbhava che. vidvAna puruSe mArA para kRpA karI saghaLI bhUla sudhAraze ane mane jaNAvI anugrahIta karaze. chevaTe mArAthI paramAtmA mahAvIranA siddhAMta viruddha je kaMI lakhAyuM hoya te mATe mithyAduSkRta daI viramuM chuM. li. namra sevaka, hIrAlAla devacaMda
Page #35
--------------------------------------------------------------------------
________________ namotyu NaM samaNassa bhagavao mhaaviirss| zrImAna candrarSi mahattarAcArya viracita paMcasaMgraha zrImadAcArya malayagiri kRta TIkAnA anuvAda sahita, TIkAkAkRta maMgala- saghaLA kamarUpa vRkSane bALavAmAM dAvAnaLa samAna, jeoe jagatanuM paNa svarUpe jANyuM che ane jeoe saghaLA kutIthinA abhimAnano nAza karyo che evA paramAtmA vardhamAnavAmIne namaskAra karIne saMsArarUpI kuvAmAM DubelA prANIonA samUhane uddhAra karavAmAM hAthanA jevA, jeNe bAkInA badhA zAstrone gauNa karyA che, ane jemAM saMpUrNa yathArthavAda-yathAvasthita vastunuM kathana che evA kaunAgamanuM avalaMbana karIne apabuddhivALe chatAM paNuM, atinipuNa ane gaMbhIra evA paMcasaha nAmanA graMthanuM astra-zAstronI TIkAone tathA gurumahArAjanA upadezane anusarIne sukhapUrvaka bodha thAya tema viNa karuM chuM. A jagatamAM ziSapuruSa koIpaNa ISTa kArya mAM pravRtti karatAM ISTa devane namaskArapUrvakaja pravRtti kare che. A granthakatAM AcArya ziSTa nathI tema nathI, tethI ziNanA siddhAMtanuM paripAlana karavA mATe, tathA zreya kAryo bahu vizvavALA hoya che. kahyuM che ke-"mahAna puruSane paNa zreya kA ghaNA viddhavALAM hoya che, azreyasa kAryomAM pravRtti karanArAonAM vidano kayAMya cAlyAM jAya che" A prakaraNa samyaga jJAnanuM kAraNa hevAthI kalyANakAraka che, tethI ahiM bina thAya e hetuthI vidananI zAMti mATe ISTa devane namaskAra, tathA buddhimAna mANasa praja dinA abhAvamAM pravRtti karatA nathI, mATe buddhimAna puruSanI pravRti ane prajAnAdi pratipAdana karavAnI IcchAvALA AcArya zarUAtamAM A gAthA kahe che- namiUNa jiNaM vIraM sasmaM duTakammaniTravagaM / vocchAmi paMcasaMgahameyamahatyaM jahatthaM ca // 1 // natvA jinaM vIraM samyag duSTASTakarmaniSThApakam / vakSye paJcasaMgrahametaM mahArtha yathA ca // 1 //
Page #36
--------------------------------------------------------------------------
________________ paMcasaragraha artha-juda ATha kamane nAza karanAra jinezvara paramAtmA mahAvIrane samyakatrikaraNaeNe namaskAra karIne mahAna arthavALA pacasaMgraha nAmanA A graMthane yathArtharUpe kahIza. TakAnuvAda-phara, ane vIru, dhAtu parAkrama karavAnA arthamAM che. vAri eTale kaSAya, upasarga, pariSaha ane IndriyAdi aMtaraga zaDyusamUhane jitavAmAM jeNe parAkrama karyuM che te vIra kahevAya, athavA " tibeTa" vizeSa upati eri re, kAri ja ziva, rati rivAmimumiti kA vIrA, i dhAtu gati karavI ane preraNA karavI e arthamAM che eTale vizeSa prakAre jeo kamane dUra kare, anya bhaya AtmAone jeo mokSaprApti karAvI Ape athavA jeo mekSa sanmukha preraNa kare te vIra kahevAya, athavA ri" to, jina purata utta-jAtine riti vara I dhAtu javuM e arthamAM che. pharIvAra saMsAramAM na AvavuM paDe tevI rIte jeo mekSamAM gayA te vIra kahevAya. te vIrane praNAma karIne, te vIra keIka nAmathI paNa hoya eTale ke keInuM nAma paNa vIra hoya, tevA vIrane niSedha karavA mATe vizeSaNa kahe che-fja riniraM" rAgAdi aMtaraMga zatrune jitanAra hovAthI jina kahevAya che, jina evA vIrane namazakAra karIne, te jina grutakevalI, avadhijJAnI Adi paNa saMbhave che, kAraNa ke teoe paNa yathAsaMbhava zagAdi zatruone jitelA hoya che, mATe teone niSedha karavA mATe bIjuM vizeSaNa kahe che- sudAdAnizApa dura evA ATha karmane nAza karanArA kevalajJAnI vIra jinane namaskAra karIne eTale dura ATha karmane nAza karanAra guNasaMpanna kevalajJAnI jinezvara paramAtmA mahAvIrane namaskAra karIne. ahiM zaMkA kare che ke- " niET'duda ATha karmane nAza karanAra eTaluja vizeSaNa pucha-samartha hevAthI hovuM joIe, "jina" e vizeSaNa grahaNa karavAnuM kaMI bacajana nathI, kAraNa ke duSTa ATha kamalA je vinAzaka hoya che te jina hAtha che ja, tenA uttaramAM kahe che ke saMsAramacaka Adi keTalAka paramatAvalaMbIo hiMsA ane maithunAdi rAgadveSane vadhAranArAM pApa kAryothI dura ATha kamano nAza thAya ema mAne che, kAraNa ke saMsAramAcakane paNa hiMsA e muktinuM sAdhana che." evuM vacana che. mATe saMsAracakAdina niSedha karavA mATe jina e vizeSaNa grahaNa karyuM che eTale jina-rArASa ane ajJAnAdi zatrune jitanAra ja je duSTa ATha kamarane nAza karanAra che tevA paramAtmA mahAvIrane namaskAra karIne prathama A--eTale ataHkaraNamAM tattvarUpe utpanna thayela paMcasaMgraha nAmanA graMthane kahIza. 1 zataka, 2 saptatikA, 3 kaSAyaprAbhUta, satkarma, ane 5 karmaprakRti e pAMca graMthana saMgraha, athavA 1 pagaviSayamArgag, 2 baMdha, 3 baddhavya, 4 baMdhahetu ane 5 baMdhavidhi e pAMca dvAno saMgraha hevAthI paMcasaMgraha kahevAya che, vaLI "mA" gaMbhIra arthavALe, ane yathApravacanathI avirAdhI artha jemAM che e, athavA pravacanamAM kahelA ane anusarIne paMcagraha kahIza, paNa pitAnI buddhithI nahiM kahuM. ahiM paMcasaMgraha e viSaya che. tenuM jJAna zotAnuM anantaranajIkanuM prajana che ane kartAnuM thapakAra e anAra prayojana che. paraMparA projana te. 1 dareka gatyarthaka dhAtuo prApti arthamAM paNa vaparAya che-mATe TIkAkAre A atha karela che.
Page #37
--------------------------------------------------------------------------
________________ TIkAnuvAda sahita. karyo ane zrotA e manene kranuM svarUpa samajI kramanA kSaya karI mekSa prApta karavA e che. samadha upAcApeyarUpa che. vacanarUpa prakaraNu e upAya che ane tenuM jJAna e uddeya che. have A prakaraNanuM yathAtha nAma jaNAve che sayagAi paMca gaMthA jahArihaM jeNa ettha saMkhitA / dArANi paMca ahavA teNa jahatthAbhihANamiNaM ||2|| zatakAdayaH paJca granthA yathArha yenAtra saMkSiptAH / dvArANi paJca athavA tena yathArthAbhidhAnamidam ||2|| atha~~~je kAraNa mATe pahelI gAthAnI TIkAmAM jaNAvelA zatakAdi pAMca graMtha athavA jenu' svarUpa have pachInI gAthAmAM kahevAmAM Avaze te cegApogaviSayamA aa Adi pAMca dvArA yathAyegya rIte A prakaraNamAM sakSipta svarUpe kahevAmAM AvelA che, tethI A prakaraNanuM pA~casa graha e nAma sAthaeNka atha vALu che. 2 jemA pUnI gAthAmAM nAma nirdeza karyo che te pAMca dvArA batAve ittha ya joguvayogANa maggaNA baMdhagA ya vaktavvA / taha baMdhiyavva ya baMdhaheyavo baMdhavihiNo ya ||3|| 3 atra ca yogopayogAnAM mArgaNA bandhakAca vaktavyAH / tathA candravyaM ca bandhahetavo bandhavidhayazca // 3 // A prakaraNamAM 1 cegAmAga mAgaNuA, 2 andhaka, 3 anyanya- bAMdhavA lAyaka ATha krarmInuM svarUpa, 4 anyahetu ane 5 vividha e pAMca kAranuM kathana che. TIkAnu--mA paMcasa graha prakaraNamAM cAga ane upayoga sabaMdhe vicAra, mAMdhanAra kyA jIve che tenA vicAra, bAMdhavA lAyaka zuM che tenA vicAra, bAMdhavA cAgya karmInA adha hatuonA vicAra, tathA te madhanA prakRti dhAdi prakArAneA vicAra karavAmAM AvanAra che. have te dareka dvArAnA svarUpane prakaTa karatA prathama ceAga zabdanA artha kare che-cega eTale vyApAra, jIvanu nIya, pazispada, athavA je vaDe doDavuM kudavuM Arpada aneka kriyAomAM jIva joDAya-pravRtti kare te yoga kahevAya, te cAga aneka bhedavALA mana vacana ane kAyAnA sahakArI kAraNanA bhedathI paMdara prakAranA che, jenu svarUpa have pachInI gAthAmAM kahevAze. upayAga jANavuM, jIvanI cetanA zaktinA vyApAra, athavA jenAthI AtmA vastuone jANavA pratye pravRtti kare evA medhasvarUpa jIvanA svarUpabhUta cetanA zaktinA je vyApAra te upayega kahevAya che. tenA AAra bheda che, jenu' svarUpa AgaLa kahevAze, te cALa ane upacAganI mAgaNuAvicAraNA, jIvasthAna, mAgaNuAsthAna, ane jINusthAnakamAM
Page #38
--------------------------------------------------------------------------
________________ * paMcasamAM karavAnI che te arthAta jANavuM. gAthAmAM kahela "ca" zabdathI mAgaNasthAnemAM jIvasthAnaka ane guNasthAnakamAM paNa vicAra karavAnuM che, A pramANe paheluM dvAra kahyuM. tathA jee pitAnA Atmapradeza sAthe ATha prakAranA karmo joDe te baMdhaka kahevAya. karma bAMdhanAza chAne vicAra bIjA dvAramAM karavAmAM Avaze. A rIte baMdhaka nAmanuM bIjuM dvAra che, tathA bAMdhavA lAyaka ThakamanA svarUpane vicAra trIjA dvAramAM karaze te baMddhavya nAmanuM trIjuM dvAra, tathA kama paramANuo sAthe Atmapradezene agni ane lehAnA piMDanA jevo paraspara ekAkAra saMbadha te baMdha kahevAya, te baMdhanA mithyAtvAdi je hetue teone savistAra vicAra cethA dvAramAM karaze, te baMdhahetu nAmanuM cothuM dvAra tathA ukta svarUpavALA baMdhanA prakRtimadhAda prakAre vicAra pAMcamA dvAramAM karaze, A baMdhavidhi nAmanuM pAcamuM dvAra A pramANe pAMca dvAranuM svarUpa kahyuM. 3 have ulezanA kramane anusarI nirdeza-pratipAdana thAya che-e nyAya hevAthI pahelA pagamANAne vicAra karavA IcachatA zarUAtamAM vegenuM svarUpa kahe che- saccamasacaM ubhayaM asacamosaM maNovaI aTTha / veuvvAhArorAlamissasuddhANi kammayagaM // 2 // satyamasatyanubhayamasatyAmRrSa mano-pacAspaSTau / vaikriyAhArorAlamizrazuddhAni karmajakam // 4 // artha-satya, asatya, ubhaya-miza ane asatyAmRSA ema mana ane vacana cAra prakAre hovAthI kula ATha, tathA vaikriya, AhAka ane dArika e traNa mizra ane zuddha tathA kAmaNa e pramANe kAyayoganA sAtamaLI kula bheganA paMdara bheda thAya che. TIkAna-je ke mana vacana ane kAyAnA pudagalanA avalaMbanathI utpanna thayela che vIya vyApAra te coga kahevAya che, chatA ahiM je pudagale vIrya vyApAramAM kAraNa che te mana vacana ane kAyAnA pudagalamAM ja kAryane Aropa karIne te pudagalene ga zabdathI vivasthA che. temAM satya, asatya, satyAsatya, ane asatyAgruSA ema mana cAra prakAre che. temAM satya zabdano artha A pramANe "satto sunaH ghaNA vA teDu-su sApu race" sata eTale muni athavA padArtha. te muni ane padArthane sAdhu-hitakara te satya mana kahevAya. kAraNa ke te sunione mukti prApta karAvanAra ane padArthanA yathArtha svarUpanuM cintana karanAra che. jemake jIva chete vyarUpe sat ane paryAyarUpe asat che ane potapotAnA zarIrapramANa che ItyAdirUpe je prakAre vastu svarUpa che teja prakAre tene vicAra karavAmAM tatpara mana te satyamana che. satyathI viparIta te asatya, jemake jIva nathI, athavA ekAMta nitya ke 1 nAmamAtrathI padArthanuM nirUpaNa karavuM te udeza. 2 lakSaNa, bheda tathA pathadvArA padArthanuM vistArathI nirUpaNa karavuM te niMdeza.
Page #39
--------------------------------------------------------------------------
________________ TIkAnuvAla sahita ekAMta anityarUpa che ItyAdi je prakAre vastu svarUpa nathI te prakAre teno vicAra karavAmAM tatpara mana te asatya mana kahevAya. satyAsatya eTale kaMIka satya kaIka asatya, mizrita thayela hoya che. jemake dhava, khera ane palAzadivaDe mizra ghaNA azoka vRkSavALA vanane, A azokavana ja che e vikalpa karavAmAM tatpara te satyAsatya-mitra mana kahevAya. ahiM ghaNAM azoka vRkSa hevAthI satya che ane dhavAhi bIjA vRkSa hevAthI asatya che. A pramANe kaMIka satya ane kaIka asatya hovAthI mizra mAga kahevAya che. vyavahAra nayanA matanI apekSAe A pramANe elAya che, vAstavika rIte (nizcayanayathI ) te asatyamAM ja tene aMtarbhAva thAya che, kAraNa ke je svarUpe varatune vicAra karyo che te prakAre te vastu nathI. tathA je mana satya rUpa nathI temaja asatyarUpa paNa nathI. te asatyAmRSA mana kahevAya che. eTale ke jyAre mana dvArA je vicAra thAya che te satyarUpa na hoya temaja asatyarUpa paNa na hoya tyAre te asatya-amRSA kahevAya che. ahiM satya ane asatyanuM svarUpa kahe chejayAre vipatipatti-vivAda upasthita thAya tyAre padArthane sthApana karavAnI buddhithI sarvAnA matane anusarIne je vikalapa-vicAra karavAmAM Ave, jemake jIva che ane te dravyarUpe sat ane paryAyarUpe asat che te satya kahevAya. kAraNa ke A pramANe nirNaya karavAmAM ArAdhaka bhAva che. ane jyAre vivAda thAya tyAre pitAnA mata pramANe varatanuM sthApanA karavAnI buddhithI sarvasanA matathI viparIta vikalpa-vicAra karavAmAM Ave, jemake-jIva nathI, athavA ekAMta nitya che, te asatya che, kAraNa ke A vikalpa karavAmAM vizadhaka bhAva che. AvA savarUpavALuM satya ke asatya bane jenI aMdara na hoya, paraMtu je vikalpa padArtha sthApana ke usthApananI buddhi vinA ja mAtra savarUpano ja vicAra karavAmAM pravarta, jemake he devadatta "tuM ghaDo lAva, mane "gAya Apa ItyAdi te asatya-amRSA mana kahevAya. kAraNa ke AvA vikalpa dvArA mAtra savarUpane ja vicAra thatuM hovAthI yathAkta lakSaNa satya ke asatya nathI. A paNa vyavahAra nayanA matanI apekSAe jANavuM, nahi te vipratAraNa-chetaravuM Adi dura -malina AzayapUrvaka je vicAra karavAmAM Ave tene asatyamAM atabhava thAya ane zuddha AzayathI je vicAra karavAmAM Ave tene satyamAM aMtarbhAva thAya che. A pramANe mananAmaneganA cAra bheda kahA. jema mananA satya AdicAra bheda ane svarUpa kahyuM temaja vacananA paNa satya Adi cAra bheda ane tenuM svarUpa samajavuM. e rIte ATha coga thayA. have kAyoganA bheda kahe che- jANatAmahasunisithazabdane darekanI sAthe saMbaMdha hovAthI 1 cayimiza, 2 AhArakamiza ane 3 audArikamitra-e traNa mitranA bheda ane mizra zabda joyA vinAnA vaiThiya, AhAraka ane audArika e traNa zudhanA bheda che. temAM zraddhanI vyAkhyA karyA sivAya bIjAnI vyAkhyA karavAnuM banI zake tema nahi hovAthI pahelA zuddha bhedanI vyAkhyA kare che. kAraNa ke zuddha kriyAdi ge samajyA vinA mizrane samajI zakAtA nathI. tethI pahelAM gunI ane pachIthI mizranI vyAkhyA kare che. gAthAmAM prathama mizrane nirdeza karavAnuM kAraNa je kare te ce thAya che te krama sUcavavA mATe che. te A prakAre-jemake pahelAM vayimizra thAya che ane pachI vaikriya thAya che, have te darekane artha kahe che - aneka prakAranI athavA viziSTa kriyA karanAruM je zarIra te kriya. te A pramANe te zarIra
Page #40
--------------------------------------------------------------------------
________________ eka thaine aneka thAya che, aneka thaIne eka thAya che. nAnuM thaIne moTuM thAya che. moTuM thaIne nAnuM thAya che, AkAzagAmI thaIne jamIna para cAle che, jamInapara cAlanAra thaIne. AkAzamAM cAlanAra paNa thAya che, dazya thaIne adazya thAya che, temaja adazya thaIne daya thaI zake che A pramANe aneka prakAranI kriyA A zarIra dvArA thatI hovAthI kiya kahevAya che. tenA papAtika ane labdhipratyaya ema be prakAra che. temAM upapAta-deva nArakene janma, jenI aMdara kAraNa che te ApapAtika kahevAya che. te deva-nArakone hAya che. ane ladhi-zakti, tadanukuLa vayitazaya karmane lApazama jemAM pratyaya-kAraNa che te. labdhipratyaya kahevAya che. te tiyaca tathA manuSyone heya che. vekiyamizra deva nArakene aparyAsAvasthAmAM hoya che ane manuSya-tiyAne jyAre vaikriya zarIra vikuve tyAre tenA prAraMbhakALe tathA tyAgakALe hoya che. te paNa kavacita ja hoya che. kAraNa ke badhA manuSya tiyAne vikriyalabdhi hetI nathI. have AhAraka kAyAganuM svarUpa kahe che jyAre tIrthakara bhagavAnanI RddhinuM darzana athavA evA ja prakAranuM koI viziSTa projana utpanna thAya tyAre viziSTa labdhinA vazathI. cauda pUrvadharavaDe AhAraka vagaNamAMthI pudagale grahaNa karI je banAvAya te AhAraka zarIra kahevAya che. kahyuM che ke- ke viziSTa kArya prApta thAya tyAre viziSTa labdhivALA zrutakevalI vaDe je banAvAyakarAya tene AhAraka zarIra kahe che. 'chageNa e sUvathI karmamAM guNa pratyaya lAgI " jAdava' zabdanI jema " AhAraka" zabda banela che. nIce jaNAvela kArya prApta thAya tyAre zrutakevalI AhAraka zarIra kare che, te kArya A che prANIonI dayAvALA paramAtmAnI dvi dazana, sUkama padArthanuM jJAna ane saMzayane nAza karavA mATe zrutake valIonuM AhAraka zarIra dvArA paramAtmAnA caraNakamalamAM gamana thAya che." A AhAraka zarIra vaDhiyazarIranI apekSAe atyanta prazasta che ane sphaTikanI zIlAnI jema atyanta nirmaLa pudagalanA samUhathI baneluM che. AhArakamiza AhArakanA prAraMbhakALe athavA tyAgakALe hoya che, te paNa kavacita hoya che, kAraNa ke badhA zrutakevalIone AhArakalabdhi hotI nathI keTalAkane hoya te paNa uparokta kAraNe chatAM ladhine upayoga kare tyAre karatAM ane choDatAM AhArakamiza hoya che. have e dArika kAyama kahe che udAra eTale pradhAna zreNa je zarIra te dArida, udAra zabda vinAyaka gaNapAkamAM levAthI zu pratyaya lAgI audArika zabda banela che. bIjA zarIre karatAM A zarIranuM prAdhAnya-zreNava tIrthakara ane gaNadharanA zarIranI apekSAe samajavAnuM che, kAraNa ke tIrthakara ane gaNadharanA zarIranI apekSAe anuttara devatAnuM zarIra paNa che ke devenuM zarIra atyanta kAntivALuM ane prazasta che temAM paNa anuttara suranuM zarIra te atyanta vadhAre kAntivALuM ane prazasta che chatAM- anataguNahIna che. athavA udAra-meTuM je zarIra te hArika, kAraNa ke te kaIka adhika eka hajAra jANela padArthane vizeSarUpe jANavuM te sama padArthanuM jJAna ane jANela hakIkata Aja rIte che ke anyathA tevI ja zako te saMzaya. 1 pratyeka vanaspatikAyanuM zarIra kaIka adhika eka hajAra vaijanAnuM che.
Page #41
--------------------------------------------------------------------------
________________ TIkAnuvAda sahita, cijana pramANa meTAmAM moTuM heI zake che. tethI te zeSa zarIranI apekSAe bRhata pramANavALuM. che kriya zarIrathI A zarIranI moTAI "bhavadhAraNIya sahaja zarIranI apekSAe jANavI. nahita uttara vaikriya eka lakSajana pramANa paNa hoya che. A pramANe hArika -zarIranuM svarUpa kahIM. audArikamizra manuSya ane tiryaMcAne aparyAptAvasthAmAM hoya che, ane kevalisamRdaNAtAvasthAmAM paNa bIjA chaThThA ane sAtamA samaye hoya che. tathA mahine have kAzmaNa zarIranuM svarUpa kahe che- karmathI utpanna thayela kamarUpa je zarIra eTale keAThe karmanI anAnasa vagaNae je AtmAnI sAthe pANI ane dUdhanI jema ekAkAra, thayelI che tene je piMDa te kArmagzarIra che. kAmaNazarIra te avayavI che ane karmanI dareka -uttara prakRtie avayava che, kAmagzarIra ane uttara prakRtiene avayava-avayavIbhAva saMbaMdha - che. zAstramAM paNa kahyuM che ke--kamane vikAra, ATha prakAranA vicitra kama baneluM. ane saghaLAM zarIranuM kAraNabhUta je zarIra te kAmaNazarIra jANavuM, A kAmagzarIra audArikAdi saghaLA zarIrenuM kAraNabhUta-bIjabhUta che. kAraNa ke bhavaprapaMcanI vRddhi thavAmAM bIjabhUta kArmaraNazarIrane jyAre mULathI nAza thAya tyAre bAkInAM zarIranI utpattino saMbhava ja nathI, kAmaNuzarIra che tyAM sudhIja zeSa zarIra ane saMsAra che. A kAmagzarIra eka gatimAMthI AjI gatimAM javA mATe utkRSTa sAdhana che. kahyuM che ke--kAmaNazarIrathIja yukta AtmA maraNa dezane cheDI utpatti sthAna tarapha jAya che. pra jyAre kAmagzarIra yukta AtmA eka gatimAMthI bIjI gatimAM jAya che tyAre jatA AvatA kema daSTipathamAM AvatuM nathI-dekhAte nathI? u-karma pudagalo atyanta -sUkama hovAthI te cakSu Adi indriyanA viSayabhUta thatA nathI. bIjAoe paNa kahyuM che ke"eka bhavamAMthI bIjA bhavamAM jatAM varace bhavazarIra-bhavanI cAthe saMbaMdhavALuM zarIra chatAM paNa nIkaLatAM ane praveza karatAM sUkSama hovAthI dekhAtuM nathI. paraMtu nahi dekhAvAthI tene abhAva na samaja.' A pramANe cAra prakAre ma ga, cAra prakAre vacanaga ane sAta prakAre kAyama ema padara je kahA. ahiM kaI zaMkA kare ke tejasazarIra paNa che ke je khAdhelA AhAranA pAkanuM kAraNa che, ane je vaDe viziSTa tathA vizeSathI utpanna thayela tejalezyAlambivALA puruSanI tejalezyAnuM nIkaLavuM thAya che. te zA mATe te kahI nahi eTale ke tejasacAga jude kema na kaho? tenA javAbamAM kahe che ke-aujaya zarIra hamezAM kAma sAthe AvyabhicArI -niyata saMbaMdhavALuM hovAthI te kAmaNanA grahaNa karavA vaDe tenuM paNa grahaNa karyuM che ema samajavuM. A pramANe cAnuM svarUpa kahyuM. genuM svarUpa kahIne have upage kahe che - 1 janmathI maraNa pati je rahe te bhavadhAraNIya zarIra kahevAya. 2 pitAnA maLazarIrathI anya je zarIra karavAmAM Ave te uttara kriya kahevAya. uttara eTale bIjuM. A zarIra eka sAthe eke ane tethI vadhAre paNa karI zakAya che.
Page #42
--------------------------------------------------------------------------
________________ pacara annANatigaM nANANi paMca ii aTThahA u saagaaro| acakkhudaMsaNAi cauhuvaogo aNAgAro // 5 // AjJAnatrikaM jJAnAni paJca ityaSTayAM tu sAkAraH / acakSudarzanAdikaH caturhopayogo'nAkAra' // 5 // atha-traNa ajJAna ane pAMca jJAna ema ATha prakAre sAkAra upayoga che, ane acasuIzanAdi cAra prakAre nirAkAra upaga che. TIkAnu- je jANI zakAya te jJAna. sAmAnya ane vizeSa ema be prakAre vastunuM svarUpa che, temAM je vaDe vizeSa-nAma jAti guNa ane liMgAdi yukta vizeSarUpa dha thAya te jJAna kahevAya. aviparIta jJAna te ajJAna. ajJAna zabdanI aMdarano a mithyA-viparIta ane vAcaka hovAthI mithyA-viparIta je jJAna te ajJAna e artha thAya che. tenA traNa bheda che-1 matijJAna. 2 zrutajJAna ane 3 vibhAgajJAnateonuM svarUpa AgaLa kahevAze. vastunA yathArtha bodhane jJAna kahe che. tenA 1 matijJAna 2 sutajJAna, 3 avadhijJAna, 4 mana parvavajJAna ane 5 kevaLajJAna-ema pAMca le che. temAM prathama matijJAnane artha - kahe che mana dhAtu jANavAnA arthamAM che. manana karavuM-jANavuM te- mati athavA pAMca Indriya ane manadvArA je vaDe niyata vastuno baMdha thAya te mati. eTale ke je sthaLe rahelA viSayane Indriya jANI zake te sthaLe rahelA viSayane pAMca Indriya ane manarUpa sAdhana dvArA je baMdha thAya te matijJAna. " jANe zura zravaNa karavuM te zruta, vAgyavAcakabhAvanA saMbaMdhapUrvaka zabda saMbaMdhI ane jANavAmAM hetubhUta jJAnavizeSa kRtajJAna kahevAya che. jaLadhAraNa Adi arthahiyA karavAmAM samartha amuka prakAranI AkRtivALI vastu e ghaTa zabda vaDe vAcya che ItyAdi svarUpe jemAM samAna pariNAma pradhAnarUpe che e zabda ane athanI vicAraNane anusarIne thayele Indriya ane mAnanimittaka beghate zrutajJAna. poSaNa ki vahu dhIre riSTi e nIce nIce vistAra vALI vastu Indriya ane mananI sahAyatA vinA je jJAna dvArA jANI zakAya te avadhijJAna athavA avadhi eTale maryAdA rUpI dvAja jANavA rUpa maryAdAvALuM AtmAne pratyakSa je jJAna te avadhijJAna, Aja traNa jJAne jyAre mithyAtvamahinA udayathI kaluSita thAya che tyAre vadhu svarUpane yathArtha rUpe jANatA nahi hovAthI teo anukrame matijJAna, zutaajJAna ane visaMgajJAnarUpe kahevAya che. kahyuM che ke-AdinA 1 prathama zrotA ghaTa zabda sAMbhaLe che tyAra pachI ghaTa zabda dvArA vAva ghaTa zabda atha ramaraNa thAya che, ahiM sudhInA jJAna ne matijJAna kahevAya che. pachI vA vAcaka saMbaMdha vaDe AvA prakArane ghaTa te ghaTa rAda vAgya artha che e pramANe vAvAcakabhAvanA saMbaMdha pUrvaka je , tAtparya bedha thAya che tene zrutajJAna kahevAmAM Ave che. 2 A aI umAnika devanI apekSAe che, kAraNa ke teo nIce nIce vadhAre jANe che, upara te pitAnA vimAnanI dhajA sudhI ja jANe che,
Page #43
--------------------------------------------------------------------------
________________ TIkAnuvAda sahita traNa zAna mithyAtvanA sAgathI thAya che. visaMga-ahiM "vi" zabda viparIta ane vAcaka che. je vahe rUpi dina viparIta saMga-bodha thAya te visaMgajJAna kahevAya che. A jJAna avadhijJAnathI ulaTuM che. tathA "pari sarvathA arthamAM che, kAra -jANavuM, kari maro maryavA-mananA bhAvenuM sarvathA paNe je jJAna thAya te mana:paryAvajJAna eTale ke je dvArA ahIdvIpamAM rahela saNI paMcendrinA managata bhAva-vicAre jANI zakAya te mana:paryAvajJAna athavA mana:paryayajJAna kahevAya che. athavA saMpUrNapaNe manane je jANe temanA paryAyajJAna. athavA mananA paryAye-eTale dharmo, bAhya varatune cintana karavAnA prakAra-padArthane vicAra karatAM mane vagaNa viziSTa AkArarUpe pariName che tenuM je jJAna te mana paryAyajJAna. tathA kevaLa eTale eka. eka je jJAna te kevaLajJAna, eka hevAnuM kAraNa A jJAna matyAdijJAna nirapekSa che. zAstramAM kahyuM che ke-chAghasthika satyAdi cAra jJAna naSTa thAya tyAre kevaLajJAna thAya che.' athavA kevala eTale zuddha pUrNa jJAnane AvanAra kamalarUpa kalaMkane sarvathA nAza thavAthI zuddha je jJAna te kevaLajJAna. athavA kevala eTale saMpUrNa prathamathI ja sarvathA kevalajJAnAvaraNIne kSaya thavAthI saMpUrNapaNe je utpanna thAya te kevaLajJAna, athavA kevala eTale asAdhAraNa. tenA jevuM bIjuM jJAna na hovAthI asAdhAraNa je jJAna te kevaLajJAna. athavA kevaLa eTale anaMta, anaMta va vastune jANutuM hovAthI anaMta je jJAna te kevaLajJAna. AvI rIte pAMca jJAna ane traNa ajJAna ema ATha prakAre sAkArajAga cheprati vartAnA nirNayarUpa je vizeSa jJAna te AkAra, ane AkArayukta je jJAna te sAkAra kahevAya, "AkAra eTale vizeSaevuM zAstravacana che. ahi pahelAM je ajJAnane nAza karyo che te saghaLA chAne pahelAM ajJAna heya che. ane pachI samyakatva prApta thAya tyAre jJAna thAya che e jaNAvavA mATe che tathA cakSudarzana-2 acakSudarzana, 3 avadhidarzana ane kevaLadarzana-ema cAra prakAre anAkAra upaga che. pUrvokta svarUpavALe AkAra-vizeSa rahita upaga te anAkAra upayoga kahevAya che. temAM cakSudvArA rUpa viSayanuM je sAmAnya 1 sI jIva kaI paNa padArthane vicAra karavAnuM hoya tyAre kAyama vaDe manAvaNA grahaNa kare che. ane je je prakAre cintana kare che te te rUpa mane vagaNane pariNAma thAya che tene dagya mana kahe che, te mavargaNAnA pariNAmane mana thavAnI pratyakSa jANe che, ane ciMtanIya vastune anumAnathI jANe che. ane vargakhAnA amuka jAtane AkAra che, mATe A kSetramAM rahelA A jIve A padArthane Ave vicAra karyo che, A jJAna aDhI dvIpa ane be samudramAM rahetA sazinA mane gata bhAvaviSayaka hoya che. 2 zaMkAsaMkSepathI indriya ane manavaDe thatA padArthanA sAmAnya bedhane Indriyadazana kahI avadhi tathA kevaLadarzana ema darzanarUpa anAkAra upaganA traNa bheda batAvavA joIe athavA vistArapUrvaka samajAvavA sparzanAdi Indriyo ane mana dvArA thatA sAmAnya bodhane pazanadarzana, rasanadarzana, ghANadarzana, cakSudarzana, zoradazana tathA manadazana tarIke kahI avaSi tathA kevaLa darzana sahita darzananA ATha bheda jaNAvavA joIe tene badale ahiM cAra ja bheda kema jaNAvyA? samAdhAnaH-leka vyavahAramAM cakSunI pradhAnatA hevAthI tenA dvArA thatA sAmAnya bodhane caznadazana kahI zapa I tathA mana dvArA thatA sAmAnya bodhane vistAranA bhayathI bhinna-bhinna darzana rUpe na batAvatAM lAghava mATe acakSudarzanamAM samAveza karela che, tethI cAra bheda ja cogya che. A hakIkata prathama karmagraMtha gA. 10nA mULa rabAmAM jaNAvela che.
Page #44
--------------------------------------------------------------------------
________________ paMcasaMgraha jJAna te cakSudarzana. cakSu sivAya bAkInI Indriya ane manathI pitapotAnA viSayanuM je sAmAnya jJAna te acakSudarzana. pAMca Indriya ane mananI sahAya vinA maryAdAmAM rahelA rUpI padArthanuM je sAmAnya jJAna te avadhidarzana. jagatamAM rahelA rUpI arUpI saghaLA padArthanuM je sAmAnya jJAna te kevaLadarzana. nAma jati liMga Adi vinA je sAmAnya jJAna thAya che, te dazana kahevAya che. A pramANe uparogonuM svarUpa kahyuM. have A pega ane upane jIvasthAnakemAM vicAra karavo joie-kayA che keTalA roga ane keTalA upaga hoya te kahevuM joIe te kahevAnI zarUAta kare che, tyAM prathama jIvasthAnakanI saMkhyA kahe che. jI cauda prakAre che. te A pramANesUkama ekendriya, bAdara ekendriya, beIdriya, te Indriya, cauriddhi, asaMsI paMcendriya ane saMjJI paMcendriyae sAte aparyAptA ane paryApta ema chanA cauda bheTa thAya che. jo ke A avasthAnakenI saMkhyA AcArya pitAnI meLeja AgaLa upara kaheze te paNa ahIM ja tenuM kathana vadhAre upAgI hevAthI tenuM vyAkhyAna kare che. te A pramANe-sparzatarUpa eka Indriya jeone hoya te pRthvI, apa, tela, vAyu, ane vanaspati che ekendriya kahevAya che. te dareka sUkSama ane bAdara ema be prakAre che. temAM jeo sUkamanAmakarmanA udayathI sUkSama pariNAmavALA ane lokanA saMpUrNa bhAgamAM vyApIne rahenAra cheteo sUkSma kahevAya che. ane jeo khAdaranAmakarmanA udayathI bAdara pariNAmavALA ane tenA amuka-nizcita sthAnamAM che teo bAdara kahevAya che. tathA pazana ane rasanarUpa be Indriye jeene heya te zaMkha, chIpa, caMdana, kaDA, jaLa, nAnA moTA karamIvA, ane pUrA Adi beIndriya kahevAya che. tathA parzana, rayana ane nAsikArUpa traNa Indriye jeone hAtha te ja, mAMkaDa, gaIyA, kuMthuA, moDA, DIDIo, udhaI, kapasa, athika, trapusa, bIjaka ane tuMbarUka Adi teIndriya kahevAya che. spazana, rasana, nAsikA ane cakSurUpa cAra InDiyA jeone hoya che te bhramara mAMkha, hAMsa, macchara, vIMchI,kIDA, ane pataMgIthA caurindriya kahevAya che. spazana, rasana, nAsikA, cakSa ane zrotrarUpa pAce InDiyA jeone hoya che te matsya, magara manuSya Adi paMcendriya cha be prakAre che-saMgI ane asattI temAM bhUta, vartamAna ane bhAvI padArthonA svabhAvane je vicAra karaze te saMsA. ane saMjJAvALA heya te saMjJI kahevAya che eTale ke viziSTa maraNa AdirUpa mane vijJAnavALA sanI kahevAya che. ane evA prakAranA ane vijJAna vinAnA asaMgI kahevAya. A saghaLA jI aparyAptA ane paryAptA ema be prakAre che. temAM grahaNa ane pariNamananA kAraNabhUta AtmAnI je zakti vizeSa te paryApita. ane te pudagalanA 1 anAdikALathI sarvajIne nigodAvasthAmAM acakSudarzana hoya che mATe mAthAmAM prathama tene nirdeza karyo che. paraMtu cakSudarzananI pradhAnatA hovAthI TIkAkAre prathama tenI vyAkhyA karI pachI acasudarzana batAvela che. 2 jeonA game teTalA zarIra ekatra thAya chatAM camacakSuthI na dekhAya te sukSma kahevAya. jeonA aneka zarIrane samUha paNa dekhAI zakato hoya te bAdara kahevAya. 3 pIpti. kriyAparisamAptirAtmaka vivakSita AhAramahaNa, zarIranirvatanAdi kriyA karavAmAM samartha karaNanI niSpatti te pathapti, te pugala rUpa che ane te te kriyAnA kartA AtmAnuM karaNavizeSa
Page #45
--------------------------------------------------------------------------
________________ TIkAnuvAda sahita, upacayathI thAya che. tAtparya e che ke-utpattisthAne AvelA che je pagale grahaNa karelAM che ane pratisamaya bIja paNa pudagale grahaNa karAya che ke je pugalo prathama grahaNa karelA pudagalonA saMbaMdhathI te rUpe parita thatA jAya che teonI AhAradi pudagalene khala ane rasArirUpe pariNamananA kAraNabhUta je zakti- vizeSa te paryApti kahevAya che, jema udaranI aMdara rahelA pudagala vizeSanI AhAranA pudagalene khala ane rasarUpe pariNamana karavAmAM kAraNabhUta zakti vizeSa hoya che. te paryAptio cha prakAre che, te A pramANe-1 AhAraparyApti, 2 zarIraparyApti, 3 Indriya paryApti, 4 prANApAnaparyApti, 5 bhASApati, 6 ane mana:paryApti. temAM je zakti vaDe bAhya AhAra grahaNa karIne alaviNA, mUtra ane rasa-sAra padAtharUpe pariNamAve te AhArapache. je karaNaviroSathI AtmAmAM AhArAdi grahaNa karavAnuM sAmautpanna thAya te karaNa je pudagalethI nIpaje tevA prakAranA pariNAmavALA, AtmAe grahaNa karelA pudagale pati zabdathI vyavahArAya che. jema ke AhAragrahaNa karavAmAM samartha karaNanI utpatti te AhAraparyApti, zarIranA karaNanI nipati te zarIraparyAti, indriyanA karaNanI utpatti te indriya paryAni, ucchavAsa ane vizvAsane caya karaNanI utpati te prANApAnaparyApta. bhASA e pudagalene grahaNa karavAmAM ane choDavAmAM samartha karaNanI utpatti te bhASApati . kahyuM che ke "AhAra, zarIra, indriya, zvAsepzavAsa, bhAva ane mananI utpati je pudagalothI thAya che tenA prati je karaNa te pati . (siddhAntamAM cha paryAptio prasiddha che te ahIM pAca patie kema kahI teno uttara e che ke ahIM Indriya paryAptinA grahaNathI mana paryAptinuM grahaNa kareluM che, mATe pAMca payaupti kahI che. ( -) zAstrakAre manane anindriya kahyuM che. te chadriyanA grahathI mananuM grahaNa kema thAya ? (u- jema zabdAdi viSayane grahaNa karanAra sAkSAta cakSu Adi che, tevuM mana nathI, ane sukhAdine sAkSAta grahaNa karanAra mane che, mATe sa pUrNa Indriya nathI, paNa Indra-AtmAnuM liMga hovAthI Indriya paNa che ahIM pAMca ja pathatie kahI che te bANa karaNanI apekSAe jANavI, paNa attakaraNa che mATe manapathati judI kahI che, temAM kaMIpaNa deSa nathI. banne prakAre mana paryAptino saMbhava che, ahI tejasa ane kAmaNa zarIra sahita ja AtmAnI vivakSita kriyAnI parisamApti eTale vivakSita kriyA karavAmAM samartha karaNanI utpatti te payIti. audArikAdi zarIranI prathama utpattimAM ja A patione vicAra karyo che.) A cha e patiene AraMbha eka sAthe thAya che ane anukrame pUrI thAya che paNa sAthe pUrI thatI nathI. kAraNa ke uttarottara paryAptio adhika adhika kALa samApta thAya che. temAM AhAra paryAptinuM svarUpa bhASpakAra kahe che-"zarIrandriya-vA-mananaprANApAnAgyadakSikadravyAharakriyAparisamAsirAhAraparyApti zarIra, indriya, bhASA, mana ane prANApAna-zvAsocchavAsane vegya dalita-pugalanI AharaNagrahaNa kriyAnI parisamApti te AhArapachIti karaNavizeSa che. ahIM mananA grahaNa karavAthI paNa rIte Indriya paryAptinA grahaNathI mana:paryAsinuM grahaNa karyuM che. "grahItasya zarIra tathA saMsthApanakriyA-parisamAptiH zArIraparyApti sAmAnyarUpe grahaNa karelA pudagalane zarIrarUpe sasthApana-racanA kriyAnI parisamApti te zarIrathapti. ahIM prajJApanA sUranA TIkAkAre paryAptinI vyAkhyAmAM utpattisthAne AvIne jIva je pudagale prahaNuM kare che ane pachI pratisamaya je pudgale grahaNa karAya che-ema sAmAnyarUpe kahyuM che, paNa kayAM pudagale kare che ema spaSTa kahyuM nathI, paraMtu tatvArthakAre AhAraparyApinI vyAkhyAmAM vizeSapaNe
Page #46
--------------------------------------------------------------------------
________________ paMcasa pita. je zaktivaDe rasarUpa AhArane rasa, lehI, mAMsa carabI, hADakAM, majajA hADakAnI aMdara rahela cIkaNe mAMsa padArtha) ane vIrya e sAta dhAturUpe parimAve te zarIrapathapti. je zaktivaDe dhAturUpe pariNAma pAmelA AhArane indriyArUpe pariNamAve te IndriyAthapta. je zaktivaDe ucchavAsatha vaNAmAMthI dalike grahaNa karI uchuvAsa rUpe parimAvI tenuM avalaMbana laI cheDe bhUke te ucchavAsa paryAkti. je zaktivaDe bhASA egya vargaNAmAMthI dalike grahaNa karI bhASApaNe pariNAvI tenuM avalaMbana laI mUke te bhASAparyApti. tathA zarIra, indriya, bhASA, mana ane zvAsocchavAsane regya pudagalo grahaNa karavAnAM kahyA che. prathama samaye grahaNa karela temaja pratisamaya grahaNa karAtAM evAM te pugalethIja karaNanI niSpati thAya che te paryApti zabdarAgya che. tethI ema paNa jaNAya che ke zarIrane yogya pudagalethI zarIraparyApti, Indriyane 5 pudagalothI Indriyapathati, bhASAne gya pudagalethI bhArAparyApti, zvAsocchavAsane yogya pudagalothI zvAsocchavAsa pathati ane manane egya pudagalathI mana:paryAptinI niti sabhave che. "tvagAhIndriyanitakriyAparisamAptiriddhiAparyApti. taka-parzanendriya ane Adi zabdathI, rasana, ghANa, cakSu, zotra ane mana; tenA svarUpane utpanna karavAnI kriyAnI parisamApti te Indriyapati prANApAnakriyAmUkavyagrahaNa nisagazaktinivanakriyAparisamApti: prANApAnapathati ucchavAsa ane ni:zvAsanI kriyAne e zvAse ravAsa vargaNanA dravyane grahaNa karavAnI ane mUkavAnI zaktisAmane utpanna karavAnI kriyAnI parisamApti te zvAse zvAsapati. "bhASAgyadravyagrahaNunisagazakitanirvatanakriyAparisamAtibhavAparyAdi, bhAvAne 5 bhASAvagaNanA kathane grahaNa karavA ane mUddAnI zaktinsAmane utpanna karavAnI kriyAnI parisamApti te bhASAparyAni. "manasva yadravyagrahaNa nisargazaktinirvatanakriyAparisamAtimaptirityeka, manarUpe pariNAmane 5 manavarga dravyane grahaNa karavA ane mUkavAnA sAmarthyane utpanna karavAnI kriyAnI parisamApti te mana paryApti ema keI AcArya indriya pathatithI judI manaHpathaSi mAne che, ane Indriya paryAptinA grahaNavaDe mana paryAptinuM grahaNa karatA nathI paNa mana:paryAptine koI mAne che ane koI mAnatA nathI-ema samajavAnuM nathI. AmAM yugapadArabdhAnAmapi krameNa samApti, uttarottarasamataravAta, sutradAvaditajadhaTanavata, A cha e paryAptione eka sAthe AraMbha thAya che, paNa anukrame samApti thAya che. anume samApti thavAnuM kAraNa jaNAve che-"uttarottara sUma haivAthI. jemake AhArapathatithI zarIraparyApti sukSma che, kAraNa ke te ghaNu sama dravyanA samUhathI banelI che. tethI Indriya paryApti vadhAre sakSama che, tenAthI paNa zvAsocchazvAsa payIpti sakSama che. tethI bhArAparyApti sukSma che ane tethI manaparyApi vadhAre sakSama che tenI uttarotara sUmatA daSTAntathI batAve che sUtara kAMtavA ane kAI vagere ghaDavAnI peke, jADuM sUtara kAtanArI ane jhINuM sutara kAMtanArI kAMtavAne eka sAthe AraMbha kare. temAM jADuM sutara kAtanArI jaladI ThAkaDuM pUruM kare ane jhINuM sutara kAMtanArI bAbA kALe pUruM kare. kANa ghaDavAmAM paNa Aja krama che. thAbhalA vagerenuM carasa vagere maTI kArIgarInuM kAma gheDA kALamAM thAya che. ane teja thAMbhale patraracanA ane putaLAo vagere sahita karavAmAM Ave te lAbA kALe taiyAra thAya che. jIe-tavAryaTIkA (a 8 sU0 12.) prajJApanA anuvAda pa. 71 dArikazArIrine pahelI paryApti pahelo ja samaye pUrNa thAya che. ane tyAra pachI aMtar alasuMdare anya anya paryAddhio pUrNa thAya che. ane vaikriya tathA AhAra zarIrine pahelI paryApta pahelA samaye, tyArapachI aMtare bIjI ane tyArapachI samaye samaye anukrame trIjI, cethI Adi pakSio pUrNa thAya che. saghaLI paeine pUrNa thavAne kALa aMta che.
Page #47
--------------------------------------------------------------------------
________________ 13 TIkAnuvAda sahita -je zaktivaDe manetha vagaNanA kalike grahaNa karI manapaNe pariNumAvI tenuM avalaMbana laI cheDe te mana paryApti. A patie ekendriya IndriyAdi-asaMjJI paMcendriya paryata ane saMpatti pacendriyane anukrame cAra, pAMca ane cha hoya che. utpattinA paheleja samaye saghaLA che pitapitAnI yogyatA pramANe saghaLI paryAptione eka sAtheja utpanna karavAnI zarUAta kare che ane anukrame pUrNa kare che. temAM pahelI AhAraparyApti kare che, tyArabAda zarIra5thIpti, pachIthI Indriya paryApti e pramANe anukrame cethI, pAMcamI ane chaThThI paryApti pUrNa kare che. AhAraparyApti utpattinA prathama samayeja pUrNa thAya che. ane zeSa paryAptio anukrame atamuhUrta kAle pUrNa thAya che. pra-AhAraparyApti paheleja samaja pUrNa thAya che e zI rIte jANI zakAya? u-A viSayamAM bhagavAna Arya zyAmAcA pannavaNAsUtramAM bIjA uddezakamAM A bhUtra ghucha 'AhArapanjattie apajattarNa bhaMte kimAhArae, aNAhArae ? goyamA! no AhArae arrNA vi. he bhagavana! AhAraparyAvitavaDe apayoptA zuM AhArI hoya ke aNAhArI heya? te praznanA uttaramAM bhagavAn mahAvIra gautamasvAmine kahe che ke-he gautama! AhAraptivaDe aparyApta cha AhArI hetA nathI, paraMtu aNAhArI hoya che. tethI AhAraparyAptivake aparyApta vigrahagatimAMja saMbhave che, utpattisthAnane prApta thayelA AhAraparyAptiva aparyApta saMbhavatA nathI. kAraNa ke utpattisthAnane prApta thanAra paheleja samaye AhAra kare che, tethI ema jaNAya che ke AhAraparyAptinI pUrNatA utpattinA paheleja samaye thAya che je kadAca utpattisthAnane prApta thayela paNa AhAraparyAptivaDe aparyApta heya te uttara sUtrane A pramANe kahevuM joIe-phira Age fNA apAra AhAra-caryAptie aparyAptA kadAca AhArI paNa hA, kadAca aNAhArI paNa hoya. jema zarIrAdiparyAptinA sabaMdhamAM kadAca AhArI hoya kadAca aNuhArI paNa hoya tema kahyuM che. AhAraparyAtie aparyAptA vigraha gatimAM aNuhArI hoya ane utpattisthAnamAM AvI, AhAra kare tyAre AhArI heya, A pramANe tyAre ja bane ke je samaye utpattisthAnamAM AvI utpanna thAya che te samaye je AhArayati pUrNa na thAya. paraMtu teja samaye AhAraparyAdita pUrNa thAya che mATe AhAra5yakti vaDe aparyAptA te vigrahagatimAMja hoya che, ane te vakhate aNAhArI hoya che. tethI ja AhAraparyAptivaDe aparyAptAnuM aNahArIpaNuM vigrahagatimAMja saMbhave che ane zarIrAdiparyAptivaDe aparyAptA vigrahagatimAM aNAhArI hoya che, ane utpattisthAne utpanna thayA bAda jyAMsudhI zarIrAdi pathatio pUrNa na kare tyAM sudhI te te pablivaDe aparyAtA AhArI hoya che. eTale zarIrAdi paryAptivaDe aparyAptA aNAhArI ane AhArI ema baMne prakAre hoya che. tathA saghaLI paryAptione pUrNa karavAne kALa aMtarmuhUrta pramANa che. je svayeya paryAptie pUrNa kare teo paryAptA kahevAya che, ane ratha paryAptie pUrNa nahi karanArA AtmAe aparyAptA kahevAya che. te aparyAptA labdhi ane karaNathI ema be prakAre che. temAM jeo aparyAptA chatA ja mare, paraMtu svAtha saghaLI pathatio pUrNa naja kare te labdhi aparyAptA kahe
Page #48
--------------------------------------------------------------------------
________________ 14 pacasagraha vAya, ane jeoe zarIra ane indriyAdi savAgye paryAddhio pUrNa karI nathI paraMtu avazya pUrNa karaze te karaNa epathaptA kahevAya che. udeza krama pramANe niraza thAya che eTale je kramathI kahevAnI zarUAta karI hoya te kamathI kahevuM joIe e nyAye prathama upakta jIvasthAnamAM cagene kahevA IcchatA AcArya A gAthA kahe che vigalAsannipajjacaesu lanbhaMti kAyavaijogA / savve vi sannipajjacaesu sesesu kAogo // 6 // vikalAsaMjJiparyApteSu labhyete kaayvaagyogau| sarve'pi saMjJiparyApteSu zepeSu kAyayogaH // 6 // artha-vikasendriya ane asaMkSipaniya paryAptAmAM kAyayoga ane vacanaga e be coga hoya che saMkSiparyAptAmAM saghaLA coga hoya che. ane zeSa jIvasthAmAM kAyAga ja hoya che. TIkAnu-padano eka deza hovAthI AkhuM pada levuM joIe e nyAye gAthAmAM kahela vikala zabdathI vikandriya e AkhuM pada levuM, ane A pramANe anyatra paNa yathAyogya rIte samajavuM. paryAptA vikalendriya-paryApta beIndriya, teIndriya, caharindriya ane paryAptA asaMpicendriya khAmAM kAyAga ane vacanaga ema be pega hoya che. temAM kAyayoga dArika zarIrarUpa, ane "vikaleAimAM asatyaamRSArUpaja vacanAga hoya che e zAstra 1 upara jema aparyAptAnA be bheda kahyA tema potAnA paNa labdhi ane karaNa ema be prakAra che. labdhiparyAptA tene kahevAya ke jeoe sTAgya paryANi pUrNa karI hoya agara avazya karavAnA hoya arthAt 45 paryAddhio pUrNa karIne ja maravAnA hoya evI labdhizaktivALA che. karaNapacaNA tene kahevAya ke jeoe svaye pathamio pUrI karI lIdhI che. ahiM karaNaaparyAptA ane labdhipaNAno artha lagabhaga sarakhA jaNAya che tethI ghaNuM zaMkAmAM paDe che. te saMbaMdhamAM e samajavAnuM karmanA be prakAra che 1 paryApta nAmakarma 2 aparyAtanAmakarma. je karmanA udayathI vAya paryApta pUrNa thAya te paryApta nAmakarma. je karmanA udayathI svayegya pathaSio pUrNa na ja thAya te aparyApta nAmakarma. labdhi eTale zakti vaDe karIne paryAptA te labdhiparyAptA, te paryApta nAmakarmanA udayavALA AtmAo. ane zakivaDe aparyAptA te labdhiaparyAptA, te aparyApta nAmakarmanA udacavALA AtmAe. tAtparya e ke paryApta ane aparyApta nAmakamanA udayavALA AtmAo ja tame labdhiparyAptA ane labdhiaparyAptA kahevAya che. ane karaNaaparyAptA tathA karaNaparyAptA te paryAptanAmakarmane udaya thayA bAda AtmAnI amuka avasthAne oLakhavA mATe ja zAstrakAre rAkhelAM nAma mAtra che. jemake labdhitA -paryApta nAmakamavALA AtamAo jayAM sudhI svacagya paryApti pUrNa na kare tyAM sudhInI teonI avasthAne kAraNaaparyAptAvasthA kahevI ane svayegyaparyAnio pUrNa karyo pachInI avasthAne karaNaparyAptAvasthA kahevI. A rIte vizva paryApta ane labdhiApayata jayAre kamarUpa che tyAre karaNaaparyApta ane karaNuparyApta karmarUpa nathI e spaSTa bheda che.
Page #49
--------------------------------------------------------------------------
________________ TIkAnuvAda sahita -vacanane anusarI asatyaamRSArUpa vacanaga hoya che. paryApta saMpicendriyamAM mana, vacana ane kAyAnA saghaLA ge hoya che eTale ke padAre ge hoya che. temAM kAmaNa ane audAiimazakAyaga kevalisamudughAtAvasthAmAM hoya che. kahyuM che ke ATha samayane kevalisAmuvAta karatAM audArikamizakAyayoga bIje che ane sAtame samaye hoya che." AhAraka ane AhArakamizakAyaga labdhisaMpanna thatakevalI te labdhino upayoga kare tyAre hoya che. temaja vakriyalabdhisaMpanna manuSya tithI labdhi pherave tyAre kriyAyoga hoya che, devatA nArakene paryAptAvasthAmAM vaizviyakAyAga heya che. managanA cAra bheda ane vacanaganA -cAra bheda cAre gatinA saMkSiparyAptAne hoya che, ane audyArikAyayoga paryApta manuSya tiya ne hoya che. tathA zeSa sulama bAdara paryApta aparyApta ekendriya, aparyAptA beI. ndriya, teIndriya, caundriya, asaMpicendriya ane saMpicendriya e nava jIvamAM eka kAgaja hoya che. te paNa 1audApikamizakAyagaja hoya che. ahiM labdhi aparyAptAnI vivakSA che. je karaNaaparyAptAnI vivakSA heta te aparyApta deva nArakane vikimizakAyayoga paNa lIdhA hatA paraMtu te lIdhe nathI tethIja ahiM labdhi aparyAptAnI vivekSA che ema samajAya che. 6 teje hakIkatane spaSTa karatA kahe che. laddhIe karaNehi ya orAliyamIsago apajjatte / pajjatte orAlo veubviya mIsago vAvi // 7 // labdhyA karaNaizcaudArikamizrako pryaapte| paryApte urAlo vaikriyamizrako vApi // 7 // atha-labdhi ane karaNathI aparyAptAmAM audyArikamiznakAyAga hoya che. ane paryAptAmAM -dArikakAga athavA kriyamizakAyayoga paNa hoya che. TIkAnu -labdhi ane karaNa e bane vizeSaNavALA aparyAptA mAM audArikamizakAyAga ekaja hoya che. A hakIkata tiya ca ane manuSya AzrayI kahI che ema samajavuM. kAraNa taomAM ja ladhi ane karaNa e bane vizeSa saMbhave che. paraMtu devanAraAmAM saMbhavatAM nathI. kAraNa ke teo karaNa aparyApta ja saMbhave che. labdhiaparyApta nahi, teone aparyAptAvarathAmAM vijhiyamizakAya. jANa. tathA sAte aparyApta jIvasthAnene vigrahagatimAM ane utpattinA prathama samaye kAmeNukAyayoga hoya che ane paryAta chane audyArika, vikriya ane vekiyamiza e traNa ge hoya che. temAM tiyaca-tathA manuSyane audArika, deva-nArakene 1 ahiM nave jIvabhedamAM audArikamizra kAga ja heya ema kahyuM, paraMtu sAte aparyApta avasthAmAM vigrahagatimAM tathA utpatinA prathama samaye kArmaNa kAyayoga hoya pachInI gAthAnI rIkAmAM A hakIkata jaNAvI che paNa ahiM tenI avivakSA karI hoya tema lAge che.
Page #50
--------------------------------------------------------------------------
________________ pacaragraha vaikiya ane vakriyalabdhivALA paryAvata bAdaravAyukAya, paMcendriya tiryaMca tathA manuSyone vaizviyakAyayoga ane vaikriyamizakAyayoga hoya che. tathA gAthAne ate mUkelA api zabdathI labdhisapanA cauda pUrvadharane AhArakakAyAga ane AhArakamizakAya. paNa hoya che. 7. ahiM keTalAka AcAryo zarIraparyApti pUrNa thatAM pahelAM manuSya tiyAne audyArikamizra ane deva-nArakene vaikriyamizra tathA zarIraparyApti pUrNa thayA bAda zeSa paryAtivaDe athathamatA manuSya-tiyAne audArika ane deva-nArane vaikriyakAyama mAne che temanA matane jaNAvanArI anyacka gAthA kahe che- kammuraladugamapaje veuvidugaM ca sannilachille / pajjesu uralocciya vAe veubviyadugaM ca // kArmaNaudArikadvikamaparyApta vaikriyadvikaM ca saMjJini labdhimati / paryApteSu urala eva vAte kriyadvikaM ca // artha--aparyAptAmAM kArmaNa ane dariddhika e traNa ge hoya che, ane labdhivALA sarI devAdimAM kriyahika hoya che tathA paryAptAmAM audArika kAyayAga ane vAyukAyAmAM kriyakika hoya che. TIkAnu -aparyApta sUkamaekendriyAi jIvalemAM kArmaNa, audyArikamizra ane dArika e traNa ge hoya che. aparyAptAvasthAmAM kAmaNa ane audyArikamizraga hoya che. paraMtu audArika kAyayoga gAthAnI upara lakhela avataraNa pramANe zarIraparyApti pUrNa thayA pachI zeSaparyAptivaDe aparyAptAne anya AcAryane mate che ema samajavuM. eja pramANe deva-nArane aparyAptAvasthAmAM kAmaNa vaikiyamiza ane kriyAyoga hoya che. svamate te svAsaghaLI paryAptivatuM paryApnAne audyArika ke vaikriya kAyama hoya che. jyAM sudhI svagya paryAptio pUrNa na karI hoya tyAM sudhI manuSya-tiryaMcane kAmaNa ane audyArikamiza, deva-nArane kAmaNa ane vayimizrayoga heya che. tathA paryApta sUkSama ekendriyAdi tiyAmAM ane paryApta manamAM audArika kAyayoga hoya che, ane deva-nArakAmAM vekiyAga hoya che. paryApta vAyukAthamAM vidiya, vaikriyamizra, ane gAthAne ane mukela "ca" zabda anuktane samuracAyaka hovAthI hArika ema traNa roga hoya che. vaikriyaddhika keTalAka vAyukAya ane hoya che, saghaLAne nahi. pannavaNA sUtranI cUrNimAM kahyuM che ke vuiM nA jANIjo viruddha jevI sthi kAyApanajALa pi sanniAnAriri traNa rAzi-sUkSama ekendriya aparyApta paryApta ane bAdaraekendriya aparyApta-e traNa rAzinA chane vikriyalabdhi hatI ja nathI. bAdara paryApta vAyukAyAmAMthI tenA saMkhyAtamA bhAganA jIvane ja vekiyalabdhi hoya che. have avasthAmAM upage kahe che
Page #51
--------------------------------------------------------------------------
________________ 17 TIkAnuvAda sahita mahasuyaannANa acakkhu daMsaNekArasesu ThANesu / pajatta-caupaNidisu sacakkhu sannIsu bArasavi // matizrutAjJAnAcakSurdarzanAnyekAdazasu sthAneSu / paryAptacatuHpaJcendriyeSu sacabhRSi saMjJiSu dvAdazApi // 8 // artha-agiyAra jIvasthAmAM matijJAna, zrutajJAna ane acakSudarzana e traNa upayoga hoya che. paryApta cadarindriya ane paryApta paMcendriyamAM cakSudarzana sahita cAra upacAgahoya che ane saMpattimAM bAre upaga heya che. TakAnu-paryApta aparyApta sUma bAdara ekendriya, beIndriya, Ikiya, aparyApta caurindriya ari pacendriya ane saMsi pacendriya e agiyAra jIvasthAmAM matiajJAna zrutajJAna ane acakSudarzana e traNa upage ya che ahiM aparyAptA te labdhi aparyAptA samajavA, anyathA karaNa aryApta thaurindriyAdimAM Indriyapathati pUrNa thayA bAda cakSudarzana paNa hoya che. kAraNa ke mULaTIkAmAM- pATIkAmAM AcArya mahArAje savIkAryuM che. karaNaaparyApta saMsine te mati, zruta, avavijJAna, avadhidarzana ane visaMgajJAna paNa hoya che. tathA paryApta thaundriya ane azipacaniyamAM cakSudarzana sAthe pUrvokta traNa maLI mati zrata ajJAna ane cakSu acakSudarzana ema cAra upaga hoya che ane saMNi paryAptAmAM bAre upayogI hoya che. temAM devagati Adi traNa gatimAM kevaLajJAna kevaLadarzana ane mana 5WvajJAna vinA nava upaga hoya che. mAtra manuSyagatimAMja bAre upaga heya che. 8 A pramANe jIvasthAnomAM vega ane upage vicAryuM. have mArgaNAsthAnomAM teone vicAravA joIe, te mArgaNAsthAne A pramANe che, te kahe che - gaiIdie a kAe joe vee kasAyanANe ya / saMjamadasaNalesA bhavasamme sanni AhAre // 21 // A gAthA AcArya mahArAja svayameva AgaLa upara kaheze paraMtu ahiM je tenuM vyAdhyAna karavAmAM AvyuM hoya te upakAraka thAya tema hovAthI tenuM ahi vyAkhyAna kare chekarmapradhAna jIvavaDe je prApta karAya te eTale ke naraka deva Adi paryAyarUpe AtmAne je pariNAma te gati te cAra prakAre che-narakagati, tiryaMcagati, manuSyagati ane devagati. tathA "du "i sun dhAtu parama ezvaryavALA e arthamAM che. parama ezvaryA jenAmAM hoya te idra kahevAya, AtmAmAM ja utkRSTa jJAna ane utkRSTa sAmane coga hovAthI teja Indra che. tenuM je cinha te Indriya kahevAya che. te sparzana. rasana, nAsikA, cakSu. ane zrotra ema pAMca prakAre che. indriyanA grahaNavaDe IndravALA ekendri 1 karaNAparyAptakenvindriyaparyAptau satyAM teSAM cakSurdarzanaM bhavati 5 azyAstAmAne Indriya paryAti pUrNa thayA pachI cakSudarzana heya che.
Page #52
--------------------------------------------------------------------------
________________ 15 paMcasa grAma > yAdi jIvA grahaNa karavAnA che, kAraNa ke indriya kAI svatantra vastu nathI. vaLI AgaLa indriyavAn AtmAemAM ja cAgAdinA vicAra karavAmAM Avaze. ' joyane kRti jAyaH ' pud galanA maLavA vikharavA vaDe je caya apacaya dharmane prApta kare te kAya, te cha prakAre che-pRthvI kAya, akAya, teukAya, vAukAya, vanaspatikAya, ane trasakAya. tathA jenA atha ane jenA pannura bhedanu svarUpa pahelAM savistara kahevAI gayuM che te yoganA sAmAnyathI traNa bheda che. manAyeLa, vacanaceAga, ane kAyayeAga. ' vette tti vek:' je anubhavAya te veda. e abhilASArUpa che. te traNa prakAre che strIveda, puruSave, ane napusakaveda. strInA puruSanA viSayamAM je abhilASa te veda, puruSanA strInA viSayamAM je abhilASa te puruSave, ane napusakanA strI puruSa anenA viSayamAM je abhilASa te napuMsakave. vyanteyo paravarasmina kALina kRti ' jaH aMlAka samayane iitti phlAyaH, jenI aMdara prANio paraspara IMDAya-duHkhI thAya te saMsAra, te saMsArane je vaDe AtmAe prApta kare je vaDe saMsAramAM rakhaDe, duHkhI thAya te kAya. te krodha mAna mAyA ane lebha ema cAra prakAre che. tathA pahelAM jenA zabdArthanu nirUpaNu karyuM" che te jJAna kahevAya che. jJAnanA grahaNa vaDe tenA pratipakSabhUta jJAnanuM paNa grahaNu che. te jJAnanA pAMca bheda ane ajJAnanA traNa lei ema AThe bhedanuM svarUpa pahelAM vistArapUrvaka kahyuM che. tathA paMcamAM paMcama: sabhyataH cAiinatyartha: ' sacama eTale tyAga, samyag prakAre viramavuM-zraddhA ane jJAnapUrvaka sarvathA pApApArane tyAga karavA te sayama athavA cAritra kahevAya che. te pAMca prakAre che, te A pramANe-1 sAmAyikracAritra, 2 keTTepasthApanIya cAritra 3 parihAra vizuddhika cAritra, 4 sukSmasa parAya cAritra, ane pa yathAkhyAta cAtri, saMyamanA zradguNathI tenA pratipakSabhUta radezasayama ane asayamanuM paNa grahaNa che. temAM samAya eTale rAga ane dveSanA rahitapaNAyarDa AtmasvarUpamAM pravRtti karavIvibhAvadazAmAMthI svabhAvamAM Avavu a Mtarmukha STi thavI te. A samAya anya sAdhuonI kriyAonuM paNa upalakSaNa che eTale ke A samAya dvArA anya sAdhuonI kriyAo paNa levAnI che. kAraNa ke sAdhuonI saghaLI kriyAe rAga-dveSanA abhAvarUpa che. ahiM sAdhunI saghaLI kriyAe rAga-dveSanA abhAvamAM kAraNa heAvAthI kAraNamAM kAnA Aropa karIne sa enI saghaLI kriyAneja rAga-dveSanA abhAvarUpa kahI che. samAyavaDerAgadveSanA rahitapAvaDe thayelu athavA samAya chatA thayela je cAritra te sAmAyika che. athavA sam 1 jJAna, cAritra, samyakatva vigere mANAmA tenA pratipakSa ajJAnAdi paNu ahiM levAnA che. kAraNa ke cauda mAthA mAhenI kAi paNa mAgaNuA dvArA sadhaLA saMsArI jIve ne vicAra karavAnA Aya che. jo ahiM pratipakSa baika na levAmAM Ave te te jJAAnadimAM amuka chAnA ja vicAra thAya ane dhaNuA bhAga rahI jAya tethI ja ahi pratipakSa bhedanuM paNa grahaNu thAya che. 2. dezathI=sI ze nahi paNa alpa aMze pApavyApAranA tyAga je cAritramAM hoya te dezasa thama athavA satyamAsathama paNa kahevAya che. 3 jemAM alpAze paNa pApacyApAranA tyAga na hoya te asaMyama athavA avirati cAritra kahevAya che. 1
Page #53
--------------------------------------------------------------------------
________________ TIkAnuvAda sahita eTale samyagajJAna darzana ane cAritrane Ave eTale je lAbha te samAya, ane teja sAyika che. eTale jeTale aMze AtmAmAM sabhya jJAna darzana ane cAritra prApta thatuM jAya che, te sAmAyika cAritra sarvathA pApavyApAranA tyAgarUpa che. . prazna-sAmAnya rIte saghaLAM cAritre sAmAyika che, kAraNa ke te saghaLAM pApa vyApAranA tyAgarUpa che te pachI depasthApanIyAdi bheda zA mATe? uttara ke saghaLAM cAritro sarvathA pApavALA vyApAranA tyAgarUpa hovAthI sAmAyikarUpaja che, te paNa pUrva paryAyanA chedAdirUpa je vizeSa che, tene laIne ja chede sthApanIyAdi. cAritre pahelA sAmAyika cAritrathI zabda ane athathI judA paDe che. ane pahelAmAM pUrva paryAyane cheda vigere koIpaNa prakArano vizeSa nahi hevAthI te "sAmAyika evA sAmAnya zabdamAM ja rahe che. eTale ke pahelA cAritranuM sAmAyika evuM sAmAnya nAma ja rahe che. te be prakAre che- 1 Itara, 2 yAvaskathika. temAM bhArata ane airavatakSetramAM pahelA ane chellA tIrthakaranA tIrthamAM jeone pAMca mahAvratAne uracAra karAvyA nathI tevA navadIkSita ziSyanuM alpakALa mATenuM je cAritra te I vara, ane dIkSAnA savIkArakALathI ArasI maraNa paryatanuM je cAritra te thAkathika te bharata ane eravatakSetranA vacalA bAvIsa tIrthakaranA tIrthamAM rahelA sAdhuonuM, ane mahAvidehakSetranA tIrthakarenA tIrthamAM rahelA sAdhuonuM samajavuM. kAraNa ke teonA cAritranI uthApanA thatI nathI eTale ke teone vaDI dIkSA ApavAmAM AvatI nathI, zarUAtathIja teone cAra mahAvate ucacarAvavAmAM Ave che, ane thAvajIva paryata niraticAra paNa tenuM pAlana kare che. zAstramAM kahyuM che ke- sAmAnyathI saghaLAM cAritre sAmAyikarUpaja che, paraMtu cheda Adi viziSTa kriyAo vaDe artha ane nAmathI judA paDe che. ane koIpaNa jAtanI vizeSatA vinAnuM paheluM cAritra sAmAyika evI sAmAnya saMjJAmAMja rahe che. 1 sarvathA pApavyApAranA tyAgarUpa sAmAyika cAritra che te be prakAre che-1 Ivara, 2 yAvatruthika. temAM pahelA ane chellA tIrthakaronA tIrthamAM mAtrAnuM AropaNa karyAM vinAnA navadIkSita ziSyane vaDI dIkSA ApatAM pahelAM alpakALa mATe je ApavAmAM Ave te paheluM Ivara sAmAyika cAritra. ane vacalA bAvIsa tIrthakara ane mahAvidehakSetranA tIrthakaronA tIrthanA sAdhuone dIkSAnI zarUAtathI te maraNa paryatanuM je cAritra ApavAmAM Ave te yAvakathika sAmAyika cAritra che.' 2-3 prazna-cAritra grahaNa karanArAe ivara sAmAyika paNa he bhagavan! huM yAjachavaparyata sAmAyika karU chuM e pramANe jeTaluM pitAnu AyuSa che teTalA kALamATe grahaNa karyuM che, te vaDIlIkSA letA pUrvanuM sAmAyikacAritra choDatAM pote je yAjachavapatanI pratijJA karI che tene lepa kema na thAya? uttara-pahelAM ja ame kahyuM che ke saghaLAM cAritre sAmAnya svarUpe te sAmAyikaphapaja che, kAraNa ke dareka cAstrimAM saMpUrNa pApavyApAranA tyAgane sadbhAva che. mAtra cheda Adi vizuddhi vizeSavaDe ja vizeSatAne prApta thatuM zabda ane arthavaDe bhinnatA dhAraNa kare che. tethI jema
Page #54
--------------------------------------------------------------------------
________________ paMcasaMgraha thAvaskathika sAmAyika athavA bedapasthApanIyacaritra utkRSTa vizuddhi vizeSarUpa suhamasaMparacAdi cAritra prApta thatAM bhAMgatA nathI, tema IvAra sAmAyika paNa vizuddhi vizeSarUpa chedepasthApanIyacaritra prApta thatAM bhAMgatuM nathI. jo dIkSA choDI gRhasthAzramamAM praveza kare teja bhaMga thAya che. paraMtu sAmAyika cAritranI ja vizeSa vizuddhirUpa che pathApanIya cAritra prApta thatAM bhAMgatuM nathI. kahyuM che ke - tene choDI detAM cAritrane bhaMga thAya che, paraMtu je cAritra pahelAnAM cAritrane vizeSa zuddha kare che. nAmamAtrathI ja juduM che, tenAthI bhaMga kema thAya? arthAta sUmasa parAyAdi prApta thatAM jema che pasthApanIyAdine bhaMga thato nathI tema chedepathApanIya prApta thatAM Isvara sAmAyika cAritrane paNa bhaMga na thAya tathA je cAritramAM pUrva paryAyano che ane mahAtrAmAM sthApana karavAnuM hoya te che pasthApanIya cAritra. guru jyAre nAnI dIkSA Ape che tyAre mAtra karemi bhaMte ugrarAve che, tyArapachI gahana karyA bAda vaDI dIkSA Ape che, ane te vakhate pAMca mahAvrate ucarAve che. je divase vaDI dIkSA le che, te divasathI dIkSAnA varasanI zarUAta thAya che, ane pUrvane dIkSA paryAya kapAI jAya che. A vaDI dIkSA che pasthApanIya cAritra kahevAya che. te be prakAre che-1 sAticAra, 2 ane niraticAra. temAM ivara sAmAyikavALA navadIkSita ziSyane je pAMca mahAvate Aje paNa thAya che-je vaDI dIkSA apAya che te, athavA eka tIrthakaranA tIrthamAthI anya tIrthakaranA tIrthamAM jatA jemake-pArzvanAtha bhagavAnanA tIrthamAMthI vartamAna svAminA tIrthamAM jatA sAdhuo cAra mahAvrata choDI pAMca mahAvratarUpa dharmane ravIkAra kare te niticAra depasthApanIya cAritra, ane mULa guNane ghAta karanAra sAdhune pharI je te ucarAvavAM te sAtivAra che sthApanIya zakjhi. zAstramAM kahyuM che ke navadIkSita ziSyane athavA eka tIrthamAthI bIjA tIrthamAM jatA sAdhuone niraticAra che pApanIya cAritra hoya che, ane mULa guNane ghAta karanArane sAticAra chedepasthApanIya cAritra hoya che. ane sthita kapamAM hoya che je tIrthakaranA tIrthamAM cAturmAsa ane pratikramaNAdi AcAre nizcitarUpe hoya che je pahelA ane chelA tIrthakaranA tIrthane kalpa te sthitakalpa kahevAya che. tathA parihAra eTale taSavizeSa, tapAvezeSavaDe cAritrane AvaranArA karmanI zuddhi je cAritramAM thAya te parihAravikRddhicAritra kahevAya che. te be bheda che-1 nizimAnaka, 2 ane nirvikAyika. vivakSita cAritrane tapasyAdi karavAvaDe sevanArA jeo heya te nivimAnaka kahevAya che, ane je sunivaro te cAritranuM pAlana kare che teonA je paricArake hoya teo viviBkAyika kahevAya che. A parihAravizuddhicAritra pAlaka ane paricAraka vinA grahaNa karI zakAtuM nahi hovAthI uparokta nAme oLakhAya che. A cAritra grahaNa karanArane nava navane samUha heya che. temAMnA cAra tapasyAdi karavAvaDe cAstrinuM pAlana karanArA, cAra paricAraka-veyAvaraca karanArA, ane eka vAcanAcArya thAya che. jo ke A cAritrane grahaNa karanArA saghaLA mutAtizayasaMpanna hoya che te paNa teone AcAra levAthI ekane vAcanAcArya tarIke sthApe che. have nirvi zamAnakanI tapasyAne krama anya zAstranI gAthAo dvArA batAve che, te A pramANe jJAnI mahArAje zIyALe, unALe ane comAsu e traNe RtumAM jaghanya, madhyama ane utkRSTa ema
Page #55
--------------------------------------------------------------------------
________________ TIkAnuvAda sahita, traNa bheTe parihAvizuddhicAritrane tapa kaho che. 1 unALAmAM jaghanya eka, madhyama che, ane utkRSTa traNa upavAsa karavAnA karA che. 2 ziyALAmAM jaghanya be, madhyama traNa, ane utkRSTa cAra upavAsa ane cemAsAmAM jaghanya traNa, madhyama cAra, ane utkRSTa pAMca upavAsa karavAnA kahA che. pAraNe A bila karavAnuM kahyuM che. ane zikSAnA sAta prakAramAMthI pAMca prakAre zikSAnuM grahaNa hoya che, ane temAMnA be prakAramAM abhigraha dhAraNa karavAnuM hoya che. tathA vAcanAcArya ane paricAra hamezAM AyaMbila kare che. ahiM thavA jo rAhu - sa' e padathI sAmAnyataH sAdhuonI AhAranI eSaNA eTale AhAra grahaNa karavAnA prakAra sAta che ema jaNAvyuM che. te A pramANe-saMjISTa, asaM curNa, uSkRta, apapikA, avagRhIta, pragrahIta, ane sAtamI ujitadharmo. e sAta prakAramAMthI pahelA be prakAre gacchanigata sAdhune AhAranuM grahaNa thatuM nathI, pAMca prakAre thAya che. te pAMcamAMthI paNa ekavaDe AhAra ane ekavaDe pANI e pramANe bemAM abhigraha hoya che. A pramANe che mAsa parvata tapa karIne vivimAnaka-tapa karanArA anucara thAya che, ane anucara tapa karanAra thAya che. eTale ke atyAra sudhI je muni veyAvaraca karatA hatA teo have upara kahyA pramANe tapasyA kare che, ane tapasyA karanAra anucara thAya che. A anucara tathA vAcanAcArya AyaMbila kare che. A pramANe vaLI chamAsa tapa karIne tyAra pachI vAcanAcArya tapasyA kare che. AmAMthI, eka vAcanAcArya thAya che, ane sAta vaiyAvacca karanArA thAya che. A pramANe A parihAravizuddhika kalpa aDhAra mAsa pramANu kaho che. (A aDhAra mAsamAMthI darekane eka varasanA Ayabila ane chamAsa upavAsane AMtare AyaMbila karavAnuM Ave che.) A pramANe ahiM saMkSepamAM A kalpanuM varNana karyuM che, vizeSa varNana prajJApanAdi meTA sUtrathI jANavuM. A aDhAra mAsa pramANa kapa pUrNa karIne pharI paNa Aja parihAravizuTikalpane svIkAra kare, athavA jinakalpane savIkAra kare, athavA gacchamAM AvI zake juo pravacana sAhAra pR8 215 gA. 739 1 chAza ke thiI Adi cIkaNA padArtha vaDe hAtha ke pAtra kharaDAyelA hoya te kharaDAyelA hAtha ke pAtravaDe je zikSA grahaNa karavI te sasRSTa bhikSA 2. chAza ke ghI Adi cIkaNA padArthaDe nahi kharaDAyelA hAtha ke pAtra je bhikSA grahaNa karavI te asaMsaSTha bhikSA. 3. tapelI vigere mULa pAtramAMthI thALI vigere bIjA pAtramAM kADheluM bhojana grahaNa karavuM te uddata bhikSA. kalepa eTale cIkAza jenI aMdara nathI evA nirasa vAla caNa vigerene grahaNa karavA te athavA je grahaNa karatAM pazcAtakarma AdithI utpanna thayelA kamane baMdha a5 thAya te a5pikA bhikSA. 5. bhajanakALe thALI vigere pAtramAM kura Adi je bhajana bhajana karanArane pIrasyuM hoya, te pIraselA bhojanamAMthI je grahaNa karavuM te avagRhItabhikSA. 6 bhajanakALe bhojana karavA icchatA puruSane pIrasavA IcchatA ke rasoIyA vigeree camacA vigerethI tapelI vigere pAtramAthI bhejana kADhavuM hoya paraMtu pIrasyu na hova tene je grahaNa karavuM athavA khAnArAe pote ja potAnA hAtha vaDe pAtramAMthI camacA vigerethI kAlA bhajanane je grahaNa karavuM te pracalIta bhikSA7 je bhojana kharAba Adi hovAne kAraNe nAkhI devA thayuM hoya ane je bhajanane brAhmazudi paNa levA na icchatA hoya te janane athavA ardhA cheDelA bhajanane grahaNa karavuM te ujijatAmya bhikSA.
Page #56
--------------------------------------------------------------------------
________________ 1 paMcasa'maha che. A cAritrane svIkAra karanArA tIrthakara pAse mIkAra athavA tIrthaMkara paramAtmA pAse jemaNe A cAritrane svIkAra karyAM che teenI pAse svIkAre che, paraMtu anyanI pAse svIkAre nahi. enu' je cAritra te parihAravizuddhi cAritra kahevAya che. ' tathA kiTTirUpe karAyela sUkSma lAbha kaSAyanA udaya jenI aMdara hAya te sUkSma saparAya cAritra. mA cAritra dazame gujIsthAnaka hoya che. ahiM kiSkrirUpe karAyela lAbhanA je avazeSa bhAga raheaA che, tenA udaya hAya che. te viSNuSyamAnaka ane sakvizyamAnaka ema e bhede che. temAM kSapazreNi athavA upazamazreNui upara caDhatA viSNuSyamAnaka hAya che, kAraNa ke caDatA pariNAmavALA hAya che, ane upazamazreNithI paDatA sablizyamAnaka hoya che, kAraNa ke paDhatA pariNAmavALA thAya che. tathA athAkhyAta-ahiM atha zabda yathArtha arthamAM ane huM bhividhi-maryAdA athamAM che. yathArtha paNe maryAdApUrvaka je khyAta eTale akaSAyarUpa cAritra kahyuM che, te athAjyAta kahevAya che. kahyuM che ke atha zabda yathArtha arthamAM ane mArUM anividhinA mAM kahyo che. AvA prakAranu akaSAyarUpa je cAritra te athAkhyAta athavA yathApthAta zAztri kahyuM che. ' ahiM thAkhyAta e bIju nAma che, tenA anyathA A pramANe che--jema sarva jIvaleAkamAM akaSAya cAritra prasiddha che te pramANe je cAritra te yathAkhyAta. kaSAyanA udaya vinAnuM je cAritra te yathAyAta kahevAya che. te cAritra e bhede che--1 chAjJasthika, ane 2 kaivalika. chAjJasthika paNa e prakAre che--1 kSAyika, 2 Apazamika, temAM cAritra mAha nIyanA sarvathA kSayathI utpanna thayela kSAyika yathAkhyAta khAme guNasthAne, ane cAritra mAhanA sarvathA upazamathI thayelu. Apamika yathAkhyAta agIAramAM guNasthAne hAya che. tathA kevalika yathAkhyAta paNa e bhedde e-1 saceAgIkevalI saMbadhI, 2 aceAgikavatI samadhI. kahyuM che ke chAvasthika ane kelika ema e bhede yathAkhyAta kahyuM che. te darekanA abje bheda che-temAM kSayathI thayela, ane upazamathI thayela ema e leka pahelA chAjJasthikanA che, tathA cegikavaLInu ane acezikevaLitu ema be bheda zaivalika yathAkhyAtanA che.' A A pramANe sa MkSepe cAritranuM svarUpa karyuM. tathA dekhavuM te dana athavA sAmAnya ane vizeSa svarUpavALI vastunA viSaSamAM jAti guNa liMga kriyA sivAya sAmAnya mAtra je jJAna te darzana. cAra prakAra che, te A pramANe-1 cakSudana, 2 macakSukana, 3 avadhidarzIna, ane 4 kevaLardezana. A cAretu' svarUpa upayAganA adhikAramAM pahelAM jaNAvyu che tyAMthI jANI levuM. tathA, krizyane jinthane brAhmA meLA sad anayaMtti haeNvA.' je vaDhe AtmA kanI sAthe tepAya te vaizyA kahevAya. yAgAntagata kRSNAdi dvavyanI mukhyatAvaDe kRSNAdi dravyanA ceAge thayela AtmAnA je zubhAzubha pariNArvizeSa te vezyA kahevAya che. kahyuM che ke'kRSNAdi dvanceAnA pradhAnapaNuAvarDa sphaTika sarakhA AtmAnA je zubhAzubha pazthiAma temAM A vezyA zabda pravarte che. eTale ke kRSNAdi dvavyenA cage thayelA zubhAzubha pariNAmane vaizyA kahe che.' te cha prakAre che-1 kRSNalezyA, 2 nIlalezyA, 3 kApAtalezyA, 4 tejo kezyA, 5 padmavezyA, 6 ane zukalalezyA. kRSNAdika vaizyAonI caiAgAntagata-mana vacana ane kAyAnI vaNuAonI antata anatI nA rahelI che, ema jANavuM. kAraNa ke cALa sAthe
Page #57
--------------------------------------------------------------------------
________________ 3 TIkAnuvAda sahita tene anya vyatireka saMbaMdha jaNAya che, te A pramANe-jayAM sudhI vega che tyAM sudhIja legyA che, ane keganA abhAve agi avasthAmAM hotI nathI. A pramANe lezyAone anyAya atirika saMbaMdha yoganI sAthe hovAthI legyAe gAntargata dravya che ema samajavuM. tathA tathA prakAranA anAdi pariNAmika bhAvavaDe mokSagamanAgya je AtmA te bhavya. ane tathA prakAranA pariNAmika bhAvavaDe mekSagamanane je aAgya te abhaya. te ahiM bhavyanA grahaNathI tenA pratipakSabhUta abhavyanuM paNa grahaNa karavAnuM che. samyapha zabda prazaMsA athavA aviruddha arthamAM che. samyaga jIvano bhAva-pariNAma te samyaktva. eTale prazasta athavA mokSane avirodhI je AtmAne pariNAmavizeSa te samyakata kahevAya che. praha-samyakatva ke je AtmAnuM varUpa che te kaI hetuvaDe prApta thAya che, ke hetu sivAya prApta thAya che? hetune vicAra karatA ke hetu ghaTI zakatuM nathI. te A pramANesamyakatvane ka hetu che? 1 zuM arihaMta bhagavAnanA biMkhanI pUjA darzanAdi hetu che ? 2 athavA siddhAtanA arthanuM zravaNa karavuM e hetu che? 3 ke A be sivAya anya hetu che? ahiM A pramANe traNa pakSa thaI zake che. temAM prathama bhagavAna arihaMtanA bibanI pUjA darzanAdi samyakatvanAM hetu nathI, kAraNa ke arihaMtanA biMbanI pUjI darzanAdi karavA chatAM paNa samyaphavanI utpatti thatI nathI. te A pramANe bhagavAna arihaMtanA bibanI pUjA darzanAdi karavA chatAM paNa amane samyakatva upatti thatI nathI. mATe te samyaphatavanuM kAraNa nathI. je chatAM je na thAya te tenuM kAraNa che ema buddhimAna puruSo kahI zake nahi, kAraNa ke kAraNanA abhAvamAM kAryanI utpattirUpa atiprasaMga daSanI prApti thAya. vaLI kadAca ema kahe ke upara dezamAM-bAravALI jamInamAM nAkhela bIja jema zuddha bhUmino abhAva hovAthI aMkura utpanna karatuM nathI eTalA mAtrathI kaMI bIja akurepattinuM kAraNa nathI ema kahevAtuM nathI, kAraNa ke anyatra zuddha bhUmimAM nAkheluM eja bIja aMkutpattinuM kAraNa thAya che tema abha paNa samyaktvarUpa aMkuranI utpatti pratye ukharadeza jevA hovAthI tene lagavana arihaMtanA biMbanI pUjA darzanAdi samyakatva utpanna karatA nathI, chatAM paNa bhagavAna arihaMtanI pUjA darzanAdi e samyaktvanI utpattimAM hetuM nathI ema nathI, kAraNa ke zulabhUmi jevA bIjA bhavya AtmAomAM samyaphalanA heturUpe 5NapaNe jaNAya che mATe arihaMtanA biMbanI pUjA dazanAdi e samyavane hetu che, temAM kAMI deva nathI e tamAruM kathana asatya che. kAraNa ke keTalAka dIrgha saMsArI bhavya AtmAone arihaMtanA biMbanI pUjA darzanAdi karavA chatAM paNa samyaphavanI utpatti thatI nathI. mATe arihaMta bibanI 'pUjA dazanAdi samyakatvanuM kAraNa nathI. have bIje pakSa pravacanAthanuM zravaNa e samyaktvanI utpattimAM kAraNa che ema kahe te te paNa asatya che, kAraNa ke anaMtavAra pravacananA -arthanuM zravaNa karavA chatAM paNa samyaktvanI utpatti thatI nathI. te A pramANe- sarvajI analIvAra zaiveyakamAM utpanna thayA che ema bhagavate jaNAvyuM che. A pramANe vecakamAM 1 ahiM sarvacha anetIvAra saiveyakamAM utpanna thayA che; ema bhagavate jaNAvyuM che e kathana rAsapaNuM pAma anaMtakALa sudhI saMsAramAM rahelA chanI apekSAe samajavuM.
Page #58
--------------------------------------------------------------------------
________________ 4 * paMcasagAI anIvAra utpatti rajoharaNAdi sAdhunuM liga dhAraNa karyA vinA saMbhavatI nathI. zAstramAM kahyuM che ke-"atyaMta uThThaNa jinapraNIta dravya saMjamavaDe thakamAM utpatti thAya che. rajoharaNa Adi sAdhunuM liMga jyAre dhAraNa kare tyAre yathAraya rIte siddhatinA arthanuM zravaNa ane tenuM jJAna. avazya hoya che. je mATe kahyuM che ke jyAre sAdhunuM liMga dhAraNa kare tyAre yathAyogya rIte sUtrapirisI, artha parisI Adi zratadharma hoya che. eTale ke amuka samaye mULa sUtraneja pATha karavo, amuka samaye arthane vicAra karo, e rUpa zAsrAdhyayana avazya hoya che. kAraNa ke vItarAga deve te teonuM nityakarma karyuM che" A gAthAmAM " " e padathI zratadharma levAnuM che, ane te paNa jemaNe saghaLA dene nAza karyo che evA vItarAganA vacanarUpa che. A pramANe anekavAra pravacananA arthanuM zravaNa karavA chatAM paNa keTalAka AtmAone samyaktvanI utpatti thatI nathI, kAraNa ke jyAre samyakatva thAya tyAre kaIka nyUna ardhapudagala parAvarta ja saMsAra bAkI rahe che, have je pravacanAthanA zravaNathIja samyaktva utpanna thAya te saghaLA jene adhayugala parAvartana saMsAra bAkI rahe, paNa saghaLA ne eTale saMsAra ghaTI zakatA nathI. kahyuM che ke-samyakatva jyAre utpanna thAya tyAre avazya kaMIka nyUna adhapudagala parAvartana saMsAra zeSa rahe che. saghaLA ne kaI eTale saMsAra zeSa hete nathI.' mATe pravacanAthanuM zravaNa samyapha utpattimAM hetu nathI. have trIjo pakSa kahe che A be hetuthI ke anya hetu samyakRtvamAM kAraNa che ema kahe che te paNa asatya che, kAraNa ke te hetuo saMsAramAM anatI vAra prApta thayA chatA samyakatva utpanna thayuM nathI. kahyuM che ke anya ke e hetuM nathI ke je hetune pUrva prApta na karyo hoya. kAraNa ke anAdi saMsAramAM bhramaNa karatAM kayA hetu sAthe ega thayA nathI? arthAta dareka hetu sAthe cAga thayo che. chatAM samyapha utpanna thayuM nathI, mATe e koI paNe anya hetuM nathI ke je samyaphaLanI utpattimAM kAraNa heya. have ahetuka-hetu sivAyaja samyakatva utpanna thAya che e pakSane svIkAra karavAmAM Ave te te paNa ayukta che. kemake hetunA asvIkAramAM savakALe sava sthaLe ane sarva ne samyakatvanI utpatine prasaMga Ave. kAraNa ke jenI uttapattimAM koI kAraNa nathI te amuka kSetramAM amuka kALamAM ke amuka puruSane thAya e niyamaja hete nathI, paraMtu game te kALamAM game te kSetramAM ke game tevA AtmAne thAya ema prApta thAya che. kAraNa ke je deza kAlAdi nimitta rUpe nathI te niyata thavA mATe eTale ke amuka dezamAM ke amuka kALamAM ja thAya tema nizcitarUpe thavA mATe egya paNa nathI, kAraNa ke je te dezakAlAdimAM niyatarUpe thAya to teja dezakALAdi heturUpe thavAne prasaMga Ave. mATe ahetuka pakSa ghaTI zakatuM nathI. A rIte sa vanI utpattimAM heturUpe eka paNa pakSa TakI zakato nathI. u-tame je sahetuka-samyaphalanI utpattimAM kaI hetu che ke ahetuka-samyaphavanI utpattimAM kaI hetu nathI? evA sukha je be pakSa kahyA temAMthI ahetuka pakSane te ame svIkAratAja nahi hovAthI amane kAMi kSati-Sa karatA nathI. sahetuka pakSane te ame svIkAra karIe 1 A kathana paNa trayapaNuM pAmI anatakALa sudhI saMsAramAM rahela chavAnI apekSAe che.
Page #59
--------------------------------------------------------------------------
________________ TIkAnuvAda sahita, 25 chIeja sahetuka pakSa saMbadhe paNa samyakatvano ka hetu che? zuM bhagavAna arihaMtanA biMbanI pUjA darzanAdi hetu che, athavA pravacanArtha zravaNa hetu che ItyAdi tame je kahyuM te paNa abhiprAya nahi samajatA hevAthI ayukta che. kAraNa ke jinezvaranA vacananA rahasyane samajanAra mAtra bhagavAna ahitanA biMbanI pUjA darzanAdikaja samyakatvanuM nimitta che" ema kahetA nathI, paraMtu samyakatvanI utpattinuM pAramArthika kAraNa tathAbhavyatvarUpa anAdi vAriNAmika bhAva ke je jIvane svabhAvavizeSa che te che. ane bAkInA bhagavAna arihaMtanA biMbanI pUjA darzanAdi te te sahakArikaraNa che. mATe ahiM kaMI doSa nathI. te A pramANeevAja prakArane te te AtmAne tathAbhavyavarUpa anAdi pANimika svabhAvavizeSa che ke jevaTe te te vivakSita kSetramAM te te vivakSita kALamAM ane te te pratiniyata bhagavAna ari. hatanA biMbanI pUjA darzanAdi sahakArIkArajdvArA samyakatvane lAbha thAya che. keTalAkane tathA prakAranA arihaMtanA bibanI pUjA dazanAdi nimitta vinA paNa samyaphanA lAbha thAya che. tathAbhavyatva e sAdhyayAdhi samAna che. jema koI eka sAththavyAdhi pitAnI meLe ja zAta thAya che, ane koI eka jyAM sudhI vaidyanA kahevA pramANe upacAra karavAmAM na Ave tyAM sudhI zAMta thatuM nathI, upacAra karyA bAda zAMta thAya che, athavA lAbA kALe svayameva dUra thAya che. tema A tathAbhavyatva paNa kaIka te pitAnI meLeja paripakava thAya che. jevaDe arihaMtanA biMbanI pUjA darzanAdika bAhA nimittanI apekSA sivAyaja AtmAne sabhyazradarzananI prApti thAya che. ane keIka te arihaMtanA bibanI pUjA, daza, viziSTa tapelAmIvALA sAdhuonuM darzana, athavA prabhunA vacananA zravaNarUpa nimittonI apekSAe paripakava thAya che, athavA ghaNe kALe nimittavinAja paripakva thAya che. Aja hetuthI hari. bhadrasUri mahArAje dharmasAra prakaraNamAM kahyuM che ke- A tathAbhavyatava sAdhya vyAdhi samAna che tethI tathA prakAranA arihaMtanA bikanI pUjA darzanAdika tathAbhavyatvanA paripAkamAM hatarUpe thaIne samyaktvanuM paNa kAraNa thAya che. bhagavAna arihaMtanA biMbanI pUjA darzana ane pravacanArthanuM zravaNa tathAbhavyatvanA paripAkamAM hetu thAya che, ane tathAbhavyatvane pari. pAka thayA bAda teja pUjA darzanAdi samyaphalanuM paNa kAraNa thAya che. vaLI pUrvapakSIe "pUjA dazanAdi sAmagrI chatAM paNa samyakatva utpanna thatuM nathI mATe te samyakatvanuM kAraNa nathI e je kahyuM che te paNa agya che. kAraNa ke jene bhavyatvane paripAka thayo che tene ja arihaMtanA bibanI pUjA darzanAdi samyaphavanA heturUpe thAya che, ema zAstramAM ravIkArelA che. paraMtu jyAM sudhI tathAbhavyatvane paripAka thayo hato nathI tyAM sudhI te darzanAdi sabhyapharavAnA heturUpe svIkAryA nathI. tathAbhavyatvane evA ja prakArane anAdi pariNAmika svabhAva che ke jevaDuM vivikSita kSetra ane kALane sadabhAva thAya tyAre bhagavAna arihaMtanA biMbanI pUja darzanAdinI apekSAe te tathAbhavyatvane paripAka thAya che ane samyakatranI utpattimAM hetu thAya che. A rIte tathAbhavyatvane paripAka sabhyaphavanI utpattimAM mULa kAraNa che ane 1 pratyeka bhavyanuM che te vizeSa prakAranuM je bhavyatva tene tathAbhamRta kahevAmAM Ave che. 2 sAthe rahI je kArya utpana kare te sahakAri kAraNa kahevAya che
Page #60
--------------------------------------------------------------------------
________________ pacasajA pUjA darzanAdi sahakAri kAraNa che. tethI ahiM kaI deSa nathI. eTaluM ja kahevuM basa che. te samyakatva traNa prakAre che, te A pramANe-1 kSAyika, 2 lApazamika, 3 aupazamika. temAM traNa prakAranA darzana mehanIyanA sarvathA kSayathI je utpanna thAya te kSAyika, darzanamehanIya kSaya anatAnubaMdhInA kSaya thayA vinA thatuM nathI mATe te anaMtAnubaMdhIne kSaya paNa ahi levAne che. tathA udayaprApta mithyAtvanA kSayathI ane udaya aprAptanA upazamathI eTale ke samyakRtva svarUpapaNanI prApitarUpa rekAyela ( mithyAtva)nA udayitva svarUpathI thayela je tatvacite rakSAyApazamika samRtva. tathA udayamAM AvelA miyAtvanA kSayathI ane udayamAM nahi AvelA mithyAtvanA radaya ane pradezeAdaya svarUpa ane prakAranA udayanA rokavAthI thayela je tatvaci te aupathamika samyakatva, samyakatvanA grahaNathI tenA prAtapakSabhUta mithyAtva, sAravAdana ane mizranuM paNa grahaNa karyuM che, teonuM svarUpa guNasthAnakanA svarUpanA kathana prasaMgo varNavaze A pramANe samyakatva mAgaNAnuM svarUpa kahyuM. tathA je dvArA pUrvAparane vicAra karI zakAya te saMjJA-manavALA AtmAo sarI, ane tenA pratipakSa-manavinAnA saghaLA ekendriyAdi ja asaMsI saMsInA grahaNathI ta--tipakSa ama zInuM paNa grahaNa karyuM che. tathA enAhAra, mAhAra, ane kavalAhAra A traNamAMthI keIpaNa jAtano AhAra kare te AhArI, ane A traNamAMthI eka paNa jAtane AhAra na kare te aNahArI kahevAya che. AhArInA grahaNathI tatpatipakSa aNAhArI paNa grahaNa karAyA che. A pramANe cauda mArgaNAsthAnanuM svarUpa kahyuM. have temAM kaI rathaLe niSedhadvArA, ane koI sthaLe vidhAna dvArA ge kahevA IcchatA nIcenI gAthA kahe che- igivigalathAvaresu na maNo do bheya kevaladurgami / igithAvare na vAyA vigalesu asaJcamoseva // 9 // eka [ekendriya] vikalasthAvareSu na manaH dvau medo kevaladvike / ekasthAvare na vacaH vikaleSvasatyAbhUSeva // 9 // artha- ekendriya vikalendriya ane sthAvaramAM mane hete nathI. kevaLatrika mAgaNAmAM ma ganA be bheda hotA nathI. ekendriya ane sthAvaramAM vacanaga hete nathI. ane vikalendriyamAM asatya amRSA vacanagaja hoya che. 1 traNa prakAranA sabhyaphavanuM vizeSa svarUpa upazamanA kAraNamAM Avaze tyAthI joI levuM. 2 je anaMtAnubaMdhi cAra satAmAM na hoya te mithyAtva ane mizramehanIya e enA ane je anaMtAnubadhi cAra sattAmAM hoya te te cAra sahita miyAtva tathA mizra mehanIya ema chanA pradezodayathI tathA upazama saphavarUpa vizuddhivaDe zuddha karAyela mithyAtva mohanIyanA dalipa saphara mohanayanA raghathI thayela je tatvaci te kSApamika sapharava kahevAya che.
Page #61
--------------------------------------------------------------------------
________________ 17. TIkAnuvAda sahita. TIkAnuDa-IndriyadvAramAM ekendriya, beIndriya, teIndriya ane caurindriya mArgaNAmAM, kAyadvAramAM pRthvI, apU, tela, vAyu, ane vanaspati kAyamArgaNAmAM ane upalakSaNathI asaNI tathA anAhAraka mArgaNAmAM paNa ma ganA cAra bhedamAMthI ekapaNa bheda hai nathI. tathA jJAna ane darzana dvAramAMthI kevaLajJAna ane kevaLadarzana mANAmAM maneganA asatya ane satyAsatya e be bheda hatA nathI, paraMtu satyamane ga ane asatyAmRSA ma ga e be bheda hoya che. tathA IndriyadvAramAM ekendriyamArgaNAmAM, kAcaDhAramAM pRthivIkAyAdi pAMce sthAvaramArgaNAmAM, ane upalakSaNathI aNuhArimArgaNAmAM vacanaganA cAre bhede hetA nathI. tathA vikalenicAmAM ane upalakSaNathI asaMjJimAgaNAmAM asatyaamRSA vacanaga hoya che, zoSa hotA nathI. 9 saccA asaJcamosA do dosuvi kevalesu bhaasaao| aMtaragai kevaliesu kammayannattha taM vivakkhAe // 10 // satyAsatyA'mRSe dve dvayorapi kevlyorbhaasse| antaragatau kaivalike kArmaNamanyatra tat vivakSayA // 10 // atha-kevaLakikamANAmAM satya ane asatyaamRSA e be bhASA hoya che. vigrahagati ane kevalisamudaghAtamAM kAmaNaga hoya che, anyatra te vivakSAe hoya che. TIkAnu-kevaLajJAna ane kevaLadarzana e be mAgaNamAM satya ane asatyAmRSA e e vacanaga hoya che, ane zeSa sarI Adi mAgaNAsthAnamAM maganA cAre bheda tathA vacanaganA cAre bheda hoya che. tathA virahagatimAM, utpattinA prathamasamaye, ane kevalIyamuddaghAtamAM trIje ethe ane pAMcame samaye kANakAga hoya che. anyAkALe vipakSAe hoya che. eTale ke jo sattArUpe vivakSA karavAmAM Ave te heya che, garUpe vivakSA karavAmAM Ave te hetuM nathI. kAraNa ke upara kahyuM te sivAyanA kALamAM mizra ke dArikAThio hoya che, paraMtu kevaLa kAmaNukAyAga heta nathI. 10 maNanANavibhaMgesu mIsaM uralaMpi nArayasuresu / kevalathAvaravigale veuvvidugaM na saMbhavai // 11 // manojJAnavibhaGgayoH mizramuralamapi nArakasureSu / . kevalasthAravavikale vaikriyadvikaM na saMbhavati // 11 // atha-mana:paryavajJAna ane virbhAgajJAnamAM audArikamizaga saMbhava nathI. nAradI ane devAmAM audAriyoga paNa hotuM nathI. kevalakika, sthAvara, ane vikalendriyamAM ukriya. trika saMbhavatuM nathI. * TIkAnu-manA paryAvajJAna ane vigazAnamArgaNAmAM dArikamizra kAyo te nathI. -
Page #62
--------------------------------------------------------------------------
________________ raca pacasa graha w kAraNa ke audArikamizra manuSya tiya cAne aparyaMtAvasthAmAM hoya che, tyAM te khane jJAnA hAtA nathI. temAM manaH vajJAna dravya ane bhAvathI sayamI AtmAoneja thAya che te te paryoOAja hAya che. ane vila gajJAna manuSya tiya cane aparyaMkhtAvasthAmAM utpanna thatu nathI. tathA nArI ane devAmAM audAkimizra ane aukArika e ane cegA tenu bhavadhAraNIya zarIra vakriya hAvAthI hAtA nathI. gAthAnA bIjA pAThamAM mUkela arpi zabda ahula athavALA hovAthI cahyuzana ane aNuAhurimA lAmAM audArikamizna vaikriyamizra ane AhArakamizra hAtA nathI, ema samajavuM. tathA kevaLajJAna, kevaLana, upalakSaNuthI yathAjyAta cAritra, vAyuvati pRthivIkAyAdi sthAvara ane beindriya, vaiindriya tathA carindriya e daza mANAmA vaikriya ane vaikriyamizrayeAgeA heAtA nathI. labdhine prayAga karavAmAM pramAda che tethI sAtamA guNasthAnathI AgaLa keIpaNuM guNasthAnake kAIpazu labdhi pheravatA nathI tethIja kevaLaddhika ane yathAkhyAta cAritramAga cAmAM vekriyanika hAtu nathI ane sthA vAdimAM tA labdhija hAnI nathI tethI vaikriyadhika hetu nathI. vAyukAyamAM vaikriyadvika heya che mATe vAyunuM vajana karyu" che. 11 AhAradugaM jAyai cohasapuvvissa ii visesaNao / maNuyagaipaMceMdiyamAiesa samaIe joejjA // 12 // AhArakadvikaM jAyate caturddazapUrviMga iti vizeSaNataH / manuSyagati - paJcendriyAdikeSu svamatyA yojayet // 12 // AhArakaddhika caudapUnvineja hAya che. e vizeSaNavarDa, manuSyagati ane pacekriyAdi mA AmAM jyAM cauka pUdhara sa MbhavI zake tyAM svatithI tenI cAjanA karavI. TIkAnu--mAhAraka ane AhAra mizrakAyayeAga labdhisapanna cauDhapUrvadharamunineja hAya che, khIjA kAIne hAtA nathI. evuM vizeSaNa hevAthI manuSyagati pa'cendriyajAti atyAdi mAga NAsthAnAmAMthI kaI kaI mAgaNuAmAM ghaTI zake che tenI ceAjanA peAtAnI buddhithI karI levI. eTale ke je je mANAsthAnAmAM cauDhapUrvanA abhyAsane sA~bhava hoya tyAM tyAM caiAganA nirNaya karavA, AkInA sthAnAmAM nahi. jemake-uparanI e uparAMta trasakAya, puruSa, napuMsaka e be vaida vigere. A pramANe keTalIka mAgaNuAemA amuka cegA nathI hAtA ema kahyuM, ane keTalIeka mANAemAM amuka amuka cogAnu` vidhAna karyuM. paraMtu kaI mANAe badhA maLI keTalA cegA hoya e ma"mativALAethI samajI zakAya tema nahi hAvAthI teonA bAdha mATe kaI mA NAmAM keTalA cegaiA hoya te kahe che-devagati ane narakagatimAM audAriddika ane AhArakaddhikavinA zeSa agImAra cegA heAya che. temA caukapUrvanA adhyayanano abhAva hovAthI AhAraraddhika ane bhavadhAraNIya vaikriyazarIra hAvAthI audyArikaddhika hAtA nathI. A pramANe anyatra paNa hetuonI sa'kalanA karI levI. tiya ca *
Page #63
--------------------------------------------------------------------------
________________ ra TIkAnuvAda sahita, gati, strIveda, matijJAna, utaajJAna, vila gajJAna, avirati, sAsvAdana, abhavya mithyAnava, pathamikasamyakatva, e daza mAgaNamAM AhArakaDhikahIna zeSa tera ge hoya che. ahiM paNa AhArakahikanA abhAvane vicAra upara kahyA pramANe ja samaja. * prazna-ticagatithI mithyAtva sudhInI nava mAgaNAmAM te caudapUrvanA adhyayanane abhAva hovAthI AhAraddhika na hoya te barAbara che paraMtu aupazamikasamyaktva ke je thAthI agIAramA sudhImAM heya che tyAM kema na hoya? uttara-anAdimithyAtvI ke jeo pahele guNaThANe traNa karaNa karI upazamasamyaphava prApta kare che teone te caudapUrvano abhyAsaja hoto nathI tethI, ane cAritramehanIyanI upazamanA karavA mATe zramaNapaNAmAM jee upazamasamyakatva prApta kare che teo samyakatva prApta karyA bAda tarataja cAritramohanIyanI upazamanAne prayatna kare che tethI koIpaNa labdhi kadAca hoya te paNa phAvatA nathI, mATe teone AhArakaTrika hetuM nathI tathA manuSyagati, pacendriyajAti, trasakAya, kAyAga, puruSaveda, napuMsakaveda, daiva, mAna, mAyA, lebha, e kaSAyacatuSTaya, mati, kRta, avadhijJAna, avadhidarzana, acakSudarzana, cha vezyA, kSApazamikasamyakatva, kSAyikasamyakatva, bhaya, saMjJi ane AhAraka e chavIsamAgaMNamAM para rogo hoya che. ekendriyamANamAM maga ane vacanoganA cAra cAra bheda, tathA AhAraka ane AhArakamiza sivAyanA audAraki dArikamizra, kAmaNa, vaikriya ane kriyamizra e pAMca caze hoya che. temAM pRthvI, apa, tela, ane vanaspatikAyamAgaNAmAM vakriyadrikasivAya traNa 1 agIAramI gAthAmAM virbhAgajJAne audArikamizane niSedha karyo che tyAre bAramI gAthAnI rIkAmAM tera vegamAM dArikamiza ga grahaNa karyo che. caturtha karmagraMthanI rakamanI gAthAmAM paNa vibhAge tera pega lIdhA che. tenuM kAraNa ema jaNAya che ke apanAvasthAmAM vilaMgaDAna utpanna na thAya mATe 11mI gAthAmAM vilaMgAne dArikamizagane niSedha karyo che, ane devagatimAMthI lakane Ave te manuSyagatimAM saMbhavI zake mATe 12mI gAthAnI TIkA vigeremAM audArikamizra vega grahaNa karyo che. 2 upazamasamyaka audArikamizra vaikiyamitra ane kArpaNa yoga kema che tene vicAra Aja kAranI pacIsamI gAthAmAM ane tenAja TInamAM karyo che tyAthI joI levuM. 3 saghaLA page cha guNaThANAM sudhImAM ghaTI zake che ane uparokta badhA bhAve kyA ane te karatA paNa uparanA guNaThANe hoya che tethI upara saghaLI mArgazuomAM paMdare pege saMbhave che, kadAca ema zaMkA thAya ke kSAyika kSApathamika samyaphavamAgaNae dArikamizra ane kAmaNaga zI rIte ghaTI zake? tenA uttaramAM samajavuM ke navuM samaphatva ke kene aparyAptAvasthAmAM utpanna thAya nahi. parata putra bhavana' karaNa arpatAvasthAmAM hoI zake che. sApazamika sabhyakata sAthe naraka sivAya traNa gatimA ane kSAvika sAthe asakhyAta varSanA AyuvALA manuSya tica traNa naraka ane vaimAnika deva ema cAra gatimAM jaI zake che. tethI te mAgaNAmAM aparyApnAvasthAbhAvi razmimitra, kimiza, ane kAmaNage ghaTI rAkhe che. tathA AhArimAgaNAmAM kAmaNa kAyathega utpattinA prathama samaye ghaTe che kemake te vakhate AhAra hoya che.
Page #64
--------------------------------------------------------------------------
________________ 30 paMcamaha roga hoya che. vikasendriyamAM uparokta traNa bhegamAM asatyaamRSAvacanaga joDatAM cAra cAga hoya che. vAyukAya mArgaNAmAM audArikazcika, vaikriyaddhika ane kAzmaNa e pAMca coga hoya che. kAraNake bAdaraparyApta vAyukAyamAMnA keTalAkane kriyaladhi hoya che. manega, vacanayoga, mana 5ryavajJAna, sAmAyika ane chedepasthApanIya cAritra, e pAMca mAgaNAmAM dArikamizra ane kArpaNavinA tera go hoya che. kAraNa ke kAmaNaga vigrahagatimAM tathA utpattinA prathama samaye ane dArikamizra apathaptAvasthAmAM hoya che, te vakhate mane gAdine abhAva che, mATe te be hetA nathI. cakSudarzanamAgaNAe kArmANa audArikamizra vaikiyamizra ane AhArakamizra sivAyanA agIAra ge hoya che. parihAravizuddhika ane sUkamasaM5rAyacAritra e be mArgamAM mAga ane vacanaganA cAra cAra bheda tathA audAkikAga e nava roga hoya che. cAritra paryAptAvasthAmAM ja hoya che tethI tathA keI labdhi hoya te paNa tene prayoga A cAritravALA karatA nahi hovAthI anyaego hetA nathI uparokta navamAM vikriyakAyaza meLavIe eTale samyagRmithyASTimArgaNAe daza vega hoya che. mithasamyakatva paryAptAvasthAmAM ja hoya che tethI paryAptAvasthAbhAvi pego ja A mArgaNAe hoya che. uparokta nava rogamAM vakriyadrika meLavatAM agiAra coga dezaviratimAgaNAe hoya che. ahiM vaikriyalabdhine paNa saMbhava che, tethI te ene lIdhA che. yathAkhyAta cAritramArgaNAe uparokta navamAM audakimizra ane kAma kAyAga meLavatA agIAra go heya che. kAraNa ke kevaLi samudaghAtamAM audyArikamiza ane kAmaNukAyayoga e be ge hoya che. 1 kevaLajJAna ane kevaLadarzana mAgaNae satya mane coga ane asatyaamalA ma ga, satya vacanaga ane asatyaamRSA vacana ga, audArika, audyArikamiza, ane kArpaNa kAga ema sAta ge hoya che, asaM- ttimArgaNAe audArikazcika, vekiyaDhika, kArmaNa ane asatyaamRSA vacanaga e cha coga hoya che ane aNahAra mAgaNAe eka kAmaNa kAyagaja hoya che. A pramANe bAsaTha mArgamAM ce kahyA. 12 A pramANe mAgaNamAM yoge kahIne have upayoge vaTAve che - maNuyagaIe bArasa maNakevalavajjiyA navannAsu / igithAvaresu tinni u caDa vikale bAra tasasakale // 13 // 1 A mAgaNAmAM ethe karmacaMgA 28mAM kAraNa ane audArikamiza vinA tera ge kahyA che, vaikti ane AhArarikamizrane niSedha karyo nathI. kAraNa ke ladhio pheravanAra manuSya paNa teja hoya che. ahiM AhArakamitra ane vaikripamitrane paNa niSedha karyo che. kAraNa ke e mitra vega hoya tyAM sudhI te zarIramAM cakSudarzana hotuM nathI. vivAkSAbheda che. - 2 kevaLajJAna terame guNaThANe hoya che, tyAM kevaLibhagavAnane bhoga anya kSetramAM rahelA avadhi ke manapayavajJAnIo manadvArA prazna pUche tene uttara manadvArA Ape tyAre hoya che. vacanaga upadeza Ape tyAre hoya che. audArikAyoga vihArAdi kALe haiya che. audArikamizra ane kAmaNa kAyayoga kevaLisamuhavAtamAM hoya che..
Page #65
--------------------------------------------------------------------------
________________ TIkAnuvAda sahita. manujagatau dvAdaza manojJAnakevalavarjitA navAnyAsu / ekendriyasthAvareSu trINi tu catvAro vikale dvAdaza trasasakale ||13|| atha--manuSyagatimAM khAra, mana vajJAna ane kevalanika va zeSa anyagatimAM, ekendriya ane sthAvaramAM traNa, vikalendriyamAM cAra, tathA trasa ane paMcendriyamAM khAre upayeAge! hAya che. 1 TIkAnu----manuSyagatimAM khAra upacAgA ghaTe che. narakagati, tiya cagati, ane devagatimAM manaH vajJAna, kevaLajJAna ane kevaLardezana vinA nava upayegA haiAya che. ekendriyamALA, upalakSaNathI eIndriya ane taiindriyamANA, tathA pRthvI ap te vAyu ane vanaspati e pAMca sthAvakAya mA e ATha mAgaNuAmAM matiajJAna zrutaajJAna ane acakSudazana e traNa upayegA haiAya che. gAthAmAM mUke tu' zabda adhika atha nA sUcaka hovAthI devitamALAmAM mati, zruta, avadhijJAna, cakSu, acakSu, ane avadhi-- darzana, e cha upayegA haiAya che. tathA ajJAnavarDa mizra uparakta traNa jJAna ane traNu nana mizrasamyaktvamAM zAe hAya che. asathatamAgaNuAmAM AdinA tra jJAna ane traNu ajJAna ane traNa dana e nava upayega hoya che. vikalendriyamAM caurindriyamAgaNuAe mati zruta ajJAna ane cakSu acakSudana e cAra upayAgA Aya che. upalakSaNathI asajJimA gaNAmAM pazu eja cAra upayegA hAya che. tathA trasakAya ane paMcendriyamAgaNAmAM khAre upayegA sa'bhave che. 13 joe vee sannI AhAragabhavvasukkalesAsu / bArasa saMjamasamme nava dasa lesAkasApasu // 14 // yoge vede saMjJini AhArakabhavyazuklalezyAsu / dvAdaza saMyamasamyaktve nava daza lezyAkaSAyeSu ||14|| atha--cAga, veda, sajJi, mahAraka, bhavya, ane zukala lezyAmAgAmAM khAre upa- caiAgA hoya che. sayama ane samyaktvamAgaNuAmAM nava ane vaizyA tathA kaSAyamAgaNuAmAM daza upayegA hAya che. TIkAnu--maneyAMga vacanayoga ane kAyayeAga e ceAgamAgaNuA, puruSa strI ane napu sakaveka e vedamAgaNuA, sannimANA, AhAraka, bhavya, ane zukalalezyAmALA, e daza mALAmAM bhAre upayegA hoya che. ahiM veDhamAM kevaLajJAna ane kevadarzana e e upa- caigA kahyA che te dravyavedanI apekSAe samajavA, kAraNu ke abhilASArUpa bhAvaveda te navamA zuzuThANA sudhIja hoya che. tathA yathApyAtacAritra ane kSAyikasamyaphamA AmAM ajJAnatrika vinA nava upayegA hoya che. tathA kRSNa nIla kApAta tejo ane padma e pAMca glezyAmAgaNuA, krodha mAna mAthA ane lebha rUpa cAra kaSAyamA thA e nava mAgaNuAmAM
Page #66
--------------------------------------------------------------------------
________________ hara paMcasaragraha, kevaLatrika hIna daza upage hoya che. kRSNAdilezyAo tathA krodhAdi chatAM kevaLatrika thatuM nathI mATe te upaga hotA nathI. 14 haNa ahiM je upayoga sAthe hatA nathI ane jee sAthe hoya che te batAvatA A gAthA kahe che sammattakAraNehi micchanimittA na hoti uvogaa| kevaladugeNa sesA saMteva acakkhucakkhusu // 15 // samyaktvakAraNaimithyAtvanimitA na bhavantyupayogAH / kevaladvikena zeSAH santyevAcakSuzcakSuAm // 15 // artha samyakatvanimittaka upacAro sAthe mithyAtvanimittaka upage letA nathI. kevalahika sAthe anya koI upage letA nathI. tathA acakSudarzana ane cakSudarzana sAthe mithyAtvanimittaka ane samyaphanimittaka ema baMne prakAranA upaga hoya che. , TIkAnu samyaktva jenuM kAraNa che evA matijJAnAdi upage sAthe mithyAtva jenuM nimitta che evA mati jJAnAdi upage letA nathI. kAraNa ke parasapara viruddha che. tathA kevalajJAna ane kevaLadarzana sAthe chAvasthika matijJAnAdi koI paNa upayoga hatA nathI, kAraNa ke deTAjJAna tathA dezadazIne virada thavAthIja pUrNa kevaLajJAna ane kevaLadarzana utpanna thAya che. kahyuM che ke-chAsthitajJAne jayAre naSTa thAya tyAre kevaLajJAna utpanna thAya che. prazna-matijJAnAdi jJAna ane cakSudAdi dazane pitApitAnA AvaraNone yathAceca rIte kSapazama thavAthI utpanna thAya che, te jyAre saMpUrNapaNe pitA-pitAnA AvaraNane kSaya thAya tyAre cAritra pariNAmanI jema teo pUrNarUpe thavo joIe. te pachI kevaLajJAna, kevaLadarzana thAya tyAre matijJAnAdine abhAva kema thAya ? jema cAstriAvaraNIyane pazama thavAthI sAmAyikAdi cAritre utpanna thAya che, ane jyAre cAritrAvaraNIya kamane sarvathA kSaya thAya che tyAre thathApyAta cAritra utpanna thAya che, paraMtu tenI utpattimAM sAmAyikAdi cAstrine nAza thatuM nathI, tema kevaLajJAnanI utpattimAM matijJAnAdine nAza na thavuM joIe. kahyuM che ke AvANene dezathI nAza thavAthI je mati kRtAdi jJAne hoya che, te AvaraNane sarvathA nAza thavAthI jIvane kema hotA nathI? uttara-jema sUryanI ADe gADha vAdaLAMne samUha Avyo hoya chatAM divasa-rAtrine spaNa vibhAga mAlUma paDe teTale prakAza ughADe rahe che. vaLI te prakAzanI A sADInI paDI hoya tenA kANAmAMthI kANAne anusarIne Avela prakAza te jhupaDImAM rahelI ghaTa paTAdi vastune jaNAve che, te sAdaDInI jhupaDImAM Avela prakAza te jhupaDIne svatanna nathI paraMtu bahArathI Avele sUthane che, have te jhuMpaDIne nAza thAya, ane vAdaLAM dUra khasI
Page #67
--------------------------------------------------------------------------
________________ TIkAnuvAda sahita 33 jAya tyAre pUrNa sUrya prakAza ughADe thAya che, tema gADha kevaLajJAnAvaraNIyathI kevaLajJAna dabAvA chatAM paNa jaDa ane citanyane spaSTa vibhAga mAlUma paDe te jJAnane prakAza khule rahe che. te prakAzane matijJAnAvaraNAdi AvaraNe dabAve che tenA kSapazamarUpa vivarakANAmAMthI nIkaLela prakAza chavAdi padArthone yathAgya rIte jaNAve che, ane kSaye pazamane anurUpa matijJAna Adi nAma dhAraNa kare che. ahiM sAdaDInI jhuMpaDImAMthI AvelA prakAzanI jema matijJAnAvaraNAdinA kSapazamarUpa vivaramAMthI je prakAza Avyo te prakAza kevaLajJAnaneja che. have te matijJAnAvaraNAdi AvaraNe ane kevaLajJAnAvaraNane sarvathA nAza thAya tyAre pUrNa sUryanA prakAzanI jema pUrNa kevaLajJAnane ja prakAza ughADo thAya che, matijJAnadi saMti kevaLajJAnane prakAza hetuM nathI, paraMtu saMpUrNapaNe dareka vastunA yathArtha svarUpane jANo atyaMta kUTa pUrNa prakAza hoya che. kAraNa ke zApazamane anurUpa je prakAzanuM vijJAna Adi nAma ApatA hatA te kevaLajJAnane ja prakAza hare. kevaLajJAnAvaraNIya kamane udaya ane matijJAnAvaraNAdine zopazama hatuM tyAre je apUrNa prakAza hato te AvaraNanA sarvathA dUra thavAthI thayelA pUrNa prakAzamAM maLI gayo, eTale matijJAnAdi nAme paNa naSTa thayA, tethIja matijJAnAdi cAra jhAne naSTa thAya tyAre kevaLajJAna thAya e kathana karyuM che. kahyuM che ke- paDInA chidra dvArA AvelA meghanI aMtare rahelA sUryanA kiraNe paDI ane meghanA abhAvamAM hetA nathI, tema A cAra jJAna paNa hatA nathI, anya AcAryo A viSayamAM A pramANe kahe che-sAgi kevaLiAdi guNasthAne paNa matijJAnAdi jJAna hoya che. paraMtu niSphaLa hovAthI tenI virakSA karatA nathI. jema sUryodaya thAya tyAre graha nakSatrAdi saghaLA hoya che chatAM niSphaLa hovAthI tenI vivakSA karatA nathI. kahyuM che ke-jema sUryodaya kALe nakSatrAdi hoya che chatAM niSphaLa hovAthI virakSA karatA nathI tema jinezvarane Aminibedhika jJAnAdi jJAne hoya che chatAM niSphaLa hovAthI "vivekSA karatA nathI. tathA acakSurdazana cakSudarzana ane bahuvacananA nirdeza vahe adhidarzana sAthe kamyavanimittaka ane mithyAtvanimittaka ane prakAranA upaga hoya che. kAraNa ke e traNe darzane pahelA guNasthAnakathI bAramAM guNarathAnaka parvata hoya che, tethI mati zrata avadhi ane mana parvavajJAna, sAmAyika chedapasthApanIya parihAravazaddhika ane sumasa pAyacAritra, kSAcAyamika ane pathamikasamyakatava e daza mAgaNAmA kevaLakika ane ajJAnatrihIna zeSa sAta upage hoya che, tathA ajJAnatrika, abhavya, sAsvAdana ane mithyAtva e cha mArgaNAmAM kevaLazcika ane matijJAnAdi cAra jJAnahIna traNa 1 ahiM vivaphA nahi karavAnuM kAraNa pUrNa jJAna jayAre heya tyAre apUNAne nakAmA che te che. A AcArya mahArAja dareka jJAna ane tenA AvaraNo judA judA mAne toja jJAnAvaraNane sarvathA nAza thavAthI matijJAnAdi zAne che ema kahI zake-jJAnane sadabhAva batAvI zake. pUrvanI jema matijJAnAdi kAraNa kevaLajJAnAvaraNIya mAne ane kevaLajJAnane prakAza mAne te na kahI zake. kAraNa ke je matijJAnAdinuM kAraNa kevaLajJAnAvaraNuya mAne che te kAraNunA naSTa thavAthI khullA thayelA prakAzamAM pele prakAza samAI jAya eTale matijJAnAdi jJAna saMbhavi zaji nahi. tethI anya AcArya mahArAjanA mate pAMce ne ane tene AvaraNa bhinna bhinna che ema samajavuM. * *
Page #68
--------------------------------------------------------------------------
________________ 34 paMcasagraha-prathamadvAra ajJAna ane AdinA traNa darzana e cha upage hoya che, kevaLajJAna ane kevaLadarzanamAgaNamAM eja be upaga hoya che, cakSu acakuM ane avadhidarzana e traNa mArgaNAmAM kevaLaddhikahIna zeSa daza upayogo hoya che, ane ahArimAgaNAmAM mana parvavajJAna ane cakSudarzana sivAyanA daza upaga hoya che. aNahAripaNuM vigrahagatimAM tathA kevaLisamudaghAtamAM trIje ceAthe ane pAcame samaye hoya che. temAM vigrahagatimAM traNa ajJAna AdinA traNa jJAna acakSudarzana ane avadhidarzana e ATha upage saMbhave che, kevaLisamudaghAtamAM kevaLajJAna ane kevaLadarzana ghaTe che. A pramANe mANAmAM upage kahyA. A pramANe mArgaNAmAM vega ane upagene vicAra karyo, have guNasthAnamAM vicAra karavuM joIe. temAM paNa pahelA guNasthAnakanuM svarUpa kahI tenI aMdara pega upaganI ghaTanA karavI joIe. tethI guNasthAnakanuM savistAra savarUpa kahe che. temAM guNasthAnake A pramANe che-1 mithyAdaSTi guNasthAnaka, 2 sAsvAdana samyagRSTi guNasthAnaka, 3 samyamizyAdaSTi guNasthAnaka, 4 aviratisamyagaNa guNasthAnaka, 5 dezavirati guNasthAnaka, 6 pramattasaMyata guNasthAnaka, 7 abamattasaMvata guNasthAnaka, 8 apUrvakaraNa guNasthAnaka, 9 anivRtti bAdara saMparAya guNasthAnaka. 10 sUkSamAMparAya guNasthAnaka, 11 upazAMtakaSAya vItarAga chavAstha guNasthAnaka, 12 kSINakaSAya vItarAgachavAstha guNasthAnaka, 13 sAgakevali guNasthAnaka ane 14 agI kevali guNasthAnaka temAM guNasthAnane sAmAnya artha A pramANe che-jJAna darzana ane cAritra e AtmAnA svAbhAvika guNe che. te guNe AvAraka karmothI dabAyelA che. te karmonA vattA ke ochA aMze dUra thavAthI pragaTa thayelA jJAnAdiguNenA sthAna-bheda-svarUpa vizeSane guNasthAna kahe che. pahele guNaThANe AvA karmo vadhAre pramANamAM levAthI azuddhi vizeSa hoya che, tyAre jJAnAdi guNe aha5pramANamAM pragaTa thayelA hoya che, ane upara uparanA guNasthAnake pUrva pUrva guNasthAnakanI apekSAe zuddhi vadhAre vadhAre hovAthI jJAnAdi guNe vadhAre pramANamAM pragaTa thayelA hoya che. A pramANe pragaTa thayelA guNanA savarUpanI vizeSatAne guNasthAna kahevAmAM Ave che. jo ke A pramANe jJAnAdi guNenA svarUpanI vizeSatA asakhya prakAranI hoya che tethI guNasthAne paNa asaMkhya thAya che, chatAM te vizeSatAo sAmAnya manuSyanA khyAlamAM na Ave tethI khAsa vizeSatA batAvavA asaMkhya asaMkhya jJAnAdi guNenA kavarUpa vizeSane eka ekamAM samAvI sthaladaSTithI cauda guNasathAnakaja kahevAmAM AvyA che, A pramANe guNasthAnakane sAmAnya artha kahI have pratyeka guNasthAnakanuM svarUpa kahe che. * 1 mithyAdaSTi guNasthAnaka-jIva ane ajIva Adi tanI mithyA-viparIta che daSTizraddhA jene te AtmA miAdaSTi kahevAya che ke purUSa dhAre khAdha hoya tene jema dhaLAmAM pILAnI pratIti thAya che, tema mithyAtvamehanIyanA udayathI AtmAne jIva ane ajavanA svarUpanI yathArtha pratIti thatI nathI te AtmA mithyANi kahevAya che. tenA jJAnAdiguNenA svarUpa, vizeSane mithyASTi guNasthAnaka kahevAya che. ahi uparanA guNasthA
Page #69
--------------------------------------------------------------------------
________________ TIkAnuvAda sahita. w nanI apekSAe azuddhi vadhAre hAvAthI ane zuddhi ma95 heAvAthI guNA alpa pramANamAM ughADA thayelA hAya che. 35 prazna--je AtmA mithyArdaSTi che, te tene gurusthAnakanA sa bhava kema hoi zake ? kAraNa ke cuNA te| jJAna darzIna ane cAritrarUpa che, te guNe! jyAre viparIta pratIti-zraddhA hAya tyAre prema hoya ? tAtpaya e ke jJAnAdi guNA jyAre mithyAtvameAhanA udayathI duSita thayelA heAya tyAre te dUSita guNNAne gurusthAna krama kahevAya? uttara--jo ke tavAthI zraddhArUpa AtmAnA guNane sarvathA dumAvanAra prakhaLa mithyAtvameAhanIyanA vipAkAyavaDe jIva ane ajIva Adi vastunI pratItirUpa tAttvika zraddhA prANione viparIta hAya che, te paNa dareka prANiomA A manuSya che, A pazu che, atyAdi viSayanI paNa krAMIka pratIti hoya che. chevaTe nigeApta avasthAmAM paNa taddA prakAranI A uSNa che, A zIta che, e prakAranI sparzanendriyanA viSayanI pratipatti-jJAna aviparIta DAya che. jema ati gADha vAdaLAethI candra ane sUryanI prabhA mAyA chatA paNa pUchyuM - paNe tenI prabhAnA nAza thatA nathI paraMtu kaIka aza ughADe rahe che, jo te aza ughADe na rahe te dareka prANiomA prasiddha divasa rAtrinA bheda dUra thAya kahyuM che. kegADha vAda LAe chatAM paNa candra ane sUryanI prabhA ughADI hAya che.' tema ahiM paNu pramaLa mithyAtvameAhanA udayathI sambhazrvarUpa AtmAnuM svarUpa dukhAvA chatAM paNa tenA aMza ughADA rahe che, ke je vaDe manuSya ane pazu Adi tAttvika viSayanI viparIta pratIti dareka AtmA Ane thAya che. mAtra tAttvika viSayanI yathAtha zraddhA hAtI nathI. te aMza guNunI apekSAe mithyArdaSTine paNa guNusthAnakanA sabhava che. 4 prazna--aMza guNanI apekSAe mithyASTine jyAre tame gurusthAnaka mAnA che, tyAre tene mithyASTi kema kaheA che ? kAraNa ke manuSya pazu Adi viSayanI pratipattizraddhAnI apekSAe ane chevaTe nigeda avasthAmAM pazu tathA prakAranI sparzanI avyakta pratItinI apekSAe dareka AtmAomAM samyagdaSTi pazu ghaTI zake che. tAtparya e ke aMza guNunI apekSAe dareka AtmAone samyaktvI kahevA joie, mithyASTi nahi, te mithyASTi krama kahyA ? uttara-uparAkta tamArA doSa ghaTI zakatA nathI. kAraNa ke bhagavAna arihaMte kahela sapUrNa pravacananA ane mAnavA chatAM paNa tenI aMdaranA eka paNa akSara na mAne te te sarvajJa prabhu para vizvAsa na hovAne lIdhe miAdeSTija kahevAya che kahyuM che ke-sUtramAM kahela eka paNa akSaranI azraddhAthI AtmA mithyAdaSTi thAya che.' have jo sUtra" tene pramANu nathI, te bhagavAna arihaMte kahela jIva ajIvAta vastu viSayaka yathArtha tattvaniya karyAthI hAya ? prazna----upara kahyuM ke bhagavAna arihaMta kahela siddhAMtanA sapUrNa ane mAnavA chatAM paNa tenI aMdaranA eka paNa akSarane na mAne tA te mithyASTi che. para Mtu nyAyanI rIte
Page #70
--------------------------------------------------------------------------
________________ ha6 5saMgraha-prathamakAra te te mizradaSTi che, kAraNa ke bhagavAna arihate kahelA siddhAMtanA saghaLA arthane mAne che, mAtra keTalAka arthone ja mAnatA nathI. ahiM keTalAka arthonI zraddhA, keTalAka arthonI azraddhA ema zraddhA azraddhAnuM mizrapa hAvAthI mizradaSTi kahevA joIe, midaSTi kema kahevAya? uttara-zraddhA-azraddhAnuM mizrapaNuM hevAthI mizradaSTi kahevA joIe, miyAdaSTi nahi. e je kahyuM te vastu savarUpanuM jJAna hovAthI asat che ahiM vastu varUpa A chejyAre vItarAge kahela chava AjIva Adi saghaLA padArthone te jinapraNIta che, mATe yathArtha rUpe sahe tyAre te samyagRSTi che, jyAre jIva achavAdi saghaLA padArthone athavA tenA amuka aMzana paNa ayathArtha rUpe sahe tyAre te mithAdaSTi che, ane jayAre eka paNa dravya ke paryAyanA viSayamAM buddhinI madatAvaDe samyagrajJAna athavA mithyAjJAnane abhAva hevAthI na te ekAte yathArtha zraddhA hoya, ke nA ekAte azraddhA hoya, tyAre te mizradaSTi kahevAya che. zatakanI khUharacUNimAM kahyuM che ke--anALiyera dvIpamAM vasanAra bhukhathI pIDita ke eka puruSanI AgaLa edana Adi aneka jAtane AhAra mUkIe, paraMtu tene te AhAra upara nathI te ruci hatI nathI te aruci hatI, kAraNa ke te ekanA AhAra pahelAM keI divasa teNe dejo nathI, tema te ke heya te sAMbhalyA nathI. e ja pramANe mizna ine paNuM jIvAdi padArtha upara ruci ke aci hotI nathIA rIte zraddhA azraddhA ane na hoya tyAre te mizradaNi kahevAya che. paraMtu jyAre eka paNa vastu ke paryAyanA viSayamAM ekAMte azraddhA hoya tyAre te mithyAdaSTi4 kahevAya che. mATe ahiM kaMi deSa nathI. te mithyAtva pIca prakAre che tenuM svarUpa AgaLa cothA dvArA kahevAze. 2. sAravAdana guNasthAnaka-Aya-upazamasamyakatvanA lAbhane je nAza kare te AyasAdana kahevAya ahiM "vovAsa" e sUtra vaDe ya akSarane lepa thavAthI AsAdanA zabda bane che. anaMtAnubaMdhi kaSAyane udaya upazamasamyakatvane nAza karate hevAthI te anatAnubadhiSAyanA udayane ja AsAdana kahevAmAM Ave che. kAraNa ke jyAre anaMtAnubaMdhikaSAyane udaya thAya che tyAre parama AnaMda svarUpa anaMtasukharUpe phaLane ApanAra kezavalanA bIjabhUta pizamasamyakatvane lAbha aMtarakaraNane ochAmAM ocho eka samaya vadhAremAM vadhAre cha AvalikAkALa bAkI rahe tyAre dura thAya che. A AsAdana-anaMtAnubaMdhi kaSAyanA udaya sahita je varta-heya te sAsAdana kahevAya. tathA samyaka-aviparIta daSTijIva achavAdi vatanI zraddhA che jene te samyagdaSTi, sAsadana e je samyagdaSTi te sAsAdana samyagdaSTi, eTale ke anatAnubaMdhi kaSAyanA udayavALe samyagdaSTi AtmA te sAsAdana samyagadaSTi, tenuM je guNasthAna te sAsAdanA samadaSTi guNasthAna kahevAya che, athavA sAsvAdana sabhyadRSTi gurusthAna evA paNa pATha che. tene artha A pramANe che-samyaphavarUpa rasano AsvAda kare te sAravAdana kahevAya. jema ke mANase khIra khAdhI hoya te vize sUga caDavAthI vamana kare te vakhate te khIranA rasane AsvAda le che, tema A upazamasamyagadaSTi paNa aMtarakaraNane ochAmAM ochA eka samaya ane vadhAremAM vadhAre che AvalikAkALa bAkI rahe
Page #71
--------------------------------------------------------------------------
________________ TIkAnuvAda sahita, tyAre anaMtAnubaMdhi kaSAyane udaya thavAthI samyakatva upara arucivALA thaye thakA samyavane vamate AtmA samyaphala rasane AvATa kare che. tenA jJAnAdi guNanA svarUpa vizeSane sAsvAdana samyagdaSTi guNasthAna kahevAya che. tenI utpattine krama A pramANe che-gaMbhIra ane apAra saMsAra samudranI madhyamAM rahelo AtmA miyA darzanamohanIyAdi hetuthI anantapudagala pAvata paryata aneka prakAranA zArIrika tathA mAnasika dukAne anubhavIne kamipi-mahAmuzkelIthI tathAbhavyatvane paripAka thavA vaDe patanI nadInA pattharanA goLa thavAnA nyAye-parvatanI nadIno patthara jema athaDAtA pITAtAM enI meLe gALa thAya temaanAge-upaga vinA zubha pariNAma rUpa yathApravRttikaraNa thAya che. ahiM karaNa eTale AtmAne zubha pariNAma e artha che. te pariNAma vaDe Ayukama vinA jJAnAvaraNIyAdi sAta kamanI sthiti pamanA asaMkhyAtamA bhAge cUta eka keDADI sAgarepama pramANa kare che. ahiM samyakatva prApta karavA jatA vacamAM jIvane kamaperiNAmajanya tIvra rAgadveSanA pariNAma rUpa karkaza gADha lAMbA kALathI rUDha thayela gupta gAMThanA jevI jene pUrve letI nathI evI duva granyi prApta thAya che. kahyuM che ke tyAM vacamAM jIvane pUrve jene -bhedI nathI evI prabdhi prApta thAya che, ema jinezvare kahe che. granthi eTale zuM? tene artha karatAM kahyuM che ke-karmathI utpanna thayela tIvra rAgavarUpa je AtmapariNAma te granthiA che, ane te granthi kaIza gADha lAMbA kALathI rUDha thayela gupta gAMThanA jevI che. A sthi paryata abhavya paNa yathApravRttikaraNa vaDe karma khapAvIne ativAra Ave che. paraMtu sthi-bheda eTale ke je rAgadveSa AtmAne samyaphala prApta karatAM aTakAve che tene bheda karI zaktA nathI. Avazyaka TakAmAM kahyuM che ke keTalAka abhakhyo paNa yathApravRttikaraNa dvArA kama khapAvIne sthideza parvata Ave che. ane arihaMtAdinI vibhUtine jevAthI evA ja prakAranI vibhUti prApta thAya e hetuthI ke keI anya hetuthI dharmakriyAmAM pravRtti karatA tene mRta sAmAyikane lAbha thAya che, ane kaMIka adhika navapUrva sudhI abhyAsa kare che. paraMtu sarvavirati (dezaviti ke samyakatva rUpa) sAmAyika ke anya keI Atmika lAbha thatuM nathI. yathApravRttikaraNa thayA pachI jene mokSanuM sukha najIkamAM che, ane utpanna thayela jenA vayane tIvra vega na rekI zakAya te che, e kaI mahAtmA tIkSaNa kuhADAnI dhAra jevA apUrvakaraNarUpa parama vizuddhivaDe uparokta svarUpavALI grathine bheTa karIne anivRttikaraNamAM praveza kare che. anivRttikaraNanA saMkhyAtA bhAga gayA pachI eka saMkhyAtamo bhAga bAkI rahe tyAre udayasamayathI AraMbhI te saMkhyAtamA bhAga jevaDI aMtamuhUra pramANa sthitine choDIne upara antamuhUtakALa pramANa antarakaraNa kare che. antarakaraNa eTale antarmuhUtakALamAM veThavAyegya mithyAtvAhanIyamanA pudagalene abhAva karavA rUpa kriyA. aMtarakaraNa kare tyAre mithyAtvamehanIyamanI sthitinA be vibhAga thAya che. asarakaraNanI nIcenI aMtamuhUrta pramANa prathama sthiti, ane aMtarakaraNanI uparanI 1 abhaNye arihaMtAdinI vibhUti jevAthI tenI padagalika saMpattinI IcchA thAya, paraMtu arihaMtanI AtmasaMpattinI jevI AtmasaMpattinI IcchA na thAya, kAraNa teo abhaNva che.
Page #72
--------------------------------------------------------------------------
________________ 38 paMcasahaprathamahAra maTI bIjI sthiti. aMtarakaraNamAMnA mithyAtvanA pudagalane pahelI ane bIjI sthitimAM nAkhI dUra kare che ane teTalI bhUmi taddana zuddha kare che, eTale ke atimuhUrtamAM bhogavavA rogya mithyAtvamehanA dalikene dUra kare che. have jyAM sudhI AtmA pahelI nAnI sthitine anubhave che tyAM sudhI te mithyASTi kahevAya che. te nAnI sthiti dUra thaI jAya tyAre asarakaraNamAM-zuddha bhUmimAM praveza kare che ane tyAM mithyAtvane rasa ke pradeza vaDe udaya nahi hovAthI upazamasamyaktva prApta che.che. kahyuM che ke-jema dAvAnaLa upara bhUmi ke baLelA lAkaDAne prApta karI zAnta thAya che, tema mithyAtvanA udayarUpa dAvAni attarakarazurUpa umarabhUmine prApta karI zAnta thAya che ane AtmA upazamasamyakRva prApta kare che." traNe karaNe kama zAstramAM A pramANe kaho che-"granthi paryata paheluM yathApravRttikaraNa hoya che, A kAraNe granthine bheda thatuM nathI. grathi hodatAM bIjuM apUrvakaraNa heya che, A karaNe granthine bheda thAya che. ane samyaktvanI prApti jene najIka che evA AtmAne trIjuM anavRttikaraNa thAya che. anivRttikaraNamAM asarakaraNa karI pahelI sthiti jogavI lIdhA bAda upazamasamyakavuM prApta kare che. paramanidhinA lAbha samAna te upazamasamyakatvane jaghanyathI eka samaya utkRSTathI cha AvalikA kALa zeSa rahe tyAre mahAna bhayanA utpanna thavA rUpa anaMtAnubaMdhikaSAyane udaya thAya che. tenA udayathI upazamasamyakatvathI paDI sAravAdana guNasthAnake jAya che. athavA upazamazeNIthI paDatA paNa keTalAeka sAravAdane Ave che. atarakaraNane eTale kALa zeSa hoya ane sAsvAdane Ave teTale kALa tyAM rahI tyAra pachI mithyAtvamohane udaya thavAthI avazya mithyAtva guNasthAnake jAya che. 3. mizradaSTi guNasthAna-cumyavyathArtha mithyA-ayathArtha daSTi-zraddhA che jene te samyagamithyASTi, tenA jJAnAdi guNenA svarUpa vizeSane samyagRmithyASTi guNasthAna kahevAya che. , hamaNAMja kahela traNa karaNadvArA prApta thayela upazamasamyaphavarUpa viziSTa auSadhi samAna AtmapariNAma vaDe madanakedA sarakhA mithyAtvAhanIya kamane zuddha karI tene traNa vibhAgamAM vahecI nAkhe che. 1 zuddhapuMja, 2 ardhavizuddhapuja, 3 azuddhapuMja, mithyAtvAhanayanA eka sthAnaka ane maMda be sthAnaka rasavALA pudagalene samyakatva mehanIya kahe che, tenA udayathI jinezvaranA vacanapara zraddhA thAya che, te vakhate AtmA zApathamikasamyakatvI hoya che. madhyama be sthAnaka rasavALA mithyAtvanA pudagalene mizramehanIya kahevAmAM Ave che. tenA udayathI jinapraNIta taravapara zraddhA ke azraddhA hotI nathI. ane tIvra be sthAnaka 1 kaprathakAranA abhiprAye anAdi mithyASTi A rIte upazama samyaphavA pAme che. paraMtu siddhAntakAronA abhiprAye anAdi mithAdaSTi yathApravRttakaraNa karI tathA prakAranA vizuddha adhyavasAya rUpa apUrvakaraNa dvArA ja mithyAtvanA traNa pUjA karI upazama samyaphavA pAmyA vinA ja prathamathI zuddhapujane anubhava kSayapazama samyaktva pAme che. ane bRhakalpabhASyakArAdinA abhiprAye te anAdi mizrAdaSTi yathApravRtAdi traNa karaNa karI asarakaraNamAM traNa puMja karyA vinA ja upazama samyakatva pAme che. temaja te jIvane ardhavizuddha ane zahajja sattAmAM na hovAthI aMtarakaraNanA ane mithyAtvane udaya thavAthI pharIthI mithyAtve ja jAya che. juo vizeSAvazyaka gAthA 570nI TIkA.
Page #73
--------------------------------------------------------------------------
________________ 2 TIkAnuvAda sahita, -traNa ane cAra sthAnaka rasavALA pudagale mithyAtvamehanIya kahevAya che, tenA udayathI jinapraNIta tava pratye arucija thAya cheuparokta traNa puMjamAMthI jayAre adhavizuddhapuMjana udaya thAya tyAre tenA udayathI jIvane arihaMte kahela tatvanI adhavizuddha zraddhA thAya che. arthAta jinapraNata tattapratye ruci ke aruci hotI nathI, tyAre samyagamithyASTi guNasthAna prApta thAya che. tene kALa (jaghanyathI ane utkRSTathI) aMtamuhUrta pramANe che. tyAra pachI tyAMthI pariNAmane anusarI pahele ke the guNasthAnake jAya che. 4. avirati samyagdaSTi guNasthAna. saMpUrNapaNe pApavyApArathI jee viramyA hoya te virata ke virati kahevAya che, ane je pApa vyApArathI bilakula viramyA nathI te avirata ke avirati kahevAya che. pApagyAparathI sarvathA nahi viramelA samyagdaSTi AtmAo avizati samyagdaSTi kahevAya che. A samRSTi AtmAe avirati nimitta thatAM surata narakAdi dukha jenuM phaLa che evA kamarabaMdhane jANavA chatAM, ane parama munIzvarAe prarUpela siddhirUpa mahelamAM caDavAnI nisaraNuM samAna virati che ema jANavA chatAM paNa tene svIkAra karI zakatA nathI, tema tenA pAlana mATe prayatna paNa karI zakatA nathI. kAraNa ke apratyAkhyAnAvaraNa kaSAdayathI dabAyelA che. te kazA alpa paNa paccakakhANane reke che. kahyuM che ke-je kAraNa mATe alpa paNa paccakakhANa-viratine reke tethI te apratyAkhyA 1 mizaguNarathAne pahele ane ethe e bane guNasthAnethI Ave che. pahelethI AvanArane je aruci hatI te paDI jAya che ci te hatI ja nahi. cothethI AvanArane ruci hatI te dUra thAya che, je aruci te hatI ja nahi, eTale ja trIje guNasthAne ruci ke arUci nathI hatI tema kahevAya che. tenuM nAma ja ardhavizuddha zraddhA che 1 jeo 1 viratinA svarUpane yathArtha jANatA nathI 2 svIkAra karatA nathI ane 3 tenuM pAlana karatA nathI e traNa padanA ATha bhAMgA thAya che. 1 jeo viratinA savarUpane yathArtha samajatA nathI, svIkAra karatA nathI, ane pAlana karatA nathI te sAmAnyathI saghaLA che. 2 jeo jANatA nathI, svIkAratA nathI, paNa pAlana kare che te ajJAna taparavI. 3 jeo jANatA nathI, svIkAre che. paNa pAlana karatA nathI te sarva pAzvastha Adi. * je jANatA nathI, paraMtu ravIkAra kare che ane pAlana paNa kare che. te gItA anizrita -agItArtha suni. 5 jeo jANe che, paraMtu svIkAra ane pAlana karatA nathI te zreNikAdi. 6 jeo jANe che, svIkAratA nathI, paNa pAlana kare che te anuttaravAsI deva, 7 jeo jANe che, ravIkAre che, paNa pAlana karatA nathI te saMvinapAkSikamuni, 8 je jANe che, ravIkAre che, ane pAle che te dezavirati ane sarvavirati yukta AtmA. A -ATha bhAMgAmAthI prathamanA cAra bhAge vartatA miyAdaSTi hoya che, kAraNa ke teo samyaga jJAna rahita - che. pachInA traNa bhAge vatatA avirati samyagaSTi hoya che, kAraNa ke teo samyagajJAna sahita che ane AThame bhAge vatatA AtmAo dezavirati ane sarvavirati yukta hoya che. kAraNa ke teo samyagajJAna sahita viratino svIkAra kare che ane pAlana kare che.
Page #74
--------------------------------------------------------------------------
________________ paMcasaMpraha-prathamadvAra nAvaraNa kahevAya che. ahiM "a e alpa ane vAcaka che. 1 tathA avirati nimittaka karmabaMdhane ane rAgadveSajanya dukhane jANavA chatA temaja viratithI thatA sukhane IcchatA. chatAM paNa virati dhAraNa karavA mATe asamartha thAya che. 2 pitAnA pApakamane vidate je jIva ajIvanuM svarUpa jANyuM che, jenI zraddhA acala che, ane jeNe mehane calita karyo che e A avirati samyagdaSTi AtmA hoya che, 3 A avirati AtmAnuM samyagdaSTi pANu pUrve jenuM varNana karyuM che te aMtarakaraNakALamAM jene saMbhava che te upazamasamyakuva, athavA vizuddha darzanamoha-samyakRtvamohane udaya chatAM jeno saMbhava che te kSApazamikasamyaphava, athavA dazamehanIyane sarvathA kSaya thavAthI utpanna thayela kSAkisamyaktva A traNa samyakatvamAMthI keIpaNa sabhyaphavA chatAM hoya che, eTale ke A guNaThANe dareka AtmAone A traNa sabhyaphavamAMthI keIpaNa samyakatva heya che. A guNanA prabhAvathI AtmA svaparanI vahecaNa karI zake che ane saMsAra taraphane tIvra AsaktibhAva ocho thAya che. pUrvanA azubha karmanA udayathI kadAca pApakriyAmAM pravarte te paNa pazcAttApapUrNa hadaye pravarte che. ane AtmAne hitakArI pravRttimAM ulAsapUrNa hadaye pravarte che. tenA guNenA varUpa bhedane avirati samyagadaSTi guNasthAna kahe che. nIcenA guNasthAnanI apekSAe. ahiM anataguNa vizuddhi hoya che, ane pAMcamA guNasthAnakanI apekSAe anaMtaguNa hInA vizuddhi hoya che. 5. dezavirati guNasthAna je samyagRSTi AtmA sarvaviratinI IcchA chatAM paNa atyAra khAnAvaraNa kaSAyanA udayathI hiMsAdi pApavALI kriyAne sarvathA tyAga karI zako. nathI, paraMtu dezathI-aMzataH tyAga karI zake che te dezavirati kahevAya che. temAM kei eka vrataviSayaka sthUlathI sAvadhogano tyAga kare che, koI be trata saMbaMdhI, thAvata koI sarvavata viSayaka anumati vajIne sAvadhAgane tyAga kare che. ahiM anumati traNa prakAre che1 pratisevanAnumati, 2 pratizravaNanumati, 3 saMvAsAnumati, temAM je koI pote karelA ke bIjAe karelA pApakAyane vakhANa tathA sAvadyAraMbhathI taiyAra karelA lejanane khAya tyAre tene pratisevanAnumati doSa lAge che. tathA putrAdie karelA hiMsAdi sAvadha kAryane sAMbhaLe tene saMmata thAya paNa tene niSedha kare tyAre pratizravaNanumati deSa lAge che. ane hiMsAdi sAvadha kAryamAM pravRtta thayelA putrAdikamAM mAtra mamatva rAkhe paraMtu tenA pApa kAryane. sAMbhaLe nahi vakhANe paNa nahi tyAre tene saMvAsAnumati deSa lAge che. temAM je savAsAkumati sivAya sarva pApa vyApArane tyAga kare te utkRSTa dezavirati zrAvaka kahevAya che. ane saMvAsAnumatino paNa jyAre tyAga kare tyAre te yati-sarvathA pApavyApArathI vimela sAdhu kahevAya che. kahyuM che ke "samyagadarzana sahita pitAnI zaktinA pramANamAM vitine grahaNa karate eka vatathI mAMDI chevaTe saMvAsAnumati sivAya sarva pApavyApArane tyAgI dezavirati, kahevAya che. 1 te dezavirati AtmA parimita vastune upayoga karte, aparimita ane vartAne tyAga karate pAkane viSe aparimita ane sukha pAme che, 2 A dezavirati paNa apratyAkhyAnAvaraNa kaSAyane kSayapazama thavAthI prApta thAya che. A guNasthAnake avirati,
Page #75
--------------------------------------------------------------------------
________________ 4 TIkAnuvAda sahita, samyagadaSinI apekSAe anaMtaguNa vizuddhi hoya che. ane tenA jaghanyathI mAMDI kramaza: caDatAM paDatA asaMkhyAtA sthAnake che. kahyuM che ke te avirati samyagdaSTi guNasthAnakathI AraMbhI uttarottara vadhatI vizuddhine prApta karato pUrvaka vizuddhinA aneka sthAne para ArUDha thAya che-caDe che. ane apratyAkhyAnAvaraNIya kaSAyane sopazama kare che, tethI tene a5 a5 pApa vyApArane tyAga karavAnI buddhi thAya che. 2. ahiM pratyAkhyAnAvaraNIya kaSAyane udaya levAthI sarvathA pApavyApArano tyAga hetuM nathI. kahyuM che ke-sarva prakAre pApabhyApArane tyAga karavAnI IcchA chatAM paNa tene dabAve che tethI pratyAkhyAnAvaraNIya kahe vAya che. dezaviratinA svarUpa vizeSane dezavirati guNasthAna kahe che. 6. pramatta saMvata guNasthAna-sarvathA pApavyApArathI jee viramyA, pUrvokta saMvAsAnumatithI paNa jeo viramyA, te saMdhata athavA sarvavirati sAdhu kahevAya che, tenuM saMvatapaNuM pratyAkhyAnAvaraNIya kaSAyane kSApazama thavAthI-prAya sAmAyika caritra prApta thavA vaDe athavA depasthApanIya cAritra prApta thavA vaDe hoya che ema samajavuM. je mATe kahyuM chete saMthata AtmA pratyAkhyAtAvaraNaya kaSAyane kSayapazama thavAthI sAmAyika cAritra athavA cheoNpasthApanIya cAritra prApta kare che. jo ke saMtane trIjuM parihAvizuddhika cAritra paNa anyatra kahyuM che, paraMtu te kaiIka vakhateja hoya che, vaLI viziSTa dezakALa saMghayaNa ane kRtAdinI apekSA rAkhanArUM che mATe ahiM tenI vivakSA karI nathI. tathA mana vayana ane kAyA vaDe koI paNa prakAranI pApakriyA karavI nahi, karAvavI nahi. ane karatAne sAre mAne nahi, A pramANe trikaraNage pApavyApAranA tyAgI yuni paNa mehanIyAdi karmanA udayanA sAmathI tIvra saMjavalana kaSAya ane nidrA Adi keI paNa pramAdanA cage cAritramAM sadAya-kilaSTa pariNAma vALe thAya e pramAda yukta je muni te pramatta kahevAya che. AvA pramAdayukta saMvatanuM je guNasthAna eTale ke vizuddhi avizuddhinI tIvratA ane maMdatA vaDe thayele je svarUpane bheda te pramattasaMyata guNasthAna kahevAya che. ahiM dezavirati guNasthAnanI apekSAe anataguNa vizuddhi havAthI vizuddhine prakaNa ane avizuddhine apakaDyuM che, ane apramatta guNasthAnanI apekSAe anaMtaguNahIna vizuddhi hovAthI vizuddhine aSaka ane avizuddhine prakarSa che. A pramANe anya guNasthAnamAM paNa pUrva uttara guNasthAnanI apekSAe vizuddhi avizuddhinA prakarSa apakarSanI bhejanA karI levI. 7. apramatta saMyata guNasthAna-maja saMjavalana kaSAyane udaya havAthI nidrA vikathA Adi pramAdavinAne muni apramatta saMyata kahevAya che. pramattasayatanI apekSAe apramattasaMyata anataguNa vizuddha pariNAmavALo hoya che. A apramattasaMyatanA traNe kALanI ape 1 A cAritranuM prahaNa prabhu pAse agara jemaNe A cAritranuM grahaNa bhu pAse karyuM che, teonI pAse ja thAya che vaLI cethA ArAnA utpara thayelA prathama saMdhayaNuM ane lagabhaga sADAnava pUrvanA jJAnIne A cAritra heya che, bIjAne hetuM nathI. tethI alpakALa ane alpa grahaNa karanArA hevAthI cha sAtame guNahANe A cAritra heya che chatAM vivakSA karI nathI.
Page #76
--------------------------------------------------------------------------
________________ pacasa graha-prathamahAra kSAe kramazaH caDatA caDatA asakhya lAkAkAza pradezapramANu vizuddhisthAne hoya che. kahyuM che ke apramattayatinA taratamabhAve-kramazaH caDatA caDatA asaMkhyAtA leAkAza pradezapramANe vizuddhisthAnA jJAnI mahArAje jANelA che, ke jenA upara rahetA-te adhyavasAye vattattA sune pramatta kahevAya che.' A bhagavAna apramattasayatane viziSTha tapa ane dharmadhyAnAdinA ceAge karmAM khapAvatA, ane tethI karIne apUrva apUrva vizuddhisthAnA upara caDatA manA vajJAna Adi aneka Rddhie utpanna thAya che. kahyuM che ke--te apramattasayata mahAtmA tIvra viSNuddhanA cege kama khapAvatAM zrutasamudrane avagAhe che, avadhijJAna prApta kare che, tathA manaHvajJAna ane kASThAddhi buddhi paNa prApta kare che, 1 tathA te cAritrarUpa guNanA prabhAvathI ja dhAcAraNabdhi, vidyAcAraNu labdhi, ane sauSadhi Adi aneka labdhi, temaja akSINamahAnasa Adi baLe utpanna thAya che. 2' tenuM je guNasthAna te apramattasathata guNasthAna kahevAya che. A pramatta apramatta bane zuzusthAnaka atarmuhUtaeN aMtarmuhUtta pari vattana pAmyA kare che. 42 8. apUrvakaraNa guNusthAna pUrva pUrve nahi thayelA, athavA anya guNusthAnakA sAthe na sarakhAvI zakIe tevA, ane karaNa-sthitighAtAdi kriyA athavA pariNAma. tAtparya e ke pUrve nahi thayelA, athavA anya guNusthAnakA sAthe jene na sarakhAvI zakIe evA sthitighAta, rasaghAta, zuzuzreNi, guNasakramaNa, ane apUrva sthiti dha, e pAMce paTTAthI jenI 'dara thAya, athavA pUrve nahi thayelA apUva pariNAma jenI aMdara heAya te apUva karaNa kahevAya. have sthitighAttAdinuM svarUpa kahe che-- 1 jJAnAvaraNIyAdi kramanI dIrgha sthitine apavattanA krANuvarDa ghaTADI apa karavI te sthitighAta. 2 rasadhAta-sattAmAM rahela jJAnAvaraNIyAda azubhaprakRtinA tIvra rasane avanA-- karaNavarDa ghaTADI apa karavA te rasaghAta. A baMnene pUrva guNusthAnAmA rahelA AtmAe vizuddhi av hAvAthI alpa pramANumAM karatA hatA, ahiM vizuddhi tIvra hovAthI mATA pramANamAM kare che. pUrvaguNusthAnamAM vadhAre kALamAM alpa sthiti ane rasa dUra thatA hatA, ahiM vizuddhi tIvra hAvAthI ceDA kALamAM ghaNI sthiti ane RNA rasa dUra kare che. 3 guNazreNi-atyanta vizuddha adhyavasAyavaDe apavattanA karaNathI uparanI sthitimAthI utArelAM likAne zIghra mapAvavA mATe udaya samayathI ArabhI antarmuhUttanA samayapramANu sthAnakAnI aMdara pUrva pUrva sthAnakathI uttara uttara sthAnAmAM asakhya asaMkhyaguNAkAra dalikrAne je geAThavavA te zuzreNi uparanI sthitimAMthI pUrva pUrva samayathI uttarazattara samaye asama asandhyagugu dalikA utAre che, ane tene uDDayasamayathI ArabhI antamuhUtta pramANu sthAnakamAM amrakhyAtaguNu vRddhie gAve che. jemake paheke pramaye je dalikA uttAryo temAMthI udayasamayamAM thADA, tenAthI pachInA sthitisthanamAM asaMkhyAtagu NA, tenAthI pachInA sthitisthAnamAM asAtaguNu ema pUrva pUrva sthAnathI uttara uttarasthAnamAM asaMkhyAtaguNu
Page #77
--------------------------------------------------------------------------
________________ TIkAnuvAda sahita, 43 vRddhie aMtamuharta pramANu sthAnamAM gAve che. bIjA samaye pUrva samayathI asaMkhyaguNa vadhAre utAre che, tene paNa eja kime asaMkhyAtaguNa vRddhie goThave che. A pramANe trIjA Adi sama mATe paNa samajavuM. pUrva guNasthAnamAM maMda vizuddhi hovAthI apavattanA karaNa vaDe uparanA sthAnamAMthI alpa pramANamAM dalika utAratA hatA, ane tenI vadhAre kALamAM ceDA dalika bhagavAya te pramANe racanA karate hate. ahiM tIvra vizuddhi hovAthI apavarNanA karaNa vaDe uparanA sthAnamAMthI vadhAre pramANamAM dalike utAre che, ane thoDA kALamAM ghaNA dUra thAya e pramANe tenI racanA kare che. 4 guNasaMkrama-sattAmAM rahelA amadhyamAna azubha prakRtinA dalikane badhdhamAna zubha prakRtimAM pUrva pUrva samaya karatAM uttarottara samaye asaMkhya guNa vRddhie saMkamAvavA-badhAnI prakRtirUpe karavA, te, guNasaMkrama. te paNa ahiM apUrva kare che. 5 apUrva sthitibaMdha--pUrve azuddha pariNAma levAthI karmonI dIsthiti bAbate hato, A guNasthAnake tIvra vizuddhi hevAthI alpa apa sthitibaMdha kare che. ane te paNa pUrva pUrvathI uttarottara-pachI pachIne pApamanA asaMkhyAtamA bhAge hIna kare che apUrvakaraNanA pahele samaye je sthitibaMdha kare che, tenAthI anukrame ghaTatA ghaTatA tyArapachI sthitibaMdha papamanA asakhyAtamAbhAge hIna kare che. e pramANe dareka sthitibaMdha badalAya che. A pramANe apUrvakaraNamAM pAMce padArtho pravarte che. A apUrvakaraNa be prakAre che- kSayaka, 2 upazamaka, cAritramohanIya kamarane kSaya ane upazama karavAne cA hevAthI rAjaya cogya kuMvarane rAjAnI jema te kSapaka ane upazamaka kahevAya che. kemake ahi cAritrahanIyanI eka paNa prakRtino sarvathA kSaya ke upazama karatA nathI. tenuM je guNasthAna te apUvakaraNa guNasthAna kahevAya che. A guNasthAnake trikALavArtA aneka chAnI apekSAe samaye samaye asaMkhya lokAkAza pradeza pramANa adhyavasAyathAne heya che, ane te pUrva pUrva samayathI uttarottara samaye vadhatA vadhatA hoya che. te A pramANe-jeoe bhUtakALamAM A gusthAnanA prathama samayane prApta karyo hate, vartamAnamAM prApta kare che ane bhaviSyamAM prApta karaze te saghaLA nI apekSAe jaghanyathI AraMbhI utkRSTa parvata anukrame caDatA caDatA asaMkhyAtA kAkAza pradezapramANu adhyavasAyanA sthAnake hoya che. kAraNa ke ekI sAthe A guNasthAne caDelA prathama samayavatI keTalAeka jInA adhyavasAyamAM taratamatAne paNa saMbhava che. ane taratamatAnI saMkhyA kevaLajJAnI mahArAje eTalIja dekhelI che. A kAraNathI ahiM ema paNa naja kahI zakAya ke-A guNasthAnakanA prathama samayane prApta karanArA trikALavI che anata hevAthI, tathA paraspara adhyavasAyanuM tAratamya hovAthI, adhyavasAya anatA hoya che. kemake jIve prAyaH samAna adhyavasAcavALA hovAthI tenI saMkhyA anaMta hovA chatAM paNa athavasAyanI saMkhyA te asaMkhya kAkAza pradezapramANaja 1 apavattane karaNavADe uparanA sthAnamAMthI utArelA daline aMtamuha pramANa sthAnamAM goThave che. uparanA guNasthAnamAM A anarmadUta hAryuM hatuM, A guNarathAnake te nAnuM che eTale thoDA kALamAM ghaNuM kalikAne dUra kare che
Page #78
--------------------------------------------------------------------------
________________ paMcasaMgraha-prathamara che. tathA prathama samaye je svarUpavALA ane jeTalA adhyavasAye hoya che, tenAthI dvitIya samaye anya ane saMkhyAmAM vadhAre adhyavasAye hoya che. bIje samaye je adhyavasAye hoya che, tenAthI anya ane adhika trIje samaye hoya che. trIje samaye je ane jeTalA athavasAye che, tenAthI anya ane vadhAre cethe samaye hoya che. A pramANe apUrvakaraNanA caramasamaya parvata kahI javuM. uparokta athavasAyanI sthApanA karavAmAM Ave eTale ke anukrame nIce nIce tenI saMkhyA mUkavAmAM Ave te samAna saMkhyA nahi hovAthI viSama caturansa kSetra reke che. prazna-A guNasthAnamAM pUrva pUrva samayathI uttarottara samaye adhyavasAyo vadhe che, tenuM zuM kAraNa? uttara-jIva havabhAva ja kAraNa che. A guNasthAnakane prApta karanArA AtmAo pratyeka samaye kSApazamanI vicitratAne laIne vizuddhinA prakaSane prApta karatA jIva svabhAveja bhinna bhinna adhyavasAyamAM vase che. ane tethIja pahele samaye sAthe caDelA chamAM je adhyavasAyanI bhinnatA che, te karatAM bIjA samaye vadhAre bhinnatA jaNAya che. A guNasthAnanA prathama samayanA jaghanya adhyavasAyathI prathama samayanuM utkRSTa athavasAya anataguNa vizuddha che. ahiM jaghanya adhyavasAya A guNasthAnakanI apekSAe samajavuM. kAraNa ke apramatta guNasthAnanA utkRSTa adhyavasAyathI A guNasthAnanuM jaghanya adhyavasAya paNa anataguNa vizuddha he che. pahelA samayanA utkRSTa adhyavasAyathI bIjA samayanuM jaghanya adhyavasAya paNa ane taguNavizuddha che. upara pahelA samayanA adhyavasAyathI bIjA samayanA adhyavasAye judA che. ema je kahyuM, tenuM kAraNa A ja che. kAraNa ke pahelA samayanA utkRSTa adhyavasAyathI bIjA samayanuM jaghanya adhyavasAya tyAreja anaMtaguNa hoI zake ke jyAre pahelA samayanA adhya. vasAyathI bIjA samayanA adhyavasAye judA ja hoya. tenAthI te ja samayanuM utkRSTa adhyavasAya anaMtaguNa vizuddha che, A pramANe kahetAM tyAM sudhI javuM ke vicarama samayanA utkRSTa adhyavasAyathI carama samayanuM jaghanya anaMtaguNavizuddha che, tenAthI teja carama samayanuM utkRSTa adhyavasAya anaMtaguNa vizuddha che. A rIte ekaja samayanA adhyavasAye paNa paraspara anavabhAga vRddha, asaMkhyAtabhAga vRddha, saMvyAtabhAga vRddha, saMkhyAtaguNa vRddha, asaMkhyAta guNavRddha ane anaMtagaNuddha ema cha sthAna yukta hoya che. eTale ke vizuddhinI apekSAe jaghanya adhyavasAyathI keTalAka adhyavasAye anatabhAga adhika vizuddha, keTalAka asaMkhyAta bhAga adhika vizuddha, keTalAka saMkhyAta bhAga adhika vizuddha ema keTalAka saMkhyAtaguNa asaMkhyAtaguNa ane anaMtaguNa adhika vizuddha hoya che. A pramANe A guNasthAnanA koI paNa samayamAM rahelA adhyavasAye sthAna patita hoya che. A rIte A guNasthAnake eka sAthe caDelA chanA adhyavasAcemAM paraspara vizuddhinuM tAratamya hovAthI A guNasthAnanuM bIjuM nAma nivRtti paNa kahevAya che. 9 anivRtti bAdara saMpAya guNasthAnaka-jenI aMdara eka sAthe caDelA chavAnA ane
Page #79
--------------------------------------------------------------------------
________________ TIkAnuvAda sahita, dhyavasAyamAM paraspara tAratamya na hoya te anivRtti, je guNasthAnakamAM eka sAthe caDelA -jInA adhyavasAyamAM paraspara tAratamya heya te nivRtti kahevAya che, ane je guNasthAnamAM sAthe caDelA chanA adhyavasAyamAM parapara tAratamya na hoya, paraMtu ekanuM je adhyavasAya teja bIjAnuM, teja trIjAnuM, ema anaMtajInuM paNa eka samuM hoya, te anivRtti guNa-sthAnaka kahevAya che. Aja AThamA ane navamA guNasthAna vacce taphAvata che. tathA je vaDe saMsAramAM rakhaDe te saMpAya eTale kaSAyodaya. jenI aMdara kidipe karAyela sUkSama tebhanI apekSAe sthUla kAyadaya hoya te bAdara saMpAya kahevAya che. tAtparya e ke jenI aMdara sAthe caDelA chanA adhyavasAyamAM paraspara tAratamya na hoya ane bAdara kaSAyane udaya hoya te anivRtti bAdara saMparA guNasthAnaka kahevAya che. A guNasthAnakane kALa aMtamuhUne che. anAmuhUrta pramANe A guNasthAnakanA kALamAM prathama samayathI AraMbhI uttarottara anaMtaguNa vizuddha adhyavasAya hoya che. eTale ke pahele samaye je adhyavasAya heya tenAthI bIje samaye anataguNa vizuddha hoya che, tenAthI anataguNa vizuddha triIje samaye hoya che, A pramANe carama samaya paryata jANavuM. tethI annamuhUrtanA jeTalA samaye teTalAja adhyavasAye A guNarathAnakamAM praveza karanArAonA heya che, adhika hatA nathI. ahiM paNa ADamAM guNasthAnakanI jema sthitivAtAdi pAMce padArtho pravarte che. A anivRtti bAdara saMjavalana lAbha sivAya cAritra mehanIyanI viza prakRtine sarvathA kSaya ane upazama karate hevAthI kSapaka ane upazamaka ema be bhede che. 10 sUma saparAya guNasthAna-kidi rUpe karAyela sUma lebha kaSAyane udaya jenI aMdara hoya te sulama saMpazaya kahevAya che. tenA paNa kSapaka ane upazAmaka evA be bheda che. kAraNa ke ahiM zeSa rahela eka saMjavalana lAbhano sarvathA kSaya ke upazama kare che. upazama zreNIvALe upazamAve che, ane kSepaka zreNivALe kSaya kare che tenA jJAnAdi gujInA svarUpa vizeSane sUmasaMparAya guNasthAna kahe che. 11 upazAMtakaSAya vItarAga cha0 guNasthAnaka-AtmAnA jJAnAdi guNene je dabAve te chava eTale jJAnAvaraNAdi dhAtikane udaya, ane te ghAtakarmanA udayavALA AtmAo chadyastha kahevAya che. dazamA guNasthAna sudhInA chArA rAgI paNa hoya che, tenAthI pRthaka karavA mATe vitarAga padanuM grahaNa karyuM che. mAyA ane lebha kaSAyanA udayarUpa rAga, ane -upalakSaNathI krodha ane mAnanA udayarUpa cheSa paNa jeonA dura thayela che te vItarAga kahevAya che. ahiM vitarAga chaghastha levAnA che, paraMtu dazamA guNasthAnaka sudhInA rAgI chaghastha nahi - 1 ahiM vihine vicAra be rIte thAya che. 1 tigamukhI vizuddha, ane uwvamukhI vizuddhi, eka sAthe caDelA chanA adhyavasAyamAM paraspara tAratampane je vicAra te tigamukhI vizuhi, ane pUvapUrva samaya karatAM uttarottara samayanI vizuddhine je vicAra te urdhvamukhI vizuddhi kahevAya che. apUrvakaraNa nAmanA kAraNe agara te nAmanA guNasthAne baMne prakAre vicAra thaI zake che, ane anivRtti -nAmanA kAraNe agara te nAmanA purayAne phakata uvamukhI vizuddhi hoya che.
Page #80
--------------------------------------------------------------------------
________________ paMcasapraha-prathamahAra A vItarAga chagharatha bAramAM guNarathAnavALA AtmAo paNa hoya che, tenAthI pRthaka karavA mATe upazAMtakaSAya vizeSaNa mUkayuM che. upazAMtakavAya-jeoe kayAne sarvathA upazamAvyA che, eTale ke kaSA sattAmAM hovA chatAM teone evI sthitimAM mUkI dIdhA che ke jenI aMdara saMkramaNa ane uttama Adi karaNe, temaja vipAkedaya ke pradezadaya kaMIpaNa pravartatu nathI, mehanIyakamane jeoe sarvathA upazama karyo che evA vItarAganuM ahiM grahaNa hevAthI, bAramA guNasthAnavALA judA paDe che. kAraNa ke teoe te mahine sarvathA kSaya karyo che. upazAMtakavAya vItarAga chastha AtmAnuM je guNasthAna te upazAMtakaSAya vItarAga chaghasthA guNasthAna kahevAya che. A guNasthAnakanuM svarUpa upazamaNinA savarUpane samajyA vinA barAbara samajI zakAya tema nathI. upazamaNinuM svarUpa AcArya mahArAja piteja viratArathI upazamanA karaNanA adhikAramAM kaheze. chatAM ahiM A guNasthAnanuM varUpa kaMIka samajAya mATe saMkSepamAM kahe che-je dvArA AtmA mehanIyakamane sarvathA zAMta kare evI uttarottara vRddhi pAmatI pariNAmanI dhArAne upazamazreNi kahevAya che. A upazamazreNino prAraMbhaka apramatta saMtaja hoya che. ane upazamaNithI paDatA apramatta, pramatta, dezavirati, ke aviratimAMne keIpaNa hoya che, eTale ke paDatAM anukrame cethA sudhI Ave che ane tyAMthI paDe te bIje ane tyAMthI pahele guNaThANe paNa jAya che. bhASyakAra bhagavAna kahe che ke-upazamazreNine prasthApaka apramatta saMvata hoya che, ane atte apramatta, pramatta, athavA avirati paNa thAya che. zreNinA be aMza che-1 upazamabhAvatuM samyakatva, 2 upazamalAvanuM cAritra, temAM cAritra mohinIyanI upazamanA karatA pahelA upazamabhAvatuM samyaphata sAtame guNakANeja prApta thAya che, kemake darzanamohanIyanI sAte prakRtio sAtameja upazamAve che, mATe upazamaNine prasthApaka apramatta saMvataja che ema kahe che. keTalAka anya AcAryo A pramANe kahe che-aviratisagyadaSTi, dezavirati, pramatta, ke apramata, guNasthAnamAne keIpaNa anaMtAnubaMdhi kaSAyane upazamAve che, ane darzana trikAdine te saMyamamAM vateja upazamAve che. A abhiprAye cothA guNasthAnakathI upazamaNinA prArabhaka kahI zakAya che. temAM pahelAM anatAnubaMdhi upazamAve che, tyAra pachI aMtamuhUrta rahI darzanatrika upazamAve che. darazanatrikanI upazamanA thayA bAda pramatta apramatta guNaThANe eNka vAra parAvartana karIne-gamanAgamana karIne apUrvakaraNa guNasthAnake jAya che. tyAM aMtarachUparvata sthitighAtAdi vaDe ghaNI sthiti ane ghaNo rasa echa karI anivRtti bAdara saMparA guNasthAnake jAya che, ahiM paNa sthitivAtAdi vaDe ghaNI sthiti ane rasa e kare che A guNasthAnakanA saMkhyAtA bhAga jAya ane eka bhAga zeSa rahe tyAre cAritra mahanIyanI ekavIza prakRtinuM atarakaraNa kare che. tyArapachI pahelAM napuMsakaveda upazamAve che, tyAra pachI strIveda, tyAra pachI eka sAthe hAsya rati arati bhatha zeka 1 ahiM anaMtAnubadhinI visAjanA karyA vinA upazamaNi zarU kare nahi, ema keTalAka AcAya kahe che. tenI visAjanA cethAthI sAtamA sudhI thAya che. tyArapachI darzana vikanI upazamanA saMyamamAM vartatAM thAya che. 2 asarakaraNanuM svarUpa upazamanA kAraNamAMthI joI levuM.
Page #81
--------------------------------------------------------------------------
________________ TIkAnuvAda sahita. ane jugupsArUpa hAsyaSaka, tyAra pachI puruSaveda, tyAra pachI eka sAthe apratyAkhyAnAvaraNa ane pratyAkhyAnAvaraNu krodha, tyArapachI sajvalanakrodha, tyArapachI eka sAthe apratyA dhyAnAvaSNu ane pratyAkhyAnAvaraNu mAna, tyArapachI sajvalana mAna, tyArapachI eka sAthe apratyAkhyAnAvaraNa ane pratyAkhyAnAvaraNu mAyA, tyArapachI sajvalanamAyA upazamAve che, je samaye apratyAkhyAnAvaraNu ane pratyAkhyAnAvaNu mAyA upazame che, teja samaye sajavalanamAyAnA madha utkraya ane udIraNAnA viccheda thAya che. tyArapachInA samayathI leAlanA vedaka thAya che, ahiMthI leAbhanA uyanA jeTaleA kALa che, tenA traNa vibhAga thAya che, te A pramANe1 azvakaNuM karAddhA, 2 kiTTikaraNAnA, 3 kiTvivedanAhA. temAM je kALamAM sattAmAM rahelA rasaspada kramazaH caDatA caDhatA rasAjIvALA paramANuonA krama teDhayA sivAya atyata echA rasavALA thAya te azrvaka karaNAddhA. A azva kazuM karaNukALamAM vRttamAna AtmA apUrva spA kare che. paddha eTale zuM? te kahe che...A saMsAramAM bhramaN karatA AtmAo anatAnata paramANuethI banelA anatA skaMdhAne pratisamaya kammarUpe grahaNa kare che. tenI dara eka eka skadhamAM ochAmAM ochA rasavALA je paramANu che, te paramANumAMnA rasanA phevaLI mahArAjanA jJAnarUpa zastravaDe ekanA be bhAga na thAya tevA sava jIvAthI anataguNuA rasAvibhAga- rasAjIe thAya che. AvA samAna rasAchuevALA paramANuonA je samUha te pahelI vaNA, eka adhika rasAjIvALA paramANuonA je samudAya te bIjI vazuA, be adhika rasANavALA paramANuone je samudAya te trIjI vazuA, ema anukrame eka eka adhika rasALuvALA paraspara sarakhA paramANunA samudAyavALI abhavyathI anaMtagujI athavA siddhanA anatamA bhAga pramANu anaMta vagaNA thAya che. e anaMtavAnA samUhane spataka kahevAya che. pahelA paddhakanI chellI vAmAMhenA kAI paNu paramANumAM je rasa che tenAthI eka adhika rakSANuvALA koiparamANu nathI, e adhika rasANavALA kai paramANu nathI, tema sakhyAtA asakhyAtA ke anatA adhika rasALuvALA paNa koI paramANu nathI. paraMtu sava jIvethI anataguNu adhika rasALuvALA paramANue hAya che. tevA samAna rasAchuvALA paramANunA samUhane khIjA spadrukanI pahelI vA kahevAmAM Ave che. tenAthI eka adhika rasALuvALA paramANunA samudAyanI bIjI vaNA, e pramANe eka eka adhika rasAjIvALA samAna samAna paramANuonI abhanyathI anaMtaguNu vagaNuAo thAya che, tenA samUha khIjI speka thAya che. e rIte anatA 5 phA thAya che. A saghaLAM pUrva spaddhaka kahevAya che, kAraNa ke sa'sAramAM paribhramaNa karatA AtmAe AvA spA te khAdhe che. A paddha kAmAMthI prathama dvitIyAdi vaNAe grahaNa karI tene tIvra vizuddhi vaDe caDhatA caDatA rasANuvALA paramANuonA krama taiyA 47 www 1 je samayathI lebanA udaya thAya che te samayathI have navamA gurusthAnakane jeTale kALa che tenA be bhAga thAya che. eka bhAgamAM apUrva spardhaka thAya che, eka bhAgamA kirdie thAya che. e be bhAga pUrA karI zame guThANuM jAya che te bhAgamA kriTTie vede che. e pramANaeN lAbhanA vaidananA traNa bhAga thAya che, ema kahyuM che.
Page #82
--------------------------------------------------------------------------
________________ paMcasaMgraha-prathamahAra sivAya anataguNahIna rasavALI karIne pUrvanI jema spardhake kare che. AvA prakAranA a5rasavALA spardhake pahelA keI vakhata karyA na hatA, mATe te apUrvapaddhaka kahevAya che A pramANe azvakakaraNoddhAnA aMtamuhUrtamAM samaye samaye pUrva spardhakamAMnI vagaNAone anaMtaguNahIna rasavALI karIne tene apUrvapaddha kare che. ahiM eTaluM samajavAnuM ke sattAmAM je pUrvapaddha ke rahelA che te saghaLA apUrva spaddhaka rUpe thatAM nathI, paraMtu keTalAMka pUrvapaddhakarUpe paNa rahe che. saMjavalanamAyAnA baMdhAdinA viccheda thayA pachI samayagUna be AvalikAkAkALe saMjavalanamAyAne upazamAve che. A pramANe azvakakaraNoddhA pUrNa thayA bAda kiphrikaraNoddhAmAM praveza kare che. te kALamAM lAbhanI kiThThio kare che. have kiSTi eTale zuM ? te kahe che-pUrvaspaddhakemAMthI ane apUrvarUddhamAMthI prathama dvitIyAdi vageraNAo grahaNa karIne tene tIvra vizuddhinA baLathI anaMtaguNa hIna rasavALI karIne, te vargaNAemAMnA eka adhika be adhika ItyAdi caDatA caDatA rasANunA kramane teDIne vagaNa. vagAonI vacce moTu aMtara pADI devuM, jemake-je vagaNamAM akalpanAe se, ekasa eka, ekaso be, ItyAdi rasANuo hatA, temAthI vizuddhinA baLathI rasa ghaTADIne daza paMdara ke, pacIsa rasANuo rAkhavA te kiSTi kahevAya che. apUrvapaddhakakALe je rasa hatuM, tenAthI paNa ahi anataguNahIna rasa kare che, ane caDatA caDatA rANu krama teDe che, e baMne vastu ahiM thAya che. A kiTTikaraNakALamAM pUrva temaja apUvasthaddhakanI anatI kikrio thAya che, chatAM sattAmAM pUrva spardhake tema apUrva paddhaka paNa rahe che, saghaLA pUrva apUrva paddhakanI kikrio thatI nathI. kikiraNa kALanA carama samaye eTale ke navamA guNasthAnakanA caramasamaye yugapata apratyAkhyAnAvaraNa ane pratyAkhyAnAvaraNa lebhA upazamAve che, saMjavalanelobhane baMdhaviccheda ane bAdara lebhane udayaviccheda thAya che tyAra pachI AtmA dazamA sulamasaM5rAya guNasthAnakamAM praveza kare che. ahiM pratisamaya keTalIka kiThThione udaya udIraNAthI legave che, ane dvitIya sthitimAMnI keTalIka kihiene upazamAve che, tathA samavanyUna be AvalikAkALamAM baMdhAyelA lebhanA dalikone teTalAja kALe zata kare che. A pramANe pratisamaya hadaya udIraNAthI bhegavate temaja upazamAvate tyAM sudhI jAya ke sUmasaM5rAya guNasthAnakane caramasamaya Ave, te caramasamaye saMjavalana lebhA sarvathA zAMta thAya che. tyAra pachInA samaye AtmA upazAMtamaha guNasthAnamAM praveza kare che. prazna-apramatta saMyataja upazamaNino AraMbha kare che. zAstramAM kahyuM che ke upaza - maNine prArabaka apramattavirata sAdhu hoya che. ane apramatta thatapaNuM te anaMtAnu badhi, apratyAkhyAnAvaraNIya, ane mithyAtvamehanIyane upazama thavAthIja prApta thAya che, anyathA thatuM nathI. kAraNa ke je teone udaya hoya to samyahuvAdiguNene lAbha ja thata nathI. kahyuM che ke pahelAM anaMtAnubaMdhi kaSAyane jyAM sudhI udaya heya, tyAM sudhI bhavya siddhika AtmAo paNa samyagadarzana prApta karI zakatA nathI. apratyAkhyAnAvaraNanAmanA bIjA kaSAyane udaya thatAM samyakUvane lAbha thAya che, paraMtu dezavirati paNuM prApta thatuM nathI. 2 trIjA pratyAkhyAnAvaraNIyakaSAyane jyAM sudhI udaya hoya tyAM sudhI sarvaviraticAritra
Page #83
--------------------------------------------------------------------------
________________ 49 TIkAnuvAda sahita. ww prApta karI zakatA nathI. jo ke samyaktva ane dezaviratiSNu te prApta kare che, 3 A pramANe nithyAtva ane bhAra kaSAyeAnA upazama thavAthI jyAre saniratipaNu" prApta thAya che, tyAre zreNumAM teonA upazama kare che, ema zI rIte kahA che ? kemake upazama te thayelA ja che, upazamanA vaLI upazama zu? uttara-tame je kahyuM, te siddhAMtanuM samyajJAna nahi hovAthI asat che. kAraNa ke zreNipura caDhatAM pahelAM te kama prakRtinA upazama na hatA paraMtu kSApazamaja hate. upa zama teA zreNimAMja thAya che. kadAca tame ema kahe ke jyAre kSaye pazama thAya, tyAre udayamAM AvelA karmanA kSaya thAya che, ane uyamAM nahi AvelA kramanA upazama thAya che. ane jyAre upazama thAya che, tyAre paNa uthamA AvelAnA kSaya, ane udayamAM nahi AvelAne upazama thAya che. A rIte tA ane sarakhAja che. te pachI mA ane vacce zuM vizeSa che? ke jethI karIne pahelA kSacezama hatA, upazama na hAtA ema kaheA che? tenA uttaramAM samajavuM ke jyAre lApazama thAya che, tyAre jenA jenA kSaceApazama thAya che. tenA tenA pradezAya haiya che. upazamamAM te hateA nathI, eja e maneemAM vizeSa che. zreNi prApta karatA pahelAM uparaeNkta prakRttionA pradezeAtha hatA te pradezeAyane paNa upazamazreNimAM zAMta kare che. bhASyakAra jinabhadragaNikSamAAmaNu mahArAja A sabaMdhamAM A pramANe kahe ---mithyAtvamAhanIya ane prathamanA khAra kaSAyane jyAre kSayApazcama thAya che tyAre se dayane anubhavatA nathI, pradezeAyane anubhave che. paraMtu jeNe tene sarvathA upazama karyAM che te pradezayane paNu anubhavatA nathI. vaLI ahiM ema zA thAya ke kSayApazama thavA chatAM paNa jo mithyAtva ane anaMtAsudhi Adi bAra kaSAyeAnA pradezeAya hAya che, te te pradezeAyavaDe sabhyAdi guNunA vidyAta kema na thAya ? jema ana tAnukhadhine udbhaya thavAthI sAsvAdana sabhyadRSTine upazama samyaktva dUra thAya tema mithyAtvAdinA uya thavAthI samyaktvAti prApta thayA hAya tA pazu te avazya dUra thAya che. tenA samAdhAnamAM samajavu` ke pradezeAya atyanta santa zaktivALA hAvAthI upareAkta doSa prApta thatu nathI. kAraNa ke manta zaktivALA udaya svAvAya jhunune ghAta karavA mATe samaya thate nathI. jema cAra jJAna dhAraNa karanArAone matijJAnAvaraNIyAdi prakRtinA vipAkAya pazu teonA jJAnane dabAvavA samartha thatA nathI eja hakIkatane vadhAre spaSTa kare che-matijJAmAvaraNAdi karma prakRtie jIvAyI che, ane dhruvadI heAvAthI teonA avazya rasAya hAya che. kemake kraprakRtienA dhruvedaya aprAyapaNAnI vivakSA sAyanI apekSAeja che. paraMtu te raseya madya zaktivALA hovAthI matijJAnAdine ghAta karanAra thatA nathI. have jo rasAya dvArA anubhavAtA te matijJAnAvaraNAdi kammara tenA udaya madya zaktivALA DAvAthI svAvAya-peAtAne dakhAvavA ceAgya guNane dabAvavA samartha thatA nathI, te pachI pradezeAyavarTa anubhavAtA anaMtAnubaMdhi Adi te svAvAya gune dakhAvavA atyaMta samatha nahi thAya, kAraNa ke raseAyathI pradezeAya te atyaMta maMda sAmarthya vALe che. zALAra mahArAja kahe che ke--ana tAnumadhi Adine vedatA darzanAdine ghAta kema na B
Page #84
--------------------------------------------------------------------------
________________ 50 paMcasa graha-prathamadrAne ww thAya? uttaramAM kahe che-ke manda prabhAvavALA che mATe. jema koi sthaLe raseya chatAM paNa guNanA ghAta thatA nathI tema. 1 jema "pUruM cAra jJAnIne matijJAnAvaraNAdinA nitya udaya-dhruveAya che, chatAM pazu te udaya manda heAvAthI vidyAta karanAra thatA nathI, tema pradezeya paNa vidhAta karanAra thatA nathI, ema jANavuM. 2' upazAMta kaSAya vItarAga mathajIsthAnake AtmA jAnyathI eka samaya ane utkRSTathI a`tamuhUrta mAtra rahe che. tyAMthI vazyu paDe che, pratipAta e rIte thAya che1 bhavakSayavaDe, 2 addhAkSayavaDe eTale Asu pU thavAthI pratipAta thAya che. jema krAi upazAMtamAha guNasthAnakane samayamAtra sparzI aNu pUrNa thavAthI kALadhama' pAmI anuttavimAnamAM vapaNe utpanna thAya che. manuSyAyunA caramasamayaya "ta agiyAramu guNusthAnaka hAya che, ane devAyunA prathama samayathI cAkSu'. guNuththAna prApta karanArA AAyineja jaghanya samaya pramANa kALa ghaTe che. aDhAkSayavaDe eTale jIjIsthAnakanA kALa pUrNa thavAthI paDe te je kALadhama na pAme te A guNuThANuM 'tamuhUtta kALa rahIne je krame thaDacA hatA teja krame paDe che, paDhatAM anukrame sAtamA ane chaThThA sudhI te Aveja che. tyAM je sthira na thAya, teA kaMI pAMcame ane kai ceAthe Ave che. kAi trIjethI paDI pahele ane kAI khIje thaI pahele zuzuThANe jAya che. agIAramAthI kramazaH paDatA A rIte pahelA gurusthAnaka sudhI paNa pahoMcI jAya che. vadhAremAM vadhAre eka bhavamAM be vAra upazamazreNi prApta thAya che. je AtmA eka bhavamAM be vAra upazamazreNi kare te te bhavamAM AyakazreNi prApta karI zakatA nathI, ane je eka vAra upazamazreNi prApta kare tene te bhavamAM kSaptazreNi prApta thaI paNa zake che A pramANe eka bhavamAM upazama ane kSepaka ane zrezi prApta thai zake evA kAma graMthikAnA abhiprAya che. eka bhavamAM emAthI ekaja zreNi prApta thaI zake eve siddhAMtakAranA abhiprAya che. kalpAyanamAM kahyuM che ke--'samya tva prApta thayA pachI pacepama pRtha'' sthiti ochI kare tyAre dezavirati prApta thAya che, sarvavirati cAritra, upazamazreNi, ane kSapakazraNa anukrame sakhyAtA sAgapama sthiti ochI kare tyAre prApta thAya che. 1 A pramANe deva ke manuSya janmamAM samyaktvathI na paDe te emAMthI eka zreNi vinA eka lavasA yayAcegya rIte saghaLu prApta karI zake che. 2 anyatra paNa kahyuM che--mehanA sarvopazama eka bhavamAM be vAra thAya che. paraMtu je bhavamAM mAhanA sarvopazama thAya te lavamAM mAhunA sarvathA kSaya thatA nathI,' A pramANe saMkSepamAM upazamazreNinuM svarUpa kahyuM, vistArathI upazamanAkaraNamAMthI joi levu. 12 kSINukaSAya vItarAga chadmastha guNusthAnaka-sarvathA prakAre naSTa thayelA che kaSAyA jeenA te kSINukaSAya kahevAya. anya guNasthAnamAM paNa AgaLa upara kahevAze te yuktithI keTalAka kaSAyenA sathanA sabhava heAvAthI anya guNusthAnakAnA paNu kSINakaSAya evA nyapadeza sa bhave che, te hetuthI te guNasthAnAthI pRthak karavA mATe vItarAga' vizeSaNa grahaNa karyuM" che. kSINukaSAya vItarAga te kevaLI mahArAja pazu che, tethI pRthak karavAM mATe vAsthya' vizeSaNu grahaNa karyuM' che. have kSINukaSAya chadmastha eTaluM ja grahaNa TharavAmAM Ave tA navamA dazamA guNusthAnavALAoe paNa keTalAka kaSAyAne kSaya karavADAvAthI teone
Page #85
--------------------------------------------------------------------------
________________ TIkAnuvAda sahita. pazu e nAma lAgu paDe, tethI pRthak karavA mATe vItarAga vizeSa mUkeluM che. vItarAga chadmastha eTaleIja grahaNa karavAmAM Ave te agIAramAM guNusthAnane paNa temAM samAveza thAya, tethI kSINakaSAya vizeSajI mUkyu che. kSINukaSAya vItarAga chavastha tyAnuM je guNasthAnaka te kSINu kaSAya vItarAga chadmastha guNusthAna kahevAya che. A guNasthAnaka je kramathI AtmA prApta kare che, te krama zarUAtathI jaNAve che kramazaH caDatAM je adhyavasAya dvArA AtmA darzanamAhanIyanA ane tyArapachI cAritramehanIyane sathA kSaya kare te kSaka~ zreNi kahevAya che. tenA be aMza che. 1 kSAvikabhAvanuM samyaktva, 2 kSAyikalAvanuM cAritra, temAMnA prathama azakyAM ane kANu prApta kare? te kahe che-kSapakaNinA Araba karanAra manuSyaja hoya che. ane te ATha varasathI adhika AyuvALA, prathama saoNMghayaNI, zuddha dhyAna yukta manavALA aviratisamyagdaSTi dezavirati pramatta ke apramattamAthI kAIpazu zuzusthAnake vamAna ane kSAye pazamasamyaktvI hoya che. kahyu che -- aviratisabhyaSTi, dezavirati, pramatta, ke apramatta sayata guNusthAnakamAMnA koIpaNa gurusthAnake vatta mAna niLa dhyAna yukta cittavALA AtmA kSepakazreNi prApta kare che.' 1 (kSapakazreNinA prAraMbhaka je apramatta hoya ane te pUrvadhara hoya te jIladhyAna yukta hoya che, ane pUtra dhara na hoya nA dharmadhyAna yukta hoya che. ) kSapakazreNi para caDhatA uparokta cAramAthI ke paNuM guNusthAnake vAmAna AtmA yathApravRttAdi traNa macchu vaDe pahelA anatAnumadhi kaSAyanA nAza kare che. tyArapachI anukrame mithyAtvamehanIya, mizramehanIya, ane samyaktvamehanIyA Aya kare che. ana tAnubhadhinI visaceAjanA, ane natrikanI kSapaNuAnu vistRta svarUpa upazamanA kaNamAM AcAya peAtAnI meLeja kaheze, mATe ahiM tenA vistAra karavAmAM Avyo nathI tyAMthI joI levu. kSapakoNinA prAraMbha karanArA mahAyu ane amahAyu ema be prakAre che. temAM jo ahvAyu kSapakazreNinA mArabha kare, ane anaMtAnubadhine kSaya karyAM pachI maraNane sabhava hAvAthI virAma pAme te, te AtmA kadAcit mithyAtvamehanIyanA udaya thavAthI pharI paNa anatAnudhi khAMdhe che. kANu ke tenA bIja rUpa mithyAsAhanIyanA nAza karyo nathI. paraMtu anatAnudhine kSaya karyAM pachI caDhatA pariNAme jeNe mithyAtvamADhanIyanA paNa kSaya karyo che, te tenA khIjabhUta mithyAtvanA nAza thayele hovAthI pharIvAra anaMtAnukha dhi AMdhatA nathI. darzanasaptakanA kSaya karyA bAda jo maraNa pAme te patita pariNAme ava zya vaimAnika devamAM utpanna thAya che, ane patita pariNAmane anusarI cAre gatimAM jAya che. kahyuM che ke-mahAyuSka kSAyikasamyaktva utpanna karavAnA prayatna kare ane pahelA kaSAyanA 1 1 anaMtAnuba"SinA kSaya karyo pachI badhA maraNa pAme che ema nathI. temaja saghaLA mithyAtvamAhanIyanA kSaya kare che ema paNa nathI. Ayu pUrNa thayuM ha| te maraNa pAme che, maraNa prApta na kare ane caDatA pariNAmavALA hoya te mithyAtvane kSaya kare che. ana tAnudhine kSaya karyAM bAda Ayu pUrNa thAya ane maraNa pAme teA avazya vaimAnika devamAM jAya che. patita pariNAme game te gatimAM jAya che. Ayu pUrNa na thayu` heya ane caDatA pariNAmavALA na heAya te| mithyAtvamehanIyane kSaya karavA prayatna karatA nathI.
Page #86
--------------------------------------------------------------------------
________________ pacasa bahuprathamahAra kSaya karI jo maraNa pAme, te kadAcit mithyAtvanA udaya thavAthI karI tene badhe che, paraMtu mithyAtvanA paNa jeNe kSaya karyo hAya te pharI ana'tAnudhi bAMdhatA nathI. 1 anatAnubaM SinA kSaya karyA bAda athavA darzana saptakanA kSaya karyAM bAda atita pariNAme mRtyu pAme te avazya devalAkamAM jAya che. ane patita pariNAme maraNa pAme te pariNAmane anusarI cAmAMthI game te gatimAM jAya che. 2. azvAyuka DAvA chatAM paNa danasaptaka Aya karyo pachI maraNu na pAme te avazya virAma pAme che, paraMtu cAritramAhanIyanI kSaNA mATe udyama karatA nathI. kahyuM che ke-khaddhAyuSka kSapakazreNinA svIkAra kare te dana saptaka Aya thaye avazya sthira thAya che-vizvama pAme paraMtu cAritramAhanIyane kSaya karavA udyama karatA nathI. ahiM pUrva pakSIya zakA kare che ke-danatrikane paNa je kSaya thayA te AtmA zu samyagda kahevAya ? ke asamyagdardi ? A zaMkA thavAnu kAraNa samyaktva mizra ane mithyAtva e traNene kSaya karyo che. samyaktvanA kSaya thayelA hovAthI sampaSTi na kahevAya, tema mithyAtva ane mizranA kSaya thayelA heAvAthI asamyagdaSTi paNa na kahevAya? tenA uttaramAM kahe che ke-darzanatrikanA kSaya thayA eTale AtmA vizuddha samyadi kahevAya. para vaLI ahiM zaMkA thAya ke samyagdarzananA abhAva thavAthI samyagdaSTipaNu` kema ghaTI zake? tenA uttaramAM samajavuM ke-mINeA-kek na utpanna kare evA karAyelA kAdarA jevA ke jenI aMdarathI mithyAtvabhAva naSTa thayeA che evA je mithyAtvanA puaA ke je pudgalA tattvArthazraddhAnarUpa jIvasvabhAvane AvaratA nahi hovAthI upacArathI samyagdarzana kahevAya che, teneAja kSaya thAya che. paraMtu tattvAnI zraddhArUpa je AtmapariNAma te rUpa je samyagdarzona tenA kSaya thatA nathI te te manuSyanI Akha AThe Avela zuddha abarakha dUra thavAthI jema te AMkha zuddha svarUpe prakAze che, tema svaccha abarakha samAna samyaktvameAhunIyanA pudgalenA kSaya thavAthI zuddha svarUpe prakAze che. vizeSAvazyakalA ga. 131 mAM kahyuM che ke-miAtvAdi darzanatrikane kSaya thaye chate traNe dazanathI rahita thayele AtmA samyagdaSTi kahevAya ke asamyagdaSTi ! uttamAM kahe che ke-samyadRSTi kahevAya. vaLI prazna kare che ke samyaktvane kSaya thaye chate samyaktva prathAthI hoya ? ke te sabhyaSTi kahevAya ? tenA uttara ApatAM kahe che ke--mINA-kerahita thayelA madana kedArUpa hIna rasavALu... je mithyAtva che teja ahiM samyaktva rUpe kahevAmAM Avyu che. te darzanameAhanIyaneAja kSaya karyo che, paraMtu samyag dana-zraddhArUpa AtmAnA guNunA kSaya karyAM nathI te zraddhArUpa bhAvate nirmAMLa kharakha javAthI manuSyanI dRSTinI jema samyaktva meAhanIyanA pudgalenA kSaya thavAthI atyaMta zuddha thAya che.' 3 mATeja darzanamehanIyA kSaya thavAthI AtmA samyagdaSTi kahevAya che. tathA jeNe AvatA bhavanuM Ayu nathI maLyuM. evA kAi AtmA kSapazreNi mATe te darzana saptaka kSaya thayA pachI pariNAmathI patina thayA vinAja cAritrameAhanIya khapAvavA mATe prayatna kare che. kahyuM che ke amahAyu AtmA danasaptakanA kSaya thayA pachI anuparata-caDatA pariNAme kSapadmaNi pUrNa kare che.' cAritramehanIyanA kSatha karavA mATe prayatna karatA AtmA yathApravRttikaraNAdi traNa karaNa kare che. te A pramANe-1yathAprazRttakaraNa, 2 apUrvakaraNa, 3 ane ani
Page #87
--------------------------------------------------------------------------
________________ kAnuvAda sahita, 53 vRttikaraNa. A traNe karaNanuM svarUpa AcAryazrI AgaLa upara kaheze. mATe ahiM tene vicAra karavAmAM Avyo nathI mAtra ahiM apramatta guNasthAnakamAM yathApravRttikaraNa, apUrvakaraNa guNasthAnakamAM apUvakaraNa ane anivRttikaraNa guNasthAnakamAM anivRttikaraNa kare che ema samajavuM. temAM apUrvakaraNe sthitighAtAdivaTe kSaya karatAM karatAM apratyAkhyAnAvaraNa pratyAkhyAnAvaraNa e AThe kaSAyane evI rIte kSaya kare ke anivRttikaraNanA pahele samaye palyopamanA asaMkhyA-tamA bhAga pramANa sthiti rahe anivRttikaraNyanA saMkhyAtA bhAga jAya tyAre jyAnadvitrika, naraddhika, tiryadrika, ekendrithAdi jAti catuSka, sthAvaranAma, AtanAma, udyotanAma, sUkSamanAma, ane sAdhAraNanAma, e seLe prakRtiene paNa ukalanA saMkramavaDe khapAvatAM khapAvatAM palyopamanA asaMkhyAtamA bhAga pramANa sthiti thAya. tyAra pachI teone samaye samaye guNasaMkramavaDe madhyamAna prakRtimAM saMkramAvatAM samAvatA saMpUrNapaNe kSaya thAya che ke apratyAkhyAnAvaraNa pratyAkhyAnAvaraNa kaSAyASTakane kSaya karavAnI zarUAta pahelAM ja karI hatI, paraMtu tene hajI sudhI kSaya thayo nathI. vacamAMja pUta seLa prakRtione khapAvI nAkhe che tyArapachI aMtamuhUrvakALe kaSAyASTakane paNa (sa pUrNapaNe) khapAve che. A sUtradeza eTale graMthakArane abhiprAya che. anya AcAryo A pramANe kahe che-pUta seLa prakRtiene ja apUrvakaraNe sthitivAtAdi vaDe ghAta karatAM karatAM, evI rIte ghAta kare ke anivRttikaraNanA pahelA samaye palyopamanA asaMkhyAtamA bhAga pramANa sthiti rahe ATha kaSAyane udralanA saMkramavaDe khapAvatAM khapAvatAM, anivRttikaranA saMkhyAtA bhAga jAya tyAre popamanA asaMkhyAtamA bhAga pramANa sthiti thAya. tyArapachI teone samaye samaye guNasaMkrama vaDe adhyamAna prakRtimAM saMkramAvatAM saMkramAvatAM saMpUrNapaNe kSaya thAya, tyArapachI aMtarmuhUrta kALe seLa prakRtiene kSaya thAya che. ATha kaSAya ane seLa prakRtiene kSaya karyA pachI atashUtakALe nava nekaSAya ane saMvalana catuSka e tera prakRtionuM atarakaraNa kare che. atarakaraNano vidhi AgaLa kaheze. atarakaraNa karI dvitIya sthitimAM rahelAM napuMsakavidanA dalikane ukalanA saMkramavaDe evI rIte ule ke aMtamuhUrta kALe pApamanA asaM- sthAtamA bhAga pramANa sthiti zeSa rahe, tyArapachI tene guNasaMkramavaDe adhdhamAna prakRtimAM sakramAvatAM saMkramAvatAM aMtamuhUrvakALe saMpUrNapaNe kSaya thAya. prathama sthitimAM rahelA 1 kSapaka eNinuM vistRta svarUpa upazamanA karaNane ane kahevAze tyAMthI joI levuM 2 ahiM napusakavedanA dalikane udalanA samavaDe evI rIte ule, ke aMtakALe popamanA asaMkhyAtamAM bhAga pramANa sthiti zeSa rahe. tyArapachI tene guNasaMkramavaDe budhyamAna prakRtimAM samAvatAM aMtamuhUrta kALe kSaya thAya. ema upara lakhyuM che. temAM udalanAkALe guNasaMkrama pravartate nathI chellA palopamanA asa khyAtamA bhAgamAM ja pravarte che ema samajavAnuM nathI. kAraNa ke abadhyamAna dareka azubha prakRtione guNasaMkrama te apUrvakaraNanA prathama samayathI ja zarU thAya che. eTale udalanAkALe paNa guNasaMkrama pravarte che. pApamanA asakhyAtamA bhAga pramANa te chelo khaMDa che, eTale te chellA khaDatu dalika guNasaMkamavaDeja paramA saMkramAve che. eka sthitighAtana kALa aMtamuhUrta che mATe atasuMdUkALe saMjamAve che ema kahyuM che.
Page #88
--------------------------------------------------------------------------
________________ 54 Nyasaragraha-prathamakAra dalikane je napuMsaka zreNi mAMDI heya te bhAgavatAM bhegavatAM kSaya kare che, ane je napuMsakavede na mAMDI hoya te AvalikAmAtra prathama sthitine vedyamAna prakRtimAM tibukarsakramavaDe saMkramAvI dUra kare che. A pramANe napuMsakavedane sUttAmAMthI nAza kare che. tyArapachI. Aja krame Avedane aMtamuhUrvakALe khapAve che. tyArapachI cha nekaSAyane ekI sAthe khapAvavAno AraMbha kare che. je samaye cha kaSAyane nimULa karavAne AraMbha kare che. te samayathI AraMbhI teonA dvitIya sthitinA dalikane puruSavedamAM saMkramAvatuM nathI, paraMtu saMjavalana dhamAM saMkramAve che. cha nekaSAne paNa pUrvokta vidhie kSaya thatA thatA aMtamuhUrta kALe sarvathA kSaya thAya che. je samaye hAsyakane kSaya thAya, teja samaye puruSadanA baMdha, udaya ane udIraNAne viracheda thAya che, ane samayanUna be AvalikA kALamAM baMdhAyela dalika cheDI zeSa saMpUrNa dalikane paNa kSaya thAya che. puruSavedane udaya. vida thayA pachI AtmA avedI-vedanA udaya vinAne thAya che. A pramANe puruSavedanA udaye zreNi AraMbhanAra Azrathi samajavuM. jyAre napusakadanA udaye kSapakazreNine svIkAra kare, tyAre pahelA strIveda ane napuMsakavedane eka sAthe khapAve che. strIveda ane napuMsaka-- vedanA kSaya thatAnI sAthe ja puruSavedane baMdha vikeda thAya che. tyArapachI aMtamuhUrvakALe puruSaveda ane hAyAdiSakane paNa eka sAthe ja kSaya thAya che. jyAre strIvedanA udaye zreNi AraMbhe, tyAre pahelAM napusakavedana kSaya kare, tyArapachI strIvedane kSaya kare vedanA kSaya sAtheja puruSavedane aMdhaviccheda thAya, pachI adaka chate puruSa ane hAsyAdiSTraka. eka sAtheja kSaya kare che. tyArapachI kredhAdine kSaya karavA prayatna kare che. have ahiM puruSa kSapakazreNi mAMDanAra Azrathi prasaMgAgata hakIkata kahe che-kepane vedatA je samaye, puruSavedane udayavicacheda thAya tyAMthI jeTale kALa krodhane udaya rahevAne che, teTalA kALanA traNa vibhAga kare che. te A pramANe-1 azvakakaraNoddhA. jenI aMdara apUrva paddhaka thavAnI kriyA thAya che. 2 kiphrikaraNaddhA. jenI aMdara kioi thAya che. kiTiMvedanAhA. je kALamAM karelI kioi vedAya che. azvakarNa karaNAddhamAM vartamAna AtmA saMjavalana kaidhAdi cArenI asarakaraNa uparanI mATI sthitimAM anaMtA apUrva spaddha kare che A kALamAM vartamAna puruSavedane paNa samaya nyUna be AlikA kALe guNasamavaDe krepamAM saMkramAvatA saMdemAvatA caramasamaye sarvasaMkramavaDe saMkramAvI tenI sattA rahita thAya che. arthaka kAraNoddhA 1 antarIkaraNa karyA pachI ja kSaya karavAne AraMbha kare che, paraMtu pahelA karatA nathI, ema ahi samajavAnuM nathI, apUrvakaraNanA prathama samayathI AraMbhI sthitighAtAdi pravare che. ane sthiti, ane dalika ochA thatA jAya che. guNasaMkramavaDe abadhamAna tamAma prakRtinA dalika badhyamAna prakRtimAM saMkraye jAya che. vadhArAmAM navame guNasthAne jeTalI prakRtione sarvacA kSaya thAya che, teone udalanA saMkrama paNa thAya che. tAtparya e ke badhAne kSaya to thatAja jAya che. aMtakaraNa karyA pachI AraNa kare che e lakhavAnuM tAtparya eTaluM ja ke atyAra sudhI sAmAnya kriyA thatI hatI, te je je prakRti pahelAM pahelAM nimeLa thavAnI hoya tenI tenI aMdara vizeSa-mukhya kriyA thAya che. udalanA samanuM svarUpa saMkramakaraNamAMthI joI levuM.
Page #89
--------------------------------------------------------------------------
________________ TIkAnuvAda sahita pUrNa thayA pachI kikiraNoddhAmAM praveza kare che. te kALamAM varate AtmA saMjavalana cAre kakSAnI dvitIya sthitimAM rahelA dalikenI kiThThio kare che. apUrva spaddhaka ane kiSTinuM savarUpa pahelAM ApyuM che te pramANe samajavuM. je kidie thAya che. te paramArthathI te anaMta che, te paNa dareka kaSAyanI traNa traNa kalpIne chUta jAtibhedanI apekSAe bAra kidie kalpI che.1 dhanA udaye zreNinA AraMbhanAra Azraya A pramANe samajavuM. jayAre mAnanA udaye zreNino AraMbha kare tyAre strIveda ke napuMsakavedane udaye zreNi ArajanAra je rIte purUSane kSaya kare, te rIte udvalana vidhithI kene kSaya kare che. dhane kSaya tha eTale zoSa mAnAdi traNanI pUrvakame nava kiThThio kare che. mAyAnA udaye zreNi svIkAre te dveSa ane mAnane ukalana vidhithI kSaya kare, eTale zeSa mAyA ane lebhanI purvakrame che kiThThio kare, ane je lebhanA udaye zreNine svIkAra kare te krodhAdi traNene ukalana vidhithI kSaya kare, eTale mAtra lobhanIja traNa kiSTi kare che. A pramANe kikrio karavAne vidhi che. kiSTi karavAne kALa pUrNa thAya tyAre kredhanA udaye je zreNine svIkAra karyo heya te kaMdhanI dvitIya sthitimAM rahela prathama kiSTinA dalikane kheMcIne tenI prathama sthiti kare, ane tene tyAM sudhI vaide ke tenI samayAdhika AvalikA zeSa rahe. tyArapachInA samaye A sthitimAM rahela bIjI kiTrinA dalikene kheMcI tenI prathama sthiti kare ane vede, te paNa tenI samayAdhika AvalikA zeSa rahe tyAM sudhI deprathama kriTTinI je eka AvalikA zeSa rahI che, tene bIjI kidinA vedAtA dalike sAthe svimuka saMkramavaDe saMkramAvI anubhave. tyArapachInA samaye bIjI sthitimAM rahela trIjI kridinA daline kheMcI tenI prathama sthiti kare ane te kikrione anubhava kare. tene paNa prathama sthitinI samayAdhika AvalikA zeSa rahe tyAM sudhI de. pahelI ane bIjI kiSTinI je eka eka AvalikA zeSa rahe che te anukrame bIjI ane trIjI kidinA dAtA dalimAM svibuka saMkramavaDe siMdhamI bhogavAI jAya che, ane trIjI kiSTinI je eka AvalikA zeSa rahI te mAnanI prathama kiSTi sAthe sinabuka saMkramavaDe anubhavAya che. A traNe kidine eTale kALa veTa che, teTalA kALamAM bIjI sthitimAM rahela dalikane guNasaMkramavaDe samaye samaye asaMkhya guNa-vRddhie saMjavalana mAnamAM saMkramAve che. trIjI siddhi davAne jeTale kALa che tenA carama -samaye saMjavalana dhanA badhA udaya ane udIraNA e traNene eka sAthe viccheda thAya che. -sattAmAM paNa samayapUna be AvalikA kALamAM baMdhAyeluM ja zeSa rahe che. bIjuM rahetuM nathI sAraNa ke saghaLuM mAnamAM saMkramAvI khalAsa karyuM che. je samaye dhanA badha udayane 1 krodhAdi darekanI ana tI kidio chatAM eka ekanI traNa traNa kalpI ahiM bAra kidi kahI che. te evI rIte ke janya rasavALA kithiI caDatAM caDatA rasavALI keTalIka kidiene pahehimA, tyAthI caDatA caThanA rasavALI keTalIka bIjImAM, tyAMthI chellI kiSTi sudhInI kioi trIchamAM. A pramANe badhI kioine traNa vibhAgamAM vahecI nAkhe che. vadhAre rasavALI kidine vibhAga pahelo udayamAM Ave. alpa alpa rasavALI kioine vibhAga pachI pachI udayamAM Ave kAraNa ke utaratara AtmA vizuddha pariNAmI hoya che ema lAge che.
Page #90
--------------------------------------------------------------------------
________________ 56 paMcasagraha-prathamavAra viccheda thaye te pachInA samaye mAnanI bIjI sthitimAM rahelA prathama kiSkrinA dalikane. kheMcIne tenI prathama sthiti kare ane tene aMtarmuhUrta paryata veda. te vedatA samayajUna e AvalikA kALamAM baMdhAyeluM dhanuM je dalika sattAmAM zeSa raheluM che, tene teTalAja kALe guNasa kramavaDe saMkramAvatA saMkramAvatA carama samaye saMpUrNapaNe saMkramAvI tenI sattA rahita thAya, ane mAnanuM paNa prathamaristhati rUpe karAyeluM prathama kidinuM daLa bhegavatA bhogavatA samayAdhika AvalikA kALamAM bhagavAya teTaluM zeSa rahe. tyArapachInA samaye mAnanI bIjI sthitimAM rahelA bIjI kilphinA dalikane kheMcI tenI prathama sthiti kare ane anubhave tene paNa prathama sthitinI samayAdhika AvalikA zeSa rahe tyAM sudhI anubhave, tyArapachInA samaye bIjI sthitimAM rahelA trIjI kiTrinA dalikane prathama sthitirUpe kare ane anubhave tene paNa tenI samayAdhika AvalikA zeSa rahe tyAM sudhI anubhave. ane teja samaye mAnanA baMdha udaya ane ukIraNano yugapata viccheda thAya. sattAmAM paNa samayapUna be AvalikA kALamAM baMdhAyelA dalikaja zeSa rahe. kAraNa ke zeSa saghaLA datikane guNasakramavaDe mAyAmAM saMkramAvI dIdhuM che. mAnanI prathama kidinI je AvalikA zeSa rahe che te bIjI kidimA, bIjI kiSTinI je AvalikA zeSa rahe te trIjI kiTrimAM ane trIjI kiSTinI je AvalikA zeSa rahe te mAyAmAM stiSuka saMkramavaDe saMkramI bhagavAI jAya che. A pramANe dareka kioinI zeSa rahelI AvalikA mATe samajavuM. je samaye mAnanA baMdha udayane viccheda thaye, tyArapachInA samaye mAyAnI bIjI sthitimAM rahelI pahelI kidinA dalikane khecI tenI prathama sthiti kare ane sAtamuhUta parvata anubhave saMjavalanamAnanA baMdhane viccheda thayA pachI samayapUna me AvalikAkALamAM baMdhAyelA bIjI sthitimAM rahelA dalikane guNasaMkramavaDe mAyAmAM saMkramAvatAM saMkramAvatAM carama samaye saghaLuM saMkramAvI sattA rahita thAya, ane mAyAnuM paNa prathama sthitirUpe karAyeluM pahelI kikrinuM daLa bhegavatA bhAgavatA samayAdhika AvalikAmAM bhagavAya teTaluM zeSa rahe. tyArapachInA samaye bIjI sthitimAM rahelA bIjI kikrinA dalikane kheMcI prathama sthiti kare ane tenI samayArSika AvalikA zeSa rahe tyAM sudhI anubhave. tyArapachInA samaye bIjI sthitimAM rahelA trIjI kidinA dalikane kheMcI tenI prathama sthiti kare ane prathama sthitinI samayAdhika AvalikA bAkI rahe tyAM sudhI anubhave. je samaye mAyAnI prathama sthitirUpe karAyela trIjI kidinI samayAdhika AvalikA zeSa rahe teja samaye mAthAnA baMdha uThaya ane udIraNAne eka sAthe vikeda thAya. tenI sattApaNu samayajUna che AvalikA kALamAM je baMdhAyela che teja che. kAraNa ke zeSa saghaLA daline bhegavI ane guNasaMkramavaDe lebhamAM saMkramAvI dUra karela che. dareka kiSTinI pahelI sthitinI eka eka AvalikA je zeSa rahe che tenI vyavasthA pahelA kahyA pramANe samajavI. je samaye mAyAnA baMdha udayane vicacheda thAya tyArapachInA samaye lebhanI bIjI sthitimAM rahelA pahelI kidinA ilikane kheMcI tenI prathama sthiti kare che, ane tene aMtamuhUrta sudhI anubhave che. saMjavalana mAthAnA baMdhAdino viccheda thayA pachI samayanyUna be AvalikAkALamAM baMdhAyeluM tenuM je daLa sattAmAM hatuM, tene teTalAja
Page #91
--------------------------------------------------------------------------
________________ TIkAnuvAda sahita. pa7 kALe guNasaMkramavaDe lebhamAM saMkramAvI tenI sattA rahita thAya che, ane tenuM paNa prathama sthitirUpe karAyela pahelI kidinuM daLa bhegavatAM samayAdhika AvalikAmAM bhagavAya teTaluM zaSa rahe che. tyArapachInA samaye lebhanI bIjI sthitimAM rahelA bIjI kidinA dalikane jethI tenI prathama sthiti kare ane tene anubhave. tene anubhavate lebhanI bIjI sthitimAM rahelA triIjI DikrinA dalikane atyAra sudhI je kiThThionA dalike anubhavyA tenI apekSAe atyanta hIna rasavALI karI sUma kidio kare. te sUkSama kidie paNa tyAM sudhI kare ke prathama sthitirUpe karAyela dvitIya kidinA dalikane bhogavatA bhogavatA samayAdhika AvalikA pramANa zeSa rahe. te ja samaye saMjavalana lebhanA baMdhane, bAdarakaSAyanI udaya-udIraNAne, ane anivRtti bAdara saMparaya guNasthAnakanA kALane eka sAthe ja viccheda thAya che. je samaye lAbhane baMdhaviccheda thaye tyArapachInA samaye bIjI sthitimAM rahela sUkSama kiddhinA dalikane khecI tenI prathama sthiti karI tene anubhave che. te samaye sUkSama kikrione anubhava hovAthI AtmA sUkSamaparAya guNasthAnavatta kahevAya chebIjI kidinI je eka AvalikA zeSa rahI te tibuka saMkramavaDe sUma kidimAM saMkramI sUmakidie sAtheja bhagavAI jAya che. sUkamaparAya guNaThANe lAbhanI sUphamakidiene udaya udIraNA vaDe vedo, bIjI sthitimAM rahelA sUkSama kiThThionA kalikane, ane samayagUna be AvalikAkALamAM baMdhAyelA dalikane sthitighAtadi vaDe kSaya karate karate tyAM sudhI jAya, ke samasaMpAya guNasthAnakanA saMkhyAtA bhAga jAya ane eka bhAga zeSa rahe te saMkhyAmA bhAgamAM saMvalana lebhane sapavattanAvaDe apavatIne salamasaMpAya guNasthAnakanI samAna kare. sarvopavartanAvaTe sthitinI apavartana thayA pachI paNa sUmasaM5rAya guNasthAnakano aMtamuhUtakALa bAkI che. ahiMthI AraMbhI mohanIyakarmamAM sthitivAtAdi thatA nathI bIjA karmamAM te thAya che. lebhanI apavartita sthitine udaya udIraNavaDa bhogavato tyAM sudhI jAya ke dazamA guNasthAnakane samayAdhika AvalikAkALa bAkI rahe, tyArapachInA samayathI udIraNA paNa na thAya. mAtra udaya vaDeja tene caramasamaya paryatA anubhave. carama samaye jJAnAvaraNapaMcaka, darzanAvaraNacatuSka, yazakIti, uccagetra, ane aMtarAyapaMcakarUpa seLa kammaprakRtione aMdhavirada thAya, ane mehanIyanI udaya ane sattAne viSe thAya, tyArapachInA samaye AtmA kSINakaSAya thAya che eTale ke zIzumeha guNasthAnake jAya che. te guNasthAnake bAkInA karmamAM pUrvanI jema sthitighAtAdi tyAM sudhI pravarte ke te guNarathAnakanA saMkhyAtA bhAga jAya ane eka bhAga zeSa rahe. te eka bhAga bAkI rahe tyAre jJAnAvaraNapacaka, aMtarAyapacaka, darzanAvaraNacatuSka, ane nidrAddhikarUpa seLa karmaprakRti enI sattAgata sthitine sarvopartanAvaDe apavatane, have eTale kSINamehaguNasthAnakane kALa zeSa che, teTalI rAkhe che. mAtra nidrAddhikanI sthiti sarvasvarUpanI apekSAe samayansana 1 je vIryapratidvArA ekadama sthita ghaTI have jeTale guNarathAnakano kALa hoya, teTalIja bAkI rahe te savIpavarnanA kahevAya. 2 Adi zabdathI rasadhAta ane guNazreNi grahaNa karavA ema lAge che.
Page #92
--------------------------------------------------------------------------
________________ 58 paMcamahaprathamakAra rAkhe che, sAmAnyathI karma svarUpe te tulya che. kAraNa ke dvicakama samaye tenI svarUpasattAne nAza thAya che, paraMtu jenI aMdara stibuka saMkramavaDe saMkrame che te rUpe chelle samaye tenI sattA hoya che. kSINakaSAya guNasthAnakane kALa hajI paNa aMtamuhUrta bAkI che. ahiMthI AraMbhI pUrveta ghAtikanI prakRtimAM sthitivAtAdi thatA nathI, zeSa karmomAM thAya che. nidrAhika hIna te seLa karma prakRtine udaya-udIraNAvaDe bhAgavate bhAgavate tyAM sudhI jAya ke teonI mAtra samayAdhika pramANu sthiti zeSa rahe tyArapachInA samaye udIraNa paNa baMdha thAya, mAtra udayAvalikAja zeSa rahe, tene udaya vaDeja anubhavate kSINameha guNasthAnakanA kicarama samaya paryata jAya. kicarama samaye nidrAhikane savarUpa sattAnI apekSAe kSaya thAya, ane cauda prakRtine carama samaye kSaya thAya. tyArapachInA samaye cAre ghAti kamane sarvathA kSaya thaye hovAthI kevalI thAya, sagi kevaLiguNasthAnaka-ega vIryapaspida e paryAyavAcaka zabda che. mana vacana ane kAyA vaDe jeonA vIryanI pravRti thatI hoya teo sagI kahevAya che. A guNasthAnake ghAtikanA sarvathA kSayathI utpanna thayela kevaLajJAna ane kevaLadarzana heya che, paraMtu teone mana vacana ane kAyAvate vIya pravRtti hovAthI teo sagI kevaLI kahevAya che. temAM te bhagavAnane kAga vihAra ane nimeSa-unmeSAdimAM pravarte che, vacanaga dezanAdi kALe pravarte che, ane mArA mana parvavajJAnI athavA anuttarasurAdivaTe manadvArAja pUchAyelA praznone jyAre manavaDeja uttara Ape tyAre pravarte che. anya kSetramAM rahelA manA parvavajJAnI athavA anuttara surAdi jyAre manadvArA prazna kare tyAre prabhu te praznane kevaLajJAna dvArA jANI tene je - javAba ApavAnuM hoya, tene anurUpa mane vargaNa parimAve che. pariNAma pAmelA te mane vargaNAone mana pavijJAnI athavA avadhijJAnI pitAnA jJAnavate jue che. joIne te manAva. gaNAnA AkAradvAza anumAnava aleka kavarUpa athavA lAkaravarUpa Adi pUchela bAhya ane jANe che. kahyuM che ke-"bAhya arthane anumAna dvArA jANe che. A pramANe gavALA kevaLajJAnI mahArAja je guNasthAna, te sagI kevaLi guNasthAna kahevAya che. aMtamuhUrta Ayu bAkI rahe tyAre kevaLajJAna utpanna karI mekSamAM jAya, teo AzrayI sAgi kevaLiguNasthAnakane jAnyakALa aMtamuhUrta che, ane pUrva keDI varSanA AyuvALA garbhamAM vAta mAsa rahI janmathayA thayA pachI ATha varasanI umara thayA bAda kevaLajJAna kevaLadazana utpanna kare teo A dezanA pUrva keTI pramANa utkRSTa kALa che. tathA saghaLA sagi kevaLie samRdulAta karatAM pahelAM AjikAkaraNane AraMbha kare che. tethI kevaLisamudaghAtanI prakiyA kahevA IcchatA samuddaghAta zabdanI vyAkhyA kahevA pUrvaka AyojikAraNano artha kahe che temAM 1 bhinna bhinna padArthane vicAra karatI vakhate mane vagaNanA bhinna bhinna AkAre racAya che. mana:paryavajJAnIone te AkAranuM nizcita jJAna hoya che. eTale kevaLI mahArAjanI pariNAma pAmelI mane vaNadhArA evuM anumAna kare ke manovagaNane amuka jAtane AkAra thaye che mATe prabhue mane amuka uttara ApyA che. A pramANe anumAnadhArA bAhya arthane jANe che. anumAna karavAnuM kAraNa manapajJAnI mAtra anevagaNane sAkSAtkAra kare che, ciMtanIya viSayano sAkSA.kAra karatA nathI.
Page #93
--------------------------------------------------------------------------
________________ TIkAnuvAda sahita pitAnuM jeTaluM Ayu avazeSa che, tenAthI adhika sthitivA Sja nathI, kemake, A sama karavAne AtmAne je prayatna te samudyata kahevAya cha khuravAnI IrachAvALA saghaLA vaLizA pahelA AjikAraNa kare che.' AyojikAkaraNane zabdArtha zuM che? te kahe che maryAdA, cA -vyApAra. karaNa-kriyA. eTale ke kevaLinI daSTirUpa maryAdAvaDe atyaMta prazasta mana vacana ane kAyAne vyApAra te AjikAkaraNa kahevAya che. jo ke kavanimahArAjanA cagane vyApAra prazasta ja hoya che, chatAM ahiM evI viziSTa gapravRtti thAya che, ke jenI pachI samudaghAta athavA roganA nirAdha rUpa kriyAo thAya che. keTalAka AcAryo ArjitakaraNa evuM nAma kahe che, tene artha A pramANe che-tathAbhavyatvarUpa pariNAmavaDe mokSagamana pratye sanmukha karAyela AtmAne atyanta prazasta je cagavyApAra te AvarjitakaraNa kahevAya che. bIjA keTalAeka AcAryo AvazyakakaraNa evuM nAma kahe che. tene bhAvArtha A pramANe che-je kriyA avazya karavA cotha heya te AvazyakakaraNa kahevAya che. atyaMta prazarata mana vacana ane kAyAnA vyApArarUpa kriyA avazya karavA egya che, mATe te AvazathakakaraNa kahevAya che. te A pramANe samuphaghAta kaMI saghaLAM kevaLIo karatA nathI, keTa lAeka kare che, ane keTalAka nathI paNa karatA. paraMtu A AvazyakakaraNa te saghaLA Lio kare ja che. A pramANe AjikAraNa karyA pachI je kevaLimahArAjane pitAnuM Ayu jeTaluM bAkI che, tenAthI vedanIyAdi karmo dIgha sthitivALA hoya te karmone sama karavA mATe samuhughAta kare che. paraMtu je kevaLimahArAjane Ayu sAthe ja pUrNa thaI jAya evA anya karmo hoya te teo samudaghAta karatA nathI. kahyuM che ke sthitinA vattA ochA paNAne laIne Ayu pUrNa thatAM je zeSa karmonI saMpUrNatA na thAya te samuhughAta kare che. 1 aMtamuhUrta Ayu bAkI hoya tyAre sthiti ane kammasuvaDe adhika vedanIyAdi karmone rAma karavA mATe samughAta kare che" 2 samudaghAtamAM vedanIyAdi karmonI vadhArAnI sthiti ane paramANuono nAza karI avaziSTa Ayu sAthe ja teo bhagavAI jAya ema kare che. A samuhughAta aMtamuhUta Ayu bAkI hoya tyAre ja thAya che. pra--dII sthitivALA vedanIyAdi karmone Ayu sAthe sama karavA mATe samRdudhAtane AraMbha yuti yukta nathI. kAraNa ke kRtanAzAdi devane prasaMga Ave che. kaI rIte kRtanAzAdi devane prasaMga Ave te kahe che-ghaNA kALa sudhI jogavAI zake evA vedanIyAdi kamene ekadama nAza karavAthI kRtanAza Sa Ave che. kAraNa ke karmabaMdha karatI vakhate amuka vakhata sudhI phaLa Ape e rIte je niyata karela che, te phaLane kamano ekadama nAza karavAthI anubhava nathI. ane tethI karelA karmanA phaLane poteja nAza kare che, mATe kRtanAza doSa prApta thAya che. ane jo ema thAya te pote je kamane sarvathA kSaya karyo che tenA nAzane paNa saMbhava thAya-pharI karmabaMdha thAya, ane tethI mekSamAM paNa avizvAsane prasaMga prApta thAya. 1 karelA karmane phaLa ApyA sivAya nAza thavo te kRtanAdeSa kahevAya che.
Page #94
--------------------------------------------------------------------------
________________ pathasaMgraha-prathamakAra utta-vAmAnyathI karma savAre khATuM che, kAraNa ke kRtanAza Adi doSane prasaMga ja prApta thatuM nathI te A pramANe ja koIe haMmezA eka setikA-(mApa vizeSa) pramANa AhArane khAvAnA hisAbe se varasamAM khAvA mATe nizcita karelA AhArane bhasmakavyAdhinA sAmarthathI DAja divasamAM saMpUrNapaNe khAI javAthI kRza dekhAtI nathIkAraNa ke khAvA mATe e AhArane nizcita karela che, te khAI jAya che. jo ke vadhAre vakhatamAM khAI zakAya e rIte nizcita karelA AhArane thoDA vakhatamAM khAya che e vAta kharI che, paraMtu khAya che te khareja, khAdhA vinA pheMkI detuM nathI eTale kRtanAza doSa na Ave. khAdhA vinAja pheMkI detA hoya te kRtanAza doSa Ave. tema ghaNA kALa sudhI phaLa Ape e rIte nizcita karelA vedanIyAdi karmane paNa tathA prakAranA vizuddha adhyavasAya rUpa upakramavaDe karmakSayanA hetuvaDe saMpUrNapaNe jaladIthI jogavI levAthI kRtanAza deSa prApta thato nathI. kamane bhagavyA vinA ja nAza kare te kRtanAza Sa Ave, paraMtu ahiM te jaladIthI bhAgavIneja dUra kare che mATeja kAnAza Sa AvatuM nathI. kamane anubhava che rIte thAya che. pradezadayavaDe, rasei vaDe, temAM pradezodayavaDe saMpUrNa karma-saghaLA karmo anubhavAya che. evuM kaI kama nathI, ke je pradezadathavaDe anubhavAyA chatAM kSaya na thAya, je pradezadayavaDe bhegavAIne paNa kamane kSaya thAya che, te kRtanAza deSa kaI rIte prApta thAya? vipAkedayavaDe te kaI karmo anubhavAya che ane keI nathI paNa anubhavAtuM. vipA dayavahe anubhavavAthI ja je karmane kSaya thatuM hoya te mokSanA abhAvane prasaMga prApta' thAya-kaI mikSamAMja na jAya. kAraNa ke je rasada vaDe anubhavavAthIja saghaLA kone kSaya thAya, e niyama hoya te asaMkhyAtA bhAmAM tathA prakAranA vicitra adhyavasAyevaDe narakagati Adi aneka gatienAM je karmo upArjana karyA che, te saghaLAne koI eka manuSya Adi bhavamAMja anubhava thaI zake nahi. kAraNa ke bAMdhelI te te gatione vipAkedaya tipitAnA bhavane adhIna che, eTale ke je je gatilAyaka karmo bAMdhyA hoya te te gatimAM AtmA jAya tyAre ja tene vipAkedaya thAya che, anyathA thatuM nathI. have je je bhava pezya ka upArjana karyA che, te te bhavamAM anukrame javAvaDe te te bhAva cogya kamane anubhava thAya che ke narakAdi cagya karma bAMdhI narakamAM jAya, tyAM cAritrane abhAva hovAthI ghaNA karmo bAMdhe, teone vaLI je bhavAgyA bAMdhyA hoya tyAM jaI anu. bhave, vaLI tyAM kaIne kaI gati yogya bAMdhe, tene te te gatimAM jaI anubhave, A pramANe te te gatimAM anubhava thavAthI kaI paNa AtmAne mokSa kyAMthI thAya? kaI paNa 1 ghaNuM khAvA chatAM tRpti na thAya e jAtanA eka vyAdhinuM nAma bhAmaka vyAdhi che. jema bhasmaka vyAdhithI jaladI ane khAI jAya che tema vizuddha adhyavasAyarUpa bharamakavyAdhithI kammIne ekadama bhegavI khAlI kare che, bhagavyA vinA khAlI karato nathI. 2 pararUpe je anubhava kare te pradezadaya kahevAya che. brikasaMkrama ane pradezodaya e bane ekaja artha vALA che. 3 vasvarUpe je anubhava kare te radaya kahevAya che.
Page #95
--------------------------------------------------------------------------
________________ TIkAnuvAda sahita bhavamAM kaI paNa bhava cagya karma na maLe ema te banatuM ja nathI, kemake AThamA gurNasthAnakanA chaThThA bhAga sudhImAM dareka AtmAo pratisamaya kaI ne kaI gatirogya karmo badheja che, mATe rasadAya dvArA ja saghaLA karmo anubhavavA joIe e niyama na samaja. ane pradezodaya dvArA avazya anubhavavA cagya che ema savIkAravuM joIe, A pramANe svIkAra karatA keI doSa prApta thatuM nathI. pra--dIrdhakALa sudhI phaLa Ape evI rIte bAMdhelA karmane viziSTa adhyavasAyarUpa upakama vaDe zIvra anubhavatAM kRtanAza deSa AvatA nathI-ema je upara kahyuM, te barAbara nathI. kAraNa ke je vedanIyAdi karma bAMdhyuM che, te to dIrghakALa paryata phaLa Ape e rIte bAMdhyuM che, tene viziSTa pariNAma rUpa upakramavaDe zIvra anubhave che, te te rIte anubhavatAM kRtanAza deSa kema na Ave? jeTalI sthitivALuM bAMdhyuM che tyAM sudhI te anubhava nathI. uttara--tame je deSa Ape te paNa asata che. kAraNa ke tathA prakAranA viziSTa adhyavasAyanA vazathI upakrama lAgI zake eja prakAre baMdha samaye karma bAMdhyuM che, eTale ja zIvra anubhavatAM kRtanAza Sa AvatuM nathI. vaLI jina-vacanene pramANabhUta mAnIne paNa vedanIyAdi kammIne upakrama mAnave jaIe. bhASyakAra bhagavAna kahe che ke-jema dravya kSetra kALa bhava ane bhAvarUpa hetuone Adhine karmane udaya kSaya kSapazama upazama vigere thAya che ema mAnIe chIe, tema teja hetaone Azraya karmamAM upakama paNa svIkAravA joIe, e yukta che. A pramANe karmane nAzanA jema hetue che, tema mokSanA nAzanA koI hetuo nathI, jethI mekSamAM anAzvAsa-avizvAsane prasaMga Ave. kAraNa ke mokSamAM janArA AtmAoe mokSane abhAva thavAnA rAgadveSAdi hetuone ja sarvathA nAza karyo che. tethI tame venIyAdi karmanI jema karelA karmakSayane paNa nAza thAya ItyAdi je kahyuM te ayogya che ema nizcita thayuM. pra - e zuM niyama che ke AyukamethI vedanIya nAma ane gAtra karmaja vadhAre sthitivALA hoya che paraMtu koI kALe vedanIyAdithI Ayu vadhAre sthitivALuM na hoya? uttara-javasvabhAva eja ahiM kAraNa che. AvA prakAranA ja AtmAne pariNAma che, ke je vaDe veDhanIyAdi karmonI samAna athavA nyUja Ayu hoya che, paraMtu keI kALe vedanIthAdi karmothI vadhAre hetuM nathI. jema AyukarmonA amuva baMdhamAM jIvasvabhAva kAraNa che. Ayukarma vinA jJAnAvaraNIyAdi sAte karmo samaye samaye baMdhAyA kare che, AyuSa to pitAnA bhavanA AyurA trIje bhAge navame bhAge Adi nizcita kAveja baMdhAya che, paraMtu samaye samaye baMdhAta nathI. A pramANe baMdhanI vicitratAnA niyamamAM jema svabhAva sivAya koI hetuM nathI. tema vedanIyAdi karmanI dhUna ke samAna A hevAmAM jIvavabhAva "vizeSaja kAraNa che. sivAya koI hetu nathI. bhAgyakAra mahArAja kahe che ke asamAna 1 upaksa-nAza, nAzane hetu
Page #96
--------------------------------------------------------------------------
________________ paMcasaha-prathamadvAra sthitivALA kAmamAM e zuM niyama che ke Ayuja thatuM hoya paraMtu AyukathI bIjA karma alpa sthitivALA na hoya? uttaramAM kahe che ke-jema te kane avabaMdha thavAmAM jIvavabhAva kAraNa che, tema AyunI sthiti alpa havAmAM chava svabhAvaja kAraNa che." AjakAraNa karyA pachI je kevaLi mahArAjane AukhAthI vadhAre sthiti vALA vedanIyAdi karmo heya, tene sama karavA samuddaghAta kare che. tyAre samRdulAta eTale zuM? tenA uttaramAM kahe ke--janane pharIvAra ghAta na kare paDe tevI rIte "-vAvane adhikatA vArtA vaijJAnikALAM vinArA kicaro sa muvArA vedanIyAdi kammIne vinAza je kriyAvizeSamAM thAya te kriyAvizeSane sasughAta kahevAya. eTale ke pharIvAra ghAta na karavuM paDe tevI rIte ghaNA kALa paryata jogavavA yogya vedanIyAdi karmone zIgha vinAza je kriyAmAM thAya te kriyAvizeSane samuhughAta kahevAya che. te samudaghAta karate AtmA pahelA samaye jADAivaDe pitAnA zarIra pramANa ane urva adhe lekAMta pramANa pitAnA Atmapradezane daMDa kare che-banAve che, bIje samaye pitAnA pradezanA pUrva pazcima athavA dakSiNa uttaramAM kapATarUpe kare che, trIje samaye maMthana-ravaIyArUpe kare che, ethe samaye je AMtarAo rahyA hoya, te saMpUrNa cauda rAjaloka vyApI AtmA thAya che, pAMcame AMtarAne sahAra kare che, chaThe samaye maMthAnane saMhAra kare che, sAtame samaye kapATane saMhAra kare che, ane AThame samaye dahane saMhAra karI AtmA zarIstha thAya che. A pramANe ATha samaya pramANa "kevaLI samRduvAta kare che. temAM daDA samaya pahelA vedanIya, nAma ane gAtrakamanI palyapamanA asaMkhyAtamA bhAga pramANe je sthiti hatI, tenA buddhiva asaMkhyAtA bhAga karI, temane eka asaMkhyAtame bhAga bAkI rAkhI bAkInA asaMkhyAtA bhAga pramANu risthatine daMDa samaye Atmapradezane daMDarUpe karate AtmA eka sAthe haNe che, ane pahelA traNe kamane je rasa hatuM, tenA anaMtA bhAga karavA temAMthI daMDasamaye asAtavedanIya, prathama varja saMsthAnapaMcaka, prathama varSa saMghayaNapacaka, aprazasta varNAdi catuSka, upaghAta, aprazasta vihAgati, aparyApta, asthira, azubha, durbhAga, duvara, anAdeya, ayazakIrti, ane nIrgotrarUpa pacIsa azubha prakRtionA anaMtA bhAga pramANa sane haNe che, ane eka anamo bhAga zeSa rAkhe che. te ja samaye sAtavedanIya, devadrika, manuSyaddhika, pacendriyajAti. zarIra paMcaka, agapAMgatraya, prathama saMghayaNa, prathama saMsthAna, prazaeta varNAdicatuSka, agurulaghu, parAvAta, 1 kevaLA samudaghAta karate AtmA pahelA samaye jADe pahoLA zarIra pramANa ane uce ujavalekathI aleka paryata Atmapradezane daMDa kare che. bIja samaye AkhA daMDamAMthI pUrva pazcima athavA uttara dakSiNa lekanA cheDA sudhI Atma pradezane phelAvI kapATa rUpe kare che, trIje samaye bIje samaye pUrva pazcima relAyA heya te uttara dakSiNa. ane bIje samaye uttara dakSiNa phelAyA hoya to pUrva pazcima leka paryata AkhA kapATamAMthI Atmapradeza phelAvI maMthAna rUpe kare che ethe samaye je lakane mAtra asaMkhyAtamo bhAga Atmapradeza vinAne rahyo che, temAM Ama pradeza phelAvI, AMtarAnA bhAga pUrNa karI, cauda rAjaleka vyApI thAya che.
Page #97
--------------------------------------------------------------------------
________________ TIkAnuvAda sahita ucchavAsa, prazAstavihAgati, rasa, bAdara, paryApta, Atapa, uota, sthira, zubha, subhaga, suravara, Adeya, yazakIrti, nirmANa, tIrthakara, ane uccavarUpa egaNacALIsa prakRtionA rasane pApa prakRtienA rasamAM praveza karAvavAva-saMkamAvavAvaTe nAza kare che. A pramANe puNyanA rasane pAparUpe pariNAma samughAtanA mAhAbhya-sAmarthyathI thAya che. tathA pahelA samaye je asaMkhyAtamA bhAga pramANa sthiti ane anaMtamA bhAga pramANa rasa zeSa hatuM, tenA buddhi vaDe anukrame asaMkhyAtA ane anitA bhAga karavA. temAMthI eka eka bhAga ziSa rAkhI, bAkIna sthitine asaMthAtA bhAgane, ane rasanA anatA bhAgene bIjA kapATa samaye eka sAthe haNe che, ahiM paNa prathama samayanI jema aprazasta prakRtionA rasamAM praveza karAvavAvaDe- saMkamAvavAvaDe prazarata prakRtinA rasane kSaya kare che. tathA bIje samaye kSaya thatA bAkI rahelI sthitinA ane avaziSTa rasane vaLI buddhivaDe anukrame asaMzAtA ane anatA bhAga karavA, temAMthI eka eka bhAga rAkhI bAkInA sthitinA asaMkhyAtA bhAgane ane rasanA anatA bhAgane, trIjA maMthAna samaye eka sAthe haNe che. ahiM paNa punya prakRtienA rasane pApaprakRtionA rasamAM saMkramAvI kSaya kare che. tathA trIje samaye avaziSTa rithatinA asaMkhyAtamA bhAganA ane rasanA anaMtamA bhAganA buddhivaDe anukrame asaMkhyAtA ane anatA bhAga karavA. temAMthI ethe samaye sthitinA asaMkhyAtA bhAga haNe che, eka bhAga bAkI rAkhe che. rasanA anatA bhAga haNe che, eka bAkI rAkhe che. punya prakRtinA rasane kSaya paNa pUrvanI jemaja thAya che. A pramANe pratisamaya sthiti. dhAtAdi karatA e samaye potAnA pradezavaTe jemaNe saMpUrNa leka pUrNa karyo che, evA kevaLi bhagavAnane vedanIyAdi traNa karmanI sthiti pitAnA AyuzI saMkhyAtaguNI thaI, ane rasa te hajI paNa anataguNaja che. have cothe samaye kSaya thatA avaziSTa risthati, ane 1 karmagraMthanA mate Atapa ane udyota navamAM guNasthAnakanA bIjA bhAge sattAmAMthI jAya che, chatAM ahiM prazasta 39 prakRtiomAM te baMneyanuM grahaNa Avazyaka niryuktikArAdinA abhiprAye karela che. teonA mate A baMne prakRtie aginA dicarama samaye satAmAMthI jAya che temaja Avazyaka niryuktikArAdinA abhiprAye aprazarata vikAgati ane aparyApta nAmakama navamA guNasthAnakanA bIjA bhAge sattAmAMthI jAya che chatAM aprazasta pacIza prakRtiomAM te baMneyanuM grahaNa karmayanA abhiprAye karela che. karmagraMthanA mate A baMne prakRti aginA dicarama samaye sattAmAthI jAya che. A samudaghAtanuM svarUpa TIkAkAra malayagirijI mahArAjAe Avazyaka cuNine anusarIne kahyuM che, ane Avazyaka caNimAM eka sthaLe Atapa-udyotanA grahaNathI ane anya sthaLe aprazasta vihAgati tathA aparyApta nAmakarmanA grahaNathI Avazyaka cUrNikAra maharSie baMne mata jaNavyA hoya tema lAge che tad viligamya. 2 ahiM punya prakRtinA rasane pApaprakRtinA rasamAM saMkramAvI kSaya kare che, e vAta ) che. ane tenI aMdara kAraNa samudaghAtanuM mAhAtmaya-samuhudhAtanuM sAmartha batAvyuM che eTale samudaghAtanA sAmarthyathI punyane rasa pAparUpe pariNAma pAme che, ane koIpaNa pata6maha vinA prakRtinAM dali pApa prakRtiomAM saMkrame che. kAraNa ke ekalo rasa to guNarUpa hovAthI saMkamI zake nahi, le rasa yukta dalikeja same che.
Page #98
--------------------------------------------------------------------------
________________ pacasaMgraha-prathamakAra avaziSTa rasanA buddhivaDe anukrame saMkhyAtA, ane anaMtA bhAga karavA. temAMthI eka eka bhAga zeSa rAkhI bAkInA sthitinA saMkhyAtA bhAgane ane rasanA anatA bhAgene pAMcamA AMtarAnA saMhAra samaye haNe che. A pramANe samuddaghAtanA pahelA cAra samaya paryata pratisamaya jeTalI sthiti ane jeTale rasa hoya, tenA anukrame asaMkhyAtA ane anaMtA bhAga karI, eka eka bhAga rAkhI, bAkInA asaMkhyAtA ane atatA bhAgAne haNe che, ane cothA samaye je sthiti ane je rasa sattAmAM heya, tenA saMkhyAtA ane anaMtA bhAga karI, eka bhAga rAkhI, zeSa asaMkhyAtA ane anaMtA bhAgane pAMcamA samaye ghAta kare che. ahiMthI. AgaLa chaThThA samayathI AraMbhI sthitikaDaka ane rasakaMDakane aMtamuhUrvakALe nAza kare che, eTale ke pAMcamA samaye kSaya thayA bAda je sthiti ane je rasanI sattA zeSa heya tenA anukrame saMkhyAtA ane anatA bhAga karI, pratyekane eka eka bhAga rAkhI, bAkInA sthitinA asaMkhyAtA ane rasane anatA bhAgone kSaya karavAno prayatna kare, keTalAka bhAga chA samaye, keTaleka bhAga sAtamA samaye, ema samaye samaye kSaya karatAM, aMtamuhUrta kALe saghaLA asaMkhyAtA ane anatA bhAgene haNe che. vaLI je sthiti ane rasa rahe, tenA saMkhyAtA ane anitA bhAga karI, eka bhAga rAkhI, bAkInA saMkhyAtA ane anaMtA bhAgene aMtamuhUrta kALe kSaya kare che. A pramANe aMtamuhUta aMtamuhUta kALe sthitighAta ane rasaghAta karate karate tyAM sudhI jAya ke sacegi kevaLi guNasthAnano carama samaya Ave. samudaghAtanA chaThThA samayathI sagi kevaLi guNasthAnanA carama samaya sudhInA kALamAM atamuhUrta kALavALA asaMkhyAtA sthitighAta ane ghasaghAta thAya che ane vedanayAdi traNa karmanI sthiti paNa AyunI samAna thAya che, ema samajavuM. A samudaghAtane vidhi Avazyaka zuNine anusarIne kahyo che. je kevaLi mahArAjane vedanIyAdi traNa kama AyunI samAna sthitivALA hoya, te samuddaghAta karatA nathI. bhagavAna AryazyAma mahArAje pannavaNa sUtramAM kahyuM che ke-je kevaLi mahArAjane pradeza ane sthitivaDe AyunI tulya bhapAhi vedanIyAdi traNa karmo heya, te kevaLIe samughAta karatA nathI. samudaghAta karyA vinA anatA. kevaLi jinezvare jarA ane maraNathI rahita thaIne, zreSTha mekSagatimAM gayA che. samuddaghAta karIne, athavA karyA vinA, lesthAnA nirAdha mATe, ane roga nimitta thatA baMdhane nAza karavA mATe cogane rAdha avazya kare che. kahyuM che ke-lezyAnA nirAdhane ane ega nimitte thatA samaya sthiti pramANa baMdhanA nidhine IcchatA kevaLi mahArAjA vegane dha kare che. 1 je samaye samaye kamena grahaNa kare te baMdhanI paraMparA cAlu rahevAthI koIne mekSanA thAya. jo ke pUrve bAMdhelA karmonI sthitine nAza thavAthI tenAthI te chuTe thAya che. 2. karmarUpa cAga dravya vaDe mana vacana ane kAyAnA pagalevale jIvane vIrya vyApAra 1 atyAre pahelA eka eka sthitighAta ane eka eka rasavAta karatA aMtamuM TAIma thato hato, ahiM samuhUvAtanA mAhAbhyathI pahelA pAMca samaya parvata jeTalI sthiti ane jeTalA rasano ghAta thAya che tene eka eka samayaja thAya che. RA samayathI thatA sthitighAta ane rasadhAtane atamuhUrta TAima thAya che.
Page #99
--------------------------------------------------------------------------
________________ BkAnuvAda sahita thAya che. jyAM sudhI te cagadravyanI hayAti che, tyAM sudhI samaya sthiti pramANe karmane apa paNa siddha che." 3 A zlokamAM baMdhanI je samaya mAtra sthiti kahI che, te baMdha samaya choDIne kahI che ema samajavuM. yoganirodha karate vIrya vyApArane badha karate AtmA pahelA bAhara kAyAganA baLathI aMtamuhUrtamAtra kALe bAdara vacanagane rAdha kare che. tene rAdha karyA pachI aMtamuhUrta teja avasthAmAM rahIne Adara kAyAganA avalaMbanathI bAdamAgane aMtamuhUrta kALe rAdha kare che. kahyuM che ke pahelA bAdara kAga vaDe bhAdara vacanaga ane bAdara ma gane anukrame roke che. ahiM vacanaga ane managane rAkatA bAhara kAyAga e avalaMbana mATe vIryavAna AtmAnuM karaNautkRSTa sAdhana manAyuM che. eTale ke vacana mana ane kAyA dvArA vIryavyApArane rAdha karavA mATe avalaMbananI jarUra che. ahiM kAyama e avala bane che. kAya dvArA thatA vIryavyApAra vaDe pahelA bAdAra vacanaga, tyAra pachI bAdara manegane rodha kare che. bAdara ma gane rAdha karyA pachI atimuhUta eja sthitimAM rahIne ucchavAsa nizvAsane aMtamuhUrta kALe reke che. tyArapachI aMtamuhurta eja sthitimAM rahIne sUkSama kAyayoganA baLathI bAhara kAyayogane re kara che. kAraNa ke jyAM sudhI bAdara vega hoya tyAM sudhI sUkSama rokI zakAtA nathI, saghaLA bAdaragane rAdha karyA pachI ja sUkSama bhegane rodha thAya che. kahyuM che kesUkSama kAyAga vaDe bAda kAyAgane paNa vedha kare che. kAraNa ke bAdara cAge chatAM sUkSama yoga zakAtA nathI. ahiM keTalAeka AcAryo ema kahe che ke-badara kAganA baLathIja bAdara kAyAga reke che. teo ahiM A pramANe yukti batAve che-jema kA5trika-karavatathI kApanora karatI staMbha upara besIne ja staMbhane kApe che, tema bAdara kAyAganA avalaMbanathI badira kAthayegane roke che. ahiM tattava kevaLI mahArAja jANe bAhara kAyAgane rakato pUrapakenI nIce apUrva spaSTa kare, eTale ke pahelA vadhAre vadhAre vIryavyApAravALA paddha ke karate hatA, ahiM atyanta a5 vIryavyApAravALA apUrva spardhake kare che cAgathAnakanuM svarUpa kahevAnA prasaMge zapaddhakanuM svarUpa AcArya mahArAja pitAnI meLe ja dhanakaraNamAM kaheze. atyAra pahelA paryApti paryAya vaDe pariNata AtmAe kAyAdivyApArane karavA mATe je pahake karyAM hatAM, te pUrvapaddhaka kahevAya che, ane te sthUla che. je spaddha kene hamaNAM karavAno AraMbha kare che, te sUkSama che. kAraNa ke AvA prakAranA atyanta hIna vIzuvALA paddhake pUrve anAdi saMsAramAM keI kALe karyA na hatA, mATe apUrva kahevAya 1 agIAramA bAramA ane temA guNasthAnake mAtra yoganimite je sthitine baMdha thAya che, te pUrvanA samaye baMdhAya, ane pachInA samaye bhagavAya, ane tyArapachInA samaye satA rahita thAya che. eTale ke je samaye baMdhAya che, tyArathI trIjA samaye satA rahita thAya che. eTale akASAyika sthitine baMdha be samaya pramANa gaNAya che. chatAM ahiM eka samaya kahyo, te baMdha samaya choDIne kahyo che. mAtra bhogya samayaja lIdhA che. 2 catA caDatA vINavALI vagaNa ane pahakene je kama che, te kAyama rAkhI vIryApAra Ayata alpa kare te apUvaspaddhaka kahevAya che.
Page #100
--------------------------------------------------------------------------
________________ paMcasamaprathamahAra che. temAM pUrva5ddhakemAMnI nIcalI je pahelI bIjI Adi vageraNAo che, temAM je vIryaavibhAga pavitra cheda-varyANuo hoya che, teonA asaMkhyAtA bhAga khece che, ane eka asaMkhyAtamo bhAga zeSa rAkhe che. ane je jIvapradeza che, tene eka asaMkhyAtamAM bhAga kheMce che, zeSa saghaLA bhAge rAkhe che. eTale ke ATalI saMkhyAvALA jIvapradezamAMthI pUrvokta vIryavyApAra reke che. A pramANe bAhara kAgano vedha karatA pahelA samaye kiyA thAya che. karmaprakRti prAbhUtamAM kahyuM che ke pahele samaye apUrva spardhake kare che. pUrvapaddhakamAMnI nIcenI pahelI Adi vagaNAomAM je vIzu hoya che, tenA asaMkhyAtA bhAgane kheMce che, eTale ke asaMkhyAtA bhAgomAM rahela viryANa pramANa vIryavyApAra reke che, ane jIvapradezane asaMkhyAtamo bhAga kheMce che, eTale ke pahelA samaye eTalA pradezamAMthI vIryavyApara e che kare che. tyArapachI bIjA samaye pahele samaye kheMcelA asaMkhyAtamA bhAga pramANa chavadezathI asaMkhyAta guNa jIvapradeza khece che. eTale ke pahele samaye eka bhAga kheMce have bIjA samaye asaMkhyAtA bhAgo kheMce che. eTalA badhA pradezamAMthI vIryavyApAra reke che. tathA pahelA samaye je viryANuo kheMcyA hatA tenAthI asaM yaguNahIna eTale ke asaMkhyAtamA bhAga pramANa vINuone kheMce che. tAtparya e ke pahelA samayanI apekSAe asaMkhyAtamA bhAga pramANa vIya vyApAra reke che. A pramANe pUrva pUrva samayathI uttara samaye asaMkhyAtaguNa asaMkhyAtaguNa AtmapradezamAMthI pahelA samaye je vayathapAra rokAya che, tenAthI pachI pachInA samaye asaMkhyAtaguNahIna asaMkhyAtaguNahIna vIryavyApAra rAkate, tyAM sudhI jAya ke apUrvasparvaka karavAnA aMtimuhUrtane carama samaya Ave, A aMtamuhUtakALamAM atyanta alpa vIrya vyApAravALA sUcizreNinA vargamULanA asaMkhyAtamAM bhAga pramANu apUrva spardhake thAya che. ane te apUrva spaddha ke pUrvapaddhake te asaMkhyAtame bhAgamAtra che bAkInAM pUrva5ddhakarUpe ja rahe che. saghaLA pUrvapaddha ke apUrvapaddhakarUpe thatAM nathI. apUrva5ddhaka karavAnA antarmuhUrtanA pachInA samaye kiTTi karavAnI zarUAta kare che, ane te aMtamuhUrta pata kare che. kahyuM che ke-te kevaLI bhagavAna apUrva spardhaka karIne sthala kAyavegane nAza kare che, ane zeSa kAyAganI kiSTi kare che" have kiTi eTale zuM ? te kahe che--eka eka vIzunI vRddhine nAza karIne eTale ke eka eka caDatA caDatA vINavALI vagaNanA kamano nAza karIne anaMtaguNahIna vIryANuvALI eka eka vargaNAne rAkhavAvaDe yogane a5 kare. te kidi 1 egasthAnamAM anaMtabhAgahIna ke anaMtaguNahIna ke e be hana. athavA anatabhAga adhika ke anaMtaguNaadhika e be vRddhi kahI nathI. paraMtu vacalI cAra hAni ke vRddhi thAya che ema kahyuM che. AtmAnuM vIrya anata che, paraMtu garvIya vyApAra anata nathI, asaMkhyAta pramANuja che kemake utkRSTa eTale vIrvavyApAra che, tenA sUkSma aze karavAmAM Ave to paNa asaMkhya lokAkAza prA pramANa ja thAya che, ane te pramANa thatA nathI. ahiM vegane rodha karatA kidi karavAnA avasare je anALiyAna yojA " "anaMtaguNahIna eka eka vargaNAne rAkhavAvaDa rogane adA kare te kidi kahevAya che? ema je lakhe che temAM anataguNahIna karavAnuM je kahe che te samajAtuM nathI. asaMkhya guNahIna joie ema lAge che. tatva kevaLI mahArAja jANe. *
Page #101
--------------------------------------------------------------------------
________________ TIkAnuvAda sahita. kahevAya che. temAM kirdi karavAnA prathama samaye pUrvakanI ane apUrva spaddha kAnI je pahelI Adi vaNAo che, temanA je vibhAga paricchedya eTale vIryANue che, tenA sa khyAtamA bhAgAne kheMce che, eka asaMkhyAtamA bhAga ASa rAkhe che jIvapradezanA paNa eka asakhyAtamA lAga kheMce che, zeSa saghaLA bhAgIne rAkhe che. ahiM tAtpa e ke jeTalA jIva pradezAne kheMce che, teTalA jIvapradeze mAMthI jeTalA vIchu khece che, teTalA vIryApramANu vIya vyApara rAke che. A kiTTikaraNanA pahelA samayanI kriyA che. khIje samaye pahelAM khecelA vIryAvibhAga pariccheda--vIyochunA bhAgathI asakhyaguNahIna vIyo.-- enA bhAgane kheMce che. ane vapradezeAnA pahele samaye kheMcelA jIvapradezanA sakhyA-- tamA bhAgathI asaMkhyAtaguNu bhAgane eTale ke asakhyAtA bhAgeAne kheMce che. A pramANe kriTTie karatA tyAM sudhI jAya ke aMtamuhUttanA carama samaya Ave. pahelA "samaye karA- cela' kidRiethI khIje samaye karAyela kidRie asaMkhyeya zugRhIna che e pramANe zeSa saghaLA samayeAmAM jANavuM ahiM guNakAra pApamane asakhyAtamA bhAga che. krama prakRti prAmRtamAM kahyuM che ke- zmA pramANe a tamuhUtta paryaMta pUrva pUrva samayathI uttarazattara samaye asa byuyaguNahIna zreNie kiTTie kare, ane asaMkhyAtaguNu zreNie jIvapradeze khece kiTTine zuzukAra patyeApamane asaMkhyAtamA bhAga che. pahelA samaye karAyela kula kiTTi sUcizreNinA asaMkhyAtamA bhAga pramANa che, e pramANe khIjA Adi dareka samacAmAM paNa samajavuM. mAtra sUcizreNinA asakhyAtamA bhAga nAnA nAnA leve. saghaLI kiTTinA saravALA paNa sUcizreNinA asakhyAtamA bhAga pramANa thAya che. A saghaLI kiTTie pUrva spaddhaka ane apUrva sparlRkanA sakhyAtamA bhAga mAtra che kirdi karavAnI kriyA pUchu thavA chatAM paNa pUrvapaddha ane apUrva spA rahe che, saghaLAMnI kiTTi thatI nathI. kriTTi karavAnI kriyA pUrNa thayA pachI pUrvapaddhaka ane apUrva paddhakanA nAza kare che je samaye teonA nAza thayA, te samayathI ArabhI atarmuhUtta paryaMta AtmA kiTTigatacega-kiTTipa cegavALA hoya che. kaprakRti prAbhUtamAM kahyuM che ke kiTTi karavAnI kriyA pUrNa thayA bAda pUrvapaddhaka ane apUrvapaddhakane nAza kare, tyArapachI attarmuhUtta pa ta kiTripa ceAgavALA' hoya che.' te aMtarmuhUttamAM kaMIpaNu kriyA kare nahi. paraMtu eja sthitimAM rahe.tyAra pachInA samaye ' sUkSma kAyayeAganA avalaMbanathI aMtarmuhUta kALe sukSma 'vacanaceAgane rAdha kare che. sUkSma vacanacegane zadha karyAM pachI aMtarmuhUtta paryaMta teja avasthAmAM rahe che. koIpaNa anya sUkSmayogane rokavAnA prayatna karatA nathI. tyArapachInA 1 pahelA-samaye Asa khyAtI kirdi kare, khIje samaye asa khyAtaguNuhIna kare, eTale ke pahele samaye eka eka adhika vIryANuvALI jeTalI vaNAne krama teDe teTalI te samaye TTi thAya che. pahelA samaye asakhyAtI vaNAomAMthI uparokta krama teDe che, mATe asakhyAtI kirdi thAya che. tenAthI 'asaMkhyAta guNahIna vaNAmAM khIje samaye krama tarka che, ema carama samayapata thAya che. tethI pahelA samayanI TTiethI pachI pachInA samayanI 'kriTTi sakhyAtamA asaMkhyAtamA bhAga mAtra che ema kahyuM che.
Page #102
--------------------------------------------------------------------------
________________ paMcasaMprahaprathamakAra samaye sUmakAthayeganA avalaMbanathI sUphamamAgane aMtamuhUrta kALe reke che. tyArapachI paNa aMtamuhUrta tadavaratha rahe che. tyAra pachI sukAyAgane aMtamuhUrvakALe reke che. te sUphamakathAgane karavAnI kriyA karato sUphamakriyA apratipAti nAmanA zukaladhyAnanA trIsa bheda upara ArUDha thAya che. A sthAnanA baLathI vadana ane udaraAdinA pilANa bhAga pUrAI jAya che, ane zarIranA eka tRtIyAMza bhAgamAMthI Atmapradeze saMkocAI zarIranA be tRtIyAMza bhAgamAM jenA pradeza rahRAA che e AtmA thAya che. kahyuM che ke "sUmakAgavaDe anukrame sUkamaracanaga ane sUkamamagane zake che, tyArapachI Didira cAgavALA A AtamA sUma kriyAvALo hoya che. 1 te sUkama kAyAgane dha karatA cUrvapayAnugata sukSmakriya apratipAti nAmanA nirmaLa thAnapara ArUDha thAya che... 2 sUmakAvegane rekate pahele samaye kiSTinA asaMkhyAtA bhAga nAza kare che, eka bhAga rAkhe che. zeSa rahelA eka bhAganA asaMkhyAtA bhAga karI, eka bhAga rAkhI, bAkI saghaLA bhAgAnA bIje samaye nAza kare che. A pramANe samaye samaye kiTiMono nAza karate, sani kevaLaguNasthAnakanA carama samaya paryata jAya che carama samaye jeTalI kidie rahI hoya tene nAza karI AtmA agi kevaLi gulu thAnake jAya che. sarikevaLinA carama samaye saghaLAM karmo agikevaLa guNasthAnakane eTale kALa che teTalIja ritivALA rahe che. mAtra je karmaprakRtiene agi guNakANe udaya nathI tenI riti varUpa sattA Athi samanyUna rAkhe che. sattAkALa Azrayi sAmAnya rIte dareka prakRtiene sattAkALa agi gudusthAnakanI samAna hoya che. sAgi gurathAnakanA carama samaye sUmakriyA apatipAti thAna, saghaLA kidio, sAtavedanIya bapa, nAma ane gAtra karmanI udIraNa, cAga. phalA sthiti ane rasane ghAta, e sAta padArthone eka sAthe nAza thAya che. tyArapachInA samaye AtmA agikevaLI thAya che. 14. agikevaLi guNasthAnaka-pUrva jenuM varNana karyuM che tevA sUkama ke bAra IpaNa prakAranA roga vinAnA kevaLi mahArAjanuM je guNasthAnaka te agikevaLi gurU sthAnaka kahevAya che. te guNasthAnake vartamAna AmA karmo kSaya karavA mATe cuparakriyA anivRtti nAmanA zukalavAnanA cethA thApara ArUDha thAya che. kahyuM che ke- te kevaLi bhagavAna traNa zarIrathI chUTA thavA mATe sarvavatugata suvichatrakriya anivRtti nAmanA nirmaLa thAna para ArUDha thAya che. 1 A pramANe ritivAta, rasavAta, udIraNA Adi kaiIpaNa prathana vinAnA agi kevaLa bhagavAna je kone ahiM udaya che teone bhegavavAva 1 ApaNu zarIranA traNa bhAgamAMthI eka bhAgamAM pilANa che. te pivAmAM A pro henA nathI. bAkInA zarIranA saghaLA bhAgamAM hoya che. jyAre zudhyAnanA trIjA pAyApara AruDha thAya che. tyAre A kheMcAya pilANanA bhAga pUrAi jAya che. ane zarIranA traNa bhAgamAMthI be bhAgamAM AtmA AvI jAya che. eTale ja mekSamAM be bhAga jeTalI avagAhanA deva che, ane AkRti - canI hoya che.
Page #103
--------------------------------------------------------------------------
________________ TIkAnuvAda sahita, kSaya kare che, ane je karmIne ahiM uya nathI tene vedyamAna prakRtimAM stithyuka sakemavaDe sa`kramAvatA, athavA staNukasa kramavaTe vedyamAna prakRtirUpe anubhavatA tyAM sudhI jAya * yAgi avasthAnA hiMcarasamaya Ave. te dvicarama samaye devadika, zarIrapacaka, dhanapaMcaka, saghAtana5 cakra, cha sasthAna, traNa aMgAyAMga, cha sa'ghayajI, vADhi vIza, parAzcAta, upaghAta, anulaghu, ucchavAsa, prazasta aprazasta vihAceAti, sthira, asthira, zula, azruza, suvara, tuvara, dulaUza, anAdeya, ayaza kIrti, pratyeka, nirmANu, pAsa, nIceoNMtra, satA asAtAe bemAMthI jenA udaya na heAya te eka vedanIya e pramANe khetara prakRttinA svarUpasattA mAkSaci nAza thAya che. kAraNa ke carama samaye anubhavAtI prakRtiomAM stabukasa'krama vaDe sakramI jAya che. ahiM stiNuka krama mULa kramathI abhinna para prakRtimAM thAya che, ema samajavuM. kahyu che ke-mULaprakRtithI abhinna uttara prakRtie paraspara sakrame che.' tathA jenA uDDaya hoya te eka vedanIya, manuSyagati, manuSyAnupUrvI, manuSyAyu, paMcendriyajAti, trasa, suzaLa, mAdeya, caza kIrtti, paryApta, khAtara, tIrthaMkaranAma, uccageoNMtra, e tera prakRtienI sattAnA viccheda carama samaye thAya che. bIjA acAryo mA pramANe kahe che--carama samaye uya nahi hAvAthI manuSyAnupUrvInA dvicarama samaye nAza thAya che. kAraNu ke je prakRtinA udaya hoya teonA stimuka sakrama thatA nathI, tethI teenAM dRlika carama samaye svasvarUpe sattAmAM dekhAya che. tethI carama samaye tenI sattAnA viccheda thAya te cukta che. paraMtu je prakRtine cama samaye utkraya na hoya, tenA dalika carama samaye svasvarUpe sattAmAM kaI rIte hAI zake! cAra AnupUrNI kSetravipAkI hAvAthI vigrahagatimAMja tenA udaya hAya che, bhavasthane tenA hadayanA sabhava nathI. ane bhavazrvane tenA udaya nahi haiAvAthI aginA dvicarama samayeja manuSyAnupUrvInI svarUpa sattAnA nAza thAya che. temanA mate dvicarama samaye tahAMtara prakRti. enI, ane carama samaye bAra prakRtinI mattAneA nAza thAya che. tyAra pachInA samaye ziMganA madhamAMthI chuTA thavA rUpa sahakArI kAraNathI utpanna thayela svabhAva vizeSathI jema era'ThI uMce jAya che, tema bhagavAna paNu kranA saMbadhathI chUTA thavArUpa sahakArikANuthI utpanna thayela svabhAva vizeSathI uMce lAkanA mate jAya che. ane te RjuzreNivaDe uMce jatA AtmA jeTalA AkAzapradezane ahiM avagAhIne rahyo che teTalAja AkAzapradezane uMce jatA paNa avagAhatA, ane vikSita samayathI anya samayane nahi sparzatA caudamA guNasthAna 2 manuSyAnupUrvInA hiMcama samayeja sattAmAMthI nAza thAya, eja mata vadhAre sa`gata jaNAya che. kAraNa ke jene rasAya hAya che, temane te cama pa"ta bheAgavIne khapAve che. para Mtu jemmAne prade zodaya eTale tibrukasa kramavarDa sakramAvI dUra karavAnI hAya che, tenI svarUpa sattAne eka samaya pahelAja nAza thAya che. jema sattAmAMthI niAkine bAramAnA hiMcaramasamaye nAza thAya che. stitruksa kramavA samAna samayanu" dalika samAna samayamAM sama zakatuM nathI. tethI stithrusa kramavI saMkramanI prakRti raseAdhyavatI prakRtinI eka samaya pahelAMja sattAmAMthI jAya che. jo samAna samayanuM samAna samayamAM stimuka saMkramavaDe samI zatu hoya te khAtara prakRtinuM dalika paNa carama samayeja sattAmAMthI krama na jAya !
Page #104
--------------------------------------------------------------------------
________________ pacaya graha mathakAra kanA caramasamaya pachInA samaye lekanA ate jAya che. AvazyakarNimAM kahyuM che ke AmA jeTalA AkAzapradezane ahiM avagAhIne rahyo che, teTalAja AkAzapradezane avagAhata, RjuzreNivaDe siddhAvasthAnA paheleja samaye lekanA ane jAya che. vAMke jate nathI, tema bIjA samayane paNa sparzatuM nathI. tyAM gayelA bhagavAna zAzvatakALa paryata eja sthitimAM rahe che. pharI keIpaNa kALe saMsAramAM AvatA nathI, ke janma dhAraNa karatA nathI tyAM gayelA bhagavAna anatakALapayata teja sthitimAM rahe che e kevI rIte jANI zakAya? tenA uttaramAM samajavuM ke saMsAranA bIjabhUta rAga ane dveSAdi mukti-siddhaparyAyane nAza karavA samartha che, teone te sarvathA nAza karyo che. sarvathA nAM thayelA te rAga dveSa pharIvAra utpanna thatA nathI, kAraNake rAga-dveSanuM kAraNa je mehanIya karmanAM pudagalo che. teja sattAmAM nathI, dazamA guNasthAnakanA aMte sarvathA vicchinna thayelA che pharIvAra te baMdhAtAM paNa nathI, kAraNa ke saMkaleza vinA tene baMdha thatuM nathI. siddhanA jIvamAM pharI saMkalezanI utpattija thatI nathI, kAraNa ke teo rAgAdi kalezathI sarvathA mukta che. tethI ja mokSamAgayelA te paramAtmA anaMtakALa paryata teja sthitimAM rahe che. A pramANe cauda guNasthAnakanuM svarUpa kahyuM kayA guNasthAnakane keTalo kALa che te bIja dvAramAM Avaze. 15 A pramANe guNasthAnakenuM svarUpa kahyuM have guNasthAnakamAM ene kahevA IcchatA kahe che-- jogAhAraduguNA micche sAsAyaNe avirae ya / apuvvAisu paMcasu nava orAlo maNavaI ya // 16 // yogA AhArakadvikonA mithyAtve sAsAdane avirate ca / apUrvAdiSu paJcasu nava audArikaM mano vAk ca // 16 // artha-mithyAtva, sAsAdana, ane aviratisamyagdaSTi guNakANe AhArakaTika jUna tera cAga hoya che. apUrvakaraNAdika pAMca guNaThANe mananA cAra, vacananA cAra ane dArika ema nava ge hoya che. TakAnu -mithyAtva sAravAdana ane aviratisamyaSTi e traNa guNaThANe AhAraka ane AhArakamizravinA zeSa tera ge hoya che. caudapUrvanA jJAnane abhAva hovAthI AhAraka hika e traNa guNasthAnake hetuM nathI apUrvakaraNa, anivRtti bAdara saparAya, sUmasa parAya, upazAMta meha ane kSINamAha e pAMca guNaThANe maneganA cAra bheda, vacana cAganA 4 bheda ane dArika kAga e nava rogAja hoya che. anya koI paNuM gAne saMbhava nathI. kAraNa ke kadAca ke labdhisaMpanna A guNasthAnakane prApta kare chatAM ahi tenI upayoga karatA nathI. dArikamiza ane kAmaNa te anukrame aparyAptAvasthAmAM ane vigrahagatimAM heya che, tethI te paNa letA nathI. 16 veuviNA juyA te mIse sAhArageNa apamace / dese duviuvijuyA AhAradugeNa ya pamatte // 17 //
Page #105
--------------------------------------------------------------------------
________________ TIkAnuvAda sahita thA vaikriyeNa yuktAste mizre sAhArakeNApramate / / deze dvivaikriyayuktA AhArakadvikena ca pramatte // 17 // aI-vaikriyaga sahita daza mIbe, AhAraka sahita agIAra apramatte, vaikriyaddhika sahita agIAra dezavirate, ane AhAraddhika sahita tera pega prema hoya che. TIkAnu-pUrvokta hArika kAga Adi nava coga sAthe kriyakAthAga meLavatAM daza caga samyamithyANi guNaThANe hoya che trIjuM guNasthAnaka hamezAM paDhAvasthAmAM ja hoya che, tethI aparyAptAvasthAbhAvi maidArikamiza, vikimiza ane kAmaNaga hatA nathI. AhAraddhika te ladhisaMpanna caudapUvane ja hoya che, tethI te paNa ahi hotuM nathI. mATe zeSa daza gaja ahiM saMbhave che. ahi ema zaMkA thAya, ke aparyAptAvasthAbhAvi deva nArakI saMbadhI vakriyamizra te bhale ahiM na hoya, paraMtu kriya ladhivALA paryAptA manuSya tidhane mizradaSTi chatA kriyazarIra karavAno saMbhava che, tethI tene jyAre AraMbha kare tyAre vayimiza ghaTe che, te te ahiM zA mATe na kahyuM? tenA uttaramAM samajavAnuM ke-A guNaThANAvALA vediyalabdhi nahi pheravatA hoya te kAraNe, athavA game te anya kAraNe granthakata AcArya mahArAje ane anya AcArya mahArAjee ahi kimi mAnyuM nathI. tenuM vAstavika kAraNa tathAprakAranA saMpradAyane abhAva hovAthI ame jANI zakatA nathI. tathA upara kahelA nava vega sAthe vikriyakAyAga ane AhArakakAyAga sahita karatAM agIAra vega apramatta guNasthAnake hoya che. apramatta guNasthAnake koipaNa saMdhine praga karatA nathI, paraMtu cheke vaikriya ke AhAraka labdhi pheravI apramatte jAya, te baMnenAM zuddhacAgane saMbhava che, mizane nahi ladhi karatI ane cheDatI vakhate pramatta hoya che, ke je vakhate mizagane saMbhava che. tathA te pUrveta nava coga sAthe vakriya vaikriyamizra sahita karatAM agIAra coga dezavirati guNaThANe hoya che. vekipalabdhi saMpanna manuSya ti ane te bane e ghaTe che. te pAMcame guNakANe kahelA agIAra vega sAthe AhAraka AhArakamizra yAga jeThatAM tera roga pramatta guNaThANe hoya che. ahiM vaikiya ane AhArakalabdhisaMpanna munione vikriyaddhika ane AhAraddhika saMbhave che. 17 anjogo ajjogI satta sajogaMmi hoti jogaau| do do maNavaijogA urAladurga sakammazgaM ||1|| ayogo ayogI sAta sayogini bhavanti yogAstu / dvau dvau manovAgyogAvaudArikadvikaM sakArmaNam // 18 // artha--agi bhagavAna ga rahita che. zazi guNaThANe be mananA, be vacanane hArikahika, ane kAmaNa ema sAta coga hoya che. vivecana-agikevaLi guNasthAnaka sUkSama ke bAhara koIpaNa cAga letA nathI, kemake
Page #106
--------------------------------------------------------------------------
________________ paMcasapraha-prathamahAra agi avarathAnuM kAraNa cAgano abhAva che. tathA soni kevaLi guNasthAnake satyamanecoga, asatyaamRSAmanaga, satyavacanoga, asatyaamRSAvacanaga, dArikakAyAga, dArikamizra kAyAga, ane kAmaNakAga e sAta ge hoya che. temAM hArikamiza. muddaghAtamAM bIje chaThe ane sAtame samaye, ane kAryaNa trIje the ane pAMcame samaye hoya che, bAkInA cAge mATe guNasthAnakanA svarUpamAM kahyuM che, te pramANe samajI levuM. 18 A pramANe guNasthAnakemAM rogo ghaTAvI have upage ghaTAve che- acakkhucakkhudaMsaNamannANatigaM ca micchasAsANe / virayAvirae samme nANatigaM desaNatigaM ca // 19 // acakSuzcakSurdarzane ajJAnatrikaM ca mithyAdRSTisAsvAdane / viratAviratau samyagdRSTau jJAnatrikaM darzanatrikaM ca // 19 // artha-mithyAdaSTi ane sAsvAdane ajJAnavika, cakSudarzana ane acakSudarzana e pAMca upayoga hoya che. samyagdaSTi ane dezavitiguNaThANe gaNajJAna ane traNadarzana e che upacAge hoya che. TIkAnu-mithyASTi ane sAravAdana e be guNakANe matijJAna, ataajJAna, ane virbhAgajJAna e traNa ajJAna, cakSudarzana ane acakSudarzana e be darzana, ema pAMca upAze hoya che. jema avadhijJAnano upayoga mUkatA avadhijJAnIne prathama sAmAnyajJAna rUpa Avadhirazana thAya che, tema visaMgajJAnane upaga mUkatA vilaMgajJAnIne paNa prathama avadhidarzana thAya che, ema siddhAMtamAM kahyuM che. paraMtu game te kaeNI abhiprAyathI ahiM avadhidarzana mAnyuM nathI. kemake pahelA be guNaThANe mAtra beja darzana kahAM che, avadhidarzana karyuM nathI. TIkAkAra mahArAja kahe che ke tene yathArtha abhiprAya ame samajI zakatA nathI. bhagavatIsatramAM kahyuM che ke he prabho! avadhidarzanI anAkAra upagI jJAnI heya che, ke ajJAnI? A pramANe gautama mahArAjanA praznanA uttaramA paramAtmA mahAvIra kahe che ke jJAnI paNa hoya che, ajJAnI paNa hoya che. je jJAnI heya te keTalAka traNa jJAnI, ane keTalAka cAra nAnI hoya che. je traNa jJAnI hoya che, te matijJAnI, zrutajJAnI ane avadhijJAnI hoya che. je cAra jJAnI hoya che, te mati, cuta, avadhi, ane mana parvavajJAnI hoya che. je ajJAnI hoya che, te matijJAnI, zrutajJAnI, ane vibhaLajJAnI hoya che. A sUvamA siMdhyAdI vibhaLajJAnIone paNa avadhidarzana spaSTapaNe jaNAvyuM che, kAraNake je ajJAnI hoya che, te mithyAji hoya che. jyAre avadhijJAnI sAravAdanabhAvane ke mizrabhAvane prApta kare, tyAre tyAM paNa avadhidarzana heAya che. A rIte pahelA traNa guNaThANe avadhidarzana paNa hoya che, ema siddhAMtamAM kahyuM che. tathA aviratisamyagdaSTi ane dezavirati guNasthAnake mati kRta ane avadhi e traNa jJAna cakSu, acakSu, ane avadhi e traNa daza ema cha upage hoya che. 19
Page #107
--------------------------------------------------------------------------
________________ TIkAnuvAda sahita missami vAmissa maNanANajuyaM pamattapuvvANaM / kevaliyanANadasaNa uvaoga ajogijogiisu||20|| mizre vyAmizra manaHparyavajJAnayukta pramattapUrvANAm / kaivalikajJAnadarzanopayogAvayogiyoginoH // 20 // artha-pUrvokta traNa upaga mithe mizra hoya che. pramAdine mApavAna yukta sAta upaga hoya che. agi tathA sagi guNaThANe kevaLajJAna ane kevaLadarzana hoya che. TIkAnu sampasmithyASTi guNasthAnake pUrve kahelA traNa jJAna ane traNa darzana ajJAnavaDe mizra heya che. matijJAna mati ajJAnavaDe. zrutajJAna zrutajJAnavaDe, ane avadhijJAna visaMganAnavaDe mizra hoya che. A guNasthAnake samyakatva ane mithyAtva banene aMza hoya che. temAM keI vakhata samyakUvAMzanu bAhulya hoya che, te kaI vakhata mithyAvAMzanu bAhulya hoya che. koI vakhata bane samAna hoya che. jyAre samyakatvAzanuM bAhulya hoya, tyAre jJAnane aMza vadhAre, ajJAnane aMza ocho hoya che. jayAre mithyAtvAMzanuM bAhulya hoya tyAre ajJAnane aza vadhAre, jJAnane aMza apa hoya che. ane aze sarakhA hoya tyAre jJAna ane ajJAna ane samapramANamAM hoya che. tathA pramatta guNarathAnakathI AraMbhI bAramA kSINameha guNasthAnaka paryata pUrvokta traNa jJAna ane traNa darzana e cha upaga sAthe mana pavijJAna joDatAM sAta upage hoya che. tathA sAgi kevaLi ane agi kevaLi ema be gaNasthAnake kevaLajJAna ane kevaLadarzana ema be upaga hoya che. anya keI upayogo hatA nathI. 20. A pramANe guNasthAnakamAM upage kahIne, have mArgaNAsthAnamAM jIvasthAnAdine kahevA IcchatA prathama mANasthAne kahe che : gai iMdie ya kAe joe vee kasAyanANe ya / saMjamadasaNalesA bhavasannisammaAhAre // 21 // gatIndriye ca kArya yoge vede kaSAyajJAneSu ca / saMyamadarzanalezyAyAM bhavyasaMjJisamyagAhAre // 21 // artha gati, Indriya, kAya, coga, veda, kaSAya, jJAna, saMyama, darzana, leyA, bhavya, saMpatti, cammaphata ane AhAramANa ema cauda mULa mAgaNa che. ane tenA bAsaTha uttara bheda che. te darekanuM savistRta varNana pahelA apAyuM che, tyAMthI joI levuM. 21 have e mAga zAsthAnamAM chavasthAnakeno vicAra kare che-
Page #108
--------------------------------------------------------------------------
________________ paMcasaMgraha-prathamahAra tiriyagaie coisa nArayasuranaragaIsu doThANA / egidiesu cauro vigala paNidisu chaccauro |22|| tiyaggatau caturdaza nArakasuranaragatiSu dve sthAne / ekendriyeSu catvAri vikalapazcandriyeSu paT catvAri // 22 // artha_ticagatimAM cauTe jIvasthAnake hoya che, naraka deva ane manuSyagatimAM be avasthAnake hoya che, ekendriyamAM cAra, vikalaeNndriyamAM che, ane paMcendriyamAM cAra avasthAnake heya che. TIkAnu--tiryaMcagatimAM code avarathAnake ghaTe che, kemake ekendriyAdi saghaLA bheTavALA jIne temAM saMbhava che. tathA nAraka, deva, ane manuSyagatimAM paryApta aparyApta saMkSipacendriyarUpa babbe vasthAnaka hoya che. ahiM nAka ane devanA sAhacaryathI manuSya karavuM aparyAptAja ane samanaraka-manavALA vivaDhyA che, tethI ja temAM pUrvokta be avasthAnaka ghaTe che. je sAmAnyapaNe ja manuSyanI vivakSA karIe te aparyApta asaMgni paMcendriyarUpa triIjuM jIvasthAnaka paNa saMbhave che. kemake ulaTI pitta Adi caudasthAnakamAM utpanna thatA saMmUrima manuSyo asaMkSi ane labdhi aparyAptA hoya che. bhagavatisUtramAM kahyuM che ke he prabho! saMmUriSThama manuSya kayAM utpanna thAya che? he gautama! pIstAlIsa lAkha jana pramANa manuSyakSetramAM aDhIdvipa ane be samudramAM rahelA paMdara karmabhUmi, triIsa akarmabhUmi ane chappana aMtaraDhiparUpa ekase eka kSetramAM utpanna thatA garbhaja manuSyanI viTTAmAM mUkavAmAM, kaphamAM, nAkanA melamAM, ulaTImAM, pittamAM, vIryamAM, parUmAM, rUdhiramAM, vIya pudagalanA parityAgamAM, jIvavinAnA kalevaramAM, nagaranI khALamAM, saghaLA azucinA sthAnakemAM, ane strIpuruSanA sogamAM A caude sthAnamAM samUriSThama manuSyo utpanna thAya che, ane tee aMgulanA asaMkhyAtamA bhAganI avagAhanAvALA, asaMzi, miAdaSTi, ajJAnI, ane saghaLI paryAptie aparyAptA hoya che, tathA aMtamuhUrtanA Aukhe kALa kare che. tathA ekandriyamArgaNAmAM paryApta aparyApta sUkSama bAdara ekendriyarUpa cAra jIvasthAnake heya che. vikalendriyamAgaNamAM paryApta aparyApta beIndriya teIndriya ane caurindriyarUpa cha chavabhede hoya che. ane paze ndriyamArgaNAmAM paryApta aparyAptasUri asaMrirUpa cAra jIvatathana ke hoya che. 22 dasa tasakAe cau cau thAvarakAesu jIvaThANAI / vAra cada vonni thavAnuM jamA parA * daza trasakAye catvAri catvAri sthAvarakAyeSu jIvasthAnAni / catvAryaSTa dve ca kAyavAgmAnaseSu kramAt // 23 //
Page #109
--------------------------------------------------------------------------
________________ TIkAnuvAda sahita pa athavasakAyAmAM daza, sthAvarakAyamAM cAra cAra, tathA kAyAga vacanaga ane manecogamAM anukrame cAra ATha ane be jIvasthAnaka hoya che. TIkAnu--trasakAyamAM aparyApta paryApta beIndriya teIndriya caurindriya asarindriya ane saMpicendriyarUpa daza vasthAnake heAya che. tathA sthAvarakAya-pRthvI a, teu vAyu ane vanaspatikAya e darekamAM paryApta sUma bAdara ekendriyarUpa cAra cAra jIvasthAnake hAya che. A ja cAra avasthAnake vacanaga ane mane yoga vinAnA kevaLa kAyazimAM hoya che. kevaLa kAyagi ekalA ekendriyaja che, ane tenA cAra bheda pUrve kahyA che. mane ga vinAnA vacanayonimAM paryApta aparyApta beIndriya teIndriya caurindriya ane asaMkSipaMcendriya e ATha jIbhedo hoya che. tathA mane gimAM saMzipa cendriya paryApta aparyApta e e jIvasthAnake heya che. 23 cau cau pumithivee savvANi napuMsasaMparAesu / kiNhAitigAhAragabhavvAbhabve ya micche ya // 24 // catvAri catvAri puMstrIvede sarvANi napuMsakasaMparAyeSu / kRSNAditrikAhArakabhavyAbhavye ca mithyAdRSTau ca // 24 // 1 sAmAnyathI mAgavALA ne vacanaga tathA kAga ane vacanogavALA jIvone kAyavega hoya che. eTale kAyAgamAM cauda, vacanagamAM ekendriyanA cAra bheda vinA zeSa daza ane mAgamAM saMpiyata-aparyApta ema be chatrabhede hoya che, paraMtu ahiM mane gavALAone vacana maga ane kAyAganI temaja vacanagavALAne kAyayoganI gauNutA gaNI tenI vivakSA karI nathI, maTa A gALAmAM jaNAvyA mujaba maneyegamAM be, vacanagamAM ATha ane kAyAgamAM cAra jIvasthAna hoya che, prazna-Aja prazamAM gAthA chaThThImAM paryApta vilendriya ane asaMgni pacendriya ema cAra jIvasthAnakemAM kAyAga tathA vacanaga, saMsi-paryApta eka jIvasthAnakamAM savaga ane zeSa nava chavasthAnakamAM kevaLa kAyAga batAvela che te pUrvApara virodha kema nahiM Ave uttara- ThThI gAthAmAM labdhiaparyAptanI vivekSA hovAthI ane temane piyAno samAptikAla na hevAthI tenI gauNatA mAnI labdhi-aparyApta beInDiyAdi cAra bhedamAM vacanaga ane saMniaparyAptamAM maganI vivakSA karI nathI. jyAre ahi labdhi-paryAtanI virakSA hevAthI karaNa apathIpta avasthAmAM te labdhi-paryApta chene karaNa paryApta jIvonI jema kriyAnA prAraMbhakAla ane samApti kAla eka mAnI aparyApta beInDiyAdika cAramAM paNa vacanaga ane saMjhi-aparyAptamAM maga kahyo che. juo. * TIkA gA. 23 ane A gAthAmAM darzAvyA mujaba mAganI pradhAnatAvALA ane vacanayoga tathA kAyaNa temaja vacanaganI pradhAnatAvALAne kAyAganI gauNatA mAnI kkI gAthAmAM jaNAvyA mujaba labdhiaparyAptanI vivasA karIe ane tyAM jaNAvyA mujaba yoge ghaTAvIe te mAtra saMjhi-paryApta 35 eka chavadamAM moga, paryApta asajJi-pacendriya ane paryApta vilendriya e cAramAM vacanaga ane roSanava jIbhede mAM kAyayoga hoya ema samajavuM.
Page #110
--------------------------------------------------------------------------
________________ paMcasAgraha-prathamIra atha--puruSa ane strIvedamAM cAra cAra; napusakaveDha, kaSAya, kRcchvAdi traNa laizyA, AhAraka, bhavya, abhavya, ane mithyAtvamAM saghaLA jIvasthAnA ghaTe che. ST TIkAnu--puruSaveda ane veDhamAM aparyApta paryApta asannipa"cendriya ane saNiya'cendri yarUpa cAra cAra jIvabhede hAya che. jo ke asajJiparyApta apA~pta e baMne jIvelamAM mAtra napu saka vedaSTa kahyo che. bhagavatijImAM kahyuM che ke--huM prabhA ! sajJipacendriya tiya "cA zuM strIvedI che? puruSavedI che ? ke napu'sakavedI che? he gautama ! srIvedI nathI, puruSavedI nathI paraMtu avazya napu`sakaveTTI che. chatAM ahiM puruSaveda ane veda je kahyA che, te temAM mAtra strI ane puruSanA AkAra hAya che, te Azrathi kahyA che. bhAvathI teA napu Msakaveka ekaja DAya che. mULa TIkAmAM kahyuM che ke " jo ke asajJi paryApta paryApta napusakavedI che, chatAM mAtra zrI puruSaliMganA AkAra Ayine vedI puruSavedI kahyA che.' tathA napu`sakave, krodha mAna mAyA ane leAlarUpa kaSAya, kuGgalezyA, nIlezyA, kApAtalezyA, AhAraka, bhavya, asavya, ca zabdathI asauMyama ane mithyASTi e tera mAzAmAM saghaLA avasthAnA ghaTe che. kANu ke saghaLA jIvAmAM A saghaLA bhAvenA sabhava che. 24 teulelAi donni saMjame ekamaTumaNahAre / sannI sammaMmi ya donni sesayAIM asaMnimmi ||25|| tejolezyAdiSu dve saMyame ekamaSTAvanAhAre / saMjJini samyagdRSTau ca dve zeSakANyasaMjJini // 25 // atha-tejo Adi traNa vezyAmAM e, sayamamAM eka, aNuAhArimAM ATha sajJi ane samyakatvamAM e ane asanimAM mAkInA chavasthAnI hAya che. TIkAnu.--tene padma ane zukalalezyAmAM paryApta paryApta sani paoNMcendriyapa che, jIvasthAnakA hoya che. ahiM aparyAptA karaNathI levAnA che. kAraNu ke labdhi aparNAMptAne tA kRSNa Adi traNa lezyAja hoya che. tathA gAthAnA uttarArdhamAM mUkela ca' zabda e nahi kahela ayanA samuccAyaka hAvAthI tejalezyA mA AmAM karaNu aparyuMpta mAdara ekendriyA paNa grahaNa karavA. kAraNu ke bhavanapati vyaMtara jyAtiSTha saudhama ane izAna devalAkanA devA Adara paryApta pRthvI apU ane pratyeka vanaspatimAM utpanna thAya che, te saghaLA devAne tejalezyA hAya che. devA je lezmAnA pariNAme maraNa pAme che te lezyAnA pariNAme AgalI gatimAM utpanna thAya che, eTale ke bhavAMtaramAM peAtAnA bhavanI vezyA sAthe laI jAya che. kahyuM che ke * je lezyAe maraNa pAme che telezyAeja bhavAMtaramAM utpanna thAya che.' tethI bAhara ekendriya pRthvI pU ane pratyeka vanaspatinA jIvAne aparyAptAvasthAmAM keTalAka kALa tejovezyA hoya che. tathA sAmAyikAta pAMca cAritramA NA ane dezavatimAgaNAmAM paryAptasaniya ca ndriyarUpa ekaja jIvabheda ghaTe che. tathA aNuAhAriyANAmAM sAte aparyaMtA ane AThama sajJiparyApta ema ATha jIvase ghaTe che. sAte aparyaMCAne vigrahaeNgatimAM aNuAhApaNu
Page #111
--------------------------------------------------------------------------
________________ TIkAnuvAda sahita saMbhave che, ane saMki paryAptAne kevALasamudaghAvasthAmAM trIje the ane pAMcame samaye aNuhAripaNuM hoya che. tathA saMzimAgaNA ane sAyika kSApathamika ane aupathamika e raNa samyakatvamArgaNAmAM paryApta aparyApta saMpicendriyarUpa be jIvaledo hoya che. prazna-sAyika ane sApazamika samyakatva laI bhavAMtaramAM ja hovAthI e be samyakravamAM te sazi aparyApta e chavabheda ghaTe che. paraMtu pathamika samyakatvamAM saMzi aparyApta jIvabheda zI rIte ghaTe! kAraNa ke aparyApatAvasthAmAM tadyogya aSyivasAyane abhAva rahevAthI keIpaNa navuM samyakatva utpanna thatuM nathI. kadAca ema kahevAmAM Ave ke apacauptAvasthAmAM navuM bhale utpanna na thAya, paraMtu sAyika kSAcApazakinI jema parabhavanuM lAveluM aparyAptAvasthAmAM hoya, tene kezu niSedha karI zake che? kathana paNa aAgyA che, kAraNa ke je mithyASTi mithyAtvaguNaThANe traNa karaNa karI pathamika samyakatva prApta kare che te jayAM sudhI hoya tyAM sudhI keI jI kALa karato nathI. zAstramAM kahyuM che ke aupathamikasaRSTi anatAnubaMdhine baMdha, tene udaya Ayune baMdha ane maraNa e cAramAMthI eka vAnuM paNa karatuM nathI. kadAca ema kahevAmAM Ave ke- upazamaNinuM upazama samyakatva aparyAptAvasthAmAM hoya che, te paNa agya che. kAraNa ke upazamaNi para caDele je AtamA tyAM maraNa pAmI anuttavimAnamAM utpanna thAya che, tene devAyunA paheleja samaye samyakatvAhanIyanAM pudgalene udaya thavAthI kSApazamika sabhya tava hoya che, aupazamika sabhyaphala hetuM nathI. zatakanI khUharacUrNimAM kahyuM che ke je upazama samyadaSTi upazamaNimAM maraNa pAme che, te devAyunA pahelAja samaye samyaphavAhanIyanA dalikane udayavalakAmAM nAkhIne vere che, tethI upazama samyagRSTi aparyApta hete nathI, A pramANe upazasagyavimAgaNAmAM saMkSiparyApta ekaja jIvaleda ghaTe, paraMtu aparyApta ghaTI zake nahi. uttara uparokta kaI cheSa ghaTatA nathI. kAraNa ke saptatikAnI cUrNimAM guNasthAnakamAM jyAM nAmakarmanA baMdha ane udayasthAnakano vicAra karyo che, tyAM cethANuNasthAnakanA udayasthAnA vicAra prasaMge pacIsa ane sattAvIsa prakRtine udaya deva ane nArakI Azraya kahyo che. temAM nArakIo sAyika ane vedakasamyaphavI kahyA che, ane je traNa prakAranA samyakatvI kahyA che. te graMthanA pAkane artha A pramANe-"pacIsa ane sattAvIzane udaya devatA ane nArakI Azrayi hoya che. temAM nArakI zAyika ane vedaka samyakUvI deya che, ane deve traNe samyaphalI hoya che. temAM pacIsane udaya zarIraparyApti kareto hoya che, ane sattAvIsa udaya zarIrapathatie payaptA ane zeSa pathatie aparyAptAne hoya che. A pramANe A baMne udayasthAnake aparyAptAvasthAmAM hovAthI A graMthamAM aparyAptAvasthAmAM paNa pathamika sabhya grahaNa karyuM che. A rIte zatakacUrNimAM upazama samyapha saMkSiparyApta ekaja jIvale kahyo, ane saptatikAnI cUNimAM upazamaNinuM upazamasamyakatva laI anuttara vimAnamAM jAya e apekSAe saMjhiparyApta aparyApta be jIva
Page #112
--------------------------------------------------------------------------
________________ 78 pacasapraha-prathama dvAra bhe kadA. A pramANe be mata che. tava kevaLimahArAja jANe. tathA paryApta aparyApta saMzi sivAya zeSa saghaLA jIvasthAne asaMjJimANamAM hoya che. 25 have sAmAnyapaNe jJAnAdiyANAmAM jeTalA jIvasthAnake ghaTe che, tenuM pratipAdana dusu nANa-dasaNAI savve annANiNo ya vinneyaa| sannimmi ayogi avei evamAi muNeyavvaM // 26 // dvayonidarzanAni sarve'pyajJAninazca vijnyeyaaH| saMjJinyayogyavedyevamAdi mantavyam // 26 // artha-jJAna ane darzana be jIvabhedamAM hoya che. ajJAni saghaLA jIvabhede jANavA agi avedi Adi bhA saMzimAMja jANavA. TIkAnu-saMpicedriya paryApta ane aparyApta e be chavabhemAM sAmAnya rIte jJAna darzana saMbhave che, bIjA bhemAM saMbhavatAM nathI. ane sAmAnya rIte saghaLA jIvale ajJAnI saMbhave che, eTale ke caude avasthAne ajJAnI hoI zake che. agipaNuM, avedipaNuM, Adi zabdathI alezyApaNuM, akaSAdhipaNuM anindriyapaNuM mAtra saMkSiparyAptAmAM ja temAM paNa manuSyagatimAMja ghaTe che, anyatra saMbhavatuM nathI. ahiM agipaNuM saMksiparyAptAmAM kahyuM che, tethI ema zaMkA thAya ke sUma bAdaraga vinAnA agipaNAmAM saMjhipaNuM kema ghaTe? tenA uttaramAM samajavuM ke prathamanane saMbaMdha hovAthI saMkSipaNuM ghaTe che dravyamananA saMbaM dhathI saMkSipaNAne vyapadeza thAya che, jema sAgi kevaLimAM vyapadeza thAya che. kahyuM che ke mana karaNa-dravyamana kevaLi mahArAjane che, tethI teo saMgi kahevAya che. 26 pUrvanI gAthAnA viSayane vizeSataH vicAre che- do maisuyaohiduge eka mnnnaannkevlvibhNge| cha tigaM va cakhudaMsaNa caudasa ThANANi sesatige // va matizrutAvadhidvike ekaM manojJAnakevalavibhaGge / SaD trikaM vA cakSudarzane caturdaza sthAnAni zeSatrike // 1 agIpaNAmAM dravya manane saMbaMdha hovAthI saMzipaNuM ghaTe che ema upara kahyuM, paraMtu koI paNa jAtanA roga vinAnA te AtmAne kayA mana mAgyavagaNanuM grahaNa ke pariNamana karavAnuM che ke dravyamanane sabaMdha che ema kahI zakAya? AvI zaMkA karanArAe samajavuM ke najIkanA bhUtakALamAM hoya to tenA vartamAnamAM Aropa thaI zake che agipaNanI najIkanA sagapaNamAM mana prAyogya vagaNAnuM grahaNa pariNamana hatuM, tethI agipaNamAM te vakhate bhale mana prAyogya vagaNAnuM grahaNa na hoya te paNa saMkSipaNAne Arepa thaI zake che.
Page #113
--------------------------------------------------------------------------
________________ TakAnuvAda sahita atha-mati yuta ane avadhijJAne be, mana paryAvajJAna kevaLajJAna ane visagajJAne eka, che athavA traNa cahyuIzane, ane zeSa traNa ajJAne cauda vasthAne hoya che. TIkAnuM matijJAna, zrutajJAna, avadhijJAna, ane avadhidarzanamArgamAM paryApta aparyApta saMkSipacendriyarUpa be jIvasthAnaka hoya che. tathA mana paryAvajJAna, kevaLajJAna, kevaLadarzana ane visaMgajJAnamArgamAM paryApta saMpicendriya rUpa ekaja chavasthAna hoya che. ahi vibha. gaNAnamAM je paryAptasaMrirUpa ekaja jIvasthAnaka kahyuM, te tiryaca, manuSya, ane azi. nArakanI apekSAe samajavuM. kAraNa ke saMkSipacendriya tiryaMca ane manuSyane aparyAptAvasthAmAM vilaMgajJAna utpanna thatuM nathI, tathA agni paMcendriya tiryaMcamAMthI jeo ratnaprabhA nArakImAM utpanna thAya che, teone asaMzinAraka e nAme vyavahAra thAya che, teone paNa aparyAptAvasthAmAM vijJAna utpanna thatuM nathI, paraMtu saghaLI pathatio saMpUrNa thayA bAda utpanna thAya che. te apekSAe visaMgajJAnamAM saMkSiparyAptarUpa ekaja jIvasthAna kahyuM che. sAmAnya rIte vicAratAM visaMgajJAna mArgaNAe saMkSiparyApta aparyApta e baMne jIvasthAnaka hoya che. kAraNa ke saM itiryaMca manuSyamAMthI utpanna thatA nANaka devane apa ryAptAvasthAmAM paNa virbhAgajJAna utpanna thAya che. tathA cahyuzanamAgaNamAM paryApta aparyApta caturijiya, asaMkSipacendriya, ane saMkSipacandriya ema cha avasthAnake ghaTe che. aparyAptAvasthAmAM paNa Indriyapati pUrNa thayA pachI zeSa paryAtie aparyAptAne keTalAeka cakSudezanApAga mAne che. keTalAka nathI paNa mAnatA. temanA matanI apekSAe paryApta caharindriya, asaMpicendriya ane saMpicendriya ema traNa chavabhedo cahyuzanamArgaNAe hoya che. zeSa mati ajJAna, chUtaajJAna, ane acakSudarzana ema traNa upage caude jIvasthAnake ghaTe che. tathA sAsvAdane sumi aparyApyA vinA karaNa aparyAptA cha chavabheda ane sAtame saMksiparyApta e sAta vada hoya che. mithe eka saMksiparyApta ja hoya che. A pramANe mAgaNAsthAnakomAM chavasthAnake kahA have guNasthAnake ghaTADe che. suranAraesu cattAri paMca tiriesu codasa maNUle / igi vigalesu juyalaM savvANi paNidisu havaMti // 27 // suranArakayozcatvAri paJca tiryakSu caturdaza manuSye / ekavikalendriyeSu yugalaM sarvANi pazcendriyeSu bhavanti // 27 // atha-devatA ane nArakImAM cAra, tiryaMcamA pAMca, manuSyamAM cauda, ekendriya ane vikasendriyamAM che, ane pandriyamAM saghaLAM guNasthAnake heya che rokANu-devagati ane narakagati mArgaNAmAM mithyASTithI AraMbhI aviratisamyadaSTi sudhInA cAra guNasthAnake heya che. tIvra apratyAkhyAtAvaraNakaSAyane udaya kahevAthI e gatimAM virati pariNAma thatAja nathI. dezavirati sudhInA pAMca guNasthAnake ti
Page #114
--------------------------------------------------------------------------
________________ paMcamAM prANa prathama dvAra gatimAM hoya che. garbhajatiyAne samyaphala ane dezavirati cogya pariNAma thaI zake che. temAM yugaliyA tiryaMcAne cAraja guNasthAnaka heya che, ane sabhyatva traNamAMthI koIpaNa prakAranuM saMbhave che. ane saMkhyAtA varSanA AyuvALA saMjJi tiyacamAM kSAyika sivAya e samyakatva, ane dezavirati sudhInA pAMca guNasthAnake saMbhave che. manuSyagatimAM cauda guNasthAnaka ghaTe che. temAM mithyAtvathI AraMbhI agi sudhInA savA bhAvane saMbhava che. tathA ekendriya ane vikandriyamAM mithyASTi ane sAravAdana e be guNasthAnaka hoya che. temAM sAsvAdanapaNuM paryApta nAmakarmanA udayavALA karaNaaparyAptAone aparyAptAvasthAmAM jANavuM. tathA paMcendriya mArgaNAmAM saghaLAM code guNarathAnake saMbhave che. kAraNa ke magdhyagatimAM saghaLA bhAve ghaTe che. ra7 savvesuvi miccho vAuteusuhumatigaM pamokSuNa / sAsAyaNo u sammo sanniduge sesa sannimmi // 28 // sarveSvapi mithyASTiIyutejasUkSmatrikaM pramucya / sAsvAdanastu samyagdRSTiH saMjJidvike zeSANi saMjJini // 28 // arthamithyASTi guNasthAnaka sarvachAmAM, sAsvAdana guNasthAnaka vAyu tela ane sakSama trika vIne zeSa saghaLA mAM, avirita samyagRSTi guNasthAnaka saMkSiddhikamAM, ane zeSa guNasthAnake saMzimAM hoya che. TIkAnu sAmAnya rIte trasa ane sthAvara saghaLA mAM mithyASTi guNasthAnaka hoya che. tathA anikAya, vAukAya, ane sAmAdi traNa-sUkamanAmakarmanA udayavALA, aparyApta nAmakarmanA udayavALA, ane sAdhAraNa nAmakarmanA udayavALA one choDI zeSa ladhiparyAptA ane karaNa aparyAptA saghaLA avasthAmAM ane saMkSiparyAptAmAM sAravAhana samyagRSTi guNasthAnaka hoya che. tathA saMkSiparyAptA ane saMpatti aparyAptA jIvamAM avirati samyagRSTi guNasthAnaka hoya che. zeSa mizradaSTi ane dezavirati Adi agIAra guNasthAnake paryApta saMzi paMcendriyamAM ja hoya che. 28 jA bAyaro tA veesu, tisu vi taha tisu ya saMparAesu / lobhami jAva suhumo cha.lesA jAva. sammoti // 29 // yAvabAdarastAvad vedeSu viSvapi tathA triSu ca saMparAyeSu / lobhe yAvatmakSmaH SaTlezyAsu yAvatsamyagdRSTiriti // 29 // atha-traNa veda tathA traNa kaSAyamAM bAdara saMpazaya sudhInA guNasthAnake hoya che. 1 ahiM vedamAM je nava guNasthAnake kahyA te dravyaveda AzrayI kathA che ke bhAva ApI? dravyaveda AzrayI te kahA jaNAtA nathI. kAraNa ke te te uparanA guNasthAnake paNa hoya che. bhAva
Page #115
--------------------------------------------------------------------------
________________ TInuvAda sahita DhAbhamAM sukSmasa parAya sudhInA, ane cha vaizyAmAM caturthAMzusthAnaka sudhInA zuSusthAnakA hAya che. TIkAnu. traNa vedamAgaNuAmAM ane krodha mAna ane mAyA e traNa kaSAyamAga NAmAM mithyAdithI ArasI anivRtti bAdara sa`parAya sudhInAM nava guNasthAnako hAya chaeN. tathA lAbhamAgaNAmAM mithyAdRSTithI AralI sukSmasa parAya sudhInAM daza guNusthAnaka hAya che. ane cha lezyA mA jIAmAM prathama guNusthAnakathI AraMbhI avittisamyagdaSTi sudhInA cAra guNasthAnakA hoya che. 29 apuvvAisu sukkA natthi ajogamma tinna sesANaM / moso ego cauro asaMjayA saMjayA sesA // 30 // apUrvvAdiSu zuklA nAstyayogini tisraH zeSANAm / mitra gatyAropaMyatAH saMcatA zeSazaH | OM || apUrNAMkarAtimAM zukalezyA hAya che, agimAM eka paNa vezyA hotI nathI, ane zeSa guNasthAnakImA traNa lezyA hoya che. tathA mitre eka, ane asayate cAra guNa sthAnakI hoya che. tathA zeSa guNasthAnA sayatane hAya che. TIkAnu0--apUrNAMkaraNathI ArabhI saMcAgi guNasthAnaka sudhInA saghaLA guNasthAnakamAM eka zukalalezyAja hoya che, anya phAI lezyA hAtI nathI. ampaMga kevaLa guNusthAnake kAI paNa vezyA hotI nathI, kAraNa ke tyAM yoganA asAva che. jyAM sudhI cega che, tyAM sudhIja vaizyA hAya che. bAkInA dezavirati pramatta ane apramatta sayatane tejo padma ane zula e traNa jIlalezyA hAya che. dezavitAdine A traNa zubha vaizyAe dezavarzata Adi prApta karatAM hoya che ema samajavuM. anyathA chae vezyAe hAya che. kahyuM che ke samyaktva, dezavirati ane saMvitinI prAptikALe traNa zubhalezyAja hAya che, ane prApta thayA pachI kalA hAya tA bhAvavaida chatA cAritra krama hAi zake ? navamA guNusthAnaka sudhI vaidya kalA te uparathI uparakta za"kA tha zake che. tenA uttaramAM samajavAnu ke ahiM nava guNusthAnA bhAve Azrayo kahyA che. veda e dezadhAti che, ane sadhAtikaSAyAnA yeApazamathI prApta thayelA guNane haNutA nathI. paraMtu adhAti pAyAnA uya yukta tenA udaya cAritrane haNe che. vedanA tIvra mAti asakhya bheThe thAya che. temAMnA keTalAka mada bhaidA uparanA guNasthAnI pazu pratIyamAna thAya che. ane te atyanta mada hovAthI gujIne bAdhaka thatA nathI jema pitAdi SA sadhaLA vAne hAya che, paraMtu je te utkaTa na hoya tA khAdhaka thatA nathI, tema upara uparanA guNusthAne atyaMta maMdatAne prApta thayelA te vedA bAdhaka thatA nathI. A mULaTIkA gA. 29 1 sarvavirati prApta thayA pachI sadhaLI lezmAe heAya che, ema upara kahyuM, temAM sarvavirati JamAM guNusthAnaka caheNu karavu, apramatte te haMmezA zubha lesyAja hoya che. A rIte cha vesyA mA zue che guNasthAnaka sabhave che. 11
Page #116
--------------------------------------------------------------------------
________________ 82 paMcamaha-prathamahAra saghaLI vezyAo pazavartana pAme che. tathA maga vacanaga mArgAe agikevaLi vajIne zeSa tera guNasthAnake heya che. tathA mati zrata avadhijJAna mArgaNAmAM avirati samyagRSTithI AraMbhI kSINamAha sudhInA nava guNasthAnake hoya che. manaparyavijJAnamArgaNAmAM pramasaMvatathI AraMbhI kSINameha sudhInA sAta guNasthAnake heya che. kevaLajJAna kevaLadazenamArgahAmAM sagi ane agi kevaLi e be guNasthAnaka hoya che. matiajJAna tajajJAna ane visaMgatrAnamArgaNAmAM pahelAM traNa guNasthAnake hoya che. cakSu acakuM ane avadhidarzanamArgamAM pahelA guNasthAnakathI AraMbhI kSINumeha sudhInA bAra guNarathAnake hoya che. mikasamyaphavamAgaNamAM eka mizraguNasthAnaka heya che. dezavirati cAritramArga@AmAM dezavirati guNarathAnaka hoya che. aviratimArgaNAmAM paDelA cAra guNavAna ke heya che. sAmAyika ane chedepasthApanIya cAritramArgamAM pramatta saMyatathI AraMbhI navamA sudhInA cAra guNakathana hoya che. parihAravizuddhi cAritramANamAM chaThuM ane sAtamuM e be gulusthAnaka hoya che. sUmasaMgharAya cAritramANamAM eka saphamasaMparAthaja hoya che. ane yathAkhyAta cAritramArgamAM chellA cAra guNasthAnake hoya che. abhaviesu paDhamaM savvANiyaresu do asannisu / sannisu vAra kevali no sannI no asannIvi // 31 // maLe ane saLI de agis saMnniA dvAdaza kaMvalinI na saMjinI nAsaMjinAvapi // 3 // artha--abhavyamAM paheluM eka, bhavyamAM saghaLA, asaMsimAM be, ane sarimAM bAra guNasthAnaka hoya che. kevaLi bhagavAna cari ke asaMri kaMI paNa kahetA nathI. - TIkA - alaya chomAM paheluM mithyASTi ekaja guNasthAnaka hoya che. bhAmAM sicyAdRSTithI AraMbhI agikevaLi sudhInA saghaLA guNasthAnake saMbhave che. asalimArgaphAmAM mithyASTi ane sAravAdana e be guNasthAnaka hoya che. temAM sAravAdana guNaracAnaka labdhi paryAptA teone karaNa aparyAptAvasthAmAM jAvavuM. saMlimAM chellA be sivAya bAra guNasthAnaka hoya che sAgakevaLa ane agikevaLi e be guracAnaka tenI aMdara saMtavatA nathI. kAraNa ke mane vijJAnane abhAva hovAthI agi ane agikevaLi saMkSi kahevAtA nathI. tema dravyamanane saMbaMdha che mATe asaMkSipaNa kahevAtA nathI. tethIja gAthAmAM kahyuM che ke-kevaLibhagavAna mane vijJAnane abhAva hovAthI saMkSi kahevAtA nathI tema-dravya manane saMbaMdha hovAthI asaMki paNa kahevAtA nathI. saptatikAzUrNimAM kahyuM che ke 1 ahiM avadhidarzanamAM 1 thI 12 guNarathAnaka kahyA che te tamane nahi paNa bhagavatI sura AdinA abhiSaye samajavuM. kAraNa ke prathama gAthA 19nI TIkAmAM gurathAnakamAMga darzAvatAM pahelA bIjA guTANe avira kazuM nathIjuo gAthA 19nuM vivecana. * 2 anerAnA pudagalene grahaNa karI te dara vicAra karatA AtmAo sara kahevAya che. rame caudame gutthAnake kevaLajJAna hovAthI mane vargagdhArA vicAra karavA paDyuM nathI. paraMtu kevaLa
Page #117
--------------------------------------------------------------------------
________________ TIkAnuvAda sahita 83 "manakaraNa-dravyamana kevaLi mahArAjane che tethI saMjJi kahevAya che, mane vijJAna Azrayi teo saMsi nathI" apamattvasantaajogi jAva samvevi aviryaaiiyaa| veyagauvasamakhAiyadiTTI kamaso muNeyavvA ||32|| apramattopazAntAyoginaH yaavtsrve'pyvirtaayaaH| vedakopazamakSAyikasamyagdRSTayaH kramazaH mantavyAH // 32 // artha--aviratithI AraMbhI apramatta upAzAntAha ane agikevaLi sudhInA guNasthAnake anukrame vedaka upazama ane kSAyikasamyagdaSTi mArgaNAmAM jANavA. TIkAtu-ahi padane saMbaMdha anukrame karavo te A pramANe-avirati samyagdaSTithI AraMbhI apramatta sudhInA cAra guNasthAnake vedakasamyakatvamAgaNAmAM hoya che, avirati samyagdaSTithI AbhI upazAntAha sudhInAM ATha guNasthAnake upazamasamyakatvamArgaNAmAM hoya che. ane aviratisamyagdaSTithI ArabI agikevaLi sudhInA agIAra guNasthAnake kSAyika samyaka tvamArgaNAmA hoya che. mithyAdaSTi sAsvAna ane mizraNamyakatva mArgaNAmAM pitApitAnA nAmavALuM eka eka guNasthAnaka gAthAmAM nathI kahyuM chatA jANI levuM. 32 AhAragesu terasa paMca aNAhAragesu vi bhavati / * bhaNiyA joguvayogANa maggaNA baMdhage bhaNimo // 33 // AhArakeSu trayodaza paJcAnAhArakeSvapi bhavanti / bhaNitA yogopayogAnAM mArgaNA vandhakAn bhaNAmaH // 33 // artha AhAramAM tera ane aNuhArakamAM pAMca guNasthAnaka hoya che. A pramANe copagamArgaNa kahI have banyAnuM varNana karIza. TIkAnu prathama guNasthAnakathI AraMbhI sAgi kevaLi sudhInA tera guNasthAnako AhArakamArgaNAmAM hoya che. anAhArakamAgaNAmAM pahelAM be guNasthAnaka, avirati sabhyadaSTi guNasthAnaka. ane chelA be soga kevaLi ane agi kevaLi ema pAMca guNarathAnaka hoya che. temAM pahelA bIjA ane cothA guNasthAnake vigrahagatimAM aNahAripaNa che. te samudalAtAvasthAmAM trIja che ane pAMcame samaye aNaharipaNuM che. ane caudamA guNa sthAnakavALA AtmAo zarIrane abhAva hovAthI aNahArIja hoya che. A pramANe cAgapagamAgaNanAmanuM paheluM dvAra pUrNa thayu. have baghakAmanA bIjA kAranuM pratipAdana karIzu. 33 jJAnadhArA padArtho jANIne anya kSetramAM rahelA mana.paryAvajJAnI ke anuttara vimAnanA devane uttara ApavA anevagaNa grahaNa kare che. eTale kevaLimahArAjane mAtra vagaNanuM prahaNa che, te dvArA manana karavApaNuM nathI. eTale ke dravya mana che, paNa bhAvamana nathI. bhAvamana nahi hevAthI saMkSi na kahevAya, divyamana hovAthI saMjJa paNa kahevAya. ane bAramA guNasthAnaka sudhI vargaNAnuM grahaNuM tema te dvArA manane pariNAma paNa thAya che, tethI teo sAtti kahevAya che.
Page #118
--------------------------------------------------------------------------
________________ bo jonaina * paMcasaMgraha-prathamadvAra-sArasaMgraha A saMpUrNa graMthamAM zataka, sakarma, kaSAyaprabhata, karma prakRti ane saptatikA A pAMca Ine saMgraha hovAthI athavA AnA prathama bhAgamAM yoga-upayAga mAgaNA, baMdhaka, baddhavya, baMdhahetu ane aMdhavidhi e pAMca dvArane saMgraha hovAthI A graMthanuM nAma patha saMgraha che. prathamahAramAM prathama cauda chavasthAnakamAM gAthA 6 thI 8 mAM ce ane uparo, pachI bAsaTha mAgaNAomAM gAya thI15mAM cage temaja upayoga, tyArabAda cauda guNasthAnamAM gA. 12thI 20mAM yogo tathA upayogane vicAra karI bAsaTha mArgaNANAM gA. 21thI 33mAM cauda jIvasthAnaka tathA guNasthAnano vicAra karavAmAM AvyuM che. cAga ga=mana-vacana-kAyAnA TekA dvArA AtmapradezamAM thatuM je kuraNa arthAt AtmapradezinI saka5 avasthA, eTale ke je AtmazaktidvArA chava dehavuM, vaLagavuM, vicAravuM, bolavuM vagere kriyAomAM joDAya te roga kahevAya che. te zakti, utsAha, ceSTA, parAkrama, sAmarthya vagere nAmathI paNa oLakhAvAya che. - A roga eka hevA chatAM kAraNamAM kAryano upacAra karI kAraNanA bhedathI te cAganA mana-vacana tathA kAyA rUpa traNa bhede che. [1] manadvArA AtmapradezamAM thatuM skaraNa te ma ga, tenAM (1) satya (2) asatya (3) satyAsatya ane (4) asatyAsuSA ema cAra prakAra che. 1) jenAvaDe munio athavA padArthonuM hita thAya evI vicAraNA te satyamane ga. jemake-chava nityAnitya savarUpa che. (2) jenAvaDe munio ke padArthonA ahitanI vicAraNA thAya te asatya mane, jemake-7 ekate nitya ja che athavA anitya ja che. (3) jenAvaDe kaIka aMze satya ane kaMIka aMze asatya padAthanI vicAraNA thAya te satyAsatya mane jemake aneka prakAranAM vRkSo hovA chatAM AMbAnAM vRkSe vadhAre pramANamAM rahevAthI A Amravana che. che jenAvaDe padArthanA satya ke asatya evA ke vAstavika svarUpanI vicAraNA jana
Page #119
--------------------------------------------------------------------------
________________ sAsa thaya W thAya, kevaLa lIkAnA parasparanA vyavahAra mATe je vicAraNA karavAmAM Ave te asAmA anAcAza, jemake huM savAramAM vahele uThIza ane pahelAM A kArya karIza. satyAsatya ane asatyAmRSA A be bhedA vyavahAra nayathI che. nizcayanayathI te satyAsatyanA asatyamAM ane asatyAmRSAne satya ke asatyamAM tova thAya che A ja rIte vacanaceAganA A be bheda mATe paNa A ja pramANe samajavuM. [2] vacanadvArA AtmapradezamAM thatuM je sphuraNa te vacanoga, tenA pazu satya, asatya, satyAsatya ane asatyAmRSA-A cAra prakAra che. A cAre bhedonu svarUpa maneyAganA medAnI jemaja samajavAtu che mAtra maneyAgamAM ciMtana athavA vicAraNA che tyAre vacanayAgamAM kahevuM-ema samajavu, [3] zarIdvArA AtmapradezeAmAM thatu je sphuraNa te kAyayeAga. tenA 1. aidArika, 2. AdArikamizra 3 vaikriya, savaikriyamizra, 5. AhAraka, 6 AhAraka mizra ane cha kANu ema sAta prakAra che. aihArikazarIdvArA AtmapradezamAM je halana-calana thAya te ekArika krAyasega, ema kAcaceganA sAte bhedeAmAM samajavuM. tyAM cAgya sarva pAptie paryApta ane anya AcAyarthInA mate zarIra paryAptie paryApta manuSya-tiya cAne sAmAnyathI jIvanaparyanta ejJAki ane utpattinA bIjA samayathI cAvya sarja paryAptie pUchuM thAya tyAM sudhI ane anyamate zarIraparyApta pUrNa thAya tyAM sudhI manuSya-tiya cAne ane kevala sasughAtamAM khIje chaThThuM tathA sAtamA samaye temaja siddhAntanA mate labdhisa pannajIvene vaikriya tathA AhArakanA prAra'akALe audArika mizra hoya che. saparyAptie paryApta ane anyamate zarIra paryAptie paryApta deva-tArakAne jIvana panta ane labdhisapanna manuSya-tiya cAne vaikriyazarIranI saMpUrNa racanA thayA bAda tenA tyAga na kare tyAM sudhI vaikriya hoya che ane utpattinA bIjA samayathI saparyApti athavA zarIrapti pUrNa thAya tyAM sudhI deva-nArAne temaja labdhisapanna manuSya-tiya cAne -kriyazarIranA prArabha tathA tyAgakALe ane siddhAntanA mate mAtra tyAgakALe vaikriyamizra hoya che. cauda pUrvadhara AhArayAdi labdhidhara munie tItha karadevanI Rddhi AdinA darzananimitte je zarIra banAve che tenI sapUrNa racanA thayA bAda tene tyAga na kare tyAM sudhI AhAraka ane e ja zarIranA prArabha tathA tyAgakALe temaja siddhAntanA mate mAtra tyAgakArya mAhAkamizra hoya che. dareka jIvAne vigrahagatimAM, utpattinA prathama samaye ane keli-bhagavAne kaivati sammughAtamAM trIjA-cothA tathA pAMcamA samaye krANu heAya che. anyakALe paNa kAma zarIra hAya che, paraMtu tenI apradhAnatA hovAthI vivakSA karavAmAM AvI nathI, A zarIra hoya te
Page #120
--------------------------------------------------------------------------
________________ paMcasa baha-prathamavAra ja bIjA zarIre utpanna thAya che mATe ja A zarIra sarva zarIranuM ane bhavanuM paNa mULa kAraNa che. eka bhavathI bIjA bhavamAM jatAM paNa A zarIra hoya che, paraMtu te atisakSama havAthI carmacakSuthI joi zakAtuM nathI. anyatra tejasa zarIra paNa Ave che paraMtu te anAdikALathI kAmaNazarIranI sAthe ja hoya che mATe tenI judI vivakSA karavAmAM AvI nathI. upara jaNAvela mukhya traNe degAmAMthI je cha jeTalA ge heya te cagemAMthI aMtamuhUrta avazya parAvartana thAya che ane kevaLa kAyAgavALA ne jIvanaparyata kevaLa kAyayoga hoya che. upacAga je zaktivaDe jIva padArtha jANavAmAM pravRtti kare te upaga tenA (1) sAkAra ane (2) nirAkAra ema be mUkhya bheda che. (1) je zaktivaDe jIva sAmAnya ane vizeSa svarUpavALA padArthane vizeSa savarUpe jANe eTale ke AkAra-jAti Adi viziSTa varUpe jANe te sAkArapaga tene jJAne paga athavA vizeSapaga paNa kahevAmAM Ave che, tenA (1) mati (2) zrata (3) avadhi () manAya ane (5) kevaLajJAna temaja (9) mati-ajJAna (7) cuta ajJAna ane (8) vilaMgaNAnA ema ATha prakAra che. (1) manana karavuM te mati athavA je zaktivaDe cogyadezamAM rahelA padArthane pAMca Indri ane manadvArA vizeSa svarUpe jANe te matijJAna. tenuM AbhiniSika evuM bIjuM paNa nAma che. (2) jenA vaDe saMbhaLAya athavA je saMbhaLAya te zruta jJAna, athavA jenA vaDe zatAnusArI zabda uparathI athane athavA artha uparathI zabdane bedha thAya te zrutajJAna.. (3) jenAvaDe Indriya nirapekSapaNe nIce nIce vistAravALI vastu jaNAya athavA jenAvahe rUpI padArthane jANavA rUpa maryAdAvALuM jJAna thAya te avadhijJAna. " che jenA vaDe ahIhIpamAM rahela saMsi-nDiyajInA manane sarva bAjuthI jANe athavA manapaNe pariNAma pAmela manevagaNane jANI anumAna dvArA vicArela padArthane jANe te matAparyava, mana paryaya ke manAthaya jJAna kahevAya che. : - jenAvaDe samaye samaye loka-alakavarti sarva padArthane vizeSa prakAre baMdha thAya te kevaLajJAna tenA eka, asAdhAraNa, nivvaghAta, anata, zuddha, sadala vagere paNa mAne che. (6-7-8) mithyAtvathI kaluSita evAM je prathamanAM traNa jJAne te ja anukrame mati- ajJAna, ajJAna ane visaMgAjJAna kahevAya che. ahiM ajJAnane jJAnane abhAva e artha nathI, paraMtu viparIta jJAna te ajJAna e artha che ;
Page #121
--------------------------------------------------------------------------
________________ sAsagraha (2) jenAvaDe sAmAnya vizeSa svarUpavALA padArthane sAmAnya svarUpe jANe eTale AkAra jAti Adi vizeSa svarUpe na jANe te nirAkArApayeAga tene danepacega athavA sAmAnyapayoga paNa kahevAya che. tenA (1) cakSudana, (2) acakSuna, (3) avadhirdezana ane kevaLaina ema cAya prakAra che. 7 (1) cakSuvake pattAnA sAmAnya bedha te cakSunu na. (2) cakSu sivAyanI cAra iMdriyo ane manadvArA padAtha nA sAmAnya khAdha te acakSudaza na. (3) rUpI padArthonI maryAdAvALA Atma-sAkSAtapaNe pArthanA sAmAnya epa te avadhidarzana. (4) samaye samaye leAka-alekamAM rahela sarva paTTAnA sAmAnya bodha te kevaLajIna. avasthajIvAne prathama nirAkArApayeAga ane pachI sAkArAyeAga ema matamuhUtte atamuhUrto upayAga badalAya che, jyAre kevali bhagavattAne prathama sAkAzapayoga ane pachI nirAkArAyAna ema samaye samaye badalAya che. cauda jIvasthAnA (1) sUkSma ekendriya, (2) khAdara ekendriya, (3) eindriya, (4) teindriya (5) caurindriya (6) asa'jJi paMcendriya ane (7) sazipa cendriya e sAte pA~pta ane sAte apa+pta ema kula cauda jIvasthAnaka eTale ke sasArI jIveAnA prasiddha bhedo che. (1) asaMkhya zarIrA ekaThA thavA chatAM carmacakSuthI je joI na zakAya tema je zastrAdithI chedAya-bhedyAya nahi tevA sUkSma nAmakarmanA udayavALA je jIvA te sUkSma ekendriya, te. cauda rAjalekamAM ThAMsI ThAMsIne bharelA che. (2) eka athavA asaMkhya zIza bhegAM thAya tyAre je ca cakSuthI dekhI zakAya, zasrAdithI chedI-bhedI zakAya tevA khAtara nAmakamanA udayavALA pRthvI, pANI, agni, vAyu, vanaspati te khAtara ekendriya, te leAkanA amuka amuka niyata sthAnAmAM rahelA che. (3) spena ane rasana e be indriyavALA za"kha, koDha, gALA, vagere je jIve te -eindriya. (4) spUna, rasana ane ghrANurUpa traNa IndriyavALA kAnakhajurA, mAMkaDa vagere je jIvA te temandriya. (5) upara jaNAvela traNa uparAMta cakSuindriya jene heAya te mAkhI vIMchI vagere jIvA te caurindriya, pAMca IndriyavALA jIve te pacendriya, (6) dIrghakAlikI sattAvinAnA je paMcendriya te asannipa"cendriya. " (7) dIrghakAlikI sattA jene hoya te sanni pacendriya. -
Page #122
--------------------------------------------------------------------------
________________ paMcasabahajharamAra pudagalanA samUhathI utpanna thayela, saMsArI jIvane zarIra dhAraNa karI jIvavAnI je zakti te paryApti. te AhAra, zarIra, Indriya, zvAsocchavAsa, bhASA ane mananA bhedathI cha prakAre che. ekendriyone prathamanI cAra, vikalendriya ane agni paMcendriyane pAMca ane saMzi. pacendriya jIne cha e paryAptie heya che. svaca sarva patio pUrNa karIne ja je cha mRtyu pAme te paryApta, ane savagya sarva paryAptio pUrNa karyA vinA ja je mRtyu pAme te aparyApta, vaLI te darekanA labdhi ane karaNa ema be be prakAra che. (1) svAtha pathatie pUrNa karI hoya ke na karI hoya paraMtu je avazya karIne ja mRtyu pAme te labdhi paryApta. (2) je svacagya pathatio pUrNa karyA vinA ja mRtyu pAme te labdhiaparyApta. (3) jeNe gyA save paryAptie pUrNa karI hoya te karaNa paryApta. (4) jeNe svagya paryAptie pUrNa na karI hoya paraMtu avazya pUrNa karaze te karaNa aparyApta, A artha TIkAmAM batAvela che. paraMtu keleka sthaLe vAgye paryAktio pUrNa na karI hoya te karaNa avayIpta-A paNa artha che. mArgaNue amuka prakAre zodhavuM athavA vicAravuM te mArgaNA, tenA mULa bheda cauda ane uttarabheda bAsaTha che. (1) narakatva vagere paryAyanI prApti te gati-e naraka-tiryaca-manuSya ane devanA bhede cAra prakAre che.. (2) AtmAne oLakhavAnI nizAnI te Indriya ane tenA upalakSaNathI ekendriya, Indriya, teIndriya, caurindriya tathA pacendriya e pAMca prakAre Indriya mAgaNA che. 3) caya-apacayapaNAne pAme te kAya. pRthvI, pANI, agni, vAyu, vanaspati temaja basa ema cha prakAre che. () mULabhedanI apekSAe mana-vacana ane kAya ema traNa prakAre yoga che. (5) puruSAdi pratyene je abhilASa te veda zI-puruSa ane napuMsakanA bhedathI traNa prakAre che. (6) jenAthI saMsAra vRddhi pAme te kaSAya. , mAna, mAyA tathA lebhanA bhedathI cAra prakAre che. () pUrva jaNAvela ATha le jJAnamANa che. ' che jemAM sabhya eTale zraddhA tathA jJAnapUrvaka sarvathA pApa vyApAranA cAga hoya te
Page #123
--------------------------------------------------------------------------
________________ rasa graha saMyama, tenA sAmAyika, chedapasthApanIya parihAravizuddhi, sUkSama saM5rAya ane yathAkhyAta ema mukhyatve pAMca bheda che, paraMtu mAgaNAnI daSTie dezavirati tathA avirati sahita sAta saMda che. (1) samatA athavA jJAna-darzana-cAritra rUpa guNo jemAM heya te sAmAyika cAritra. Ivarika ane vAva-kathika ema be prakAre che. (1) pahelA-chellA tIrthakaranA tIrthamAM prathama je laghudIkSA apAya che tyAMthI vaDI dIkSA sudhI itvarika sAmAyika cAritra ane (2) bharataairAvatakSetramAM madhyanA bAvIza tIrthakarenA tIrthamAM tathA mahAvidehakSetramAM prathamathI ja mahAtratAnuM AropaNa karAvavAmAM AvatuM hovAthI dIkSAnA samayathI jIvanaparyanta je cAritra te cAvaRthika. (2) jemAM pUrvanA cAritra paryAyane cheda karI mahAvratanuM AropaNa karavAmAM Ave te chedepasthApanIya (1) sAticAra tathA (2) niraticAra ema be prakAre che. (1) mahAvratAdikane vAta thavAthI pUrvaparyAya cheda karI pharIthI mahAtranuM AropaNa karavAmAM Ave te sAticAra ane (2) vaDadIkSA vakhate pUrvanA paryAyane je cheda karavAmAM Ave temaja bharata-airavata kSetramAM prathama tIrthakaranA sAdhu bhagavate bIjA tIrthakaranA tIrthamAM praveza kare te mace pAMcamAMthI cAra mahAvate svIkAre tyAre ane vevIzamAM tIrthakaranA tIrthamAMthI vIzamAM tIrthakaranA tIrthamAM praveza karatAM cAramAMthI pAMca mahAvratane svIkAra kare tyAre niraticAra che parathApanIya cAritra hoya che. A cAritra mahAvideha kSetramAM sarvathA hetuM nathI. (3) jemAM viziSTa prakAranA tapavaDe cAritranI zuddhi karavAmAM Ave te parihAravikRddhi, A cAgnine svIkAra karanAra nava navane samUha hoya che. te navamAMthI cAra cAritranuM pAlana karanArA, cAra veyAvacca karanArA ane eka vAcanAcArya thAya che. ema yathAsaMbhava cha-cha mAsa vArA pharatI karI aDhAra mAsa pUrNa kare che. A cAritrane svIkAra karanAra prathama saMghayaNI ane kaIka nyUna nava pUranA abhyAsI hoya che. A cAritra zrI tIrthaMkaradeva pAse agara jeNe pUrve A cAritranuM pAlana karyuM hoya temanI pAse ja grahaNa karI zakAya che. kALa pUrNa thaye chate pharIthI A ja cAritrane agara jinakalpane svIkAra kare athavA garachamAM jAya. ( jemAM kirirUpe karAyela mAtra lebha kaSAyane udaya hoya te sUma saMparA cAritra, te (1) vizudhyamAna ane (2) saMkivazyamAna ema be prakAre che. (1) kSapaka athavA upazama zreNie caDatAM dazamA guNasthAnake vizudhdhamAna ane ( upazamaNithI paDatA dazamA guNasthAnake saMmilamAna hoya che. - (5) sarva kalekamAM prasiddha kaSAya rahita, atyaMta niraticAra je cAritra te yathAkhyAta athavA athANAta cAritra che. te agiyAramAthI caudamA-ema cAra guNasthAnake heya che. tenA (1) chAvasthika ane (2) kevalika ema be prakAra che. vaLI chAgharika yathAkhyAtanA upazAnA
Page #124
--------------------------------------------------------------------------
________________ paMcasAha-prathamadvAra ane kSAyika ema be prakAra che ane te anukrame agiyArame tathA bArame guNasthAnake hoya che, temaja kavalika yathAkhyAta paNa (1) sagI ane (2) aginA bhedathI be prakAre che. te anukrame terame tathA caudame guNasthAnake heya che. che jemAM apAze pApavyApArane paccakakhANa pUrvaka tyAga heya te dezavirati, () jemAM alapa paNa pApagyApArane tyAga na hoya te avirati, dezaviratimAM apAze cAritra hovAthI ane aviratimAM aha5 paNa cAritra na hovAthI mukhyatve cAritranA pAMca ja prakAra che. paraMtu kaI paNa eka mUla mArgaNAmAM sarva saMsArI chone samAveza karavAnuM hovAthI te banenI paNa gaNanA karI cAtrinA sAta prakAra gaNAvavAmAM AvyA che e ja pramANe bhavya mAgaNAmAM abhavyanuM, ane sabhyatva mArgaNAmAM mithyAtvAdikanuM grahaNa karyuM che. ema samajI levuM. (deg pUrve jaNAvela cAra darzana mAgaNA che. 1) jenAvaDe AtmA karma sAthe lepAya te vezyA. kRza, nala, kAti, teje, padya ane zakala ema che bhede che. prathamanI traNa vezyA azubha ane aMtima traNa vezyA zubha che. vaLI drazyo ane bhAvalezyA ema paNa lezyAnA be prakAre che. yogAntagata kuSNavadi varNa catuSka vALAM je puddagala dravyalezyA ane tenAthI thate zubhAzubha AtmapariNAma te bhAvalezyA, deva ane nArakane bhavaparyanta dravyalezyA avasthita eka ja hoya che. mAtra bhAlezyAna parAvartana thAya che. tyAre zeSAmAM pratyeka aMtamuhUta dravya ane bhAva ane prakAre lezyAnuM parAvartana thAya che. (11anAdi pariNAmika bhAvavaDe mokSagamana egya AtmA te bhavya. tenAthI viparIta te abhavya. 12) prazaMsanIya athavA mekSa mATe avireAdhI e je jIvane pariNAma te sampaphava. te (1) kSAyika (2) kSApazamika (3) vazamika () mizra (5) sAsvAdana ane (6) mithyAta ema cha prakAre che. samyakatva nimitta vinA utpanna thatuM nathI, paraMtu nimitta prApta karI. utpanna thAya che. temAM paNa chavanA tathAbhavyatvanI paripakvatA e mukhya kAraNa che ane arihaMta paramAtmAnA biMbanAM darzanAdika tathA vyAkhyAnazravaNuddhi dhamanuSAne sahakArI kAraNe bane che. tathAbhavyatvanI paripakvatA sAtha vyAdhi samAna che, jema-keTalAka jIvane sAdhya vyAdhi bADhA upacAranI apekSA vinA ja zAnta thAya che, ane keTalAka ne bAhA auSAdinA upacArathI ja zAnta thAya che, ema keTalAka ane bAhA nimatto vinA ja tathAbhavyatvanI
Page #125
--------------------------------------------------------------------------
________________ sAragraha paripakvatA thavAthI samyaktvAdika utpanna thAya che jyAre keTalAkane khAdA nimittethI ja tathAbhavyatvanI paripakvatA thAya che ane samyakatrAdika pragaTa thAya che. 1) cAra anaMtAnubaMdhi ane traNa dazana mehanIyane dazanasaptaka kahevAmAM Ave che. e sArvene saMpUrNa kSaya thavAthI utpanna thayela samyakatva te kSAyika. (2) uparakta sAtamAMthI samyakatva mehanIyanA udayathI ane zeSa cha nA upazamathI utpanna thayela samyakatva te kSApathamika "() pUrvokta sAtene saMpUrNapaNe dabAvavAthI pragaTa thayela je samyapha te parAmika. ' (4-5-6) zeSa traNe sugama che. (13) jene dIrghakAlikI saMjJA hoya te saMjJI tenAthI viparIta te asaMsI. (14) eja, lema ane kavala ema traNamAMthI kaI paNa prakArane AhAra jIva jyAre kare tyAre AhArI, tenAthI viparIta te aNuhArI. vigrahagatimAM temaja kevali samudaghAtamAM trIjA, cethA-pAMcamA samaye ane caudamAM guNasthAnake ja aNAhArI hoya che ane zeSa saghaLA saMsArI jI haMmezA AhArI hoya che. cauda vasthAnaka jJAna-darzana-cAritra vagere je AtmAnA savAbhAvika guNa che, teone ochA ke vadhu pramANamAM rahevAnuM je sthAna te guNasthAna. sUkSamatAnI daSTie dareka AtmAomAM jJAnAdika guNenuM bhinna svarUpa hovAthI vAstavika rIte anaMta athavA asaMkhyAta guNasthAnake kahI zakAya. paraMtu skUladaSTie zAstrakAroe cauda guNasthAnake batAvela che. (1) mithyASTi guNasthAnaka-savA paramAtmAe kahela chavAdika tamAM mithyAtra viparIta, daSTi=mAnyatA jeone hoya te mithyASTi, tevA chanA jJAnAdi guNene rahevAnuM thAna te mithyASTi guNasthAnaka, je ke ahiM sarvajJa paramAtmAe kahela chava-achavAdi padArthomAM viparIta mAnyatA che chatAM A manuSya che, paNa che, ema yAvat nigArAvasthAmAM paNa avyakta sparzaviSayaka yathArtha jJAna hoya che tethI mithyASTine paNa guNasthAnaka kahevAya che. zakA-sarva paramAtmAe kahela jIvAdika tatvomAM viparIta daSTi hovAthI mithyAdaSTi kahe che te laukikadaSTie aviparIta mAnyatA hovAthI samyagRSTi zA mATe nahi? samAdhAna-sarvajJakathita saMpUrNa dvAdazAMgIne mAnavA chatAM tene eka paNa padArthane na
Page #126
--------------------------------------------------------------------------
________________ pacasaMgraha-prathamahAra mAnanArane sarvasanA vacane pratye vizvAsane abhAva hovAthI mithyASTi kahevAmAM Ave che, te sarva prabhunA vacane upara leza mAtra pazu zraddhA na hoya teone te sabhya na ja kahevAya, mithyAda ija kahevAya. te mithyA abhigrahAdika pAMca prakAre che. () sAsvAdana samyagdaSTi gurusthAnaka-jema kSIrAdikanuM bhojana karyA pachI tenA pratye aruci thavAthI tenuM vamana karatA jIvane kSIrAdikano svAda Ave che, tema upazama samyaka tvamAM vattatA jIvane anaMtAnubaMdhine udaya thavAthI samyakta pratye aruci thavAthI samyakatvarUpI guNathI paDatAM te guNane je AvAra Ave te AsvAdana, ane tevA AsvAda cukta jIvanuM je guNasthAnaka te sAravAdana samyagdaSTi guNasthAnaka athavA samyaktvanA lAbhane sAdI-nAza karela jIvatuM je guNasthAnaka te sAsadana samyagdaSTi guNasthAnaka ema paNa kahevAya che. A guNakathanaka upazama samyaktrathI ja paDatAM Ave che. upazama samyaktvanuM svarUpa anAdi saMsAramAM mithyAtvAdikanA nimittathI anata kALathI zArIrika, mAnasika Adi ene anubhavate keI jIva bhavayaripAkanA vazathI dhULAkSara nyAye athavA giri-nadIghala-goLa nyAye yathApravRttikaraNa kare che. upagavinA jema tema pravea AtmAne je vizuddha pariNAma te yathA-pravRttikaraNa, te vaDe Ayu sivAya sate kamanI sattAmAM rahela sthiti ghaTADIne kaMIka jUna ataDAkeDI sAgaropama pramANa kare che. A karaNa bhavya tathA akSo paNa anaMtIvAra kare che. ahiM jene mokSa najIkamAM che e bhavya AtmA anAdikALathI yuddha karAyela pUrve kayAreya na bhedAyelI rAga-devanI gAMThane je apUrva evA vizuddha adhyavasAvaDe bhede achata rAga-dveSane aA rasavALA kare che athavA pUrve kehavAra nahi karela sthitighAta, rasaghAta, guNazi ane apUrva sthitibaMdha e cAra padArtho kare te apUrvakaraNa, tyArabAda AtmA anivRttikaraNa kare che. tyAM eka sAthe praveza karela AtmAone paraspara adhyavasAmAM aMzamAtra pheraphAra na hoya te anivRttikaraNa, ahiM paNa sthitivAtAdi pUrvavata pravarte che. A anivRttikaraNanA saMkhyAtA bhAga jAtha ane eka saMdhyAta bhAga pramANu kALa bAkI rahe tyAre sattAmAM rahela miutvanI sthitimAMthI nIce aMtamuhurta pramANu eTale ke anivRttinA bAkI rahela saMkhyAtamA bhAga pramANa sthitine zakhI tenI pachI atimuhurta pramANa sthitimAMthI mithyAtvanA kalika khAlI karavA rUpa aMtarakaraNanI dizA zarU kare che, A thiAvaDe mithyAtvanI sthitinA be bhAga thaI vacce aMtamuhUrta pramANu khAlI jagyA
Page #127
--------------------------------------------------------------------------
________________ zAsagraha rUpa atara thAya che. tene asarakaraNuM kahevAya che. A anivRttikaraNa pUrNa thAya tyAM sudhImAM mithyAtvanI prathama sthitine anubhavavA dvArA saMpUrNa kSaya kare che eTale tyAM sudhI AtmA mithyASTi hoya che ane tyArapachInA taratanA ja samaye AtmA atarakaraNa rUpa khAlI jagyAmAM praveza kare che. jema upara bhUmi prApta karI dAvAnala olavAI jAya che, tema asarakaraNa rUpI upara bhUmi prApta karI AtmAne anAdikAlIna mithyAtva rUpI dAvAnala paNa mithyAtvanA dalikane abhAva hovAthI bujhAI jAya che. tethI aMtarakaraNanA prathama samaye ja jIva mekSarUpI vRkSanA bIja samAna pUrve kaiIvAra nahi prApta karela paramAnaMda svarUpa upazama samyaphaLane prApta kare che. asarakaraNanA prathama samaye ja sattAmAM rahela mithyAtvanAM dalinA Upazama samyakatva rUpa Atmavizuddhi dvArA zuddha-ardhazuddha ane azuddha ema traNa vibhAga kare che. A aMtarakaraNane kALa jaghanyathI eka samaya ane utkRSTathI cha AvalikA bAkI rahe tyAre koI jIvane anaMtAnubaMdhine udaya thAya tethI sAsvAdana guNasthAnaka prApta kare che. vaLI upazama vithI paDatAM paNa kaI jIva sAsvAdane Ave che ane A guNaThANethI paDI bhikSAve ja jAya che. aMtarakaraNamAM rahela keI chava dezavirata athavA sarvavirati bhAva paNa pAme che ane asarakaraNanA aMte je zuddhapuMjane udaya thAya te kSazama samyakatrI, ardhazuddha pujane udaya thAya te mizraSTi tathA azuddha pujane udaya thAya te siccAdaSTi thAya che. (3) samyagamithyASTi guNasthAnakA-ahiM rahela AtmAne jainadharma upara rAga ke dveSa hetuM nathI tethI samyagRmithyASTi guNasthAnaka kahevAya che. A guNasthAnaka cothAthI paDatAM ane pahelAthI caDatAM paNa Ave che. ahiM pUrve aMtarakaraNamAM karela adhavizuddha puMja rUpa mizra rohanIyanAM pudagalene udaya heya che. (4) avirati sabhyaSTi guNasthAnakA-sarva paramAtmAe kahela chavAdika navatarAmAM heva-upAdeyapaNavaDe karIne saMpUrNa zraddhA hovA chatAM apratyAkhyAnIya kaSAyanA udayathI pApa-vyApArano tyAga rUpa azamAtra paNa virati svIkArI zake nahi te avirati samyagdaSTi, evA che je guNasthAnaka te avirati samyagdaSTi guNasthAnaka. ahiMthI sAtamA guNasthAnaka sudhI zAyika, aupazarmika ane sApazamika e traNamAMthI koI paNa prakAranuM samyakula hoya che, Ni) dezavirati guNasthAnaka --jyAM zUlaprANAtipAta viramaNa Adi eka batathI AraMbhI cAvata savAsAnumati sivAya pApa-vyApArane tyAga hoya te dezavirati guNasthAnaka ahiM taratamabhAve asaMkhya lekAkAza pradeza pramANa adhyavasAya sthAne hoya che. temaja caturtha guNasthAnaka karatAM ahi guNane prakarSa ane deSane apakarSa tathA chaThThA guNasthAnakanI
Page #128
--------------------------------------------------------------------------
________________ 94 paMcasapraha-prathamahAra apekSAe guNane apakarSa ane deSano prakaSa hoya che, ema anya guNasthAnakamAM pUrva ane utara guNasthAnakanI apekSAe guNa ane doSanA prakarSa-apakarSanI vicAraNA samajI levI. A guNasthAnake rahela AtmA sarvavirati cAritrane grahaNa karavAnI pUrNa IrachAvALA hovA chatAM pratyAkhyAna kaSAyanA udayathI grahaNa karI zakatuM nathI. (I pramatta saMvata guNasthAnaka. sAcI zraddhA ane jJAnapUrvaka saMpUrNa pApa-vyApArane tyAga karela AtmA te saMyata, ane saMyata hevA chatAM pAMca prakAranA pramAdamAMthI yathAsa. lava ekAda pramAda jene heya tevA AtmAnuM je guNasthAnaka te pramattasaMvata guNasthAnaka (7) amarasaMvata guNasthAnakaH pramAdarahita saMyatanuM je guNasthAnaka te apramattasayata guNasthAnaka. jo ke ahiM paNa maMda prakAranA saMjavalana kaSAye. nava kaSAya temaja nidrA, pracalA Adine udaya saMbhave che tethI sarvathA apramattapaNuM te nathI ja, paraMtu te atyaMta aA pramANamAM hovAthI tenI vivakSA karI nathI. chaThuM-sAtamuM A baMne guNasthAnake pratyeka tamuhu pharyA kare che. A guNasthAne asaMkhya lokAkAza pradeza pramANa vizuddhisthAne hoya che ane uttarottara navA navA vizuddha adhyavasAyane prApta karatA munirAje aneka prakAranI labdhio, keSTAdika buddhi ane zrutajJAna rUpI samudrane pAra pAme che." (8) apUrvakaraNa guNasthAnaka sthitivAtAdika pAMca padArtho jayAM apUrva paNa kare te apUrvakaraNa guNasthAnaka. ahiM samakALe praveza karela chane eka samayamAM paNa paraspara adhyavasAyane taphAvata hoya che tethI nivRttikaraNa evuM paNa nAma che. A guNasthAnaka saMsAracakramAM kevaLa zreNI caDhavAnI apekSAe pAMca vAra ane patananI paNa apekSA laIe te utkRSTathI navavAra prApta thAya che. eTale sthitivAtAdika pAse padArtho sarvathA apUrva kare che ema kahI zakAya nahi paraMtu keIka vAra athavA bahu apavAra prApta thanAra vastune jema apUrva kahevAya che tema ahiM paNa samajavuM. (1) apavatanA karaNa dvArA aMtamuhUta kALamAM sthitinA agrabhAgathI jaghanyathI 5pamanA saMkhyAmA bhAga pramANa ane utkRSathI seMkaDe sAgarepama pramANa sthitine nAza karavo te sthitighAta. (2) apavattanA karaNa dvArA rasanuM je alpa karavuM te rasadhAta. A apUrvakaraNamAM hajAre sthitighAta ane ekeka sthitivAtamAM hajAre rasaghAta thAya che. (8) uparathI utArela sthitimAMthI jaladI kSaya karavA mATe udaya samayathI asaMkhyAta guNa kAre aMtamuhUrta kALa pramANe samayamAM je dalinI racanA karavI te guNazreNi, () anadhyamAna azubha prakRtinAM dalikane samaye samaye badhyamAna zubha prakRtimAM asaMkhyAta guNakAre saMdemAvavA te guNasaMkrama.
Page #129
--------------------------------------------------------------------------
________________ sArasa graha 95 (5) pUrva-pUrvane ritibaMdha pUrNa thaye chate uttarottara sthitibaMdha palyopamanA (a) saMkhyAtamAbhAge nyUna-nyUna kare teapUrvasthitibaMdha. ahiM trikALavattI chavAnI apekSAe prathama samayathI. chelalA samaya sudhI dareka samaye asaMkhya lokAkAza pradeza pramANu adhyavasAye heya che, ane pUrva-pUrvanA samayanI apekSAe pachI-pachInA samaye te vizeSa vizeSa-adhika hoya che mATe ahiM tiryamukhI ane UrvamukhI ema be prakAranI vizuddhi hoya che. vivakSita eka ja samayavatI jIvonI vikRddhine vicAra te tiryamukhI vizuddhi ane tethI mULamAM batAvyA mujaba anatabhAgAdika cha prakAranI vRddhinahAni ghaTe che. pUrva-pUrvanA samayanI apekSAe uttara-uttara samayanI vizuddhine vicAra te UrdhvamukhI vizuddhi. A guNasthAnake mohanIyakarmanI eka paNa prakRtine saMpUrNa kSaya ke upazama karato nathI paraMtu tadyogya lAyakAta hovAthI A guNasthAnakanA kSapaka ane ucazamaka ema bheda paDe che. (9) anivRtti bAdara saMparAya guNasthAnaka-eka sAthe praveza karelA jIne koI paNa vivakSita samaye paraspara jyAM adhyavasAyamAM taratamatA na hoya, paraMtu eka ja prakArane adhyavasAya heya ane dezamAM guNasthAnakanI apekSAe bAdarazUla, saMpAya kaSAyano udaya jayAM heca te anivRtti bAdara saMparAya guNasthAnaka A guNasthAnake lebha sivAya zeSa cAritra mehanIyanI 20 prakRtiene saMpUrNa paNe kSaya athavA upazama kare che. mATe A guNasthAnakanA laSaka ane upazamaka ema be prakAra che. (1) suthama saparAya guNasthAnakA-sUkama=kiSTi rUpe karAyela lebha kaSAyane jyAM udaya hoya te sumasaMpAya guNasthAnaka, A guNasthAnakanA paNa kSapaka ane upazamaka ema be bheda che. ahiM mAtra eka lebhane ja saMpUrNapaNe kSaya ke upazama kare che. (11) upazAnA kaSAya vItarAga chagha guNasthAnakA-jeNe kayA saMpUrNapaNe upazAnta karyA che ane jene rAga-dveSano abhAva che chatAM mohanIya sivAya zeSa traNa ghAtakamano udaya vare che evA AtmAnuM je guNasthAnaka te upazAnta kaSAya vItarAga chaghatha guNasthAnaka. A guNasthAnaka upazamaNie caDhatAM ja prApta thAya che te upazamazreNinuM svarUpa A mehanIya karmane sarvathA upazamAvavA mATe uttarottara vadhatI je zuddha adhyavasAnI pArA te upazamazreNi, A zreNine prAraMbhaka apramatta saMvata ja hoya che ane anya AcAvInA mate avirati sampaSTithI mAMDIne apramatta saMyata sudhInA keI paNa cAra guNasthA-nakamAMno hoya che.
Page #130
--------------------------------------------------------------------------
________________ paMcasapraha-prathamahAra darzanamohanIyanI upazamanA ane cAritramehanIyanI upazamanA rUpa zreNinA be aMze che. tyAM vamate apramattasaMvata ane anyamata cothAthI sAtamA guNasthAnakamAM rahelo ke paNa AtmA prathama cAra anaMtAnubadhine samakALe upazama kare che ane keTalAka AcAryonA mate anaMtAnubaMdhine kSaya ja kare che. tyArabAda saMyamamAM vatate AtmA samakALe darzanatrikane upazama karI pramatta-apramatta guNaThANe hajAravAra paribhramaNa karI aMtarmuhUrta pramANa AThamA guNasthAnakamAM sthitighAtAdithI karmonI sthiti echI karI kula nidrAdi chatrIsa prakR tiene baMdhaviracheda karI anivRttikaraNa guNasthAnaka prApta kare che. ahiM anivRttikaraNanA saMkhyAtA bhAga gayA pachI eka saMkhyAtamA bhAga pramANu kALa bAkI rahe tyAre anaMtAnubaMthi vinA cAritramehanIyanI zeSa 21 prakRtinuM aMtarakaraNa kare che. tyArabAda prathama napuMsakaveda, pachI strIveda, tyArabAda hAsyaSaka ane te pachI puruSavedane saMpUrNa paNe upazamAve che, tyArabAda samakALe apratyAkhyAnIya pratyAkhyAnIya ne upazamAve, ane te ja samaye saMvalana dhanA baMdha-udaya ane udIraNAne viccheda thAya te pachI samayapUna be AvalikA kALe saMjavalana kaidhane upazama thAya, tyArabAda aMtamuhUrta samakALe apratyAkhyAnIya pratyAkhyAnIya mAnane upazama thAya ane te ja samaye saMvalane mAnanA baMdha udaya-udIraNano vicacheda thAya, tyArabAda saMjavalana mAnane ane tyArabAda samakALe apatyAkhyAnIya-pratyAkhyAnI mAyAne upazama thAya ane te ja samaye saMjavalana mAyAnA baMdhaudaya-udIraNa viccheda thAya, tyArabAda samayanjana be AvalikAkALe saMjvalana mAyAne paNa upazama thAya. je samaye saMjvalana mAyAnA baMdha-udaya-udIraNA viccheda pAme te samaye saMjavalana lebhane udaya thAya ane te lebhane udaya have jeTalo samaya rahevAnuM che tenA udayakALanI apekSAe azvakarNakaraNoddhA, kiphrikaraNoddhA ane kidivedanAddhA ema traNa vibhAga (1) azvakakaraNAhAmAM vartamAna AtmA anaMtA pUrvapaddhakemAMthI apUrvaka kare, eTale ke anAdisaMsAramAM paribhramaNa karatI pUrva keIpaNa vAra na karyA hoya tevAM anaMtaguNahIna rasavALAM paddhake adhyavasAyanI vizuddhine vazathI ahiM navIna banAve che, te azvakarNa karaNAddha samApta thaye chate kiphrikaraNoddhAmAM praveza kare. (2) kiphrikaraNahAmAM vate AtmA pratisamaye pUrva ane apUrva5kaeNmAMthI prathama dika vageraNAonAM dalikane grahaNa karI ekAttaravRddhine tyAga karavA pUrvaka anaMtaguNahIna rasavALAM kare te kiTrie kahevAya che. AvI anatI kidio kare che. tyArabAda eTale A guNasthAnakanA caramasamaye samakALe apratyAkhyAnIya-pratyAkhyAnIya lemano saMpUrNapaNe upazama thAya che ane teja samaye saMjavalana lebhane baMdha bAdara lebhane udaya tathA udIraNA viracheda pAme vaLI te sAthe ja kidikaraNoddhA tathA A guNasthAnakanI paNa samApti thAya che. (3) tyArabAda lebha vedavAnA kALanA chellA-trIjA bhAgamAM praveza kare che. ane tene samapAya guNasthAnaka kahevAya che. ahiM rahela AtmA pratisamaya keTalIka kidiene
Page #131
--------------------------------------------------------------------------
________________ t sArasa graha 7 w udaya-udIraNA dvArA bhAgave che ane dvitIya sthitigata keTalIka kikrionA upazama kare che. ema A guNasthAnakanA cazma samaya sudhImAM sapUNu leAbhanA paNa upazama karI agiyAramA guNasthAnakane prApta kare che. prazna -ana tAnuMdhi apratyAkhyAnIya ane pratyAkhyAnIya kaSAcAnA uddaya hoya tyAM sudhI anukrame samyaktva, dezavirati ane savirati prApta thaI zake nahi te sAtamA guNusthA nathI upazama kema kahyA che? uttara:-prathama tenA kSacegama hatA have upazama kare che. prazna-e bannemAM taphAvata zuM che ? uttaraH karmanA udaya rasathI ane pradezathI ema be prakAre che. tyAM kSaye pazamamAM ana tAnuLa'dhi AdinA pradezeAya hAya che ane sAdaya hAtA nathI jyAre upazamamAM pradezedhya paNa hAtA nathI A vizeSatA che. praznaH-ana tAnukha'dhi Adi kAcA saghAtI hovAthI tenA pradezeAya pazu svAvAya samyaktvAdi guNanA ghAta kema na kare ? uttara:-te pradezeAya taddana maktivALA hoya che, jethI te svAvArya guNunA alpa paNa ghAta karI zakatA nathI. A upazamazreNi eka bhavamAM be vAra ane bhavacakramAM utkRSTathI eka jIva cAra vAra karI zake che, tethI je bhavamAM upazama zreNi kare te bhavamAM ApakazreNa paNa karI zake, paraMtu siddhAntanA mate eka bhavamAM kSapaka ane upazama e bemAMthI eka ja zreNi karI zake. trA agiyAramA gujIsthAnakathI guNasthAnakane kALa pUchu thaye paDe te je krame caDhe te ja krame paDatAM sAtamA-chaThThA guNusthAnaka sudhI AvIne rahe che ane kAIka jIva anukrame pAMcame athavA ceAthe AvIne rahe che-jyAre kAI sAsvAdane AvI mithyAtve pazu jAya che. ane je bhavakSaye eTale ANu pUrNa thaye kALa kare tA anuttara vimAnamAM jAya ane tyAM prathama samaye ja ceAthA guNasthAnake Ave. (12) kSINumeha vItarAga chadmastha guNusthAnakaH-- jeNe meAhanIya karmane sapUrNa kSaya karela che ane jene suthA rAga-dveSane pazu abhAva che chatAM jJAnAvaraNIya vagere zeSa traNa ghAtikramanA che tevA AtmAnu je guNasthAnaka te kSINamehavItarAga chadmastha gurusthAnaka A guNusthAna :kSapakazreNi dvArA ja prApta thAya che. mahattIya kramanA sapUrNa kSaya karavA caiAgya uttarazattara vRddhi pAmatI viSNuddha pariNAmanI lAza te pakezreNi 12
Page #132
--------------------------------------------------------------------------
________________ paMcamaha-prathamahAra A zreNinA paNa darzana mAhanIya ane cAritra mohanIyanA kSaya karavA rUpa be vibhAga che ane tethI darzana mehanIyanA kSayanI apekSAe caturtha guNasthAnakathI kSapakaNine prAraka paNa kahI zakAya che. cAthAthI sAtamA sudhInAM cAra guNasthAnakamAMthI keI paNa guNasthAnake vattA prathama saMghayaNI, ochAmAM ochI ATha varSanI vayavALa, lApazama samyakatvI, zuddha dhyAna yukta manavALe, manuSya ja A zreNine AraMbha karI zake che. ane temAM paNa je apramatta ane pUrvadhara mahAtmA A zreNine AraMbha kare te zukaladhyAna yukta hoya che anyathA dharmadhyAna sukta hoya che. cAramAMthI kaI paNa guNasthAnake vattatAM prathama yathApravRttikaraNa vagere traNa karaNa dvArA anaMtAnubaMdhino saMpUrNa kSaya kare che. tyArabAda anukrame mithyAtva, mitra ane sabhyatA mehanIya kSaya kare che. ahi je bahAzreNine Arabha kare ane cAra anatAnubaMdhine kSaya thayA bAda tathAvidha sAmagrInA abhAve aTakI jAya ane mithyAtva Adine zayana kare te anatAnu. vinA bIjabhUta mithyAtvane pharIthI udaya thavAno saMbhava chevAthI mithyAtva guNasthAnake AvI pharI paNa mithyAtvane baMdha kare ane je caDatA pariNAmavALe heya te dazanatrikane Avazya kSaya kare ja che. ahiM je baddhAyu heya te sAtanA kSaye avazya aTake te vakhate mRtyu pAme ane apatita pariNAmavALe hoya te devagatimAM anyathA pariNAmane anusAra anya gatimAM paNa jAya. deva-narakAyune baMdha karyA pachI sAtane kSaya kare te trIjA bhave ane kavacita pAMcamA bhave temaja yugalika manuSya- ticAthu bAMdhyA pachI je sAtaprakRtine kSaya kare te cethA vAve muktie jAya, paraMtu te bhavamAM te cAritra mehanIya kSaya na ja kare. prazna-ahiM traNe darzana mehanIya kSaya karyo hovAthI e samyagRSTi kahevAya ke asamyagada?i * * uttara-samyagRSTi kahevAya. prazna-samyakatva mehanIyarUpa samyakRtane kSaya karyo hovAthI samyagraSTi kema kahevAthI uttarA-mithyAtvanA ja zuddha ane upacArathI samyakatra kahevAya che tene nAza thaye che paraMtu tatvArthaahAnarUpa samyagradarzana je AtmAno guNa che tene nAza thayo nathI balake te te vadhu nirmaLa thayela che. mATe samyagRSTi ja kahevAya. , je abAyu heya te A sAtane kSaya karyA pachI cAstri mehanIya kSaya karavA Ava zya yathApravRtti Adi traNa karaNe apramattAdi traNa guNasthAne anukrame kare. tyAM apUrvakaraNa "guNasthAnake AyuvinA dareka karmone sthitivAtAdivaDe vAta kare che, paraMtu madhyama ATha kapA
Page #133
--------------------------------------------------------------------------
________________ sArasaraha ' ceno evI rIte vAta kare che ke navamA guNasthAnakanA prathama samaye mAtra palyopamanA asaMkhAtamA bhAga pramaNa sthiti rahe. tyAro te ATha kaSAyane kSaya karatAM karatAM anivRttikaraNanA saMkhyAtA bhAgI gayA pachI ekendriya jAti vagere sola prakRtiene prathama uddhalanA saMkamathI ane pApamanA asaMkhyAtamA bhAga pramANa sthiti zeSa rahe tyArathI guNasaMkramavaDe saMpUrNa paNe nAza karI bAkI rahela ATha kaSAyone nAza kare, paraMtu anya AcAryonA mate prathama seLa prakRtione saya karatAM karatAM vacamAM madhyama ATha kaSAye kSaya karI zeSa sela prakRtiene saMpUrNa kSaNa kare, tyArabAvA aMtamuhUrta kALe nava nekaSAya ane cAra saMjvalananuM aMtarakaraNa kare ane te pachI puruSa zreNine AraMbha karanAra prathama dvitIya sthitimAM rahela napuMsakavedane ukalanAkAra ane pApamanA asaMkhyAtamA bhAganI sthiti thayA bAda guNasaMkramatArA aMtasuhamAM saMpUrNa kSaya kare che. e ja pramANe aMtarmuhUrtamAM strIvedane ane tyArabAda hAsya thakane kSaya kare che. vaLI tenA kSayanI sAthe ja puruSavedanA baMdha udaya-udIraNA viracheda thAya che. tyArabAda adaka e te samaya~ta e AvalikAkALe purUSadane paNa saMpUrNa kSaya kare che. Avede zreNi mADanAra pahelAnI jema prathama aMtamuhUrtamAM strIvedane kSaya kare che temaja te ja samaye puruSavedano baMdha aTake che tyAra bAda vedaka e te hAsya ane puraSaveda e sAtane samakALe kSaya kare che. ane napuMsaka zreNimADanAra prathama kahela rIte ja prathama napuMsaka ane strIvedano ekIsAthe ja kSaya kare che tathA te ja samaye purUSadane baMdhavirada karI aTaka e te tyArabAda hAsyaSaTaka ane puruSadane samakALe kSaya kare che.' ahiM traNe vedanAM prathama sthitimAM rahela dalikane je vedane udaya hoya tene bhegavAne ane anya be vedanAM AvalikA mAtra dalika heya tene tibUka saMkramathI kSaya kare che. have puruSavede zreNine Arabha karanAra AtmA je samaye avedaka thAya te ja samayathI saMjavalana kaidha jeTale kALa udayamAM rahevAne che teTalA kALanA azvakakaraNAdA, kiTi. karaNoddhA ane kridivedanAddhA ema traNa vibhAga kare che. tyAM azvakakaraNAhAmAM uparanI sthitimAM rahelA cAre saMjavalananAM anatA apUrva paddha kare che. ane kikiraNoddhAmAM vAstavikarIte anaMtI chatAM cUlajAtinI apekSAe ekeka saMjavalananI traNa traNa ema bAra kiThThio kare che. jo mAnanA udaye zreNine AraMbhaka hoya te saMjvalana jaidhano napuMsakavedanI jema kSaya karI zeSa mAna AdinI nava ane je mAyAe zreNine prAraMbhaka hoya te napuMsakavedanI jema saMjavalana kela, mAnane kSaya karI mAtra mAyA tathA lobhanI che ane je lebhe zreNine AraMbhaka heya te napuMsakavedanI jema kilAdi traNane kSaya karI mAtra lebhanI traNa kidie kare che. tyArabAda kiveidanAhAmAM vase kAdavavALe AtmA kelanAM dvitIya sthitimAM rahela traNe kidienAM dalikane anukane AkarSI prathama sthiti kare ane samayAdhika AvalikA zeSa rahe tyAM sudhI anubhave. temaja dvitIya sthitimAM rahela dalikane pratisamaye guNakamavaDe mAnamAM
Page #134
--------------------------------------------------------------------------
________________ 100 paMcasahacamahAra saMkramAve, prathama ane dvitIya kidinI zeSa rahela AvevikA anukrame dvitIya ane tRtIya kiTTinI prathama sthitinI prathama AvalikA sAthe tibUka saMkamadvArA bhagave che. ane tRtIya kiSTinI prathama sthitinI AvalikAne mAnanI prathama sthitimAM rahela prathama kiSTinA lika sAthe stika saMkramathI vede che. ane tRtIya kiSTinI samayAdhika AvalikA zeSa rahe te ja vakhate saMjavalana dhanA baMdha-udaya-udIraNano vichera thAya che. tyArabAda samayagUna be AvalikAkALe saMjavalana ne saMpUrNa kSaya thAya che. A ja pramANe mAna, mAyA tathA lebhAnI prathama kidi sudhI samajavuM. tyArabAda temanAM dvitIya sthitimAM rahela dvitIya kidinAM kalika kheMcI prathamaristhati kare ane samayAdhika AvalikA zeSa rahe tyAM sudhI vede te dvitIya kikrine vedata lebhanA dvitIya sthitimAM rahela tRtIya kiTrinA dalikanI sUma kirio kare. lebhanI dvitIya kiSTinI prathama sthiti samayAdhika AvalikA zeSa rahe te ja samaye saMjavalana lebhanA bane tathA bhAdara saMjavalana lAbhanA udaya-udIraNAne vicacheda thAya temaja A guNasthAnakanI paNa samApti thAya che. sukama saM5rAya guNasthAnakamAM vase AmA prathama samayathI ja dvitIya sthitimAM rahela lebhanAM sUtrama kikita dalione AkarSI prathama sthiti banAve ane vere ema mAvata A guNasathAnakanA saMkhyAtA bhAga jAya ane te vakhate dvitIya sthitimAM rahelA lAbhanI kidine savapattanA karaNadvArA ghaTADI sukama saM5rAya guNasthAnakanA bAkI rahela aMtamuhUrta kALa pramANa kare, tyArabAda mehanIya karmanA sthitighAtAdi na thAya, ema samayAdhika AvalikA A guNasthAnakanI bAkI hoya tyAM sudhI udaya-udIraNAthI ane zaramAvali kAmAM mAtra udayadvArA saMjavalana lebhane vedI A guNasthAnakanA carama samaye mehanIya kamane saMpUrNa kSaya temaja pAMca jJAnAvaraNIya, cAra darzanAvaraNaya, pAMca atazaya, yaza darti ane uccagotra e soLa prakRtine baMdha vichera karI bAramuM gurusthAnaka prApta kare. A guNasthAnake jJAnAvaraNIya vagere zeSa traNa vAtikamane sthitighAtAdikathI nAza karate karatA A guNasthAnakane aMtamuhUrta pramANa saMkhyAta bhAga bAkI rahe tyAre sarvopava ne karaNa dvArA sthitine ghaTADI pAca jJAnAvaraNIya, cAra darzanAvaraNIya ane pAMca atarAya e cauda prakRtinI sthiti A guNasthAnakanA zeSa rahela kALa samAna ane nidrAkinI sthiti savarUpa sattAnI apekSAe eka samayagUna ane karmasattAnI apekSAe cauDhanI samAna rAkhe che. tyArabAda A guNasthAnakanI samayAdhika AvalikA zeSa rahe tyAM sudhI uparokta cauda prakRtione udaya-udIraNAthI ane caramAvalikAmAM udayathI bhagave che. svarUpasattAnI apekSAe A guNasthAnakanA kicaramasamaye anyathA carama samaye nidrAdvikanI sattAne ane zeSa cauda prakRtionI sattAne caramasamaye viracheda thAya che. (13) sagi kevalI guNasthAnaka - pUrva rahela mana-vacana tathA kAga hovA chatAM
Page #135
--------------------------------------------------------------------------
________________ sArasa 10 jemane cAre ghAtikarmanA kSayathI nirmaLa evuM kevaLajJAna-kevaLadarzana pragaTa thayuM che evAM AtmAonuM je guNasthAnaka te sagi kevalI guNasthAnaka ahiM kAyayAga dvArA AhAra-vihAra, vacanayoga dvArA dezanA ane mane gadvArA anyakSetramAM rahela avavijJAnI tathA mana paryAvajJAnIoe pUchelA praznone uttara Ape che. atimuhUrta Ayu bAkI rahe chate kevaLajJAna prApta karanArane AzrayI A guNasthAnakane jaghanya kALa aMtarmuhUrta che. ane ATha varSanI vaye kevaLajJAna prApta karanAra purvAha varSanA yuvALAone AzrayI utkRSTa kALa dezanA pUrva varSa pramANa che. A guNarathAnakane aMtarmuhUtakALa zeSa rahe tyAre kevalisamudaghAta karyA pahelAM dareka kevalie AjikAraNa kare che. tene ArjitakaraNa athavA Avazyaka karaNa paNa kahevAya che. je kevali bhagavaMtane AyuSya karatAM zeSa vedanIyAdi traNa karmo adhika hoya te kevali samudaghAta kare che. bIjAo karatA nathI. bAMdhatI vakhate ja upakramane ceSa evAM vedanIyAdi kI bAMdhelAM hoya che ke tene gaLyA vinA ja nAza karavA chatAM kRtanAza, akRtAbhyAgama ke muktimAM anAzvAsane kaI prasaMga AvatuM nathI. Ayukarma AkhA bhavamAM eka ja vAra baMdhAya che. ane bIjA kama samaye samaye baMdhAya che tethI athavA taNAvabhAve ja vedanIyAdi karmo AyunI samAna athavA tethI adhika hoya che paNa AyuSyathI nyUna hatAM ja nathI. dareka karma pradezadayathI bheLavIne kSaya karAya che paNa radayathI bhegavIne nahi, je radayathI bhogavIne ja kSaya thAya te jIva kayAre paNa mekSe jaI zake nahi, je kriyAmAM pharIthI utpanna na thAya tevI rIte vizeSapaNe vedanIyAdi traNa kamane ghAta karavAmAM Ave te kevali samudaghAta kahevAya che. kevati samudaghAta karate AtmA prathama samaye pitAnA zarIramAMthI keTalAka Atmapradeza bahAra kADhI jADAI tathA pahoLAIthI zarIra pramANa ane laMbAIthI cauda 2jAnu pramANa daMDa, bIjA samaye pUrva-pazcima athavA dakSiNa-uttara kapATa, trIjA samaye bAkI rahela dizAmAM bIjuM kapATa banAvI maMthana kare che. ane cethA samaye, mathAnanA AMtarA pUrI loka vyApI thAya che. tyArabAda pAMcamA samaye manthAnane, chaThTha samaye kapATane sAtamA samaye daMDa rUpe karela Atmapradezane saMkeca karI AThamA samaye vazarIratha thAya che. prathamanA pAMca samaya sudhI samAghAtanA mAhAbhyathI samaye samaye sthitighAta ane saghAta kare che ane chaDA samayathI A guNarathAnakanA carama samaya sudhI aMtarmuhUrta pramANa aneka rithativAte tathA vasaghAta kare che.
Page #136
--------------------------------------------------------------------------
________________ R paMcama graha-prathamahAra A samuddAtamAM 39 prazasta prakRtienA rasanA aprazasta prakRtimAM nAkhI ghAta kare che. A guNasthAnakanA aMtarmuhUtta kALa mAkI rahe chate kevAla samughAta karIne athavA karyA vinA paNa sa kaeNvali vaizyAnA niSa mATe tathA samaye samaye thatA cenimi ttaka samagra pramANa sAtAvedanIyanA baMdhane aTakAvavA mATe cenarAya kare che. tyAM prathama aMtarmuhUttamAM bhAdara kAyayeAgathI bAda manecega rokI aMtarmuhUtta pramANu svabhAvastha rahI punaH te ja khAtara kAyayeAganA khalathI a tamuhUtta mAM khAdara vacanayogane rokI vaLI 'tarmuhUtta svabhAvastha rahI atarmuhUttamAM ucchvAsa-niHzvAsane zake che. tyArabAda 'tamuhUtta tadavastha rahI aMtarmuhUttamAM sUkSma kAyayeAganA baLathI ane keTalAka AcAyanA mate khATTara kAyayeAganA baLathI mAdara kAyacegane zake che. te bhAdara kAyayegane zakatAM pUrva5ddhakAnI nIce aMtarmuhUtta kALa sudhI dareka samaye anAdi saMsAramAM prathama kAivAra na karyo" hAya tevI rIte atyaMta alpa cega karavA rUpa apUrva paddha kare che. te apUrva spatakA pUrva paddhakAnA asakhyAtamA bhAga jeTalAM ja kare che. tyArabAda pUrva ane apUrva paddhAmAMthI vIya vyApAranI prathamAdi vaga luA grahaNa karI ekAttara vRddhinA tyAga karavA pUrvaka punaH atyata ayAga karavA rUpa kirdi ta suhUtta kALamAM samaye samaye ane kula paNa sUcizreNinA asaMkhyAtamA bhAga pramANa kare che, ceAkiTTa karyAM bAda pUrva apUrva spAnA nAza kare che, tyArabAda 'tasuhRtta kALasudhI sUkSma kriTTigata cALavALA thAya che. aMtarmuhUtta kALa bAda sUkSma kAyayeAganA maLathI aMtarmuhUttamAM sUkSma manAyeAgane zakI aMtarmuhUtta svabhAvastha rahI punaH aMtarmuhUttamAM te ja sUkSma krAyayeAgathI sUkSma vacanaceane rAkI pharIthI aMtarmuhUtta panta tavastha rahe che. sUkSma kAyayeAgathI ja aMtarmuhUttakALamAM sUkSma kAyayeAgane rakatAM sUkSmakriyA aprati pAtI nAme zukaladhyAnamAM ArUDha thai samaye samaye kriTTine nAza kare che. zA dhyAnanA sAmarthyathI AtmA mAtmapradezAthI vadana-darAdi zarIranA polANubhAgene pUrI pAtAnA eka tRtIyAMza bhAga pramANu AtmapradezanA kAca karI svazarIranA khetRtIyAMza bhAga pramANu avagAhanA rAkhe che. A aMtarmuhUttanA aMte eTale mA guNasthAnakanA anya samaye (1) samakriyA apratipAtI dhyAna (2) saghaLI kikrie (3) sAtAnA budha (4) nAma-gotranI udIraNA (5) cAga (6) zukalalezyA (7) sthitighAta tathA rasaghAta A sAte bhAvA ekI sAthe viccheda pAme che ane te samaye sattAgata sava karmI agi jIjIsthAnakanA kALa samAna sthitivALAM rahe che. vaLI sattA hovA chatAM aceAzi guNusthAnake jeenA uya nathI te prakRtie svarUpa sattAnI apekSAe cegi guNasthAnakanA kALathI eka samaya nyUna sthitivALAM rahe che, tyArabAda AtmA yogikevalI thAya che. '
Page #137
--------------------------------------------------------------------------
________________ mAsa graha (1) agikevalI guNasthAnaka-pUrve kahela ge na hoya evA kevalajJAnionuM je guNasthAnaka te agikevali guNasthAnaka. ' A guNasthAnake vartamAna AtmA kamIne kSaya karavA suparakiyA anivRtti nAme zukaladhyAnanA cethA pAyA para ArUDha thAya che ane sthitighAta, rasaghAta Adi keIpaNa viziSTa prakAranA prayatna vinA bhagavata ahiM je prakRtiene udaya che tene anubhavavA dvArA kSaya kare che ane je prakRtiono udaya nathI tene vedyamAna prakRtiomAM stiNUka saMmaddhiArA saMkramAve ema agi avasthAnA kicarama samaya sudhI jAya. tyAM vicarama samaye jene ' udaya nathI evI (2) tera prakRtiene svarUpa sattAnI apekSAe viccheda thAya che ane manuSyagati vagere udayavALI (13) tera prakRtiene sattAmAMthI carama samaye nAza thAya che. anya AcAryonA mate manuSyAnupUvane udaya na hovAthI hicarama samaye tenA sahita (93) tora prakRti ane carama samaye bAkInI bAra prakRtie sattAmAMthI naSTa thAya che. * tibUka saMkrama pitAnI mULakamanI udayavALI uttarapakRtiomAM ja thAya che, ene pradezeya paNa kahevAmAM Ave che. . A pramANe cauda guNasthAnakane kALa pUrNa karI pachInA samaye karmasaMbadhathI mukta thavA rUpa sahakArI kAraNathI utpanna thayela savabhAva vizeSathI ziMganA baMdhamAMthI chuTA thayela eraDAnI jema ahiM jeTalA pradezane avagAhI rahela che upara paNa teTalA ja pradezane avagAhana karatA kevali bhagavata zreNIe te ja samaye lokanA aMte jaI zAzvatakALa paryanta rahe che, patuM saMsAranA bIjabhUta rAga-dveSane sarvathA abhAva hovAthI punA karmabaMdhanA abhAve pharI saMsAramAM AvatA nathI. cauda guNasthAnakane kALa prathama guNasthAnakA-abhavyane anAdi anaMta kALa, bhavyane anAdi sAtta ane samyaphivathI patitane sAdi sAntajaghanyathI aMtamuhUrta, utkRSTathI-dezonapugaparAvara kALa che. sAsvAdana-jaghanyathI 1 samaya, utkRSTathI 6 AvalikA. mizra, kSINameha, ane agi kevalI-A traNene jaghanya-utkRSTa kALa aMtamuhUrta che. eTaluM vizeSa ke--agi guNasthAnakane kALa pAMca havAkSaranA uccAra pramANu aMtamuhUrta che. avirati sabhyadaSTi-saghanyathI atimuhUta, utkRSathI sAdhika tetrIza sAgaropama, dezavirati tathA sagikevalI=jaghanyathI aMtamuhU, utkRSTathI dezanA pUrva varSa. chaThThAthI agiyAramA sudhInAM cha guNarathAnakane jaghanyathI maraNanI apekSAe eka samaya anyathA jaghanya-kahUNa baMne prakAre atamuhUd.
Page #138
--------------------------------------------------------------------------
________________ // caturdazanIvasthAneSu yogAnAM yantrakam // chavasthAne satya manega asatya manAyega satyAsatya mAga asatyAgruSA mAga satya vacanaga asatya vacanayoga satyAsatya vacanaga asatyAgruSA vacanaga vekiyamizra kAyathAga | ukriya kAyAga AhAraka mizra kAyama AhAraka kAyayoga T audArika mizra kAyama dAraka kAyathAga kAmaNu thayA 5 T - - * bababae FIkala cANa - - * 10 - - - BJP - * ekendriyasama aparyApta .|| ekendriyasRhama pathamAM enTibAdara aparyApta ekendriya khAdara paryApta beIndriya aparyApta bendriya paryApta teIndriya aparyApta teIndriya paryApta caharindraya aparyApta carikriya paryApta ari pacendriya aparyApta akSatti pacendriya 0 - ba -0 * -0 - ba 0 * - -0 - saNi pazendriya * - vaijaba - - - | To sazi para apakSaT', ari genika / | | | | | | | | | | | | | kava thayAnI "| | | | | | | | | | | paryApta ! karI chavasthAnaka
Page #139
--------------------------------------------------------------------------
________________ chaga // caturdazanIvasthAnakeSu upayogAnAM yantrakam // uparoga vibha'gajJAna mahey | - matijJAna avadhijJAna mana vayavajJAna MB sudarzana acakSudarzana avadhidarzana kevaladarzana 0 | kula upayoga | * ekiya sanma aparyApta niya sama 11 * 0 paryApta | - *! * 0 - ekiya bAdara aparyApta eniva bodara | paryApta - | | | | | * - * | | | | 0 | apakatI - 0 0 beindriya paryApta! Indriya | | | * - * * * . 0 0 apI tinima : - . * * I 0 0 carikriya : - 0 * * aparyA! riddhi : * . . . * * * * - * 0 , che asatti pace | - 0 : * apathI ari page papta * * - * * . * * * * - - * . Ryahin' 0 che. nirca - : - . ' - -
Page #140
--------------------------------------------------------------------------
________________ parihAravizuddhika che pasthApanIya kevalazAna manaHpavajJAna avadhijJAna zrajJAna sAmAyika caritra matijJAna vilaMgajhAna tamAna LIB krepit. lAbha , mAyA mAna : dIndriya 'mane 'puruSaveda napusakada strIveda kAyama vacanAga trasakAya vanaspatikAya , vAyukAya teukAya akAyuM pRthvIkAya paniyA caturindriya nDiyA , endriya devagati manuSyagati tiyacagati narakagati ga , * mAgaNAo * -cAga * * dha ta T jha 131 11 1.. 11 1 dvApaSTimArgaNAsu yogAnAM ja - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - 0 0 0 0 0 -0 0 0 0 0 - Tcaya anAyANa asatya maga - - - - - - - - - - - ---- - 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 - - - satyAsatya mane yoga- - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - 0 0 0 0 0 0 0 0 -0- - - - asatyAmRSA mAga - - - - - - - - - - - - - - - - 0 0 0 0 0 0 0 0 0 - - satya- vacanaga - - - asatya vacanayoga -- --- | satyAsatya vacanoga asatyAmRSA vacanayoga - che . - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - 0 0 0 0 0 0 0 0 -- -- vekiyamizra kAyayoga vediya kAyoge - AhAraka mizra kAyasega AhAraka kAyAga 0 0 0 0 0 - 10 - - - - - - - - - - 0 0 - - - - - - - - - - - * * audArika mizra kAga - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - dArika kAyama : 0 0 * - * - - - - - - - - - - - - - - - - - - 8------I kAmaNa kAyayAga ( 2 & 42 0 0 0 0 0 = 8 < < 28kaIkala kaeNga . ', ' ' surata : 'j - - 1 - - - 1T 8 | -
Page #141
--------------------------------------------------------------------------
________________ : +-- - ' - t - - - - - - - - -# - che. - caNAhArI AhArI 'opirAmika te lI. kApata nIla leyA 'kevalAdarzana avahaiidarzana acakSudarzana : ---- -- sAyika ! abhavya ' bhavya : * 'padmA 'sula lesyA * * " nA - kabIra - : -- -- cadazana avirati, dezavirati thayAkhyAta suma saparAya 1 -ele --- - - - - - * - -- gA= - - - - -|-satya-anerA * **** - - - - - - *-7- - - - - - - - - - - - - - - - - - ---- - - - - - - - - - - - - - - -J-wya anAcAga - - - - - - sanama mh hmh hm mm. hmhm hm m. m . hm w hr w mr mr qm qm mr mr qr w fr fr hm f ya anAcAga -0 -0 --- --- ----- - - - - - - - - - - - - - - asasthAmRSA manAyaNa 3. 6' 5 - 1 - - - - - - - - - - - - - satya-vacanaga -- 0 -0-10 -- ----- - - - - - - - - - - - asatya vacanathALa } - 1 " ---- -- - -- -- ---- -- -- sayAsatya vacanAma 9 M | - - - - - - - - - - - - - - - asatyaRSA vacanAma !' hw fm khh bh hr dw dr hr hr hr mr - mr mr mm mm mr w hr md w fqh w zakAyacaga. || - 2 - - - - - - - - - - - - - - : o thI kAyathAga- - - - pAna - - el & - - - - - - - - *0***-cha aka:-- * 0 0 - asArakamizna-kAyAga = = 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 - - - - - - - - 0 0 0 0] | AhAraka kAga * * - - - - - - - - - - - - - - - - - - - * - - olarimizra kAmayAga 0 - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - | audArika kAyAga - - - - - - - - - - - - - - - - - - - * - * - * kAma zu kAyAga . * 1 _F T1 [ 1 h[. 1
Page #142
--------------------------------------------------------------------------
________________ lAbha mAyA mAna kadha puruSaveda napusakaveda samasaM5rIyA kevalajJAna parihAra vihana. zutajJAna chedapasthApanIya T mana5yavajJAna sAmAyika cAritrI avadhijJAna atijJAna : vibhAgajJAna zutaajJAna matiajJAna strIveda kAyAga vacanAga mAga trasakAya vanaspatikAya vAyukAyA teukAya , apakAya. pRthvIkAya paMcendriya caturindriya zrIndriya kaundriya ekendriya devagati manuSyagati tiya gati narakagati mAgaNIo . -lellets - - - - - - - - gamata a - - - - - - - - : my my my my my my mr mr mr mr mr mr mr mr mr mr mr mr mr khy w hh I 0 0 0 0 0 0 0 - - - - | vilaMgAna w w w y , q, q, w w w qn matijJAna To - - 0 0 0 0 0 0 - 0 0 0 0 - - - zrutajJAna avadhijJAna w w mr mr fy w m mr m m m m m m m m m h h h h h h h h h h m m mm m | ke 10 | 0 | dAmiALA upayoganAM nava | " mn qS q: qn yn qn shonyun w w wshn w qn w w w w w yn w w w w w y wn shS w : J-mena5thavajJAna w qn w w w w w w w w w w - - 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 - 0 0 IkevaLajJAna 1j 1| - - - - 0 0 0 0 0 - - 0 0 -- * ! cAdazana acakSudarzana kn n mn w w w w y w w w w w qn qn yn yn qn , q, qn nn shn qnshwHhsh'wyn qSshn qn w qn yn ynshn avadhidazana. w w w w qn w w w w w w w w w w , kn yn w S w q, q, qn w w w w ' w w w * IkevaLadarzana 69 0 0 0 0 0 8 da4488 42 ba ba ha ja ja ba ee kula
Page #143
--------------------------------------------------------------------------
________________ 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 - 0 - 0 0 0 0 0 - 0 0 - kevaLadarzana - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - avadhidarzana 2.csference ,189 Ft 0 0 0 0 0 0 0 0 0 - 0 0 0 0 0 = 0 0 0 = kevaLajJAna 0 + - 7 - - - 0 - - - - - - - - 0 0 0 0 - - 0 0 - 0 - mana5yavajJAna 0 1 1 - - - - - - - - - - - - - 0 0 0. - - - - - - 0 IsableI 1 ace zrutajJAna - - - - - - - - - - | - - 0 - - - + 0 0 0 - - - - matijJAna - - - - - - - - 0 - - - - - 0 0 9. 0 - - -) - - * VIPleybb] LIPI PE 47/4 Lifle jlt upayoga mArgaNAo yAkhyAta dezavirati khavirati, sudarzana -pakSadarzana avadhidarzana darzana nIla leyA kApelesthA tene sthA padAjesthA zukla lesyA "vya abhavya @Apamika opazamika saMvAdana mithyAtva AhArI aNAkArI kula mAgaNa mizra
Page #144
--------------------------------------------------------------------------
________________ 110 // caturdazaguNasthAneSu yogAnAM yantrakam // -guNasthAna -yogasatya manoyoga asatya manAyAga sayAsatya mAga - asatyAmRSA mAga , satya vacanayama | asatya vacanaga asatyAmRSA vacanama satyAsatya vacanoga vaikriyamizra kAyAga vayi kAyAga 0 1 AhArakamizra kAyayoga AhAraka kAga audArikamizra kAga audArika kAyAga kAmaNa kAyama I kula cAga micchAdaSTi guNasthAna - ITISING - sAsvAdana 0 1 1 - - - 0 10 10 samyagamithyASTi mizra) avirati samyagdaSTi - - 1 0 0 1T1] 1 kriya dezavirati - - 0 1T, - pramasaMvata - | 1 | 0 - apramattasa yata. - 0 - - 0 apUrvakaraNa anitibhAdara saparAya che - - 0 - sUkSma saMparAya - * To T1 | Te, 1 1/1 1T1T1 | 10 ga 0 1 1 upazAMtakaSIya vItarAga | 1 charatha 0 0 kSINavAya vItarAga | 1 chatha 1 1| 1 1|1|1|1| | | 0 sagI kevali TI J 0 1 T1 To Te | 1 0 1 1 | agI li = T 1 e kila mAgaFNAe pa para 12 | | 13 14 para | | | | | | |
Page #145
--------------------------------------------------------------------------
________________ aAgI sagI kSINameha. upazAMta meha suma saparAya anivRttinAdara saparAya apUrvakaraNa Ph. Aplkle pramAsathata dezavirati, avirati mitra sAsvAna mizrAdaSTi guNasthAno uparoga matiajJAna | 0 0 - * * - - * 0 0 0 0 - - * - * - - - * * * - 0 0 0 - - - - * - 0 0 0 - - - - * - 0 0 0 - - - - * - 0 0 0 - - - - * - 0 0 0 - - - - * - 0 0 0 - - - - * - 0 0 0 - - - 0 * - 0 0 0 - - - 0 * - --_ - - - - - deg - * = 0 0 * - - - zuta ajJAna - virbhAgajJAna deg | matijJAna *_ zrutajJAna = ! ajAya! 0 | mana paryavasAna *_! kevaLajJAna - | cakSudarzana acakSudarzana gujasthAna pAna catra da 1 0 0 - - - - - - - - - - 0 0 [avadhidarIna 0 0 0 0 0 0 1 kevaladarzana 1 - ka ha ha ha Dha ta ha ja 8 8 | ula upayoga
Page #146
--------------------------------------------------------------------------
________________ lAbha mAyA mane puruSa avadhijJAna, kRtajJAna matijJAna vibhAgajJAna ajJAna atijJAna krodha napuMsakaveda strIveda kAga vacanAma mAga rasakAya vanaspatikAya vAyukAya teukAya akAya. pRthvIkAtha paMcendriya caturindriya aoniyA hIndriya devagati manuSyagati Pjicis, kly narakagati -mAgaNIo -javasthAne - 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 3 ekendriyasarbha aparyApta 0 0 0 0 - - - - - - - 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 1 endriyasamra payosa 0 0 0 0 - - - - - - - 0 0 1 0 0 0 0 0 - - - - - 0 0 0 0 0 0 0 - - - - - - - 0 0 0 0 0 0 0 - - - - 0 0 0 0 0 0 0 0 0 1 endriyabhAdara aparyApta 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 ekendriyabhAdara paryApta 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 - 0] bendriya aparyApta 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 - 0 | bendriya paryApta 0 8 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 1 tendriya aparyApta 0 0 0 0 - - - - - - - 0 0 zaone - // dvApaSTimArgaNAsu jIvasthAnAnAM yantram // para 0 0 0 0 - - - - - - - 0 0 vaTa 0 10 - 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 zaoes = 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 TRizvi paryApta 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 - 0 - 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 - - - - - - - - - 20 - 0 - 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 | caurindriya aparyApta 0 0 ] | caurindriya paryApta - 0. asa gi pacendriya aparyApta 0 0. asagi paMcendriya paryApta 0 0 0 0 - - - - - - - - - 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 - zao eTa 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 - - - - - - - - - - - zaTa 0 0 0 thaga - 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 - - - i5cAya aparyApta - - - - - - - - - - - thara 7 naTa 0 0 0 0 0 0 0 0 0 - - - - sani pacendriya paryApta * janma-2 2 2 2 2 2 2 9 1 0 16 % % < < < + + ja = ra | kula jIvasthAno
Page #147
--------------------------------------------------------------------------
________________ bha kAla mAlaNA AhArI bhaNAhArI ' mithyAva sAsvAdana kSAyika sAthecchamika maka. tene lesyA kAta leyA tola lehyA kevalana avadhidarane acakSakazana cazradarzana avirati : devarati . yuvAkhyAta . samasa parAya parihArakizahika chedapasthApanIya pAmAyika cAritra WEB na:paryavajJAna : mAgaNa ka x 2 = ht - - 113. -RvasthAno- - - - - 0 0 0 0 0 0 0 0 0 - - - - - - - - 0 0 0 0 0 0 0 0 ekeniyasama aparyApta = = * = 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 - 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 endriyasalama paryApta - - 9 - 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 - 0 0 0 0 0 0 0 0 | ekendriyabhAdara aparyApta - 9 - 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 1 endriyanAdara paryApta - 9 + + 0 0 0 0 - - 0 0 0 - - - - - - 7 - 0 0 0 0 0 0 0 0 beIndriya apayausa - - - 0 0 0 0 0 0 0 - - - 0 0 - 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 beindriya paryApta - - * - - 0 0 0 0 0 + 0 0 0 0 0 0 0 0 0 2 0 0 0 0 0 0 0 0 | tendriya aparyApta - - - - - 0 0 0 0 0 - - 0 0 0 - - - 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 teIndriya paryApta - - - 7 - - 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 I GRya aparyApta o - 0 = 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 caharidraya paryApta AGRI - - 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 - - - - - - 10 - 0 0 0 0 0 0 0 0 1 asagi paMcendriya aparyApta temaja 1 0 - - - - 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 - 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 | | asara pacendriya paryApta cle - 7 - - - 7 - - - - - - - - - - - 0 0 - 0 0 0 0 0 0 0 0 0 saMpicendriya aparyApta - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - 1 sani paMcendriya paryApta 24 sa ha - 2 2 2 2 2 0 2 2 2 8 02 - - - - - - - 1 kula jIvasthAne - -
Page #148
--------------------------------------------------------------------------
________________ mAyA mAna hAla vAra kevalajJAna sAmAyika cAritra mana5yavasAna avadhijJAna zutajJAna atijJAna vaiibhagavAna sutaajJAna matiajJAna 3bhek napusakadi strIveda kAyAga vacanaga manAyoga trasakAya vAyukAya vanaspatikAya teukAya apakAya pRthvIkAya. pajiya caturakriya trIndriya dhIniya devagati ekendriya manuSpagati tiryaMcagati narakagati -mAga thAo -guNasthAnake w w w h h h h w hm mr mr mrmm mr mr mr mr mr mr m m m mr mr mr w m fy fm fr q f hm f 0 0 0 0 0 0 - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - 'mithArA guNasthAna sAsvAdana 0 0 0 gaool-agA - 3 - - - - - - - - - 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 - - - ] samagamiTavAdaSTi (mi) 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 - - - - - - - - 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 - - - - | avirati samyagdaSTa 0 0 0 0 0 0 0 0 0 - - - - - - - - - - - 0 0 0 0 0 0 0 - 0 0 0 - - 0 dazavirati 1 - ' - - - - 0 0 0 - - - - - - - - - 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0] pramattasayata - 7 - - - - 0 0 0 - - - - - - - - - 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 | apramattasayata apUrvakaraNa - - - - - = 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 - 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 1 anivRtti bAdara saMparAya 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 1 lakSma vaparAya 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 - 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0] upazAMtawAya vItarAga chavAraMza 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 kSINukavAya vItarAga chavAstha 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 1 lAgI kevala. 0 - 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 aAgI kevali che ja bAba04 = = = = = = 88 8 8 --- 2 * 2 8 <<| mala guNasthAno // mArgaNAsthAnakeSu guNasthAnakAnAM yantrayam // A
Page #149
--------------------------------------------------------------------------
________________ rijha kula mAgaNa aNahArI sAhArI' asara : " miyAva sAsvAdana - te sAyika sApazamika coparAmika abhavya bhaLyuM ? zukala leyA para lesthA nIlalesyA potalezyo kRSNA kevaladarzana avadhidarzana amuzana avirati dezavirati yathAkhyAta darzana * * sasmasa parAya leramAM parihAra vizuhika chepasthApanIya mANAo h -guNasthAnake- che 0 0 0 0 - - - - - - - - - - - - 0 0 0 0 0. T. mithyAdiSTa guNa - - - - 7 - 0 0 0 0 0 - - - - - - - - 10 - 0 0 0 0 0 0 0 sAravAdana 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 - 0 0 0 0 0 0 | samyagazciAdaSTi - 0 0 0 0 0 0 - - - - - - - - - - 9 - - - - 0 0 0 0 0 | avirati-samyagadaSTi 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 - - -0 0 0 0 0 0 | dezavirati * * '0 0 0 0 0 0 0 - - - - - - - - - 1 0 0 + 0 0 0 0 0 0 0 = pramatta thata '0 - 0 0 0 0 0 0 0 = = = = 0 0 0 0 - - - 0 0 0 0 0 4 | epramattasa yata. 0 - 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 - apurvakaraNa * 0 0 0 0 0 0 + 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 anivRtti bAdara saparAya 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0. suma saMparAya 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 = = 0 upazAMta kaSAya vItarAga keddastha 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 - 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 kSINukaSAya vItarAga chaghastha 7 - 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 JsayAga karI 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 | aAgI kevalI * I,' | 84 - - - - - ra da bha et Is & << + ja = ] kula guNasthAnake
Page #150
--------------------------------------------------------------------------
________________ praznottarI pra-1 pathasaMgraha nAma kema rAkhyuM che? u0 zataka, saptatikA, kapAyAbhuta, ca&ane karmaprakRti A pAMca graMthano athavA gopacAga mAgaNa, baMdhaka, badhA, baMdhahetu ane baMdhavidhi e pAMca vidhyane saMgraha hovAthI paMcasaMgraha nAma che. pra-2 A graMthanA mULakartA koNa? vartamAnamAM AnI upara kaI kaI TIkAo maLe che? u0 A mULathanA kartA candrarSi mahattarAcArya che, AnI upara pajhaTIkA tathA 50 zrI malayagirijI mahArAjAe banAvela ema be TIkA maLe che. pra-3 vIrya ane caMgamAM zuM taphAvata che? vIyatazaya karmanA saMpUrNa kSayathI ke kSapazamathI pragaTa thayela je vIyaladhdhi tene vIrya kahevAya che. ane mana, vacana, kAyAnA avalaMbana dvArA je vIryane vaparAza eTale ke AtmapradezonuM rakuraNa te caga, athata sakaraNavIya te coga, te teramAM guNasthAnaka sudhInA AtmAne ja hoya che. paraMtu siddha paramAtmAo ke agi mahAtmAone anantavIrya hovA chatAM cakaraNavIryane abhAva hovAthI te vIyane cAga kahI zakAya nahi. pra-4 jJAna ane ajJAnamAM zuM taphAvata che? AtmavikAsamAM upagI, virati prApta karAvanAra, apa ke vizeSa pramANamAM je bApa te jJAna ane tenAthI viparIta athata AtmavikAsane rAkamAra, caka bodha karAvanAra, saMsAravRti karAvanAra je jJAna te ajJAna. sAmAnyathI darzana ane jJAna banemAM che te te bannemAM zuM vizeSatA che? uM keIpaNa padArthane jAti, liMga, AkRti Adi vizeSa dharma vinA mAtra sAmAnya paNe thate je bodha te darzana ane te padArthane jAtyAdi aneka dharma viziSTa che bAdha te jJAna. * * * * * . . pra-6 lali aparyApta ane karaNa aparyAptamAM zuM vizeSatA che? u0 je jIva vAgye pathatine pUrNa karyA vinA ja mare te labdhi aparyApta kahevAya ane je jIve haju avazva paryAptie pUrNa karI nathI temaja bhaviSyamAM kare athavA na paNa kare te karaNa aparyApta
Page #151
--------------------------------------------------------------------------
________________ morArI 7 karaNa aparyApta jIva ladhi paryApta hoya ke labdhi aparyApta u. vartamAnamAM karaNa aparyApta hovA chatAM bhaviSyamAM vaya maryAptie avazya ke pUrNa karavAne ja hoya che te ladhi paryApta, ane svatha cayaptie pUrNa na ja karavAno hoya te te labdhi aparyAta, arthAta karaNa aparyApta labdhi paryApta paNa heya ane labdhi aparyApta praNa hAyapra-8 labdhi aparyApta chava karaNa aparyApta ja hoya ke karaNa paryApta paNa hoya? u0 labdhi aparyApta karaNa aparyApta ja hoya paraMtu karaNaparyApta na hoya, apekSA vizeSa 1 heya paNa khare, te mATe zrI ne zreyakara maMDaLa-mahesANAthI prakAzita thayela nava tarava gAthA che vivecana juo. praja, labdhi paryApta chava karaNa aparyApta hoya ke eraNa paryApta ? . * u0 lavizva paryApta svayeya paryAptie pUrNa na thAya tyAM sudhI karaNa aparyApta heya ' ane pUrNa thayA bAda karaNa paryApta heya. ', pa-10 karaNa paryApta cha labdhi thatuM hoya ke labdhi aparyApta u0 karaNa paryApta jIva labdhi paryApta ja hoya paNuM labdhi aparyApta ne haiya, apekSA" vizeSa mATe uparokta navatarava gAthA 6 nuM vivecana juo. pra-11 aNI ane saMpUmimAM zuM taphAvata che?' , 'u banenA zabdA judA che. paraMtu bhAva eka ja che. athata dIrghakAlikI sattA vinAnA chAne asaMzI kahevAya che ane mAtA-pitAnA sAga vinA temaja devazayyA tathA kuMbhamAM utpanna thayela cha sivAyanA chane saMmUrchAima kahevAya che. arthAta deva, naraka ane gaja tiryaca-manuSya sivAyanA saghaLA saMsArI che asaMsI athavA saMmUchima kahevAya che. 12 saphI che gaja ja hoya che . ' udeve ane nAraka gaja na hovA chatAM saMjJI che eTale gaja hoya te saMjJI ja * hoya paraMtu saMsI hoya te gaja hAya paNa kharA ane na paNa hoya. pa-13 ari-paMcendriyamAM ane agni-AgaNAmAM keTalA ane kyAM kyAM java hoya? u. asaMsi-pacandriyamAM pitAnA paryAla-aparyApta rUpa be ane asaMsi-mAgaNAmAM saMkSi-paryAta-aparyApta varjita zeSa bhAra chavadA heya. -14 jJAna, cAritra temaja bhavyAdika mAgaNaemAM ajJAna, avirati ane bhavyAdikanI grahaNa zA mATe? * : ; , , , ' , uo jJAnAdi uparokata ekeka mULamANamAM sarva saMsArI ne samAveza karavAno hovAthI tenA pratipakSabhUta ajJAnAdi bhede paNa grahaNa karela che.
Page #152
--------------------------------------------------------------------------
________________ pacasaMgraha-graMthasaMdhAra pra-15 aDhI dvIpanI bahAra rahela jInA temaja devAdikanA mananA bhAvene manAthavajJAnI jANI zake ke nahi ? u0 tiSNu aDhIdviIpa pramANa manuSya kSetramAM, upara jyotiSacanA upara taLa bhAga sudhI ane nIce agrAma sudhInA kSetramAM rahela agara bahArathI uparokta kSetramAM Avela saMsi-paMcendriyanA mananA bhAvAne mana 5ryavajJAnI jANI zake paNa uparokata kSetranI bahAra rahela chanA nahi. pra-16 kevalajJAnIne mAtra kevalajJAna ja hoya ke pAMca jJAna heya? u. keTalAka AcAryonA mate mAtra kevaLajJAna ja heya jyAre keTalAka AcAryonA mate pAMca jJAna hoya che. pra-17 ca ane acakSudarzana mArgaNAmAM prathamanA bAra guNasthAnaka jaNAvela che te zuM kevalI bhagavate cakSu AdithI joI ke sAMbhaLI vagere na zake? u. kevaLajJAna-darzanathI samasta bhAve jANatA ja hoya che mATe teone kaI jevA ke sAMbhaLavA jevuM rahetuM nathI eTale ke tenA kAryane abhAva hovAthI cakSudarzanAdi hovA chatAM tenI virakSA karI nathI. pra-18 eka ja jIvane AkhAya saMsAracakramAM cauda guNasthAnakamAMthI kyA kyA guNasthAnake uThThAthI keTalIvAra prApta thaI zake? , u. bAyuM, teramuM, caudamuM guNasthAnaka eka ja vAra, AThamuM, navamuM, dazamuM, guNasthAnaka caDhavAnI apekSAe pAMca vAra ane upazamaNithI paDavAnI. apekSAe paNa gaNIe. te kula nava vAra, agiyAramuM guNasthAna cAra vAra, bIjuM guNasthAnaka pAMca vAra chaThuM sAtamuM saMthAtI vAra, pAMcamuM, cAlyuM. trIjuM ane paheluM asaMkhyAtavAra prApta thAya, paraMtu trIjA guNasthAnaka mATe paNa ullekha kayAMya jovAmAM AvyuM nathI. pra-19 jIva kathA guNasthAnake marI zake ane kayA guNasthAnake marI na zake temaja kapA. kyA guNasthAnake parabhavamAM sAthe laI jaI zake? . u0 mizra sivAya ekathI agiyAra ema daza guNasthAnake marI zake ane caudamA guNa sthAnake paNa marI zake paraMtu te maraNane nirvANa kahevAya che trIje, bArame ane terame marate ja nathI, ane paheluM, bIjuM, cothuM guNasthAnaka laI parabhavamAM jaI zake che. pra-20 siddhAtmAne karyuM guNasthAnaka ? u0 siddha paramAtmAne sarvottama guNasthAnaka hoya che. paraMtu ahiM saMsAra banI apekSAeja cauda guNasthAnake batAvavAmAM AvyAM che ane tethI ja citone guru sthAnaka batAvela nathI. pra-ra1 vartamAnakALe bharatakSetramAM keTalAM guNasthAnaka heya
Page #153
--------------------------------------------------------------------------
________________ praznottarI e OM ahiM janmelAnI apekSAe 1 thI 7 ane anyasthAne janmelAnI apekSAe cauda cauda guNasthAnaka paNa hoI zake, pranTara ahiM pAMcamA ArAmAM keTalAM gurusthAnaka hoya ? 70 cauda cauda guNasthAnakA hAI zake. ma-23 asa:zinAkA kAne kahevAya ? vaLI A ja rIte asani levA kahevAya ke nahi ? 7. je asanni pacendriya paryApta tiya cA kALa karIne narakamAM gayelA che tene nya vahArathI asajJinarA kahevAya che paraMtu vAstavika rIte nahi, e ja pramANe asagImAMthI kALa karI deva thayela nyatara sudhInA devAne asarajJadevA paNa kahI zakAya ema lAge che. 5-24 avadhijJAnI mananA bhAva! jANI zake ke nahi? 30 amuka viziSTa prakAranA avadhijJAnIe mananA bhAva jANI zake. pra-rapa avadhijJAnI ane mana vajJAnI ema ane mananA bhAve jANI zake te te annemAM vizeSatA zuM? avadhijJAnI mananA bhAvA jeTalA ane je svarUpamAM jANe tenAM karatAM manaHpavajJAnI vadhAre pramANumAM ane vadhu spaSTa jANI zake, temaja dareka mana vajJAnI mananA bhAvA jANe paNu dareka avadhijJAnI mananA bhAveA jANI zake nahi. 2-26 avadhi ane manaHva e mane jJAnane viSaya rUpI padArthane ja jANavAnA che tA te jJAnethI arUpI evA mananA bhAvA zI rIte jANI zakAya ? da mA ane jJAnAthI AtmA sanni-pacendriya avee manapaNe pariNAmAvela manevaNAnAM puddagalAne sAkSAta jue ane tenA AkArAdithI ciMtana kAyela padArthone anumAnathI jANI zake. pra7 A dvAramAM kayA kayA matAntarA Avela che ? u (1) graMthakAra utpattinA bIjA samayathI stracaNya paryApti pUrNa na thAya tyAM sudhI mizra kAyayeAga mAne che jyAre anya bhAcA zarIrapti pUrNa thAya tyAM sudhI mizra ane pachI zuddha kAyayeAga mAne che, (2) graMthakAra urindriya aparyApta vagere traNa avasthAnAmAM cakSudaza na mAnatA nathI jyAre keTalAka mAcAyo temane paNa indriyaparyApti pUrNa thayA pachI cakSurdezana mAne che. (3) gAyA 11 mAM vibhagajJAnamAM 'aidArikamizra hAya nahi ema kahela e jyAre gAthA 12 mInI TIkAmAM vila gajJAnamAM AdAiimazra hoya tema jaNAvela che. '' :, (4) A graMthanI TIkAmAM cakSudazana mAgaNuAmAM vaikriyamizra ane AhArakamizranA niSedha karyAM che jyAre caturtha ka graMthamAM tenA niSedha karela nathI.
Page #154
--------------------------------------------------------------------------
________________ cf 20. paMcamaha-prathamaThAra '5) A graMthamAM chavasthAnakejI cega batAvatAM mAga saMsi-pacendriya paryAptAne ane vacanayoga paryApta beIntiyAdi pAMca jIvasthAnakamAM ane kAyAga sarva jIvasthAnamAM batAvela che tyAre mAgaNA sthAnakemAM jIvasthAne batAvatAM manoyogamAM saMza-paryApta, aparyApta che, vacanAgamAM payapata-aparyApta vikaLiyA ane annatti pacendriya, ema ATha ane kAgamAM ekendriyanA mAtra cAra jIvasthAnaka batAvela che. jyAre caturthakamathamAM vecANamAM paryApta beInDiyAdi mAtra pAMca chavasthAne batAvela che. ' ' ' . ' (6) bhagavatIjI Adi sUramAM avadhidarzanamAM 1 thI 12, karmagraMthAdikamAM 4 thI 12 ane A ja graMthamAM gAthA 20 mAM 3 rthI 12 ane gAthA 30nI TIkAmAM 1 thI 12 guNasthAnaka kahyA che. (7) ahi vibhAgajJAnamAM sI-paryApta eka ane caturtha karmagraMthamAM saMpita. ane aparyApta ema be jIvabheda kahyA che. ' ' 8) upathama samyakatavamAM zatakabRhasthUNI AdinA mate saMsi-paryApta eka ane saptatikA cUNakAdinA mate saMkSi-aparyApta-paryApta ema be jIvaleTa hoya che.. 9) ahiM temaja kamathAdikamAM kSapakaNimAM Atapa ane utane kSaya navamA guNasthAnake ane aparyApta tathA aprazasta vihAgatine caudamAnA zirama samaye zaya kahyo che. jyAre Avazyaka cUrvIkAre navamA gurusthAnake aparyApta tathA apazarata vihAyogatine ane caudamAnA dicarama samaye Atapa-ullotane kSaya kaho che. (10) keTalAka AcAryuM kSapakazreNimAM navamA sthAnake apratyAkhyAnIya vagere A kathAnI vace thINahitrikAdi sela prakRtiene ane keTalAka AcAryo zINa dvitrikAdi seLa prakRtinI vacce ATha kalA kSaya mAne che. ' (11) graMthakAra vagere upazamaNinA AraMbhaka apramatta sayata ja kahe che tyAre keTalAka AcAryo cAthathI sAtamA guNasthAnakavatI jI kahe che. (12) ahiM temaja anya keTalAka graMthomAM anatAnurmAdhine upazama karIne paNa *upazamaNi kare che ema kahyuM che tyAre keTalAka graMthamAM anatAnagadhine kSaya karIne je upazamaNi maTe che ema kahyuM che.. ' , , (13) karmagraMthAdikanA mate upazama ane nakSapaka ema bane zreNie zeka ja bhavamAM karI zakAya jyAre siddhAMtvanA mate eka bhavamAM bemAMthI eka ja zreNI karI zakAya che ' a ' - ' ' (1) keTalAka AcAryonA mate kevalI bhagavAne matyAdi cAra jJAna nahi mAtra kevaLajJAna ja hAya jyAre keTalAka AcAryonA mate pAMca jJAne hoya che.
Page #155
--------------------------------------------------------------------------
________________ gorI..* . 12 ' (15) ahiM strI ane purUSadamAM paryAyata-aparyApta asaMkSiA ane saMpatti pace' 'ndriya ema cAra vade kahyA che. ane bhagavatI sUtra vageremAM asaMsInAM bane jIvarathAnemAM napuMsakada ja kaho che. pra-28 miza guNasthAnake jJAna hoya ke ajJAna? ujo A guNasthAnake samyakRtvamehanIya bhAga udayamAM vadhu hoya te mukhyatve jJAna ane je mithyAtva mohanIyane bhAga vadhAre udayamAM te mukhyatve ajJAna, ane je banene sarakhe bhAga udayamAM hoya te ajJAna mizrita jJAna hoya che. juo A thathanI gA2 temaja tRtIya karmagraMtha gA. 19nI TIkA. ane tethI ja amee. kaNakamAM A guNasathAnake nava upaga jaNAvyA che, pra-29 vartamAnamAM bharatakSetramAM janmelAne keTalA cAritra hoya? u0 Ivarika sAmAyika cAritra tathA baMne prakAranuM chedepasthApanIya cAritra heya. pa-30 dareka kevalio kevali samuddaghAta kare ja u0 je kevali bhagavatene AyuSya karatAM zeSa traNa aghAtI karmonI sthitisattA vadhAre . hoya teo kare, bIjAe na kare. pra-1 AjikAkaraNa eTale zuM? tenAM bIjA kayA nAme che? u0 kevalInI daSTirUpa maryAdAvaDe atyaMta prazarata mana-vacana-kAyAne vyApAra te AcA jikAraNa, enAM AvazyakakaraNa ane ArjitakaraNa ema be bIjA nAme che. pra-32 apUrva paddhaka eTale zuM? u. anAdi saMsAramAM paribhramaNa karatA jIve baMdha dvArA keIpaNa vAra na karyA hoya che tenAM sattAmAM rahelA karmapudagalane rasAMzanI ekattara vRddhino tyAga karyA vinA atyaMta hIna rasavALAM karavAM te apUrvapaddhaka. pa-33 saMmUchima manuSya kayAM utpanna thAya? u0 gaja manuSyanA cauda azucisthAnamAM pra-4 apUrvakaraNa guNasthAnakamAM "vasthAnapatitamAM saMkhyAtaguNahIna vagere Ave che te te zI rIte heya? te brAnDa sAthe samajAve. u0 jeTalI saMkhyA hoya temAMthI mAtra saMkhyAtamA bhAga asaMkhyAtamA bhAga ane anaMtamA bhAga pramANa mAtra saMkhyA rahe tene ja zAstrIya paribhASAmAM saMkhyAtaguNahIna vagere anukrame kahevAya che, jema-asalI mULa saMkhyA eka lAkhanI hoya ane asatkalapanAe dezanI saMkhyAne saMkhyAta, sonI saMkhyAne asaMkhyAta ane hajAranI saMkhyAne anaMta kapIe te lAkhane daza rUpa saMkhyAnI saMkhyAe lAgatAM, dazahajAra Ave, te lAkhanI apekSAe saMkhyAtamo bhAga che ane teja saMkhyAtaguNa hIna kahevAya, e ja pramANe lAkhane se rUpa asaMkhyAtI saMsthAe
Page #156
--------------------------------------------------------------------------
________________ paMcasAha-prathamadAra bhAgatAM eka hajAra Ave te lAkhanI apekSAe asaMkhyAta bhAga che temaja asaMkhyAtaguNahIna kahevAya ane te ja lAkhanI saMkhyAne hajAra rUpa anaMta saMdhyAe bhAgatAM so Ave te lAkhanI apekSAe anatabhAga che tene ja anataguNahIna kahevAya. pra-35 keIka vyaktie "gAya" zabda sAMbhaLe ane keIka vyaktie ghaTa' padArtha che ahiM A baMne vyaktione kayuM jJAna thayuM kahevAya? u. "gAya" zabda sAMbhaLavA chatAM ane "ghaTa' padArtha jevA chatAM anukrame "gAya" zabda thI amuka prakArane "gAya" padArtha vAya che ane "ghaTa' padArthathI ene vAcaka amuka zabda che Avo bAdha na thAya tyAM sudhI matijJAna ane uparokta baMdha thAya tyAre zrutajJAna thayuM kahevAya. pra-36 yathApravRttAdika traNa karaNamAMthI abhavya jIva keTalAM karaNa kare? u. abhavyajI mAtra thathApravRttakaraNa kare. pra-37 sAmAyika keTalA prakAranAM che? u0 zrata, samyakatva, dezavirati ane sarvavirati ema cAra prakAra che. pra-38 abhaya cAramAMthI kayuM sAmAyika pAse, tenAthI temane zuM lAbha thAya? u. abhace cAramAMthI mAtra zrata sAmAyika prApta kare, tenAthI sADA nava pUrva sudhIno abhyAsa karI zake. pra-39 abhavya nave tave mAne ke nahi? u. abhavya mekSa sivAya vadhumAM vadhu ATha to mAne. pra-40 abhavya jIve je mekSane na mAne te pachI cAritra zA mATe svIkAre? ane tethI zuM lAbha thAya? u. abhavya tIrthaMkara paramAtmAnI Rddhi temaja teozrI pAse AvatA mahartika deve temaja IndrAdikane joIne zrI tIrthaMkara paramAtmAnI prAddhi athavA deva-IndrAdika paNe prApta karavA dravya cAritrane svIkAra kare che, paNa bhAvacAritrane nahi, ane tethI nava veyaka sudhInAM sukha meLavI zake che. pra-41 baMdhAyela badhAM ja karma gavavAM paDe ke bhagavyA vinA paNa kSaya thAya? u. baMdhAyela badhAM ja karma pradezathI avazya bhogavavAM ja paDe paNa rasathI gave paNa kharA ane bhagavyA vinA paNa kSaya thAya. pra-4ra evuM karyuM karma che ke je AkhA bhavamAM eka ja vAra baMdhAya? u0 AyuSya kama pra-43 stibUkayakrama ane pradezadayamAM zuM phera che? u0 kaMI paNa phera nathI, ane eka ja che. pra-44 mahAvideha kSetramAM pAMcamAMthI keTalAM ane kayA kayA cAritra heya. - u. thAvaskathika sAmAyika, sUmaparAya ane thathAkhyAta e traNa cAritra heya.
Page #157
--------------------------------------------------------------------------
________________ * 2 jI aSaka dhAra codasavihAvi jIvA vibaMdhagA tesimaMtimo bheo| codasahA savve hu kimAisaMtAipayaneyA // 2 // caturdazavidhA api jIvA vivandhakAsteSAmantimo bhedaH / caturdazadhA sarvepi hu kimAdisadAdipadajJeyAH // 1 // artha caude prakAranA cha karmane baMdhaka che. temAMne aMtima bheda cauda prakAre chesaghaLA jIvale kima Adi, ane sat Adi padethI jANavA gya che. ' TIkAnu--jenuM svarUpa pahelA dvAranI pAMcamI gAthAnI rakAmAM kahyuM che, tevA aparyApta paryApta sUkama bAdara ekendriyAdi caude prakAranA cha jJAnAvaraNIyAdi ATha prakAranA karmanA baMdhaka-AMdhanArA che. te cauda prakAranA mAne aMtima bheda je paryApta saMpicendriya che, te micchANi Adi guNasthAnakanA bhede cauda prakAre che tathA pUrvokta sUma zekendriyadi caude prakAranA che, temaja guNasthAnakanA leke mithyASTi Adi che "kima Adi ane "satpadaprarUpaNA Adi dvAre vaDe yathArtha svarUpe samajavA cAya che, te have pachI samajAve che. 1 je kramathI varNana karavA pratijJA karI hoya te kamathI varNana karavuM joIe. e nyAye pahelA kima' Adi padevaTe jIvanI prarUpaNA kare che- ki jIvA ! uksamamAiehiM bhAvehiM saMjuyaM dadhvaM / kassa! saruvassa pahu keNanti ? na kevai kayAu // 2 // . kiM jIvAH 1 upazamAdimirbhAvaiH saMyutaM dravyam / kasya ? svarUpasya prabhuH keneti 1 na kenApi kRtAstu // 2 // artha-jIva e zuM che? upazamAdi bhAve vaDe saMyukta draya te chava che. ke prabha che? svarUpane prabhu che. koNe banAvyuM che? koIe banAvyA nathI. TakAnu - kima Adi pra dvArA jIvanA svarUpane jaNAve che temAM pahelo prazna pUche 1 dAra eTale jIvarapa vastune samajavAnA prakAra. jIvanuM saMpUrNa svarUpa samajavA mATe AvA AvA aneka prakAranI pUrvAcAryoe goThavaNa karI che, temAMthI ahiM kima Adi ane satpamApaNA Adi prakAre vahe chavanuM svarUpa samajAve che.
Page #158
--------------------------------------------------------------------------
________________ 14 pacasapraha-hitIyAra prazna-jIva e zuM che-jIvanuM zuM svarUpa che? uttara-epathamika, audayika, kSAyika, zApathamika, ane pariNAmika bhAve vahe cukta je dravya te jIva kahevAya che. eTale ke A bhAvamAMthI be traNa cAra ke pAMca bhAve jenI aMdara hoya che, te jIva ke AtmA kahevAya che. zaMkA-dayikabhAva nigadathI mAMDI saghaLAM saMsArI ane heya che, ane pathamika te keTalAkane ja hoya che, te pachI gAthAnI zarUAtamAM audarthika bhAvane cheDI zA mATe aupazamikabhAvanuM grahaNa karyuM che? uttara-jIvanuM svarUpa jaNAvatAM tenuM evuM svarUpa jaNAvavuM joIe ke je asAdhAraNa hoya. kAraNa ke e pramANe asAdhAraNa svarUpa jaNAve temaja anya padArthothI chava bhinna che evuM samajAya, anyathA na samajAya. A hetuthI audayikAdi grahaNa na karatAM aupanikAdi bhAnuM grahaNa karyuM che. eja hakIkata spaSTa kare che audayika ane pariNAmika e e bhAva te achavadravyamAM paNa ghaTe che, mATe te bhAve zarUAtamAM grahaNa karyA nathI. kSAvikabhAva aupathamika bhAvapUrva kaja thAya che, kAraNake kaI paNa jIva upazamabhAva pAmyA vinA kSAvikabhAva prApta karauM ja nathI. kemake anAdi mithyAtvI pahelIvAra upazama samyakatvaja prApta kare che, mATe tene paNa zarUAtamAM na mUko. zApathamikabhAva aupathamikabhAvathI atyaMta bhinna nathI, tethI zarUAtamAM aupathamika bhAvanuM grahaNa karyuM che. prazna 2-jI konA prabhu-savAmi che? uttara- pitAnA savarUpanAja pite svAmi che. A nizcayanayane abhiprAya che. kAraNa ke karmothI chuTA thayelA AtmAo kaI keInA savAminathI, paraMtu tathAsvabhAve pitAnA 2varUpanA ja pite savAmi che. saMsAramAM je sarAmi-sevakabhAva jaNAya che, te kammarUpa upAdhithI utpanna thayela hovAthI pASika che, vAstavika nathI. prazna -jene koNe banAvyA che? uttara-one keIe banAvyAja nathI, paraMtu AkAzanI jema akRtrima che. hamezAM eka niyama che ke utpanna thayelI vastune jarUra nAza thAya. je jIva utpanna thayela hoya te tene paNa nAza thAya. paraMtu tene keIkAle nAza thate nahi hovAthI akRtrima che. ' je vastunuM je varUpa eTale ke je guNa athavA dhama batAvavAmAM Ave te svarUpa te jAtanI dareka vastumAM hoya ane te sivAyanI vastumAM na ja hoya te asAdhAraNa ravarUpa kahevAya, jema- upaga e cha nuM svarUpa che, te saghaLA chavAmAM adhika vA nyUna pramANamAM ane koI upayoga avazya hoya che ane jIva sivAyanI vastumAM upayoga heta ja nathI, mATe upayoga e jIvanuM asAdhAraNa svarUpa kahevAya.
Page #159
--------------------------------------------------------------------------
________________ bIkAnuMvAta sahita. B TIkAkAra mahArAja lakhe che ke-jIve akRtrima che tenu yuktipUrvaka, savistRta svarUpa dharma saMgrahazinI TIkAmAM kahyuM che, tyAMthI joI levuM. ahiM graMthagauravanA bhayathI kahevAmAM AvyuM nathI. 2 / '' kattha sarIre loe va haMti kevazcira savvakAlaM tu / kai bhAvajuyA jIvA dugatigacaupaMcamIsehiM // 3 // kutra ? zarIre leAke vA bhavanti kiyacciraM ? sarvvakAlaM tu / katibhAvayutA jIvAH? dvikatrikacatuSpaJcamiH // 3 // jIva kayAM rahe che ? zarIra athavA lekamAM rahe che. keTaleA kALa jIva rahevAnA che ? savakALa rahevAnA che. keTalA bhAva yukta jIvA hAya che? be traNa cAra ke pAMca bhAva yukta jIve hAya che, TIkAnuM.--pUrvanI gAthAmAM jIvanuM svarUpa samajavA traNlR praneA karI tenA uttara ApyA che. A gAthAmAM bIjA traNa praneA karI tenA uttara Ape che. prazna 4-jIvA karyAM rahe che? uttarajIvA pAta-peAtAnA zarIramAM rahe che, athavA lAkamAM rahe che. temAM sAmAnya vicAra karatAM jIvA leAkamAM rahe che, alAkamAM nahi. kAraNa ke tathAsvabhAve dharmAstikAya, adharmAstikAya, jIva ane pudgalAne alekamAM abhAva che. vizeSa vicAra karatAM peAta zvetAnA jIva pAtapeAtAnA zarIramAM rahe che, peAtAnA zarIrathI maheAra rahetA nathI. kAraNa ke zarIranA paramANuo sAthe AtmapradezanA pANI ane dUdhanI jema paraspara ekAkAra saMbaMdha che. kahyuM che ke jIva ane pudgala paraspara ekAkArarUpe rahelA che, temAM mA jIva che ane A zarIra che evA vibhAga thaI zakatA nathI. jema pANI ane dUdha ekAkArarUpe rahelA che temAM A pANI ane A dUdha evA vibhAga thaI zakatu nathI. prazna pa--chavA keTalAkALa paryaMta jIrUpe raheze ? tenA nAza kayAre thaze? uttara-sarvadA jIve. jIvarUpe raheze, keAI kALe tene nAza thaze nahi. ahiM trIjA praznanA uttaravaDe jIve anadikALathI che ema kahyu. ane A praznanA uttaravarDa anaMtakALaparyaMta jIvA jIvarUpe rahevAnA che e kahyuM. tAtya e ke jIvAne kAIe banAvyA nathI tethI anAdi kALathI che, ane anatakALa paya"ta rahevAnA che. eTale ke anAdi anaMta che, ema samajavuM. ; jyAre ema che tyAre mukta avasthAne prApta thayelA AtmAe paNa peAtAnI e sthi vimAMthI kAI kALe naSTa thaze nahiM, paraMtu ha Mmeza mATe jJAna darzana Adi peAtAnA svarUpa
Page #160
--------------------------------------------------------------------------
________________ pathasa paddhitIyakAra mAMja raheze, ema mAnavuM joIe; A kahevAvaDe keTalAka bauhAdi anya dazanIonuM khaMDana karyuM che, ema samajavuM. teo A pramANe kahe che-elivAI gayele TIve pRthvImAM nIce jato nathI, AkAzamAM uce jatuM nathI, paraMtu tyAMja raho charta rahe-telanA kSaya thavAthI olavAI jAya che. tema saneha-rAgadveSanA kSaya thavAthI nivRtti-kSane prApta thayela AtmA paNa pRthvImAM nIce jate nathI, AkAzamAM uMce jato nathI, tema kaI dizA ke vidizAmAM paNa jo nathI, paraMtu tyAM ja rahyo chato dIvAnI jema olavAI jAya che, arthAta tene nAza thAya che." tathA arihaMtanA maraNonmukha cittanuM pratisaMdhi anusaMdhAna hotuM nathI, paraMtu dIvAne jema niva-nAza thAya che, tema citta-AtmAne meza thAya che , A matavALAe tela thaI rahevAthI olavAI gayelA dIvAnI jema AtmAne mikSa mAne che. A mata pramANe AtmAne mokSa thayA pachI AtmA jevI vastu rahetI nathI. A kathananuM "AtmA anAdi anata che ema kahevAvaDe baMDana karyuM che. kAraNa ke je varatu sata che tene keI kALe nAza thatuM nathI. paryAya-avasthAo bhale badalAyA kare paraMtu mULa dravya kAyama rahe che. prazna-jI upazamAdi keTalA bhAvake yukta hoya che? uttara-keTalAka che e bhAva yukta, tema keTalAka traNa ane cAre bhAve yukta haiya che, ane keTalAka pAMce bhAva cuMkta paNa hoya che. prazna-upadamAdi keTalA bhAve che? tenuM zuM svarUpa che ane tene kika-trikAdi coga zI rIte thAya che.? , uttara-upazamAdi cha bhAve che. te A pramANe audayika, aupazamika, kSAyika, kSApathamika, pAriNAmika ane sAtrimAsika, have tenuM svarUpa kahe che, te A pramANe 1 audacikabhAva-karmanA udayathI utpanna thayelA je vasvabhAva. jema dhanA udayathI AtmA iMdhI, rAganA udayathI rANI vigere. te be bheTe che. 1 udaya, 2 udayaniSpanna temAM udaya eTale pitatAnI zakti pramANe phaLa ApavA mATe sanmukha thayelA karmonA phaLane te te rUpe anubhava kare che. ahiM udaya zabdathI vArthamAM IkaNa pratyaya karI audayika zahada banAvela che. ane karmonA udayavahe utpanna thayela je jIvasvabhAva te udayaniSpanna ahiM tenA nivRtta IkaNa pratyaya karI audayika zabda banAvyuM che, ema sarvatra samajavuM. uMdayaniSpanna be bheTe che.-1chavaviSayaka, 2 avaviSayaka, temAM narakagati AdikarmanA udayathI utpanna thayela nArakatva Adi paryAyanA pariNAmarUpa jIvaviSayaka audavika bhAva che. kAraNa ke nArakatavAdi chavanA bhAvA-paryAye narakagati Adi karmonA udayathI utpanna thayelA che, tethI vibhAvika che. svAbhAvika nathI. ,
Page #161
--------------------------------------------------------------------------
________________ rakAvoTa sahita : 127A graMthamAM kahyuM che ke audayika bhAvatu zuM svarUpa che audathikabhAva be bhede kaho che. te A pramANe- udaya, 2 udayaniSpanna, udaya eTale zuM? ATha prakAranI karma prakRtienA kAne anubhava karAve te udayarUpa audAyaka bhAva che. udayaniSpanna be leke kahyo che. 1 chatraviSayaka udayaniSpanna, 2 jIvaviSayaka udayaniSpanna. dayanipanna audayika eTale zuM? udayaniSpanna audayikabhAva aneka bhede jaNAvela che, te A mANe-nArakapaNuM, tithIpaNuM, manuSyapaNuM devapaNuM, pRthvIkAyapaNuM, amukAyapaNuM, teukAthapaNuM, vAyukAyapaNuM, vanaspatikAyapaNuM, trasakAyapaNuM, dhakapAyi, mAnakaSAyi, mAyAkapANi, bhakayAyi, strIvedI, puruSada, napuMsakadi, kRSNalezyA, nIlayA, kApetaleyA, tetezyA, pAlezyA, zukala vezyA, mithyASTipaNuM, aviratipaNuM, ajJAnipaNuM, AhArakapaNuM, chArthapaNuM, sagapaNuM, saMsArAvasthA ane asiddhAvasthA. A badhA bhAve jIvane karmonA udayathI utpanna thayelA che, tethI te jIvedaya niSpanna kahevAya che. achadayaniSpanna eTale jIve grahaNa karelA audArikAdi zarIramAM kamaranA udayathI utpanna thayela je vadi pariNAma. te A pramANe-dAridi zarIra e pudagalanuM grahaNa, te pudagalone te te zarIrUpe pariNAma, tathA zarI2mAM vaNe gadha rasa ane sparzarUpa pariNAma, A saghaLuM karmanA udaya sivAya thatuM nathI, tethI te a niSpanna audayikalAva kahevAya che. 2. pAmikabhAva be bhede che. 1 upazama, 2 upazamaniSpanna. temAM rAkhathI DhaMkAyelA agninI jema karmanI sarvathA anudayAvasthA, pradezathI paNa udayane je abhAva te upazama, eTale ke karmane evI sthitimAM mUkI devA ke rasathI ke pradezathI phaLa na Ape te upazama. AvA prakAranA upazamane soMpazama kahevAmAM Ave che, ane te mAhanIyakarmane ja thAya che. bIjA koI karmane thato nathI. kaI che ke- sarvopazama mehanIyane ja thAya che. ahiM upazama zabdane svArthamAM IkaNa pratyaya karavAthI pathamika zabda bane che. kanmanA sarvathA upazama thavA vaDe utpanna thayela je jIvavabhAva te upazamaniSNana. ane te dhAdi kaSAyenA udayane sarvathA abhAva thavAthI tenA phaLarUpe utpanna thayela parama zAMta avasthArUpa jIvane pariNAma vizeSa che. ahiM upazama zabdathI tenA nivRtta arthamAM IkaNa pratyaya thaI.Apazamika zada banyo che. te pathamikabhAva aneka prakAre che. te A pramANe-upazAMta veda, upazAMta dha, upazAMtamAna, upazAMtamAyA, upazAMtalabha, upazAMta dazamohanIya, upazAMtacAritra mehanIya. ahi veda ane ThedhAdi cAritramohanIyane sarvathA upazama thavAthI upazamabhAvanuM zyAkhyAta cAritra, ane dazamohanIyane sarvathA upazama thavAthI upazamabhAvanuM samyakatva upana thAya che. 3. zAyika bhAva paNa be bheTe che. 1 kSaya, 2 ane kSayaniSNana. temAM kSaya eTale ane sarvathA abhAva. kSaya eja kSAyikabhAva, ane kamene sarvathA abhAva thavAthI tenA phaLarUpe utpanna thayela chavane je vicitra pariNAma vizeSa te kSayaniSpanma. te A pramANekevaLajJAnAvaraNIya karmanA sarvathA kSayathI utpanna thayela kevaLajJAniva e pramANe kevaLadazaniva. kSINamatijJAnAvaraNava, kSIkRtajJAnAvaraNava, kSINaavadhijJAnAvaraNa kSINamana paryavettAnAvaraNava
Page #162
--------------------------------------------------------------------------
________________ 128 thacasaMgraha dvitIyadvAra thAvata kSINavIyatarAtva, ane muktava, A saghaLA bhAve kamane sarvathA nAza thavAthI tenA phaLarUpe utpanna thayelA che tethI te kSayaniSpanna kahevAya che. ahiM kSayathI utpanna thavA vaDe thayele je jIva svabhAva te kSAyikalAva evo vyutpajyartha thAya che. 4 kSApazamikabhAva paNa be prakAre che. te A pramANe 1 kSayapazama, 2 ane kSaye. WpazamanihAna, temAM udayamAM AvelA kampAMzano kSaya ane udayamAM nahiM AvelA kampazane vipAka Athayi je upazama te pakSapazama. ane te.jJAnAvaraNa, darzanAvaraNa, mohanIya, ane aMtarAya e cAra ghAtikarmane ja thAya che, anya kammarano thatuM nathI. pazama eja zApathamika, vArthamAM IkaNa pratyaya karavAthI thAya che. tathA ghAtikanA kSapazamathI utpanna thayela matijJAnAdi labdhirUpa AtmAne je pariNAmavizeSa te kSapazamaniSpanA kahevAya che. siddhAMtamAM kahyuM che ke-kSapazamaniSana e zuM che? kSaye pazamaniSpanna aneka prakAre kahela che. te A pramANe-kSApazamika AminibAdhikajJAnalabdhi, e pramANe zrutajJAnalabdhi, avadhijJAnalabdhi, mana:paryavajJAnalabdhi, kSApazamika matiajJAnatA, kSApazarmika mRtaajJAnalabdhi, zApathamika vibhaMjJAna labdhi, zApathamika samyagazanalabdhi, kSApazamika samyamicchAdana labdhi, zApathamika sAmAyikalabdhi, zApathamika depasthApanIyaladhi kSApazamika parihAravizuddhikalabdhi, kSApathamika slamasaMparathalabdhi, zApathamika deza viratilabdhi, kSApazasika dAnalabdhi, kSApathamika lAlabdhi, kSApathamika galabdhi, 1 udayamAM AvelA kane kSaya ane udayamAM nahi AvelAno upazama te pazama kahevAya. ahi upazama zabdanA be artha karavA joIe. upazama eTale udayaprApta kane kSaya ane sattAmAM rahelA kammarane periNAmane anusarI hIna zaktivALA karI evI sthitimAM mUkavA : va. kaLa na Ape. A artha mohanIya kammamA lAgu paDe che. miyAtva ane anaMtAnubadhi Adi bAra kaSA ne kSaye pazama thAya che, tyAre teonA udaya prApta aMzane pariNAmane anusarI hIna zaktivALA karI evI sthitimAM mUke che ke savarUpata. phaLa na Ape tyAreja samyaphava, dezavirati ane sarvavirati cAritrarUpa guNa utpanna thAya che. ' upazamane bIjAtha-udayamApta azano kSaya ane udaya aprApta aMzane pariNAmane anuNarI_ mAtra hIna zaktivALA karavA. A artha zeSa traNa ghAti kane lAgu paDe che. teonA udaya prApta aMzane kSaya kare che, ane udaya aprApta aMzane pariNAmonusAra hIna zaktivALA kare che, teone svarUpatA phaLa na ApI zake tevI sthitimAM mUkelA nahi hovAthI teone sodaya paNa hoya che, chatA zakti ochI karelI hovAthI guNanA vighAtaka thatA nathI. jeTalA pramANamAM tenI zakti ochI karI che, teTalA pramANamAM matijJAnAdi guNo pragaTa thAya che, eTalA mATe A traNa kampane udayAviha kSapazama kahevAya che. kSapazama ghAtione ja thAya, aghAtine nahi. kAraNa ke ghAti kalmano kSayapazama thAya te guNo ughADo thAya che. aghAti kamAI 'guNane dabAvatA nathI jethI tenA pazamanI jarUra hoya teo te vadhAre rithati ke vadhAre rasavALA have teja pitAne keravAyegya kArya karI zake che, mATe adhAti kammarane kSayapazama heI zaka nathI 2 mithyAtvane udaya nahi hovAthI sabhya mithyAdazalibdhine ahi gaNela che.
Page #163
--------------------------------------------------------------------------
________________ 129 TakAvA sahita. zApathamika upagalabdhi, kSApathamika vIlabdhi, sAcavazamika paMDitavIrthalabdhi, e pramANe bAla viyalabdhi, bAla5hitavIyalabdhi, kSApazamika endriyaladhi e pramANe cakSuIndriyalabdhi, dhrANejiyalabdhi, jihAIndriyalabdhi, sparzanendriyaladhi ItyAdi. A badhA bhAve ghAtikarmanA kSApazamathI utpanna thayelA hovAthI kSayapazamaniSpanna kahevAya che. 5. pariNamavuM-avasthita varatunuM pUrva avasthAnA tyAga karavAvaDe uttarAvasthAne kathAcita prApta thayuM che, eTale ke pitAnA mULa svarUpane choDayA vinA pUrva avasthAnA tyAga pUrvaka uttara avasthAne prApta karavI te pariNAma kahevAya che. kahyuM che ke pitAnA mULa svarUpane chAyA vinA athatara-anya svarUpane prApta thayuM te pariNAma kahevAya. sarvathA ekaja avasthAmAM rahevuM, athavA sarvathA anya svarUpane prApta thayuM, te rUpa pariNAma ahiM jJAtione ISTa nathI." pariNAma zabdane svArthamAM IkaNa pratyaya karavAthI pariNAma eja pANimika bhAva kahe. vAya che. tene sAdi ane anAdi evA be bheda che. temAM ghI geLa cakhA Asa ane ghaTAdi padArthonI navA junApaNA Adi avasthAe, tathA varSadhara parvata, bhavana, vimAna, phUTa, ane ratnaprabhA Adi pRthvInI pudagalonA maLavA vikharavAvaDe thayelI avasthAo, tathA gamanagara- AkAzamAM thatI bhinna bhinna AkRtio, saMdhyArAga, ukApAta, gajajA, mahikA-dhumasa, didAha-dizAmAM dekhAte agni, vijaLI, caMdrapaSicaMdra pharatu je gaLa kuMDALuM thAya che te, sUrya pariveSa, caMdra-sUryagrahaNa, IndradhanuSya ItyAdi aneka avasthAe zrAdi pariNAmika bhAve che. kemake te te jAtanA pariNAmo amuka amuka vakhate thAya che vaLI tene nAza thAya che. athavA temAM pudagalenA maLavA vikharavAvaTe ochAvattApaNu-raphare thayA kare che. tathA lekarithati, alaka sthiti, bhavyatva, abhavyatva, jIvava, dhamatikAyatva ItyAdirUpa je Ave che te anAdi pariNAmikabhAve che. kAraNa ke tenA svarUpamAM kaI jAtane pheraphAra thatuM nathI. pitAnA svarUpamAMja rahe che 6 nipAta eTale aneka bhAnuM maLavuM, te vaDe thayela te sAtripAtika cho bhAva che. to e ke audayikAdi bhAvenA e AdinA sAgathI utpanna thayela je avasthA vizeSa te sAtripAtika kahevAya che. koIpaNa jIvamAM eka bhAva heta ja nathI, paraMtu be traNa cAra ke pAMca bhAve heAya che. 1 mithyAtvI jIvanA vIryavyApArane bAlavIrya kahevAmAM Ave che. samyakavI ane dezaviratinA vIrvavyApArane bAyapaMDita, ane sarvavirati muninA vIryavyApArane paMDitavIya labdhi kahevAmAM Ave che. A saghaLI labdhine sAmAnya vIrSalabdhimAM samAveza thAya che, paraMtu spaSTatA khAtara bhinna gaNAvela che. 2 A labdhino matijJAna labdhimAM samAveza thaI jAya che, kAraNa ke A saghaLA labdhio atijJAnAvaraNIyanA pazamathI thAya che. paraMtu viroSa rapaSTatA khAtara judI gaNAvela che. 1 jyAre vikSita padArthanA aneka bhede heya che ane te bhedemAMnA kayAreka koI paNa eka kyAreka keI paNa be ema yAvata kayAreka dareka bhedane vicAra karavAnuM hoya che tyAre te vivaNita 18
Page #164
--------------------------------------------------------------------------
________________ 40 paMcamaha-dvitIyadvAra A pAMce bhAnA sAmAnyathI trikAdi sAge chavIsa bhAMgA thAya che. te A pramANe enA saMge daza, traNanA sage daza, cAranA sayAge pAMca, ane pAMcanA sAthe eka benA sAthe thatA daza bhAMgA A pramANe-1 audayika pathamika, 2audayika kSAyika 3 audayika kSApazamika 4 audayika pAriNAmika, 5 aupathamika kSAyika, 6 aupazamika sApazamika, 7 aupathamika pariNAmika, 8 kSAyika kSApathamika, 9 kSAyika pAriNAmika, 10 kSApazamika pariNAmika traNanA saMgavALA daza bhAMgA A pramANe-1 audayika kSApazamika kSAyika, 2 audavika parAmika, lApazamika, 3 audayika aupazamika pariNAmika, 4 auyika kSAyika kSApazamika, 5 audayika kSArika pariNAmika, 6 audayika kSApathamika pariNAmika, 7 pazamika kSAyika kSApathamika, 8 aupazamika kSAyika pAriNAmika, 9 aupathamika kSApazamika pariNAmika, 10 kSAyika kSApazamika pariNAmika. cAranA saMgathI thatA pAMca bhAMgA te a-1 audayika pathamika kSAyika kSApazamika, 2 audayika pathamika kSAyika pAriNAmika, 3 audayika aupathamika zApathamika pariNAmika 4 audayika kSAyika kSApazamika pariNAmika, 5 aupathamika zAyika kSApathamika pariNAmika. saravALe paccIsa padArthanA eka eka bheda AzrayI, bebe bhedanA, traNa traNa bhedanA ema yAvata te padArthanA jeTalA bheda hoya che tyAM sudhInA bhedonA bhAMgAo banAvavAmAM Ave che, AvA bhAgAe anukrame eka sagI dvisaMgI, trisa yogI ityAdi nAmathI oLakhAya che. te eka saMyogI Adi bhAMgA keTalA thAya te jANavA nIce lakhela paddhati ghaNI upayogI che. je vivakSita padArthane eka-disagI Adi bhAMgA banAvavA hoya te padArthanAmenI saMkhyA pramANe ekathI AraMbhI kramazaH a ka sthApanA karavI. te a kaeNnI barAbara nIce ulaTAime (pazcAnupUrvIe aMkanI sthApanA karavI, nIcenA aMkamAM je sarvathI prathama eka che tenI saMkhyA pramANa eka sagI bhAMgA thAya, have te ja saMkhyAne tenI pachI sthApana karela aMka vaDe guNI tenI samaNie rahela uparanI saMkhyAvaDe bhAgatAM je sapakhyA Ave te sigI bhAgAnI saMkhyA jANavI, te diyogI bhAMgAnI sa sthAne tenI pachI sthApana karela saMkhyAvaDe guNI tenI samaNie rahela uparanI saMkhyA vaDe bhAgatAM trisagI bhAgA Ave A rIte pachI pachI sthApana karela saMgAvaDe guNAkAra karI tenI tenI samaNie rahela uparanI saMkhyAvaDe bhAgatAM caturAgI Adi bhAMgA Ave. jema "bhAvanA saMbaMdhamAM vicAra karatAM "bhAva" pAMca che tethI anAme ekathI pAMca sudhInA akenI sthApanA karavI. jemake-1 2 3 4 5. A akenI barAbara nIce ulaTAime te ja A ke sukavA. jemake , nIcenA akaeNmAM sarva prathama pa ne aMka che mATe eka sagI bhAMgA 5 thAya, te 5nA aMkane tenI pachI sthApana karela aMka ja che tethI tenA vaDe guNatAM 50=0 thAya have te 20 ne te cAranI samaNie upara rahela saMkhyA 2 vaDe bhAgatAM 13=rU=10 eTale trisagI bhAMgA 10 thAya, e 104ra04=5, caturAgI bhAMgA 5 thAya, pa41=pakSI paMcasagI bhAga 1 thAya, A rIte vikSita padArthamAM eka hiMsagI Adi bhAMgAo jANI zakAya.
Page #165
--------------------------------------------------------------------------
________________ TIkAnuvAda sahita, 13 tathA pAMce bhAvanA sAgathI thate eka bhaMga kula chavIsa bhAMgA thAya che. A bhAMgAmAMthI krika gi eka, trika sacegi be, catuH gi che, ane paMca saMgi eka ema cha bhAMgAja ghaTe che, bIjA ghaTatA nathI. mAtra saMga racanA Azravine ja batAvyA che. ghaTatA bhAMgAnA jJAna mATe paNa te racanA upayogi che. have karyo bhaMga ke ghaTe che te batAve che-ddhika saMgi bhAMgAmAMthI kSAyika pariNamika e navame bhAge siho AzrayI ghaTe che. cAritra, dAnAdi labdhi, kSAdhikasamyakatva, siddhone kevaLajJAna darzana, kSAyika bhAve che, ane jIvava pariNAmika bhAve che. trikagi sAMgAmAne auyika sAthika pariNAmika e pAMcama bhaMga tathA oyika zApathamika pariNAmika e chaThTho bhaMga ema be bhAgA saMbhave che. temAM pAMcame bhaMga kevaLi Azrayi jANa. teone manuSyagati Adi audayika lAve, jJAna darzana Adi kSAyikabhAve, ane jIvavA bhavyatva e pariNAmika bhAve che tathA chaThTho bhaga cAre gatinA saMsAri jIva Ayi jANu. teone nArakatavAdi paryAya auvikabhAve, Indriya matijJAnAdi kSApathamikabhAve, ane jIvavA bhavyatva ke abhavyatva pariNAmikabhAve hoya che. A kAraNathI A bhaMga gatinA bhede cAra prakAre thAya che. te A pramANe narakagatimAM aucikabhAve nArakIpaNuM, sApathamika bhAve InDiyAdi ane pariNAmikabhAve jIvavA bhavyatva athavA jIvavA abhAva hoya che. tiyacagatimAM dacikabhAve tinitva, kSAropathamikabhAve indriyAdi. ane pariNAmika bhAve jIvavAdi ghaTe che. A pramANe deva ane manuSya gati AzrayI pazu vicAra karI le. Aja traNa bhAgamAM ce kSAyikabhAva jeDIe tyAre caturAga bhaMga thAya che. te A-dayika kSAyika kSApathamika ane pariNAmika. A catusaroge thatA cha bhAMgAmAne cA saMga che. A bhAbe paNa pUrvota trika saMvegi bhAMgAnI jema gatinA bhede cAra prakAre thAya che. temAM audayikabhAve manuSyatvAdi kSAyikabhAve samyakatva, kSApathamikabhAve matijJAnAdi ane pariNAsikabhAve chevatva ane bhavyatva hoya che. pUrve trika saMgi bhAMga sAthe aupathamikasAva jeDIye tyAre paNa cAsagi bhaga thAya che, ane te AzApathamika aupathamika audathika pariNAmika. A cAsagi bhAMgAmAne trIjo bhaMga che. A saMga paNa pUrvokta bhAMgAnI jema gatinA leke cAra prakAre thAya che. mAtra eTaluM viroSa che ke-kSAyika samyakRtvanA sthAne upazamasamyaphatava jANavuM paMcAgi bhAMga kSAyikasamyaka upazamaNi mAMDanAraneja ghaTe che anyatra ghaTate. nathI. te bhAge A pramANe dayika pathamika zAyika kSApazamika ane pariNAmika.
Page #166
--------------------------------------------------------------------------
________________ 132 pasaha-hitI dvArA temAM audayikabhAve manuSyagati Adi, aupazamikabhAve cAritra, kSAvikabhAve samyaphala, kSApathamikabhAve matijJAnAdi, ane pariNAmikabhAve jIva ane bhavyatva heya che. A pramANe avAMtara bhAMgAnA nI apekSAe kula paMdara bhaMga ghaTe che. kahyuM che ke- dayika kSApazamika ane pariNAmika e eka bhaga cAra gatinA bhede cAra prakAre che. e traNanI sAthe kSAyika joDatAM caturAzi bhaganA paNa cAra bheda thAya che. athavA kSAyikAne sthAne upazama joDatAM paNa cAra gatinA bhede cAra bheda thAya che. 1 A pramANe bAra tathA upazamazreNine pacacegi eka laMga, kevaLi mahArAjane trika rAzi eka bhaMga, ane siddhane ki sacAgi eka laga, A pramANe sAtripAlikabhAvanA paMdara bheda ghaTe che." 2, A pramANe paMdara bhaMganI apekSAe dhika trika catuSka ane pAcakarUpa sAvipAtikabhAvacukta ja hoya che. gAthAmAM eja hakIkata kahI che. "suvighavAranI be traNa vAra ane pAMca bhAvavaDe yukta cha hAtha che. A pramANe bhAve savarUpa, tenA hika saMge thatA bhAMgA, tathA kayA kayA bhAMgAe kevI rIte ghaTe che te kahyuM. have trIjI gAthAmAM ja kayAM rahe che? e praznanA uttaramAM che zarIramAM rahe che ema kahyuM che. e prasaMgathI je cha jeTalA zarIramAM saMbhave che tenuM pratipAdana kare che suraneracyA tisu tisu vAupaNiditirikkha cau causu / maNuyA paMcasu sesA tisu taNusu aviggahA siddhA // 4 // suranArakAvipu triSu vAyupaJcendriyatiryaJcaH catucatuSu / manujAH paJcasu zeSAstriSu tanuSvavigrahAH siddhAH // 4 // artha ane nArake traNa traNa zarIramAM hoya che. vAyu ane paMcendriyatitha"cAM cAra cAra zarIramAM hoya che. manuSya pAMca zarIramAM ane zeSa jIve traNa zarIramAM hoya che. siddha bhagavAna azarIrI che. TakAnuDa-deva ane nAradIo traNa traNa zarIramAM hoya che, arthAta tene traNa traNa zarIra hoya che. te traNa zarIre Aaujaya, kAmaNa ane vaidiya, vAyakAyanA jIne ane garbhaja pacendriya ti"ne cAra cAra zarIra hoya che. temAM traNa zarIra pUrve kahyAM che ane cothuM dArika zarIra hoya che. ahiM vaikriya zarIra vediyaladhi saMpanna vAyukAya ane rAja tiyAne heya che, badhAne hetuM nathI. manane pAMce zarIra hoya che. temAM kriyazarIrakriyalabdhivALAne, ane AhAraka
Page #167
--------------------------------------------------------------------------
________________ TIkAnuvAda sahita zarIra AhArakalabdhi saMpana capUrvadharane hoya che. dArika tijasa kAmaNa e traNa zarIra te sAmAnyataH saghaLA tiyaca ane manuSyane hoya che. zeSa ekendriya Indriya Indriya cauridiya asaMsi pacendriya tiya ane azi manuSyane hArika tejasa ane kAmaNa ema traNa traNa zarIra hoya che. tathA naNa thayA che saghaLA kamamalarUpa kalaMka jeone evA siddhone eka paNa zarIra hotuM nathI. 4 A pramANe kima Adi devaDa prarUpaNA karI. have satparAdi devaDe prarUpaNA kare che. atpAdi nava pade A pramANe che. 1 satpadaprarUpaNa, 2 kapramANa, 3 kSetra, 4 spanA, 15 kALa, 6 aMtara, 7 bhAga, 8 bhAva, ane 8 apamahuva, temAM pahelAM satpaDhaprarUpaNA puDhavAi cau cauhA sAhAraNavaNaMpi saMtayaM sayayaM / patteyapajapajA duvihA sesAu uvavannA // 5 // pRthivyAdayazcatvAracaturdA sAdhAraNavanamapi santaH satatam / pratyekaparyAptakAparyAptakA dvividhAH shessaastuuppnnaa:-||5|| atha-pRthivIkAyAdi cAra cAra prakAre, sAdhAraNa vanaspatikAya paNa cAra prakAre, pratyeka vanaspatikAya paryApta aparyApta ema be prakAre niraMtara vidyamAna hoya che. ane zeSa jI. pahelAMnA utpanna thayelA hoya che, upajatAnI bhajanA samajavI. TIkAnuM-chavasthAnakamAM jIvanI vidyamAnatAne je vicArate satpadaprarUpaNA kahevAya che. temAM pRthvIkAya, akAya, teukAya, ane vAyukAya e dareka sUkSama ane mAdAra tathA thayA ane apamAnA bhere cAra cAra prakAre che, kula seLabheda thAya che tathA sAdhApaNa vanaspatikAya paNa sUkSama ane bAdara tathA paryAptA ane apayAnA bhede cAra prakAre che. tathA pratyeka vanaspatikAya paNa apayA ema be bheTe che. kula ekendriyanA bAvIsa ceta thAya che. te dareka bheda pUrva utpana thayelA, ane utpanna thatA ema banne prakAre che. ahiM A gAvIze bheTavALA cha pUrva utpanna thayelA ane vartamAnakALa utpanna thatA niratara hoya che, tene virahakALa nathI. ahiM pUrva utpanna thayelA ane utpanna thatA ema je kahe che, te ja vakhate ziSya jI mahArAjane prazna pUchuM ane tene guru mahArAja uttara Ape te apekSAe samajavuM zeSa beIndriya, indriya, caundriya, ane asaMpicendriya e dareka paryApta ane
Page #168
--------------------------------------------------------------------------
________________ 13 "cala prathamakAra aparyApta tathA saMkSipaMcendriya paryApta e sarva prakAranA cha pUrva utpanna thayelA niraMtara vidyamAna hoya che. paraMtu utpanna thatA hoya che, tema nathI paNa hatA. gAthAmAMnA "tuM" zabda anekArthaka hevAthI saMgni labdhi aparyAptA pUrva utpanna thayelA tathA utpanna thatA ema baMne prakAre bhajanIya che eTale ke utpanna thayelA hoya che tema nathI paNa hatA. prazna--utpanna thatA hoya che tema nathI paNa hatA, ema zI rIte jANI zakAya? uttaralabdhi aparyApta saMkSine sthitikALa aMtamuhUrta pramANa che, kAraNa ke teonuM Ayu teTaluMja hoya che. ane teone utpatti A zayi virahAkALa bAra muhUrtano che. have utpana thayA pachI virahakALa paDe, ane utpanna thayelA pitAnuM Ayu pUrNa karI maraNa pAme te kaMIka adhika agIAra muhu parvata eka paNa labdhi aparyApta saMsi paMcendriya pUrve utpanna thayela ke utpanna thato hoI zake nahi. tethIja pUrva utpanna thayelAnI paNa bhAjanA jaNAvI che. zaMkA-beIndriya teIndriya caurindriya asatti pacendriya labdhi aparyApta paNa aMtamuhUrtanA AyuvALA che, ane viraha paNa aMtamuhUrtane anyatra kahevAya che. te teo paNa pUrve utpanna thayelA bhajanAe kema na hoya? eTale ke labdhi apathIta saMjhinI jema teo pUrve utpanna thayelA hoya ke na paNa haiya ema kema na bane? uttara-ahiM kaI cheSa nathI. kAraNa ke virahamALathI teonA Ayuna aMtamuhUta mahuM che. eTale virahakALa pUrNa thavA chatAM paNa pUrvanA utpanna thayelA che vidyamAna hoya che, tethIja pUrve utpanna thayelA che AzrayI bhAjanA kahI nathI. prazna-virahakALathI AyunuM aMtamuhUta moTuM che e zI rIte jANI zakAya? uttara-anya graMthamAM kaI kaI rAzio nitya che, eno jyAM vicAra cAlyA che, tyAM je nityAzio gaNAvI che, tenI sAthe laSi aparyApta beIndriyAdinI paNa gaNanA karI che. ane e gaNanA tyAreja thaI zake ke virahakALathI AyunuM aMtarmuhUrta moTuM hoya. 5 A pramANe jIvanA caude lene satpadaprarUpaNA vaDe vicAra karIne have te cauda bhedamAMnA chelalA lene cauda guNasthAnakanA de cauda prakAre satpadaprarUpaNA dvArA vicAra karavo joIe tethI guNasthAneja yAdaprarUpaNA vaDe vicAre che- micchA aviraya desA pamattaapamattayA sajogi ya / savvaddhaM iyaraguNA nANAjIvesu vi na hoti // 6 // mithyAdRSTayo'viratadezaviratAH pramavApramattakAH sayogI ca / saddhiAmitaraguNA nAnAjIveSvapi na bhavanti // 6 //
Page #169
--------------------------------------------------------------------------
________________ TIkAnuvAda sahita atha-mithyANi avirati dezavirati pramatta apramatta ane sagi kevaLi guNasthAnaka sarvakALa hoya che. Itara guNasthAnake nAnA jIvanamAM paNa sarvadA hotA nathI. 6 TIkAnu--midaSTi, avirati samyagdaSTi, dezavirati, pramara, apramatta, ane sAgi kevaLi A cha guNasathAna sarvakALa hoya che. A cha guNasthAnakavartI cha niratara hoya che. zeSa sAsvAdana samyagRSTi, miza, apUrvakaraNa, anivRtti bAhara caMparAya, salamasaM5zaya, upazAMtamUha, kSINameha, ane agi kevaLi e ATha guNasthAnake eka jIvamAM te dUra raho para aneka jIvamAM paNa sarvakALa hetA nathI. A ATha guNasthAnavata cha savakALa vidyamAna hotA nathI. je kaI vakhate hoya che te AThamAMthI kaMIpaNa eka guNasthAnake hoya che, keI vakhate keIpaNa be, keI vakhate kaiI paNa traNa guNasthAnake heAya che, ema thAvat ADe guNasthAnaka para paNa keI vakhate jI hoya che. vaLI temAM kei vakhata eka jIva hoya che, koI vakhata aneka jIve hoya che. aneka eTale keTalA tenI nizcita saMkhyA AgaLa upara kaheze. koI vakhata na heya te AmAMnA keIpaNa guNasthAnake kaIpaNa jIva heta nathI. keIpaNa guNasthAnakapa2 cho na hoya te keTale kALa na hoya te AgaLa upara virahAkALamAM kaheze. 6 have e ATha guNasthAnakanA eka-ddhikAdinA saMge saravALe jeTalA le thAya che, te zera batAvavA karaNu gAthA kahe che- igaduga jogAirNa Thaviyamaho egaNega ii juyalaM / igi jogAu dudu guNA guNiyavimissA bhave bhaMgA // 7 // ekadvikayogAdInAM sthApayitvA'dhaH ekabahutvamiti yugalam / ekayogAt dvidviguNaM guNitavimizrA bhaveyurmagAH // 7 // athaeka kika Adi sagi bhAMgAnI nIce eka anekanuM yugala sthApavuM. pachI eka sogathI AraMbhI bamaNuM karI be meLavavA. tyArapachI temAM jenI sAthe guNAkAra karyo che, te saMkhyA meLavavI eTale kula bhAgA thAya. TIkAnu - eka be traNa Adi dareka sa ganI nIce eka ane anekarUpa yugala mUkavuM. tyArapachI je padanA saMganI laMga saMkhyA kADhavI hoya te padanA saMcAganI nIce rahela cugala bagaDAne tenI pUrvanA paDhanA saMganI saMga saMkhyAsAthe guNakAra kare, temAM be meLavavA, ane jenI sAthe guNakAra karyo che, te saMga saMkhyA Ave. 1 micchAdaSTi jI pUrva utpanna thayelA ane utpanna thatA niraMtara hoya che. zeSa pAMca guNarayAnakavALA jI para utpanna thayelA niraMtara hoya che, paraMtu utpanna thatA hoya che, tema nathI paNa hatA. kAraNa ke tene virahakALa hoya che. virahAkALa AgaLa upara kaheze.
Page #170
--------------------------------------------------------------------------
________________ 136 paMcamaha-dvitIyakAra tene vizeSa vicAra A pramANe che-jeTalA guNasthAnake vikalpa hoya che, ke jenA eka anekanA bhedanI saMkhyA jANavA IcchIe chIe, teTalA asata kalapanAe biMdue, mUkavA. ahiM bIjuM, trIju, AThamAMthI bAra sudhInA pAMca, ane caudamuM kula ATha guNasthAnake vikalpa hoya che, mATe ATha biMduo sthApavA, ane te dareka biMdunI nIce bene AMka mUka. te A pramANe- 2 8 26 80 24ra 728 2186 6560 temAM eka eka padanA be bhAMgA thAya che. te A 0 0 0 0 0 0 0 0 pramANe-eka, ane aneka, te be bhAMgA pilA 2 2 2 2 2 2 2 2 biMdu upara mUkavA, be padanA ATha bhAMgA thAya che. te A pramANe-upara kahyuM che ke je padanI saMga saMsthA kADhavA IchayuM hoya, tenA pahelAMnA padanI je bhaga saMkhyA hoya tenI sAthe guNavA, tema be meLavavA, ane jenI sAthe guNAkAra karyo che, te saMkhyA meLavavI, eTale kula bhAMga thAya. ahiM be padanI saMga saMkhyA kADhavI che, mATe tenI pUrvanA eka padanA be bhAga thatA hovAthI te be sAthe bene guNAkAra karavA eTale thAra thAya, temAM be meLavavA, ane benI sAthe guNAkAra karyo che mATe te saMkhyA meLavavI eTale be padanA ATha bhAMgA thAya e ATha bhaMga bIjA biMdu upara mUkavA. prazna-be padanA te cAra ja bhAMgA thAya, te A pramANe jyAre bIje ane trIje guNasthAnake jI hoya tyAre keI vakhate eka eka jIva heya, keI vakhata bIjA upara eka ane trIjA upara aneka haya, keI vakhata bIjA upara aneka ane trIjA upara eka haya, keI vakhate bIjA ane trIjA ane upara aneka hAtha A pramANe vicAratAM be pAnA cAja vikalathI thAya che, adhika eka paNa thatuM nathI, te pachI kema kahe che ke be padanA ATha bhAMgA thAya che! uttara-tamArI zaMkA amArA abhiprAya nahi samajatA hovAthI ayukta che. amAre abhiprAya A pramANe che. sAravAdana ane mizra e bane hamezAM avasthita hoya, ane bhajanA mAtra anekapaNAne Azrathineja hoya te tamArA kahevA pramANe be padanA cAra lAMgA thAya. paraMtu jayAre sAvAdana ane mizra e savarUpeja vikalpa haya, jemake-kaI vakhate sAravAdana hoya, keI vakhate miza hAya, keI vakhate bane che. temAM kevaLa sAravAdana heya tenA eka aneka AzrayI che, ema mizranA paNa be, ane baMne yugapatuM hoya tyAre tamArA kahevA pramANe cAra A pramANe be padanA ATha bhAMgA thAya che. A pramANe traNa padanA bhAMgAno vicAra karIe tyAre traNanAM sAganA te a8i bhAMgA levA joIe, paraMtu tenI aMtargata eka eka padanA ane babbe padanA paNa levA joIe, tethI traNa paDhanA chavIsa bhAMgA thAya che.
Page #171
--------------------------------------------------------------------------
________________ TakAvAda sahita ka7 * A pramANe AgaLa upara paNa bhAMgIne vicAra karI le. ahiM patanA bhAMgA lIdhA che, tethI e padanA bhAMgA laIe tyAre eka eka padanA paNa bhAga hoya che, mATe be padanA ATha, ane traNa padanA bhAMgA laIe tyAre eka eka padanA, ane babbe padanA paNa levAnA heya che, mATe traNa padanA chavIsa bhAMgA thAya che. have traNa padanA chavIna bhaMga thAya te A pramANe-traNa padanI pahelAnA be padanA ATha saMga hovAthI AThane bee guNavA, temAM be meLavavA, ane AnI sAthe guNAkAra karela hevAthI te ATha meLavavA eTale traNa padanA kula chavIsa bhAMgA thAya. A chavIsa bhAMgA trIjA biMdu upara mUkavA. ahi TakAmAM biMdu upara be ane traNa AdinA saMge thatA cAra ane ATha Adi zAMgAo mUkavAnuM kahyuM che. ahi be traNa Adi padanA ATha ane chavvIsa Adi bhAMgA cUkyA che. kAraNa ke pAchalI saMkhyA sAthe guNavAnuM sugama paDe. 1 eka anekanA vikalpa samajavA mATe jeTalA guNasthAnake vikalpa hoya che tenA bhAMgAo samajavA joIe. jayAre AThamAMnuM koI paNa eka guNasthanaka heya tyAre tenA ATha vikalpa thAya. jyAre AThamAMnA koI paNa be heya, jemake-I vakhata bIjuM trIjuM hoya, I vakhata bIjuM AThamuM heya, ema judA judA be guNasthAnakanA sayAge aThThAvIsa bhaMga thAya, ema trikoNe chappana, caturasage sIra, pacasage chapanna, pa ge aThThAvIsa, sasa sage AMTha, ane jyAre AThe guNasthAnake jIvo hoya tyAre aSTa vege eka bhaMga thAya A pramANe guNasthAnakanAM bhAMgA thAya. have te te bhAMgAomAM koI vakhata eka jIva hoya, keI vakhata aneka jIvo hoya, te eka anekanA paNuM ghaNuM vika thAya, jemake AThamAMnuM koI paNa eka guNasthAnaka hoya tyAre temAM koI vakhata eka jIva hoya, koI vakhata aneka jIva haiya, eTale eka eka guNarathAnaka hoya tyAre anekanA bhede babe vikalpa thAya, eTale ATha guNasthAnakanA seLa vikalpa thAya. jyAre koI paNa be guNasthAnaka hoya, jemake bIjuM ane trIjuM guNasthAnaka haya, tyAre koI vakhata e bane guNasthAnakapara eka eka chatra heya, koI vakhata bIjA upara eka trojA upara aneka cha hoya, koI vakhata trIjA upara eka bIjA upara aneka jIvo heya, keI vakhata bIjA trIjA ema banne upara aneka hoya. A pramANe jayAre koI paNa be guNarathAnaka hoya, tyAre tenA eka aneka cho Ayi cAra vikalpa thAya. drika sacAgi aThThAvIsa bhAMgA che tene cAre guNatA kula eka bAra bhaMga eka anekanA thAya. e rIte vikAsane guNasthAnakanA chappana bhaMga thAya tenA eka eka vikasAyege eka anekanA ATha ATha bhaMga thAya eTale kula cAra aDatAlIsa bhaMga thAya. catuHsaMge guNarathAnakanA sittera bhaMga thAya temAMnA eka eka caturasage eka aneka chavA Ayi seLaseLa vikapa thAya, tethI sitterane seLe guNatA eka anekanA kula agIAra vIsa vikalpa thAya.
Page #172
--------------------------------------------------------------------------
________________ paMcasa grahadvitIyadvAra have cAra paTTanI bhaMga sa`khyA kahe che-pUrvanI trazu paTTanI bhaMga sakhyA avvIsa sAthe benA guNAkAra karavA eTale khAvana thAya, temAM e meLavavA, ane temAM pAchaLanA chavvIsa bhaga meLavavA eTale ezI thAya. te cAra padmanA bhAMgAe samajavA, te cothA biTTu upara mUkavA. 13 have pAMca padanA bhAMgA kahe che-pUrvanA cAra padmanA e'zI bhAMgAne bee guNavA, temAM e meLavavA, ane eMzI sahita karavA, eTale kula pAMca padanA masA maitAlIma bhAgA thAya che. te pAMcamAM biMduM upara mUkavA. cha padanA bhAMgA kahe che-pAMca padanI khaseA betAlIsa bhaMga sakhyAne nIcenA agaDAe guNavA, temAM e meLavavA ane jenI sAthe mee guNyA che te khase khetAlIsa meLavavA eTale cha padanI kula bhaMga sakhyA sAtasA aThThAvIza thAya. te chaThThA biMdu upara mUkavA. have sAta padanI bhaga sammA kahe che-pUrvokta sAtasA aThThAvIzane bee gujItrA, temAM e meLavavA, pUrvokta bhagasakhyA sAtase aThThAvIza meLavavI eTale sAta padyanI kula bhaga sakhyA ekavIsasA thAsI thAya. tene sAtamA biMdu upara mUkavA, have ATha padanI bhaMga sakhyA kahe che-pUrvokta ekavIsasa byAsIne mee guNuvA, temAM e meLavavA, ane temAM sAta paTTanI bhaMga sakhyA ekavIsasA mAsI umeravI eTale ATha padanI kula saMkhyA pAMsaThaMsA ane sATha thAya che. cha paca sayeAge guNasthAnakanA chappana bhAMgA thAya ane eka eka bhaMgamAM eka aneka jIve Ayi trIsa trIsa vikalpa thAya. tethI khatrIse guNutA eka anekanA kula sattarasA khANu bhaMga thAya. SaTsa cege guNasthAnakanA aThThAvIsa bhaMga thAya. e anekanA ceAsA vipa thAya tethI ceAsaDe guNutAM samaige eka aneka chavA Ayi kula sattarase bANu bhaMga thAya. temAMnA dareka bhagamAM eka aneka jIvA Ayi ATha sAthe guzAkAra karatA kula eka hajAra ceAvIsA saptasacAge guNusthAnakanA ATha bha ga thAya, vikalpa karIe te ekasA aThThAvIsa bhaMga thAya tenA laga thAya. anekanA vikalpa bhase chappanna thAya. ane sADha bhAMgA thAya che. aSTa sa`ceMge guNusthAnakanA ekaja sama che, temAM eka tene eke zuzutA kula bhaMga paNa teTalAja thAya. kula pAMsase caturthI zrathamAM kiAdi saMcAganA eka anekanA A pramANe bhAMgA kalA che. A graMthamAM eka me traNa Adi padanA bhAMgA lIdhA che. jyAM padanA bhAMgA levAnA haiAya tyAM je padanA levAnA hAya tenI atagatanA darekanA bhAMgA levAnA hoya che. jemake-traNa paTTanA e anekanA sAMgA levAnA hoya temAM eka padanA ane babbe paTTanA paN levAnA haiAya che. dAkhalA tarIke traNa padanA levAnA hAtha, tyAre traNa padamAM eka eka pada trazu hetrAvI ane te eka eka padanA kha lIMga thatA hAvAthI che, e padanA traNa vikalpa thatA haiAvAthI ane babbe padamAMnA eka eka vikalpanA eka anekanA cAra cAra vikalpa thatA hovAthI bhAra. ane traNe padanA eka anekanA ATha, kula chaththIsa bhaMga thAya che. anne padanA traNa vikalpa A pramANe thAya che--2~3~8 A pramANe trika sa cegI bha Mga heAya te temAM 2~3. ra--8, 3-8. e pramANe traNu thAya che. e rIte cAra Adi pakSanA paNa vikalpe samajavI.
Page #173
--------------------------------------------------------------------------
________________ TIkAvAda sahita, 139 have Aja bhAMgAone gaNavAnI bIjI rIte kahe che- ahavA ekapaIyA do bhaMgA igi bahuttasannA je| ee ciya payavuDDhoe tiguNA dugasaMjuyA bhaMgA // 8 athavaikapadiko dvau bhaGgau eka bahutvasaMjJau yau| tAveva padavRddhau triguNau dvikasaMyuttau bhaGgAH // 8 // artha--athavA ekatva ane mahatva saMzAvALA eka eka pAnA je bakhe bhAMgA thAya che teneja padanI vRddhimAM traNa guNA karatAM ane temAM be umeratAM kula bhAMgA thAya che. TIkAnugAthAmAM mukela "athavA e pada anya prakAra sUcavavA mATe che. pUrvanI gAthAmAM batAvela prakArathI bIje prakAra ahiM batAve che. jyAre AThamAnuM keIpaNa eka guNasthAnaka heya tyAre tenA eka ane anekanA leTe babbe bhaMga thAya che. jemake jayAre eka sAravAdane ja jIva hAya anyatra sAta guNasthAnake na hoya, ane temAM paNa keI vakhata eka haya, kaI vakhata aneka hoya ema eka anekanA bhede be bhaMga thAya, e pramANe eka eka padanA be bhAga thAya. * have be traNa Adi padanA eka anekanA keTalA bhaMga thAya te kahe che-jeTalA padanA eka anekanA bhaMga jANavA IcchA hoya, tenI pahelAMnA padanI saMga saMkhyAne traNa guNI karavI, temAM be umeravA, eTale jeTalA padanI saMgasaMkhyA jANavA icyuM che te saMkhyA Ave. jemake be padanI bhaga saMkhyA kADhavI hoya, tyAre tenI pUrvanI baMgasaMkhyA je be che, tene traNa guNa karI be umerIe eTale be padanA bhaMganI ATha saMsthA Ave. e pramANe traNa padanI bhaMgasaMkhyA jANavI hoya, tyAre tenI pUrvanA ATha bhAMgAne traNa guNA karI temAM be umerIe eTale traNa palanA eka anekanI saMga saMkhyA chavIsa Ave. chavvIsane traNa guNA karI temAM be umerIe eTale cAra padanA eMsI bhAMgA thAya. e pramANe pAMca padanA ane betAlIsa, cha padanA sAta aThThAvIsa, sAta padanA ekavIsa chavIsa, ane ATha padane pAMsaTha sATha bhAMgA thAya che. 8 A pramANe satpadaprarUpaNA karI. have dravya pramANa-cauda sthAnakamAMnA dareka jIvasthAnakanI tathA guNasthAnakavartI chanI saMkhyA keTalI che, te kahe che sAhAraNANa bheyA cauro aNaMtA asaMkhayA sesA / micchA gaMtA cauro paliyAsaMkhaMsa sesa saMkhejA // 9 //
Page #174
--------------------------------------------------------------------------
________________ 10. paMcamaha-dvitIyAra sAdhAraNAnAM catvAro medA. anantA asaMravyakAH zeSAH / mithyAdRSTayo'nantAyatvAraH palyAsaMkhyAMzaH zeSAH saMkhyeyAH // 9 // artha-sAdhAraNanA cAre bhede anaMta che, zoSa de asaMkhya che. mithyANi anaMta che, pachInA cAra guNasthAnakavALA palyopamanA asaMkhyAtamA bhAga pramANa che, ane zeSa guNasthAnakavALA cha saMkhyAtA che. TakAnu-sAdhAraNa vanaspatikAyanA sakSama bAdara paryApta aparyApta e cAre leze ane saMkhyA pramANa che, kAraNake te dareka che anata kAkAza pradeza pramANa che. zeSa pRthvI ape te ane vAyu te dareka bheda salama, bAdara, paryApta apapta ema cAra cAra prakAre, pratyeka bAdara vanaspatikAya paryApta, aparyApta e be prakAre, tathA baIndriya, teIndriya, cavindriya, asaMpicendriya ane saMkSipacendriya te dareka pathapta aparyApta ema banne prakAre kula aThThAvIsa prakAranA jIvonI saMkhyA asaMkhyAta pramANa che, kAraNake te dareka bheTavALA cha asaMkhyAtA che. zakA-aparyApta saMsa jIve asaMkhyAtA kaI rIte kahevAya? kAraNake teo hamezAM hetA * nathI. kemake teonuM Ayu aMtamuhUrta che, ane virahakALa bAra suhuta che, eTale kaMIka adhika agIAra muhUrta sudhI te eka paNa aparyApta saMzi chava heteja nathI, te pachI asaMkhyAtA kaI rIte ghaTI zake? uttara-uparokta deSa ghaTatuM nathI. kAraNa ke jo ke teo hamezAM hetA nathI te paNa jyAre hoya che, tyAre jaghanyathI eka che ane utkRSTathI asaMkhyAtA hoya che. jayAre hAya tyAre uparokta saMkhyAne saddabhAva che, mATe asaMkhyAtA kahevAmAM koIpaNa virodha nathI. kahyuM che ke eka samayamAM eka be traNa saMkhyAtA athavA asaMkhyAtA utpanna thAya che. A pramANe jIvaleda AzrayI saMkhyA kahI. have guNasthAnaka AzrayI nI saMkhyA kahe che-mithyASTi AtmAo anaMta che. kAraNa ke teo anata kAkAza pradeza pramANa che. nigehIyA saghaLA cha sidhdhAvI che. ane saMkhyAne pUranAra teja jIve che. . sAsvAdana samyagdaSTi, mizradaSTi, aviratisamyagdaSTi, ane dezaviti guNasthAnakavALA cho palyopamanA asaMkhyAtamA bhAga pramANa che. ahiM parama e kSetra palyopama samajavuM tethI te cAra guNaThANAvALA cha kSetra palyopamanA asaMkhyAtamA bhAga pramANa che. ahiM sAsvAdana ane mizradaSTi guNasthAnakavALA cha hamezA detA nathI, kemake te ane guNasthAnake amula che. paraMtu jayAre hoya che tyAre jaghanyathI eka che ane utkRSTathI kSetra palyopamanA asaMkhyAtamA bhAga pramANa hoya che. ' '
Page #175
--------------------------------------------------------------------------
________________ TIkAnuvAda sahita. - aviratisamyagdaSTi ane dezavirata AtmAo hamezAM hoya che. kemake te bane guNasthAnake dhruva che. mAtra keI vakhate ochA hoya che, te kaI vakhate vadhAre hoya che. te bane guNa sthAnakavALA jIva jaghanyathI paNa kSetra palyopamanA asaMkhyAtamA bhAgamAM rahela pradeza rAzi pramANa che, utkRSTathI paNa eTalA ja che. paraMtu asaMkhyAtAnA asakhyAtA bheTa hovAthI jaghanyathI palyopamanA asaMkhyAta bhAgathI utkRSTathI pApa mane asaMkhyAtama bhAga esakhyAta guNa mATe samaje. ane dezaviratithiI aviratisamyagadaSTi jaghanyathI ane utkRSTathI ghaNA vadhAre samajavA. kAraNa ke aviratisampara cAre gatimAM heya che, ane dezavirati mAtra manuSya, tiragatimAM ja hoya che. bAkInA pramAdi dareka guNasthAnakanA cha amuka nizcita saMkhyAvALA ja che. te darekanI nizcita saMkhyA keTalI che te granthakAra pate ja AgaLa upara kaheze. huM A pramANe sAmAnyathI dravya pramANa karyuM. have vizeSathI kahevA IcchatA kahe che- patteyapajjavaNakAiyAu payaraM harati logss| aMgulaasaMkhabhAgeNa bhAzyaM bhUdagataNU ya // 10 // pratyekaparyAptavanaspatikAyikAstu prataraM haranti lokasya / agulAsaMkhyeyabhAgena bhAjita bhUdakatanavazca // 10 // artha-paryApta pratyeka vanaspatikAya, paryApta mAdara pRthvIkAya, ane paryApAdara akhAyanA cha gulanA asaMkhyAtamA bhAgavaDe bhaMgAyela leka saMbaMdhI pratarane apahAra kare che. TIkAnu-paryApta pratyeka bAra vanaspatikAya, paryApta bAdara aplAya ane paryApta bAdara pRthvIkAya e dareka bheTavALA cha sAta rAjapramANa ghanIkRta lekanA upalA nIcalA pradezarahita eka eka pradezanI jADAIrUpa mAMDAnA AkAravALA pratarane aMgulamAtra kSetranA asaMkhyAtamA bhAvamAM rahela AkAzapradezavaDe bhAMgatA apahAra kare che. enuM tAtparya A pramANe -saghaLA paryApta pratyeka bAdara vanaspatikAyanA jIva ekI vakhate saMpUrNa pratarane apahAra karavA udabhavata thAya ane je eka sAthe eka eka jIva aMzulanA asaMkhyAtamA bhAga pramANa eka eka khaMDane apahAra kare-grahaNa kare te eka ja samayamAM te saghaLA jIve te saMpUrNa pratarane apahAra kare che-grahaNa kare che. tethI A artha phalita thAya che ke nIkRta lekanA eNka prataramAM agulanA asaMkhyAtamA bhAga pramANa jeTalA khaDe thAya teTalA paryApta pratyeka vanaspatikAya che. 1 caudarAja pramANu lekane buddhivaDe sAta rAja lAge paheLe ane sAta rAja jADe kara te nIta kahevAya che. tenI eka eka pradeza jADI pahelA ane sAta rAja ucI AkAzapadezanI je pati te sacibANuM kahevAya. suciNinA vargane pratara kahevAya. eTale ke sAta rAja lAMbe paLe ane eka pradeza bhADe AkAzapradezanA vistArarUpa mAMDAnA AkAravALe je bhAga te pratara kahevAya che.
Page #176
--------------------------------------------------------------------------
________________ 142 pAcasaMha-dvitIyahAra A pramANe ja paryApta bAdara aplAya ane paryApta bAdara pRthvIkAyanA saMbaMdhamAM paNa samajI levuM. A rIte jotAM je ke A traNenuM sarakhASAzuM jaNAya che, te paNa aMgulanA asaMkhyAtamAM bhAganA asaMkhyAtA bheda thatA hovAthI traNenuM paraspara A pramANe apamahatva samajavuM paryApta pratyeka vanaspatikAya che ceDA che, tenAthI paryApta bAhara pRthvIkAya asaMkhyAtaguNa che, tenAthI bAdara paryApta aSkAya asaMkhyAtaguNA che. 10 Avalivaggo UNAvalIe guNio hu. bAyarA teU / vAU ya logasaMkhaM sesatigamasaMkhiyA logA // 11 // AvalikAvargaUnAvalikayA guNito hu baadrstejH| vAyavazca lokasaMkhyAH zeSatrikamasaMkhyA lokAH // 11 // artha-AlikAnA vargane kaIka nyUna AvalikAnA samayavaDe guNatAM je Ave teTalA bAdara teukAyanA jIve che. lAkanA saMkhyAmAM bhAgamAM jeTalA AkAzapradeza teTalA bAda vAyukAyanA jIve che. ane zeSa traNa asaMkhyAtA kAkAzapradeza pramANa che. TIkAnu-AvalikAnA vargane kaIka nyUna AvalikAnA samayavaDe guNatAM je saMkhyA Ave teTalA bAdara pathapta teukAyanA jIve che. AvalikAnA asaMkhyAtA samaye che, chatAM asakalapanAe tenA daza samaya kapI tene varga kara. teTalAne teTalAe guNatAM je Ave te varga kahevAya che. eTale dezane daze guNatAM se thAya. tene keTalAka eAchA AvalikAnA samayavaDe guNavA. ahiM keTalAka ochAmAM be samaya laI AvalikAnA kula daza samayamAMthI te be ochA karI ATha samayavaDe guNatAM AThaso thAya. teTalA bhAdara teukAyanA jIve che. vAstavikarIte AvalikAnA samaye cothA asaMkhyAtA jeTalA havAthI cAthA asaMkhyAtAnI saMkhyAne teja saMkhyAe guNatAM je Ave tene kaIka ochI thA asaMkhyAtAnI saMkhyAe guNAkAra karo. guNatAM je saMkhyA Ave teTalA bAda te kAyanA jIve che. 1 pratyeka vanaspatikAyanA ja alpa che, ane pRthvIkAya asaMkhyAtaguNA che. tenuM kAraNa vanaspatikAyathI pRthvIkAyanuM zarIra sUkSma che, ane utpattisthAnanuM kSetra vizALa che. vanaspatikAya mAtra ratanaprabhAnA uparanA tavamAM rahela pRthvI nadI samudra ane upavana AdimAM utpanna thAya che, ane pRthvI kAya te nArakIonA asaMkhya pejana pramANe lAMbA pahoLA pRthvIpiMDa, devakanAM moTA meTA vimAna vigere sthaLe utpanna thAya che. tenAthI apakAyanuM zarIra sakSama ane tenuM utpattisthAna vizALa hovAthI te pRthvIthI paNa asaMkhyAta guNa che. teo asaMkhyAtA samudro kahe, ane ghAdAdhinA piMDamAM utpanna thAya che. sauthI bhAdara paryApta teukAya alpa hevAnuM kAraNa tene sadabhAva mAtra aDhIdvipamAM ja che. ane sauthI vAukAya vadhAre hovAnuM kAraNa kSetranI vipulatA che. lekanA saghaLA pilANanA bhAgamAM vAyukAyanA jIvo che.
Page #177
--------------------------------------------------------------------------
________________ TIkAnuvA sahita, 143 paryApta bAdara vAyukAya lekanA saMkhyAtamA bhAga pramANa che. eTale ke ghanItalAkanA asaMkhyAtA prataranA saMdhyAtamA bhAgamA rahela prataranA AkAzapradeza pramANe bAra paryApta vAyukAya jIve che. bAdara paryApta pRthvI apa tela vAyu ane vanaspatinuM parasapara aha5bahuta A pramANe che-sarvathI a5 bAhara paryApta teDhakAya che, tethI paryApta pratyeka bAda vanaspatikAya cAMkhyAtaguNa che, tethI paryApta bAdara pRthvIkAya asaMkhyAtaguNA che, tethI paryApta dAdara akAya asaMkhyAta guNA che, ane tethI paryApta bAdara vAyukAya asaMkhyAtaguNA che. tathA zeSa trika asaMkhyAtA kAkAzapradezapramANa che. ahi zeSa vikamAM aparyApta bAdara ane aparyApta paryApta sUkSama e traNa levAnA che. eTale ke aparyApta bAdara pRthvI apa tela ane vAyu tathA paryApta aparyApta sUma pRthvI apa tela ane vAyu te dareka prakAranA cha asaMkhyAtA kAkAzamAM jeTalA AkAzapradeza hAya teTalA che. A pramANe pUrvokta traNe zazinuM sAmAnya savarUpe alpabaddhatva karyuM. vizeSataH vicAra karatAM traNe rAzinuM sthAne a5mahatva A pramANe che-aparyApta bAdara sauthI alpa che, tenAthI aparyApta sulama asaMkhyAtaguNA che. tenAthI paNa sUma saMkhyAsaguNA che. zeSa trikanuM grahaNa e upalakSaNa-sucaka che, tevaTe aparyApta bAdara pratyeka vanaspatikAya paNa asaMkhyAtA kAkAza pradeza pramANa che ema samajavuM. . sAdhAraNa vanaspatikAya sUkama bAdara paryApta aparyApta e cAre bhedanA sAmAnyataH banatalakAkAza pradeza pramANa che, e pahelAM kahyuM che. vizeSataH vicAra karatAM teonuM a5rahela A pramANe che.bAdara paryApta sAdhAraNa che hA, teothI bhAdara aparyApta sAdhA2Na asaMkhyAta guNA, ane tethI paryApta sukama sAdhAraNa saMkhyAta guNA che. 11 have vikendriya ane asaMksinI saMkhyA kahe che-- pajattApajantA biticauasanniNo avaharaMti / aMgulasaMkhAsaMkhappaesamaIyaM puDho payaraM // 12 // paryAptA'paryApmA dvitricArindriyAsacino'paharanti / agulasaMkhyeyAsaMkhyeyapradezabhaktaM pRthak prataram // 12 // atha-paryApta aparyApta Indriya teIndriya caurindriya ane asaMpicendriya e pratyeka che anukrame aMgulanA saMkhyAtamA ane asaMkhyAtamA bhAgavaDe bhaMgAyela pratarane apahara TakAnubeIndriya teIndriya caurindriya ane asaMpicendriya e dareka prakAranA paryAptA
Page #178
--------------------------------------------------------------------------
________________ paMcasa maha-dvitIyari w ane aparyAptA jIvA anukrame aMgulanA sakhyAtamA ane asaMkhyAtamA bhAgamAM rahela mAkAza pradezavaTe bhAMgatA sapUrNa pratane apahAra kare che. tenI bhAvanA-vizeSa vicAra A pramANe che. saghaLA paryAptA eIndriya jIvA eka sAthe jo agulamAtra kSetranA sakhyAtamA bhAga pramANu prattaranA khaMDanA apahAra kare te te saghaLA beIndraya jIve ekaja samaye sa'pUru pratarA apahAra kare che. tAtparya e sAta rAja pramANu ghanIkRta leAkanA eka pratAnA aMgulanA sakhyAtamA bhAga pramANa jeTalA khaDA thAya teTalA padmapta beindriya jIvA che. eja pramANe paryApta taiindriya caurindriya ane asazipa cendriya mATe paNa samajavuM. eka prataranA aMkulanA asakhyAtamA bhAga pramANa jeTalA khaDA thAya teTalA pApta eindriya teindriya caurindriya ane asa'zipa'cendriyA samajavA, eTale ke eka pratanA AkAzapradezane aMgulanA asaMkhyAtamA bhAgamAM rahela AkAzapradeza vaDe bhAgatA je Ave teTalA aparthIpta eindriyAdi dareka prakAranA jIveA che ema samajavuM. jo ke te saghaLA paryAsa ane aparyaMtA eindriyAdi sAmAnya svarUpe samAna pramANavALA teNu azulanA saMkhyAtamA ane asakhyAtamA bhAga nAnA mATA levAne hAvAthI vizeSa svarUpe teenuM apamahatva A pramANe samajavuM. kA paryApta cauiindraya sauthI apa, tenAthI paryAM. asajJi paMcendriya vizeSAdhika che, teethI paththama eindriya vizeSAdhika che, tenAthI paoNsa taiIndriya vizeSAdhika che, tenAthI apAma sanipacendriya asakhyAta guNA che, tenAthI aparyaMta cauiindraya vizeSAdhika che, tenAthI apAsa taiIndriya vizeSAdhika che, ane tenAthI aparyAsa eindriya vizeSAvika che. 12 A pramANe asajJi paMcendriya sudhInA saghaLA jIvAnI sakhyA kahI. have sajJinI prarUpaNA mATe kahe che-- sannicausu gaisu paDhamAe asaMkha seDhi nerazyA / seDhiasaMkhejjaso sesAsu jahottaraM taha ya // 13 // saMjJinazcatasRSu gatiSu prathamAyAmasaMkhyeyAH zreNayo nArakAH / zreNyasaMkhyeyAMzaH zeSAsu yathottaraM tathA ca ||13|| atha--sajJi cAre gatimAM DAya che. pahelI nazyapRthvImAM asakhyAtI sUcizreNi pramANa nArakA che. ane zeSa pRthvImAM zreNinA asakhyAtamA bhAga pramANa nArakA che. ane te uttarAttara asakhyAtamA asaeAtamAM bhAgapramANa che. TIkAnu.----sa MgijIvA cAre gatimAM heAya che, tethI cAre gati Azcayi sakhyAna vicAra karavA joIe. temAM pahelAM narakagati AzrayI vicAra kare che-
Page #179
--------------------------------------------------------------------------
________________ TImanuvAhita,* 145 * pahelI 2naprabhA naraka pRthvImAM sAtarAja pramANa nIkata leAkanI eka prAdezikI asaMkhyAtI suciNi pramANa nArake che. eTale ke asaMkhyAtI sUciNinA jeTalA AkAzapadeza thAya, teTalA pahelI nArakImAM nAraka chavo che. * gAthAnA aMtamAM rahela "za e gAthAmAM nahi kahela vastune grahaNa karavAnuM sUcavate. hevAthI bhavanapati devatAo paNa teTalI ja sUcibreNi pramANa che. A hakIkata gAthAmAM sAkSAt kahI nathI chatAM "" zabdathI grahaNa karavAnI che ema samajavuM. zeSa bIjI Adi napRthvImAM sUcibreNinA asaMkhyAtamA paraMtu uttarottara pUrva pUrva pRvImAM rahela nArakenI apekSAe asaMkhyAtamA asaMkhyAtamAM bhAga pramANa jANavA. te A pramANe. bIjI nakapRthvImAM rahela nArakanI apekSAe trIjI pRthvImAM asaMkhyAtamA bhAgamANa nArake che. trIjI narakapRthvInA nArakIonI apekSAe cethI pRthvImA asaMkhyAtamA bhAga pramANa nArakIo che A pramANe sAte narakapRthvImAM samajavuM. zreNine asaMkhyAta bhAga uttarottara nhAne hAne levAne 'hevAthI u5rita aha5bahuva ghaTe che. * " che * prazna-bIjI nArakIthI AraMbhI uttarottara asaMkhyAtamAM asaMkhyAtamA bhAga pramANa nArakIo che e zI rIte samajI zakAya? . uttara-yuktinA vazathI samajI zakAya che. te yukti A pramANe che. sAtamI narakapRthvImAM pUrva pazcima ane uttara dizAmAM rahelA nArakIo apa che. tethI teja sAtamI nArakImAM dakSiNa dizimAM rahelA nArakIo asaMkhyAta guNa che. prazna-dakSiNa dizAmAM asaMkhyAta guNa zA mATe che? uttara-jagatamAM be prakAranA AtmAe che. 1 zulapAkSika, 2. kRSNapAkSika. teonuM. laNaNa A pramANe che-je jIne kaMIka nyUna adhapudagala pAvana mAtra saMsAra ja ze. hoya che te zakalapANika kahevAya che. ane tethI vadhAre kALa jeone bAkI che te AtmAe HpAkSika hevAya che. kahyuM che ke jeo kaMIka nyUna addha pudgala parAvartana saMsAra zeSa hoya te avazya zarUlapAkSika kahevAya che. ane addhapudagala parAvartanathI vadhAre saMsAra jeone zeSa hoya te kRSNapakSika kahevAya che.' ATalA nyUna saMsAravALA jIva alpa hevAthI zUlapAkSika ja zeDA che, ane pAkSika vadhAre che. kRSNapAkSika che tathAsavabhAve dakSiNadizAmAM vadhAre utpanna thAya che, paraMtu zeSa traNa
Page #180
--------------------------------------------------------------------------
________________ pacasagraha-dvitIyakAra dizAmAM vadhAre utpanna thatA nathI dakSiNa dizAmAM kRSNapAkSika ivenuM vadhAre saMkhyAmAM utpanna thavAnuM kAraNa tathAvabhAva che. te tathAsvabhAvane pUrvAcAryoe yukti vaDe A pramANe ghaNAvyo che-kRSNapAkSika AtmAe dIrdhakALa paryata saMsAramAM rakhaDanArA kahevAya che. dIrghakALa paryata saMsAramAM rakhaDanArAo ghaNu pApanA udayavALA che, pApanA udayavinA saMsAramAM rakhaDe nahi mATe. bahu pApanA udayavALa dUra kamI hoya che. phurakammIM vinA bahu pApa bAMdhe nahi mATe. ane te dUrakarmIo prAya bho hovA chatAM paNa tathAsvabhAve-chevasvabhAve dakSiNa dizAmAM vadhAre utpanna thAya che. paraMtu zeSa traNa dizimAM vadhAre pramANamAM utpanna thatA nathI. kahyuM che ke-"kRSNapAkSika AtmAe kUraka heya che ane tethI nArakI manuSya tica ane devagati Adi sthAnamAM bhavyo hovA chatAM paNa prAyaH dakSiNadizAmAM utpanna thAya che? A pramANe dakSiNadizimAM ghaNA kumsapAkSikachanI utpattine saMbhava hovAthI pUrva uttara ane pazcimathI dakSiNa dizAnA asaMkhyAta guNa saMbhave che. sAtamI narakapRthvIne dakSizudizinA nArakIothI chI tamA prabhA narakavImAM pUrva uttara ane pazcimadizimAM utpanna thayelA nAradIo asaMkhyAtaguNa che. asaMkhyAtaguNo kema hoI zake? ema pUchatA ho te sAMbhaLe-sarvotkRSTa pApa karanAra saMgni paMcendriya tiryaMca ane manuSya sAtamI naraka pRthvImAM utpanna thAya che. ane kaMIka nyUna khUna pApa karanArA chaDI Adi naraka pRthvImAM utpanna thAya che. sarvotkRSTa pApakaranArA sauthI alpa hoya che, ane anukrame kaMIka ochuM chuM pApa karanArA vadhAre vadhAre hoya che. te hetuthI sAtamI narakapRthvInA dakSiNadizinA nAraka nI apekSAe charI narakamRthvImAM pUrva uttara pazcimadizine nAradIonuM asaMkhyAtaguNapaNuM ghaTe che. A pramANe uttarottara narakamRthvI AzrayI paNa jANI laivuM. tethI teja chaThThI pRthvImAM dakSiNadizimAM rahelA nArakIo asaMkhyAtaguNa che. ane khyAtaguNa hovAnuM kAraNa pUrve kahyuM che teja samajavuM. temAMthI pAMcamI dhumaprabhA pRthvImAM pUrva uttara ane pazcimadizinA nArakI asaMkhyAtaguThThA che, tenAthI teja pAMcamI narakapRthvImAM dakSivRdiriAmAM rahelA nArakIo asaMkhyAtaguDyA che, temAMthI cAthI paMkaprabhA pRthvImAM pUrva uttara ane pazcimadizimAM rahelA nArakIe asaMkhyAtaguNA che, tenAthI teja narakamRthvImAM dakSiNadizinA nArakIe asaMkhyAtaguNa che, tenAthI trIjI vAlukAprabhApRthvImAM parva uttara ane pazcima dizAmAM rahelA nArakIe asaMkhyAta guNa che, tenAthI teja narakapravImAM dakSiNadizinA nArakIo asaMkhyAta guNa che, tenAthI bIjI zakarAbhA pRthvImAM para uttara ane pazcimadizinA nArakIo asaMkhyAtaguNA che, tenAthI teja narakamRthvImAM dakSiNadizimAM rahelA nArakIe asaMkhyAtaguNa che tenAthI pahelI ratnaprabhA narakamRthvImAM ane uttara ane pazcimadizimAM rahelA nArIo asaMkhyAtaguNA che, ane tethI teja kanakhalA nArakImAM dakSizudizimAM rahelA nArakIo asaMkhyAtaguNA che,
Page #181
--------------------------------------------------------------------------
________________ tIkAnuvAda sahita 147 prajJApanA sUtramAM kahyuM che ke-dizAne anusarIne nIce sAtamI narakapRthvInA nArakIo pUrva pazcima ane uttaradizAmAM sauthI alpa che, tenAthI dakSiNadizimAM asaMkhyAtaguNa che. sAtamI narakamRthvInA dakSiNadizinA nArakIothI chaThThI tama.prabhA pRthvImAM pUrva pazcima ane uttara dizinA nArakIo asaMkhyAtaguNa che. tenAthI dakSiNadizimAM asaMkhyAtaguNA che. tamaprabhA pRthvInA dakSiNadizinA nAkethI pAMcamI dhumalA narakapRthvImAM pUrva uttara ane pAzcamakrizimAM asaMkhyAtaguNa nArakIo che, tenAthI dakSiNadizimAM asaMkhyAtaguNA che. dhumapraNA pRthvInA dakSiNadizinA tArathI cethI pakawbhAmAM pUrva, pazcima ane uttarazimAM nArakIe asaMkhyAtaguNa che, tenAthI dakSiNadizimAM asaMkhyAtaguNa che. paMkaprabhA pRthvInA dakSiNadizinA nArakothI trIjI vAlukAbabhA pRthvImAM pUrva pazcima ane uttaradizinA nAradIo asaMkhyAtaguNa che, tenAthI dakSiNadizimAM asaMkhyAtaguNa che. vAlukAprabhA pRthvInA dakSiNadizinA nArakIethI bIjI zarAmabhA pRthvImAM pUrva pazcima ane uttaradizinA nArakIo asaMkhyAtaguNA che tenAthI dakSiNadizimAM asaMkhyAtaguNa che. zarAmabhA pRthvInA dakSiNazinA nArakAthI pahelI ratnaprabhA taraphapRthvImAM pUrva pazcima ane uttara dizAmAM rahelA nAraka asaMkhyAtaguNA che, tenAthI teja narakamRthvImAM dakSiNadizimAM rahelA nArakIo asaMkhyAtaguNA che.' je nArakanA che jenAthI asaMkhyAtaguNa heya che, teonA asaMkhyAtame bhAge teo hoya che. jemake trIjI nArakInA chathI bIjI nArakInA cha asaMkhyAtaguNa che, tethI trIjI nArakInA cha bIjI nArakInA chanA asaMkhyAtame bhAge varte che. tethI ja ratnaprabhA pRthvInA pUrva uttara ane pazcima dizimAM rahelA nArakenA asaMkhyAtamA bhAge zakaraprabhA pRthvInA nArake che. jyAre ema che tyAre pahelI nArInA saghaLA nArakanA asaMkhyAtamAM bhAge bIjI nArakInA nArake te hoya ja. A pramANe nIcalI narakapRthvI mATe paNa vicArI levuM. have vAtarenuM pramANa kahe che- saMkheja joyaNANaM sUipaesehiM bhAio payaro / vaMtarasu ihIrA parva pAme 24 | - . . . saMcayananAnAM vimAnita pratA . cantaya vimena, 24 nA , artha-saMkhyAtA yojana pramANa sUci zreNinA AkAza pradezavaTe bhaMgAyela pratara baeNntara deva apaharAya che. A pramANe pratyeka vyattara nikAya mATe samajavuM. ba, TIkAnu-saMkhyAtA jana pramANa sUci zreNimAM rahelA AkAzapradezavaTe eka khataranA * 1 ahiM vyaMtaronI saMkhyA A pramANe jaNAvI. paraMtu anuga dvAra sutra tathA prajJApanA satramAM A pramANe che, kaMIka nyUna saMkhatA sAjana sacizreNinA pradege varga karo ane temAM kilo jeTalA pradeza Ave teTalA pradeza pramANa ghanIkRta lekanA eka prataranA AlA khaDA thAya teTalA kula. thata che. A abhiprAye prathamanI saMkhyA karatA ghaNI ochI saMkhyA Ave.
Page #182
--------------------------------------------------------------------------
________________ 188 pacasaMgraha-dvitIyAra AkAzapradezane bhAgatAM je Ave teTalA vyaMtaradeve che. eTale ke saMkhyAtA jana pramANa sUci zreNi jevaDA eka prataranA jeTalA khaDe thAya teTalA vyaMtaradeve che. athavA A pramANe paNa ka5ne thaI zake-saMkhyAtA yojana pramANa sUcizreNi jevaDAM prataranA eka eka khaMDane dareka vyatare eka sAthe grahaNa kare che te saghaLA vyataradeve ekaja samaye te saMpUrNa pratAne grahaNa karI zake che. bhAvArtha ekaja che. A pramANe dareka vyantara nikAyanA pramANa mATe paNa samajavuM. tAtparya e che ke je rIte saghaLA vyantara devenuM pramANa kahyuM te pramANe eka eka cataranikAyanuM pramANa paNa samajavuM A pramANe letAM saghaLA vyantaradevenA samUhanI pramANabhUta saMkhyA sAthe virodha nahi Ave, kAraNa ke prataranA AkAzapradezane bhAganAra je saMkhyAtA jana pramANa ciNinA AkAzapradeza levAnuM kahyuM che, te saMkhyAtu nAnuM moTuM levAnuM che. jyAM eka eka thanAranI saMkhyA kADhavI hoya tyAM moTI saMkhyAtA jana pramANa sUciNinA AkAzapradezavaDe bhAgavA, jethI javAbanI saMkhyA nAnI Ave, ane sarva samUhanI saMkhyA kADhavI hoya tyAM nAnA saMkhyAtA cojana pramANa suciNinA AkAzapradezavaDe prataranA AkAzapradezane bhAgavA, jethI badhA vyaMtarAnA saravALA jeTalIja saMkhyA Ave. tethI ahiM kaMI virAdha nathI. 14 have jotiSa devenuM pramANa kahe che 'chappanna dosayaMgula sUipaesehiM bhAio pyro| joisiehiM hIra sahANe tyIya saMkhaguNA // 15 // paTpaJcAzatazatadvayAMgulAnAM sacinadezairbhAjitaH prataraH / jyotiSkaihiyate svasthAne striyaH saMkhyeyaguNAH // 15 // artha-base chapanna aMzula pramANa sUci pradezavaDe bhaMgAyela pratara tiSa devaTe apaherAya che svasthAne devIo saMkhyAtaguNI che. TIkAnu-baso chapana aMgula pramANa ciNimAM rahela AkAzapradeza vahe pratanA AkAza pradezane bhAgatAM je Ave teTalA jotiSa devo che. athavA basa chappana abula pramANa sUcizreNi jevaDA prataranA jeTalA khaDe thAya teTalA jotiSa de che. athavA base chappanna aMgula pramANu sUciNi jevaDA eka eka khaMDane eka sAthe saghaLA jyotiSa de apahAra kare te eka ja samayamAM te saghaLA de saMpUrNa pratarane apahAra kare che. traNemAM tAtparya ekaja che. * 1 ahiM jotiSadonI saMkhyA je rIte banAvI che tethI anugadvAra tathA prajJApanA suramAM kaMIka judI rIte batAvI che, te A pramANe-bese chappana aMgula pramANu ciNimAM jeTalA AkAza prazA hova te varSa karatA je saMkhyA Ave teTalA pradeza pramANa ghanIkRta lokanA eka prataranA jeTalA khaMDe thAya teTalA kula jotiSIo che, A mata mujaba prathama karatAM ghaNI ja ochI saMkhyA Ave - - -
Page #183
--------------------------------------------------------------------------
________________ TIkAnugA sahita tethA cAra vinikAyamAM pitatAnI nikAyamAM rahelA nI apekSAe devIo saMkhyAtaguNa che. pannavaNAnA mahAIkamAM te pATha che mATe mahAdataka AgaLa batAvaze. 'vaimAnika devenuM pramANa kahe che . . . . asaMkhaseDikhapaesatuGalayA paDhamaduiyakappesu / seDhi asaMkhaMsasamA uvariM tu jahottaraM taha ya // 16 // asaMkhyeyazreNyAkAzapradezatulyAI prathamadvitIyakalpayoH / zreNyasaMkhyeyAMzasamA pari tu yathocaraM tathA ca // 16 // ' artha--asaMkhyAtI zreNinA AkAzapradeza tulya pahelA ane bIjA devalokanA deva che. uparanA devakanA deva zreNinA asaMkhyAtamA bhAga pramANa che. jema jema uparanA deve tema tema pUrva pUrvathI asaMkhyAtamA bhAge che. TIkAnu-vanItalAkanI sAtarAja pramANa lAMbI ane eka pradeza pramANa jADI pahoLI asaMkhyAtI sUcizreNimAM jeTalA AkAzapradeza hoya che, teTalA pahelA saudharma devalokamAM ane bIjA IzAna devalokamAM eka ekamAM deva che. mAtra saudharma devalokanA devenI apekSAe IzAna devakanAre saMkhyAmAM bhAga che. kAraNake pannavaNAsuranA mahaThakamAM IzAna devakanA devethI saudharma devakanA deva saMkhyAta guNA kahyA che. tathA uparanA sanaskumAra mahendra brahmA lAMtika mahazukra ane sahasAra e dareka devakamAM sucizreNinA asaMkhyAtamA bhAgamAM rahela AkAzapradeza pramANa de rahelA che. ahiM eTaluM samajavAnuM ke sUciNine asaMkhyAtane bhAga anukrame nA levAne hevAthI anukrame upara uparanA devalokanA devatAo pUrva pUrvanA devonA devenI apekSAe asaMkhyAtamA bhAge che.. ., tAtparya e ke jeTalA sanakumArakalpanA de che, tenI apekSAe mahendra devalokamAM jevA asaMkhyAtamA bhAge che, ane mahendra devakanA devethI sanaskumAranA deva asaMkhyAtaruNA che. e pramANe mahendra devalokanA devAnI apekSAe brA devalokanA devo asaMkhyAtamA lAge che. A rIte lAMtaka hAtha ane sahasAra devakamAM paNa jANI levuM. gAthAnA aMtamAM rahela ' zabda e gAthAmAM nahi kahela vastune samuccaya karate hovAthI. Anata prAkRta AraNa ane aSNuta devakamAM, nIcalI, madhyama ane uparanI traNa traNa zaiveyakamAM, ane anatavimAnamAM, e darekamAM kSetrapalyopamanA asaMkhyAtamA bhAgamAM rahela AkAzapradeza pramANa vo jANavA
Page #184
--------------------------------------------------------------------------
________________ 157ii pacasaha-hitIyAra * ahiM eTaluM vizeSa samajavAnuM ke pUrva pUrva devenI apekSAe uttarottara deva saMdhyAtaruNahIna jANavA, prajJApanAnA mahAdakamAM te pATha che mATe. prajJApanAmAM kaheluM mahAdaka-meTuM a5mahatva A pramANe che-he pra.. have sarva chanA apahatvanuM sUcaka mahAdaka vaNavIza. - , 1 garbhamAM utpanna thayelA manuSya sauthI alapa che, tethI manuSya strIo saMkhyAtaguNI che, ke tethI paryApta bAda teukAya asaMkhyAtaguNA che, 4 tethI anuttara vimAnanA de asaMkhyAtaguNA che. 5 tethI uparanA traNa paiveyakanAre asaMkhyAtaguNA che. tethI madhyama traNa paiveyakanA deve saMkhyAtaguNA che, cha tethI nIcalI traNa praveyakanA dave saMkhyAtaguNA che, 8 tethI azruta devalokamAM devo sakhyAtaguNA che tethI AraNa devalekanA re saMkhyAtaguNa che, tethI prANata devalokanA deve saMdhyAtaguNA che, 11 tethI Anata devalokanA de saMkhyAtaguNA che, 12 tethI sAtamI narakamRthvInAnAkIe asaMkhyAtaguNA che, 13 tethI chaThThI tama prabhApRthvInA nArakIo asaMkhyAtaguNA che, 14 tethI - sahastrAra devalokanA de asaMkhyAtaguNa che, 15 tethI mahAzaka devakanA de asaMkhyAtaguNA che, 16 tethI pAMcamI dhUmaprabhA pRthvInA nArakI asaMkhyAtaguNa che, 17 tethI lAMtaka devalokanA de asaMkhyAtaguNa che, 18 tethI cothI paMkakhabhA pRthvInA nArakIo asaMkhyAtaguNa che, 19 tethI brahmadevalokanA devA asaMkhyAtaguNA che, 20 tethI trIjI vAlukAprabhA pRthvInA nAradIo asaMkhyAtaguNA che, 21 tethI mAhendra devakanA de asaMkhyAtaguNA che, 22 tethI sanaskumAra devalokanA deva asaMkhyAtaguNA che, 23 tethI bIjI zarAmabhA napRthvInA nAththIo asaMkhyAtaguNa che, 24tethI saMmUrNima manuSyo asaMkhyAtaguNA che, 25 tethI IzAnadevalokanA de asaMkhyAtaguNa che, 26 tethI IzAna kaha5nI devIo saMkhyAtaguNa che, ra7 tethI saudhamma devalokanA deve saMkhyAtaguNA che, 28 tethI saudharmakalpanI devI A saMkhyAtaguNI che, 29 tethI bhavanavAsI de asaMkhyAtaguNA che, 30 tethI bhavanavAsI devI saMkhyAtaguNI che, 31 tethI ratnaprabhApRthvInA nArakIo asaMkhyAtaguNA che, 3ra tethI khecara paMcendriya tiya"ca purUSe asaMkhyAtaNUNA che, 33 tethI khecara pacendriya tici jI. saMkhyAtaguNI che. 34 tethI sthalacara pacendriya tiyazapurUSa saMkhyAtaguNA che, 35 tethI sthalacara paMcendriya tiya ca Ie saMkhyAtaguNa che, tethI jalacara paMcendriya tiryaMca purUSa saMdhyAtaguNa che. 37 tethI jalacara pacendriya tithI strIo saMdhyAtaguNI che, 38 tethI vANutara deva saMdhyAtaguNA che, 39 tethI vANayaMtarI devI saMsthAtaguNI che, 40 tethI jyotiSI saMkhyAtaguNA che, 41 tethI jyotiSI devI saMkhyAtaguNI che, 42 tethI khecara pacandriya tici napusake saMkhyAtaguNA che, 44 tethI jaLacara pacendriya tici napusaka saMkhyAtaguNA che, 4pa tethI caurindriya paryApta saMdhyAtaguNA che, 42 tethI paryApta paMceniyA vizeSAdhika che, 47 tethI paryApta beIndriya vizeSAdhika che, 48 tethI paryApta teIndriya vizeSAdhika che, tethI aparyApta paMcendriya asaMkhyAtaguNA che, 50 tethI aparyApta cauri ndriya vizeSAdhika che, pA tethI aparyApta teIndriya vizeSAdhika che, paraM tethI aparyApta
Page #185
--------------------------------------------------------------------------
________________ TIkAnuvAda sahita. aindriya vizeSAdhika che, 53 tethI paryApta pratyeka khAdara vanaspatikAya praMsaMkhyAtaguNA che, 54 tethI paryApta bhAdara nigADha asakhyAtaguNA che. 55 tethI paryApta khAdara pRthvIkAya asakhyAtaguNA che, 56 tethI paryApta bAda khAya asa khyAtaguNA che. pUcha tethI paryAMsa bAdara vAyukAya aNu khyAtanuNA che, 58 tethI aparyApta khAdara teukAya anna khyAtanujIA che, 59 tethI aparyApta pratyeka vanaspatikAya sakhyAtaguNA che, 60 tethI aparyApta khAra nigada sakhyAtaguNI che, 61 tethI aparyApta Adara pRthvIkAya asaMkhyAtaguNA che dara tethI RSIpta bAdara akAya asaMkhyAtagujIA che, 63 tethI aparyApta bhAdara vAukAyaM asakhyAtaguNA che, 64 tethI aparyApta sUkSma teukAya asa khyAtaguNA che, 6pa tethI apAsa sUkSma pRthvIkAya vizeSAdhika che, 66 tethI aparyApta sUkSma apkAya vizeSAdhika che, 67 tethI arthIpta sUkSma vAukAya vizeSASika che, 68 tethI paryApta sUkSma teukAya sakhyAtaguNA che, 69 tethI paryApta sUkSma pRthvIkAya vizeSAdhika che, cha. tethI paryApta sUkSma aSTAya vizeSAdhika che, .71 tethI paryApta sUkSma vAyukAya vizeSAdhika che, chara tethI aparyApta sUkSama nigata asakhyAtaguNI che, 73 tethI paryApta sUkSma nigeha sakhyAtaguNI che, 74 tethI abhavyasiddhi anatazuzuA che, 75 tethI samyakRtvathI paDelA anataguNA che, 76 tethI siddho anaMtaguNA che, chacha tethI paryApta Adara vanaspatikAya chavA anataguNA che. 78 tethI paryApta bAdara jIvA vizeSAdhika che, chaH tethI aparyaMpta bAdara vanaspatikAya asaMkhyAtaguNA che, 80 tethI aparyApta bAdara jIve vizeSAdhika che, 81 tethI khAtara ane vizeSAdhika che, 82 tethI aparyApta sUkSma vanaspatikAya asakhyAta guNA che, 83 tethI aparyApta sUkSma jIvA vizeSAdhika che. 84 tethI paryApta sUkSmavanaspatikAya sakhyAta guNA che; 85 tethI paryApta sUkSma jIve vizeSAdhika che, 86 tethI sAmAnyathI sUkSma jIvA vizeSAdhika che, 87 tethI bhathasiddhi thavA vizeSAdhika che, 88 taithI nigeAda jIvA vizeSAdhika che, 89 tethI vanaspati jIve vizeSAdhika che, huM tethI ekendriya jIvA vizeSAdhika che, 91 tethI sAmAnyathI tiryaMca jIvA, vizeSAdhika che, 92 tethI mithyASTi vizeSASika che, '93 tethI vi. rati jIvA vizeSAdhika che, 94 tethI sakaSAyI thavA vizeSAdhika che, 5 tethI azvastha jIve vizeSAdhika che, 96 tethI sarcathI AtmA vizeSAdhika che, 97 tethI sa'sArastha jIvA vizeSAdhika che, 98 ane tethI saghaLA jIve vizeSAdhika che. A pramANe prajJApanA sUtramAM kaheluM moDhuM alpamahatva samajatuM. 16 ahiM pahelAM ratnaprabhA pRthvInA nArakIonI tathA bhavanapati ane saudhama devaleAkanAdevAnI sakhyA asakhyAtI sUcizreNi pramANa sAmAnyathI kahI che. temAM asayAtanuM pramANu kaMI kahyuM nathI, tevI A traNamAM, kANu echA ane kANu vadhAre te samajI zakAtuM nathI, eTale. ahiM traNenI saMkhyAtarUpa saMkhyAnA nirNaya mATe kahe che. seDI ekkekapapasaraiyasUINamaMgulappamiyaM / dhammAe bhavaNasohammayANa mANaM imaM hoi // 17 // zrA w
Page #186
--------------------------------------------------------------------------
________________ para zreNyekaikapradezaracitasUcInAmakagulapramitam / dharmAyAM bhavanasaudharmANAM mAnamidam bhavati // 17 // paMcasa bahu dvitIyadvAra atha--zreNinA ekeka AkAza pradezavaDe racAyelI -sUcinA a'gula pramANa kSetramAMthI prApta thayela gho, bhavanapati ane saudhama daivaleAkanuM nIcalI gAthAmAM,kahevAze te pramANu thAya che, TIkAnuM.ghamAM nAmanI pahelI narapRthvInA nArakAnA tathA bhavanapati ane saudhamma devalAkanA devenA pramANanA niya mATe pahelAM jeTalI zreNie kahI che, teTalA zreNi vyatirikta--sivAyanA AkAzapradeza grahaNa karIne tenI sUcizreNikaravI, temAMthI sUcizreNinA aMzula pramANa bhAga grahaNa karavA. tyArapachI zuM karavuM te have pachInI gAthAmAM kahe che. 17 teja dekhAya che chappanna dosayaMgula bhUo bhUo viganbha mUlatigaM / guNiyA jahuttaratthA rAsIo kameNa sUIo ||18|| SaTpaJcAzadadhikazatadvayAGgulasya bhUyo bhUyo vigRhya mUlatrikam / guNitA yathottarasthA rAzayaH krameNa sUcayaH // 18 // atha-- asat kalpanA azulamAtra kSetramAM rahela asA chappana AkAzapradezanu vAra vAra vagamULa kADhIne traNa mULa levAM, ane upara uparanI zinA nIce nIcenI rAzi sAthe guNAkAra karavA, je sakhyA Ave teTalI teTalI sUcizreNi pramANa dharmoMmA nArakIe, ane bhavanapati tathA saudhama devalAkamAM devA che. TIkAnu0----pUrve kahela a'gula pramANa sUcizreNimAM rahelA AkAzapradezanuM vargamULa kADhavAnI rItie mULa kADhIne temAMthI traNa mULa levA, ane tene tathA agulamAtra sUcizreNinA pradezanI sakhyAne anukrame sthApavI. pachI aMgulamAtra sUciRRNinI pradezasa pthAne mULa sAthe guNutA aAkAzapradezanI jeTalI sakhyA Ave teTalI saMkhyA pramANu AkhI sUcizreNinA jeTalA AkAzapradeza ' thAya teTalI ratnaprabhA pRthvInA nAraka jIvAnI sakhyA che. 1 ahi" prathama nAraka tathA bhavanapatieAnA pramANa mATe je asa MkhyAta zreNionuM pramANa - batAvyuM che tenA karatAM bhinna bhinna sUtreAmAM bhinna bhinna rIte jovA maLe che te A pramANe anuceAgaddAra sUtra tathA jIvasamAsa graMthanA abhiprAye-a gulamAtra sUcizreNimAM AkAza pradezA che tenA pahelA ane khIjA vagamULanA guNuAkAra karatAM je sakhyA Ave teTalI sakhyA pramANa sAta rAjanI sucizreNi nArakAnA pramANa mATe che, jema-aMgulamAtra kSetramA asatkarSanAe seda chappana AkAza pradeza che, tenuM paheluM va mULa seAtra ane khIju` va mULa cAra heAvAthI tenA guNuAkAra 16 44 = 64 thAya eTale narakanA jIvaeNAnA pramANu mATe apanAe cesaTha zreNi Ave,
Page #187
--------------------------------------------------------------------------
________________ kAnuvAda sahita 153 pelA ane bIjA mULane guNAkAra karatAM jeTalA AkAzapradeza Ave teTalI AkhI sUcizreNimAM rahela AkAzapradeza pramANa bhavanapatinA de che. bIjA ane trIjA mULa guNAkAra karatAM jeTalA AkAzapradeza Ave teTalI AkhI saciNipramANa saudharmadevalokanA devatAo che. aMgulapramANu sUcizreNimAM je ke asaMkhyAtA AkAzapradeza che, chatA asaka5nAce basa chazvana kalAvA. tene vargamULa kADhavAnI rItie traNavAra mULa kADhavuM. base chappananuM paheluM mULa saLa, bIju mULa cAra ane trIjuM mULa che. have A traNe mULa ane bane chapana e cAre rAzione meTI nAnI saMkhyAnA krama pramANe upara nIce sthApavI. jemake 256-16-4-2. tyArapachI upara uparanI rAzine nIce nIcenI rAzi sAthe guNAkAra kare. jemake baso chappanane pahela mULa saLa sAthe guNAkAra kare guNatAM cAra hajAra chanuM thAya. tAtparya - A graMthamAM bhavanapationA pramANa mATe jeTalI zreNionI saMkhyA banAvI che teTalI saMkhyA nAra mATe anuyAga ThAra tathA jIvasamAsamA batAvI che, je ke sUtramAM sAmAnyathI nAranI saMkhyA batAvI che paraMtu zeSa cha nArakInA nAra prathama narakanA nArAthI asaMkhyAmA bhAga jeTalA ja hovAthI prathama narakanAM nara mATe paNa uparokta pramANa mAnavAmAM kaMi bAdha nathI. A graMthamAM aMgulamAtra ciNimAM rahela AkAzapradezanA prathama ane dvitIya vargamULane guNAkAra karatAM je saMkhyA Ave teTalI=asaMkhyAtI zreNie bhavanapationA pramANa mATe batAvI che. paraMtu jIvasamAsa graMthamAM aMgulamAtra ciNimA je AkAzapradeza che te ja saMkhyAne pitAnA prathama vargamULa sAthe guNatAM je saMkhyA Ave teTalI-asaMkhyAtI zreNio bhavanapationA pramANa mATe levAnuM kahyuM che. aMgula mAtra suciNimAM asatkalpanAe baso chapana AkAzapradeza ane tenuM prathama vargamULa sela hevAthI ra56 416 =4096 thAya ane asatkalpanAe teTalI zreNio bhavanapationA pramANa mATe samajavI. tAtparya e che ke A graMthamAM prathama naranA chanA pramANa mATe jeTalI asa dhyAtI zreNio batAvI che teTalI ja zreNio jIvasamAsamAM bhavanapatinA pramANa mATe batAvI che. vaLa prajJApanAvamAM-aMgulamAtra suciNimAM jeTalA AkAza pradezo che tenA prathama vargamULanA saMkhyAtamA bhAgamAM jeTalA AkAza pradeza Ave tenAthI sakhyAtaguNa zreNio bhavanapatienA pramANa mATe levAnuM jaNAvyu che. asatyakalpanAe aMgulamAtra sUcizreNimAM 65536 AkAza pradeza mAnIe te tenuM prathama vargamULa 256, tenA asakhyA bhAga 4, tene asaMkhyAtaguNA karIe eTale ke daze guNIe te 40 Ave, ane asatkalpanAe teTalI zreNio bhavanapatinA pramANa mATe jANavI. vaLI anugAra sUtranA abhiprAye aMgulamAtra sacizreNimAM rahela AkAzapradezanA prathama varga LanA asaMkhyAtamA bhAgathI saMkhyAlaguNa karatAM jeTalI zreNio Ave teTalI zreNie bhavanapatinA pramANa mATe jANavI, jema aMgulamAtra sUcizreNimAM asakalpanAe 65536 AkAzapradeza mAnIe. tenuM prathama vargamULa ra56, tene asaMkhyAta bhAga asakalpanAe 2, ane tene sakhyAtaguNa karavAthI eTale ke daze guNavAthI vaza thAva, ATalI zreNio bhavanapationA pramANa mATe samajavI. ema bhavanapatienA pramANa mATe kula cAra mata jovA maLe che. vidhArthIoe te te graMtha jevA.
Page #188
--------------------------------------------------------------------------
________________ pacAsa praha-hitI yadvAra ratanaprabhA pRthvInA nArakenA pramANarUpe ATalI zreNio samajavI. eTale ke cAra hajAra chanu sUcizreNimAM jeTalA AkAzapradeza heya teTalA ratnaprabhA pRthvInA nAradIo che. . bIjA vargamULa cAra sAthe pahelA mULa soLane guNAkAra kare, gujtAM cosaTha Ave, teTalI suciNimAM rahela AkAzapradeza pramANa bhavanapati devatAo che. tathA trIjA mULa be sAthe bIjA mULa cArane guNAkAra kara, guNatA ATha Ave, teTalI saMpUrNa sUcizreNimAM rahela AkAzapradezapramANa saudharma devalokanA devatA che. A uparathI keNa kenAthI vadhAre che te sahajamAM jaNAI Avaze. 18 ratnaprabhA nArakAdinA viSayamAM prakAratare zreNinuM pramANa kahe che- ahavaMgulappaesA samUlaguNiyA u. neriysuuii| paDhamaduiyApayAI samUlaguNiyAI. iyarANaM // 19 // athavAGgulapradezAH svamUlaguNitAstu nairayikasaciH / prathamadvitIyapadau svamUlaguNitAciratayoH // 19 // . artha--athavA aMgulakSetramAM rahelA pradezane pitAnA mULa sAthe guNatAM je Ave teTalI zreNie ratnaprabhA nArakInA pramANarUpe samajavI eja pramANe pahelA ane bIjA mULane pitApitAnA mULa sAthe guNatAM je Ave teTalI zreNio anukrame bhavanapati ane saudharmanA pramANarUpe samajavI. vivecana-athavA e pada anya prakAra sUcavavA mATe mUkeluM che. te anya prakAra te A. pUrvanI gAthAmAM aMgulamAtra kSetramAM rahelA pradezazazinI base chapananI kalpanA karI hatI, ahiM te pramANe karavAnI nathI. paraMtu vAstavika jeTalI saMkhyA che tenIja vivakSA che. eka aMzula pramANa sUcizreNimAM rahelA AkAzapradezane pitAnA mULa sAthe guNAkAra kara, guNAkAra karatAM je saMkhyA Ave teTalI sUcizreNimAM rahelA AkAzapradeza pramANa janaprasA pRthvInA nArake che. aMgula pramANu kSetramAM rahelA AkAzapradezanA pahelA mULane pitAnA mULa sAthe guNatAM je saMkhyA Ave teTalI sUciNio bhavanapAtanA pramANanA nirNaya mATe samajavI. eTale eTalI sucizreNimAM jeTalA AkAzapradeza hoya teTalA bhavanapati deve jANavA. aMgula pramANa kSetramAM rahelA AkAzapradezanA bIjA mULane pitAnA mULa sAthe guNatAM je pradezarAzi Ave teTalI sUcizreNimAM rahelA AkAzapradezapramANa saudharmadevalokanA devatAo che. 19 have uttarakriyazarIravALA tiryaMcaniya chanA pramANanA nirNaya mATe kahe che--
Page #189
--------------------------------------------------------------------------
________________ TIkAvAda sahita. gulamUlAsaMkhiyabhAgadhpamiyAM u hoMti seDhIo / uttaraveubviyANaM tiriyANa ya sannipajjANaM ||20| aGgulamUlAsaMkhyeyabhAgapramitAstu bhavanti zraNyaH / uttarakhaikriyANAM tirathAM ca saMjJiparyAptAnAm ||20|| atha uttaravaikriyazarIrI niryApta tiya canA pramANurUpe eka a'gula pramANakSetramAM rahela AkAzapradezanA mULanA asa`khyAtamAM bhAgamAM rahela pradezarAzi pramANa sUcizreNie che. - vivecana--eka a-gula pramANa kSetramAM rahela AkAzapradezanuM je paheluM' vaga mULa tenA asa khyAtamA bhAgamAMra hela AkAzapradezapramANu sucizreNie uttaravaikriyazarIrI sajJipacendriya tiya cAnA pramANunA nizcaya mATe jANavI. tAtparya e ke sUcizreNinA eka a gulapramANa kSetramAM jeTalA AkAzapradezeA hoya, tenuM je paheluM vargamULa tenA asa MkhyAtamA bhAgamAM jeTalA AkAzapradezeA Ave, teTalI uttara vaikriyabdhisapanna paryApta sanniSa cendriya tiya cArmI sakhyA jANuvI 151 zAstramAM kahyuM che ke 'pa'cendriya tiya cAmAM keTalA vaikriyazarIrI kahyA che? he gautama! saMkhyAtA kahyA che. kAlamAzrayI asaMkhyAtI utsarpiNI arpiNInA samayapramANu kA che. kSetra AzrayI vicAratAM prataranA asakhyAtamA bhAgamAM asa MkhyAtI sUcizreNie che tevI gula pramANa sUcizreNinA prathama vargamULanA asaMkhyAtamA bhAgamAM rahela AkAza pradeza pramANa sUciRNi pramANu kahyA che.' 'uttaraOkriyazarIra' labdhisaMpanna paryApta sajJi pacendriya tiryaMcA asaeAtA dvIpa samudramAM rahelA hAthI matsya ane haiMsAdi jIvA jANuvA, 20 have manuSyanA pramANa mATe kahe che-- - * ukkosapae maNuyA seDhi vAhiyA avaharati / taiyamUlAhaehi aMgulamUlappaesehiM // 21 // utkRSTapade manujAH zreNIM rUpAdhikA apaharanti / tRtIyamUlAhatairaGgulamUlapradezaiH // 21 // artha-utkRSTapade manuSye trIjA vaga mULavaDe guNAyelA a gurUpramANa kSetramAM rahela, prade zanA pahelA mULanA pradezathI eka rUpa vadhAre hoya te sa pUrNa sUcizreNinA apahAra thaI zake. * TIkAnu0--A jagatamAM e prakAranA manuSye che. 1 gaNaja, 2 samUmi. temAM garbha e paryAptA ane apaptAe e bhede che. ane aMtarmuhUtta AyuvALA samUrcchamAM te
Page #190
--------------------------------------------------------------------------
________________ pacAsaMgraha-dvitIyadvIra aparyAptAvasthAmAM ja maraNa pAme che. A hakIkata pahelA dvAramAM kahI che, tethI te paryAptA hotA nathI. temAM je garbhaja paryAptA manuSya che, te ghava hovAthI haMmezAM hoya che, ane te saMkhyAtAja che. teonI jaghanya saMkhyA paNa pAMcamA ane chaThThA vagarane guNAkAra karatAM je Ave te che. zaMkA-vaga eTale zuM? pAMcamA vagaranuM kavarUpa zu? chaThThA vagaranuM svarUpa zuM? pAMcamA ane chaThThA vargane guNAkAra keTale thAya? samAdhAna-keIeka vivakSita rAzine vivakSita zisAthe guNatAM je Ave te varga kahevAya che. ekano varga ekaja thAya mATe vRddhi rahita hovAthI te vargamAM gaNAtuM nathI. bene bee guNatAM beno varga cAra (4) thAya, A pahele varga, cArane varga seLa (16) thAya, e bIje varga. seLane varga bane chappana (256) thAya. e trIjo varga. base chejane varga pAMsaTha hajAra pAMcaso chatrIsa (65536) thAya, e cA vage. pAMsaTha hajAra pAMca chatrIsa varga cAra ogaNatrIsa heDa ogaNapacAsa lAkha saDasaTha hajAra baso che (429467296) thAya, e pAMcamo varga. have tenA vagarane traNa gAthA vaDe pratipAdana kare che-eka lAkha corAzI hajAra cAra aDasaTha keDIkeDa gumAlIsa lAkha sAta hajAra traNa sittera DheDa paMcANulAkha ekAvana hajAra chaso ane seLa (1844674407370551616) thAya, e cha varga. A pramANe cha vaga thAya che. temAMnA chaThThA vargane pAMcamA varga sAthe guNAkAra kare, guNAkAra karatA jeTale pradezarAzi thAya, teTalA jaghanyathI paNa gaja paryApta manu hoya che. chaDA ane pAMcamA varganA guNAkAranA egaNatrIsa AMkaDA thAya che. te AMkaDA keDA keDI Adi zabda dvArA belI zakAya tema nahi hevAthI, te saMkhyAnA AMka ApyA che. ane te A-792281625142643375974350336. A saMkhyAne pUrvAcAryo trIjA vamalapada uparanI ane cethA yamalapata nIcenI kahe che. yamala eTale be vargane samUha. eka eka yamalamAM banne vaga Ave che. anuyAgadvAranI cUrNimAM kahyuM che ke be varSanA samUhane yamala kahe che." tethI pUrvokta cha varganA samUhanA traNa yamala thAya. manuSya pramANanA hetubhUta zazine trIjA malapadathI uparanI kahevAnuM kAraNa pAMcamA ane chaThThI vagane guNAkAra che. pAMcama ane chaThTho varga trIjA yamalamAM Ave che, sAtamA ane A AThamo varga evA yamalamAM Ave che. manuSya pramANunI hetubhUta saMkhyA chaThThA vagathI vadhAre che, kAraNa ke chaThThA ane pAMcamA vaganA guNAkAra jeTalI che. ane tethIja sAtamA vaLathI paNa ochI che. mATe manuSya saMkhyAnA pramANabhUta rAzine trIjA kamalapadathI vadhAre, ane cothA yamalapadathI ocho kado che.
Page #191
--------------------------------------------------------------------------
________________ kAnuvAda sahita, 157 athavA A pUta rAzinA chanuM chedanaka thAya che. chedaka eTale ardhI ardhA karavA che. eTale ke ogaNatrIsa aMkapramANa rAzinuM pahelIvAra ardha karIe, bIjI vAra tenuM ardha karIe, trIjI vAra tenuM artha karIe, ema aI aI cha--vAra karIe tyAre anumI vAre eka Ave, ene udhI rIte kahIe te cha-- vAra ThANa bamaNA karavA. jemake-ekane eka be, bene e cAra, cAra cAra A8, ema cha-- vAra bamaNA bamaNA karatA chananumI vAre pUrvokta rAzi Ave. chanuM chedanaka kema thAya te kahe che-pahelA varganA be chedana thAya, paheluM chedanaka che, bIjuM chedanaka eka bIjA varganA cAra chedana thAya. eTale ke bIjA varganI saMkhyAne ardha ardha bhAga cAravAra thAya. jemake-paheluM chedanaka ATha, bIjuM chedanaka cAra, trIjuM chedanaka che, cihyuM chedanaka eka. Aja rIte trIjA varganA ATha chedana, cothA varganAM seLa chedanaka, pAMcamAM vaganA batrIsa cheThanaka, ane chaThAvanA saha chedana thAya. garbhaja manuSyanI saMkhyA pAMcamA ane chaThThI vaganA guNAkAra jeTalI hevAthI te saMkhyAmAM pAMcamA ane chaThThA e baMne varganA janake Ave. pAMcamA varganAM arIsa ane chaThThA varganAM cosaTha hevAthI baMnene saravALe karatAM chanu chedana ke pUrvokta rAzimAM thAya. A kaI rIte jANI zakAya? ema pUchatA ho te kahIe chIe je je vagane je je varga sAthe guNAkAra karIe ane guNAkAra karatAM je saMkhyA ane temAM te baMne vargamAM chedanake ghaTe che. jema pilA vargane bIjA varga sAthe guNatA je saMkhyA Ave temAM pelA vagaranA che ane bIjAnA cAra kula cha chedana ke saMbhave che. te A pramANe pitA ane bIje vagane guNAkAra cAsaTha thAya che. tenuM piluM chedana batrIsa, bIjuM saLa, trIjuM ATha, zuM cAra, pAMcamuM che, ane chaThuM eka, ema cha chedanake thAya che. ema anyatra paNa jANavuM. eja pramANe pAMcamA ane chaThThA varganA guNAkAramAM pAMcamA varganA bIsa ane chaThThA varganAM cosaTha bane maLI chanuM chedanake Ave che. A pramANe ekaja rAzine ziSyanI buddhine pakaI thAya mATe traNa rIte paramagurumahArAje upade che. anugArasUtramAM kahyuM che ke-jaghanyapade manuSyo saMkhyAtA kroDa che. trIjA kamalapadathI upara ane cothA yamalapadanI nIce che. athavA chaThThA pagane pAMcamAM varga vaDe guNatAM je Ave teTalA che. athavA chanu chedanaka ApanAra e rAzi che." have je gaja ane saMmami aparyApta cha che te ane koI vakhata hoya che, kaI vakhata nathI paNa hatA. kAraNake garbhaja aparyAptanuM jaghanya eka samaya ane ukaI bhAra muhurta atara che, ane samRmi aparyAnuM jaghanya eka samaya ane utkRSTa grevIsa sipha aMtara che. aparyApta aMtarmahattanA AyuvALA hoya che. tethI aMtarmuharta pachI
Page #192
--------------------------------------------------------------------------
________________ 158 pacAsagraha-dvitIyAdhAra saghaLA nilepa thAya che nAza pAme che. eTale kaMIka adhika agIAra muhUrta gaja ane paryAptA, ane kaMIka adhika trevIsa muhUrta mUchima apayA letA nathI. tethIja upara kahyuM che ke garbhaja apathatA manuSya ane samRmi manuSya keI vakhata hoya che, ane koi vakhata hotA nathI. jayAre garbhaja paryAptA aparyAptA ane saMchima aparyAptA e saghaLA maLI vadhAremAM vadhAre hoya tyAre tenuM pramANa A pramANe che-utkRSTapade gabharaja ane saMpUmi manuSyanI sarveda saMkhyA hoya tyAre jeTalI saMkhyA thAya tenAthI je ke vAstavika rIte nathI, chatAM esakalpanAye eka manuSya vadhAre hoya te, suciNinA eka aMzula pramANu kSetramAM rahelA AkAzapradezanA pilA mULane trIjA mULa sAthe guNatAM jeTalA AkAza pradeza Ave teTalA AkAzapradezavaDe bhAgatAM-asatkalpanAye sUcizreNinA eka aMgulakSetranA base chappana AkAzapradeza kapIe tenuM paheluM mULa sALa, bIjuM mULa cAra, trIjuM mULa che, pahelA mULane trIjA mULa vaDe guNatAM batrIsa Ave teTalA AkAza pradezavaDe bhAgatAM-saMpUrNa eka sucizreNine apahAra thAta. . tAtparya e che ke-sucizreNinA aMgulamAtra kSetramAM jeTalA AkAzapradeza che, tenA pahelA vargamULane trIjA vargamULavaDe guNatAM jeTalA AkAzapradeza thAya teTalA teTalA pramANuvALA eka eka khaMDane paryApta aparyApta gaja ane saMmUchima eka eka manuSya grahaNa kare, ane kula manuSyanI saMkhyA che tenAthI eka vadhAre hoya te saMpUrNa zreNine ekaja samaye apahAra karI zakAya. paraMtu eka manuSya ocho che eTale eka ke vadhe che. bIjI A rIte paNa kahI zakAya-sUciANanA aMgulamAtra kSetramAM rahelA AkAzapradezanA pahelA vargamULane trIjA vargamULa sAthe guNatAM jeTalA AkAzapradeza Ave, teTalA AkAzapradezava AkhI sUcizreNinA AkAzapradezane bhAgatAM je javAba Ave temAMthI ekarUpa ochuM karavuM, teTalI saMmachima ane gaja manuSyanI sarvotkRNa saMkhyA che. kevaLajJAnI mahArAje teonI teTalI ja saMkhyA joI che. * anugadvAra cUrNimAM kahyuM che ke utkRSTapade je manuSya che, temAM eka manuSya nAgye chate te manuSyo vaDe saMpUrNa sUcibreNine apAra thAya. ' te zreNine kAla ane kSetra vaDe apahANane vicAra kare che. kAlathI asaMkhyAtI utsaMiNI avasarpiNInA samaya pramANa che. ane kSetrathI suciNinA aMzula pramANa kSetramAM rahela AkAzapradezanA prathama vargamULane trIjA vargamULavaDe guNavA. A paMktimAM zuM kahyuM? te kahe che-te zreNinA aMzula pramANa kSetramAM je pradeza rAzi che. tenA pahelA vargamULamAM je pradezarAzi Ave, tene trIjA vargamULamAM AvelA pradeza rAzi vaDe guNAkAra kara. guNAkAra karyo chate je pradezazi thAya, evaDA evaDA eka eka aMkane apahAra kare, bIjI bAju eka eka manuSyane ayahAra kare eTale ke evaDA evaDA sUci
Page #193
--------------------------------------------------------------------------
________________ TInavAI sahita * 15 zreNinA eka eka khaMDane eka eka manuSya grahaNa kare, je eka manuSya vadhAre hoya te saMpUrNa zreNine grahaNa karI zake. eka bAju asaMkhyAtI utpasAipaNI avasarpiNInA jeTalA samaya thAya teTalA utkRSTapade manuSya kahA. bIjI bAju azulapramANu kSetranA pelA mULanA trIja mULa sAthe guNatAM AvelA AkAzapradezapramANa sUcizreNinA jeTalA khaDA thAya, temAMthI eka nyUna karIe teTalA kahyA. . tethI ahiM zaMkA kare che ke--AvaDA AvaDA vaDe eka zreNine apahAra karIe te tene apahAra karatAM asaMkhyAtI utsarpiNI avasarpiNI kAla kema jAya? AcArya mahArAja uttara Ape che ke kSetra atyaMta sUkSama hAvAthI. sUtramAM paNa kahyuM che-kAla atyaMta sakSama che, tenAthI paNa atyaMta sUkSama AkAzapradezarUpa kSetra che. eka aMzula pramANa kSetramAM eTalA badhA AkAza pradeza rahyA che, ke temAMthI pratisamaya eka eka AkAzapradeza levAmAM Ave, te asaMkhyAtI utsarpiNI avasarpiNI kALa jAya. mATe kAlathI asaMkhyAtI utsarpiNI avasarpiNInA samaya pramANa manuSya che. * kSetrathI sUcizreNinA eka aMgula pramANu kSetranA pradezanA pahelA vargamULane trIjA vargamULavaDe guNatA jeTalA pradeza thAya teTalA pramANavALA sUciNine jeTalA khaDe thAya temAMthI eka e che karIe teTalA utkRSTapade manuSya che. 21 ( A pramANe aparyApta sUkama ekendriyAdi bhede caude jIvalenuM pramANa karyuM. have guNasthAnakanA bhere caDha bhedanuM pramANa kahe che sAsAyaNAi cauro asaMkhA aNaMtayA micchaa| koDisahassapuhuttaM pamatta iyare u thovayarA // 22 // sAsvAdanAdizcatvAro'saMkhyA anantA mithyAdRSTayaH / koTisahasrapRthaktvaM pramacA itare tu stokatarAH // 22 // artha-sAsvAdanAdi cAra asaMkhyAtA che, mithyANi anaMta che, hajAroDa pRthakAva pramatta sayata che, ane apramatta saMyata tenAthI aha5 che. TIkAnu-sAravAdana samyagdaSTi, mizraSTi. aviratasamyagdaSTi, ane dezavirati e cAre zaNAnake vartatA cha asaMkhyAtA asaMkhyAtA che. kAraNa ke e pratyeka guNasthAnavarti che vadhAremAM vadhAre kSetrapalyopamanA asaMkhyAtamA bhAgamAM rahela pradeza razipramANa che. mithyASTi che anata che, kemake teo anata haikAkAza pradeza pramANa che. tathA pramatta saMyata jadhanyathI paNa kreDa sahasa pRthaphava pramANa ane udarathI paNa keDa caha pRthakAva pramANa che. bethI nava sudhInI saMkhyAne prathama vA kahe che. e jaina siddhAMtane pAribhASika zabda che.
Page #194
--------------------------------------------------------------------------
________________ 160 paMcasapraha-dvitIyakAra tethI paMdara karmabhUmimAM pramattasaMvata munie jaghanyathI paNa be hajAra kreDathI adhika hoya che, ane utkRSTathI navahajAra keDa heya che. tathA apramatta saMvata munio pramatta saMya. tathI atyaMta alpa che. 22 egAi cauppaNNA samagaM uvasAmagA ya uvasaMtA / addhaM paDucca seDhIe hoti savvevi saMkhejA // 23 // ekAt catuHpaJcAzat samakamupazamakAcopazAntAH / addhAM pratItya zreNyAH bhavanti sarve'pi saMkhyeyAH // 23 // artha_ekathI AraMbhI cApana paryata eka sAthe upazamaka ane upazAMtahI che hoya che, ane zreNinA kAla AzrayI saghaLA maLIne paNa saMkhyAtAja hoya che. TIkAnu----upazamaka eTale upazama kiyA karanArA AThamA navamA ane dazamA guNasathAnavarti che, ane upazAMta eTale jeoe mehane sarvathA zAMta karyo che, te upazAMtaha. guNasthAnakavarti che. A baMne prakAranA cha keI vakhate hoya che, keI vakhate nathI paNa hatA. kAraNa ke upazamaNinuM aMtara paDe che. keTaluM aMtara paDe che te AgaLa upara aMtaradvAramAM kaheze. tethI upazamaka-apUrvakaraNa anivRttibAharasaparAyavari jI tathA upazAMta-upazAMtamAha guNasthAnakavarti che jyAre hoya che, tyAre jaghanyathI eka che ke traNa heya che, ane utkRSTathI cepana che hoya che. A pramANe praveza karanAra AzrayI kahyuM che. eTale ke ATalA ja eka samaye eka sAthe upazama zreNimAM apUrvakaraNAdi guNasthAnakAnI aMdara praveza karatA hoya che. upazamazreNinA saMpUrNa kAla Azrayi vicArIe te saghaLA maLIne paNa saMkhyAtA ja hoya che. tAtparya e ke-upazamaNine kALa aMtamuhUrta pramANa che. te aMtamuhUrta pramANa upa zamazreNinA saghaLA kALamAM uttarottara samaye anya anya cha praveza kare te paNa saMkhyAtA. jIvoja heya che. prazna-upazamaNinA aMtamuhUrta pramANu kALanA asaMkhyAtA samaya thAya che. te kALamAM eka eka samaye eka eka jIva praveza kare te paNa zreNinA saMpUrNa kALamAM asaMkhyAtA saMbhave che, te pachI be traNathI AraMbhI uThThaNathI cApana sudhInI saMkhyA praveza kare to asaMkhyAtA kema na thAya? thAya ja, pachI ema kema kahe che ke upazama zreNinA. saghaLA kALa AzrayI paNa saMkhyAtAja jI hAtha che? uttara-tamArI A kalpanA tyAreja thAya ke jyAre zreNinA atimuhata kALamAM dareka samaye ja praveza karatA hoya. paraMtu pratyeka samaye ja praveza ja karatA nathI paraMtu keTalAka samayamAM ja kare che, tethI ja uparokta saMkhyA ghaTI zake che.
Page #195
--------------------------------------------------------------------------
________________ TIkAnuvAda sahita 1 prazna-tamuhUra pramANa zreNinA kALanA keTalAka samayamAMja cha praveza kare che, paraMtu saghaLA samayamAM praveza karatA nathI e zI rIte jaNAya? uttara upazamaNimAM paryAptA garbhaja manuSya ja praveza karI zake che, anya che, nahi. te paNa cAritrasaMpanna AbhAja, jevA tevA nahi. cAritrasaMpana mahAtmAe vadhAremAM vadhAre be hajAra kreDathI nava hajAra keDa ja hoya che. te paNa kaI saghaLA zreNi svIkArI zakatA nathI, paNa keTalAka ja savIkArI zake che. tethI jANI zakAya che ke-upazamaNinA saghaLA samayamA jIne praveza thatuM nathI, paraMtu keTalAka samayamAM ja thAya che. temAM paNa keI kALe paMdare karmabhUmi AzrayI vadhAremAM vadhAre cAyana che ja eka sAthe praveza karatA hoya che. vadhAre nahi. ane saghaLA eNinA kALamAM saMkhyAtAja jI hoya che. asakhyAtA nahi. te saMkhyAtA paNa seMkahe pramANa jANavA, hajAronI saMkhyAmAM nahi. pUrvAcArya mahArAjoe emaja jaNAveluM che. khavagA khINA jogI egAi jAva hoMti aTusayaM / kSapakAH kSINA ayoginaH ekAt yAvat bhavantyaSTazatam / addhAyAM zatapRthaktvaM koTipRthaktvaM sayoginaH // 24 // atha-paka, kSINamAhI ane agi ekathI AraMbhI yathAvat ekase ATha paryata hoya che, ane saMpUrNa zreNinA kALamAM zataprathakRtva heya che. tathA sagi kevaLi keha pRthakala heya che. TIkAnu-kSapaka eTale cAritrahanIyanI kSapaNA karanArA AThamAM navamA ane dazamA guNasthAnakavarti AtmAo, kSINameha guNasthAnakavati che ane gi kevaLa AtmAo A saghaLA kaI vakhate hoya che, ane koI vakhata letA nathI. kemake kSapakazreNi ane agikevaLi guNasthAnakanuM aMtara paDe che. jyAre kSapaka-apUrvakaraNa anivRtti Adara saM5rAya ane sUkSama saMpAya tathA kSINameha ane agikevaLi guNasthAnake ja heya tyAre jaghanyathI eka che ane utkRSTathI eka ATha hoya che. A pramANa paNa praveza karanAra azrayI kahyuM che. ATalA cha vadhAremAM vadhAre eka samaye eka sAthe kSapakazreNimAM, kSINameha guNarathAnake, ane agikevaLi guNasthAnake praveza kare che. kSapakazreNi tathA kSINameha guNasthAnakano kALa aMtamuhUra pramANa che, ane ayogikevaLine kALa pAMca haQAkSara jeTalo che. A kSapakazreNinA saMpUrNa kALamAM ane agi 1 ahiM sekaDe pramANu saMkhyA navaso sudhInI hoya tema lAge che. pachI jJAnI jANe. 23.
Page #196
--------------------------------------------------------------------------
________________ 12 paMcamaha-hitI dvArA guNasthAnakanA kALamAM anya anya cha praveza kare te paNa te saghaLA maLI zatapRthakAva ja hoya che. tAtparya e ke aMtamuhUrta pramANa kSapakazreNinA saghaLA kALamAM paMdare karmabhUminI aMdara anya anya cha praveza kare te zatapRthaphata ja praveza kare che, adhika praveza karatA nathI, agi kevaLi AzrayI paNa Aja pramANe samajavuM. kSINamehane kSapaka sAthe ja levA. zatapRthapha saMkhyA ja kema, vadhAre kema nahi? e zakAnuM samAdhAna upazamaNi pramANe nAzvavuM tathA sagi kevaLi guNarathAnakavarti cha kreDipRthakva hoya che. saMgi kevaLi hamezA hAtha che, kAraNa ke te nitya guNasthAnaka che. A guNasthAnake jaghanyathI paNa kaTiprathA ane uchathI paNa TipRthAva cho heya che. jaghanyathI uNa vadhAre hoya che. 24 A pramANe dravyapramANa dvAra kahyuM. have kSetrapramANa dvAra kahe che- appajattA donivi suhumA egidiyA jae savve / sesA ya asaMkhejA bAyara pavaNA asaMkhenu // 25 // ___ aparyAptau dvAvapi sUkSmA ekendriyA jagati sarvasmin / zepAca asaMkhyeyatame vAdarapavanAH asaMkhyeyeSu // 25 // aI-baMne prakAranA aparyAptA ane paryAptA sUthama ekendriya che saghaLA lekamAM che. zeSa jIve lekanA asaMkhyAtamA bhAgamAM che, ane bAdara vAyukAya lekanA asaMkhyAtA bhAgamAM rahelA che. TIkAtu -ane prakAranA aparyAptA-labdhi aparyAptA ane karaNa aparyAptA tathA gAthAmAM kahela api zabda anuktane samuccAyaka hevAthI paryAptA sukSama ekendriya pRthvI apa tela vAyu ane vanaspati e dareka prakAranA cha saMpUrNa lekamAM rahelA che. zAstramAM kahyuM che ke- sUkSama cha lekanA saghaLA bhAgamAM rahyA che." prazna-paryAptAdi saghaLA bhejavALA pRthvIkAyAdi save sUma ekandriya che saMpUrNa lokamAM vyApI rahnA che, eTaluM kahevAthI saghaLA bheTavALA sUkSama cha saMpUrNa lekamAM che e ISTa artha siddha thAya che, te zA mATe mukhya paNe aparyApatAnuM grahaNa karyuM, ane api zabdathI paryAptAnuM grahaNa karyuM? 1 ahiM zatakRtva paNa vadhAremAM vadhAre navase ja saMbhave che. 2 jagaciMtAmaNinA caityavaMdanamAM kevaLajJAnInI jaghanya saMkhyA be koDa ane utkRSTa saMkhyA nava koDa kahI che. eTale jadhanya saMkhyAmAM be kroDa ane utkRSTa saMkhyAmAM nava koTha samajavA.
Page #197
--------------------------------------------------------------------------
________________ TIkAnuvAda sahita. uttara-sakama chamAM paryAptAnI apekSAe aparyAptA alpa che, chatAM aparyApta che ghaNA che e jaNAvavA mATe mukhyavRDhyA aparyAptAnuM grahaNa karyuM che. te A pramANe. jo ke paryAptAthI aparyAptA saMmeyaguNahIna che te paNa te jagatanA saMpUrNa bhAgamAM kahyA che, ema kahI avazya teo ghaNA che ema spaSTapaNe jaNAvyuM che. paryAptAnI apekSAe aparyAptA saMkhyAlaguNahIna kema hoI zake? aparyAptA te. vadhAre hovA jAIe. uttara-prajJApanAmAM aparyAptAnI apekSAe paryAptA sakhyAtaguNA kahyA che. tene pATha A pramANe- "sUkSama aparyApta alpa che. paryApta saMkhyAtaguNa che. anyatra pa kahyuM che ke-bhAdara chamAM aryAptA vadhAre ane sUkSamamAM paryAptA vadhAre varANavA. ema sAmAnyathI kevaLI bhagavatee kahyuM che. sUkama sivAyanA paryApta bAdara ekendriya-pRthvI apU teDha vanarapati ane beIndriyAdi saghaLA jI lekanA asaMkhyAtamA bhAgamAM rahyA che. Adara vAyukAya paryApta aparyApta lokanA asaMkhyAtA bhAgamAM rahelA che. lekane je kaIpaNa pilANane bhAga che, te saghaLA bhAgamAM vAyu vAya che. merU parvatanA madhyabhAgAdi ke tenA jevA bIjA bhAge ke je atinibiDa ane nizcita-ThAselA avayavALA che. tyAM bAdara vAyunA jIva hotA nathI. kemake temA pilANa hetuM nathI. e kAsele bhAga saMpUrNa lakane asaMkhyAta bhAga ja che, tethI eka asaMkhyAta bhAga cheDIne zeSa saghaLA asaMkhyAtA bhAgamAM bAra vAyukAyanA jIve kahyA che. 25 : ' , have guNasthAnaka AzrayI kSetramANa kahe che- sAsAyaNAi savve loyasya asaMkhayaMmi bhAgaMmi / micchA u savvaloe hoi sajogIvi smugghaae|||26|| sAsvAdanAdayaH sarve lokasyAsaMkhyeyatame bhAge / mithyAdRSTayastu sarvaloke bhavanti sayogyapi samudghAte // 26 // artha-sAsvAdanAdi saghaLA guNasthAnakavALA lekanA asaMkhyAtamA bhAgamAM rahyA che, mithyASTi saMpUrNa lAkamAM che, ane samudaghAtamAM sagi kevaLi paNa saMpUrNa lekamAM hoya che. TIkAnu --mithyASTi ane sagikevaLa vinA sAmyavRSTi ane mizradaSTi Adi saghaLA guNasthAnakavati che lekanA asaMkhyAtamA bhAgamAM rahyA che. kAraNa ke samyagRmithyASTi, Adi guNasthAnake saM ipandriyamAMja heya che.
Page #198
--------------------------------------------------------------------------
________________ 164 pacasaMgraha-dvitIyadvAra sAsvAdana guNasthAnaka ati alpa keTalAka kAraNu aparyApta bAdara pRthvI apa vanaspati vikalendriya ane asaMsi paMcendriyamAM paNa hoya che, paraMtu teo temaja trIjA Adi guNasthAnakavALA saMkSipacendriya ati alpa hovAthI lekanA asaMkhyAtamA bhAgamAMja hoya che, e hetuthI teonuM kSetra lekane asaMkhyAta bhAga kahyuM che. micchAdaSTi jIvo saMpUrNa lakamAM heya che. kemake sukSama ekendriya jIve sakaLa lokavyApi che, ane te saghaLA mithyANi che. tathA samudaghAtamAM saLi kevaLa paNa sakaLa lekavyApi hoya che. samudavAta karate AtmA pahelAM daMDa samaye ane bIjA kapATa samaye lokanA asaMkhyAtamA bhAgamAM vase che. trIja maMthAna samaye lekanA asakhyAtA bhAgomAM vase che, ane cethA samaye saMpUrNa lekavyApi thAya che. zAstramAM kahyuM che ke-the samaye pitAnA AtmapadezavaDe saMpUrNa leka pUre che, AThame samaye zarIratha thAya che. 26 samudaghAtamAM sogikevaLa paNa saMpUrNa lekavyApi hoya che ema kahyuM, tethI samudaghAtanA prasaMge samudaghAtanI prarUpaNa kare che- veyaNakasAyamAraNaveuviyateuhArakevaliyA / . saga paNa ghau tinni kamA maNusuranerazyatiriyANaM // 27 // vedanAkapAyamAraNavaikriyatejaAhArakaivalikAH / sapta paJca catvArastrayaH krameNa manujasuranarayikatisthAm // 27 // aI-vedanA, kaSAya, mAraNa, vaikriya, tejasa, AhAraka, ane kevali e sAta samudA che. te manuSya deva nArakI ane tijamAM anukrame sAta pAMca cAra ane traNa hoya che. TIkAna-pUrvanI gAthAmAM athavA have pachInI gAthAmAM mUkela samudavAta zabdane vedanA Adi zabda sAthe joDI tene A pramANe uccAra kare. jemake-vedanA samuhuvAta, kaSAyasasughAta vagere. temAM vedanA vaDe je samuddaghAta thAya te vedanA samudavAta, ane te azAtA vedanIyakarmathI utpanna thayela che. ' ' ' kavAyanA udayavahe thayela samuddaghAta te kaSAyasamRdaghAta, ane te cAritramehanIya kamajanya che. maraNakALe thanAra je samuddaghAta te mAraNa ke mAraNAtika samudaghAta, ane te Ayukama viSayaka che. A muddaghAta aMtamuhUrta zeSa Ayu hoya tyAre ja thAya che kriyazarIrane ArAma karatA thanAro samudaghAta te vakriya samughAta, te vaikriyazarIra nAmakarma viSayaka che. IT |
Page #199
--------------------------------------------------------------------------
________________ kAnuvAda sahita tejasa zarIra jene viSaya che e je samudaghAta te tejasa samudavAta, te tejaleyA tyAre mUkavI hoya tyAre thAya che, ane te tejasazarIranAmakarmajanya che. AhAraka zarIrane AraMbha karatAM thanAre je samuddaghAta te AhAraka samRdudhAta, te AhArakArIranAmakarmaviSayaka che. alahUrtamAM ja jeo mekSamAM javAnA che evA kevaLi mahArAjane thanAra je camuddaghAta te kevalika samUhaghAta kahevAya che. have muddaghAta zabdane zuM artha che? te kahe che--tanmaya thavuM, 7-adhikatAyeghaNA, ghAta-kSaya, tanmaya thavA vaDe kAlAMtare bhegavavA egya ghaNA kamazano jenI aMdara kSaya thAya te samudaghAta. ahiM ema prazna thAya ke tanmayatA kenI sAthe? te kahe che ke-vedanAdi sAthe. te A pramANe jayAre AmA vedanAdi samudaghAtane prApta thayela hoya che, tyAre vedanAdinA anubhava jJAnamAM ja pariNuta thAya che, eTale ke tenAja upagavALe heAya che, anya jJAnamAM parivRta hete nathI. prabaLatAe-adhikatA kamIzane kSaya zI rIte thAya? tenA uttaramAM kahe che kevedanAdinA anubhava jJAnamAM pariNata AtmA kAlAMtare anubhavavA yogya ghaNA vedanIyAdinA kammapradezane udIraNA karaNavaDe kheMcI uThayAvalikAmAM nAMkhI bhegavI kSaya kare che, Atmadeze sAthe ekAkAra thayelA karmoNune nAza kare che. sAmAnyatA samudaghAtanuM svarUpa kahI have pratyeka samudaghAta mATe kahe che jayAre AtmA vedanA sasudhAtane prApta thayela hoya che tyAre azAtA vedanIyakanA pagalAne kSaya kare che. eja hakIkata spaSTa kare che vedanAvaTe vihavaLa thayele AtmA anatAnA karikadhAthI viTAyelA pitAnA Atmapradezane zarIrathI bahAra paNa kADhe che. zarIranA traNa bhAga karIne temAM eka bhAga pilANane che, jemAM Atmapradeza hotA nathI, be bhAgamAM hoya che. jayAre samuddaghAta thAya che, tyAre Atmapradeza ekadama caLa thAya che, ane te svasthAnathI bahAra nIkaLe che. ane nIkaLelA te zivaDe sukha jaThara vigerenA polANane ane kAna tathA khabhA AdinI vaccenA bhAgane pUrIne laMbAI pahoLAI vaDe zarIra pramANa kSetra vyApIne aMtamuhUrvakALapayata rahe che, ane teTalA kALamAM ghaNA azAtA vedanIyakamane kSaya kare che. kaSAya sasudhAtane karate AtmA kavAya cAritramehanIyanA karmayudagalene kSaya kare che. te A pramANekavAnA udaya vaDe samAkuLa-vihvaLa aAtmA potAnA pradezane bahAra kADhIne te.provaDe mukha ane hAjarI AdinA polANane pUrIne ane kAna tathA khabhA AdinA atarabhAgane paNa pUrIne laMbAI-pahoLAIDe zarIra pramANa kSetra vyApIne atamuhUrta thayeta rahe che, ane teTalA kALamAM ghaNAM kaSAyamahanIyanA karmayugalane kSaya kare che.
Page #200
--------------------------------------------------------------------------
________________ 66 pa"casa maha-dvitIyadvAra e pramANe maraNu samudlAtane prApta thayelA AtmA AyukamanA pudgalAnA kSaya kare che. vaikriya samudlAta karatA AtmA peAtAnA pradezAne zarIrathI ahAra kADhIne te pradezanA jADAI-pahALAI vaDe peAtAnA zarIra pramANa ane la'bA vaDe sakhyAtA ceAjana pramANu IMDa kare che. daMDa karIne vaikriya zarIranAmakramanAM pudgalAnA pahelAnI jema kSaya kare che. kahyuM che ke- nakriya samudlAta kare che, karIne sakhyAtA caiAjana pramANa AtmapradezanA da'Da race che, racIne sthUla pudgalAnA nAza kare che.? tejasa ane AhAraka samudlAta vaikriya samudlAtanI jema samajavA, eTalu' vizeSa ke taijasa samuhvAna karatA AtmA tejasanAmakarmanA pudgalanA kSaya kare che, ane AhAraka samuddhAtamAM AhAraka zarIra nAmakamanAM pudgalAnA kSaya kare che. vaikriya ane AhAraka e ane samuddAta te te zarIra viSuve tyAre hoya che, ane tejolezyA samuddAta kAi jIva para tejolezyA mUke tyAre hAya che. devaLisamuddAta karatA kevaLa bhagavAna zAtA azAtAvedanIya, zubha azubha nAmakrama ane ucca nIca gAtrakamanAM pudgalAne kSaya kare che. kevaLa samuddAta sivAya zeSa saghaLA sasudhAtAnA aMta hUMtta kALa. mAtra kevaLisamuddhAtanA ATha samaya kALa che, prajJApanA sUtramAM kahyuM che ke huM pralA ! vedanA samudlAta keTalA samaya pramANu kahyo che? he gautama ! asakhyAtA samayapramANu atarmuhUttanA kahyo che. e pramANe mahAraka samrud ghAta pa"ta samajavuM, huM pralA ! keLisamuddAta keTalA samayapramANu kahyo che ? huM gautama ! ATha samaya pramANu kahyo che.' have A samuddAtAne cAre gatimAM vicAra kare che. manuSyagatimAM sAte samudlAtA hoya che. kema ke manuSyamAM saghaLA bhAvAnA sa'bhava che. devagatimAM zarUAtanA pAca samughAtA hoya che. AhAraka ane devaLi samudlAta hatA nathI. kemake devagatimAM cauda pUrvanu adhyayana ane kSAyikabhAvanuM jJAna darzana ane cAritra hAtAM nathI. naragatimAM AdinA cAra heAya che. tejolezyA labdhi na hovAne kAraNe tejasa samudlAta paNa te gatimAM hAtA nathI. tiya cagatimAM vaikriyalabdhivALA sannipAMcendriya ane vAyukAyane cheADIne zeSa thavAne AdinA traNa samudlAtA haiAya che, tene vaikriya labdhi paNa hAtI nathI tethI 27 vaikriyalabdhivALA sanni pacendriya ane vAyukAyanA sabaMdhamAM vizeSa kahe che-- paMcidiyatiriyANaM devANa va hoMti paMca sannoNaM / vevviyavAUNaM paDhamA cauro samugdhAyA ||28|| 1 samuddhAtanuM vizeSa svarUpa prajJApanA sUtranA samuddAta padmamAMthI ane leprakAzanA trIjA saga mAthI joi levu.
Page #201
--------------------------------------------------------------------------
________________ TIveTa sahita 167 paJcendriyatirathA devAnAmiva bhavanti paJca sacinAm / vaikriyavAyUnAM prathamAzcatvAraH samudghAtAH // 28 // artha-saMgni paMcendriya tiryamAM devenI jema pAMca samudA hoya che. kAraNa ke keTalAeka saMzi tirthamAM vaikriyalabdhi ane tejaleyAladhi paNa hoya che. vaikicaladhivALA vAyukAya ane pahelAM vedanA kaSAya mAraNa ane vaikiya e cAra samudaghAte hoya che. 28 A pramANe kSetrahAra kahyuM have sparzanAhAra kahe che- caudasavihAvi jIvA samugghAeNaM phusaMti savvajagaM / riuseDhIe va keI evaM micchA sajogI ya // 21 // caturdazavidhA api jIvAH samudghAtena spRzanti sarva jagat / RjuzreNyAM vA kepi evaM mithyAdRSTayaH sayoginazca // 29 // artha_cauda prakAranA cha samudaghATavaDe sarva jagatane saparza kare che. athavA keTalAka cha RjuNivaDe sarva jagatane zuM kare che. e pramANe mithyASTi ane sagikevaLi samuddaghATavaDe sarva jagane sparze che. TakAnu -aparyApta ane paryApta sUkSama ekendriyAdi bhede caude prakAranA cha mAraNa samRgvAtavaDe saMpUrNa jagatane sparza kare che. ene bhAvArtha A pramANe che paryAptA ane aparyAptA e baMne prakAranA suma ekendriya jIve saMpUrNa lekamAM rahelA che, tethI teo ravasthAna Azrayine paNa saMpUrNa lokane sparza karatA utpanna thAya che. sthAna Ayine eTale sUkSama ekendriya sUkSama ekendriyamAM utpanna thAya te teo saMpUrNa lekavarti hevAthI samuddaghAta vinA paNa saMpUrNa jagane sparza karatA utpanna thAya che. have je sthAna Azrayi sarva jagatane sparza karatAM utpanna thAya te pachI mAraNAntika samuddAta vaDe sarva jagane sparza karatAM kema utpanna na thAya? athavautpanna thAya ja. kemake keTalAeka che alakamAMthI uvakamAM utpanna thAya tene A rAjanI spazanA saMbhave che. suma ekendriya vinA bAdara aparyApta ekendriyAdi saghaLA je sthAna Azraya lokanA asaMkhyAtamAM bhAgamAM ja rahelA che, tethI teo ravasthAna Azraya sarva jagatane sparza karatA nathI, paraMtu samudaghAtavaDe sarva jagatane sparza kare che. te A pramANe-ahi je samudaghAta levA sUcavyuM che, te mAraNa samuhUvAta levAnuM che. mAraNutika sasaghAta karatI AtmA jADAI ane pahoLAI vaDe pitAnA zarIrajhamANu ane laMbAI vaDe jaghanyathI aMzula asaMkhyAta bhAga ane utkRSTathI asaMkhyAtA jana pramANa pitAnA pradezane
Page #202
--------------------------------------------------------------------------
________________ 168 pacasaha-dvitIyahAra daMDa kare che, ane karIne je sthAne AgaLanA bhAvamAM utpanna thaze, te sthAnamAM pitAnA pradezanA daMDana prakSepa kare che. te utpattisthAnane je te samaNimAM hoya te mAraNAMtika samuhUvAta vahe eka samayamAM ja prApta kare che, ane viSama zreNimAM hoya te u@thI cethe samaye prApta kare che. A rIte aparyApta bAdara ekendriyAdi bAre prakAranA che. mAraNatika samuhughAta vahe sarva jagatane paNa karI zake che. te paNa aneka jInI apekSAe ghaTe che. eja spaSTa kare che- sUkSama ekendriya jI caude rAjakamAM vyApta hevAthI tenI aMdara eka jIva paNa mAraNa samuddaghAta vaDe athavA Rju zreNi vaDe caude rAjane sparza karI zake che. paraMtu bAdara ekendriyAdi bAre prakAranA cha saMpUrNa lekavyApi nahi hovAthI temAM kei eka jIva uparanA keI ugya sthAnamAM utpanna thAya, anya jIva nIce svayogya sthAnamAM utpanna thAya, ema aneka nI apekSAe mAraNa samuhuvAtavaDe temAM cauda rAjalokanI 5zanA ghaTI zake che. tathA keTalAeka sUkSama ekendriyarUpa cha RjugivaDe paNa sarva jagatane sparze che. ahiM ? e zabda- pakSAMtarane sUcaka che. eTale kevaLi samuhUvAtavaDe ja sparza kare che ema nathI, paraMtu RjueNivaDe paNa sparza kare che, ema sUcave che. wjuNivarDa kaI rIte sparza kare che te kahe che, alokamAMthI ulakane aMte utpanna thatA sekama ekendriya jIvo caude rAjane sparza kare che. e pramANe saghaLI dizAmAM jANuM levuM. tethI eka aneka chAnI apekSAe Rju zreNivaDe paNa sUkSama ekendriya che saMpUrNa lekane sparza kare che. have guNasthAna AzrayI sparzanA vicAra kare che-mithyANi che sarva jagatane 5za kare che. ahiM sUkSama ekendriyAdi jI miyAdeSTi hoya che, ane sama ekendriya saMpUrNa lekane sparza kare che. sagi kevaLi kevaLisamudaghAtamAM ethe samaye saMpUrNa lekane sparza kare che. e e pahelAM ja kahyuM che. 29 have zeSa guNasthAnakomAM sparzatA kahe che 1 ahiM upara anuttara vimAnanA pRthvIpiMDamAM ke sihazilAmA eniyapaNe utpattine saMbhava che, ane nIce sAtamI nArakInA pAthaDAnA pRthvIpiMDAdimA utpattine saMbhava che. * 2 jugativaDa paNa sarva jagatane sparza kare che ema ahi kahevAnuM kAraNa e che ke saghaLA jI mAraNa sasudhAta kare ja che ema nathI. keTalAka kare che, keTalAka nathI paNa karatA. je nathI karatA te ajugativaDe paNa caudarAjanI spazanA karI zake che.
Page #203
--------------------------------------------------------------------------
________________ takAnuvAda sahita, . mosA ajayA aDa aDa bArasa sAsAyaNA cha desjii| . saga sesA u phursati rajjU khoNA asaMkhaMsaM // 30 // mizrA ayatA aSTAvaSTau dvAdaza sAsvAdanAH SaD dezayatayaH / sapta zeSAstu spRzanti rajaH kSINA asaMkhyeyAMzam // 30 // artha_mizraSTi ane avirati samyagRSTi cho ATha ATha rAjane sparze che sAravAdana samyagraheSTi bAra rAjane, dezavirati che rAjane, kSINamehane cheDIne zeSa guNasthAnakavALA sAta sAta rAjane, ane kSINamAha guNarathAnakavALA rAjanA asaMkhyAtamAM bhAgane paze che. 30 uparanI gAthAmAM kahela rapanAne AcArya mahArAja svayameva have pachInI gAthAomAM : vicAra kare che. temA A gALAmAM trIjA ane cothA guNasthAnakanI rAzanA kahe che sahasAratiya devA nArayaneheNa jati taiyabhuvaM / nijati accuyaM jA accuyadeveNa iyarasurA // 31 // sahasrArAntikadevA nArakasnehena yAnti tRtIyabhuvam / nIyante'cyutaM yAvadacyutadevenevarasurAH // 31 // atha-sahasAra sudhInA de nArakI uparanA nehavaTe trIjI narakaputhvI sudhI jAya che, tathA Itara devane azruta devakane devatA acuta devaloka paryata laI jAya che, tethI teone ATha ATha rAjanI sparzanA ghaTe che. TIkAnu mizradaSTi guNasthAnakavALA maraNa pAmatA nahi hovAthI ahiM bhavastha mizra vuiM ja grahaNa che. sahasAra devaka sudhInA re pUrvajanmanA mitra nArakI uparanA nehavaDe tenI vedanA zAMta karavA mATe athavA upalakSaNathI pUrvajanmanA veri nArakInI vedanA vadhAravA mATe trIjI narakapRthvI para jAya che. sahasAra devaloka sudhInA deve potAnA jJAnavaDe joIne mitra nArakInI vedanA zAMta karavA ane zatru nArakInI vedanA udIravA trIjI narakapRthvI para jaI zake che. AnatAdi devenI javAnI zakti che, chatAM alpa sanehAdivALA hovAthI - hAdi prajanavaDe paNa narakamAM jatA nathI, tethI sahastrAra sudhInA devenuM grahaNa karyuM che. sItAne jIva acyatendra narakamAM rahela lakSamaNajIne-pUrvanA nehathI maLavA mATe cethI narake gayela ane tyAM rAvaNane paNa baMdha karela e hakIkta jaina rAmAyaNa (sAtamA parva)nA dazamA sargamAM che paraMtu te kavacita levAthI tenI vivakSA karavAmAM AvI nathI. mATe ja ahiM amRtadevaloka sudhInA devAne grahaNa na karatAM sahastrAra sudhInA deva tathA cothI naraka parvata nahi paNa trIjI naraka sudhI jAya ema prahaNa karela che.
Page #204
--------------------------------------------------------------------------
________________ pacAsa mAnadvatIyadvAra tathA amrutadevalAkane devatA janmAMtaranA snehathI athavA eja bhavanA snehathI anya devAne acutadevalAka paryaMta laI jAya che. 160 mizrardaSTi ane avirati sabhyaSTi e darekane ATha ATha rAjanI sparzanA ghaTe che. tenI bhAvanA A pramANe-~-~ jyAre mizrardaSTi bhavanati Adi devane pUrvajanmanA athavA A janmanA mitra devalAkanA devatA snehathI azrutadevalAkamAM laI jAya tyAre tene che rAjanI 5nA acyuta ghaTe che. kAraNa ke tiA~lAkathI azrutadevalAka paryaMta cha rAja thAya che. zAstramAM kahyuM che keacyuta devalesa paryaMta cha 'rAja thAya che.' tathA kAIka sahaAra kalpavAsi mizraSTi devatA pUrvajanmanA mitra nArakInI vedanA 1 sAte nArakIo pratyeka eka eka rAja ucI heAvAthI adhelAnA sAta rAmA matabheda nathI. ujvalAkanA sAtarAjamAM matabheda che, mRtsa`grahaNi AdinA abhiprAye--paDelI nArakInA uparanA taLathI saudhamAM devaloka paryaMta eka rAja, tyAMthI mAhendrapayata khIjo rAja, tyAthI lAtaka paryaMta trIjo rAja, tyAthI sahasrAra sudhI cethA rAja, tyAMthI azruta sudhI pAMcame rAja, tyAthI grevevaka parvata o ane tyAthI leAkAMta paryaMta sAtame rAja thAya che. ahiM tirthAMzanA madhya bhAgamAMthI adyuta paryaMta pAMca rAja thAya ema kahyuM. jIvasaJAsAdinA mate tA cha rAja thAya che. te A pramANe IsAmi divaDDhA bhaDDhAijjA ya rajjumAhiMde | paMcaiva sahasAre accu satta logate // 191 // atha--ti chaulAkanA madhya bhAgathI IzAna pata dADharAja, mAhendra paryaMta ahIrAja, sahasrAra paryaMta pAMca rAja, acyuta paryaMta cha rAja, ane leAkAMta paryaMta sAta rAja thAya che. paMcasagrahamAM *cha anupa " e je pATha mUkayA che, te A gAthAnuM' ceAthuM padma che. tiStra lekanA madhyabhAgathI adbhuta paryaMta cha rAja thAya che, ema je kahyu che te A pAThane anusarIne kahyuM che. ane tene anu sarIne ja acyuta paryaMta cha rAjanI spazanA ghaTe che. A paMcama grahamAM jvasamAsanA abhiprAye spanA kahI che. - 1 ahi avirati samvadRSTinI spazanA mizra daSTinI jema A rAjanI kaDI che. mizrardaSTi maraNu pAmatA nahi hevAthI jema lavastha grahaNa karyAM che, tema avirati samyagdaSTi maraNa pAme che, chatAM Asya vivaDhyA hoya ema lAge che. tethIja mizradRSTi jema aviratinI ATha rAjanI sparzanA kahI che. jo ema vivakSA na hoya te! avirati samyagdaSTine nava rAjanI sparza nA thAya che. te A pramANe. anuttara vimAnamAMthI cyavI manuSya gatimAM AvatA sAta rAjanI spardhAnA thAya che, tathA sahaArAdi kAi samRSTi deva nArakInI' vedanA vadhAravA ke zAMta karavA trIjI naraka paryaMta jAya tethI pahelI ane khIjI nArakInA eka eka rAja sparze" ema be rAjuM thAya, te uparIkta sAta rAjamAM meLavatA navarAjanI sparza nA thAya. paratu te kahI nathI, ahi' te ATha rAjanI ja 'sparza'nA kahI che. tethI ja miAdaSTinI jema avirati pazu bhatrastha ja vitraDhyA haiAya tema lAge che. jIva samAsanI TIkA pRSTha 1924mAM pazu karyuM che ke--' aviratisaMkhyaNagrovaMda gUrU dRzakti mAyanA vid sabhyamikhyAladina vRti astunagAthAbhiprAya lakSyate cirantanaTI kAkRtApItyama tedeza eva dattaH bhAvanikA tu tathAvidhA na kAcit kRtA. '
Page #205
--------------------------------------------------------------------------
________________ TIkAnuvAda sahita, 17ii zAMta karavA temaja pUrvanA vari nArakInI vedanA udIravA vAlukAmamA nAmanI trIjI narakapRthvI na jAya tyAre bhavanapatinA nivAsanI nIcenA be rAja vadhe che tethI pUrvokta cha rAja be rAja sahita ATha rAja thAya. A pramANe aneka nI apekSAe mizraSTi AtmAne tirtho lekathI azruta sudhInA cha rAja ane pelI ane bIjI nArIne eka eka rAja kula ATha rAjanI racanA thAya che. * athavA keIka mizadaSTi sahasAra kapAsi deva pUrvokta kAraNe trIjI narakamRthvImAM ja sAta rAja sparze che, ane te ja sahasAra devane keIka abhyatane devatA nehavahe azrutadevalekamAM laI jAya tyAre sahasArathI azruta sudhInA eka rAjane vadhAre sparze che, A pramANe ekaja deva Azrathi' paNa ATha rAjanI sparzanA ghaTe che. avirati samyagadaSTine paNa-mizradaSTinI jema ATha rAjanI sparzanA samajavI. prazna--avirati samyagadaSTi AtmAo teja bhAvamAM-samyakatvamAM vattatA chatA kALa paNa kare che, ane samyaphala laI anya gatimAM paNa jAya che, tethI teonI bIjI rIte paNa vicAraNA kema karatA nathI? mizradaSTinI jema bhAvatha samyakatvI Azaya ja kema vicAra kare che? uttara-bIjI rIte tene ATha rAjanI sparzane asaMbhava che te asaMbhava ja batAve che samyaphala sahita tiryaMca athavA manuSya kALadharma pAmI bIjI Adi narakamRthvImAM jAte nathI, temaja bIjI Adi nArakImAMthI samyakatva sahita tiryaMca ke manuSyamAM AvatuM nathI, eTale kALadharma AzayI alakanI sparzanA vakatI nathI. tethI ja kALadharma pAmI samyaphila sahita anuttara vimAnavAsI devamA jatAM athavA tyAMthI ravIne manuSyabhavamAM AvatA kRNa sAtarAjanI spazanA saMbhave che, kaI rIte vadhAre saMbhavatI nathI. A pramANe kALadhama pAmI samyaphava sahita anya gatimAM jatAM tema ja AvatA sAtarAjanI sparzanA sAmAnya rIte avirati samyagRSTine paNa mizradaSTinI jema samajavI, anya prakAre nahi. * artha aviti samyagadaSTi che, paNa ATha rAja ra5ze che. tenI bhAvanA mizradaSinI jemaja karavAnI che, ema prastuta gAthAne abhiprAya jaNAya che. prAcIna TIkAkAroe paNa aviratine signadaSTinI jema ATha rAjanI sparzanA kahI che tathA prakArane bIje vicAra karyo nathI. * A uparathI paNa avirati bhavastha vivo hoya ema jaNAya che. ahiM trIjI nArakamAM jAya che, chatAM pahelI be nArakInI sparza nA lIdhI che. trIjInI lIdhI nathI. kAraNa pahelI be nArakI pachI tarata ja trIjI nArakI eka lAkha aAvIza hajArane piMDa Ave che temAM nava pAthaDA che, te pAyAmAM nArakInA cha che. te piMparata ja uparokta deva nArakInI vedanA udIra ke zAMta karavA jAya che. piMDa pUrNa thayA pachI asaMkhyAta jana pramANapatrIjI nArakIne bhAga rahI jAya che te asaMkhyAtAnI AgaLa pUi piMDa atyaMta apa hovAthI tenI sparzanA thAya che chatAM vivaNI nathI. - jo ke matAMtare avirati samyagadaSTinI nava temaja bAra rAjanI spaNanA paNa kahI che. temAM nava rAjanI sparzanA kamarAthanA mate dareka rIte ThIka saMgata thAya che. mizradaSTinI jema vicAra karavAmAM arvei ke maraNo saMbhava hovAthI temanA vicAra karavAmAM Ave baMne rIte saMgata thAya che. pachI jJAnI kahe te pramANa
Page #206
--------------------------------------------------------------------------
________________ 172 paMcamahadvitIyakAra anya keTalAeka AcAryo A pramANe kahe che-avirati samyagdaSTi AtmAone utkRSTathI navarAjanI sparzanA ghaTe che. kaI rIte 'nava rAjanI parzanA ghaTe che? e praznanA uttaramAM kahe che--A AcArya mahArAjAonA mate kSAvika samyagdaSTi AtmAo kSAyika samyaphala laIne trIjI naraka pRthvImAM paNa jAya che. tethI anuttara vimAnavAsi devabhavamAM jatAM athavA tyAMthI cAvI manuSyabhavamAM AvatAM sAta rAjanI sparzanA thAya che, ane trIjI narakamRthvImAM utpanna thatAM athavA tyAMthI thavI manuSyabhavamA AvatAM be rAjanI sparzana thAya che, A pramANe sAmAnyarIte avirati samyagdaSTi AtmAone nava rAjanI sparzanA saMbhave che.. bhagavatijI Adi sUtronA abhiprAye te caturtha guNasthAnakavALAone bAra rajanI spanA paNa saMbhave che te A pramANe anuttara devabhavamAM jatAM athavA tyAMthI thavIne manuSyabhavamAM AvatAM sAtarAjanI parNanA thAya che. tathA bhagavatIjI AdinA abhiprAye pUrvabAyu avirati samyagdaSTi tithalaca athavA manuSya kSApazamika samyakatva laI chaDI napRthvImAM paNa narakapaNe utpanna thAya che. athavA kSApazabika samyavayuta nArakI tyAMthI ravIne manuSyabhavamAM utpanna thAya che. te hetuthI avirati samyakaeNSTi chaThThI nakapUvImAM jatA athavA tyAMthI AvatAM pAMca rAjane sparze che. mATe sarva mabI avirati samyagdaSTi AtmAone sAmAnyataH bAra rAjanI sparzanA thAya che. samyakatva sahita sAtamI narakamRthvImAM gamanAgamana bhagavatIjImAM paNa niSedhela che, mATe ahiM chaThThI narakaputhvInuM grahaNa karyuM che. 31 have sAravAdana guNasthAnakavALAone bAra rajanI parzanA vicAra kare che chaTTIe neraio sAsaNabhAveNa ei tirimaNue / logaMtanikuDesu , jaMti'nne sAsaNaguNatthA // 32 // SaSThayAM nArakA sAsAdanamAvenaiti tiryagmanujayoH / lokAntaniSkuTeSu yAntyanye sAsAdanaguNasthAH // 32 // artha-chaThThI narakapRthvImAM vartamAna nArakI sAravAdanabhAva sAthe tiryaMca athavA manuSyamAM utpanna thAya che, eTale pAcarAjanI sparzanA thAya che. tathA sAravAdana guNasthAnake rahelA anya keTalAka cha lokAMta niSkAmAM utpanna thAya che, tethI sAta rAjanI rapazanA ghaTe che. A rIte kula bAra rAjanI spazana thAya che. . ' TIkAnuM-chaThThI narakamRthvImAM vartamAna keI eka nArI pitAnA bhavanA ane aupathamika samyakatva prApta karI tyAMthI paDI sAsvAdana bhAvane prApta thayo chato kAla kare, ane kAla karIne tiryaMca athavA manuSyabhavamAM utpanna thAya, eTale tene pAMcarAjanI sapanA thAya.
Page #207
--------------------------------------------------------------------------
________________ zikAnuvAda sahita sAtamI narakathvIne nArakI sAsvAdana guNasthAnakane choDIne ja tiya"camAM utpana thAya che, mATe chaThThI narakamRthvInuM grahaNa karyuM che. tathA sAsvAdanaguNasthAnake vattatA keTalAeka tiya athavA manuSyo tichIlekamAMthI upara lekAMta niSkAmAM-trasanADInA cheDe rahelA lekAMta pradezamAM utpanna thAya che, eTale teone sAta rAjanI sparzana thAya che. A pramANe saravALe sAcchAdana guNasthAnakavarti AtmAone sAmAnyathI bAra rAjanI spazanA saMbhave che. * * ahi eka jIva Azraya sparzanAne vicAra karatA nathI, paraMtu eka guNasthAnaka Azraya vicAre che. tethI aneka jIva Azrayi bAra rAjenI sparzanA thAya che, mATe ahiM koI doSa nathI. [, ahiM prAthA sAsvAdanabhAvane prApta thayelA AtmAonI adhogati thatI nathI, eTale ke sAravAdana guNasthAnaka laIne prAyaH keI che adhogatimAM jatA nathI, mATe bAra rAjanI spanAnuM pratipAdana karyuM che.' kadAca je sAsvAdana guNasthAnakavALAonI adhogati paNa thAya te alekanA niSphaTAdamAM paNa tenI utpattine saMbhava havAthI caudarAjanI pazana saMbhAve. paNa teya. thatuM nahi hevAthI bArAjanI ja sparzanA kahI che. 32 have apUrvakaraNadinI sajAne kahevA IcchatA kahe che uvasAmaya uvasaMtA savaDhe appamattavirayA ya / gacchanti riugaIe puMdesajayA ubArasame // 33 // 35mAM 35zAntA haze kavitA rIti savA purIyA dvArA rUA . atha- upazamaka, upazAMta ane apramatta tathA pramara virata AtmAo RjugativaDe sarvItha siha mahAvimAnamAM utpanna thAya che, teo Azraya sAtarAjanI parzanA saMbhave che. tathA manuSyarUpa dezavirati che bAramA devalokamAM utpanna thAya che, teo AzrayI che AjanI pezanA thAya che. 33 TakAnu -upazama eTale upazamazreNipara ArUDha thayelA apUrvakaraNa, anivRttinAdarasaM. parAya, ane slama saparAyavarti AtmAo, upazAMta eTale upazAMta guNasthAnakavari AtmAe, apramatta saMyata sAdhuo, ane bIjA pAkanA aMte grahaNa karela "ca" zabdathI apamabhAvAbhimukha pramatta saMvata sAdhuo A saghaLAone RjugativaDe sarvArthasiddha mahAvimAnamAM utpanna thatAM sAta rAjanI rAzanA saMbhave che. pakaNi para ArUDha thalA apUrvakaraNadi guNarathAnakavarti AtmAe maraNa pAmatA
Page #208
--------------------------------------------------------------------------
________________ paMcasaha-dvitIyadvAra nathI, temaja bhAraNa samuhughAtane paNa AraMbha karatA nathI, tethI teone lekane asaM. khAtamo bhAga mAtra sapanA ghaTe che, adhika ghaTatI nathI. A ja kAraNathI kSINamehanI mAtra lekanA asaMskRtamA bhAganI sparzanA pahelA kahI che. prazna-jayAre manuSyabhavanA Ayune kSaya thAya ane parabhavAyune udaya thAya tyAre para lokagamana saMbhave che. te vakhate te aviratipaNuM hoya che, upazamapAruM Adi bhA hatA nathI. kAraNa ke pramattAdi bhAve manuSyabhavanA aMta samaya sudhI ja hoya che. parabhavAyunA prathama samaye te avirati samyagadaSTi guNasthAnaka heya che. mATe sarvArthasiddha mahAvimAne jatAM caturtha guNarathAnakanI sAta rAjanI sparzanA saMbhave che, apUrvakaraNadinI saMbhavatI nathI. te pachI ahiM apUrvakaraNadinI sAta rAjanI sparzanA zI rIte kahevAmAM Ave che? uttara ahiM kaMI doSa nathI. parabhavamAM jatAM gati be prakAre thAya che. 1 kakagati, 2 IlikAgati. temAM kaMdukanI jema je gati thAya te kahukagati. eTale ke jema kaMduka-daDe pitAnA saghaLA pradezane piMDa karIne pUrvanA sthaLa sAthe saMbaMdha rAkhyA vinA uMce jAya che, tema kaMIka jIva paNuM parabhavAyune jayAre udaya thAya tyAre paralekamAM jatA pitAnA pradezane ekatra karIne pUrvanA sthaLa sAthe saMbaMdha rAkhyA vinA utpattisthAnake cAlyo jAya che. kaMkagati karanAra AtmAne pitAnA carama samaya parvata manuSyabhavane saMbaMdha hoya che, ane parabhavAyunA prathama samaye devabhavane saMbaMdha che, tethI kahyuMkagati karanAra AzrayI pramanAdi guNasthAnakavALAone sAta rajanI pIne ghaTatI nathI. tathA bIjI IyaLanI jema je gati thAya te IlikAgati. jema IyaLa pUcha eTale pAchaLano bhAga je sthaLa hoya che, te sthaLane nahi choDatI sukha eTale AgaLanA bhAgavaDe AgaLanA sthAnane pitAnuM zarIra pasArI sparza kare che, ane tyArapachI pUcchane saMharI le che. eTale ke jema IyaLa pAchalA bhAga vaDe pUrvasthAnane saMbaMdha choDayA vinA AgalA sthAnane saMbaMdha kare che, ane AgalAM bhAga sAthe saMbaMdha karI pachIthI pAchalA sthAnane saMbaMdha choDe che, tema keIka jIva paNa pitAnA bhavanAM aMtakALe pitAnA pradezathI RjugativaDe utpatti sthAnane sparza karIne parabhavAyunA prathama samaye pUrvanA zarIrane tyAga kare che. A rIte pitAnA bhavanA aMta samaye-ke je samaye pramattAdi bhAvo heya che-pitAnA Atmapradezeva sarvAI siddha mahAvimAnarUpa pitAnA utpatti sthAnane sparza karate hevAthI IlikAgati AzrayI. pramatta temaja upazamakAdine sAta rAjanI kapazanA keI paNa rIte vidhi nathI. A pramANe gativaka jatAM pramattAdine sAta rAjanI spazanA saMbhave che. vAgativahe jatAM nahi. kAraNa ke RjugatithI jatAM pitAnA AgnanA chelA samaye pitAnA pravezavahe : utpattisthAnane sparza kare che, eTale te chellA samaye pramAdi guNasthAnaka ane sAta rAjanI sparzatA e mane saMbhave che.
Page #209
--------------------------------------------------------------------------
________________ kAnuvAda sahita 75 vagativaDe jatAM bIjA samaye utpattisthAnane sparza kare che, ke je samaye parabhavAyune udaya thAya che. pahele samaye vacamAM rahe che, ke je samaya pUrvabhavAyune chello samaya che. A pramANe pUrvabhavanA chelalA samaye vacamAM ane parabhavAyunA pahelA samaye utpattisthAne jAya che. parabhavAyunA pahelA samaye utpattisthAne jate hovAthI ane te samaye avirati samyagdaSTi guNasthAnaka hevAthI vakragativaDe jatAM pramAdine sAta rAjanI sparzanA saMbhavatI nathI. tathA "junA " e padamAM "zuM' padavaDe sAmAnyathI manuSyanuM grahaNa che. eTale sAmAnyathI manuSyarUpa dezavirata AtmAo ajugativaDe jyAre bAramA aSNuta devalokamAM utpanna thAya, tyAre teone cha rAjanI 5zanA ghaTe che. tiya sahastrAra nAmanA AThamA vAka sudhIja jAya che, mATe manuSyanuM grahaNa karyuM che. dezavirati Adi guNasthAnake pitAnA bhavanA aMta samaya pathati ja hoya che mATe pUrva kahela yuktithI jIgatithIja jatA cha rAjanI sparzanA dezavirata AtmAne saMbhave che. tichokanA madhya bhAgathI azruta devaka paryata che rAja thAya che, mATe cha rAjanI 25nA kahI che. 33 e pramANe sparzanA dvAra kahyuM. have kALakAra kahe che. kALa traNa prakAre che- bhavasthitikALa, 2 kAyasthitikALa, ane dareka guNasthAnaka Ajhayi kALa. temAM bhAvasthiti kALa eTale eka bhavanuM Ayu. , kAyasthiti eTale pRthvIkAyAdimAMthI keIpaNa maraNa pAmIne tenuM vAraMvAra tyAM ja utpanna cavuM te, tene je kALa te kAyasthitikALa. jemake pRthvIkAyane jIva maraNa pAmI pRthvIkAya thAya, vaLI maraNa pAmI pRthvIkAya, ema uparAuparI jeTale kALa pRthvIkAya thAya te kALa kAyasthitikALa kahevAya. ema anyatra paNa samajavuM tathA dareka guNasthAna eka eka AtmAmAM keTale keTale kALa rahe tene je nizcita samaya te guNasthAnaka vibhAgakALa kahevAya. temAM pahelAM bhAvasthiti kahe che- 1 dezaviratinI spazana mATe jIvasamAsa pAnA 19ra mAM nIce pramANe kahyuM che "dezavirati manuSya ahithI marIne ata devalokamAM utpanna thatAM cha rAjane sparze che. ahiM ema na kahevuM ka-davalAkamAM utpanna thatA te AtmA deva hevAthI avirati samyagdaSTi che, paraMtu dezavirati nathI. kAraNa ke je dezavirati AtmA jIgativaDe eka samaye devamAM utpanna thAya che, tene pUrvabhavanuM ANu kSaya thayuM nathI, temaja pUrvabhavanA zarIra saMbaMdha paNa chUTa nathI. mATe ajugatimAM pUrvabhavanA Ayune ane pUrva janmanA zarIrane saMbaMdha hovAthI te AtmA dezaviritaja che, tethI ja sajumativA jatAM cha rAjanI spazanA kahI che. mATe ahiM kaMI dekha nathI IlikAgativaDe jatAM A sparzanA salave che,
Page #210
--------------------------------------------------------------------------
________________ 166 pacasaha-dvitIyahAra sacaNhamapajjANaM aMtamuhuttaM duhAvi suhumAga / sesANaMpi jahannA bhavaThiI hoi emeva ||34|| saptAnAmaparyAptAnAmantarmuhUttaM dvidhApi sUkSmANAm / zeSANAmapi jaghanyA bhavasthitibhavati evameva // 34 // artha--Ate aparyAptA ane sUkSama paryAptAnuM ane prakAre aMtamuhUrva Ayu che. zeSa jIvAnuM paNa jaghanya Ayu e pramANe ja che. TIkAnu-sakSama bAdara ekendriya, beIndriya, teIndriya, caurindriya, ane agni saMkti, paMcendriya e sAte labdhi aparyAptAnA ane sulama ekendriya paryAptAnA jaghanya ane utkRSTa ema baMne prakAre eka bhavanA AyunuM pramANa aMtamuhUrta che. teo atamuhUta mAtra jIve che. * . eTaluM vizeSa che ke-jaghanyathI utkRSTa aMtamuhu moTuM che. zeSa bAda ekendriya, Indriya, teInDiyA, caurindriya, asaMjJi paMcendriya ane sUri paMcendriya paryAptAnuM jaghanya Ayu aMtamuhUrta pramANa hoya che, ane te basa chappana AvalikAthI vadhAre hoya che. 34 have keniyAdinA utkRSTa AyunuM pramANa kahe che- bAvIsasahassAI bArasa vAsAI auNapannadiNA / chammAsa puvakoDI tevIsayarAI ukkosA // 35 // dvAviMzati(va)sahasrANi dvAdaza varSANi ekonapazcAzana dinAni / SaDmAsAH pUrvakoTiH prayastriMzat atarANi utkRSTA // 35 // atha-paryApta bAhara ekAjayanuM Ayu bAvIsa hajAra varSa, beInDiyAdi ka bAra varSa, ogaNapacAsa divasa, ane chamAsa, asajJipacendriya tiryaMcanuM pUDa varSa, ane saMrinuM utkRSTa Ayu tetrIsa sAgarepama pramANa che. TIkAnuga-ahiM paryApta bAdara ekendriyane bAvIsa hajAra Adi pade sAthe anukrame saMbaMdha karavAno che. te A pramANe paryApta bAda ekendriyanuM utkRSTa Ayu bAvIza hajAra varasanuM che. ane te Ayu paryApta bAdara pRthvIkAya ekendriyanI apekSAe jANavuM. zeSa ekendriyanI apekSAe nahi, kAraNake zeSa ekendriyanuM eTaluM moTuM Ayu hotuM nathI. te pramANe 1 ochAmAM ochuM basa chapana AvilikA pramANa Ayu hoya che, ane te ochAmAM ochuM jIvanArA labdhi apIptAnuM hoya che. pathaptAnuM Ayu baso chapanna AvalikAthI vadhAre ja hoya che,
Page #211
--------------------------------------------------------------------------
________________ TIkA sahita , 109 bAhara paryApta pRthvIkAyanuM utkRSTa Ayu bAvIsa, hajAra varasa, baMdara paryApta apakAyanuM sAta hajAra varasa bAdara paryApta teukAyanuM traNa ahArAtra, paryApta bAdara vAyukAyanuM traNa hejAra varSa, paryApta bAdara pratyeka vanaspatikAyanuM utkRSTa Ayu daza hajAra varSa pramANa che. . kahyuM che ke- bAvIsa hajAra, sAta hajAra, traNa hajAra ane daza hajAra varasanuM utkRSTa Ayu anukrame pRthvI apa vAyu ane pratyeka vanaspatikAyanuM che. ane teukAyanuM traNa rAtri divasa eTale ke botera kalAkanuM che ? te hetuthI paryApta bAdara ekendrinuM bAvIsa hajAra varSanuM utkRSTa Ayu bAdara paryApta pRthvIkAyanI apekSAe ja ghaTe che, bIjA ekendriyanI apekSAe nahi. paryApta beIndriyanuM utkRSTa Ayu bAra varSa che. paryApta InDiyanuM ogaNapacAsa divasanuM ane paryApta caurindriyanuM utkRSTa Ayu cha mAsanuM che. paryApta asaMpicendriya utkRSTa Ayu pUrva krioDa varSa pramANa che. A pUvakeTi varSanuM Ayu paryApta saMmUchima jalacaranI apekSAe jANavuM. paraMtu saMmUrichama thalacarAdinI, apekSAe nahi. kAraNa ke tenuM utkRSTa Ayu eTaluM hetuM nathI. te A pramANe- paryApta saMbhUmi jaLacaranuM utkRSTa Ayu kreDa pUrva varasanuM. paryApta saMmUchima catuSpada sthalacaranuM zazi hajAra varSa, paryApta saMbhUmi upasipanuM repana hajAra varSanuM, paryApta saMmUchima bhUja parisarSanuM beMtAlIsa hajAra varSanuM, ane paryApta saMmUzcima becaranuM bahetera hajAra varSanuM utkRSTa Ayu che * kahI che ke pUrvakeTi, rAzi hajAra, trepana hajAra, beMtAlIsa hajAra ane bahetara hajAra varSanuM utkRSTa Ayu anukrame saMmachima paryApta jaNacAdinuM hoya che.' te hetuthI saMmami paryApta jaLacaranI apekSAe ja paryApta asaMpicendriya pUrva koTi pramANa utkRSTa Ayu ghaTe che. anya saMbhUmi sathaLacarAdinI apekSAe nahi. tathA paryApta saMpicendriyanI utkaTa bhAvasthiti tetrIsa sAgarepama che, ane te anuttara vimAnavAsI deva athavA sAtamI nArakInA nAradajInI apekSAo jANavI, anya ichanI apekSAe nahi. kAraNa ke anya saMzinI eTalI bhavarithati ghaTatI nathI. te A pramANe aMtti cAra prakAre che. te A pramANe nAraka, tiyaca, manuSya ane deva. * nAkhI sAta naraka pRthvInA bhere sAta prakAre che. temAM ratnamamAM nArakInuM jaghanya Ayu. daza hajAra varSa ucha eka sAgarepama, zarAmabhA nArakanuM jaghanya Ayu eka sAgaropama, utkRSTa traNa sAgarepama. vAlukAprabhA nArakanuM jaghanya A traNa sAgarepama, utkRSTa sAta cAMgarepama. paMkraprabhA nArakanuM jaghanya Ayu sAta sAgaropama, utkRSTa dazA sAgarepama. 1mamAM nArInuM jaghanya Ayu daza sAgaropama, utkRSTa sattara sAgarepama, tamAmalA nAra
Page #212
--------------------------------------------------------------------------
________________ pacabaha-dvitIyakAra kInuM jaghanya Ayu sattara sAgaropamanuM utkRSTa Ayu bAvIsa sAgaropama ane mahAtamaprabhA nAradInuM jaghanya Ayu bAvIsa sAgarepama ane utkRSTa Ayu tetrIsa sAgaropama pramANa che. - saMpicendriya tiryaMcanA pAMca bheda che. te A pramANe jaLacara, catuSa, ura parikSa bhUja parisa, ane khecara. temAM jaLacaranuM utkRSTa ANu kreDa pUrva varSa, catuSpada sthaLacaranuM traNa palyopama, ura parisarpa sthaLacaranuM pU Tha varSa, bhUjaparisarpa sthaLacaranuM pUrvAha varSa, ane khecaranuM utkRSTa Ayu pApamane asaMkhyAtamA bhAga che. * kahyuM che ke-gaja jaLacaranuM utkRSTa Ayu pUrvakeTi, catuSpadanuM traNa pApama, ura parisapanuM pUvaDa ane bhUja parisarSa pUrvaDa, ane khecaranuM uThThara Ayu palyopamanA asaMkhyAtamA bhAga pramANa che." saMpicendriya paryApta manuSyanI utkRSTa bhAvasthiti traNa palyopama pramANa che. tathA deve cAra prakAre che. te A pramANe--bhavanapati, vyaMtara, ti ane vimAnika, temAM bhavanapati daza prakAra che. te A pramANe-asukumAra, nAgakumAra, vighukumAra, suvarNakumAra, anikumAra, vAyukumAra, svanitakumAra, udadhimAra, dvIpakumAra, ane dikumAra, e daze bhavanapati babe prakAre che. 1 merUpavatanA dakSiNa ardha bhAgamAM rahenAra, 2 merU parvatanA uttara ardha bhAgamAM rahenArA asurakumAranuM utkRSTa Ayu eka sAgaropama, ane uttarArdha bhAgamAM rahenAranuM kaMIka adhika eka sAgarepama utkRSTa Ayu che. tathA dakSiNA ImAM rahenAra nAgakumANadi na utkRSTa Ayu deDha pahopama ane uttarArdhamAM rahenArA navenuM utkRSTa Ayu zena be pApama che. tathA dakSiNAvarti asuSumAranA havAmi amarendranI devInuM utkRSTa Ayu sADA traNa pApama ane uttarArdhavarti asurakumAranA ravAmi alenDanI devInuM utkRSTa Ayu sADA cAra palepama che. tathA dakSiNa divarti nAgakumANadi nave nikAyanI devInuM utkRSTa Ayu deha pApama, ane uttaradivarti na nikAyanI devInuM utkRSTa Ayu dezanA be papama che. Indra-indrANI, je utkRSTa Aya kahyuM hoya te saghaLA deva-devI mATe paNa ghaTe che. tathA saghaLA bhavanapati deva-devInuM jaghanya Ayu daza hajAra varSa pramANa che. vyatara ATha prakAre che. te A pramANe pizAca, bhUta, yakSa, rAkSasa, kinara, kiraNa, maheraLa, ane gaMdharva. e A prakAranA aMtaranuM utkRSTa Ayu eka palyopama ane jaghanya Ayu daza hajAra varSa pramANa che. tathA vyaMtarInuM jaghanya Ayu daza hajAra varSa, ane utkRSTa - Ayuaddha palyopama pramANa che. , 1 zrI tatvArthIdhigama suva a. 4 sutra 31 mAM paNa be papama kahela che. . : 2 bRhatsaprahaNI gAthA 4 mAM dakSiNadizvata nAgakumArAdi nava nikAyanI devIone utkRSTa Ayu adha: papama ane uttaradivatI nave nikAyanI devIonuM utkRSTa Ayurezana eka palyopama kahela che. -
Page #213
--------------------------------------------------------------------------
________________ TakAva sahita ke tiSa pAMca de che. te A pramANe caMdra, sUrya, graha, nakSatra ane tArA. candra vimAnavAsi devanuM jaghanya Ayu pApamane cothe bhAga, utkRSTa Ayu eka lAkha varSa adhika eka palyopama. caMdravimAnavAsita devInuM jaghanya Ayu palyopamane e bhAga, utkRSTa Aya pacAsa hajAra varSa ayika ardhapalyopama. sUrya vimAnavAsi devanuM jaghanya Ayu papamano e bhAga, utkRSTa Ayu eka hajAra varSa adhika eka palyopama. sUrya vimAnavAsi devInuM jaghanya Ayu pApamane cAtho bhAga, 'utkRSTa Ayu pAMca varSa adhika adhadha apama. graha vimAnavAsi devanuM jaghanya Ayu pAmane ce bhAga, utkRSTa Ayu eka palyopama. grahavimAnavAsi devInuM jaghanya Ayu palyopamane ceAthe bhAga, utkRSTa Ayu adha palyopama nakSatravimAnavAsi devanuM jaghanya ayu palyopamane cothA bhAga, utkRSTa Ayu ardhapApama. nakSatravimAnavAsi devInuM jaghanya Ayu 1pamane cothe bhAga, utkRSTa Ayu kaIka adhika palyopamane ce bhAga, tArAnA vimAnavAsi devanuM jaghanya oyu palyopamane AThame bhAga, utkRSTa Ayu paha5mane cotho bhAga. tArAMnA vimAnavAsi devInuM jaghanya Ayu pApamane ATha bhAga, utkRSTa sAdhaka palyopamane AThame bhAga che. * kahyuM che ke caMdra, sUrya graha, ane nakSatra vimAnavAsi deva tathA, ravI e A jaghanya A papamane cothe bhAga che. 1 tArAnI deva devInuM jaghanya Ayu palyopamane AThame bhAga che. have utkRSTa Ayu kahIza. 2 catuM lAkha varSa adhika eka pApama, sUryanuM eka hajAra varasa adhika eka palyopama, grahanuM eka pApama, 3 nakSatranu ardha palyopamAM ane tArazanA devanuM palyopamane bhAga utkRSTa Ayu che. cakranI devInuM utkRSTa Ayu pacAsa hajAra varSa adhika ardhapAvama, sUryanI devInuM pAMcaso varasa adhika ardhapalyopame pramANa Ayu che. 4-5 grahanI devInuM adhapatyema, nakSatranI devInuM kaMIka adhika palyopamane cothe bhAga, ane tArAnI devInuM utkRSTa Ayu sAdhika palyopamanA AThamA bhAga pramANa kahyuM che. 6-7. tathA vaimAnika deve be prakAre che. te A pramANe- kalpapapana, 2 ane kapAtIta . temAM bAra devalokamAM utpanna thayelA svAmi-sevakanI maryAdAvALA je che te upapatta ane svAmi sevakanI maryAdA vinAnA veyaka ane anuttaravimAnanA je deve te kapAtIta temAM saudharma devalokamAM rahevuM jaghanya ApyuM eka pApama, utkRSTa be sAgaramaparigrahIta-keI paNa eka devavaDe grahaNa karAyelI devInuM jaghanya palyopama, utkRSTa sAta palyopama. aparigrahIta-kei paNa deve nahi grahaNa karelI devInuM jaghanya palyopama, utkRSTa pacAsa palyopama. IzAna devalokamAM devAnuM jaghanya Ayu sAdhika eka pApama, ane utkRSTa Ayu, sAdhika be sAgarepama. parigrahIta devInuM jaghanya Ayu sAdhika paLepama, utkRSTa nava palyapaNa, aparigrahIta devInuM jaghanya Ayu sAthika palyopama, utkRSTa Ayu paMcAvana palyopama, rAhumAra devalokamAM jaghanya Ayu be sAgaropamAM utkRSTa Ayu sAta sAgaropama, mahendra devalokamAM jaghanya Ayu sAdhikA be sAgarepamAM utkRSTa-Ayu sAdhika sAta sAgarepama, brA
Page #214
--------------------------------------------------------------------------
________________ h paMcati dvitIyadvAra devalAkamAM jaghanya Ayu sAta sAgarApama, utkRSTa ApyuM daza sAgarApama, lAMtaka devalokamAM jaghanya Ayu daza sAgaropama, utkRSTa Ayu cauda sAgarApama, mahAzukra devalAkamAM jAnya Ayu cauda sAgaropama, utkRSTa Ayu sattara sAgarApama, sahusAra devalokamAM jAnya Ayu mattara sAgarApama utkRSTa Ayu aDhAra sAgarApama, Anata devalAkamAM jadhanya Ayu aDhAra sAgaropama utkRSTa ogaNIza sAgarApama, prANata devalAkamAM jadhanya Ayu egaNIza sALa rAma, utkRSTa vIza sAgarApama. AraNu devalAkamAM jadhanya ApyuM vIza sAgarApama, utkRSTa ekavIza sAgarApama, acyuta devaleAkamAM jaghanya Ayu * ekavIsa sAgarApama, utkRSTa, bAvIsa sAgarApama. 5. } kupAtIta devAmAM adhastana adhastana traiveyakanAM vimAnAnA devAnu' jaghanya Ayu bAvIsa sAgarApama, utkRSTa trevIsa sAgarApama, adhastana madhyama greveyakamAM javanya trevIsa sAgarApama utkRSTa cAvIsa sAgazapamAM adhastana upastina breveyakanA devAnu` javanya Ayu cAvIsa bhAgazApama, utkRSTa pacIsa sAgaropama madhyama stana traiveyakamAM jaghanya pacIsa sAgaropama, utkRSTa chavvIsa sAgarApama. madhyama madhyama caiveyakamAM jadhanya chavvIsa sAgarApama, utkRSTa sattAthIsa sAgaropama. madhyama upastina traiveyakamAM jaghanya Ayu sattAvIsa sAgarApama, utkRSTa aThThAvIsa sAgaropama, upastina adhastana praveyakamAM jadhanya aThThAvIsa sAgareApama, utkRSTa ogaNatrIsa sAgarApama. upaztina madhyama greveyakamAM jaghanya egaNutrIsa sAgarApama, utkRSTa trIsa sAgarApama, uparatana utpatina caiveyakamAM jaghanya trIsa sagarApama, utkRSTa ekatrIsa sAgarApama. vijaya vijayaMta jayata ane aparAjita e cAra anuttara vimAnanA devAnuM jaghanya Ayu ekatrIsa sAgarApama, utkRSTa tetrIsa sAgarUpama, ane sarvo siddha mahAvimAnanA devenu AjaghanyatkRSTa Ayu tetrIsa sAgarApama' pramANa che. ajancAtkRSTa eTale jaghanya ane utkRSTa evA bheda vinAnu.... siddha mahAvimAnanA saghaLA devAnu eka sarakhu tetrIsa sAgarApama Ayu che. 1 A pramANe sAtamI narakapRthvInA nArakIe ane anuttara vimAnavAsi devAne cheADIne anyatra tetrIsa sAgare pama pramANu Ayu hatuM nathI. tethI tene AzrayIne ja sajJinI utkRSTa bhavasthiti tetrIsa sAgarApama pramANa kahI che, ema samajavuM. 35 ',' A pramANe navasthiti kALa kahyo. have eka eka jIva dareka guNusthAnakamAM keTalA kALa rahI zake te kahe che $* hoi aAianaMta aNAisaMto ya sAito ya / desUNapoggaladdhaM aMtamuhuttaM carimamiccho ||36|| 1 zrI tattvArthAdhigama sUtra adhyAya. 4 sUtra 78 mA tathA tenA bhASyamAM vijayAti cAranuM utkRSTa Ayu 32 sAgarApama kahela che. " ? seu
Page #215
--------------------------------------------------------------------------
________________ TIkotuLo sahita bhavati, anAdyananto'nAdisAntatha sAdisAntatha | * vezonapurAnuM annakSetta parimo niSyAvRtti I 5 aya mithyASTi guNasthAnakanA anAdi, anaMta, anAdisAMta, ane sAdisAMta ema traNa prakAranA sthitikALa che. chellA sAhi sAMta kALavALA mithyAdi utkRSTathI dezeAna ala gugala purAvAna, ane janmathI aMta"hUta hoya che. - S. F }} >> TIkAnu.kALa - Ayi; vicAratAM mithyArdaSTi traNa prakAre hoya che. te A pramANeanAdi anata, anAdi sAMta ane sAdi sAMta, temAM ananya AzrayI ane je kaI divasa meAkSamAM javAnA nathI evA sabhya mAkSaci, manAdi anata, sthitikALa che. kAraNa ke te nAMde kALathI ArabI gAmi sapUNaeNkALa paryaMta mithyAdaSTi guNasthAnake ja raheze, AgaLa vadhaze nahi. je sabhya anAdikALathI mithyASTi che, paraMtu bhaviSyamAM avazya samyaktva prApta karaze te mithyAdaSTi AzrayI anAdi sauMtakALa che. . L ** * tathA je jIva tathAbhavyatvanA paripAkanA vazathI samyaktva prApta karIne koi kAraNuM vaDe samyaktvathI paDI. mithyAtvane anubhave che, te kALAMtare avazya samyaktva prApta karaze,. tethI tevA mithyASTi AzrayI sAhisAMta kALa ghaTe che, kemake uparokta AtmAe samyaktva prApta karyA pachI tyAMthI paDI mithyAtva guNasthAnaka prApta karyuM" mATe sAhi, thaLI kALAMtara vazya samyaktva prApta karaze tyAre mithyASTi guNusthAnakanA aMta thaze mATe sAMta sAhisAMta kALavALA AA mithyASTi jAnyathI aMtarmuhUtta" hAya che. kAraNa ke samayakRtyathI paDI mithyAtave AvI zrI atasuhRtta kALeja samyaktva prApta karI zake che. ane , utkRSTathI kicita nyUna apa pudgala parAvarttana kALa paryaMta hoya che. kAraNa ke samyaktvathI pahelA AtmA vadhAranAM vadhAre dezeAna apudgala pAvarttananA te avazya samyaktva prApta karyuM je che. ',''1 A kAraNathIja mithyASTinA sAdizmana'takALa te nathI. kAraNuke mithyAtatva guNasthAnakanuM jyAre sAtipaNuM thAya, tyAre utkRSTathI kiMcit nyUna ane pudgala parAvarttananA mAta vazya arthAttva prApta karI mithyAtvanA aMta kare che, anaMtakALa paryaMta mithyAtvamAM rahetA nathI. 36 - C Dre uparokta gAthAmAM zAnapudgalaparAvartI kahyuM che. tethI, ahiM zaMkA thAya ke pudgala - parAvartana eTale zuM ? e zA dUra karavA pudgalaparAvarttananuM svarUpa kahe che-- 1 polapariyaho raha davA caunviho muNeSvo / pavo puna tuviddo vAparaghukuMbha samA phLI,
Page #216
--------------------------------------------------------------------------
________________ 182 pacasaha-dvitIya purNimA thAbAvavo jJAtA ' * * * * ekaikA punaH dvividhaH pAdarasakSmatvabhedena // 37 // " artha--ahiM pudagalaparAvartana kanyAdi bhede cAra prakAre jANa tathA eka eka bAdara ane sumanA bhede babe prakAre jANa. TIkAnu-- nitha pravacanamAM pudagalapazivama dravya, kSetra, kALa, ane bhAvatA bhede cAra prakAre kahela che. te A pramANe-1 dravya pudagala parAvartana, 2 kSetra pudagalaparAvartana, 3 kALa pudgalaparAvartana, 4 ane bhAva pUgalaparAvartana vaLI darekanA pAdara ane sakSama evA banne prakAra che. jemake-sUkama dravyapudagalaparAvartana, ane Adara vyapudagalaparAvartana. e pramANe darekanA bheda samajavA. 37 have bAhara ane sumi dravya pagalaparAvartananuM svarUpa kahe che saMsAraMmi aDaMto jAva ya kAleNa phusiya savvANU / igu jIva muyai bAyara annayarataNuTTio suhumo // 30 // saMsAre aTan yAvatA ca kAlena spRSTvA sarvANUna / eko jIvo muvati bAdaro'nyataratanusthitaH sUkSmaH // 38 // atha- saMsAramAM paribhramaNa karatA keIeka AtmA saghaLA aene jeTalA kALe dArikAdhirUpe sparza karIne mUke teTalA kALane dravyapudagala parAvartana kahe che. ane koIpaNa eka zarIramAM rahyo chate saghaLA ANune jeTalA kALe sparze te kALane sUkSama dravyapudagalapAvana kahe che. TIkAnu-karmavaza AtmAo jenI aMdara rakhaDe te cauda rAjaloka pramANa kSetra saMsAra kahevAya che. te saMsAramAM paribhramaNa karatA keIeka AtmA saMpUrNa cauda rAjalakamAM je koI paramANuo hoya tene jeTalA kALe sparza karIne mUke eTale ke hArikAtirUpe pariNamAvI pariNamAvI choDe teTalA kALa vizeSane bAdara DhaLyapudagalaparAvartana kahe che. tAtparyAtha e ke-jeTalA kALe eka jIva jagatamAM rahelA saghaLA paramANuone yathAyogya rIte dArika, vekiya, tejasa, bhASA, zvAsocchavAsa, mana, ane kAmaNa e sAta rUpe ADI avaLI rIte pariNumAvI . pariNamAvI choDe teTalA kALa vizeSane bAdara drapugalaparAvartana kahe che. have sUkSama dravyapudagalaparAvata kahe che-dArikAdi zarIramAMnA keIpaNa eka zarIramAM rahele saMsAramAM paribhramaNa karate AtmA jeTalA kALe jagarti saghaLAM paramANuone, sparza karIne mUke teTalA kALavizeSane sulama dravyayugalaparAvartana kahe che,
Page #217
--------------------------------------------------------------------------
________________ TIkAnAMmAM, sahita, ' tAtparya e ke jeTalA kALe leAkAkAzamAM rahelA saghaLA paramANuone ADhArikAdimAMthI vikSita kAipaNa eka zarIrUpe parizumAvIne mUkatAM jeTale kALa thAya teTalA kALane sUkSmadravyapudgalaparAvartta na kahe che, ahi' Adara ane sUkSmamAM eTale vizeSa che ke bAdamAM AkArika vaikriyAdi je je rUpejagatti saghaLA paramANuone paNimAve te saghaLAnA pariNAma gaNAya che, ane sUkSmamAM AdyAzmirUpe pariNAmAvatAM vacamAM vakriyapaNe pariNamave te tene te rUpe pariNAma gaNAtA nathI, kALa tA gaNAya ja che. bAdaramAM ADA avaLA paNa sAtepaNe jagatti saghaLA paramANune pariNumAvavAnA hoya che, sUkSmamAM kAIpaNa eka rUpe pazuimAvavAnA hAya che. ahi' pudgalaparAvana e sArthaka nAma che, AtmA aidArikAdirUpe athavA vivakSita koIpaNa eka zarIrarUpe jagatti saghaLA paramANune jeTalA kALe pazuimAvIne mUke teTalA kALane pudgalaparAvarttana kahe che. A zabdanuM vyutpatti nimitta che, A vyutpattinimitta vaDe potAnA eka arthamAM sama nyAyasaMbaMdha rahenAra pravRttinimittarUpa ana tautsarpiNI avasarpipaNI pramANu kALa samajavA. tethI kSetra pudgalaparAvarttanAdimAM pudgalAnA parAvarttananA abhAva hAvA chatAM paNa tenu pravRttinimitta je anaMta utsarpiNI avasarpiNI pramANa kALa vidyamAna hovAthI puddagalaparAvarttana zabda kSetrAdimAM paNa pravate te kAi paNa jAtanA vizeSa nathI. jema gA zabda je jAya te thAya e maya mA gama, dhAtu uparathI utpanna thayelA che. A tenu vyutpattinimitta che. pazu e amAM te zabda prayattatA nathI. kAraNa ke gati karanAza saghaLA gAya kahevAtA nathI paraMtu gamanarUpa vyutpattinimitta sAthe ekaja artha mAM samavAya sabadha rahenAra eTale ke jenI aMdara vyutpattinimitta rahe che tenIja aMdara samavAya sabaMdha rahenAra kharI, khudegdha, puMchaThThuM ane gaLAnI gAiDIrUpa pravRttinimitta jaNAya te eTale ke kharI gaLakamala Adi jenI aMdara hAya te gAya kahevAya che. tethI javAnI kriyA na karatI hAya chatAM gAyanA piMDamAM pravRttinimittanA sadbhAva hovAthI gAya e zabda pravarte che. A pramANe kSetrAhi yugala -parAvarttana mATe paNa samajavuM, 1 vyutpatti nimitta eTale zabda uparathI nIkaLatA atha puddagalaparAvatta nanA puddagala-pahaleAne grahaNa karI auhArikAdipaNe parAvatana-pariNumAvI pariNAmAthI jenI aMdara mUke te pudgalaparAvarttana e zabda uparathI nIkaLatA artha che. A atha bya yugalaparAvAnamAM ghaTe che, paraMtu kSetrAdi puddagalaparAnatta nAmAM ghaTatA nathI. kAraNa temAM pudgalene maheNu karavAnAM nathI. tyAre tyAM tenuM pravRttinimitta je kALa te ghaTe che. zabda uparathI game te artha nIkaLe chatAM je arthamAM te pravarte te tenuM pravRttinimitta kahevAya che jemake pakamAMthI utpanna thAya te paja AvA zabdanA atha chatAM tenI kamaLa arthamAMja pravRtti thAya che. tema ahiM pudgalaparAvattananA zabdArtha game te thAya paraMtu te anaMta utsarpiNI avasarpiNI je kALa te athamAM e ghaTe che. eTale kSetrAdimAM pudgalanuM zrahaNu nahi hovA chatAM pazu puddagala parAvatana zabdanI pravRttimAM joi-virAdha AvatA nathI.
Page #218
--------------------------------------------------------------------------
________________ pAcamahattiIyA A sUkSama dravya muddagalaparAvartanamAM vivakSita eka zarIra sivAya anya zarIrarUpe parigumAvI. pariNumAvI je pudagalene che ke te gaNAya nahi. paraMtu ghaNA kALe paNa vivasita eka zarIra rUpe jyAre jagarti paramANuone pariNumAve tyAre tene pariNAma gaNAya che. kALa te zarUAtathI chevaTa sudhI gaNAya ja che. 38, , * * * A pramANe bAdara ane sUkSma ema be bhede dravya pudagalaparAvartananuM svarUpa kahyuM, have Adara ane sUkSama ema be bhede kSetra pudagalaparAvartananuM svarUpa kahe che- .. . logassa paesesu annNtrprNpraavibhttiihiN| vevi vAgo to suhuno 3 zAMtAnA rUA lokasya pradezeSu anantaraparamparA vibhaktibhyAm / . kSetre bAdaraH sa sUkSmastu anantaramRtasya // 39 // artha-anaMtara prakAre ke paraMparA prakAre kAkAzanA pradezamAM maraNa pAmatA AtmAne jeTalo kALa thAya te bAda kSetra pudagalaparAvartana kahevAya, ane anaMtara prakAre maratA AtmAne jeTale kALa thAya te sUkSama kSetra pudagalaparAvartana kahevAya. TIkAna saudAja pramANa lokAkAzanA pradejomAM anatara prakAre eTale ke kamapUrvakaeka pachI eka AkAzapradezamAM maraNa pAmatA athavA para paraprakAre kama sivAya AkAza pradezane pachI maraNa pAmatA eka AtmAne jeTalA kALa thAya teTalA kALane kSetrathI bAdara paMkulaparAvartana kahevAmAM Ave che. tAtparya e ke-jeTalA kALe eka AtmA kAkAzanA saghaLA AkAzapradezane kamAvaDe ke krama sivAya maraghuvaDe sparza kare teTalA kALane kSetrathI bAdara pulaparAvartana kahevAmAM Ave che. * have kSetrathI sUma pulaparAvartana kahe che-audarAja pramANu lekanA saghaLA pradezamAM kramapUrvaka-eka pachI eka AkAzapradezane maraNa pAmatAM eTale kALa thAya teTalA kALane sUkSma kSetra pudagalaparAvartana kahe che. ahiM bhAvanA A pramANe che ke jIvanI jaghanya avagAhanA paNa asakhya AkAzapradezapramANu hoya che, tethI eka AkAzapradezane sparzIne maraNa pAme te samaye te kSetranA koI paNa eka AkAzapradezanI spanAnI vivakSA karI tene avadhirUpe gaNave. tyArapachI. te AkAzapradezathI anya bhAgamAM rahelA AkAza pradezane maraNavaDe sparza kare te te gaNAya, * je pudagalane eka vAra grahaNa karI cUkelA hoya tene pharI grahaNa kare agara mizra jhaLu kare te tenI sparzanA gaNAtI nathI. paraMtu jene nathI rahaNa kayI tene grahaNa karI pariNumAvI mUke tenI - raparzanA gaNAya che. *
Page #219
--------------------------------------------------------------------------
________________ TIkAnuvAda sahita, - nahi. paraMtu anaMtakALe te madArUpa eka AkAzapradezanI najIkanA bIjA AkAzapradezane maraNa vaDe karIne jayAre sparze tyAre te 5zanA gaNAya. vaLI tenI najIkanA trIjA AkAzapradezane sparzIne jeTale kALe maraNa pAme te gaNAya ema kemapUrvaka kAkAzanA saghaLA AkAza prazAne maraNavaDe sparza karatA jeTalA kALa thAya, tene kSetrathI salamapudagalaparAvartana kahe che. 39 Adara ane sukSama ema be bheda kSetrapudagalaparAvartana kahyo. have bAdara ane sUkSama kALa pala parAvartana kahe che - .. ussappiNi samaesu aNaMtaraparaMparAvibhattihiM / kAlammi bAyaro so suhumo u aNaMtaramayassa ||4|| utsapiNisamayeSu anantaraparamparAvibhaktibhyAm / kAle bAdaraH sa sUkSmastu anantaramRtasya // 40 // artha-anautara prakAre ke parapara prakAre utsapiNI ane avasarpiNanA samayane maraNavaDe 25 karatAM jeTale samaya thAya tene bAhara kALa pudagalaparAvartana kahe che. ane anasara prakAra-eka pachI eka samAne maraNavaDe sparza karatAM jeTalo kALa thAya tene sUkSama kALa pudagalaparAvartana kahe che. kAna-ahiM utsapiNInA grahaNathI avasarpiNInuM grahaNa paNa upalakSaNathI karavAnuM che. tethI tene artha e thAya che-- - ujiNI ane avasapiNInA saghaLA samayamAM anaMtara prakAre ane paraMparA prakAre maraNa pAmatA AtmAne eTale kALa thAya teTalA kALane bAda kALa yugaparAvartana kahevAya che. ' tAtparya e ke-jeTalA kALe eka jIva utsapiNI ane avasarpiNInA saghaLA samayane mavaDe ke. krama sivAya mANavaTe sparza kare eTale ADA avaLA paNa saghaLA samacomAM maraNa pAme teTalA kALane bAhara kALa pudagalaparAvAna kahe che. have sUkama kALa pudagalaparAvartana kahe che-utsarpiNa ane avasarpiNInA saghaLA samamAM utsarpiNInA prathama samayathI AraMbhI tyArapachI kramapUrvaka maraNa pAmatA eTale kALa jAya tene sukSama kALapudagalaparAvartana kahe che. , ahiM paNa ene vizeSa vicAra A pramANe che-keI jIva utsarSiNInA prathama samaye maraNa pAmyA, tyArapachI te jIva samathacUta vIsa keDADI sAgaropama pramANa kALa thayA pachI je utsapiNInA bIjA samaye maraNa pAme, te te bIje samaya maraNathI sparza gaNAya. je ke usarpiNInA anya anya samAne maraNa karavA vaDe spare che chatAM
Page #220
--------------------------------------------------------------------------
________________ pA~casa bahuM dvitIyAra kramapUva ka tene sparza karavAnA heAvAthI teenI spanA gaNAya nahi. have jo kadAca te AtmA te utsapiNInA bIjA samaye maraNu na pAme paraMtu anya samaye maraNu pAme te te pazu na gaNAya paraMtu anaMta uAppiNI avasarpiNI gaye chate jyAre utsappiNInA bIjA samaye maraNa pAme tyAre ja te samaya gaNAya. A pramANe krama pUrvaka sabmiNInA saghaLA samayeAne ane tyArapachI avaNInA saghaLA samayeAne maraNuvake paza karatAM jeTalA kALa thAya tene kALathI sUkSma pudgala parAvarttana kahevAmAM Ave che. " utsapi NInA pahelA samaye macchu pAmanAra tyArapachInI avasappaNI gayA pachI AvatI utsappiNInA bIjA samaye maraNa pAme to te gaNAya. jo te utsarpiNInA khIjA samaye maraNu na pAme te te utsappiNI ane tyArapachInI vasappiNI gayA pachInI utsappiNInA bIjA samaye maraNa pAme te gaNAya. A pramANe kramapUrvaka utsapi NInA samayeAmAM maraNa pAmatAM jeTale kALa thAya tene sUkSma kALa pudgalaparAvarttana kahevAya che. 40 sUkSma bAdara ema e zeThe kALa pudgalaparAvarttana kahyo. have sUkSma bAdara ema beleTa bhAva puddagalaparAvarttana kahe che-- } 71 aNubhAgaThANesuM anaMtara paraMparA vibhattIhi / bhAvami bAyaro so. sumo sa0 veNukamaso || 1 || . anubhAgasthAneSu anantaraparamparAvibhaktimyAm / bhAve bAdaraH sa sUkSmaH sarveSvanukramazaH // 41 // atha~~anaMtara ane paraM parAvarDa anumAgasthAnAmAM maraNa pAmatAM jeTale kALa thAya tene bhAvathI khAtara pudgalaparAvattana kahe che. ane anukrame saghaLA adhyavasAyeAmAM maraNu pAmatAM jeTalA kALa jAya tene sama bhAvapudgalaparAvarttana kahe che. TIkAnuM anubhAgasthAnakanuM savistRta svarUpa krama prakRti saMgrahamAM baMdhana karaNanI dara rasama'nu svarUpa kahevAnA prasaMge 'rAvalacalamatiMgayala kRkriyala ja rasto tuTTo nyU vaDe karIne kaheze. te anubhAga sthAnaka asaMkhyAtA leAkAkAza pradeza pramANa che. ra rasasthAnakanA madhamAM hetubhUta kaSAyeyajanya je adhyavasAyA te paNa kAraNamAM kAyanA zaeNpa karavAthI 'anubhAgasthAnakA ja kahevAya che. r rasamadhamAM hetubhUta te adhyavasAcA pazu asaMkhyAtA leAkAkAza pradezapramANa che. have gAthAnA atha kahe che-rasamadhamAM hetubhUta asakhyAtA leAkAkAza pradezaMpramANa atharvasAcAmAM jeTalA kALe eka AtmA anatara para parAvaDhe maraNa pAme teTalA kALane udara bhAvapugalaparAvartana kahe che. tAtmayItha e ke jeTalA kALe eka mAtmA kramavA ke kramasavAya rasamadhanA saMghaLA 1
Page #221
--------------------------------------------------------------------------
________________ TIkAnuvAda sahita, adhyavasAyamAM maraNa pAme eTale ke dareka adhyavasAyane krama sivAya mANavaDe paze teTalA kALane Adara bhAvayudagala parAvartana kahe che. ' have sakSama bhAvayugala parAvartana kahe che-rasabaMdhanA hetubhUta saghaLA athavasamAM kramapUrvaka maraNa pAmatAM eTale kALa thAya tene sUkSama bhAvapudagalaparAvartana kahe che. enI bhAvanA-vizeSa vicAra A pramANe-keIka AMtmA jaghanya kaSAyanA udayathI utpanna thayelA adhyavasAye maraNa pAmyuM, tyArapachI te AtmA anaMtakALe paNa pahelAnI najIkanA bIjA adhyavasAye maraNa pAme te maraNa gaNAya, paraMtu anya anya adhyavasAce thayelAM maraNe na gaNAya. tyArapachI vaLI kALAMtare bIjAnI najIkanA trIjA adhyavasAye maraNa pAmeM-Ayu pUrNa kare te maraNa gaNAya, vacamAM vacamAM anya anya adhyavasAyane sparzIne thayelA ane tA maraNe paNa gaNAya nahi, eTale ke u&mavaDe maraNe dvArA thayelI adhyavasAyanI sparzanA gaNAya nahi, kALa te gaNAya ja. A rIte anukrame rasabaMdhanA saghaLA adhyavasAyasthAnane jeTalA kALe maNavaDe paze teTalA kALane sUkamabhAvapudagalaparAvartana kahe che. ahiM bAdara pudagalaparAvartananI saghaLI prarUpaNA ziSyane sUkama pudagalaparAvartana jJAna thAya eTalA mATe karelI che. siddhAMtamAM keIpaNa sthaLe keIpaNa prakAranuM bAdara pudagalaparAvartana ugI jaNAyuM nathI. mAtra tenuM svarUpa batAvyA pachI salama pudagalaparAvartananuM svarUpa batAve te tene zirthe sukhapUrvaka samajI zake te mATe ja tenuM svarUpa kahyuM che. * ahiM e ke cAre sukamapudagalaparAvatanemAM paramArthathI-vAstavika rIte kaI vizeSa nathI tepaNa jIvAligamAdi sUtromAM kSetra AzrayI jyAM jyAM vicAra karyo che, tyAM tyAM ghaNA bhAge tra pudagalaparAvartananuM grahaNa karyuM che. * * satramAM kahe che ke je mithASTi kALe AzrayI sAhi sapathati che, te jaghanyathI tamahatta hoya che, ane utkRSTathI anaMta utsapiNa avasarpiNI pramANa anata kALa che ane kSetra AzrayI vicAratAM dezanA ardhapudagalaparAvartana kALa hoya che? 'ahiM pudagalaparAvartana kSetra pudagalaparAvartana samajavuM. A pramANe prasaMgane anusarI cAra prakAranA pudagalaparAvartananuM svarUpa kahyuM '.41 * A pramANe mithyASTi guNasthAnakane jadhanya kALa kahyo have sAravAdana ane mizra. daSTi guNasthAnakane tathA aupathamika sampala ane kSAyika samyakatra kALa kahe che- ... AMvaliyANaM chakkaM samayAdAranma sAsaNo hoi / mIpurama sAdi anaMtA jarA AvalikAnAM paTTakaM samayAdArabhya sAsvAdano bhavati / mIzrIpazamAvantarmuhUrta kSAyikadRSTiranantAddhA // 42 //
Page #222
--------------------------------------------------------------------------
________________ 18 pacasagarNadvitIyAra artha-sAsvAdana guNasthAnaka samayathI AraMbhI che AvalikAparyata hAtha che, mizraNa guNasthAnaka ane opazamika samyaphava aMtamuhUto paryata hAtha che, ane kSAyika samyakatva anaMtakaLapayata hoya che. kAnu eka samayathI AraMbhI che AvalikApayeta sAcchAdana guNasthAnaka hoya che A saMbaMdhamAM vizeSa vicAra A pramANe pahelA dvAramAM guNasthAnakanA svarUpamAM batAvelA kime jeNe sAsvAdanapaNuM prApta karyuM che e ke AtmA sAravAdana guNasthAnake eka samaya rahe che, anya koI be samaya rahe che; anya ke traNa samaya kahe che, ema yAvata keIka cha AvalikAparvata rahe che, tyArapachI avazya mithyAvA guNasthAnake jAya che. tethI eka chava AzayI sAravAdana guNasthAnakane kALe jaghanyathI eka samaya hoya che, utkRSathI cha AvalikA hoya che. * * * * * tathA mizradRSTi guNasthAnaka ane upazamasamyaphala jaghanya ane utkRSTathI aMtamuhutapaya" rahe che. te A pramANe-mizradaSTi guNasthAnakane jaghanyathI ane utkRSTathI aMtamuhUtakALa prasiddha che. kahyuM che ke samyamithyArthine kALa aMta hUM che mAtra jaghanyapade aMtarmuhUrta nAnuM hoya che, utkRSTapade moTuM hoya che. tathA aupathamika samyaphala ke je-mithyAtva guNakANe traNa karaNa karIne prApta kare che te athavA upazamaNinuM jaghanyathI ane utkRSTathI atamuhUrta ja hoya che. eTale ke e mane prakAranA upazamasamyakatvane kALa aMtamuhUrta che. . . ! temAM prathama upazamasamyakatvane aMtamuhUtakALa prasiddha che. te A pramANe-mithyAta guNasthAnake traNa karaNa karI upazama sabhyaphala sahita dezavirati Adi guNasthAnake paNa jAya te paNa tene aMtamuhUrta ja sthitikALa che. kAraNake tyArapachI kSApathamikasamyakatva prApta kare che. * ahiM samyakatvane kALa batAve che, guNasthAnakane nahi upazamasamyaphala aMtamuhUrtathI vadhAre kALa na rahe, eTale dezavirati Adi guNaThaNe vadhAre kALa rahevAne heya te kSayapazamasamyakatva prApta karI tye che tathA dezavirati Adi prApta na kare mAtra samyakatvaja prApta kare te aMtamuhUrta pachI paDI ke sAsavAdane jAya che, ane keIke kSApathamika sabhyatva prApta kare che. tathA upazamazreNine kALa atimuhUrta hovAthI zreNina upazamasamyakatvane jaghanya ane utkRSTa aMtamuhUrtaneja kALa ghaTe che. mAtra jaghanyathI uNa vadhAre hoya che. kSAyikasabhyadaSTi anatakALa parvata hoya che, kAraNa ke kSAyika samyaphala e dazamehanayanA saMpUrNa nAzathI utpanna thayeluM jIvanuM zuddha svarUpa hovAthI prApta thayA pachI kaI vima nAza pAmatuM nathI. tethIja kSAyika samyakatvane sAdi anantakALa che. 42
Page #223
--------------------------------------------------------------------------
________________ niveda saMhitA . have avirati samyagdaSTi tathA dezavirati guNasthAnakane kALa kahe che- 1. veyaga avirayasammo tettIsayarAiM saairegaaii| - aMtamuhurAso purAvo relI 3 tenA cho : - vaidukAviratasamyagdRSTiH prayastriMzadatarANi sAtirekANi / anAri pUrvoTa levA dezonA karUNA arthavedaka avirata samyagdaSTi AtmA atimuhUrtathI AraMbhI kaIka adhika tetrIsa sAgaropama paryarata hoya che. ane dezavirati dezanA pUrvakeTe paryata heya che. TIkAnu--zApathamika sabhyaphala yukta avirati samyagari AtmA jaghanyathI aMtamuha pati haya che. ane tyArapachI aMtamuhUrathI AraMbhI tyAM sudhI hoya che ke utkRSTathI kaMIka adhika tetrIsa sAgaropama kALa thAya, eTale ke utkRSathI kaIka adhika tetrIsa sAgarepama -paryata he che, tethI cethA guNusthAnakane teTalo kALa ghaTe che. * kaMIka adhika tetrIsa sAgapiya parvata zApathamika samyaphA yukta avirati sabhyadaSTi kevI rIte he ? e praznanA uttaramAM kahe che ke keIe prathama saMghayUNI AtmA ati suMdara cAtrinuM pAlana karI utkRSTa sthitivALA anuttaravimAnamAM upanna thAya, tyAM tene avirati sammaNipaNAmAM tetrIsa sAgaropama pramANa kALa jAya, tyArapachI tyAMthI cyavI manuSyabhavamAM AvI jyAM sudhI sarvavirati Adi prApta na kare tyAM sudhI aviratipaNAmAM ja rahe, tethI AvA svarUpavALA keIka vedaka avirati samyagadaSTi AtmAne manuSyabhavanA keTalAka - adhika tetrIsa sAgaropamane kALa ghaTe che. rezavirati AtmA jAnyathI aMtamuhUrva ane utkRSTathI dezanA pUrvakaTa pati haya che. tethI pAMcamA guNasthAnakane teTale kALa che. temAM atimuhUrtanI bhAvanA A pramANe-kaI eka aviratAdi AtmA ataha paryata dezavirati guNasthAnake rahI avirati Adine prApta kare agara pramAdi guNasthAnaka jAya tene AzrayI aMtamuhUtakALa ghaTe che. jaghanyathI paNa teTale kALa rahI aviratipaNAne ke sarvavirati bhAvane prApta kare che, te pahelAM nahi . dezanA pUrvakeTinI bhAvanA A pramANe che-keIka pUrvakATi varasanA AyuvALa AtmA gamAM kaMIka adhika nava mAsa rahe. tyArabAda prasava thayA pachI paNa ATha varasa parvata dezavirati athavA sarvaviratine prApta karI zakate nathI, kAraNa ke jIvasvabhAve ATha varasathI nIcenI vayavALAne dezaviti agara sarvaviratine ya pariNAma thatA nathI. tethI teTalA kALapati keIpaNa jAtanuM cAritra prApta thatuM nathI, eTale teTaluM Ayu vItyA bAda jeo dezavirati prApta kare te AzrayI dezavirati guNasthAnakane dezanA pUrva keTi kALa ghaTe che,
Page #224
--------------------------------------------------------------------------
________________ pacAsagraha-dvitIya adhika ghaTate nathI. kAraNa ke pUrvakeTithI adhika AyuvALA yugaliyA heya- che, teone te viratinA pariNAma ja thatA nathItene mAtra cAra ja guNasthAnaka hoya che. upara kahyuM ke prasava thayA pachI ATha varSa parvata chAsavA dezathI athavA sarvathI virati pariNAma thatA nathI. tyArapachI ja thAya che, tethI bhagavAna vajAvAminA viSayamAM. deSane prasaMga Avaze. kAraNa ke bhagavAna vaTavAmie cha mAsanI umaramAMja bhAvathI sava sAvavirati prApta karI che, ema zAstramAM sabhaMLAya che. sUtramAM kahyuM che ke cha mAsanI uMmaravALA SaDu jIvanikAyamAM prathanavALA, mAtAsahita bhagavAna vAvAmine A pramANe hovAthI pUvAta niyamamAM AvelA virodhanA javAbamAM kahe che ke tame je kahyuM te satya che. paraMtu bhagavAna vAsvAmine bAlyAvasthAmAM paNa bhAvathI cAritranI prApti AzcaryarUpa che, ane AvI rIte cAritranI prApti kadAcikI-keI vakhateja thanArI hoya che mATe ahiM koI deva nathI, vaLI zaMkA kare che ke-bhagavAna vAraMvAmine bAthAvasthAmAM paNa bhAvathI cAtrinI prApti thaI tevI cAritranI prApti keIka vakhataja thanArI hoya che ema tame zI rIte jANe che? tenA uttaramAM kahe che-pUrvAcArya mahArAjanA vyAkhyAna ame jANIe chIe ke, bhagavAna vajIsvAmine cAritranI prApti AzcaryabhUta che. paMcavarata graMthamAM jyAM prajyAnI prApti kALanA niyamane vicAra karyo che tyAM kahyuM che -" tayaho parihavakhe, na caraNamAvovi pAyameesi / Aica bhAvakaharga suttaM puNa hoi nAyavvaM zA e gAthAnI vyAppA ATha varasanI nIcenI umaravALA manuSyo paribhavanuM kSetra hoya che. bAlyAvasthA hovIthI je te vaDe paribhavane prApta thAya che-je te vaDe dabAI jAya che. tathA cAritrane pariNAma paNa ATha varasathI nIcenI umaravALAne prayA thatuM nathI. . vaLI siMgha isu ja mAra makriya kare" e prakAranuM zAstramAM je sUtra kahyuM che te te koI kALeja thanAra bhAvene kathana karanAruM che. te hetuthI ATha varasanI nIcenI uMmaravALAne teo paribhavanuM sthAna levAthI tathA tene cAritra pariNAma thatuM nahi hevAthI. dIkSA apAtI nathI. " 43 4 . * have pramatta ane apramatta guNasthAnakane eka jIva ApI kALa kahe che- ', samayAoM aMtamuhaM pamatta apamattayaM bhayaMti muNI! . desUNa puvakoDiM annonnaM cihi bhayaMtA // 14 // . samayAntara pramANamAM manane mana , vaionAM pUrva dimAnyo rikanti mananA cha *
Page #225
--------------------------------------------------------------------------
________________ TIvI sahita. 19 - atha-samayathI AraMbhI aMtamuhUta paryata pramattapaNane athavA apramattapaNAne munio seve che. ane paraspara e ane guNasthAnakane dezanapUrva ke ipayata seve che. " *. TIkAnuM-sunine pramattapaNAmAM athavA apramattapaNamAM samayathI AraMbhI aMtamuhUrta thata rahe che, tyArapachI pramatta hoya te avazya apramatte jAya ane apramatta hoya te pramatte jAya che. tethI pramatta ane apramata e eka ekane jaghanyathI samaya ane utkRSTathI atarhuta kALa che. ene ja vicAre che. pramattamunio athavA apramattamunie jaghanyathI te te avasthAmAM eka samaya rahe che. -tyArapachI maraNane saMbhava hovAthI aviratipaNAmAM jAya che. ahiM jaghanyathI samayane kALa maranAra AzrayIne ja ghaTe che. maraNa na pAme te aMtarmuhUrta ja kALa hoya che. tathA uSathI atimuhurta kALa che. tyArapachI avazya pramattane apramattapaNuM dezaviratipaNuM athavA maraNa thAya che. ane apramattane pramattapaNuM keI paNa zreNi athavA dezavirati Adi prApta thAya che. have ahiM zaMkA thAya ke-atimuhUrta pachI pramatta guNasthAnakethI apramatta guNasthAnake jaya ane apramatta guNasthAnakethI pramatta guNasthAnake jAya e kema jANI zakAya? zA mATe dezavirati AdinI jema dIrdhakALa paryata e be guNasthAnaka na hoya ? e zakAne uttara ApatAM jaNAve che ke je saMkaleza sthAnakemAM vate muni pramatta hoya che, ane je vizuddhi sthAnamAM vase muni apramatta hoya che, te aMkaleza ane vizuddhinAM sthAnake pratyeka asaMkhya kAkAza pradeza pramANa che. yathArtha munipaNamAM vAte muni jyAM sudhI upazamazreNi athavA kSapakazreNi para na caDe tyAM sudhI jIva svabhAve saleza sthAnamAM atimuhUrta rahI vizuddhisthAnakamAM jaya, ane vizuddhisthAnakamAM -tamuhUta rahI saMkuzasthAnakemAM jAya che. tathAvabhAve dIrghakALa paryata saMkalezasthAnakomAM rahetA nathI, tema dIrdhakALa paryata vizuddhisthAnakemAM paNa rahI zako nathI. tethI pramattapaNAmAM ane apramattapaNAmAM dezanA pUrva keTi parvata parAvartana karyA kare che. te hetuthI pramatta bhAva athavA apramatta bhAva e pratyeka aMtamuhUrta kALa parvataja hoya che, vadhAre kALahetA nathI . zatakanI bahurNimAM kahyuM che ke A pramANe kilaSTa pariNAmavALe ke vizuddha pariNA mavALe muni aMtarmuhurta kALa sudhI ja hoya che, vadhAre kALa hote nathI. tethI saMkilaw pariNAmavALA pramatta muni saMkalezasthAnakemAM aMtamuhUrta paryata heya che, ane vizaddha pariNAmavALo apramatta muni vizuddhisthAnakamAM aMtamuhUta paryata hoya che.' prazna-A pramANe pramApaNAmAM ane apramattapaNAmAM keTale kALa pazavaMtana kare . uttara-pramatta tema apramattapaNAmAM dezanA pUrvakaTi parvata parAvatana kare che. prama 1 ahi je saMleza sthAnake kAM te apramattanI apekSAe samajavA, dezaviratinI apekSAe to te saghaLA vizahisthAnake ja che.
Page #226
--------------------------------------------------------------------------
________________ pacasaprahadvitIyAra aMtarmuhUrta rahI apramatta, apramatte aMtamuhUra rahI pramatte ema kramaza dezanA pUrva keTi paryanta pharyA kare che. ahiM garjanA kaIka adhika navamAsa ane prasava thayA pachI ATha varSa jIvasvabhAve virata pariNAma thatA nahi hevAthI ane eTale kALa pUvakeTi AyumAMthI ochA karavAne. havAthI dezanA pUrvakeTi kALa kahyo che. have bAkInAM guNasthAnake eka jIva AzrayI kALa kahe che samayAo aMtamuhU apuvakaraNA u jAva uvsNto|' rANIno sattara jaLo cho pAchA " * samayAdantarmuhUrta apUrvakaraNAttu yaavdupshaantH|| kSINAyoginorantarmuhUtta dezasyeva yoginaH kAlaH // 45 // artha--apUrvakaraNathI upazAMtamAha sudhInA guNasthAnaka samayathI AraMbhI atimahurtaparyata hoya che, ane dezaviratinI jema sani kevaLI aMtamuhUrta paryata hoya che, ane dezaviratinI jema sazi guNasthAnakano kALa che. ' . TIkAnu - apUrvakaraNa, anivRttibArasaM parAya, sUmasaMgharAya, ane upazAMtama e dareka guNasthAnaka samayathI AraMbhI aMtamuhUrta paryata hoya che, tethI te dareka guNasthAnakane jaghanya samaya ane utkRSTa atimuhUrta kALa che. temAM prathama samaya pramANa kALa kaI rIte hoya tene vicAra kare che-kei eka AtmA upazamaNimAM eka samaya mAtra apUrvakaraNapaNAne anubhavI, ane keI anivRttikaraNe AvI tene samaya mAtra anubhavI, anya kaI sUkama saMparAe AvI tene samayamAtra paza anya keI upazAMtaha guNasthAnakane prApta karI tene samayamAtra anubhavI kALadharma pAmI bIje samaye anuttara vimAnamAM utpanna thAya che, tene manuSpAyunA carama samaya parvata apUrvakaraNAdi guNasthAnake heAya che, ane devapaNAmAM utpanna thayelA teone pahele samaye ja avirati samyagadaSTi guNasthAnaka prApta thAya che. A pramANe uparokta cAra guNasthAnakamAMthI keIpaNa guNasthAnakamAM samayamAtra rahI kALadharma pAme che te apekSAe te te guNasthAnakane samaya mA kALa saMbhave che, , , , , , atahukALa kaI rIte hoya tene vicAre te sugama che. kAraNa ke apUrvakaraNAdi saghaLAM guNasthAnakena aMtamuhUno kALa hovAthI aMtamuhUrta pachI anya guNasthAnake jAya tethI athavA maraNa prApta kare tethI teone utkRSTa kALa aMtarmuhUrta ghaTe che. . kSapakazreNimAM apUrvakaraNAdi dareka guNasthAnakane eka sarakhe atimuhUrtane ja kALa che. kAraNake kSapakazreNi para ArUDha thayelA AtmAo saghaLAM kamane kSaya karyA vinA maraNa pAmatA nathI. '
Page #227
--------------------------------------------------------------------------
________________ TIkAnA sahita.- 14 kSINuMmAha guNasthAnakanA ane lavastha yegi kaeNvaLinA ajaghanyatkRSTa atarmuhUtta kALa che. temAM kSINamAhinuM maraNa thatuM nathI tethI te guNasthAnake aMtamuhUta rahI jJAnAvaraNIyAdi traNa ghAti karmanA kSaya karI saceAga kevaLI guNasthAnake jAya che. tethI tenA kALa eka sarakhA aMtarmuhUtta pramANuja che. ane bhavastha acegi vaLI pAMca hastAkSara uccAratAM jeTale kALa thAya teTale kALa tyAM rahI saghaLA aghAti kramanA kSaya karI meAkSamAM jAya che. tethI tenA kALa pAMca havAkSara uccAratAM jeTale kALa thAya teTale che. sacekiMga keLinA dezavirati guNasthAnakanA jeTalA kALa che jaRRnyathI aMtarmuhUtta, utkRSTathI dezeAna pUrva kATi temA aMtagaDha keLi AzrayI aMtarmuhUta kALa che. marUdevA mAtAnI jema chellA atamahtta mAM jApakazreNi mAMDI ghAti kramano kSaya karI kevaLajJAna prApta karI meAkSamAM janAra aMtagaDha daivaLi kahevAya che have "dezana pULa kATi zI rIte hoya ? te kahe che, pUrNAMkoTi varasanA AyuvALA koI AtmA sAta mAsa galamAM rahI prasava thAya bAda Tha varSa pachI cAritra, prApta karI zIghra kevaLajJAna utpanna kare, evA pUjvakaTi varSanA AyuvALAnI apekSAe teramA gurusthAnakanA dezana pU-kAti kALa sabhave che. 45 1 A pramANe dareka guNusthAnakAnA eka chatra Azrayi kALa kahyo. have kAyasthitinuM pramANa kahe che. egiMdiyANaNaMtA doNi sahassA tasANa kAryaThiI / avarANa iga paNidisu naretiriyANaM sagaTTa bhavA // 46 // 1 - ekendriyANAmanantA dvau sahasrau trasAnAM kAyasthitiH / atarANAmekaH paJcendriyeSu naratirathAM saptASTabhavAH // 46 // atha ekendriyAnI krAryAsthati anantA hajAra sAgarApama, trasanI be hajAra sAgarApama, paMcendriyanI eka hajAra sAgarApama ane manuSya tiryaMcanI kAyasthiti sAta ATha bhava che. TIkAnu--vAravAra teja ekendriyAdi bhavamAM utpanna thavuM, jemake ekendriyamAM marI pharI pharI ekendriya thavuM, beIndriyamAM marI phrI pharI beindriya thavuM, te kAyasthiti kahevAya che. 1 je samaye pUrva janmanu Avu pUrNa thAya te pachInA samayathI ja pachInA janmanuM Ayu zarU thAya che. vigrahagatimAM ke garbhamAM je kALa gumAve che, te pachInA janmaneAja gumAve che. eTale teM sAta mAsa ke navamAsa gaNanA ane prasava thayA pachInA je A varSe kalA te pUtrATI a`ta taja samajavA, gAthA 43 nI TIkAmAM garbhanA nava mAsa lakhyA ane A gAthAnI TIkAmAM sAta mAsa lakhyA. paNa sAta mAsa levAthI guNusthAnakanA kALa e mAsa vadhAre Ave chatA garbhanA navamAsa lakhyA te bhUlatAnI dRSTie lAge che. ' 26
Page #228
--------------------------------------------------------------------------
________________ pacasaha-dvitIyakAra ekendriyanI kAyasthiti anatA hajAra sAgaropama eTale ke atI utsarpiNI avasarpiNI pramANa che. prajJApanA sUtramAM kahyuM che ke he prabho ! ekendriye ekendriyarUpe kALathI keTalo kALa hAyara he gautama! jaghanyathI aMtamuhUta hAya, urathI anaMta usapiNI avasarpiNI pramANa anatakALa hoya, kSetrathI anaMta leka pramANa, AlikAnA asaMkhyAtamA bhAgamAM rahelA asaMkhyAtA samaya pramANa asaMkhyAtA kSetra pudagala pAvana jeTalI hoya che? anatA hajAra sAgarepama pramANa ekadinI A kAyasthiti vanaspatinI apekSAe jANavI, zeSa pRthvIkAyAdinI apekSAe nahi. kAraNa ke vanaspati sivAya pRthvIkAyAdi saghaLAnI kAyathiti asaMkhya kALa pramANa ja che. prajJApanA sUramAM kahyuM che ke he prabho ! pRthvIkAya jIvane pRthvIkAyApaNAmAM keTale kALa jAya? he gautama! kALa Azrayi jaghanyathI aMtamuhUrva ane utkRSTathI asaMkhyAtI utsapiNa avasapiNI pramANa asaMkhyAte kALa jAya. kSetrathI asaMkhyAtA kAkAza pradeza pramANa kALa jAya e pramANe aSkAya, teukAya ane vAukAya mATe paNa samajavuM he prabho! vanaspatikAyane vanaspatikAyapaNAmAM kALa Azraci keTale kALa jAya che gautama! jaghanyathI aMtamuhUrta utkRSTathI anala utsapiNuM avasarpiNarUpa anate kALa jAya, kSetrathI anaMta kAkAza pradeza pramANa athavA asaMkhyAtA kSetra pudagala parAvartana pramANu kALa jAya, ahiM asaMkhyAtu AvalikAnA asaMkhyAtamA bhAganA samaya pramANa levAnuM che. ahiM sUtranA pAThamAM je kSetrathI asaMkhyAtA leka kahelA che, tene artha A pramANe -asaMsthAnA kAkAzamAM rahelA pradezamAMthI eka eka samaye eka eka AkAzapraoNzane apahAra karatAM jeTalI asaMkhyAtI upipaNI avasapiNI thAya, teTalI utsarpiNI AvasarpiNI kALa pRthvIkAyarUpe rahe che. A ja pramANe vanaspatikAyanI kAyasthitine vicAra karatAM kSetrathI je analoka kallA che, te saMbaMdhamAM paNa samajavuM. eTale ke anaMtakAkAzamAM rahelA AkAzapradezomAMthI. samaye samaye eka ekane apahAra karatAM jeTalI anata utsapiNI avasarpiNI kALa jAya, teTalI utsapiNI avasarpiNI pramANa kALa vanapatikAyane vanaspatikAyarUpe rahevAne samajave. tathA vAraMvAra trasakAtha-beInDiyAdarUpe utpanna thatA trasanI kAyasthiti be hajAra sAgaropama pramANa che. mAtra keTalAka varSa vadhAre samajavA. prajJApanA sUtramAM kahyuM che ke-he prabhe! trasakAya cha trasakAyapaNe keTale kALa hoya? gautama! jaghanyathI aMtamuhUta ane utkRSTathI saMkhyAtA varSe adhika be hajAra sAgaropama hoya tathA paMcendriyajInI kAyasthiti jaghanyathI aMtamuhUrta, ane utkRSTathI keTalAka varSa adhika eka hajAra sAgaropama pramANe che. '
Page #229
--------------------------------------------------------------------------
________________ TIkAvA sahita, . prajJApanA sUtramAM teTalIja kahI che. te graMthanA pAThane artha A prA. paMcendriyacha pacendriyapaNAmAM keTalo kALa hAya rahe? he gautama! jaghanyathI aMtamuhUrva, utkarSathI keTalAka varSa adhika eka hajAra sAgaropama hoya che. tathA paryAtanAmakarmanA udayavALA saMkSiNa paMcendriya manuSya ane tiryaMcanI utkRSTa kAyasthiti sAta athavA ATha bhavanI che. temAM uparA uparI manuSyanA athavA tijanA bhAva thAya te sAta bhava saMkhyAta varSanA AyuvALA thAya, ane A bhava asaMkhya varSanA gAyuvALA yugaliyAneja thAya. te A pramANe paryApta manuSyo athavA paryApta saMjJa pacendriya tiyare niratara anukame paryApta manuSyanA athavA paryApta saMsi tiryaMcanA sAta bhava anubhavI, AThamA bhAvamAM je te paryApta manuSya ke paryApta sazi tiyaca thAya te anukrame avazya asaMkhya varSanA AsuvALA yugalika manuSya athavA yugalika tiryaMca thAya. paraMtu saMkhyAtAvarSanA AyuvALA na thAya. asaMkhyAtA varSanA AyuvALA yugalike maraNa pAmI devAmAM ja utpanna thatA havAthI navame bhava paryApta manuSyane ke paryApta sazi paMcendriya tiryaMcana na ja thAya A hetuthI pAchaLanA sAta bha niratara thAya te saMkhyAtA varSanA AyuvALAja thAya. vacamAM asaMkhya varSanA yuvALo eka paNa bhava na thAya. kAraNa ke asaMkhya varSanA AyuvALA bhavanI pachI tarata ja manuSya bhavane ke liye cabhavane asaMbhava che, A pramANe jeo ukai kAyasthiti pUrNa kare teo AzrayI samajavuM. 46 have upara je manuSya ane tirtha canA sAta ATha bhAve kahyA, tenuM utkRSTathI kALanuM pramANa kahe che puvakoDipahattaM pallatiyaM tirinarANa kAleNaM / nANAigapajjata maNuNapallasaMkhaMsa aMtamuhU // 17 // pUrvakoTipRthaktvaM palpatrikaM tiryagnarANAM kAlena / nAnAekAparyAptakamanuSyANAM palyAsaMkhyAMzo'ntarmuhUrtam // 47 // artha_tija ane manuSyanI svakAsthitine kALa pUravakaTi pRthakatva adhika traNa palsepama che aneka ane eka aparyApta manuSyane kALa palyopamane asaMkhyAta bhAga ane aMtashUta che. . . . . - - TIkAnu-paryApta manuSyo ane paryApta saMsi padriya, tiyanA darekanA A bhavene saghaLe maLI utkRSTa kAyasthiti kALa pUrvaTi pRthaphata ane traNa palyopama thAya che, te A pramANe, 1 utkRSTathI pUvoTi varSanA AyuvALA saMkhyAta varSanA yuvALA gaNAya che ane tenAthI samaya paNa adhika AyuvALA asaMkhya varSanA AyuvALA gaNAya che. A Ayu mATe paribhASA che.
Page #230
--------------------------------------------------------------------------
________________ 196 paMcamaha-dvitIyAra jayAre paryApta manuSya athavA paryApta saMjJa paMcendriya tithe pUrvanA sAte bhavomAM pUkeTi varSanA AyuvALA thAya, ane AThamA bhAvamAM traNa pApamanA AyuvALA thAya, tyAre teone sAta pUvuM varSa adhika traNa palyopama utkRSTa kAyasthiti kALa thAya che. have aparyApta manuSya aparyApta manuSyapaNe uparA uparI utpanna thAya te keTale kALa utpanna thAya te kahe che-aparyApta aneka manuSya aparyApta manuSyapaNe niraMtara utpanna thAya te teone niraMtara utpanna thavAne kALa pApamanA asaMkhyAtamA bhAga pramANa che, eTale ke eTalA kALa parvata teo niraMtara utpanna thaI zake che, tyArapachI asara paDe che. tathA vAraMvAra utpanna thatA eka aparyAptA manuSyane kALa jadhanyathI paNa atamuhUrta ane u&thI paNa aMtarmuhUrta che eTale ke keIpaNa eka aparyApta manuSya uparA uparI aparyApta manuSya thayA kare che teno jaghanya kALa paNa aMtamuhUrva ane utkRSTa kALa paNa aMtamuhUrta che. teo niratara jeTalA bhava kare tene saghaLe maLI aMtamuhUrta ja kALa thAya che. 47 have puruSavAdanI kAyarithati kahe che- purisa sanni sayapuhuttaM tu hoi ayarANaM / thI paliyasayapuhuttaM napuMsagattaM aNaMtaddhA // 4 // puruSatvaM sajJitvaM zatapRthaktvaM tu bhavatyatarANAm / strItvaM palyazatapRthaktvaM napuMsakatvamanantAddhA // 48 // atha-puruSapaNAne ane saMkSipaNane zatapRthakatva sAgaropama kALa che. sIpaNAne zatapRthava palyopama, ane napusakapaNane anaMta kALa che. TIkAtu -vacamAM alpa paNa aMtara paDyA vinA niraMtara puruSaNa prApta thAya te jaghanyathI aMtamuhUta ane utkRSTathI zatapRthakatva sAgarepama paryata prApta thAya che, tyAra pachI avazya vedAtara thAya che. gAthAmAM mUkela "tuM" zabda adhika arthane sucaka hovAthI keTalAka varSa adhika zatapRthakAva sAgaropama samajavA. prajJApanA sUtramAM kahyuM che ke he prabho! puruSane puraSadapaNAmAM keTale kALa jAya ? he gautama! jaghanyathI atimuhUta, utkRSTathI kaMIka adhika zatapRtha0 sAgaropama kALa jAya 1 strIne jaghanya samaya kahyo tema puruSane kALa ghaTe nahi. kAraNa ke ahiM purUSa che ane zreNimAM maraNa paAI anuttara vimAnamAM jAya tyAM paNa puruSa ja thavAnuM che. ataNuM dUta evI rIte ghaTe ke koI anyadi puruSadamAM AvI aMtidUta rahI marI anya vede jAya. aMtamuhUthI Ayu alpa na hoya tethI tene jadhanya aMtarmuhUrta ja kALa hoya che. jo ke vedanI kAyasthitimAM draSyanI vivekSA che. bhAvanI nathI kAraNa ke bhAvada aMta parAvartana pAme che. chatA strIvedane jadhanya kAya sthiti kALa batAvatA bhAvada lIdhA hoya tema lAge che. kAraNa ke te sivAya samayakALa ghaTato nathI
Page #231
--------------------------------------------------------------------------
________________ TIkAnuvAda sahita 17 * tathA saMkSipaNAne-samanarakapaNAne niraMtara kALa jaghanyathI aMtamuhUrta ane utkRSTathI zatapRthala sAgarepama che. asarimAM na jAya ane uparAuparI saMksija thAya te utkRSTa teTale kALa thAya che. teTale kALa gayA pachI avazya azipaNuM prApta thAya che. ahiM paNa zatapRthaphata sAgarepama sAtireka samajavuM. prajJApanAmAM te pramANe ja kahyuM che. te A pramANe he pra? aMgni paMcendriyapaNAmAM kALathI keTale kALa jAya? he gautama! jaghanyathI atamuhU, ane utkRSTathI sAtireka zatapathavi sAgaropama pramANu kALa jAya.' tathA strIveda niraMtara prApta thAya te jaghanyathI eka samaya, ane utkRSTathI pUrvakeTi pRthakRta adhika se papama paryata prApta thAya che. AtmA uparA uparI strIveDhI ja thAya te jaghanya uchathI uparokta kALa saMbhave che, tyAra pachI avazya vedAMtara thAya che. temAM jaghanyathI samaya kALa zI rIte saMbhave tene vicAra kare che--ke eka strI upazamazreNimAM traNe vedanA upazamavaDe adipaNuM anubhavI zreNithI paDatAM eka samayamAtra Avedane anubhava karI bIje samaye kALa karI devAmAM utpanna thAya. zreNImAM kALadhama pAmI anuttara vimAnamAM utpanna thatA hovAthI ane tyAM puruSapaNu ja prApta thatuM hovAthI te AzrayI strIne jaghanya eka samaya kALa ghaTe che. strIvedanI utkRSTa kAyasthiti viSayamAM bhagavAna AryazyAma mahArAje pUrva pUrva AcAryonA matabhedane batAvatA pAMca Adeze jaNAvyA che. te A pramANe he prabho ! jIvana jIvedapaNAmAM niraMtara keTale kALa hoya? eka Adeze-mate jaghanya eka samaya ane utkRSTathI pUrvakATi prathaphatva adhika ekaso daza pApama. eka Adeze jaNanya eka samaya ane utkRSTa pUvakeTi adhika aDhAra pApama. eka Adeze jaghanya eka samaya ane utkRSTa pU Ti pRthaphata adhika cauda palyopama. eka Adeze jaghanya eka samaya, ane utkRSTa pUrva Ti pathapha adhika palyopama. eka Adeze jaghanya eka samaya ane utkRSTa pUvakeDathala adhika palyopama pRthakatva hoya che. A pramANe strIvedanA viSayamAM pUvacAnA pAMca mata che. te mane abhiprAya A 2 ahiM puruSapaNe strIpaNuM ane napusakapaNu dravya AzathI levAnuM che eTale ke puruSAdine AkAra niraMtara eTale kALa prApta thAya che. pachI AkAra avazya pharI jAya che. kadAca ema kahevAmAM Ave ke eka bhavathI bIjA bhavamAM jatAM te kaI AkAra heta nathI te pachI uparokta kALa kema ghara ? tenA uttaramAM samajavuM ke zarIra thayA pachI avastha thavAno che mATe mAnItApura e nyAye tyAM paNa levAne che. juo mULa TIkA gA. 82
Page #232
--------------------------------------------------------------------------
________________ 18 paMcamaha-dvitIyakAra keI AtmA pUvakreTivarSanA AyuvALI manuSyanI strI ke ticinI sImAM pAMca cha bhAve svIpaNe anubhavI IzAnadevakamAM paMcAvana pApamapramANu utkRSTa AyuvAnI apari. gRhItA devImAM devIpaNe utpanna thAya, tyAMthI Ayu bhaye marI pharI pUrvakeTivarSanA AryuM vALI nArI ke tiya caNImAM strIpaNe utpanna thAya. tyAMthI bIjIvAra IzAna develekamAM paMcAvana palyopamanA AyuvALI aparigrahItA devImAM devIpaNe utpanna thAya, tyArapachI avazya anya vedane prApta thAya che. A pramANe sIpaNuM prApta karanAra jIva AthI pUrvakeTipRthaphata adhika eka se daza pApamanI kAyasthiti saMbhave che. zaMkA-je devakura ke uttarakurumAM traNa pApamanA AyuvALI mAM utpanna thAya te pUrvokta kALathI adhika kAyasthiti paNa saMbhave che, te zA mATe ATalIja kahI ?' uttara-tame je kahyuM ke amAre abhiprAya nahi samajatA hevAthI ayukta che. kAraNa ke devImAMthI thavIne asaMkhya varSanA AyuvALI strImAM ApaNe utpanna thAya ja nahi. kemake devAnimAMthI velAne asaMkhyavarSanA AyuvALAmAM utpattine niSedha che. kadAca ema kahevAmAM Ave ke asaMkhyavakanA AsuvALI strI IzAna devalokamAM utkRSTa AyuvALI strImAM utpanna thAya, te te paNa ayukta che. ulka AyuvALI sugalika strI utkRSTa AyuvALI devImAM utpanna na thAya. kemake yuliyA ahiM jeTaluM Ayu hoya teTalA agara tethI jUna Aukheja devagatimAM utpanna thAya paNa adhika Aukhe utpanna thAya nahi. tethI upara kahyA pramANe kaI jIva bhramaNa kare teja strIne teTale kALa saMbhave che. prajJApanA TIkAkAra mahArAje paNa kahyuM che ke-asaMkhyavarSanA AsuvALI yugalika zI devagatimAM utkRSTa sthiti prApta kare nahi." dvitIya AdezavAdi A pramANe kahe che-pUrvakeTi varSanA yuvALI nArI ke tiyacaNImAM pAMca cha strIvedapaNe anubhavI pUrvokta prakAre IzAna devalokamAM be vAra usthitivALI devImAM utpana thAya, te avazya parigrahItA devImAM ja utpanna thAya, paraMtu aparigrahItA devImAM utpanna na thAya. temanA mate strIne utkRSTa kAyasthitikALa pUvakaTi pRthaphata adhika aDhAra palyopama hoya che. parigrahItAnuM utkRSTa Ayu nava palyopama hovAthI be bhAvanA aDhAra palyopama thAya che. trIjA AdezavAdinA mate be vAra utkRSTa sthitivALI devImAM utpanna thAya te saudharma devalokamAM sAta paLepama pramANa utkRSTa AyuvALI parigrahItA devImAMja utpana thAya. tethI temanA mate pUrva keTi pRthakatva adhika cauda popama vedanI utkRSTa kAyasthiti che. cethA AdezavAdinA mate pacAsa palyopama pramANu utkRSTa AyuvAnI salama devalokanI aparigrahItA devImAM pUrvokta prakAra be vAra devIpaNe utpanna thAya. tethI temanA abhiprAye pUrva keTi pRthaphava adhika so palyopama sIvedanI uNa kAyasthiti ghaTe che. A ceze Adeza ja thakAra mahArAje grahaNa karyo che, kAraNa ke prAyaH ghaNA AcAryoe Aja Adezane mAnya rAkhyA che. :
Page #233
--------------------------------------------------------------------------
________________ TIkAvA sahita 199 have pAMcamA AdezavAdi A pramANe kahe che-aneka bhavamAM bamaNa karavAva! je AvedanI ugTa kAyasthitine vicAra karIe te pUrva kaTi pRthaphava adhika pacepama pRyatvaja saMbhave che, adhika nahi. te A pramANe pUrva keTi varasanA AyuvALI nArI ke tivaNImAM sAta bhavaparyata cIpaNuM anubhavI AThamA bhavamAM devakuru ke uttazkaramAM traNa pApamanA AyuvALI sImAM utpana thAya tyAMthI marI saudharma ke IzAna devalokamAM jaghanya AyuvALI devImAM devIpaNe udAtta thAya, tyArapachI avazya anya vere utpanna thAya. A rIte pUrva keTi pRthava adhika palyopama pRthaphava pramANa vedanI kAyasthiti saMbhave che. A pramANe pAMce AdezanA abhiprAye kahA. A pAMca AdezAmAMnA koI paNa AdezanA satyAsatyane nirNaya te atizaya jJAnI agarate satkRSTa kRtalabdhisaMpanna ja karI zake A Adezo bhagavAna AryazyAma mahArAjanA jJAnamAM na hatA, mAtra tete kALanI apekSAe pUrva pUrvanA AcArya mahArAjAe te te kALamAM thayelA graMthAnA pUrvApara vicAra karI pitAnI buddhine anusarI strIvedanI kAyasthitinI prarUpaNA karI, tethI teonA koIpaNa matane asatya mAna e zakya nathI. te hetuthI te saghaLA sadvAMtika AcArya mahArAjAonA tene bhagavAna AryAyAma mahArAje upadezayA-saMgrA. zaMkA sUtramAM gautama mahArAja paramAtmA mahAvIrane pUche che ke he prabhe! strIvedane vedapaNAmAM niraMtara keTale kALa jAya? tyAre prabhu kahe che ke he gautama! eka Adeza pUrva keTi pRva adhika eka daza pApama kALa jAya ema kahI pAMca Adeze jaNAve che. paraMtu paramAtmA mahAvIra jayAre uttara ApatA hoya tyAre tevA aneka Adeza ghaTI ja kema zake? kAraNa ke teo sarvajJa che. uttara-pravacanane jANanAza te AcAcIe pitAnA matavaDe sUtrane kahevA chatA eTale ke sUtramAM pitAne mata kahetA hoya chatAM paNa gautama bhagavAna prazna pUche che, ane tene paramAtmA mahAvIra uttara Ape che e rUpe kahyA che. teoe sUvanI e zailI rAkhI che. AIzyAma mahArAje pUrvanI je prakAre sUtraracanA hatI te kAyama rAkhIne teja prakAre ahiM sagA lakhyA che. jo ema na hoya te sAkSAta bhagavAna jayAre gautama mahArAjane uttara Ape tyAre koIpaNa prakAranA saMzayapUrvaka kathana ghaTI zake ja nahi, kAraNa ke bhagavAna sarvara hAvAthI saghaLA saMzayathI rahita che. mATe jo ApaNe e vacana bhagavAna AIzyAma mahArAjanuM samajavuM, paraMtu bhagavAna mahAvIranuM nahi. tathA napusakapaNAne niraMtara kALa jaghanya eka samaya, ane utkRSTa anatakALa che. jaghanya eka samayane kALa zIdanI jema samaja ane utkRSTa asaMkhyAtA pudagala pAvana pramANa anatikALa sAMvyavahArika ja AzrayI samaja. prajJApanAmAM kahyuM che ke he prale ! napu. kavedamAM napuMsakapaNe keTale kALa jAya? he gautama! jaghanya eka samaya, ane utkRSTa anaMtakALa temAM kALa AzayI anata utsarpiNuM avasarpiNI pramAMNa kALa ane kSetra - - - - - - -
Page #234
--------------------------------------------------------------------------
________________ pAcasaha-dvitIyakAra AzrayI ane taloka, athavA AvalikAnAM asaMkhyAtamA bhAga pramANa asaMkhya pudagalaparAvatA pramANa kALa jAya. * napuMsakavedane A kAyasthitikALa sAMvyavahArika jIve AzrayI kahyo che. kAraNa ke anAdi ligedamAMthI sAMvyavahArika chavAmAM AvI pharIthI nigodamAM jAya che tene tenI aMdara asaMkhya pudagalaparAvatane ja rahe che. asAMvyavahArika jI AzrayI anaMtakALa be prakAre che. te A pramANe-jeo asAMvyavahArika rAzimAMthI nIkaLI koI kALe sAMvyavahArikarAzimAM AvavAnA ja nathI tevA keTalAka jI AzrayI anAdi anaMta kALa che. evA paNa anaMtA sUkamanigoda jIve che, ke jeo tyAMthI nIkalyA nathI, tema nIkaLaze paNa nahi. tathA jeo asAvyavahArika rAzimAMthI nIkaLI sAMvyavahArika zazimAM Avaze tevA keTalAka jIve AzrayI anAdi sAMta kALa che. ahiM Avaze ema je kahyuM te prajJApaka kALabhAvi sAMthalahArika rAzimAM vartamAna jI AzrayI kahyuM che. anyathA jeo asAMvyavahArikarAzimAMthI nIkaLI sAMvyavahArikAzimAM AvyA, Ave che ane Avaze te saghaLAnA napuMsakavedane kALa anAdikAMta hoya che. have ahi zake kare che ke-jI sAMvyavahArikAzimAMthI nIkaLI zuM sAMvyavahArikarAzimAM Ave che ke jethI A pramANe prarUpaNa kare che ? uttara-asAMvyavahArika rAzimAMthI nIkaLI cha sAMvyavahArikazazimAM ave che. prazna- A zA AdhAre jANI zakAya? uttara-pUrvAcAryonA vacanathI. duSamakALa rUpa aMdhakAramAM nimana jinapravacanano prakAza karavAmAM dIvA samAna bhagavAna zrIjinabhakagaNikSamAzramaNa mahArAja vizeSaNavatI graMthamAM kahe che ke "sAMvyavahArika rAzimAMthI jeTalA jIvo mekSamAM jAya che teTalA ja anAdi vanaspati rAzimAMthI-sUphamanigehamAMthI sAMvyavahArikAzimAM Ave che. TIkAkAra malayagirijI mahArAja kahe che che-A saMbaMdhamAM vizeSa vicAra pannavaNAnI TakAmAM karyo che. mATe ahiM tene vistAra karyo nathI. 48 have bAdara paryApta ekendriyAdinI kAyasthiti kahe che- bAyarapajjegidiya vigalANa ya vAsasahassa sNkhejjaa| apajjaMtasuhumasAhAraNANa pattegamaMtamuhu // 49 // 1 jeo anAdikALathI sukama nigedamAM rahelA che. kadipaNa temAMthI bahAra nIkaLyA nathI, teo avyavahArarAzinA ja kahevAya che. te sivAyanA bIjA che tathA jeo sakSama nigAramAMthI bahAra nIkaLI pharI sakSama nigAdamAM gayA hoya teo paNa vyavahAra rAzinA kahevAya che. juo satatva prakaraNa 5 22
Page #235
--------------------------------------------------------------------------
________________ kAnuvAda sahita 271 bAdaraparyAptakendriyavikalAnAM ca varSasahasrANi saMkhyeyAni / aparyAptasUkSmasAdhAraNAnAM pratyekamantarmuhUrtam // 49 // artha-bAdara paryApta ekendriya ane vikalendriyanI kAyasthiti saMkhyAtA hajAra varSanI che. aparyApa, salama, ane sAdhAraNa e darekanI kAyasthiti aMtarmuhUnI che. kAnuDa-vAraMvAra paryApta bAdara ekendriyapaNe utpanna thatA paryApta bAdara ekendriyanI kAyasthiti jaghanyathI aMtamuhUrtanI che, ane utkRSTathI saMkhyAtA hajAra varSanI che. prajJApanA sUtramAM kahyuM che ke-he prabhe! vAraMvAra khAdara paryApta ekendriya paNe utpanna thatA bAdara paryApta ekendriyane kAyasthitikALa keTale heyara he gautama! jaghanyathI aMtarmuhUrta ane utkRSTathI saMsthAtA hajAra varSane hAya.' A bAdara paryAya ekendriyanI kAyasthitine vicAra sAmAnya bAdara paryApta ekendriya che AzrayI karyo che je bAira paryApta pRthvIkAya ekendriya, bAdara paryApta aSkAya eke ndriya ema eka eka AzrayI vicAra karIe te teonI kAyasthiti A pramANe jANavI koI jIva vAraMvAra paryApta bAdara pRthvIkAya thAya te te rUpe utpanna thatAM paryApta bAdara pRthvIkAyanI kAyasthiti jaghanyathI aMtamuhUrva ane utkRSTathI saMkhyAtA hajAravarSanI che. A pramANe bAda2 paryApta aSkAya, bAdara paryApta vAyukAya, ane paryApta pratyeka vanapatikAyanI paNa svakAya sthiti jANavI. tathA bAdara paryApta teukAyanI jaghanyathI aMtamuhUrva ane utkRSTathI saMkhyAtA rAtri divasanI jANavI. pannavaNA sUtramAM kahyuM che ke he prabhe! bAdara pathapta pRthvIkAyane kAyasthiti kALa keTale hoya? he gautama! jaghanyathI atamuhUrva ane utkRSTathI saMkhyAtA hajAra varSa hoya che. e pramANe aSTAcanA viSayamAM paNa samajavuM he prabho! bAdara paryApta teukAyane kALa keTaluM hoya? he gautama! jaghanyathI aMta. ta, utkRSTathI saMkhyAnA rAtri-divasane heya che. bAdara papta vAyukAya, ane paryApta pratyeka vanaspatikAyane kAyasthiti kALa keTalo? he gautama! jaghanyathI aMtamuhUrva ane utkRSTathI saMkhyAtA hajAra varSa pramANa hoya che.' tathA vikasendriya Indriya teIndriya ane caurindriya e darekane kAyasthitikALa jaghanyathI tamuhUrta, ane utkRSTathI saMkhyAtA hajAra varSa che. prajJApanA sUtramAM kahyuM che ke - he prabho! vAraMvAra beIndriyapaNe utpanna thatA beInDiyana kAyasthitikALa keTale? he gautama! jaghanyathI atamuhUrva ane utkRSTathI saMkhyAta kALa che. e pramANe teIndriya ane caudriyane paNa kALa samajo."
Page #236
--------------------------------------------------------------------------
________________ 202 pacasaMgraha-dvitIyakara A sAmAnya vikendriyane svakAyarithatikALa samaja. je paryApta IndriAdino vicAra karIe te tene kAyasthiti kALa A pramANe samaja. vAraMvAra paryApta bendriyapaNe utpanna thatA paryApta beIndriyane kAyasthitikALa jaghanyathI aMtamuhUrta ane utkRSTathI saMkhyAtA varSane che. paryApta teIndriyane jaghanyathI aMtamuhUrva ane utkRSTathI saMkhyAtA rAtri divasane che. paryApta caurindrithano janyathI aMtarmuhUrta ane utkRSTathI saMkhyAtA mAne che. kahyuM che ke he prabho! paryApta beIndriyapaNe utpanna thatA paryApta beIndriyane kAyarithati kALa keTalo hoya ? he gautama! jaghanyathI amuhUrva ane utkRSTathI saMkhyAtA varSane heya che. he prabho ! paryApta teIndriyapaNe utpanna thatA teIndriyane kAyarithati kALa keTale? huM gautama! jaghanyathI aMtamuhUrta ane utkRSTathI saMkhyAtA rAtri divasa che. he prabho! paryApta caurindriyapaNe utpanna thatA caurindriyane kAyasthiti kALa keTale? jAnyathI aMtarmuhUrva ane utkRSTathI sakhyAtA mAne che." sUkama ekendriyathI ArasI saMjJa paMcendriya sudhInA saghaLA aparyAptAne darekane kAyasthitikALa jaghanyathI aMtamuhUrta ane utkRSTathI paNa aMtamuhUra che. kahyuM che ke-he cha! aparyAptapaNe utpanna thatA aparyAptAne keTale kALa che? gautama! jaghanyathI aMtamuhUta ane utkRSTathI paNa atimuhUrta che." tathA sAmAnyathI sUkama pRthvIkAyAdi, sAdhAraNa-paryApta aparyApta sUkSma nigoda ane paryApta aparyApta bAdara nigada e dareka bhedane kAyasthitikALa jaghanyathI paNa aMtamuhUrta ane utkRSTathI paNa aMtamuhUrta che.' prajJApanA sUtramAM kahyuM che ke- he prabhe! sUkSama aparyAptapaNe utpanna thatA sakSama apacappAna kAyarithatikALa keTaluM che? he gautama! jaghanyathI aMtamuhUrva ane utkRSTathI paNa atarmuhUra che. A pramANe pRthvIkAya, akAya, teukAya, vAyukAya, ane vanaspatikAyane paNa kAyasthiti kALa samajo. dareka paryAptAne paNa eTaluM ja samajo. he prabho! bAdara paryApta nigehapaNe ane bAdara aparyApta nidapaNe utpanna thatA bAda paryApta nigadano ane bAdara aparyApta nigadane kAyasthiti kALa keTale? he gautama! jaghanyathI aMtamuhUrva ane utkRSTathI paNa aMtamuha che." je paryApta aparyAptarUpa vizeSaNanI apekSA karyA vinA sAmAnyathI sUkamane kAyasthiti kALa vicArIe te A pramANe jANa-vAraMvAra sUkSamapRthavIkAyapaNe utpanna thatA sukama
Page #237
--------------------------------------------------------------------------
________________ TIkAnuvAda sahita , pRthvIkAyane kAyasthiti kALa jaghanyathI aMtamuhUrva ane utkRSTathI asaMkhyAtI utsarpiNI avasarpiNa jANu. . e pramANe sUkama aplAya, sUkSama teukAya, sUkSama vAyukAya, ane sUkSama vanaspatikAyane paNa samaja. kahyuM che ke he prabho ! sUkSama pRthvIkAyapaNe utpanna thatA sakSama pRthvIkAyane kAyasthiti kALa keTalo ? he gautama ! jAya atarmuhUrva ane utkRSTathI kALa AzrayI asaMkhyAtI utsarpiNI avasapiNI ane kSetrathI asaMkhyAtA leka pramANa kALa jANa. . . - e pramANe sUma aplAya, sUkSama teukAya, sUthama vAyukAya, ane sUma vanaspatikAyane paNa jANa 48 have pratyeka ane bAdarAdinI svakAsthiti kahe che- ... patteya bAdarassa u paramA hariyassa hoi kAyadiI / osappiNI asaMkhA sAhAra riugaiyattaM // 50 // pratyekaM bAdarasya tu paramA haritasya bhavati kaaysthitiH| utsapiNyo'saMkhyeyAH sAhAratvaM Rjugatitvam // 50 // atha-bAdaranI ane bAdara vanaspatikAyanI e darekanI utkRSTa kAyarithati asaMkhyAtI utsapi avasarpiSaNa che AhArIpaNuM ane RjugatipaNuM paNa eTaleja kALa hoya che. * TakAnu A gALAmAM pratyeka e juduM pada che, samastapada nathI. samasta-samAsAnta pada hoya te vanaspatikAyanuM vizeSaNa thAya ane tethI pratyeka vanaspatikAyanI avakAsthitine prasaMga Ave. A gAthAmA pratyeka vanaspatikAya AzrayI savakAyasthiti kahI nathI, paraMtu cAmAcathI bAdara ane bAMdara vanaspatikAya AzrayI svakAsthiti kahI che. 1 mULa TIkAmA pratyeka ane baMne bAdara e vanaspatikAyanA viviNa lIdhA che. temAM ema jaNAvyuM che ke-pavana aparyApta vizeSaNarahita pratyeka bAra vanaspatikAyanI kAyasthiti ane khyAtI utsapiNI avasarpiNI pamANa che. ATaleja kALa AhAripaNAne ane ajuganipaNAne paNa che. AhAripaNAno ane jugatipaNAne ATale kALa che. evuM kaI rIte anumAna kare che ? tenA uttaramAM jaNAve che ke-gAthAmAM akSare adhikahevAthI artha paNa adhika thAya che. pratyeka vanaratikA sarma nahi hovAthI tenuM bAdarapaNuM te siddha ja che. siddha chatAM paNa je bAharanuM prahaNa ka" che te uparA arthane jaNAvavA mATe grahaNa karyuM che. malagirijI mahArAje prajJApanA sutrane anusarI bAdara ane vanaspatikAya bhinna bhinna lIdhA che. ane bAra vanaspatikAyamAM sAdhAraNa ane pratyeka e baMnenuM grahaNa karyuM che. tathAsthAna vijJariche. e nyAye AhAripaNAno ane bAjugatipaNAne vanya utkRSTa kALa kaNo che.
Page #238
--------------------------------------------------------------------------
________________ 204 paMcasaMgraha-dvitIyadvAra ' AgamamAM paNa eja pramANe' kahI che. tethI tene artha A pramANe thAya che-sAmAnyathI AdarakAyanI tathA bAdarane saMbaMdha vanaspati sAthe paNa hevAthI bAdara vanaspatinI-sAmAnyathI vanaspatikAyanI kAyarithati pahelA 46 mI gAthAmAM kahI che-utkRSTa kAyasthiti asaMkhyAtI utsarpiNI avasarpiNI che. jaghanya e baMnenI aMtamuhUrta che. eTale ke kaI jIva uparAuparI bAdaranA bha kare sUkSama na thAya te tenI asaMkhyAtI utsapiNI avasariNI kAyasthiti samajavI e pramANe koI jIva bAdara vanaspatikAya thayA kare te tenI paNa asaMkhyAtI utsariNuM avasapipANI utkRSTa kAyasthiti jANavI, ane jaghanya aMtamuhUrta samajavI. prajJApanA sUtramAM kahyuM che ke he prabho ! vAraMvAra bAdarapaNe utpanna thatA bAdara chavene kAyasthitikALa keTaluM che ? he gautama ! kAlathI-kALa AzrayI jAnyathI aMtamuhUta' ane utkRSathI asaMkhyAtI upisthI avasarpiNI pramANa asaMkhyAta kALa che. kSetrathI aMgulanA asaMkhyAmAM bhAga pramANa che he prabho ! bAkara vanaspatikAyapaNe utpanna thatA bAda vanaspati chane kAyasthitikALa keTaluM che ? he gautama! jaghanyathI aMtamuhUta ane utkRSTathI asaMkhyAtI urSiNI avasarpiNI kALa che. kSetrathI aMzulanA asaMkhyAtamA bhAga pramANa kALa che." A pAThamAM je aMgulane asaMkhyAtamo bhAga kahyo che, enuM tAtparya A pramANe aMgulanA asaMkhyAtamA bhAga pramANa kSetramAM jeTalA AkAzapraveze che, temAMthI samaye samaye eka ekane apahAra karatA jeTalI asakhyAtI utsapipaNI avasarpiNI kALa thAya teTale kALa ahi le. tathA AhAripa niraMtara prApta thAya te jaghanyathI be samayanUna eka phula bhAva pramANa, ane utkRSTathI asaMkhyAtI utsarpiNI avasarpiNI pramANa kALa prApta thAya che. tAtparya e ke-uparAuparI Rjugati thAya vagati na thAya-jugatimAM AtmA AhArIja hoya che te AhAripaNane uparokta kALa ghaTe che. ja kahyuM che ke-prabhe! kALathI AhAripaNuM keTale kALa heya? he gautama AhAripaNuM e prakAre kahela che, te A pramANe-1 chAstha AhAuipaNuM, ane 2 kevaLiAhArivA. he - ahiM AhAripaNAne jadhanya kALa be samayabUta basochApana AvalikA kahyo che. ochAmAM ochuM bese chApana AvalikA Ayu hoya che, eTale teTalAM kALa lIdhe che, temAM paNa be samayajUna levAne che. eka bhavamAMthI bIjA bhavamAM ja mAtmA vigrahagatimAMja aNuhari hoya che. vigrahagatie patra bhavamAM jatAM be samaya ke traNa samaya thAya che. temAM zaAtanA eka ke be samaya aNahAripaNa hoya che. ahiM jaghanya AhAripaNAne kALa kahevAne che, mATe te be samayasUna baso chApana AvalikAkALa kahyo che. jo ke vipragatimAM cAra ke pAca samaya paNa thAya che, ane tethI aNahArinA samaya vadhAre heya che. paraMtu te kavacitaja, bahulatAe nahi mATe tenI vivakSA karI nathI. juo prajJApanA satra pAnuM 39
Page #239
--------------------------------------------------------------------------
________________ TIkAnuvAda sahita 205 praNe! chAstha AhAripaNAno keTale kALa che? he gautama! jAnyathI meM samayajUna zukla kaNava ane utkRSathI asaMkhyAtI usarSiNI avasarpiNIrUpa asaMkhyAta kALa che, ane kSetrathI aMgulanA asaMkhyAtamA bhAgamANa kALa che ATale kALa niratara AhAripaNuM Rjugatie parabhavamAM jatA hoya che, vigrahagatie jatAM heta nathI. kAraNa ke vigrahagatimAM aNahAripaNuM hoya che. eTalA mATe RjugatipaNAne paNa uhAthI asaMkhyAtI urSiNI avasarpiNI pramANa kALa ghaTe che. vakragati na thAya ane uparAuparI jugati thAya te asaMkhyAti utsapiNa avasarpiNI parvata thAya che. 50 have bAhara ekendriyAdinI kAyasthiti kahe che-- mohadiI vAyarANaM suhamANa asaMkhayA bhave lokaa| sAhAraNesu dosaddhapuggalA nivvisesANaM // 1 // mohasthiti darANAM sUkSmANAmasaGkhyA bhavellokAH / sAdhAraNAnAM dvau sArdhapudgalau nirvizeSANAm // 51 // . atha-sAmAnyathI bAdara pRthvIkAyAdinI mehanIyanI utkRSTa sthiti pramANu, sUkamanI asaMkhyAtA loka pramANu, ane sAdhAraNanI ahI pudagalaparAvartana pramANa utkRSTa kAyasthiti che. kAnu-gAthAmAM mUkela maha zabdathI darzana mehanIya karmanI vivekSA che. tathA gAthAmAM che ke pada sAmAnyataH kahyuM che te paNa khAdara pRthvI, apa, teha, vAu, pratyeka ane sAdhAraNa vanaspati AzrayI kahyuM che ema samajavuM. sAmAnyathI bAdara AzrayI ke bhAdara vanaspatikAya AzrayI samajavuM nahi. kAraNake te banenI kAyasthiti pahelAM pacAsamI gAthAmAM kahI che. tethI gAthAne akSarArtha A pramANe che. paryApta aparyApta vizeSaNa rahita bAra pRthvI, apa, te, vAu, pratyaka ane sAdhAraNa vanaspati kAyanI jaghanya kAyasthiti aMtamuhUra che, ane utkRSathI mithyAtva mehanIyakarmanI utkRSTa sthiti jeTalI sItera ThAkaDI sAgaropama pramANe kAyasthiti che. prajJApanA sUtramAM kahyuM che ke he prabho ! bAdara pRthvIkAyapaNAmAM bAdara pRthvIkAyane kAyasthiti kALa keTalo hoya! he gautama jaghanya atimuhUrta ane utkRSTa sittera keDAkeDI sAgareSamapramANa hoya che. e pramANe bAdara akhAya, bAdara teukAya, ane bAdara vAyukAya AzrayI paNa jANa. ke prale ! pratyeka vanaspatikAyane pratyeka vanaspatikAyapaNAmAM kAyasthatikALa keTalo hoya che gautamI jaghanyathI ataha ane ukathI sittera keDADI sAgaropama pramANa heya che.
Page #240
--------------------------------------------------------------------------
________________ 206 pacasapraha-dvitIyadvAra he prabho! bAda nigadapaNAmAM bAdara nigedane kALa keTalo hoya! he gautama!jA. nyathI aMtamuhUrta ane utkRSTathI sittera TheThADI sAgaropamapramANu hoya che. tathA vAraMvAra sUkSamapaNe utpanna thatA paryApta aparyApta vizeSaNa vinAnA suma pRthvI kAyAdine kAyasthiti kALa jaghanya aMtamuhUrta, ane utkRSTathI asaMkhyAtA kAkAzamAM rahelA AkAza pradezomAMthI samaye samaye ekane apahAra karatAM jeTalI utsapiNI avasapiNI thAya teTalo che. prajJApanA sUtramAM kahyuM che ke he pra1 sUkamapaNe utpanna thatA sUkamane kAyasthitikALa keTale hAtha? he gautama! jaghanyathI aMtamuhUta, utkRSTathI asaMkhyAtI usapiNI avasa piNI kALa hoya che, ane kSetrathI asaMkhyAtA leka pramANa kALa hoya che. paryApta vizeSaNa yukta pRthvIkAyAdinI vakAyathiti pahelAM kalmI gAthAmAM kahI che, eTale ahiM sAmAnyathIja levAnI che. tathA sUma bAdara paryApta ke aparyApta che keIpaNa vizeSaNa vinAnA sAdhAraNanI kAyasthiti jaghanya atimuhU, ane utkRSTathI thatI pudagala parAvartana pramANa che. kahyuM che ke he prabhe! keIpaNa jIva vAraMvAra nigadamAM utpanna thAya te tenI kAyasthiti keTalI? he gautama! jaghanyathI aMtamuhUta, ane utkRSTathI kALa AzayI anata utsarpiNI avasapiNI pramANa anatakALa, ane kSetrathI aDhI pudagala parAvartanaM kALa che.' A nigenI je kAyasthiti kahI te sAMvyavahArika cha AzrayI kahI che. kAraNa ke vAraMvAra nigaDhapaNe utpanna thatA asAMvyavahArika jIvanI kAyarithati te anAdinI che. vizeSaNavatI graMthamAM kahyuM che ke evA anata jIve che ke jeoe trAdi pariNAma prApta karyo nathI, anaMtAnaMta te cha nigehAvasthAmAM ja rahe che." jyAre sAmAnyathI sUkama nigoda AzrayI kAyasthitine vicAra karIe tyAre asaMkhyAtA kAkAza pradeza pramANu kALa che. jyAre sAmAnyapaNe bAira nigada AzrayI vicArIe tyAre sittera kekeDI sAgaropama kAyasthiti che jyAre paryApta sUkama nigada AzrayI athavA aparyApta sUkSama nigoda AzrayI ema bhinna bhinna vicArIe tyAre jaghanyathI paNa amuM hUrva ane utkRSTathI paNa aMtamuhUrta kAyasthiti che. e pramANe bAdara nida mATe paNa samajavuM tathA vanaspati AzrayI sAmAnyathI vicAra karIe te tenI asaMkhyAta pudagalaparAvartana pramANu kAyasthiti che. e pahelAM kahyuM che. ahiM TIkAkAra mahArAja lakhe che ke mULaTIkAmAM ane anya graMthamAM Agama vizeSa bIjI bIjI rIte kAyarithati jaNAya che, paraMtu tenI upekSA karIne pannavaNA sUtrane anusarI gAthAnI vyAkhyA karI che. ane eja hetuthI graMthagauravane anAdara karIne dareka sthale che. sUtrane pAka chatALe che. 51
Page #241
--------------------------------------------------------------------------
________________ rIDhAnuvAda sahita. A pramANe prAyasthiti kALa kahyo. pahelA guNasthAnaka smAzrayI je kAla kahyo che, te eka jIva mAzrayI kahyo che, have aneka jIvA AzrayI kahe che. 7 * sAsaNa mIsAo havaMti santayA paliyasaMkhaDgakAlA / uvasAmaga uvasaMtA samayAo aMtaramuttaM // 52 // sAsvAdanamizrA bhavanni santatAH palyasaMkhyaikakAlAH / upazamakA upazAntAH samayAdantarmuhUrttam // 52 // arthasAsvAdana samyagdaSTi ane mizraSTi nirtara utkRSTa ane jAnyathI anukrame pacApamanA asakhyAtamA bhAga pramANu, ane eka jIvanA kALa pramANa kALaparyaMta hoya che. upazamaka ane upazAMtamehi samayathI atarmuhUta kALa paryaMta hAya che. " TIkAnu.sAsvAdana sabhyaSTi ane mizraSTi e dareka guNusthAnaka nira'tara utkRSTathI kSetra pacApamanA asakhyAtamA bhAgapramANu kALapayata hAya che. ane jaghanyathI eka jIva AzrayI sAsvAdanane eka samaya ane mizraguNasthAnakane atarmuhUtta je jAnya kALa kahyo che teTale kALa aneka jIva AzrayI paNa hoya che. 207 tAtparyAya A pramANe aneka jIve sAsvAdana sabhyaSTi guNusthAnakane prApta kare tA tenA jaghanya kALa eka samaya che. upazama samyaktvanA jaghanya eka samaya kALa zeSa rahe tyAre anaMtAnuma dhi kaSAyanA udayathI tyAMthI paDI te eka samaya sAsvAdana guNusthAnake rahI mithyAtva guNusthAnake jAya ane bIjA samaye keAi pazu jIve sAcchAdana guNusthAnake na Ave tA te AzrayI jAnya eka samayakALa ghaTe che. ane nitara anya anya jIve sAsvAdana guNasthAnakane prApta kare te utkRSTathI kSetra palyApamanA asakhyAtamA bhAgamAM je AkAzapradeza che, tenA samaye samaye pahAra karatAM jeTalA kALa thAya, teTalA kALa "eTale ke asaMkhyAtI utsarpiNI avasarpiNI pramANa kALa ghaTe che. tyAra pachI avazya atara paDe che. * ' e pramANe sabhyamithyASTi guNasthAnakanA aneka jIve Azrayi nira'tara kALa jAnyathI tamuhUtta che. eTale ke aneka jIve niratara vRttIya guNasthAnakane prApta kare tA tenA jazunya kALa aMtarmuhUttanA che. kAraNa ke te guNasthAnakane jaghanyathI paNa teTaleja kALa che. ane utkRSTathI kSetra pakScApamanA asaMkhyAtamA bhAgamAM rahela pradezane kSamaye samaye apahAra karatAM jeTalA kALa thAya teTale kALa ghaTe che. anya anya jIve te guNasthAnakane prApta kare tA teTalA kALa kare che, tyArapachI avazya atara paDe che. / upazamaka-upazama zreNinI aMtagata apUrvakaraNa, anivRtti bAdara sa`parAya, ane sUkSma saparAya e traNa guNusthAnakA tathA upazAMta-upazAMtameha e darekane niratara kALa jaghanya eka samaya hoya che. eka ke aneka jIvA pU karaNAdi guNusthAnake AvI te te guNasthAnakane
Page #242
--------------------------------------------------------------------------
________________ pacAsaMgraha-dvitIyAra samayamAtra thazI, maraNa pAme ane anya che temAM praveza na kare te jaghanya eka samaya kALa ghaTe che. tathA niratara anya anya cha te te guNasthAnakene prApta kare te paNa uTha atamuhUta kALa paryata ja prApta kare che. tyAra3chI avazya aMtara paDe che. para have kSayakaNi aMtargata apUrvakaraNAdine niraMtara kALa kahe che khavagA khINAjogI hoti aNiccAvi aMtaramuhattaM / nANAjIve taM ciya sattahi samayehiM abbhahiyaM // 53 // kSapakAH kSINAyogino bhavantyanityA api aMtarmuhUrtam / nAnAjIvAn tadeva samabhiH samayairamyadhikam // 53 // atha-kSapaka kSINahI ane agi kevaLio saghaLA anitya hoya che, chatAM paNa hoya tyAre aMtarmuhUrvakALa hoya che. ane aneka jIva AzrayI sAta samaya adhika aMtamuhUrta kALa hoya che. TakAnu-kSapaka-paNi aMtargata apUrvakaraNa, anivRtti bAdara saMparAya, tathA kSINameDI ane bhavastha agi kevaLI AtmAo anitya che. heya che, tema nathI paNa hatA. paraMtu jayAre hoya che, tyAre jaghanyathI paNa aMtamuhUtakALa te hoya che ja, kemake te te guNasthAnakano teTale kALa che. kAraNa ke kSapakazreNimAM temaja kSINamAha guNasthAnake koipaNuM, cha maraNa pAmatA nathI ane caudame guNasthAnake amuhUrtI rahI avAtikarma apAvI. mekSamAM jAya che. eTale upazamaNi aMtargata apUrvakaraNAdinI jema kSapakazreNi aMtargata apUrvakaraNadine jaghanya samaya kALa nathI. aneka cha Azraya paNa kSapakazreNi aMtargata apUrvakaraNAdi guNasthAna niratara heya, te aMtarmuhUta kALa paryata ja hoya che, tyArapachI avazya asara paDe che. kAraNa ke saMpUrNa : kSapakazreNine niraMtarakALa atahUrta ja che. ahiM eTaluM vizeSa che ke eka jIvAzrita aMtamuhUrtathI aneka jIvAzrita aMtamuhUrta sAta samaya adhika jANa gAthAmAM nAnAsIre e padathI eka chavAzrita aMtamuhUrtathI aneka jIvAzrita saMtamuhUrta sAta samaya adhika kahyuM che. ahiM kSapakaNinA apUrvakaraNAdi guNasthAnakena eka jIvAzrita kALathI aneka jIvAzrita kALa mAtra sAta samaya vadhAre kahyo che, tenuM zuM kAraNa? e zaMkA thAya che. tenA uttaramAM TIkAkAra mahArAja jaNAve che ke-e vacana sarakAranA vacana uparanI zraddhAthI ja mAnavuM joIe A viSayamAM ame atyAhata kei paNa yukti jotA nathI tema koI anya graMthamAM bAda viSayamAM kaMI paNa zaMkrA samAdhAna nathI.
Page #243
--------------------------------------------------------------------------
________________ TIkAnuvAda sahita : % tathA mithyASTi, avitisamyagdaSTi, dezavirati, pramatta, apramata, ane sagikevaLi e cha guNasthAnake aneka ja AzayI hamezAM hoya che, tene kaMipaNa kALe viraha nathI. kahyuM che ke-mithyASTi, avirati samyagRSTi, dezavirati, pramatta, apramatta. ane sagi kevaLi e cha guNasthAnake nAnA cha AzrayI savakALa hoya che. tethI aneka cha AzrayI te cha guNasthAnakanuM kALamAna thakAre kahyuM nathI. kAraNa ke te supratIta che. eka jIva AzrayI te pahelAM kahyuM che ja. pa3 A pramANe bhAvasthiti, kAyasthiti, tathA guNasthAnakomAM eka jIvane ane aneka jIvane avasthAna kALa kahIne have ekendriyAdi jemAM aneka jInI apekSAe niraMtara uttinuM kALamAna kahe che egidittaM samayaM tasattaNaM sammadesacAritaM / AvaliyAsaMbaMsaM aDasamaya caritta siddhI ya // 54 // ekendriyatvaM satataM satvaM samyagdezacAritvam / AvalikAsaMkhyeyAMza aSTau samayAH cAstriM siddhatvaM ca // 54 // artha- kendriyapaNuM niratara heya che. rasapaNuM, samyaphala, dezavirati cAritra Avali ' kAnA asaMkhyAmAM bhAga pramANa kALa parvata hoya che. tathA sarvavirati cAritra ane * siddhapaNuM niraMtare ATha samayaparyata hoya che. TIkAnue --aneka ja AzrayI ekendriyapaNe utpatti niratara heAya che. eTale ke ekendriyapaNe utpanna thatA AtmAe hamezAM heya che, tene viraha nathI. A hakIkatane ja vadhAre skuTa kare che, te A pramANe-ekendriya pAca prakAre che. te A pramANe pRthvIkAya, aSkAya, teukAya, vAyukAya, ane vanaspatikAya. A pRthvIkAya Adi eka eka bhedamAM sarvadA utpanna thatA hoya che, te pachI sAmAnyataH ekendriya mAMniratara utpanna thAya e hakIkata, ghaTI ja zake che. pRthvIkAdi dareka hamezAM utpanna thatA hoya che e zI rIte jANatuM ? enA uttaramAM jaNAve che ke sUtranA vacanathI jANavuM te sUtra A pramANe - he prale pRthvIkAyanA jIve viraha vinA keTale kALa utpanna thAya? he gautama! viraha vinA dareka samaye utpanna thAya che e pramANe aSkAya teukAya vAyukAya ane vanaspatikAya paNa dareka samaye viraha vinA utpanna thAya che? , vaLI zaka kare che ke pRthvIkAyAdi pratye samaye utpanna thAya te pratisamaya keTalA uvajJA thAya? tenA uttaramAM jaNAve che ke pRthvI apU tela ane vAyu e dareka samaye samaye asaMkhyAtA kAkAza pradeza rAzi pramANu utpanna thAya che, ane vanaspatikAya ati lokAkoza
Page #244
--------------------------------------------------------------------------
________________ paMcamaha-dvitIyAra pradeza rAzi pramANa utpanna thAya che. temAM pratyeka vanaspatikAya asaMkhyAtA kAkAza pradeza rAzi pramANu, ane sAdhAraNa vanaspatikAya anaMta kAkAza pradeza rAzi pramANa utpanna thAya che, ema samajavuM kahyuM che ke-ekendrimAM viraha vinA ja pratisamaya maraNa ane janma thAya che. temAM vanaspatikAya anaMta pramANa ane zeva cAra kA asaMkhya lokapramANa janme che ane mare che. pannavaNA sUtramAM paNa kahyuM che ke-"he prabhe! pRthvIkAyanA cha eka samayamAM keTalA utpanna thAya che? he gautama! viraha sivAya samaye samaye asaMkhyAtA utpanna thAya che. e pramANe vAyukAya paryata samajavuM. he prabho! vanaspatikAyanA jI viraha sivAya samaye samaye keTalA utpanna thAya che? he gautama! bhavasthAna upapAta AzrayI anatA ane parasthAna upapata AzathI asaMkhyAtA utpanna thAya che. ahi svasthAna parasthAnanuM tAtparya e che ke-sAdhAraNa vanaspatinA cho sAdhAraNa vanaspatimAM utpanna thAya te samaye samaye anaMtA utpanna thAya che. ane nigoda sivAya zeSa jIvamAMthI sAdhAraNuM vanaspatimAM utpanna thAya te asaMkhyAtA utpanna thAya che. kAraNa ke nigAha sivAya koIpaNa bhejavALA nI saMkhyA ane pramANu nathI. mAtra sAdhAraNa vanapati jIvonI saMkhyA ja anata pramANa che. tathA trayapaNe niraMtara utpanna thAya te jaghanya eka samaya ane utkRSTa AvalikAnA asaMkhyAtamA bhAganA samayapramANu kALa parvata utpanna thAya che. tyAra pachI avazya aMtara paDe che. eTale ke teTalA kALa gayA pachI keIpaNa jIva amuka kALaparyata rasapaNe utpanna thatA nathI. sAmAnyataH trAsapaNAne te uparakta kALa ghaTe che. paraMtu beIndriya, teIndriya, caurindriya, tindriya, saMbhUmi manuSpa, apratiSThAna narakAvAsanA nAradIone cheDI zeSa dareka nArakIo, anuttara deva vajIne zeSa saghaLA de, e dareka niraMtara utpanna thAya te jaghanya eka samaya ane utkRSTathI AvalikAnA asaMkhyAtamA bhAganA samaya pramANa kALa parvata utpanna thAya che, tyArapachI avazya aMtara paDe che. tathA samyaphavA ane dezavirati cAritrane aneka che niraMtara prApta kare te jaghanya eka samaya ane utkRSTa AvalikAnA asaMkhyAtamA bhAgapramANa kALa pati prApta kare che, tyArapachI amuka samayanuM avazya asara paDe che. tathA sarvathA pApavyApAranA tyAgarUpa je AtmapariNAma te rUpa je cAritra ke je maLa guNa ane uttaraguNanA Asevana rUpa ligavaDe gaya che tene, tathA saghaLA karmane nAza thavAthI prApta thayelA yathAsthita AtmasvarUpa rUpa je siddhatva tene aneka che prApta kare
Page #245
--------------------------------------------------------------------------
________________ TIkAnuvAda sahita. 1 tA jaghanya eka samaya ane utkRSTa Tha samayaya ta prApta kare che, tyArapachI avazya aMtara paDe che. 54 have upazamazreNi Adi nira Mtara keTalA samayaparyata prApta thAya te kahe che-- uvasamaseDho uvasaMtayA ya. maNuyaMtaNuttarasurataM / paDivajjaMte samayA saMkheyA khavagaseDhI ya || 55 // upazamazreNimupazAntatAM ca manuSyatvamanuttarasuratvam / pratipadyante samayAn saMkhyeyAn kSapakazreNi ca // 55 // atha----upazamazreNi, upazAMtapaNuM, manuSyapaNu, anuttarasurapaNuM, ane kSepakameNi A saghaLAbhAvAne sakhyAtA samayapa ta prApta kare che. TIkAnu--upazamazreNi, upazAMtapaNu-upazAMtameha guNasthAnaka, pacendriyagaja manuSyatva anuttarasuratva, upalakSaNathI atiSThAna-sAtamI nArakInA IMdraka nakAvAsamAM nArIpaNuM, tathA kSamaNi A saghaLA bhAvene aneka jIvA nira`tara prApta kare teA javanyathI samayamAtra prApta kare che. eka ke aneka jIvA te te bhAvene prApta karI bIje samaye kedpaNu jIva te te lAvAne prApta na kare te AzrayI janya samayakALa ghaTe che. ane utkRSTathI sakhyAtA samaya pata prApta kare che. tyAra pachI avazya atara paDe che, 'kAraNa ke A saghaLA bhAvAne prApta karanAra gabhaja manuSyeAja che, ane te sakhyAtAja che. jo ke pratiSThAna narakAvAsamAM tiryaMcA pazu jAya che para'tu te narakAvAse mAtra lAkha rAjanane ja hAvAthI temAM sakhyAtAja nArakIe. heAya che, eTale tiya ca manuScAmAMthI janArA paNa sakhyAtA ja hoya che. temaja tyA javAne niraMtara kALa utkRSTathI saMkhyAtA samayanA ja kahyo che. tathA garbhaja manuSyamAM pazu je ke game te gatimAMthI AvI zake che, paraMtu garbha ja manuSyanI sakhyA sakhyAta pramANu hovAthI AvanAra jIve paNa sakhyAtA ja samajavA, cApanamI gAthAmA pratiSThAna narakAvAsa ane anuttara sura mATe karyuM na hatuM te A gAthAmAM kahyuM che. papa pahelA niraMtara ATha samayaparyaMta sihattva prApta kare che, e kahyuM che. temAM ATha samaya-paryaMta keTalA meAkSamAM jAya ? tema sAta che vigere samayaparyaMta keTalA mekSamAM jAya ? e ziSyanI zakA dUra karavA ane vizeSa nirNaya karavA kahe che battIsA aDayAlA saTThI vAvatarI ya culasII / channaui duaTUsayaM egAe jahuttare samae // 56 //
Page #246
--------------------------------------------------------------------------
________________ zara paMcamaha-dvitIya dvAtriMzat aSTacatvAriMzat SaSTiH dvAsaptatizca caturazItiH / paNNavatiH dviaSTottarazataM ekAdIna yathottarAn samayAna // 56 // artha-batrIsa, aDatAlIsa, sATha, bahetara, zerazI, chanuM, ekase che, ane eka ATha sudhInI saMkhyA pacyAnupUvie anukrame ekathI ATha samaya paryata mekSamAM jAya che. TIkAnu--ekathI batrIsa sudhInI saMkhyA niratara ATha samayapata mekSamAM jAya che. eTale ke pahele samaye jaghanya eka be mekSamAM jAya utkRSTa batrIsa mAsamAM jAya, bIje samaye jaghanyathI eka be mekSamAM jAtha utkRSTathI batrIsa pakSamAM jAya, e pramANe trIje ceAthe yAvata AThame samaye paNa jaghanyathI eka che ane utkRSTathI batrIsa mekSamAM jAya che, tyArapachI avazya aMtara paDe che. navame samaye keIpaNa mekSamAM ja nathI. e pramANe tetrIsathI aDatAlIsa sudhInI keIpaNa saMkhyA niraMtara uchathI sAta samayasudhI mekSamAM jAya che, tyAra pachI avazya aMtara paDe che. - ogaNapacAsathI sATha sudhInI koIpaNa saMkhyA niraMtara uNathI cha samayapata mokSamAM jAya che, tyArapachI aMtara paDe che. ekasaThathI bahotera sudhInI keIpaNa saMkhyA niraMtara utkRSTathI pAMca samayaparyata mekSamAM jAya che, tyArapachI avazya aMtara paDe che. toMterathI rAzI sudhInI saMkhyA niraMtara utkRSTathI cAra samayaparyata mekSamAM jAya che, tyArapachI avazya aMtara paDe che. paMcAzIthI cha sudhInI saMkhyA utkRSTathI niraMtara traNa samayaparyata mekSamAM jAya che, tyAra pachI avazaya aMtara paDe che. sattANuthI eka be sudhInI saMkhyA utkRSTathI niraMtara be samapita mekSamAM jAya che, tyArapachI avazya asara paDe che. ekase traNathI eka ATha sudhInI keIpaNa saMkhyA utkRSTathI niraMtara eka samayapataja mokSamAM jAya che, pachI avazya aMtara paDe che. gAthAmAM ekathI anukrame ATha samayaparyata je saMkhyAnuM pratipAdana karyuM che te pazcAtuMdvie samayanI saMkhyA levA sUcavyuM che. eTale ene artha A pramANe thAya che. eka traNathI eka ATha sudhInI keipaNa saMkhyA eka samayaparyata ja mokSamAM jAya che. sattANuthI eka be sudhInI keIpaNa saMkhyA utkRSTathI niraMtara be samaya parvataja mekSa mAM jAya che, ema thAvat ekathI batrIsa sudhInI keIpaNa saMkhyA utkRSTathI niraMtara ATha samayamaryA mokSamAM jAya che, tyArapachI avazya aMtara paDe che jaghanyathI dareka saMkhyA eka samayaparyata mekSamAM jAya che. 56 ,
Page #247
--------------------------------------------------------------------------
________________ cIkavAda sahita, * A pramANe savistara kALadvAra kahyuM che, have atiraskAra kahe che- , gabbhayatirimaNusuranArayANa viraho muhuta bArasagaM / .. mucchimanarANa ceuvIsa vigale amaNANa aMtamuhU // 17 // , , zaniminugapunAzari fat film dvArA . saMmUcchimanarANAM caturviMzatiH vikalAmanaskAnAmantarmuhUrtam // 17 // - -gaja tiya ca manuSya deva ane nAraddhane virahakALa bAra muhUrta, saMmUpicchama manuSyane zivasa suhUra, ane vikalendriya tathA azipathine viraha atamuhUtane che. kAnuDa-niratara utpanna thatA gaja tiryaMca, garbhaja manuSya, devatA ane nArakone uSAda AyI utkRSTa virahakALa bAra muhurta che. eTale ke gaja tiya"ca ane gaja manuSyamAM gajatithara ane manuSyarUpe koIpaNa jIva unna na thAya to tenA vihekALa -jaghanya eka samaya ane utkRSTa bAra muhurta che, tyArapachI temAM koI ne koI jIva avazya utpanna thAya ja che, kahyuM che ke he prabhe ! gajati paMcendriya utpA AzrayI Tela virahakALa kaho che? he gautama! jaghanya eka samaya ane utkRSTa bAra muhurta kahyo che. e pramANe gaja manuSyanA saMbaMdhamAM praznano uttara Apela che. he gautama! jaghanya eka samaya utara bhAra muhUrta vihakALa kahyo che.' bhavanapati AhinI virakSA karyA vinA sAmAnyata: devagatimAM utpanna thatA tenA utpAda AzayI jaghanya eka samaya ane utkRSTa bAra muhu virahakALa che. kahyuM che ke he pra. devagatimAM upATha AzrayI keTale virahakALa kahyo che ? he gautama! jaghanya eka samaya ane utkRSTa bAra muhurta virahakALa kahyo che.' devagatimAM koI paNa jIva utpanna na thAya te jaghanya eka samaya ane utkRSTa bAsuhUrta parvata utpanna na thAya, tyArapachI bhavanapati Adi koI bhedamAM kei ne koi jIva AvI -havanna thAya ja. have jo devagatimAM asurakumAdi judA judA kSe AzrayI vicAra karIe te utpatti AzayI aMtara A pramANe jANavuM- asurakumAre, nAgakumAra, suvarNakumAra, vighuskumAra, vAyukumAra, agnikumAra, ratanitakumAra, udadhikumAra, dvipakumAra phikamAra, ema pratyeka bhavanapati, dareka kSetavALA vyatire dareka davALA tiSka, saudharma ane IzAna e saghaLA leTavALA devemAM utpanna thatA deve AzrayI jaghanya eka samaya, ane ura vIsa muhu virahakALa che. '
Page #248
--------------------------------------------------------------------------
________________ pacasaMgraha-dvitIyakAra sanakumAra devAmAM jaghanya eka samaya, utkRSTa nava rAtri divasa ane vIsa muhUrta virahAkALa che. * e pramANe mahendra devalokamAM jaghanya eka samaya, utkRSTa bAra rAtridivasa ane daza suhu, brA devakamAM sADI bAvIsa divasa, lAMtaka devalekamAM pIstAlIsa tridivasa, mahAzaka devalokamAM eMzI tridivasa, sahasAra devakamAM se zatri divasa, Anata devalekamAM saMkhyAtA mAsa, prANuta devalokamAM saMkhyAtA mAsa, mAtra Anata devalokanI apekSAe vadhAre jANavA. AraNa devakamAM saMkhyAtA varSa, aSNuta devakamAM paNa samAtA varSa, mAtra AraNa kalpanA devanI apekSAe vadhAre jANavA. adhistana traNa jaiveyaka devAmAM saMdhyAtA e varSa, madhyama traNa zaiveyaka devamAM saMkhyAtA hajAra varSa, uparanA traNa raiveyaka devAmAM saMkhyAtA lAkha varSa, vijaya vijayA jayaMta ane aparAjita anuttara devAmAM asaMkhyAta kALa, ane sarvArthasiddha mahAvimAnavAsi devAmAM palyopamanA saMkhyAtamA bhAgarUpa utpAda AzrayI utkRSTa virahAkALa che. jaghanya viraha dareka sthaLe eka samayano che. kahyuM che ke he prabhe! asuSumAra devene utpAda AzrayI keTale viraha kahyo che ? he gautama ! jaghanya eka samaya ane utkRSTa cAvIsa muhurta kahyo che. he prabho! nAgakumAra devAmAM utpatti AzrayI keTalo virahakALa kaho che? he gautama! jaghanya eka samaya utkRSTa cAvIsa muhuta kahyo che. e pramANe suvarNakumAra,vidhutkamAra, agnikumAra, vAyukumAra, dvipakakumAra, udadhikumAra, dikumAra ane svanitakumAra devAmAM jaghanya eka samaya ane utkRSTa cAvIsa muhUrta virahakALa kahyo che. vyaMtaradevanA viSayamAM praznanA uttaramAM he gautama! jaghanya eka samaya ane utkRSTa cAvIya muhuta virahakALa kaho che. tiSka de saMbadha praznanA uttaramAM he gautama! jaghanya eka samaya ane utkRSTa cAvIsa muhuta virahakALa kahyo che. he prabho ! saudharma kalpanA devAmAM utpAda AzrayI keTalo virahakALa kahyuM che? huM gautama! jaghanya eka samaya ane utkRSTa cAvIsa muhUrta virahakALa kahyo che. IzAna devalokanA devanA viSayamAM praznanA uttaramAM he gautama! jaghanya eka samaya ane utkRSTa cAvIsa muhurta virahakALa kaho che. sanaskumAra davenA praznanA uttaramAM he gautama ! jaghanya eka samaya ane utkRSTa nava rAtridivasa ane vIsa muhurta virahakALa kaho che. , mAhezvadevalokanA praznanA uttaramAM he gautama! jaghanya eka samaya ane utkRSTa bAra tridivasa ane daza muhUrta virahakALa kahyo che.
Page #249
--------------------------------------------------------------------------
________________ kiAnuvAda sahita brA devalokanA praznanA uttaramAM he gautama! jaghanya eka samaya ane utkRSTa sADI AvIsa divasa, lAMtaka devalokanA praznanA uttaramAM he gautama ! jaghanya eka samaya utkRSTa pIstAlIza rAtridivasa, mahAzuka devakanA praznanA uttaramAM he gautama! jaghanya eka samaya ane utkRSTa eMzI rAtridivasa, sahasAra devalokanA praznanA uttaramAM jaghanya eka samaya utkRSTa so zatridivasa, Anata devakanA praznanA uttaramAM he gautama! jaghanya eka samaya ane utkRNa saMkhyAtA mAsa, prAkRta devakanA praznanA uttaramAM jaghanya eka samaya ane utkRSTa saMthAtA mAsa, AraNa devakanA praznanA uttaramAM he gautama! jaghanya eka samaya ane utkRSTa saMsthAtA varSa, azruta devakanA praznanA uttaramAM he gautama ! jaghanya eka samaya ane utkRSTa saMthAtA varSa, nIcalI traNa gheyaka devanA praznanA uttaramAM he gautama! jaghanya eka samaya ane utkRSTa saMkhyAtA se varSa, madhyama traNa praveyaka devanA praznanA uttaramAM che he gautama! jaghanya eka samaya ane utkRSTa saMkhyAtA hajAra varSa, uparanI traNa zaiveyakanA devanA praznanA uttaramAM he gautama! jaghanya eka samaya ane utkRSTa saMkhyAtA se hajAra varSa, vijaya vaijayaMta jathata ane aparAjita anuttara devanA praznanA uttaramAM jaghanya eka samaya, ane utkRSTa asaMkhyA utpAta AzrayI virahakALa kahyo che. he prabho ! sarvArthasiddha AzrayI keTale utpAda viraha kahyo che? he gautama! jaghanya eka samaya ane utkRSTa pAmanA saMkhyAmAM bhAga pramANe virahakALa kahyo che." tathA sAmAnyataH narakagatimAM niraMtara utpana thatA nArakI jIna utpAda AzrayI keTale virahakALa kahyuM che! he gautama! jaghanya eka samaya ane utkRSTa kAra muhurta kahyo che. kahyuM che ke he prabha! narakagatimAM utpAda AzayI keTale virahakALa kahyo che te gautama! jadhanya eka samaya ane utkRSTa bAra suhuta virahakALa kahyo che. nakkagatimAM u5tti AzrayI A virahakALa koipaNa nArakInI vivakSA karyA vinA sAmAcathI ja kaho che. je rataprabhA Adi nArakInI apekSAe vize vicAra karIe te virahakALa A pramANe -ratnaprabhA nArakImAM utpatti AzrayI utkRSTa viraha jevIsa muhurta, zakaraprabhA nArakImAM sAta zatridivasa, vAlukAbalA nArakImAM paMdara divasa, paMkaprabhA nArImAM eka mAsa, dhumaprabhA nArakImAM be mAsa, tamaprabhA nArakImAM cAra mAsa, ane tamaratamannA nArakImAM utkRSTa viraha cha mAsa che. jadhanya dareka nArakImAM eka samaya che. * kahyuM che ke-he prale ! ratnaprabhA pRthvInA nArakIone utpAda AzrayI keTale virahakALa kahyuM che? he gautama! jaghanya eka samaya ane utkRSTa grevIsa muhUta kahyo che. he pratye zakarAkhabhA pRthvInA nArakIemAM keTale utpAda virahakALa kaho che? he gautama - jaghanya eka samaya ane utkRSTa sAta zatridivasa kahyo che. heprI vAlukAprabhA pRthvInA nArakIomAM keTalo -utpAda virahakALa kaho che? he gautama! jaghanya eka samaya ane utkRSTa arthamAsa kahyo che.
Page #250
--------------------------------------------------------------------------
________________ ka pA~cama graha-dvitIyadvAra ww huM prabhA ! pa"kaprabhA pRthvInA nArakIomAM keTaleA utpAda virahakALa kahyo che ? huM gautama ! jaghanya eka samaya ane utkRSTa eka mAsa kahyo che. huM prabhe ! dhumaprabhA pRthvInA nArakI-AmAM keTalA utpAda virahakALa kahyo che? ke gautama! jAnya eka samaya ane utkRSTa che. mAsa kahyo che. huM prale! tamaprabhA pRthvInA nArakIomAM keTalA utpAda virahakALa kahyo che ? huM gautama! jaghanya eka samaya ane utkRSTa cAra mAsa kahyA che. huM prabhA ! nIce sAtamItamastamaprabhA pRthvInA nAkIemAM keTalA utpAda viruddhakALa kahyo che? he gautama! jachunya eka samaya ane utkRSTa cha mAsa virahakALa kahyo che.? sapUrNa manuSya kSetramAM nira'tara utpanna thatA samUmi manuSyeAnA utpAda AzrayI jaghanya eka samaya ane utkRSTa cAvIsa muhUtta virahakALa che. sasUcchita manuSyapaNe koIpaNa jIva AvI utpanna na thAya te uttakALa paryaMta utpanna thatA nathI, tyArapachI avazya utpanna thAya che. kahyuM che ke huM prabhA ! samUmi manuSyane kaiTale utpAda vizvakALa kahyo che? huM gautama ! jadhanya eka samaya ane utkRSTa cAvIsa muhUtta viztakALa kahyo che.' tathA nirCttara utpanna thatA vikalendriya-meindriya teindriya caurindriya tathA samUmi tiyak pacendriya e darekane utpAda AzrayI jaghanya eka samaya ane utkRSTa AMtarmuhUta virahakALa che. bhagavAn AzyAma mahArAja punaHvaNuA sUtramAM kahe che ke he prabhu! 1 eindriyanA kaiTale utpAda virahakALa kahyo che ? huM gautama! jaghanya eka samaya ane utkRSTa atarmuhUtta kahyo che. e pramANe taiindriya caurindriya ane samUmi paMcendriya tiryaMca e darekanA jaghanya eka samaya ane utkRSTa aMtamuhUtta virahakALa kahyo che.' pacha A pramANe jIvasthAnamAM aneka jIvAzrita utpatti mAyi ta kahyuM. have teja jIvasthAnakAmAM eka chavAzrayI tanu pratipAdana karavA IcchatA kahe che-- tasavAyarasAhAraNaasanniapumANa jo ThiIkAlo / so iyarANa viraho evaM hariyaiyarANaM ca // 58 // trasabAdarasAdhAraNAsaMjJyapuMsAM (napuMsakAnAM ) yaH sthitikAlaH / sa itareSAM viraha evaM. haritetareSAM ca // 58 // atha--trasa, bhAdara, sAdhAraNa, asani ane napuMsakanA je sthitikALa te aMtara sthAva zaddhine viztakALa samajavA. e rIte hanti ane ahastinA samadhamAM samajavuM, TIkAnu--pUva nI gAthAomAM aneka jIvAzrayI aMtara kahyuM che. jemake deva agara na gatimAM bhavAMtaramAMthI kAI paNa jIva AvyuM deva ke narakarUpe utpanna na thAya te keTalA kA utpanna na thAya ?
Page #251
--------------------------------------------------------------------------
________________ TIkAnuvAda sahita ha have pachI eka jIvAzrayI stra'tara kahe che. jemake-phAI eka jIva trasa ke mAdara che, te vadhAre keTalA kALe sthAvarapaNuM ke samapaNuM' prApta kare ? ahiM enuM sAmAnya svarUpa e che ke eka senA jeTaleA sthitiyALa hAya, teTale tenA virUddha bhedanA virahakALa hAya che. jemake-sthAvara ke sUkSmapaNAne virahakALa keTale ? eTale ke koI eka jIva keTalAkALe sthAvarapaNuM ke sUkSmapaNu* prApta kare enA nirNaya karavA hAya tyAre tenA virUddha bheda trasa ane AdarapaNe utkRSTathI te jIva keTale kALa rahe e vicArI niSku ya karavA joIe. eka jIva vadhAremAM vadhAre trasaNAmAM ane bAdarapaNAmAM jeTalA kALa rahe, teTalA sthAvara ane sUkSmapaNAnA attara kALa gaNuAya. Aja hakIkata vistArathI kahe che- trasa khAdara sAdhAraNa asatti ane napuMsaka e darekanA jeTale sthitikALa che teTalA anukrame teonA pratipakSa sthAvara sUkSma pratyekazarIra sajJi ane strI-puruSavedanA utkRSTathI viztakALa samajavA jemake sthAvarapazu' cheADIne sthAvaraNu. prApta karatAM keTale kALa jAya ? te kahe che ke jaghanya aMtarmuhUtta ane utkRSTa trasakAyane kAyasthitikALa keTalAka vaSa adhika be hajAra sAgarAma pramANa kALa jAya. jadhanyathI aMtamuhUtta'nI bhAvanA A pramANe-kaI eka jIva sthAvarapaNuM' cheDI aMtasuhUtta aAyuvALA trasamAM AvI sthAvaramAM jAya te AzrayI jaghanya aMtarmuhUttakALa ghaTe che. kAI jIva uparAsta kaMika adhika e hajAra sAgarApama traNamAM rahI meAkSamAM na jAya tA pachI avazya sthAvaramAM jAya e rIte utkRSTa atarakALa ghaTe che. e rIte samajI prApta karatAM jaghanya a MtarmuhUtta ane utkRSTa mAdaranA sittera keADAkoDI sAgaropama pramANu krAyasthitikALa aMtara che. tathA pratyeka zarIrapaNAne DhADhI sAdhAraNa zarIramAM utpanna thaI zrI kALAMtare pratyeka zarIrapazu prApta karatA jaghanya atarmuhUtta ane utkRSTha sAdhAraNanA atI puddagala pAvarttana pramANu kAryasthitikALa atara che. tathA sazipa breADI asaMjJimAM utpanna thai kI sa kSipaNu prApta karatA jaghanya aMtahUMtta ane utkRSTa ajJinA asakhya pudgala parAvarttana kAyasthiti pramANu aMtarakALa che. ahiM samapaNAnuM utkRSTa aMtara sittere kADhADI sAgaropama pramANa jaNuAvyuM, paraMtu sAmAnya samanI apekSAe teTalu aMtara ghaTI zakatuM nathI. AgaLa aAja dvAranI gA. 50 ane tenI TIkAmAM sAmAnya khAdaranI utkRSTa svakrAyasthiti asaMkhya utsarpiNI avasarpiNI pramANa batAvI che. eTale sUkSmanuM utkRSTa aMtara paNa sa aa urjApaNI-avasarpiNI pramANa salave, tethI pRthvIkAyAdi kaSTapaNu vikSita eka kAryamAM ja sUkSma pRthvIkAyArdikanuM aMtara vicArIe te sUkSma pRthvIkAya jIvra sittera kaDhADeDI sAgaropama pramANu khAdara pRthvIkAya chatranI svakrAyasthiti pUruM karI punaH sukSma pRthvIkAyamAM Ave e apekSAe ukana atara ghaTI zake. tattva liMgamya, ra
Page #252
--------------------------------------------------------------------------
________________ 4 pacasa mahadvitIyadvAra ahiM asaMkhya puddagala parAvarttana pramANu asajJinA je kAyasthitikALa lIdhA che, te vanaspati AzrayI lIdhe che. kAraNu ke sadgi sivAyanA ekendriyAdi saghaLA asa'jJi ja kahevAya che, tethI tenA uparIkta virahakALa ghaTI zake che. tathA puruSaveda athavA strIvedane prApta karatAM jadhanya aMtarmuhUtta ane utkRSTa te atenuM napusakavedanA asaya pudgalaparAvarttana pramANu krAryAsthitikALa a Mtara che. ahiM eTaluM vizeSa samajavuM ke puruSavedanA virahakALane vicAra karatAM strIvedyane kAyasthitikALa adhika leve, ane srIvedanA virahakALanA vicAra karatAM puruSavedanA kAyasthitikALa adhika grahaNa karavA, alpa hAvAthI gAthAmAM kahyo nathI. kAraNa ke napuMsakavedanA kAyasthitikALanI apekSAe strIvedanA pUrva kADhi pRthazrva adhika seA pakSeApama pramANu, athavA puruSavedanA keTalAka varSa adhika zata pRthra. sAgaropama pramANa kAyasthitikALa apa ja che. athavA gAthAnA aMte mUkela ca zabda anuktanA samuccAyaka haiAvAthIja uparokta adhika kALa grahaNa karyo che ema samajavuM. A pramANe sthAvara sakSama pratyekazarIrI sajJi ane strI-puruSavenuM atara karyuM. have trasa, Adara, sAdhAraNa, asajJi ane napuMsakavenu aMtara A ja gAthAnA traNa padathI kahe chesthAvara, sUkSma, pratyekazarIrI. 'tti ane strI-puruSaveda e darekanA je kAyasthiti kALa che te anukrame trasa bAdara sAdhAraNa atti ane napuMsakanA virahaeNkALa samajavA, jemake trasapaNu' cheADI sthAvaramAM utpanna thai pharI tramrapaNu` prApta karatAM jadhanya aMtarmuhUtta ane utkRSTa sthAvarane AlikAnA asaMkhyAtamA bhAgamAM rahela samayarAzi pramANa asa'khya puddagala parAvarttanarUpa kAyasthiti vihakALa jANavA. tathA mAdarabhAvane cheADI sUkSma ekendriyamAM utpanna thaI pharI mAdarabhAvane prApta karatA jaghanya aMtarmuhUtta ane utkRSTa sUkSmane asakhyAtA leAkAkAzanA pradezane pratisamaya apahAra karavA vaDe utpanna thayela asakhyAtI utsarpiNI avasarpiNI pramANa kAyasthiti virahakALa samajavA. nigeAhapaNAne cheDI pratyeka zarIrImAM utpanna thai phrI kALAMtare nigedamAM utpanna thatA jadhanya atarmuha ane utkRSTa pratyeka zarIrane asaMkhyAtI piNI avasabmiNI pramANa kAyasthiti virSAkALa samajavuM. asa'jJipagAne cheADI sa'jJimAM utpanna thai pharI asannipaNuM" prApta karatA jaghanya atasuhUtta ane utkRSTa sajJapaNAneA keTalAka vaSaeN adhika zata pRthaktva sAgaropama kAyasthiti pramANu aMtarakALa che. napu sakaNNAnA tyAga karI purUSa ke sIvedamAM karatA jaghanya ataryuM hUMtta ane utkRSTa veda ane utpanna thaI pharI napu savedane prApta purUSanene krAyasthiti pramANu aMtarakALa
Page #253
--------------------------------------------------------------------------
________________ kAnuvAda sahita rATa, che. temAM strIvedane utkRSTa kAyaritikALa pUrvakeTi pRthala adhika se palyopama pramANe, ane purUSadane kAyasthitikALa kaIka adhika zata pRthaphatava sAgaropama pramANe samaja. A pramANe vanaspati ane avanaspatipaNAne paNa atarakALa samaja jemakevanaspatiparNa cheDI anya avanaspati-pRthivI AdimAM utpanna thaI pharI vanaspatipaNuM prApta karatA jaghanya aMtamuhUrta ane utkRSTa avanaspatipaNAne asaMkhyAti utsapipaNuM pramANa kAyasthitirUpa aMtakALa samaja tathA avanaspatipaNAno tyAga karI vanaspatimAM utpanna thaI pharI avanaspatipaNuM prApta karatA jaghanya aMtamuhUrva ane utkRSTa vanaspatikAyane asaMkhyAtA pugala parAvartanarUpa kAyasthiti atarakALa samajo. gAthAmAne ca zabda nahi vahetune samuccaya karate hevAthI jaghanya aMtara aMtamuhUrta samajavuM. A pramANe pacendriyane aMtarakALa apacendriyanA kAyasthitikALa khANa ane apacendriyane aMtarakALa pacendriyanA kAyasthitikALa pramANa samaja. tathA manuSyane amanuSya kAthasthiti kALa pramANa ane amanuSyane manuSya kAyasthiti kALa pramANa utkRSTa aMtara kALa samaja. A pramANe thanA pUrvApara vicAra karI pitAnI meLeja aMtarakALa kahe. jaghanya sarvatra aMtamuhUta virahakALa samaja. 18 A rIte manuSya saMbadhe eka jIvAzrita aMtara kahIne have vigatimAM aMtarakALa kahe che AIsANaM amarasa aMtaraM hINayaM muhuttNto| AsahasAre accuyaNuttara diNa mAsa vAsa nava / / 59 // AIzAnAt amarasyAntaraM hInaM muhUrtAntaH / / AsahasrArAt AcyutAda AnuttarAn dinAni mAsAn varSANi nava // arthaizAna develeka sudhInA devenuM jaghanya aMtara aMtarmuhUrta che. sahasArasudhInA, azrutasudhI ane anuttarasudhInA devenuM anukrame nava divasa, navamAsa ane navavarSanuM atara che. TakAnu - A gAthAmAM bhavanapati Adi devAmAMthI svavI jaghanya ane utkRSTa keTalA kALe pharI bhavanapati Adi devamAM utpanna thAya, te kahe che. bhavanapatithI AraMbhI IzAna devaloka sudhI kaI paNa deva pitAnI denikAyamAMthI ravI pharI te bhavanapati AdimAM utpanna thAya te tenuM jaghanya aMtara aMtarmuhurta che.
Page #254
--------------------------------------------------------------------------
________________ 229 paMcasaha-dvitIyAra ATaluM jaghanya aMtara zI rIte ghaTe? te saMbaMdhamAM kahe che-bhavanapati, vyaMtara, tiSTha, saudharma athavA IzAna kalapamAMthI kaI paNa devatA maraNa pAmI garbhaja maryAdimAM utpanna thaIne saghaLI patie paryApta thayA pachI tyAM tIvra kSayopazamanA vazathI utpanna thayelA jAtivamaraNadivaDe pUrvabhavane anubhavate athavA evA ja prakAranA anya keI kAraNavaDe kAraNa ke jIvanI zakti aciMtya che-gharmanA saMbaMdhavALI zubha bhAvanA bhAva utpanna thayA pachI aMtamuhUrta kALe maraNa pAmI pharI teja pitAnI devanikAyamAM utpanna thAya che. AvA kaI jIva AzrayI jaghanya aMtamuhUrta atiraskALa ghaTe che. keI AtmA aparyAptAvasthAmAM devagati gya karmabaMdha karatA nathI. mATe paryApta grahaNa karyo che. paryApta thayA pachI evAja prakAranA uttama nimitto maLe zubha bhAvanA vazathI aMtamuhUrtamAMja devagati gya karma bAMdhI maraNa pAmI IzAna devaloka parvata utpanna thaI zake che. utkRSTa aMtara bhavanapati AdimAMthI thavI vanaspatiAdimAM bhramaNa karatAM AvalikAnA asaMkhyAtamA bhAganA samaya pramANa asaMkhya puzalaparAvartanakALa che. veyaka sudhInA utkRSTa aMtarane vicAra have pachInI gAthAmAM AcArya mahArAja svayameva kaheze, ahiM te prasaMgathIja kahyo che. have sanaskumAradig jaghanya aMtara kahe che-sanakumAra devakathI AraMbhI sahasA devaloka sudhInA koIpaNa devalokamAMthI thavI pharI pitAnA te ja devalokamAM utpanna thatA devenuM jaghanya aMtara nava divasanuM che. IzAna devaloka sudhImAM javA yogya pariNAma aMtarmuhUrva AcuvALAne paNa thaI zake che. paraMtu sanakumArathI sahastrAra sudhImAM javA 5 pariNAma echAmAM ochA nava divasanA AyuvALAneja thaI zake che. kemake uparanA devalokamAM javAne AdhAra anukrame vizuddha vizuddha pariNAma upara che. caDatA caDatA pariNAmane AdhAra vadhAre vadhAre mananI majabutAI upara che, ane mananI majabutAIne AdhAra anukrame umaranA vadhavA upara che. eTale amuka umaravALAne ja amuka hada sudhInA vizuddha pariNAma thaI zake che, ane te dvArA te te kya karma bAdhI amuka devalekaparyata jaI zake che, sanaskumArathI sahastrAra devaloka sudhImAM utpanna thavA peya vizuddha pariNAma nava divasanA AyuvALAne thaI zake che, kemake eTalA divase tenuM mana eTaluM majabUta thAya che. tethIja nava divasanA AyuvALA ati vizuddha samyagdaSTinuM sahastrAra devalokaparvata gamana saMbhave che. Anata ka9pathI AraMbhI azruta devaloka sudhInA devomAMthI rathavI manuSyamAM utpanna thaI pharI AnatAdi devakamAM utpanna thavAne jaghanya aMtarakALa nava mAsa che. Anata devakathI azruta devaleka sudhImAM utpanna thavA ye viziSTa viziSTatara pariNAmane nava mAsanA AryuvALAne saMbhava che. tethI ja ochAmAM ochA teTalA AyuvALe viziSTa viziSTatara pariNAmane cege AnatathI azruta devalAka sudhImAM javA cotha kama upArjana karI tyAM jAya che.
Page #255
--------------------------------------------------------------------------
________________ TIkAnuvAda-sahita. mA ww tathA prathama traiveyakrathI ArabhI sarvArtha siddha mahAvimAna vaI zeSa cAra anuttara dhruva sudhInA devAmAMthI 5nI manuSya thaI pharI peAtAnA te ja devalAkamAM utpanna thavAnuM jaghanya aMtara nava varSa che. prakRSTa dravya ane bhAva cAritranI prAptine nava varSanA AyuvALAne sabhava che, tethIja tenA AtmAnuM anuttarasura paryaMta gamana sA~bhave che. sarvo siddha mahAvimAnamAMthI cyavI manuSya thaI phrI sarvocasiddhamAM kAI jatA ja nathI paraMtu sAkSamAMja jAya che, tethI tenuM vajana karyuM" che. pahe have pUrvokta sthAnAnuM utkRSTa atara kahe che-- thAvarakAlukoso savvaTTe bIyao na uvavAo / do ayarA vijayAisu naraemu viyANumANeNaM // 60 // sthAvarakAla utkRSTaH sarvArthe dvitIyo nopapAtaH / dve atare vijayAdiSu narakeSu vijAnIhi anumAnena // 60 // atha----navama caiveyaka sudhInA saghaLA devanuM utkRSTa atara sthAvaranA kALa samajavA, sarvo siddha mahAvimAnamAM khIjIvAra upapAta thatA nathI. vijyAdi cAramAM e sAgarApama aMtarakALa che. ane nAmAM A ja anumAnavaTe anarakALa samajavA TIkAnuM pavanapatithI AraMbhI navama zaiveyaka pAtAnI teja devanikAyamAM utpattinuM utkRSTa aMtara sakhyAtamA bhAgamAM rahela samayarAzipramANu asa sudhInA saghaLA devAmAMthI cyavI phrI sthAvaranI kAyasthiti AvalikAnA ksceya yugalaparAvarttanarUpa kALa samajavA. sarvo siddha mahAvimAnanA devA tyAMthI thI manuSya thaI teja bhavamAM mAkSamAM jAya che. kAraNake te saghaLA ekAvatArI che. tethI tee pharI temAM utpanna thatA nathI. eTale temAM jadhanya ke utkRSTa kaipaNu aMtara nathI mATe kahyuM nathI. tathA vijaya vajaya'ta jayaMta ane aparAjita e cAra anuttara devAmAMthI cyavI manuSya thaI vijayAdi devAmAM utpattinuM utkRSTa aMtara e sAgarApama che. vijayAdimAMthI cyavI phrI viyAdimAM utpanna thAya tA manuSya ane saudharmAdi devalavemAM utkRSTa e sAgaropama kALa niga mana karI utpanna thAya che jIvAbhigama sUtramAM tA bhavanapatithI mArI sahacAra devaleAka sudhInA devAmAM jaghanya 'tara aMtarmuhUtta kahyuM che ane AnatakalpathI ArabhI sarvo siddha mahAvimAna vR zeSa 1 vijayAddhimAthI avele AtmA naraka ke ti"camAM utpanna thatA nathI. vadhAremAM vadhAre be sAgaropama kALa manu" ane saudharmAM iva laveAmAM gumAvI vijayAdimAM utpanna thai mekSamAM jAya che. vijayAdimAM gayelA phrI vijayAdimAM jAyaja evA kai niyama nathI. sekSamAM na jAya ane vijacAdimAM jAya te uparAta utkRSTa attara sabave che. 1&d
Page #256
--------------------------------------------------------------------------
________________ pacasapraha-dvitIyari vijayAdi cAra vimAna sudhInA devemAM varSamRthakatra kahyuM che. tathA utkRSTa aMtara thaka sudhInA devAmAM vanaspatine asaMkhya pudagala parAvartanarUpa kALa ane vijayAdi cAramAM saMkhyAtA sAgarathama pramANe kALa kahyo che. te graMthanA pAThane artha A pramANe-avanatithI AraMbhI sahasAra sudhInA devaparUpanuM jaghanya aMtara aMtamuhUrta che, utkRSTa aMtara vanaspatine kAyasthitikALa che. he prA! Amatadeva puruSamAM keTaluM aMtara che? he gautama! jaghanya varSa pRthakala, ane utkRSTa vanaspatine kAyasthitikALa che. e pramANe vaiveyaka devAmAM paNa che. anuttaraupAtika devAmAM jaghanya aMtara varSa pRthakRtva ane utkRSTa saMthAtA sAgaropama che' tatva kevaLI mahArAja jANe, naramAM paNa Aja anumAna vaDe jaghanya ane ura aMtara samajavuM. eTale ke kaI paNa narakamAMthI cyavI pharI te te narakamAM utpattinuM jaghanya atara aMtamuhUta che. aMtamuhUrtanA AyuvALe kaMI sakliSTa pariNAmane vege naraka kama upArjana karI narakamAM jAya che. jema aMtamuhUrtanA AyuvAne taMdalIye maccha sAtamI narakamAM jAya che. utkRSTa atira sthAvarane asaMkhyAtA pudagala parAvartanarUpa kAyasthitikALa che. utakRSathI eTale kALa vanaspati AdimAM rakhaDI te te narakamAM jaI zake che. 60 have guNasthAnamAM eka jIvAzita atarano vicAra kare che-- paliyAsaMkho sAsAyaNaMtaraM sesayANa aMtamuha / micchassa be chasaTTI zyarANaM poggaladdhaMto // 6 // palyAsaMkhyaH sAsAdanasyAntaraM zeSakAnAmantarmuhUrttam / mithyAtvasya dve SaTpaSTI itareSAM pudgalAntiH // 61 // artha-sAsvAdananuM jaghanya aMtara pavmane asaMkhyAta bhAga, ane zeSa guNasthAnakonuM aMtarmuhUrta kALa che. tathA mithyAtvanuM utkRSTa aMtara be chAsaTha sAgarepama, ane zeSa guNasthAnanuM kaIka nyUna ardha pudagala parAvartana kALa che. TIkAnu-keipaNa guNasthAnakethI paDI pharI te te guNasthAnaka ochAmAM ochA ke vadhAremAM vadhAre keTalA kALe prApta kare te kahe che. sAravAdanabhAvatuM jaghanya aMtara palyopamane asaMkhyAta bhAga che. eTale ke keI AtmA sAravAdanabhAvane anubhavI tyAMthI paDI pharI sAsvAdanabhAvane prApta kare te avazya jaghanyathI paNa pApamanA asaMkhyAtamA bhAga pramANe kALa gaye chateja prApta kare che, pahelA nahi. A pramANe kema jANI zakAya? ema pUchatA he te kahe che-aupathamika samyakatva prApta karI tyAMthI anAbudhi kaSAyanA udayathI paDIneja sAsvAdanabhAvane prApta kare che, upazama
Page #257
--------------------------------------------------------------------------
________________ TIkAnuvAda sahita, ' 23 samyakatva prApta karyA vinA kaI jIva sAsvAdane jaI zakatA nathI. sAsvAdanethI paDI mithyAta jaI pharIvAra upazama samyakRtva prApti thAya te mehanIyanI chavvIsa prakRtinI sattA thayA pachI yathApravRtti Adi traNa karaNa karavA pUrvaka prApta thAya che. mehanIyanI chavIsanI sattA mizra ane samyakUvavuMja uvele tyAre thAya che. ane te baMnenI u&lanA palyopamanA asaMkhyAtamA bhAga pramANa kALe thAya che. tethI pApamanA asaMkhyAtamA bhAga jeTalA phALe samyaphava ane mizramehanIya uvelI chavvIsanI sattAvALA thaI tarataja traNa karaNa karavA pUrvaka upazamasamyakAva prApta kare ane tyAMthI paddha sAsvAdane Ave che te AzrayI sAsvAdAnuM jaghanya aMtara palyopamane asaMkhyAta bhAga ghaTe che zeSa mithyASTi, samRmidhyAdaNa, aviratisamyaSTi, dezavirati, pramatta, apramatta, upazamaNi badhI apUrvakaraNa, anivRtti bAdaraparAya, sUphamaparAya, ane upazAMtamUha e guNasthAnakenuM jaghanya aMtara atimuhUrta che. te A pramANe - mithyASTi Adi tipitAne te te guNasthAnakane choDI anya guNarathAnake jaI pharI pitApitAnA te te guNasthAnakane jaghanyathI aMtarmuhUrta kALa gayA pachI prApta karI zake che. prazna-8pazamazreNi aMtargata apUrvakaraNadine mAtra aMtamuhUta atarakALa zI rIte ? kAraNa ke dareka guNasthAnakane aMtara-atasuhune kALa che. AThamethI dareka guNasthAnake atara aMtarmuhura" rahI agIyArame jAya tyAM paNa aMtarmuhUrta rahe, tyAMthI paDI anukrame sAtame chaThe AvI atimuhUrta pachI zreNipara ArUDha thAya tyAre apUrvakaraNadine sparze che, eTale kALa vadhAre thAya, aMtamuhUrta kema? uttara-upazamaNine saMpUrNa kALa paNa aMtamuhUrta che. upazamaNithI paDyA bAda keIka AtmA pharI paNa aMtamuhUrta pachI upazamazreNine prApta karI zake che, ane apUrva karaNAdi guNarathAnakane sparze che. tethI jaghanya aMtamuhUta atara ghaTe che. A aMtarmuhRtanA asaMkhyAtA bheda che. tethI apUrvakaraNAdi guNasthAnakAdinI pachI anivRttinAdara ane suhamaparAyAdi dareka guNasthAnakemAM aMtara aMtamuhurta rahevA chatAM, ane pirathI paDayA pachI aMtamuhUrta javA bAda atara aMtamuhUtakALa pramANu traNa karaNa karIne 1 kAI AtmAemithyA traNa karaNa karI upazamasamakAva prApta karI. paDI, sAravAdanane sparzI, pahele Ave tyAM A tarmuhUta rahI, sApazamasamyakatva prApta karI, uparanA guNasthAnake jaI aMtamuhurtamAMja zreNinu upazamasamaya prApta karI upazamaNipara AruDha thAya. tyArapachI eNithI paDI aMtaramAMja sAsvAdane sparzI zake che, ane A rIte sAsvAdananI sparzanAbu jadhanya aMtara aMtamud paNa saMbhave che, te pachI te ahiM kema na kahyuM e zaMkA thaI zake tema che tenA uttaramAM samajavuM ke bahuja aha5 saMkhyAne tema thatuM hovAthI teTaluM aMtara saMbhave che, chatAM vivaryuM nathI. 2 pahele guNasthAnathI ethe pAMcame jaI paDI pahele AvI vaLI aMta kALe sopazama samyaphala prApta karI che pAMcame jaI zake che, ane chaDuM sAtamuM te pratyeka aMtamuM badalAyA ja kare che, eTale teonuM paNa aMtamuhUrta aMtara saMbhave che.
Page #258
--------------------------------------------------------------------------
________________ paMcamaha-dvitIyahAra vivaNita apUrvakaraNAdi guNasthAnakane saca karavA chatAM atara vicArIe te aMtamuhaja thAya che, adhika nahi kemake guNasthAnakanuM aMtamuhUrta nAnuM che, ane atakALanuM moTuM che eTale kaMI virAdha nathI. zakA-aMtarakALa kahevAnA prasaMge upazamazreNi aMtargata apUrvakaraNAdinI vivakSA kema karI? kSayaNinA paNa kema na lIdhA? uttara-kSapakazreNi atagata apUrvakaraNAdi guNasthAnakethI paDavAne abhAva hovAthI pharI te guNasthAna prApta thatA nathI, mATe kSapakazreNi aMtargata apUrvakaraNAdi guNasthAnakonA aMtarano abhAva che. ane A ja hetuthI kSINamAha sagikevaLi ane ayogikevaLa guNasthAnanA aMtarane paNa vicAra karyo nathI. kemake te dareka guNasthAnaka ekavAra prApta thAya che. vaLI ahi ema paNa prazna thAya ke atakALamAM be vAra upazamaNi kema lIdhI tyAre kahe che ke eka vAra upazamaNi prApta karI teja bhAvamAM bIjI vAra zapakaNi prApta karato nathI. kAraNa ke eka bhavamAM sUranA abhiprAye bane zreNinI prAptine asaMbhava che. kahapabhASyamAM kahyuM che ke-be zreNimAMthI eka vinA eka bhavamAM dezaviti sarvavirati, Adi saghaLA bhAve prApta thAya che. zreNi bemAMthI ekaja kAM te upazamaNi kAM te saMparkazreNi prApta thAya che. mATe ane vAra apUrvakaraNAdi guNasthAnaka upazamazreNi aMtargata vivasthA che. have utkRSTa aMtarakALa kahe che-mithyASTi guNasthAnakethI avirati sabhyadaSTi Adi guNasthAnake jaI tyAMthI paDI pharI mithyAtva guNasthAnakane prApta kare te tenuM utkRSTa aMtara ekasa batrIsa sAgaropama che. eka batrIsa sAgaropama atara zI rIte thAya? tenA uttaramAM kahe che ke koI eka mithyASTi kSApazamika samyaphaLa prApta karI chAsaTha sAgarepama paryata samyaphala yukta rahI zake che. tyArapachI vacamAM atamuhUrta kALa mizraSTi guNasthAnakane sparzI pharI kSA pazamikasamyaphaLa prApta karI chAsaTha sAgaropama paryata tene anubhava kare che. A pramANe eka se batrIsa sAgaropama pachI keIka mahAtmA mokSasthAna prApta kare che, athavA adhanya keI AtmA mithyAtva prApta kare che. temAM je mithyAtva prApta kare che, tene mithyAtvathI uparanA guNasthAnake thaI pharI mithyAtva guNasthAnakane prApta karatA uparokta utkRSTa atakALa vaTe che. - - 1 uparokta abhiprAya sarakArane che, kamathakArane nahi kamagraMthakAranA mate te eka bhavamAM upazama ane paka ema be eNi prApta thaI zake che. eTale upazamazreNi prApta karI tyAMthI paDI aMtakALe kSapakaNi prApta kare ane apUrvakaraNadi guNasthAnane spaze te paNa aMtarmudata pramANu virahAkALane vAMdho Avato nathI.
Page #259
--------------------------------------------------------------------------
________________ TakAnuvAda sahita, 225 ahiM saghaLe maLI aMtarmuhUrta adhika ekaso trIsa sAgaropama virahakALa thAya che, te gAthAmAM paripUrNa e batrIsa sAgarepama kema lIdhA? e praznanA uttaramAM kahe che ke atamuhUrta e ahapa kALa hevAthI vivakSA karI nathI, mATe, kaMI doSa nathI. tathA Itara sAravAdana guNasthAnathI AraMbhI upazAMtamUha sudhInA dareka guNasthAnakane pharI prApta karavAne utkRSTa kALa kaIka nyUna ardha pudagala parAvartana che. kAraNa ke sAsvAdanAdi keIpaNa guNasthAnakethI paDI pahele guNasthAnake AvanAra AtmA tyA vadhAremAM vadhAre kaIka nyUna ardha pudagala parAvartana paryaMta rahe che tyAra pachI avazya uparanA gusthAnake jAya che, tethI teTaluM ja utkRSTa aMtara che 61 A pramANe eka jIvAzrita guNasthAnakomA aMtarakALa kahyo. have aneka jIvAzrita vAsapuhuntaM uvasAmagANa viraho chamAsa khavagANaM / nAkhINu sAlAparANe paTTaao dara | varpapRthaktvaM upazamakAnAM virahaH paD mAsAH kSapakAnAm / nAnAjIvepu sAsAdanamizrayoH palyAsaMkhyAMzaH // 2 // atha-upazamaka-apUrvakaraNAdi guNasthAnakanuM aneka jIvane AzrayI utkRSTa aMtara varSa pRthaphava, kSapaka apUrvakaraNAdinuM cha mAsa, ane sAravAdana tathA mizranuM pApamano asaMkhyAta bhAga che. TIkAnue--uparanI gAthAmAM eka jIvAzrita guNasthAnakane aMtarakALa kado che, A gAthAmAM aneka vAchina kahe che. eTale ke agi Adi guNasthAnakane keIpaNa jIva prApta na kare te keTale kALa prApta na kare te kahe che- upazamaNi aMtargata apUrvakaraNathI AraMbhI upazAMtamAha sudhInAM kaIpaNa guNasthAnakanuM aneka jIve AzrayI uchUTa aMtara varSa pUrapha che. tAtparya e che kejagatamAM uparokta cAra gurusthAnakamAM kaIpaNa jIve sarvavA na hoya te varSa pRvakRtva pata hotA nathI tyArapachI Ine keI jIva te guNasthAnakane avazya prApta kare che 2 ahi trIjA guNarathAnakanA atarmuhUrta mATe zaMkA karI paraMtu pahelI vAra chAsaTha sAgaropamakALa pUravA bAvIsa bAvIsa sAgaropamanA Akhe traNavAra ayuta devalenkamAM jAya. ane bIjI vArane chAsaTha sAgaropama kALa pUrNa karavA tetrIsa tetrIsa sAgaropamane Akhe je vAra vijayAdimAM jAya, tamAM abhyata ane vijayAdimA hajatA AvatA vacalA manu bhavane AyunA kALamATe kema ? na karI e prazna thAya tenA javAbamAM paNa ema ja lAge che ke te te bhavanA AyunA kALanI pazu vivakSA karI nathI, eka bIsa sAgarepama upara e badhekALa levAneja che, kAraNa ke mApazamika samparvane eka bosa sAgarepama kALa batAvatAM vacamAM thanA manuSAvane kALa lIdhAja che, tethI ahi aMtarakALamAM paNa te kALa le joIe, ema lAge che. 0
Page #260
--------------------------------------------------------------------------
________________ 226 pacasapraha-dvitIyadvAra kSapakazreNi aMtargata apUrvakaraNathI AraMbhI kSINamAha sudhInA keI paNa guNasthAnakane ane upalakSaNathI agikevaLi guNasthAnakane keIpaNa cha prApta na kare te cha mAsa payata prApta karatA nathI, tyArapachI koI ne ke jIva avaratha prApta kare che. vadhAremAM vadhAre cha mAsa pataja saMpUrNa jIvalekanI aMdara uparokata guNasthAnamAM koI paNa jIva heto nathI. sAsvAdana ane mizra e dareka guNasthAnakanuM utkRSTa atara palepamanA asaMkhyAtamA bhAga pramANa che. keI kALe saMpUrNa lekamAM paNa palyopamanA akhAtamA bhAga pramANa kALa para sAsvAdana ane miza e gujasthAnake kaI paNa cha hetA nathI, tyArapachI avazya te guNasthAnake Ave che. mithyASTi, aviratisamyagdaSTi, dezavirati, pramata, apramata, ane sogikevaLi e che guNasthAnake hamezAM ja hoya che tethI tenuM aMtara nathI, mATe kahyuM nathI. dara have catuthaudi guNasthAnakene utkRSTathI keTale aMtare prApta kare te kahe che-- sammAI tinni guNA kamaso sagacodapannaradiNANi / chammAsa ajogitaM na kovi paDivajae sayayaM // 6 // samyaktvAdIni trINi guNAni kramazaH saptacaturdazapaMcadazadinAni / paDmAsamayogitvaM na ko'pi pratipadyate satatam // 63 / / artha samyaphalAdi traNa guNasthAnakane anukrame sAta cauda ane paMdara divasa parvata, ane agipaNAne chamAsa parvata uThThathI kaI prApta karatA nathI. TIkAnuM --avirati samyagdaSTi Adi traNa guNasthAnake che niraMtara hoya che, eTale 1 ahiM gAthAmAM "titri' padathI traNa guNasthAnaka lIdhAM che, paraMtu sarvaviratimAM knA sAtamA e baMnene samAveza thaI jAya che, eTalle cAra levAmAM paNa harakata nathI. sogikevaLi mATe kema na kahyuM? ema zaMkA thAya paNa kSapakazreNino virahakALa cha mAsane kahyo che, cha mAsa pachI to avazya kSapaka zreNimAM koIne koI jIva hoya ja, kSapakazreNine kALa aMta hovAthI tyArapachI teo terame javAnAja eTale temAM guNasthAnakane koI prApta na kare te cha mAsa parvata prApta karatA nathI, tyArapachI avazya prApta kare che, te arthAta labdha thAya che. tathA pahelA guNasthAnakanuM utkRSTa palyA5mane asaMkhyAta bhAga atara che, kAraNa ke sAravAdathI paDI avazya mithyA jAya che, ane sAravAdananuM utkRSTa teTaluM ja aMtara che. mATIkAmAM A pramANe kahyuM che, paraMtu trIjA guNasthAnaAdizI paNa mithyA jAya che temaja anyatra mithyAtvanA avaktavyabaMdhanuM utkRSTa aMtara sAta divasa kahyuM che eTale mithyAta guNasthAnakanuM utkRSTa aMtara sAta divasanuM Ave, mATe vicAraNIya che. dareka guNasthAnakanuM jadhanya aMtara eka samaya che, eka samaya bAda kaIne kaI jIva te te guNasthAnakane prApta karI zake che.
Page #261
--------------------------------------------------------------------------
________________ kAnuvAda sahita, tene aMtara kALa kaho nathI. paraMtu anya jIve te guNasthAnakane prApta kare te vadhAremAM vadhAre keTale kALa prApta na kare te kahe che- koI kALe aviti samyagRhaNi, dezavirati ane sarvavirati e traNa guNasthAnakane anukame sAta cauda ane paMdara divasa parvata niraMtara kAIpaNa jI prApta karatA nathI. eTale ke-keI kALe evuM bane ke saMpUrNa jIvalekamAM avirati samyagRSTi guNasthAnakane kaI paNa che prApta na kare te utkRSTathI sAta divasa parvata prApta karatA nathI. tyA-- pachI avazya kaIne kaI chava prApta kare che. e rIte dezaviti guNasthAnakane cauda divasa paryA, ane sarvavirati guNasthAnakane paMdara divasa parvata prApta karatA nathI, agikevaLi guNasthAnakane chamAsa parvata keIpaNa jIva prApta karatA nathI tyArapachI avazya prApta kare che. 63 A rIte aMtaradvAra kahyuM. have bhAgadvAra kahevAne avasara che. te dvAra alpabahutvadvAranI aMdara samAI jAya che. kAraNa ke amuka che amuka karatAM saMkhyAta asaMkhyAta ke anataguNA kahe tyAre pUrvanA cha saMkhyAmAM asaMkhyAtamA ke anaMtamA bhAge ghaTe che, eTale juduM kahyuM nathI. have bhAdvAra kahe che sammAi causu tiya cau uvasamamuvasaMtayANa cau paMca / cau khINAapuvANaM tinni u bhAvAvasesANaM // 6 // samyaktvAdiSu caturpu trayazcatvAraH upazamakopazAntAnAM catvAraH paJca / catvAraH kSINApUrvayoH trayastu bhAvA avazeSANAm // 6 // aI avirati samyagaSTi Adi cAra guNasthAnakamAM traNa athavA cAra bhAve heya che, upazamaka ane upazAMta mehamAM cAra athavA pAMca bhA, kSINameha ane apUrvakaraNe cAra, ane zeSa guNasthAnakamAM traNa bhAve heya che. TIkAnu-mavirati samyagraSTithI AraMbhI apramattasudhInA cAra guNasthAnakomAM traNa athavA cAra bhAve heya che. temAM traNa heya te auyika, kSApazamika ane pariNAmika e traNa hoya che. ane cAra hoya te pUrvokta traNa sAthe kSAyika athavA aupathamika joDatAM cAra bhAva thAya che. temAM manuSyagati Adi gati, veda, kaSAya, AhArakatava, aviratitva, legyA ItyAdi hayika bhAve hoya che, bhagyatva ane chevatva pariNAmika bhAve heya che, matijJAnAdi jJAna, cakSudarzanAdi darzana, kSApathamika sammaphata ane dAnAdi labdhi paMcaka ItyAdi kSApazamikabhAve hoya che. kSAyika samyakatva kSAvikabhAve, ane aupazamika samyaktva upazamabhAve hoya che.
Page #262
--------------------------------------------------------------------------
________________ 228 paMcamaha-dvitIyadvAra ahiM eTaluM samajavuM ke jyAre traNa bhAva vivakSIe tyAre samyaphala lApazamika levuM, ane kSAyika athavA aupathamika sahita cAra bhAva vivakSIe tyAre samyaphala phAyika athavA aupathamika levuM. upazamaNi aMtargata apUrvakaraNa ativRttinAdara saMparAma ane sUkamaparAya tathA upazAha e cAra guNasthAnake cAra athavA pAMca bhAre hoya che. temAM cAra heya tyAre audayika auyazamika pariNAmika ane kSApazamika e cAra hoya che. temAM manuSyagati veda kaSAya vezyA Adi audayibhAve, jIvAva bhatva pariNAmikabhAve, upazama samyakatava upazamabhAve, ane jJAna darzana ane dAnAdi labdhi Adi kSApazamika bhAve hoya che. mAtra dazamA ane agIAramAM guNasthAnake audayikabhAve veda ane kaSA na kahevA. kAraNa ke navamA guNasthAnake upazamI gayelA hevAthI udayamAM rahetA nathI. kSApazamika bhAve vedaka samyakUva na kahevuM, kAraNa ke te ceAthAthI sAtamA sudhI ja hoya che. ane upazamabhAve upazama cAritra vadhAre kahevuM. jyAre kSAyika samyagadaSTi upazamaNi para ArUDha thAya tyAre kSAvika bhAve kSAyika samyaphala ane upazamabhAve upazama bhAvanuM cAritra hoya che, ane zeSa traNa bhAve upara kahA pramANe hoya che. tathA kSapakazreNi aMtargata apUrvakaraNa, anivRtti bAdaraparAya, sUkSamaparAya, ane kSINamoha e guNasthAnake cAra ja bhAva hoya che, kAraNa ke kSapakazreNimAM aupazamikabhAvane abhAva che. zeSa mithyASTi. sAsvAdana samyagaNi, samyamicchANi, sogi kevaLa, ane agi kevaLi, e guNasthAnamAM traNa bhAveja hoya che. mithyAdaSTi sAsAdana ane mizradaSTine A pramANe traNa bhAve hoya che-dayika pAriNamika ane kSApathamika. temAM gati jAti le veda kaSAya vigere audayika bhAve heya che. jIvavuM ane bhavyatva e pariNAmika bhAve hoya che, ane keTalAka midaSTi chane jIvatva ane annavyatva pArimika bhAve hoya che ane mati ajJAna Adi traNa ajJAna cakSudarzanAdi traNa darzana ane dAnAdi pAMca labdhi kSApathamika bhAve hoya che.. sagi kevaLi ane ayogikevaLimAM A pramANe traNa bhA hoya che-devika 1 agiyArame guNasthAnake cAritra mehanIyanI dareka prakRtio pUrNa paNe upazamI gayela hovAthI upazama bhAvanuM cAritra hoya che, paraMtu dazamA guNasthAnake sUma lebhana udaya hovAthI upazama bhAvanuM cAritra hetuM nathI paraMtu kSopazamabhAvatu hoya che, chatA ahiM upazamabhAvanu lIdhu che te apUrNa pUrNa mAnI lIdhuM che, kAraNake cAritra mehanIyanI vIza prakRtio upazamI gayelI che. lejano paNa ghaNA bhAga upazamI gayela che, mAtra alya azaja bAkI che, eTale tene pUrNa mAnI levAmAM kaMI harakata nathI,
Page #263
--------------------------------------------------------------------------
________________ TIkanuvAda sahita, w pAritrika ane kSAyika. temAM manuSyagati Adi audAyika bhAve, bhavyatva ane jIvatva pAriNAmika bhAve, kevaLajJAna kevaLadarzana kSAyika samyaktva cAritra ane pUrNa dAnAdi pAMca labdhi e sava kSArthikasAve heAya che. siddha bhagavAnane kSAyika ane pAriNAmika e eja jIvanA svarUpa rUpa bhAve hAya che. temAM kevaLajJAnAdi kSAyikabhAve ane jIvata pAAimika bhAve hAya che, e paNa samajI levuM. A pramANe guNasthAnakImAM bhAve vicAryuM. tene anusarI jIvasthAnakamAM paNa pAtAnI meLe vicArI levA. temAM zarUAtanA bAra jIvasthAnakamAM aiyika kSAre pazAmaka ane pANiAmika e traNu bhAvA hAya che. A saghaLA jIvasthAnakamAM paheluja guNusthAnaka heAya che. mAtra karaNu apucApta khAtara ekendriya beindriya tendriya caturindriya ane asajJi cendriyamAMthI keTalAkane sAsvAdana hAya che, tethI, temAM pahelA ane khIjA gurusthAnakamAM je rIte bhAvA kahyA hoya te rIte samajavA. lakhi apApta sajJimAM pazu pUrvokta ja traNa bhAve samajavA, kAraNu aparyApta sajJimAM cAthA guNusthAnakanA pazu sabhava hAvAthI jeoe darzana saptakanA kSaya karyo hAya tene kSAyika samyaktva, ane je upazamannezimAMthI kALadhama pAmI anuttara vimAnamAM gayelA hAya te devAne upazama samyaktva, pattu hoI zake che. mATe auyika kSAyika kSAyApazcamika ane pANiArmika athavA aupamika auyika kSAryAmika ane pANiAmika ema cAra cAra bhAve pazu hoya che. uparaktae samyaktvamAMthI koi paNa samyaktva na hAya tA pUrvokta traNa bhAve hAya che. mAtra samyaktva kSAyeApazamika hoya che. paryApta sajJi jIveAmAM te guNasthAnakanA krame je pramANe bhAve kahyA che te pramANe te saghaLA hAya che, kAraNa ke sajJimAM caude gurusthAnakane sa'bhava che. 64 A pramANe bhAvadvAra kahyuM. have apamahuvadvAra kahe che-- thovA ganbhayamaNuyA tatto itthIo tighaNaguNiyAo / bAyara tekkAyA tAsimasaMkheja pajjantA ||65 // stokA garbhajamanujAH tataH striyaH tricanaguNitAH / vAdaratejaskAyAH tAbhyo'saMkhyeyaguNAH paryAptAH ||65 || atha--ga ja manuSyA thADA che, tenAthI zrIe traNunA jeTale ghana thAya teTalA guNI che, ane tenAthI mAdara paryApta teukAyanA jIvA asakhyAta guNA che. TIkAnu.-purUSarUpa gaNaja manuSye ceDA che, kAraNa ke tee mAtra sakhyAtA krAMDhAkeDha pramANa che.
Page #264
--------------------------------------------------------------------------
________________ 230 pacasaprahanadhitIyAra ahi A saMbaMdhe nIce kahevAnuM kahevAthI purUja grahaNa karyA che. purUSarUpa garbhaja manuSyothI tenI strIe traNane ghana eTale thAya teTalA guNI eTale ke sattAvIza guNI che. mAtra sattAvIsa vadhAre che ema samajavuM. vRddha AcAryoe kahyuM cheke "tiryaMca purUSAthI tithi sIe traNa guNI ane traNa vadhAre che, manuSya purUAthI manuSya zrI sattAvIsa guNI ane sattAvIsa vadhAre hoya che. ane deva purUSAthI devIo batrIsaguNI ane batrIsa vadhAre hoya che. ema jeoe zAzreSane ja karyo che evA vItarAgAe kahyuM che.' manuSyarUpa strIothI paryApta bhAdara teukAyanA cha asaMkhyAtaguNA che. kAraNa ke teo keTalAka varga nyUla AvalikAnA ghananA jeTalA samaya thAya teTalA che. tenuM pramANa divyapramANa dvAramAM kahyuM che. have anuttara devAdi saMbadha kahe che tattoNuttaradevA taco saMkheja jANao kppo| tatto assaMkhaguNiyA sattama chaTThI sahassAro // 6 // vatonuttaradevAH tataH saMkhyeyaguNaH yAvadAnataH kalpA / tato'saMkhyeyaguNAH satamyAM SaSThayAM sahasrAraH // 66 // artha tenAthI anuttaradeve asaMkhyAta guNA che, tenAthI Anata kalpa sudhInA de anukrame saMkhyAtaguNA che, tenAthI anukrame sAtamI ane chaThThI nArakIonA nArakIo, tathA sahasAra de asakhyAtaguNA che, TIkAna-bAdara paryApta teukAyathI anuttara vimAnavAsi de asaMkhyAta guNA che, kAraNa ke teo kSetra palyopamanA asaMkhyAtamA bhAgamAM rahela AkAzadezamANa che. te anuttaravimAnavAsi dethI Anata kaha5 sudhInA deve anukrame saMkhyAtaguNa che. te A pramANe - anuttara vimAnavAsi dethI uparanI zaiveyakanA pratAnA deve saMkhyAlaguNa che, kAraNa ke teo kSetrapApamanA moTA asaMkhyAtamA bhAgamAM rahela AkAzapradezapramANa che. A kaI rIte jANavuM? enA uttaramAM kahe che ke vimAne ghaNA che mATe te A pramANe anuttara devenA pAMca ja vimAne che, ane praveyakanA uparanA pradTa-ataramAM se vimAne che. ane pratyeka vimAnamAM asaMdhyAtA devo rahelA che. jema jema nIce nIcenA vimAnavAsi de ne vicAra karIe tema tema tenI asara vadhAre hoya che. tethI jaNAya che ke anuttara vimAnavAsi devenI apekSAe kSetrapApamanA meTA asaMkhyAtamA bhAgamAM rahela AkAzapradeza pramANa veyakanA uparanA prataranA le che.
Page #265
--------------------------------------------------------------------------
________________ TIkAnuvAda sahita, rA www navaNAnA mahArda"DakamAM pazu tema ja kahyuM che. AgaLa paNa mahAIkane anusarIne ja vicAra karI levA. jaiveyakanA uparanA pratanA devAthI greveyakanA madhyama pratanA devA asakhyAtaguNA che. tenAthI zaiveyakanA nIcenA prataranA deveza saMkhyAtaguNA che. tenAthI paNa acyuta deveza saMkhyA tA che. je ke AraNa ane acyuta samaNimAM che, temaja sarakhI vimAnanI sakhyAvALA che, tA paNa acyutadevAthI AraNyukalpanA devA saMkhyAtaguNA che. kAraNa ke Azyukalpa dakSiNa dizAmAM che, acyutakalpa uttaradizimAM che. dakSiNadizimAM tathAsvabhAve kRSNapAkSika jIvA ghaNA utpanna thAya che. kRSNapAsika jIvA ghaNA che ane zukalapAkSika caiADA hoya che. tethIja acyuta kapanI apekSAe AraNa kapamAM devAnu saMkhyAtaguNApaNuM sA~bhave che. A vicAra Anata ane prANatanA sabaMdhamAM paNa jANI levA. mAjIkalpavAsi devAthI prAbhutakalpanA tevA sakhyAtaguDDA che. tenAthI Anata kalpanA ravA sakhyAtaguNA che. ahi' paNa Anatakalpa dakSiNamAM ane prANatakalpa uttaramAM che. anuttara vimAnavAsi devAthI ArabhI mAnatakalpavAgni devA sudhInA saghaLA deve dareka kSetrapalyApamanA asakhyAtamA bhAgamAM rahela mAkAzapradezarAzi pramANa che. kahyuM che ke- Anata prANutAdi kSetrapayeApamanA sakhyAtamA lAge che. ' mAtra kSetrapalyApamanA asakhyAtamA bhAga anukrame moTA moTA levAnA che. mAnatakalpavAsi devAthI sAtamI napRthvInA nArakIe asakhyAttaguNA che. kemake te ghanIkRta lekanI eka prAdezika-sUcizreNinA asaMkhyAtamA bhAgamAM rahela AkAzapradeza pramANa che. teothI chaThThI narakapRthvInA nArI asakhyAtaguNa che. mahAdakamAM sAtamI naraka pRthvInA nArakI chaThThI nara pRthvInA nArakInA asaMkhyAtamA bhAge kahyA che, eTale ahi* sAtamIthI chaThThInA asaMkhyAtaguNuA kahyA te kharAbara che. tethI paNu sahastrArakalpavAsi devA asaMkhyAtaguNA che. chaThThI narakapRthvInA nArIonA pramANanA hetubhUta je zreNinA asakhyAtamA bhAga kahyo che, tenI apekSAe sahasrarakalpa nyAsi devAnA pramANamAM hetubhUta zreNinA asa`khyAtamA bhAga asaSNatAthujI mATI hAvAthI sahasrAra kalpavAsi deve asa`khyAtaguNA che. 66 have zuddha thyAdinA sabaMdhamAM kahe che-- sukaMmi paMcamAe laMtaya cotthIe baMbha taccAe / mAhida saNakumAre docAe mucchimA maNuyA ||67 //
Page #266
--------------------------------------------------------------------------
________________ 11 pAsa mA-dvitIyadvAra zukre paJcamyAM lAntake caturthyAM brahme tRtIyasyAm / mAhendre sanatkumAre dvitIyasyAM saMmUcchimA manujAH // 67 // anukramAM, pAMcamI nArakImAM, lAMtakamAM, ceAthI nAnakImAM, brahmadevalAkamAM, trIjI nArakImAM, mAhendra devalAkamAM, sanamAra devaleAkamAM, ane bIjI nArakImAM uttazattara anukrame sakhyAtaguNa jIvA che. tenAthI sa*sUcchima manuSye asaMkhyAtaguNA che. TIkAnu0--sahasrAra devAthI mahAzukrakalpanA devA asaMkhyAtaguNA che, kAraNa ke vimAne ghaNA che. te A pramANe-sahasAra devalAkamAM cha hajAra vimAnA che, ane mahecchukakalpamAM cALIsa hajAra vimAnA che. tathA nIce nIcenA vimAnavAsi devA vadhAre vadhAre hoya che, ane upara uparanA vimAnavAsi devA alpa alpa hoya che. upara uparanA vimAnavAsi devA alpa alpa hAya che e kaI rIte samajI zakAya e praznanA uttaramAM kahe che ke-upara uparanA vimAnavAAMsa devAnI saMpatti uttarAttara guNupraznanA cAge adhika adhika punyavAna AtmAe prApta karI zake che, ane nIce nIcenA vimAnanI sapatti anukrame hIna hIna guNunA caiAge alpa alpa puNyavAna AtmAe prAsa karI zake che. uttarazattara adhika adhika guNuprakavALA punyavAna AtmAe svabhAvathIja alapa apa hoya che, ane hIna hIna guyukta alpa punyavAna AtmAe vadhAre hoya che, tethIja upara uparanA vimAnAmAM devAnI sakhyA alapa apa hoya che, ane nIce nIcenA vimAneAmAM vadhAre vadhAre hoya che. mATe ja sahasrAra kalpanA devAthI mahAcchuka kalpanA de asa khyAta guNA ghaTe che, teekathI pAMcamI naraka pRthvInA nArakIe asakhyAta guNA che. kAraNa ke teo zreNinA mATA asaMkhyAtamA bhAgamAM rahela AkAzapradezarAzi pramANa che. tethI paNa lAMtaka kalpamAM deve asaMkhyAta zunnuA che. zreNinA ati meDhA asakhyAtamA bhAgamAM rahela AkAzapradezarAzi pramANa che mATe. tethI paNa ceAthI pa'kraprabhA pRthvImAM nAraka asa khyAtaguNA che. lAMtaka devAnA pramA jImAM hetubhUta zreNinA asaMkhyAtamA bhAganI apekSAe ceAthI nArakInA nArakIenA pramANamAM hetubhUta zreNinA asaMkhyAtamA bhAga asakhyAta guNu moTo che mATe. teethI paNa prazna devalAkamAM devA asaMkhyAtaguNA che. asaMkhyAtaguNA zI rIte heAya ? tenA vicAra mahAzuka devaleAkanI sakhyA kahevAnA prasage kahyo che te pramANe samajI levA, teethI paNa trIjI narakapRthvInA nArakIe asaMkhyAtaguNA che. ahiM paNa yukti pahelAnI jemaja samajavI. teethI paNa mAhendra kalpamAM devA asakhyAtaguDDA che. teethI paNa sanatyumAra kalpamAM devA vimAnA ghaNA hAvAthI asaMkhyAtaguNA che. te
Page #267
--------------------------------------------------------------------------
________________ rika TIkAnuvAda sahita, A pramANe sanaskumAra kapamAM bAra lAkha vimAne che, ane mahendrakalpamAM ATha lAkha vimAne che. vaLI sanakumAra kalpa dakSiNa dizimAM che ane mahendra kalpa uttaradizimAM che. tathAsvabhAve kRSNapAkSika cho dakSiNa dizAmAM vadhAre utpanna thAya che, ane kUlapAkSika jIve uttaradizAmAM vadhAre utpanna thAya che. svabhAvathI ja kRSNapAkSika ja ghaNA che, ane zaphalapAkSika ja thADA hoya che. tethI mAhezvakapanA devenI apekSAe sanakumAra kahapanA de asaMkhyAtaguNa ghaTe che. teothI parA bIjI narakapRthvInA nArakIe asaMkhyAtaguNa che. ati moTA zreNinA asaMkhyAtamA bhAga pramANa che mATe sAtamI narakamRthvIthI AraMbhI bIjI narakapRthvI parvata darekanI avarathAne saMkhyA sUcizreNinA asaMkhyAmAM bhAgamAM rahela AkAzapradeza rAzi pramANe che. mAtra pUrva pUrva sUcizreNinA asaMkhyAtamA bhAganI apekSAe uttarottara sUcizreNine asaMkhyAtamA bhAga mATe mATe levAnuM che. eTale uparokata alpa bahuta ghaTI zake che. tathA bIjI tarakapRthvInA nArakethI saMmAchama manuSya asaMkhyAta guNa che. kAraNa ke te aMgulamAtra kSetramAM rahelA AkAza pradezanA trIjA mULa sAthe pahelA mULane guNAkAra karatAM jeTale pradezAzi Ave teTalA teTalA pramANuvALA eka prAdezikI eka sucizreNimAM jeTalA aDe thAya temAMthI keTalAka keDA keDI pramANa bhaja manuSya ochA karIe teTalA che. tethI asa khyAtaguNa ghaTe che. 67 have IzAnAdinA saMbaMdhamAM aha5baheva kahe che- IsANe saJvatthavi battIsaguNAo hoMti deviio| saMkhejA sohamme tao asaMkhA bhavaNavAsI ||6|| IzAne sarvatrApi dvAtriMzadguNA bhavanti devyaH / saMkhyeyaguNAH saudharme tato'saMkhyeyaguNA bhavanavAsinaH // 6 // atha-tethI izAna devakanA deve asaMkhyAtaguNa che. sarvatra devIo batrIsaguNI hoya che. tethI saMkhyAlaguNa saudharma kaha5vAsi de che. tethI bhavanapati asaMkhyAtaguNA che. TIkAnu-saMmachima manuSyathI IzAna devalokanA deve aMsakhyAtaguzA che. kAraNa ke eka azula pramANa kSetramAM rahela AkAzapradezarAzinA bIjA vargamULane trIjA vargamUA. sAthe guNatAM je saMkhyA Ave teTalI ghanIta lokanI eka prAdezikI sUcieNimAM jeTalA AkAzapradeza hAtha teTalA IzAnakapamAM deva-devIone samUha che. kula deva-devInI je saMkhyA kahI tene batrIse bhAgatAM je Ave temAMthI eka rUpa jUna
Page #268
--------------------------------------------------------------------------
________________ pacasaMgraha-dvitIyadvAra karatAM je Ave teTalA IzAna ka95nA deve che. mATe ja saMmUrijhama manuSyathI IzAna kalpanA de asaMkhyAtaguNA kahyA che. IzAna ka95nA devethI tenI devIe saMkhyAtaguNI che, kemake batrIsa guNI ane batrIsa adhika che mATe. teo kahe che. saudharma kalpa ane tiSka Adi denA dareka bhedamAM dethI devIo batrIsaguNI hoya che. gAthAnAM mukela tu zabda adhika arthane sUcaka hovAthI batrIsa vadhAre levAnI che. chavAbhigama suvamAM kahyuM che ketiya"ca purUSathI tithI strIo traNa guNa ane traNa vadhAre che, manuSya purUSathI manaSya strIo sattAvIsa guNI ane sattAvIsa vadhAre che, ane devapurathI deva strIo batrIsaguNI ane bAvIsa vadhAre che." tathA IzAna ka5nI devIothI saudharmakalpanA deve vimAna ghaNA levAthI saMkhyAtaguNA che. te A pramANe IzAna devalokamAM aThAvIsa lAkha vimAne che, ane saudharma devalokamAM batrIsa lAkha vimAno che. vaLI saudharma kaha5 dakSidizAmAM che, ane IzAna ka5 uttara dizAmAM che. dakSiNadizAmAM kRSNapAkSika jI vadhAre utpanna thatA hovAthI ane jIvasvabhAve kRSNapAkSika jInI saMkhyA vadhAre hethI IzAnaka95nA devIthI saudharmakalpanA deva saMkhyAtaguNA che. zaMkA-dakSiNa dizamAM kRSNapAkSika ja vadhAre utpanna thAya che mATe saudharmakalpanA de saMkhyAtaguNa che ema kahyuM, A yukti pramANe mAhendra devalokanI apekSAe sanakumAra kalpanA deve paNa saMkhyAtaguNa kahevA joIe, kemake baMnemAM yuktinuM sAmya che. te mATe kaha5ne devethI sanaskumAranA deve asaMkhyAtaguNA kema kahA? ane ahiM saudharmanA saMkhyAtaguNA kema kahA? uttara-pannavaNA sUtranA mahAdaMDakamAM temaja kahyuM che mATe ahiM paNa tema ja kahevAmAM AvyuM che. te mahAdaka-mehuM aha5mahetA pahelA kahyuM che. tathA saudharmaka95nA devethI tenI devIe batrIsaguNI ane bhatrIsa vadhAre che. * saudharmakalpanI devIothI bhavanavAsi de asaMkhyAtaguNA che. te pramANe aMgula pramANa kSetramAM rahela AkAzapradezanA pahelA vargamULane bIjA vargamULa sAthe guNatAM AkAza pradezanI je saMkhyA thAya teTalI ghanIkRta lekanI eka prAdezikI sUcizreNimAM jeTalA AkAzapradeza hoya teTalA bhavanapati deva-devIonI saMkhyA che. ane tenA batrIsamAM bhAgamAMthI eka rUpa nyUna bhavanapati de che. tethI saudharma devIthI bhavanapati ke asaM. khyAtaguNA che. bhavanavAsi devAthI tenI devIe batrIsaguNI ane batrIsa vadhAre che. 68
Page #269
--------------------------------------------------------------------------
________________ TIkAnuvAda sahita, have ratnAprabhAkinA saMbaMdhamAM kahe che- rayaNappabhiyA khahayarapaNidi saMkheja tattirikkhIo / savvattha tao thalayara jalayara vaNa joisA cevaM // 19 // ratnAmikAH khacarapaJcendriyAH saMkhyeyaguNAstacirazyaH / sarvatra tataH sthalacarA jalacarA vyantarA jyotiSkAzcaivam // 69 // aI-tethI hataprabhAnA nArakI ane khecara paMcendriya purUSe uttarottara asaMkhyAtaguNa che. tenI strI saMkhyAtaguNI che. tenAthI sthaLacara, jaLacara, yaMtara ane tiSTha uttarottara saMkhyAta saMkhyAtaNA che. TIkAnuM -bhavanavAsi devIthI ratnaprabhA pRthvInA nArakIe asaMkhyAtaguNa che. kAraNa ke gula pamANa kSetranA pradeza rAzi sAthe tene pahelA vargamULane guNatAM je pradezasaMkhyA Ave teTalI sUcizreNinA AkAzapradeza pramANa teo che. tethI paNa khecara paMcendriya tiryaMca purUSa asaMkhyAtaguNA che. kAraNa ke teo prataranA asaMkhyAtamA bhAgamAM rahelA asaMkhya sUcizreNinA AkAzapradeza pramANa che. pahelI nArakInA pramANamAM hetubhUta sUcizreNithI khecara pacendriya purUSanA pramANabhUta suciNi asaMkhyAtaguNI hevAthI asaMkhyAtaguNA che. tenAthI khecara pacendriya tithI yuvatio saMkhyAtaguNI che. kAraNa ke teo traNaguNI ane traNa vadhAre che. A pramANe ticAmAM sarvatra pitApitAnI jAtimAM purUSanI apekSAe chIe saMkhyAtaguNa eTale traNa guNI ane traNa vadhAre kahevI, dareka sthaLe emaja kahevAze. ecara paniya tiryaMca ethI sthalacara purUSa saMdhyAta guNA che, kAraNa ke prataranA meTA asaMkhyAtamA bhAgamAM rahelA asaMkhyAti sUcizreNinA pradeza rAzi pramANa teo . tethI paNa tenI strIo traNa guNI ane traNa vadhAre che. tethI paNa matsya magara Adi jaLacara purUSe saMkhyAtaguNa che, kAraNa ke teo prataranA atibheTa asaMkhyAtamA bhAgamAM rahelA asakhyAti cizreNinA AkAzapradeza pramANa che. tethI tenI strIo traNagaNI ane traNa vadhAre che, tethI paNa vyantara purUSe saMkhyAtaguNA che, kAraNa ke teo saMkhyAtA kaDADI cajana pramANa ciNi jevaDA eka prataranA jeTalA aMta thAya teTalA sAmAnyataH-purUSa ane sI bane maLIne vyatare che. ahiM te kevaLa purUSanI ja vivakSA hevAthI teo saMpUrNa samUhanI apekSAe batrIsamAM bhAgathI ekarUpa hIna che. tethI jaLacara IothI vyatara purUSa saMkhyAtaguNA ghaTe che.
Page #270
--------------------------------------------------------------------------
________________ paMcamahadvitIyadvAra teothI paNa vyaktarIo batrIsa guNI ane batrIsa vadhAre che. teothI paNa tiSka purUSa de saMkhyAtaguNa che. sAmAnyataH tiSka deve basa chappana aMgulapramANa sUcizreNi jevaDA eka prataranA jeTalA kheDe thAya teTalA che. mAtra ahiM purUSa devanI vivakSA hovAthI teo pitAnA saMpUrNa samUhanI saMkhyAnI apekSAe batrIsamA bhAgathI ekarUpa jUna che. tethI vyaMtarIethI jyotiSka purUSa devo saMkhyAtaguNA ghaTe che. tiSka purUSathI tenI devIo batrIsaguNa ane batrIsa vadhAre che. kahyuM che kejemAM sarvatra batrIsaguNa ane batrIsa devIo hoya che." 69 have napuMsaka khecara AdinA saMbaMdhamAM kahe che- tatto napuMsakhahayara saMkhejA thalayara jalayara napuMsA / cauridi tao pabati iMdiya pajata kiMcihiyA ||70 // tato napuMsakakhecarAH saMkhyeyaguNAH sthalacarA jalacarA napuMsakAra / caturindriyAH tataH paJcadvitrIndriyAH paryAptAH kiJcidadhikAH // 70 // aI-teothI napuMsaka becara saMkhyAtaguNa che. tethI anukrame napuMsaka sthaLacara ane jaLacara uttarottara saMkhyAtaguNA che, tethI caurindriya saMkhyAtaguNA che, temAMthI paryApta pacendriya beIndriya ane teIndriya uttarottara adhika adhika che. TIkAnu--tiSka devIothI becara paMcendriya tiryaMca napuMsaka saMkhyAtaguNA che. keI sthaLe "satto ja saMa' e pATha che temAM "ca" zabda samuracayArtha samaja. jeo "to jANa" e pATha laI tiSka devIothI khecara napuMsaka asaMkhyAtaguNa che evuM vyAkhyAna kare che, teo e pramANe kema vyAkhyAna kare che te ame samajI zakatA nathI. kAraNa ke ahiMthI AgaLa paryApta cauriddhi AzrayI je kahevAze, te paNa tiSka devanI apekSAe saMkhyAta gu ja ghaTe che. saMkhyAta guNa zI rIte ghaTe? te kahe che-baso chapana aMgula pramANa sucizreNi jevaDA eka prataranA jeTalA kheDo thAya teTalA tiSTha deve che, A hakIkata pahelAM dravya pramANa dvAranI paramI gAthAmAM kahI che, te A pramANe-baso chappana aMgula pramANa sUcizreNinA pradezavaTe bhaMgAyelo pratara jyotiSka deva apaharAya che. tathA azulanA saMkhyAmAM bhAga pramANa sUciNi jevaDA eka prataranA jeTalA khaDe thAya teTalA paryApta caurindriya che. pahelA dravya pramANa dvAranI bAramI gAthAmAM kahyuM che ke-"paryApta ane aparyApta beI1 mULa TIkAmAM A pAka che. temAM "to paNa rahe " ema pATha che
Page #271
--------------------------------------------------------------------------
________________ 137 TIkAnuvAda sahita. ndriya teIndriya coiindraya ane asazipa'cendriyA anukrame aMgulanA sakhyAtamA ane asakhyAtamA bhAgamAM rahela AkAzapradezavaDhe bhagAyela prataranA apahAra kare che. ahi' aMzulanA sakhyAtamA bhAganI apekSAe base chapanna a'zula sakhyAtaguNu ja thAya che. A pramANe vicAratA jyaMtika devAnI apekSAe jyAre paryApta cauiindrayA pazu sakhyAtaguNA ja ghaTe che, teA pachI paryApta caurindriyanI apekSAe sakhyAtamA bhAga pramANu khecara paoNMcendriya napusakA mATe te zuM kahevuM ? arthAMta te pazu sakhyAtaguNA ja ghare sakhyAtaguNuA nahi. dAca hi' ema kahevAmAM Ave ke deva-devInI vivakSA vinAja sAmAnyataH nyAti jInI apekSAe vicArIe teA khecara paMcendriya napusake sakhyAtaguNA ghaTe che, paraMtu jyAtiSTa devInI apekSAe tA asaMkhyAtaguNuA ja ghaTe che. e pramANe kaheluM te paNa cagya nathI, kAraNa ke te te zUnya pralApa mAtraja che, te A pramANe jo deva purUSAnI apekSAe devIe asakhyAtaguNI hAtha tA kula devanI saplA mAMthI deva purUSanI sakhyA bAda karatAM kevaLa devInI apekSAe khecarapaMcendriya napusakI asakhyAtaguNA ghaTI zake. paraMtu tema nathI, kAraNa ke devInI apekSAe devA trIsamA bhAge ja che. eTale devanI kula sakhyAmAMthI devapurUSanI saMkhyA bAda karavA chatA vadhu jyAtiSTha daivIthI khecara napu'sake! sakhyAtaguNA ja thAya, asaSNAtanuA nahi. tathA khecarapacendriya napuMsakAthI sthaLacara pacendriya napu'sakI sakhyAtaguNA che. teethI parTIsa caundriya sakhyAtaguNA che. teethI pakSa sajJi asannirUpa ane bhedavALA pazundriA vizeSAdhika che. teothI paryApta eindriya vizeSAdhika che. teeAthI paryAsa temandriya vizeSAdhika che. jo ke paryApta caurindriyathI AgalI paryApta eindriya sudhInA dareka bhede azulanA sadhdhAtamAM bhAgapramANa sUcizreNi jevaDA eka prataranA jeTalA khaDA thAya teTalA sAmAnyathI kahyA che. te paNa 'gulanA sakhyAtamA bhAga sakhyAtA bhedavALA heAvAthI ane te anukrame sATA meTI levAnA hovAthI upara je alpamarhutva kahyuM che, te virUddha nathI. 70 huve aparyApta paMcendriyAdinA sa`madhamAM alpamahatva kahe che asaMkhA paNa kiMcihiya sesa kamalo apajja obhayao / paMceMdiya visesahiyA cautiyabediyA tatto // 71 // asaMkhyeyA paJcendriyAH kiJcidadhikAH zeSAH kramazo'paryAptA ubhaye / paMcendriyA vizeSAdhikAJcatustridvIndriyAstataH // 71 // atha--tethI apApta paMcendriya asa khyAtaguNuA che, teethI anukrame aparyApta
Page #272
--------------------------------------------------------------------------
________________ 238 pacasaha-dvitIyakAra cauddhiyAdi vizeSAdhika vizeSAdhika che. tethI paryApta aparyApta paMcendriya vizeSAdhika che. tethI paryApta aparyApta caurindriya Indriya ane beIndriya uttarottara vizeSAdhika che. TakAnuM - paryApta teIndriyathI aparyApta paMcendriya asaMkhyAtaguNa che. tethI arthAta cauundriya vizeSAdhika che. tethI aparyApta Indriya vizeSAdhika che. tethI aparyApta beIndriya vizeSAdhika che. je ke aparyApta pacendriyathI AraMbhI aparyApta beIndriya sudhInA dareka bheda aMgulanA asaMkhyAtamA bhAga pramANa sUciNi jevaDA eka prataranA jeTalA khaDe thAya teTalA sAmAnyathI kahyA che, te paNa aMgulane adhyAta bhAga nAne mATe levAnuM hovAthI A pramANe je a5bhava kahyuM che, te kaI paNa rIte virodhane prApta thatuM nathI. prajJApanA sUramAM kahyuM che ke- he prabho! sAmAnyataH IndriyavALA temaja ekendriya Indriya teIndriya caurindriya ane paMcendriya paryAptA aparyAptAmAMthI keNa kenI tulya alpa bahu ke vizeSAdhika che? he gautama! sauthI alpa paryApta airindriya che, paryApta paMcendriya vizeSAdhika che, paryApta beIndriya vizeSAdhika che, paryApta teIndriya vizeSAdhika che, tenAthI aparyApta pacendriya asaMkhyAtaguNa che, aparyApta caurindriya vizeSAdhika che, aparyApta teIndriya vizeSAdhika che, ane tethI aparyApta beIndriya vizeSAdhika che. ItyAdi. aparyApta beIndriyathI paryApta aparyApta rUpa paMcendriya vizeSAdhika che. tethI paryApta apapta cauundriya vizeSAdhika che. tethI paryApta aparyApta teIndriya vizeSAdhika che. teothI paNa paryApta aparyApta beIndriya vizeSAdhika che. paryApta aparyApta paMcendriyAdinA aAbaheva -kahevAnA prasaMge kahyuM che ke-endri zeDa che ane viparIta paNe caurindriyathI beIndriya parvata vikallekti vizeSAdhika che. 71 have paryApta bAda vanaspatikAyAdinA saMbaMdhamAM aha5bahuta kahe che pajjatta vAyara patteyatarU asaMkhejja iti nigoyaao| puDhavI Au vAu vAyaraapajjattateu tao // 72 / / paryAptavAdarapratyekavaravo'saMkhyeyaguNA iti nigodAH / pRthivya Apo vAyavo vAdarAparyAptatejAMsi tataH // 72 // artha-tethI paryApta bAdarapratyeka vanaspati asaMkhyAtaguNA, temAMthI bAdara paryApta vigere asaMkhyAtaguNa, tethI paryApta bAdara pRthvI apa ane vAu uttarottara anukrame asaMkhyAtaguNa che. ane temAMthI bAdara aparyApta te asaMkhyAta guNa che. saikAnA-paryApta aparyApta beIndithI paryApta mAdara pratyeka vanapatikAya che asaMkhyAtaguNA che.
Page #273
--------------------------------------------------------------------------
________________ TIkAnuvAda sahita 239 jo ke pahelA aparyApta beInDiyAdinI jema bAdara pratyeka vanaspatikAya che paNa aMgulanA asaMkhyAtamA bhAga pramANa suciNi jevaDA eka prataranA jeTalA khaDe thAya teTalA kahyA che, te paNa aMgulanA asaMkhyAtamA bhAganA asaMkhyAtA bheda thatA hovAthI bAdara thayIpta pratyeka vanaspatikAyanA parimANanA prasaMge abulano asaMkhyAta bhAga beindriyanA alanA asaMkhyAtamA bhAgathI asaMceya guNahIna levo. kemake bhAganAra aMgulane asaM-khAtamo bhAga ghaNA nAne levAmAM Ave te ja javAba meTe Ave. mATe ahi koI virodha nathI. vaLI A hakIkta A pramANe ja svIkAravI joIe. kAraNa ke prajJApanA sUranA mahADakamAM aparyApta beIndriya pachI tarataja bAdaraparyApta pratyeka vanaspati asaMkhyAtaguNa kahelI che. zaMkA-mahAdaDakamAM aparyApta beIndriya pachI tarataja bAdara paryApta pratyeka vanaspatinA saMbaMdhamAM kaheluM hovAthI asaMkhyAtaguNapaNuM ghaTI zake, e barAbara che. paraMtu ahiM te aparyApta beIndriya pachI paryApta aparyApta paMcendriya kahA, tyArapachI anukrame caurindriya Indriya ane beIndriyanA saMbaMdhamAM kahyuM che, ane tenI pachI paryApta bAhara pratyeka vanaspati mATe kahyuM che. tethI teo asaMkhyAtaguNA kaI rIte ghaTI zake? vacamAM ghaNAnA saMbaMdhamAM kahyA pachI vanaspatinA saMbaMdhamAM kahyuM hevAthI aparyApta IndriyathI vizeSAvikapaNuM ja ghaTe. uttara-ahiM kai pheSa nathI. kAraNa ke je ke vacamAM paryApta aparyApta beIndriyAdinA saMbaMdhamAM kahyuM che chatAM teo saghaLA pUrva pUrvathI vizeSAdhika vizeSAdhika ja kahyo che. vizeSAdhika eTale pUrvanI saMkhyAthI chevadhAre, paraMtu sAtaguNA adhika nahi tethI aparyApta beIndriyanI apekSAe bAhara paryApta pratyeka vanaspati asaMkhyAtaguNa kahA che chatAM paNa mahadaMDakamAM paryApta aparyApta beIndriyanI apekSAe asaMkhyAtaguNAja kahyA che ema samajavuM. tethI paNa Adara paryApta vige-anaMtakAyanA zarIre asaMkhyAtaguNa che. tethI paryApta bAda pRthvIkAya asaMkhyAtaguNA che, temAMthI payapta bAdara aplAya asaMkhyAtaguNa che. ahiM che ke paryApta bAdara pratyeka vanaspati, pRthvIkAya ane akhAyanA cha aMguMlanA asaMkhyAtamAM bhAga pramANa suthizreNirUpa khaDe eka prataramAM jeTalA thAya teTalA sAmAnyathI kahyA che, te paNa aMgulanA asaMkhyAtamA bhAganA asaMkhya bheda che tethI azulane asaMkhyAtamA bhAga anukrame asaMkhyayaguNa hIna hIna grahaNa karavAnA hevAthI A pramANe asaMkhyayaguNa asaMkhyayaguNa kahetA ke deSa AvatuM nathI. A rIte paNa deva -nathI. kemake mahAdaMDakamAM paNa asaLeyaguNA kahyA che. mahAkaMDaka pahelA kahI gayA che. * tathA mAdara paryApta aSkAyathI bAhara paryApta vAyukAya asaMkhyAtaguNA che. ghanIkRtakanA -asaMkhyAtamAM bhAgamAM rahelA asaMkhya prataranA AkAza pradeza pramANa teo . temAMthI
Page #274
--------------------------------------------------------------------------
________________ 2 . paMcamaha-dvitIyadvAra paNa aparyApta bAdara teukAya asaMkhyAtaguNa che. teo asaMkhyAtA kAkAza pradeza pramANa che, mATe. 72 have aparyApta bAdara vanaspati AdinA saMbaMdhamAM kahe che. vAdara tarU nigoyA puDhavIjalavAuteDa to suhamA / tatto visesaahiyA puDhavI jala pavaNa kAyA u // 73 // cAdaratarunigodAH pRthvIjalavAyutejAMsi tataH sUkSmAH / tataH vizeSAdhikAH pRthvIjalapavanakAyAstu // 73 // artha-teothI bhAdara aparyApta vanaspatikAya asaMkhyAtaguNa che. tethI aparyAptabAdara nigoda asaMkhyAtaguNA, tethI aparyApta bAdara pRthvI, aya ane vAha uttarottara asaMkhyAtaguNA, teothI aparyApta sUkSama teukAya asaMkhyAtaguNA che, ane tethI apathapta sUkSama pRthvI, jaLa ane vAyukAya uttarottara vizeSAdhika che. TIkA-aparyApta padanI pUrva gAthAmAMthI anuvRtti levAnI che. tethI aparyApta bAdara teukAyanA jIthI aparyApta pratyeka bAdara vanaspatikAya asaMkhyAtaguNa che. temAMthI apayApta bAdAra nigada asaMkhyAtaguNa che. tethI aparyApta bAdara pRthvIkAya asaMkhyAtaguNa che. teothI aparyApta bAdara akAya asaMkhyAtaguNa che. tethI aparyApta bAdara vAyukAya asaMkhyAtaguNA che tethI aparyApta sUkSama te kAya asaMkhyAtaguNA che. tethI aparyApta sUkama pRthvIkAya vizeSAdhika che, tethI aparyApta sUkSama akAya vizeSAdhika che. ane tethI aparyApta sUkSama vAyukAya vizeSAdhika che. 73 have paryApta sUkSama teukAyAdinA saMbadhe a5mahuva kahe che. saMkhejja suhuma pannatta teDa kiMcihiya bhujalasamIrA / tatto asaMkhaguNiyA suhumanigoyA apajattA // 74 // saMkhyeyAH sUkSmAH paryAptAH tejAMsi kizcidadhikAH bhUjalasamIrAH / tato'saMkhyeyaguNAH sUkSmanigodA aparyAptAH // 74 // artha -teothI sUmi paryApta teukAya saMkhyAtaguNa, teothI paryApta sUvama pRthvI jaLa ane vAyu anukrame vizeSAdhika vizeSAdhika che. tethI aparyApta sUkSama vigeda asaMkhyAtaguNa che. TIkAnuDa-aparyApta sUkama vAyukAya jethI paryApta sUkama teukAya saMkhyAtaguNa che. kAraNa ke aparyApta sUkSama jIvAthI paryApta sUkSama che hamezAM ghaNA hoya che.
Page #275
--------------------------------------------------------------------------
________________ kAluvAla sahita 2 1. teothI paryApta sUkSama pRthvIkAya vizeSAdhika che. tethI paryApta sUkSama aplAya vizeSAdhika che. teothI paryApta sUkSama vAyukAya vizeSAdhika che. tethI aparyApta sUkSama nigada asaMkhyAtaguNa che. 74 have paryApta sUkSama nigehAdinA saMbaMdhamAM kahe che- saMkhejaguNA tatto pajjatANatayA tao bhavvA / paDivaDiyasammasiddhA vaNa bAyara jIva pajjattA // 7 // saMkhyeyaguNAH tataH paryAptAH anantAH tto'bhvyaaH| pratipatitasamyaktvAH siddhAH vanaspatayaH bAdarAH jIvAH paryAptAH / / 75 // atha tethI paryApta anaMtakAya saMkhyAtaguNa, tethI abhavya anataguNA, tethI pratipatita samyaphavI anataguNA, teothI siddho anataguNa ane tethI paryApta bAdara vanaspati che anataguNA che. TakAnuM -aparyApta sUkSama nidethI paryApta sakSama vigere saMkhyAtaguNa che. je ke ahiM aparyApta teukAyathI AraMbhI paryApta sakSama nigacpayata sAmAnya rIte anyatra asaMkhya lekAkAzapradezapramANu kahevAya che. te paNa asaMkhyAtAnA asaMkhya bheda hovAthI ane uttarottara moTuM moTuM asaMkhyAtuM levAnuM hevAthI uparokta apabahuta keIpaNa rIte virUddha nathI. temaja mahAIkamAM paNa te ja pATha che. paryApta sUkSama nidethI abha anataguNA che. kemake teo jaghanyayukta ane pramANa che. anuyAgadvAra sUtramAM kahyuM che ke ukaNa parita anaMtAmAM eka rUpa nAMkhIe eTale jaghanya yukta anaMta thAya. abhavya che teTalA ja che." temAthI paNa samyakatvathI paDI mithyAtva guNasthAnake gayelA anataguNa che. tethI sihanA anaMtaguNa che. ane tethI paryApta bAda vanarapatikAyanA ja anaMtaguNA che. 7pa have sAmAnya paryApta bAdarAMtinA saMbaMdhamAM kahe chekiNcihiyaa sAmannA ee u asaMkha vaNa apajjattA / ee sAmaneNaM visesaahiyA, apajjatA // 76 // kizcidadhikA: sAmAnyA ete tu asaMkhyeyaguNA banA aparyAptAH / ete sAmAnyena vizeSAdhikA aparyAptAH // 76 //
Page #276
--------------------------------------------------------------------------
________________ pacasaha-dvitIyakara artha tethI sAmAnyapaNe paryApta bAdara ekendriye vizeSAdhika, tethI aparyApta Adara vanaspatikAya asaMkhyAtaguNA, ane tethI sAmAnya aparyApta bAdara viSAdhika che. TIkAnu-paryApta bAdara vanaspati chathI sAmAnyapaNe paryApta bAdara ekendriyajI vizeSAdhika che. kAraNa ke paryApta bAdara pRthvIkAyAdi ne paNa temAM samAveza thAya che. teothI aparyApta bAdara vanaspatio asaMkhyAtaguNa che, ane tethI vanaspati Adi vizeSaNa vinAnA jAdara aparyApta ekendriya jIvo sAmAnyapaNe vizeSAdhika che. 76 have sUkSama aparyApta vanaspati Adi saMbadhuM kahe che - . suhamA vaNA asaMkhA visesahiyA ime u sAmanA / suhumavaNA saMkhejjA pajjattA savva kivihiyA // 77 // .. ' sAkSmAH vanAH asaMkhyeyaguNAH vizeSAdhikAH ime tu sAmAnyAH / sUkSmA' banAH saMkhyeyAH paryAptAH sarve kizcidadhikAH // 7 // : artha teothI aparyApta sUkama vanaspati che asaMkhyAtaguNa, tethI sAmAnya aparyApta sUkSama vizeSAdhika, tethI paryApta sUkSama vanaspati saMkhyayaguNA, tethI saghaLA sUlama paryApta vizeSAdhika che. TIkAnu - aparyApta bAdara ekendriya thI sUkama aparyApta vanaspatijI asaMkhyAta guNA che. tethI sAmAnya-vanapati Adi vizeSaNa vinAnA aparyApta sUkSama cha vizejAdhika che. kAraNa ke aparyApta sUkSama pRthvIkAyAdi jIvone paNa temAM samAveza thAya che. teothI paryApta sUma vanaspati che saMkhyAtaguNA che, kAraNa ke aparyApta sAma jIthI paryApta sUkama cha tathavabhAve hamezA saMjayAtaguNA ja hoya che. kevaLajJAnI mahArAje temaja dekheluM che mATe. teothI saghaLA pathapta sUkSama cha vizeSAdhika che. paryApta sukSama pRthvIkAyAdine paNa temAM samAveza thAya che mATe, zaMkA-paryApta sUma vanaspati chathI saghaLA papta sUkSama che vizeSASika kema kahA? asaMkhyAtaguNA kema na kahyA? kAraNa ke ghaNI moTI saMkhyAvALA sUkSma pRthvIkAyAdi ane temAM samAveza thAya che. uttara -paryApta sUkSma jI pUrvokta saMkhyAthI koI rIte asaMkhyAtaguNA thatA nathI: kAraNa ke paryApta sUkSama vanaspati chanI apekSAe paryApta pRthvIkAyAdi saghaLA sUkSama paNa bahu alpa saMkhyAvALA che. kemake paryApta sUkSama vanaspati che ane kAkAza pradezAzi pramANa che, ane pRthvIkAyAdi saghaLA sUkSama paryApta che paNa asaMkhyAtA kAkAzapradeza pramANa ja che. 77 ,
Page #277
--------------------------------------------------------------------------
________________ TakAvA sahita. have paryAptAparyApta sUkSamAdinA saMbaMdhamAM kahe che pajjattApajatA suhumA kiMcihiyA bhvvsiddhiyaa| tatto bAyara suhumA nigoya vaNassaijiyA ttto||7|| paryAzApAtAH sUkSmAH kiJcidadhikAH bhavyasiddhikAH / tato vAdarasakSmAH nigodAH vanaspatijIvAstataH // 78 // atha-tethI paNa aparyApta sUthama cha vizeSAdhika che. teothI bhavyasivika jIve vizeSAdhika, tethI bAdara sUkSama nigodo vizeSAdhika, ane temAMthI saghaLA vanaspati che vizeSAdhika che. TIkAnu saghaLA paryApta sUkama ekendriya jIvothI saghaLA paryAya apayata sulama ekedriya jI vizeSAdhika che. tethI bhavya siddhiA che vizeSAdhika che. kAraNa ke sarva chanI saMkhyAmAMthI jaghanyayukta anaMta pramANa abhavyanI saMkhyA kADhI nAkhatAM zeSa saghaLA che bhavya che, mATe pUrvokta saMkhyAthI bhavya cha vizeSAdhika kahA che. temAMthI paNa bAdara ane sUkSama bane maLI nigada cha vizeSAdhika che. kemake temAM keTalAka abhavya jIvonI saMkhyAne paNa samAveza thAya che mATe, prazna- bhavya chathI bAra ane sUkama nigada cha vizeSAdhika kema kahA? saMkhyAta ke asaMkhyAtaguNA kema nahi? kemake nigodamAM bhavya abhavya ane prakAranA jIve che, ane bhavya che nigoda sivAyanA chavabhedamAM paNa che. eTale nigela ane te sivAyanA jIvalemAM rahelA bhavya jIthI mAtra nigodanA che ke jemAM anaMta abhAge paNa rahelA che te vizeSAdhika kema? uttara-zaya chathI bAdara ane sUkSama nigada cha saMkhyAta ke asaMkhyAtaguNA koI paNa rIte ghaTI zakatA nathI, kemake ahiM abhavya sivAyanA bhavyane vicAra karyo che. abha yukta anaMta saMkhyA pramANa che, ane bAhara sUkSama nigada vinAnA zeSa saghaLA jene saravALo asaMkhya lekAkAzapradezarAzi pramANa ja che. tethI alabhya ane bhajonI moTI saMkhyA te bAdara nigadamAM ja rahelI che anyatra nahi tathA bhavyanI apekSAe abhALe ghaNA ja alpa che-anaMtamA bhAga mAtra che-eTale abhavya anata ja sUkSama bAdara nigehamAM rahelA che chatAM paNa kula bhavya chathI bAdara sUkSama nimedajInI kula saMkhyA vizeSAdhika ja thAya che. - sUkama bAdara nigoda chathI sAmAnya vanaspati che vizeSAdhika che. kAraNa ke pratyeka zarIri vanaspatikAyanA jIne paNa temAM samAveza thAya che mATe 78
Page #278
--------------------------------------------------------------------------
________________ ra44 pacasaha-dvitIyadvAra have sAmAnya ekendriyAddhi mATe kahe che. * * * ! egidiyA tirikkhA caugaimicchA ya avirahajuyA y| sakasAyA chaumA sajoga saMsAri savve vi // 79 // ekendriyAH tiryazcaH cAturgatikamithyAdRSTayathAviratiyutAtha / sakapAyAzchamasthAH sayogAH saMsAriNaH sarve'pi // 79 // atha-temAMthI ekendri, tiya cAre gatinA mithyAtvI, avirati, kaSAyI,. cha , cagAvALA, saMsArI, ane sarva jIve uttarottara vizeSAdhika che. . Takatu-saghaLA vanapatijIthI sAmAnyataH ekeni vizeSAdhika che. kemake bAhara.. ane sUkSama pRthavIkAyAdi nI saMkhyAne, temAM samAveza thAya che mATe. . . tethI sAmAnyataH tirtha vizeSAdhika che, kemake paryApta aparyApta beInDiyAdi chavAnI javAne temAM samAveza thAya che mATe teothI cAragatinA mithyANi che vizeSAdhika che, kemake aviti samyagdaSTi Adi guNasthAnakavALA keTalAka saMsi paMcendriya vinAnA saghaLA tiya mithyAdiSTi che, teone tathA asaMkhyAtA mithyANi nAraka deva ane manuSya jIve temAM samAveza thAya che, mATe tithI jIvonI apekSAe cAre gatinA mithyASTie vizeSAdhika kahyA che. tethI aviti yukta-virativinAnA cha vizeSAdhika che, kemake keTalAka avirati samyagdaSTi AtmAone temAM samAveza thAya che mATe tethI kaSAya yukta AtmAo vizeSAdhika che, kemake dezaviratithI AraMbhI sakSama saMpAya sudhInA guNasthAnakemAM rahelA keTalAka ne temAM samAveza thAya che mATe. tethI chAstha vizeSAdhika che, kemake temAM upazAMtanehI tema ja kSINamAhI jIvana samAveza thAya che mATe. teothI gavALA AtmAne vizeSAdhika che, bhagi kevaLi che temAM samAveza thAya che mATe. tethI saMsArI cha vizeSAdhika che, agi kevanine samAveza thAya che mATe. teothI saghaLA che vizeSAdhika che, kAraNa ke siddhanA jIvone temAM samAveza thAya che mATe. 79 A pramANe sAmAnyataH savajI AzrayI aAbaheva kahyuM. have guNasthAnaka AzrayI
Page #279
--------------------------------------------------------------------------
________________ TIkAnuvAda sahita . . uvasaMta khavaga jogI apamatta pamatta desa sAsANA / mIsAvirayA cau cau jahuttaraM saMkhasaMkhaguNA // 8 // upazAntAt kSapakAH yoginaH apramattAH pramattAH dezAH sAsAdanAH / / mizrA aviratAH catvAra catvAraH yathottaraM saMkhyeyAsaMkhyeyaguNAH // 8 // AI-upazAmaka ane upazAMta mahithI anukrame zapaka sagi apramatta ane pramatta e cAra uttarottara saMkhyAta saMkhyAta guNa che. ane tethI dezavirati sAsvAdana mizra ane avirati e cAre uttarottara asaMkhyAta asaMkhyAta guNa che. TIkAnugAthAmAM grahaNa karela "kajalaMta' e padathI cAritra mehanIyanI upazamanA karanArA AThamA navamA ane dazamANuNasthAnakavALA tathA jeNe cAritramehanIyanI sarvathA upazamanA karI che te agIAramAM guNasthAnakavALA ema baMne grahaNa karavAnA che. eja pramANe gAthAmAM grahaNa karela "rA' parathI cAritra mehanI kSapaNa karanArA AmAthI dazamAM guNasthAnaka sudhInA ane kSINaha bAramA gurusthAnakavALA ema bane levAnA che. upazAMtathI pachInA cAra uttarottara saMkhyAtaguNA che, ane tethI pachInA cAra uttaravAra acAta guNa che. te A pramANe upazama AmAthI dazamA-guNasthAnaka sudhInA AtmAo ane upazAMtahi AtmAe sauthI a5 che. kemake zreNinA saMpUrNa kALa AzrayI vicAratAM paNa vadhAremAM vadhAre teonI eka be ke traNa Adi niyata saMkhyA pramANa che mATe. * tethI kSapaka ane kSINahi AtmAo saMkhyAtaguNa che. kAraNa ke teeAnI zreNinA saMpUrNa kALa Ayi paNa utkRSTa saMkhyA zata pRthaphatava pramANe che mATe. upazama ane kSepaka zreNimAM kaheluM uparata apabhava te bane cheNimAM jyAre vadhAre cha hoya tyAre ghaTe che. kAraNa ke keTalIka vakhata A baMne zreNimAM kaI paNa cha hotAja nathI, keI vakhata banemAM hoya che, ane sarakhAja hoya che, koI vakhata upazamaka ceDA ane kSepaka jIvo vadhAre hoya che, koI vakhata kSapaka thADA ane upazamaka vadhAre hoya che, ema aniyatapaNe hoya che. kSapaka chathI sagi kevaLio saMkhyAtaguNA hoya che, kemake teo ochAmAM ochA paNa koTi pRthakatva hoya che mATe , tethI apramattathati saMpyAtaguNA hoya che, kemake teo be hajAra koDa pramANa heI zake che mATe. teothI pramattathatie saMkhyAtaguNa che, kemake teo koTi sahasa pRthaphaTava hoya che mATe
Page #280
--------------------------------------------------------------------------
________________ 246 pacasaMgraha-dvitIyakAra tethI paNa dezavirati asaMkhyAtaguNa che, asaMkhyAtA tiyAne dezavirati guNasthAnake saMbhava che mATe, ahiM asaMkhyAtAnuM keTaluM pramANa levuM tene javAbamAM kahe che ke-kSetrapApamane. asaMkhyAtame bhAga le. teothI paNa sAravAdana samyagRSTi AtmAo asaMkhyAtaguNA che, A guNasthAnaka anitya hovAthI jyAre temAM utkRSTa saMkhyA hoya tyAre A alpAhatva ghaTe che. kAraNa ke koI vakhata teo sarvathA detA nathI. koI vakhata hoya che tyAre jaghanyathI eka che paNa hoya che ane utkRSTathI dezaviratinA pramANanA hetubhUta kSetrapalopamanA asaMkhyAtamA bhAganI apekSAe asaMkhyAtaguNa moTA kSetrapApamanA asaMkhyAtamA bhAgamAM rahela AkAzapradeza pramANu hoya che. - teothI mizradaSTijI asaMkhyAtaguNA che. teo sAsvAdananA pramANamAM hetabhUta kSetra palyopamanA asaMkhyAtamA bhAganI apekSAe asaMkhyAtaguNa meTA kSetrapalyopamanA asaMkhyAtamA bhAgamAM rahela AkAzapradeza pramANa che mATe. A guNasthAnaka paNa anitya hevAthI jyAre temAM utkRSTa saMkhyA hoya tyAre ja A a5mahatva ghaTe che. nahi te keI vakhata hoya che ke vakhata nathI paNa hatAM, heya tyAre jaghanyathI eka be hoya che ane utkRSathI uparokta saMkhyA hoya che, teothI paNa avirata samyagRSTi AtmAo asaMkhyAtaguNA che. kAraNa ke teo mizra daNinI apekSAe asaMkhyAtaguNA moTA kSetrapalyopamanA asaMkhyAtamAM bhAgamAM rahela AkAza pradeza pramANa che, mATe 80 have zeSa guNasthAnaka AzrayI kahe che- ukosapae saMtA micchA tisu gaIsu hotsNkhgunnaa| tiriesaNaMtaguNiyA sannisu maNuesu saMkhaguNA / / 81 // utkRSTapade santaH mithyAdRSTayaH tisRSu gatiSu bhvntysNkhyeygunnaaH| tiryakSu te'nantaguNAH saMziSu manujeSu saMkhyeyaguNAH // 8 // artha--avirati samyagadaSTi jIvathI tiyA sivAya traNa gatimAM utkaTapade vattatA mithyASTi che asaMkhyAta guNa che, tethI tiryaMca gatimAM mithyASTie atiguNA che. tathA svajAtIya avirati samyagadaSTi manuSyathI mithyASTi manuSya saMkhyAtaguNA che. TIkAnuM - aviti samyagadaSTi chathI nAraka manuSya ane deva e traNa gatimAM utkRSTa pade vartatA mithyASTi che asaMkhyAtaguNa che. tethI paNa ticagatimAM vattatA mithyAdraSTi e saghaLA nigoda che mithyAtvI hovAthI anataguNA che.
Page #281
--------------------------------------------------------------------------
________________ kAkAnavA sahita garbhaja manuSyamAM avirati samyagadaSTi guNasthAnakavALA manuSyathI mithyANi manuSya saMdhyAtaguNAja che. kemake teo saghaLA maLI saMkhyAtAja che. tathA je bhavastha agi kevaLi jIve che te kSepaka tulya hoya che. kemake teonI saMkhyA paNa vadhAremAM vadhAre zatathaphavaja hoya che. abhAvastha agikevaLi avirati samyagadaSTi jIvethI atiguNA che, siddho anatA che ane te saghaLA agi che mATe 81 A rIte apamahatva kahyuM ane te kahevAthI satparAdi prarUpaNA saMpUrNa karI. A satpadAdi prarUpaNA atava gahana che chatAM paNa prajJApanA sUtranI kRpAthI tenuM meM apamAtra varNana karyuM che. alpabuddhivALA meM jinezvarenA AgAmathI je kaMI virUddha kahyuM hoya tene taravajJa vidvAnoe mArA para kRpA karI devI levuM. have pUrve jIvenA cauDha bheda varNavyA che te cauda le kahe che egidiya suimiyarA sanniyara paNidiyA sabiticau / pajjattApajattAbhaeNaM codasaggAmA ||8 .ekendriyAH sUkSmetarAH saJjItarAH paJcendriyAH sadvitricaturindriyAH / paryAptAparyAptamedena caturdazagrAmAH // 2 // AIsakama ane bAdamAM kendriya saMsI ane ane annI paMcendriya beIndriya tekriya ane caurindraya e sAte paryAptA aparyAptAnA leTe chanA cauda prakAra che. TIkAnu-sUma nAmakarmanA udayavALA sUma, ane khAdara nAmakarmanA udayavALA bAdara ema ekendriA be prakAre che. tathA saMpatti ane ari ema paMcendriya jIve be bhede che. te cAra bheda tathA beIndriya teIndriya ane caurindriya ema chanA sAta bhede thAya che. te dareka paryAptA ane aparyAptAnA bheda jIvonA kula cauda bheda thAya che. A cauda bhedenuM pUrva savistara varNana karyuM che eTale ahiM tenuM varNana karatA nathI. 82 have chelle saMjhiparyApta bheda guNasthAnakanA bhede cauda prakAra che te cauda bhaTTa kahe che. micchA sAsaNamissA avirayadesA pamatta apamattA / apuvva bAyara suhumovasaMtakhINA sajogiyarA // 3 // mithyAdRSTiH sAsAdana mizrI aviratadezau pramacApramattau / avivAdo zAhI sorI rUA -
Page #282
--------------------------------------------------------------------------
________________ 48 paMcamaha-dvitIyAdvAra artha-mithyASTi, sAsAdana samyagdaSTi, mizradaSTi, avirata samyagdaSTi, dezaviti, pramatta saMyata, apramatta saMyata, apUrvakaraNa, anivRtti bAdara saMpAya, sUkSama saMpAya, upazAMta meha, kSINamAha, sAgi, ane agikevaLi e cauda guNasthAnake che. tenuM kavarUpa pahelA dvAramAM viratArathI kahyuM che tethI ahiM pharI tenuM vyAkhyAna karatA nathI. 83 A guNasthAnamAM vattatA je che karma baMdha kare che te kahe che - terasa vibaMdhagA te aTTavihaM baMdhiyavvayaM kammaM / mUluttarameyaM te sAhimo te nisAmeha // 8 // prayodaza vibandhakAste aSTavidhaM bandhavyaM karma / mUlotparamedaM tAn kathayAmaH tAn nizamayata // 8 // atha-tera guNasthAnakavartI te cha mULa ane uttara bheTavALA bAMdhavA caya ATha prakAranA karmane bAMdhe che. te ame kahIe chIe, tene tame sAMbhaLe kAnu-mithyAdANathI AraMbhI sagikevaLi sudhInA tere guNasthAnakamAM vattatA cha yathAyogya rIte pratisamaya ATha sAta che ke eka karmane bAMdhe che. agikevaLi bhagavAna hetane abhAva hovAthI eka paNa kamane baMdha karatA nathI. bAMdhavA ceya vastu vinA koI paNa rIte baMdhaka letA nathI, mATe bAMdhavA cotha vastu bAMdhavA cogya jenuM svarUpa trIjA dvAramAM kahe te mULa ane uttara kSedhavALA karmo che. temAM mULa bhede kama ATha prakAre che, ane uttara bheTe eka aThThAvana prakAre che, te mULa ane uttara bhedane ame vistArapUrvaka kahIe chIe, sAvadhAna thaIne sAMbhaLe. 84 A pramANe baMdhaka nAmanuM bIjuM dvAra pUrNa thayuM. bIjuM dvAra samApta.
Page #283
--------------------------------------------------------------------------
________________ dvitIyadvAra sAra saMgraha prathamahAramAM batAvela paryApta sUthama ekendriya vagere caude prakAranA cha karmanA bAMdhanArA che, temAM paryApta saMpicendriya rUpa je caudamo bheda che te mithyAtvAdi guNasthAnakenA bhedathI cauda prakAre che. te sarva krimAdi ane satyAdi ema mukhyapaNe be prakAranA dvArathI jANavA yogya che. kilAvALA nagaramAM praveza karavA mATe je kAra ja na hoya te temAM koI rahI ja na zake ane eka be yAvata jema adhika dvAra hoya tema te nagaramAM AsAnIthI pravezAdi karI zakAya, e ja rIte zArUpI mahAnagaramAM praveza karavA mATe bhinna bhinna rIte prazno karI uttara meLavavA rUpa dvArA hoya te ati kaThina zAmAM paNa sukhapUrvaka praveza karI zakAya arthAta tene be sahelAIthI thaI zake. jima? Adi praznodvArA je uttara meLavavA te krimAdi dvAra kahevAya che te che che, satya prarUpaNA Adino je vicAra kare te satpadaprarUpaNAdi dvArA te nava che. Ane anugadvArA paNa kahevAmAM Ave che. - krimAdi cha dvAra - (1) jIva zuM che? aupazamikAdi bhAvathI yukta dravya te java che. pazamikAdi bhAve pAMca che. temAM audayika ane pariNAmika bhAva anya drayamAM paNa hoya che, kSAyikabhAva upazamapUrvaka ja hoya che. kSApathamika bhAva aupathamikathI atyaMta bhinna nathI mATe mAthAmAM mukhyatve anyabhAve grahaNa na karatAM opazamika bhAvane grahaNa karela che. u) chava konA svAmI che? cha nizcayathI pitAnA svarUpane ja svAmI che. kAraNa ke svAmI-sevaka Adi saMsArI bhAva kapAdhijanya hevAthI vAstavika nathI. (3) jIva keNe banAvela che? anAdikALathI hevAthI jIva keIe banAvela nathI. che jIva kayAM rahe che? lekamAM athavA zarIramAM, zarIranI apekSAe deve ane nAra vekiya, tejasa ane kAzmaNa e traNa zarIramAM, labdhina paryApta bAdara vAyukAya ane paryApta saMksi- tire audyArika sahita cAramAM, manuSya AhAraka sahita pAMce zarIramAM
Page #284
--------------------------------------------------------------------------
________________ 250. pacasaMgraha-dvitIyadvAra ane zeSa sarva saMsArI ja audArika, tejala, tathA kAmaNa e traNa zarIramAM rahe che. jayAre siddho azarIrI che. (5) jIva keTalA kALa sudhI rahevAnA che? jIve anaMtakALa sudhI rahevAnA che, kadApi nAza pAmavAnA nathI. (6) jIva keTalA bhAvathI yukta heya? jIva be, traNa, cAra ane pAMca bhAvathI yukta hoya che. tenuM vizeSa svarUpa A pramANe (1) aupazamika, (2) kSAyika, (3) kSApazamika, (4) audathika ane (5) pAriNAmika A pAMca bhA che, be traNa Adi bhAvanuM maLavuM te chaThTho sAniApatika bhAva che. (1) mehanIyakarmane sarvathA upazama thavAthI pragaTa thayela jIvane savabhAva te aupazamika, tenA (1) upazama tathA (2) upazamaniSpanna ema be bheda che, (1) mehanIya krama sarvathA upazama tha te uvzama, (2) tethI utapana thayela je AtmasvabhAva te upazamaniSpA, tenA upazama samyakatva ane upazamacAritra ema be prakAra che. (2) kamane sarvathA kSaya thavAthI pragaTa thayela je jIvasvabhAva te kSAyikabhAva, kSaya ane kSayaniSpanna ema be prakAre che, (1) karane kSaya thave te kSaya ane (2) karmanA kSayathI utpanna thayela je svAbhAvika Atma havabhAva te kSayaniSpanna, tenA kevalajJAna, kevaladarzana, dAnAdika pAMca labdhi, kSAvika samyakatva ane yathAkhyAta cAritra ema nava prakrAra che. (3) udayamAM Avela aMzane kSaya ane udayamA nahi Avela kamalikane vipAkeya aTakAva athavA te maMdazaktivALAM karIne svarUpe udayamAM lAvavAM te lApazamika, te (1) kSapazama ane (2) kSapazamaniSpanna ema be prakAre che. (1) cAra ghAtikarmanA udita aMzane kSaya ane anudita kamizane vipAkedayanI apekSAe upazama athavA atyaMta apazaktivALAM karavA rUpa upazama te kSapazama, (2) cAre vAtikamanA kSayopazamathI pragaTa thayela je jIvasvabhAva te kSayapazamaniSpanna. tenA matyAdi cAra jJAna, cakSu Adi traNa darzana, traNa ajJAna, dAnAdi pAMca labdhi, kSayapazama samyakatva, dezavirati ane sarvavirati ema aDhAra bheda che. (4) karmanA udayathI pragaTa thayela je jIvavabhAva te audayika, tenA paNa be bheda che (1) udaya (2) udayaniSpana. tyAM te te kamane vipAkathI anubhava kare arthAt vedavuM te udaya ane (2) karmanA udayathI pragaTa thayela jIvana je bhAvika svabhAva te udayaniSpanna, tenA (1) jIvaviSayaka ane (2) ajIvaviSayaka ema be prakAra che. (1) karmanA udayathI jIvane je narakatavAdi paryAyanI prApti athavA jIvanI dhI, ajJAnI Adi saMsArI avasthAe te jIvaviSayaka udayaniSpana, tenA vAstavika rIte asaMyamI, dhI, puruSavedI, trasa, sUkSama Adi asaMkhyAta athavA anata bhede paNa kahI zakAya, paraMtu
Page #285
--------------------------------------------------------------------------
________________ sArasa praha zAomAM mukhyapaNe prasiddha ajJAna, saMsArI, asaMyama, cha vezyA, cAra gati, cAra kaSAya, traNa veda ane mithyAtva ema ekavIza le che. 2) karmanA udayathI jIve grahaNa karela dArikAdi zarIra pudagalamAM vadikanI prApti tathA AkAra AdinI prApti te ajIvaviSayaka udayaniSNana. . (5) pitAnI mULa avasthAne tyAga karyAvinA katha"cit uttara avasthAne prApta karavI te pariNAmika bhAva, tenA (1) sAdi ane (2) anadi ema be bheda che. (1) ghI, goLa Adi padArthonI pUrvApara Adi avasthAe temaja jIvanA ga-upaga AdinuM parAvartana te sAdipariNAmika. (2) jIvavu, bhavyatva, dhamastikAyava Adi anAdi pAriAmika bhAva che. pariNAmika bhAvanA aneka bhedo kahI zakAya paraMtu ahiM jIvamAM ja ghaTe evA chevatva, ane abhavyatve ema traNa jIvanA anAdi pariNAmika bhAvanA jore che. * A pAMca mULa bhAvamAMthI kadApi jIva koIpaNa eka bhAva yukta hote nathI, paraMtu bethI AraMbhI pAMca sudhInA bhAvethI yukta hoya che ane tethI ja "bethI pAMca sudhInA bhAvanuM maLavuM" te sAtripAtika bhAva kahevAya che. A sAnipAtika bhAvanA dvisaMgI daza, visagI daza. catuHsaMyogI pAMca ane paMcasagI eka ema kula chavIsa le thAya che. paNa te badhA ja jIvamAM ghaTI zakatA nathI ethI prarUpaNAmAtranI daSTie chavvIsa bhede che. siddhanA chAmAM zAyika ane pariNAmika e rUpa eka krisagI bhaMga ghaTe che, kemake siddhone kSAvikabhAve jJAnAdika ane pariNAmika bhAve jIvatva heya che. bhavastha kevali-bhagavatene kSAvika bhAve jJAnAdi, audathika bhAve manuSyagati, thalatezyAdi ane pariNAmika bhAve jIva bhavyatva hovAthI kSAyika, audayika ane pariNAmika rUpa visaMgI jaMga ghaTe che. upazamazreNimAM rahela kSAyika samyakatvane paMcagI bhaMga ghaTe che. teone upazamabhAve cAritra, kSAviThabhAve samyakatva, kSApazamikabhAve matyAdi jJAna vagere, audathikabhAve manuSyagati Adi pariNAmikabhAve chevatva, bhavyatva hoya che. ekathI sAta guNasthAna sudhI sava saMsArI jIne zrApathamika, audayika ane pariNAmika rUpa triraMgI bhaMga ghaTe che. tyAM zrApathamika bhAve Indriye temaja mati. jJAnAdi, athavA atiajJAnAdi, audayikabhAve narakAdi gati, kaSA vagere ane pariNAmika lAve chevatva, tathA bhavyatva agara abhavyatatva hoya che. aupazAmaka samyaphavI cAre gatinA chane upazamasahita caturAgI bhaMga ane kSAyika samyakavI catugatika ne kSAyika sahita catugI laMga ema A traNa bhaga cAre gatimAM ghaTatA hovAthI gati AzrayI ekekanA cAra bheda thavAthI 384=12 ane prathamanA
Page #286
--------------------------------------------------------------------------
________________ upara paMcamaha-dvitIyahAra traNa malI kula 12+3=15 ane mUlabhedanI apekSAe cha sAnipAtika bhede chamAM ghaTe che, zeSa vaza bheda ghaTatA nathI. - satyadAdi dvAra - (1) satpaprANapA, (2) dravya pramANa, (3) kSetra, (4) spanA, (pa) kAla, (6) aMtara, (7) bhAga, (8) bhAva ane (9) apaLahula prarUpaNa A satyadAdi nava dvAre anudvArA paNa kahevAya che. (1) vidyamAna padene je vicAra te sAda prampaNa. suma paryApta, aparyApta tathA bAdara paryApta, aparyApta ema cAra prakAre pRthvIkAya, aSkAya, teukAya, vAyukAya temaja sAdhAraNa vanaspatikAya ema vIza temaja bAdara paryApta, aparyApta pratyeka vanaspatikAya ema kula bAvIra prakAranA cha utpanna thayelA ane utpanna thatA niratara heya che. paryApta, aparyApta, Indriya, teIndriya, carindriya, agni paMcendriya ane paryApta sazi paMcendriya A nava prakAranA cha utpanna thayelA vistAra hoya che. paraMtu vivakSita samaye utpanna thatA kAraka hoya che ane kayAreka nathI paNa hatA prazna- aparyApta vikendriya ane aparyApta asaMkSipaMcendriya attamuhUtanA ja AyuthavALA che ane teone utpatti AzrayI virahAkALa paNa antarmuhUra pramANa che te te niraMtara utpanna thayelA hoya ja, ema kema kahI zakAya? uttarA- virahakALanA aMtamuhUrta karatAM teonA AyuSyanuM aMtamuhUrta moTuM hovAthI ema kahI zakAya che. prazna-paraMtu ema zI rIte samajI zakAya? uttara-anya zemAM A ivene paNa nityarAzi rUpe gaNAvyA che mATe virahakALanA aMtamuhUrtathI AyuSyanuM aMtamuhu moTuM che ema samajI zakAya che. labdhi aparyApta saMsi-paMcendriya utpanna thayelA ane utpanna thatA kayAreka hoya che ane kyAreka nathI hotA, kAraNake e utpatti AzrayI utkRSTa virahakALa bAra muhUrta pramANa che, jyAre AyuSya mAtra aMtamuhUrtanuM che, mATe sAdhika agiyAra muhUrta sudhI koI vakhate utpanna thayelA na hoya ema paNa bane che. mithyASTi, avirati samyagRSTi, dezavirati, pramasaMvata, apramatta saMyata ane zogikevalI A cha guNasthAnake aneka AzrayI sAmAnyathI sarva kSetranI apekSAe hamezAM heya che. zeSa sAravAdanAdi ATha guNasthAnakemAMnuM eka paNa guNasthAnaka AkhAya jagatamAM ke I
Page #287
--------------------------------------------------------------------------
________________ ra53 TIkAnuvAda sahita vakhate koI paNa jIvene na hoya evuM paNa bane che. keIka vakhate AThamAMthI eka hoya zeSa sAta na hoya ema kayAreka be haya, traNa hAya, cAra, pAMca, cha ke sAta heya ane kayAreka AThe ATha guNasthAnaka paNa hoya che. temAM paNa jyAre ekAdi guNasthAnake ja jIvo hoya tyAre paNa tyAM kaI vakhata eka jIva heya, keI vakhata aneka hoya, ethI jyAre AThamAMthI jeTalAM guNasthAnaka hoya tyAre teTalA guNasthAnakanA eka-aneka jIva AzrayI bhAMgAo thAya che. tenI rIta A mujaba che-prathama vika95vALAM guNasthAnake ATha che mATe A biMduo sthApavAM dareka biMdunI nIce eka-anekanI saMjJA rUpe 2 ne eka sthApa, tyAra bAda je padanA sAganI saMga saMkhyA kADhavI hoya tenI pUrvanA padanA saganI saMga saMkhyAne be e guNavA ane temAM be umeravA, tyArabAda jenI sAthe guNAkAra karela che te saMkhyA umeravAthI Icchita padanA sAgI lAMgAe Ave. jemaka-eka sagI 2 bhAMgA, tene bee guNatAM 22=4 temAM 2 umeratAM 26 ane benI sAthe guNAkAra karela hovAthI punaH 2 umeratAM be padanA saMcAgI bhAMgA dara 8 thAya. e ja rIte triveNI 26, catuHsaMyegI 80, pacasagI 242, Sa sa cAgI 729, saptasaMcagI 218 ane aNasALI 6560 bhAMgA thAya che. athavA eka padanA eka ane aneka jIva AzrayI je be bhAMgA che te pratyeka padanA bhAMgAne traNa guNA karI te be umeravAthI pachI pachInA padanI saMga saMkhyA Ave, jemaeka padanA be bhAMgA che tene traNa guNA karI be umeravAthI raxa=6w=8 Aha, te AThane traNe guNI be umeravAthI traNa padanA 843=24+2=26 chavIsa. ItyAdi. () vivakSita sthAnomAM jIva dravyanI saMkhyA keTalI che? arthAta keTalA cha che tenI vicAraNA te dravya pramANa prarUpaNA. paryApta-aparyApta sUkama tathA bAhara ema cAra prakAranA sAdhAraNa 9 anata kAkAzanA pradeza rAzi pramANa che, chatAM temAM paryApta bAdara sarvathI aha5, tethI aparyApta bAdara asaMkhyAtaNA, te thakI aparyApta sUkSama asaMkhyAtaguNa ane tenAthI paNa paryApta sUkSama saMkhyAtaguNA che. ghanIkRta lokanA eka prataranA aMgulanA asaMkhyAtamA bhAgamAM rahela pradeza pramANa jeTalA aha thAya teTalA paryApta bAdara pratyeka vanaspatikAya jIve che. paryApta bAdara pRthvIkAya tathA paryApta bAdara akhAyanuM pramANa paNa teTaluM ja che paraMtu eka ekathI anukrame asaMkhyAtaguNa che. aMzulanA asaMkhyAtamAM bhAganA asaMkhyAta bheda hevAthI tema mAnavAmAM kaI virodha nathI. AvalikAnA samaya pramANa saMkhyAno varga karI tene kaMIka nyUna AvalikAnA samaya pramANa saMkhyA sAthe guNatAM jeTalI saMkhyA Ave teTalA paryApta bAdara teukAya che che.
Page #288
--------------------------------------------------------------------------
________________ 54 paMcamaha-dvitIyadvAra vanItalAkanA saMkhyAtamA bhAgamAM rahela prataranA pradeza rAzi pramANe paryApta bAdara vAyukAya jIve che. pRthvIkAyAdi A cArenA zeSa traNa traNa prakAranA jIvaleda ane atharyApta bAdara pratyeka vanaspatikAya che asaMkhya lekAkAza pradezazazi pramANu=asaMkhyAtA che. temAM paNa vizeSathI vicArIe to pUrve kahevA pramANuvALA hovAthI paryApta bAdara pRthvIkAya pitAnA zeSa traNa bhedanI apekSAe ala5 te thakI aparyApta bAdara pRthvIkAya asaMkhyAtaguNa te thakI aparyApta sUkSama pRthvIkAya asaMkhyAtaguNa ane tenAthI paryApta sUkSama pRthvIkAya saMkhyAtaguNa che. eja rIte akAya, teukAya, vAyukAya taNA pratyeka vanaspatikAmAM paNa samajI levuM, aMgulanA saMkhyAtamA bhAgamAM rahela pradezavaDe bhAgatAM ghanIkata lekanA eka pratanA jeTalA khaDe thAya teTalA paryApta beIndriya, indriya, caundriya ane asaMsi-paMcendriya e pratyeka jIve che. chatAM aMgulane saMkhyAmAM bhAga saMkhyAta bheTavALo hovAthI tenuM paraspara aha5mahatva A pramANe che pathasa caurindriya sarvathI alpa, tethakI paryApta asaMpicendriya vizeSAdhika, tethI paryApta beIndriya vizeSAdhika ane te thakI paryApta teIndriya vizeSAdhika che. azulanA asaMkhyAtamA bhAgamAM rahela pradezarAzivaDe ghanIkRta lokanA eka pratarane bhAgatAM jeTalA khaDA thAya teTalA aparyApta vikalendriya ane aparyApta azi-paMcendriya che che, chatAM aparyApta asaMsi paMcendriyathI aparyApta carverindriya, Indriya ane beIndriya jI anukrame vizeSAdhika che. aMgulamAtra sUciNimAM rahela AkAza pradezanI saMkhyAne pitAnA vargamULa sAthe guNatAM je asaMkhyAta saMkhyA Ave te asaMkhyAtI zreNionA kula jeTalA AkAza pradeza che teTalA prathama nakanA nAke che. bIjIthI sAtamI sudhInA dareka narakanA nArake eka sapta rajaju pramANa zreNinA asaMkhya khAtamA bhAgamAM jeTalA AkAza praveze che teTalA hoya che. paraMtu bIjIthI pachI pachInI narakamAM zreNine asaMkhyAta bhAga asaMkhyaguNa hIna samaje. kAraNa ke--atyaMta utkaTa pApa karanArA kUrakama sAtamI narakamAM jAya che ane tevA cha zeThA ja hoya che, mATe sAtamI narakamAM jIvo savathI thayA che. tenAthI hIna hIna pApa karanArA anukrame chaThThI Adi narakamAM jAya che ane tevA jIvonI saMkhyA asaMvyAtaguNa kahI che mATe sAtamIthI prathama naraka sudhInA jI anukrame kekathI asaMkhyAtaguNA che. atyata rakamI pApI jI kRSNapAkSika kahevAya che, tene dezanAdhapudagalaparAvartanathI adhika saMsAra bAkI hoya che. tevA ja ghaNA che ane teo tathAsavabhAve ja game te gatimAM dakSiNadizAmAM vadhAre utpanna thAya che. ane jeone dezonA pudagalaparAvartana
Page #289
--------------------------------------------------------------------------
________________ sArasa praha agara tethI nyUna saMsAra zeSa hoya te che zulapAkSika kahevAya che. tevA cha thoDA ja &ya che ane te che tathAsavabhAve ja keIpaNa gatimAM prAyaH pUrva, pazcima ane uttara dizAmAM ja utpana thAya che mATe dareka narakamAM A traNe dizAnA nArake karatAM eka dakSiNadizAnA nArake asaMkhyAtaguNa hoya che. agalamamANa sazcizimAM rahela AkAzapradezanA pahelA ane bIjA vargamULane guNAkAra karatAM je saMkhyA Ave te asaMkhya saMkhyA pramANu sAtarAjanI zreNienA jeTalA AkAzapradeza che teTalA kula bhavanapati deva che, vaLI asurakumArAdi daze nikAyanA devA paNa teTalA ja che. paraMtu te kula bhavanapationI saMkhyAthI saMkhyAtaguNa hIna che. ghanIkRtakanA eka prataranA saMkhyAta jana suciNi pramANa jeTalA khaDA thAya teTalA sarva vyatA ane vyataranA ekeka nikAyanA de che paraMtu sarva vyaMtara karatA te saMkhyAguNa hIna che. ghanIkRtalakanA eka prataranA basa chappana aMzula sUcizreNi pramANa jeTalA khaDe thAya teTalA kula tiSa de che. dareka nikAyamAM deve karatAM devIo batrIzaguNI ane navIza adhika che. aMzula pramANa ciNimAM rahela AkAzapradezanA bIjA ane trIjA varga mULane guNAkAra karavAthI je asaMkhyAta saMkhyA Ave te asaMkhya saMkhyA pramANe sAtAjanI sUci zreNionA AkAzapradeza pramANa pahelA-bIjA devakanA de che. tyAM bIjA devalokanA devethI pahelA devalokanA devo saMkhyAtaguNa che. sanakumArathI sahastrAra sudhInA dareka kalpanA devo sAtarAjanI eka zreNinA asaMkhyAtamAM bhAge rahela AkAzapradeza pramANa asaMkhya che. paNa trIjAthI upara uparanA kapamA devo anume asaMkhyAtamA bhAga pramANa che. Anataka5thI anuttara sudhInA dareka deve kSetra pApamanA asaMkhyAtamA bhAgamAM rahela asaMkhya AkAzapradeza pramANu che ane upara-uparanA anukrame saMkhyAtaguNa hIna-hIna che, paraMtu sarvArthasiddha mahAvimAnamAM saMkhyAtA ja hoya che. upara-uparanA kampAmAM vimAnonI saMkhyA jUna nyUna hovAthI ane adhikAdhika dAnAdika puNya karanArA jIve jagatamAM ahapa hovAthI ane tevA ja uttarottara upara-uparanA devAmAM utpanna thatA hevAthI upara-uparanA deve hIna-hIna hoya che. aMzula pramANa suciNimAM rahela pradezarAzinA prathama vargamULanA asaMkhyAtamA bhAgamAM je saMsthA Ave te saMkhyA pramANa asaMkhyAtI sAtarAjanI zreNionA jeTalA AkAzapradeza che teTalA paikriyalabdhisaMpana paryApta saMsa-pacendriya tirtha che. gaja ane saMmami ema manuSya be prakAre che. vaLI paryApta, ane aparyAptanA
Page #290
--------------------------------------------------------------------------
________________ 256 ww bhedathI garbhaja manuSya be prakAre che. tyAM aparyApta gabha ja ane aparyApta saMmUkia manuSyA kyAreka jagatamAM DAya che ane kayAreka nathI paNa hAtA. tethI te ane prakAranA manuSya jyAre na haiAya tyAre paNa jaghanyathI paryApta garbhaja manuSyA pAMcamA ane chaThThA varganA jINA kAra karavAthI je saMkhyA Ave teTalA arthAt 29 aka pramANu che. athavA trIjA yamala puttuthI uparanI ane cAthA thamalapatanI nIcenI sakhyA pramANe che, athavA ekanI sakhyAne anukrame chantuvAra dviguNu dviguNu tAM je sakhyA Ave teTalA che, eTale ke manuSyanI 29 akanI je jadhanya sakhyA che tene chantuvAra badhI adhI kaztAM ekanI sakhyA Ave. paracA mAnadvatIyadvAra vikSita sakhyAne teja sakhyA sAthe zatrutAM je sakhyA Ave te vaga kahevAya che, ekane eka guNatAM eka ja Ave mATe tene vaLa kahevAya nahi, ene ee zuSutAM cAra thAya mATe cAra e prathama varga kahevAya. e e varganI sakhyAne eka thamalapaddha kahevAya che. tethI cha vaganI sakhyA traNa yamalapaDhavALI ane aATha vaganI saMkhyA cAra yamalapattuvALI kahevAya, paNa ahiM chaThThA varSoMnA pAMcamA varga sAthe zuzuAkAra karela hAvAthI traNu yamalapada uparanI sakhyA kahI che. je vaganA je vaga sAthe guNAkAra karIe ane tethI je sakhyA Ave temAM te banne vanA chedanakA Ave che, chaThThA vamAM 64, ane pAMcamA varSoMmAM 32 chedana heAvAthI kula hRda chedanaka pramANu A sakhyA kahevAya che. khedanaka eTale vikSita saMkhyAne adhI ahIM karavI te. upara jaNAvela traNe prakAranA manuSya jagatamAM jyAre vadhAremAM vadhAre heAya tyAre kALathI asa khyAtI utsarpiNI avasarpiNInA samayeA pramANa ane kSetrathI aMgulamAtra cimazimAM rahela pradezazazinA pahelA ane trIjA vaga mULanA guNAkAra karatAM jeTalA pradeza Ave teTalA teTalA pradeza pramANa sAta rAjanI eka zreNinA jeTalA kha'Da thAya tethI eka manuSya Acho che. mithyArthio anata leAkAkAza pradeza pramANu che. sAsvAdanAdi cAra guNasthAnakavALA jIvA pratyeka kSetrapalyApamanA asaMkhyAtamA bhAgamAM rahela pradezazazi pramANa, asa`khyAtA che, temAM sAsvAdana ane mizraguNusthAnake koI vakhata jIvA nathI paNa hAtA, jyAre DAya che tyAre jAnyathI eka, be yAvat utkRSTathI kahela sakhyA pramANa hoya che. ceAthA, pAMcamA guNusthAnakavALA jIvA kAyama hAya che. vaLI jaghanyathI temaja utkRSTathI paNa kahela sakhyA pramANu ja hoya che. chatAM jaghanyathI utkRSTa asakhya guhyu che. ahi' sAmAnyathI cAretu' pramANu samAna batAvela hAvA chatAM jyAre dareka guNusthAnake utkRSTapaNe jIvA hoya tyAre pAMcamA gurusthAnakavALA thADA ane tethI bIjA, trIjA tathA ceAthA guNusthAnakavALA jIvA anukrame asaMkhyAtaguNa hAya che. pramattasaMyata jaghanyathI mane utkRSTathI be hajArathI navahajAra krADha ane apramattasayata tethI ghaNI ja ochI saMkhyAmAM hAya che.
Page #291
--------------------------------------------------------------------------
________________ sArasa 257 upazamaNi saMbaMdhI ATha nava, daza e traNa temaja upazAntamAha A cAramAM kaI paNa guNasthAnake eka samayamAM eka sAthe praveza karanAra che vadhumAM vadhu cApana ane AgaLa-pAchaLa praveza karela upazamaNimAM vartanAra kula jIvo saMkhyAtA hoya che. prazna - aMtamuhUrtamAM asaMkhyAtA samaye thAya che, te aMtarmuhUrtanA kALa pramANa upazamazreNimAM prati samaye eka jIva praveza kare te paNa asaMkhyAtA cho heI zake te ahiM saMkhyAtA ja kema kahyA ? uttaraH- upazamaNimAM pratisamaye cha praveza karatA nathI, kaI kaI samaye ja praveza kare che mATe saMkhyAtA ja cha heya prazna:- pratisamaye praveza karatA nathI paNa kaI kaI samaye ja kare che e kema bhaNI zakAya ? uttara - paryApta garbhaja manuSya ja saMkhyAtA che vaLI temAM saMte te keTisahasapRthatA ja hoya che ane te kaI badhA upazamaNi karatA nathI. mATe ja pratisamaye praveza karatA nathI ema samajAya che. AgaLa kSapakazreNimA paNa A pramANe ja samajavuM. sapakaNigata Aha, nava, daza tathA kSINameha ane ayogI A pAMcamAMthI kaMIpaNa. ceka guNasthAnake eka samaye praveza karanAra cha ekathI mAMDI ekaso ATha sudhI hoya che ane AgaLa-pAchaLa praveza karela saMpUrNa zapakaNimAM ane agi-guNasthAnake vivakSita samaye saMkhyAtA ja hoya che. sogikevalI jaghanyathI be kreDa ane utkRSTathI navakreDa heya che. u) jeTalI jagyAne vyApta karI je cha rahA heya teTalI jagyA te jIvanuM kSetra kahevAya. sarva aparyApta ane paryApta pRthvIkAya vagere pAMca sakSama ekendriye saMpUrNa lekamAM ane aparyApta-paryApta bAdara vAyukAya meruparvatanA madhyabhAga jevA atyaMta gIca avayavavALA lekanA asaMkhyAtamA bhAgane choDI lekanA asaMkhyAtA bhAgamAM temaja bAkI rahela aparyApta-paryApta bAdara ekendriya vagere bAra prakAranA cha lekanA amuka niyata sthAne ja hovAthI lekanA asaMkhyAtamA bhAgamAM che. ahiM gAthAmAM mAtra sUkama ekendriya sarva lekamAM che ema na kahetAM aparyApta sukama ane api zabdathI paryApta sakSama grahaNa karela che, tenuM kAraNa paryApta sUkSama chanI apa1 kSAe aparyApta sUma saMkhyAtaguNa hIna hovA chatAM saMpUrNa lekamAM rahela che te artha te jaNAvavA mATe che. mithyASTie saMpUrNa lokamAM, kevali-samuddaghAtamAM cothA samaye saga-kevalIe * sapUDhamAM ane sAravAdanAdi zeSa bAra guNasthAnakavALA jIve lekanA asaMkhyAtamA
Page #292
--------------------------------------------------------------------------
________________ 258 paMcamaha-dvitIyakAra bhAgamAM che, kAraNuMke mizra vagere agiyAra guNasthAnake saMpattimAM ja hoya che ane sAravAhana guNasthAnaka aparyApta Adara keTalAka ekendriya vagerene paNa heya che chatAM te lokanA asaMkhyAtamA bhAgamAM ja levAthI sAsvAdanAdi lekanA asaMkhyAtamA bhAgamAM ja che. ahiM kevali-samaghAtamAM cothA samaye sAgi kevalio saMpUrNa lakavyApI hoya che ema kahyuM, tethI samudaghAtanA prasaMgathI tenuM svarUpa kahe che. vedanAdi sAthe tanmaya thavA pUrvaka kAlAntare bhegavavA cagya ghaNAM karmone udayAlakAmAM lAvI kSaya kare te samudaghAta, te (1) vedanA, (2) kaSAya, (3) mAraNa, () vekriya, (5) taijasa, (6) AhAraka ane (7) kevali ema sAta prakAre che. (1) jemAM vedanAthI vyAkuLa thayela chava pitAnA keTalAka Atmapradezane zarIra bahAra kADhI vadana, udara vagerenA pilANa bhAgane ane sakaLa AdinA AMtazaene pUrI laMbAIpahoLAIthI svazarIra pramANa kSetrane vyApta karI atimuhUtakALamAM kAlAntare bhegavavA gya ghaNuM asAtavedanIya karma pudagalane nAza kare te vedanA samuphaghAta. (2) eja rIte jemAM ghaNAM cAritra mohanIya karmanAM pudagalene kSaya kare te kaSAya samughAta. (3) jemAM aMtamuhUrta Ayu zeSa rahe chate zarIramAMthI pitAnA Atmapradezane bahAra kADhI jADAI-pahoLAIthI sva-zarIra pramANu ane laMbAIthI utpattikSetra sudhI tene daMDa banAvI aMtamuhUtakALamAM AyuSyakarmanAM ghaNuM pudagalene nAza kare te-mAraNa samudAta (4) jemAM vaikriyazarIranA prAraMbhakALe pitAnA keTalAka Atmapradezane zarIramAMthI bahAra kADhI jADAI-pahoLAIthI vazarIra pramANa ane laMbAIthI saMkhyAta jana pramANa chavaprade zino daMDa banAvI pUrve upArjana karela vaikriya zarIranAmakarmanAM ghaNAM kamapudagalAne nAza kare tevaikriya samuhuvAta. (5) te ja pramANe jemAM nigraha ane anugraha hetuthI anukrame teolezyA ane zItaleyA mukavA mATe pUrve upArjana karela ghaNAM tejasa nAmakarmanA pudagalano kSaya kare tene tejasa samudaghAta. (6) eja pramANe jemAM AhArakanA prAraMbhakALe pUrve upArjana karela AhAraka zarIra nAmakarmanAM ghaNAM pudagalane kSaya kare te-AhAraka samudaghAta. (7) AyuSya karatAM adhika hoya tevAM vedanIyAdi karmone AyuSyanI samAna karavA mATe aMtamuhUra AyuSya bAkI rahe chate sagI kevali bhagavata je samudaghAta kare te kevali samughAta kevali samuhughAtane kALa ATha samayane che. zeSa chae samududhAtane pratyekane kALa antarmuhUrta che.
Page #293
--------------------------------------------------------------------------
________________ sAsagraha 59 prathamanA traNa samughAre upaga vinA ane zeSa cAra samudaghAte upayoga pUrvaka thAya che. manuSyamAM sAta, damAM tathA vaikriya ane te lezyAlabdhisaMpanna saMpiniya tine pahelA pAMca, vaikriyalabdhi saMpanna vAyukAya tathA nArakamAM pahelA cAra ane zeSa vicAmAM prathamanA traNa samudaghAta hoya che. (4) cha jeTalA kSetrane sparza kare te sapanA . sarva aparyApta tathA paryApta sUkSama ekendriya saMpUrNa lekamAM rahela hovAthI teone svAbhAvika caudarAjanI spanA hoya che. zeSa bAra prakAranA cha lokanA asaMkhyAtamA bhAgamAM ja rahetA hovAthI teone maraNa samudaghATavaDe ane temanA keTalAka ane parabhavamAM jatAM RjuzreNivake paNa caudarAja rUpa saMpUrNa jagatanI sparzanA hoya che, mithyASTione temaja kevali samudaghAtamAM cothA samaye sogikevalione caudarAjanI, mizradaSTi tathA avirati samyagadaSTine ATha rAjanI, sAsvAdana samyagRSTine bAra rAjanI, dezaviratine cha rAjanI, pramatta, apramatta, upazamaNi-aMtargata apUrvakaraNAdi traNa tathA upazAna moha temaja agikevali guNasthAnakavALAone sAta rajanI parzanA hoya che. sapakagita apUrvakaraNAdi traNa tathA kSINameha guNasthAnakavALAone eka rAjanA asaMthAtamA bhAganI sparzanA hoya che. mizraSTi athavA avirati samyagdaSTi sahasAra kalpavAsI keIpaNa deva avadhijJAnathI jANIne pUrvAvanA nehathI yA verathI trIjI naraka sudhI jAya tyAre sAtarAjanI parNanA thAya ane te ja samaye pUrvanA snehathI bhavanapatithI sahastrAra sudhInA uparokta guNasthAnake vattatA kaI devane azrutadeva pitAnA devalokamA laI jAya tyAre upara eka rAja vadhe mATe kula ATha rAjanI sparzanA thAya. athavA acuta devakane deva bhavanapatine bAramA devalokamAM laI jAya tyAre cha rAjanI ane te ja samaye anya koI sahastrArane deva trIjI narakamAM jAya tyAre nIce be rAja adhika thAya ema ATha rAjanI sparzana thAya. avirati samyagdaSTi pitAnuM guNasthAnaka laI nIce narakamAM jatA na hovAthI maraNanI apekSAe tiSThalekamAMthI anuttaravimAnamAM jatAM athavA tyAMthI manuSyamAM AvatAM sAtarAjanI ja sparzana thAya che. kamathanA mate bhAyika samyaphava sahita chava trIjI narakamRthvImAM utpanna thAya che mATe tiSThalekamAMthI trIjI narakamAM jatAM agara tyAMthI tiracholekamAM AvatAM be rAja ane manuSyamAMthI anuttaramAM jatAM-AvatAM sAtarAja ema matAntare kula navarAjanI sparzana
Page #294
--------------------------------------------------------------------------
________________ pathasa graha nahatIyadvAra bhagavatIjI cyAdi sUtranA abhiprAye kSaye pathama sa sahita chatra chaThThI narakamAM utpanna thAya che tethI tioleAkamAMthI chaThThI narakamAM jatAM agara tyAMthI AvatA pAMca rAja ane tirthrolekamAMthI anuttavimAnamAM jatAM agara AvatAM sAta rAja ema avirati sabhyasRSTine bAra rAnI pazu sparzItA ghaTe che. 360 chaThThI narakamAMthI sAsvAdana guNusthAnaka laIne tioNlekamAM manuSya ke tiya'capaNe utpanna thatAM pAMca rAja ane te ja samaye sAsvAdana guNusthAnake rahela kaMI paNa jIva ughna lekanA aMte niSkuTAmAM utpanna thAya tethI sAta rAja ema sAnnAdana guNusthAnakavALAone mAra rAjanI sparzanA heAya che. ghaNu karIne sAsvAdana guNusthAnaka laI jIve upara ja jAya che paraMtu nIce jatA nathI mATe bAra rAjathI adhika sparzanA thatI nathI. upazamazreNigata pU karaNAdi traNa guNusthAnakavALa! temaja upazAMtamAha apramatta tathA apramattAbhimukha pramattane mAraNAntika samrudhAtavaDe athavA mRtyusamaye ilikAgatie Rju zreNivaDe sarvArthasiddha vimAnamAM jatAM srAtarAjanI spardhAnA hAya che. marasamaye kaMdukagati ane ilikAgati ema be prakAre gati hoya che. temAM RjIzreNimAM ilikAgati ja hAya che. dezavirati manuSyane mAraNAntika samuddAtavaDe athavA maraNAnta samaye zrRjIzreNivaDe mAramA devalAka jatAM cha rAjanI svanA hoya che. (5) kALa traNa prakAre (1) eka bhavanuM AyuSpa te bhasthitikALa (2) marIne vAraMvAra pRthvIkAryA vivakSita tenI te ja kAyamAM utpanna thatAM je kALa thAya te kAyasthitikALa, ane (3) DhAryapaNu vikSita jIsthAne eka jIna jeTaleA samaya rahe te guNusthAnaka kALa, (1) sUkSma ekendriyAdi sAte paryApta temaja paryApta sUkSma ekendriya e ATha prakA 2nA jIvAtA jAnya temaja utkRSTa e banne prakAre bhatrasthitikALa atarmuhUtta pramANu che. paraMtu jadhanya kALa karatAM utkRSTakALa vadhu samajave. paryApta bAdara ekendriya vagere zeSa cha prakAranA jIvenA jaghanya bhavasthitikALa aMta suhRtta che ane utkRSTathI po~pta bAdara pRthvIkAyanA khAvIza hajAra varSa, akhAyanA sAta hajAra varSa, te kAyane trajhu aherAtra, vAyukAyane traNa hajAra varSa, pratyeka vanaspatikAyane daza hajAra varSa ane sAdhAraNa vanaspatikAyanA atarmuhUtta tathA sAmAnyathI paryApta Adara ekendriyane pRthvIkAyanI apekSAe AvIza hajAra varSAM bhasthitikALa che. paryAma eindriyanA Ara varSe, tendriyanA ogaNapacAza divasa, ca'rindriyanA cha mAsa, paryAsa asajJipacendriya sthalacaranA ceArAzI hajAra varSa, khecarane khattera hajAra varSa urapazminA trepana hajAra varSa, bhUjarisanA ettAlIsa hajAra varSa ane jalacaranA pUrva DhATha varSe utkRSTathI bhasthitikALa che.
Page #295
--------------------------------------------------------------------------
________________ saha 262 paryApta gaja jalacara, uraparisa ane bhUjaparisarSa pUrvaDa varSa, becarane palyopamane asaMkhyAta bhAga temaja catuSpada tiryaMcane tathA garbhaja manuSyane traNa 1pama utkRSTathI bhavasthiti kALa che. sAte narakanA nArakena jaghanyathI anukrame daza hajAra varSa, eka sAgaropama, traNa, sAta, daza, sattara ane bAvIza sAgarepama ane utkRSTathI anukrame eka, traNa, sAta, daza sattara, AvIza ane tetrIsa sAgarepama bhavasthitikALa che. asukumArane jaghanya daza hajAra varSa ane utkRSTa sAdhika sAgarepama, nAgakumAdi zeSa nava bhavanapatine jaghanyathI daza hajAra varSa ane utkRSTathI dezanA be palyopama, vyatara ane vANavyatarane jaghanyathI daza hajAra varSa ane ulluthI eka palepama bhavasthitikALa che. candrAdi prathamanA cAra jajotiSane jaghanya palyopamane ce bhAga ane utkRSathI anu. kame eka lAkha varSa adhika eka palepama, eka hajAra varSa adhika eka palapama, eka palyopama, adhapatye pama ane tArAone jaghanyathI palyopamane AThamA bhAga ane utkRSTathI palyopamane ce bhAga bhavasthitikALa che. saudharmamAM jaghanya eka palepama ane utkRSTa be sAgarepama, IzAnamAM jaghanya sAdhika palyopama ane utkRSTa sAdhika be sAgarepama, sanakumAramAM jaghanya be ane utkRSTa sAta sAgarepama, mahendramAM jaghanya sAdhika che ane utkRSTa sAta sAgarepama, brahmakamAM jaghanya sAta ane utkRSTa daza sAgarepama, lAntakamAM jaghanya daza ane utkRSTa cauda sAgarepama, mahAzukamAM jaghanya cauda ane utkRSTa sAra sAgaropama, sahastrAramAM jaghanya sattara ane utkRSTa aDhAra sAgaropama bhAvasthitikALa che. AnatAdi cAra devalokamAM ane nava veyakamAM anukrame eka eka sAgaropamanI vRddhi che, eTale navamI veyakamAM jaghanya trIza ane utkRSTa ekatrIza sAgaropama bhavasthitikALa che. vijaLyAdi cAra anuttaramAM jaghanya ekatrIza ane utkRSTa tetrIza sAgaropama temaja savasiddhamAM ajaghanyA tetrIza sAgaropama bhavasthitikALa che. eka jIva AzrayI guNasthAnaka kALaHmithyAtva guNasthAnakane abhavya tathA jAtibhavyanI apekSAe anAdi anaMta, mokSagAmI jagyanI apekSAe anAdirAMta ane samyakatvathI patitanI apekSAe sAdi sAMta ema traNa prakAre kALa che. tyAM sAdi-sAna mithyASine jaghanyathI aMtamuhUrva ane utkRSTathIsaronA pudagalaparAvartana kALa che. ahiM prasarAthI pudagalaparAvarta svarUpa kahe che.
Page #296
--------------------------------------------------------------------------
________________ rakAra paMcamaha-dvitIyahAra pagalaparAvartana (1) dravya (2) kSetra (3) kALa tathA (5) bhAvanA bhedathI cAra prakAre che. vaLI te darekanA (1) suhama ane (2) bAdara ema be be prakAra che. (1) dArikAdi keIpaNa zarIramAM rahela chava saMsAramAM paribhramaNa karatAM jeTalA kALe jagatamAM rahela sarva pudgalene AhAraka vinA audArikAdi sAta paNe pariNamAvIne cheDe teTalA kALa pramANa bAdara dravya puhUgala parAvartana che ane koI eka jIva jagatamAM rahelA sarva pudagalene jeTalA kALe AhAraka vinA aurikAdi sAtamAMthI koI eka paNe pariNamAvIne cheDe teTalA kALa pramANa sUkama dravya pudagala parAvartana che. (2) eka jIva cauda rAjalakanA sarva pradezane jeTalA kALe jema tema maraNuvake sparza kare teTalA kALa pramANa bAdara kSetra puddagalaparAvartana ane jeTalA kALe sarva leka pradezane kramazaH maraNavaDe sparza kare teTalA kALa pramANa sUkSama kSetra pudagala parAvartana - je ke jIvanI avagAhanA jaghanyathI paNa asaMkhya AkAza pradeza pramANa che tethI eka pradezamAM maraNa saMbhavatuM nathI chatAM mRtyu pAmanAra jIvavaDe saparza karAyela prathama AkAzapradezanI maryAdA karI eka eka AkAzapradeza kahela che ethI keI virodha nathI. (3) eka jIva utsarpiNa ane avasarpikALanA sarva samane jeTalA kALe jema tema maraNavaDe sparze teTalA kALa pramANa bAdara kALa pudgala parAvartana ane te ja bane kALanA sava samane jeTalA kALe kamazI maraNava spaze teTalA kALa pramANu sUkSama kALa pula parAvartana, (4) anubhAga baMdhanA kAraNabhUta jaghanyathI utkRSTa sudhInA taratamatAvALA asaMkhya leka pramANu adhyavasAya che-te sarva rasabaMdhanA adhyavasAyane saMsAramAM paribhramaNa karate kaI paNa eka jIva jema tema maraNavaDa jeTalA kALe sparza kare teTalA kALa pramANa bAdara bhAva pudagala parAvarta ane te ja rasabaMdhanA adhyavasAyane kramazaH maraNavaDa jeTalA kALe sparza kare teTalA kALa pramANa sUkSama bhAva mugalaparAvartana kALa che. kSetrAdi traNa prakAranA pudagalanuM parAvartana na hovA chatAM dravya pudugala parAvartananI jema A traNa pudagalaparAvartanamAM paNa anaMta utsarpiNI-avasarpiNI rUpa kALa ghaTe che mATe pravRttinimattathI ga" Adi zabdanI jema A kSetrAdi traNane pudagala parAvartana kahevAya che. temaja dravyAdi cAre prakAranAM bAdara pudagala pAvane kaI paNa upayogamAM AvatAM nathI chatAM tenuM kavarUpa samajavAthI sUmanuM svarUpa sArI rIte samajI zakAya mATe ja bAdaranI prarUpaNa karI che. sAravAdana guNasthAnakane jaghanyathI eka samaya ane utkRSTathI cha AvalikA kALa che. mizra tathA upazama samyakatvane kALa jaghanya tathA uSathI ema banne prakAre atamuhUta kALa che, paraMtu jaghanyathI utkRSTha aMtarmuhu moTuM jANavuM
Page #297
--------------------------------------------------------------------------
________________ sAha sAyika samyuNine kALa sAdi anaMta che, kSayopazama avirati samyagdaSTi guNasthAna kane kALa jaghanyathI aMtamuhUrva ane utkRSTathI sAdhika tetrIsa sAgarapama che. dezavirati guNasthAnakano kALa jaghanyathI aMtamuhUrva ane utkRSTathI sASika AThavarSa jUna pUrvakoDa varSa che. A guNasthAnaka prApta karyA pachI ahiM jaghanyathI paNa atimuhUrta rahIne ja anya guNasthAnake jaI zake che mATe tethI eche kALa saMbhavI zakatuM nathI. pUDathI adhika AyuvALA cha tathAsvabhAve ja dezavirati ke sarvavirati prApta karI zakatA nathI. mATe pUrvaDa varSanA AyuvALe ke manuSya sAdhika sAta mAsa gArbhamAM rahI jagyA pachI AThavaNe dezavirati athavA sarvavirati grahaNa karI zake paNa te pahelAM nahi, mATe utkRSTathI teTale kALa kaho che. jo ke sUtramAM vajasvAmie bhAvacAritra svIkAryonI hakIkata maLe che paNa te kavacita hovAthI athavA AzcaryarUpa hevAthI ahiM koI vizeSa nathI. pramatta, apramatta temaja upazamazreNigata apUrvakaraNAdi traNa ane upazAnta maha guNa sthAnakane jaghanyathI eka samaya ane utkathI aMtamuhUrta pramANu kALa che. A chae guNasthAnakane eka samaya pramANa jaghanya kALa maraNanI apekSAe ja ghaTe che. maraNavinA A koIpaNa guNasthAne aMtamuhUrta rahIne ja pachI anya guNasthAnake jAya. pramatta ane apramatta A banne guNasthAnakane sAthe maLI jaghanyathI aMtamuhUrta ane ubhulathI dezaviratinI jema dezanA pUrva varSa pramANu kALa che. kSapakazreNigata apUrvakaraNAdi traNa guNasthAnaka temaja kSINameha guNasthAnakane ajavachuTa eTale ke eka sakhe aMtamuhUta kALa che ane agi guNasthAnakane pAMca havAkSaranA uccAra pramANa ajaghanya aMtarmuhUrta kALa che. savili guNasthAnakane dezaviratinI jema jaghanyathI aMtamuhUta ane utkRSTathI dezenapUvaDA pramANa kALa che. aMtamuhUrta AyuSya bAkI hoya tyAre je kevaLajJAna pAme che anakRta kevalI kahevAya che. svakAyarithatikALa paryApta-aparyApta temaja pRthvIkAyAdinI vivakSA vinA ekendrionI svakAsthiti kALathI anaMtA hajAre sAgarepama pramANa ane kSetrathI AvalikAnA asaMkhyAtamA bhAgamAM rahela samaya tulya asaMkhya pudagala parAvartana pramANa che. sAmAnyathI pRthvIkAyanI kAyasthiti asaMkhya utsarpiNI avasarpiNuM pramANa ane ethI asaMkhya lokAkAza pradeza pramANa che.
Page #298
--------------------------------------------------------------------------
________________ pacara graha dvitIyAra aSkAya, teukAya, vAyukAya ane pratyeka vanaspatikAyanI svakAsthiti paNa pRthvIkAyanI kAyasthiti pramANa che. vanaspatikAyanI kAyasthiti anaMta utsarpiNI-avasarpiNI pramANa ane kSetrathI AvalikAnA asaMkhyAtamA bhAgamAM rahela samaya pramANa asaMkhya pudagala pAvartananI che. trasakAyanI vikAyasthiti keTalAMka varSe adhika be hajAra sAgaropama pramANa ane pa. jiyanI keTalAka varSo adhika eka hajAra sAgaropama pramANa che. paryApta manuSya ane paryApta saMgni paMcendriya tiyAnI ravaThAyasthiti saMkhyAta varSanA AyunI apekSAe sAta bhava pramANa ane yugalikamAM javAnI apekSAe AThabhava pramANa che. te AThe bhavane kALa sAta pUrvaDa ane traNa palyopama che. labdhi aparyApta manuSya kAyama mATe jagatamAM hetA nathI athavuM keI vakhata nathI paNa hatA. jayAre satata virahavinA hoya che tyAre pApamanA asaMkhyAtamA bhAga pramANa kALa sudhI hoya che, pachI avazya viraha paDe che. eka aparyApta manuSyanI kAyasthiti ukRSTathI aMtamuhUrta che. upara jaNAvela dareka jInI jaghanya svakAsthiti aMtamuhUrta pramANa che. puruSanI ane saMpattinI jaghanya kAyasthiti aMtamuhuta ane utkRSTa kAyasthiti keTalAka varSo sahita sAgarepama zatapRthaka pramANa che. AvedanI ane napuMsakavedanI jaghanya svakAyasthiti eka samayanI che ane te bhAvanI apekSAe saMbhave che. strIvede agara napuMsakavede upazamaNi mAMDanAra keI paNa jIva adaka thaI agiyAra mAthI paDatAM navamA guNasthAnake punaH strIveda ke napuMsakavedane eka samaya pramANa anubhava karI AyuSya kSaye anuttara vimAnamAM ja jAya, tyAM puruSavedane ja udaya hoya che tethI jaghanyakALa eka samaya ghaTe che, paNa puruSavedane A rIte eka samaya ghaTatuM nathI. traNe vedanI utkRSTa savakAyasthitimAM dravyanI apekSA che. jIvedanI utkRSTa kAyasthiti prathama mate pUrvaDa pRthaphava adhika eka daza palyopama, bIjA mate pUrvaka pRthakatva adhika aDhAra pApama, trIjA mate pUvaDa pRthakva adhika cauda palyopama, cothA mate pUrvaka pRthakSatva adhika so pApama, pAMcamA mate pUrva deha pRthakatva adhika palyopama pRthaphatava pramANa che. ghaNA AcArya bhagavatee AmAMnA cethA matane ravIkAra karela hovAthI A graMthamAM paNa mULakAre te grahaNa karela che. pUvakreDa varSathI eka samaya paNa adhika AyuSya hoya te AyuSya asaMkhyAta varSanuM
Page #299
--------------------------------------------------------------------------
________________ sAragraha 263 gaNAya ane te asaMkhyAta varSanA AyuSyavALA yugalika kALa karIne potAnA AyuSya samAna AyuSyavALA agara tethI nyUna AyuSyavALA devamAM ja jAya che, paraMtu pitAnA AyuSyathI. adhika AyuSyavALA devAmAM jatA nathI. devo kALa karI saMkhyAtavarSanA AyuSyavALAmAM ja jAya che, paNa yugalikamAM jatA nathI. napusakavedanI utkRSTa svakAsthiti kALathI atI utsarpiNI-avasarpiNI ane kSetrathI AvalikAnA asaMkhyAtamA bhAganA samaya pramANa asaMkhya pugala parAvartananI che. A napusakavedanI vakAyasthiti sAMvyavahArika jInI apekSAe che. asAMvyavahArika cha AzrayI keTalAkanI anAdi anaMta ane keTalAkanI anAdisAna hoya che. anAdi sUma nigadamAMthI je cha haju bahAra AvyA ja nathI te asAMvyahArika ane je ja anAdi sUkama nigadamAMthI nIkaLI pRthvIkAyAdi anya sthAnemAM utpanna thayA hoya te pharIthI sUkSamanigadamAM jAya te paNa sAMvyavahArika jIvo kahevAya che. sAMvyavahArika jIvarAzimAthI jyAre jeTalA cha mekSamAM jAya tyAre tyAre teTalA ja asAMvyavahArika rAzimAthI sAMvyavahArika rAzimAM Ave che. sAmAnyathI paryApta bAdara ekendriya, paryApta bAdara pRthvIkAya, paryApta bAhara aSkAya, paryApta bAdara vAyukAya ane paryApta bAdara pratyeka vanaspatikAya e darekanI judI judI savakAyasthiti utkathI saMkhyAtA hajAra varSa pramANa ane paryApta bAdara teukAyanI saMkhyAtA rAtri-divasa pramANa che ane jaghanyathI darekanI aMtamuhUra pramANa che. sAmAnyathI beIndriya, teIndriya ane caundriya e traNenI judI judI utkRSTa svAyasthiti saMkhyAtA hajAra varSa, paryApta beIndriyanI saMkhyAtA varSa, paryApta teIndriyanI saMkhyAtA divasa ane paryApta caurindriyanI saMkhyAtA mAsa pramANa che. A darekanI jaghanya rUkAyasthiti aMtamuhUra pramANa che. sava aparyApta, paryApta-aparyApta sUkSama pRthvIkAyAdi cAra tathA paryApta-aparyApta sUkamabAdara sAdhAraNa vanaspatikAya e darekanI alaga alaga kAyasthiti jaghanyathI ane utkrAthI ema banne rIte aMtamuhUrta pramANa che, paraMtu jaghanyathI utkRSTa atimuhu moTuM samajavuM. sAmAnyathI sava bAdaranI temaja sarva bAdara vanarapatikAyanI kAyarithati udbhathI asaMkhyAtI utsarpiNa-avasarpiNI pramANa ane kSetrathI aMgulanA asaMkhyAtamA bhAgamAM rahela asaMkhya AkAza pradeza tulya samaya pramANa ane jaghanyathI aMtamuhUrta pramANa che. AhArapaNAnI niraMtara prApti jaghanyathI vigrahagati saMbadhI aNahArIpaNAnA be samaya jUna kSullakabhava pramANa che, kavacita traNa samaya nyUna sulakabhava pramANa paNa hoya paNa tenI ahi avivaphA lAge che, temaja utkRSTathI kALathakI asaMkhyAtI utsapiNa-avasarpiNa ane kSatrithI aMgulanAM asaMkhyAtamAM bhAgamAM rahela samaya pramANa che. vaLI parabhavamAM jatAM Rja. zreNinI niratara prApti paNa utkRSTathI teTalA ja kALa sudhI hoya che.
Page #300
--------------------------------------------------------------------------
________________ pacasa bahu dvitIyanAra sAmAnyathI khAdara pRthvIkAya, Adara akAya, khAdara teukAya, khAdara vAyukAya, Adara pratyeka vanaspatikAya tathA khAdara sAdhAraNa vanaspatikAyanI pratyekanI alaga alaga utkRSTa svakAyasthiti sIttera kADAkoDI sAgaropama pramANa ane jAnyathI aMtarmuhUtta pramANa che. 66 sUkSma pRthvIkAyAdi cAranI ane sUkSma sAdhAraNa vanaspatikAyanI darekanI judI judI svakAyasthiti utkRSTathI asakhya lAkAkAza pradeza pramANa asakhya utsarpiNI-avasarpiNI ane jadhanyathI aMtarmuhUtta pramANu che. sAmAnyathI sAdhAraNa vanaspatikAya mAtrano utkRSTa svakAyasthiti aDhI pudgalaparAvarttana kALa pramANu ane jAnyathI atarmuhUtta pramANu che, sAsvAdanAdi apruva guNusthAnakAne nira'tarakALa A adhruva ATha guNasthAnA aneka jIvAne AzrayIne paNa jagatamAM kAyama mATe hotA nathI e vAta prathama AvI gaI che, eTale e mATe guNasthAnako jaghanyathI ane utkRSTathI aneka jIvAzrayI niratara jagatamAM keTalA kALa sudhI hAya tenA ahiM vicAra kare che. sAsvAdana ane mizra A be guNasthAnako aneka jIvAzravI utkRSTathI jagatamAM kSetra palyApamanA asakhyAtamA bhAgamAM rahela pradeza rAzi samAna samaya pramANu eTale ke asa khyAtI utsarpiNI--avasarpiNI pramANu kALa sudhI nira'tara hoya che--ane javanyathI sAsvAdana eka samaya ane mizra aMtarmuhUtta kALa sudhI hoya che. upazamazreNui aMtagata apUva karaNAdi traNa ane upazAntamAha NujIsthAnakanA aneka jIvAzrayI nira'tarakALa jagatamAM jaghanyathI eka samaya ane utkRSTathI aMtarmuhUtta che pachI avazya aMtara paDe che. kSapakazreNuigata apUrNAMkaraNAdi traNa, kSINumeha tathA acAgi-guNasthAnakanA anekachavAzrayI nira'tarakALa jaghanyathI tene eka, jIvAzrayI ajaghanyatkRSTa je aMtarmuhUtta kALa che teTalA che ane utkRSTathI temAM sAta samaya adhika che. pachI avazya aMtara paDe che. ahiM kAI yukti jANuvAmAM AvatI nathI, mAtra jinavacana ja pramANu bhUta che. ane jIvAzrayI niratara utpattikALa pRthvIkAyAdi cAra, pratyeka vanaspatikAya tathA sAdhAraNu vanaspatikAya thavA niraMtara pratisamaye utpanna thAya che. aMtara che ja nahi. sAdhAraNa vanaspatikAya sivAya pRthvIkAyAdi dareka pratisamaye asadhdha utpanna thAya che. vaLI pRthvIkAyAkramAMthI sAdhAraNa vanaspatikAyapaNe utpanna thatA jIve paNa pratisamaye asA ja hAya che, para Mtu sAdhAraNa vanaspatikAyamAMthI sAdhAraNa vanaspatikAya svarUpe utpanna thatA jIvA pratisamaya anatA hAya che.
Page #301
--------------------------------------------------------------------------
________________ kAraNa 267 sAmAnyathI trasakAya ane vizeSathI beIndriya, teIndriya, caurindriya, agnicendriya ti , garbha jAti , apratiSThAna narakAsa sivAyanA sAte narakanA nAra, samRmi manuSya, anuttara sivAyanA dareka prakAranA de, samyakatva ane dezavirati cAritra jAnyathI eka samaya ane utkRSTathI AvAlikAnA asaMkhyAtamA bhAvamAM rahela asaMkhya samaya sudhI niratara utpanna thAya che, pachI avazya aMtara paDe che. A dareka jIve tathA samyaphaLa vagere vivakSita eka samayamAM jaghanyathI eka ane utkRSTathI asaMkhyAtA utpanna thAya che. sarvavirati cAritra tathA mekSa cho jaghanyathI eka samaya ane utkRSathI ATha samaya sudhI niraMtara prApta kare che. vivaNita samaye jaghanyathI eka ane utkRSTathI saMkhyAtA che za pAme che. upazAmaka apUrvakaraNadika traNa, upazAnta mAha, garbhaja manuSyapaNuM, apratiSThAna narakAvAsa, anuttara surapaNuM tathA kSapakazreNi jaghanyathI eka samaya ane utkRSTathI saMkhyAtA samaya sudhI niraMtara prApta thAya che. vivaNita samaye jaghanyathI eka ane utkRSTathI sa khAtA cha prApta kare che. kAraNe A sarva bhAve prApta karanAra gaja manuSya ja hoya che ane te utkRSTathI paNa saMkhyAtA ja hoya che. jo ke garbhaja manuSyapaNuM cAre gatinA che ane pratiSThAna nArakAvAsapAzuM gaja tiya cA paNa prApta kare che chatAM te bannemAM saMkhyAtA cha ja hoya che tethI temAM utpanna thanAra che paNa vivakSita samaye saMkhyAtA ja hoya che. pUrva utkaTathI ATha samaya sudhI ekSaprApti niraMtara kahI, tyAM paNa A pramANe viroSatA jANavI. ekathI batrIza sudhInI saMkhyA ja niraMtara ATha samaya sudhI sekSa prApta karI zake, paraMtu je tetrIsathI aDatAlIza, egaNapacAzathI sApha, ekasaThathI bahetera, terathI rAzI, pacAzIthI channu ane sattANuthI ekase be sudhInI saMkhyA je niraMtara mekSa prApta kare te utkRSTathI paNa anukrame sAta, cha, pAMca, cAra, traNa ane be samaya sudhI ja prApta kare, pachI avazya aMtara pahe, je eka traNathI ekaso ATha sudhInI saMkhyA keI paNa eka samaye mokSa prApta kare te bIjA samaye avazya aMtara paDe. te mokSanuM aMtara jAnathI : eka samaya ane utkRSTathI cha mAsanuM hoya che. ataradvAra vivasita bhAvanI prApti pachI pharIthI te ja bhAva jeTalA kALa sudhI prApta na thAya teTale kALa ahiM " aMtara' tarIke kahevAya che. te attara eka jIva AzrayI temaja aneka chavAzrayI paNa hoya che. tyAM prathama utpatti AzrayI tara=viraha kahe che. saMpUrNa sAte narakamAM koI paNa jIva utpanna na thAya te jaghanyathI eka samaya ane
Page #302
--------------------------------------------------------------------------
________________ 268 paMcasaMgraha-dvitIyakAra utkRSTathI bAra muhUrta sudhI na thAya mATe jaghanyathI eka samaya ane utkRSTathI bAra muhUrta pramANu utpatti AzrayI virahakALa che. 2naprabhA Adi pratyeka narakamAM utpatti AzrayI anukrame covIza muhUra, sAta divasa, paMdara divasa, eka mAsa, be mAsa, cAra mAsa ane cha mAsa uThThaNa virahakALa che. vikalendriya ane agni-paMcendriya tiryaMcamAM aMtamuhUrta ane gaja ticimAM Ara muhUrta pramANe utkRSTa virahakALa che. garbhaja manuSyamAM bAra muhUrta ane samRmi manuSyamAM vIza muhuta pramANa utkRSTa virahakALa che. sAmAnyathI sarva devAmAM utpatti AzrayI utkRSTa virahakALa bAra muhurta pramANa che. daze prakAranA bhavanapati, A prakAranA yaMtara tathA vANavyatara, pAMca prakAranA jayetiSIe, saudharma tathA IzAna devalokamAM pratyekane judA jude utkRSTathI virahAkALa covIza muhUra pramANa che. sanaskumAramAM nava divasa viza muhurta, mahendramAM bAra divasa daza muhUta, brahmakalpamAM sADA bAvIza divasa, lAntakamAM pIstAlIza, mahAzukamAM eMzI ane sahasAramAM se divasane utkRSTa virahakALa che. - Anata-prANatamAM varSathI nyUna evA saMkhyAta mAsa ane AraNa-amRtamAM sauthI jUna. evA saMkhyAta varSa pramANa utkRSTa virahAkALa che, paraMtu Anata karatAM prANatamAM ane AraNa karatAM acUtamAM virahakALa vadhAre samajo. prathamanI traNa greveyakamAM hajArathI ochAM evA saMkhyAtA se varSa, madhyamanI traNa praveyakamAM lAkhathI cUta evAM saMkhyAtAM hajAra varSa ane uparanI traNa praveyakamAM kreDathI ochAM evA saMkhyAmAM lAkha varSa pramANe utkRSTa viraha kALa che. vijyAdi cAra anuttaramAM popamane asaMkhyAta bhAga ane sarvAsiddha vimAnamAM sakhyAtamA bhAga pramANu utkRSTa viraha kALa che. uparAta sarva jamAM utpatti AzrayI jaghanya virahakALa eka samaya che zeSa jIvemAM utpatti AzrayI virahakALa nathI. have eka jIva AzrayI antara kahe che. koI paNa eka jIva vasapaNAne tyAga karI jyAM sudhI pharIthI trAsapaNuM prApta kare nahi tyAM sudhI kALa trasanuM attara kahevAya. ahiM trasAdi bhAvanA pratipakSI sthAvarAdi bhAvanI jeTalI svakAsthiti hoya teTalA kALa pramANa trasAdi bhAvatuM antara thAya.
Page #303
--------------------------------------------------------------------------
________________ sArasaraNa 269 rasanuM utkRSTa antara AvalikAnA asaMkhyAtamA bhAgamAM rahela samaya eNmANa arsa paNa yugala parAvartana rUpa sthAvaranI zavakAsthiti samAna che. sthAvaranuM utkRSTa antara vyasanI vaphAyasthiti tulya keTalAka varSo adhika be hajAra sAgarepama che. bAdaranuM asaMkhya utsarpiNI avasarpiNI pramANa ane sUkamanuM sItera ThAkaDI sAgaropama pramANa utkRSTa atara che. sAdhAraNanuM asaMkhya utsarpiNI--avasarpiNI pramANa ane asAdhAraNa=pratyekanuM sAdhAraNanI svakAsthiti tulya atIpudagalapAvana atara che. ajJinuM aMttinA kALa samAna keTalAMka varSe adhika sAgaropama zatapRthakata pramANa ane saMpattinuM AvalikAnA asaMkhyAtamA bhAgamAM rahela samayarAzi pramANa asaMkhya pudagala parAvartana utkRSTa attara che. napusakavedanuM pUTha pRthakatava adhika palyopama sahita keTalAMka varSe adhika sAgarapama zata pRthakatva, sIvedanuM keTalAMka varSo yukta sAgaropama zata pRthakatva adhika asaMkhya pudagala parAvartana ane puruSavedanuM pUrvaDa pRthakatava adhika zata pApama sahita asaMkhya pAgala parAvartana ura antara che. vanaspatinuM asaMkhya utsarpiNI-avasarpiNI ane avanaspatinuM asaMkhya pudagala pazu- vana utkRSTa antara che. paMcendriyanuM asaMkhya pudagala parAvartana yukta vikalejiyanA svakAyarithati kALa tulya ane acendriyanuM keTalAMka varSe adhika eka hajAra sAgaropama utkRSTa anara che. manuSyanuM sAdhika asaMkhya pudagala parAvartana ane manuSyanuM pUrvaka pRthakala adhika traNa palyopama ubhu antara che. A sarva bhAvanuM jaghanya antara atamuhUrta pramANa che. IzAna sudhI koIpaNa deva kALa karI garbhaja manuSya AdimAM utpanna thaI sarva paryA. ptie pUrNa karI jati maraNa jJAnAdi keI viziSTa kAraNathI devAyune baMdha karI eta muhUrtamAM kALa karI IzAna devaloka sudhInA koI paNa devamAM utpanna thaI zake che mATe A jenuM jaghanya antara aMtamuhUra pramANa che. kramazaH upara-uparanA devAmAM javA mATe adhika-adhika vizuddha adhyavasAyanI AvazyakatA rahe che ane vizuddha adhyavasAyane AdhAra mananI daDhatA upara hoya che, sAmAnyathI ummaranI vRddhi sAthe mananI DhatA vadhe che. tethI sanaskumArathI sahasAra sudhInA devenuM nava divasa, AraNuthI acuta sudhInA devenuM navamAsa jaghanya atara che.
Page #304
--------------------------------------------------------------------------
________________ paMcasa maha-dvitIyadvAra prakRSTa cAtrinI prApti vinA traiveyakAdimAM jai zakAtuM nathI ane prakRSTa cAstrinI prApti jaghanyathI pazu navavarSanI ummaravALAne' ja thAya che, tethI nava caiveyaka tathA vijayAda cAranuM' jaghanya atara nava varSanuM che. sasiddha vimAnathI cyavI manuSyamAM AvI te ja bhave mANe jatA hAvAthI tyAM antara prarUpaNA nathI. 27 jIvAbhigamasUtranA mate sahasrAra sudhInA devAnuM jadhanya antara aMtarlR hRtta ane sarvo siddha varjita AnatAdi sava' devAnuM' jadhanya antara varSa pRthaktva che. jaiveyaka sudhInA sarvadevAnuM utkRSTa antara AvalikAnA asakhyAtamA bhAgamAM rahela asakhya samayarAzi tulya asakhya pudgala parAvarttana pramANa che. vijayAda cAra anuttara devA manuSya ane devamAM ja jatA hovAthI utkRSTa attara be sAgarApama pramANu che ane jIvAbhigama sUtranA mate sakhyAtA sAgaropama pramANu che. sAtamAMthI kAi paNa narakanA jIva kALa karI tiryaMca manuSyamAM utpanna thai sa paryaM mie paryApta thaI taMDuliyA matsya AdinI jema sakilaSTa adhyavasAyathI nakAyunA badha karI atarmuhUtta kALamAM ja punaH narakamAM jaI zake che mATe jaghanya antara tahtta pramANa ane utkRSTa asaMkhya pudgala parAvarttana pramANa che. guNusthAnAmAM ekajIva AzrayI antar sAsvAdana guNusthAnaka upazama samyaktvathI paDatAM ja Ave che ane sAsvAdanathI niyamA mithyAtve ja jAya che, vaLI te mithyASTi phIthI upazama samyaktva pAme te ja sAskodana pAme, zAstramAM niyama che ke-mithyASTi sAhanIyanI chavIzanI sattAvALA hoya te ja upazama samyaktva pAme, temaja mithyASTi guNusthAnake traNu karaNu karI upazama sabhya prApta karela jIvane mAhanIyanI aThThAvIzanI ja sattA hoya che, vaLI te upazama sabhyatvI sAsvAdane thai je samaye mithyAtve Ave che te ja samayathI samyaktva meAhanIya ane mizra mahunIyanI uddelanA zarU kare che. uddalanA dvArA te bannenA kSaya karatAM palyAyamanA asa jyAtamAM bhAga pramANu kALa thAya che, tyArabAda pharIthI upazama samyaktva pAmI paDatAM sAvAdane Ave, AthI sAsvAdana guNusthAnakanA tyAga karI te jIva pharIthI sAsvAdana guNusthAnaka jaghanyathI paNa palyApamanA asakhyAtamA bhAga pachI ja pAmI zake, mATe sAsvAdananu jaghanya attara palyApamanA asaMkhyAtamA bhAga pramANa che. " mithyASTi ane mizrathI upazAnta mAha sudhInAM dareka guNasthAnakanuM. jaghanya ara antarmuhUtta che, kemake vikSita guNusthAnakanA tyAga karI anyaguNusthAnake antamuhUtta rahI phrIthI vivakSita guNasthAnake AvI zake che mATe Adaze guNasthAnakanu jaghanya antara antamuhUtta che. mithyAddhi guNasthAnakanuM utkRSTa antara che pUrva kroDha varSa adhika ekasesa maMtrIza srALarAma che. jo ke TIkAmAM cha pUrvIya varSa adhika lakhela nathI. paraMtu ekasA khatrIza sALa
Page #305
--------------------------------------------------------------------------
________________ sArasa riyamanI daSTie te taddana alpa hevAthI tenI avivakSA karI hoya ema lAge che. chatAM anya sthaLe jaNAvela hovAthI ame ahiM A pramANe jaNAvela che. sAvAdanAdi deva daza guNasthAnakanuM utkRSTa antara dezanArtha pudgala parAvartana kALa pramANa che. kAraNa ke upazAntAha sudhI gayela chava vivaNita guNaMsthAnakathI paDI vadhumAM vadhu dezonA pudagala pAvana pramANa kALa sudhI saMsAramAM rakhaDe che, pachI avazya kSe jAya che, tethI teTalA kALe pharIthI A badhAM guNasthAnakane saMbhava hovAthI vivakSita guNasthAnake saMbhava hevAthI vivaNita guNarathAnakanI prAptinI apekSAe utkRSTathI ATaluM antara ghaTI zake che. kSINameha Adi traNa guNasthAnake bhavacakramAM eka ja vAra prApta thatAM hovAthI tenuM attara nathI. aneka jIvAzrita guNasthAnamAM attara sAsvAdanAdi ATha guNasthAnake jagatamAM aneka jIvAzrayI kayAreka hoya che ane kyAreka nathI haito, e vAta pUrva kahevAI gayela che. have je te guNasthAnake jagatamAM koI paNa jIvane na hoya te jaghanyathI ane utkRSTathI keTalA kALa sudhI na hoya tene ahiM vicAra kare che. sAravAdanAdi ATha guNasthAnakanuM jaghanya antara eka samaya che ane utkRSTa antara sAsvAdana ane mizra guNasthAnaka palyopamanA asaMkhyAtamA bhAga pramANa, upazamaNi gata apUrvakaraNAdi traNa tathA upazcAta meha e cAranuM varNapRthaphata, kSapakazreNigata apUrva karaNAdi traNa, kSINameha ane agi-guNasthAnakanuM cha mAsa pramANa che. keI vakhata saMpUrNa jagatamAM kaI paNa jIva navIna samyakUla, dezavirati ane sarva virati A traNa guNo je prApta na kare te utkRSTathI anukrame sAta, cauda ane paMdara divasa sudhI na kare, pachI te avazya prApta kareja. AthI A traNa guNAnuM utkRSTa antara sAta, cauda ane paMdara divasanuM kahe che. darekanuM jaghanya antara eka samayanuM che. e ja pramANe sagi-guNasthAnakanuM jaghanya eka samayanuM ane utkRSTa cha mAsa pramANa antara che. (7) bhAgadvAra A kArane alpAhavA dvAramAM samAveza thaI te hevAthI ahiM juduM batAvela nathI. (8) bhAradvAra pathapta-aparyApta saMpicendriya sivAya zeSa bAra jIvasthAnakamAM zApathamika, audayika ane pariNAmika A traNa bhAve hoya che, kAraNa ke aupathamika ane sAyika bhAva ciyA gurusthAnakathI ja saMbhave che. jayAre ahiM te mAtra mithyAtva tathA keTalAMka ladhi
Page #306
--------------------------------------------------------------------------
________________ ra7ra paMcamaha-dvitIyadvAra paryApta ekendriyAdine karaNa-aparyApta avasthAmAM sAravAdana guNasthAnaka hoya che, paraMtu avirati samyagdaSTi Adi guNasthAnaka hetA nathI tethI te be bhAve saMbhavatA nathI. aparyApta saMpattimAM pUrvokta traNa temaja labdhi paryApta kaIkane karaNa-aparyAptAvasthAmAM kSAyika samyakatva paNa hoya che ane saptatikA cUrNanA mate upazama samyaphathI upazama- zreNimAM kALa karI upazamasamyaphala sahita anuttara vimAne jAya che tethI te mane kaIkane upazama sabhyaphavA paNa hoya che tethI aneka jIvAzrayI pAMce bhAve paNa ghaTe che. paryAptattimAM sAmAnyathI pAMce bhAve ghaTI zake che. tyAM eka athavA aneka jIvAzrayI miyAtvAdi prathamanAM traNa guNasthAnake kSApazamika, oyika ane pariNAmika e traNa ane sayAgI-tathA agi-kevaLI guNasthAnake audayika, kSAyika ane pariNAmika e traNa bhAva hoya che. kSapazama samyagRSTi jIvane avirati sabhyadaSTi Adi cAra guNasthAnake kSApathamika dayika ane pariNAmika e traNa ane kSAyika ke aupathamika sadbhavI jIvane kSAyika ke pazasika samyakatva sahita cAra bhAve ane traNa prakAranA samyaphavI chane AzrayI pAMce bhAve heya che. upazamaNigata apUrvakaraNAdi cAra guNasthAnakamAM eka athavA aneka jIva AzrayI upazama samyaphavIne kSAyika vinA cAra ane kSAyika samyagRSTine pAMce bhAre hoya che. kSapakazreNigata apUrvakaraNAdi traNa tathA kSINaha A cAra guNasthAnake upazama vinA cAra bhAve heya che. I abahuva yA chathI kyA che keTalA alpa athavA adhika che tene vicAra jemAM hoya te aha5mahuva. puruSa rUpa garbhaja manuSyo savathI alapa che ane saMkhyAtA ja che te thakI gaja mAnavIo sattAvIsa adhika che. tethI paryApta bAdara teukAya che asaMkhyAtaguNA che, tethI anuttara de asaMkhyAtaguNA che, tethI uparanA traNa, madhyama traNa ane nIcenA traNa raiveyaka che, te thakI amyuta, AraNa, prANuta ane Anata ka95nA devo anukame ekekathI sakhyAta guNa che. zAstramAM A sarva devane kSetra popamanA asaMkhyAtamA bhAgamAM rahela pradezarAzi pramANu kahyA che, te paNa asaMkhyAta bhAga uttare ttara saMkhyAta guNa mATe levAne hevAthI uparokta aha5bahutamAM deza nathI. upara-upara karatAM nIcenIcenA zreyamAM ane kevalemAM vimAne adhi-adhika hovAthI temaja vadhu vadhu puNya ane guNanA prakalavALA cha upara-upara utpanna thAya che
Page #307
--------------------------------------------------------------------------
________________ sAgraha S8 ane uttarottara hIna hIna puNya ane guNavALA jI nIce nIce utpanna thAya chejagatamAM uttarottara hIna puNaya ane hIna guNa vALA cha adhika-adhika hoya che tethI upara-uparanA jethI nIca-nIcenA deva adhika-adhika hoya che. A yukti saudharmadeva sudhI samajavI. bAramA-agiyAramA temaja dazamA-navamA devalekamAM vimAnanI saMkhyA samAna che chatAM bAramA ane dazamo devaloka uttara dizAmAM tathA agiyAramo temaja navame devaloka dakSiNa dizAmAM Avela che, ane taNAvabhAve ja kRSNapAkSika cho moTA bhAge dakSiNamAM ane phUlapAkSika cha moTA bhAge uttaradizAmAM utpanna thAya che. vaLI zukalapAkSika cha karatAM kRSNapAkSika nI saMkhyA ghaNI ja vadhAre che. mATe vimAnanI saMkhyA samAna hovA chatAM bAramAthI agiyAramAmAM ane dazamAthI navamAmAM deva saMkhyAtaguNa kahyA che. A ja yukti mATendra ane sanaskumAra kalapanA devA mATe tathA izAna ane saudharma kalpanA de mATe paNa samajavI. Anata kalpanA dethI sAtamI tathA chaThThI narakanA nArake, sahastrAra kalpanA de, mahAzuka kalpanA devA, pAMcamI narakanA nA, lAntakanA deve, jethI narakanA narake, brahmalokanA deva, trIjI narakanA nArake, mahendra ane sanatakumAra kalpanA deve, tathA bIjI nArakanA nArake ema anukrame eka ekathI asaMkhyAta guNa che. sahasAra 5thI prAra bhI bIjI narakanA nArA sudhInA pratyeka deve tathA pratyeka nArake saptarajaju pramANa zreNinA asaMkhyAtamA bhAgamAM rahelA asaMkhya pradezazazi pramANa che, chatAM uttarottara zreNine asaMkhyAta bhAga asaMkhyAtagaNe mATe levAnuM hovAthI uparokta alpamatava saMgata che. tethakI sacchima manuSya asaMkhyAtaguNA che, tethakI izAna kalapanA de asaMkhyAtaguNa che, temanAthI temanI devIo batrIza gaNuM ane batrIza adhika che. te devIethI poSa"vAsI deve saMkhyAtaguNA ane tenAthI te ja kahapanI devIe batrIzagaNI ane batrIza adhika che. tenAthI bhavanapati asaMkhya guNa che, tenAthI tenI devIo batrIzaguNI ane batrIza adhika che. bhavanapatinI devIethI prathama pRthvInA nArake asakhyAtaguNa che. tethakI khecara pacandriya tici puruSe asaMkhyAtaguNa che, tethI temanI strIo traNa guNa ane traNa adhika che. khecara paMcendriya ticaNIothI rathalacara tiryaMca puruSa ane tithIo, jalacara tithI puruSe ane temanI strIo, vyaMtaradeve ane vyaMtarIe, jotiSade ane temanI devIo ema ekekathI anukrame saMkhyAtaguNa che. becara tica puruthI tiSa devIo sudhInA dareka cha ghanIkRtakanA eka prataranA asaMkhyAtamA bhAgamAM rahela asaMkhyAtI zreNionA pradeza rAzi pramANu asaMkhyAtA che.
Page #308
--------------------------------------------------------------------------
________________ pacasapraha-dvitIyadvAra paraMtu uttarottara jIvonA pramANabhUta pratarane asaMkhyAtamo bhAga saMkhyAtaguNe mATe hevAthI uparokatA a5baheva barAbara che. pitapotAnI jAtimAM tiyacamAM sarvatra purA karatAM strIe saMkhyAtaguNa eTale traNagANI ane traNa adhika levI, jyAre dezamAM batrIza guNI ane batrIza ja adhika samajavI. jyotiSka devIothI khecara, thalacara ane jalacara napuMsaka tiryaMca temaja paryApta cauriddhi anukrame eka ekathI saMkhyAtaguNA che, paryApta caurindriyathI paryApta paMcendriya paryApta beIndriya ane paryApta teIndriya nukrame eka-ekathI vizeSAdhika che. paryApta teInTithI aparyApta paMcendriye asaMkhyAtaguNa che, tethakI apathIpta ndriya, tendriya ane beIndriye anukrame eka ekathI vizeSAdhika che aparyApta beInDiyathI paryApta-aparyApta ema ubhaya paMcendri, caurijiye, teIddhi ane beIndriyo uttare ttara vizeSAdhika che. aparyApta paMcendriyathI paryApta-aparyApta ubhaya beIndriya sudhInA dareka jIvo sAmAnyathI eka prataranA aMgulanA asaMkhyAtamA bhAga pramANa jeTalA kheDe thAya teTalA kahA che, chatAM aMgulane asaMkhyAta bhAga meTe nAno levAnuM hovAthI uparokta alapabahutvamAM virAdha nathI. e ja pramANe have pachI paryApta bAdara pratyeka vanaspatikAyathI paryApta bAdara aSkAya sudhInA dareka jIvo paNa eka prataranA aMgulanA asaMkhyAtamA bhAga pramANa jeTalA khaMDera thAya teTalA sAmAnyathI kahyA che te paNa aMgulane asaMkhyAtamAM bhAga atukrame asaMkhyAtaguNa nA-nAne samaje, tethI asaMkhyaguNa a5mahatva kahevAmAM keI deSa nathI. paryApta aparyApta beIndriyathI paryApta bAdara pratyeka vanaspatikAya, tethI paryApta bAdara nigada arthAt bAdara sAdhAraNa vanaspatikAyanAM audArika zarIre, tethI paryApta bAdara pRthvIkAya, bAdara aplAya, uttarottara eka ekathI asaMkhyAtaguNa che. tethI paryApta bAdara vAsukAya ane tethakI aparyApta bAdara teukAya anukrame asaMkhyAta guNa che. aparyApta bAda teukAthI aparyApta bAdara pratyeka vanaspatikAya, tethI aparyApta bAdara nige, aparyApta bAda pRthvIkAya, aplAya ane vAyukA anukrame eka-ekathI asaMkhyaguNa che, aparyApta bAdara vAyukAyathI aparyApta sUkSama teukAya asaMkhyAtaguNa che. tethI aparyApta sukama pRthvIkAya, aSkAya ane vAyukAya uttarottara vizeSAdhika che. aparyApta sUma vAyukAyathI paryApta sUkama teukAya asaMkhyAtaguNa che. tethI paryApta sukama pRthvIkAya, apUkAya ane vAyukAya anukrame eka-ekathI vizeSAdhika che. paryApta sUkSma vAyakAyathI aparyApta sUkSama nide arthAta aparyApta sUkSama sAdhAraNa vanaspatikAyanAM hArika zarIra asaMkhyaguNa che. aparyApta sUkSama nigedathI paryApta sUkSama nigode saMkhyAtaguNa che.
Page #309
--------------------------------------------------------------------------
________________ sAsaMgraha aparyApta bAda teukAyathI paryApta sudhamanigada sudhInA dareka sAmAnyathI asaMkhya lakAkAza pradeza pramANu kahela che te paNa asaMkhyanA asaMkhya prakAra hovAthI upara batAvyA mujaba asaMkhyAtaguNa, vizeSAdhika ke saMgataguNa vagere rUpa apabhava kahevAmAM kaI dopa nathI. paryApta sUkSama nidethI abha, sagyavathI patita mithyAtvIe, siddho ane pathama bAdara vanaspatikAya uttarottara anataguNa che, tethI paryApta bAdara ekendrio vizevAdhika che. tethI aparyApta bAdara vanaspatikAya che asaMcaguNa che. tethI saghaLA aparyApta bAdara ekendriye vizeSAdhika che. aparyApta bAdara ekendriAthI aparyApta sUma vanaspatio asaMkhya che, tethI aparyApta sarva sUkSama che vizeSAdhika, teothI paryApta sUkSma vanaspatikAya cha saMkhyAtaNa ane tethI paryApta sarva sUkSama cha vizeSAdhika che. jo ke paryApta sahama pRthvIkAyAdi je asaMkhya lokAkALa pradeza pramANa che, paraMtu tenAthI paryApta sUkama vanaspatikAyajI anataguNa hevAthI paryApta sUkama vanaspatikAya karatAM zeSa sUkSama che anaMtamA bhAga jeTalA ja che tethI tenA karatAM pathakha sarva sama cha vizeSAdhika ja thAya che. paryApta sUramathI paryApta-aparyApta sUkama ja vizeSAdhika che. tethI bhavya, bAdara salama nimedanA che ane sarva vanaspati cha uttattara vivAdhika che. prazna-bhAdara-sUma vigedamAM anatA abhAve paNa che ane sumi-bAra dinI bahAra rahela bhavya che paNa asaMkhyAtA che chatAM bhavya jI karatAM bAdara sAma ni danA cha saMkhyAta ke asaMkhyAtaguNa na kahetAM vizeSAdhika ja kema ? uttara-Adara-sUkama nigodamAM bhavya cha karatAM anatA ana che jevA chatAM temaja bhayamAMthI nigada bahAra rahela asaMkhya bhavya ochA thavA chatAMya li. damAM rahela bhavya cha karatAM zeSa sarva bhavya ane abhivya anavamA vAva samAna ja levAthI maLyu che karatAM bAdara-sUma nigedanA cha vizeSAdhika ja thAya khAna guNAdi na ja thAya. sarva vanaspati chathI ekadiye, tiryA. cAre gatinA miSTAdaka, ati , mRSAthI, chA, pagavALA , saMsArI che ane sarva ke ame vizepASika vizeSAdhi che. guNasthAnaka AzrayI alpabadala dAmagina apakaraNAdi cAra gujarathAnakavALA ja pachI kahevata thAnake rahela kaThThI saMkhyArAja nI api = : che . . : -
Page #310
--------------------------------------------------------------------------
________________ 276 paMcasapraha-dvitIyadvAra sthAnake jIve paraspara samAna hoya che. tethakI kSepaka apUrvakaraNAdi traNa kSINameha tathA bhavastha agi guNasthAnake utkRSTapade rahela che zatapRthakUva pramANu hovAthI saMkhyAta che ane A pAMce guNasthAnakamAM paraspara samAna hoya che. tethakI sagi-kevalio saMkhyAtaguNa che kemake teo jaghanyathI paNa be phreDa hAya che. tethI apramatta ane pramatta guNasthAnakavALA jI anukrame saMkhyAtaguNa che kAraNa ke upade teo anukrame be hajAra ane kemisahastra pRthaka pramANu hoya che. pramatta saMvate thakI utkRSTapade vartatA dezavirati, sAsvAdanI, mizraSTi ane avirati samyagdaSTi che kramazaH eka ekathI asaMkhyAtaguNa che ane tethI siddho anaMtaguNa che. A aha5mahatva jyAre dareka guNasthAnake jI uNapa hoya tyAreja samajavuM, paNa hameza nahi, kAraNa ke prathama jaNAvela sAsvAdanAdi ATha guNasthAnake jIve kayAreka nathI paNa hatA. kayAreka eka-e Adi heya, eTale te apekSAe aniyata guNasthAnakamAM ja na paNa heya ane keTalIkavAra jaNAvela saMkhyAthI viparIta paNa hoya, paraMtu jyAre dareka guNasthAnake utkRSTa sa khyA hoya tyAre jaNAvyA mujaba alpabahuva heya che. je ke dezavirati Adi cAre guNasthAnakavALA cha sAmAnyathI kSetra popamanA asaM. khyAtamA bhAgamAM rahela pradeza rAzi pramANu kahA che, te paNa palyopamano asaMkhyAta bhAga anukrame asaMkhyaguNa mATe mATe levAnuM che ethI asaMkhyAtaguNa kahevAmAM virodha AvatuM nathI. sarva avirati samyagdaSTijIthI ti"ca sivAya traNa gatimAM rahela micchAdaSTie asaM. guNa che, tethakI tiryaMcagatimAM mithyASTie anaMtaguNa che. manuSyagatimAM rahela cethA guNasthAnakavALA jIvonI apekSAe gaja mithyASTi manuSya saMkhyAlaguNa che. aparyApta sUma Adi cauda prakAranA jIva ane miAdaSTi Adi cauda guNasthAnakenuM svarUpa prathamadvArathI joI levuM. agi-guNasthAnaka sivAyanA tera guNasthAnake rahela che yathAsaMbhava ATha, sAta cha ane eka karmanA vizeSa prakAre baMdha karanArA che tethI karma te baMddhavya che mATe have trIjA dvAramAM bAMdhavAthI te karmanA mULa ane uttara kaheze. Iti dvitIyadvAra sAra saMgraha
Page #311
--------------------------------------------------------------------------
________________ prazno rI | -anugadvAra eTale zuM? ane te keTalAM che? u0 zAnA bepa mATe je anula vyApAra te anuyAga, ane zAstramAM praveza karavA mATe anukula vyApAra rUpa daravAjA te anugadvAra ane te zAzvaprasiddha satyapara paNA Adi nava anuga dvAre che. pra-2 jIva zuM padArtha che? u. aupazamikAdi bhAvethI yukta evuM je dravya te jIva. pri-3 zAyika, auyikAdi prasiddha bhAvene cheDI aupazamikAdi bhAva cuta dravyane jIva kahevAnuM zuM kAraNa? uM aucika ane pariNAmika bhAva chava sivAya anya dvatyamAM paNa hoya che ane kSAyika bhAva upazama pUrvaka ja thAya che. temaja kSapazamabhAva aupazanika bhAvathI taddana bhinna na hovAthI anya bhAvane grahaNa na karatAM mULamAM aupazamiThAdi bhAva yukta dravyane jIva kahela che. pra-4 bauddho mokSanuM svarUpa kevuM mAne che ? bauddhonA mate dareka padArtho kSaNavaMsI hevAthI kSaNasaMtAnane nAza thAya eTale mokSa thAya ema mAne che. temanuM kahevuM che ke tela Adi khalAsa thavAthI jema dIpaka olavAI jAya eTale te kayAMya dizA ke vidizAomAM ja nathI paNa tyAMja nAza pAme che eTale ke tenuM astitva rahetuM nathI. tema rAgAdino kSaya thavAthI AtmA paNa kayAMya dizA ke vidizAomAM jatuM nathI paNa tyAMja nAza pAme che eTale tenuM kSaNa saMtAnarUpI astitva paNa rahetuM nathI. ane te ja mekSa che. - jIva kenA svAmI che u0 jIva nizcayathI svavapanA svAmI che. vyavahArathI svAmi-sevakAdi bhAve kama janita upAdhi rUpa chevAthI te vAratavika nathI. a-6 sAniyAti bhA eTale zuM? ane te keTalA che? u0 pAMca mULabhAmAMthI mULa bethI pAMca bhAvenuM je mIlana te sAtripAtika bhAva, ane te kula chavIsa che. va-7 audayika bhAvanA graMthamAM batAvela 21 jale kahI zakAya ke tethI vadhAre paNa kahevAya?
Page #312
--------------------------------------------------------------------------
________________ 278 paMcamahadvitIyakAra u. audayika bhAvanA saMkhyAta athavA asaMkhyAta le kahI zakAya paraMtu kUladarie jagatmasiddha evA ekavIza bhede ja kahyA che. tenA upalakSaNathI trasapUrNa sthAvara paNuM ityAdi aneka bheda kahI zakAya, pra-8 AkAza ane sAkara kayA bhAve che? 8. AkAza e anAdi pariNAmika bhAve ane sAkara e sAdi pANimika bhAve che. temaja audayika bhAve paNa che. pra-9 kSAyika, kSApathamika ane pariNAmika A visagI bhAMgo mAM kema na ghaTe? u. kSApathamika bhAva bAramA guNasthAnaka sudhInA mAM ja hoya che ane te chavAmAM manuSyagati, zukalezyAdika bhAve avazya audayika bhAve hoya che. mATe aucika bhAva vinA kSAcApazamika bhAva saMbhavatA na hovAthI A bhAga na ghaTe. pra-10 utpadyamAna ane utpanna e baMne prakAranA cha kyAreka jagatamAM na hoya evA kayA jIve che. u0 saMmRmi manuSya. pra-11 aDhIdvIpanI bahAra rahela chamAM keTalAM guNaThANAM hoya? u0 aDhI dvIpanI bahAra jamela chane prathamanAM pAMca guNaThANuM hoya ane ahiMthI gayelAonI apekSAe sAta guNaThANa heya. pra-12 kAyama vidyamAna hoya tevAM guNasthAnake keTalAM ane kayAM kayAM? u. paheluM, teramuM ane cArathI sAta ema kula cha guNasthAnake kAyama vidyamAna hAya. pra-17 kyA kayA guNasthAnake keTalA keTalA cha hoya? u. pahele anatA, ceAthe ane pAMcame asaMkhyAtA, bIje ane trIje asaMkhyAtA heI zake ane zeSa sarva guNasthAnake utkRSTathI paNa saMkhyAtA ja hoya, pra-14 evAM kayAM guNasthAnaka che ke jyAM che na paNa hoya ane utkRSTathI asa'khyAtA paNa hAya, u0 sAsvAdana ane mizra guNasthAnaka. pra-11 eka baTATAmAM keTalAM zarIre heya? u. eka baTATAmAM audyArika zarIre asaMkhyAtAM ane tejasa kAmaNa anatA hoya che, pra-16 aMzulanA asaMkhyAtamA bhAgamAM rahela pradezanI saMkhyA asaMkhyAta utsapiNI ane avasarpiNInA samaye pramANa kema thAya? u0 vizeSAvazyaka bhASyamAM kahyuM che ke kALa sukSama che ane kSetra tethI paNa atyaMta sAma
Page #313
--------------------------------------------------------------------------
________________ 299 - che mATe aMgulanA asaMkhyAtamA bhAga pramANa kSetramAM asakhyAta utsASiNI Ava sarpiNInA samaya pramANa pradeza hoI zake che. pa-17 bAdara paryApta pRthvIkAyAdi nI apekSAe bAira paryApta teukAya che tadanA alpa kema? u0 bAira paryaMta teukAya che mAtra aDhIdvIpamAM ja hoya che jayAre bAira paryApta pRthvIkAyAdika tethI bahAra paNa AkhA lekamAM amuka amuka sthAne hoya che mATe mAdara paryApta pRthvIkAyAdikathI te atyaMta alpa che. pra-18 cAra nikAyanA devanuM paraspara alpAhavA jaNAva! u. mAnika sarvathI aha5, tethI bhavanapati ane vyaMtara anukrame asaMkhyAta guNa, tethakI jatiSIo saMkhyAtaguNa che. pa-1 traNa prakAranA manuSyomAMthI jagatamAM kayA prakAranA manuSya hamezA hoya? u0 gaja paryApta manuSya haMmeza heya, zeSa ane aparyAptA aniyata hAya. pa-20 ane prakAranA aparyApta manuSmA kAyama na hoya tema zI rIte samajI zakAya ? ane te keTalA kALa sudhI na hoya? u0 ane prakAranA aparyApta manuSyanuM utkRSTa AyuSya paNa aMtamuhUrta hoya che ane garbhaja manuSyano temaja saMmUrijhama manuSyane utpatti AzrayI utkRSTa virahAkALa anukrame bAra ane viza muhUrta pramANa che eTale jyAre utpatti AzrayI ulkA viraha paDe tyAre virahanA pUrva samaye utpanna thayela ane prakAranA aparyApta manuSya aMtamuhUrta pachI na hoya tethI gaja aparyApta manuSya sAdhika agiyAra muhurta ane saMmachima manuSya sAdhika vIza muhurta sudhI saMpUrNa jagatamAM na heya evuM paNa bane che. pa-21 kSetra ane sparzatAmAM zuM vizeSatA che? uo je cha jeTalA kSetramAM rahyA hoya te teonuM kSetra kahevAya ane sparzatAmAM jemAM rahela hoya te kSetra tathA upara nIce ane cAre tarapha sparza karAyeluM kSetra paNa Ave tethI kSetra karatAM sapanA adhika thAya. 3-1ra kayA samudalAtamAM teja nimitte adhika navIna karmonuM avazya grahaNa thAya? u0 kaSAya samRtavAtamAM. ma-23 kevali samudaghAtamAM kevalibhagavaMta pitAnA AtmapradezothI kayA samaye keTalA kSetramAM vyApta hoya? u0 pahelA, bIjA, chaThThA, sAtamA ane AThamA samaye lekanA asaMkhyAtamA bhAgamAM,
Page #314
--------------------------------------------------------------------------
________________ 0 pacasaMgraha dvitIya trIjA ane pAMcamA samaye lokanA asaMkhyAtA bhAgomAM, temaja cothA samaye saMpUrNa lekamAM vyApta heya. pra-24 avirati samyagdaSTine sparzanA kayA kayA mate keTalA rAjanI heya? u. mULa mate ATha rAja, kSAyika samyaktva sahita trIjI narake jAya te mate navAja, ane zopazama samyakatva laI chaThThI ke jAya te mate bAra rAjanI rAzanA hoya. pra-25 ahiMthI sAmAnyathI trIjI narake traNa rAja ane chaThThI narakamAM jatAM pAMca rAjanI. sapanA kema kahI? u0 trIjI ane chaThThI narakanA nIcenA aMta bhAga sudhI eTale cAthI ane sAtamI nAra kanA upagnA bhAga sudhI traNa ane cha ja thAya e vAta barAbara che paraMtu na pRthvI trIjA tathA chaThThA rAjamAM zarUAtanA eka lAkha aThThAvIsa hajAra, ane eka lAkha seLa hajAra jana pramANa bhAgamAM che ane te rajanI apekSAe tA apa hovAthI tenI avivakSA karI anukrame be rAja ane pAMca rAja kahA che.. pra-26 uparanA sAta rAjanI gaNatarImAM zuM matAntara che? u, jIvasamAsAdinA mate ticchakanA madhyabhAgathI IzAne deha, mAhe ahI, saha sAre pAMca, ayuta ane kAne sAta rAja thAya che. ahiM A mata grahaNa karela che. paraMtu bRhasaMgrahaNI AdinA mate sau eka, mAheje be, lAntake traNa, sahasAra cAra, azrute pAMca, raiveyake che ane kAne sAta rAja thAya che. pra-ra7 kayAM sudhInA deve gamanAgamana kare. u0 bAra devaloka sudhInA pra-28 sAcchAdana guNasthAnaka laIne ke jIva alakamAM jAya ke na jAya? uo sAsvAdana guNasthAvaka laIne ghaNuM karI alakamAM na jAya paNa UthvalokamAM jAya, pra-29 evA kayA Ave che ke jenuM jaghanya-utkRSTa ane prakAranuM A attamuhUta heya paNa tethI adhika na hoya? u0 sUtramAdika sAte aparyApta. -30 evA kayA de che ke jenuM utkRSTa ane jaghanya Ayu tulya hoya, sarvArthasiddha vimAnanA de. pra-31 cAra nikAyanA devAmAMthI kaI nikAyanA devonuM jaghanya Ayu daza hajAra varSa haiya? u0 bhavanapati ane vyaMtara, pra-3 sAhi saparyAvasita mithyAtva guNasthAnakane jaghanya-utkRSTa kALa keTalo? u0 jaghanya aMtamuhUrva ane utkRSTa deze A pAgala pAvartana
Page #315
--------------------------------------------------------------------------
________________ ka praznottarI - ma-33 cha mAsanI uMmare bhAva cAritrane svIkAra keNe karyo? u0 zrI vAsvAmie, pra-34 attakRta kevalI eTale zuM? u0 aMtarmuhUta Ayu bAkI hote chate jene kevalajJAna thAya te annakRta kevalI kahevAya. pra-35 chaThThA Adi guNasthAnake eka samaya rahI chava sAtamA Adi guNasthAnake jAya ke nahi? u0 na ja jAya. pa-09 na jAya te temane eka samaya janya phaLa kema ghaTe 6vivakSita guNasthAnake eka samaya rahI kALa karI aviratipaNAne ja pAme, tethI ja eka samaya kALa ghaTe anyathA nahi. pra-kaccha asAMvyavahArika zazimAMthI cha sAMvyavahArika rAzimAM kayAre Ave? ane keTalA Ave? u. je samaye jeTalA cha mAkSamAM jAya te samaye teTalA cho asAMvyavahArika rAzi mAMthI sAMvyavahArika rAzimAM Ave. pra-38 jagatamAM koIpaNa vivakSita chava satata keTale kALa puruSavedapaNAmAM rahI zake? u. keTalAMka varSe adhika sAgarepama zatapathaphala. pra-39 bhAvada prAMta aMtamuhUrve badalAya che ane bhagavAnamAM jatAM AkRtirUpa dravya hetuM nathI te puruSaDhapaNe ATale dI kALa kema ghaTe ? ' u. AgAmIbhavamAM je veda thavAne hoya te veda bhavAMtaramAM jatAM na hovA chatAM tenI vivakSA karI dravyanI apekSAe teTalo kALa kahyo che. napuMsaka ane strI mATe paNa A pramANe samajavAnuM che. a40 jIva niraMtara zondriyapaNe keTalA samaya sudhI prApta kare? u. keTalAMka varSa avika eka hajAra sAgaropama. ' pra-41 jIva niratara rasanendriyapaNe keTale kALa prApta kare? u. keTalAMka varSa adhika be hajAra sAgaropama. pra-42 sAmAnyathI nigehanI temaja khAdara sUma, paryApta, aparyApta nigedanI RkAyasthiti utkRSTathI keTalI heya. u, sAmAnyathI nigehanI aDhI pudagala parAvartana, bAdara nigehanI sItera keDA-keDI sAgarayama, salama nigenI asaMya utsapiNa avasarpiNa, paryApta tathA aparyApta nigehanI svAyasthiti u@STathI atamuhurta pramANa che. A 7
Page #316
--------------------------------------------------------------------------
________________ pacasaMgraha-dvitIyadvAra pa-43 sAravAdanAdi ATha anitya guNarathAnake aneka jIva AzrayI jagatamAM uThThaSTathI keTalA samaya sudhI satata hoya? u, sAsvAdana ane mizra asaMkhya utsapiNI avasarpiNa sudhI ane zeSa cha guNasthA nake atamuhUrta kALa sudhI satata heAya che. pra-44 upakta ATha guNasthAnake saMpUrNa jagatamAM koI paNa jIvane utkRSTathI keTalA kALa sudhI na hoya? u0 sAsvAdana ane mizra pApamanA asaMkhyAtamA bhAga sudhI, upazamazreNi aMtargata apUrvakaraNAdi cAra varSa pRthaphatava ane kSapakazreNigata apUrvakaraNAdi traNa, kSaNamAha ane agi cha mAsa sudhI na haiya, pra-45 utkRSTathI ATha samaya sudhI satata kayA kayA bhAve prApta thAya? u0 sarvavirati cAritra ane siddhapaNuM. pra-46 niratara pratisamaye anatA utpanna thAya evA che kayA kayA? u. ekendriya, vanaspati ane sAdhAraNa vanapatikAyanA che. pra-47 jIva ekendriyapaNane tyAga karI punA utkRSTathI keTalA kALe ekendriya thAya? u. keTalAMka varSa adhika be hajAra sAgaropama kALe. -48 jagatamAM munie sarvadA hoya che, vaLI te prati aMtamuha chathI sAtame ane sAtamAthI chaThe guNasthAnake jAya che te gAthA 23mAM sarvavirati atargata pramata ane apramattane aneka jIvAzrayI utkRSTa vikALa paMdara divasane kema kahyo? u, avirati ke dezaviratimAMthI prama ke apramatte jAya te apekSAe te gAthAmAM utkRSTa viraha padaradivasane kahyo che, paraMtu chaThe sAtame parAvartana karatA munionI apekSAe nahi. pra- ja nma-Agama ane paMcasaMgrahAdi thaze sarvajJamULaka kahevAya che te temAM matAntara kevI rIte hoI zake? u. vAta satya che, paraMtu pUrve Agama munibhagavate kaMThastha rAkhatA hatA, te pachI keTalAka kALe moTA moTA duSkALa paDavAthI ane samaraNazakti Adi ghaTI javAthI AgamAM barAbara kaMThastha rahA nahi, tyArabAda je AgamAM je sunione je rIte kaMThastha hatAM te rIte tapAsI vAcanA dvArA vyavasthita karyA chatAM keTalAka munione bhinna-bhinna rIte yAda rahela pAThene samanvaya na thavAthI temAM kayA pATho satya che ke asatya tene nirNaya te kALanA atizayazratasaMpanna AcAryo paNa na karI zakavAthI te pATha Agame pustakArUDha karatI vakhate matAntara rUpe levAmAM AvyA, temaja te pachI paNa lahIyA vagerenA lekhanadaSanA kAraNe paNa paho bhinna-bhinna rUpe thayA ethI sarvajJamULaka AgamAM matAntare jaNAya che.
Page #317
--------------------------------------------------------------------------
________________ 13 praznottarI -50 matAntara eTale jaNAvela matathI bhinnamata eTale ke anyamata, te te mULamatathI sarvathA bhinna ja hAya ke apekSAe tenA samanvaya paNa thaI zake ? uje apekSAmAtrathI bhinna rIte khatAvela hAya paNu khIjI kAI apekSAe samanvaya thai zake tene matAntara kahevAya nahi, kAraNa ke judA judA graMthAmAM athavA eka ja graMthamAM judA judA mata hoya ane jene kAI apekSAe teoe te athavA anyagraMthamAM samaya na karyAM hAya te ja matAntara kahevAya. kayAreka keTalAka bhinna-bhinna graMthAmAM bhinna-bhinna matAnA te te graMthanA TIkA Adi karanAra anya AcAya pAtAnI muddhine anusAra samanvaya karatA jaNAya che paNa te samanvaya mULa graMthakAranA Azayane anurUpa ja thAya che ? agara anya rIte thAya che? te atizaya jJAnIe vinA anya kAithI kahI zakAya nahi, tethI ja keTalAMka sthaLee tevA samanvayeA karI tattva Tu yahino vivRtti' ityAdi lakhelu jovA maLe che. pra-51 cendriya tiya cAmAM traNe veThavALAenuM apaahtva zI rIte che ? 30 puruSavedI nathI thayA, tethakI strIvedI ane napusakavedI anukrame sakhyAtaguNa che. pra-para asabhye vadhAre ke samyaktvathI patita mithyASTi vadhAre 60 abhavyA karatAM samyaktvathI patita mithyAtvIe anataguNu che. 5-53 asA ane siddho ane anatA che te temAM eNu kANu ane vadhAre kANu 30 azabyA cAthA anate ane siddho pAMcamA anate che, gi arIya graMthAmAM tathA ApaNAmAM paNa kAI kAI sthaLe AThamA anate siddho kahyA che. tethI alabhye karatAM siddho anataguNu che. 554 upazamazreNimAM samyaktva kayA bhAve hoya ? temaja kSapakazreNimAM dazamA guNusthAnaka sudhI kayA bhAvanuM cAritra hAya ! ` 30 upazamazreNimAM sabhya aupazamamaka athavA kSAyika bhAve hoya ane kSapakathazimAM dazamA guNasthAnaka sudhI cAstri thayeAzama bhAvanu" hAya. prathama kathA aApta thavAmAM pAMce lAvA ghaTI zake sajJi--aaupta thavAmAM.
Page #318
--------------------------------------------------------------------------
________________ ke trIju badhavya dvAra A pramANe badhaka prarUpaNA nAmanuM bIjuM dvAra kahyuM have badhabhya prarUpaNA nAmanuM trIjuM dvAra kahe che. bAMdhanAra cauda bheTavALA ne bAMdhavA pezya zuM che? kona baMdha kare che tene vicAra A kAramAM karaze. bAMdhavA ceyakamanA mULa ane uttara bheda kahevAne Araba karatAM pahelAM mULa leze batAve che. kemake mULa bhenuM yathArtha jJAna thAya te uttara bheda sukhapUrvaka jANI zakAya che. te mULa bhede A pramANe nANassa dasaNassa ya AvaraNaM veyaNIya mohaNIyaM / Au ya nAma goyaM tahaMtarAyaM ca payaDIo // 1 // jJAnasya darzanasya cAvaraNa vedanIyaM mohanIyam / Ayuzca nAma gotraM tathAntarAyaM ca prakRtayaH // 1 // artha-jJAna ane darzananuM AvaraNa-jJAnAvaraNa darzanAvaraNa, vedanIya, mehanIya, Ayu, nAma, gotra, tathA aMtarAya e ATha karmanA mULa bhede che. TIkAnuva-je vaDe vastunuM jJAna thAya eTale ke nAma jAti guNa kriyA Adi sahita vizeSa bodha je vaDe thAya te jJAna. je vaDe dekhAya eTale ke nAma jAti Adi vinA sAmAnya bodha je vaDe thAya te darzana kahyuM che ke nAma jAti AdirUpa je AkAra-vizeSa bedha te vinA padArthonuM je sAmAnya jJAna thAya tene siddhAMtamAM darzana kahyuM che." je vaDe AchadAna thAya-dabAya te AvaraNa kahevAya che, eTale ke-mithyAtvAdi hetu enuM jemAM prAdhAnya che evA jIvavyApAra dvArA grahaNa karAyelI kAmaNa vaLaNAnI adarane je viziSTa puddagala samuha te AvaraNa kahevAya che. temAM jJAnane AcchAdana karanAra je pu gala samUha te jJAnAvaraNa, ane darzanane AcchAdana karanAra je pugala samUha te darzanA varaNa kahevAya che. sukha ane duHkharUpe je anubhavAya te vedanIya kahevAya che, jo ke saghaLAM kone
Page #319
--------------------------------------------------------------------------
________________ 285 TIkAnuvAda sahita anubhava thAya che chatAM paNa vedanIya zabda paMkaja Adi zanI jema rUTa athavALa hovAthI cAtA ane asAtArUpe je anubhavAya teja vedanIya kahevAya che, zeSa ko kahevAtAM nathI. je karma AtmAne sada asArUpa vivekathI rahita kare, huM koNa? mAruM zuM? para kaiNa? ane parAyuM zuM? evuM bheda jJAna na thavA de mehanIya kahevAya. je vahe amuka amuka gatimAM amuka kALa parya AtmA TakI zake, pite karelAM kammI vaDe prApta thayelI narakAdi dugatimAMthI nIkaLavAnI IcchA chatAM paNa je aTakAve, pratibaMdhakapaNAne prApta thAya te Ayu, athavA eka bhavamAMthI bIjA bhavamAM jatAM AtmAone jene avazya udaya thAya te Ayu je karma gati jAti Adi aneka pathIne AtmAne anubhava karAve te nAmakarma, ucca ane nIca zahevaDe je bolAvAya eve je uraca ane nIca kuLamAM utpanna thavA rUpa AtmAne paNa vizeSa te gotra. te paryAya prApta thavAmAM hetubhata kamapaNa kAraNamAM kAryane ArAma thavAthI gotra kahevAya che. athavA jene udaya thavAthI AtmAne uraca ane nIca zabda vaDe vyavahAra thAya te gAtra kahevAya che. jIva ane dAnAdikanuM vyavadhAna atara karavA je kama prApta thAya, eTale ke jenA udayathI cha dAnAdi na karI zake te aMtarAya kahevAya che. Aja ATha mULa prakRtie che. ahiM prakRti zabdano artha bheda thAya che. bhASyakAra bhagavAna kahe che ke- athavA prakRti eTale bheda" eTale karma ATha lore che e artha thAya che, prazna-jJAnAvaraNAdi kamane A kamathI kahevAmAM kaI prayajana che? athavA projana sivAya ja A kama pravelo che? uttara-je kemapUrvaka jJAnAvaraNAdi ATha karmo pUrve kahyAM che te kamapUrvaka kahevAmAM prayajana che, te ame kahIe chIe te A pramANe ahiM jJAna ane darzana e jIvatuM savarUpa che. kAraNa ke jJAna ane darzananA abhAve jIvatva heI zakatuM ja nathI. kemake cetanA e jIvanuM svarUpa che. je jIvamAM te jJAna ane kazanane ja abhAva hoya to te jIva kaI rIte hoI zake? mATe jIvamAM tenA svarUpa rUpa cetanA-jJAna darzana hovI ja joIe. jJAna ane darzanamAM paNa jJAna e mukhya che. kAraNa ke sighaLAM zAstrAdi saMbadhI vicAra jJAna dvArA ja thaI zake che. vaLI jaMghAcAraNAdi saghaLI lambie jJAne pagamAM vartamAna AtmAne ja thAya che. darzane pagamAM vartamAna AtmAne thatI nathI. kahyuM che ke* "sAkAragi AtmAne saghaLI labdhi thAya che, anakApaDiga AtmAne thatI nathI.
Page #320
--------------------------------------------------------------------------
________________ paMcamahatRtIyahAra * tathA je samaye AtmA saghaLA karma rahita thAya che, te samaye jJAnegI ja hoya che paraMtu dezanepAgI hetA nathI. kemake darzanepAga bIje samaye hoya che. te hatI jJAna e pradhAna che. tene AvanArUM jJAnAvaraNIya karma hovAthI tene paheluM karyuM che, ane tyArapachI darzane AvaranArUM darzanAvaraNIya karma karyuM che. kAraNa ke jJAne pagathI cuta AtmAnI dazane pagamAM sthiratA thAya che. A jJAnAvaraNIya ane darzanAvaraNIya karma pitAnA vipAkane batAvatAM yathAyogya rIte avazya sukha ane dukharUpa vedanIya karmanA udayamAM heta thAya che. te A pramANe - ati gADha jJAnAvaraNIya karmanA udaya vaDe sUkSama ane atisUkama padArthone vicAra karavAmAM asamartha pitAne jANatA ghaNA AtmAe atyaMta kheda pAme che atyaMta dukhane anu bhava kare che. ane jJAnAvaraNIya karmanA kSapazamathI utpanna thayela paTutA yukta AtmA sUkama sUkSamatara padArthone pitAnI buddhivaDe bhedata-jAte ane ghaNAethI pitAne caDaAte jete atyaMta AnaMdane-sukhane anubhava kare che. A pramANe jJAnAvaraNIya kamane udaya ane kSapazama anukrame dukha ane sukharUkha vedanIya karmanA udayamAM nimitta thAya che. gADha darzanAvaraNIya karmanA vipAkedaya vaDe janmAMdha Adi thavAthI ghaNA mANase ati adabhuta dukhane anubhava kare che ane darzanAvaraNIya karmanA kSapazamavaDe utpanna thayelI kuzaLatA dvArA spaSTa cakSu Adi indriya yukta thaIne yathArthapaNe vastune jete atyaMta Ana dane anubhava kare che. A rIte darzanAvaraNIya karma dukha ane sukharUpa vedanIya kamalA udayamAM nimittarUpa thAya che. * A pramANe jJAnAvaraNIya ane darzanAvaraNIya karma vehanIya karmanA udayamAM heta thAya che e artha jaNAvavA triI vedanIya karma karyuM che. vedanIya karma ISTa ane aniNa vastunA saMyoge sukha ke dukha utpanna kare che. INa ane aniSTa vastunA sAthe saMsAri AtmAone avazya rAga ane dveSa thAya che. ISTa vastune sAga thavAthI sAruM thayuM, mane A vastu maLI, e bhAva thAya che, ane aniSTha vastuno soga thavAthI mane A vastu kayAMthI maLI? kayAre e dUra thAya? e bhAva thAya che. eja rAga ane dveSarUpa che. rAga ane dveSa mahanIya kamarUpa ja che. A rIte vedanIyama mihanIyanA udayamAM kAraNa che, e artha jaNAvavA mATe vedanIya pachI ceAthe mehanIya karma mahamUddha AtmAo bahu Abha ane parigrahaAdi kAryomAM Asakta thaIne narakAdi AyuSya bAMdhe che. A rIte mohanIya kama AyukamanA baMdhamAM hetuM che e jaNAvavA mohanIya pachI Ayukarma karyuM che. 1 teramAM guNasthAnakanA pahele samaye, caudamAM guNasthAnakanA pahelA samaye, ane siddha avasthAnA prathama samaye AtmA jJAnanA upayogamAM ja vase hoya che.
Page #321
--------------------------------------------------------------------------
________________ TIkAnuvAda sahita 287 narakAyu Adi koIpaNa Ayune jyAre udaya thAya tyAre avazya narkagati paMcendriya jAti Adi nAmakarmane udaya thAya che. mATe Ayu pachI -nAmakarma karyuM che.. * * nAmakarmane jyAre ya thAya tyAre avazya ucca ke nIca zeramAMthI koI paNa netra kamane udaya thAya che. e jaNAvavA nAmakarma pachI gAtrakama kahyuM che. gotrakane kayAre udaya thAya tyAre ucca kuLamAM utpanna thayelAne prAyA dAnAMtarAya lAbhAMtarAyAdikarmane zopazama hoya che, kemake rAjA vagere ghaNuM dAna Ape che ghaNuM lAbha paNa meLave che ema dekhAya che. ane nIcakuLamAM utpanna thayelAne prAyaH dAnAMtazaya lAbhotarAyAdikamane udaya hoya che. atyAdi halakA varSomAM dAna Adi jaNAtuM nathI. A pramANe ucca nIca gotrane udaya aMtarAyanA udayamAM hetu che e arthanA jJAna mATe gAtra pachI aMtarAya karma karyuM che. 1 A pramANe mULa prakRtie kahI, have uttara pravRtione saMkhyA batAvavA dvArA kahe chepNc nava donni aTThAvIsA cauro taheva bAyAlA / donni ya paMca ya bhaNiyA payaDIo uttarA ceva // 2 // paJca nava dve aSTAviMzatiH catasraH tathaiva dvAcatvAriMzat / . dve ca paJca ca maNitAH prakRtaya uttarAzcaiva // 2 // atha-pAMca, nava, be, aThThAvIsa. cAra, temaja betAlIsa, be, ane pAMca e AThakamanI uttara pravRtio che. kAnu-ahiM anukrame jJAnAvaraNIyAdi AThakamanI uttaprakRtionI saMkhyA kahI che, te A pramANe - jJAnAvaraNIyanI pAMca uttara pravRtio che, e pramANe darzanAvaraNIyanI nava, vedanIyanI che, mohanIyanI aThThAvIsa, AyunI cAra, temaja nAmakanI betAlIsa, getranI be ane aMtarAyanI pAMca uttaraprakRtie pUrvAcArya mahArAjAoe kahI che. 2 je kamapUrvaka kahevAnI pratijJA karI hoya te kamapUrvaka kathana karavuM joIe, e nyAya rahevAthI pahelAM jJAnAvaraNIya kamanI uttara prakRtienuM vyAkhyAna kare che- " mayurohivaTTAna sAvara ane pAra .. sitAdhananavAnAmAvA mavera prathamaNA - >> atha-mati, kRta, avadhi, mana:paryava, ane kevaLajJAnanuM je AvaraNa te paheluM jJAna-varaNa karma che.
Page #322
--------------------------------------------------------------------------
________________ paMcamahAtIrthaMkAra TIkAnu-paheluM jJAnAvaraNIya karma pAMca prakAre che. te A pramANe- matijJAnAvaraNa, mRtajJAnAvaraNa, avadhijJAnAvaraNa, mana:paryAyajJAnAvaraNa, ane kevaLa jJAnAvaraNa, mati-mutAdi jJAnanuM svarUpa pahelA dvAramAM vistArapUrvaka kahyuM che eTale pharI ahi kahetA nathI. - matijJAna ane tenA peTA lene AvaranArU je kama te matijJAnAvaraNa, zrutajJAna ane tenA pitA ne AvanArUM zrutajJAnAvaraNa, A rIte pAMce AvaraNe samajavA. * jJAnAvaraNIyakarma AtmAnA jJAna guNane dabAve che. A pramANe jJAnAvaraNIyanI uttarapravRtio kahI have tenA sarakhAja bhedavALI ane samAna sthitivALI atazaya kamanI uttaraprakRti kahe che ! dANalAbhabhogovabhogavirayaMtarAyayaM carimaM // // dAnalAbhabhogopabhogavIryAMtarAyakaM carimam // 3 // arthadAna, lAbha, bhaga, upalega, ane vIryane dabAvanArU chelve atizaya karma che. TakAnuDa-dAnAdi guNone dabAvanArU dAnAMtarAya, lAbhAMtarAya, bhegAMtazaya, upabhegAMtarAya, ane vIyAMtarAyanA leTe chelluM aMtarathama pAMca prakAre che. temAM pitAnuM vatva uThAvI anyane adhIna karavuM te dAna kahevAya. je karmanA udayathI tevA prakAranA dAnanI IcchA na thAya, pitAnA gharamAM vaibhava chatAM guNavAna pAtra maLavA chatAM A mahAtmAne devAthI mahAna phaLanI prApti thAya tema jANavA chatAM devAne utsAhana thAya te dAnAMtarAya karma kahevAya che. lAbha eTale vastunI prApti, je karmanA udayathI vastune prApta na karI zake dAnA guNa vaDe prasiddha dAtAranA gharamAM devAyegya vastu hovA chatAM paNa te vastune bhikSA mAgavAmAM kuzaLa ane guNavAna yAcaka hovA chatAM paNa prApta na karI zake te lAbhAMtarAyakarma kaheya. je kamanA udayathI viziSTa AhArAdi vastunI sAmagrI maLavA chatAM paNa ane pratyAkhyAna-tyAgane pariNAma athavA verAgya na hovA chatAM paNa mAtra kRpaNutAthI te vastuone bhogavavA samartha na thAya te bhogAMtarAyakarma kahevAya che. * . e pramANe upabhegAMtarAya karma paNa samajavuM joga ane upabhoga eTale lAlAMtarAya karmanA kSapazamathI prApta sAmagrIne upayoga kare che. paraMtu te baMnemAM A vizeSa che. je eka vAra bhagavAya te bhoga, ane vAraMvAra bhagavAya te upaga kahevAya che. eka vAra bhogavavA 5 vastu jenA udayathI na jogavI zake te gatarAya, ane vAraMvAra bhogavavA yogya vastu jenA udayathI na lAgavI zake te upabhegAMtarAya kahevAya che, kahyuM che ke
Page #323
--------------------------------------------------------------------------
________________ DhIkAnunrIka sahita 189 eka vAra je bhALavAya te LAhAra ane puSpa Adi bhAga, ane vAravAra je bhAgavAya te vajra ane zrI Adi upalega kahevAya che.' vIya eTale AtmAnI anaMtazakti, tene varanArU je kama te vIryAMtazaya, je kramanA udayathI zarIra roga rahita hAvA chatAM mane yuvAvasthAmAM vattatA chatAM paNa apamaLavALe thAya, athavA zarIra maLavAna hovA chatAM kAI siddha karavAlAyaka kAya AvI paDhavA vaDe hIna saGgAne laI te kAya siddha karavA pravRtti karI zake nahi, te vIryo tarAya krama kahevAya che. 3 A pramANe aMtarAya kramanI uttaraprakRtie kahI. have samAna sthitinI hAvAthI ane ghAti krama hovAthI jJAnAvaraNIyanI najIkanI bIjA dazanAvaraNIya kamanI uttaraprakRtie kahe che nayaNeyarohikevala daMsaNayAvaraNayaM bhave cauhA / nipayalAhi chahA nihAidurutathINaddhI // 4 // nayanetarAvadhikevala- darzanAvaraNaM bhaveccaturddhA / nidrApracalAbhyAM SoDhA nidrAdidviruktastyAnarddhibhiH // 4 // cakSu, acakSu, avadhi, ane kevaLadarzana viSayaka dRnAvIya kama cAra bhede che. nidrA ane pracalA sAthe cha bhede che ane evAra khelAyela nidrA ane pracalA tathA cIrNoddha sAthe nava bhedo thAya che. TIkAnuM.ddhi dazanAvaraNIya krama madha udaya ane sattAmAM koi vakhate cAra prakAre koI vakhata cha prakAra, ane koi vakhate nava prakAre ema traNa rIte sabhave che. te cAra cha ane nava prakAre kaI rIte sabave tene batAvatAM pahelA cAra prakAra batAve che. cakSu, acakSu, viSa ane kevaLadAna viSayaka darzanAvaraNIya krama cAra bhede che. tApaya e kenyAre dazanAvaraNIya kramanA adha udaya ane sattAmAM cAra bhedanI vivakSA karavAmAM Ave tyAre te cAra bheda A pramANe samajavA-cakSudazana, acakSuzana, adhidana, ane kevaLadarzana. temAM cakSudvArA cakSunA viSayanu' je sAmAnya jJAna te cakSudana, ane tene AvaranArU je karma te cakSudanAvaraNIya karma, cakSu vinA zeSa spanAdi cAra indriya ane manavaDe te te indriyanA viSayanu je sAmAnya jJAna te acakSudana, ane tene AvaranArUM je krama te acakSuH nAvaraNIya krama". 1 ahiM. truajIda nAvaraNa na kahetA sAmAnya mAtra prakriyAvaraNa kahevAmAM Ave te badhA AvaraNIno samAveza thAya che. paraMtu lAkamAM A vastu me' joi huM A dekha" chu" evA " vyavahAra cakSunA saMdhamAM ja thAya che. tethI tathA vigrahagatimAM prAptapaNu darzIna na heAya tyAre adhyakSadarzana hAya che ja te jaNAvavA catudarzana ane agasudaza na alaga alaga kathA che. 4
Page #324
--------------------------------------------------------------------------
________________ pacasaMgraha-svatIyadvAra acakSudazanAvaraNayamAM sparzanAdi cAra InDiyAvaraNa ane mananeIndriyAvaraNa ema pAMca AvaraNane samAveza thAya che. Indriya ane mananI sahAya vinA maryAdAmAM rahelA rUpI padArthanuM je sAmAnya jJAna te avadhidarzana ane tene AvaranArUM je karma te avadhidarzanAvaraNIya karma, rUpi arUpi dareka padArthanuM je sAmAnya jJAna te kevaLadarzana, ane tene AvaranAruM che karma te kevaLadarzanAvaraNIya karma kahevAya che. teja darzanAvaraNIyatu catuSka nidrA pracalA sAthe gaNatAM cha bhede thAya che. nidrA e sarva ghAtinI prakRti che. AmAnI citanyazaktine dabAvI zarIra upara paNa asara kare che ke jene laI AMkhonuM gherAvuM, rolAM AvavA, zarIra bhAre thavuM, ItyAdi cihe thAya che. have nidrAne zabdArtha kahe che-je avasthAmAM citanya avazya aspaSTa thAya te nidrA kahevAya. jyAre nidrA Ave che tyAre keIpaNa IndriyanA viSayanuM ke anya keIpaNa prakAranuM jJAna thatuM nathI. te nidrAnA tIvra maMdAdi bheTe pAMca prakAra thAya che. te A pramANe-nidrA, nidranidrA,acalA, pracalApracalA, ane zizuddhi temAM evA prakAranI manda nidrA Ave ke jenI aMdara nakhaTTeTikA-capaTI vagADavI, ekAda zada kara e Adi dvArA sukhapUrvaka jAgrata thAya te nidrA. evA prakAranI nidrA uMgha AvavAmAM hetubhUta je karyuM te paNa kAraNamAM kAryane Arepa karI nidrA kahevAya che, nidrA darzanAvaraNIyakarma e uMgha AvavAmAM kAraNa che, ane uMgha e kArya che. je nidrAvasthAmAM beThelo athavA ubhe rahelo DolAM khAdhA kare, eTale ke jenI aMdara beThA beThAM ke ubhAM UbhAM uMgha Ave te pracalA. evA prakAranA vipAkane anubhava karAvanArI karma prakRti paNa pracalA kahevAya che. thINuddhi trikanI apekSAe A be nidrAo maMda che. darzanAvaraNIya Saka jayAM grahaNa karavAmAM Ave tyAM dareka sthaLe uparokta cha prakRtie grahaNa karavI. A darzanAvaraNa Sakane bevAra belAyela nidrA ane pracalA eTale nidrAnidrA ane pracalApracalA tathA thINaddhi sAthe gaNatAM darzanAvaraNIya nava prakAre thAya che. temAM nidrAthI caDIyAtI je nidrA te nidrAnidrA. tenI aMdara caitanya atyaMta akuTa thayeluM hovAthI ghaNuM DhaDhaLavuM, ghaNA sAda pADavA ItyAdi prakAre vaDe pradha thAya che. A hetuthI sukhapUrvaka pradha thavAmAM hetubhUta nidrA karmaprakRtinI apekSAe A nidrAnuM caDIyAtApaNuM che. tAtparya e ke jenA udayathI evI gADha uMgha Ave ke ghaNA sAda pADavAthI ke ghaNuM DhaDhaLavAthI dukhapUrvaka jAgrata thavAya te nidrAnidrA kahevAya che. evA prakAranI nidrAmAM hetubhUta karmaprakRti paNa nidrAnidrA kahevAya che. pracalAthI caDIyAtI je nidrA ta pracalaprathalA. A nidrA cAlatAM cAlatAM paNa prApta
Page #325
--------------------------------------------------------------------------
________________ TIkAnuvAda sahita thAya che. eTale ke je karmanA udayathI cAlatAM cAlatAM uMgha Ave te pracalA pracalA kahe vAya che. ane tethI eka sthaLe beThA ke ubhA rahelAne prApta thatI pracalAnI apekSAe A nidrAnuM caDIyANApaNuM che. . piDarUpe thayelI che Atmazakti athavA vAsanA je svApAvasthAmAM te yAnaddhi athavA "jyAnagRddhi kahevAya che. kAraNa ke jyAre A nidrA Ave che tyAre prathama saMghayaNI je vAsudeva tenA ardha baLa samAna baLa utpanna thAya che. jema koI mANasane reganA jorathI baLa utpanna thAya che, temaja atRpta vAsanAne rAtrimAM uMghamAM ja uDI pUrNa karI Ave che. zAstramAM A saMbaMdhe eka udAharaNa ApyuM che te A pramANe--koI eka sthaLe thINuddhi nidrAnA udayavALe sAdhu rahetuM hatuM. tene divase kaI eka sthaLe jatAM rastAmAM hAthIe saalanA karI te hAthI upara te sAdhune ghaNe gusse thaye, ane ura levAnI IcchA thaI. te rAtre tene zINaDhi nidrA AvI, nidrAmAM ja uThIne jyAM hAthI hato tyAM jaI tenA be dAMta ukhADI pitAnA upAzrayanA bAraNAmAM pheMkI sUI gaye. A nidrAnA baLathI sAdhune hAthInA datuzaLa kheMcavA jeTalI zakti utpanna thaI ane vara lIdhuM. vizeSAvazyaka bhASyAdi zAstramAM bIjA paNa aneka dAkhalAo ApyA che. nidrAno artha karatAM prAcIna karmagraMthamAM kahyuM che ke-jenI aMdara sukhapUrvaka prabodha -jAthata thAya te nidrA. durbhapUrvaka jenI aMdara prabaMdha thAya te nidrAnidrA. beThelA ane ubhA rahelAne nidrA Ave te pracalA ane cakramaNa karatAM cAlatAM cAlatAM je ugha Ave te pracalA pracalA kahevAya che. ati sakilaSTa karmane anubhava karatAM thINuddhi nidrA prApta thAya 1 thINudiddhiA mATe prakAza sarga dazamAnA zleka 149mAM nIce pramANe lakhyuM che 'styAnarvAinudevArdhavalAzcititArthakRt // styAnA saMghAtIbhUtA gRddhidinacintitArthaviSayAtikAMkSA yasyAM sA styAnagRddhiH iti tu karmagranthAvacUreM / AdhasaMhananApekSamidamasyA calaM matam / anyathA tu vartamAnayuvabhyo'STaguNaM bhavet // ayaM karmagranthavRttyAdyabhiprAyaHjIvakalpavRttau tu-yadudaye atisaMkliSTapariNAmAta dinahaSTamarthamutthAya prasAdhayati kezavArdhavalakSa jAyate tadanudaye'pi ca sa zepapurupebhyastricaturguNo bhavati, iyaM ca prathamasaMhanina eSa bhavati / prathama saMdhayaNa sthAnahiM nidrAvALAne vAsudevanu ardhabaLa utpanna thAya che, ane zeSa saMlayaNavALAne vartamAna yuvAnethI AThagaNuM baLa utpanna thAya che e karmagraMthanI TIkA AdimAM kahyuM che. ane katakalpavRttimAM te thINahiniA prathama saMdhayaNine ja haiya, ane tene jyAre te nidrA Ave tyAre vAsudevanuM ardhabaLa ane nidrA na AvI hoya tyAre paNa zeSa purU thI traNa cAragaNuM baLa heya ema kahyuM che. thINuddhi nikAvALA nikAmAM ja divasa ke rAtrimAM ciMtavela kAryane atRpta vAsanAne nidrAmAM ja uDI utpanna thayelA baLavaDe karI Ave che ane pAcho suI jAya che, prAta:kALe jAgrata thAya tyAre tene mane AvuM svapna AvyuM ema thAya che. jo ke te te sAkSAta kArya karI AvyA che.
Page #326
--------------------------------------------------------------------------
________________ paMcasa graha-tIyakAra che. te mahA AkarI nidrA che ane te prAyaH divasamAM ke zatrimAM ciMtavela ane sAdhanArI che.' zIzuddhinA vipAkane anubhava karAvanArI krama prakRti paNa kAraNamAM kAryanA Azapa karI thIzuddhi kahevAya che. 22 cakSudazanAvaraNIyAdi cAra karma prakRtti mULathI dazanaladhinA ghAta kare che eTale tenA udayathI cakSuda nAdi prApta ja thatA nathI. athavA teonA kSaye pazamane anusarIne thAya che. ane nidrAe te danAvaraNIyanA kSayApazamathI prApta thayelI hazana[khyane khAve che. nidrAone danAvaraNIyamAM gaNavAnu kAraNa nidrAe chadmasthane ja hAya che, chadmasthane pahelAM dazana ane pachI ja jJAna thAya che, eTale nidrAnA uddayathI jyAre darzanavidha dabAya eTale jJAna te dakhAyu ja. tethI ja tene jJAnAvaraNIyamAM na gaNatAM dazanAvaraNIyamAM gaNelI che. 4 A pramANe jJAnAvaraNIya, darzanAvaraNIya ane aMtarAyakama nI uttaraprakRtinuM varcuna karyuM". jJAnAvaraNAdi traNe ghAtikama che, tethI ghAtikramanA prasagathI have mAhanIya kramanI uttaraprakRtie vadhu ve che---- solasa kasAya nava nokasAya daMsaNatigaM ca mohaNIyaM / suranaratiiinayA chAyAlAye 2 mIDAM || SoDaza kaSAyA nava nokaSAyA darzana trikaM ca mohanIyam / suranaratiryagragnirayAyUMSi sAtAsAtaM ca nIcocam // 5 // atha--sALa kaSAya. nava nAkaSAya, ane darzanatrika ema aThThAvIsa bhede mAhanIya karyuM che. devAyu, manuSyAyu, tiya gAyu. ane nakAyu ema cAra prakAre ANu krama che. sAtavedanIya, ane asAta vedanIya ema e bheda vedanIya kamasa che ane nIcoAtra-uccanAtra ema be prakAra gAtrakama che. vivecana--mehanIya krama e prakAre che--1 'namehanIya; 2 cAritramAhanIya. temAM 1 darzana eTale samyakatva, zraddA, rUci, vastuptarUpanu'-AtmasvarUpanu' yathArtha jJAna. e AtmAnA mahAna guNa jene lai aDhAradoSa rahita zuddha deva paMcamahAvratadhArI zuddha sAdhu, ane yAmULa dhama para rica thAya AtmAnA svarUpanuM yathArtha jJAna thAya che, ane ana ta jJAna-darzana--cAritra yukta AtmA te huM ane jJAnAdi guNNA te mArA, zarIra te huM nahi ane drazyAdi vastu te mArI nahiM, e pramANe bheda jJAna thAya che. tathA AtmAne hitakArI kAya mA rUcipUrvaka pravRtti thAya che ane ahitakArI kAryamAM pUrNAMkama"nA udaya kadAca pravRtti thAya te paNa pazcAttApapUrNa hRdaye pravRtti thAya che. tene AvaranArU darzana mAhanIya kama" che, tenA ana'tAnukhadhI ane mithyAtva sehanIya e e bheda che. temA anatAnuSadhi sa'sAra tarapha tIvra Asakti utpanna kare che ane mithyAtva meAhanIya AtmAnA svarUpanA yathA bhAnathI vikala kare che. 2 sarvajJa paramAtmA mahAvIranA vacanapara yathAtha zraddhA rAkhI te vacanene barAbara samajI te pramANe pravRtti karavI, vibhAva dazAmAthI chUTI svabhAva-svarUpamA Avu, te cAritra kahevAya che tene
Page #327
--------------------------------------------------------------------------
________________ 294 TIkAnuvAda sahita cAritrAhanIyanI vadhAre prakRti hovAthI ane tenA saMbaMdhamAM ghaNuM kahevAnuM hovAthI pahelAM tenuM svarUpa batAve che--seLa kaSAya ane nava nekaSAya ema be bhede cAritra mehanIya karma che. temAM jene laI AtmAe saMsAramAM rakhaDe te kaSAya, tenA padha, mAna mAyA ane lesa ema cAra bheda che. vaLI te darekanA tIvra madAdi bhede anaMtAnubaMdhi, apratyAkhyAnAvaraNIya, pratyAkhyAnAvaraNIya, ane saMjvalana ema cAra cAra bheda thAya che. anaMtAnurmAdhi kaSAya e ati tIvra che ane anya kaSAye anukrame maMda maMda che. temAM anaMta saMsAranI paraMparA vadhAranArA je kaSA te anaMtAnubadhi kaSAya kahevAya che. tIvra rAga dveSathI-dhAdithI AtmA anaMta saMsAramAM rakhaDe che. tethI AdinA kathAnI anaMtAnubaMdhi evI saMjJA cAjelI che." Aja kakSAnuM sajanA evuM bIjuM nAma che. tene avartha A pramANe- je vaDe AtmAo anata bhava-janma sAthe joDAya eNTale ke jene laI che anata janmapata rakhaDe te sAjanA kahevAya che. kahyuM che ke je kaSAye jIvane anaMta saMkhyAvALA bhave sAthe joDe te sAjanA, anatAnubadhi paNa te ja kahevAya che. A kaSAyane udaya hoya tyAM sudhI samyakatva prApta thatuM nathI. je karmanA udayathI alpa paNa pratyAkhyAna-tyAga dazA prApta na thAya, paugalika padAthaparane meha e karI zake nahi te apratyAkhyAnAvaraNIya kaSAya che. kahyuM che ke je karmanA udayathI alapa paNa paccakakhANa karavAnA utsAhavALe na thAya, e apratyAkhyAnAvaraNIya saMjJA anaMtAnubaMdhithI utaratA bIjA kaSAmAM jevI che. apratyAkhyAnAvaraNIya kaSAyanA udayathI aha5 paNa viratinA pariNAma thatA nathI. je ke samyaphala prApti thAya che. te samyaphavI AtmAone pApavyApArAthI chuTavAnI IcchA jarUra hoya che paraMtu choDI zaktA nathI ane temAM pravRtti kare che te paNa pazcAttApa pUrNa nahadace pravRtti kare che. AvaranA cAritra mohanIya karma che. tenAthI AtmAnI svarUpAnuyAyI dazA thatI nathI. mohanIya AtmAnA zraddhA ane cAritra e be mahAna guNane roke che. ahiM eTaluM samajavAnuM ke jJAna guNa dvArA jANapaNuM thAya che paraMtu temAM yathArthatA-pathArtha jJAna te samyakatA hoya te ja Ave che. 1 kidha, arUci, dveSa ane kSamAne abhAva e krodhanA paryAya che. mAna, mada, abhimAna. ane namratAne abhAva e mAnanA paryAye che. mAyA, kapaTa, bahAra ane aMdaranI bhinnatA ane asaraLatA e mAyAnA paryAya che, tathA lobha, tRSNA, gRhi, Asakti ane asate e lebhanA paryAya che. 2 virati eTale viramavuM-pAchA haThavuM, bahirAtmabhAvathI chuTI AtmAnA svarUpamAM sthira thavuM te che. jayAM sudhI sarvathA pApabhyApArathI chUTate nathI, jyAM sudhI pagalikabhAva rahe che tyAM sudhI AtmA svarUpamAM sthiratA prApta karI zakatA nathI svarUpamAM sthiratA prApta karyA vinA koIpaNa AtmA saMpUrNa karma kSaya karI mekSamAM jaI zakato nathI. tethI ja mokSa prApta karavA mATe virati-saMpUrNa tyAga Avazyaka che.
Page #328
--------------------------------------------------------------------------
________________ 294 paMcamaha-tutIyAra sarvathA prakAre pApavyApAranA tyAgarUpa sarvavirati cAritra vaDe avarAya-dabAya eTale ke jenA udayathI saMpUrNa pAyavyApArano sarvathA tyAga na karI zake te pratyAkhyAnAvaraNIya kaSAya kahevAya che. kahyuM che ke-sarvathA pApagyApArathI je virati, tene ahiM pratyAkhyAna kahyuM che. tene AvanAra apratyAkhyAnAvaraNIya kaSAyathI maMda je trIjA kayA temAM pratyAkhyAnAvaraNIya saMzA cAlI che. A kaSAyanA udayathI AtmA sarvathAprakAre pApavyApArano tyAga karI zakato nathI, dezathI tyAga karI zake che. eTale zrAvakapaNuM prApta thAya che, paraMtu sAdhupaNuM prApta thatuM nathI. pariSaha upasarga Adi prApta thaye chate sarvathA prakAre pApa vyApAranA tyAgI cAritravAnA sAdhu mahArAjane paNa je kaSAyo kaMIka jAjavalyamAna kare-kaSAya yukta kare te saMjavalana kaSAya kahevAya che. kahyuM che ke-je kAraNa mATe sarvathA pApagyApAranA tyAgI savirsa thatine paNa kaMIka-apa kaSAyAnvita kare che tethI te alpa pramANamAM prazamane abhAva karanArA saMjavalana kahevAya che. anyatra paNa kahyuM che--je kAraNathI zabdAdi viSane prApta karI vAraMvAra jAjavalyamAna thAya che tethI cothA kaSAyane saMjavalana kahevAya che." saMjavalana kaSAyanA udayavALo AtmA saMpUrNa pApacApAne cheDI sarvavirati vAstri prApta kare che, paraMtu AtmAnA pUrNa svabhAvarUpa yathAkhyAta cAritrane prApta karI zakatuM nathI. kaSAyonuM kArya AtmAne bahirAtmabhAvamAM rAkI aMtarAtmadazAmAM sthira na thavA de e che. jema jema kaSAyanuM baLa ochuM thatuM jAya tema tema AtmA bahirAtmabhAva-pazilika bhAvathI chUTI aMtarAtmabhAvamAM sthira thatA jAya che. ahiM virati kene kahevI te samajavuM Avazyaka che-virati eTale je padArthane pite tyAga karyo che tenA rasane paNa tyAga thavo te. jemake-upavAsa jyAre karIe tyAre jo ke bAhathI AhArane tyAga karyo che, paraMtu uThA utarIne ApaNe vicArIe to jaNAze ke je AhAra tyAga karyo che tene rasa te kAyama che. rasane tyAga thayA haito nathI. jyAre e rasane paNa tyAga thAya tyAre yathArtha upavAsa thAya che. tema jenI jenI jeTalA pramANamAM virati prApta thAya tenA tenA teTalA teTalA pramAzumAM rasane paNa tyAga thAya tyAre yathArtha virati prApta thAya che. paugalika padArtho paranA rasane tyAga na thavA devA te kakSAnuM kArya che. apratyAkhyAnAvaraNadi kaSAno jema jema pazama thato jAya tema tema rasano tyAga thatA jAya che. rasa eTale bahArathI vastune tyAga karyo hoya chatAM aMtaramAM tenI IcchA kAyama rahevI. te dezavirati ke savavirati mahAtmAone jeTalA jeTalA pramANamAM virati prApta thAya che teTalA teTalA pramANamAM paugalika padArthonI aMtaraMga IcchA naSTa thatI jAya che. eTale jeTale aMze ataraMga IchA naSTa thAya teTale teTale aMze AtmA vibhAvamAMthI svabhAvamAM AvI jAya che. sarvaviratisaMpanna munirAjene paugalika padArthonI aMtaraga IrachA naSTa thayelI hovAthI anuttara vimAnanAM paugalika sukhe paNa tuccha lAge che. 1 utavihArI oaa sAtamA guNasthAnake rahelA muni savijJa yati kahevAya che.
Page #329
--------------------------------------------------------------------------
________________ TIkAnuvAda sahita have nekaSAnuM svarUpa kahe che ne zavada ahiM saharyavAcaka athavA deza niyavAcaka che. eTale ke je kaSAyanA sahacArI , sAthe rahI kA ne je rIpana kare athavA je kaSAnuM saMpUrNa kArya karavA asamartha hoya te nekaSAye kahevAya che. kayA kaSAnA sahacArI che? tenA uttaramAM kahe che ke AdinA bAra kakSAnA sahacArI che. te A pramANe AdinA bAra kathAne kSaya thayA pachI nekaSA TI zakatA nathI. kAraNa ke bAra kaSAyone kSaya karyA bAda tarataja zapaka jatmA kyA kSaya karavAnI pravRtti kare che. athavA udaya prApta kayA avazya kakSAne upana kare che. jemake rati arati kramaza lela ke dhAne uddIpana kare.che. tethI ja te kayAyanA preraka kahevAya che. kahyuM che ke kaSAyanA sahavarti hevAthI ane kaSAyanA preraka hovAthI hAsyAdi navane nekaSAya kaSAya kahyA che te nekaSAyo nava che. te A pramANe -traNa veda ane hAcaka. jIveda puruSada, ane napuMsakaveda ema veda traNa prakAre che. jenA udayathI strIne purUyAnI IcchA thAya, jema pittane vadhAre thavAthI madhura-gaDyA padArtho khAvAnI IcchA thAya te sIveda, jenA udayathI purUSane strInA upaganI IcchA thAya, jema ke vadhAre thavAthI khATA 'padArtho khAvAnI IcchA thAya te puraSada. nA hadayathI zrI ane puruSa baMnenA uparI IcchA thAya jema pitta rajane kare -ane vadhAre thavAthI majikA-jenI aMdara khaTAza ane gaLapa baMne hAtha tevI rAba khAvAnI IcchA thAya te napuMsaka veda kahevAya che. tathA hAsya. rati. arati, zaka, laya ane suguNA e hA kahanIya karma . temAM jenA udarathI nimitta maLavAvaDe athavA nimitta vinA ja hasavuM ja javA - he malakAve te hAsyamehanIya karma, je kamA udayathI bA ke jalara rastanA viSayamAM harSa bAda kare, kaMI racA maLavAthI sAruM thya sAIjha varatuM maLI e AnaMda thAya te rati rehanIca. je karmanA udayathI bAhya ke abhyatara tunA viSayamAM prIti dhAraNa kare, aniSTa sane maLavAthI kyAMthI AvI vastu ane saroga te vice thAya te haka che pramANe kheda thAya te aratihanIya. 1 veda mehanIranA udarathI annAne kinA vize gavavI : una zAra che. te ThA maMda madhyama ane tIra e kazu kare ke maMda phArasA purAvA kudavArane rane kAraane tIvra anukrame joveka ane pusadanA udarAvALAne hera che. A rIte keka paNa AnnAne --phAlasAnA e traNe jeno uddaya he zake che,
Page #330
--------------------------------------------------------------------------
________________ paMcasahatRtIyadvAra je karmanA udayathI priya vastunA vicagAdi kAraNe chAtI phaTavI, Akadha kara, jamIna para ALoTavuM, dI nizvAsa levA vagerarUpa dilagIrI thAya te zekAhanIya. chAtI phUTavI vigere dilagIrInA sUcaka che. je karmanA udayathI sanimitta kenimitta vinA saMkalpamAtrathI ja bhaya pAme te bhayamahanIya, je kamanA udayathI zubha ke azubha vastunA saMbaMdhamAM jugupsA dhAraNuM kare-ghaNA thAya te jugupsAhanIya, A pramANe cAritramehanIyanI pacIsa prakRtie kahI. have darzanamohanIya kahe che. te traNa le che. te A pramANe-1 mithyAtvamehanIya 2 mizramehanIya 3 samyakatavAhanIya. je karmanA udayathI jinezvarae kahela ta para azraddhA thAya, AtmAnA svarUpanuM yathArtha bhAna na thAya. te mithyAtvamehanIya. je karmanA udayathI jinezvare e kahela tatvanI yathArtha zraddhA na thAya tema azraddhA paNa na thAya, rUci ke arUci bemAMthI eka paNa na hoya te mizramehanIya. je karmanA udayathI jinapraNIta tatvanI samyapha zraddhA thAya, yathArtha rUci utpanna thAya te samyaphavamehanIya. A pramANe mehanIyamanI uttara pravRtionuM svarUpa kahyuM. have mULa karmanA krama pramANe AyukarmanI uttaraprakRtie batAve che. AyukamanI cAra uttara pravRtio che. te A pramANe-devAyu, manuSkAyu, tigAyu ane narakAsu. je kamanA udayathI AtmAne deva, manuSya, tiryaMca ane narakaparyAya amuka niyata kAlaparyaMta TakI zake te devAyuM, manuSyA, tiryagAyu ane narakAyu karma kahevAya che. Ayukama amuka gatimAM amuka kolapayata AtmAnI sthiti thavAmAM temaja te te gatine anurUpa karmone upalega thavAmAM hetu che. A pramANe AyukamanA uttara bhede kahyA. have a5 vaktavya hevAthI vedanIya ane getramanI uttara pravRtio kahe che. . vedanIyamanI be uttara pravRtio che te A pramANe sAta vedanIya ane 2 sAta vedanIya je kamanA udayathI Arogya ane viSapabhegAdi ISTa sAdhane dvArA utpanna thayela AlArUpa sukhane anubhava kare te sAtavedanIya. ' 1 sanimittamAM bAhya nimito levAnA che ane animittamAM smaraNa rUpa abhyataranimitta levAnA che. jemake kaI hasAve ane hasIe ke evuM ja kaika dekhavAmAM Ave ane hasIe te bANa nimita ane pUrvanubhUta hasavAnA kAraNe yAda Ave ane hasIe te ampasara nimitta kahevAya ema samajavuM
Page #331
--------------------------------------------------------------------------
________________ 297 TIkAnuvAda sahita je karmanA udayathI mAMdagI Adi aniSTa sAdhane dvArA utpanna thayela bedarUpa duHkhane anubhava kare te asAtavedanIya. gotrakamanI paNa be uttara prakRtie che te A-1 ugregetra ane 2 nIrogea. ja temAM je karmanA udayathI uttama jAti, kuLa, baLa, tapa, aizvarya, zrata, cakAra, abhya sthAna-sAmuM javuM, AsanapradAna, aMjali pragraha-hAtha joDavA Adine saMbhava hoya te uracItra, je kamanA udayathI jJAnAdi yukta hovA chatA paNa niMdA prApta kare ane hIna jAti, kuLa Adine saMbhava hoya te nIca netra kahevAya che ucagetranA udayathI uMca kuLa uMca jAtimAM janma dhAraNa kare che tene laI tapa aizvarya Adi prAthA sulabha thAya che ane nIcagetranA udayathI nIca kuLa nIca jAtimAM janma dhAraNa kare che. jene laI tapa aizvarya Adi lagabhaga durlabha thAya che. A pramANe vedanIya ane zaitrakamanI uttara prakRtie kahI. 5 have trikamanI samAna sthitivALu hevAthI tenI pachI nAmakarmanI prakRtionuM nirUpaNa kare che. te be bhede che. 1 piMDarakRti ane 2 pratyekaprakRti. temAM pahelAM piDaprakRtie batAve che. gazjAisarIraMga baMdhaNa saMghAyaNaM ca saMghayaNaM / saMThANavannagaMdharasaphAsaaNupugvivihagagaI // 6 // gatijAtizarIrAGgopAGga bandhanaM saMghAtanaM ca saMhananam / saMsthAnavarNagaMdharasasparzAnupUrvIvihAyogatayaH // 6 // aze--gati, jAti, zarIra, agapAMga, baMdhana, saMghAtana, saMghayaNa, saMsthAna, varNa, gadha rasa, sparza, AnupUrvI, ane vihAgati, e cauda piMDaprakRtie che. vivecana-A gAthAmAM ca piThaprakRtio batAve che. jenA aneka bhede 8 zakatA hoya te piMDhaprakRti kahevAya che. te A pramANe- tathA prakAranA karmapradhAna jIvavaDe je prApta thAya, arthAt tathA prakAranA karmaTha jIva jene prApta kare te gati. joke zarIra saMghayaNAdi sarva karmovaDe prApta thAya che, chatAM gati e rUDha arthavALI hovAthI AtmAne nArakatva Adi je payaya thAya che eja arthamAM gatizabda vaparAya che. te cAra prakAre che-1 narakagati, 2tigati, 3 manuSyagati, ane devagati. 1 je kamanA udayathI chava eka bhavamAMthI bIjA bhavamAM jAya te gari nAmaka ema savasidhikAra kahe che.
Page #332
--------------------------------------------------------------------------
________________ 298 paMcamahatvatIyahAra manuSyatva devatvAdi te te paryAya thavAmAM hetubhUta je kama tene gatinAmakarma kahe che. jemake je karmanA udayathI AtmAne devaparyAya thAya te devagati nAmakarma, e pramANe manuSpagati Adi mATe paNa samajavuM. have jAtinAmakarma kahe che-aneka bheda prabheTavALA ekendriyAdi chene ekendriya tyAhirUpa je samAna-ekasarakhe pariNAma ke jene laI aneka prakAranA ekendriyAdi jIvane ekendrizArirUpe vyavahAra thAya evuM je sAmAnya te jAti, ane tenA kAraNabhUta je kama te jAtinAmakarma, ahiM tAtparya A pramANe che-dravyarUpa bAhyA ane abhyatara nAsikA ane karNAdi Indriya AgevAMga nAmakarma ane Indriya paryApti nAmakarmanA sAmarthyathI siddha che, ane bhALiye sparzanAdi IndriyAvaraNa kamanA zopazamathI siddha che. zAsAmAM kahyuM che ke-IndriyAvaraJya karmanA kSaye pazamathI bhAvendriya utpanna thAya che. paraMtu A ekendriya che, A be Indriya che, evA zabda vyavahAramAM kAraNa tathA prakAranA samAna pariNAmarUpa je sAmAnya che anyathI asAdhya hevAthI tenuM kAraNa jAti nAmaka che. kahyuM che ke vyabhicArinirdoSa sarakhApaNIvaDe eka karAyela je vastu svarUpa te jAti" tenA nimittabhUta je karma te jAtinAmakarma. te pAMca prakAre che-1 ekendriya jAtinAmakarma, 2 beIndriya jAtinAmaka, 3 (Indriya jAtinAmakarma, 4 caurindriya jAtinAmakarma, ane 5 pacendriya jAtinAmakarma, je karmanA udayathI aneka bheda prabhedavALA ekendriya jIvamAM eve samAna pariNAma thAya ke jene laIne saghaLAne A ekendriya che evA sAmAnya nAmathI vyavahAra thAya te ekendriya jAtinAmakama.. je karmanA udayathI aneka bhedavALA beIndriya mAM e keI samAna bAhA AkAra thAya ke jene laI te saghaLAne beIndriya evA sAmAnya nAmathI vyavahAra thAya te beIndriya jAtinAmakarma, e pramANe teIndriyadi "jAtinAmakarmane paNa artha samaja. 1 jAti nAmakarma e kansendriya ke bhAvendriya thavAmAM hetuM nathI kAraNa ke bendriya agopAMga nAmaka ane Indriya pati vaDe thAya che, ane bhAvendriya matijJAnAvaraNIya karmanA kSayopazama vaDe thAya che, paraMtu aneka bheda prabheda vALA pRthvIkAya akAthAdi ekendriya mAM samAna AkAra-pariNAma prApta thavAmAM, temaja eniyanI cetanA zakti beIndriyathI adhika na haiya, beindriyanI cetanA InithI adhika na hoya, e pramANe cetanA zaktinI vyavasthA thavAmAM jAti nAmaka kAraNa che. upAdhyAyajI mahArAje karmaprakRtimAM jAti nAmaka saMbadhamAM A pramANe jaNAvyuM che-enDiyAdi chamAM ekajiyAdi. zabda vyavahAranuM kAraNa tathA prakAranA samAna pariNAma rUpa je sAmAnya te jAti, tenA kAraNabhUta je karma te jAti nAmakama * * *
Page #333
--------------------------------------------------------------------------
________________ 299 TIkAnuvAda sahita je jINuM thAya sukhaduHkhanA upabhoganuM je sAdhana heya te zarIra, tenA pAMca bheda che. te A pramANe-dArika zarIra, vaikriya zarIra, AhAraka zarIra, tejasa zarIra ane kAmaNa zarIra, zarIrane vistRta artha pahelA dvAramAM karyo che. te zarIra prApta thavAmAM hetubhUta je karma te zarIra nAmakarma. te paNa pAMca bheTe che. * temAM je kamanA udayathI audyArika zarIra cagya pagale grahaNa karI aukAzmi zarIra paNe pariNamAve, ane "pariNumAvIne jIvapradezo sAthe paraspara ekAkAra rUpe je je te audArika zarIra nAmakarma. A rIte zeSa zarIra nAmakarmanI paNa vyAkhyA karI levI. audArikAdi zarIra prApta thavAmAM audArika nAmakarma kAraNa che gAthAmAM grahaNa karela aga zabdathI aMge pAMga levAnuM che. temAM mastaka Adi ATha aMga che. kahyuM che ke-marataka, chAtI peTa, pITha, be bAhu ane be jaMghA e ATha aMga A viSayamAM pracArano abhiprAya paNa A pramANe che-kazyapa ghani ageyAga nAmAma ane indriya thIpti nAmakarmathI utpanna thAya che, ane bhAvarUpa indriye sparzanAdi inDiyAvaraNa (matijJAnAvaraNa karmanA pazamathI utpanna thAya che. "Indriyo kSayapazAmajanya che evuM AgamanuM vacana che paraMtu A ekendriya che, bendriya che ityAdi zabdavyavahAramAM nimitta je sAmAnya te anyavaDe asAdhya hevAthI jAtinAmakarmajanya che. ahiM koi zaMkA kare ke zabdavyavahAranA kAraNa mAtrathI jAtinI siddhi nahi thAya je ema thAya te harisiMha Adi zabdavyavahAramAM kAraNarUpe harityAdi jAtinI paNa siddhi thAya ane ema thAya te jAtine kaI pAra na rahe mATe enDiyAdi padane vyavahAra aupAdhika che, jAti nAmaka mAnavAnuM koI kAraNa nathI. vaLI je ekendriyasvAdi jAtine svIkAra karaze te nArakAvAdikane paNa te nAka nArakAdi vyavahAranuM kAraNa hevAthI tene pacendriyanI avAktara jAti tarIke mAnavI paDaze, ane pachI gati nAmakarma mAnavAnI jarUra paDaze nahi. A praznane ame ahiM A pramANe uttara ApIe chIe--apakRSTa catanyAdinA niyAmaka tarIke ekendriyavAdi jAtinI siddhi thAya che. eTale ke patiyathI caurindriyanuM caitanya a5, (a5catanya eTale a5 kSapazama levAne che) cauriniyathI InDiyanuM alpa, A pramANe cananyanI vyavasthA thavAmAM ekendrityAdi jAti hetu che, temaja zabdavyavahAranuM kAraNa paNa te jAti ja che. tethI tenA kAraNarUpe jAti nAmaka siddha che. nArakatAdi jAti nathI, kemake tirthavanuM paniyatva sAthenuM sAka bAdhaka che (bina bhinna adhikaraNamAM rahenAra dhamane ekamAM je samAveza thAya te saMkara kahevAya che.) nArasvAdi je gati che te amuka prakAranA sukhadukhanA upagamAM niyAmaka che, ane tenA kAraNurUpe gati nAmakarma paNa siha che. tAtparya e ke gati nAmakarma sukhaduHkhanA upagamAM niyAmaka che ane jAti nAmaka cetanya vikAsamAM niyAmaka che, * 1 je zarIra nAmakane udaya thAya te te zarIra lokamAM rahelA yugalo grahaNa karI tene te te zarIra rUpe pariNAvavA te zarIra nAmakarmanuM kArya che. jema ke audaki nAmakama udaya thAya tyAre dArika vargamAMthI pudagale grahaNa karI tene audArikapaNe parizumAve che. kamae kAraNa che, ane zarIra e kArya che. kama e kAmaNa vagaNane pariNAma che, ane dArikAdi zarIra e dArikAdi vagAone pariNAma che.
Page #334
--------------------------------------------------------------------------
________________ 30 pacasaMgraha-svatIyadvAra che. tenA avayavarUpa AgaLa, nAka, kAna Adi upAMga che. ane tenA avayavarUpa nakha, vALa, pAMpaNa, rekhA vagere aMgopAMga kahevAya che. aMga ane upAMganI saMdhi, aMgapAMga thAya, tene ane aApAga zabdane samAsa thavAthI vyAkaraNanA niyama pramANe eka agapAMga zabdane lepa thaI agevAMga zabda siddha thAya che. te traNa prakAre che, te A pramANe dArika aMgopAMga, vaikriya agopAMga ane AhAraka agopAMga. 'temAM je kamanA udayathI audyArika zarIrapaNe pariNAma pAmelA pudagalane audyArika zarIrane cogya aMga upAMga ane aMge pAMganA spaSTa vibhAgarUpe pariNAma thAya te aulArika age pAMga nAmaka, apAMga nAmakarmanuM kArya zarIrapaNe pariNAma pAmelA pudagalene aMga upAMga ane aMgopAMga rUpe spaSTa vibhAga karI Apa te che. e pramANe vikriya ane AhAraka aMgopAMga nAmakarmanuM svarUpa samajavuM tejasa ane kAmaraNazarIra jIvanI AkRtine anusaratA hovAthI tene ane pagane saMbhava nathI. audyArikAdi traNa zarIranI AkRtine AtmA anusarate hevAthI tene aMgopAMga ghaTI zake che. je vaDe baMdhAya-joDAya te baMdhana, je karmanA udayathI pUrve grahagu karAyela ane rahaNa karAtA AdArikAdi puddagalAne paraspara saMbaMdha thAya te baMdhana nAmakarma. prajJApanA sutA mULa TIkAkAra mahArAja kahe che ke evuM eka karma che ke jenA nimitta be Adine soga thAya che. jema be kAIne ekAkAra karavAmAM rALa kAraNa che te pAMca prakAre che, tenuM svarUpa AgaLa kaheze. baMdhana nAmakarma AtmA ane pudagala agara paraspara pudagalene ekAkAra saMbaMdha thavAmAM kAraNa che. audArika, vaizi, AhAraka ane tijasa nAmakarmane udaya thAya tyAre dArika vaikriya AhAraka ane tejasa vagaNamAthI pugale grahaNa karI tenuM te te zarIra banAve che. e pramANe kAmaNa zarIra nAmakama vaDe kAmaNa gAmAthI pudagale grahaNa kare che, ane tene kama rUpe pariNumAve che. kAmaNa zarIra nAmaka e paNa kamma vargavAne pariNAma che ane kAmaNa zarIra paNa kAmaNa vagaNanuM baneluM che. Ama hevAthI bane eka jevA jaNAya che paraMtu tema nathI. bane bhinna bhina che. kAmaNa zarIra nAmakarma nAmakanI eka uttaraprakRti che, ane kAmaNa vagaNAnA pudagalanA grahaNamAM hetu che. jyAM sudhI kAmaNa zarIra nAmakamane udaya che tyAM sudhI ja kAmaNa vagaNAmAthI kammurogya pagale AtmAnI sAthe ekAkAra thayela AThe karmanI anaMtavagaNanA piMDanuM nAma kAmaNa zarIra che, kAmaNa zarIra e avayavI che ane kamanI dareka uttaraprakRtie tenA avayave che. kAmag zarIra nAmakarma baMdhamAMthI AThamAnA chaThThA bhAge, udayamAMthI teramA guNaThANe ane sattAmAMthI caudamAnA hicarama samaye jAya che. jyAre kAmaNa zarIrane saMbadha caudamAnA carama samayapata che. kAmaNa zarIra nAmakarmane udaya teramA guNasthAnaka sudhIja hoya che mATe tyAM sudhI ja karma egya pudagalanuM grahaNa thAya che, caudame thatuM nathI. kAmaNa nAmakamanuM kArya kAmaNa zarIra caudamAnA carama samayapathata hoya che.
Page #335
--------------------------------------------------------------------------
________________ TIkAnuvAda sahita 31 je vaDe audArikAdi puddagalA piMDarUpe karAya te sadhAtana, eTale ke je karmanA udayathI aukArikAdi pudgale audArikAdi zarIranI racanAne anusarI piMDarUpe thAya te huM sadhAtana nAmakama, te pAMca prakAre che, tenu' svarUpa 'AgaLa upara kaheze, asthinI racanA vizeSane saghayaNa kahe che, ane te audrArika zarIramAMja heAya che. anya zarIzamAM hAtuM nathI. kAraNa ke audArika sevAya phrAijI zarIramAM asthi hADakAM hatAM nathI. te cha prakAre che. te A pramANe vaRSabhanArAca, RSabhanArAca, nArAca, apanArAMca, jhIlikA, ane sevA chevaDuM * temAM vaja zabdane atha khIlI, RSabhane atha hADakAne vIMTAnAra pATA ane nAzacanA artha markaTa'dha thAya che. markaTa dha eka prakAranA majabUta madhanuM nAma che. have dareka saMghayaNanA atha kahe che. jenI aMdara be hADakA baMne mAjI markaTabaMdha vaDe baMdhAyalA hoya, ane te pATAnI AkRtivALA trIjA hADakA vaDe bheMTaLAyelA hoya, ane tenA upara te trazu hADakAne bhedanAra khIlIrUpa hAyaku hoya AvA prakAranA majabUta "dhane vaRSabhanArAca kahe che. tevA ma bhUta baMdha thavAmAM hetubhUta je krama tene RSabharAMca saMghayaNa nAmaka kahevAya che. tathA je sa'layaNa khIlIsarakhA hADakA rahita che, markaTa dha ane pATo jenI avara hoya che te RSabhanArAca, tenA hetubhUta kramane RSabhanArAca saghayaNa nAmakrama kahe che. jenI aMdara e hADakA mAtra markaTa dhathIja 'dhAyalA hoya te nArAca, tenA hetumRta je kama te nAca saMghayaNu nAmakama, jenI dara eka bAju markaTabaMdha hoya ane bIjI bAju hADakArUpa khIlInA adha hAya te adhanArAca saMghayaNa, tenA hetubhUta je kama te anArAca sa*ghayaNa nAmakarma, jenI dara hADakAe mAtra kIlikA--khIlIthI khaMdhAyelA hAya te kIlikA, tenA hetu. bhUta je kama te kIlikA saMghayaNu nAmakrama. jenI aMdara hADakAnA cheDAe paraspara sparzIneja rahelA hoya ane je hu MmezA talA. dinu' madana, capI AdinI apekSA rAkhe te sevAnta saMghayaNa, tenA hetubhUta kamane sevA... saghayaNa nAmakrama kahe che. A pramANe cha prakAre saghayaNa nAmakrama kahyu. hADakAne majabUta ke zithila adha cavAmAM soMghayaNu nAmakrama kAraNa che. sasthAna eTale AAkAra vizeSa. grahaNu karAyela zarIranI racanAne anusarI _geAThavAyelA, ane paraspara saMbaMdha thayelA audrArikAdi pudgalAmAM sthAna nAmakama, zarIramAM-AkAravizeSa je kramanA uddayathI utpanna thAya te sasthAna nAmakrama. zarIramAM amuka amuka jAtanA
Page #336
--------------------------------------------------------------------------
________________ hara paMcamahatIyAra AkAra thavAmAM sarathAna nAmakarma kAraNa che. te cha prakAre che. A pramANe-samacatura, dhaparimaMDala, sAdi, kuja, vAmana, ane heDakI temAM sAmudrika zAstramAM kahela lakSaNa ane pramANane avisaMvAdi-maLatA cAra khUNA cAra divibhAga vaDe upalakSita-oLakhAtA zarIranA avaze jenI aMdara hoya te samacaturastra. eTale ke jenI aMdara sAmudrika zAstramAM je pramANe zarIranuM pramANa ane lakSaNa karyuM che te pramANe zarIranuM pramANa ane lakSaNa thAya, tathA jenI aMdara jamaNe hIMcaNa ane DAbo khabho, DAbo DhIMcaNa ane jamaNe khabhe, bane DhIMcaNa, tathA marataka ane palAMThI, e cAre khuNanuM atara sarakhuM hoya te samacatura saMrayAna tenA hetubhUta je karma te samacaturasa saMsthAna nAmakarma, vadha-vaDanA je parimaMDala-AkAra jenI aMdara hoya te nyadhaparimaDala, jema vaDane uparano bhAga zAkhA prazAkhA ane pAMdaDAMothI saMpUrNa pramANavALa suzobhita hoya che ane nIceno bhAga hIna-suzobhita heta nathI, tema jenI aMdaranAbhinI uparanA avaye saMpUrNa lakSaNa ane pramANu yukta hoya ane nAbhinI nIcenA lakSaNa ane pramAyukta na hoya te nyadhaparimaMDala saMsthAna, tenA hetubhUta je karma te nyAyarimaDala saMsthAna nAmakarma.. ahi Adi zahathI udha jenI sattA che e nAbhinI nIcene zarIra bhAga grahaNa karavAne che. tethI Adi-nAbhinI nIcenA dehabhAga yukta je hoya te sAdi kahevAya; jo ke nAbhinI nIcenA dehabhAga yukta te saMpUrNa zarIra che, ane tene AkAra te samacatura saMsthAnamAM AvI jAya che, tethI A rIte ahiM sAhitya vizeSaNa nahi ghaTatuM hevAthI Adi zabda vaDe pramANu ane lakSaNa yukta viziSTa-nAbhinI nIcene zarI2bhAgaja grahaNa kare. eTale ke jenI aMdara nAbhinI nIcenA zarIranA avayave saMpUrNa ane lakSaNa yukata hAya ane nAbhinI uparanA avayA pramANu ane lakSaNa yukta na hoya te sAdi saMsthAna, anya AcAryo sAdi zabdane badale sAcI evuM nAma bole che. sAcI eTale zAmalIvRkSa ema siddhAMtanA rahasyane jANanArAo kahe che. sAcInA jevuM je saMsthAna te sAcI saMsthAnajema zAmalIvRkSane kaMdhabhAga atipuSTa ane suMdara hoya che, ane uparanA bhAgamAM tene anurUpa mahAna vizALatA hotI nathI, tema je saMsthAnamAM zarIrane abhAga pari pUNa hoya uparano bhAga tathA prakArane na hoya te sAdi saMsthAna, tenA hetubhUta je karma te sAdisaMsthAna nAmakarma. jenI aMdara mastaka grIvA ane hastapAdAdi avayave pramANu ane lakSaNa yukta heya ane chAtI udara-peTa Adi avayava pramANu ane lakSaNa yukta na hoya te mujasthAna, tenuM hetubhUta kama te mujasthAna nAmakarma, 1 ahiM pahelAM kuja pachI vAmana kahyuM che bahagrahaNImA pahelA vAmana pachI kuja kahyuM che. eTale lakSaNa sthiti vigere ahiM je kumbanuM te tyA vAmananuM ane ahiM je vAmananuM te tyAM kunjanuM ema matAMtara samajo.
Page #337
--------------------------------------------------------------------------
________________ TIkAnuvAda sahita - 303 jenI aMdara chAtI ane utkrAdi alayanA pramANa ane lakSayukta hAya ane hastAdAdi vacane hIna heAya te vAmanasa sthAna, te saMsthAna thavAmAM hetubhUta je kama te vAmanasasthAna nAmama. jenI aMdara zarIranA saghaLA Ayave pramANu ane lakSaNahIna hoya te huMTasa sthAna. tenu hetubhUta je krama" te jhuMDasasthAna nAmakama kahevAya che. je karmanA udayathI zarIra cAbhAyukta thAya te vadhu. te pAMca prakAra che. te A pramANe zveta, pILA, lAla, lIlA, ane kALA. te te prakAranA zarIrane vadhu thavAmAM hetubhUta krama pazu pAMca prakAre che. temAM jenA udayathI veAnA zIrAmAM khagalA vigere jevA zvetavaNuM thAya te zvetavaNu nAmakrama e rIte anya varNanAmakarmanA pazu atha samajI levA zarIramAM amuka amuka jAtanA varga thavAmAM vadhu nAmaka kAraNu che. je nAsikAnA viSaya hAya, je suMghI zakAya te ga. tenA be bheda che--1 surabhiga dha 2durabhiga 1. je karmanA udayathI zatapatra ane mAlatImAdinA puSpAnI jema jIveAnA zarIrane sura gadha thAya te subhigadha nAmakarma. je karmanA udayathI thavAnA zarIramAM lasaNa ane hiMganA jevI khazakha dha utpanna thAya te durabhigadha nAmakama. sArI ke kharAba gadha thavAmAM gadhanAsakama kAraNa che. jene AsvAda laI zakAya te rasa, te pAMca prakAre che. tikta-tIkhA, kaTu-kaDave, kaSA celakaTAI gayelA jeve, Amla-mATe, ane madhura. zarIranA tevA rasa-ravAda thavAmAM hetu bhUta je kama te pAMca prakAre che. temAM je karmanA udayathI jIveAnA zarIAmAM maricAdinI riAdinA jevA tikta rasa thAya te tiktarasanAmakrama. e pramANe anya rasa nAmakarmanA artha paNa samajI levA. zarIramAM te te prakAranA sa thavAmAM rasa nAmakama kAraNa che - je sparzInendriyane viSaya hAya, jene 5 thai zake te sparza te ATha-prakAre chekarka zakaThAra, mRdu-suMvALA, laghu-halakA, guru-bhAre, snigdha-cIkaNA, rUkSa-lekhA, zIta ane uSNa, tenA hetubhUta je krama te sparzanAmaka temAM je karmanA udayathI chavAnA zIzamAM patthara AdinA jevA kaThAra sparza, thAya te kazapanAma karma 1 prathama krama graMtha gAthA 40nI TIkAmAM tikata ane kaTunA atha AnAthI viparIta karela che. arthAt, niMba AdinA rasa jevA tikta rasa ane marI, su AdinA-rasa jevA kaTu rasa kahela che.
Page #338
--------------------------------------------------------------------------
________________ paMcagraha-tutIyAra e pramANe zeSa saghaLA sparzanAmakarmane artha paNa samajI le. zarIramAM te te prakAranA sparza thavAmAM 125nAmakarma kAraNa che. tathA kRpa, lAMgala, ane gokutrikAnAM AkAre anukrame be traNa ane cAra samayapramANa vigraha vaDe eka eka bhavamAMthI bIjA bhavamAM jatAM jIvanI AkAzapradezanI preNine anusarI je gati thAya te AnupUrvi. tevA vipAkavaDe vela eTale te prakAranA phaLane anubhava karAvanArI je kamaM prakRti te AnupUrvinAmakarma, te cAra prakAre che, te A pramANe-narakaatyAnuparvi, tiyagatyanurvi, manuSyagatyAnupUrvi, ane devaLatyAnupUrvi temAM je karmanA udayathI vakragativaDe narakamAM jatAM jIvanI AkAzapradezanI zreNine anu sarI gati thAya te narakAsukhavinAmakarma. ema zeSa traNa AnupUvinAmakamane artha samajave. vigrahagati sivAya jIva game tema jaI zake che, paraMtu vigrahagatimAM AkAzapradezanI vine anusarIne ja jIvanI gati thAya che, ane temAM AnupUvinAmakarma kAraNa che. tathA vihAya -AkAzavaDe je gati te vihAgati. prazna-AkAza sarvavyApaka hovAthI AkAza sivAya gatine saMbhava ja nathI te pachI vihAyansa e vizeSaNa zA mATe grahaNa karyuM? kAraNa ke vyavadya-pRthaka karavA lAyaka varatu abhAva che. vizeSaNa lagabhaga eka vastuthI bIjI vastune judI pADavI hoya tyAM mUkAya che. AkAza vinA gatine saMbhava ja nahi hevAthI ahi kaI vyavacchedya nathI, tethI vihAyasa e vizeSaNa nakAmuM che. uttara-ahiM vihAcasa e vizeSaNa nAmakarmanI prathama prakRti ja gatinAmakarma che tenAthI pRthapha karavA mATe mUkahyuM che. kAraNa ke ahiM mAtra gatinAmakarma eTaluM ja kahevAmAM Ave te paheluM gatinAmakarma te AvI gayuM che pharI zAmATe mUkayuM evI zaMkA thAya, te zaMkA na thAya mATe vihAyasU e vizeSaNa sArthaka che. tethI ApaNe je cAlIe chIe te gatimAM vihAgatinAmakarma hetu che, paraMtu nArakavAdiparyAya thavAmAM heta nathI. te be prakAre che-1 zubhavihAgati, 2 azubhavihAgati. je kamanA udayathI haMsa hAthI ane baLadanA jevI suMdara gati-cAla prApta thAya te zubhavihAgatinAmakarma. 1 varSa gadha rasa ane sparza nAmakanI prakRtio dareka jIvane dareka samaye udayamAM hoya che, kemake zrAdayI che. tethI ema zaMkA thAya ke zveta ane kRSNa evI paraspara vidhi pravRtione eka sAthe udaya kema hoI zake? enA uttaramA samajavAnuM ke A saghaLI pravRtio zarIranA amuka amuka bhAgamAM tipitAnuM kArya karI kRtArtha thAya che. jema ke vALane varNa kRSNa, lohIne lAla, dAMta hADakA vigeremAM kata. pitamAM pILe ke lIlo vaNe haiya che. e pramANe gadha Adi mATe paNa samajavuM. eTale ahiM koI jAtane virodha nathI. ( 2 tasvArthabhASya sutra 8-1ramA jenA udayathI nimaNa nAmaThama vaDe banAvAyela bhujA vagere age tathA AMgaLI vagere upAMgo gyathAne goThavAya te AnupUvI nAmakama e pramANe jaNAvela che.
Page #339
--------------------------------------------------------------------------
________________ TIkAnuvAda sahita 35 je karmanA udayathI gadheDuM, uMTa, pADo ane kAgaDAnA jevI azvagati prApta thAya te azuvihAgati nAmakarma. 6 A pramANe cauda DiprakRtinuM svarUva karyuM. jenA avAMtara bheda thaI zakatA hoya tenuM nAma piMThaprakRti. A cauda piMDa prakRtinA avAMtara pAMsaTha bhedo thAya che. have pratyeka prakRtie kahe che, tenA be bheda che, 1 sapratipakSa, 2 apratipakSa. * jenI vidhinI prakRtie heya paraMtu avAMtara le thaI zakatA na heya te sapratipakSa pratyeka prakRti. jemake-rasa, thAvara vigere. jenI vidhinI prakRtie na hoya tema avAMtara bheda paNa na thaI zakatA te hoya te apratipakSa pratyeka prakRti. jema ke agurulaghu Adi. temAM alpa vaktavya hovAthI pahelAM apratipakSa pratyeka prakRtinuM svarUpa kahe che. agurulaghu uvaghAyaM paraghAussAsaAyavujjoyaM / / nimmANatitthanAmaM ca coisa aDa piMDapatteyA // 7 // agurulaghUpadhAta parAghAtocchvAsAtapodyotam / nirmANa tIrthanAma ca caturdazaSTau piNDAH pratyekAH // 7 // atha--agurulaghu, upaghAta, pazaghAta, ucchavAsa, tapa, uta, nirmANa. ane tIrtha karanAma e ATha pratyeka prakRtie che, ane pUrva gAthAmAM kahela cauda piDaprakRtio che. TIkAnuje kamanA udayathI enuM zarIra ne bhAre na laghu ke na gurulaghu thAya paraMtu agurulaghu pariNAma pariNata thAya te agurulaghunAmakarma. je kamanA udayathI zarIranI aMdara vadhelA pratijihA-jIbha upa2 thayelI bIjI jIbha. galavRdalaka-rasoLI, ane cetanAtanI pAse dhAravALA nIkaLelA bIjA dAMta e Adi pitAnAja avayavaDe haNAya-dukhI thAya athavA pote karela udhana-jhADa upara udhe mAthe laTakavuM, bharavaprapAta-parvata uparathI jhapApAta kara e AdivaDe haNAya te upaghAta nAmakarma 1 aNuvalaNu nAkane saMpUrNa zarIrAzrita vipAka che. tenA udayathI saMpUrNa zarIra leDhAnA gALA jevuM bhAre nahi, rU jevuM halakuM nahi, agara zarIrane amuka bhAga guru ke amuka bhAga laghu ema paNa nahi paraMtu nahi bhAra nahi haLavuM evA acuralag pariNAmavALuM thAya che spazanAmakamamAM guru ane vadhu e be sparza kahyA che. paraMtu teo zarIranA amuka amuka avayavamAMja pitAnI zakti batAve che. jema te hADakAM vigeremAM guTatA, vALa vigeremAM vadhutA thAya che te bene vipAka AkhA zarIrAzrita nathI e taphAvata che. - 2 kahevAyela svarUpavALA age ane upAge je kamanA udayathI bIjA vaDe haNAya te umaghAta nAmaka, A pramANe taravArthavRttimAM kahela che, jayAre tatvArtha bhASyamAM potAnAM parAkrama tathA vijaya
Page #340
--------------------------------------------------------------------------
________________ 306 pacasaMgraha-tIyadvAra je kamanA udayathI eja vI-pratApI AtmA pitAnA darzana mAtrathI temaja vANInI paTutAvaDe mahArAjAonI sabhAmAM javA chatAM paNa te sabhAnA sabhyane trAsa utpanna karekSobha pedA kare ane prativAdi-sAmApakSanI pratibhAne dabAve te parAghAtanAmakarma. je karmanA udayathI ucchavAsa- nivAsalabdhi utpanna thAya te ucchavAsa-nicchavAsa nAmakarma je karmanA udayathI jIvenA zarIre svarUpe uSNa nahi chatAM uSNuprakAzarUpa Atapa kare te Atapa nAmakarma, tene udaya sUryanA vimAnanI nIce rahelA bAdara pRthvIkAyanA jIne ja hoya che, agnikAya jIvone hote nathI. kAraNa ke siddhAntamAM tene udaya viSe che te jIvonA zarIramAM je uSNutA che te uSNa sparza nAmakarmanA udayathI utpanna thayelI che, ane je prakAzakatva che te utkaTa raktavarNa nAmakamanA udayathI utpanna thayeluM che. je karmanA udayathI jaMtuonA zarIre zIta prakAzarUpa udAta kare te udyotanAmakarma, teno udaya yati ane devatAnA uttarakriya zarIramAM, caMdra graha nakSatra ane tArAnA vimAna nanI nIce rahelA pRthvIkAyanA zarIramAM, temaja keTalIka vanaspati vageremAM hoya che. vagerene nAza karanAra je kama te upaghAta nAmaka ema jaNAvela che. tathA vijaya pAmavA chatA anyathAne vijaya nathI pAme ityAdi kathana je karmanA udayathI thAya te upaghAta nAmakarma, e pramANe paNa anya AcAryo kahe che 1 je karmanA udayathI anyane haze te parAghAna nAmaka e pramANe zatakaNimAM jasthAvela che ane rAjavArtikakAra kahe che ke je karmanA udayathI phalaka AdinuM AvaraNa najIkamAM hovA chatAM paNa anyavaDe karAyela zastrAdine AghAta thAya te parAghAta nAmakarma, 2 ahiM ema zaMkA thAya ke saghaLI labdhio kSApazamika bhAve eTale ke vItarAya kamanA kSapazama thavAthI kahI che, te zvAsozvAsa labdhimAM zvAsezyasa nAmakarma uDhaya mAnavAnuM zuM prajana? tenA uttaramAM samajavuM ke keTalIka labdhimAM ke jenI aMdara lekamAM rahelA pudago grahaNa karavAnA hoya ane grahaNa karI zvAse zvAsAdi rUpe pariNumAvavAnAM hoya tyAM kamane udA paNa mAne paDe che kAraNa ke karmanA udaya vinA lakamAM rahelA pudagale grahaNa karI pariNumAvI zakAtAM nathI. jema ke-AhAraka labdhi jene thaI hoya tene jayAre ADAraka karavuM hoya tyAre lekamAM rahelI AhArakavANAmAMthI pudgale prahaNa karI tene AhArakapaNe pariNumAve che. A grahaNa ane pariNAma kamanA udaya vinA thatA nathI je ke tadanukULa vItarAvakamane pazama te tha ja joIe, je te na hoya te labdhi pheravI zake ja nahi. jema ke vaidika zarIra nAmakarmanI lagabhaga dareka saMa pacendriya tiryaMcamanuSyone satA hoya che, chatAM saghaLA manuSya tiryaMca veyi zarIra karI zakatA nathI. paraMtu jene tadanukuLa kSApazama thaye heya teja karI zake che. tema ahi paNa mecchavAsa pudagalonuM grahaNa temaja pariNamana karavAnuM hovAthI zvAsocchavAsa nAmakarma mAnavAnI AvazyakatA rahe che. 8 ApanuM lakSaNa agnimAM ghaTatuM nahi hevAthI paNa tene Apane udaya heta nathI AtapanuM lakSaNa-pita anuccha hAI dUra rahelI vastu upara ucca prakAza kare e che. jayAre ami varSa uSNa che, ane mAtra thoDe dUra rahela vastuparaja uSya prakAza karI zake che.
Page #341
--------------------------------------------------------------------------
________________ TIkAnuvAda sahita je kamanA udayathI jatuonA zarIramAM pitapatAnI jAtine anusAre aMga pratyaganI liyatasthAnavartitA-vyavasthA je sthaLe je aMga upAMga ke aMgapAMga joIe tenI tyAM goThavaNa thAya te nirmANanAmakarma. A karma sutAra jevuM che. jema sutAra putaLI vigeremAM hAtha vigere avayanI vyavasthA kare che je A karma na hoya te tenA nekara jevA ane pAMga nAmakarma Adi vaDe thayelA mastaka ane udArAdi avayanI niyata sthaLe racanA thavAmAM koI niyama na rahe, tethI niyata sthaLe racanA thavAmAM nirmANanAmaka kAraNa che. je kamanA udayathI aNa mahAprAtihArya Adi cetrIza atizaye utpanna thAya te tIkara nAmakarma, gAthAmAM jorara a3 ema be saMkhyA lakhI che te kamapUrvaka A pramANe levAnI che: parvokta gAthAmAM cauda piDaprakRtie kahI che, ane A gAthAmAM ATha pratyeka prakRtine kahI che. A pramANe apratipakSa pratyeka prakRtie kahI have sapratipakSa pratyeka prakRtie kahe che. tasabAyarapajjattaM patteya thiraM subhaM ca nAyavvaM / sussarasubhagAija jasakittI seyarA vosaM vA savAdaraparyAptakaM pratyekaM sthiraM zubhaM ca jJAtavyam / susvarasumagAdeyaM yaza kIrtiH setarA viMzatiH // 8 // artha-sa, bAdara, paryApta, pratyeka, sthira, zubha, suvara, suga, Adeya, ane yazakIrti e itara bheda-sthAvara, sUkSama, aparyApta, sAdhAraNa, asthira, azubha, durivara, phuga, anAdeva, ane ayazakIrti sAthe sapratipakSa vIza prakRti jANavI. TIkA-tApa AdithI pIDita thayA chatA je sthAne rahyA che te sthAnathI uga pAme. ane chAyA AdinA sevana mATe anya sthaLe jAya te beIndriya, teIndriya, caurindriya ane paMcendriya vasa kahevAya che. tenA hetabhUta je karma te sanAmakarma, tenAthI viparIta sthAvaranAmakarma, ugratA AdithI tapta thavA chatA paNa te sthAnane tyAga karavA mATe je asamartha che te pRthvI apa tela vAu ane vanaspati sthAvara kahe vAya che. tenA hetubhUta je karyuM te thAvara nAmakarma, . je karmanA udayathI cha bAdara thAya te bAdara namaka. bAdarapaNuM te eka prakAranA pariNAma vizeSa che, ke jenA vazathI pRthvIkAyAdi eka eka jIvanuM zarIra cakSudvArA grahaNa 1 jenA udayathI agapAgAnI samApti thAya arthAta jeno udaya jAtinAmakarmane anusAre te te sthaLe che te pramANavALAM cakSu Adi banAve te nimaNu nAmaka ema rAjavAtikakAra kahe che.
Page #342
--------------------------------------------------------------------------
________________ 308 paMcasapraha-tutIyAra thatuM nathI chatAM paNa ghaNA jIvonA zarIrane jayAre samUha thAya tyAre te cakSudvArA grahaNa thAya che. tenA hetubhUta je karma te "bAhara nAmakarma. je karmanA udayathI jIvane sUkSama pariNAma thAya ke jene laI game teTalA zarIrane piMDa ekaThA thAya chatAM dekhAI zake nahi te sUkamanAmaka. je karmanA udayathI svayeya pathami pUrNa karavAmAM samartha thAya te paryApta nAmaka. je karmanA udayathI svayegya paryApti pUrNa karavAmAM samartha na thAya, adhurI patie ja maraNa pAme te aparyAtanAmakarma. paryAptinuM svarUpa pahelA dvAramAMthI joI levuM. . je karmanA udayathI eka eka jIvane bhinna bhinna zarIra prApta thAya te pratyeka nAmakarma, te kamane udaya pratyeka zarIrI jene heya che. nAraka, deva, manuSya, Indriya, teIndriya, rindriya asaMjJi paMcendriya pRthvI, apa tela vAu ane kaTha Amra vigere pratyeka vanaspati. e pratyeka zarIri jIve che. te saghaLAne pratyeka nAmakamane udaya hoya che. prazna-jo koTha ane Amra Adi vRkSamAM pratyeka nAmakane udaya mAnIe te temAM eka eka jIvane bhinna bhinna zarIra hovuM joIe, te te hetuM nathI. kAraNa ke kaTha pIpaLe pIyu ane selu Adi vRkSanA mULa kiMdha chAla moTI DALIo vigere dareka avayava asaMkhya jIvavALA mAnavAmAM AvelA che. prajJApanA sUtramAM ekAsthika-eka bIjavALA ane bahu ajavALA vRkSanI prarUpaNanA prasaMge kahyuM che ke te vRkSanA mULa asaMkhya jIvALA che. eTale ke mULamAM asaMkhya ja hoya che. e pramANe kada paNa, skaMdha paNa, chAla paNuM, moTI DALIo paNuM, ane pravAla paNa asaMkhya jIvavALA che pAMdaDAM eka eka jIvavALA che. ItyAdi mULathI ArasI phaLa sudhInA saghaLA avaya devadattanA zarIranI jema eka 1 bAdara nAmakarma e jIvavipAkI prakRti che. eTale jIvane kaMika bAdara pariNAma utpanna karI pudagala upara asara kare che. jene laI eka athavA asaMkhya zarIrane piMDa cakSano viSaya thAya che. jIvavipAkI prakRti pudagala upara paNa jarUra asara kare che. jema krodha nidrA vigere jIvavipAkI chatAM tenI asara pudagala para thAya che. tema bAdara ane sUkSma jIvavipAkI chatAM pudagala para asara thAya che. ema na hoya te bAdaranuM paNa audArika zarIra che, sUmanuM paNa audArika zarIra che. baMnenA zarIra anatAnata vagaNanA banelA che chatAM game teTalA sUkSma jIvonA zarIre ekaThA thavA chatA te dekhAya ja nahi ane bAdara chanA eka athavA asa the zarIrane piMka dekhAya tenuM kAraNa zuM ? kAraNa eja ke bAdara ane sumanAmaka jIva para pitAnI asara utpanna karI pugalapara asara kare che. tethIja e artha karavAmAM Avyo che ke , je karmanA udayathI cakSuthI dekhI zakAya evA sthULa zarIranI prApti thAya te bAdara nAmakarma, ane tenAthI viparIta sumanAmakarma, bAdara nAmakarma je chatravipAkI na hota to caudame gurusthAnake tene udaya heI zake-ja- nahi kemake caudame guNasthAnake mAtra cha vipAkI prakRtione ja udaya hoya che. 2 mULIyA upara jamInamAM rahelA bhAgane kada kahe che, ane jamIna bahAra nIkaLavA bhAgane skaMdha kahe che.
Page #343
--------------------------------------------------------------------------
________________ 329 * TIkAnuvAda sahita zarIrAkAra jaNAya che. jema devadatta nAmanA ke purUSanuM zarIra akhaMDa eka svarUpavALuM jaNAya che. tema, mULa-Adi saghaLA paNa akhaMDa eka eka svarUpe jaNAya che. mATe keka vRkSAdi te vRkSo akhaMDa eka zarIravALA che, ane asaMkhya jIvALA che, eTale te ke vagerenuM zarIra eka che, ane temAM jIva asaMkhya che. tAtparya e ke eka zarIramAM asaMkhya ja hoya che, eka nahi. A pramANe hovAthI te pratyeka zarIrI kema kahI zakAya? kemake eka zarIramAM eka jIva nathI paraMtu eka zarIramAM asaMkhyAtA cha che. uttara-mULa kada Adi saghaLA pratyeka zarIrI ja che, kAraNa ke mULa AdimAM je asaMkhya cho zAmAM kahyA che, te saghaLAnA zarI bhinna bhinna che. prazna-jayAre mUlAdi saghaLA bhinna bhinna zarIravALA che tyAre teo ekAkAra kema uttara-zalevadravya-jeDanAra dravyathI mizrita ekAkAra thayela sarasavanI vATanI jema koI evA ja prakAranA prabaLa rAga-dveSarUpa hetu vaDe bAMdhelA tathA prakAranA pratyeka nAmakarmanA pudagalenA udayathI te saghaLA chanuM zarIra bhinna bhinna hoya che chatAM parasapara vimitraekAkAra zarIravALA thAya che. prajJApanA sUramAM kahyuM che ke-kaleSa dravyathI mizra thayelA ghaNA sarasavanI banAvelI vATa jema ekAkAra jaNAya che tema pratyeka zarIrI nA zarI ne saMghAta ekAkAra jaNAya che. athavA ghaNA talamAM tene mizra karanAra gALa vivAre nAkhI tenI talapApaDI karavAmAM Ave te jema ekAkAra-dareka tala temAM bhinna hovA chatAM eka piMDarUpa jaNAya che tema vicitra pratyeka nAmakamanA udayathI mULa Adi darekane bhinna bhinna zarIra hovA chatAM ekAkAra jaNAya che. temAMnI baMne gAthAne akSarArtha A pramANe che-jema koI saMjaka dravyathI ghaNA sarasenI vALelI varti-vATa, athavA saMyojaka dravyathI ghaNA talavaDe vimitra thayelI jema talapApaDI thAya che tema pratyeka zarIrI jInAM zarIrasaMghAta-zarIranA pita thAya che. tAtparyAthe A pramANe -jema te vati-vATamAM saghaLA sarasa paraspara bhinna che, ekAkAra nathI. kemake teo saghaLA ApaNane bhinna bhinna jaNAya che, ekAkAra jaNAtAja nathI. ahiM ghaNA sarasa grahaNa karavAnuM eja kAraNa che ke teo paraspara ekAkAra nathI ema rapaSTapaNe jaNAya. e pramANe vRkSAdimAM paNa mULa Adi dareka avayavomAM asaMkhyAtA cha hAtha che chatAM te saghaLA paraspara bhinna bhinna zarIravALA che. asaMkhyAtA jIva vacce eka zarIravALA che ema nathI ane jema te sarasa saMcAjika dravyanA saMbaMdhanA mahAbhyathI parapara miza thayelA che, tema mULa AdimAM rahelA pratyeka zarIrI che paNa tathA prakAranA pratyeka nAmakarmanA udayathI paraspara saMhata-ekAkArarUpe thayelA che. je karmanA udayathI anaMta cha vacce eka zarIra prApta thAya te sAdhAraNa nAmakarma. prazna-anaMta cha vacce eka zarIra kema utpanna thAya? na thavuM joIe. kAraNa keje jIva pahele utpanna thaye teNe te zarIra banAvyuM, ane tenI sAthe paraspara joDAvA vaDe
Page #344
--------------------------------------------------------------------------
________________ 310 paMcamahatIyahAra saMpUrNapaNe pitAnuM karyuMtethI te zarIramAM prathama utpanna thayelA jIvane ja avakAza joIe, anya jIne avakAza kema heI zake? devadattanA zarIramAM jema devadattane jIra pitAnA saMpUrNa zarIra sAthe saMbaMdha dharAve che tema bIjA che tenA saMpUrNa zarIra sAthe kaI saMbaMdha dharAvatA utpanna thatA nathI, kAraNa ke temAM dekhAtuM nathI. vaLI kadAca anya jIne utpanna thavAne avakAza hoya chatAM paNa je jIve te zarIra utpana karIne paraspara joDAvA vaDe pitAnuM karyuM te jIvaja te zarIramAM mukhya che, mATe tenA saMbadheja paryApta aparyApta vyavasthA, prANApAnAdi cotha pudgalenuM grahaNa vagere hevuM joIe, paraMtu anya jInA saMbaMdhe te kaMI levuM joIe nahi. sAdhAraNamAM te tema nathI. kAraNa ke temAM prANApAnAdi vyavasthA je ekanI te atatAnI ane je anatAnI te ekanI hoya che. te te kaI rIte hoI zake? uttara-upara je kahyuM te jinavacatanA jJAnane abhAva hovAthI cagya nathI. kAraNa ke sAdhAraNa nAmakarmanA udayavALA anatA cha tathA prakAranA karmodayanA sAmarthyathI eka sAtheja utpattirathAnane prApta thAya che, eka sAthe ja te zarIrane Azraya laI pathaupti karavAno AraMbha kare che, eka sAtheja paryAptA thAya che, eka sAthe ja prANApAnAdi yogya pudgalene grahaNa kare che. ekane je AhAra te bIjA anatAne, ane anatAne je AhAra te vivakSita eka jIvano hoya che. zarIrane lagatI saghaLI kriyA je eka jIvanI te ane tAnI ane anatAnI je kiyA te eka jIvanI e pramANe samAna ja hoya che. tethI ahi koI asaMgati nathI. prajJApanA sUramAM kahyuM che ke-eka sAthe anaMtA jI utpanna thAya che, eka sAthe teonA zarIranI niSpatti thAya che, eka sAthe zvAsocchavAsAdi Sa pudagalanuM grahaNa thAya che, ane eka sAthe zvAsocchavAsa levAnI kriyA paNa kare che. eka jIvanuM je kaMI te anaMtAnuM sAdhAraNa hoya che, anatA chatuM je grahaNa te ekanuM paNa hoya che. AhAra, zvAsocchavAsa ceya pudgalanuM grahaNa e vagere zarIrane lagatI saghaLI kriyA sAdhAraNa eTale anaMtA chavanI te eka jIvanI ane eka jIvanI te anaMtA chavanI hoya che. sAdhAraNa jIvanuM e lakSaNa che. tathA je kamanA udayathI mastaka, hADakAM, ane dAMta Adi zarIranA avayavemAM sthiratA-nakkarapaNuM thAya te sthira nAmakama. 1 je ke zarIrane lagatI saghaLI kyiA samAna hoya che, paraMtu karma baMdha, udaya, ane pramANu e kaI saghaLA sAthe utpanna thayelAne sarakhAja hoya che ema nathI. sarakhAe hoya tema A vattA paNa hoya che, 2 duSkara upavAsAdi tapa karavA chatAM paNa jenA udayathI agapagonuM sthirapaNuM thAya te sthira nAmakarma ane jenA udayathI aha5 upavAsAdi karavAthI agara sva5 zIta ke uSNAdinA saMbadhathI agopAMga kRza thAya te asthira nAmakama ema rAjavArtikakAra kahe che.
Page #345
--------------------------------------------------------------------------
________________ TIkAnuvAda sahita tenAthI viparIta asthira nAmakama. je kamanA udayathI jillA mAdi zarIranA avayavAnAM 1 asthiratA thAya te asthira nAmakrama. t je karmanA uddayathI nAbhinI uparanA avayava zubha thAya te 'zubha nAmaka, ra : tenAthI viparIta azubha nAmaka . je krama nA uddayathI nAbhinI nIcenA zarIranA avayava ', azrusa thAya te. te A pramANe mastaka vaDe kAIne sparza karIe te te sateSa pAme che, * kemake te zubha che. pagathI khaDakIe te gusse thAya che, kemake te azubha che. kadAca ahi' ema kahevAmAM Ave ke-srInA pagavaDe paNa sparza karAyelA purUSa saMtuSTa thAya che mATe uparanA lakSaNamAM doSa Ave che. tenA uttaramAM kahe che te sataSamAM tA meha kANu ahi' te vastu sthitinA vicAra thAya che, mATe kAi doSa nathI. je karmanA udayathI jIvanA svara karNapriya thAya, zrotAne prItinA hetubhUta thAya te suvara nAmakrama. tenAthI viparIta dusvara nAmaka, je karmanA udayathI jIvane svara kaNa kaTuMka thAya, zrotAne prItinuM kAraNa thAya te. je karmanA udayathI upakAra nahi karavA chatAM paNa saghaLAnA manane priya thAya te subhaga nAmakrama . tenAthI viparIta je karmanA uddayathI upakAra karavA chatAM paNa jIvAne apriya thAya te duga nAmakama. zAstramAM kahyuM che ke- je jIma upakAra nahi karavA chatAM paNu ghaNAne priya thAya tene saubhAgyane udaya hoya che, ane upakAra karavA chatAM paNa apriya thAya tene dIzAMganA uya che. saubhAgya nAmakarmanA udayavALA paNu kAI jIva jo ke koIne AzrayI apriya thAya tA te tenA dANe thAya che. jema abhabhyane tIrthaMkara apriya thAya che. temAM saubhAgyanA udayavALAnA karNa TrASa nathI. je kramanA udayathI je pravRtti kare je bele te sarvane leke pramANa kare, ane dekhavA pachI tarataja abhyutthAna-sAme javuM' Adi satkAra kare te Adeva nAmakarma. tenAthI viparIta anAdeya nAmaka, je kramanA uthathI yuktiyukta khelavA chatAM paNu lekI tenuM' vacana mAnya kare nahi, temaja upakAra karavA chatAM paNa abhyutthAnAdi Acare nahi te. 1 je karmanA udayathI vyakti jonAra athavA sAMbhaLanArane ramaNIya thAya te zubhanAmakama ane aramazIya thAya te azubha nAmakama ema rAjavAnti kakAra kahe che. 2 jenA darzInamAtrathI zraddheyapaNuM cAya evA zarIrane guNuprabhAva je kamanA ulmathI thAya te deva nAmaka ema tattvArthavRttimAM kahela che jyAre ' je mA~nA uddathathI pratibhAyukta zarIra maLe te Ama nAmakrama ane pratibhA rahita zarIra maLe te anAdeya nAmaka ema rAjAdhikAra kahe che.
Page #346
--------------------------------------------------------------------------
________________ paMcasa maha tRtIyadvAra tapa, zauya ane tyAgAdithI upArjita yazavaDe DhAkAmAM je praza'sA thavI-vAhavAha khelAvI te yazakIrti athavA yaza eTale sAmAnyathI khyAti, ane kIrti eTale jINunA varNanarUpa prazasA athavA sarva dizAmAM prasaranAra, parAkramathI utpanna thayelI ane sabhya manuSya, vaDhe prazasanIya je kIrtti te yaza, ane eka dizAmAM prakaranArI, dAna punyathI thayelI je praza'sA te kIrtti, te yaza ane kIrtti je karmanA udayathI utpanna thAya te yazAjhItti nAmakama. ra tenAthI viparIta ayazakIti nAmakrama, je karmonA yathI madhyastha manuSyane paNa aprazasanIya thAya te. A rIte sapratipakSa pratyeka prakRtie kahI. A sapratipakSa trasAhi prakRtinu zrA kramathI je kathana karyuM" che, te A prakRtionA sa'jJAdi dvika jaNAve che. te bhA pramANe trasAdi daza prakRtie trasAdi dazaka kahevAya, sthAvarAdi daza prakRtie sthAvarAdi dazaka kahevAya. tema anyatra jyAM trasAhinuM grahaNa karyuM' hoya tyAM A ja trasAdi daza prakRti samajavI ane sthAvAdi dazanuM jyAM grahaNa karyu hoya tyAM trasAdinI pratipakSa sthAvazadi daza prakRti samajavI. tathA trasAdi daza ane sthAvarAdi deza prakRti jemake--trasa virUddha sthAvara, bAdara virUddha sUkSma SaTka, asthiraka, Adi sajJAmAM kahelI prakRti ne kramapUrvaka paraspara vidhI che. tathA trasacatuSTa, sthAvaracatuSTa, sthiraAja gAthAmAMthI levAnI che. 8 A pramANe nAmakarmanI uttara prakRtienu svarUpe kahyuM. have pUrvokta gati aAdi cauda piMDha prakRtiemAM jenA jeTalA peDhA bhedA thAya che, ane saravALe jeTalA bhedA thAya che tenu pratipAdana kare che-- gaIyAIyANa bheyA cau paNa paNa ti paNa paMca cha chakaM / paNa duga paNaTU cauduga piMDuttarabheya paNasaTTI ||9|| gatyAdInAM bhedAzcatvAraH paJca paJca trayaH paJca paJca SaT SaT / pazca dvau paJca aSTau catvAraH dvau piNDottaramedAH paJcaSaSTiH // 9 // atha--gati Adi cauda piMDa prakRtienA uttarabheda anukrame cAra, pAMca, pAMca, traNa, pAMca, pAMca, cha, cha, pAMca, me, pAMca, maTha, cAra ane be, saravALe pAMsaTha thAya che. TIkAnu0----gati, jAti mAdi cauda piMDa prakRtienA anukrame cArathI e paryaMta uttarabhedA thAya che te A pramANe--gatinA cAra bheda, jAti nAmanA pAMca, zarIra nAmanA pAMca, gopAMga nAmanA traNa, khA~dhana nAmanA pAMca, saMghAtana nAmanA pAMca, saMghayaNa nAmanA che, sasthAna nAmanA che. varNa nAmanA pAMca, gaMdha nAmanA be, rasa nAmanA pAMca, spa nAmanA ATha, AnupUrva nAmanA cAra, ane vihAyagati nAmanA e.
Page #347
--------------------------------------------------------------------------
________________ 33 TIkAnuvAda sahita A gati Adi piMDa prakRtionA saghaLA uttara bhede pahelA gati AdinA svarUpane kahevAnA avasare kamayurvaka vistArathI kahyA che, mATe ahiM pharIthI kahetA nathI. saghaLA maLI cauda kiMTha prakRtinA pAMsaDa uttara bheda thAya che. ane pratyeka prakRti saghaLI maLI aThAvIsa thAya che. te baMnene saravALo karatAM nAmakarmanI trANu uttara prakatio thAya che. A AcArya mahArAja baMdhana nAmakarmanA pAMca bheja mAne che, eTale ukta saMkhyA ja thAya che ahiM madhamAM ekaso vIza uttara prakRtiene adhikAra che, udayamAM eka bAvIza, ane sattAmAM eka aDatAlIsa, athavA ekaso aThThAvana prakRtiene adhikAra che. tethI je vivakSAe ke kAraNe baMdhAdimAM AvuM vicitrya jaNAya che tenA pratipAdana mATe kahe che- sasarIraMtarabhUyA baMdhaNa saMghAyaNA u baMdhudae / aurpha vinadAra Tu pe jo mamIsAruM nA svazarIrAntarbhUtAni bandhanasaMghAvanAni tu bandhodaye / varNAdivikalpA api hu bandhe no samyaktvamitre // 10 // atha-baMdha ane udayamAM baMdhana ane saMghAtanane pitAnA zarIranI aMtargata vivasthA che, ane vaNadinA uttara bheda paNa baMdha ane udayamAM vivathA nathI tathA samyakatva mehanIca ane mizramehanIya ba thamAM hatI ja nathI. TIkAnu-saMdha ane udayane jyAre vicAra karavAmAM Ave tyAre baMdhana nAmanA pAMca bhedanI ane saMghAtana nAmanA pAca bhedanI tipitAnA zarIranI aMtargata vivA karI che ema samajavuM. je ke pAMce baMdhana ane saMghAtanane baMdha che ane udaya paNa che chatAM je zarIra nAmakarmane baMdha ke udaya heya te sAthe te zarIra cagya baMdhana ane saMghAtana avazya badha ane udaya hoya ja che tethI baMdha ane udayamA judA visthA nathI. sattAmAM judAjudA batAvyA che, ane te batAvavA ja joIe. je sattAmAM paNa na batA. vavAmAM Ave te mULa vatuja uDI jAya, dhana ane saMghatana nAmanuM keI kamaja nathI ema thAya eTale sattAmAM batAvyA che. jyA kayA baMdhana ane saMghAtananI kayA kayA zarIranI aMtargata virakSA karI che te kahe che-dArika baMdhana ane saMghAtana nAmakarmanI audAyika zarIra nAmakarmanI aMtargata, vekiya baMdhana ane saMdhAtana nAmakarmanI vaidiya zarIra nAmakarmanI aMtargata, AhArakabaMdhana, ane saMghAtana nAmanI AhAraka zarIra nAmanI aMtargata, tejasa baMdhana ane saMdhAtana tejasa zarIra nAmanI atargata, ane kArma baMdhana ane kAryaNa saMdhAtana nAmakarmanI, kAmaNa zarIra nAmakarmanI aMtargata vivakSA karI che.
Page #348
--------------------------------------------------------------------------
________________ pacasa graha-tRtIyadvAra je vaNu, gaMdha, rasa ane spaza nAmakamanA anukrame pAMca, me, pAMca ane ADha uttarabhedA thAya che, tenI madha ane uyamAM vivakSA karI nathI paraMtu sAmAnyataH varNAdi cAraja gaNyA che. kAraNa ke vIsene sAtheja madha ane udaya hAya che. eka paNa prakRti pahelAM ke pachI aMdha ke uyamAMthI ochI thatI nathI, tethI ema vivakSA karI che. 314 tathA dana mehanIyanI e uttara prakRti-samyaktva mAhanIya ane mizra mAhanIyane madhamAM grahaNa karatA nathI, kAraNa ke tene baMdhaja saMbhavatA nathI teneja spaSTapaNe batAve che-jema kAI chANu Adi auSadhi vizeSavaDe madanAdarA zuddha kare che, tema AtmA manaphATTA jevA mithyAtva meAhanIya karmane auSadhisamAna samyaktvane anurUpa viddhi vizeSa vaDe zuddha kare che, ane tene traNa bhAgamAM vahecI nAMkhe che. te A pramANe-1 zuddha 2 avizuddha ane 3 azuddha temAM atyaMta zuddha karAelA ke je samyaktva svarUpane prApta thayelA che, eTale ke je samyaktva prApta thavAmAM vighAtaka thatA nathI te pugale zuddha kahevAya che. ane tenA samyaphala mAhanIya e nAme vyavahAra thAya che. je alpa zuddhine prApta thayelA che te adha vizuddha ane tene mizra mAhanIya e nAme vyavahAra thAya che. ' jee alpa paNa zuddhine prApta thayelA nathI, paraMtu mithyA caiAhanIya svarUpeja rahela che, te azuddha kahevAya che. kahyu che ke-- jema chANAdi vaDe madanAdarA zuddha karAya che, tema samyaktvarUpa guNuvaDe te bhavya AtmA micyAtva mAhanIya karmane zuddha kare che je sarvathA zuddha karAya che te samyaktva mAhanIya kra, je bapa vizuddha karAya che te mizra mehanIya karyuM, ane je zuddha karAtA ja nathI jevA hAtha tenA ja rahe che te mithyAtva mAhanIya krama che. A rIte samyaktva mAhanIya ane mizra meAhanIya samyaktva guNu vaDe sattAmAja zuddha thayelA mithyAtva mAhanIya kramanA puddagalA hovAthI tenA khadha thatA nathI, paraMtu mithyAtva mahunIyanAja baMdha thAya che. tethI khadhanA vicAra prasaMge samyaktva mehanIya ane mizra mAhanIya vinA mAhanIya krarmonI chavvIsa, ane badhana pAMca, sadhAtana pAca ane varNAdi seALa vinA nAmakramanI saDasaTha prakRti grahaNu karAya che. zeSa kramanI prakRtienI sakhyAmAM vadhaghaTa nathI eTale sarva prakRtinI sakhyAnA saravALA karatA adhamAM ekase vIza uttara prakRti thAya che udayanA vicAra prasaMge samyaktva mohanIya ane mizra mahunIyane paNa udaya thatA hAvAthI tenI vRddhi karatAM ekaso bAvIsa uttara prakRtie thAya che, sattAmAM bA~dha uDDayamAM nahi vivasala pAMca khaMdhana, pAMca saghAtana ane varNAdi sALanuM paNa grahaNa thatuM' hovAthI saravALe ekasA aDatAlIsa uttara prakRtie thAya che.
Page #349
--------------------------------------------------------------------------
________________ kiAnuvAda sahita , 315 kastavamAM kahyuM che ke-je paramAtmAe sattAmAMthI eka aDatAlIsa prakRtie. khapAvI te paramAtmAne huM namaskAra karuM chuM. jayAre zrImAna gargavuiM ane zrI zivazamocAryAdi anya AcArya mahArAjAonA mate sattAmAM eka aThThAvana prakRtie gaNavAmAM Ave tyAre badhAne paMdara vivakSAya chegaNavAmAM Ave che. tethI ekase aDatAlIsa prakRtimAM pAMca baMdhana te gaNAyAMja che ane vadhArAnA daza baMdhana adhika karIe eTale eka aThThAvana uttara pravRtio thAya che. 10 have paMdara badhI zI rIte thAya che evI ziSyanI zaka karIne tenA uttaramAM paMdara baMdhananI prarUpaNA athe kahe che - veuvvAhArorAliyANa sagateyakammajuttANaM / nava baMdhaNANi iyaradujuttANa tinni tersi ca // 11 // vaikriyAhArakaudArikANAM svakataijasakArmaNayuktAnAm / nava bandhanAni itaradviyuktAnAM trINi tayozca // 19 // artha-pitAnA nAma sAthe, tejasa sAthe, ane kAmaNa sAthe joDAtAM vekriya AhA2ka ane audArikanA nava baMdhana thAya che. tejasa kAmaNa ane sAthe yuddha karatAM traNa baMdhana thAya che, ane tejasa kAmaNa e be zarIranA traNa baMdhana thAya che kula paMdara baMdhana thAya che. TIkAnu-patanA nAma sAthe taijasa sAthe ane kAmaNa sAthe kriya AhAra ane audyArikane joDatA nava baMdhana thAya che. te A pramANe - vaidika kriya baMdhana, kriya vaijaya baMdhana, vaikriya kArmaNa baMdhana, AhAraka AhAraka baMdhana, AhAraka taijasa baMdhana, AhAraka kAmaNa baMdhana, audArika audArika baMdhana, audyArika vaijasa baMdhana, audArika kAmaNa ba dhana temAM pUrva grahaNa karAyelA ukriya pudagalene grahaNa karAtA vaikriya pudagala sAthe ja sabaMdha te kriya vakriya baMdhana, ane evA prakArane saMbaMdha thavAmAM hetulUna je karma te vekiya vaidiya baMdhana nAmakarma. e pramANa dareka baMdhana nAmakarma mATe samajavuM. pUrve grahaNa karelA ane grahaNa karAtAM vediya pudagalene grahaNa karAyelA ane grahaNa karAtAM tejasa pudagale sAthe je sabaMdha te vaikriya tejasa badana. pUrve grahaNa karelA ane grahaNa karAtAM kriya kramalene grahaNa karAyelAM ane gratuNa karAtA kArma pudagale sAthe je saMbaMdha te vekiyakAmaMNabaMdhana. pUrve grahaNa karelAM AhAraka pudagalene grahaNa karAtAM AhAra pudagale sAthe je saMbaMdha. te AhAraka AhAraka baMdhana.
Page #350
--------------------------------------------------------------------------
________________ paracama mahatRtIyadvAra pUrve grahaNa karelAM ane grahaNa karAtAM AhAraka puddagalA sAthe grahaNa karelAM ane grahaNa karAtAM tejasa pudgalAne je saMbadha te AhAraka taijasa "dhana. 16 pUrve grahaNa karelAM ane grahaNa karAtAM AhAraka pudagalenA pUrve grahaNa karelAM ane grahaNa karAtA kANu pudgalA sAthe je sabaMdha te AhAraka kALuba dhana pUrve grahaNa karelAM audArika pudgalene grahaNa karAtAM audArika pudgaleA sAthe je saMbadha te audArika audArika dhana, pUrva grahaNa karelAM ane grahaNukAtAM te ja audArika pudgalAnA pUrve grahaNa karelAM ane grahaNa karAtAM tejasa pudgalA sAthe je saMbadha te audArika tejasa Adhana. pUrve grahaNa karelAM ane grahaNa karAtAM audyArika pudgalanA pUrve grahaNa karelAM ane grahaNa karAtAM kAma zu puddagalA sAthe je saMbadha te audyAzti kANu dhana tathA Itara- tejasa ane kAmaNu baMnenA samUha sAthe joDAyelA te traNa zarIranA traNa dhana thAya che te A pramANe vaikriya taijasa kANu baMdhana, AhAraka taijasa kANu aMdhana, ane audArika taijasa kAma badhana. temAM pUrva grahaNa karelA ane grahaNa karAtA vaikriyataijasa ane krANu e traNenA pu galAne paraspara je sabaMdha te vaikriyataijasakAma bhukha dhana e pramANe AhAraka taijasa kANu adhana ane audArika tajasakA zuba dhana paNa samajavA. pUrvokta nava dhana sAthe A traNa 'dhana joDatAM kula bAra thAya che. tathA tejasa ane krANunA paraspara joDavAthI traNa dhana thAya che. te A pramANetejasataijasama dhana, taijasakA zukha dhana, ane kAmaNuMkAmaNukha dhana. temAM pUrve grahaNa karelAM taijasa pudgalAnA grahaNa karAtAM tejasa pudgalA sAthe paraspara je sabadha te tejayatejasama dhana. pUrva grahaNa karelAM ane graha! karAtA taijasa pudgalAnA pUrve grahaNa karela ane grahelu karAtAM kANu pudgalle sAthe je saMbadha te tejasakAma zubha dhana. pUrve grahaNa karela kAmaNu pudgaleAnA grahaNa karatAM kAmaNu pudgalA sAthe paraspara saMbaMdha te kAmaNu kANukha dhana. pUrvokta mAra baMdhanA sAthe A trar dhana jotAM kula padara baMdhana thAya che. te te aMdhaneAnA hetubhUta kramanA paNa padmara seDhe thAya che. A pramANe je padara baMdhana mAne che temane mate paMdara aMdhananuM svarUpa karyuM. 11 have je AthA padara ba"dhananI vivakSA karatA nathI paraM'tu pAMca ja mAne che temanA te pAMca adhana ane tenA samAna vaktavya hovAthI pAca saghAtananuM vyAkhyAna kare che--
Page #351
--------------------------------------------------------------------------
________________ 317 TIkAnuvAda sahita ___ orAliyAiyANaM saMghAyA baMdhaNANi ya sjoge| . . audArikAdInAM saMghAtAH bandhanAni ca svyoge| atha- audyArikAdi zarIranA saMghAtane ane baMdhane pitA-pitAnA egya yuganA cAge thAya che. TIkAnu---audArika, vayi, AhAraka, tejasa, ane kAmaNa zarIrane tipitAnA pezya pudgala sAthe vega thAya tyAre tene saMghAta ane baMdhana thAya che. para pudagale sAthe ga ' chatAM tenI vivalA thatI nahi hovAthI saMghAta ke baMdhana thatA nathI. tApatha A pramANe che ke audyArikAdi pudagalene para-taijasAdi pudagala sAthe " saMga thAya che, ane saMga eja ahiM baMdhana kahevAya che. baMdhana saMghAta sivAya thatuM nathI, "asahita yugalane badha thatuM nathI e nyAya che mATe te paNa para pudagale ka sAthe thatA sayAganI ahiM vivekSA karatA nathI mATe pAMca ja baMdhana ane pAMca ja saMghAtana ' thAya che. dArikAdi pudagalene pagale sAthe jema ga thAya che tema bIjA vaijayAdi pudagale sAthe paNa vega thAya che. te cAganI vivakSA karI zivazarmasuriAdi AcAryoe * paMdara baMdhana mAnyA che. ane te coganI avivakSA karI mAtra rava rava cogya pagale sAthenA coganI ja vivakSA karI A AcArya mahArAje pAMca baMdhana mAnyA che. prazna-jeo paMdara baMdhana mAne che temanA mate "asaMhata pudagale baMdha thatuM nathI.' e nyAya hevAthI saMghatane paNa paMdara levAM joIe, kemake jevA jevA prakArane pura gane piMDa thAya te pramANe tenuM baMdhana thAya. have paMdara mAnavAmAM Ave te pUrvopara virAdha kema na Ave? kemake saMdhAtane te kaI padara mAnatA ja nathI. saghaLA AcAryo -pAMca ja mAne che. uttara- ukta cheSa ghaTate nathI kAraNa ke teoe saMghAtananuM lakSaNa ja bIjuM karyuM che. saMghAtana nAmakarmanA lakSanuM teo A pramANe varNana kare che- mAtra pudagalanI saMhati-samUha thavAmAM saMghAtana nAmaka hetu nathI, kAraNa ke samUha -te grahaNa mAtrathI ja siddha che, tethI mAtra saMhatimAM hetubhUta saMghAta nAmakarma mAnavAnI AvazyaktA nathI, paraMtu audArikAdi zarIranI racanAne anusarI sadhAta vizeSa-piMDa vizeSa te te pudagalanI racanA vizeSa thavAmAM saMghAta nAmakarma nimitta che. ane racanA te audArika, kriya, AhAraka, tejasa, athavA kAmaNa vagaNAnA yuganI ja thAya che. kAraNa ke -jagatamAM audyArikAdi zarIra egya pudagale che, ane tenA hetubhUta dArikAdi nAmaka che. audArika tejasa vagaNa, ke audArika kAmaNa vageraNAdi nathI temaja tenA hetubhUta -dArika tija sa nAmakarma Adi karma paNa nathI, jethI tevA prakAranI vargaNa grahaNa karI
Page #352
--------------------------------------------------------------------------
________________ 38 paMcamahatvatIyahAra racanA thAya. paraMtu audArika vagaNA che, ane tenA hetubhUta dArika nAmakarma che. audArika nAmakarmanA udayathI zarIra egya vargaNanuM grahaNa ane audArika saMghAtana nAmanA * udayathI dArika zarIrane ceya racanA thAya che. ane audyArikAdi baMdhana nAmakarmanA utayathI tene dArikAdi zarIra sAthe saMbaMdha thAya che. eTale je zarIra nAmakarmanA udayathI je yugale grahaNa kare te pudagalonI racanA te zarIrane anusarIneja thAya che. pachI saMbaMdha bhale game tenI sAthe thAya, tethI saMghAta nAmakarma te pAMca prakAre ja ane judA judA zarIra sAthe saMbadha thatuM hovAthI baMdhana paMdara prakAre che. jeo pAMca baMdhana ane pAMca saghAtana mAne che teonA mate te uparAMta zaMkAne avakAzaja nathI. te saMghAtana nAma pAMca prakAre che-1 audyArika saMghAtana nAma, 2 kriya saMghAtana nAma. 3 AhAraka saMghAtana nAma, 4 tejasa saMghAtana nAma, 5 ane kAmaNa saMghAtana nAma. temAM audArika zarIranI racanAne anusarI audArika pudagalanI saMhatiracanA thavAmAM nimittabhUta je karma te AdArika saghAtana nAmakarma. ema zeSa cAra saMdhAtana karmone artha jANI levuM. A lakSaNa ghaTatuM hovAthI keI deSa prApta thatuM nathI. A pramANe nAmakarmanA saMbaMdhamAM kahevA yogya kahIne have tene upasaMhAra kare che- baMdhasubha saMtaudayA Asajja aNegahA nAma // 12 // vandhazubhasattodayAnAsAyAnekadhA nAma // 12 // artha--aMdha, zubha, sattA. ane udayane AzrayI nAmaka aneka prakAre thAya che. TIkAnu -jenuM svarUpa dazamI gAthAmAM kahyuM che te baMdha, zubhAzubhapaNuM, sattA ane uda yane Akayi pRthapha pRthapha bhAvane prApta thatuM nAmakarma aneka prakAre thAya che. te A pramANe 1 A saMbadhe upAdhyAyajI mahArAja A pramANe lakhe che- prazna-saMghAtana nAmakarma mAnavAnuM zuM prayojana che? mAtra pudagaleno samUha kare tenI aMdara te karma kAraNa che e uttara ApatA he te te yogya nathI. kemake pugalene samuha te audArika nAmakamanA udayathI je pudagale grahaNa kare che te grahaNa karavA mAtrathI ja siddha che. temAM te saghAta nAmakarmane kaMi upaga nathI tathA audArikAdi zarIranI racanA pramANe saMghAta-nsamUha vizeSa karavo temAM saMdhAtana nAmakarma kAraNa che. A pUrvAcAryane abhiprAya paNa yukta nathI. kAraNa ke jema tanno samUha paTa pratye kAraNa che, tema dArikAde pudagalane samUha aurikAdi zarIranuM kAraNa che, ane samUha te grahaNa mAtrathI siddha che. temAM saMdhAnanane vizeSa kAraNarUpe mAnavAnI zI AvazyakatA che? uttara-amuka pramANamAM laMbAI jADAI nizcita pramANavALA audArikAdi zarIranI racana mATe samUha vizeSatI-dArikAdi zarIrane anusaratI racanAnI AvazyakatA che ane tethI ja zarIranuM tAratamya thAya che. mATe samUha vizeSanA kAraNarUpe saMdhAtana nAmakarma avazya mAnavuM joIe, e rIte pUrvacAthIne abhiprAya ja yukta che. tAtparya e ke audArikAdi nAmakarmanA ulyathI je audArikAdi pudagalo grahaNa kare tenI niyata pramANavALI racanA thavAmAM saMsthAnA nAmaka hetu che.
Page #353
--------------------------------------------------------------------------
________________ TIkAnuvAda sahita 39 baMdha ane udaya Azraya trANumAMthI varNAdi seLa, baMdhana paMcaka, saMghatana paMcaka, e . chavvIsa prakRti ochI karatAM saDasaTha uttara pravRtiovALuM thAya che. zubha, ane azubhapaNAne vicAra karatA varNAdi catuSka be prakAre ghaTe che. 1 zubha, 2 - -azubha. tethI zubha ane azubha kaI paNa prakRtionI saMkhyAmAM varNAdi catuSka umerAya che. mATe saghaLI zubha ane azubha prakRtie maLI ekenera thAya che. sattAne jyAre vicAra karavAmAM Ave tyAre vadi vIza, baMdhana paMcaka, saMghAtana paMcaka * e saghaLI pravRtionuM grahaNa thatuM hovAthI trANuM prakRtio gaNAya che. A pramANe saMsthAnA . -bheda AzrayI aneka prakAra nAmakarma thAya che. 12 ahiM vaNadi catuSka zubha-puruSa prakRti ane azubha-pApa prakRti e baMne Ave che. e pUrvanI gAthAmAM kahyuM che je savarUpe varNAdi catuSka puNya heya teja svarUpe te pApa hoya ema hovuM cagya nathI, kemake paraspara virodha che mATe paraMtu uttara pravRtionA 'vibhAganI apekSAe zubhAzubhapaNuM ghaTe che, te mATe vibhAga AzrayI uttara pravRtionI prarUpaNA kare che- nIlakasINaM dugaMdhaM tittaM kaDuzaM guruM kharaM rukkhaM / sIyaM ca asubhanavagaM egArasagaM subhaM sesaM // 13 // nIlaM kRSNaM durgandhaM tikta kaTukaM guru kharaM rukSa / sItaM cAzubhanavakaM ekAdazakaM zubhaM zeSam // 1 // * artha-nIla, kRSNa e be vaNa, durabhimanya, tikata, kaTu, e be rase, guru, khara, -rasa ane zIta e cAra paze kula nava azubha-pApa che, zeSa agIAra zubha-puNya che. TIkAnu --varNanAmakarmamAM nIla ane kRSNavarNa nAmakarma, gadha nAmakarmamAM durabhigaMdha -nAmakarma, rasa nAmakarmamAM tita ane kaTuka rasa nAmakarma, sparza nAmakarmamAM guru, khara, rUkSa ane zIta sparza nAmakarma e nava prakRtie azubha che. ane zeSa thaphala, pIta ane raktavarNa nAmakarma, surabhigadha nAmakarma, madhura, amla-khATe ane kaSAya-tre rasa nAmakarma -ane laghu, mRdu, snigdha ane ug sparza nAmakarma e vaNadi agIAra prakRtie zubha che. 13 A pramANe saghaLA kamanI uttara pravRtio kahI. have te prakRtienA dhruvabadila, --adhuvanadhitvAdi vibhAganuM pratipAdana karavA mATe dvAra gAthA kahe che- dhuvabaMdhi dhuvodaya savvaghAi priyttmaannasubhaao| paMca ya sapaDivakkhA pagaI ya vivAgao cauhA // 1 //
Page #354
--------------------------------------------------------------------------
________________ 30 paMcasaMgraha-vatiyadvAra dhruvvndhidhruvodysrvghaatipraavrtmaanaashubhaaH| paJca ca sapratipakSAH prakRtayazca vipAkata caturdA // 14 // atha-kama prakRtie yuvaazvinI, zudathI, sarvaghAtinI, parAvartamAna ane azubha e pAMca pratipakSa sahita karatAM daza bhede thAya che, ane vipAka AzrayI cAra bheTe thAya che. TIkAnuDa-ahiM sAmAnyathI bhedanI saMkhyAne vicAra karatAM prakRtie daza prakAre thAya che. te A pramANe -dhruvainidhanI, dhRdayI, safghAtinI, parAvartamAna, ane azubha che pAMcane adhuvanaMdhi Adi pratipakSa prakRti sahita karatAM daza bheda thAya che. ahiM ra e padamAM mUkela ca zabdavaTe sapratipakSa dhruvasattA prakRtie paNa samajavI. temAM baMdhaviracheda kALapayata dareka samaye dareka chone jeone baMdha hoya te dhruva dhinI. baMdha viccheda kALa sudhImAM paNa kAlAvarathAvi jeene baMdhana heya te adhUvabaMdhinI. udayaviccheda kALa pata dareka samaye jene je je prakRtione vipAkeda hoya te gyI . ane udayaviracheda kALa sudhImAM paNa enA udayane niyama na hoya te azudayI. pitAnA vaDe haNI zakAya evA jJAnAdi guNene je sarvathA ghAta kare te sarvAtinI. ane jJAnAdi guNane je vAta na kare te adyAtinI. athavA sarvadyAtipratibhAgA-savaghAti sarakhI. ahiM savaghAtinI pratipakSa prakRtimAM dezadyAti ane aghAti e baMnenuM grahaNa che. temAM pitAnA vaDe haNI zakAya evA jJAnAdi guNenA eka dezane jeo haNe te dezavAtinI. ane sarvighAti prakRtienA saMsargathI sarvadyAtiprakRtionuM sAda je prakRtiemAM heya te sarvavAtipratibhAga. tAtparya e ke- varUpe aghAti hovA chatAM pitAnAmAM jJAnAdi guNane dabAvavAnI zakti nahi hevA chatAM jeo savaghAti prakRtionA saMsargathI pitAne atidArUNa vipAka batAve che, teo savaghAti prakRti sAthe vedatA dArUNavipaka batAvatI hovAthI teonA sAdayane prApta kare che mATe sarvadyAti pratibhAnA kahevAya che. je prakRtine baMdha athavA udaya bIjI kaI baMdhAtI athavA vedAnI prakRtivaDe prakAza vaDe jema aMdhakAra rokAya tema rUMdhAya-kAya te parAvartamAna kahevAya. eTale ke je je kALe pratipakSa prakRtinA baMdha ane udayane saMbhava hoya te te kALe baMdha ane udaya AzrayI je pAvana bhAva pAme, ane pharI yathAyogya rIte pitAnA baMdha ane ulayanA hetuo maLavAthI baMdha ane udayamAM prApta thAya, A pramANe baMdha ane udayathI parAvartana thatuM hovAthI teo parAvartamAna kahevAya che. tathA jeene badha athavA udaya anya vekAtI ke baMdhAtI prakRtie vahe pratipakSa prakRtie nahi hevAthI zakAtuM nathI te aparAvartamAna kahevAya che. je prakRtine vipAka-phaLa zubha na hoya te azubha-pApa ane jeone vipAka zubha hoya te zubha-puNya kahevAya che. tathA vi cheda kALa pahelAM je prakRtienI dareka samaye dareka jIvane sattA hoya te zava
Page #355
--------------------------------------------------------------------------
________________ TIkAnuvAda sahita rA www sattAka, ane viccheda kALa pahelAM paNa jeenI sattAne niyama na hoya te dhruvasattAka prakRti kahevAya che. dhruvamadhinI Adi kaI kaI prakRti che te have pachI kahevAmAM Avaze. vipAka AzrayIne prakRtie cAra prakAre che te A pramANe-puddagalaniSAkinI, bhavavipAkinI, kSetravipAkrinI ane jIvavipAkinI. vipAka eTale kama prakRtienA phaLane anubhava karavA te. pudgala, lava, kSetra, ane jIvadvArA prakRttinA phaLanA anubhava thatA hovAthI te pudgalaviSAkAdi kahevAya che. 14 have dhruvaLa'dhinI Adi prakRtine kahevA chatA pahelA dhruvakhadhinI prakRtie kahe chenaannNtraay saNa dhuvabaMdha kasAryAmacchabhayakucchA / agurulaghu nibhiNa teyaM upadhAyaM vaNNacaukammaM // 15 // jJAnAntarAyadarzanAni dhruvabandhinyaH kaSAyamithyAtvabhayajugupsAH / agurulaghu nirmANaM taijasamupaghAtaM varNacatuH kArmaNam ||15|| atha--jJAnAvaraNIya, aMtarAya, darzanAvaraNIya, kaSAya, mithyAtva, bhaya, jugupsA, aNulaghu, nirmANu, tejasa, upaghAta, vaNu catuSka, ane kANu e dhruvabhadhinI prakRtti che. TIkAnu--jene zabdAtha upara kahI AvyA te dhruvakhadhinI prakRtie suDatAlIsa che. te A pramANe-- gAthAmAM jJAnAvaraNIyanA sAmAnyathIja nirdeza karele heAvAthI tenA pAMce bheda levAnA che. e pramANe RtarAya ane darzanAvaraNIya mATe pazu samajavuM eTale jJAnAvaraNIya pAca, atazaya pAMca, dazanAvaraNIya nava, kaSAya seALa, mithyAtvamehanIya, bhaya ane jugupsA e ADatrIsa ghAtikamanI dhruvamadhinI prakRti che. have nAmakarmanI vakhadhinI prakRtie kahe che-agurulaghu, nirmANu, tajasa, upaghAta, vaNuM, gadha, rasa ane sparUpa vaddhicatuSka, ane kANu ema nava che. A prakRtiene pRthak nirdeza jyAM nAmakamanI dhruvama'dhinI prakRtie levAnu' kahevAmAM Ave tyAM A prakRtie sukhapUrvaka laI zakAya e mATe che. saghaLI maLI suDatAlIsa prakRtie dhruvamalinI che. have kaI prakRtie kayA guNasthAna sudhI nira'tara aMdhAya che, te kahe che-- mithyAdaSTi gurusthAnaka pata mithyAtvameAhanIya nira tara A dhAya che. tyAra pachI mithyAtvanA uddaya rUpa hetunA bhAva hAvAthI madhatI nathI. mithyAtva mAhanIya jyAM sudhI veDhAya che tyAM sudhI badhAya che. kahyuM che ke jyA sudhI veAya che tyAM sudhI aMdhAya
Page #356
--------------------------------------------------------------------------
________________ pacasagraha-tRtIyadvAra che" mithyAdaSTi guNasthAnakathI AgaLane kaI paNa guNaThANe mithyAvane udagha nathI mATe uparanA guNuThANe tene baMdha paNa nathI. anaMtAnubaMdhicatuSka, ane tyAnarvitrika sAravAdana samyagdaSTi guNasthAnaka sudhI baMdhAya che, A upara anaMtAnubaMdhInA udayarUpa hetune abhAva hevAthI te baMdhAtI nathI. e praka tienA badhamAM anaMtAnubaMdhi kaSAyanA udayajanya AtmapariNAma hetu che. apratyAkhyAnAvaraNIya kaSAya avirati sasthApita baMdhAya che. AgaLa upara teonA udayano abhAva hovAthI baMdhAtA nathI. AdinA bAra kaSAyane teone jayAM sudhI udaya hoya tyAM sudhIja tajajanya AtmapariNAmava baMdha thAya che. e pramANe pratyAkhyAnAvaraNIya dezavirati paryata baMdhAya che. nidrA ane pracalA apUrvakaraNanA prathama bhAga sudhI baMdhAya che. AgaLa upara tenA baMdha5 pariNAmane asaMbhava hevAthI baMdhAtI nathI. e pramANe agurulaghu Adi nAmakarmanI yuvadhinI nava prakRtie apUrvakaraNanA cirasamaya para baMdhAya che. saMjavalana kSedha mAna mAyA ane lebha anivRtti bAdaraparAya guNasthAnaka paryata baMdhAya che. AgaLa upara bAdara kaSAyanA udayano abhAva hovAthI baMdhAtI nathI. kemake teonA baMdhamAM bAdara kapAyane udaya hetu che. jJAnAvaraNIya pAMca, dazanAvaraNIya cAra, ane aMtarAya pAMca e sUphamaparAya guNa sthAnakanA caramasamaya parvata baMdhAya che. AgaLa upara tenA baMdhamAM hetubhUta kAyane uddhava nahi hevAthI baMdhAtI nathI. zeSa gaticatu, AnupurnI catuSka, jAtipaMcaka, vihAgatizcika, saMsthAnaka, saMghayaNaka, kriyaddhika, AhAraddhika, audarikahika, trasadazaka, sthAvaradazaka, tIrthaMkaranAma, Atapa, udyota, parAghAta, ucchavAsa, sAta asAtavedanIya, uzya nIca netra, hAsya, rati, zeka, arati, e hAsyacatuSka, traNa veda, ane cAra Ayu e tahera prakRtie aNuadhinI che. kAraNa ke te te prakRtinA sAmAnya bahetuo chatAM paNa paraspara vidhi hovAthI dareka samaye baMdhAtI nathI paNa amuka amuka bhavAdi cotha prakRtie baMdhAtAM baMdhAya che. 15 A pramANe sapratipakSa gvadhI pravRtio kahI. have kadI kahe chenimmaannthiraathirteykmmvnnnnaaiagurusuhmsuhN / nANaMtarAyadasagaM dasaNacaumiccha niccudayA // 16 // 1 nAmakamanI yuvadhinI nava kRtio apUrvakaraNanA ThThA bhAga payata badhAya che. juo bIje kamaLa gAthA 9-10 ahiM TIkAmAM carama samaya parvata baMdhAya che ema kahyuM che, ane bhaya jIgusA AThamAnA aMta samaya sudhI badhAya che e hakIkata kahI nathI. kAraNa bahuzruta jANe
Page #357
--------------------------------------------------------------------------
________________ TIkAnuvAda sahita nirmANasthirAsthirataijasakAmaNavarNAyagurulaMghuzubhAzubham / jJAnAntarAyadazakaM darzanacatuHmithyAtvaM nityodayAH // 16 // atha-nirmANa sthira, asthira, taijasa, kAmaNa, varNAdicAra, agurulaghu, zubha, azubha, jJAnAvaraNIya ane aMtarAyanI daza, darzanAvaraNIya cAra ane mithyAtva e zudayI prakRtio che. TIkAnuM -udayavikeda kALa pahelAM je prakRtione hamezA udaya heya te prAya kahevAya che. te prakRtie te A-nirmANa, sthira, asthira, tejasa, kAmaNa, vaNe gaMdha rasa ane sparza e varNacatuSka, agurulaghu, zubha ane azubha e bAra nAmakanI dayi prakRti che. ene pRthapha nideza abhiprAya pUrvaka che. ane te e ke sAmAnyathI jyAM nAmakanI koyI prakRtie levAnuM kahe tyAM A bAra prakRtie levI. have ghAtikarmanI vRdayi pravRtio kahe che--jJAnAvaraNIya pAMca, aMtarAya pAMca, cakSu acakSu avadhi ane kevaladarzanAvaraNIya e darzanAvaraNIya cAra ane mithyAtvamehanIya e paMdara ghAti prakRtio yI che. kula sattAvIza thAya che. have kaI prakRtine kayA guNasthAnaka paryata niraMtara udaya hoya che, te kahe cheagurulaghu Adi nAmakarmanI dhRdayi prakRtio teramA guNasthAnakanA carama samaya pata, mithyAtva mehanIya prathama guNasthAnakanA carama samaya parvata, ane zeSa ghAti prakRtie bAramAM guNasthAnakanA carama samaya payaMta niraMtara udayamAM hoya che, tethI te dhruvedavi kahevAya che. zeSa paMcANuM prakRtie adhathI che, adathI hevAnuM kAraNa gatinAmAdi ghaNuM prakRtio paraspara virodhI che ane tIrthakara Adi keTalIka prakRtiene sarva kALa udaya hetuM nathI te che. paMcANuM prakRtionAM nAma sugama hevAthI ahiM batAvyA nathI. 16 have saghAtI prakRtIo batAve che- kevaliyanANadasaNaAvaraNaM bArasAimakasAyA / micchattaM nidAo iya vIsaM savvaghAIo // 17 // kaivalikajJAnadarzanAvaraNaM dvaadshaadhkssaayaaH| mithyAtvaM nidrA iti viMzatiH sarvaghAtinyaH // 17 // artha-kevaLajJAnAvaraNa, kevaLadarzanAvaraNa, AdinA bAra kaSAya, mithyAtva, ane nidrA e vIza savaghAtinI prakRtie che. TIkAnu--jene zabdArtha pahelAM karI AvyA te sarvaghAtinI prakRtie vIza che. te A pramANe-kevaLajJAnAvaraNa, kevaLadarzanAvaraNu, anaMtAnubaMdhi, apratyAkhyAnAvaraNa ane pratyAkhyAnAvaraNa e bAra kaSAya, mithyAtvamehanIya ane pAMca nidrA.
Page #358
--------------------------------------------------------------------------
________________ 3ra4. paMcamahatvatIyadvAra ghAti prakRtienI aMdaranI matijJAnAvaraNAdi zeSa pacIsa prakRtie dezaghAti che. vedanIya, nAma, gotra ane AyunI saghaLI prakRtie aghAti che.' have uparokta prakRtimAM sarvaghAtipaNuM zA hetuthI che? e praznane avakAza jANIne tenI prarUpaNA mATe kahe che- sammattanANadaMsaNacaricaghAicaNAu ghAIo / tassesa desaghAittaNAu puNa desaghAio // 10 // samyaktvajJAnadarzanacAstrighAtitvAt dhAtinyaH / tacchepAH dezaghAtitvAt punaH dezaghAtinyaH // 18 // artha-samyaphava, jJAna, darzana, ane cAritrane sarvathA vAta karatI hovAthI kevaLajJAnAvaraNIyAdi vIza prakRtie sarvaghAti che, ane zeSa prakRtie jJAnAdiguNanA dezane ghAta karatI hovAthI dezaghAti che. TIkAnu-ukta svarUpavALI kevaLajJAnAvaraNayAdi vIza prakRtie yathAyogya rIte pitAnAthI je guNane ghAta thai zake te jJAna, darzana, samyaphala ane cAritra guNane saMpUrNapaNe ghAta kare che. te A pramANe mithyAtva ane anatAnubaMdhi samyakUvane sarvathA ghAta kare che. kAraNa ke tene tyAM sudhI udaya hoya tyAM sudhI kei samyakatva prApta thatuM nathI. kevaLajJAnAvaraNIya ane kevaLadarzanAvaraNIya anukrame kevaLajJAna ane kevaLadarzanane saMpUrNapaNe dabAve che, pAMce nidrA, darzanAvaraNIyakarmanA pazamathI prApta darzanalabdhine sarvathA dabAve che apratyAkhyAnAvara NIya ane pratyAkhyAnAvaraNIya kaSAye anukrame dezavirati ane sarvavirati rUpa cAritrane sarvathA ghAta kare che. A pramANe A saghaLI prakRtie samyakatAdi guNane sarvathA ghAta karatI hovAthI savaMghAti kahevAya che. ukta savaghAti vIza prakRtie sivAyanI cAra ghAtikamanI matijJAnAvaraNIyAdi pacIsa prakRtie jJAnAdiguNanA eka dezane ghAta karatI hovAthI dezavAti kahevAya che. upara je kahyuM tenuM tAtparya A pramANe ahiM che ke kevaLajJAnAvaraNIya karma jJAnasvarUpa AtmaguNane saMpUrNapaNe dabAvavAnI pravRtti kare che te paNa jIvavabhAvane saMpUrNapaNe dabAvavA te samartha thatuM nathI. je 1 ahiM dezadyAti Adine baMdhanI apekSAe vicAra karyo che, eTale kula eka vIza pravRtio thAya che. udayanI apekSAe vicArIe te samyaphAva, mizramehanIya sAthe ghatikamanI suDatAlIsa prakRtio levI. temAM samyaphava mehanIya dezadhAtimAM ane mizramehanIne sAtimAM samAveza thAya che. saravALe udayanI apekSAe ekase bAvIza prakRtie thAya che.
Page #359
--------------------------------------------------------------------------
________________ makAnuvAda sahita saMpUrNapaNe dabAve te jIva ajIva thaI jAya, ane jaDa ane cetanya vaccenA bhedane abhAva ! thAya. jema atigADha vALAnA samUhavaDe sUrya_caMdranA karaNene samUha dabAvA chatAM paNa ka sarvathA tene prakAza avAI zakatA nathI je sarvathA avarAI jAya te pratiprANi prasiddha divasa-rAtrinA vikSAganA abhAvane prasaMga prApta thAya kahyuM che ke gADha meghane udaya thavA chatAM paNa caMdra sUryane kaIka prakAza hoya che, tema kevaLajJAnAvaraNIya karma saMpUrNapaNe kevaLajJAna avarAvA chatAM paNa je kaI tatsaMbaMdhe maMda tIvra atitIvra prakAzarUpa jJAnane eka deza ughADe rahe che jene matijJAnadi saMjJA prApta thAya che, te eka dezane yathAyogya rIte mati cuta avadhi ane mana paryAyajJAnAvaraNIyakarma dabAvatuM hovAthI te dezadyAti kahevAya che. e pramANe kevaLadarzanAvaraNIya karmavaDe saMpUrNapaNe kevaLadarzana avarAvA chatAM paNa tatsasaMdhi mada atisaMda ke viziSTadirUpa je prabhA ke jenI cahyuzanAdi saMjJA che, te prajAne 1 cAnya rIte cakSu acakSa ane avadhidarzanAvaraNIya karma dabAve che, tethI te paNa darzananA eka dezane dabAvatA hovAthI dezaghAti kahevAya che. jo ke nidrA Adi pAMca prakRtie kevaLadarzanAvaraNavake anAvRta kevaLadarzana saMbaMdhI prabhArUpa mAtra darzananA eka dezane ja ghAta kare che, te paNa darzanAvaraNIya karmanA kSApazamathI utpanna thayela dazanalabdhine saMpUrNapaNe dabAvatI hevAthI tene sarvadhati kahI che. saMjavalana kaSAya ane nekaSa AdinA bAra kaSAyanA pazamathI utpanna thayelI cAritralabdhine dezathI dabAve che. kAraNa ke teo mAtra aticAra utpanna kare che. je kaSA anAcAra utpanna kare eTale ke jeone udaya samyakatvAdi guNone vinAza kare te sarvaghAti kahevAya, ane je kaSA mAtra aticAra utpanna kare te dezavAti kahevAya che. kahyuM che kesaghaLA aticAra saMjavalana kaSAyanA udayathI utpanna thAya che, ane Agha bAra kavAyanA udayathI mULathI nAza thAya che, eTale ke te te vatethI patita thAya che." tethI te paNa dezavAti che. grahaNa dhAraNa 5 je vastune jIva ApI zakatuM nathI, prApta karI zakatuM nathI, ke gopaga karI zako nathI te dAnAMtarAyAdi kamane viSaya che. ane te grahaNa dhAraNa cigya vastu jagatamAM rahela sarva ne ane tame bhAga mAtra ja che. tethI tathArUpa sarvara zvene je eka deza taddaviSayaka dAnAdine vighAta karatI hovAthI dAnAMtarAyAdi dezaghAtI kama che. jema jJAnanA eka dezane dabAvatI hovAthI matijJAnAvaraNAdi dezaghAti che tema sarvadravyanA eka deza viSayaka dAnAdine vivAta karatI hovAthI dAnAMtarAyAdi dezaghAti che. gAthAmAM grahaNa karela "tuM" zabda e adhika arthane sucavate hevAthI nAma, gotra, veda nIya ane AyukamanI atargata saghaLI prakRtie pitAne haNavA lAyaka kaI guNa nahi hovAthI kaI paNa guNane haNatI nathI. tethI te aghAti che. ema samajavuM. 18,
Page #360
--------------------------------------------------------------------------
________________ pacasapahAtIyadvAra have dezavAti prakRtienAM nAma kahe che nANAvaraNacaukkaM dasaNatiga nokasAya vigdhapaNaM / saMjalaNa desaghAI taiyavigappo imo anno // 19 // jJAnAvaraNacatuSkaM darzanatrikaM nokapAyAH vighnapaJcakam / sajvalanAH dezavAtinyaH tRtIyavikalpo'yamanyaH // 19 // artha-jJAnAvaraNa catuSka, darzanAvaraNatrika, nekaSAya, vidApaMcaka ane saMjavalanacatuSka e dezavAti che. A ghAti prakRtimAM trIjo vikalpa che. TIkAnu--matijJAnAvaraNa, zrutajJAnAvaraNa avadhijJAnAvaraNa ane mApavajJAnAvaraNa e jJAnAvaraNa catuSka cakSudarzanAvaraNa, acakSuHzanAvaraNa ane avadhidarzanAvaraNa e darzanAvaraNabrika traNa veda ane hAsyAdiSaka e nava nekaSAya, dAnAMtadAya, lAbhAMtarAya, bhegAMtazaya, upabhegAMtarAya ane vItarAya e vizvapaMcaka tathA saMjavalana krodha, mAna, mAyA ane lela e saMjavalana catuSka saghaLI maLI pacIsa prakRtie dezaghAti che. dezadyAti hevAnuM kAraNa pUrvanI gAthAmAM vicArI gayA che. savaghAti ane adyAti prakR tiomAM A dezaghAtirUpa trIjo prakAra che. mULadvAramAM te mAtra savaghAti ane dezAti e be ja bheda kahyA che, tethI Ane trIjo prakAra kahe che. 19 A pramANe sarvaghAti dvAra kahyuM. have parAvartamAnakAra kahe che-- nANaMtarAyadaMsaNacaukaM paraghAyatitthaussAsaM / micchabhayakuccha dhuvavaMdhiNIu nAmassa apariyattA // 20 // jJAnAntarAyadarzanacatuSkaM parAghAtatIrthocchvAsam / / mithyAtvabhayajugupsAH dhruvavandhinyastu nAmno'parAvAH // 20 // artha-jJAnAvaraNIya, aMtarAya, darzanAvaraNIya catuSka, parAghAta, tIrthakara, upavAsa, mithyAtva, bhaya, ane nAmakarmanI dhruvadhinI prakRtie e aparAvartamAna che. TakAnujJAnAvaraNIya pAMca, aMtarAya pAMca, darzanAvaraNI cAra, pazaghAtanAma, tIrtha karavAma, ucchavAsanAma, mithyAtvamehanIya, bhaya, jugupsA mehanIya, agurulaghu, nimavuM, tejasa, upavAta varNacatuSka ane kAmaNa e nAmakarmanI nava yuvadhinI prakRti, saghaLI maLIne ogaNatrIsa prakRtie baMdha ane udaya AzrayIne aparAvartamAna che. kAraNa ke A prakRtienA baMdha udaya athavA te baMnene baMdhAtI ke udaya prApta koI prakRtio radI zakatI nathI tethI koIpaNa prakRtie vaDe baMdha udaya kAyA vinA pitAne baMdha udaya batAve che mATe te aparAvartamAna che.
Page #361
--------------------------------------------------------------------------
________________ TIkAnuvAda sahita zeSa dha Arya gaNIe te ekANuM ane udaya AzrayI gaNIe te samyaphala, mizamohanIya sahita trANuM prakRtie parAvartamAna che. kAraNa ke temAMthI keTalIkane baMdha keTalIkane udaya ane keTalIkanA ane baMdhAtI ke anubhavAtI anya prakRtie vaDe kiAya che. 20 parIvartamAna kAra kahyuM have zubha azubha hAra AzrayI kahe che- maNuyatigaM devatigaM tiriyAUsAsaaTTataNuyaMgaM / vihagaivaNNAisubhaM tasAidasatitthanimmANaM // 2 // cauraMsausabhaAyava parAghAya paNidi agurusAucha / ujjoyaM ca pasasthA sesA bAsI apasatthA // 22 // pu ise nirvANukrANIkaraNa vihAyogativarNAdizubhaM prasAdidazatIrthanirmANam // 21 // caturasrarpabhAtapaparAghAtapaJcendriyAgurulaghusAvoccam / udyotaM ca prazastAH zeSA dvayazItiprazastAH // 22 // atha--ane kAnu-manuSyatrika-manuSyagati manuSyAnupUrvI ane manuSyAgurUpadevatrikadevagati devAnupUrvI ane devAyurUpa, tiryaMcAyu, ucchavAsa nAma, zarIra ane agapAMganuM aSTaka-dArikAzirIra pazcaka ane audyArika apAMgAdi traNa aMge pAMga, zubha vihAgati, varNa, gaMdha, rasa ane sparzarUpa thama varNAdi catuSka, trasAdi dazaka-sa bAdara. paryApta, paka, sthira, zubha, subhaga, susvara, Aya ane thAkIrtirUpa, tIrthakara,nimaNu, samacaturasa saMsthAna, vajARSabhanArAcasaghayaNa, Atapa, parAghAta, paMcendriya jAti, agurulaghu, sAtavedanIya, uccagotra, uotanAmakarma e beMtAlIsa prakRtie prazasta-saMjJAvALI che. varNAdicatuSka zubhaprakRtionI saMkhyAmAM ane azubhaprakRtionI saMkhyAmAM ema banemAM gaNAya che. kAraNa ke tene baMne prakAre saMbhava che. zeSa bAzI prakRtie azubha che. je samyaphavAhanIya ane mizramohanIya karma che, te mAtra udaya AzrayIne azubhamAM gaNAya che, baMdha AzrayI nahi. kemake te baMnenA baMdhana asaMbhava che. tethI te baMne prakRtie AgaLa karmaprakRtisaMgrahanA adhikAramAM anubhAganI udIraNAne kahevAnA prasaMge judI ja kahevAze. 21, 22. A pramANe zubha azubhadvAra kahyuM. have vipAka cAra prakAre che, ema pahelAM kahyuM che, tenuM vivaraNa karavA IcchatA prathama pudagalavipAkinI prakRtio kahe che
Page #362
--------------------------------------------------------------------------
________________ 328 pacasaMgraha-tRtIyAra AyAvaM saMThANaM saMghayaNasarIrazaMgaujjoyaM / nAmadhuvodayauvaparaghAyaM patteyasAhAraM // 23 // udaiyabhAvA poggalavivAgiNo / AtapaM saMsthAnAni saMhananazarIrAGgoyotam / nAmadhruvodayopaghAtaparAghAtaM pratyekasAdhAraNam // 2 // audayikamAvAH pudgalavipAkinyaH / artha--Ata, saMsthAna, saMghayaNa, zarIra, apAMga, udyota, nAmathuthI, upaghAta, parAghAta, pratyeka ane sAdhAraNa e audathikabhAvavALI ane pudagalavipAkinI prakRtie che. TIkAju -vipAka AzrayI prakRtie cAra prakAre che, te A pramANe-pudagalaviyAmi, bhavavipAki, kSetravipAki ane jIvavipAki e pahelAM kahyuM che, je karmaprakRtie pudagalanA viSayamAM phaLa ApavAne sanmukha heya te pudagalavipAkI, eTale ke je prakRtinA phaLane AtmA pudagala dvArA anubhave, audyArikAdi nAmakarmanA udayathI grahaNa karelA pudagalamAM je karmaprakRtie pitAnI zakti batAve te pudagalavipAki kahevAya che. te chatrI che. te A pramANe-tapanAma, cha saMsthAna, cha saMghayaNa, tejasa, kAmaNa vajIne zeSa traNa zarIra, tejasa ane kAzmaNa nAmadakInA grahaNa vaDe grahaNa karAze mATe zarIranuM grahaNa karavA chatAM tenuM vajana karyuM che. tathA traNa aMgopAga, ulota, nimaNa, sthira, asthira, zubha, azubha tejasa, kAmaNa, varNa, gaMdha, rasa, sparza ane agurU laghu e bAra nAma dhRdayI, upaghAta, parAghAta, pratyeka ane sAdhAraNa e chatrIsa prakRtie pAgalavipAki che. A saghaLI prakRtie pitapotAne vipAka-phaLa-zaktine anubhava audyAskiAdi nAma kamanA udayathI grahaNa karelA pudagalamAM batAve che. kemake tevA prakArane tene vipAka parNapaNe jaNAya che, A hetuthI te saghaLI prakRti pragavipAki che. bhAva AzrayI vicAra karatAM uparokta saghaLI prakRtie audayika bhAve che. udaya e ja dayika te che svabhAva jeone te prakRtie audayika bhAve kahevAya che. tAtparya e ke phaLane anubhava karAvavA rUpa savabhAva jeone hoya te prakRtie auyika bhAve kahevAya. je ke saghaLI prakRtie pitAnA phaLane anubhava karAve ja che. kAraNa ke vipAka mAM vicAra karavAmAM Ave tyAM audayikabhAva ja upayogI che. kemake udaya sivAya vipAka saMbhavate ja nathI. vipAkano artha ja phaLane anubhava che. tethI ahiM A saghaLI pravRtio yika bhAve che evuM je mAthAmAM vizeSaNa mUkayu che te mAtra prakRtinuM svarUpa che tene - parata ja che. vacheka-pRthapha karanAra nathI.
Page #363
--------------------------------------------------------------------------
________________ TIkanuvAda sahita 39 vaLI A vizeSaNa evA nirNaya karatuM nathI ke A pudgalavipAka prakRtie audayika bhAve ja che, anya bhAve nathI. kAraNa ke AgaLa upara temAM kSArthika ane pAriAmika e e bhAva paNa kahevAze. 23 pudgalaniAki prakRtie kahI have bhavaniAki karma prakRti kahe che. Au bhavavivAgINa | Api bhavavipAkIni / arthacAra Ayu bhaviSAki che. TIkAnu.cAra gattinA Ayu bhavavipAkri che. je kamma prakRtie nArakAdarUpa pAtapeAtAne cAgya lavamAM phaLane anubhava karAvatI hAya te krama prakRtti bhaviyApaka kahevAya, kAraNa ke e bhAga Adi gayA pachI trIjA Adi bhAge Acu khadhAvA chatAM paNa jyAM sudhI pUrvabhavanA kSaya thavA vaDe uttara svacaiAgye bhava prApta thaye hAtA nathI tyAM sudhI te udhyamAM AvatuM nathI. mATe te bhavipaki che. have kSetraviyAki prakRtie kahe che. khettavivAgaNupuJcI / kSetravipAkinya AnupUrvyaH / artha-cAra AnupUI kSetravipAki che. rIkAnu.-narakAnupUrvI Adi cAre AnupUrvIe kSetraviyAki che. eka gatimAMthI khIjI gatimAM javAmAM hetubhUta AkAza mAga rUpa kSetramAM je kamaprakRtie pAtAnA phaLanA anubhava karAvatI hoya te kSetravipAkI kahevAya. A cAre prakRti pUrva gatimAMthI nIkaLI anya gatimAM jatAM vacamAMja uddayamAM Ave che, zeSa kAle bilakula yamAM AvatI nathI, mATe te kSetraviSTi che. ahi~ kSetra eka bhavamAMthI khIjA bhavamAM jatA AkAzapradezanI zreNirUpa ja levAnu` che. have jIvavipAki prakRti kahe che-- ja jIvavivAgA u sesAo / jIvavipAkinyastu zeSAH ||24||
Page #364
--------------------------------------------------------------------------
________________ 330 pAsa bahu tIyadvAra atha----zeSa prakRtie jIvavipAki che. TIkAnuM~ekasa vIza prakRti AzcayI bAkI rahelI tera kamaprakRtie jIvipAkI che. jIvanAM jJAnAdi rUpa svarUpane upaghAtAdi karavA rUpa vipAka jeenA hoya te jIvavipAki. eTale ke je prakRtie pAtAnA phaLanA anusava jIvanA jJAnAdi guNane upaghAtAdi karavA sAkSAt jIvaneja karAvatI heAya; pachI zarIra hoya ke na hoya, temaja bhava ke kSetra game te hAya, te jIviSAkri kahevAya che. jemake jJAnAvaraNIyAdi prakRtie jJAnAdi AtmAnA guNane dabAvavApa nA anubhava zarIra hoya ke na hoya temaja satra ke kSetra game te hoya saghaLe sthaLe karAve che, te prakR tie A pramANe che-- jJAnAvaraNuM paMcaka, nAvaNu navaka, sAta sAta vedanIya, samyaktva mAhanIya ane mizra meAhanIya sivAyanI zeSa sehanIyanI cha~Isa, aMtarAya pa'caka, narakati Adi cAra gati, ekendriya jAti Adi pAMca jAti, e vihAyeAgati, trasa bAda paryAkSa e trasatrika tenAthI viparIta sthAvara sUkSma ane apakSa e sthAvaratrika, susvara, saubhAgya, Aya, anAdeya, yaza:krIti, ayazaH1:-kIrtti, tIrthaMkaranAma, ucchavAsanAma, nIcagotra ane uccatra A saghaLI prakRtie peAtAnI zaktine anubhava sAkSAt jIvaneja karAve che te A pramANe jJAnAvaraNu paMcaka jIvanA jJAnaguNane haNe che, e pramANe dazanAvaraNa navaka danajhune, mithyAtvameAhanIya saktane, cAritramehanIya cAritraguNune, dAnAMtarAyAdi padma prakRti dAnAdi labdhione haNe che. sAta sAta vedanIya sukha du:kha utpanna kare che, jene laI AtmA sukhI ke duHkhI kahevAya che, ane gaticatuSkArtti prakRti jIvanA gati jAti Adi paryAya utpanna kare che eTale saghaLI jIvADa kahevAya che. za'kA-bhaviSAkAdi saghanI prakRtie paNa paramAtha thI vicAratAM chatraviyAkija che. kAraNa ke cAra Ayu petapotAne cainya bhavamAM te te bhavadhAra karavArUpa viSAka dekhADe che, ane te te bhatramAM dhANu jIvatu ja thAya che, anya kAinu' nahi AnupU e paNa vigra hagatirUpa kSetramAM vipAka khatAvatI AkAzapradezanI zreNine anusarIne gamana karavA rUpa svabhAva jIvaneja kare che, uyaprApta AtapanAma ane sasthAna nAmakarmAdi puddagalanipAki prakRtie paNa te te prakAranI zakti jIvamAMja utpanna kare che ke je vaDe chaya tevAja praznoranA pudgalA grahaNa kare che, ane grahaNa karAyelAM pudgaleAnI te te prakAranI racanA kare che. mATe saghaLI jIvavikija che, teA pachI anya anya vipAkI zA mATe kahI ? uttara--e satya che. saghaLI prakRtie jInavipAki ja che. jInna vinA vipAka-kuLanA anubhava hatAja nathI ahiM mAtra bhavAskrinA prAdhAnyanI dikSAe laviAki Adi byapadeza thAya
Page #365
--------------------------------------------------------------------------
________________ TIkAnuvAda sahita 331 w che. eTale ke bhavAdi dvArA te te prakRtionA phaLane jIva anubhave che mATe bhavAdinI mukhyatA hAvAthI te te prakRtinI te te prakAranI saMjJA thAya che, tethI ahiM kaI doSa nathI. 24 ahiM pudgalavipAkinI prakRtie audayikasAve che e kahyuM che te prasa Mgane anusarI zeSa prakRtiomAM paNa sabhavatA bhAvA kahe che-- mohasseva uvasamA khAovasamo cauNha ghAINaM / khayapariNAmiyaudayA apahavi hoMti kammANaM ||25|| mohasyaivopazamaH kSayopazamacaturNAM ghAtinAm / kSayapAriNAmikodayA aSTAnAmapi bhavanti karmmaNAm // 25 // arthe upazama mAhanIyakamanAja thAya che, caiApazama cAra ghAtikamanA thAya che, ane kSAyika pANiAmika ane audAyikalAvA AThe karmoMmAM hoya che. TIkAnu.-vipAka ane pradeza e baMne prakAre udayanA kAvA rUpa uzama AThe kamma mAMthI mAtra mAhanIyakramanAja thAya che, khIjA krAi paNa karmemnanA thatA nathI. kAraNa ke jema mAhanIya karmonA sathA upazama thavAthI upazamalAvatuM samyaktva ane upazamalAvatu' yathAghyAta cAritra prApta thAya che, tema jJAnAvaraNAdi kammanA sarvathA upazama thavAthI kevaLajJAnAdi guNA tathAsvabhAve utpanna thatAja nathI. ahiM upazama zabdathI sarvopazama vikSya che, paraMtu dezepazama vivakSya nathI. kemake dezASThama tA AThe kammarmAnA thAya che. uyAvalikAmAM praviSTa karmAMzanA kSayavaDe ane udayAvalikAmAM apraviSTa a zanA viSAkAvyanA rokAvArUpa upazamavaDe thayeaA je jIvasvabhAva te kSacepamika bhAva. te jJAnAvaraNIya danAvaraNIya mehanIya ane aMtarAya e cAra ghAtikrammAmAja pravartta che, zeSa maghAtI kImAM pravatatA nathI. ane te paNa kevaLajJAnAvaraNu, kevaLadarzanAvarajInA rasAyanA rAkAvAnA abhAva hovAthI te be prakRti vinA zeSa cAra ghAtikamanI prakRtimAMja pravarte che, ghAtikama AtmAnA jJAnAdi guNane zake che eTale tene yathAyAgyarIte sarvopazama ke kSApazama thavAthI jJAnAdi guNeA pragaTa thAya che. aghAti karmI kAi AtmAnA gune rokatA nathI tethI tenA sarvAzcama ke kSaye pazama thatA nathI. zAyika, pANiAmika ane auyika e traNa bhAvA AThe kazmAmAM pravarte che. temAM Aya eTale sathA nAza thavA te, kSaya eja kSAyikabhAva kahevAya che. mAhanIyayakramanA sarvathA nAza sUkSma saparAya guNasthAnakanA carama samaye thAya che, zeSa traNa ghAtikramanA kSINu kaSAya guNasthAnakanA carama samaye, ane atikrama nA acegikevaLi jINusthAnakanA carama samaye Atya'tika uched-sarvathA nAza thAya che. pariNamavu-potAnA mULa svarUpane cheDayA sivAya anyasvarUpane prApta thavuM te pariNAma,
Page #366
--------------------------------------------------------------------------
________________ 37ra paMcamahatIyakAra ane teja pArimika bhAva, tAtparya e ke jIvapradeze sAthe joDAIne pitAnA svarUpane cheDayA vinA pANI ane dUdhanI jema mizra thavuM-ekAkAra thavuM te pariNAmikalAva, athavA te te prakAranA dravya kSetra kALa ane adhyavasAyanI apekSAe te te prakAre sakamAhirUpe je pariNamavuM-pariNAma thave te pariNAmakabhAva kahevAya che ane te AThe kammImAM hoya che. kemake ATha karmo Atmapradeza sAthe pANI ane dUdhanI ekAkAra thayelA che. udaya te pratIta ja che. kAraNa ke saghaLA saMsAri jIne Ahe kamano udaya dekhAya che. A rIte mehanIya karmamAM kSAvika zrApathamika pazamika dathika ane pariNAmika e pAMce bhAve saMbhave che, jJAnAvaraNIya darzanAvaraNIya ane atazayakarmamAM saupazamika bhAva sivAyanA cAra bhAva, ane nAma gAtra vedanIya ane Ayu e cAra karmamAM zrAvika audayika ane pariNAmika e traNa lAve ja saMbhave che. 25 have je bhAva chatA je guNe utpanna thAya che te kahe che sammattAi uvasame khAovasame guNA critaaii| khaie kevalamAI tavvavaeso u udaIe // 26 // samyaktvAyupazame kSayopazame guNAcAritrAdayaH / kSAyike kevalAdayastadvyapadezastvaudayike // 26 // artha-upazama thavAthI samyaphala Adi guNe pragaTa thAya che, sopazama thavAthI cAri. Adi guNe. ane kSaya thavAthI kevaLajJAnAdi guNe pragaTa thAya che. tathA udaya thavAthI te te dakibhAve vyapadeza thAya che. TakAnumehanIyamane jayAre sarvathA upazama thAya tyAre pathamika bhAvanuM sthaphatava, ane aupazamika bhAvanuM pUrNa thazAkhyAta cAritra e be guNa pragaTa thAya che. cAra ghAti kamane jayAre kSapazama thAya tyAre kevaLajJAna kSAvikabhAve hevAthI te sivAyanA mati kRta avadhi ane mana paryava e cAra jJAna tatha, matijJAna grutajJAna ane visaMgajJAna e traNa ajJAna, kevaLadana kSAyika bhAve hevAthI te vinA cakSu aNu ane avadhi e traNa darzana, dAne lAbha bhoga upabhoga ane vIrya e pAMca labdhi, kSApazamika samyaphava, dezavirati cAritra ane sAmAyika, chedepasthApanIya, parihAvizuddhi ane sAmasaMparAtharUpa sarvavirati cAritra e aDhAra guNe pragaTa thAya che. ahiM zaMkA thAya -jJAna e AtmAne mULaguNa hevAthI gAzamAM jJAnAdi guNa choDIne TLA di ' cAritrAdi guNe ema kema kahyuM? tenA uttaramAM jaNAve che ke cAritra guNa jayAre pragaTa thAya che tyAre jJAna ane darzana avazya hoya ja che e jaNAvavA mAthAmAM
Page #367
--------------------------------------------------------------------------
________________ TakAnuvAda sahita kSAyika bhAva jyAre pravarte tyAre kevaLajJAna, kevaLadarzana, kSAyika samyaphala, yathAkhyAta cAritra, ane dAnAdi pAMca labdhi, e nava guNe utpanna thAya che. temAM jJAnAvaraNIya sarvathA kSaya thavAthI kevaLajJAna, darzanAvaraNIyane kSaya thavAthI kevaLadarzana, mehanIya karmane kSaya thavAthI kSAyika samyaphala ane yathAkhyAta cAritra, ane aMtarAyakarmane kSaya thavAthI pUrNa dAnAdi pAMca labdhi pragaTa thAya che. temaja saghaLA karmo kSaya thavAthI mokSa prApta thAya che. dAyika bhAva jyAre pravarte tyAre te te karmanA udayane anusarIne AtmAne capadeza thAya che. jemake-prabaLa jJAnAvaraNIyanA udaye ajJAnI, prabaLa darzanAvaraNIyanA udaye aMdha adhi-bahere bobaDe ema koIpaNa eka aMganI cetanA rahita ItyAdi, vedanIyanA udaye sukhI dukhI, krodhAdinA udaye dhI, mAnI, mAyI, lobhI ItyAdi, nAmakarmanA udaye manuSya deva ekendriya Indriya teIndriya caurindriya paMcendriya traNa bAdara paryApta ItyAdi, uccagotranA udaye A kSatriyane putra che e zeThane chokaro che e prakAre prazaMsAgamAM capadeza, 1 kSAyika bhAvanA nava bemAthI siMhanA jIvane phakata kevalajJAna ane kevaladarzana e be bheda hoya che. bAkInA sAyika samyatva, kSAyika cAritra ane dAnAdi labdhio e sAta bheda hetA nathI. dazamehanIyatrika ane anantAnubadhIcatuSkane kSaya rUpa nimittathI prApta thaelI tArUci te kSAvi sampazana kahevAya che, ane te ci matijJAnAvaraNa karmanA kSayapAmathI pragaTa thayela matijJAnanA apAya rUpa che. matijJAnanA apAyAMzarU5 rUci kevalajJAnI ke sihate hetI nathI, mATe temane sAyika samakatava nathI paranuM darzana mehatI ane anaMtAnubaMdhI kaSAyanA kSayathI je Atmika guNa rUpa sAyika samyagdarzana pragaTa thAya che. te kevaLajJAnI ke sihate heya che. kSAyika cAritra siddhAtmAene hetuM nathI, kAraNa ke hiMsAdi sAvadhAgano tyAga karI ahiMsAdi nirava veganuM sevana karavuM tene cAritra kahe che, ane siddhanA cho ega rahita hovAthI tene ganI pravRttirUpa cAritra nathI. paranuM mohanIyakarmanA kSayathI pragaTa thayela svarUpamAM ramaNatA 25 je kSAyikacAritra te siMhane viSe avazya hoya che. vaLI siddhone viSe pravRttirUpa dAnAdika nathI, paNa ladhirUpe te hoya che. kAraNa ke antarAya karmanA kSayathI Atmika guNarUpa dAnAdika labdhio kSAyika bhAve prakaTa thAya che, ane te sihone avazya hoya che. prazna-he bhagavana! sihanA chane antarAya karmanA kSayathI dAnAdika labdhio pragaTa thAya che, parantu teonI dAnAdine viSe pravRtti hetI nathI, te zuM dAnAdi labdhio niSkaLa che ? uttara-bApu! tArI zaMkA ucita che. siddhane viSe dAnAdika labdhio heya che, paraMtu teonI vyAvahArika dAnAdikane viSe pravRtti nathI paNa teone naiyika dAna, lama, bega, upabhoga ane vIrya labdhi hoya che. teomAM parabhAva-paudagalika bhAvanA tyAga rUpa dAna, Atmika zuddha svarUpanI prAptikara lAbha, Atmika zuddha svarUpanA anubhavavArUpa bhega-upaga ane svabhAvamAM pravRtti rUpa vIryAya che. pitAnI vastune ApavI, iSTa vastunI prApti thavI, megya ane upabhogya vastuno upayoga kare, ane pitAnI zakitane upaga kare te kSApathamika ane vyAvahArika dAnAdika kahevAya che. ane te sihanA ane hetA nathI, paNa phAyika ane zaikSaNika inAdi sihAmAmAM heva che, mATe dAnAdi labdhio ni nathI. juo pati bhagavAnadAsabhAie lakhela navatatvavivaraNa pAnuM 15.
Page #368
--------------------------------------------------------------------------
________________ 334 paMcamahatIyAra ane nIcagotranA udaye A vezyAputra che A cAMDAla che ItyAdirUpe niMdAgarbha yapadeza, ane aMtarAyanA udaye adAtA alAli agi ItyAdi anekarUpe AtmAne vyapadeza thAya che. eTale ke jevA jevA prakAranA karmane udaya hoya tene anusarI AtmAne vyapadeza thAya thAya che. have pariNAmika bhAvanA saMbaMdhamAM vizeSa pratipAdana karavA mATe kahe che- nAeMtarAyadaMsaNaveyaNiyANaM tu bhaMgayA donni / sAzsapajavasANovi hoi sesANa pariNAmo // 27 // jJAnAntarAyadarzanavedanIyAnAM tu maGgako dvau| sAdisaparyavasAno'pi bhavati zeSANAM pAriNAmikaH // 27 // artha jJAnAvaraNIya atarAya darzanAvaraNIya ane vedanIya karmamAM be bhAMgA heya che, ane zeva karmamAM sAdi saparyavasAna bhaMga paNa hoya che. TIkAnu-jJAnAvaraNIya aMtarAya dazanAvaraNIya ane vedanIya karmamAM pravAhanI apezAe sAmAnyapaNe pariNAmika bhAvane vicAra karatAM be bhAMgA ghaTe che. te A pramANeanAdi anaMta, ane anAdisAMta, temAM bhavya AzrayI anAdi sAMta, te A pramANe-jIvA ane karmane pravAhanI apekSAe anAdi kALathI saMbaMdha che mATe Adine abhAva hovAthI anAdi, ane muktigamana samaye karmanA saMbaMdhane nAza thatuM hovAthI sAMta, A rIte bhathane anAdi sAMta bhAge ghaTe che. abhavya AzrayI anAdi anaMta. temAM anAdi saMbaMdha bhavya AzrayI jema vicAra karyo che tema ahiM paNa samajI levuM. ane koI kALe karmanA saMbaMdhane nAza thavAno nahi hovAthI anaMta e pramANe abhavya AzrayI anAdi anata bhAMga ghaTe che. uparokta cAra karmamAM sAdi sAMta saMga ghaTatuM nathI, kAraNa ke e cAra karma mAhanA keI paNa kampanI ke tenI uttara prakRtinI sattAne nAza thayA pachI pharI sattA thatI nathI. zeSa mahanIya Ayu nAma ane gotrane pariNAma sAdi sAMta paNa hoya che. "api" zadathI anAdi anaMta ane anAdi sAMta e e saMga paNa ghaTe che. gAthAnA pUrvArdhamAM. grahaNa karela "tu" zabda bhinna kramavALA hevAthI uttarArdhamAM "sesANa e padanI pachI tenI rojanA karavI. te tu zabda vizeSa ane sucaka hovAthI A pramANe vizeSa artha jaNAve che-mehanIya Ayu nAma ane gotrakamanI keTalIka uttara prakRtie AzrayIneja sAdikSAMtarUpa trIjo bhaMga ghaTe che. ane keTalIka uttara pravRtio AzrayI te pUrvokta anAdiata ane anAdikSAMta e be laMgaja ghaTe che. temAM prakRtionI sattA ja na hoya ane sattAmAM prApta thAya, agara je prakRtimAM sattAne nAza thayA pachI pharI tenI sattA thAya temaja sAdi sAMtarUpa trIjo bhaMga ghaTe che. te sivAyanI anya pravRtiomAM anAdinita
Page #369
--------------------------------------------------------------------------
________________ TakAnuvAda sahita ane anAdisAta e be naMga ghaTe che, ane te be bhaMga pUrve abhaya ane bhavya AzrayI kahA te pramANe samajavA. have kaI prakRtie AzrayI sAdisAta bhAga ghaTe che te kahe che-upazama samyaphaLanI prApti jyAre thAya tyAre samyakatvamehanIya ane mizramehanIyanI sattA saMbhava chee rIte paMcendriyapaNuM jyAre prApta thAya tyAre kriyaSakanI, samyakatva prApta thAya tyAre tIrthakara nAmakarmanI, ane saMyama jyAre prApta thAya tyAre AhAradikanI sattAne saMbhava che, mATe te prakRtiomAM sAMsiAMta e bhaMga ghaTe che. tathA anatAnubaMdhi, manuSyaddhika, uccazetra Adi ukalanogya prakRtinI uddhalanA thayA pachI pharI paNa baMdhane saMbhava hevAthI te prakRtine sattAmAM Ave che, mATe temAM sAdisAMta bhaMga ghaTe che. Ayu kamanI prakRtiemAM te te prakRtie anukrame sattAmAM sattAmAM prApta thatI hovAthI sAdikSAMta bhaMga paNaja , che. A pramANe upara kahI teTalI prakRtiomAMja sAdikSAMta saMga ghaTe che. apratyAkhyAna krodhAdi, audArizarIrAdi, ane nIcagAtra rUpa prakRtie ke jenI sattAne nAza thayA pachI pharI sattAmAM AvatI nathI te prakRtie AzrayI bane anAdisAMta, ane abhayane anAdiata e beja bhaMga ghaTe che. uttaraprakRtio AzrayI te A pramANe samajavuM. ane jayAre mULa karma AzrayI darekane vicAra karIe tyAre te anAdi anaMta ane anAdikSAMta e beja magaja ghaTe che, kAraNa ke mULakarmanI sattAne nAza thayA pachI pharI teo sattAmAM AvatAja nathI. ra7 . prazna-kane zopazama teone udaya hoya tyAre thAya che? ke udayana hoya tyAre , udaya hoya tyAre che ema kahetA he te e yukta nathI, kemake virodha Ave che. te A pramANe-kSApazamikabhAva udayAvalikAmAM praviSTa aMzane kSaya thavAthI ane udaya aprANa ja aMzane vipAkedayanA rekAvArUpa upazama thavAthI utpanna thAya che, anyathA thatuM nathI. je. udaya heya te kSopazama kema hoI zake ane je kSaye pazama hoya te udaya kema hoI zake? have anudaya eTale karmane udaya na hoya tyAre kSApazama thAya che, ema kahetA che te te paNa ayukta che. kAraNa ke udayane abhAva hovAthIja jJAnAdi guNa prApta thavA rUpa ISTa phaLa siddha thAya che. kemake udayaprApta karmo ja AtmAnA guNone dabAve che, paNa jene udaya nathI e kaMi guNanA vedhaka thatA nathI. te pachI kSapazama thavAthI vizeSa zuM? mati. jJAnAvaraNIyAdi karmane utha nahi hevAthI ja matijJAnAdi guNe prApta thaze. te pachI -zApathamika bhAvanI kalpanA zA mATe karavI? kSApazamika bhAvanI kalpanA nakAmI che. uttara-udaya hoya tyAre kSApazamika bhAva thAya che, temAM kaMIja virodha nathI. je mATe kahyuM che- udaya chatAM aneka bhede kSaye pazama thAya che. temAM kaMI virAdha nathI. je udaya chatAM sApazamika bhAva pravarte te traNa karmamAM pravarte che, ane mohanIyakarmamAM pradezeAdaya chatAMja kSApazamikabhAva pravRtti che. ahiM jJAnAvaraNIyAdi karmone jayAM sudhI kSaya na thAya tyAM sudhI teo dathi che. tethI tene udaya chatAMja kSApazama ghaTe che, paraMta
Page #370
--------------------------------------------------------------------------
________________ 36 pacasagraha-vatIyakAra anudaye nahi. kAraNa ke udaya na hoya tyAre te jJAnAvaraNIyAdi karmone ja saMbhava nathI. mATe udaya chatAMja kSAropathamikabhAva heya temAM kaI virodha nathI. vaLI je udaya hoya te kSapazama kema hoI zake?' e prakAre je virodha upasthita / karyo te paNa ayogya che. kAraNa ke dezadyAti spaddha kene lakSya chatAM paNa keTalAka dezavAti paddhakanI apekSAe kSayapazama thavAmAM kaI paNa prakAre virodha nathI. te kSapazama tevA tevA prakAranA dravya kSetra ane kALAdi sAmagrInA vazathI vicitratAno saMbhava hovAthI aneka prakAre che. tathA udaya chatAMja je zApazamamikabhAva thAya te saghaLAM karmone thatuM nathI paraMtu jJAnAvaraNIya darzanAvaraNIya ane aMtarAya e traNa karmone ja thAya che. je ema che te mohanIyakamane kSApazama zI rIte thAya che? e praznanA uttaramAM " kahe che ke mehanIyakane kSapazama pradezeAdaya hoya tyAre ja thAya che, radaya hoya tyAre nahi. kAraNa ke anaMtAnubaMdhiAdi karmaprakRtio sarvadyAti che. sarvajJAti prakRtionA saghaLAM rasaspaddhake sarvaghAtija hoya che, dezaghAti hetA nathI. sarvaghAti rasaspaddhake svaghAtya guNane saMpUrNapaNe haNe che dezathI nahi tethI tene vipAkedaya chatAM kSapazamane saMbhava nathI, paraMtu pradezaya chatAM kSaye pazamane saMbhava che. vaLI ahiM ema zaMkA thAya ke pradezadaya chatAM paNa sopazamabhAvane saMbhava kema hoI zake? kAraNa ke sarvavAtispaddhakanA dalike sarva prakAre svaghAtmaguNane ghAta karavAnA vibhAvavALAM hoya che. tenA uttaramAM kahe che ke-vastu svarUpanA jJAnano abhAva hovAthI uparokta zako atha che. kemake te sarvadyAtispaddhakanA dalikone tathA prakAranA zuddha adhya navasAyanA baLathI kaMIka alpa zaktivALA karIne te paddha virala viratapaNe anubhavatA "dezadyAti rasaspamAM stiNukaprasavaDe saMmata hovAthI jeTalI teomAM phaLa ApavAnI zakti che te prakaTa karavA samartha thatA nathI, rasadaya heya ane jeTaluM phaLa ApI zake teTaluM phaLa ApavA samartha thatA nathI. tethI te paddha ke lApazamane haNanAra thatA nathI. mATe mohanIya kamIne pradezadaya chatAM kSopazamabhAva vidhI nathI. "ameri' e padanA ane mUkela iti zabda adhika artha sUcaka hovAthI A pramANe vizeSa samajavuM-AdinA bAra kaSAya ane mithyAtvAhanIya hita zeSa mohanIya che prakRtiene pradezodaya heya athavA vipAkedaya hoya chatAM kSayapazama thAya che emAM kaI virodha nathI. kAraNa ke saMjavalana Adi mohanIzanI prakRtie dezavAti che. temAM paNa A vizeSa che-sarvadyAti prakRtio sivAyanI zeSamehanIyakarmanI prakRtio adhuvedayi che. tethI vipAkedayanA abhAvamAM zapathamika bhAva hevA chatAM ane pradezadayane saMbhava chatAM paNa te prakRtie alpa paNa dezavAti thatI nathI. jyAre vipAkedaya hoya tyAre kSApathamikabhAva chatAM kaIka malinatA karatI hovAthI dezavAti thAya che. eTale guNanA dezane haNanArI thAya che. tAtparya e ke dezadyAtinI prakRtine udaya chatAM pazama thaI zake che, ane sava
Page #371
--------------------------------------------------------------------------
________________ zas ' TIkAnuvA sahita ghAtinI prakRtiono udaya chatAM kSopazama thaI zakate nathI paraMtu pradezodaya chatAM pakSapazama thaI zake che. temAM kevaLajJAnAvaraNIya ane kevaLadarzanAvaraNayane te lApazama thata ja nathI, kAraNa ke te kSAyikalAvanI che. tathA dezadyAtinI prakRtiene radaya hoya tyAre ja te guNane dabAvanArI thAya che, pradezadaya hoya tyAre nahi ane sarvaghAtinI prakRtiene pradezadaya paNa kaMIka aMze vighAta karanAra thAya che. 27 ahiM prakRtimAM kayikabhAva be prakAre thAya che. te A pramANe zuddha, ane sAthepathamikabhAvayukta enA svarUpane spaSTa karavA mATe pahelAM paddhakanI prarUpaNA kare che- cautidvANarasAI savvaghAINi hoti phddddaaii| duhANiyANi mIsANi desaghAINi sesANi // 28 // catusvisthAnarasAni sarvaghAtIni bhavanti sparddhakAni / dvisthAnakAni mizrANi dezaghAtIti zeSANi // 28 // atha-cAra sthAnika ane traNa sthAnaka rasavALA saghaLA spardhake sarvadyAti che, e sthAnaka rasavALAM mizra che, ane zeSaspaddhake dezAti che. TIkAnuDa-rasaspaddhakanuM svarUpa karmaprakRti saMgrahamAM badhana karaNanA adhikAramAM anu 1 pazamane artha udayaprApta karyapugalene kSaya kare ane udaya aprANa pudagalene upazamAvavA. ahiM upazamanA be artha thaI zake 1 upazama eTale udaya prApta karma pudgalene kSaya karavo e ane sattAgata daline adhyavasAyane anusarI hIna zakitavALA karavA. 2 udaya prApta kamapudagalene kSaya karo ane sattAgata dalikane adhyavasAyAnusAra hInazakitavALA karI svarUpe phaLa na Ape evI sthitimAM mukavA. pahelo artha jJAnAvaraNIya darzanAvarIya ane aMtarAya e traNa kAmamAM lAgu thAya che. teonA udayaprApta daline kSaya kare che ane satAgara daline pariNAmonusAra hInazaktivALA karI tene svarUpe anubhava kare che svarUpe anubhava karavA chatAM paNa te guNanA vighAtaka thatA nathI, kAraNa ke temAthI zakti ochI karelI che. tethI have te pudagalemAM jeTalA pramANamAM zakti che te pramAzumA guNane dabAve che. ane jeTalA pramANamAM zakti ochI karI teTalA pramANamAM guNa prakaTa thAya che. mehanIyakarmamAM bIjo artha lAgu paDe che, tenA udavAkha likene kSaya karI sarAgata diliyomAthI pariNAmonusAra hInazaktivALA karI evI sthitimAM mUke che ke tene savarUpe udaya na thAya, jema ke mithyAtva ane anatAdhi Adi bAra kavAyanA udayaprApta dalino kSaya karI sarAgata dalikone hInazaktivALA karI evI sthitimAM mUke che ke teno svarUpe udaya na thAya tyAre sa tyAdi guNo pragaTa thAya che. jayA sudhI A prakRtiene rasodaya hoya tyAM sudhI vAvAya guNane pragaTa thayA che nathI kemake te saghaLI pravRtio sarvaghAtinI che. mehanIyakarmanI dezadyAtinI prakRtimAM pahelo atha ja lAgu thAya che.
Page #372
--------------------------------------------------------------------------
________________ 338 paMcamahatIyahAra bhAgabaMdhanuM svarUpa kahevAnA prasaMge kaheze. te paheke tIvamaMdAdi rasanA bhede cAra prakAre che. te A pramANe - ekasthAnaka, dristhAnaka visthAnika ane catusthAnaka. rasamAM eka sthAnakamANuM, besthAnakapaNuM e zuM che? te praznanA uttaramAM jaNAve che kezubha prakRtiene khIra ane khAMDanA rasanI upamAvALe miNa rasa che, ane azubhaprakRtiene lIMbaDe ane kaDavA paTeLanA rasanI upamAvALe kaDavo rasa che. AgaLa upara Aja hakIkta kaheze ke- kaDavA turIyA ane lIMbaDAnI upamAvALA azubhaprakRtieno tathA khIra ane khAMDanI upamAvALA zubha prakRtiene rasa che khIra Adine svAbhAvika-je hoya te ne teja rasa te ekathAnaka-saMda kahevAya che. be bhAgane ukALatAM eka bhAga bAkI rahe te besthAnaka-tIvArasa kahevAya che. traNa bhAgane ukALanA eka bhAga bAkI rahe tene traNasathAnaka-tIvratara rasa kahevAya che. ane cAra bhAgane ukALatA eka bhAga bAkI rahe tene cArasthAnaka-tIvarasa kahevAya che ekathAnaka rasanA paNa biMdu, caLa, pasalI, aMjali, kaccha, ghaDe, ane droNadi pramANa pANi nAkhavAthI maMda gatima Adi aneka bhere thAya che. e pramANe sthAnika Adi paNa aneka bhedo thAya che. A kaNAte karmamAM paNa catusthAnakAdi rasa ane te darekanA anaMtabhede samajI levA - tathA ekasthAnaka rasathI e sthAnaka rasa anataguNa che, tenAthI traNa sthAnaka rasa ane taguNa che, ane tenAthI cANasthAnaka rasa anataguNa tIvra che. AgaLa upara kaheze keekasthAnaka rasathI dvisthAnakAdi rasa anukrame anata anata guNa tIvra che' temAM sarvaghAti prakRtinA catusthAnaka 2sa paddha ke tristhAnaka rasaspaddhako ane be sthAnaka rasa paddha ke sarvaghAtija che, ane dezavAti prakRtinAM mitra che. eTale ke kelAka sarvaghAti che. keTalAka dezavAti che. ane ekarathAnaka rasaspaddhake saghaLA dezadyAti ja che. ekasthAnaka rasapaddhaka dezaghAti prakRtienAja saMbhave che, sarvadyAti prakRtionA saMzavatAM nathI. 28 1 atimaMda rasathI AraMbhI kramazaH caDatAM caDatA rasanA anaMta bheDa thAya che. tene jJAnI mahArAje cAra bhedamAM vahecI nAkhyA che. atimaMdathI amuka hada sudhInA ane tame eka sthAnamAM bhAra pachInA kramazaH caDanA caDatA anatabhede be sthAnakamA, tyAra pachInA anaMtabhede trirathAnakamAM, ane tyAra pachInA ana tame catuthAnakamA samAvyA che. eTale rasane ekathAnakAdi cAra bheda kahyA che. pAMca sthAnakAdi bheda na karatA cAramAja samAveza karyo tenuM kAraNa pAya cAra che e che. rasa dhamAM kAraNa karAya che, kaSAya cAra che eTale rasanA anatabhedono cAramAM samAveza karyo che. 2 karmavAmAM kaSAyajanya adhyavasAyI utpanna thayelI jJAnAdi guNone AvaravAnI ane sukhadu:khAdi utapanna karavAnI zaktine rasa kahe che. eAchAmAM ochA kAdavathI AraMbhI vadhAremAM vadhAre kaSAyodayathI utapanna thayela rasane cAra bhAgamAM vahecI nAkhyo che. 1 maMda 2 tIvra 3 tIvratA 4 tIvratama teneja eka sthAnakAdi saMjJA ApI che. te darekanA maMda tIva Adi anaMtabheda thAya che.
Page #373
--------------------------------------------------------------------------
________________ TIkAnuvAda sahita * A pramANe paddha ne vicAra karyo have jevI rIte audayikabhAva zuddha hoya che, ane je rIte kSApazamabhAva yukta hoya che, te dekhADe che- nihaesu savvaghArasesu phamesu desghaaiinn| jIvassa guNA jAyaMti ohimaNacakkhumAIyA // 29 // nihateSu sarvaghAtiraseSu sparddhakeSu dezaghAtinAm / jIvasya guNA jAyante avadhimanazcakSurAdayaH // 29 // arthazavAti prakRtinAM sarvAti rasarUddha ke vihata thAya tyAre jIvane avadhi ane manaparyava jJAnAdi guNa utpanna thAya che. TIkAnuga-avadhijJAnAvaraNAdi dezAti kamaprakRtionA sarvaghAti rasaspaddhake tathA prakAranA vizuddha adhyavasAyanA baLa vaDe nihata-dezavAtirUpe pariNAma pAme tyAre ane atirina9 rasavALAM dezavAti rasapaddhake paNa alArasavALAM karAya tyAre temAMnA udayAlikAmAM praviNa keTalAka rasapaddhakane kSaya thaye chate ane zeSaspaddha kene vipAkedathanA rakAvArUpa upazama thaye chate jIvane avadhijJAna mana:paryavajJAna ane cakSudarzanAdi pazamabhAvanA guNo utpanna thAya che tAtparya e ke--avadhijJAnAvaraNAdi dezaghAti karmaprakRtinAM sarvaghAti sthAne jyAre rasadaya hoya tyAre te kevaLa audathikabhAvaja hoya che, kSaye pazamabhAva hotuM nathI. kAraNa ke sarvaghAti raddhaka savAvArya guNane sarvathA dabAve che. paraMtu jyAre dezadyAti rasaspaddha ane udaya hoya tyAre te dezavAti spakano udaya hevAthI audayikabhAva, ane keTalAka dezavAti rasaspaddhaka saMbadhI udayAvalikAmAM praviNa azane kSaya thaye chata ane anudita aMzane upazama thaye chate kSApazamika ema bane bhAva hovAthI kSApazamikAnuviddha-kSApazamikabhAva yukta audayikabhAva hoya che.. matijJAnAvaraNa tajJAnAvaraNa acakSudarzanAvaraNa ane aMtarAya eTalI kamaprakRtine te haMmezAM dezadyAti rasapaddhakane udaya heya che. sarvAti rasaspaddha ke udaya hete nathI tethI te karmaprakRtiene hamezAM audayika kSApazamika ema mizrabhAva hoya che. kevaLa audayikabhAva heta nathI. 29 1 dezaghAtinI saghaLI kamaprakRtio baMdhAtI vakhate sarvaghAti raseja baMdhAya che ane udaramAM matizruta jJAnAvaraNa akSadarzanAvaraNa ane aMtarAya eTalI prakRtione hamezAM dezAtirasa ja hoya che, ke ane zeya prakRtione saghAti rasa paNa udayamAM hoya che, dezadyAti paNa hoya che. jayAre jyAre sarvathAti rasa udayamA hoya tyAre tyAre te rasa ravAvAI guNane sarvathA dabAvata havAthI cakSudarzana, re avadhijJAnAdi guge khullA hotA nathI, dezaghati raspardhakane udaya heya tyAreja guNo udhADA thAya che. tethI jyAre savAti rasaspakano udaya heya tyAre kevaLa audayikabhAvaja prava che. tathA satra
Page #374
--------------------------------------------------------------------------
________________ 349 paMcasaMgraha-svatIyadvAra ahiM pahelAM rasanA catusthAnakAdi bhede kahA. have te prasaMgane anusarI je prakRtienA baMdha AzrayI jeTalA prakAranA rasaspaddha ke saMbhave che, te kahe che- AvaraNamasavvagdhaM puNsNjlgNtraaypyddiio| cauTANapariNayAo duticauThANAo sesAo // 30 // AvaraNamasarvaghnaM puMsaMjvalanAntarAyaprakRtayaH / catuHsthAnapariNatA dvitricatuHsthAnAH zeSAH // 30 // artha-sarvaghAti sivAyanI jJAnAvaraNa ane darzanAvaraNanI prakRtio, puruSaveda, saMjavalana kaSAya, ane aMtarAya eTalI kama prakRtie catusthAna pariNata che. ane zeSa saghaLI karyaprakRtio be traNa ane cAra ema traNa sthAna pariNata che. TIkAnu-sarvathA prakAre jJAna ane darzanane dabAvanAra kevaLajJAnAvaraNIya ane kevaLa darzanAvaraNIyane cheDI zeSa mati zruti avadhi ane mana:paryavajJAnAvaraNa e cAra jJAnAvaraNa cakSu acakSu ane avadhidarzanAvaraNa e traNa darzanAvaraNa, puruSada, saMjavalana krodhAdi cAra, ane dAnAMtarAyAdi pAMca aMtarAya e sattara pravRtio catuHsthAna parita che. eTale ke teonA rasabaMdha AzrayI ekathAnaka kristhAnaka visthAnika ane catuHsthAnaka ema cAre prakAre hoya che. temAM jayAM sudhI ja zreNipara ArUDha thayA hatA nathI. tyAM sudhI A sattara praka tione adhyavasAyane anusarI besthAnaka traNasthAnaka athavA cArasthAnaka rasa baMdhAya che. ane zreyArUDha AtmAo anivRtti bAdara saMparAya guNasthAnakanA saMkhyAtA bhAga gayA pachI atyanta vizuddha adhyavasAyanA ge ekathAnaka rasa bAMdhe che. tethI te sattara pravRtio aMdha AzrayI catuHsthAna rasa pariNata saMbhave che. sattara sivAyanI zeSa zubha athavA azubha dareka prakRtio baMdha AzrayI be traNa athavA cArasthAnaka rasavALI che. keIpaNa kALe ekasthAnaka rasavALI hotI nathI. eTale ke sattara sivAyanI saghaLI prakRtiene adhyavasAyane anusarI besthAnaka traNasthAnaka athavA cArasthAnaka rasa baMdhAya che, koIpaNa kALe ekathAnaka rasa baMdhAtuM nathI ekasthAnaka rasa kema baMdhAtuM nathI ? e praznanA uttaramAM kahe che ke-ahiM prakRtie e prakAranI che. 1 zubha, 2 azubha. temAM azubhaprakRtione ekasthAnaka rasabaMdhane saMbhava anivRttinAdara saMparaya gurusthAnakanA saMkhyAtA bhAga gayA pachI che, te pahelAM nahi. kAraNa dhAti rasaspaThakane athavasathavaDe dezadhAti rUpe karI ane tene paNa hIna zakitavALA kare ane tene anubhava kare tyAre dayika ane kSapazama e baMne bhAva pravarte che mATe udayAviha kSayopazamabhAva pravarte che ema kahevAya che.
Page #375
--------------------------------------------------------------------------
Page #376
--------------------------------------------------------------------------
________________ pacasa graha-tRtIyadvAra "dha anukrame patthara, bhUmi, reti ane jaLamAM karelI rekhA samAna kaSAyeA vaDe "dhAya che. eTale ke-pattharamAM karelI rekhA sarakhA anatAnudhi kaSAyanA udaya vaDe saghaLI azubha prakRtienA caDhANIyeA rasakha dha thAya che. sUryanA tApa vaDe sukAyelA taLAvamAM paDelI rekhA sarakhA apratyAkhyAnAvaraNIya kaSAyavaDhe traguThANIce sabaMdha thAya che ratinA samUhamAM paDelI rekhA sarakhA pratyAkhyAnAvaraNIya kaSAyavaDe beThANIyA rasakha"dha thAya che. ane pANImAM karelI rekhA sarakhA sajvalana kaSAyavaDe eka sthAnaka rasamadha thAya che 342 ceAthA padamAMnA tu zabda adhika arthanA sUcaka hovAthI pUrvokta sattara prakRtine ja ekasthAnaka rasakha"dha thAya che, saghaLI azubha prakRtienA thatA nathI, eTaluM vizeSa samajavuM. tathA zeSa zubhra prakRtinA rasamadha viparIta jANuvA. te A pramANe pattharamAM karelI rekhA samAna kaSAyanA udaya vaDe punya prakRtioneA beThANIyA rasabaMdha, sUryanA tApathI sUkA cela taLAvamAM paDelI rekhA sarakhA kaSAyavaDe traNa DhANIyA ane retImAM karelI sarakhA tathA pANImAM karelI rekhA sarakhA kaSAye vaDe ceThANIyeA rasamadha thAya che. eTaluM vizeSa che jvalana kaSAyeTa vaDe tIna ceThANIyA rasa badhAya che. ke rasamadhanA AdhAra kaSAya para che. jema jema kaSAyanI tIvratA tema tema prakRtiemAM rasamadhanI tIvratA ane punyaprakRtienA rasamadhanI madratA tathA jema jema kaSAyanI maMdatA tema tema pApaprakRtinA rasamadhamAM matA ane punyaprakRtienA rasaNa dhamAM tIvratA thAya che. game tevA sakliSTa pariNAma thavA chatAM jIvasvabhAve punya prakRtie meThANIyA ramakha dhaja thAya che, ekaThANIyA rasadha thatA ja nathI. AtmA svabhAve niLa che. sakliSTa pariNAmanI tenA upara game teTalI amara thAya chatAM eTalI nima LatA rahe che ke je vaDe punya prakRti ochAmAM echI beThANIyA raseza dhAya che. 31 have zubhAzubha prakRtinA rasanA svarUpane ja upamAdvArA prarUpe che ghosAss niMbuvamo asubhANa subhANa khIrakhaMDuvamo / egaTTANI uraso anaMtaguNiyA kameNiyare ||32|| ghoSAtakInimbopamo'zubhAnAM zubhAnAM kSIrakhaNDopamaH / ekasthAnastu raso'nantaguNitAH krameNetare // 32 // ----azubha prakRrtAone ekaThANIyA rasa gheSAtakI ane lIMbaDAnI upamAvALA che ane zubha prakRtiene khIra ane khADanI upamAvALA che. te ekasthAnaka rasathI aMtara dvisthAnakAdi rasa anukrame anaMtaguNu samajavA. TIkAnu0--azubha prakRtionA ekaDhANIyA rasa ghASAtakI-kaDavA turIyA ane liMbaDAnA rasanI upamAvALA ane vipAkamA ati kaDavA hoya che. tathA zubha prakRtiene esthA
Page #377
--------------------------------------------------------------------------
________________ TIkAnuvAda sahita 383 naka rasanA je zarUAtane beThANIye rasa khIra ane khAMDanA rasanI upamAvALe, cittanI atyaMta prasannatAnuM kAraNa ane vipAkamAM miNa hoya che zubha prakRtiene eka sthAnaka rasa hote nathI e pahelAM ja kahyuM che. e hetuthI je ke gAthAmAM zubha azubha banemAM ekasthAnaka rasa e pramANe sAmAnyataH kahyuM che, chatAM zubha prakRtimAM eka sthAnaka rasanI tulya prAthamika beThANIye rasa ekasthAnaka zabdathI kahe che ema samajavuM. tathA te ekasthAnaka rasathI Itara dvisthAnakAdi rasa anukrame anataguNa samajavA. te A pramANe ekasthAnaka rasathI kristhAnakarasa anataguNa tIvra samaje. tenAthI trithAnaka rasa anataguNa tatra samaje. ane tenAthI catuHsthAnaka rasa anataguNa tIvra samaje. tAtparya e ke-ekasthAnaka rasanA paNa mada atimaMdAdi anaMta bheda thAya che. ema DhisthAnakAdi darekanA paNa anaMta bheda thAya che e pahelA savistara karyuM che, temAM azubha prakRtiene je sajaghanya eka sthAnaka rasa che te lIMbaDe ane ghaNAtakonA svAbhAvika rasanI upamAvALe che, ane je zubha pravRtione sarvajaghanya beThANI rasa che te khIra ane khAMDanA javAbhAvika rasanI upamAvALe che. zeSa azuma prakRtinA ekasthAnaka rasayukta je spaddhake che ane zubha prakRtienA kisthAnaka rasayukta je spardhA che te anukrame anataguNa zaktivALAM che ema samajavuM. tenAthI paNa azubhaprakRtionA kristhAna visthAna ane caturathAnaka rasavALA paddha, ane zubha prakRtinA traNa ane cAra sthAnaka rasavALAM paddha anukrame anaMtaguNa samajavA. A pramANe prasaMganuprasaMgathI saghaLuM kahyuM. have dvAragAthAnA ca zakhathI sUcita prakaenI praNAva sattA kahe che - uccaM titthaM samma mosaM veuvichakkamAUNi / maNuduga AhAradurga aTThArasa adhuvasattAo ||3|| ucca tIrtha samyaktvaM mizra vaikriyapaTakamAyUMpi / manujadvikAhArakAdvikamaSTAdazAdhruvasatyaH // 33 // artha-ucagotra tIrthakaranAma, samyakatva mizramehanIya, vaikriyaka, cAra Ayu, manu mddhika, ane AhArakaDhika e aDhAra prakRtie adhuvasattAvALI che. TIkAnu uracatra, tIrthaMkaranAma, samyakatva mehanIya, mizramehanIya devagati devAnuM pUvi narakagati narakAnupUrSi vakriyazarIra ane kriya apAMgarUpa kika, narakA, Adi cAra Ayu. manuSyagati manuSyAnupUrizvarUpa manuSyadrika ane AhAraka zarIra AhAraka aMgopAMga. rUpa AhArakaddhika, e aDhAra prakRtie kaI vakhate sattAmAM hoya che ke vakhate nathI hotI mATe aniyata sattAvALI che. te A pramANe
Page #378
--------------------------------------------------------------------------
________________ 344 paMcamahAtIyAra ugragotra ane vaikriyaSaka e sAta prakRtie jayAM sudhI e trasamaNuM . kareluM hetuM nathI, tyAM sudhI sattAmAM hatI nathI. basapaNuM prApta thayA pachI bAMdhe eTale sattAmAM hoya che. A pramANe saghaLA ne sattAmAM nahi hovAthI teonI adulasattA kahevAya che. athavA trasa avasthAmAM baMdhavaDe sattAmAM prApta thavA chatAM paNa sthAvarabhAvane prApta thaelo AtmA avasthA vizeSane prApta karI uvele che, mATe teonI avasattA che. tathA samyatva mohanIya ane mizramehanIya javAM sudhI tathAbhavyatvanA paripAka thaye heta nathI ane samyakatva prApta thayuM hotuM nathI tyAM sudhI sattAmAM prApta thatI nathI. tathAbhavyatvane paripAka thAya ane sabhyatva prApta thAya tyAre sattAmAM Ave che. athavA sattAmAM prApta thavA chatAM paNa mithyAtve gayela AtmA uvele che, ane anyane te sarvathA sattA hetI nathI, mATe teonI paNa adhuvasattA che. tIrthakaranAmakarma tathA prakAranI viziSTa vizuddhi yukta samyakrava hoya tyAreja sattAmAM prApta thAya che. AhAraddhika paNa taLArUpa saMyama chatAM baMdhAya che, saMyamanA abhAve baMdhAtu nathI vaLI baMdhAvA chatAM paNa aviratirUpa nimittathI uvelAya che. manuSyaddhikane paNa te kAya ane vAukAyamAM gayelo AtmA kahe che. mATe tIrthakara nAmAdi prakRtinI azuvasattA che. tathA devabhavamAM nArakAyunI, narakama devAyunI, AnatAdi devane ticAyunI, teukAya vAukAya ane sAtamI narakamRthvInA nArakIone manuSpAyunI sattA hatI nathI mATe cAre AyunI adhura sattA che. zeSa ekase trIsa karmaprakRtienI dhruvasattA che. zaMkA anatAnubaMdhI kaSAyanI uddalanAne saMbhava hovAthI tenI satAne nAza thayA pachI mithyAtva nimitte pharI baMdhAya che, ane sattAmAM Ave che, tethI tenI adhuvasattAka hevI joIe. dhruvasattA kema kahI ? uttara-abhiprAyanuM jJAna nahi hevAthI uparokta zaMkA arogya che. kAraNa ke je karma prakRtie keI niyata avasthAne AzrayIne ja baMdhAya che, paraMtu sarvakALa baMdhAtI nathI ane 1 ahiM ekase avananA hisAbe eka trAsa prakRtie lIvI che. je pAMcaja badhA grahaNa kare to eka chatrIsa pravRtio thAya. mULa TIkAmAM adhura sattAmAM aDhAra, ane kurasattAmAM ekase cAra lIdhI che. ahiM udayanI vikSA che. mULa TIkAnA sattAnA hisAbe gaNue te amuvasarAmA bAvIsa ane kavasarAmAM eka chaggIsa thAya che. pUrvokta AhAramAM AhArakarmadhana, saMpAna, ane vaizmibaMdhana, saMghAtana e cAra meLavatAM bAvIsa thAya, zeSa ekaso chatrIsa dhavasatA hoya che. paMdara baMdhananA hisAbe pukta AhAra AhArakanA cAra baMvata, eka saMdhAtana ane vaizvinA cAra baMdhana ane eka sadhAtana meLavavA aDhAvIza agvasatAmA ane zera ekotrIma kRvasatA hoya che.
Page #379
--------------------------------------------------------------------------
________________ TIkAnuvAda sahita pa w samyAdi viziSTa guNunI prApti vinA tathA prakAranA bhavapratyAdi kAraNa cAge uddezana rAgya thAya che, tene avasattAvALI mAnI che. paraMtu je krama prakRti sadA sarva jIvame aSAya che, ane viziSTa guNunI prApti pUrvaka udgalana ceAgya thAya che tene adhruva sattAvALI mAnI nathI, kema ke tenA uddelanamAM viziSTa guNunI prApti hetu che. ane viziSTa guNunI prApti vaDe saghaLA karmonI sattAneA nAza thAya che. ahiM anatAnuma'dhinI sattA samyaktvAdi viziSTa guNanI prApti vinA te sarva jIvAne sarvakALa hoya che, tenI udgalanAmAM samyaktvAdi zunnunI prApti hetu che. paraMtu sAmAnyathI bhArdi hetu nathI. mATe tenI apruvasattA nathI. paraMtu dhruvasattA ja che. tathA uccaSNeAtrAdi karma prakRtie viziSTa avasthAnI jyAre prApti thAya tyAre badhAya che, ane tathAvidha viziSTa guNunI prApti vinA ja udvalana ceSa thAya che, mATe te azruva sattAvALI che. 33 uparokta gAthAmAM uddalana ceAgya prakRtinAM nAma mAtra kahyA. te prasaMgane anusarI kaI prakRtie zreNi para caDayA vinA udgalana ceAgya che, tenuM parimANa kahe che-- paDhamakasAyasameyA eyAo AutitthavajjAo / sattarasuvvalaNAo tigesu gaiANupuvvAU ||34|| prathama pAyasametA etA AyustIrthavarjAH / saptadazovarttinyakhikeSu gatyAnupUrvyAyUMSi ||34|| thANu ane tIrthaMkaranAma varjIne prathama kaSAya yukta e sattara prakRtie ulana ceAgya che. jyAM trikanu grahaNa kare tyAM gati, anupUrvi mane Ayu e traNa grahaNa karavA. TIkAnu--tetrIsamI gAthAmAM je avasattAvALI aDhAra prakRtie kahI temAMthI cAra bhAcu ane tIrthaMkaranAsakama e pAca prakRtie kADhI nAkhatAM ane anaMtAnubaMdhi kaSAyanI cAra prakRti meLavatAM kula sattara prakRtie zreNipara caDayA pahelAM uThelana ceAgya che ema samajavuM, temAM ana tAnumaSi ane AhAraka sivAyanI saghaLI prakRtinI uddalanA pahele jINu ThANe thAya che. anaMtAnubaMdhI kaSAyanI uddalanA ceAthAthI sAtamA guNusthata sudhImAM ane AhArakanI aviratipaNAmAM thAya che. tathA zeSa chatrIsa prakRtie je udvalana ceAgya che, te zreNi upara ArUDha thAya tyAreja che anyatra nahi. tethI te prakRtiene ahiM kahI nathI. paraMtu AgaLa pradezasakramanA adhijAramAM raheze. 1 zreNimA urdulana yogya chatrIsa prakRtie je navame guNuThANuM velAya che te A che-anattAdUdha catuSka ane saMvalana levanA agIAra kaSAya, navanedhAya, thIzuddhinika, sthAvarakaMTha, tiya dbeika, narakartika, tapaddika, ekendriyAdi cAra jAti ane sAdhAraNa nAmakrama, 45
Page #380
--------------------------------------------------------------------------
________________ 346 pacasahajutIyAra je koI sthaLe devatrika, manuSyatrika ema trikanuM grahaNa karavAmAM Ave tyAM tenI gati tenI AnupUrvei ane tenuM Ayu e pramANe traNe samajavI. 34 A pramANe sapratipakSa pravasattAka prakRtie kahI. have dvAragAthAmAM kahela dhavadhi Adi panA ane spaSTa karatA kahe che- niyaheusaMbhavevi hu bhayaNijjo jANa hoi payaDoNa / baMdho tA adhuvAo dhuvA abhayaNijabaMdhAo // 35 // nijahetusaMbhave'pi hu bhajanIyo yAsAM bhavati prakRtInAm / bandhastA adhuvAH dhruvA amajanIyavandhAH // 35 // atha-pitAnA baMdhahetune saMbhava chatAM je prakRtione baMdha bhajanAe che te agvabadhi, ane jene badhA nizcita che te yuvabaMdhinI kahevAya che. TIkAtu -je prakRtie ne baMdha pitAnA mithyAtvAdi sAmAnya baMdhahetuone saMbhava chatAM paNa bhajanIya che, eTale ke kaI vakhate baMdhAya ane kaI vakhate na paNa baMdhAya te adhavabaMdhi kahevAya che. te prakRtio A pramANe che-dArikahika, vaikriyaddhika AhAraddhika gati catuSka, jAtipazcaka, vihAgatidrika, AnupUrti catuSka, saMsthAna, saMghathaka trasAdi vIza-jasadazaka ane sthAvaradazaka, ucchavAsanAma, tIrthaMkaranAma, Atapa, udyota, paNa ghAta, sAta asAta vedanI, cAra Ayu, ucca nIca gotra, hAsya rati, zeka arati ane traNa veda A tahera prakRtie potAnA sAmAnya baMdha hetuo maLavA chatA paNa avazya baMdhAya che ema nahi hevAthI agvadhi che. eja batAve che- parAghAta ane ucchavAsanAmakarmanA aviratiAdi pitAnA baMdhahetu chatAM paNa jayAre payatanAmakama 5 karma baMdhAya tyAre ja te baMdhAya che, aparyAptagya karma baMdhAtAM te prakRtie baMdhAtI nathI. AtapanAma ekendriya prakRtibaMdha thatuM hoya tyAreja baMdhAya che, zeSakALe baMdhAtI nathI. tIrthakara ane AhAraddhikanA anukrame samyakatva ane saMghamarUpa pitAnA sAmAnya badhuhetuM hovA chatAM paNa kaI vakhate ja te prakRtie baMdhAya che. ane dArikaDhikAdi zeSa saDasaTha prakRtionA pitAnA sAmAnya baMdhahetune sadabhAva chatAM paNa paraspara vidhi hovAthI nitara baMdhAtI nathI, mATe e saghaLI prakRtie aghuvadhinI che. je pitAnA sAmAnya baMdhahetu chatAM avazya baMdhAya che te matijJAnAvaraNAdi suDatAlIsa prakRtio yuvabaMdhinI kahevAya che, ane te prakRtie pahelA batAvI che. 1 je prakRtienA je je khAsa ba dhahetuM hoya che te te hetuo nAre jayAre maLe tyAre tyAre te te prakRtieno baMdha avazya thAya che. pachI bhale adhuvadhinI heya. tethI ahi yuvadhi adhuramadhipaNAmAM sAmAnya baMdhahetunI vivakSA che. eTale pitAnA sAmAnya baMdha hetu chatA je prakRti baMdhAya ke na badhAya te aghumadhi ane avAya badhA te kuvabaMdhi kahevAya che. - ka
Page #381
--------------------------------------------------------------------------
________________ TIkAnA sahita 347 have dhruveAyi prakRtienA arthane kahevA IcchatA pahelA udayahetue batAve che-- God khettaM kAlo bhavo ya bhAvo ya heyavo paMca / heu samAseNudao jAya savvANa pagaINaM // 36 // dravyaM kSetra kAlo bhavaca bhAvazca hetavaH paJca / hetusamAsenodayo jAyate sarvAsAM prakRtInAm ||36|| aca--dravya kSetra kALa bhava ane bhAva e vAMca hetue che A hetunA samudAyavaDe saghaLI kamaprakRtionA udaya thAya che. TIkAnu--ahiM sAmAnyathI saghaLI karma prakRtinA pAMca yahetue che. te -- pramANe-dravya, kSetra, kALa, lava, ane bhAva. temA kramanA pudgalerUpa dravya che. athavA tathAprakAranuM kAIpaNa khAtA kAraNa ke je udaya thavAmAM hetu hoya jema ke zravaNune prApta thatA gALa vigere bhASAvabhAnA putre krodhanA udayanuM kAraNa thAya che. tema evAja prakA nA koI pudgalace hAya ke je karmanA udaya thavAmA hetu heAya te dravya kahevAya. e pramANe AkAzapradezarUpa kSetra, samayApi kALa manuSyabhavAdirUpa lava, ane jIvanA pari NAma vizeSarUpa bhAva, A saghaLA hetu prakRtienA uddayamAM kANu che. temAM pattu eka eka udayanuM kAraNa nathI paraMtu pAMcenA samUha kAraNa che. eja kahe che-- jenu svarUpa upara kahyuM te di pAce hetunA samUhavaDe saghaLI krama prakRtinA udaya thAya che. ekaja prakAranA dravyAdi hetue saghaLA krama prakRtienA uThyamAM kAraNa rUpa thatA nathI paraM'tu bhinna bhinna prakAranA vyAdi hetuo kAraNa rUpe thAya che. kAika dvAdi sAmagrI koI prakRtinA udayamA heturUpe thAya che, kei sAmagrI kAinA hRdayanA heturUpe thAya che, tethI hatuNAmAM koI doSa nathI. 36 A pramANe udayahetue kahyA, have uDDaya AzrayI dhruvAdhruvapAnA vicAra karatA kahe cheavocchinno udao jANaM pagaINa tA dhuvodaiyA / 1 vocchinno vihu saMbhava jANa adhuvodayA tAo ||37|| avyavacchinna udayo yAsAM prakRtInAM tA dhruvodayAH / vyavacchinno'pi hu sambhavati yAsAmadhruvodayAstAH // 37 // '' 1 jema bhASAdi dravya krodhanA udayamAM, yeAgya AhAra asAtAnA uddezyamA hetu thAya che, tema kSetra kALAdi paN yamAM hetu thAya che. madhAtI vakhate amuka dravyatA cege amuka kSetramA amuka kALe amuka lavamAM amuka prakAranI adhyavasAyanI sAmagrInA cege te te cengyu prakRtinA udya thAya tema niyata thAya che, eTale tevA prakAranI vyAdi sAmagrInA cage te te prakRtinA uddaya thAya che.
Page #382
--------------------------------------------------------------------------
________________ 348 paMcasa mahAtIyari artha-je prakRtione udaya avyavachinna hoya te pRdayi kahevAya che. ane vicchinna thavA chatAM paNa je prakRtinA udayane saMbhava che te adhUdayi che. TIkAnuka-je karma prakRtiene pitAnA udayaviccheda kALa parvata niraMtara udaya heya te matijJAnAvaraNIyAdi sattAvIza prakRtie dhruvedavi che. ane udayavi cheda kALa sudhImAM udayane nAza thavA chatA paNa pharI tathA prakAranI dravyAdi sAmagrIrUpa hetune prApta karI che prakRtine udaya thAya te sAtavedanIyAdi paMcANu prakRtie adhuvedavi kahevAya che. 37 have sarvaghAti, dezaghAti, zubha ane azubhanuM lakSaNa kahe che- asubhasubhattaNaghAzttaNAI rasabheyao muNijjAhi / savisayaghAyabheeNa vAvi ghAittaNaM neyaM // 38 // azubhazubhatvaghAtitvAni rasabhedato manvIthAH / viSayAtanAme vAri vAvirya rUvA artha- azubhapaNuM, zubhapaNuM, ane ghAtipaNuM, rasanA bhede tu jANa, athavA potAnA viSayane ghAta karavAnA bhede ghAtipaNuM jANavuM. TIkanu-karmaprakRtimAM azubhapaNuM, zulapaNuM, tathA sarva ane dezanA bhede ghAtipaNuM rasanA bhede che, ema tuM samaja. eTale ke sarvaghAtipaNuM, dezadyAtipaNu, ane zubhAzubhapaNuM e adhyavasAyane anusarI karmaprakRtiomA pahelA rasane AzrayI che ema tuM samaja. te A prakAre-je karma prakRtie vipAkamAM atyaMta kaTuka rasavALI hoya te azubha kahevAya, ane je prakRtie jIvane prada-AnaMda thavAmAM hetubhUta rasavALI hoya te prakRti zubha kahevAya, tathA je karmaprakRtie sarvaghAti rasaspaddhaka yukta hoya te sarvaghAti kahevAya, ane je karmaprakRtie dezadyAti rasapahakayukta hoya te dezaghAti kahevAya. have prakAzatare sarvadyAtipAzuM ane dezadyAtipazu batAve che-je karma AtmAnA je guNane dabAve te tene viSaya kahevAya je karmaprakRtie jJAnAdirUpa pitAnA viSayane sarvathA prakAre ghAta kare te sarvadyAti, ane je prakRtio pitAnA viSayanA eka dezane ghAta kare te dezavAti kahevAya che, A saMbaMdhamAM pahelAM vicAra karI gayA che, mATe ahiM pharI vicAra karatA nathI. 38 pUrvanI gAthAmAM rasanA bhede sarva dezaghAti prakRtio kahI. A gALAmAM sarvaghAti ane dezavAti rasanuM svarUpa kahe che-- ... jo ghAei savisayaM sayalaM so hoi savvaghAiraso / so nicchiho niddho taNuo phalihabbhaharavimalo // 39 //
Page #383
--------------------------------------------------------------------------
________________ TIkAnuvAda sahita yo ghAtayati svavipaya sakalaM sa bhavati sarvaghAtirasaH / sa nizchidraH snigdhastanukaH sphaTikAbhraharavimalaH // 39 // : a- rasa pitAnA viSayane saMpUrNapaNe haNe te rasa sarvedhAti kahevAya ane te rasa chiddha vinAne, snigdha, tanuja, ane sphaTika tathA abrakanA gharanA jevo nimala che. TIkAnuM -je rasa pitAnA jJAnAdi viSayane meghanA dAMte saMpUrNa paNe haNe, jJAnAdi. guNanA jANavA AdirUpa pitAnA kAryane siddha karavA asamartha kare eTale ke jene laI jJAnAdiguNa jANavA AdirUpa pitAnuM kArya siddha na karI zake te rasa sarvaghAti kahevAya che. have te rasake che te kahe che-tAMbAnA pAtranI jema chida vinAne, ghI AdinI jema nigdha, drAkSa AdinI jema ahapa pradezathI banela ane sphaTika tathA abhrakanA gharanI jema nirmaLa hoya che. rasa e guNa hovAthI kevaLa rasa na samaja, paraMtu rasaspaddhakano samUha AvA svarUpavALe che ema samajavuM 39 A gAthAmAM dezavAti rasanuM svarUpa kahe che- desavighAzttaNao iyaro kaDakaMbalaMsusaMkAso / vivihabahuchiddabhario appasiNeho avimalo ya ||10|| teravitvirita zikhyAzA vividhabahuzchidrabhRto'lpasneho'vimalaca // 40 // 1 ahiM rasanuM svarUpa kahyuM che. ahi kevaLa rasa letA nathI, paraMtu sapaDAya che. kAraNa ke rasa guNa che. te guNi paramANu vinA rahI zake nahi, mATe rasa kahevAthI tevA rasayukta spardhA levA. temAM sarvAti rasa sparva tAbAnA pAtranI jema ddhi vinAnA leya che eTale jema trAMbAnA pAtramAM chiddha nathI hotA ane prakAzaka vastunI pAchaLa te mUkyuM hoya te tene prakAza bahAra Ave che tema savajAti rasapahakomAM kSayapazamarUpa chiko letA nathI paraMtu tene bhedIne prakAza bahAra Ave che. tathA dhRtAdi jema snigdha hoya che, tema sarvadhAti rasa paNa atyaMta cIkArAyukta levAthI alpa paNa ghaNuM kAma karI zake che. tathA jema dakSA alpa pradezathI banelI chatA vaNikapa kArya karavA samartha che tema savaghAti karma prakRtienA bhAgamAM apalike AvavA chatAM teo tevA prakAranA tIva rasavALA rahevAthI jJAnAdi guNane dabAvavA rUpa kArya karavA samartha thAya che tathA kaTika jevA nirmaLa kahevAnuM kAraNa koI vastunI ADe sphaTika raheluM hoya chanA tenI ArapAra jema te vastune prakAza Ave che tema sarva dhAti rasapahaMkane bhedI jaDa cetanyano spaSTa vibhAga mAlama paDe te prakAza bahAra Ave che. dezathati rasa te te nathI. temAM sopazamakSa chinI jarUra cheya che. pazama5 di jo na hoya te te kama bekI tene prakAza bahAra na Ave, eTalA mATe aneka prakAranA hithI bhare kahyo che. temaja tene a5havALA kaLA che kAraNa ke temAM sarvavAti rasa jeTalI zakti nathI jenI tethI tenA bhAgamAM vadhAre pudaga Ave che tethI te rasa ane pudagala bane maLI kAI kare che. temaja tene animala ka che kAraNa ke tene bhedIne prakAza bahAra AvI zakato nathI.
Page #384
--------------------------------------------------------------------------
________________ 350. pacarsabaha-tIyA artha-Itara-dezavAtirasa dezadyAti hevAthI kaTa, kamaLa, ane vastranA jevA aneka chidrathI bharela, alpa snehayukta ane animeLa che. TIkatu--Itara-dezavAtirasa pitAnA viSayanA eka dezane ghAta karatA hovAthI te dezaghAti che. ane te kSapazamarUpa aneka prakAranAM chidrathI bharelo che. te A prakAre keIka vAMzanA patranI banAvelI sAdaDInI jema atizUla seMkaDo ddhiyukta hoya che, koIka kaMbalanI jema madhyama seMkaDe chiddha yukta hoya che, ane keIka tathA prakAranA masuNasuMvALA kemaLa vastranI jema atyaMta bArIka-sUma chidra yukta hoya che. tathA Apa johAvibhAganA samudAyarUpa ane nirmaLatA rahita hoya che. have aghAti rasanuM svarUpa kahe che-- jANa na visao ghAittaNami tANapi svvghaairso| " jAyai ghAisagAseNa corayA vehacorANaM // 11 // yAsAM na viSayo ghAtitve tAsAmapi sarvaghAtirasaH / jAyate dhAvisakAzAt cauratA vehAcaurANAm ||4|| artha-je prakRtine ghAtipaNAne AzrayI ke viSaya nathI tene paNa sarvadyAti karmaprakationA saMsargathI sarvaghAti rasa thAya che jema cAra nahi chatAM cAranA saMsargathI cArapaNuM thAya che tema. TIkAnuje karmaprakRtiene ghatipaNAne AzrayI koI paNa viSaya nathI eTale ke je karaprakRtio jJAnAdi kaI paNa guNane ghAta karatI nathI te prakRtiene paNa sAti prakRtinA saMsargathI sarvaghAti rasa thAya che. jema baLavAnanI sAthe rahelA nabaLe paNa hadaya pitAmAM jera nahi chatAM jera kare che, tema avAti kamanI prakRtie paNa sarvaghAtinA gathI tenA jevI thaI anubhavAya che. ahiM draSTAMta kahe che-jema pite cAra nahi chatAM ceranA saMsargathI corapaNuM prApta thAya che, tema ravayaM adyAti chatAM ghAtinA saMbadhathI ghAtipaNAne prApta thAya che. zAtikanA sabaMdha vinAnI aghAti karmaprakRtie AtmAnA keI guNane haNatI nathI. 41 have saMjavalana ane nokaSAyanA dezavAMtipaNAne vicAra karatA kahe che- * 1 ahiM matijJAnAvaraNIvAdi karmanA pazamane vAMcanA patranI banAvelI sAdaDInA ddhinI upamA ApI che, jema temA meTAM madhyama ane sakSama aneka krio heya che, tema' keIsamA tIva kSapazama, koImAM madhyama ane ikamAM apakSapazabharU5 vivara hoya che. eTale te upamA ghaTI
Page #385
--------------------------------------------------------------------------
________________ TIkAnuvAda sahita rUpI ghAikhaovasameNaM sammacaricAI jAI jiivss| . . tANaM haNaMti desaM saMjalaNA nokasAyA yazA ghAtikSayopazamena samyaktvacAritre ye jIvasya / tayokti te saMndrajInA toraNIyA IkarA - aI-sIMghAti mehanIya karmanA kSapazama vaDe jIvane je samyakatva ane cAritra prApta thAya che tenA eka dezane saMjavalana ane nekaSAye haNe che. : TIkAnu-mithyAtva ane anaMtAnubaMdhi Adi sarvavAti bAra kaSAyanA kSapazama vaDe jIvane je samyakatva ane cAritra guNa prApta thAya che. tenA eka dezane vipAkodayane prApta thayelA saMjavalana ane hAsyAdi kaSAye haNe che, eTale ke te guNamAM aticAra utpanna karavA rUpa mAtra malinatA utpanna kare che sarvathA guNane nAza karatA nathI te saMjvalana ane kaSA dezavAti che. e pramANe jJAna darzana ane dAnAdi labdhinA eka dezane rahaNatA matijJAnAvaraNIyAdi paNa dezavAti che ema samajavuM. kara have parAvartamAna prakRtinuM svarUpa kahe che- viNivAriya jA gacchai baMdhaM udayaM va anapagaIe / sA hu pariyatcamANI aNivAreMti apariyacA // 3 // _ vinivArya yA gacchati bandhamudayaM cAnyaprakRteH / sA hu parAvartamAnA anivArayantI aparAvartA // 43 // artha--anya prakRtienA baMdha athavA udayane nivArI jeo baMdha athavA udayane prApta thAya che te paravatamAna kahevAya che, ane jeo nivAratI nathI te apavartamAna kahevAya che. TIkAnu-je prakRti ane prakRtinA badha athavA udayane nivArIne pite baMdha athavA udane prApta thAya te parAvartamAna kahevAya che. saghaLI maLI te ekANuM prakRtio che. te A pramANe nidvApaMcaka, sAtaasAtavedanIya, seLa kaSAya, traNa veda, hAsya rati, arati zeka, cAra Ayu, cAra gati, pAMca jAti, audyArikahika, vakrizcika, AhAraddhika, saMghANa, che saMsthAna, cAra AnupUrvi, be vihAgati, AtanAma, udyotanAma, rasadazaka, zAvara dazaka, ucca gotra, ane nIca , 1 jeno udaya chanAM pazama thaI zakato hoya te dezavAti ane jenA udaya sopazamane vidhi hoya te sarvAti kahevAya che savaghAti prakRtine udava guNane sarvathA roke che anAcAra utpanna kare che tyAre dezadyAti prakRtie gurunA eka dezane roke che, aticAra mAtra utpanna kare che.
Page #386
--------------------------------------------------------------------------
________________ upara pacasaMgraha-tRtIyakAra A saghaLI prakRti parAvartamAna zA mATe che? ema je prazna karatA che te kahe che-ahiM che ke seLa kakSA ane pAMca nidrA e ekavIsa prakRtio ghavabadhi hevAthI sAtheja baMdhAya che paraspara savajAtIya prakRtinA baMdhane rokIne baMdhAtI nathI te paNa jayAre teone udaya thAya che tyAre savajAtIya anya prakRtinA udayane nivArIne ja thAya che, te sivAya thatuM nathI mATe te ekavIze prakRtie udaya AzrayI parAvartamAna che. tathA sthira, zubha, arithara ane azubha e cAre prakRtio eka sAtheja udayamAM Ave che, uda yamAM virAdhi nathI paraMtu sthira ane zubha asthira ane azubhanA baMdhane rokIne, asthira ane azubha sthira ane zubhanA baMdha rAdhane baMdhAya che. mATe te cAre prakRtie baMdha AzrayI parAvartamAna che. ane zeSa gati Adi prakRtio baMdha ane udaya e banemAM paraspara vidhi hovAthI vajAtIya prakRtinA baMdha ane udaya e baMnene rokIne baMdha ane udayane prApta thAya che mATe baMdha udaya banemAM parAvartamAna che. have vipAkane AzrayI prakRtie cAra prakAre che ema je kahyuM, tenuM vyAkhyAna karatAM duvihA vivAgao puNa heuvivAgAo rsvivaagaao| ekekAvi ya cauhA jao ca sado vigappeNaM // 4 // dvividhA vipAkataH punaH hetuvipAkAH rasavipAkAH / ekaikA'pi ca caturdA yatazca zabdo vikalpena // 44 // atha-vipAkane AzrayI prakRtie be prakAre che 1 hetuvipAkA, 2 ravipAka ane eka eka cAra prakAre che. jo ke vipAkane AzrayI prakRtie be prakAre che ema dvAra gAthAmAM kahyuM nathI te pachI ahiM kayAMthI kahyuM? tenA uttaramAM kahe che ke dvAragAthAmAM ane grahaNa karela ca zabda vikalpa arthavALe hevAthI kahyuM che. TakAnu vipAkane AzrayI prakRtie be prakAre che. 1 hetavipAkA ra ane ravipAkA. temAM pudagalAdi rUpa hetune AzrayI je prakRtione vipAka-phaLAnubhava thato hoya te prakR tio hetu vipAkA kahevAya tathA rasane AzrayIne eTale rasanI suppatAe nirimAna vipAka je prakRtiene heya te prakRtie ravipAkA kahevAya. vaLI te eka eka cAra prakAre che. temAM pudagala, kSetra, bhava, ane chArUpa hetunA loTa cAra prakAre hetavipAkA che. te A pramANe-pudagalavipAkA, kSetravipAkA, bhavavipAkA, ane jIvavipAkA. te cArenuM svarUpa tathA prakRtie pahelAM kahI gayA che. tathA cAra traNa be ane ekarathAnaka rasanA leTe cAra prakAre ravipAkA prakRtio che. te A pramANe-cArasthAnaka rasavALI, traNasthAnaka rasavALI, besthAnaka rasavALI, ane eka
Page #387
--------------------------------------------------------------------------
________________ TIkAnuvAda sahita , 253 sthAnaka rasavALI ekathAnakAdi rasanA bhedanuM svarUpa tathA kaI prakRtiene keTale ke rasa baMdhAya che te pahelA kahevAI gayuM che. ahiM zaMkA kare che ke vipAkane AzrayI prakRtie be prakAre che e hakIkta dvAragAthAmAM te kahI nathI te pachI ahiM kema tenuM varNana kare che? tenA uttaramAM kahe che ke uparakta zaMkA agya che. kAraNa ke nathI kahI e ja asiddha che e ja asiddhapaNuM batAve che--dvAragAthA caudamImAM prakRti zabda pachI je ca zabda kahyo che te vika95 arthavALe che. tethI teno artha A pramANe thAya che-vipAka AzrayI prakRtie cAra prakAre che athavA anyathA-anya prakAre paNa che e anya prakAre kahevAthI ja hetu ane rasanA bhede be prakAre che ema jANavuM 48 have hevipAkapaNAne AzrayI vicAra karatAM kahe che. jA jaM sameca he vivAgaudayaM uti pagaIo / tA tazvivAgasannA sesabhihANAI sugamAI // 45 // yA yaM sametya hetu vipAkodayamupayAnti prakRtayaH / tAstadvipAkasaMjJAH zeSAbhidhAnAni sugamAni // 45|| atha-je prakRtie je hetune prApta karI vipAkedayane prApta thAya te prakRtio te vipAka saMjJAvALI thAya che. zeSa nAme te sugama che. TIkAnu--je saMsthAna, saMghayaNa nAmakamadi prakRtie pudagalAhirUpa je kAraNane prApta karI vipAkedayane prApta thAya che. te prakRtie te vipAka saMjJAvALI eTale ke pugalavipAka bhavavipAka Adi nAmavALI thAya che jemAM saMsthAna nAmakamAdi prakRtio audyArikAdi mudagalane prApta karI vizakedayane prApta thAya che. mATe te prakRtie pudagalavipAki kahevAya che. cAra Anurvie vigrahagatirUpa kSetrane AzrayI udayamAM Ave che, mATe te kSetravipAki kahevAya che. ItyAdi. zeSa dhruva satkarma adhruva satkarma udvalanA AdinA nAme te sugama che mATe tene vizeSa vicAra karatA nathI. te darekanA nAmanA vye pahelA AvI gayA che mAtra uddalanA artha AvyuM nathI tenuM svarUpa pradezasakramanA adhikAramAM Avaze. 45 A pramANe jyAre kahyuM tyAre pugalavikipaNAne AzrayI paranuM vaktavya jaNAvI temAM deza Ape che- arairaINaM udao kinna bhave poggalANi saMpappa / appuTehivi kinno evaM kohAiyANavi ||6||
Page #388
--------------------------------------------------------------------------
________________ 354 pacasagraha-tIyAra aratiratyorudayaH kiM na bhavet pudgalAn samprApya / aspRSTairapi kiM no evaM krodhAdInAmapi // 46 // artha-arati ane ratinehanIyane udaya zuM puddagalane AzrayIne thatuM nathI? uttaramAM kahe che ke pudagalanA sparza vinA paNa zuM te bannene udaya thatuM nathI ? ke dhAdi paNa e pramANe samajavuM. TIkAnu --je prakRtie pudgala rUpa hetune prApta karI vipAkedayane prApta thAya te puda gala vipAkI ema uparanI gAthAmAM kahyuM te saMbaMdhamAM praznakAra prazna pUche che ke-2tihanIya ane ati mohanIyane udaya zuM pudagalarUpa hetune AzrayIne thatuM nathI arthAta te baMnene udaya paNa pudagalene prApta karIne ja thAya che. te A pramANe-kaTakAdi kharAba pudagalanA saMsargathI aratine vipAkedaya thAya che, ane puSpanI mALA ane caMdanAdinA saMbaMdhathI ratimehanIyano udaya thAya che. A pramANe pudagalane prApta karI te banene udaya thate hevAthI te baMne putravipAki kahevI yogya che. jIvavipAkI kahevI gya nathI ane kahI che te jIvavipAki. tenA uttaramAM kahe che ke-pudagalanA saMbaMdha vinA zuM rati arati mehanIyano udaya thato nathI? arthAta pugalanA saMbaMdha vinA paNa thAya che, te A pramANe-kaTakAdinA saMbaMdha vinA paNa priya apriya vastunA darzana ane tenA samaraNAdi vaDe rati atine vipAkeda jaNAya che pudagalavipAka te ene kahevAya jene udaya pudagalanA saMbaMdha vinA thAya ja nahi rati, arati te evI nathI. pudgalanA saMsargathI thAya che tema tenA saMsarga vinA paNa thAya che mATe pudagalanI sAthe vyabhicAri hevAthI te pudagalavipaki nathI, paraMtu jIvavipAki ja che A pramANe ke dhAdinA saMbaMdhamAM paNa pUrva pakSane tiraskAra karI tenuM jIvavipAkripANe siddha karavuM. te A pramANe-keInA tiraskAra karanArA zabdo sAMbhaLI krodhane udaya thAya che, zabda e pudagala thAya che, eTale kaI zaMkA kare ke dhane udaya paNa pudagalane AzrayIne thAya che mATe te pudagalavipAki che. maraNAdi vaDe pudagalanA saMbaMdha vinA paNa kayAM nathI tha? ema uttara ApI te jIvavipAki che ema siddha karavuM. ema anyatra paNa samajavuM 46 have bhavavipAki prakRtine AzrayI prazna karanAra pUche che ke-jema Ayukamane je bhavana Ayu bAdhyuM hoya te tipitAnA bhavamAM ja vipAkedaya thAya che, anyatra thatuM nathI, tema gatinAmakarmane paNa pitapatAnA bhavamA ja vipAkedaya thAya che pitapitAnA bhava sivAya anyatra thatuM nathI. A vastu jina pravacananA rahasyane samajanArane pratIta ja che. mATe gati paNa AyunI jema bhavavipAki kema kahevAtI nathI? zA mATe jIvavipAki kahevAya che? ema anya kaho chate AcArya mahArAja tene anuvAda karI khaMDana kare che-
Page #389
--------------------------------------------------------------------------
________________ TIkAnuvAda sahita laya Aunna bhavavivAgA gaI na Aussa parabhave jamhA / no savvahAvi udao gaINa puNa saMkamaNatthi // 17 // Ayurikha bhavavipAkAH gatayaH nAyupaH parabhave yasmAt / no sarvathApyudayo gatInAM punaH saMkrameNAsti // 47 // artha- AcanI jema gatie vivipAkI nathI kAraNa ke Ayune parabhavamAM keIpaNa rIte udaya hetuM nathI. gatine te saMkramavaDe udaya hoya che. TIkAnuDa-AyunI jema gatie bhavavipAki nathI kAraNa ke Ayune je bhavanuM Aya bAMdhyuM hoya te sivAya anya keIpaNa bhavamAM vipAkodayavahe udaya thatuM nathI paraMtu saMkrama vahe-stibukasaMkrama vaDe paNa udaya thatuM nathI. je gatinuM Ayu bharyuM hoya tyAM ja tene udaya thAya che, tethI sarvathA pitAnA bhAva sAthe AvyabhicArI hevAthI Ayu bhavavipArki kahevAya che. paraMtu gatione te pitAnA bhavavinA anyatra paNa saMkrama-tibukasaMkrama vaDe udaya thAya che tethI pitAnA bhAva sAthe vyabhicArI hevAthI te bhAvavipAki nathI. tArtha e ke Ayane svabhavamAM ja udaya thAya che mATe te bhavavipAki che, ane gatiene pitAnA bhavamAM vipAkedaya che ane parabhavamAM hitabukasaM&mavaDe ema pitAnA ane para bane bhavamAM udaya thate hevAthI te bhavavipAki nathI. 47 have kSetravipAki AzrayI para praznane dUra karavA kahe che- aNupuJjINaM udao kiM saMkamaNeNa nAttha saMtevi / jaha khettaheuNo tANa na taha annANa savivAgo // 48|| AnupUrvINAmudayaH kiM saMkramaNena nAsti satyapi / yathA kSetrahetukaH tAsAM na tathA'nyAsAM svavipAkaH // 18 // artha Anurvine udaya saMkramavaDe thatuM nathI ? saMkramavaDe udaya thAya che chatAM paNa je rIte vahetuka teone vipAka che te rIte anya prakRtine nathI mATe Atuparvi kSetravivAki che. TIkAnu-parokta gAthAmAM gatinAmakarmane jIvavipAki kahI che ema AnupavuiM nAmakama paNa kema jIvavipAki nathI? e saMbadhamAM pUrvapakSIya zaMkA kare che-jema gatinAma karmane pitapatAnA bhava sivAya anya bhavamAM saMkta vaDe udaya thAya che tethI pitAnA bhAva sAthe vyabhicArI che mATe teo bhavavipAki kahevAtI nathI paraMtu jIvavipAki kahevAya che. te AnurvinAmakarmane svayegya kSetra sivAya anyatra sTibukasaMkramavaDe zuM udaya thatuM nathI ke jethI te prakRti avazya kSetravipAki kahevAya che? svAgya kSetra sivAya anyatra paNa
Page #390
--------------------------------------------------------------------------
________________ 3pa6 paMcasaMgraha-tutIyAdhAra saMkramavaDe udaya thAya che. mATe sakSetra sAthe vyabhicAri hevAthI AnupUrvine kSetravipAki kahevI egya nathI. paraMtu jIvavipAki ja kahevI joIe. e prazna karanArane abhiprAya che. tene AcArya mahArAja uttara Ape che- AnupUrvione svagya kSetra sivAya anyatra saMkramavahe udaya heya che chatAM paNa jevI rIte te prakRtiene AkAza pradezarUpa kSetra nimitta sidaya thAya che tema anya keIpaNa prakRtiene thato nathI tethI AnupUvionA radayamAM AkAza pradezarUpa kSetra asAdhAraNa hetu che e jaNAvavA mATe teone kSetravipAki kahI che 48 have jIvavipAki AzrayI parapraznane dUra karavA kahe che- saMpappa jIyakAle udayaM kAo na jati pagaIo / evamiNamohaheu Asaja visesayaM natthi // 49 // samprApya jIvakAlau udayaM kAH na yAnti prakRtayaH / evametadoghahetumAzritya vizeSitaM nAsti // 49 // artha-jIva ane kALarUpa hetune prApta karI kaI prakRtie udayamAM AvatI nathI? arthAta saghaLI Ave che, mATe badhI prakRtie jIvavipAki che. enA uttaramAM kahe che - egha hetune AzrayI te ema ja che vizeSa hetune AzrayI ema nathI. TIkAnu-kaI evI prakRtio che ke je prakRtio chava ane kALarUpa hetune AzrayI udayamAM AvatI nathI ? arthAt saghaLI prakRtio jIva ane kALarUpa hetune AzrayI udayamAM Ave che. kAraNa ke jIva ane kALa vinA udayane ja asaMbhava che. mATe saghaLI pravRtio jIvavipAki che, evo praznakArane Azaya che. ahiM AcArya mahArAja uttara Ape che ke sAmAnya hetune AzrayI te te jema kahyuM temaja che. eTale jIva ane kALane AzrayI saghaLI prakRtine udaya thatuM hovAthI saghaLI prakRtie jIvavipAki che. paraMtu asAdhAraNa-vizeSa hetune AzrayI ema nathI. kAraNa ke jIva athavA kALa saghaLI prakRtienA udaya pratye sAdhAraNa hetu che. tenI apekSAe je vicAra karIe te saghaLI prakRtie jIvavipAki ja che, emAM kaI saMdeha nathI paraMtu keTalIka prakRtienA udaya pratye kSetrAdi paNa asAdhAraNa kAraNa che mATe tenI apekSAe kSetravipAki ADhi vyavahAra thAya che. tethI ahiM kaI deSa nathI. 49have rasaAzrayI anya prazna kare che- kevaladugassa suhumo hAsAisu kaha na kuNai apuro / subhagAINaM miccho kiliTrao egaThANirasaM // 50 //
Page #391
--------------------------------------------------------------------------
________________ TIkAnuvAda sahita kevaladvikasya sUkSmaH hAsyAdiSu kathaM na karotyapUrvaH / subhagAdInAM mithyASTiH kliSTa ekasthAnikarasam // 50 // atha-sUlama saMparAya guNasthAnake vartamAna AmA kevaLaddhikane ekaThANi rasa kema na bAMdhe? hAsyAdikane apUrvakaraNavALe kema na bAMdhe? ane kiaSTa pariNAmi mithyASTi subhagAdine kema na bAMdhe? TIkAnu-jema zreNipara ArUDha thayela AtmA anivRtti bAdara saMpazaya guNasthAnakanA saMkhatA bhAga gayA pachI ati vizuddha pariNAmanA cage matijJAnAvaraNIyAdi azubha prakRtiene ekaThANi rasa bAMdhe che, tema kSapakaNi para ArUDha thayele AmA sUkSama saMparA guNasthAnakanA chellA ke upAjyAdi samayamAM vartatA ativizuddha pariNAmane e kevaLajJAnAvaraNIya ane kevaLa dazanAvaraNIyane eka kANiye rasa kema na bAMdhe? kevaLatrika e azubha prakRti che. tenA bAMdhanArAomAM kSapakazreNi para caDela sUkama caMparAya guNasthAnakavALA AtmAo ativizuddha pariNAmavALA che. mATe matijJAnAvaraNIyAdi pravRtionI jema kevaLakinA paNa eka thAnaka rasabaMdhane saMbhava che. te pachI kema na kahyo? zA mATe tene ochAmAM oche paNa beThANiye rasa baMdhAya che ema kahyuM? ema prakSakArane Azaya che. hAsya ti bhaya ane juguNA e pApa prakRti hevAthI tene ativizuddhinA prakane prApta thayela apUrvakaraNa guNasthAnakavALo AtmA eka sthAnaka rasa kema na bAMdhe? kAraNa ke tenA baMdhamAM te ja ativizuddha adhyavasAyavALe che, subhaga Adi punya prakRtiene ati saMkaliSTa pariNAmavALe mithyAdaSTi eka sthAnaka rasa kema na bAMdhe? kAraNa ke ati satiSa pariNAmane saMbhava chatAM punya pravRtionA paNa ekathAnaka rasadhane saMbhava che. zA mATe pahelAM ema kahyuM ke sattara prakRtie ja eka be traNa ane cAra DhANIyA rase badhAya che? ane anya saghaLI prakRtie be traNa ke cAra kANiA rase baMdhAya che? 50 upara pramANe praznAranA Azayane dhyAnamAM rAkhI AcArya mahArAja uttara Ape che- jalarehasamakasAevi egaThANI na kevaladugasta / jaM taNuyapi hu bhaNiyaM AvaraNaM savvaghAI se // 51 // jalarekhAsamakapAyairapyekasthAniko na kevaladvikasya / yatastanukamapi hu bhaNitamAvaraNaM sarvadhAti tayoH // 51 // artha-jaLarekhA samAna kaSAyavaDe paNa kevaLaddhikane ekaThANI rasabaMdha thatuM nathI. cAraNa ke te baMnenuM alpa paNa AvaraNa sarvaghAti kahyuM che. TIkAnuna-jaLarekhA samAna saMjavalana kaSAyane udaya chatAM paNa kevaLajJAnAvaraNIya ane
Page #392
--------------------------------------------------------------------------
________________ 358 pacasa maha-tRtIyadvAra kevaLadezanAvaraNIya kramanA ekaDhANIyA rasamadha thate nathI. kAraNa ke te bannenuM rasarUpa alpa paNa AvaraNa tItha karo ane gaNadharoe saghAti kahyuM che. eTale ke teonA sarva javanya rasa paNa sarva ghAti kahyo che. ane sAti rasa jaghanyayade paNa beThANIyA ja badhAya che, ekaDhANIyA 'dhAtA ja nathI. te hetuthI kevaLajJAnAvaraNIya ane devaLadezanAvaraNIyanA ekaDhANIyA rasamadha thatA nathI pa1 have hAsyAdi prakRti AzrayI uttara kahe che sesAsubhANa vi na jaM khavagiyarANaM na tArisA suddhi / na subhANaMpi hu jamhA tANaM baMdhI visujjhati // 52 // zeSAzubhAnAmapi na yat kSapaketarANAM na tAdRk zuddhiH / na zubhAnAmapi hu yasmAt tAsAM bandhaH vizuddhayamAne // 52 // ----zeSa azrumaprakRtinA paNa eka sthAnaka rasa dha thatA nathI. kAraNa kSepaka ane IMtara guNusthAnakavALAne tevA prakAranI zuddhi hAtI nathI. zubha prakRtiene sakilaSTa mithyAdRSTine paNa eka sthAnaka rasabadha thatA nathI, kAraNa ke tene baMdha paNa kaika vizuddha pariNAma chatAM thAya che. TIkAnu.--pUrve kahela matijJAnAvaraNIyAda sattara prakRti sivAya zeSa azubha prakRtinA paNa eka sthAnaka rasamadhanA sabhava nathI. kAraNu ke kSepakamapUrvakaraNa guNusthAnakamAM ane tara--pramatta apramatta guNusthAnakamAM tevA prakAranI vizuddhi heAtI nathI jethI eka sthAnakarasanA baMdha thAya. jyAre eka sthAnaka rasabadha cAgya parama prakArane prApta thayela vizuddhi anivRtti mAtara sa''parAya guNusthAnakanA sakhyAtA bhAga gayA pachI thAya che. tyAre cattara sivAya kAIpaNu azubhaprakRtienA adha thatA nathI. tethI sattara sivAya koIpaNa azubha prakRtinA eka sthAnaka rasabadha thatA nathI. gAthAmAM kahela kSapaka zabdathI pUrvakaraNa guNusthAnaka levAnu che. zubhaprakRtinA mithyASTi sakliSTha pariNAmi AtmA pazu eka sthAnaka rasa AMdhatA ja nathI. kAraNa ke zubhaprakRtine smRtisa kilaSTa mithyAdaSTi chatAM dha thate nathI, paraMtu kaMIka viSNuddha pariNAma chatAM adha thAya che. utkRSTa sa`kaleza chatAM zubhaprakRtienA eka sthAnaka rasama'dhanA sabhava che, paraMtu utkRSTa sakalezanA abhAve nahi. tethI zubhaprakRtieno paNa ochAmAM oche. besthAnaka rasanA ja adha thAya che. eka sthAnaka rasanA adha thatA nathI. ahiM ema zakA thAya ke sAtamI naraka prAyeAgya AMkhatA atisaliSTha pariNAmi mithyAdRSTine paNa vakriyanika tejasa Adi zubhaprakRti badhAya che te samaye tenA ekaDhANIyA rasa kema na badhAya ? tenA uttaramAM kahe che ke--narakaprAyeAgya mAMdhatAM vaikriya tejasa di
Page #393
--------------------------------------------------------------------------
________________ TIkAnuvAda sahita 259 je zubha prakRtio baMdhAya che teone paNa tathAvabhAve ochAmAM ocho paNa beThANIyA rasa ja baMdhAya che ekaThANI baMdhAte ja nathI emAM kAraNa chavasvabhAva che. para A viSayamAM prAkSika prazna kare che- ukosaThiiajjhavasANehiM egaThANio hohI / subhiyANa tanna jaM Thii asaMkhaguNiyA u aNubhAgA // 53 // utkRSTasthityavyavasAyaH ekasthAniko bhaviSyati / zubhAnAM tana yataH sthityasaMkhyeyaguNAstu anubhAgAH // 53 // artha--utkRSTa sthitibaMdhane ya adhyavasA vaDe zubha prakRtie ekasthAnaka rasa adha thaze, ema prazna karanArane abhiprAya che. AcArya mahArAja kahe che ke-zubha prakRtienuM tema nathI. kAraNa ke sthitibaMdha cogya adhyavasAyathI rasabaMdha ceya adhyavasA asaMkhyAtaguNA che. TIkAnu-narakAyu sivAya traNa Ayu vinA zubha athavA azubha saghaLI kama prakRtine utkRSTa sthitibaMdha utkRSTa saMkuleza vattatAM thAya che. utkRSTa saMkuleza vinA thatuM nathI. kahyuM che ke saghaLI sthitiomAM utkRSTa sthitibaMdha utkRSTa saMkuleza vaDe thAya che. tethI je adhya. vasAye vake zubha prakRtione utkRSTa ritibaMdha thaze te ja adhyavasAya vaDe teone eka sthAnaka rasaMdha thaze. te pachI ema kema kahe che ke zubha prakRtine eka sthAnaka rasa-badha thatuM nathI? A prazna karanAranA Azayane dhyAnamAM rAkhI AcArya mahArAja uttara Ape che- te je huM te barAbara nathI. kAraNa ke sthitibaMdha egya adhyavasAcethI rasaMdha yogya adhyavasAye asaMkhyAtaguNa che. tAtparya e che ke prathama sthitisthAnakathI AraMbhI samaya samaya vadhatA saravALe asaMkhyAta sthiti vizesthitisthAnake thAya che. eka eka sthitimAM asaMkhyAtA rasAdhaka hoya che. tethI utkRSTa sthitibaMdha jyAre thAya tyAre dareka sthitimAM-dareka sthitisthAnakamAM je asaMkhyAtA rasaspardhakanA samuhavizeSa hoya che, te saghaLA be sthAnaka rasanA ja ghaTe che, eka sthAnaka rasanA nahi. tethI ja utkRSTa sthitibaMdha cogya athavasAye vaDe paNa zubha prakRtione rasa -apa vasavabhAve beThANI ja thAya che; eka DhANI thatA nathI. 53 - 1 keI paNa eka sthitibaMdha asa khyAta samaya pramANu baMdhAya che, tema ukRSTa sthitibaMdha paNa alakhyAta samaya pramANa ja thAya che. pratyeka sthitisthAnamAM asaMkhya spardhA hoya che. eTale ja utkRSTa sthiti jeTalA samaya pramANu baMdhAya che tenAthI spardhakasaMdhAte asaMkhyaguNa thAya che.
Page #394
--------------------------------------------------------------------------
________________ 30 have sattA sudha para praznane dUra karavA kahe che duvihamiha saMtakammaM dhuvAdhuvaM sUiyaM ca sadeNa / dhuvasaMtaM ciya paDhamA jao na niyamA visaMjogo ||4|| dvividhamiha satkarma dhruvAdhuvaM sUcitaM ca zabdena / dhruvasanta eva prathamAH yato na niyamAt visaMyogaH // 54 // 5 casa'graha-tRtIyadvAra a`dhruva ane dhruva ema bane prakAranI sattA dvAragAthAmAM ca zabda vaDe sUcavI che, temAM pahelA anatAnudhi kaSAyAnI avazya dhruvasattA ja che, kAraNa ke guNaprApti vina tenI visa cAjanA thatI nathI. TIkAnu0--dvAragAthAmAM kahela ca zabda vaDe sattA e prakAre sUcavI che. te A pramANedhruvasattA ane adhruvasattA. temAM jeene samyaktvAdi uttara guSNeAnI prApti thaI nathI tevA saghaLA saMsArIjIvAne je prakRtionI niratara sattA hoya te dhruvasattA e pahelAM ja kahyuM che. te dhruvasattA prakRtie ekase cAra che. te A pramANe-jJAnAvaraNIyapacaka, danAvaraNanI nava, sAta asAta veda nIya, mithyAtva, seALa kaSAya, nava nAkaSAya, tiya guddhika, jAtipa'caka, audArikaddhika, taijasa, kALu, sasthAnaSaTka, saMghayaNaSaTka, varNAdaeNi cAra, vihAyeAgatizcika, parAghAta, ucchvAsa, mAtapa, dyota, agurulaghu, nirmANa, upadmAta, trasadazaka, sthAvaradazaka, nIcageAtra ane ata rAyapa'caka, ahiM varNAdi cAra ja viThyA che ane dhana sAtana vinazyA nathI mATe ekasA cAra thAya che. tathA samyaktvAdi uttara guNAnI jene prApti thaI nathI tevA prakRtiAnI sattA kAi vakhate hoya ane kAI vakhate na hoya te AtmAone paNa je adhruvasattA kahevAya. A pramANe hovAthI kAi zakA kare ke-anatAnu dhikaSAyanI uddalanA thAya che eTale tenI sattAne nAza thAya che vaLI mithyAtvanA cege pharI sattAmAM Ave che te tenI aAvasattA kema na kahevAya? tenu khaMDana karyuM che ema samajavuM. kAraNa ke ana tAnuSi kaSAyanI visa'cAjanA samyaktvAdiguNanI prApti vinA tA thatI ja nathI paraMtu gunnunI prAptinA vazathI thAya che. uttaraguNanI prApti vaDe je sattAne nAza thAya che. te prakRtienI adhavasattAnA vyapadezanA hetu nathI, uttara guNunI prApti vaDe thatA sattAnA nAza e dhruvasattAnA vyapadezanA hetu hAya te saghaLI ka prakRtie adhruvasattAnA vyapadezane cogya thAya kAraNa ke uttaraguNanA yAge saghaLI kamaprakRtienI sattAne nAza thAya che. para tu tema nathI. dhruvasattAnA lakSaNamAM ja kahyuM che ke uttaraguNunI prApti pahelAM je prakRtinI dareka jIvane dareka samaye sattA heAya te dhruvasattA. uttarajInI prApti pahelAM te dareka jIvane dareka samaye anaMtAnu "dhi avazya sattAmAM hoya che. mATe ana'tAnudhi kaSAyanI dhruvasattA ja che. '
Page #395
--------------------------------------------------------------------------
________________ TIkAnuvAda sahita 31 samyakRta mAhanIya, mizra meAhanIya, tI' kara nAma ane uttara guNunI prApti thayA pachI ja sattAmAM Ave che mATe te pratIta ja che ane zeSa vaikriyaSaTkArtti prakRtie uttara guNanI prApti thayA pahelAM paNa nira tara sattAmAM hoya e kaI niyama nathI. mATe teenI paNu azru sattA che. 54 AhArakaddhika e prakRtie prakRtiSeAnI dhruva sattA : ahiM je prakRttionu svarUpa have pachI kahevAze tenu pratipAdana karanArI anyanI anA: velI e dvAra gAthA che, te matijIvAne sukhapUrvaka jJAna thavAmAM kAraNa hovAthI te e ' gAthA paNa ahiM lakhe che-- 'aNudaya udaobhayabaMdhaNIu ubhabaMdhaudayavoccheyA / saMtaraubhaya niraMtarabaMdhA udakamukosA ||1|| aNudaya saMkama jeTTA udaeNudara ya baMdhaukkosA / udayAnudayavaIo tititicauduhA u savvAo ||2 // atha--anuyAdhi, krayadhi ane ubhayamAdhi samaka, kramapUrvaka ane utkramathI baMdhAya jeeneA viccheda thAya che te. sAMtara, ubhaya ane niraMtaramadhi. udaya sa'kramAtkRSTa, anu tha saMkrametkRSTa, uya ba dhotkRSTa ane anuyama dhRtkRSTa ane anuyavatI ema saghaLI prakRti anukrame traNa, traNa, traNa, cAra ane e prakAre che. TIkAnu0--kama prakRtie traNa prakAre che. te A pramANe--svAtuyamaMtri, svAdayama dhi ane ubhayaadhi. temAM peAtAnA udaya na hoya tyAre ja jeeAneA baMdha thate hoya te svAnuyaatri, peAtAnA udaya chatAM ja jeenA badha thatA hoya te svAyamadhi ane peAtAne udaya hAya ke na heAya chatAM je prakRtie badhAtI heAya te ubhayAdhi kahevAya. vaLI paNa krama prakRtie traNa prakAre che. te A pramANe--samakanyacchidyamAnama yAkrayA, kramavyavacchidyamAnakha dhAyA ane utkramanyacchidyamAnaLa dhAyA. temAM je karma prakRttine kha dha ane udaya sAthe ja thatA hoya tee samakavyavacchimanamadhAyA, pahelA bandha ane pachI udaya ema kramapUrvaka jeone khaMdha udaya vicchinna thatA hoya te kramavyavacchidyamAnacha peDhayA ane pahelA udaya ane pachI madha e pramANe utkramathI jeonA aMdha uDDaya jate DAya te utkramavyaghimAnaba dheAdayA kahevAya. A traNe prakAranI prakRtine gAthAmAM mUkela ulsa, adha ane udaya e zabda vaDe kramapUrvaka grahaNa karela che. 47 1 anudayodayo bhayavandhanyaH ubhayamandhodayavyucchedAH / sAntarobhayanirantara bandhinya udayasakramotkRSTAH // 1 // anudayasakramajyeSTho udayAnudayayozca bandhotkRSTaH / udayAnudayavatyaH tisraH tisraH tisraH catasraH dvividhAzca sarvAH // 2 //
Page #396
--------------------------------------------------------------------------
________________ 362 pasaMgraha-tRtIyadvAra A rIte paNa prakRtie traNa prakAre che. te A pramANe-sAMtarakhaMdhi, ubhayagaMdhi ane nirantarabudhi. e traNenuM svarUpa AcArya mahArAja AgaLa kaheze. tathA prakRtio cAra prakAre che. te A pramANe-udayakamehuNa, anudayasakrama, udaya khatkRSTa ane anudaya badhelphI. tathA prakRtie be prakAre che. te A pramANe-udayavatI ane anudayavatI. uparokta cAra tathA be bheda e darekanuM svarUpa svayameva AcArya mahArAja AgaLa kaheze. A saghaLI prakRtie anukrame traNa traNa traNa cAra ane be bheda che teone te prakAre upara kahI gayA che. 1-2 have A saghaLA bhedavALI prakRtine anukrame kahevI joIe. temAM pahelA havAnudayagaMdhi Adi traNa bhedane kahevA IcchatA A gAthA kahe che- devanirayAubeuvichakkaAhArajuyalatitthANaM / vaMdho aNudayakAle dhuvodayANaM tu udayammi // 55 // devanarakAyukriyapaTkAhArayugalatIrthAnAm / bandho'nudayakAle dhruvodayAnAM tUdaye // 55 // artha-devAyuM, narakAyuM, vaikriyaSaka, AhAraddhika ane tIrthakara nAmakarma eTalI prakR tio pitAne udaya na hoya te kALe baMdhAya che ane pradayi prakRtine pitAne udaya chatAM baMdha thAya che. TIkAnuDa-devAyu, narakAsu, devagati devAnupUrti narakagati narakAnu iiikrayazarIra vakriya agopAMga e cha prakRtirUpa vaikriSaka AhAraka zarIra AhAraka aMgopAMgarUpa AhArakabrika ane tIrthakara nAmakarma e agIAra prakRtiene baMdha pitAne udaya na hoya te kALe ja thAya che te A pramANe devatrikane udaya devagatimAM, narakatrikano udaya narakagatimAM, ane vaithilikane udaya te ane gatimAM hoya che. deve ane nArakIe bhAva svabhAve ja e ATha prakRtie bAMdhatA kathI. tIrthakaranAmakamane udaya kevaLajJAna thAya tyAre hoya che te vakhate te karmaprakRtine baMdha thate nathI. kAraNa ke apUrvakaraNa guNaThANe ja tene aMdhaviccheda thAya che. AhAraka zarIra karavAmAM pravRtta thayele AtmA labdhi phoravavAnA kAryamAM vyagra thayela 1 vaikriya zarIra ane vaidira aMgepA pitAne udaya na hoya tyAre baMdhAya che ema je kahyuM te bhavapratyavika vivakSA karIne kahyuM hoya ema lAge che. kAraNa ke kriyA zarIri manuSya tiryaMca deva prAyogya ti bAMdhatA vayiTi bAdhe che.
Page #397
--------------------------------------------------------------------------
________________ TIkAnuvAda sahita 36 hovAthI pramatta hoya che tethI ane tyArapachInA kALamAM tathA prakAranI vizuddhine abhAva levAthI medasamasthAnamAM vase che mATe AhAraka zarIri AhArakaDhikane baMdha karate nathI. mATe e saghaLI prakRtie savAnudayakhaMdhi kahevAya che. tathA vedayi-jJAnAvaraNapaMcaka, darzanAvaraNa catuSka, aMtarAya paMcaka, mithyAtvamehanIya nimaNa, tejasa, kArmaNa, sthira, asthira, zubha, azubha, agurulaghu ane va catuSka, e sattAvIsa prakRtiene udaya chatAM ja madha thAya che. kAraNa ke e saghaLI pravRtio dayi. hevAthI teno sarvadA udaya che. zeSa nidrApaMcaka, jAtipacaka, sasthAnakathaka, saMghayagSaka, seLa kaSAya, nava kaSAya, parAghAta, upaghAta, Atapa, udyota, ucchavAsa. sAta asAta vedanIya, uracatra, manuSpatrika, tiyacavika, audArikahika, zubha azubha vihAgati, rasa, bAdara, paryApta, pratyeka, sthAvara, sUrama, aparyApta. sAdhAraNa, susvara, subhaga, Adeya, yazakIrti, dusvara, duga, anAde, ane apayazakIrti e bAzI prakRtie dayAnudathabadhi che. kAraNa ke e saghaLI pravRtio manuSya tiyAne udaya hoya ke na hoya tyAre baMdhAya che. mATe dayAnubaMdhi kahevAya che. 15 have je prakRtiene sAthe ja badha ane udayano viracheda thAya che, te prakRtie kahe che 1 AhAraka zarIra ane AhAka agopAMga paNa pitAne udaya na hoya tyAre baMdhAya che ema upara kahyuM che paraMtu saptatikA bhASyamAM ekatrIzanA badhe be udhyasthAnaka lIdhA che. te A pramANe29-30. temA 28ne udaya pramApaNAmAM AhAjha athavA vaikti zarIra karIne apramata guNasthAnakane prApta karanAra udyotanA udaya vinAnA saMyatane kaNo che, ane trIzane udaya uotanA veda vaiyi athavA AhAraka zarIrane athavA svabhAvastha saMtane kahyo che. ahiM ekatrIzane badha AhAradika sahita cha ane tenA baMdhaka mAmAnya rIte ra9 ane 30 e bane udayavALA AhAraka ane vaiyi zarIri lIdhA che. AhAraka zarIri mATe kaI juduM kahyuM nathI. AhAraka zarIrine AhArakane udaya heya ja eTale ahi AhAraka zarIrine paNa AhAradikane baMdha lIdhe che juo saptatikAbhASya pAnuM 87 gAthA 125 tathA pA. 109 gA. 164 mAM apramatta saMyatane 28-29-10-31 e cAra baMdhasthAnaka kahA che ane 29-30 be udayasthAnaka kahyA che. temAM pahelu udayarathAna vaikriya ane AhAraka saMtane kahyuM che. bIju vaikriya AhAraka sayatane athavA svabhAvatha sayatane kahyuM che. temA abamata saMyatane ra30 e bane udayarathAnakamAM 28 nA badhe 88 nu sattAsthAna, 29 nA badhe 89 nuM, 30 nA badhe rana ane 31 nA badhe trANunuM sattAsthAna karyuM che. ahiM AhArakazarIra ekatrIsa na badhe ema kahyuM nathI. ahiM alpa hovAne lIdhe vivekSA na karI hoya to saMbhave che. tattvajJAnI mahArAja jANe. 2 ahiM manaSya tine udaya hoya ke na haiya tyAre baMdhAya che ema kahevAnuM kAraNa ukA prakRtiomAMthI lagabhaga saghaLI prakRtio teo bAdhe che te che. deva nArakIo paNa ukata prakRtimAMthI tene jene udaya saMbhavI zake che, tene udaya hoya ke na hoya chatAM ukta prakRtiomAMthI svayeAgya prakatie bAdhe che.
Page #398
--------------------------------------------------------------------------
________________ 34 gayacarimalobhavadhi mohahAsara maNuyapuvINaM / suhumatigaAyavANaM sapurisaveyANa vaMdhudayA // 56 // vocchinaMti samaM ciya kamaso sesANa ukkameNaM tu / aTTaNhamajasasuratigaveuvvAhArajuyalANaM // 57 // gatacaramalobhadhruvavandhimohahAsyaratimanujAnupUrvINAm / sUkSmatrikAtapAnAM sapurupavedAnAM dhandhodayau // 56 // vyavacchidyete samameva kramazaH zeSANAmutkrameNa tu / aSTAnAmayazaHsuratrikavaikriyAhArayugalAnAm // 57 // tRtIyakA atha~~~sa'jvalana lAbha vinA mehanIyakamanI dhrubadhinI prakRtie, hAsya ti, manujyAnupurti, sUkSmatrika, Ata ane purUSaveda eTalI prakRtienA baMdha ane udaya sAthe ja viccheda thAya che. zeSa prakRttiAnA mapUrvaka viccheda thAya che ane ayazakIti, suratrika, vaikriyalika ane AhAraddhika, e prakRtionA utkrame 'dha udayane viccheda thAya che. 56-57 TIkAnu~sa'javalana lAbha sivAyanI mAhanIyakramanI dhrutranadhinI paMdara kaSAya, mithyAta bhaya ane jugupsA e aDhAra karyAM prakRtie, hAsya, rati, manuSyAnupUrti, sUkSma, aparyAsa ane sAdhAraNarUpa sUkSmatrika, tapanAma ane purUSaveda e saghaLI maLI chavvIsa prakRtinA adha ane udaya sAthe ja viccheda thAya che. eTale ke e prakRtinA je guNasthAne badha viccheda thAya che te ja guNusthAnake udaya viccheda paNa thAya che. te A pramANe sUkSmatrika tapa ane mithyAla mehanIyane mizrAeSTa guNasthAnaka, anatAnu dhanA sAsvAdane, manujAtupUrvi ane apratyAkhyAnAvaraNIya kaSAyanA avirati sabhyaSTi zuzusthAnake, pratyAkhyAnAvaraNIya kaSAyanA dezavirati guNuThANuM hAsya kRti bhraya ane jugu khAtA apUrva karaNe, saMjavalana krodha, mAna, mAyA ane purUSavedanA anivRtti bAdara saparAya zuThANuM sAthe ja adha ane udayane viccheda thAya tethI te samaka vyacchivamAna A dhAyA kahevAya che. tathA A chavvIsa ane have pachI yaza kIrti Adi je ATha kaheze te sivAya zeSa cAsI prakRtienA baMdha ane udaya kramapUrvaka eTale ke pahelA adhanA. tyArapachI udayanI vistRta thAya che. te A pramANe jJAnAvaraNIya paMcaka, atarAya pAcaka ane darzanAvaraNa catuSTa e cauDha prakRtinA sUkSma spAyanA zrama samaye aMdha viccheda ane kSINa kaMSAyanA carama samace udaya viccheda cAya che. nidrA ane pracalAnA apUrvakaraNanA pahelA bhAge badha viccheda ane kSINa kAyanA
Page #399
--------------------------------------------------------------------------
________________ TIkAnuvAda sahita 35 dvicarama samaye udaya vicchedya, sAta vedanIyanA pramatte ane sAta vedanIyane sUceginA carama samaye 'dha viccheda ane e manenA sAgi kevaLInA carama samaye hRdaya vicchedya, chellA sasthAnanA mithyASTi guNaThANe, vacalA cAra sasthAna, aprazasta vihAgati ane duHsvaranA sAsvAdane, audyArikaddhika ane prathama saMghayaNanA avirati samyag che guluThANuM, asthira ane azubhane pramatta sayate, tejasa, kAma!, samacatuztra saMsthAna, varNAdi catuSka, agulaghu catuSka, pratyeka, sthira, jIbha, susvara ane nirmANanA apUrvakaraNanA chaThThA bhAge aMdha viccheda thAya che, ane chellA sasthAnathI ArabhI nirmANu sudhInI aDAvIse prakRtienA yeTiMga kevaLInA carama samaye uya viccheda thAya che. tathA anutrikanA' avirati guNuThANuM pacendriya jAti, trasa, bAdara, paoNpta, subhaLa, Aya, tItha kara eTalI prakRtine apUrvakaraNanA chaThThA bhAge baMne yazakIti tathA uccatrane sUkSma saparAyanA cakramamaye viccheda thAya che ane A mAre prakRtine avaigikaLInA carama mramaye udayaviccheda thAya che, tathA sthAvaranAma, ekendriya, endriya, tendriya ane caurindriya jAti nAmanA, tathA narakatrikane ane chellA sayaNanA tathA napulakaveTane mithyAoi guNuDhANe 'viccheda thAya che. ane udayavicchedya anukrame sAsvAdane, avirati samyagdaSTa gupuNe, apramatta sayate ane anivRtti bAdarI soMpAya guguThANuM thAya che. tathA sIvedanA adhaviccheda sAsvAdane ane udya viccheda navame guNukANe thAya che. tathA tiya cAtupUrvi, duga ane anAdeyane tathA tiya cagati, tiya "cAyu, udyota ane nIcageAtranA tathA sthAniitrakane tathA ceAthA pAMcamA saghayajIne tathA bIjA trIjA saghayaNane uparokta saghaLI prakRtienA dha viccheda sAsvAdana guNuThANuM thAya che ane udaya vicchedra anukrame avirati guNuDhANe dezavirati guNuDhANe, pramatte, apramatte ane uSNAMtamAha guNe thAya che. tathA ara vizeAkanA adhavikaidya pramatta sa yate ane uyavicchedya apUNe thAya che. moMjavalana leAzanA ba"dha viccheda navamA guNasthAnakanA caramasamaye ane udratha viccheda sumasa pAyanA caramasamaye thAya che. te hetuthI A chayAsI prakRtie kramavyavacchidyamAna che AdayA kahevAya che. tathA yaza kIti, suratrika, vaikriyadghika, ane AhArakaddhika, e ATha prakRtienA pahelA udaya ane pachI ba viccheda thatA hovAthI utkrama vyavadhimAna badheya! kahevAya che. te A pramANe ayazazna-kIrtinA pramatte, devAyutrane apramatte, devaddhika ane vaikriyaTikanA apUrvakaraNe adha vicchedya thAya che. ane e chae prakRtine udaya viccheda cAthe zuDhANe thAya che. tathA 1 ahiM manuSyatrimAM manuSyAnupUrva lIdhI che ane tenA uda. viccheda ceMganA ramamaye thAya che ema kahyuM che, e vicAraNIya che. kAraNa ke kAipaNa AnupUrvanA udaya pahelA khIjA ane cothA e traNa guNasthAnake ja heAya che. anyatra hete nathI. kadAca pradezAyanI apekSAe kahevAmA Ave te te paNa ceAgya nathI kAraNa ke pradezAdhye te sAyaNa, saMsthAna nAmakarmAdi tAMtera prakRti paNa hAya che. eTale baMdha ane udayamA ceAthe ja jatI hevAthI tene samavavAmAna badhAyamAM praNa karavI joie ema lAge ke pachI nAnI mahArAja jAzuM.
Page #400
--------------------------------------------------------------------------
________________ pacasapraha tutIyAra AhAraDhikane apUrvakaraNe baMdhaviccheda ane apramatta saMyate udayaviccheda thAya che, mATe te A uddhamaLyavachidyamAna badayA kahevAya che. pa6-17 have sAMtAdi prakRtie kahe che- dhuvabaMdhiNI tisthagaranAma Auyacaukka bAvannA / eyA niraMtarAo sagavIsubha saMtarA sesA // 58 // puSiA tIrthamanA zaNukA dAsAnuM etA nirantarAH saptaviMzatirubhayAH sAntarAH zeSAH // 18 // artha -dhruvanadhinI prakRtie, tIrthaMkaranAma, AyucatuSTha e bAvana prakRtie niratarA che, have kahevAze te sattAvIza ubhayA ane zeSa prakRtie sAntarA che. TakAnuM-jJAnAvaraNa pacaka, aMtarAya paMcaka, darzanAvaraNa navaka, seLa kaSAya, mithyAtva, laya, jugupsA, agurulaghu, nirmANa, tejasa, kAmaNa, ughAta ane varNa thatuka e suhatA lIsa vabaMdhinI prakRti tathA tIrthakara nAma ane AyucatuSka e bAvana prakRti niratarA che. niraMtarAnuM svarUpa sAmI gAthAmAM kaheze. tathA have pachInI gAthAmAM kahevAze te sattA vIza prakRti sAntaranirantarA che ane zeSa ekatAlIsa prakRtie sAntA che. 58 have sAntaranirantarA sattAvIsa prakRtienA nAma kahe che- cauraMsausamaparaghAusAsapuMsagalasAyasubhakhagaI / veuviuralasuranaratirigoyadususaratasaticaU // 59|| caturasrarpamaparAdhAtocchvAsapuMsakalasAtazubhakhagatayaH / vaikriyaudArikasuranaratiyaggotravikasusvaratrasatrikacatuH // 59 // a tathA TIkAnu-samagatarasa saMrathAna, vajIbhanArAcasaMghayaNa, parAghAta, ucchavAya, purUSa, paMcendriya jAti, sAtavedanIya, zubhavihAgati, vakriyaddhika, audApikaThika, sura dika, manuSyaddhika, tiryacaDhika, gotraDhika uccagetra nIcagotra, suvatrika-suzvara subhaga ane adeya, traNacatuSka-vasa bAdara paryApta ane pratyeka e sattAvIsa prakRtio ubhayA- sAntara nirantarA che. 59 have sAntara nirantarAdine artha kahe che- samayAo aMtamuhu ukosA jANa saMtarA tAo / baMdhehiyaMmi ubhayA niraMtarA tammi u jahanne // 6 //
Page #401
--------------------------------------------------------------------------
________________ TIkAnuvAda sahita 367 samayAdantarmuhUrcamutkRSTo yAsAM sAntarAstAH / vandhedhika umayAH nirantarAstasmiMstu jaghanyaH // 6 // artha-je kamaM prakRtiene samayathI AraMbhI utkRSTa aMtarmuhUrapayata baMdha thate heya te sAMtA kahevAya che tathA je prakRtiene samayathI AraMbhI aMtamuhU ane tethI paNa adhika baMdha thatuM hoya te sAMtanirataza kahevAya che ane je prakRtiene jaghanya paNa aMtarmuhUrta mana thatuM hoya te nirantarA kahevAya che. TIkAnu -je kamaprakRtiene jaghanya samayamAtra baMdha thatuM hoya ane utkRSTa samayathI AraMbhI atamuhUrta payata baMdha thatuM hoya, tethI vadhAre kALa na thatuM hoya te sAntA prakRtie che. kemake aMtarmuhUrtamAM paNa badha AzrayI vyavadhAna paDe che, aMtarmuhUrvakALa paNa niraMtara thatuM nathI tethI te sAntA kahevAya che. te prakRtio A pramANe-asAtavedanIya, strI, napuMsakaveda, hAsya, rati, arati, zeka, narakazcika, AhArakazcika, pahelA vinA pAMca sasthAna, pahelA vinA pAMca saghayaNa. AdinI cAra ekendriyadi jAti, tapa, udyota, aprazasta vihAgati, sthira, zubha, yazakIrti, ane sthAvaradazaka. A saghaLI prakR tie jaghanyathI eka samaya baMdhAya che ane utkRSTathI aMtarmuhUrva pati baMdhAya che. tyAra pachI pitAnA sAmAnya baMdha hetune sadabhAva chatAM paNa tathAsvabhAve te prakRtinA baMdha cogya adhyavasAyenuM parAvana thatuM hovAthI avazya baMdhAtI nathI paraMtu tenI pratipakSa prakRtie baMdhAya che mATe sAntara kahevAya che. je prakRtiene jaghanyathI samayamAtra baMdha thatuM hoya ane utkRSTathI samayathI AraMbhI nirantara aMtamuhUrtanI upara asakhya kALa parvata baMdha thatuM hoya te sAntaranirantarA kahe vAya che. kAraNa ke aMtarmuhUrtamAM baMdha AzrayI aMtara paDe che ane asaMkhya kALa paryata nirantara paNa baMdhAya che. te pUrve kahelI samacaturAdi sattAvIsa prakRtio che. te prakRtie jaghanya samayamAtra baMdhAya che mATe sAMtarA che ane utkRSTathI anuttarAdi de asaMkhyakALa pati paNa niraMtara bAdhe che, mATe atamuhUrtamAM ba dhanuM aMtara nahi hevAthI nirantarA kahevAya che. tathA je prakRtiene jaghanyathI paNa aMtamuhU parvata baMdha thatuM hoya aMtamuhartAmAM aMdhatuM aMtara na ja paDatuM hoya te nirantA kahevAya che ane te pahelAM kahelI havabandhi Adi bAvana prakRtio che. e prakRtie jaghanyathI paNaaMtamuhurtaparyaMta nirantara baMdhAya che. tAtparya e ke je prakRtie aMtamuhU parvata niratara baMdhAtI hoya teTalA kALamAM aMtara na ja paDatuM hoya te nirantarA, atimuhUrta kALamAM paNa asara paDatuM hoya te sAntarA ane je prakRtionuM aMtamuhUrta kALamAM aMdha AzrayI asara paDatuM paNa hoya ane aMtamuhUrva paryata ane tethI vadhAre asaMkhyakALa paNa niraMtara baMdhAtI hoya te sAntara niratarA kahevAya che. 60
Page #402
--------------------------------------------------------------------------
________________ 368 paMcasamahatIyAra A pramANe nirantarAdi prakRtie kahI. have udayabadhekAdi prakRtiene kahevA IcchatA pahelA tenuM svarUpa kahe che- udae va aNudae vA baMdhAo annasaMkamAo vA / ThitisaMtaM jANa bhave ukosaM tA tayakkhAo ||6|| udaye vA anudaye vA bandhAdanyasaMkramAdvA / sthitisatkarma yAsAM bhavedutkRSTaM tAstadAravyAH // 6 // atha-baMdha vaDe athavA anyanA saMkramavaDe udaya hoya athavA na hoya chatAM je kAma prakRtinI utkRSTa sthitinI sattA thAya te prakRtie te sattAvALI samajavI. TIkAnu-je karma prakRtine udaya hoya athavA na hoya chatAM baMdha vache ke anya prakRtinA dalikAnA saMkrama vaDe utkRSTa sthitinI sattA thAya te prakRtio tene anurUpa saMjJAvALI samajavI. te A pramANe je karma kRtionI vipAkedaya hoya tyAre baMdha vaDe mULakarmanI jeTalI sthiti che teTalI sthiti baMdhAya te udaya balUNa eTale mULakIne jeTaluM utkRSTa sthitibaMdha thAya che, teTale sthitibaMdha je uttara prakRtiene baMdhAtI vakhate thatuM hoya te have je je prakRene udaya hoya tyAre ja ucha baMdha thatuM hoya te udaya bahu. jemake matijJAnavaraNIya karma. jeone udaya na hoya tyAre utkRSTa sthitibaMdha thatuM hoya te anudaya baMdhelphara jemake pAMca nidrA. tathA pitAnA mULakarmane jeTaluM utkRSTa sthitibaMdha thAya teTala sthitibaMdha je kama prakRtiene baMdhAtI vakhate na thato hoya paraMtu savajAtIya prakRtinA dalikenA samavaye thatuM hoya te saMkrama kahevAya. temAM jyAre udaya hoya tyAre je prakRtine anya savajAtIya daliTenA saMkramavaDe utkRSTa sthitine lAbha thAya te udaya saMkramehuNa jemake-sAtavedanIya, udaya na hoya tyAre sakrima ke utkRSTa sthitine lAbha thAya te anudayasaMskRSTa kahevAya. jemake-hevagati nAma. 61 temAM "anAnupravie paNa kahI zakAya che, e jaNAvavA pahelAM udaya ekameka prakR tio kahe che 1 zAstromAM (1) pUrvInupUrvI, (2) pathAnupUrvI ane (3) anAnupUrvI ema traNa prakAre padArthonuM varNana Ave che.. = (1) je padArthanuM je krame nirupaNa karavAmAM Avyu hoya te ja kame eka padArthanuM varUpa batAvavuM te pUrvanuSpavI. (2) je padArthanuM je me nirupaNa karavAmAM AvyuM che tethI ta<< ulaTA krame
Page #403
--------------------------------------------------------------------------
________________ TIkAnuvAda sahita magara sAyaM sammaM thirahAsAichaveyasubhakhagaI / risaha cauraMsagAIpaNuJca udasaMkamukkosA ||62 // manuSyagatiH sAtaM samyaktvaM sthirahAsyAdiSaTkavedazubhakhagatayaH / RSabhacaturasrAdipaJcoccaM udayasaMkramotkRSTAH // 62 // 369 a --manuSyagati, sAtavedanIya, samyaktvamehanIya, sthira SaTka, hAsyAdi SaTka, traNa vaidya, zunna vihAyeAgati, vaRSabhanArAdi pAca saghaNuM, samacatusrada pAca sasthAna, ane ucca gAtra e uddezya sakramaitkRSTa prakRti che. TIkAnu0--manuSyagati, sAtavedanIya, samyaktvamehanIya, sthirAdi SaTka-sthira zubha saubhAgya susvara Adetha ane yazakIrtti, hAsyAdi SaTka-hAsya rati ati ceka bhaya ane jIgupsA vainikanjhave purUSaveda ane napusakave, zubha vihAye gati, vajrarUpabhanArAca, RSabhanArAca, nAzaya, adhanArAca ane krIlikA e pAMca saghayaNuM, samacaturaNa, nyagradhaparimala, sAdi, vAmana ane kubja e pAMca sasthAna, ane uccatra e trIza kama prakRti uDDaya sauMdamAtkRSTa che. A prakRtinA jyAre udaya hoya tyAre tenI vipakSabhUta svAtIya narakagati, asAta vedanIya ane mithyAtvamehanIyAdi krama prakRtienI utkRSTa sthiti AMdhIne tenI A dhAvalikA vItyA bAda udaya prApta uparAsta manuSyagati Adi prakRtine adha zarU kare. eTale prApta ane malAtI te manugatyAdimAM narakagatyAdi vipakSa prakRtinA ilikAne sakramAve eTale saMkramathI utkRSTa sthitinA lAbha thAya. badhAvalikA pUrNa na thAya tyA sudhI temAM kAI paNu karatu lAge nahi mATe badhAvalikA javI joie. ane jemAM krama thavAnA che tenA dha zarU thAya eTale ja temAM saMkrama thAya. kAraNa madhAtI prakRtija paddhaha thAya che. ane pataMgraha sivAya koI prakRtie sakramenTa nahi mATe manuSyagatyAdine aMdha thavA joIe ema kahyuM che. dAkhalA tarIke manuSyagatinA jyAre uya hoya tyAre naragatinI vIzakAyAkADInI sthiti khAMdhe tenI badhAvalikA vItyA khAi manuSyagatine aMdha zarU kare temAM uthAvalikA uparanA narakagatinA dalikA sakramAve tyAre manuSyagatimAM utkRSTa sthitine lAbha thAya. e pramANe sAtavedanIthAdi mATe paNa samajavuM. saMkramavaDe utkRSTa sthitisattA thavAnuM eTale ke chellethI pahelA sudhI eka padArthanu svarUpa batAvavuM te padmAnupUrvI. (3) je padAyanuM je krame nirUpaNu karavAmAM AvyuM hoya te padArthInu upara jaNuAvela ane krame vinA ADu avaLuM svarUpa khatAvavuM te anAtupUrvI kahevAya che. ahiM mULa gAthAmAM jaNAvela cAra padArthomAMthI prathama trojAnuM pachI ceAthAnuM, bIjAnuM ane pahelAnu vadhuna karavAmA Avyu che. maTe A vana anAnupUrvIe kahyuM" che tema kahevAya che. re
Page #404
--------------------------------------------------------------------------
________________ 350 paMcasa mahattIyadvAra kAraNa zubha prakRtinA sthitibaMdha alpa thAya che; anuttanA utkRSTa thAya che. eTale azubhra prakRtienA dalikAnA sakramavaDeja thrupta prakRtiemAM utkRSTa sthitinA lAbha thAya, anyathA nahi. mATe teo udaya sAkramatkRSTa kahevAya che. have anutha saMkrametkRSTa prakRtie kahe che maNuyANupuvvimIsaga AhAragadevajugalavigalANi / sumAitigaM tithaM aNudayasaMkamaNa ukkosA // 62 // manujAnupUvimizrakAhArakadevayugala vikalAni / sUkSmAditrikaM tIrthamanudayasaMkramotkRSTAH ||63|| atha manuSyAnupUrvi, mIzramehanIya, AhArakaddhika, devaddika, vikalatrika, sUkSmatrika, ane tItha karanAmakamAM e anunaya saMkrametkRSTa prakRti che. TIkAnu--manuSyAnupUrti, mizramehanIya, AhArazarIra ane AhAraka agApAMga, devadvika devagati devAnupUrvi, eindriya teindriya ane caurindriyajAti e vikalatrika, sUkSma apana caupta ane sAdhAraNa e sUkSmatrika, ane tIrthaMkaranAmakama e te prakRti anuyasakra metkRSTa che. kAraNa ke A prakRtienI utkRSTa sthitinA lAbha peAtAnA adhavarDa thatA nathI kemake teonI sthiti pAttAnA mULa karma jeTalI baMdha samaye madhAtIja nathI, paraMtu svA tIya pratipakSa prakRtienA sakramavaDeja utkRSTa sthitinA lAbha thAya che. te A pramANe jyAre prakRtinI pratipakSa prakRtinA utkRSTa sthitibadha karI tenI badhAvalikA je samaye pUjju thAya te pachInA samaye uparAkta prakRtienA badhA AraNa kare, badhAvI te prakRtiemAM pUrve badhAyalI tenI pratipakSa narakAstupUrtti AdinA like samAve eTale sakramavaDe tenI utkRSTa sthitine lAbha thAya che. te paNa tenA udaya na hoya tyAreja. kAraNa ke jyAre uparakta prakRtinA udaya hoya tyAre tenI vipakSa prakRtinI utkRSTa sthi tinA adhaja thatA nathI, jema ke manujAtupUvinA udaya viSra ugatimAM hAya che, vikalatrika ane sUkSmatrikane ya vikalendriya ane sUkSmAdi jIveAmAM haiAya che. AhArakanA hRdaya AhAraka zarIrIne hAya che, mIzramehanIyanA udaya trIje jINuThANuM hoya che, ane tItha karanAmanA udaya terame zuzuThANuM hoya che, tyAM tenI vipakSaprakRtinA utkRSTa sthitimadhane cegya adhyavasAceja nhAtA nathI ane keddhikane udaya devagatimAM hoya che paraMtu tyAM tenA aMdha nathI. mATe te prakRtie anudaya sa'kramaitkRSTa che. 63 have anuya badhRtkRSTa ane udaya madhRtkRSTa prakRti kahe che-- nArayatiriuraladugaM chevadvergidithAvarAyAvaM / nidA aNudayajeTTA udaukkosA parANAU // 64 //
Page #405
--------------------------------------------------------------------------
________________ TIkAnuvAda sahita nArakatiryagaudArikadvikAni sevA kendriyasthAvarAtapAni / nidrA anudayajyeSThAH udayotkRSTAH pare anAyupaH // 6 // artha-narakazcika, tiryacakika, rikazcika, sevAsa ghayaNa, ekendriya, sthAvara, Apa ane pAMca nidrA e anudaya ba dhaMskRSTa prakRtie che, ane Ayukama vinA zeSa prakRtie kAyama skUNa che. TIkAnuM-narakaddhika, tiddhika, audArikaddhika, chevaTahusaMghayaNa, ekendriya jAti, sthAvaranAma, AtapanAma, ane pAca nidrA e paMdara kamaprakRtio anudayanA dhaMskRSTa che. A saghaLI karmapravRtione utkRSTa sthitibaMdha pitAnA mULakarmanA uNa ritibaMdha eTale ja thAya che, paratu teone udaya na hoya tyAre thAya che. narakatrikAdi uparA prakRtionA utkRSTa sthitinA baMdhAdhikArI keNa che tene vicAra karatA jaNAze ke AbakRtione jathAM udaya che tyAM tene utkRSTasthitibaMdha thaI zakatA nathI temaja nidrAne jyAre udaya heya che tyAre utkRSTa sthitibaMdhane cagya kilaSTa pariNAma thatA nathI. ane jyAre tevA prakAranA kilaSTa pariNAma hoya che tyAre nidrAne udaya hote nathI. kAraNa ke nidrAmAM kaSAyAdi vRttio ulaTI zAMta thAya che. mATe tene udaya hoya tyAre tene utkRSTa ritibadha thatuM nathI. cAra Ayu vinA zeSa sATha karmaprakRtie udaya balUNa che. te A pramANe-paMcendriyajAti, ukriyadika, heMDasthAna, parAghAta, ucchavAsa udhota, azuvihAgati, agurulaghu, tejasa, kAmaNa, nimaNa, upaghAta, vaNodicatuSka, sthirAdiSaka, trasAdicatuSka, asAtavedanIya, nIcagetra, seLakaSAya, mithyAtvamehanIya, jJAnAvaraNapaMcaka, aMtarathapaMcaka, ane darzAvara catuSka A prakRtiene jyAre udaya hoya tyAre teone pitAnA mULakanA jeTalA utkRSTa sthitibaMdha thAya che, mATe te prakRtie udaya ba@ che. AyukarmamAM te paraspara saMkima thatuM nathI temaja baMdhAtA AyukamanA dalike pUrvabaddha AyunA upacaya mATe thatA nathI. pUrvabaddhaAyu svatanna rahe che, ane baddhaAyu paNa svatajaja rahe che. tethI cAra prakAramAMthI eka paNa prakAravaDe tiryaMca manuSpAyunI uddaNa sthitine lAbha thatuM nathI. mATe anudaya baM chAdi cAramAMnI koIpaNa saMjJA rahita che. jo ke devanArakAyu paramArthathI anudayaThTha che. kAraNa ke ene udaya na hoya 1 ahi yidikane udaya bahumA gaNyuM che. jo ke tene udaya deva nArakIne bhava bhayika che tyAM to tene baMdha nathI. paraMtu uttarakrizarIradhArI manuSpatiya kilaSTa pariNAmane vege te be prakRtiene utkRSTa sthitabaMdha kare che tethI udayaba huSTamAM gaNela che. 2 deva nArakAne eka paNa saMsAmAM nahi gaNavAnuM kAraNa ema paNa hoya ke jyAre udaya baMdhavRSTAdi prakRtinI utkRSTa sattAne vicAra kare tyAre udaya bahuSTa prakRtienI pUrNa sattA hoya che ane anuda bahUnI eka samaya bhUta hoya che. have uparokta be Ayane anudaya bolamAM
Page #406
--------------------------------------------------------------------------
________________ 37ra paMcamahAtIthadvAra tyAre utkRSTa sthitibaMdha thAya che. te paNa prayajananA abhAve pUrvAcAryoe cAramAMnI koI paNa saMjJAmAM vivalI nathI mATe cAramAMnI ekapaNa saMjJAmAM gaNela nathI. 64 have udayavatI ane anudayavatInuM svarUpa kahe che- carimasamayaMmi daliya jAsi annattha saMkame taao| aNudayavai iyarIo udayavaI hoti pagaIo // 65 // caramasamaye dalikaM yAsAmanyatra saMkramayeda taaH| anudayavatyA itarAH udayavatyaH bhavanti prakRtayaH // 65 // artha--je kamaprakRtinA dalika anya samaye anyatra sake te prakRtie anudAvatI che, ane itara prakRtie udayavatI che. TIkAnu -je karmaprakRtinA dalika anya samaye eTale ke te te prakRtienI sArU cattAne nAza je samaye thAya te samaye anya pravRtiomAM tibuka saMkramavaDe sakame, ane samIne anya prakRtirUpe anubhavAya te prakRtie anudayavatI saMjJAvALI che. ane je praka enAM dalike pitAnI sattAne je samaye nAza thAya te samaye vavarUpe anubhavAya te prakRtie udayavatI saMjJAvALI che 65 have teja udayavatI prakRtie kahe che- nANaMtarAyaAudaMsaNacauveyaNIyamapumitthI / carimudayauccaveyaga udayavaI carimalobho ya // // jJAnAntarAyAyuSkadarzanacaturvedanIyAputriyaH / caramodayoccavedakA udayavatyazvaramalobhazca // 66 // artha-jJAnAvaraNIya, attarAya, Ayu, dazanAvaraNa catuSka, vedanIya, napusakaveda, veda, aginA caramasamaye udayavatI nAmakarmanI nava prakRtie, ucca gotra, vedakAgyavi, ane saMjavalana lebha eTalI prakRtie udayavatI che. TIkAnuka-jJAnAvaraNIya pAMca, antarAya pAca, cAra Ayu. darzanAvaraNIyanI cakSudarzanA varaNIyAdi cAra sAta, asAtivedanIya, strI, napusakaka, agina carama samaye nAmakarmanI je prakRtiene rasedaya che te nava prakRtio te A-manuSyagati parsendriya jAti traNa gaNe te tenI utkRSTa sthitinI satA paNa eka samaya jUna kema na haiya? e zaMkA thAya eTale e zaMkA ja upasthita na thAya mATe paNa kaI saMjJAmA na gaNuM heya. kemake AyunI pUrNa satA ja hoya che, jUna letI nathI.
Page #407
--------------------------------------------------------------------------
________________ r TIkAnuvAda sahita is adara paryAsa saubhAgya Aya yazakIti ane tIrthaMkara, uccageAtra, samyaktvamehanIya, ne DeDa svalana haiAbha A ceAtrIza prakRti uyavatI che, kAraNa ke teonA uDDaya ane sattAnA eka samayeja nAza thAya che. te A pramANe 363 w jJAnAvaraNu pAMca, aMtarAya pAMca, ane dazanAvaraNa cAra e cauda prakRtie kSINakaSAya guNasthAnakanA carama samaye ke je samaye tenI sattAne nAza thAya che te samaye svasva* rUpe anubhavAya che, mATe te udayavatI che. e pramANe carmedrayavatI nAmakramanI manuSyagati Adi nava prakRtie sAta sAta vedanIya ane uccageAtra saghaLI maLI bAra prakRtiAnA ayogi pravaLi guNasthAnakanA anya samaye, sajavalana lAbhane kSapakazreNimAM sUkSma sUparAyanA anya samaye, samyaktvAhanIyanA kSAyika samyaktva upArjana karatA peAtAnA kSayanA cazma samaye, veda ane napusakavedanA te te veDhanA udare zreNi ArasanArane anivRtti bAdara sa`pAya guNusthAnakanA saMkhyAta bhAga gayA pachI te te vedanA udayanA anya samaye, cAra AsunA pAtapAtAnA bhavanA carama samaye svasvarUpe anubhava thAya che mATe te saghaLI : prakRtie udayavatI kahevAya che. : * je ke sAta sAta vedanIya ane au napusakavemA anucavatIpaNu paNa sabhave che. kAraNa ke caudamA guNasthAnake eka jIvane sAtA asAtA bemAMthI ekaneAja hAya hAya che. jenA udaya hAya te uyavatI, ane jenA uya na heAya te anudavayatI. e pramANe je vedanA udare zreNi AbhI hoya te veda uDDayavatI sa'jJaka, ane bIjo anuyavatI saMjJaka kahevAya. A pramANe ukta cAra prakRtie anuyavatIpaNu paNa sabhave che chatAM mukhya gune valaMbIneja satpurUSa ka prakRtinu nAma Ape che. eka jIva AzrayI bhale eka prakRti udayavatI sa`jJaka ane anya prakRti anuyavatI saMjJaka hoya paraMtu bhinna bhinna chavAnI ape sAthe e cAre prakRtie uyavatI hAya che, e dhyAnamAM rAkhIne putra purUSAe udayavatI kahI che. zeSa ekase cauda prakRtti anunayavatI che. kAraNa ke te prakRti enAM dalike carama samaye anyatra sakramatA hovAthI pAtAnA rasAyanA asAva che. te A pramANe-- caramAtha sa'jJAvALI manuSyagati Adi nAmakarmanI nava prakRti, narakaddhika, tiyA~gdvika, ekendriya eindriya teIndriya ane cauiindrayAti, sthAvara, sUkSma, sAdhAraNa, Atapa ane ane udyota e bAvIsa prakRtie te nAma karmanI zeSa ekottera prakRti stimukasakramavaDe saMkramAvI carama samaye paraprakRtinA vyapadeze bhagavAna ayeAgikevaLI anubhave che. e pramANe nidrA ane pracalAne phIjIkaSAya gujIsthAnakavALA anubhave che. tathA mithyAtvamAhanIya ane mizramehanIyane saptakakSaya kALe samyaktvamAM stipyukasa kramavaDe sa'kramAnI parabyayadeze anubhave che. ana'tAnukha dhinA kSayakALe tenA dalikAne adhdhamAna cAritrameAhanIyamAM jhulusa kramayare sakamAvI ane uddayAvalikAnA ilikAne ucavatI prakRtimAM stabrukasa kramavaDe samAvI paranthapadeze anusave che. tathA sthAvara, sama, sAdhAraNa, tapa, udyota, eke
Page #408
--------------------------------------------------------------------------
________________ paMcasapradIyAra vitha kari teDakiya ane corijini, naraTika ane niyaTika e nAmakanI tera vize sAna thazaktimAM zukra vaDe mArI vAvatrikAnA daline harAprApta nAmakanI prakRtimAM timuka vaDe saMkramAvI para anubhave che. tathA rTirikane paru pahelAM te bimAna dAdaraNIya anuSkamAM gumavaDe saMkramAve che, tyArapachI zAlikAnA dadina bruika saMkramavahe saMkramAvI anyatrapadeza kare che. e pramANe A karAya, hArASTra, purU, ane havana kaidha mAna ane mAthA, re skRtine thayA ki yuvedAdi dattara prakRtimAM nAkhe che ane pararUpe dubane che. mATe uparokta se cale prati vrudayavatI saMsAvALI che. daha uphrizikSaNa huM trIjuM badha hAra samApta che &@@@@@@@@
Page #409
--------------------------------------------------------------------------
________________ tRtIyadvAra sAra saMgraha have A kAramAM bAMdhavA gya ATha prakAranA karmane vicAra karela che tethI A dvAra -bavya' nAma rAkhela che. jJAnAvaraNIya, darzanAvaraNaya, vedanIya, mohanIya, AyuSya, nAma, gotra ane aMtarAya e ATha mULa karma bakRtio che. sAmAnya-vizeSa ema ubhaya dharmavALI vastumAM rahela vizeSa dharmane jANavAnI je -AtmAmAM rahela zakti te jJAna, tene rokanAra arthAta tene DhAMkanAra jemAM mithyAtvAdi uta-onI pradhAnatA che evA jIvanA vyApArathI grahaNa karAyela kAraNavagaNa antargata je yugala A dhone samUha te jJAnAvaraNIya karma. sAmAnya-vizeSa ema ubhayadharmavALI vastune sAmAnya savarUpe jANavAnI AtmAmAM rahelI zakti te darzana ane tene rokanAra je karma te dazanAvaraNaya karma, je sukha-dukha rUpe anubhavAya te vedanIya, je ke dareka karma keIne keI varUpe anubhavAya ja che te paNa kAdavamAM utpanna thayela dareka padArthone paMkaja kahevAtAM nathI paraMtu raDhI vizeSathI kamaLane ja paMkaja kahevAya che tema je sukha-dukha rUpe anubhavAya tene ja veda-nItha karma kahevAya che. je karmanA udayathI jIva AtmikadaSTie sAra-asAra-arthAt heya upAdeya AdinA viveka vinAne thAya te mehanIya. - eka bhavathI bIjA bhavamAM jatAM sarva bAjuthI jIvane je udayamAM Ave che athavA karela pitapitAnA karmanA phaLane anusAra prApta thayela narakAdi gatimAMthI nIkaLavAnI IcchA vALA prANIne rekI rAkhe te AyuSya, je karma jIvane narakatvAdi pace bhegavavA tarapha namAve arthAta laI jAya te nAmakarma. - je karmanA udayathI jIva uraca-nIca zabdo vaDe belAvAya athavA ucca-nIca kaLamAM utpanna thavA rUpa AtmAne paryAya vizeSa thAya te gotra. je karmanA udayathI anaMta zaktivALe jIva dAnAdikanA atara-vyavadhAnane pAme te -atarAya athavA vina karma che. ahiM prakRti zadanA judA judA traNa aryo che. prakRti=zvabhAva, athavA sthiti, rasa
Page #410
--------------------------------------------------------------------------
________________ 376 pathasaMgraha-tRtIyadvAra ane pradezane samudAya te prakRti, athavA prakRti-ze. ahiM TakAkAre vizeSAvazyaka bhASyanA anusAra prakRti-bheda e atha grahaNa karela che. te mULakarmanA A ATha ja bheda che. ahiM jJAnAvaraNIthAdi ATha karma je kamapUrvaka kahyAM che temAM A kAraNa che. jJAna-darzane rUpa cetanA e jIvane svatatva rUpa savabhAva-lakSaNa che, tethI cetanA vinA jIva-achavamAM kaI bheda rahetuM nathI, te be prakAranI cetanAmAM paNa jJAnanI pradhAnatA che kAraNa ke jJAnathI ja sarva zAstronA viSayone vAstavika baMdha thaI zake che ane sarva labdhio paNa sAkApacAga cuta eTale ke jJAnopayoga yukta jIvane ja prApta thAya che, vaLI kevaLajJAnanI prAti vakhate temaja mokSanI prApti samaye prathama jJAnepaga ja heya che. tethI sarvathI prathama tene AvanAra jJAnAvaraNIya karma kahela che. jJAne pagathI cuta thayelAene bIjA samaye darzane paga ja hoya che mATe tenI pachI darzanAvaraNIya karma kahela che. A be karmanA tItara ke tIvratama vipAkedathavALo jIva bahitanI maMdatA ane Ini cinI hInatA Adi dvArA nityAdhatA, badhiratA vagere prApta karI anyacha karatAM pitAne apazaktivALe mAnI atyaMta duHkhane anubhava kare che ane A be karmanA tIvatara tIvra tama Adi zApazama prApta karela chava buddhinI kuzaLatA ane indriyanI suMdaratA Adi prApta karI bIjA karatAM pitAne sUkSama-sumitara varadenA jJAnavALe mAnate atyaMta sukhane anubhava kare che tethI A be karma pachI vedanIya karma karyuM che. sukha-dukhane anubhava karatA saMsArI AtmAne sukha tathA sukhanA sAthane upara zaga ane duHkha tathA dukhanAM sAdhano upara cheSa avazya thAya che mATe vedanIya pachI mohanIya karma jaNAvela che. mohamAM mUDha thayela chava aneka prakAranAM Ara-parigrahAdika pApa dvArA narakAdi AyuSya upArjana kare che ethI mihanIya pachI AyuSya karma jaNAvela che. narakadi AyuSyanA udayane anusAra narakagati, paMcendriyajAti trasAdi nAmakanI praka tio udayamAM Ave che tethI AyuSya pachI nAmakarma kahela che. narakAdi gatimAM utpanna thayela chava avazya ucca-nIca paryAya vizeSane pAme che e artha jaNAvavA mATe nAma pachI gotra karma kahela che. uccakuLamAM utpanna thayela chavane ghaNuM karIne dAnAdi pAMce labdhio sulabha athavA vadhu pramANamAM hoya che tyAre nIcakULamAM utpanna thayela jIvane ghaNuM karIne A pAMce labdhio durlabha athavA ghaNA ochA pramANamAM hoya che e artha jaNAvavA gotra pachI aMtarAya karma batAvela che. tyAM jJAnAvaraNIya Adi ATha karmanA anukrame pAMca-nava-e-avIsa-cAra-betAlIsa che ane pAMca uttara le che. '
Page #411
--------------------------------------------------------------------------
________________ 399 sArasa paha prathama dvAramAM jenuM svarUpa atAvavAmAM AvyuM che te mati vagere pAMca jJAnAne rokanAra anukrame matijJAnAvaraNIya, zratajJAnAvaraNIya, avadhijJAnAvaraNIya, mana vajJAnAvaraNIya ane kevaLajJAnAvaraNIya ema pAMca prakAre jJAnAvaraNIya krama che. tAyakramanI prakRtie jJAnAvaraNIyanI tulya heAvAthI kramaprApta darzanAvaraNIya krama cheDI tarAyakamanI pAMca prakRti jaNAvela che. tyArabAda kramaprApta dazanAvaraNIyanu varNana karI vedanIyanu varNana na karatA ghAtIpaNAnA sAmyathI mAhanIyanu varNana karela che. tyArabAda kramaprApta ANukamanI prakRtie batAvela che jo ke tenA pachI nAmamanuM svarUpa atAvavuM. joie paraMtu nAmakarmamAM ghaNuM kahevAnuM' hAvAthI ane vedanIya tathA gAtramAM alpa kahevAnu hAvAthI AyuSya pachI vedanIya ane gAtrakama kahI ane nAmakamanuM svarUpa jaNAvela che, je karmanA udayathI dAna yAcavAmA kuzaLa guNavAna yAcaka maLyA hoya, dAtA pAse. ApavA ceAgya padAtha paNa hAya, dAnanuM mahAn phaLa jANatA hAya chatAM ya dAtA dAna na ApI zake te dAnAntarAya je karmanA udayathI dAnadguNu vaDe prasiddha dAtA maLyo hAya, tenI pAse ApavA ceAgya padArtho hAjara hAya, yAcaka guNavAna hoya ane yAcanA karavAmAM kuzaLa heAya chatA Icchita. vastu pApta na karI zake te lAlAntarAya, je kramanA udayathI vikSita padArthanu' paccakkhANu na hovA chatAM ane udAsInatA na na hovA chatAM ISTa AhArAdika tathA vastrAdi padArtho maLavA chatAM kevaLa kRSNattA athavA tabiyatAdinA kAraNe bheLavI na zake te anukrame bhegAntarAya ane upalegAntarAya krama che." AhArAdika je ekavAra bheAgavAya te bhAga ane vastra, AbhUSaNa, zrI Adi je vAravAra bhegavI zakAya te upabhuMga. je karmonA uddayathI zaktizALI hAvA chatA apamaLavALA thAya athavA baLavAna heAvA chatAM kAIpaNuM kArya siddha karavAmAM pravRtti na karI zake athavA utsAha vinAnA thAya te vIryAntAya. prathama dvAramAM jaNAvela cakSudazanAdi cAre darzanAne je zake te anukrame cakSudanAvaraNa, cAkSudazanAvaraNu, avadhidarzanAvaraNu ane kevaladanAvaraNu che. dazanAvaraNIya kramanI baMdha, udaya ane sattAmAM jyAM cAra prakRtie jaNAvI hoya tyAM cchA cAra samajavI ane jyAM cha matAvI hoya tyAM A cAra ane nidrA-pracalA ane jyAM nava prakRti mattAvI hAya tyAM AA cha uparAMta nidrAnidrA-pracalApracalA ane thINuddhI samajavI. je karmonA udayathI je avasthAmAM jIvanuM caitanya avazya aspaSTapaNAne pAme te nidvA te pAMca prakAre che. je nidrA-avasthAmAM sahelAithI jAgRta thaI zakAya te nidvA. sa
Page #412
--------------------------------------------------------------------------
________________ 5 casamaha tRtIyadvAra jemAM ghaNA moTA avAja karavAthI ke hAtha-pagAdi pakaDIne halAvavA dvArA jAgRta karI zakAya te nidrA-nidrA. 8 beThAM beThAM athavA uMmAM mAM uMdhe te pracalA ane cAlatAM cAlatAM ke kaMI kAmakAja karatAM uMghe te pracalA-pracalA, jAgRta avasthAmAM ciMtavela kAryane je nidrAvasthAmAM kare te thINuddhI, A nidrAnA uddayakALe prathama saghayaNIne ardha vAsudeva jeTaluM ane anya saghayaNavALAne potAnA svAbhAvika mULathI AThagaNu athavA betraNa gaNuM baLa prApta thAya che. ahiM kAraNamAM kArya nA upacAra karI te te vipAkane batAvanArI krama prakRtine thaNa nidrA vigere zabdathI kahela che. darzona mAhanIya ane cAritra mAhanIya ema mAhanIya karmanA mukhya be prakAra che. je karmanA udayathI chavArdika navatavA upara heya upAdeyarUpe yathA zraddhA na thAya athavA zakrAdinA sabhara rahe te dana mAhanIya, tenA (1) mithyAtva (ra) mizra ane (3) samyaktva mAhanIya ema traNa prakAra che. (1) je karmanA udayathI sarvajJathita jIvAditattvAmAM heya-upAya Adi svarUpe yathAya zraddhA na thAya te mithyAtva mahunIya, (2) je karmanA udayathI sarvajJacita jIvAditattva upara rAga ane dveSa paNa na heAya te mizrameAhanIya. (3) sarvajJakathita tattva prati thayela yathAtha zraddhAmAM je karmanA uddathathI zakrAddhi ati cAzanA sA~bhava thAya te sabhya meAhanIya, je karmanA udayathI sarvajJakathita jIvAditattvAnI haiyaupAdeya Adi svarUpe cathAya zraddhA hAvA chatAM haiya-upAdeyAdi rUpe AcaraNa na karI zake te cAritramehanIya, tenA kaSAya ane sAkaSAya mAhanIya ema mukhya be prakAra che. jenI aMdara prANIe paraspara pIDAya te kA=saMsAra. ane jIva jenAvaDe te sa'sArI "pAme te kaSAya. tenA (1) anatAnuSaMdhI (2) apratyAkhyAnIya (3) pratyAkhyAnIya ane (4) sajvalana e cAra bheda che ane te darekanA (1) krodha (2) mAna (3) mAyA ane (4) leza ema cAra-cAra bheda hAvAthI kula seLa le che. jIva jenA vaDe anaMta sasAne prApta kare te anaMtAnuba"khI, Atu' bIjuM' nAma 'cAjanA' che, tyAM jIvane anaMta bhave sAthe joke te sacAjanA evA apa che. A kaSAyanA udayathI samyagdarzana prApta thatuM nathI, samyagdaSTine A kaSAyanA udaya thAya tA prApta thayela samyagdarzana cAlyu' jAya che mATe A kaSAya cAritra mAhanIyane eka hAvA chatAM thathAya
Page #413
--------------------------------------------------------------------------
________________ sArasa graha kaSTa w zraddhAne pazu vAta karanAra heAvathI A cAra kAce. ane darzanatrika A sAtane dRna saptaka kahevAmAM Ave che. je karmanA udayathI jIva dezavitinA pariNAma rUpa apa pazu pratyAkhyAna na karI zake te apratyAkhyAnIya athavA apratyAkhyAnAvaraNIya, jyAM sudhI A kaSAyeAne ya hAya tyAM sudhI AtmA dezaviti pAmI zakatA nathI. jenA udayathI jIva bhAvacAtri rUpa suvitine svIkAra na karI zake athavA jenA udaya thavAthI prApta thayela bhAvatrinA paNa nAza thAya te pratyAkhyAnIya athavA pratyAkhyAnAvaraNa, 4 jenA udbhayathI upasargo ane pariSahe! prApta thaye chate athavA ISTa ke aniSTa zabdArdika vicAnI prAptimA tyAgI muni paNa rAga-dveSanA pAimavALA thAya te sajvalana kaSAya. kahevAya che. prathamanA bhAra kayAA samyaktvAdi mULa guNune ghAta karanAza che ane sa Mjavalana kaSAye. sathamamA aticAra mAtra lagADanArA eTale ke yathAkhyAta cAritrane ghAta karanArA che. jenA udayathI jIva IrSyA, asUyA, gussA AdinI lAgaNI vALA thAya te krodha. jenA udayathI jIva gava, abhimAna, aDatA, mada AdinI lAgaNI vALA thAya te mAna jenA uddayathI jIva kapaTa, Iza, vakratA mAyA AdinI lAgaNIvALA thAya te mAyA. jenA udayathI jIva Asakti, IcchA, AzA, kachu, tRSNA AdinI lAgaNIvALe thAya te lAbha. jena udayathI jIvane kaSAceAnI utpattimAM preraNA maLe arthAt pete saMpUNu kaSAya svarUpa na hevA chatA kAcAne pragaTa thavAmA nimittabhUta ane te nekaSAya athavA prathamanA bAra kaSAyenA sahacArI hAvAthI nAkamAyA kahevAya che te hAsya vagere bhedathI nava prakAre che. (1) jenA udayathI jIvane khAkSa nimittothI agara nimittavinA hAsya thAya te hAsyamAhaya. (2) jenA udbhayathI jIvane bAhya nimittathI athavA nimitta vagara Anada thAya te timAhanIya, aNuLamA thAya te atimahanIya, zAka thAya te zekameAhanIya, bIka lAge te bhayamahanIya, ghaNA thAya te jugupsA mAhanIya kahevAya che. jenA udayathI zrI pratye asilASA jAge te purUSaveda, purUSa pratye abhilASA jAge te veda ane strI-purUSa ubhaya pratye azilASA jAge te napuMsakaveda kahevAya che. A traNe veDha anukrame tIna, tIvratara ane tIvratama abhilASa rUpa hAya che. je kranA udayathI jIva amuka niyata kALa sudhI devabhavamAM TakI rahe te devAyu, anu. SyabhavamAM TakI rahe te manuSyAyu, tiya calavamAM TakI rahe te tiya cAcu ane narakalavamAM TakI rahe te narakAyu.
Page #414
--------------------------------------------------------------------------
________________ 380 pacasAhanactIyakAra jenA udayathI jIvane ArAgya ane viSayopagAdi IprasAdhana dvArA je AhalAda uSA thAya te sAtavedanIya, jenA udayathI jIvane mAMdagI Adi aniSTa sAdhane dvArA je khedarUpa dukha utpanna thAya te asatAvedanIya. jenA udayathI uttamakula AdinI prApti thAya te ugotra ane jenA udayathI vinAyakalaAdinI prApti thAya te nIcagotra. nAmakarmanI prakRtinA mukhya be prakAra che, jenA avAntara bhede heya te piMDa kati. piMDa eTale ke ekathI vadhAre peTA bhedane samudAya te piMDaprakRtio cauda che, jenA avanDarale na hoya paNa vyaktigata pite eka ja prakRti hoya te pratyeka prakRti. te pratyeka prakRtinA apratipakSI ane sapratipakSI ema be prakAra che. agurulaghu Adi prakRtiene viruddha pravRtio na hovAthI te apratipakSI pravRtio che ane sAdi prakRtiene sthAvarAdi virodhI pravRtio hovAthI te sapratipakSI prakRtine kahevAya che. gati, jAti, zarIra, agopAMga, baMdhana, saMghAtana. saMghaSaNa, saMsthAna, varNa, gaMdha, rasa, sparza, AnupUrvI ane vihAgati e cauda piMDakRtio che. agurulaghu. upaghAta, parAghAta, uchavAsa, Atapa, udyota, nirmANa ane tIrthaMkaranAmakama e ATha apratipakSI ane trAsa, bAdara, pathapta, pratyeka, sthira, zusa, susvara, saubhAgya, Aya ane yazakIrti A trasAdi daza tathA sthAvara, sUkama, aparyApta, sAdhAraNa, asthira, azubha svara, daubhagya, anAdeva ane ayazakIrti e sthAvadi daza e vIza sapratipakSI ema kula aAvIza pratyeka prakRtie tathA prathama jaNAvela caudapiMDa prakRtie ema mULa gAthAmAM jaNAvela nAmakanI kula 42 prakRtie che. A saMkhyA mAtra kahevA pUratI ja upayogI che ema nathI, paraMtu badhAdikamAM prApta thatA dalikenA A 42 rIte mukhyapaNe bheda paDe che pachI zarIra, vaNa vagere keTalI prakRtimAM piTa bheda paDe che, vaLI zakacUrNi Adi graMthamAM A betAlIsane ya piMDaprakRti kahI che. je karmanA udayathI chava narakatva, tiryakatva, manuSyatva ane devatva paryAyane prApta kare te anukrame naraka, tiryaMca, manuSya ane devagati nAmakarma che. je kamanA udayathI aneka bheda-praDhavALA ekendriyAdi chone ekendriyasvAdi rUpa je samAna ekasarakhe pariNAma thAya ke jene laI aneka prakAranA ekendriyA ichane eka nDiyAdi rUpe vyavahAra thAya te jAtinAmakarma. je karmanA udayathI aneka bheda-prabhedavALA ekendriyamAM samAna pariNAma thAya ke jene laIne te saghaLAne A ekendriya che evA sAmAnya nAmathI vyavahAra thAya te ekendriya jAtinAmakarma,
Page #415
--------------------------------------------------------------------------
________________ sArasa graha 381 je karmanA udayathI aneka bheTavALA beIndriya Adi mAM e kei samAna bAda AkAra thAya che jene laIne te saghaLAne A beIndriya, teIndriya caurindriya ke paMcendriya che evA sAmAnya nAmathI vyavahAra thAya te anukrame beIndriya-teIndriya-caurindriya ane patriya jAtinAmakarma kahevAya che. ahiM tAtparya e che ke bAhya ane atyaMtara nivRtti Adi kansendriya Indriya paryApti, agopAMganAmakarma tathA nimaNunAmakarmathI prApta thAya che ane ladhi upayoga rUpa bhAvendri matijJAnAvaraNIya ane cakSu-acakSudarzanAvaraNIya karmanA kSapazamathI prApta thAya che, paraMtu aneka AkAravALA hevA chatAM A sarve ekendriya che, beIndriya che ItyAdi eka svarUpa zada vyavahAra bIjA koI karmathI siddha na hovAthI tevA ekendriyAdika zakhavyavahAranuM amuka hada sudhInA cetanyanA niyAmakanuM kAraNa jAtinAmakarma mAnavuM paDe che. je kamanA udayathI chava jemAM viratAra pAme evuM athavA je upaganA sAdhanarUpa ane jINadika svabhAvavALuM zarIra prApta thAya te zarIranAmakarma. te audArika, vaikriya, AhAraka, tejasa, kAmaNa ema pAMca prakAre che. je karmanA udayathI jIva harika-vaikriya-AhAraka-Adi pAMce zarIratha pudagale grahaNa karI audArikAdi zarIrarUpe pariNumAvI Atmapradeza sAthe pANI ane dudhanI jema amedasvarUpa saMbadha kare te anukrame audArika, vekriya, AhAraka, tejasa ane kArmaNa zarIranAmakarma kahevAya che. mastaka, pITha, chAtI, peTa, be bhujAo ane be sAthaLe e ATha age, ane sukha, nAka, nAbhi, AMgaLIo vagere upAge tathA dAMta, nakha, 5, rekhAo vagere apAze kahevAya che, je karmanA udayathI zarIrapaNe pariNAma pAmelAM pudagalene aMga-upAMga ane agapAMga rUpa spaSTa vibhAga svarUpe vibhAga thAya te aopAMganAmakarma. je kamanA udayathI dArika, vikriya ke AhAraka zarIra avarUpa pariNAma pAmelA pudagalene te te zarIranA aMga-upAMga ane aopAMga rUpe spaSTa vibhAga svarUpe pariNAma thAya te anukrame audyArika-kriya ane AhAraka aopAMganAmakarma kahevAya che. tejasa ane kArmagzarIra chavanA saMsthAnA svarUpa hovAthI A baMne zarIrane agopAMga hatAM nathI. je karmanA udayathI Atmapradeza ane grahaNa karAtAM audyArikAdi pudagalane athavA " -grahaNa karAyelAM ane navAM grahaNa karAtAM audArikAdi gugalene parasapara ekAkAra saMbaMdha thAya te baMdhana nAmakarma pAMca prakAre che. je karmanA udayathI pUrve grahaNa karelAM ane grahaNa karAtAM audyArika, vakriya, AhAraka, -taijasa ane kAzmaNa pAgalene paraspara pitA-pitAnI sAthe ekAkAra saMbaMdha thAya te anukrame audArika, vaidiya, AhAraka, taijasa ane kAmaNa baMdhana nAmakarma kahevAya che.
Page #416
--------------------------------------------------------------------------
________________ 382 pacasahatutIyANa je kamanA udayathI audyArikAdi vajAtIya pudagale ekaThA karAya te saMvatana nAmakarma pAMca prakAre che. je kamanA udayathI audyArika, vikiya, AhAraka, tejasa ane kAmaNa zarIra egya puda gala samUha rUpe thAya te anukrame audArika, vakriya, AhAraka, tejasa ane kArya saMghAtana nAmakarma che, je kamanA udayathI audyArika zarIramAM hADakAonI amuka bhinna bhinna rIte racanA thAya te saMghayaNa nAmakarma-cha prakAre che. bane bAju maTabaMdhanI jema be hADakAonA cheThA eka bIjAmAM meLavelA hoya te nArAya, ane te banne hADakAo upara pATAnA AkAravALuM trIjuM hADakuM vIMTaLAyeluM hoya te RSaNatenI upara te traNene bhedanAra khIlI rUpa hADakuM besADeluM hoya ane jevI majabutAI thAya te majabUta hADakAMne bAMdhe je karmanA udayathI thAya te vARSabhanArA saMghayaNa nAmakarma, je kamanA udayathI traNa hADakAMne bhedanAra khIlI vinA pUrva kahela hADakAnI jevI majabutAI thAya te hADakAMne bAdhe thAya te RSabhanArA saMghayaNa nAmakarma, je karmanA udayathI mAtra be bAju maTabaMdha karela hADakAMnI majabutAI jevI hAha kAonI racanA vizeSa thAya te mArA saMghayaNa nAmakarma, je karmanA udayathI ekabAju maTabaMdhI ane ekabAju mAtra khIlI mArela haDakAnI majabutAI jevI hADakAonI racanA vizeSa thAya te anArAjI saMghayaNa nAmakarma. je karmanA udayathI mAtra khIlI mArela hADakAMnI majabutAI jevI hADakAMnI racanA thAya te kAlikA. je kamanA udayathI hADakAMnA parvata bhAga mAtra spazane ja rahelAM hoya athavA je talAdinA mana vagerenI apekSA rAkhe tevI hADakAonI racanA vizeSa thAya te athavA sevA saMghayaNa nAmakarma kahevAya che. je karmanA udayathI audArikAdi zarIramAM judA judA prakAranA vizeSa AkAra thAya te saMsthAna nAmakarma cha prakAre che. je kamanA udayathI zarIranA sarva avaya athavA cAre khuNAnA vibhAge sAmudrika zAstramAM kahelA saMpUrNa lakSaNothI yukta prApta thAya te samacaturasa saMsthAna nAmakarma. je kamanA udayathI nAbhithI marataka sudhInA sarva avaya vaTavRkSanI jema vizALa eTale sAmudrikazAsAmAM kahela sarva lakSaNethI yukta thAya ane nAbhithI nIcenA avaye tevA na thAya te nyodhaparimaMDala saMsthAnuM nAmakarma che. je karmanA udayathI pagathI nAbhI sudhInA avayavo sAmudrika zAstramAM kahela sarva lakSathI yukta prApta thAya paNa nAbhinI uparanA avayave tevA na thAya te sAdi athavA sAcI saMrathAna nAmakarma,
Page #417
--------------------------------------------------------------------------
________________ 33 sArA je karmanA udayathI marataka, grIvA tathA hastapAdAdi avayave pramANayukta thAya ane chAtI vagere zeSa avayave tevA na thAya te muja saMsthAna nAmakarma, je karmanA udayathI chAtI-udara Adi avayave pramANu ane lakSaNa yukta hoya ane mastakAdi avayave tevA na thAya te vAmana saMsthAna, ahiM keTalAka AcAryo muja ane vAmananI vyAkhyA ulaTA-sulaTI kare che. - je kamanA udaghathI zarIranA sarva avayave pramANu ane lakSaNethI rahita prApta thAya te huDaka saMsthAna nAmarkama. jenA udayathI jIvanuM zarIra zela yukta thAya te varNanAmakarma-pAMca prakAra che. je kamanA udayathI zarIrane viSe sapheda, pILA, lAla, lIlo ane kALe varNa thAya te anukrame zveta-pIta-rakta-nIla tathA kRSNa varNa nAmakarma che. nyAyadarzanamAM citra=raMgaberaMgI ane kapIza=kAbaracItara e be vaNa vadhu batAvela che paraMtu ahiM batAvela pAMca vaNInI yathAya maLavaNIthI ja A be temaja bIjA paNa aneka ro thAya che, mATe A pAMca naja batAvela che, bIjA batAvela nathI. je karmanA udayathI zarIra gaMdhayukta thAya te gandhanAmakarma, te be prakAre che. jenA udayathI zarIra kasturI jevuM sugadhI prApta thAya te surabhigadha ane lasaNa Adi -jevuM durgadhavALuM prApta thAya te dubhigaMdha nAmakarma. je kamanA udayathI zarIra AhavA vALuM thAya te rasanAmakama pAMca prakAre che. je kamanA udayathI jIvanuM zarIra tIkhAza, kaDavAza, tulaza, khaTAza ane mIThAzavALuM -cAya te anukrame tikta, kaTu, kaSAya, A ane madhurarasa nAmakarma che. nyAyadarzanamAM cho bArasa batAvela che, paraMtu te sarva rasamAM aMtargata hevAthI -ahiM bhinna batAvela nathI. je karmanA udayathI jIvanuM zarIra korabhAre Adi sparzavALuM thAya te sparzanAmaka -ATha prakAra che.. jenA udayathI jIvanuM zarIra kaThora, suMvALuM, halakuM, bhAre, cIkAzavALuM, lucchuM, zIta -ane uSNa pIvAnuM thAya te anukrame kaza, mRdu, laghu, guru, snigdha, rukSa, zIta ane -uSNasparza nAmakarma che. je karmanA udayathI jIvane parabhavamAM jatAM AkAzapradezanI zreNine anusAra koNI, haLa ane trikAnA AkAre anukrame be traNa ane cAra samaya pramANa vaLAMkavALI gati thAya te AnupUvI nAmakarma cAra prakAra che.
Page #418
--------------------------------------------------------------------------
________________ 384 paMcasaha-jutIyAdhAra je karmanA udayathI naraka, tiryaMca, manuSya ane devabhavamAM jatAM AkAzapradezanI zreNine anusAre vakratAvALI je gati thAya te anukrame narakAsupUrvI, tigAnupUrvI, manuSyAnupUrvI ane devAnupUrvI nAmakarma che. je karmanA udayathI AkAza vaDe je gati thAya te vihAgati nAmakarma be prakAre che, jo ke AkAza sarvatra vyApta hovAthI AkAza sivAya gatine saMbhava ja nathI. mATe vihAya-vizeSaNanI jarUra nathI, paraMtu piMDa prakRtimAM pahelI prakRti paNa gatinAmakarma hovAthI tenAthI bhinnatA batAvavA mATe vihAyansa vizeSaNa Avazyaka che. je karmanA udayathI hAthI, baLada ane haMsAdi jevI suMdara cAla prApta thAya te zubhavihAgati ane UMTa, gadheDA ane pAchA Adi jevI kharAba cAla prApta thAya te azubhavihAgati nAmakarma che. A pramANa cauda piMDa prakRtionA kula peTA bhede pAMsaTha thAya che. je karmanA udayathI jIvanuM zarIra bhAre, halakuM ke bhAre-halakuM na thAya paraMtu bhAre paNa nahiM ane halakuM paNa nahi evuM agurulaghu pariNAmayukta thAya che te agurulaghu nAmaka. je kamanA udayathI jIva pitAnA ja zarIramAM thayela raselI, cArata, pratiji Adi avatha vaDe duHkhI thAya athavA hAthe ja karelA baMdhanAdithI ke parvata parathI paDavA AdithI haNAya te upavAta nAmaka, je kamanA udayathI jIva pitAnA darzana ke vANI Adi dvArA baLavAna evA bIjAone bha pamADe arthAta teonI pratibhAne haNI nAkhe te parAghAta nAmakarma je karmanA udayathI chava zvAsecchavAsa labdhithI yukta thAya te zvAsocchavAsa nAmakarma, je karmanA udayathI jIvanuM pitAnuM zarIra uSNu na hovA chatAM bIjAone tApayukta lAge te Apa nAmakarma che. tene udaya mAtra sUryanA vimAnamAM rahela bAdara, pRthvIkAya. jIrAne ja hoya che, paraMtu agnikAya chane nahi, aninA ane te ukaTa raktavarNa nAmakarma ane uSNasparzanAmakarmane udaya hoya che. je kamanA udayathI jIvanuM zarIra zIta prakAza rUpa udyotayukta thAya te udyota nAmaka tene udaya sUrya sivAyanA jatiSa vimAnamAM rahela bAdara pRthvIkAyanA jIne, suninA uttarakriyAmAM tathA AhAraka zarIramAM, denA uttarakriyamAM, AgIA tathA candrakAMta ratno ane auSadhio vagerene hoya che. je kamanA udayathI aga upAMge ane agepage ne tipitAnI jAtine anusAra niyatarathAne goThavAya te nimaNunAmakame je kamanA udayathI traNe jagatane pUjaya thAya arthAt aNaprAtihAryA ane trIza atiza AdithI yukta thaI kRtArtha hovA chatAM tIrthanI sthApanA kare te tItha karanAmakarma,
Page #419
--------------------------------------------------------------------------
________________ sAraNagrAha je karmanA udayathI chava IcchAnusAra gati karI zake te trasanAmakarma. jenA udayathI eka jIvatuM eka ke chevaTe saMsthA zarIro bhegAM thAya tyAre daSTigocara thaI zake evA sthUla pariNAmavALA jIva thAya te bAdaranAmakarma. jenA udayathI jIva svarogya pattao pUrI karIne ja mare te paryApta nAmakarma.. jenA udayathI eka eka jIvane bhinna bhinna zarIra maLe te pratyekanAmaka prazna kaTha-pIpaLo-pIlu Adi vRkSanA mULa, sakaMdha, chAla, meTI DALI vagere dareka avaLe asaMkhya jIvavALA kahyA che ane zAstramAM tene pratyeka zarIravALA kahyA che ane te TheTha Adi vyavahArathI devadattanI jema akhaTha eka zarIra lAge che te eka zarIramAM asaMkhya che hevA chatA te pratyeka kema kahevAya ? uttarA-uparokta maLAdi dareka avayave mAM asaMkhya kahyA che paraMtu te darekanuM zarIra bhinna bhinna hoya che. chatA tevA prakAranA vicitra rAgaddhavanA pariNAmathI baMdhAyela pratyeka nAmakarmanA udayathI te badhA zarIra evI rIte paraspara ekAkAra zarIravALA banI gayAM heya che ke jethI te eka akhaMDa zarIra rUpe lAge che. paraMtu vAstavika rIte te dareka jIvenuM zarIra bhinna bhinna hoya che ane tethI ja te pratyeka zarIra nAmakarmanA udayavALA ja za stramAM kahyA che. jenA udhyathI dAMta-hADakAM Adi avayamAM sthiratA thAya te sthira nAmakarma, jenA udayathI nAbhinI uparanA avaya zubha thAya te zubhanAmakarma jene hadayathI jIvane svara madhura ane sAMbhaLanArane prItinuM kAraNa bane te suranAmakamajenA udayathI chava ane priya lAge te saubhAgyanAmakama. jenA udayathI vyaktinuM vacana Adara karavA yogya thAya te AdeyanAmakarma, jenA udayathI chava yazA ane kIrti pAme athavA yaza vaDe je dhyAti meLave te thaza: dvitinAmakarma. sarva dizAomAM prasaranAra parAkramathI utpanna thayela ane sarva manuSyo vaDe prazaMsanIya je khyAti te yaza --eka dizAmAM prasaranArI, dAna-puthI utpanna thayela je khyAti te kIrti kahevAya che jene hadayathI chava IcchAnusAra gati na karI zake athavA gatija na karI zake te sthAvara nAmakarma. jenA udayathI jIvane te sUkSama pariNAma thAya ke asaMkhazarIra ekatra thavA chatAM daSTigezara na thaI zake te sUkSamanAmakarma jenA udayathI jIva cogya paryAptie pUrNa karyA vinA ja mare te aparyApta nAmakama.
Page #420
--------------------------------------------------------------------------
________________ 386 pacAsagraha-tRtIyahAra jenA udayathI anaMtajI varace eka ja dArika zarAra maLe ane AhAra-zvAsavAsa Adi saghaLA ne sAdhAraNa samAna hoya te sAdhAraNa nAmakarma, prazno prathama utpanna thayela jItra pitAnA saMpUrNa zarIramAM vyApta thaIne rahe che tethI pachI temAM bIjA anaMta cha kema rahI zake? ane bIjA anaMta kadAca rahI zake ema mAnI laIe topaNa je jIve prathama te zarIra utpanna karIne paraspara joDAvA vaDe pitAnuM karyuM che te jIva ja te zarIramAM mukhya che mATe tenA saMbaMdhe ja paryApta avasthA, prANapAnAdi je muddAnuM grahaNa vagere hoI zake paraMtu anya jIvenA saMbaMdhe te heI zake nahi ane sAdhAraNamAM te aMnatA nI prANApanAdi vyavasthA eka ja prakAre hoya che te aMnatA ne eka zarIra zI rIte hoya? uttara tathA prakAranA sAdhAraNa nAmakarmanA udayathI anaMtA che eka sAthe ja utpanna thAya che ane te ja zarIramAM rahIne paryApti karavAno AraMbha, AhAra ane prANApAnAdi rogya pudagalanuM grahaNa Adi zarIra saMbaMdhI sarva kriyAo eka ja sAthe kare che, mATe kiMI deSa nathI. jenA udayathI jihuvA Adi zarIranA avaya asthira thAya te asthira nAmakarma. jemA udayathI nAbhinI nIcenA avayava azubha thAya te azubhanAmakarma, jema ke mANasane paga Adi aDe te tene krodha thAya, je ke kAmI purUSane strInA pagAdi avayave aTha vAthI dhane badale AnaMda thAya che paraMtu tyAM AnaMda thavAnuM kAraNa moha che. jayAre ahi vastusthitinI vicAraNA che jenA udayathI jene svara kakaTuka thAya ane sAMbhaLanArane aprItinuM kAraNa bane te dukAsavara nAmakarma. jenA udayathI jIva sarvane apripa thAya te daubhagya nAmakarma, saubhAgya nAmakarmanA udayavALA tIrthaMkara paramAtmA jevA mahAtmAe paNa kaI abhavya Adi jIvane apriya thAya che paraMtu tyAM abhacamAM pitAmAM rahela doSa ja aprItinuM kAraNa che paraMtu tIrthaMkara paramAtmA adine te saubhAgya nAmakarmane ja udaya hoya che. jenA udayathI vyakti athavA tenuM vacana sarvatra tiraskAra pAme paNa AdaraNIya na thAya. te anAdeya nAmakarma. jenA udayathI eka athavA sarvadizAomAM apayazane pAme te ayazakIrti. A pramANe ATha apratipakSa pratyeka ane vIza sAtipakSa pratyeka ema aAvIsa pratyeka prakRtio ane cauda piMDAkRtionA 65 avAntara bheTa meLavatAM nAmakamanI 93 prakRtie : thAya che ane keTalAka AcAryanA mate baMdhana pAMcane badale paMdara gaNatAM nAmakamanI 103 ! prakRtio thAya che.
Page #421
--------------------------------------------------------------------------
________________ sArasa zAha 387 A trANu athavA ekatraNa prakRtie mAtra sattAmAM gaNAya che paraMtu baMdha-udaya ane udIraNAmAM saDasaTha ja gaNAya che, kAraNake pitApitAnA zarIramAM baMdhana ane saMghAtanA vazarIra sAthe ja baMdhAdi thatA hovAthI teonI temAM bhinna vivakSA karI nathI ane varNakinA sarve avAntara bhede paNa sarva ne sAthe ja badha udaya-udIraNAmAM prApta thatA hovAthI tenA avAnara nI bahAdimAM vivakSA karI nathI mATe pUrvokta viDabakRtionA 5 bhedamAMthI varNacatuSkanA kula vIza lene badale mAtra sAmAnyathI va catuSTha gaNavAthI tenA soLa bhede ane pAMca baMdhana ane pAMca saMghAtana ema chabbIsa haido e chA karavAthI 39 piMDabakRtio ane 28 pratyeka prakRtie maLI nAmakamanI 67 prakRtie gaNAya che. prakSA-baMdhAdikamAM kayAya paNa baMdhane ane saghAtane zarIrathI judAM hatAM nathI ane varNa catuSanA paTa bheda paNa sarvatra sAthe ja hoya che mATe judA gaNela nathI te sattAmAM A darekanI judI vivakSA zA mATe karI che? uttarA-dhana saMghAtana ane vaNa catuSkanA paTANe vAstavika rIte alaga te che ja patu jema baMdhAdikamAM badhAM sAthe ja AvatA hovAthI judI vivakSA karI nathI ema sattAmAM paNa tenI judI vivakSA karavAmAM na Ave te tenuM astitva paNa na rahe-arthAta baMdhanAdi che ke nahi? ane tenuM zuM kArya che? vagere tenuM svarUpa ja na rahe ane tethI ja sattAmAM judI vivakSA karI che. udaya-udIraNA ane saranAmA mohanIya karmanI aThThAvIsa prakRtie hevA chatAM samyaphava mehanIya ane mizramehanIyane baMdha na hovAthI badhamAM mehanIyamanI cha vaza pravRtio gaNAya che. , prakSA-baMdha vinA mizramehanIya ane samyakatva mohanIya udayAdimAM zI rIte hoI zake? uttara-upazama samyaktva rUpa auSadhi vizeSa svarUpa vizuddha adhyavasAya dvArA azuddha evA mithyAtva mohanIyanA pudgalene ja AchA rasavALA karIne azuddha ane vizuddha ema be navA puja rUpe banAve che are te ja mizramehanIya ane samyakatva mehanIya kahevAya che. tethI svarUpe baMdha na hovA chatA paNa A be prakRtie udayAdimA hoI zake che. ema AThe karmanI baMdhamAM 120, udaya tathA udIraNAmAM mehanIyanI be prakRtie vadhavAthI 122 ane sattAmAM uparokta be uparAMta nAmakanI 67ne badale 93 prakRtie levAthI 148 ane nAmakarmanI 103 levAthI 158 prakRtie heya che. je zrImAna garSi tathA anya zivazarmasUri Adi maharSie pAMcane badale paMdara baMdhana mAnI sattAmAM ekase aAvana prakRtie mAne che. teonA mate paMdara baMdhananA nAma A pramANe che. (1) auhArika-audArika baMdhana, (2) vakriya-vaikriya baMdhana, (3) AhAraka-AhAraka
Page #422
--------------------------------------------------------------------------
________________ 388 paMcamaha-vatIyadvAra baMdhana, (4) tejasa-tejaka baMdhana, (5) kAmaNu-kAzmaNa baMdhana, (6) dArika-tejasa baMdhana, (7) kriya-tejasabaMdhana, (8) AhAraka-taijasabaMdhana, 9) audArika-kAmaNabaMdhana, (1) vaikriya-kAmaNabaMdhana, (11) AhAraka-kAmaNuba dhana, (12) tejasa-kArmabaMdhana, (13) audArika-tejasa-kAmaNa baMdhana, (14) vakriya-taijasa-kArmANa baMdhana, (15) AhAraka-tejasakarmaNa baMdhana jenA udayathI pUrva grahaNa karAyela ane navIna grahaNa karAtAM audyArika putrane para para ekAkAra rUpe saMbaMdha thAya te audArika-aurika baMdhana. e pramANe darekanI vyAkhyA samajavI. prazna-jenA udayathI audArika pudagale samUha rUpe thAya te saMghatana nAmaka ane pUrve grahaNa karelAM ane grahaNa karAtAM audyArikAdi pudaga paraspara joDAya te baMdhana nAmakama ema prathama kahyuM che te pudagala samUharUpa thayA vinA baMdhanane saMbhava na hovAthI je AcAryo baMdhana padara mAne che teonA mate saMghAtana paNa paMdara levAM joIe? pAMca ja kema kahyAM che? uttara-jee baMdhana padara mAne che teo saMghAtana nAmakarmanI vyAkhyA dArikAda pudagalene ekaThAM karavAM evI nathI karatA, kemake teonuM kahevuM che ke grahaNa mAtrathI ja audArikadi pudagale samUha rUpe thaI ja jAya eTale samUharUpa thavAmAM saMdhAtana nAmakarma mAnavAnI jarUra nathI, paraMtu jenA udayathI audArikAdi zarIranI racanAne anula paganI racanA vizeSa thAya te saMghAtana nAmaka ema mAne che tethI audyArikAdi zarIra pAMca ja hevAthI baMdhana paMdara hovA chatAM saMghAtane pAMca ja thAya che, paraMtu 5dara nathI. prazna-varNa catuSka zubha ane azubha ema baMne prakAranI prakRtimAM gaNAvela hevAthI paraspara virodha kema na Ave? uttara-varNacatuSkanA vIza bhedamAMthI nIla-kRSNa e be varNa, durabhigaMdha, tita ane kaTurasa, karkaza, guru, rukSa, pIta e cAra sparza ema nava bheda azubha ane zera agiyAra peTA bheda zubha che tethI bannemAM gaNAvela che A pramANe karmanI sarva uttara pravRtio kahI have tenI upara baMdhI Adi pratipakSa sahita pAMca ane 2 zakhathI pratipA sahita pravasattA ane vipAka AzrayI cAra prakAranAM dvAra ema kula seLa dvAranI vyAkhyA-varUpa A pramANe che (1) pipitAnA sAmAnya badha hetuo vidyamAna hete chate je prakRtie avazya baMdhAya te vabaMdhI kula 47 prakRtie che. mithyAtva prathama guNasthAnaka sudhI. thI rahItrika ane anaMtAnubadhI dvitIya guNasthAnaka sudhI, apratyAkhyAnIya kaSAya caturtha guNasthAnaka sudhI, pratyAkhyAnAvaraNa kavAtha pAMcamA guru
Page #423
--------------------------------------------------------------------------
________________ sArasa graha sthAnaka sudhI, nidrAddhika AThamA zuzusthAnakanA prathama bhAga sudhI vaNu catuSTa, azulaghu, upaghAta, nirmAMzu, tejasa tathA krANu A nava prakRtie AThamA gujIsthAnakanA chaThThA bhAga sudhI, bhaya ane jIgupsA AThamA guNasthAnakanA carama samaya sudhI ane saMjavalana catuSka navamA guNasthAnakanA anukrame khIjAthI pAcamA bhAganA carama samaya sudhI, pAMca jJAnAvaraNIya cAra danAvaraNa ane pAMca 'tarAya e cauda prakRtie dazamA guNasthAnaka sudhI sa thavA avazya khAMdhe che mATe A sa` dhruvadhI che. jyAM nAmakarmanI dhruvI prakRtie lakhI hoya tyAM A vacanuAdi nava prakRti ja samajavI. ste (2) potapotAnA sAmAnya yu dha hetue vidyamAna hete chate je prakRtie badhAya athavA na paNa khAya te avadhI prakRtie 73 che. caturtha Adi guNasthAnakamAM samyakSa sAmAnya hetu hovA chatAM jinanAma ka* koIkane ja baMdhAya che, sAtamAdi guNasthAnake apramatta cAritrarUpa sAmAnya adhaketu hovA chatAM AhAraddika dAIka ja bAMdhe che, kaSAyarUpa sAmAnya hetu hArA chatA AThamA gurusthAnaka sudhI parAdhAta ane ucchvAsa nAmakama paryApta nAmakrama sAthe ja baMdhAya pazu aparyApta nAmakama sAthe na badhAya, aviratirUpa sAmAnya badhahetu hAvA chatAM udyota nAma*ma bIjA guNusthAnaka sudhI tiyacagati nAmakana sAthe ja badhAya paNa anya gatie sAthe na baMdhAya. prathama zubhrusthAnake mithyAtva rUpa sAmAnya adhahetu hovA chatAM tapa nAmakama ekendriya jAti nAmakrama sAthe badhAya paNa krIndriyAdi jAti sAthe na adhAya mATe A sAta prakRtie dhruvabakhI che ane zeSa chAsaTha prakRtie paraspara virodhI hovAthI samakAle sava -adhAtI nathI mATe adhruvakha dhI che. sAmAnyathI sa krama prakRtinA udaya, kSaya, kSayApazama ane upazama AdimAM dravya, kSetra, kALa, bhava ane bhAva ema samudAyapaNe pAMca hetue hoya che, jemacaMdanAdinA vile"panathI ane puSpamALAdinA sparzathI sAtAne, grupa, kaTaka AdinA sparzathI asAtAnA uddaya 1 ahiM jinanAma tathA AhArakardikanA anukrame samyaktva tathA cAritra khadha hetu kahela che. te A pramANe--jyAre samyaktva hoya che tyAre ja jinanAmane badhu thAya che tethI AivAdi guNurathAne samyaktvane amAtra hAvAthI jananAmanA "dha thatA nathI. e ja rIte apramatta cAritra hAya te ja AhArakardikanA madha thAya, tethI pamata sudhI apramatta cAritra na hovAthI AhAraddikanA baMdha paNa nathI A pramANe zatakamyUNimAM khulAsA karela che. A traNe prakRtae ama"dhI hevAthI badha hetu haiAya tyAre badha thAya ja evA niyama nathI. tethI navamA Adi guNusthAnaka samyaktva ane cAritra rUpa va hetu jevA chanAM A prakRtieka khUMdhAtI nathI. athavA traNe prakRtinA dhanA je samyaktva ane cAritra hetu kahela che te sahakArI TUMtu tarIke samajavAnA che ane samatva tathA cAritra viziSTa tathA nathA prArane kaSAyAya e mukhya hetu che ema samajavAnu che.
Page #424
--------------------------------------------------------------------------
________________ 20 paMcasa graha-tRtIyadvAra cAya che e ja pramANe kSetra AzrayI-zaradIvALI vyaktine Apyu, sImalA Adi uMDA kSetramAM asAtAnA, ejhavADA, madrAsa Adi uSNu kSetramAM sAtAnA udaya, e ja pramANe kALa smAzrayI e jIvane unALAmAM sAtAnA ane ziyALAmAM asAtAnA udaya thAya che temaja bhavAzrayI. daivAdimAM sAtAne ane narakAdi bhavamAM asAtAnA udaya thAya che ane bhAvaAzrayI vRddhA vasthAmAM ghaNu karIne asAtAnA ane cuvAvasthAmAM ghaNu karIne sAtAne udaya thAya che. e ja pramANe anya prakRtinA udayamAM ane vakRtienA kSayAdimAM kAraNeA svayaM vicA-ravAM, graMthavistAranA bhayathI ahiM batAvela nathI. je prakRtine je guNusthAnaka sudhI unna thatAvela che te te prakRtine te te zuSusthAnaka sudhI sarva jIvAne nira'tara udaya hoya te dhruveAdathI 27 prakRtie. ke. tyAM mithyAtva mAhanIya mithyAtva guNuThANuM, pAMca jJAnAvaraNIya, cAra dazanAvaraNIya ane pAMca aMtarAya e caudanA khAramA guNasthAnaka sudhI, nirmANa, zthira, asthira, jIsa, azrukSa, agurulaghu, vaijasa, krANu ane vacatuSTa nAmaka nI A bAra prakRtienA teramAM gurusthAnaka sudhI sarva jIvezane hamezAM udaya hAya mATe dhruvedayI che. jyAM jyAM nAmakanI dhruveAdathI prakRtie lakhI hAya tyAM A khAra ja samajavI. je prakRtine je guNasthAnaka sudhI udaya kahela che te te prakRti te te zudusthAnaka sudhI DhAi jIvane udaya hoya ane kAika jIvane udaya na heAya athavA eka ja jIvane amuka kALe hRdayamAM hoya ane acuka kALe uthamAM na heAya te dhruvedathI paMcANu prakR tio che, jema devane dhruvatinA udbhaya hAya che paNu manuSyane tenA uya nathI hetu mATe devagatyAdi keTalIka prakRti evI che ke amuka jIvane hRdayamAM hoya cha ane amuka jIvane udayamAM nathI hatI tyAre sAtAvenIyArdika keTalIka prakRti evI che ke eka ja jIvate amuka kALe udayamAM hAya che ane amuka kALe udayamAM nathI detI mATe A saghaLI praznatie azruvAyI kahevAya che. pAtAthI DhAMkavA lAyaka je cujI jeTaleA hoya te guNune sadhA ja DhAMke te sarvaghAtI 20 prakRti che ane udayanI apekSAe gaNIe te mizramehanIya sahita 21 che te pramANe-kaivalajJAnAvaraNIya, devaladezanAvaraNIya, prathamanA bhAra kaSAya, mithyAtvamehanIya, pAMcanidrA ane mizrameAhanIya. kaivalajJAnAvaraNIya ane devaladezanAvaraNIya pAtAthI DhAMkavA lAyaka anukrame je kevalajJAna zuzu che tene sarvathA ja DhAMke che. anaMtAnumathI tathA mithyAtva ane mizramehanIya potAthI DhAMkavA lAyaka samyaktvaguNane, apratyAkhyAnIya kaSAya ane pratyAkhyAnAvaraNu kaSAya potAthI DhAMkavA lAyaka anukrame dezavi - rati ane saviratirUpa cAritraguNane sarvathA ja DhAMke che mATe A saghaLI prakRtie sarva jJAtI che, jo ke nidrApcaka saMpUrNa darzana dhinA eka deza rUpa naguNu ke je cakSu-acaDha
Page #425
--------------------------------------------------------------------------
________________ sArA mATe 3yA darzanAvaraNIya karmanA pazamathI prApta thayela che tene ja reke che, paraMtu pitAthI AvaravA lAyaka pUrvokta be AvaraNanA kSaye pazamathI pragaTa thayela eka deza rUpa darzanalambine -sarvathA haNe che mATe te pAMca nidrAo paNa sarvaghAtI che. pitAthI AvaravA lAyaka che ane eTale guNa hoya tenA eka dezane ane koIka vAra -tene saMpUrNapaNe haNe te dezavAsI, AvI pravRtio cAra ghAtakarma akhtagata matijJAnAvaraaNIyAdi cAra jJAnAvaraNa, cakSudarzanAvaraNAdi traNa darzanAvaraNa, cAra saMjavalana kaSAya ane nava kaSAya ane pAMca atarAya e pacIza tathA udayanI apekSAe samyaphava mohanIya sahita chavvIsa kRtio che, temAM matijJAnAvaraNa, kRtajJAnAvaraNa ane pAMca atizaya A ATha prakRtie pitAthI haNavA lAyaka je guNa che tene hamezAM dezathI ja haNe che paraMtu kaMI paNa kALe sarvathA hatI ja nathI e ja pramANe cAra saMjvalana ane nava nekaSA -anya kakSAnA udayanA abhAvamAM kevaLa pitAthI AvaravA lAyaka niraticAra cAritramAM aticAra mAtra lagADanAra hovAthI dezathI ja vAta kare che mATe dezavAnI che ane samyaka mehanIya paNa nirmaLa samyagdarzana guNamAM mAtra aticAra lagADavA dvArA samyagdarzananA dezane ja ghAta kare che mATe dezaghAtI che. avadhijJAnAvaraNa, mana parvavajJAnAvaraNa, cakSudarzanAvaraNa ane avadhidarzanAvaraNa A cAra prakRtie pitAthI AvaravA lAyaka je guNa jeTa heya che tene keIkavAra dezathI haNe che ane keIkavAra sarvathI haNe che. jema-avadhijJAnI, mana:paryavajJAnI, cakSudarzanI ane avadhi-darzanIne A prakRtie avadhijJAnAdine dezathI ja ghAta kare che, jyAre uparokta guNa vinAnA chone te te guNane sarvathA ghAta kare che mATe A badhI prakRtie dezaghAtI che. dAnAdi labdhione viSaya grahaNa dhAraNAdi cagya dravya pUrato ja che eTale jIva dAnAnArAyAdi karmanA udayathI je ApI zakatA nathI, prApta karI zakatuM nathI, lega ke upabhega karI zakatuM nathI ane jenA mATe vIrtha pheravI zakatuM nathI, te vastu sarva dravyanA ane tamA bhAga pramANe ja che mATe dAnAntarAyAdine paNa teTale ja viSaya hovAthI dezaghAtI kahe--vAya, athavA tIvra dAnAntarAvAdine udaya paNa jIvanI dAnAdi ladhione sarvathA ghAta karI zakate nathI mATe paNa dAnAnAthAdi dezaghAtI che te A pramANe-atyaMta gADha dAnAnta-zayAdinA udayavALA nigadIyA jene paNa bIjAone eka rUpe banavAthI dAna, pite AhAradi prApta karatA hovAthI lAbha, AhArAdine bhega-upalega karatA hovAthI bhegaupalega temaja AhAra ane prANAyAnAdi ceya pudagalene grahaNa karavAmA vIryane vyApAra karatA hevAthI vIrtha, ema yatkiMcit svarUpamAM paNa dAnAdika pAMca labdhio hoya ja che. ema lAge che. A dvAra gALAmAM batAvela sarvaghAtI ane aghAtI prakRti rUpa be vikalathI anya e A dezaghAtI rUpa trIjo vikalpa che. je rasa pitAnA jJAnAdi viSayane saMpUrNapaNe haNe te sarvaghAtI rasa, tAMbAnA pAtranI
Page #426
--------------------------------------------------------------------------
________________ 392 paMcamahatRtIyahAra jema chiddha vinAne, vRta AdinI jema rinadha, drAkSAdinI jema alpa pradezavALa, ane, phaTika tathA abrakhanA gharanI jema nirmala che. je rasa pitAnA viSathabhUta jJAnAdi guNane dazathI ghAta kare te dezaghAtI rasamane kaMIka rasa vAMzanA patranI banAvelI sAdaDInI jema atisthala, keIka kaMbalanI jema madhyama ane ane keIka suMvALA kemaLa vastranI jema atyaMta sUkama seMkaDe chidayukta hoya che tema ja te rasa alpa sanehAvibhAganA samudAya rUpa ane nirmaLatA rahita hoya che. ahiM kevala rata hete nathI mATe rasapaddha ke samudAya AvA svarUpavALe samajavo. je prakRtie AtmAnA jJAnAdi guNane haNatI nathI te aghAtI kahevAya che. te cera na hovA chatAM ceranI sAthe rahevAthI jema cArapaNuM prApta thAya tema A pravRtio aghAtI hovA chatAM ghAtI prakRtionA saMsargathI ghAta karanArI thAya che. tethI temane sarva ghAtI-pratibhAgA paNa kahevAya che, te aghAtI prakRtie patera che. je prakRtie anya prakRtienA baMdha ane udayane rUkyA vinA ja pitAne baMdha dadatha batAve te aparAvartamAna pravRtio 29 che. je prakRtie anya prakRtienA baMdha-udaya athavA baMdhadaya e bane ke pAtAne. baMdha-udaya athavA baMdhadaya batAve te parAvartamAna prakRtie 91 che. ahiM sthira-asthira, zubha ane azubha A cAra prakRti zudathI hevAthI kevala badhe parAvartamAna che, pAMca nidrA ane sela kaSA pUbaMdhI hevAthI kevaLa udaye parAva mAna che ane sAtavedanIyAdi zeSa da6 prakRtio ubhaya parAvartamAna che. A 66 mAM sthira, asthira, zubha, azubha e cAra umeratA 70 prakRtie badhe parAvartamAna thAya che ane A ja choDhamAM pAMca nidrA ane seLa kaSA umeratAM hadaye parAvartamAna kula 87 prakRtio che. baMdha na hovAthI kevaLa udayanI apekSAe gaNIe te mizramehanIya ane samyakatva mohanIya paNa parAvartamAna che. je prakRtie jIvane AnaMda-ameda thavAmAM hetubhUta rasavALI heya te puNaya athavA zubha pravRtio kare che je prakRtie jIvane zeka-dukha thavAmAM hetubhUta rasavALI hoya te pApa athavA azubha prakRtie 82 che. dvAra gAthAmAM batAvela vaMza padamAM rahela va zabdathI sUcita pratipakSa sahita yuvasattA jaNAvela che. je prakRtie sarva mithyAdi chavene hamezA sattAmAM hoya te dhuvasattA prakRti 130 che. je prakRtie hiMcyAhaNi ivene sattAmAM heya paNa kharI ane na paNa heya te adhusattA prakRtie 28 che.
Page #427
--------------------------------------------------------------------------
________________ sArasapraha uccagetra tathA vaikriya ekAdazanI trasaNuM na pAmelA ane temaja trasaNuM pAmIne adhadvArA prApta karela sattAvALA ne paNa sthAvaramAM jaIne avasthAvizeSane pAmI uddhalanA karyA pachI sattA rahetI nathI ane zeSa jIvene hoya che. manuSyadvikanI teukAya vAyukAyAM jaIne udalanA karyAbAda tyAM temaja tyAMthI nIkaLI anya tiryaMcamAM paNa jyAM sudhI badhadvArA sattA prApta na kare tyAM sudhI sattA hatI nathI ane anyane heya che. je jIve sampakavAdi viziSTa nimittathI jinanAma baMdhadvArA sattAmAM prApta karela hoya tevA jIvane miththA ane caturthIdi guNasthAnakamAM jinanAmanI sattA heya ane na bAMdhyuM hoya temane na heya. je jIvee apramattAdi be guNasthAnake baMdhadvArA AhAraddhikanI sattA prApta karI hoya tevA ane udalanA na kare tyAsudhI AhAraka saptakanI sattA heya ane uddhatAnA karyA bAda athavA bAyuM ja na hatha teone sattAmAM na hoya. traNa puja karaNa dvArA samyakatva mohanIya ane mizramohanIyanI sattA prApta karela che ne. tyAM sudhI A baMne kSaya ke udalanA na thAya tyAMsudhI te benI sattA hoya ane anya ine na hoya. | sarva sthAvarone deva-narakAyunI, te kAya-vAyukAya tathA sAtamInArakanA jIvane manuSyAruSanI sarva nArakene devAyuSanI, sarva devene narakAyunI temaja AnatAdi dene ti cAyunI sattA hotI nathI. anya ne yathAyogya cAre AyunI sattA hoya che. ema A aAvIse prakRtie sattAmAM keIkane hatha che ane keIkane hotI nathI mATe adhruvasattAka che. jo ke anaMtAnubaMdhikaSAyanI paNa caturthAdi guNasthAnake ulanA karanAra jIvone mizrAdi. guNasthAnake sattA hotI nathI ane anya jIne hoya che chatAM mithyAdaSTi dareka jIvane satakALe tenI sattA hoya che mATe anaMtAnubadhi purasattAka che. jitanAma ane cAra A sivAya zeSa adhavasattAvALI 23 prakRti ane cAra anatAnuNadhIkaSAya A ra7 prakRtionI zreNi vinA paNa ukalanA thAya che. kSapakazreNimAM anya 36 prakRtinI uddalanA thAya che. jyAM trika heya yAM gati, anupa ane AyuSa e traNa prakRtio ane jyAM dika he tyAM gati ane AnupUrvI ema be prakRti samajavI.
Page #428
--------------------------------------------------------------------------
________________ 34 pacasapraha-qtIyadvAra vipAka AzrayI hatuviSAkI ane ravipadI ema be prakAre prakRtio che A be prakAra dvAragAthAmAM sAkSAta batAvyA nathI paraMtu gAthAmAM "jA ca' e padamAM rahela ja zabdathI jaNAvela che. je prakRtio hetune prApta karI vipAkedayane prApta thAya che te prakRtie hetuvipAkI kahevAya che. te pudagalavipAkI, bhavavipAkI, kSetravipAkI ane ravipAkI ema cAra prakAre che. je prakRtie pudagalarUpa hetune prApta karI vipAkane batAve che te pudagalavipAkI chatrIsa prakatio che. jema zarIranAmakarma ane saMsthAnanAmakarmAdi pravRtio dArikAdi pudgalene prApta karI temAM tevA tevA pariNAma ane AkRtio Adi karavA dvArA vipAkedayamAM Ave che tethI te saghaLI prakRtie pudagalavipAkI che. je prakRtie devabhava Adi hetune prApta karI pitAnA vipAkane batAve te cAra AyuSya bhavavipAkI kahevAya che. je prakRtie vigrahagatirUpa kSetra hetune prApta karI potAnA vipAkane batAve te cAra AnupUva kSetravipAkI che. je prakRtie jJAnAdiguNene upaghAtAdi karavA dvArA sAkSAta chatrane ja pitAne vipAka dekhADe te matijJAnAvaraNIyAdi 76 ane udayanI apekSAe samyaphavAhanIya tathA mizra mehanIya sahita 78 prakRtie jIvavipAkI che. jema-jJAnAvaraNIya jJAna guNane ghAta karavA dvArA, sAtA-asatAvedanIya sukha-dukha utpanna karavA dvArA ane devagatinAmakarma devAva paryAya prApta karavA dvArA ane dAnA-nArAyAdi dAnAdi labdhine havA dvArA sAkSAt jIvane ja pitAno vipAka batAve che mATe A prakRtie chavAvapAkI ja che. prazna-rati-arati mehanIya chavipAkI kahI hovA chatA kulanI mALA ane caMdanAdinA vilepana dvArA rati mehanIyane ane kaMTaka tathA agni sparza AdithI arati mehanIyano paNa udaya thAya che, te ja pramANe karkaza ane kaThora zabda rU5 bhASAnA pudgalene pAmI krodha mohanIyane, vAgha Adi zikArI pazuone joI bhaya mehanIyAdine paNa utha thAya che tethI A rati mehanIyAdi prakRtie paNa pudagalavipAkI kema na kahevAya? uttara-rati mehanIyAdi prakRtie tamAe kahyA mujaba jugalane prApta karI pitAne vipAka batAve che e vAta kharI che, paraMtu pudagala rUpa nimitta vinA paNa mArA priya apriyanA darzana-maraNa zravaNAdi dvArA rati ane arati mehanIyane ane te ja pramANe pitAnI taraphanA pahelAMnA pratikULa vanadinA smaraNathI bane ane kevaLa mananI kalpa nAthI paNa bhayamahanIyano udaya thAya che, mATe pudagala rUpa hetane pAmIne ja pitAne vipAka batAve che e niyama na hovAthI rati mehanIya vagere prakRtio chavavipAkI che paNa pudagalavipAkI nathI.
Page #429
--------------------------------------------------------------------------
________________ sAraNagraha 35 prazna--devAyuSa vagere cAra prakRtio devadi bhava hetune prApta karI pitAnA vipAkane batAve che mATe cAra AyuSya jema bhAvavipAkI che tema devagati Adi cAra prakRtie devAda bhava rUpa hetune pAmIne ja pitAnA vipAkane batAve che mATe AyuSyanI jema devagati Adi cAra prakRti bhavavipAkI kema nahi? uttaradevadi AyuSane radaya ane pradezodaya ema baMne prakArane udaya te te bhavamAM ja hoya che, paraMtu anya bhavamAM nahi, tyAre devagati nAmakarmane pradezodaya anya bhavamAM paNa heya che tethI AyuSya bhavavipAkI hovA chatAM gatie vivipAkI nathI paraMtu jIvavipAkI che. prazna-jema devagatine pradezeAdaya anya bhAvamAM hoya che tema devAdi AnupUrvI nAmakarmane pradezevya paNa vigrahagati rUpa kSetra sivAya anya sthaLe hoya che mATe ganionI jema cAra AnupUrvIe paNa jIvavipAkI kema nahi? uttara-jema cAra AnupUvane vipAkedaya batAvavAmAM vigrahagati rUpa kSetra mukhya kAraNa che tema gatiene vipAka batAvavAmAM nathI mATe cAra AnupUrvIe gatienI jema jIvavipAkI nathI paraMtu kSetravipAkI che. prazna-sAmAnyathI saghaLI prakRtie jIva rUpa hetune prApta karI jIvane ja vipAka batAve che paraMtu bIjA keIne nahi. mATe sarva prakRtie jIvavipAkI ja mAnIe ane pudagalAdi vipAka na mAnIe te zuM cheSa Ave? uttara sAmAnyathI sarva prakRtio tamArA kahevA mujaba jIvavipAkI ja che ane tema mAnavAmAM koI deza nathI paraMtu pudagalAdi hetunI mukhyatA mAnIne ahiM. pudagalavipAkI Adi cAra prakAre prakRtio kahI che. ahi pudagalavipAkI prakRtie audayikabhAve batAvI tethI pudagalavipAkI prakRtio ja audavikabhAve che ane anya prakRtie nathI ema samajavAnuM nathI kemake saghaLI prakRtie audavika bhAve heya che temaja A prakRtinA audathikabhAva ja heya che ema paNa samajavAna nathI kAraNake A prakRtie AgaLa upara kSAyika ane pAriNAmikabhAve paNa batAvaze eTale ahi audayika bhAve che e vizeSaNa sAmAnyathI pudagalavipAkI prakRtinuM svarUpa batAvavA mATe ja grahaNa karela che paNa bIjA keI hetuthI grahaNa karela nathI. ahiM prasaMgathI kula bhAve keTalA che ane kayA bhAvathI kayA kayA guNa pragaTa thAya temaja kayA kayA kamA keTalA bhAve hoya te kahe che. bIjA dvAranA AraMbhamAM jaNAvyA mujaba kula pAMca bhAve che. upazamabhAvathI samyakatva ane cAritra e be guNe pragaTa thAya che, kSaye pazamabhAvathI
Page #430
--------------------------------------------------------------------------
________________ 366 paMcamaha-jutIyAra cAritra ane Adi zabdathI matyAdijJAne, samyakatva, cakSuAdi dazane ane dAnAdi labdhio prApta thAya che. ahiM prathama AtmAnA mukhyaguNa jJAnAdinuM grahaNa na karatAM cArivAdi guNonuM grahaNa karyuM che te cAritraguNanI hAjarImAM jJAnAdiguNe avazya heya tema jaNAvavA mATe che. kSAvikabhAvathI kevalajJAnAdi navaguNe pragaTa thAya che. prazna-siddhomAM kevalajJAna ane kevaladarzana e be guNe te heya paNa samyakAdi sAta guNe zI rIte hAtha? uttara -sihone pite ja jina hovAthI jiktatatvanI ruci rUpa samadarzana hetu nathI, paraMtu darzana saptakanA kSayathI pragaTa Atmika guNa rUpa samyagdarzana ane vegene abhAva hovAthI zubhayogenI pravRtti ane azubhayoganI nivRttirUpa cAritra hetuM nathI paraMtu saMpUrNa mohanIya karmano kSayathI pragaTa thayela AtmaguNemAM ramaNatA ane sthiratA rUpa kSAyika yathAkhyAta cAritra hoya che te ja pramANe teone zarIra ane karmabaMdhAdinA abhAve vyavahArika dAnAdine vize pravRtti hetI nathI paraMtu parabhAva rUpa pudagaladAnanA tyAga savarUpa ane rAgadyakAdika bhAvanA tyAga-svarUpa dAna, Amika zuddha svarUpa-jJAnAdi guNenI prApti rUpa lAla, AtmAnA svAbhAvika sukha ane jJAnAdiguNanA anubhavarUpa bhaga-3pama ane savabhAvamAM pravRtti rUpa vIrtha ema naithika dAnAdi pAMca labdhio avazya hoya che. A rIte samRtyAdi sAta guNa paNa ghaTI zake che anyathA temAMnA keTalAka ghaTe che, keTalAka nathI paNa ghaTatA, apekSA vizeSa mATe juo zrI jaina zreyaskAra maMDaLa-mahesANA prakAzita navatatva prakaraNa gA. 49 pR. 173-173 dayikabhAvathI ajJAnI, saMsArI Adi te te bhAvene tapadeza thAya che. pariNAmikabhAvathI karmaparamANuo Atmapadeza sAthe pANI ane dUdhanI jema miti thAya che athavA kama svarUpe rahevA chatAM sthiti kSayAdithI athavA saMkramAdi dvArA anya svarUpe thAya che. upazamabhAva mohanIya ka ja thAya che, kSapazamabhAva cAra ghAsikamane ja ane zeSa traNa bhAve AThe karmanA thAya che eTale ke mehanISamAM pAMca ane zeSa traNa ghAtakarmamAM upazama vinA cAra ane cAra aghAtI karmamAM kSAyika-audayika ane pariNAmika A traNa bhAva heya che. ahiM upazamathI sarvopazama samajavAne che. ATha mULa karmamAM tathA anaMtAnubaMdhi vinA pravasattAvALI 126 uttara pravRtiomAM AzrayI anAdi abhavya tathA jAtibhavya cha AzrayI anAdi anaMta ane bhavya sAnta A be pariNArmika bhAvanA sAMgA ghaTe che ane anaMtAnubaMdhimAM uparokta be bhAMgA
Page #431
--------------------------------------------------------------------------
________________ sArasa graha "uparAMta udalanA karI aMdha dvArA pharIthI sattA prApta karanAra chane sAdi sAnta ema kula traNa -ane aNuvattAvALI aAvIze prakRtimAM mAtra sAdi sAta rUpa eka ja pariNAmika bhAMge prazna-tamAe prathama cAra vAtikamane kSApazama ko, paraMtu te kSapazama kamane (1) udaya hoya tyAre haya ke (2) udaya na hoya tyAre heya? te A bemAMthI eka paNa rIte ghaTI zakatuM nathI, kAraNa ke kSayapazamabhAva udayAvalikAmAM prApta dakSikane kSaya thavAthI ane zeSa dalikanA vipAkedathane rokavA rUpa upazamathI thAya che ane karmane udaya vipAkedaya hoya te ja kahevAya mATe udaya hoya tyAre sopazama ane kSApazama hoya tyAre udaya na ja heya, vaLI bIjI rIte mAnIe te karmanA anudayathI ja te te jJAnAdi guNe -prApta thaI jAya che mATe anudaya avasthAmAM paNa pazama mAne yogya nathI. uttara-ahiM kSopazama eTale udayAvalikAmAM prApta karmalikane sava ane zeSa karma dalikone adhyavasAyAnusAra hIna rasavALA karI svarUpe anubhava kare che athavA udayAvalikAmAM prApta karmalikane kSaya ane zeva karmalikene atyaMta nirasa karI svajAtIya anya karma svarUpa eTale ke pradezo rUpe ja anubhava kare te ema sopazamanA be artha che. temAM jJAnAvaraNIya, darzanAvaraNIya ane aMtazaya e traNakamanI dezavAtI pravRtiomAM prathamane artha ghaTe che tyAre mithyAtvamehanIya ane anaMtAnubaMdhI Adi bAra kaSAyomAM bIjo artha ghaTe che tathA mehanIyanI zeSa saMjAlanAdi tera prakRtiomAM bane artha ghaTe che thata rasodaya hoya tyAre paNa kSayopazama hoya che ane pradezadaya hoya tyAre paNa kSApa-rAma heya che paraMtu daya sAthe sozapama hoya tyAre dezaghAtI thAya che ane jyAre rase. -jayanA abhAvamAM kSapazama hoya che tyAre te prakRtie dezavAnI thatI nathI. prazna-mithyAtvamehanIya ane anaMtAnubaMdhI Adi kavAne pradezadaya chatAM paNa kSapazamabhAva zI rIte heya? kAraNake sarvaghAtI paddha kAnAM dalike vaghAvyaguNane sarvaprakAre ja vAta karavAnA svabhAvavALAM hoya che. uttarA-tathA prakAranA zuddha adhyavasAyanA baLathI sarvaghAtI 5ddhanA daline kaMIka apazaktivALAM karI dezaghAtI rasaspamAM tibUkasaMkrama vaDe saMkamAvela hovAthI te sparve kAmAM jeTalI phaLa ApavAnI zakti che teTaluM phaLa ApavA samartha thatAM nathI tethI paddha ke vAvAIguNane haNatAM nathI mATe pradezadaya chatAM kSayezamalAva ghaTI zake che. kSapazama ane raseya ekI sAthe hoya te sopazamAnuviddha ane kSayapazamanA abhAva kALe je rasela hoya te zuddha ema audayikabhAva be prakAre che. tyAM matijJAnAvaraNIya, kRtajJAnAvaraNIya, acakSudarzanAvaraNIya ane pAMca aMtarAya e
Page #432
--------------------------------------------------------------------------
________________ 398 paMcasaMpraha-tutIyadvAra ATha prakRtiene kSApazamAnuviddha audayikabhAva ja heya che, paNa zuddha audayikabhAva he. nathI, jyAre te te guNavALA AtmAone te te avadhijJAnAdi guNane AvanAra avadhi. jJAnAvaraNaya vagere zeSa dezaghAtI prakRtione kSapazamAnuviddha audayika ane te te guNane abhAvavALA ane kevaLa zuddha audathikabhAva ja hoya che sarvaghAtI prakRtinAM eka sthAnaka rasaspaddhaka hatAM ja nathI temaja disthAnakAdi saghaLAM rasaspadha sarvaghAtI ja hoya che ane dezaghAtI prakRtinAM eka sthAnaka rasaspaddhake. dezaghAtI disthAnaka rasapaddha ke mitra ane visthAnaka, caturathAnaka saghaLAM sarapaddha ke sarva ghAtI ja hoya che. tathA prakAranA vizuddha adhyavasAyanA prabhAvathI dezaghAtI prakRtinAM je sarvaghAtI rasaspardhake haNAyAM che ane atinidha evAM dezaghAtI padhake a5 rasavALAM karAyAM che te spardhake udaya thAya tyAre jIvane avadhi Adi guNe pragaTa thAya che. -: rasaspaddhakanuM svarUpa :-- ahiM kASAyika adhyavasAya dvArA grahaNa karAtA kamarakaMdhanA paramANuomAM zubhAzubha phaLa ApavAnI je zakti utpanna thAya te rasa kahevAya che. te rasanAM 5ddha ke ekasthAnaka, dvirathAnaka, visthAnika ane catusthAnaka ema cAra prakAre heya che. tyAM zubha prakRtiene rasa zelaDI jevo madhura ane azubha prakRtino rasa kaDavAM tuMbaDA jevuM hoya che tyAM zelaDI ane kaDavA tuMbaDAno je sahaja-ravAbhAvika te ekathAnaka rasa. te eka sthAnakarasa paNa temAM ochA-vadhatA pramANamAM pANI nAkhavAthI aneka prakAre thAya che. uparokta banne prakAranA rasane ukALI ardha bALI nAkhavAthI je madhura agara kaTurasa thAya te kisthAnakarasa, e ja pramANe ukALI be bhAga bALI eka bhAga rAkhavAthI temaja ukALI traNa bhAga bALI eka rAkhavAthI je rasa thAya te anukrame tristhAnaka ane catu sthAnaka rasa kahevAya che. ekasthAnakanI jema dristhAnakAdi rasanA paNa aneka bheda hoya che, paraMtu mukhya daSTie ekathAnakAdi cAra vibhAga batAvavAmAM AvyA che. e ja pramANe kamarakAmAM paNa ekathAnakAdi cAra prakArane rasa hoya che ane te darekanA anatA se hoya che. eka sthAnakathI dvisthAnakAdi rasa anukrame anaMtaguNa hoya che, tyAM baMdha AzrayI cAra jJAnAvaraNa, traNa darzanAvaraNa, pAMca aMtarAya, purUSa ane cAra saMvalana A sattara prakRtiene ekathAnakAdi cAra prakAro ane zeSa 13 prakutione kristhAnakAdi traNa prakArane rasa hoya che..
Page #433
--------------------------------------------------------------------------
________________ sArasa graha vaLI azubha prakRtine anaMtAnubaMdhi karAyathI catuHsthAnaka, apratyAkhyAnIya kaSAyathI visthAnaka temaja pratyAkhyAnIya kaSAyathI dhisthAnaka temaja saMjvalana kaSAyathI pUrvokta sattara azubha prakRtiene kisthAnaka ane eka sthAnaka ane zeSa azubha prakRtiene kristhAnaka rasa baMdhAya che. zubha prakRtiene anatAnubaMdhithI kisthAnaka, apratyAkhyAnIyathI visthAnaka temaja pratyAkhAnIya tathA saMjavalana kaSAyathI catusthAnakarasa baMdhAya che. azubha prakRtienA ekarathAnaka rasa baMdhogya vizuddha adhyavasAye anivRttikaraNanA saMkhyAtA bhAge jAya ane eka sa khyAtame bhAga bAkI rahe tyAre ja Ave che ane te vakhate upara jaNAvela sattara tathA kevalaAvaraNadrika e egaNIsa sivAya keI azubha prakatie baMdhAtI ja nathI ane kevala AvaraNaddhika sarvaghAtI hovAthI tathA svabhAve ja te -vakhate temaja kSApaka-sUkSamaparAya guNasthAnake paNa jaghanyathI kristhAnaka rasa cuta ja baMdhAya che tethI baMdha AzrayI A sattara azubha prakRtiene ja ekathAnaka rasa hoya che. mithyAtvAdi avasthAmAM paNa sAmAnyathI atisaMkilaSTa pariNAme prAyaH zubha pravRtio aMdhAtI nathI paraMtu kaIka vizuddha pariNAma hoya tyAre ja zubha prakRtio baMdhAya che mATe zubha prakRtiene eka rathAnaka rasa baMdhAtuM nathI paraMtu jaghanyathI paNa dhisthAnaka ja baMdhAya che ane atisaMkilaSTa pariNAme narakagati vagere azubha prakRti sAthe traNacatuSka, tejasakANAdi je zubha prakRtie baMdhAya che tene paNa tathA svabhAve jaghanyathI kristhAnaka rasa -ja baMdhAya che, mULamAM zubha prakRtino anatAnubaMdhI kaSAyathI eka sthAnaka rasa baMdhAya che. ema kahyuM che, tyAM eka sthAnaka rasa je prAthamika kristhAnaka rasa samaja. prazna-je adhyavasAye dvArA zubha prakRtine utkRSTa sthitibaMdha thAya che te ja adhya. navasAyethI te prakRtimAM eka sthAnaka rasabaMdha kema na thAya? uttara--jaghanyasthitisthAnakathI mADI utkRSTa sthiti sudhI samayasamayanI vRddhie asaMkhyAtA sthitisthAno heya che ane te dareka sthitisthAmAM asaMkhya rasa sparka hoya che tethI utkRSTasthitibaMdha thAya tyAre dareka sthitimAM asaMkhya rasaspaddhake badhAya che ane te saghaLA rasapaddha ke kisthAnaka rasanAM ja hoya che, mATe ja utkRSTasthitibaMdha ya adhyavasAyathI caNa zubha pravRtiomAM eka sthAnaka rasa na ja baMdhAya.
Page #434
--------------------------------------------------------------------------
________________ -: upayogI anyadvAra :dayadhI, vAyabadhI ane ubhayabaMdhI ema prakRtie traNa prakAre che. je prakRtie pitAne udaya heya tyAre ja baMdhAya te matijJAnAvaraNIya vagere kRdayI sattAvIza prakRtio dayabadhI che, je prakRtie pitAne udaya na hoya tyAre ja baMdhAya te deva-trikAdi agiyAra prakRtio ravAnubaMdhI che ane je prakRtie pitAne udaya hoya. ke na hoya tyAre arthAta ane rIte baMdhAya te nidrA Adi 82 prakRtie usayadhI che. samakavyavachidyamAnabadayA, kamaLyavachidyamAnadayA ane ukrama vyavachidyamAnacaMdayA ema paNa prakRtie traNa prakAre che. je prakRtiene baMdha ane udaya eka sAthe eka ja guNasthAnake viccheda thAya che te miSAtvamehanIya vagere chavIsa prakRti samakavyavachidyamAnabaMdhadayA che. je prakRtiene pahelAM. baMdha ane pachI udayaviccheda thAya te matijJAnAvaraNAdi chayAsI prakRtie kamaLyavachidyamAnabaMdhAyA che. ane je prakRtione prathama udaya ane pachI badhA viccheda thAya te devatrikAdiATha prakRtie umaLyavacchidyamAnabadayA che. sAntazA, nirantarA ane sAntarA-nirAzA ema anya rIte paNa traNa prakAre prakRtie che je prakRtiene jaghanyathI eka samaya ane utkRSTathI aMtamuhUrta sudhI baMdha hoya eTale. ke badhA AzrayI aMtamuhUrtamAM paNa je prakRtie aMtaravALI hoya te asAtA vedanIyAdi 41 prakRti sAntarA che. je prakRtie jaghanyathI paNa aMtamuhUrta sudhI avazya baMdhAya arthAt baMdha AzrayI aMtarmuhUrtamAM jeonuM aMtara na hoya te 47 dhruvabaMdhI, cAra AyuSya ane jinanAma ema para prakRtie nitara che. je prakRtio jaghanyathI eka samaya ane uSTathI aMtamuhUrtathI adhika saMkhyAta athavA asaMkhyAta kALa sudhI baMdhAya athata baMdha AzayI aMtamuhUrtamAM paNa jeonuM atara heya ane aMtamuhUrtathI adhika kALa sudhI paNa niraMtara baMdhAya te sAtavedanIya vagere sattAvIza prakRtie sAntarA-nirantarA che. udaya badhekUNA, anudaya bahA , udAsakRNA ane anudayasaMkalphA emaprakRtie cAra prakAre che. pitAne udaya hoya tyAre ja baMdhathI je prakRtienI utkRSTa sthitisattA thAya te udaya
Page #435
--------------------------------------------------------------------------
________________ sArAma 40 badhANA prakRtio. sATha che. jema matijJAnAvaraNIya vare karmaprakRtie pitAne udaya hoya tyAre ja usthitisattAvALI thAya che. mATe te prakRtio udayadhA che. pitAne udaya na hoya tyAre ja baMdhathI je prakRtionI utkRSTa sthitisara thAya te narakagati Adi paMdara pravRtio anudaya &che. naraddhikane udaya nArakane ja heya che ane nArake naraddhika bAMdhatA ja nathI. tiyacaDhine udaya tiyane, hAriddhika tathA ivA saMghayaNane udaya yathAyogya manuSya tiyane heya che tyAre A pAMca prakRtine utkRSTasthitibaMdha deva ane nAke kare che. ekendriya-sthAvara ane Ata. nAmakarmane udaya kendriAne hoya che ane A traNa prakRtine utkRSTasthitibaMdha chezana sudhInA deve kare che. utkRSTasthitibaMdha atikilaSTa pariNAme thAya che ane nidrodaya avasthAmAM ati saMkilaSTa pariNAma hotA nathI tethI nidrAne udaya na hoya tyAre pAce nidrAone utkRSTa sthitibaMdha thAya che mATe A padare prakRtie anuyaba kRNA che. pitAne ulya hoya tyAre pitAnI jAtIya anya prakRtienA saMkramathI je prakRti enI utkRSTa sthitisattA thAya te manuSyagati vagere trIza prakRtie udaya saMmehnA che. samyaktva mohanIya sivAyanI A saghaLI prakRtienI pipitAnA mULakamanI sthitithI ochI ja sthiti badhAya che. tethI manuSyagati vagerenI pratipakSI je narakagati vagere pita pitAnA mULakama jeTalI sthitivALI badhAya che. teone usthitibaMdha karI udayaprApta manuSyagati vagerene baMdha zarU karI pUrvabaddha narakagatyAdikanI baMdhAvalikA vyatIta thayA bAda turata ja udayAlikA uparanI eTale baMdhAvalikA ane udayAvalikA cUnuM utkRSTa sthitivALI narakagati Adine baMdhAtI manuSyagati AdinI udayAvalikA upara saMkramAve che mATe manuSya gAdi prakRtinI udaya hoya tyAre saMkramathI ukRsthitisarA thAya che e ja rIte sAtAvedanIyanA udayavALe kaIka jIva asAtA vedanIyane trIza keDIkeDI sAgaropama pramANa hae. sthitibadha karI tarata ja sAtAne baMdha zarU karI pUrve badhAyela asAtAdanIyane baMdhAvalikA vItyAbAda udayAvalikA uparanI be AvalikA nyUna trIza ke ThAkaDI sAgaropama pramANa sthitivALI asAtAne sAtavedanIyanI udayAvalikA upara sAve tyAre sAtavedanIyanI sama dvArA AvalikA nyUna trIza keDikeDI sAgaropama pramANa utkRSTasthiti thAya. darzanavikanI sattAvALA kaI mithyASTi jIva mithyAtva mehanIyane sIttera ThAkoTI soMpama pramANa utkRSTa ritibaMdha karI aMtarmuhUta mithA ja rahI tarata ja kSaye pazama samyakatva pAmeM te ja samaye pUrve baMdhAyela aMtamuhUrta cUta udaghAvalikA uparanI sIsa 52
Page #436
--------------------------------------------------------------------------
________________ * paMcasa graha-tRtIyadvAra kADAkADI sAgaropama pramANu mithyAtva mahanIyane samyaktva sehanIyanI uddayAvalikA upara sakramAve tyAre samyaktva mehanIyanI sa`krama dvArA aMtamu hUta nyUna sIttera kADhAkeADI sAga zapama pramANe utkRSTa sthitimattA thAya ItyAdi. potAneA udaya na hoya tyAre peAtAnI svajAtIya anya prakRtieAnA sakramathI jeenI utkRSTa sthitisattA thAya te manuSyAnupUrvI vagere te prakRtie anuyasakamAtkRSTA che, mizra mAhanIya sivAya A bhAre prakRtienA potAnA mULakamanI utkRSTa sthiti jeTalA koInA sthitibadha thatA nathI, paraMtu manuSyAnupUrvI padara kADAkoDI sAgAma, tIrthaMkara nAmakrama ane AhArakaddhika aMtaH kAyAkAThI sAgara|pama, deddhika dasa kaDAkoDI sAgarApama, sukSmatrika ane vikalanika aDhAra kADhAkoDI sAgaropama pramANa utkRSTathI badhAya che. tethI manuSyAnupUrvI AdinI utkRSTa sthitivALI pratipakSa prakRtinA utkRSTama"la karI udayamAM nahi Avela evI A manuSyAnupUrvI AdinA Adha zarU kare ane dhAvalikA vyatIta thayA bAda udayAvalikA uparanI arthAt dhAvalikA ane uyAvalikA nyUna vIza kAThAkoDI sAgarApama pramANu pUrve* baMdhAyela narakAnupUrvI Atti prakRtine baMdhAtI manuththAnupUrvI AdinI udayAlikA upara sa'kramAvavAthI manuSyAnupUrvI, sUkSmatrika, vikalaki ane devadvikanI samayAdhika AvalikA nyUna vIza kADhAkADhI sAgarApama pramANa utkRSTa sthiti sattA thAya, Aja rIte jinanAma ane AhArakadvikanI anya prakRtinA sakramathI antaH ke'DAkoDI sAgaropama pramANa utkRSTa sthitisattA thAya vanatrikanI sattAvALA kAika jIva mithyAtvamehanIyane sIttara kADhAkADI sAgaropama pramANa utkRSTa sthiti" dha karI mithyAtve ja aMtarmuhUta kALa pramANu rahI tarata pazama samyaktva pAmI antarmuhUta nyUna uddayAvalikA uparanI sIttera kAThAkoDI sAgAyama pramANa mithyAvamahunIyane anudiMta evI mizramehanIyamAM yAvalikA upara sakramAve tyAre mizramehanIyanI samAdhika antamuhUta nyUna sIttera kADAkADI sAgarApama pramANa utkRSTasthiti sattA thAya. A rIte A saghaLI prakRtie, anuyakALe sakramathI utkRSTasthitisattAvALI thatI hAvAthI anuyasa meTTA che. AyuSyane paraspara sa'krama na hovAthI manuSya-tiya "cANunI mULakamAM jeTalI utkRSTasthiti sattA thatI nathI ane deva-narakAyuSanI peAtAnA uddaya na hoya tyAre badhathI mULakama jeTalI tetrIsa sAgarAma pramANu sthiti badhAya che. tethI A be AyuSya anuyA dhatkRSTA kahI zakAya, paraMtu ahiM kAI prayeAjana na hovAthI cAra AyuSane AmAMnI kaI saMjJA Apela nathI, je prakRtie peAtAnI sattAnA carama samaya sudhI svasvarUpe segavAya te udgamattI cAtrIza prakRtio' che te aA pramANe-pAMca jJAnAvaraNIya, cAra dazanAvaraNIya, pAMca ajaMtAya .
Page #437
--------------------------------------------------------------------------
________________ sArasaMgraha. * 403 A cauda prakRtine bAramA guNaThANanA carama samaya sudhI, cAra AyuSane potapotAnA -bhavanA carama samaya sudhI bane vedanIya, uccagetra, vasatrika, manuSyagati, paMcendriya jAti, saubhAgya, Adedika ane jinanAma A bArane aginA carama samaya sudhI, saMjavalana lebhane salamasaMparAthanA carama samaya sudhI, samyakatva mohanIyane pitAnA kSayanA carama samaya sudhI, strI ane napuMsaka zreNi mAMDanArane pitatAnA udayanA carama samaya sudhI anukrame veda ane napuMsakavedane varUpe udaya ane sattA hoya che. pitAnI svarUpa sattAnA nAzanA samaye je prakRtie tibUkama dvArA svajAtIya anya prakRtimAM saMkrama pAmI pachInA samaye anya prakRti rUpe anubhavAya te nidrAdi zeSa aDDAsI prakRtie anudayavatI che. ziaudamA guNasthAnake eka jIvane be vedanIyamAMthI ekane udaya hoya che ane ekane udaya hetuM nathI temaja pitAthI Itara vedoye zreNi mAMDanArane napuMsakaveda ane strIvedane udaya nathI hoto mATe A cAre prakRtie anudayavatI paNa saMbhave che, paraMtu bhinna bhinna ine AzrayIne udayavatI paNa che mATe mukhya guNanuM avalaMbana karI mahApuruSoe udayavatI kahela che. kavaMdhI Adi dareka kAramAM keTalI ane kaI kaI prakRtie heya che te kaNakamAMthI -I levI. che .
Page #438
--------------------------------------------------------------------------
________________ anukrama bhaya Imhi, 36) hAsya nakaSAya savalata Whalke pratyAkhyAnIya che mAyA mAna lobha mAyA mAna 13] anaMtAnubaMdhIya krodha mithyAtva mohanIya mizramehanIya ke sammaphatavamohinIya asatAvedanIya sAtavedanIya thINadi bacalA bacelA--pracalA nikA-nikA mAna nikA kevaLadarzanAvaraNIya avadhidarzanAvaraNIya acasunAvaraNIya cakuzanAvaraNIya kevaLajJAnAvaraNIya mana:paryAvajJAnAvaraNIya | avadhijJAnAvaraNIya sutajJAnAvarIya mati jJAnAvaraNIya prakRtio lAbha. mAyA lesa ja lAbha iklit - - dhArAnAM nAmamuvabadhI, - 3 0 0 0 - - - - - - - - - - - - - - 0 0 0 0 0 0 0 - - - - - - - - - - - 0 0 - - - 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 + akurabadhA 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 - - - - - - - - - ghavAyA - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - * - - - - - - - - - 0 0 0 0 0 0 0 0 0 1 aEvAthI akSavAkaya : - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - 0 0 - - - - - - - - - - - 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 - - 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 - 1 B sa nA | 0 0 ] adbhavasattA 0 0 sa dhAtA 0 0 0 0 0 0 0 0 0 - 0 0 - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - 0 0 0 0 0 - - - - - - - - - - 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 - 0 0 0 0 0 0 0 0 - - - 7 - - - - T jha ga 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 1 adhAtA 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 ga mukhya - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - hah 1 0 0 - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 gu jarAta mAna - - 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 - - - - - - - apAvatamAna - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - jIvavipANI
Page #439
--------------------------------------------------------------------------
________________ O . . * * O . ... . . .. .. . P . . * .. -- ' . .. .. .. . .. -- . . . . O -- O . O .. . . . . . ... - .. . my lyly D .. O . .. . . . h . sAntA nirantarA P . . . . pugavipAkI bhavavipAkI kSetravipAkI svAdaLathI svAnuvyabhadhI ubhayabhadhI samaya. nya. apeAvyA krama vya badhA utkrama, vya. badhAyA . sAntara-nirantarA uya aMdhatkRSTA manuSya-a'vA'TA udaya-sa kramaSTA anya-sa krame bhRSTA ulpanatI anuyavatI la
Page #440
--------------------------------------------------------------------------
________________ 2 4 8 ka Ta pha & 9 62 { $ $ $ anukrama .le | tirvacAnupUrvI narakAsupUrvI | | varNa pAMca muja BEST | PA rasa pAca 69 vAmana sAdi chevaDuM kAlikA nArAya nyagrodha parimaMDaLa ardhanArAca samacaturasa saMsthAna rUSanArAca vajapSaNanArAca AhAraka aMgopAMga vakila agApAga * audArika aMgopAMga kAmaNa zarIra 3 tejasa zarIra 4. AhAraka zarIra , narakagati & caurindriya dArika zarIra para taIndriya che beIndriya che. ekendriya jAti gati narakAyu tiyacagati devAyu tiryaMcAyu | manuSAyuH napuMsakaveda strIveda manuSyagati nAmakama prakRtie ' | kAronAM nAma 0AdhI + 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 - .lable 0 0 - - - - 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 dayI. 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0| azrudayI - * - - - - - - - - - - - - - - - - 0 0 - - - 0 0 - - - - - - 0 0 0 0 0 0 0 0 - - - pharatA 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0| aSNusal 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 11 !i 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 - dezadhAtA adyAtI 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 - - - - - - - - - - 0 0 0 0 0 - - - 0 0 T0 t h - - - - - - - - - - - - - - - - 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 - - pa5 - - ka 0 0 0 0 0 - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - 1 parIvartamAna . 0 0 - - - - 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 + 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 I aparAvatamAna - chatravipAkI ka 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 - - - - - - - - - 0 0 0 0 - -
Page #441
--------------------------------------------------------------------------
________________ 4 . .. Q Q O .. . .. Q . C ' 0 . -- Q . " D . . .. .. sa . . . . -- . .. . . O . . 4 .. . Q . --- .. .. . O Q --- Q .. h 6. Jh
Page #442
--------------------------------------------------------------------------
________________ ' i ' . . A 2 T 1 " ** .. ' I * 2 2 Nile | | | rUMet Berikut Anansa - NlM mail I nuM da ra ! ***ifhr | all the Bll Mely 8: riTara ane vizva che A uda 11 S 8.;dara, M : , , . N ' ' ' ' B N w M w -- f >> w ' e S a che : w pa S N S N ' N ' N w w w food
Page #443
--------------------------------------------------------------------------
________________ 18 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 - - - 0 0 0 0 0 0 0 - - - 0 0 0 0 0 0 - - - 9 - 0 0 0 0 | pragavipAkI bhavavipAkI 1 0i 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0. ' 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 ] kSetravipAkI - - - - - 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 svAdiSabadhI 0 0 0 0 0 0 0 0 0 + 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 svAjhudathabaMdhI ubhayaba dhI 0 0 0 0 0 - - - - - - - - - - - - - - - 0 0 - - - - - 1 0 0 - - - - - * - samaka 05 baMdhAvI. krama vya. baMdhAdA ukrama. vya. baMdhAdavA. 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 - 0 sAd. - 1 | ka | ka | 7 11 - 26 Ji8 41 pi2 7 di0 15 | hka 4i 8iT - - - - 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 = 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 - - 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 - - - ni nara sAnta-nirantarA udaya-ba dhAkRSTa - - -- - 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 - - - - - - - 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 anudaya-maMjUSA udaya-sa mekaSTa anudaya-saMkramabhraSTA udabhavatI 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 - 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 - - - - - - - - 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 - - 9 - 0 0 0 - - - 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 I anudayavatI * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * *
Page #444
--------------------------------------------------------------------------
________________ paMcasaMgraha-tRtIyadvAra praznottarI pri-1 "prakRti" zabdano zuM artha che? u. ahiM bhASyakArane anusAre "bheda' navatatvamAM "svabhAva' ane paMcasaMgraha baMdhanakaraNa ga. 40 mAM "sthiti Adi traNane samudAya" ema prakRti zabdanA traNa artha che. pra-2 nAmakamanI prakRtinI saMkhyA keTalI rIte che? temaja kaI kaI sa khyA kayAM kayAM upagI che? u. nAmakarmanI prakRtionI saMkhyA 42, 67, 93 ane 103 ema cAra prakAre jaNAvela che. temAM 42 mAtra mULa bheda athavA dalika vahecaNImAM 67-baMdha-uda-ukIraNAmAM ane 93 athavA 103nI saMkhyA sattAmAM upayogI che. pra-3 evI kaI prakRtie che ke je baMdha vinA paNa udaya-udIraNA ane sattAmAM heya? u0 samyakatva mehanIya ane mizra mehanIya. pra-4 jenI eka paNa uttaraprakRti sarvaghAtI nathI evuM kayu ghAtI karyuM che? u0 aMtarAya karma. pra-5 pitAthI baLavAna evA paNa anya puruSone bhaya lAge che tyAM bhaya pAmanAra ane bhaya pamADanArane kayA karmane udaya kahevAya? u0 bhaya pAmanArane bhaya mehanIya ane bhaya pamADanArane parAghAta nAmakarmane udaya kahevAya. pra-6 kyA karmanA udayathI chane aMga Adi avayavo pitApitAnI jAtine anusAra cogya sthAne goThavAya? u, nirmANa nAmakamanA udayathI. pra-7 nIcenA viSayamAM kayA kamane udaya hoya? (1) baherAza (ra) sAMsArika paNa meLavavAnI IcchA (3) pitAnuM zarIra pitAne bhAre ke halakuM na lAge paNa barAbara=samatela lAge. (4) jAte ja phAMse khAvA AdithI mare. (5) zarIranI aMdara rudhira Aditu kuraNa, (6) jevA mAtrathI paNa je lokonA satkAra-sanmAnAdi pAme. (7) medaka Adi maLavA chatAM ane IcchA hovA chatAM pote khAi na zake.
Page #445
--------------------------------------------------------------------------
________________ paMcasaMgraha-tRtIyadvAra praznottarI 45 u0 (1) baherAzamAMcakSudarzanAvaraNIya. (2) sAsArika padArtho meLavavAnI IrachAmAM-lAbha mohanIya. (3) pitAnuM zarIra pitAne bhAre halakuM na lAgavAmAM agurulaghu nAmakarma. (4) jAte ja phase khAvA AdithI maravAmA-upaghAta nAma. (5) zarIranI aMdara dhira AdinuM skuraNa thavAmAM asthira nAma. (6) lokonA satkAra sanmAna Adi pAmavAmAM Adeya nAma ane (G) modaka Adi khAI na zakavAmAM bhegAntarAya karmane udaya hoya che pra-8 evuM kayu karyuM che ke je baMdhAyA pachInA taratanA bhavamAM ja udayamAM Ave paNa je bhavamAM bAMdhyuM te ja bhavamA ke te pachInA taratanA bhavane mukIne pachInA bhAmAM udayamAM na ja Ave temaja jIvananA 23 bhAga pahelAM na ja baMdhAya? u0 AyuSya karma. praH pitAnA hetuo vidyamAna hoya tyAM sudhI je prakRtie avazya baMdhAya te yuvA badhI kahela che te AgaLa cethA dvAramAM anaMtAnubaMdhI Adi pAtrIsa pravRtione mukhyatve aviti badhahetu kaheze ane thINadvitrika tathA anaMtAnubaMdhI prakRtie tame dhruvabaMdhI gaNAvI che. tethI A sAte prakRtiene cethA guNasthAnaka sudhI baMdha ho joIe. paraMtu eene ba dha bIjA guNasthAnaka sudhI ja che. te ja pramANe nidrA-pracalA tathA nAmakarmanI nava dhruvabaMdhI vagere prakRtiene baMdhahetu kaSAya che chatAM te prakRtio paNa kaSAya che tyAM sudhI ba dhAtI nathI paraMtu apUrvakaraNa guNasthAnakanA prathamAdi bhAga sudhI ja baMdhAya che te A badhI prakRtie yuvabaMdhI kema kahevAya ? anaMtAnubaMdhI Adi pAMtrIsa prakRtine "aviratibaMdhahetu sAmAnyathI kahela che, kemake bIje guNasthAnake baMdhaviccheda thanAra anaMtAnuba dhI Adi pacIza prakRtino kevaLa avirati baMdhahetu nathI paNa anaMtAnubadhI udayaviziSTa avirati bahetu che, anaMtAnubaMdhine udaya be guNasthAnaka sudhI ja che mATe thINahitrikAdi sAta prakRtie yuvabadhI hevAchatA be guNasthAnaka sudhI ja baMdhAya che. paNa cethA guNasthAnaka sudhI baMdhAtI nathI. e ja pramANe nidrA-pracalA Adi bakRtione kAya? sAmAnyathI bahetu kahela che, paraMtu kevaLa kaSAya baMdhahetu nathI, "te te prakRti baMdha tha adhyavasAya viziSTha tathA tathA prakArane kAyadaya" te te prakRtinA baMdhamAM hetu hevAthI baMdha pachInA sthAnomAM sAmAnya kaSAya hevA chatAM te te prakRtibaMdha rogya adhyavasAya viziSTa tathA tathA prakArane kaSAdaya nahi hevAthI apUrvakaraNanA bIjA Adi bhAgamAM temaja avRittikaraNa vagere guNasthAnake nidrA--pracalAdi zavabaMdhI prakRtio baMdhAtI nathI eTale ke pitApitAnA viziSTa hetuo hoya tyA sudhI thINahitrikAdi avazya baMdhAya che tethI A prakRti pravakhadhI kahevAya che. pa-10 che anaMtAnubaMdhI Adi pacIza prakRtine anaMtAnubaMdhI viziSTa virati baMdha
Page #446
--------------------------------------------------------------------------
________________ paMcasaMgraha-tRtIyAra hetu che te sarvaviratidhara pITha-mahApITha sAdhu mahArAjAne te hetunA abhAvamAM strIvedana baMdha zI rIte thaye? 60 pITha-mahApIDa yunirAja kSAyika samyagdaSTi ja hatA e nizcaya na hovAthI AkarSa saMbhava hovAthI samyaphavathI paDI mithyA gayelA evA teone strIvedane baMdha ghI zake. athavA guru mahArAje bAhu-subAhu munionI karela guNaprazaMsAthI utpanna thayela IrSyA rUpa saMkilaSTa tIvratama kRSNavezyAne gejavatAM tIvra saMjavalana mAyAnA pariNAmathI pUrve baMdhAyela strIvedanI sthiti ane rasa vadhArI baMdha vinA paNa tene nikAcita karela tethI tenA ja phaLa svarUpe bane munie brAhI ane suMdarI rUpe thayA mATe ahi doSa nathI. juo A ja dvAranI mULaTIkA gA0 36. pra-11 sava ane trIjA guNaThANe hamezAM mizra mehanIyane udaya hoya che, chatAM mizra mehanIyane dhrudayI na mAnatAM azudayI kema kahI? u. udayadi kALa sudhI je niraMtara udayamAM hoya te pravedathI kahevAya che. paraMtu mitra mehanIyane trIjA guNasthAnaka sudhI niraMtara udaya nathI. kAraNake pahelA-bIjA guNasthAnake tenA udayane abhAva che. tethI udayaviccheda kALasudhI udaya ane udayane abhAva ema bane hovAthI te azudayI che. pra-12 nirmANa Adi nAmakarmanI bAra prakRtie pravedI kahela che tethI teramAM guNasthAnaka sudhI sarva ivene haMmezA A pravRtione udaya heya eTale ke vigrahagatimAM paNa teone hRdaya hoya, tyAre vigrahagatimAM jIva tejasa-kAzmaNa zarIra yukta hoya che ane te bane zarIre paigalika hovAthI varNAdi sahita ja hoya che tethI tyA vicahagatimAM) tejala. kArpaNa tathA varNacatuSko udaya ghaTI zake, paraMtu te vakhate audAkiAdi traNamAMthI eka paNa zarIra no hevAthI te hoya tyAre ja jene udaya hoI zake evI nirmANa nAmakarma vagere cha prakRtine udaya kema ghaTI zake? u0 jema suSupta avasthAmAM athavA ekAta pradezamAM keTalIkavAra kaSAyadaya jIvane spaSTa vipAka batAvI zakatA nathI chatAM navamA guNasthAnaka sudhI dareka ne koI ne koI bAdara kaSAyane udaya avazya hatha ja che tema vigrahagatimAM nirmANa nAmakarma Adi hRdayI prakRtione udaya avazya hoya che paraMtu audArikAdi pudagala rUpa nimittanA abhAve te prakRtie pita ne spaSTa vipAka batAvI zakatI nathI. paNa utpatti sthAne audArikAdi zarIranI racanA thatAM ja pitAnuM phaLa avazya batAve ja che. pra-13 koIpaNa prakRtionA udayAdi thavAmAM dravyAdi pAMca hetuo kevI rIte ghaTe che te koI paNa eka prakRtinA dAnta dvArA samajAve u. draSpathI-dahi, aDada, bheMsanuM dUdha tathA madirA Adi dravya vAparavAthI, kSetrathI-anA deza Adi agya sthAnamAM rahevAthI, maLathI-madhyAhna Adi adhyakALe adhya
Page #447
--------------------------------------------------------------------------
________________ pacasaMgraha-tRtIyAra praznottarI 43 thana karavAthI, bhavathI-tiryaMcAdi bhavathI ane bhAvathI-gAdi, asthira citta athavA atyaMta vRddhatvAdinI prAptithI mati-thatajJAnAvaraNIyAdi karmane tIvra udaya thAya che. te ja pramANe brAhmI, sArasvata zU, badAma vagerenA sevana rUpa dravya hetuthI, kAzI siddhAcalajI Adi rUpa kSetrahetuthI, prAtaHkALa vagere rUpa kALahetuthI, manuSyabhava vagerarUpa bhava ane Arogya, sthiracita, bAlya athavA taruNatyAdi avasthA rUpa bhAvahetuthI te banne karmane kSaye pazama thatuM paNa jaNAya che. A ja pramANe dareka prakRtinA udaya-kSaya-kSapazama-upazama vageremAM paNa dravyAdi pAMca hetuo yathAyogya rIte svayaM vicAravA. pra-14 nidrA Adi pAMca prakRtiono udaya jema prApta darzana labdhine haNe che tema prApta jJAnaguNane paNa haNe che chatAM tene jJAnAvaraNIvamAM na gaNatAM dazanAvaraNIyamAM kema gaNela che ? u. vAstavikarIte nidrAdi pAse prakRtine udaya kSayapAmathI prApta thayela dazana ane jJAna e banne labdhione haNe che, paraMtu svastha jIne prathama darzana labdhi ane pachI ja jJAnalabdhine upayoga pravarte che, tethI darzanalabdhine ghAta karanAra darzanAvaraNIyamAM gaNavAthI darzananI prApti vinA jJAnanI prApti thatI na hovAthI jJAnane paNa ghAta karanAra che ja ema sahelAIthI samajI zakAya che. paraMtu jJAnAvaraNayamAM kahe te jema jJAnaguNane vAta kare tema dazanaguNane vAta kare ke nahi ? te spaSTa samajI zakAya nahi mATe nidrApaMcakane jJAnAvaraNIyamAM na gaNatAM darzAva raNayamAM gaNela che. pra-15 matijJAnAvaraNISa, chatAnAvaraNIya ane cakSu-acakSu darzanAvaraNIya vagere prakRtie kRdayI gaNela che ane dareka jIvane bAramA guNasthAnaka sudhI te prakRtino utha mAnela che te utkRSTa labdhi saMpanna saMpUrNa cauda pUrvadhara tathA sarva IndriyanI saMpUrNa zaktivALA munirAjone uparokta matijJAnAvaraNIya vagerene udaya kema hoya? jema viSa maraNa prApta karAvanAra che chatAM pragavizeSathI atyaMta ae5pramANamAM apAcala te ja viSa keIpaNa jAtanuM nukazAna karatuM nathI tema utkRSTa labdhisaMpanna saMpUrNa cauda pUrvadhara tathA sarvaIndriyonI saMpUrNa zaktivALA munirAjene adhyavasAya vize SathI ekasthAnaka rasa spardhaka rUpe karAyela matijJAnAvaraNIyAdi karmane udaya hoya che ane tethI te svAvArtha guNane rokavA samartha thatAM nathI. pa-16 pratipakSI evAM sthira-asthira ane zubha-azubha nAmakane udaya ekIsAthe zI ': rIte hoI zake? u. eka ja zarIramAM dAMta asthi vagere avayava sthira hoya che. tyAre pUjihA dhira Adi asthira hoya che te ja pramANe e ja zarIramAM nAbhithI mastaka sudhInA ava
Page #448
--------------------------------------------------------------------------
________________ 414 paMcasaMgraha-svatIyadvAra tha zubha ane nAbhinI nIcenA avayave azubha hoya che, A rIte pratipakSI sthidi cAra prakRtine udaya eka sAthe heI zake che. pra-17 prakRtine haMmezAM kSayapazamAnuviddha audayika bhAva ja heya, ane te kaI rIte mAnI zakAya ? u0 mati-thatajJAnAvaraNIya, acakSu darzanAvaraNIya tathA dAnAntarAyAdi pAMca saMtazaya e ATha prakRtiene hamezAM kSApazamAnuviddha audavi bhAva ja hoya che. ane e vAta dareka jIvane jUnAdhika pramANamAM matijJAnAdi ATha labdhio avazya hoya ja che tethI sahelAIthI samajI zakAya che. pra-18 cakSudarzanAvaraNIya, avadhiDhikAvaraNa, ane mana paryAvajJAnAvaraNa dezavAtI kahela che, patu teIndriya sudhInA chane cakSudarzanAvaraNa, ane avadhi tathA mana:paryavajJAna vinAnA ane zeSa traNa AvaraNe vAvArya guNane sarvathA vAta kare che te A cAre prakRtie dezaghAtI kema kahevAya? u. je prakRtio pitAno udaya hoya tyAMsudhI savajIne hamezA svAvArthaguNane sarvathA ja ghAta kare te ja sarvaghAtI kahevAya che paraMtu je prakRtie pitAnA udaya kALa sudhI keIka ne sarvathA ane keIka ne dezathI athavA eka ja chavane amuka kALe dezathI paNa vAvArya guNane vAta kare che te dezaghAtI kahevAya che. A cAra prakRtie paNa AvI hovAthI dezaghAtI kahela che.. pra-19 uparokta cAre prakRtie dezaghAtI hovA chatAM ya amuka jInA svAvAI guNene sarvathA kema haNe che? u. dezaghAtI prakRtinAM spardhaka sarvaghAtI ane dezaghAtI ema be prakAre kahe che tethI jyAre A prakRtinAM sarvaghAtI rasapardhake udayamAM Ave che tyAre svAvArya guNane sarvathA haNe che ane jyAre alpa rasavALAM dezaghAtI padhake udayamAM Ave che. tyAre dezathI haNe che. pra-20 dezavAnI prakRtinAM paNa spaddhake sarvaghAtI che te sarvaghAtI ane dezaghAtI prakRtiomAM taphAvata zuM? u0 dezaghAtI prakRtienAM eka sthAnika rasapaddha ke dezavAtI ja hoya che ane histhAnika rasa rapardhake mizra hoya che. ane zeSa sarvaghAtI ja hoya che. chatAM A prakRtinAM saghAtI spardhake paNa apavanAdikArA haNAvAthI dezaghAtI thAya che. jayAre sarva ghAtI pravRtiomAM ekasthAnika sarapardhake sarvathA hetAM ja nathI ane kristhAnikAdi savapake sarvaghAtI ja hoya che. apavavAdidvArA haNAIne jaghanyathI kristhAnika rasavALAM je spardhake bane che te paNa sarvaghAtI ja rahe che paNa dezavAtI thatAM nathI dezaghAtI ane sarvadyAnI prakRtimAM A ja taphAvata che.
Page #449
--------------------------------------------------------------------------
________________ pacasapraha-tRtIyAra praznotarI 45 pra-21 cakSu-acakSu darzanAvaraNIya karmanA kSapazamathI saMpUrNa darzana labdhinI apekSAe je eka dazarUpa darzana guNa prApta thAya che tene ja pAMca nidrAne udaya haze che, te te nidrAo sarvaghAtI kema kahevAya ? u je ke cakSudarzanAvaraNIyAdinA pazamathI prApta thayela darzanalabdhi-saMpUrNa darzana labdhinA eka deza rUpa che paraMtu nidAcaka tene saMpUrNa paNe ja haNe che. athavA sattAmAM nidrApacakanA sarvaghAtI ja rasa pahake heya che. mATe te sarvaghAtI kahela che. pra-ra kSaye pazamAnuviddha ane zuddha ema banne prakAranA audayikabhAva keTalI ane kaI prakRtimA ghaTI zake? u. avadhi tathA mana paryava jJAnAvaraNa, cakSu tathA avadhidarzanAvaraNa, cAra saMjavalana ane nava nekaSAya A sattara pravRtiomAM banne prakArane auyika bhAva ghaTI zake che. pa-23 ghAtakamAM evI kaI uttaraprakRtie che ke jene lapazama thaI zake ja nahi? ukevaLajJAnAvaraNIya, kevaLadarzanAvaraNIya ane pAMca nidrA A sAta prakRtione kSapazama thaI zake ja nahi. pra-24 sarvaghAtI ane dezaghAtI prakRtinA pazamamAM zuM vizeSatA che ? u0 saghAtI prakRtione kSApazama pitAnA radaya sAthe hete nathI, paraMtu pradezadaya sAthe ja hoya che. tyAre dezaghAtI prakRtiene kSapazama rasodiya sAthe hoya che. e vizeSatA che. pra-25 udayaba kUNA prakRtiomAM asAtA vedanIya vagere keTalIka evI prakRti e che ke jeone udaya na hoya tyAre paNa uNa sthitimAM ja thAya che, mATe apAtAdanIya vagere prakRtine anudayaskUNA paNa kema na kahevAya? e ja pramANe samyava mehanIya sivAyanI udayakramotkRSTa manuSyagati vagere prakRtimAM paNa pitAne udaya na hoya tyAre pitAnI svajAtIya anya prakRtiene kahu sthitisaMkuma thAya che, mATe manuSyagati vagere anudathasaMkalkA paNa kema na kahevAya? u0 jene udaya na hoya te anudayavatI prakRtinuM prathamanI udayasthitimAM rahevu dalika tenA anaMtara pUrva samaye ja savajAtIya udayavatI prakRtiomA sibUka sakrama dvArA saMkramI jAya che, tyAre udayavatI prakRtinuM prathama sthitinuM dalika sava svarUpe hAjara heya che tethI udaya vakhate badha athavA anya pakRtinA saMkamathI jeTalI ukaI sthitisatta thAya che tenA karatAM tene hRdaya na hoya tyAre pinanA badhathI athavA anyaprakRtinA saMkramathI paNa eka samaya nyUna umakRSTa sthiti sattA prApta thAya che. tethI asAtA vedanIya vagere anudAya bahUdA ane manubani vagere anuda naMkriznA na ja kahI zakAya. paraMtu udayaba chelpha ane udayazaMkA ja kahevAya. pa-26 kaI karmaprakRti evI che ke jene vipAka ekAnta zubhaphaLa ja ApanAra che?
Page #450
--------------------------------------------------------------------------
________________ 46 paMcamaha-kutIyAra u0 tIrthaMkara nAmakarma, pra-ra7 hAsya, rati, paruSaveda ane samyakatva mohanIya A cAra prakRtiene ahiM temaja navatAva vageremAM azubha gaNAvI che tyAre taravAthIdhigama sUtra a08 sUva ra6 mAM zubha gaNAvI che, te tenuM zuM kAraNa? u. A hAsyAdi prakRtiono vipAka pagalika dRSTie jIvane AnaMdadAyaka hevAthI taravAthadhigamasUtramAM te zubha tarIke gaNAvela che tema lAge che. paraMtu teone vipAka paurAlika daSTie AnaMdadAyaka hovA chatAM AtmAne cAritra ane samyaktvarUpa guNane ghAta karanAra levAthI ahiM temaja navatattvAdimAM te azubha tarIke gaNAvela lAge che. pra-28 evI kaI kRtio che ke je udayavatI ane anudayavatI ema bannemAM AvavA chatAM pradhAnaguNanI vivakSA karI tene udayavatImAM gaNAvI che? u0 grIveda, napusakaveda, sAtA-asatAvedanIya, A cAra prakRtie bannemAM AvavA chatAM udayavatImA ja gaNAvela che. pra-ra9 evI kaI prakRtie che jemAM sattA AzayI sAdi anaMta sivAya pariNAmika bhAvanA traNa bhAMgA ghaTI zake. u. mAtra cAra anaMtAnubaMdhI kaSAyamAM ja sAdi anaMta sivAyanA pariNAmika bhAvanA traNabhAMgA ghaTI zake che. pra-30 keIkane alaMkAro maLatA nathI, keIkane maLe che te vAparatAM bIjA aTakAve che. jyAre keIkane maLe che, bIjAo vAparavA preraNA kare che, vAparavAno zekha paNa che, chatAM te vAparI zakatA nathI, ahiM te te chone kayA kamane udaya kahevAya? u0 jeone alaMkAre maLatA nathI teone lAbhantarAya, jemane maLe che chatAM vAparatAM bIjAo aTakAve che tene upabhogAntarAya ane je sAyaM vAparI zakatA nathI teone upabhegAntarAya sahita lebha ane bhayamahanIyane udaya hoya che. pra-31 atisaMkilaSTa mithyAdine keTalI ane kaI kaI zubhaprakRtie baMdhamAM AvI zake? u0 21, te A-paMcendriya jAti, AhAraka sivAyanAM cAra zarIra ane be agopAMga, zunAvaNuM catuSka, parAghAta, ucchavAsa, Atapa, udyota, nimaNa, agurulaghu tathA traNacatuSka temAM paNa Atapa, udyota ane audyArika dvika tiryaMcagati sAthe ja kriyahika narakagati sAthe ja ane zeSa paMdara prakRtie banne gati sAthe baMdhamAM AvI zake che. pra-32 aMtamuhUrtathI ocho baMdha kALa ja na hoya tevI prakRtie keTalI ane kaI kaI ? u. 47 yuvadhI, cAra AyuSya ane jinanAma. kula bAvana, (52). pra-33 jene jaghanyathI eka samaya baMdha hoya tevI prakRtie keTalI ane kaI kaI?
Page #451
--------------------------------------------------------------------------
________________ samagraha-tutIyAra praznottarI 47 u. cAra AyuSya ane jinanAma sivAya zeSa adhuvadhI aDasaTha (6) ga-34 adhuvaMdhI hevA chatAM je jaghanyathI paNa satata aMtamuhUta baMdhAya ja evI prakRtie keTalI ane kaI kaI? . cAra AyuSya ane jinanAma. kula pAMca. (pa) pra-35 zapaka sUphamaparAyane paNa jaghanyathI jene kristhAnika rasa baMdhAya tevI pravRtio u. kevaLajJAnAvaraNa ane kevaLadarzanAvaraNa. pra-36 je aMtamuhUrathI vadhAre kALa satata na ja baMdhAya evI pravRtio keTalI ane kaI kaI? . u0 pIstAlIza, te A-azubhavihAyogati, ekendriyAdi cAra jAti, antima pAMca saMdha thaNa ane pAMca saMsthAna. AhAyakakrika, narakaddhika, Atapa, uvota, sthira, zubha, yaza, hA, rati, zeka, ati, veda, napuMsakaveda, asAjAvedanIya, sthAvaradazaka ane cAra AyuSa. cha-37 keTalI ane kaI kaI prakRtio evI che ke-je saMpUrNa kSaya thayA pachI pharIthI baMdha ane sattAmAM na Ave? u. anatAnubaMdhI vinA dhruvasAvALI eka chavIza prakRtie. -08 prAyaH savalabdhio kSapazama ke kSAyikabhAvathI prApta thAya che. chatAM kaI labdhio evI che ke je audayika bhAve prApta thAya che temaja tenuM kAraNa zuM? u. je ladhimAM navIna pudagalAdine grahaNa karavAnI jarUra na hoya tevI kevaLajJAna, avadhijJAnAdi sarva labdhio yathAsa bhava kSAyika ke kSApazama bhAve prApta thAya che. paraMtu je labdhio pheravavAmAM navIna pudagalonuM grahaNa vagere jarUrI hoya te labdhio be prakAre che. temAMnI eka mukhyatve pazamabhAve ane gaupaNe audayika bhAve hoya che. jayAre bIjI mukhyatve audayika bhAve ane gauNapaNe lApazama bhAve hoya che, vaikriya, AhAra, tejalezyA, zvAsocchavAsa Adi labdhio prathama prakAramAM Ave , che ane cakavatitva, vAsudevatva, prativAsudevatva Adi labdhio bIjA prakAramAM Ave che, te te labdhiomAM te te prakAranAM pudagalanuM grahaNa vagere jarUrI hovAthI audayika bhAva vinA A ladhio phoravI zakAtI nathI, vaLI enI sAthe lAlAntarAya, vIrthotarAya Adi kamarane kSayaza paNa avazya heya ja che. te pazama cAra ghAtakamane ja thAya che. ma-39 kathA kamanA udayathI suvAne anubhava thAya? dUdhapAka Adi svAdiSTa bhojananI IcchA thAya ane zrI Adi vijAtIya vyakitaonuM AkarSaNa thAya? : u. asAtA vedanIyakamanA udayathI sudhAne anubhava thAya. lebhanA dAthI dUdhapAka Adi
Page #452
--------------------------------------------------------------------------
________________ 8 paMcamahatIyA svAdiSTa bhojananI IcchA thAya ane vedamehanIyanA udayathI vijAtIya vyaktinuM AkarSaNa thAya, pra-40 sudhA Adi traNe prasaMgo asAtA vedanIyAdi karmanA udayathI prApta thAya che, ane AhAdi vAparavAthI te te kama bhegavAI kSaya pAmatAM jaNAya che te udayamAM Avela te te karmane kSaya karavA mATe AhAra, savAdiSTa bhejana ane strI vagere sevana atyaMta Avazyaka gaNAya ane je tema hoya te, jema bane tema bhejanAdinI icchAne pUrNa karavA karatAM nAbUda karavI temaja IcchAe kadAca nAbUda na karI zakAya te paNa te te prasaMgothI avazya dUra rahevuM joIe ema aneka zAmAM jaNAvela che tenuM zuM? asAtA vedanIyAdi karmanA udayathI uparanA prasaMge prApta thAya che ane te te rIte AhAra, svAdiSTa bhojana temaja viSayasevanathI te kALa udayamAM Avela kama kSaNa jarUra thAya che, paraMtu sAmAnya keTinA saMsArI che rAga-dveSayukta hevAthI A prasaMgamAM AsaktibhAva AvyA vinA rahetuM ja nathI, ane viSayasevanamAM te AsatibhAva uparAMta aneka jInI hiMsA paNa thAya che. tethI te kALe udayamAM Avela karmanA bhagavaTAthI te karma jeTaluM naSTa thAya che tenA karatAM tene nimitte pradeza tathA sthitinI apekSAe asaMkhyAta guNa ane rasanI apekSAe ghaNuM vadhAre navInakarma avazya baMdhAya che. mATe ja zAstramAM tevI IcchA vagerene nAbUda karavA ane te zakaya na hoya te paNa chevaTe te padArthonA gavaTAthI dUra rahevA jaNAvela che ane te barAbara ja che. pra-41 bAMdhela kama bhegavyA vinA dUra thAya nahi ane IcchAone nAbUda karavAthI tathA IcachAo nAbUda na thAya te paNa tevA prayothI dUra rahevAthI te te kamajogavAIne kSaya pAme nahi paNa emane ema rahI jAya , te zuM karavuM? u. karma nikAcita ane anikAcita ema be prakAra hoya che. tyAM anikAcita tathA alpanikAcita saghaLAM karma vipAkedathathI avazya bhogavavA ja paDe e niyama nathI, parata bAra prakAranA tapa rUpa nijAnA pariNAmathI athavA tevA prakAranA keI vizuddha adhyavasAye dvArA te te kamane bhagavyA vinA paNa kSaya thaI zake che. ane je karma gADha nikAcita hoya che, te avazya vipAkedayathI bhegavavuM ja paDe che. ane tethI ja varSajJAnI tathA anAsakata hovA chatAM tIrthakarAdi jevA mahApuruSane paNa kamane vaza thavuM paDe che, paNa vijJAnI tathA nirAlaktabhAvavALA hovAthI tevA mahApuruSanI vAta nirALI che. jyAre ApaNe tevA jJAnI ke nirAsakta bhAvavALA nathI eTale nikAcita karma jANI zaktA nathI ane rAga-dveSa pAmyA vinA paNa rahI zakatA nathI, mATe ApaNe tevA tevA prasaMgethI dUra rahevuM ane tevI IrachAone nAbUda karavI e ja zreSTha upAya che.
Page #453
--------------------------------------------------------------------------
________________ bhacasabaha-tutIyadvAra praznottarI pa-jara eka jIvane eka bhavamAM vadhAremAM vadhAre keTalA AyuSanI sattA che? u. jyAM sudhI parabhavanuM AyuSya na bAMdhe tyAMsudhI eka ane anyagatinuM AyuSya bAMdha nArane AyuSyabaMdhanA prathama samayathI te bhava paryanta be AyuSyanI ja sattA hoya che. pa-43 evA kayA Ave che ke jeone AkhA bhava sudhI eka ja AyuSyanI sattA che? u0 saghaLA teukAya, vAukAya temaja AvatA bhavanuM AyuSya paNa va7mAna gatinuM ja jeee bAMdhyuM hoya tevA manuSya tathA tize. pra-4ja eka bhavamAM AyuSya eka ja vAra badhAya ke temAM kaMI apavAda che? 8. prajJApanA sUtramAM pitAnA AyuSyanA be bhAga gayA pachI je AyuSyane baMdha thayo tenuM te AyuSya te bhAvanA bAkInA kALamAM anekavAra baMdhAya ema batAvI tene AkarSe kahyA che. paraMtu karmagraMthAdika cAlu graMthomAM AkhA bhavamAM AyuSya eka ja vAra badhAya e hakIkata prasiddha hevAthI AThamA praznanA uttaramAM AyuSya eka bhavamAM eka ja vAra baMdhAya ema batAvela che.
Page #454
--------------------------------------------------------------------------
________________ ga che e badhahevAra che A pramANe baMdhAvyadvAra kahyuM. have baMdhanurUpa thA hArane kahevA IcchatA A gALA baMdhasta micchaaviraikasAyajogA ya heyavo bhaNiyA / te paMca duvAlasa pannavIsa pannarasa bheillA // 1 // vandhasya mithyAtvAviratikaSAyayogAca hetavo bhaNitAH / te paJca dvAdazapaJcaviMzatipazcadazamedavantaH // 1 // artha-kamabaMdhanA mithyAtva, avirati, kaSAya, ane yoga e cAra hetue kahyA che. ane te anukrame pAtha, bAra, pacIsa, ane paMdara bheTavALA che. TakAnu-karma ane AtmAne pANI ane dUdhanA jevo ke agni ane lehanA je je saMbaMdha te baMdha tenA sAmAnyathI tIrthakare ane gaNadharee cAra hetue kahyA che. te A pramANe mithyAtva, avirati, kaSAya, ane roga, "jon' zabda pachI mUkela "ra" e jaLiyattarAya" prathanikapaNuM antarAya e Adi eka eka kamanA vizeSa hetune sUcaka che. te mithyAtvAdi cAra hetuonA anukrame pAMca, bAra, pacIsa, ane padara avAMtara sela thAya che. te A pramANe mithyAtva pAMca bheda, avirati bAra bheda, kaSA pacIsa bheda, ane vege paMdara bheTe che. "e" e padamAM pratyaya prAkRta bhASAmAM matu arthamAM thayo che. prAkRtamAM mata artha mAM 4 phUTa ane maLa e traNa pratyaya thAya che. saMskRtamAM vALA arthamAM mata prathA thAya che jema ke buddhimatuM eTale buddhivALe. e pramANe ahiM samajavuM. 1 have pahelA mithyAtvanA pAMca bhedane kahevA IcchatA kahe che- abhiggahiyamaNAbhiggahiyaM ca abhinivesiyaM ceva / saMsazyamaNAbhoga micchattaM paMcahA ho // 2 //
Page #455
--------------------------------------------------------------------------
________________ paMcamaha-catuthAra kA abhigRhItamanabhigRhItaM cAminivezikaM caiva / sAMzayikamanAbhogaM mithyAtvaM paJcadhA bhavati // 4 // artha Azihika, anAlizahika, Abhinivezika, sAMzayika, ane anAga ema mithyAta pAMca prakAra che. TIkAnu-tatvabhUta chavADipadArthonI ajhahA rUpa eTale ke AtmAnA svarUpanA ayathArtha jJAnarUpa mithyAtva pAMca prakAre che. te A pramANe Abhigrahika, anAlihika, abhinivezika, sAMzayika ane anAbhAga. vaMzaparaMparAthI pite je dharma mAnIne Avyo che teja dharma sAthe che bIjA sAcA nathI e pramANe buddha ziva Adi asatya dharmomAMthI koI paNa eka dhamane tatvabuddhie grahaNa karavA vaDe thayeluM je miAtra te Amigrahika. A mithyAtvanA vazathI bATikAdi-digaMbarAdi asatya dharmomAMthI koIpaNa eka dharma grahaNa kare che, ane eneja satya mAne che. satyAsatyanI parIkSA karI zakatuM nathI. tenAthI viparIta je mithyAta te anabhigrahika. eTale ke yathAta svarUpavALe adhigraha-kaI paNa eka dharmanuM grahaNa jenI aMdara na hoya te. A mithyAtvanA vazathI saghaLA thI sArA che ke kharAba nathI, A pramANe sAcA meTAnI parIkSA vinA kAca ane maNimAM bheda nahi samajanAranI jema kaMIka mAdhya thavRttine dhAraNa kare che. | sarva prabhu zrI mahAvIre kahela padArthone ukhADI nAkhavArUpa abhinivezavaDe thayeluM je mithyAtva te Aminivezika. A mithyAtvanA vazathI gaSAmAhika AdinI jema sarva kahela padArthone ukhADI pitAnA mAnelA ane sthApana kare che. saMzayava thayeluM je mithyAtva te sAMzayika, jenA vazathI bhagavAna arihaMte kahela chavAdi tamAM saMzaya thAya che. jema ke huM nathI samajI zako ke bhagavAna arihate kahela dhamAMstikAyAdi satya che ke nahi. jenI aMdara viziSTa vicAra zaktinA abhAve satyAsatyane vicAraja na hoya te anAga mithyAtva. ane te ekendriyAdi ne heya che. A pramANe pAMca mithyAtvanuM svarUpa kahyuM. 2 1 ahiM kaMIka mALasthati dhAraNa kare che emAM kaIka mUkavAnuM kAraNa e ke vAstavika rIte A mAdhyasthati ja nathI. sAcA kheTAnI parIkSA karI sAcAne svIkAra karI che. anya dharmo para hepa na rAkhave te vAstavika mAdhyasthati che. ahiM te badhA dharmo sarakhA mAnyA eTale uparathI mAdhyasthatA dekhAI eTaluM ja mAtra. goLa ane bALa sarakhA mAnavAthI kaMI mAdhyasthatA kahevAtI nathI. 2 ahiM enDiyAdine anAmega miyAtvA kahyuM che. paraMtu A ja ThAranI A gAthAnI tathA pAcamI gAthAnI pa3 TakAmAM saksi-pacendriya paryApta sivAyanA jIvane anabhigrahika mithyAva kahela che ane A ja gAthAnI rapa4 TIkAmAM "Agamane abhyAsa na karavo eTale ke agAna ja sAruM che." e anAjoga mithyAtvane arthe karela che,
Page #456
--------------------------------------------------------------------------
________________ pacasahacatuthAra have aviratiAdinA bAra vagere bheda kahe che- chakAyavaho maNaiMdiyANa ajamo asaMjamo bhaNiyo / ii bArasahA sugamA kasAyajogA ya puvuttA // 3 // paTkAyavadho manaindriyANAmayamo'saMyamo bhaNitaH / iti dvAdazadhA sugamAH kapAyayogAstu pUrvoktAH // 3 // A chakAyane vadha ane mana tathA pAMca Indriyane asaMyama ema bAra prakAre avirati kahI che. ane pUrva kahelA kaSAya tathA ge sugama che. TIkAnu-pRthvI. apa, teu, vAla, vanaspati ane trAsa e prakAre che kAyanI hiMsA karavI tathA pitApitAnA viSayamAM thaze chapaNe pravartatI mana ane zrotra Adi pAMca Indri jene kAbumAM na rAkhavI. e pramANe tIrthakare ane gaNudharee bAra prakAre avirati kahI che. ema kahIne karatAM jaNAve che ke ame amArI buddhithI kahI nathI. te bAre prakAre asaMyama sugama che, eka eka padanI vyAkhyA na karavAmAM Ave te paNa sukhapUrvaka samajI zakAya tema che, mATe eka eka yadanI vyAkhyA karI nathI. kavAyanA pacIsa senuM tathA eganA dara lenuM savirata varNana pahelA karyuM che, mATe pharI ahi kahetA nathI. tyAMthI ja joI levuM. 3 A pramANe mithyAtvAdinA avAMtara se kahyA. have mithyAtvAdi mULa lene guNasthAna nakomAM kahevA IcchatA kahe che- caupaJcaio micche tipaJcao mIsasAsaNAvirae / dugapaJcao pamattA ubasaMtA jogapaJcaio // 4 // catuSpratyayako mithyAtve trikapratyayako mizrasAsAdanAvirate / dvikapratyayakA pramacAt upazAntAt yogapratyayakaH // 4 // artha-mithyAtve cAre hetuvALe mizra, sAsAdana, aviratimAM traNa hetuvALa, pramatta guNasthAnathI be hetuvALa ane upazAMtamAha guNasthAnakathI mAtra roga nimittaka baMdha thAya che, TIkAnuM -mithyAdi guNasthAnake mithyAtva, avirati, kaSAya ane cagarUpa cAra heta vaDe kamane badha thAya che. kAraNa ke mithyAtva guNaThANe cAre baMdhahetuo che. sAsadana, mizra ane aviratisamyagRSTi guNaThANe avirati, kaSAya ane garUpa traNa hata vaDe baMdha thAya che. A guNasthAnamAM mithyAtva baMdhahetu rUpe nathI. kAraNa ke mithyAtvano udaya pahele ja guNaThANe che.
Page #457
--------------------------------------------------------------------------
________________ pathagraha-catuthAra 423 dezavirati guNakANe kaIka nyUna traNa hitakArI karmabaMdha thAya che. kAraNa ke ahiM trasanI avirati hotI nathI. jo ke sarvathA trasakAyanI aviratithI zrAvaka virape nathI chatAM hiMsA na thAya tema upagapUrvaka pravatate hAvAthI che chatAM vivakSI nathI. A guNasthAnake kaMIka pUna traNa hetuvake karmabaMdha thAya che te gAthAmAM kahyuM nathI, chatAM sAmarthyathI ja jaNAya che. kAraNa ke pUrA traNa hetu na kahA tema be hetu paNa na kahyA eTale samajAya che ke traNathI jUna ane bethI vadhAre bahetuo che. pramatta guNasthAnakathI AraMbhI sUmasaMpAya guNasthAnaka pathata kavAtha ane paga e be hetuo vahe karmabaMdha thAya che. kAraNa ke pramAdi guNasthAnakamAM mithyAtva ane aviratine abhAva che. tathA upazAMtamAha guNasthAnakathI AraMbhI saga kevaLI guNasthAnaka sudhImAM kevaLa ganimitte ja baMdha thAya che. kemake upazAMta mahAdi guNasthAnakemAM kaSAye paNa hatA nathI. agi bhagavAna keIpaNa baMdha hetunA abhAve keIpaNa kamane baMdha karatA nathI. 4 A pramANe guNasthAnakemAM mithyAtvAdi mULa hetue kahyA. have te mULa hetuomAMnA keTalAka avAMtara de saMbhave che te kahe che- paNapanna panna tiyachahiyacatta guNacatta chakkacausahiyA / dujuyA ya vosa solasa dasa nava nava satta heU ya // 5 // paJcapaJcAzat paJcAzat trikapaTkAdhikacatvAriMzat ekonacatvAriMzat paTakacatuHsahitA / dviyutA ca viMzatiH poDaza daza nava nava sapta hetavazca // 5 // artha-paMcAvana, pacAsa, traNa ane cha adhika cALIzaogaNacALIsa, cha cAra ane e sahita vIza, soLa daza nava nava ane sAta e pramANe avAMtara bhede anukrame mithyAtyAdi tera guNasthAnamAM hoya che. TIkAnu mithyAtvAdi cAra mULa baMdhahetuonA uttarane saravALe karatAM kula sattAvana thAya che. temAM mizrAdaSTi guNakANe AhAraka ane AhArakamizna e be kAyA vinA pacAvana aMdhahetA hoya che. AhAradrikano ahiM abhAva che. kAraNa ke AhAraddhika AhAraka ladhisaMpana caudapUrvadhara munione ja hoya che. pahele guNuThANe teone abhAva hevAthI te e ge hetA nathI. sAsvAdana guNakANe pAMca prakAranA mikhyAne abhAva hovAthI tene dUra karatAM pacAsa badha hetuo che. mizradaSTi guNaThANe tetAlIsa baMdhahetuo hoya che. kAraNa ke "samyamithyASTi kALa karatuM nathI evuM zAsanuM vacana hevAthI mitraguNakANuM laI parakamAM jato nathI. tethI
Page #458
--------------------------------------------------------------------------
________________ pacasapraNa-caturtha dvAra aparyAptAvasthAmAM jene saMbhava che, te kAmaNa audApikamiza ane vaizciyamizrae traNa vega ghaTatA nathI. tathA ahiM anatAnubaMdhi kaSAyane paNa udaya hetuM nathI, pahelA be guNaThANA sudhI ja tene udaya hoya che. mATe anaMtAnubaMdhi cAra kaSAya, kAmaNa, audyArikamizra ane vaiThiyamiza e sAta hetuo pUrvokta pacAsamAMthI dUra karatAM zeSa tetAlIsa baMdhahetuo hoya che. aviratisamyagadaSTi guNahANe chetAlIsa hetuo hoya che. kAraNa ke A guNasthAnake mara yune saMbhava hovAthI tene sAthe laI paralokagamana paNa thAya che. tethI pUrve dUra karelA ane aparyAptAvasthAmAM saMbhavatA kArmaNa, vaDhiyamizra ane audANikamiza e traNa pegene ahiM saMbhava hevAthI e traNa meLavatAM chetAlIsa baMdhahetuo thAya che. dezavirati guNaThANe ogaNacALIsa baMdhahetuo hoya che. kAraNa ke ahiM apratyAkhyA nAvaraNa kaSAyane udaya hotA nathI trasakAyanI avirati hetI nathI, ane A guNasthAnake maraNane asaMbhava hovAthI vigrahagatimAM ane aparyAptAvasthAmAM saMbhavatA kAmaNa ane audyArikamizna e be coge paNa hetA nathI. tethI pakta chetAlIsamAMthI apratyAkhyAnAvaraNa kaSAya, trasakAyanI avirati, audapikamiza ane kAmaNa e sAta hetuo dUra karatAM egacAlIsa baMdhahetuo heya che. zakA-dezavirati zrAvaka mAtra saMka9pathI utpanna thayela trasanI aviratithIja niva che, paraMtu ArabathI utpanna thayelI aviratithI vira nathI. ArabathI utpana thayela trasanI avirati te zrAvakane kAyama che te baMdhahetumAMthI trasanI avirati kema dUra kare che? uttara-ahiM uparokta deSa ghaTatuM nathI kAraNa ke zrAvaka yatanAvaDe pravRtti karate hevAthI AraMbhathI utpanna thayela sanI avirati hovA chatAM paNa tenI virakSA karI nathI. pramatta saMta guNasthAnake chavvIsa badhahetuo hoya che. chavvIsa zI rIte hoI zake? te kahe che-A guNasthAnake avirati sarvathA hetI nathI ane pratyAkhyAnAvaraNa catuone paNa udaya hoto nathI. tathA ladhisaMpanna cauda pUrvadhara munione AhAraddhikane saMbhava che, mATe te be pega hoya che. tethI aviratinA agIAra bheda ane pratyAkhyAnAvaraNa cataSka e paMdara baMdhahetuo pUrvokta gaNacALIsamAMthI kADhatAM ane AhAraka tathA AhArakamiza e be pega meLavatAM chavvIsa bahetu thAya che. apramatta munie labdhi phoravatA nahi hovAthI AhArakazarIra ke vaidiyazarIrane AraMbha karatA nathI mATe teone AhArakamizna ke vaikriyamiza e bega ghaTatA nathI. tethI pUrvokta chavvIsamAMthI vikriyamiza ane AhAra kamizra e be pega dUra karatAM cAvIza baMdhahetuo apramatta guNaThANe hoya che. 1 ahiM tema ja ka thAdimA apramatta guNasthAnake AhArakanI jema veyi kAyayAga kahyo che. para tavArtha sUtra a. 2 sUtra 44 nI sihArSigaNi TIkAmAM vaidhi zarIra banAvIne uttarakALamA paNa apramatta guNasthAnake na jAya ema kahyuM che. tethI e apekSAe apramatta guNasthAnake vaiSi kAga paNa na ghaTe, pachI te jJAnI jANe.
Page #459
--------------------------------------------------------------------------
________________ pacasaMga-catuthAra apUrvakaraNa guNaThANe AhAraka kAyayoga ane vaikriyakAyAga e be pega paNa hatA nathI. mATe bAvIsaja bahetu haiya che. hAbhyAdi SaTako apUrvakapaNeja dayaviSe thatuM hovAthI anivRttinAdara parAye sALa mahetuo ja hoya che. anivRttinAdara saMpa traNa veda tathA saMjavalana trikano udayaviccheda thatuM hovAthI sUkasaMparA daza mahetuo ghaTe che. saMjavalana lebhAne sUmasaMpAye udayaviccheda thAya che mATe upazAMta guNakANe garUpa nAva baMdhahetuo hoya che. e ja nA hetuo kSINameha guNaThANe paNa hoya che. satyamanAyega, asatyaamRSA maga, satyavacanaga, asatya amRSA vacanaga, kAmakAyoga, dArika kAga ane audArikamizra kAga e sAta baMdha hetuo sagi kevaLI guNasthAnake hoya che. temAM kevaLi samudaghAtamAM bIje chaThuM ane sAtame samaye audArikamizra ane trIje the tathA pAMcame samaye kArpaNa kAga hoya che, ane te sivAyanA kALamAM audyArikakAyAga hoya che. vacanaga upadeza ApatI vakhate ane maneyoga anuttara vimAnavAsI Adi deve ane anya kSetramAM rahelA munie manathI prazna pUche tyAre mana vaDe uttara ApatAM hoya che. agikevaLI bhagavAna zarIramAM rahevA chatAM paNa sarvathA maga, vacanaga ane kAgane rAdha karela hovAthI teone eka paNa baMdhahetu hote nathI. 5 A pramANe guNasthAnakemAM sattAmAtrathI saMbhavatA mithyAtvAdi hatuonA pacAvana Adi avAMtara bhede kahyA. have eka samaye eka jIvane jaghanya, madhyama ane utkRSTathI je guNasthAke jeTalA hetue heI zake che, te kahe che - dasa dasa nava nava aDa paMca jaitige duduga sesayANego / aDasattasattasattagachadododoigijuyA vA // 6 // * daza daza nava navA'STau paJca yatitrike dvidvikaM zeSakANAmekaH / aSTasapta saptasaptakaSadvidvidviekayutA vA // 6 // atha-pahelA guNasthAnakathI AraMbhI teramA guNasthAnaka sudhImAM eka samaye eka jIvane ochAmAM ochA anukrame daza, daza, nava, nava, ATha, yatitrike pAMca pAMca, navame be, dazame. che, ane zeSa guNasthAnake eka eka hetu hoya che. ane vadhAremAM vadhAre uparokta saMkhyAmAM anume ATha, sAta, sAta, sAta, cha, yatitrike be, ane navame eka hetu meLavatAM kula jeTalA thAya teTalA heya che. 6 kAnu-gAthAmAM pUvavaDe mithyAdaSTi Adi gurusthAnamAM anukrame ochAmAM ochA
Page #460
--------------------------------------------------------------------------
________________ paMcasaha-caturthakAra' eka samaye eka jIvane keTalA hetuo hoya te kahyuM che. ane uttarAIva utkRSTa padanI pUrti mATe meLavavA ceya hetuonI saMkhyA kahI che. tethI tene saMkSepe artha A pramANe thAya che. micchANi Adi guNasthAnakomAM jaghanyathI daza Adi baMdha hetuo hoya che, ane utkRSTathI ATha Adi saMkhyA meLavatAM aTAra Adi baMdhahetuo hoya che. tAtparyAtha A pramANe - miAdaSTi guNaThANe jaghanyapade eka samaye eka sAthe daza baMdhahetuo, udbhayade aDhAra aMdhahetue, ane madhyama agIAra Adi badhahetA hoya che. A pramANe madhyamane vicAra pitAnI meLeja karI le. sAravAdane jaghanyathI daza utkRSTathI sattara, mizaguNasthAnake jaghanya nava utkRSTa saLa, je pramANe avirati sabhyaSTi guNaThANe jaghanya nava utkRSTa seLa, dezavirati guNaThANe jaghanya ATha utkRSTa cauda, yativika-pramatta, apramatta ane apUrvakaraNa guNasthAnake jaghanya pAMca pAMca ukai sAta sAta, anivRtti bAdare jaghanya be, utkRSTa traNa, sUmasaMpAye jaghanya ane utkRSTathI eja, zeSa upazAMta meha, kSINameha, ane sagikevaLi guNaThANe ajaghanyAhUNa ekaja adhahetuM hoya che. samasa parAyAdimAM tene cAra meLavavAnI saMkhyA nahi hevAthI kahI nathI, mATe gAthAnA pUrvAddhamAM kahelI badhahetunI saMkhyAja samajavI. 6 have mithyANi guNarathAnake jaghanyapade je daza bahetue kahyA te batAve che. micchatta ekakAyAdighAya annyrakkhjuyludo| veyassa kasAyANa ya jogassaNa bhayadugaMchA vA // 7 // mithyAtvamekakAyAdidhAto'nyatarAkSayugalodayaH / vedasya kaSAyANAM ca yogasya anantAnuvandhi bhayajugupsA vA // 7 // artha-pAMcamAMthI eka mithyAtva, eka kAyAdine ghAta, anyatara Indriyane asayama, bemAMthI eka yugala, anyatara veda, anyatara krodhAdi cAra kaSAya, ane daza vegamAMthI eka coga e pramANe jaghanya daza mahetuo hoya che, ane anaMtAnubaMdhi, bhaya, ane jugupsA e kaI vakhate udayamAM hoya che koI vakhate nathI hotA. TakAvAra-eka samaye eka sAthe ochAmAM ochA keTalA baMdhahetu hoya te kahe che. mithyAtvanA pAMca bhedamAMthI kaI paNa eka mithyAtva, che kAyamAMthI eka be Adi kAyanI hiMsAnA bhere kAyanI hiMsAnA cha bheda thAya che. te A pramANe cha kAyamAMthI jayAre buddhipUrvaka eka kAyanI hiMsA kare tyAre eka kAyalAlaka 6 chakAyanA kigAdinA paMdara vagere bhAMgAe jANavAnI rIta pRSTha parana30 nI TImAM jaNAvela che. tyAMthI joI levI.
Page #461
--------------------------------------------------------------------------
________________ sa graha-catu dvAra ka kahevAya; jyAre cha kAyamAMthI kAI paNa e kAyanI hiMsA kare, tyAre e kAyanA ghAtaka kahevAya, jyAre cha kAyamAMthI kAI paNa traNa kAyanI hiMsA kare, tyAre traNa kAyane ghAtaka kahevAya, e pramANe cha kAyamAMthI koI pazu cAra ke pAMca kAcanI hiMsA kare, tyAre anukrame cAra ane pAMca kAyane ghAtaka, ane chae kAyanI eka sAthe hiMsA kare, tyAre paTakAyaghAtaka kahevAya. A pramANe muddhipUrvaka ekAdi kAyanI hiMsA thaI zake che, sanni karI zake che. mATe kAyalAtanA bhede cha bhedA thAya che. vaLI pratyeka kAyalAtanA A pramANe bhedo thAya che, jyAre kAI paNa eka kAyanI hiMsA kare tyAre kAcA cha hAvAthI cha seka thAya, chamAMthI kAI paNa e kAyanI hiMsA kare tyAre vikasa cAge paMdara bheda thAya, e pramANe trika sacAge vIza bhai, catuSTha saMcAge pAra, paMca sacage che, ane chanA sacage eka bha'ga thAya che. kAyanI hiMsAnA sthAne e bhedo grahaNa karavA. etrAdi pAMca' indricAmAMthI kAi paNa eka indriyane ati e emAthI koI paNa eka yugala, apratyAkhyAnAvaraNuM e traNa kAyamAMthI kAI paNa krodhAdi traNa kAyanA udaya, asayama, hAsya rati ke zAka pratyAkhyAnAvaraNa ane sa'jvalana kAcemAMthI krodha mAna mAthA ane lAza eka sAthe uthamAM AvatA nathI paraMtu anukrame udayamA Ave che. eTale ke jyAre kaiAdha udayamAM Ave tyAre mAna, mAyA ke leTala kai paNa urjAthamAM AvatA nathI. mAnanA jyAre udaya hoya tyAre krodha maLyA ke leba kAIpaNu udadhamAM hAtA nathI e pramANe mAyA lebha mATe paNa samajavuM. paraMtu jyAre apratyAkhyAnAdi krAdha udayamAM Ave tyAre tenI nIcenA pratyAkhyAnAdi krodhane paNa uddaya thAya che, pratyAkhyAnAvaraNa mAnanA uSa chatAM pratyAkhyAnAvaraNAti mAnaneA paNa udaya thAya che. e pramANe mAyA lAbha mATe pazu samajyuM. ahiM evA niyama che ke upara uparanA krodhAdinA uya chatAM nIce nIcenA krAdhAvinA hadaya jarUra thAya che. tethI ahiM apratyAkhyAnAvaraNAdi kaSAyeTamAMthI keyAdi trikanuM' ahaMzu karyuM che. tathA daza yAgamAMthI kAI paNu eka cega. A pramANe eka sAthe dazama hetue hoya che. * prazna yogI pannura che, e pahelAM anekavAra kahyuM che. mATe ahiM para cogamAMthI eka cAga hAya ema kahevu joIe, te pachI zAmATe dazamAMthI eka caiAga hoya ema kahyuM ? uttara--miSASTi guNuDhANe AhArakaTrika hIna zeSa te cegeA sabhave che. mAhAka ane zAhArakamizna e e kAyayeAga labdhisapanna cau pUvine AhAraka zarIra kare tyAre hAya ' evu' zAstravacana hovAthI tenA mithyASTine asabhava che e pahelAM kahyuM che temAM paNa atyAre anaMtAnubatti kaSAyanA udaya na hoya tyAre dazaceAgaja sabhave che. 1 1 ahiM manane asayama alaga hovA chatAM indriyanA asalamanI jema junne batAvela nathI tenu" kAraNa mananA asayamathI ja indriyanA asayama thAya che. mATe indriyAnA asamathI mananA savane alaga na gaNutAM indiryanA asayamamAM atargata gaNuMla che.
Page #462
--------------------------------------------------------------------------
________________ 48 'pacasaha-catuthAra vaLI ahi ema zaMkA thAya ke anaMtAnubaMdhinA udayane abhAva micchAdine kema saMbhave? tenA uttaramAM kahe che ke--koI eka jIve sampaSTi chatAM pahelAM anatAnubadhinI vijA karI mAtra eTaluM karIneja virame paraMtu tathA prakAranA vizuddha adhyavasAyarU sAmagrInA abhAve mithyAtvAdinA kSaya mATe prayatna karyo nahi, tyArapachI kALAntare mithyAtvamohanA udaghathI mithyAtvagsthAnake jAya che ane tyAM jaIne mithyAtvarUpa hetuvake anatAnubadhi adhei che, ane baMdhAtA te anaMtAnubaMdhimAM pratisamaya zeSa cAritrahanIyanA dalike saMdamAve che, saMkramAvIne anaMtAnubaMdhIrUpe pariNAve che tethI jayAM sudhI saMkamAvalikA pUrNa na thAya tyAM sudhI mithyASTi chatAM paNa anaMtAnubaMdhine udaya heta nathI. A pramANe mithyANi chatAM ane anatAnubaMdhi bAMdhyA chatAM eka AvalikAkALa tene udaya hotA nathI. tenA udayano abhAva hovAthI maraNa thatuM nathI. kAraNake anatAnuSi kaSAyanA udaya vinAnA mithyArthine satkarma Adi graMthamAM maraNano nirNaya karyo che. tethI bhavAMtaramAM jatAM jene saMbhava che tevA vakriyamiza, audArikamiza ane kAmaNa e traNa ge paNa letA nathI, mATe daza vegamAMthI koIpaNa roga heya ema kahyuM che. tathA anaMtAnubaMdhi, bhaya ane jugupsAne udaya vikalpa hoya che-kaI vakhate hoya che, kaI vakhate nathI hotA. jayAre teone udaya nathI hete tyAre jaghanyapade pUvata daza baMdha hetuo hoya che ane temAM anaMtAnubaMdhi, bhaya, jugupsA ane kAtho vadha bhaLe tyAre agIArathI AraMbhI aDhAra hetue thAya che. 7 A pramANe jaghanya bhAvi daza baMdhahetue kahyA, teonA mithyAtva ane kAyalAtAdine pheravatAM ghaNA bhAMgA thAya che te bhAMgAonA jJAna mATe upAya kahe che- iccesimegagahaNe tassaMkhA bhaMgayA u kAyANaM / juyalassa juyaM cauro sayA ThavejA kasAyANaM // 8 // 1 anaMtAnubadhinI visAjanA karI mihAtve AvanAra je samaye mithyA Ave te ja samaye anaMtAnubaMdhinI aMtADI pramANa sthiti bAdhe che, tene abAdhAkALa aMtamuhUtane che eTale teTalo kALa tene pradeza ke rasathI udaya thatuM nathI. paraMtu jeno abAdhAkALa vItI gayo che ane jene radaya cAlu che te apratyAkhyAnAvaraNAdikanA dava baMdhAtA anaMtAnubadhimAM saMkramAve che. saMkramelA te dalio eka AvalikA gayA bAda udayamAM Ave che mATe mithyAtva guNaThANe paNa eka AvalikA anatAnubadhine udaya heto nathI. 2 jema baMdhAvalikA sakala karaNane aya che tema je samaye daliA anya prakRtimAM sAme te samathathI AraMbhI eka AvalikA te dalikAmAM paNa koI karaNa lAgatuM nathI mATe sakamAvaliMkA paNa sala karaNane agya che. je samaye anatAnukSadhi bAdhe te ja samaye apratyAkhyAnAvaraNAdinA dali mAve che tethI baMdha ane saMkramane samaya eka ja che eTale kamamAM kama eka AvalikA anaMtAnabadhino udaya na hoya tema kahyuM che.
Page #463
--------------------------------------------------------------------------
________________ pacasaMgraha-caturtha dvAra ityeSAmekagrahaNe tatsaMrakhyA maGgakAstu kAyAnAm / yugalasya yugaM catvAraH sadA sthApayet kapAyANAm // 8 // atha-eka samaye aneka jIva AzrayI bhAMgAnI saMkhyA lAvavA mATe te mithyAtvAdinA eka eka lodanuM grahaNa karatA tenA bhedanI saMkhyA mUkavI, kAyanA bhAMgAe mUkavA, yugalanA sthAne be mUkavA, ane kapAyanA sthAne cAranI saMkhyA mUkavI. TakAnu-pUrvanI gAthAmAM kahyuM e rIte eka samaye eka jIvane mithyAtvAdiA-mithyAtva, kAyane ghAta, indriyane asaMyama, yugala, veda, kaSAya ane vegenA eka eka zeThane grahaNa karatAM daza baMdhahetuo thAya te A pramANe pAMca mithyAtvamAMthI keIpaNa eka mithyAtva, cha kAyamAMthI koIpaNa eka kAyane ghAta, pAMca IndriyanA asayamamAMthI keIpaNa eka Indriyane asaMyama, be yugalamAthI koIpaNa eka yugala, traNa vedamAMthI keIpaNa eka veda, dhAdi cAra kaSAyamAMthI koIpaNa eka kaidhAdi kaSAya, ane daza vegamAMthI koIpaNa eka ga. A pramANe mithyAtvAdine eka eka bheTa grahaNa karatAM ochAmAM ochA daza hetuo eka samaye eka jIvane heya che. have eka samaye aneka jIva AzrayI bhAMgAnI saMkhyA lAvavI hoya tyAre mithyAvAdinA -lehanI saMkhyA mUkavI. kAraNake eka sAthe eka jIvane mithyAtvanA saghaLA bhedane udaya hete nathI, koIne koI hoya che, te koI jIvane keI hoya che. tathA uga pUrvaka je IndrithanI aviratimAM pravarte te levAnI hevAthI keI jIvane keI indriyane asaMyama heya, keI jIvane keI hoya, e pramANe koIne koI kAryane ghAta, ane veda Adi hoya keIne kaI rahevA mATe mithyAva AdinA sthAne tenA bhedanI saMkhyA mUkavI, te A pramANe - mithyAtva pAMca prakAre che mATe pahelAM tenA sthAne pAMcane aka mUko. tenI pachI pRthvIkAyAdinA vAtane AzrayI ekatrikAdinA sAgathI utpanna thatA bhAMgAnI pUrve kahelI saMkhyA mUkavI. tyArapachI IndrithanA asaMyamanA pAMca bheda che mATe tenA sthAne pAca mUkavA, ahi ma kA thAya ke pAMca Indriya ane mane ema cha Indriyane asaMyama hovAthI Indriya-mananA sthAne chanI saMkhyA mUkavI joIe, pAMcanI kema mUke cho? tenA uttaramAM kahe che ke mananI aniyati che chatAM vipakSI nathI, kAraNa ke pAMca IndriyanI aviratinI agataja mananI aviratinI virakSA karI che. pAMca indriyanI pravRtti chatAM mana darekamAM pravarte che mATe, tenI upara hAsya-rati, zAka--arati e yugulanA sthAne be mUkavA. kAraNake e che cugalane udaya kamapUrvaka heya che, sAthe hete nathI. hAsyane udaya heAya tyAre ratine udaya avazya hoya che, e pramANe zokane udaya hoya tyAre aratine udaya avazya hoya che, mATe hAsya ane rati tathA zoka ane aratine sAthe ja lIdhA che. tyArapachI traNa vedano kramapUrvaka udaya thatuM hovAthI vedanA sthAne traNa mUkavA. dha mAna mAyA ane lobhane kramapUrvaka udaya thato hovAthI kaSAyanA sthAne cAra mUkavA.
Page #464
--------------------------------------------------------------------------
________________ paMcasama caturthadvAra che ke daza hetumAM apratyAkhyAna, pratyAkhyAna ane saMjavalana e traNa kayAyanA leje traNa hatuM lIdhA che. paraMtu apratyAkhyAnAvaraNa bane udaya tyAre tenI nIcenA pratyAkhyAnAvaraNAdi dhine udaya avazya hoya che. e pramANe mAnAdine udaya hoya tyAre traNe mAnadine eka sAthe udaya hoya che, chatAM koI mAna Adino udaya kramapUrvaka thate hovAthI aMkasthApanAmAM. kayAyanA sthAne cAraja mUkAya che. tyArapachI ganI pravRtti kramapUrvaka hevAthI yoganA thAne dazanI saMkhyA mUkavI. eka sthApanA A pramANe ca0 ka. 30 yu ITa kAra mitra 10-8-3-2-1-4-5. A pramANe aMkasthApanA karyA pachI bhagasaMkhyAnuM jeTaluM nizcita pramANa Ave che jA bAyaro tA ghAo vigappa i jugava baMdhaheUNaM / yAvadvAdarastAvad ghAtaH vikalpA iti yugapadvandhahetUnAm / artha-bAdaraparAya guNasthAnaka paryata pUrvokta kama sathApelA ane guNAkAra kare. A prakAre guNAkAra karatAM eka sAthe aneka jIva AzayI thatA baMdhahetunA vikalpa thAya che. TIkAnuo- anivRtti bAdara saMparAya guNasthAnaka paryata pUrveta kame sthApelA akA. saMbhava pramANe guNAkAra karo. A pramANe guNAkAra karatA eka samaye aneka jIva AzrayI thatA baMdhahetunA vika thAya che. have mithyAdaSTi guNaThANe thatA lAMgAnI saMkhyA kahe chemithyANi guNaThANe eka jIvane eka samaye kahelA daza bahetanA aneka jIva AzayI. chatrIsa hajAra bhaMga thAya che. te A pramANe-- ' avAMtara lehanI apekSAe mithyAtva pAMca prakAra che, te pAMca bheda eka eka kAyane vAta karatAM saMbhave che. jemake AmirahiTa koIeka mithyAtvI pRthvIkAyane vadha kare, koI apakAyane vadha kare e pramANe koI teha, vAha, vaNa ke vyasano vadha kare, A pramANe Aligrahika mithyAvI kAyanI hiMsAnA bhede cha prakAre thAya che, e pramANe anya mithyAtva mATe paNa samajavuM. mATe pAMca mithyAtvane cha kAcanI hiMsA sAthe guNatA trIza bheda thAya. A saghaLA le eka eka indriyanA asaMyamamAM hoya che. jema ke pUrvokta traNe davALA pazabandriyanI avirativALA heya, bIjA trIza rasanendriyanI avirativALA hera, e pramANe triIjA, cothA, ane pAMcamA trIsa trIsa che kamapUrvaka trANa, cakSu, ane zo. ndriyanI avirativALA hAya mATe trIsane pAMca IndriyanI avirati sAthe guNatAM ekase. pacAsa leTa thAya. ' ' 1 je eka samaye kiyA ghaNI thai zake che chatAM jenI aMdara upaga hoya teja cAganI vivA thatI hovAthI daza gamAMthI eka paga e samaye lIdhe che.
Page #465
--------------------------------------------------------------------------
________________ pathasaMgraha-catutha dvAra jyA w te ekasA pacAsa bheda hAsyaratinA thavALA hAya, khIjA dADhasA zeka atinA udayavALA hAya mATe tene cugala sAthe jINutAM trasA bheda thAya. AA traNaso zaika purUSavedavALA hAya, ema bIjA ane trIjA traNasA traNase jIvA zrIveda ane napusaka vedanA udayavALA DAya. mATe traNaseAne traNa veda sAthe jINutA navasA eka thAya. A navasA bhede apratyAkhyAnAvazthAdi traNa krodhAdi yukta hoya che. eTale ke navasA nseDhA apratyAkhyAvaraNuAdi traNa krodhavALA e pramANe bIjA, trIjA, ane ceAthA navasA navasA apratyAkhyAnAvaraNAdi mAna, mAyA, ane lebhavALA hoya che. mATe navasAne cAra kaSAye guNatAM chatrIsa bheda thAya. te chatrIzA seDhA dazamAMthI kAi ne koi yAga yukta hoya che, mATe chatrIsAne daza cAge -guNatAM chatrIsa hajAra bheda thAya. A rIte eka samaye eka jIvane ghaTatA ochAmAM echA daza baMdhahetunA teja samaye -aneka jIva AzrayI mithyAtvAdi saidyane krUvatA "dha hetunA chatrIsa hajAra bhAMgA thAya. A pramANe dazanA vikalpa chatrIsa hajAra prakAre thaye, kemake dareka vikalpamAM dezanI saMkhyA kAyama rahI che; agIAra Adi ahetumAM mithyAtyAdinA bhedane phrevI pheravI guNAkAra karavAnI Aja rIta che. have gIAra Adi madhyama madhahetune pratipAdana karavA gAthAnuM uttarArdha kahe che---- aNabaMdhibhayadugaMchANa cAraNA puNa vimajjhesu // 9 // anantAnubandhibhayajugupsAnAM dhAraNA punarvimadhyeSu // 9 // atha--madhyama agIyAra Adi vikalpAmAM ana tAnuMdhi, bhaya, ane jugupsAnI cAraNA karavI eTale pheravavA. TIkAnu--mana tAnu likaSAya, bhaya, ane jIgupsAne pheravatAM ane kAyanA vadha vadhAratAM vacalA agIAra smRti 'hetu thAya che. te A pramANe--pUrvokta daza a hetumAM bhaya nAkhIe eTale agIAra hetu thAya, tenA bhAMgA pUrve kahyA te rIte 36000 chatrIsa hajAra ja thAya. athavA jugupsA nAkhIe tyAre paNa agIAAra thAya, ahiM paNu bhAMgA 36000 1 bhatha meLavatAM athavA jugupsA meLavatAM agIyAra kha"hetunA tathA laya jugupsA ane sAthe meLavatA khAra hetunA bhAMgA chatrIsa hajAra ja thaze, vadharaze nahi. kAraNa ke bhraya ke jugupsA paraspara virAdhI nathI. eTale eka eka sAthe guNatAM chatrIsa hajAra ja thAya. yugalanI jema paraspara vidhi hAya tA eTale ke eka jIvane bhaya hAya bIjA jIvane jugupsA - hAya eNTale bee guNutAM bhAMgA vadhe paraMtu bhaya ane jugupsA banainA eka samaye eka jIvane ulpa hoi zake che. tethI tenA bhAMgA vadhaze nahi.
Page #466
--------------------------------------------------------------------------
________________ 42 pacasaMgraha-catuthAra thAya. athavA anatAnubaMdhinA keIpaNa krodhAdi meLavIe tyAre agIAra thAya. anaMtAnu adhine jyAre udaya thAya tyAre yoga tera hoya che kAraNa ke mithyAdine anatAnubaMdhine. udaya thayA pachI maraNane saMbhava hovAthI aparyAyAvasthAbhAvi kAmaNa audyArikamiza ane vaidikamiza ga ghaTe che. A hakIkata pahelA cukitapUrvaka kahevAI che. tethI kaSAya sAthe guNatAM je chatrIsase AvyA che tene dazane badale tera ga sAthe guNatA 46800 thAya tathA te pUrvokta jaghanya daza badhahetumAM pRthvIkAyAdi chakAyamAMthI keIpaNa bekAthane vadha. gaNIe tyAre agIyArahetu thAya. ' ahiM e dhayAnamAM rAkhavuM ke daza hetumAM eka kAyane vadha che ane eka kAyane vadha meLavavAne che. kula be kAyane vadhu levAne che. cha kAyanA kisAthe 15 bhaMga thAya mATe kAyaghAtasthAne paMdara mUkavA, tethI mithyAtvanA pAMca bheda sAthe ekAyanI hiMsAnA krika sacage thatA paMdara bhAMgA sAthe guNatAM 75 thAya, tene pAMca IndriyanI avirati sAthe guNatAM 475 thAya; tene be yugala sAthe guNatAM 750 thAya, tene traNa veda sAthe guNatAM 2250 thAya, tene cAra kaSAya sAthe guNatAM 9000 thAya. tene daza vega sAthe guNatAM 90000 bhAMgA thAya. saghaLA maLI micchASTi guNaThANe agIAra baMdha hetunA be lAkha aThAsIse 28800 bhaMga thAya. A pramANe agIAra baMdhahetunA bhAMgA kahyA. have bAra hetunA bhAMgA kahe che-pUta jaghanya daza baMdhAmAM bhaya ane juguptA bane meLavatAM bAra hetu thAya tenA pahelAMnI jema chatrIsa hajAra ka6000 bhaMga thAya. anaMtAnubaMdhi ane bhaya meLavatAM paNa bAra thAya. ahiM anaMtAnubaMdhinA udaye cogA tera levAnA rahevAthI pahelAMnI jema chetAlIsa hajAra ane Aso 46800 bhAMgA thAya. athavA anatAbadhi ane juguNA meLavatAM bAra thAya tenA paNa chetAlIsa hajAra ane AThaso 46800 bhAMgA thAya. athavA eka kAyanA sthAne traNa kAryane vadhu letAM bAra hetu thAya che kAthanA trika sage vIza bhAMgA thAya mATe kAyaghAtanA sthAne vIsa mUkavA. pachI ' anukrame guNAkAra karo. te A pramANe-mithyAtvanA pAMca bhedane kAyanI hiMsAnA vika sage thatA vIza bhAMgA sAthe guNatA se 100 bhAMgA thAya, tene pAMca IndriyanI avi. rati sAthe guNatAM pAMcaso 500 thAya, tene yugala sAthe guNatAM eka hajAra 1000 thAya, tene traNa veda sAthe guNatAM traNa hajAra 3000 thAya, tene cAra kaSAya sAthe guNatAM bAra 1 ahiM bhAMgA karavA mATe guNAkAra je kama kahyo che te kime guNAkAra karatAM saMga saMpyo Ave che. eTaluM dhyAnamAM rAkhavuM ke jayAre anaMtAnubaMdhI meLavavAmAM Ave tyAre daza yogane badale tere cAge guNavA, ane jayAre kAyane vadha meLavavAmAM Ave tyAre je be kAya gaNIe te kika saMge paMdara bhaMga thAya mATe kAyAnA sthAne chane badale paMdara mUkavAkAya traNa gaNIe tyAre trika saMge viza bhaMga thAya mATe vIza makavA. e pramANe catuSka sage paMdara, paMca saMcAge che ane cha page eka bhaMga thaya mATe teTalA teTalA mukavA. anaMtAnubadhi tathA kAya ema baMne pAre meLavyA hoya tyAre jeTalI kApI lIdhI hoya tenA bhAMgAnI saMkhyAM kAyanA sthAne mUkavI ane cAga dazane badale tera mukI guNAkAra kara. A lakSyamAM rAkhavuM.
Page #467
--------------------------------------------------------------------------
________________ pacAsa pahuMcaturthadvAra hajAra thAya, tene daza vega sAthe guNatAM eka lAkha vIza hajAra 120000 bhaMga thAya. athavA bhaya ane be kAyanI hiMsA letA bAra thAya tenA pUrvanI jema nevuM hajAra 90000 bhAMgA thAya A pramANe jugupsA ane be kAyanI hiMsA letAM paNa nevuM hajAra 90000 bhaMga thAya. , athavA anaMtAnubaMdhi ane be kAyanI hiMsA letAM paNa vAra thAya. ahiM kAyanI hiMsAnA sthAne hika saMge thatA paMdara bhAga mUkavA ane anaMtAnubaMdhine udaya hovAthI roga tera levA ane pUrva kahela vidhi pramANe paraspara guNAkAra karaze. guNAkAra karatAM eka lAkha sArahajAra 11700 bhAMgA thAya. A pramANe bAra hetu sAta prakAre thAya. tenA kula bhAMgA pAMca lAkha chetAlIsa hajAra ane chase 146600 thAya. A pramANe bAra baMdhahatanA bhAMgA kahA. have te hetunA bhAgA kahe che-pUrvokta zabaMdhahetumAM bhaya, jugupsA ane anaMtAnubaMdhi e traNa meLavatAM tera baMdhahetu thAya. anaMtAnubaMdhine jyAre utha heya tyAre yoga tera gaNavAnA hevAthI pahelAnI jema chetAlIsa hajAra ane AThaso 46800 bhAga thAya athavA daza baMdhahetumAM je eka kAya lIdhelI che, tene badale cAra kAya letAM eTale ke daza hetumAM eka che, ane traNa meLavatAM paNa te hetu thAya, cha kAyanA catuSka sagI paMdara bhaMga thAya mATe kAyavasthAne te paMdara saMga mUkavA, tyArapachI pUrvakame vyavasthApita aMkenA guNAkAra karatAM nevuM hajAra 90000 jaga thAya. athavA bhaya ane traNa kAyanI hiMsA letAM paNa tera hetu thAya. chakAyanA vikasaMgI vIza mAMgA thatA hovAthI kAyavakSasthAne vIza mukavA ane guNAkAra kare. guNAkAra karatA eka lAkha vIsa hajAra 120000 bhaMga thAya. athavA anaMtAnubaSi ane traNa kAyano vadha letA tera hetu thAya. pUrve kahela vidhi pramANe ane guNAkAra karatAM eka lAkha chapanna hajAra 156000 bhaMga thAya. athavA bhaya juguNA ane bekAthanI hiMsA letAM tera hetu thAya tenA nevuM hajAra 90000 bhaMga thAya athavA bhaya anaMtAnubadhi ane be kAya letA paNa tera hetu thAya tenA pUnI jema eka lAkha sattara hajAra 117000 bhaMga thAya. e pramANe anaMtAnubaMdhi jugupsA ane be kAyanI hiMsA letAM paNa eka lAkha sattara hajAra 117000 bhaMga thAya. A pramANe tera, baMdhahetu A prakAre thAya, tenA kula bhAMgA ATha lAkha chapana hajAra ane AmAM 856800 thAya. A pramANe tera baMdhahetunA bhAMgA kahyA.
Page #468
--------------------------------------------------------------------------
________________ pacasapraha-catuthAra have cauda badhahetunA bhAMgA kahe che-pUrvokta daza baMdhAtumAM pAMca kAyane vadhu graha karatAM cauda bahetu thAya. cha kAyanA pAMcanA sage cha bhAMgA thAya mATe kAyanA vadhasthAne cha mUkavA. tyArapachI pUrveta krame ane guNAkAra karatAM chatrIsa hajAra 36000 bhAMgA thAya. athavA bhaya ane cAra kAyane vadhu letAM paMNa cauda hetu thAya. cha kAyanA catuSka sAthe para bhAMgA thAya mATe kAyanI hiMsAne sthAne paMdara mUkavA. tyArapachI pUrveta kame akene paraspara guNAkAra karatAM nevuM hajAra 90000 bhAMgA thAya. e pramANe jugupsA ane cAra kAyanI hiMsA letAM paNa nevuM 90000 bhagA thAya. athavA anaMtAnubaMdhi ane cAra kAthanI hiMsA letAM paNa cauda hetu thAya, anatAnubaMdhinA thaye cAge tera hoya che mATe zreganA sthAne tera mUkavA. cha kAyanA cAranA sage paMdara bhAMgA thAya mATe kAyanI hiMsAnA sthAne padara mUkavA. tyArapachI pUrvokta kAme aMkanA guNAkAra karatAM eka lAkha ane sattara hajAra 117000 bhAMgA thAya. athavA bhaya, jugupsA ane traNa kAyane grahaNa karatAM cauda hetu thAya. kAyanA trikoNe vizabhaMga thAya, tethI kAyanI hiMsAnA sthAne vIza mUkI akaeNno guNAkAra karatAM eka lAkha vIza hajAra 120000 bhAMgA thAya. athavA bhaya, anaMtAnubadhi ane traNa kAyanI hiMsA letAM cauda hetu thAya. tene pUrvavat eka lAkha chappana hajAra 156000 bhAMgA thAya. e pramANe jugupsA, anaMtAnubaMdhi ane traNa kAyanI hiMsAnA paNa eka lAkha chawa hajAra 156000 bhAMgA thAya. athavA bhaya, jugupsA, anaMtAnubaMdhi, ane be kAyanI hiMsA letAM cauda hetu thAya tene pUrvanI jema-pUrvokta vidhine anusAra guNAkAra karatAM eka lAkha sattara hajAra 117000 bhAMgA thAya. A pramANe cauda baMdhahetu ATha prakAre thAya. tenA kula bhAMgA ATha lAkha nAzI hajAra 882000 thAya. A rIte cauda baMdhahetunA bhAMgA kA. have paMdara baMdhahetunA bhAMgA kahe che- prati daza baMdhahetumAM cha kALanI hiMsA grahaNa karatAM paMdara baMdhahetu thAya. cha kAyane chanA sage eka ja bhaMga thAya mATe pUrvokta akAmAM kAyanI hiMsAne sthAne eka mUkave tyAra pachI anukrame akene guNAkAra karatAM cha hajAra bhAMgA thAya. athavA bhaya ane pAMca kAyanI hiMsA letAM paNa paMdara hetu thAya. tenA pUrvokta tame guNAkAra karatAM chatrIsa hajAra 36000 bhAgA thAya. , e pramANe jugupsA ane pAMca kAyanI hiMsAnA paNa chatrIsa hajAra 3000 bhAMgA thAya.
Page #469
--------------------------------------------------------------------------
________________ paMthasaMgraha-caturthadvAra X34 athavA anaMtAnubaMdhi ane pAMca kAyanI hiMsA letAM paNa paMdara hetu thAya. ahiM re tera levAnA che ane kAyanI hiMsAnA pAMca sayAge cha bhAMgA levAnA che. roga ane kAthanA sthAne tera ane cha mUdI pUrveta krame ane guNAkAra karatAM tAlIsa hajAra ATha 46800 bhAMgA thAya, athavA bhaya, jIgusA ane cAra kAyanI hiMsA letAM paNa paMdara hetu thAya. tenA bhAMgA nevuM hajAra 9000 thAya , athavA bhaya, anaMtAnubaMdhi ane cAra kAthanI hiMsA letAM paNa paMdara hetu thAya tenA pahelAnI jema eka lAkha sattara hajAra 117010 bhAMgA thAya. A pramANe jugupsA, anaMtAnubaMdhi ane cAra kAyanI hiMsA letAM paNa eka lAkha satta hajAra 117000 bhAMgA thAya. athavA bhaya, jugupsA, anaMtAnubaMdhi ane traNa kAyanI hiMsA letAM paMdara heta thAya. tene eka lAkha chappa hajAra 156000 bhAMgA thAya. A pramANe paMdara hetu ATha prakAre thAya tenA kula bhAMgA cha lAkha ane aDatAlIsa 604800 thAya. A pramANe padara baMdha hetunA bhAMgA kahyA. have seLa baMdha hetunA bhAMgA kahe che-pata daza baMdha hetumAM bhaya ane cha kAcanI hisA grahaNa karatAM seLa baMdhahetu thAya. tenA pUrvokta kramAnusAre akenA guNAkAra karatAM cha hajAra 6000 bhAMgA thAya. . e pramANe jugupsA ane cha kAcane vadhu meLavatAM paNa cha hajAra bhAMgA thAya. athavA anaMtAnubaMdhi ane cha kAyane vadhu meLavatAM paNa seLa hetu thAya. tenA 5-5-12-3-4-13 A krame ane guNAkAra karatAM aThThoterase 7800 bhAMgA thAya. athavA bhaya, juguNA ane pAMca kAyane vadha meLavatAM paNa seLa hetu thAya. tenA pahehAnI jema chatrIsa hajAra ka6000 bhogA thAya. athavA bhaya, anaMtAnubaMdha ane pAMca kAyane vadha meLavatAM paNa seLa hetu thAya. tenA detAlIsa hajAra ane ATha 46800 bhAMgA thAya. e pramANe jugupsA-anaMtAnubaMdhi ane pAMca kAyane vadhu meLavatAM paNa chetAlIsa hajAra AThase bhAMgA thAya athavA bhaya, jugupsA, anaMtAnubaMdha ane cAra kAthano vadha meLavatA paNa seLa hetu thAye tenA pahelAnI jema eka lAkha sattara hajAra bhAMgA thAya. A pramANe seLa hetu sAta prakAre thAya tenA kula bAMgA be lAkha cha8 hajAra ane cAra 266400 thAya, 'A rIte soLa baMdha hetunA sAMgA kahyA.
Page #470
--------------------------------------------------------------------------
________________ ha36 pacasahasANA have sattara hetunA bhAMgA kahe che-pUrvokta daza hetumAM bhaya jugupsA ane cha kAyanI haisA meLavatAM sattara hetu thAya tenA pUrvokta kame ane guNAkAra karatAM cha hajAra 6000 liMga thAya, athavA bhaya, anaMtAnubadhi ane cha kAyanI hiMsA meLavatAM paNa sattara heta thAya tenA pUrvavat aThThoterase 7800 bhAMgA thAya. e pramANe jugupsA, anatAnubaMdha ane cha kAyane vadhu meLavatAM paNa ahoterase 7800 bhaMga thAya. athavA bhaya, jugupsA, anaMtAnubaMdhi ane pAMca kAyano vadha meLavatAM paNa sattarA hetu thAya tene chetAlIsa hajAra ane ATha 46800 bhAMgA thAya. ! A pramANe sattara baMdhahetu cAra prakAre thAya. tenA kula bhAMgA aDasaTha hajAra ane cAra 68400 thAya; A pramANe sattara baMdhahetunA bhAMgA kahA. have aDhAra hetunA bhAMgA kahe che-pUrvokta daza baMdhahetumAM cha kAyane vadha, bhaya, jugupsA ane anaMtAnubadhi meLavatA aDhAra chethAya. tenA bhAMgA aterasa 7800 thAya. aMkene guNAkAra karatAM lakSamAM rAkhavA yeya hakIkta pahelAM kahI che te pramANe lakSya rAkhI ane guNAkAra kara. A pramANe deza hetuthI AraMbhI aDhAra hetunA mithyASTi guNaThaNe kula bhAMgA trIsa lAkha sattotera hajAra ane chase 347760 thAya, 9 have anatAnubaMdhinA udaya vinAnA mithyASTine jeTalA ge saMbhave che te kahe che- aNaNudayarahiyamicche jogA dasa kuNai janna so kAlaM / aNaudayo puNa taduvalaga sammadidvissa micchudae // 10 // anantAnubaMdhyudayarahitamithyAdRSTau yogA daza karoti yato na sa kAlam / anantAnubaMdhyanudayaH punaH tadudvalakasamyagdRSTeH mithyAtvodaye // 10 // artha--anantAnubaMdhinA udaya vinAnA mithyASTine vege daza hoya che, kAraNa ke te tathAsvabhAve kALa karatuM nathI. mithyAtvIne anaMtAnubaMdhinA udayane abhAva anatAnubaMdhinA ulanAra samyagdaSTine jayAre mithyAtvamehane udaya thAya tyAre hoya che. TIkAnu---anaMtAnubaMdhinA udaya vinAnA mithyASTine ge daza ja hoya che. zA mATe daza vega hoya che? mi.daSTine te pUrve tera ge kahyA che, tene uttara ApatA kahe che anaMtAnubaMdhinA udaya vinAne mithyASTi tathAsvabhAve marato nathI, ane maraNa grAma
Page #471
--------------------------------------------------------------------------
________________ paMcama graha-catutha dvAra B nahi hovAthI vigrahagatimAM ane aparyAptAvasthAmAM jenA sabhava che te krANu, audArikamizra ane vaikriyamizra e traNa ceAge tene hotA nathI mATe daza yAgeA ja hoya che. vaLI kahe che ke--mithyAdaSTine anatAnudhinA anuya kema sabave? tenA uttaramAM kahe che ke..na tAnuMdhine anunaya anatAnuSinA ullelaka----ukheDanAra-sattAmAMthI nAza karanAra sabhyaSTine mithyAtvamAhanA jyAre udaya thAya tyAre hoya che. tAtparya e ke--jeNe anatAnubaMdhinI uddalanA karI che evA samyagdaSTi jyAre mithyAtva mAhanA udayathI paDI mithyAtva zuzuThANuM jAya ane tyAM khIjabhUta mithyAtvarUpa hetu vaDe ana tAnubha"dhi Ape tyAre tenA eka valikA kALa uya hotA nathI teTalA kALa daza cAga ja hoya che. 10 have sAsvAdana guNasthAnake dazathI sattara sudhInA khahetunA vicAra kare che. temAM sAsvAdane mithyAtva sacA sabhavatu nathI, mATe mithyASTine je jadhanyathI iza adhahetu kahyA che temAthI mithyAtvarUpa prathama pada kADhI nAMkhavuM. zeSa pUrve kahyA teja jaghanya pada bhAvi nava hetue levA. temAM ana'tAnubaMdhi kaSAya vadhArave eTale sAsvAdane echAmAM eAchA daza hetu thAya. sAsvAdana guNasthAne anatAnudhinA udaya avazya hoya che kAraNa hai tenA vinA sAsvAdana ja ghaTatuM nathI, mATe. jyAre anatAnubaMdhine udaya hoya tyAre cegA tera sabhave che. e pahelAM ja kahyuM che tethI ceganA sthAne tenA aMka sthApave, eTale asthApanA A pramANe karavI. indriyanI aviratinA sthAne pAca, kAcanA vadhanA sthAne tenA sIgI lAMgAe, kaSAyanA sthAne cAra, vedanA sthAne traNa, yugalanA sthAne e, ane ceAganA sthAne tera A pramANe kA mUkavA. have ahiM je vizeSa che te kahe che-- sAsAyaNammi rUvaM caya veyahayANa niyagajogANa / jamhA napuMsaudaya veubviyamIsago natthi // 11 // sAsvAdane rUpaM tyaja vedAhatebhyo nijakayogebhyaH / yasmAnnapuMsakodaye vaikriyamizrako nAsti // 11 // --sAsvAdana guNusthAnanI yAgAna veda sAthe zuSutAM je Ave temAMthI eka rUpa kADhI nAMkhavuM kAraNa ke napuMsaka vedanA uddhe vaikriyamizra yoga hAtA nathI. TIkAnu0--sAsvAdana samyagdaSTi guNasthAnake jeTalA cegA hoya te ceAge?-sAthe pahelAM veDhAne guNAkAra karavA, je sakhyA Ave temAMthI eka rUpa Achu karavuM. . tApa e ke eka eka vedanA udaye kramapUrvaka tera cAMgA prAyaH sabhave che. jemake
Page #472
--------------------------------------------------------------------------
________________ 438 paMcamahacaturthadvAra puruSadanA udaye dArika kriya Adi kAyAnA cage tathA ma ganA cAra ane vacana. ganA cAra leje saMbhave che. temaja strIveda ane napusakadanA udaye paNa saMbhave che. mATe traNa vedane tera sAthe guNatAM ogaNacAlIsa thAya. temAMthI eka rUpa dUra karavuM eTale zeSa ADatrIsa rahe. have ahiM zaMkA thAya te pahelAM veda sAthe vegene guNAkAra karI temAMthI eka saMkhyA ochI kema karI? tenA uttaramAM kahe che ke sAravAdana guNasthAnake vartatA AtmAne navuM. savedanA udaye vakrimizra kAga hotuM nathI. kAraNa ke ahiM vaikriyamizra kAga kAmaNa sAthe vivadhe che. napusaka vedane udaya chatAM vekiya kAga narakagatimAM ja hoya che, anyatra kayAMya hotuM nathI. sAsvAdana guNasthAnaka laIne koIpaNa AtmA narakagatimAM ja nathI. mATe veda sAthe ene guNAkAra karI eka saMkhyA ochI karavAnuM kahyuM che. eTalA ja mATe ahiM pahelAM veda sAthe gokhe guNI, temAMthI eka rUpa ochuM karavuM. ane tyAra pachI zeSa ane guNAkAra kara. ema na karIe te jeTalA thatA hoya teTalA nizcita sAMgAnI saMsthAnuM jJAna sukhapUrvaka na thAya. ahiM aMkasthApanA A pramANe samajavI-pahelAM traNa veda mUkavA, tyArapachI te caNo mUkavA, tyAra pachI cha kAya, tyAra pachI pAMca IndriyanI avirata, tyAra pachI be yugala, tyAra pachI cAra kaSAya mUkavA. sthApanA A pramANe-4-2-5-6-13-3, A aMkeno guNAkAra A pramANe kare-traNa veda sAthe tera vegene guNavA eTale ogaNacAlIsa 39 thAya. temAMthI eka rUpa ochuM karatAM ADatrIsa 38 he te ADatrIse bhAMgA chae kAyanA vadhamAM ghaTe che. jema kaI satyamayegI puruSavedI pRthvIkAyane vadhu karanAra hoya, keI satyamanAgI puruSavedI akhAyane vadha karanArA hoya, e pramANe teu. kAyAdine vadha karanAra paNa hoya, e pramANe asatyamane gAdi dareka yoga ane dareka veda, sAthe cAga kara. tethI ADatrIsane chae guNatAM basa aThAvIsa 228 thAya. te baso aThThA vise eka eka IndriyanI avirativALA hoya che. mATe tene pAMce guNatAM agIAra ane cALIsa 1140 bhAMgA thAya. te agIArase cAlIsa hAsthatinA udayavALA,bIjA teTalA ja zoka-aratinA udayavALA hoya che mATe tene bee guNatAM bAvIsaso ane eMzI 2280 bhAMgA thAya. te bAvIsa ane eMzI jI kebanA diyavALA hoya, teTalA ja bIjA mAnanA udayavALA hoya, teTalA ja mAyA ane temanA udayavALA hoya che, mATe tene cAre thatAM ekANu ane vIza 9120 bhAMgA thAya. ATalA lAMgA sAsvAdana guNasthAnake daza baMdhahetunA thAya. have pachI paNa aneka kamapUrvaka guNAkAra kahyo te pramANe samaje. * have agIAra baMdha ketunA bhAMgA kahe che-pUrvokta daza baMdhahetumAM je eka kAyane vala kole che tene badale be kAyano vadha letA agIAra hetu thAya. cha kAthanA vicArI
Page #473
--------------------------------------------------------------------------
________________ 489 pathasaMgraha-caturthadvAra 1dara bhAMgA thAya. tethI kAyanA sthAne chene badale para mUkavA. tyArapachI pUrveta kame ane guNAkAra karatAM bAvIsa hajAra ane Akaro ra2800 bhAMgA thAya. athavA te pUrveThata daza hetumAM bhaya umeratAM agIAra thAya. bhaya umeratAM bhAMgAnI saMkhyA vadhaze nahi mATe pUrvavat ekANu vIza 91ra0 bhAMgA thAya, e pramANe jugupsA meLavatAM agIAra hetunA paNa ekANu vIza bha20 mAMgA thAya. saravALe agIAra baMdha hetunA ekatAlIsa hajAra ane cAlIsa 41040 bhAMgA thAya. A pramANe agIAra hetunA bhAMgA kahI. have bAra hetunA bhAMgA kahe che-pUrveA daza baMdhahetumAM eka kAyanA ahale traNa kAya letAM bAra hetu thAya. cha kAyanA trika cage vIza bhaMga thAya, tethI kAyanA sthAne chane adale vIza mUkavA. tyAra pachI pUrvavat ekene guNatAM trIsa hajAra ane cAraso 3000 bhAMgA thAya, athavA bhaya ane be kAyane vagha letAM paNa bAra thAya tenA bAvIsa hajAra ane Ahase 22800 bhAgA thAya. e pramANe jugupsA ane bekAyane vadha letAM paNa bAvIsa hajAra ane ATha rara800 -bhaga thAya. athavA bhaya, jugupsA e be meLavatAM paNa bAra hetu thAya. tene ekANa ane vIza 9120 bhAMgA thAya. A pramANe bAra hetu cAra prakAre thAya. tenA kula bhAMgA paMcAzI hajAra ekase ane vIza 851ra0 thAya. A pramANe bAra hetunA bhAMgA kadA. have tera hetunA bhAMgA kahe che-te pUkta daza baMdhAtumAM eka kAyanA sthAne cAra kAcane vadhu letAM tera baMdhahetu thAya. cha kAthanA catuSTha savege para bhAMgA thAya che tethI kAyAnA sthAne para mUkavA tyAra pachI pUrvokta kime ane guNAkAra karatAM bAvIza hajAra ane ATha 22800 bhAMgA thAya. athavA bhaya ane traNa kAryane vadhu meLavatAM paNa te hetu thAya tenA trIsa hajAra ane zAse 30400 bhAMgA thAya. e pramANe jugupsA ane traNa kAyanA vadhanA tera hetunA paNa vIsa hajAra ane cAra 30400 bhAMgA thAya. athavA bhaya, jugupsA ane be kAyanI hiMsA letAM paNa te hetu thAya tenA pUrvavata bAvIsa hajAra ane AThaso ra2800 bhAMgA thAya,
Page #474
--------------------------------------------------------------------------
________________ paMcama zraha catutha dvAra A pramANe tera baMdha hetu cAra prakAre thAya. tenA kula bhAMgA eka lAkha ane cAsaDhasA 106400 thAya. A pramANe tera kha'lahetunA bhAMgA kahyA. 440 have coka hetunA bhAMgA kahe che pUrvokta daza dhahetumAM pAMca kAyanA varSe grahaNuM. karatAM cauda hetu thAya, cha kAyanA pAMcanA sacAge cha bhAMgA thAya. te cha bhAMgA kAyavadhanA sthAne mUkI pUrvokta krame 'kAnA zuMAkAra karatAM ekANusA ane vIsa 9120 bhAMgA thAya. athavA bhaya ane cAra kAyanA vadha meLavatAM paNa cauka hetu thAya. tenA pUrvavata bAvIsa hera ane AsA 22800 bhAMgA thAya. e pramANe jugupsA ane cAra kAyanA vadha meLavatAM paNa cauda hatu thAya. tenA paNa bAvIsa hajAra ane AThaso 22800 sAMgA thAya. athavA laya, jugupsA ane traNa kAyanA vadhu meLavatAM paNa cauda hetu thAya. kAyavadhanA sthAne trisage thatA vIza bhaga mUkI pUrvokta krame akAnA guNuAkAra karatAM trIza hajAra ane cArasA 30400 sAMgA thAya, A pramANe cauda madha hetu cAra prakAre thAya. tenA kula lAMgA paMkheMcAzI hajAra eka sA ane vIza 85120 thAya. A pramANe cauda hetunA bhAMgA kahyA. have paMdara hetunA bhAMgA kahe che--pUrvokta daza dhahetumAM cha krAyane vadhu meLavatAM paMdara hatu thAya, cha kAyanA vadhanA bhAge eka thAya te eka lAMgA kAyanA vadhasthAne mUkI. pUrvokta krame adAnA guNAkAra karatAM pasaeNA vIza 1520 bhAMgA thAya. athavA bhaya ane pAMca kAyane vadhu meLavatAM paNa para hetu thAya. tenA pahelAnI jema ekANusA vIza 9120 bhAMgA thAya. athavA jugupsA ane pAMca kAyanA vadhu meLavatAM paMdara hetu thAya tenA paNa ekANusA vIza 9120 bhAMgA thAya. athavA bhaya, bhrugupsA ane cAra kAryanA vadha 'meLavatAM padmara hetu thAya. cha kAyanA catuSka sacAge paraMtu bhAMgA thAya. te paMdara bhAMgA kAyavazthAne mUkI pUrvokta krame akAnA guNAkAra karatAM bAvIsa hajAra ane AThaso 22800 bhAMgA thAya. A pramANe padara baMdha hetu cAra prakAre thAya. tenA kula bhoMgA khetAlIsa hajAra pAMcaso ane sATha 42560 thAya. A pramANe padara mahetunA sAMgA kahyA. have sALa madha hetunA bhAMgA kahe che--te pUrvokta za adhahetumAM bhaya ane che kAyanA vadha- meLavatAM sALa, malahetu thAya. tenA padasA vIza 152' bhAMgA' thAya. e pramANe jugupsA ane cha kAyanA vadha meLavatAM paNa patarA vIza 1520 sAMgA thAya.
Page #475
--------------------------------------------------------------------------
________________ pacAsaMgraha caturthadvAra athavA bhaya jugupsA paNa kAyano vadha meLavatAM soLa hetu thAya te cha kAyanA paMca sagI cha bhAMgA thAya. te cha bhAMgI kAyanI hiMsAnA sthAne mUkI pukta kare ane guNAkAra karatAM ekANu vIza 91ra0 bhAMgA thAya. A pramANe soLa baMdha hetu traNa prakAre thAya tenA kula bhAMgA bAra hajAra ekase ane sATha 12160 thAya. A pramANe soLa baMdhahetunA bhAga kA. - have sattara baMdha hetunA bhAMgA kahe che-te pUrvekta daza baMdhahetumAM bhaya jugupsA ane cha kAyano vadha meLavatAM sattara badhahetu thAya, tenA pUrvokta kame guNAkAra karatAM vaMdo ane vIza 150 bhAMgA thAya. saghaLA maLI sAravAdana guNasthAnakanA ba hetunA bhAMgA traNa lAkha tyAsI hajAra ane cAlIsa 383040 thAya. A pramANe sAsvAdana guNasthAnakanA baMdha hetunA bhAgA kahA. have mizra guNasthAnakanA navathI saLa sudhInA baMdhahetunA bhAgA kahe che-sAsvAda samadaSTi guNasthAnake jaghanyapade je daza badha hetu kahyA che, temAthI anaMtAnubadhi kahI nAkhatA zeSa nava hetuo samyagamithyASTi guNaThANe ochAmAM ochA hoya che anatAnuM saMdhine udaya beja guNaThANA sudhI hoya che mATe ahiM tene kADhI nAkhavAmAM Avyo che. tathA mizraNa maraNa pAmate nahi hovAthI aparyAptAvasthA saMbhavi dArikamizra, vaikriyamika ane kAmaNa e traNa go paNa tene ghaTatA nathI mATe ahiM daza ja saMbhave che, eTale aMkarathApanA A pramANe samajavI cagarasthAne daza, kaSAyathAne cAra, veda sthAne traNa, yugalasthAne be, indriyanI aviratinA sthAne pAMca, kAyanA vadhanA sthAne che mUkavA. 1-4-3-2-5-6 A akene kramazaH guNatAM mizradaSTi guNaThANe nava baMdha hatanA bahetara 7200 bhAMgA thAya. teja nava tumAM be kAyane vaLa gaNatAM daza hetu thAya. ahiM cha kAyanA DhikasaMge paMdara bhaMga thAya mATe kAyanA vadhanA sthAne chane badale paMdara mUkavA tyArapachI ane anukrame guNatAM aDhAra hajAra 18000 bhAMgA thAya. athavA bhaya meLavatA paNa daza thAya tenA pUrvavat boterase 720 bhAMgA thAya. e pramANe juguNa meLavatAM daza baMdhahetunA paNa baheterasa 7200 bhAMgA thAya. 1 bhaya jugakA meLavatAM bhAga vadhaze nahi, paraMtu kA meLavatA bhAMgA vadhaze. jyAre be kAya gaNavAmAM AvI hoya tyAre tenA para bhAMgA thAya mATe pUrvokta aMkasthApanAmAM, kAyanI hiMsAne sthAne paMdara mUkI ane guNAkAra kara e pramANe jayAre traNa cAra pAMca ke cha kAye gaNavAmAM AvI hAyatyAM tenA anukrame vaza para che ane eka bhAgA kAyanI hiMsAne sthAne mUkI ane anukrame guNAkAra karavo, bIjI koi e ke A guNaThANe pheravavAnA nathI. mA zAya,
Page #476
--------------------------------------------------------------------------
________________ 4 pacasaMgraha-caturthadvAra A pramANe daza baMdha hatu traNa prakAre thAya tenA kula bhAMgA batrIsa hajAra ane cAra 32400 thAya. A pramANe daza hetunA bhAMgA kahA. have agIAra hetanA kahe che-te pUrvokta nava baMdhahetumAM traNa kAyane vadha meLavatAM agIAra hetu thAya, cha kAyanA trikasa vIza bhAMgA thAya mATe kAyanA vadhanA sthAne viza mUkI pUrvokta krame ane guNAkAra karatAM vIsa hajAra 24000 bhAMgA thAya. athavA bhaya ane be kAyano vadha meLavatAM agIkAra thAya. cha kAyanA dvikALe paMdara bhAMgA thAya te kAyanA sthAne mUkavA. tyArapachI ane kramazaH guNAkAra karatAM aDhAra hajAra 18000 bhAMgA thAya. A rIte juguptA ane be kAyane vadhu meLavatAM paNa agIAra hetunA aDhAra hajAra 18000 bhAMgA thAya, athavA bhaya, jugupsA meLavatAM agIyAra thAya tenA pUrvavata bahoterasa 0ra00 bhAMgA thAya A pramANe agIAra hetu cAra prakAre thAya tenA kula bhAMgA saDasaTha hajAra ane basa 67ra00 thAya. A pramANe agIAra hetu bhAMgA kahyA. have bAra hetunA kahe che te pUrvokta nava hetumAM cAra kAyane vadhu meLavatAM bAra heta thAya che kAyanA catuSka sage paMdara hetu thAya mATe kAyanI hiMsAnA sthAne paMdara mUkI pUrvokta krame akene guNAkAra karatA aDhAra hajAra 18000 bhAMgA thAya athavA bhaya ane traNa kAyane vadha meLavatAM paNa bAra heta thAya. cha kAyanA vikasAthe viza bhaMga thAya mATe kAyasthAne vIza mUkI kramazaH ane guNatAM vIsa hajAra 24000 bhAMgA thAya. e pramANe jugupsA ane traNa kAya meLavatAM bAra hetunA paNa vIsa hajAra 24000 bhAMgA thAya. athavA bhaya, juguptA ane e kAyane vadha meLavatAM paNa bAra thAya tenA pUrvavata, aDhAra hajAra 18000 bhAMgA thAya. A pramANe bAra hetu cAra prakAre thAya, tenA kula bhAgA cArAzI hajAra 84000 thAya. A pramANe bAra hetunA bhAMgA kahA. have te hetunA kahe che-te pUrvokta nava bahetumAM pAMca kAyane vadha meLavatAM tera 1 ahiM "cAra kAyane vadha meLavatA' no tAtparva e samajavAne che ke pukta nava Adi hetumAM eka kAya tema che ane navI traNa kAya meLavavAnI che kula cAra kAya gaNavAnI che paraMtu cAra navI kAya aiLI kula pAMca gaNavAnI nathI kAraNa ke tema karatA hetu vadhI jAya A pramANe sarvatra samajavuM.
Page #477
--------------------------------------------------------------------------
________________ 443 paMcasahacaturthadvAra hetu thAya, cha kAyanA pAMcanA saMyoge che lAMgA thAya, te cha bhAgA kAyanA vadhasthAne mUkI akene kramapUrvaka guNAkAra karatAM bahenaterase 7200 bhAMgA thAya. athavA bhaya ane cAra kAyane vadha meLavatA paNa tera hetu thAya cAranA saMcAge kAyanA paMdara bhAMgA thAya te paMdara bhaMga kAyanA vadhasthAne mUkI pUrvokta ume ane guNAkAra karatAM aDhAra hajAra 18000 bhAMgA thAya e pramANe juguptA ane cAra kAya meLavatAM tera hetunA paNa aDhAra hajAra 180009 bhAMgA thAya. athavA bhaya, jugupsA ane traNa kAthane vadhu meLavatAM paNa tera hetu thAya, cha kAyanA vika sage vIza bhaMga thAya kAya vadharathAne te vaza bha ga mUkI kramaza ane guNatAM vIsa hajAra 24000 bhAMgA thAya, A pramANe te hetu cAra prakAre thAya. tenA kula bhAMga samuTha hajAra ane basa 67ra00 thAya. A pramANe tera hetunA bhAMga kahA. have cauda hetunA kahe che-te pUrvokta nava baMdha hetumAM cha kAyane vadha meLavatAM cauda hetu thAya, cha kAyanA chanA saMge ekaja bhaMga thAya, kAyanA vadhanA sthAne te eka aMka , mUDI pUrvokta krame ane guNatA bAse 1200 bhAgA thAya. + athavA bhaya ane pAca kAya meLavatAM paNa cauda thAya kAyanA pacasagI cha bhAgA kAyanI hiMsAne sthAne mukI kramaza ane guNAkAra karatAM bahete 7200 bhAga thAya. e pramANe jugupsA ane pAca kAya meLavatAM cauda hetanA paNa baheteraso 7200 bhAMgA thAya athavA bhaya, jugupsA ane cAra kAryane vadha meLavatAM paNa cauH hetu thAya, ahiM kAyanA vadhanA sthAne padane aMka mUkI pUrvokta kAme akeno guNAkAra karatAM aDhAra hajAra 18000 bhAMgA thAya. A pramANe cauda hetu cAra prakAre thAya. tenA kula bhaMgA terIka hajAra ane cha 33600 thAya A pramANe cauda hetunA bhAgA kahA. have paMdara hetunA kahe che-te pUrvokta nava hetumAM bhaya ane cha kAyane vadhu meLavatAM paMdara hetu thAya, cha kAyane cha saMgI eka bhaMga thAya. kAyanI hiMsAnA sthAne te eka bhaMga mUkI pUrvokta ane guNAkAra karatAM bArasa 1200 bhAMgA thAya. e pramANe jugupsA ane cha kAyane vadhu meLavatAM paMdara hetunA paNa 1200 bhAMgA thAya. athavA bhaya, jugupsA ane pAMca kAyane vadhu meLavatAM paMdara thAya, cha kAcanA paMca saMgI cha bhAMgA thAya te cha bhAMgA kALanI hiMsAnA sthAne mUkI anukrame ekane guNA* kAra karatAM bahetika 7200 bhAMgA thAya,
Page #478
--------------------------------------------------------------------------
________________ 5rasapraNa-catuthadvAra A pramANe paMdara hatu traNa prakAre thAya tenA kula bhAMgA chanuse 9000 thAya, A pramANe paMdara hetunA bhAMgA kahyA. have soLa hetanA kahe che-te pUrvokta nava baMdhAmAM bhaya jugupsA ane e jAyane vadhu meLavatAM seLa hetu thAya, cha kAyano chanA saMge eka bhaMga thAya te eka bhaMga kAyanI hiMsAnA sthAne mUkI kramaza: ane guNatAM bArasa 1200 bhAMgA thAya. mizradaSTi guNaThANe navathI soLa baMdhahetunA kula bhAMgA traNa lAkha ane vIsa 302400 thAya. 11. A pramANe mizradaSTi guNasthAnakanA baMdhaheta kahyA. have aviti samyagaSTi guNaThANe navathI seLa baMdhahetu hoya che. tenA bhAMgA kahevAnI zarUAta karatAM pahelAM vega AzrayI vizeSa che te kahe che - cattAri avirae caya thIr3adae viuvimIsakammaiyA / itthinapuMsagaudae orAliyamIsago nasthi // 12 // catvAri avirate tyaja strIudaye vaikriymishrkaarmnnau| strInapuMsakodaye audArikamizrako nAsti // 12 // artha-veda sAthe gene guNI temAMthI cAra rUpa kADhI nAkhavAM. kAraNake strIne udaye vikriyamizra ane kAmaNa vega hotA nathI, ane strIveda tathA napuMsakavedanA udaye audyArikamizra roga heta nathI. kAnuDa-da sAthe pitAnA cogAno guNAkAra kara e pUrvanI gAthAmAMthI levAnuM che. tethI tene A pramANe artha thAya-avirati samyagRSTi guNaThANe pahelAM veda sAthe cAne guNI je saMkhyA Ave temA cAra rUpa eAchAM karavAM. cArarUpa zA mATe ochA karavAM? tenuM kAraNa kahe che-A guNasthAnake strIvedanA udaye kimizra ane kAzmaNa e be yoge hotA nathI. kAraNa ke vaikriyamizra ane kArpaNa kArya cAgI strIvedImAM avirati samyagadaSTi keIpaNa AtmA utpanna thatA nathI, kemake caturtha guNasthAnaka laIne janAra AtmA purUSa thAya che, strI thatuM nathI. satikArNimAM vaiyimizra kAyagI ane kAmaMAkAyAgI avirati samyagadaSTi saMbaMdhe vedamAM bhAMgAne vicAra karatAM kahyuM che ke-A be pegamAM the guNaThANe jIveda hotuM nathI kAraNake teo AdimAM utpanna thatA nathI" eTale ke A be cAgamAM vaheMmAna strIvedanA udayavALA jIvane caturtha guNasthAnaka hotuM nathI. A hakIkata ghaNA mAM sabhava AzrayI kahI che, anyathA keI vakhate sIvedimAM paNa teonI utpatti thAya che. saptatikArSimAM ja kahyuM che ke- kadAcita AdimAM paNa cothe guNaThANe A be pega ghaTe che."
Page #479
--------------------------------------------------------------------------
________________ 445 pacasahacaturthadvAra tathA strIvedane ane napusakavedano udaya chatAM audArikamizra kAyama heto nathI. kAraNake jIvedanA ane napukavedanA udayavALA tiya ca ane manuSyamAM avirati samyagRSTi AtmA utpanna thatuM nathI. A paNa ghaNA chamAM saMbhava AzrayI kahyuM che, eTale kadAca keIkamAM na ghaTe tethI kaMI deSa prApta thatuM nathI. strIvedanA udayavALA mativAmI, brAhmI, suMdarI vigere cothuM guNaThANuM laI manuSyagatimAM utpanna thayA che ane tene vigrahagatimAM kArpaNa ane aparyAptAvasthAmAM audArikamizaga paNa ghaTI zake che. A pramANe sIvede diyamika, audArikamizra ane kAzmaNakAga ghaTatA nathI ane napusaka vere dvArikamizra kAga ghaTato nathI mATe veda sAthe meMgene guNa temAMthI cAra ochA karavA, avirati samyagdaSTi guNaThANe jaghanyapade nava baMdhahetuo hoya che. te A pramANe chAyAmAMthI koIpaNa eka kAyane vadha, pAMca IndriyamAthI eka indriyanI avirati, be yugalamAMthI eka yugala, traNa vedamAthI eka veda, apratyAkhyAnAvaraNAdi koIpaNa kSedhAdi traNa kaSAya, tera cogamAMthI koIpaNa eka roga, A pramANe ochAmAM ochA nava baMdhahetu eka samaye eka jIvane hoya che. eka samaye aneka jIva AzayI bhAMgAnI saMkhyA lAvavA mATe eka sthApanA A pramANe karavI. cha kAyanA eka ekanA coge cha bhAMgA thAya mATe kAyanI hiMsAne sthAne che mUkavA, e pramANe indriyanI aviratine sthAne pAMca, vedanA sthAne traNa, yugalanA sthAne e, kaSAyane sthAne cAra, rogane sthAne tera mUkavA temAM paNa pahelAM veda sAthe go guNI temAthI cAra ochA karI tyArapachI zeSa ake sAthe guNAkAra karavo. eTale guNAkAra karavA mATe aDhe A pramANe mUkavA.-4-2-5-6-13-3. have teone guNAkAra A pramANe karave-traNa veda sAthe tera cogane guNatA egaNacAlIsa 39 thAya temAthI cAra ochA karatA zeSa pAtrIsa rahe tene cha kAye guNatAM basa daza 210 thAya, tene pAMca IndriyanI avirati sAthe guNatAM eka hajAra ane pacAsa 1050 thAya, tene be yugala sAthe guNatAM ekavIsase 2100 thAya, ane tene cAra kaSAya sAthe guNatA rAzIse 8400 thAya, A pramANe nava baMdhahetunA aneka jIva AzrayI corAzIse bhAMgA thAya, have daza vadhatunA bhAMgA kahe che te pUrvokta nava hetumAM be kAyane vadha meLavatA daza hetu thAya. cha kAyanA kisane paMdara bhAgA thAya mATe kAyasthAne paMdara mUkI pUta kime akeno guNAkAra karatAM ekavIsa hajAra 21000 bhAgA thAya. athavA bhaya meLavatAM daza thAya tenA sAMgA pUrvavat rAzIse 8400 thAya. e pramANe jugupsA meLavatAM paNa daza baMdhahetunA rAzIse 8400 bhAMgA thAya. A pramANe daza bahetu traNa prakAre thAya. tenA kula bhAMga sADatrIza hajAra ane AThaso 37800 thAya A rIte daza baMdhahetunA sAMgA kaho,
Page #480
--------------------------------------------------------------------------
________________ paMcasama caturthadvAra - have agIAra baMdha hetunA kahe che-te pUrvokta nava baMdhahetumAM traNa kAyane vadhu letAM agIAra hetu thAya, cha kAcanA brikasaMge vIza bhAMgA thAya mATe kAyane sthAne viza mUkI pUrvokta kame ane guNatAM aThAvIsa hajAra 28000 bhAMgA thAya, athavA bhaya ane be kAyane vagha meLavatAM paNa agIAra thAya. be kAyane vadha gaNIe tyAre kAya sthAne paMdara mUkI pUrvokta krame ane guNAkAra karavo tenA pUrvavat ekavIsa hajAra ra1000 bhAMgA thAya, e pramANe jugupsA ane be kAne vadhu meLavatAM agIAra hetunA paNa ekavIsa hajAra 21000 bhAMgA thAya. athavA bhaya ane jugupsA meLavatAM agIAra thAya tenA pUrvavata cArAzIse 8400 bhAMgA thAya. A pramANe agIAra hetu cAra prakAre thAya tenA kula bhAMgA aThotera hajAra ane cArase. 78400 thAya. agIAra baMdha hetunA bhAMga kahyA. have bAra hetunA kahe che-te pUrvokta nava baMdhahetumAM cAra kAyane vadha grahaNa karatAM Ara hetu thAya che kAyanA catuSka sage paMdara bhAgA thAya mATe kAyasthAne paMdara mUkI pUrvokta kime ekene guNAkAra karatAM ekavIsa hajAra 21000 bhAMgA thAya. athavA traNa kAryane vadhu ane bhaya meLavatA paNuM bAra thAya. ahiM kAyasthAne vIza mUkI pUrvokta kame ane guNAkAra karatAM aThAvIza hajAra 28000 bhAgA thAya. e pramANe traNa kAryane vadhu ane jugupsA meLavatAM bAra hetunA paNa aThAvIza hajAra 28900 bhAMgA thAya. athavA bhaya jugupsA ane be kAyane vadha meLavatAM bAra hetu thAya. ahiM kAyasthAne paMdara mUkI ane guNAkAra karatAM pUrvavat ekavIza hajAra 21000 bhAMgA thAya. A pramANe bAra hetu cAra prakAre thAya tenA kula bhAMgA akANuM hajAra 98000 thAya. bAra baMdha hatu kahyA have tera baMdha hetuone vicAra kare che-te pUrvokta nava baMdhahetumAM pAMca kAyama vadha letA tera hetu thAya, cha kAyanA paMcAgi cha bhAMgA thAya. mATe kAyanI hiMsAne sthAne cha mUkI pUrvokta kame ane guNatAM cerAza 8400 bhAMgA thAya athavA cAra kAyane vava ane bhaya meLavatAM paNa te hetu thAya tyAM kAyasthAne paMdara mUkI ane guNAkAra karatAM ekavIza hajAra 21000 bhAMgA thAya. e pramANe jugupsA ane cAra kAyane vava meLavatAM tera hetunA paNa ekavIza hajAra 21000 bhAMgA thAya.
Page #481
--------------------------------------------------------------------------
________________ pacAsaMgraha-catuthAra athavA bhaya, jugupsA ane traNa kAyanA vadha meLavatAM paNa tera hetu thAya. ahi kAyasthAne vikasAyegI viza bhogA mUdI pUrvokta kame ane guNAkAra karatAM aThAvIza hajAra 28000 bhAMgA thAya. A pramANe tera baMdhahetu cAra prakAre thAya. tenA kula bhAMgA atera hajAra ane cAra 78400 thAya. A pramANe tera hetue kahyA. have cauda hatuo kahe che te pUrvokta nava hetumAM cha kAyane vadha grahaNa karatAM cauda hetu thAya, cha kAyane cha sagi ekajabhaga thAya. kAyavasthAne te eka bhaMga mUkI pUrvokta kame akene guNAkAra karatAM caudase 1400 bhAMgA thAya, athavA pAMca kAyane vadhu ane bhaya meLavatAM cauda hetu thAya. ahiM kAyasthAne cha mUkI ane guNAkAra karatAM corAzIse 8400 bhAMgA thAya. e pramANe jugupsA ane pAMca kAyano vadha meLavatAM cauda hetunA paNa rAzI 8400 bhAMgA thAya athavA bhaya, jugu sA ane cAra kAyane vadhu meLavatAM paNa cauda thAya, ahiM kAyasthAne paMdara mUkI pUrvokta krame ane guNAkAra karatAM ekavIza hajAra 21000 bhAgA thAya, A pramANe cauda badha hetu cAra prakAre thAya. tenA kula bhAMga ogaNacALIza hajAra ane base 39ra0 thAya. cauda hetu kA. have paMdara hetuo kahe te pUrvokta nava hetumAM bhaya ane cha kAyane vadha meLavatAM paMdara thAya. ahi kAyarathAne eka mUkI pUrvokta krame ane guNAkAra karatAM caudase 1400 -bhAMgA thAya. e pramANe jugupsA ane cha kAya meLavatAM pada2 hetunA paNa caudase 1400 bhAMgA thAya. athavA bhaya, jugupsA ane pAca kAyane vadha meLavatAM paNa paMdara hetu thAya. ahiM kAyanI hiMsAne sthAne cha mUkI pUrvokta krame ane guNAkAra karatAM cArAzAse mAMgA thAya. A pramANe paMdara hetu traNa prakAre thAya, tenA kula bhAMgA agIAra hajAra ane base 11200 thAya. para hetue kahyA. have seLa hetuo kahe che-te pUrvokta nava hetumAM bhaya, jugupsA ane cha e kAya meLavatAM seLa hetu thAya, ahiM cha kAyane lakasagI eka bhaMga thatuM hovAthI kAyanI hiMsAnA sthAne eka mUkI parvokta krame ane guNAkAra karatAM caudase 1400 bhAMgA thAya. A pramANe avirati samyagRSTi guNaThANe nava badhahetuthI AraMbhI seLa hetu sudhInA kula lAMgA traNa lAkha bAvana hajAra ane ATha 3pa2800 ghAya. avirati samyagraSTi -guNaThANe baMdha hetuonA bhAMgA kadA.
Page #482
--------------------------------------------------------------------------
________________ pacasapraha-catuthAra have dezavirati guNasthAnakanA baMdha heta kahe che-dezavirati guNaThANe jaghanya ATha ane utkRSTa cauda baMdhahetu hoya che. temAM dezavirati zrAvaka trasakAyanI aviratithI vira hovAthI hiMsA pAMca kAyanI hoya che. tenA brikasage daza, trika sAme daza, catuSkasa yoge pAMca, ane paMcAge eka e pramANe bhAMgA thAya che. eTale jeTalA kAyanI hiMsA ATha Adi hetumAM lIdhI hoya tenA saLi jeTalA bhAMgA thAya teTalA bhAMgA kAyanI hiMsAnA sthAne mUkavA, tathA A guNaThANe dArikamizra, kAmaNa ane AhArakaddhika e cAra cAgo nahi hovAthI zeSa agIAra go hoya che. A guNasthAnaka paryAyAvasthAmAM ja hovAthI dA kimi ane kAmaNaga hotA nathI ane cauda pUrvanA adhyayanane abhAva hovAthI AhAraka ane AhArakamiza e be pega paNa hotA nathI. jaghanyapada bhAvi ATha baMdha hetu A pramANe hoya che--pAMca kAyamAMthI kaI paNa eka kAyane vadha, pAMca IndriyanI aviratimAMthI koI paNa eka IndriyanI avirati, be yugalamAMthI eka yugala, traNa vedamAthI kaI paNa eka veda, apratyAkhyAnAvaraNIya kavAyanA udayane ahiM abhAva hovAthI pratyAkhyAnAvaraNa ane saMvalananA keI paNa krodhAdi be kaSAya, ane agIAra gamAthI koI paNa eka roga ema eka samaye eka jIvane ATha baMdha hetu hoya che. tathA pAMca kAyanA eka eka saMge pAMca bhAMgA thAya che mATe kAyanI hiMsAne sthAne pAMca sthApavA, tema ja IndriyanI aviratanA sthAne pAMca, yugalanA sthAne che, vedanA sthAne traNa, kaSAyanA sthAne cAra ane paganA sthAne agIAra 11-4-3--5-5 mUkI zakone guNAkAra karatAM eka samaye aneka jIva AzrayI bhAMgA utpanna thAya che. guNAkAra A pramANe kara-keI paNa indriyanI avirativALA keIpaNa kAryane vadhu karanArA hoya che mATe pAca IndriyanI avirati sAthe pAMca kAyane guNatAM pacIsa 25 thAya, te pacIsa hAsya-ratinA udayavALA ane bIjA pacIsa zaka-atinA udayavALA hoya che mATe pacIsane be yugala sAthe guNatAM pacAsa thAya, te pacAsa purUSadanA udayavALA bIjA pacAsa vedanA ane trIjA pacAsa napuMsaka vedanA udayavALA hoya che mATe pacAsane traNa veda sAthe guNatA ekaso pacAsa 150 bhAMgA thAya. te ekaso pacAsa dha kaSAyI bIjA teTalA ja mAna kaSAya teTalA ja mAyA ane teTalA ja lebha kaSAyI hoya che mATe eka pacAsane cAra kaSAya sAthe guNatAM cha bhaMga thAya, te cha satyanegI bIjA cha asatyamAgI e pramANe agIAra go teone hovAthI chaso ne agIAra ene sAthe guNatAM chAsaTha 6600 bhAMgA thAya, . A rIte AThane baMdhahetu eka samaye aneka jI AzrayI chAsaThase prakAre thAya che. aSTha baMdhahetunA bhAMga kahA.
Page #483
--------------------------------------------------------------------------
________________ * 449 pacasa grahacatutha dvAra have nava dvaitunA kahe che--te ATha adhahetumAM ekAyanA vadhu grahaNa karatAM nava pahetu thAya, pAMca kAyanA dvikasoge daza bhaga thAya, mATe kAyavazvasthAne daza mUkI kramazaH akAnA guNAkAra karatAM tera hajAra ane asA 13200 bhAMgA thAya. athavA laya meLavatAM paNa nava thAya, ahiM te kAyavadhasthAne pAMca ja mUkatAM tenAM bhAMgA pUrvavat chAsaThasA 6600 thAya. e pramANe jugupsA meLavatAM nava adhahetunA pazu chAsaThasA 6600 bhAMgA thAya. A pramANe nava adhahetu traNa prakAre thAya. tenA kula bhAMgA chavIsa hajAra ane ane cArasA 26400 thAya. nava ahetue kahyA. have daza kha hetu kahe che-te pUrvokta ATha apahetumAM traNa kAyane vadha letAM daza hetu thAya, pAMca kAyanA kisAne daza bhAMgA thAya mATe kAyanI hiMsAne sthAne dazanA AMka mUkI pUrvokta krame guNAkAra karatAM tera hajAra ane ase 13200 "laMga thAya. athavA e kAyanA vadha ane bhaya meLavatAM paNa daza thAya. ahiM paNu kAcanI hiMsAnA sthAne pAMca kAyanA dvikasAgi deza bhaMga thatA hovAthI daza bhAMgA mUkI pUrvokta krame aTakAnA guNuAkAra karatAM tera hajAra ane khase 13200 bhAMgA thAya. e pramANe jugupsA ane e kAyanA vadha meLavatAM daza dhahetunA tera hajara ane khasA 13200 bhAMgA thAya, athavA bhaya ane jugupsA meLavatAM pazu deza azvahetu thAya tenA pUrvavat chAsaDhasA 6600 bhAMgA thAya. A pramANe daza baMdhahetu cAra prakAre thAya. tenA kula bhAMgA chetAlIsa hajAra ane khaseA 46200 thAya. daza khaMdhahetunA bhAMgA kahyA. have agIAra adhahetunA bhAMgA kahe che--te pUrvokta ATha adhahetumAM cAra kAyanA vadha letAM agIAra thAya. pAMca kAyanA catuSka sacaigi pAMca bhAMgA thatA hovAthI kAyanI hiMsAnA sthAne pAca sUkI pUrvokta krame kAnA guAkAra karatAM chAsaThasA 6600 sAMgA thAya. athavA traNa kAyane vadhu ane bhaya meLavatAM agIAra thAya, ahiM kAcanI hiMsAnA sthAne daza mUkavA tenA pUrvavat tera hajAra ane khaseA 13200 bhAMgA thAya. e pramANe traNa kAyanA vadha ane jAgupsA meLavatAM gIAra hetunAM paNa tera hajAra ane base 13200 bhAMgA thAya. athavA bhaya, jugupsA ane e kAyanA vadhu meLavatAM paNa agIAra thAya, ahiM 5
Page #484
--------------------------------------------------------------------------
________________ 450 paMcasahacaturthadvAra paNa kAcanI hiMsAnA sthAne daza ja mUkavA tenA pUrvavat tera hajAra ane base 13200 bhAgA thAya. A rIte agIAra hetu cAra prakAre thAya tenA kula bhAMgA chetAlIsa hajAra ane basa 46200 thAya. agIAra baMdhahetu kahA. have bAra heta kahe che te pUrvokta ATha hetumAM pAMca kAyanI hiMsA grahaNa karatAM bAra hetu thAya, pAMca kAyane pacasagi eka ja bhaMga thato hovAthI kAyanI hiMsAnA sthAne te eka mUkI pUrvokta kame akone guNatAM terase ane vIza 1320 bhAMgA thAya. athavA cAra kAyane vadha ane bhaya meLavatAM bAra thAya. ahiM pAMca kAyanA catuSka sAgi pAMca bhaMga thatA hovAthI kAyanI hiMsAnA sthAne pAMca mUkI pUrvokta kame a kene guNAkAra karatAM chAsaTha 6600 bhAMgA thAya. e pramANe jugupsA ane cAra kAyane vadhu meLavatAM bAra hetunA paNa chAsaTha 6600 bhAMgA thAya. athavA traNa kAyane vadha, bhaya ane jugupsA meLavatAM paNa Ara hetu thAya. pAMca kAyanA vikasage daza bhaMga thatA hovAthI kAyanI hiMsAnA thAne daza mUkI pUrvota krame ane guNAkAra karatAM tera hajAra ane base bhAMgA thAya. A pramANe bAra hetu cAra prakAre thAya tenA kula bhAMgA sattAvIsa hajAra sAtaso ane viza ra77ra0 thAya. bAra baMdhahetu kahyA. - have tera baMdhahetu vicAre che-pUrvokta ATha baMdhaetamAM pAMcakAyane vadha ane bhaya meLavatAM tera adhahetu thAya. pAMcakAyane pAMcasagi eka bhaMga thato hovAthI kAyanA sthAne eka mUkI pUrvokta aMkane kramazaH guNAkAra karatAM bhAMgA terasa ane vIza 1320 thAya, e pramANe jugupsA ane pAMca kAyane vadha meLavatAM tera baMdhahetunA paNa terasa vIza 1320 bhAMgA thAya. athavA bhaya jugupsA ane cAra kAyane vadhu meLavatAM tera hetu thAya. ahiM kAyasthAne pAMca mUkI ane guNAkAra karatAM chAsaThaso bhAMgA thAya. A pramANe tera adhahetu traNa prakAre thAya. tenA kula bhAMgA ANu ane cALIsa 9240 thAya. tera baMdhahetunA bhAMgA kahyA. - have cauda hetunA bhAMga kahe che-pUrvokta ATha baMdhahetumAM pAMca kAyane vadha, -bhaya ane jugupsA meLavatAM cauda baMdhahetuM thAya. ahiM pAMca kAyane pacacAgi eka
Page #485
--------------------------------------------------------------------------
________________ 45. paMcasaMgraha-caturthadvAra bhaMga thatuM hovAthI kAyasthAne eka sUkI pUrveta krame ane guNAkAra karatAM bhAMgA teraso vIsa 1320 thAya. A pramANe dezavirati guNasthAnake AThathI cauda sudhInA baMdhahetunA kula bhAMgA eka lAkha tresaTha hajAra chase ane ezI 163680 thAya. 12 A rIte dezavirati guNasthAnakanA baMdhahetu kahyA. have pramatta, apramatta guNasthAnakanA pAcathI sAta sudhInA baMdhahetunA bhAMgA kahetAM pahelAM yoganA saMbaMdhamAM pramatta apramatta guNasthAnake je vizeSa che te kahe che- dorUvANi pamatte cayAhi egaM tu appamatami / jaM ithiveya udae AhAragamIsagA nasthi // 13 // dve rUpe pramatte tyaja ekaM tu apramatte / yasmAt strIvedodaye AhArakamizrako na staH / / 13 // aI-veda sAthe rogane guNAkAra karI temAMthI pramatta guNaThANe be rUpane ane apramatta guNaThANe eka rUpane tyAga kare. kAraNa ke strIvedane udaya chatAM pramatte AhAraka ane AhArakamizra e be roga ane apramatte AhAraka kAga hete nathI. TakAna-jo ke A gAthAmAM veda sAthe meMgone guNavAnuM kahyuM nathI chatAM pahelAMnI gAthAmAMthI tenI atuvRtti levAnI che. tethI ahiM padene A pramANe samanvaya kare. pramattasaMyata ane apramatta saMyata guNaThANe pahelAM veda sAthe te te guNaThANe jeTalA ge hoya tene guNAkAra karo. guNIne je Ave temAMthI pramatta saMte be rUpa ocho karavA ane apramatta saMyate ekarUpa ochuM karavuM. che ane eka rUpa zA mATe ochuM karavuM? tenuM kAraNa kahe che-Ivedane udaya chatAM AhAraka kAga ane AhArakamiza e be pega letA nathI. kemake strIone cauda pUrvanA adhyayanane asaMbhava che, caudapUrvanA jJAna vinA keIne AhArakalabdhi hetI nathI. caudapUrvanuM adhyayana zA mATe hetuM nathI ? te kahe che strIone daSTivAdanA adhyacanane niSedha karyo che mATe. zAstramAM kahyuM che ke strIo svabhAve tuccha che, abhimAna bahulatAvALI che. capaLa che, dhIraja vinAnI che eTale jIravI zakatI nathI. athavA buddhi vaDe maMda che mATe atizayavALAM jenI aMdara adhyayane rahelA che, te daSTivAdanA adhyayanane strIone niSedha karyo che?
Page #486
--------------------------------------------------------------------------
________________ 452 paMcasaMgraha-catutha dvAra mATe pramatta sayatane veda sAthe pAtAnA cogAnA guNAkAra karI veThe AhAraka caiga ane vede AhArakamizra e e bhAMgA kADhI nAMkhavA. tathA apramatta sayatane vede AhAraka kAyayeAga rUpa eka bhaMga ema karavA, vaikriya. ane AhAraka labdhivALA pramatta sayata muni ladhinA prayAga ahiM karatA hovAthI tene vaikriyamizra ane AhAramizra e e cega hoya che, paraMtu labdhi pramatta sacata vivI te te zarIra cAgya paryAptie pUrNa karI apramatta sa`yate jatA hovAthI tyAM vaikriyamizra ane AhAramizra e e dhAgA haiAtA nathI. ArasakALe ane tyAgakALe mizrapaNa hoya che. te anne vakhate pramatte jINuThANu' ja hoya che. mATe apramatte eka bhaMga ochA karavAnuM kahyuM che. pramatta sayate jaghanyapade pAMca khahetu A pramANe hAya che--ahiM sarvAMthA pApavyApAranA tyAgI muni hovAthI mithyAtva ane avirati sarvathA hAtI nathI. kaSAya ane yAga e e ja hetuo hoya che. mATe e yugalamAMthI eka yugala, traNa vedamAMthI eka veda, cAra sajvalana kaSAyamAMthI eka dhAdi kaSAya ane kAmaNu tathA audyArikamizna e e caiAga vinA zeSa tera cegamAMthI eka yoga e pramANe pAMca kha'dha hetu hoya che. mATe ahiM vedanA sthAne traNa, cAganA sthAne tera, yugalanA sthAne e ane kaSAcanA sthAne cArane aka mUkI kramazaH aMkonA guNAkAra karavA. guNAkAra A pramANe karavA-pahelAM traNa veda sAthe tera ceAgAne jINuvA, guNatAM ogaNacAlIsa 39 thAya temAthI e rUpa AchAM karavAM eTale zeSa sADatrIza 37 rahe, tene e yugala sAthe jINuvA eTale cummAttera 74 thAya, tene cAra kaSAya sAthe gujIvA eTale khase chantu 26 lAMgA thAya. A pramANe pAMca khaMdhahetunA aneka jIve AzrayI ase chantu lAMgA thAya. have cha adhahetu kahe che--te pAMcamAM laya meLavatAM cha adhahetu thAya tyAM pa te ja asA channu bhAMgA thAya. e pramANe jugupsA meLavatAM cha hetunA paNa ase anu bhAMgA thAya. kula cha ahetunA pAMcaso mANu para lAMgA thAya. have sAta madhahetu kahe che--pUrvokta pAMca hetumAM bhaya ane jIgupsA ane meLavatAM sAta hetu thAya tenA paNa khase chantu 296 lAMgA thAya. saghaLA maLI pramatta sa'yatta juThANe agIArasA ane cArAzI 1184 bhAMgA thAya. apramatta sayata guNuThANuM paNa pAMcathI sAta sudhI a hetu pAMca A pramANe-traNu vedamAMthI eka veda, kANu, audArikamizra, AhArakamizra sivAya agIAra ceAgamAMthI kAipaNa eka ceAga, be hAya che. temAM vaikriyamizra ane yugalamAMthI eka
Page #487
--------------------------------------------------------------------------
________________ 453 paMcasagraha-caturthadvAra cugala ane saMjavalana cAra kaSAyamAMthI koIpaNa eka kyAya ema echAmAM ochA pAMca bahetuo hoya che. ahiM vedanA sthAne traNa coganA sthAne agIAra, yugalanA sthAne be ane kaSAcanA sthAne cAra, 4-2-11-3 e pramANe ake mUkavA. temAM pahelAM veda sAthe cogane guNAkAra kare eTale tetrIsa 33 thAya temAMthI ahiM jIvede AhAraka kAyayoga nathI hote mATe eka bhAga e cha kare eTale zeSa batrIsa 32 rahe. te batrIsa hAsyaratinA udayavALA ane bIjA batrIsa zeka aratinA udayavALA hovAthI be yugala sAthe guNatAM cosaTha thAya te cesaTha ke kaSAyI, bIjA saTha mAna kaSAyI e pramANe trIjA ane cothA cosaTha cosaTha mAyA ane lebha kaSAyI hovAthI cesaThane cAra kaSAya sAthe guNatAM baso chappana 256 thAya. ATalA apramatta sayate pAMca baMdhahetunA bhAMgA thAya. te pAMcamAM laya meLavatAM cha thAya tyAM paNa base chahta 256 lAMgA ja thAya. athavA jugupsA meLavatAM paNa cha thAya tenA paNa teTalA ja 256 bhAMgA thAya. cha aMdhahetunA saghaLA maLI pAMcase bAra 512 bhAMgA thAya. tathA te pAMcamA bhaya ane jugupsA bane meLavatAM sAta hetu thAya tenA paNa asA chappana ra56 bhAMgA thAya. apramatta saMvata guNaThANe saghaLA maLI eka hajAra ane grevIsa 1024 bhAMgA thAya. apramatta guNasthAnakanAM baMdhaetu kahyA. have apUrvakaraNa guNasthAnakanA aMdhahetuo kahe che-apUrvakaraNe cage nava hoya che kAraNa ke AMha vakriya ane AhAraka e be kAyAga paNa letA nathI. ahiM jaghanyapade pAMca bahetuo hoya che ane te A-traNa vedamAMthI kaI paNa eka veda, nava pegamAMthI koIpaNa eka roga, be cugalamAMthI eka yugala, ane saMjavalana cAra kaSAyamAMthI keIpaNa eka jaidhAdi kaSAya, A pramANe pAMca hetuo hoya che. ahiM vedasthAne traNa, cagAne nava yugalasthAne che ane kaSAyasthAne cAra 3-9-2-4 e pramANe ake sthApavA temAM traNa veda sAthe nava ne guNatAM sattAvIza 27 thAya tene be yugala sAthe guNatAM cepana 54 thAya ane cAra kaSAya sAthe guNatAM baso ane soLa 216 thAya. apUvakaraNe pAMca bahetunA teTalA bhAMgA thAya. te pAMcamAM bhaya meLavatAM cha heta thAya, tenA paNa base soLa bhAMgA thAya. athavA jugupsA meLavatAM cha hetunA paNa basa seLa bhAMgA thAya. cha hetunA kula cAraso atrIsa 432 bhAMgA thAya.
Page #488
--------------------------------------------------------------------------
________________ . 454 paMcasaMgraha-catuthAra te pAMcamAM bhaya jugupsA ane meLavatAM sAta baMdhahetuM thAya tenA paNa bane seLa bhAMgA thAya. saghaLA maLI apUrvakaraNa guNaThANe AThaso cosaTha 864 bhAMgA thAya. A rIte apUrvakaraNanA baMdhahetunA bhAMgA kahyA have anivRtti bAdara saMparAya guNasthAnake baMdhahetunA bhAMgA kahe che-anivRtti bAdara saMparAya guNaThANe jaghanyapade be baMdhahetu hoya che ane te A sajvalana cAra kaSAyamAMthI keI paNa eka ThedhAdi kaSAya ane nava cAgamAMthI kaI paNa eka roga, cAra kaSAyane nava yoga sAthe guNatAM be bahetanA chatrIsa bhAMgA thAya. uhApade traNa hetuo hoya che. temAM be te pahelAM kahA te ane trIje kaI paNa eka veda. A guNaThANe jyAM sudhI puruSaveda ane saMjavalananI cAra ema pAMca prakRtione baMdha hoya che tyAM sudhI vedane paNa udaya hoya che mATe traNa vedamAMthI kaI paNa eka veda meLavatAM traNa baMdhahetu thAya che. te traNa hetunA pUrvokta chatrIsane traNe guNatAM ekaso ATha 108 bhAMgA thAya. saghaLA maLI anivRtti bAdaraparAya guNaThANe ekaso cummAlIsa 144 bhAMgA thAya, sUkama saM5rAya guNaThANe sumikiMdirUpe karAyela saMjavalana lebhArUpa kaSAya ane nava roga ema daza baMdhahetu hoya che. eka jIvane eka samaye lebha kaSAya ane eka ga ema be hetu hoya che ane aneka jIva AzrayI te eka kaSAyane nava ga sAthe guNatAM nava bhAMgA thAya. upazAMtamAha guNasthAne mAtra roga ja baMdhahetu che ane te navamAMthI kaI paNa eka eka roga eka kAle baMdhahetu hovAthI tenA nava bhAMgA thAya che. e pramANe kSINameha guNasthAnake paNa nava bhAMgA thAya che. sagi kevaLI guNasthAnake sAta coga thavAthI sAta bhAMgA thAya che. 13 have saghaLA guNasthAnakanA baMdhahetunA bhAMgAnI saMkhyA kahe che- savvaguNaThANagesu visesaheUNa etiyA saMkhA / chAyAlalakkha bAsIi sahassa saya satta sayarI a ||14|| sarvaguNasthAnakeSu vizeSahetUnAmetAvatI saMkhyA / / SaTcatvAriMzalakSAH dvayazItisahasrANi zatAni sapta saptatizca // 14 // artha-saghaLA guNasthAnakomAM eka sAthe saMbhavatA dazAdirUpa vizeSa baMdhahetunA saghaLA bhAMgAnI saMkhyA ATalI thAya ane te A pramANe-chetAlIsa lAkha AzI hajAra sAtase ane sittera 4682770. 14
Page #489
--------------------------------------------------------------------------
________________ 455 paMcasaMgrahe-caturthadvAra A pramANe guNasthAnakamAM yugapatuM kALabhAvi baMdhahetuo ane tenA bhAMgAnI saMkhyA kahI. have jIvasthAnakomAM yugapatkALabhAvi baMdhahetunI saMkhyAnuM pratipAdana karavA kahe che-- solasadvArasa heU jahanna ukkosayA asannINaM / codasaTArasa'pajjassa sanniNo sanniguNagahiyo // 15 // SoDazASTAdaza hetU jaghanyotkRSTakAvasaMjJinAm / caturdazASTAdazAparyAptakasya saMjJinaH saMjJI guNagRhItaH // 15 // artha-azinA bAre bhemAM jaghanya seLa ane utkRSTa aDhAra baMdhahetuM hoya che. aparyApta saMzimAM jaghanya cauda ane utkRSTa aDhAra hoya che ane saMpattine guNasthAnakanA grahaNathI ja grahaNa karyo che. TIkAnu-saMsi pacendriya paryApta-apapta sivAya zeSa bAre jIvasthAnakamAM darekamAM jaghanyapade sALa baMdhahetuo ane utkRSTapade aDhAra adhatuo hoya che. A hetuo mithyAdi guNasthAnaka AzrayIne ja kahyA che ema samajavuM. sAsvAdana samyadaiSTi guNasthAnake te bAdara aparyApta ekendriyane jaghanyapade paMdara baMdhahetuo hoya che. tathA saMpicendriya aparyAptAne jaghanyapade cauda ane utkRSTapade aDhAra baMdhahetuo hoya che ane je saMjJI paMcendriya paryApta che te te guNasthAnakanA grahaNa vaDe ja grahaNa karyo che. kAraNa ke paryApta saMgni paMcendriyamAM ja cauda guNasthAnakane saMbhava che tethI cauda guNasthAnakanA bhAMgA kahevA vaDe paryApta saMsi paMcendriyamAM ja kahyA che ema samajavuM. mATe tenI aMdara ahiM pharIthI bhAMgA kahevAmAM nahi Ave. 15. - have paryApta saMgni paMcendriya vajIne, zeSa tera jIvasthAmAM mithyAvAdinA avAMtara zemAMthI je je bhedo saMbhave che, tene vizeSathI nirNaya karavA IcchatA A gAthA kahe che - micchantaM ega ciya chakkAyavaho ti joga sannimmi / iMdiyasaMkhA sugamA asannivigalesu do jogA // 16 // mithyAtvamekameva paTkAyavadhaH yo yogAH saMzini / indriyasaMkhyA sugamA asaMjJivikaleSu dvau yaugau // 16 // artha-paryApta saMsi vinA tere chavadamAM mithyAtva eka ja hoya che. vadha chae kAyane haca che, aparyApta saMgnimAM ega traNa hoya che, indriyanI saMkhyA sugama che ane asapi tathA vikalendriyamAM pega baLe hoya che.
Page #490
--------------------------------------------------------------------------
________________ 456 parcasaMgraha-catuthAra TIkAnu-paryApta saMsi paMcendriya vinA tere jIvalemAM pAMca mithyAtvamAMthI eka anAgika mithyAtva ja hoya che, bIjA koI mithyAtvanA bheda saMbhavatA nathI. mATe eka sthApanamAM mithyAtvanA sthAne eka sthApa. tathA te tere chavAmAM sAmAnya rIte chae kAno vadha haMmezAM hoya che. paraMtu eka be kAyAdinA ghAtarUpe bhAMgAnI prarUpaNAnA viSayabhUta hetuM nathI. kAraNa ke te agni che hamezAM chae kAco pratye avirata pariNAmavALA hoya che. eTale teone samaye samaye chIe kAyanI hiMsA hoya che. praznamithyAdi Adi guNaThANe pUrve je kAyanA lAMgAnI prarUpaNA karI te zI rIte saMbhave? kAraNa ke jema asazi te kAnI hiMsAthI viramele nahi hovAthI sAmAnyataH chae kAyane hiMsaka che tema mithyAdaSTi paNa te chae kAcanI hiMsAthI viramela nahi hevAthI hiMsaka che ja. mATe kaI vakhate eka koI vakhate be Adi kAyanA hiMsaka kema kahyA? uttara--tame je deSa Ave te deSa prApta thatuM nathI. kAraNa ke sazi che manavALA che, ane manavALA hevAthI tene kaI kaI vakhate koI kaI kAyama tIvra tIvratara pariNAma thAya che. te saMpatti chene evo vikalpa thAya che ke mAre A eka kAyanI hiMsA karavI che, A be kAyanI hiMsA karavI che, athavA amuka amuka traNa kAyane ghAta kare che. A rIte buddhipUrvaka amuka amuka kAyanI hiMsAmAM teo pravarte che, mATe te apekSAe cha kAyanA eka be Adi sAgathI karelA sAMgAnI prarUpaNa ghaTe che. asaMgni jene te mananA abhAve tevA prakArane saMka95 thate nahi levAthI saghaLI kA pratye haMmezAM eka sarakhA pariNAmavALA ja hoya che e hetuthI teone hamezAM chae kAyanA vadharUpa eka bhaMga ja hoya che. mATe kAyanA sthAne paNa eka aMka ja mUka. tathA aparyApta sajJimAM kAmaNa audArika mizra ane kriyamizraema traNa go hoya che, bIjA ge hotA nathI mATe aparyApta saMgni paMcendriyanA baMdhahatanA bhAMgAne vicAra karatAM yoganA sthAne traNa mUkavA. tathA tere chavabhedamAM IndriyanI saMkhyA prasiddha hovAthI sugama che. te A pramANe- 1 ahi ekendriAdi saghaLA asaMgni jIvane anAbhogika mithyAtva karyuM che. mULa TImamAM anabhigrahita mizyAva kahyuM che. mULa TIkA cethA dvAranI pAMcamI gAthAnA aMtamAM A pramANe kahyuM che-pathI saMki jIvasthAnamAM ja A vize saMbhave che zeSa savaLAone eka anabhigrahita mithyAtva ja * hoya che, tethI ja anabhigrahitane temAM A pramANe artha karyo che-amita anamiNIraM zani trijannattinirmA ' soLamI gAthAmAM paNa nityamevAmiNI dAinAkinA e pramANe kahyuM che tatvajJAnI jANe
Page #491
--------------------------------------------------------------------------
________________ paMcasa grahe-catutha dvAra 457 pacendriyane pAMca, caurindriyane cAra, tendriyane traNa. beindriyane e ane ekendriya jIvAne eka. mATe te te jIvAnA adhahetunA vicAra prasa'ge indriyanI aviratinA sthAne jeTalI. indriyavALA teo hoya te saMkhyA mUkavI. tathA paryApta aparyApta asani pacendriya ane vikalendriya jIveAmAM AkhkhuM cAga hoya che. temAM aparyaMtAne kALu tathA audArikamizra e e cAga hoya che ane paryAptAne audArika kAyacAga tathA asatya amRSA vacanayoga e e cAga hoya mATe tenA ahetu gaNatAM yAganA sthAne abbe mUkavA. tathA sajJi aparyApta sivAya Ara jIvaleAmAM anaMtAnuMdhi Adi cAre kayA hovAthI kaSAyanA sthAne cAra mUkavA. veda eka napu'saka ja hAvAthI vedanA sthAne eka sUve, mAtra asa`gni paMcendriyanA bhAMgA gaNatAM teone dravyathI traNe veda hovAthI vedanA sthAne traNa mUkavA ane te saghaLAne yugala ane hAvAthI yugalanA sthAne e mUkavA. tathA sajJi aparyAsAmAM teonI jo labdhi vaDe vivakSA karavAmAM Ave te kayA yAdi ekendriyAdine je pramANe kahyA te pramANe ja kahevA ane karaNa aparyApta sagnimAM paryApta sajJinI jema anatAnudhinA udaya nathI paNa hAtA, jyAre na hoya tyAre kaSAyanA sthAne apratyAkhyAnAvarAdi traNu kaSAya mUkavA ane udaya hoya tyAre cAra mUkyA, traNa vedanA udaya teone hovAthI vedanA sthAne traNa mUkavA ane yugalanA sthAne che mUkavA. 16. have ekendriya jIveAmAM jeTalA cegeA sabhave che te kahe che-- evaM ca apajjANaM bAyarasuhumANa pajjayANa puNo / tiNNeka kAyajogA saNiapajje guNA tinni ||17|| evaM cAparyAptAnAM vAdarasUkSmANAM paryAptAnAM punaH / trayaH ekaH kAyayogAH saMjJinyaparyApta guNAstrayaH // 17 // ajJinI jema khAdara ane sUkSma ekendriya aparyAptAne e cega hoya che. paryApta Adara ane sUkSma ekendriyane anukrame traNa ane eka cega hoya che. tathA aparyApta sajJine traNa guNasthAna hAya che. * TIkAnu0----jema aparyApta asajJi ane vikendriyane e ceAga kahyA che, tema aparyApta Adara ane sUkSma ekendriyane paNa kAmaNu ane audArikamizra e e. ceAga hAya che. ' tathA paryApta Adara ane sUkSma ekendriyane anukrame traNa ane eka cAga hoya. to
Page #492
--------------------------------------------------------------------------
________________ 458 paMcasaMgraha-caturthadvAra che. temAM paryApta bAdara ekendriyane audArika, vaikiya ane kriyamitra e traNa roga hoya che. ane paryApta sukama ekendriyane AdArikakAyAgarUpa ekaja vega hoya che. mATe te te jenI apekSAe baMdhahetunA bhAMgAne vicAra karatAM gacchAne traNa ke eka aMka mUkave. tathA guNasthAnakane vicAra karavAmAM Ave te karaNa aparyApta saMsine mithyAdRSTi, sAsvAdana, ane avirati samyagRSTi e traNa guNasthAnaka hoya che. tathA gAvAnI zarUAtamAM "iDyuM " emAM eva pachI mUkela ca zabda ane sUcaka hovAthI karaNa aparyApta bAdara ekendriya, vikalendriya ane asazipa kriya jImAM mithyAdaSTi ane sAsvAdana ema banne guNasthAna hoya che ema samajavuM. tathA paryApta bAdara ekendriya, vikSendriya ane agni paMcendriya jemAM mithyASTirUpa ekaja guNasthAnaka hoya che. jyAre Adara ekendriAdi pUrvokta jemAM sAsvAdana guNasthAnaka hoya tyAre tyAM mithyAtva nahi hevAthI baMdhahetu paMdara hoya che. te vakhate cage kAzmaNa ane audArikamizna e be hoya che. kAraNa ke sari sivAya anya jIvone sAsvAdanapaNuM aparyAptAvasthAmAM ja hoya che, anyakALa hatuM nathI. ane aparyAptasaMzi sivAya zeSa jIvene apathaptAvasthAmAM beja coga heya che. aparyApta saMpattimAM te kAmaNa, audyArikamizra, ane vakriyamizra e traNa cage hoya che te pahelA kahyuM che. prazna-sAsvAdanapaNAmAM paNa zeSa paryAptie aparyAptA ane zarIraparyAptie paryAptAne audArikakAyAga saMbhave che mATe bAdara ekendriya, vikasendriya ane asaMgni paMcendriya jIne sAsvAdana guNasthAnake traNa vege kema na kahyA che ciga kema kahyA? uttara-uparokta zaka agra che, kAraNa ke zarIraparyAptie paryAptAvasthAmAM vyAsvAdana guNarathAnaka ja hetuM nathI, kema ke sAsvAdanapaNAne kALa mAtra cha AvalikA che ane zarIra paryAptie paryAptA te aMtarmuhUrvakALe thAya che. tethI zarIrapacIpti pUrNa thatAM pahelA ja sAsvAdanapaNuM cAlyuM jAya che mATe te jIvone sAravAdanapaNamAM pUrvokta be ja roga hoya che. mithyAdi guNasthAnake jyAM sudhI zarIraparyApti pUrNa karI nathI hotI tyAM sudhI kArpaNa ane audArikamizra e be ja cega hoya che ane zarIraparyAti pUrNa thayA pachI dArika kAyayAga hoya che mATe aparyAptAvasthAmAM traNa coga ghaTe che. 17 ja hakIkata kahe che--
Page #493
--------------------------------------------------------------------------
________________ 459 paMcasaMgraha-caturtha dvAra uraleNa tinni chaNheM sarIspajjattayANa micchANaM / saviuvveNa sannissa sammamicchassa vA paMca // 18 // audArikeNa trINi paNNAM zarIraparyAptakAnAM mithyAdRSTInAm / savaikriyega saMjhinaH samyagdRSTemithyAdRSTervA paJca // 18 // atha-zarIraparyAptie payasA mithyASTi cha chavabhedane audArika kAyayoga sAthe traNaga hoya che ane samyagRSTi athavA mithyAdaSTi zarIraparyAptie paryAptA saMsi chane vaikriya ane audyArika kAga sAthe pAMca pega heya che. * TIkAbu -zarIra paryAptie paryAptA ane zeSa paryAptie aparyAptA mithyASTi. suma bAdara ekendriya, beIndriya, teIndriya, airindriya ane asaMpicendriya e che jIvabhedane hArika kAyayega sAthe traNa cA hoya che. tethI aparyApta A cha jIvabhedenA mithyASTi guNasthAnaka AzrayI baMdhahetunA bhAMgAne vicAra karatAM aMka sthApanamAM ganA sthAne traNa mUkavA. tathA saMkSi aparyApta mithyAdaSTi athavA samyagadaSTi jIvone zarIraparyApti pUrNa thatA pahelAM pUrvokta vaikriyamiza ane kAmaNarUpa traNa go hoya che ane zarIra paryApti pUrNa thayA pachI deva ane nArakInI apekSAe kriya kAyAga ane manuSya tathA tirya. cenI apekSAe audArika kAyogane saMbhava hovAthI kula pAMca ge saMbhave che. tethI saMzine aparyAptAvasthAmAM samyaguNipaNAne agara mithyASTipaNAne AzrayI baMdhahetunA bhAMgA kahevAnA avasare cAganA sthAne pAca mUkavA. ahiM pahelAM saM4i aparyAptAne jaghanyapade cauda baMdhahetu ane utkRSTapade aDhAra badhA kahyA che. tene have vicAra kare che. temAM jaghanyapade cauda baMdhahetuo samyagadaSTine heya che. te A pramANe-cha kAyane vadha; pAMca IndriyanI aviratimAMthI koI paNa eka IndriyanI avirati, be yugalamAMthI eka yugala, traNa vedamAMthI keIpaNa eka veda, apratyAkhyAnAvaraNa, pratyAkhyAnAvaraNa ane saMvalana kaidhAdi kaSAmAMthI keIpaNa dhAdi traNa kaSAya, tathA ce ahiM pAMca saMbhave che. kahyuM che ke "samyagdaSTi athavA mithyAdaSTi sa4i aparyAptane vaikiya ane audyArika kAyayega sAthe pAMca coga heya che. mATe pAMca cogamAMthI keIpaNa eka caga. pramANe jaghanyapade cauda hetuM hoya che. " eka sthApanamAM paryApta saMsa sivAya ziSa saghaLA ne haMmezAM cha kAyanA varUpa ekaja bhAge hoya che, mATe kAyasthAne eka, vedanA sthAne traNa,ganA sthAne pAMca IndriyanI aviratinA sthAne thAMca, yugalanA sthAne che, ane kaSAyanA sthAne cAra. 4-2-5-5-3-1 mUkavA. A akene guNAkAra A pramANe karave. * *
Page #494
--------------------------------------------------------------------------
________________ 460 ' pacAsagraha-caturadvAra pahelAM traNa veda sAthe pAMca gAne guNAkAra kare eTale paMdara 15 thAya, temAMthI avirati samyagadaSTi guNaThANe cAra rUpa ochA karavAnuM pUrve kahyuM che te pramANe cAra rUpa ochAM karavAM eTale zeSa agIAra 11 rahe. tene pAMca IndriyanI avirati sAthe guNAkAra kare eTale paMcAvana papa thAya, tenI sAthe be yugalane guNatAM eka daza 110 thAya, tene kedhAdi kaSA sAthe guNatAM cAra ane cALIsa 440 thAya. teTalA saMjJi aparyAptA samyagRSTine cauda baMdhahetunA bhAMgA thAya, te cauda baMdhahetumAM bhaya meLavatAM padara thAya tene paNa cAra cALIsa ja 440 bhAMgA thAya. athavA jugupsA meLavatAM paMdara hetunA paNa cAraso cAlIsa 440 bhAMgA thAya. tathA te cauda baMdhahetumAM bhaya ane jugupsA e baMne meLavatAM soLa hetu thAya tenA paNa cAra cALIsa ja 44. bhAMgA thAya. saghaLA maLI avirati samyagraSTi saMsi aparyAptAne baMdhahetunA sattara ane sATha bhAMgA thAya. sAsvAdana samyagadaSTi aparyAptA saMsine kAmaNa, audArikamizra ane vaikiyamizra e traNa coga hoya che. mATe yoganA sthAne traNa mUkavA. . A guNaThANuvALAne jaghanyapade paMdara baMdhahetuM hoya che. kAraNa ke ahiM anatAnubaMdhine udaya avazya hoya che. aMkasthApanamAM zeSa akenI sthApanA pUrvavat karavI. te A pramANe 4-2-5-3-3-1 temAM pahelA traNa veda sAthe traNa vegane guNAkAra kare eTale nava 9 thAya temAMthI sAsvAdana guNasthAnake eka rUpa ochuM karavA pUrve kahyuM che te pramANe eka rU5 ochuM karavuM eTale zeSa ATha rahe. tene pAMca IndriyanI avirati sAthe guNatAM cALIsa thAya, tene be yugala sAthe guNatA ezI thAya, tene cAra kaSAya sAthe guNatAM traNa viza320 thAya, eTalA sAsvAdana guNaThANe sajJi aparyAptAnA paMdara badhahetunA bhAMgA thAya, te padaramAM bhaya meLavatAM seLa hetu thAya tenA paNa te traNa vaza 320 bhAgA ja thAya. e pramANe jugupsA meLavatAM seLa hetunA paNa traNaso vIza 320 bhAMgA thAya. bhaya, jugupsA ane meLavatA sattara hetu thAya temAM paNa traNa vIza 320 bhAMgA thAya.. ' saghaLA maLI. sAsvAdana guNaThANe saMkSiNa aparyAptAnA baMdhahetunA bhAMgA khArA eMzI 1280 bhAMgA thAya.
Page #495
--------------------------------------------------------------------------
________________ 46 paMcasahacaturthadvAra mithyASTi saMza aparyAptAne jaghanyapade seLa baMdhahetuo hoya che kAraNa ke pUrvokta paMdara hatamAM mithyAtvane udaya vadhe che. ahiM vege pAMca hoya che. kemake pahelAM kahyuM che che-sabhyaphavI athavA mithyAtvI saMpatti aparyAptAne vaikriya sahita pAMca hoya che mATe eganA sthAne pAMca mUkavA. zeSa akasthApanA pUrvanI jemaja karavI, mAtra ahi mithyAtvane udaya hovAthI ane te paNa eka anAgika mithyAtva hovAthI mithyAtvanA sthAne eka mUkave. eTale akasthApanA A pramANe karavI 4-2-5-5-3-1-1 guNAkAra A pramANe kare-traNa veda sAthe pAMcagene guNatAM paMdara 15 thAya tene pAMca IndriyanI aviti sAthe guNatAM potera 7pa thAya tene be yugala sAthe guNatAM ekaso pacAsa 150 thAya ane tene cAra kaSAya sAthe guNatAM cha 600 thAya. saMsi aparyApta mithyASTine soLa baMdhahetunA teTalA bhAMgA thAya. te seLamAM bhaya meLavatAM sattara hetu thAya tenA paNa teTalA ja 600 bhAMgA thAya. athavA jugupsA meLavatAM sattara hetunA paNa ise 600 bhAMgA thAya. tathA bhaya ane jugupsA ane meLavatAM ahAra baMdhahetu thAya. tenA paNa che 600 bhAMgA thAya. saravALe sazi aparyApta mithyAdaSinA vIsa 2400 bhAMgA thAya ane traNe guNasthAnakanA saghaLA maLI cepanA ane cAlIsa pa440 bhAMgA thAya. have aparyApta asaMgni paMcendriyanA baMdhahetunA bhAMgA kahe che---asaMgni paMce ndriya aparyAptAne sAsvAdana guNaThANe jaghanyathI paMdara baMdhahetu hoya che. te A pramANecha kAcane vadha, pAMca kAyanI aviratimAMthI keI paNa eka IndriyanI avirati, be yugalamAMthI eka cugala, traNa vedamAMthI koI paNa eka veda, anaMtAnubaMdhi Adi kaSAjemAMthI kaI paNa dhAdi cAra kaSAya ane kAmaNa tathA audArikamizra kAyAgamAMthI eka ga. A pramANe ochAmAM ochA paMdara hetu hoya che. ke tenI eka sthApanA kramazaH A pramANe-cha kAyanA vadhanA sthAne eka, IndricanI aviratinA sthAne pAMca, kaSAyanA sthAne cAra, yugalanA sthAne be, vedanA sthAne traNa ane roganA sthAne che. 1-5-4-2-3-2 A ekene anukrame guNAkAra tAM para badhahetunA base cAlIsa 240 bhAMgA thAya. ' 'te paMdaramAM bhaya meLavatAM seLa baMdhahetu thAya tenA paNa baso cALIsa 240 bhAMgA thAya. e pramANe jugupsA meLavatAM seLa baMdhahetunA paNa basa cALIsa ra4 bhAMgA thAya. tathA bhaya, jugupsA ane meLavatA sattara baMdhahetu thAya tenA paNa base cALIsa 240 bhAMgA thAya. :
Page #496
--------------------------------------------------------------------------
________________ 462 paMcasagraha-catarthakAra saghaLA maLI sAsvAdana guNasthAnake vartamAna ari paMcendriyanA bahetunA navaso ane sATha 960 bhAMgA thAya. mithyASTi asaMgni paMcendriya aparyAptAne mithyAtvAhane udaya vadhavAthI jaghanyapade seLa baMdhahetuo hoya che. mithyAtva guNaThANe aparyAptAvasthAmAM cage traNa hoya che, mATe yoganA sthAne traNa mUkavA. tyArapachI pUrvavat ane guNAkAra karatA seLa baMdhahetunA traNa sATha 360 bhAMgA thAya che. te saLamAM bhaya meLavatAM sattara baMdhahetu thAya tene paNa traNa sATha 360 bhAMgA thAya. jugupsA meLavatAM sattara baMdhahetunA paNa traNa sATha 360 bhAMgA thAya. tathA bhaya jugupsA baMne meLavatAM ahAra baMdhahetu thAya tenA paNa traNase sATha 360 bhAMgA thAya. saghaLA maLI mithyASTi asaMsi aparyAptAne caudase ane cALIsa 1440 aMdhahetunA bhAMgA thAya. ane guNasthAnakanA maLI asaMsi aparyAptAnA baMdhahetunA bhAMgA covIsaso 2400 thAya, paryApta asaMgni paMcendriyane jaghanyapade seLa baMdhahetuM hoya che. te A pramANe eka mithyAtva, cha kAyane vadha, pAMca IndriyanI aviratamAMthI kaI paNa eka IndriyanI avirati, be yugalamAMthI eka yugala, anaMtAnubadhi Adi kaSAyomAMthI keIpaNa dhAdi cAra kaSAya, traNa vedamAMthI eka veda ane audyArika kAyAga tathA asatya amRSA vacanagamAMthI eka caga. aMka sthApanA A pramANe-1-1-5-2-4-3-2. kramazaH akene guNAkAra karatAM seLa baMdhahetunA base cALIsa 240 bhAMgA thAya. te saLa hetumAM bhaya meLavatAM sattara thAya tenA paNa base cALIsa 240 bhAMgA thAya. - jugupsA meLavatAM sattara hetunA paNa base cALIsa 24 bhAMgA thAya. bhaya tathA jugupsA bane meLavatAM aDhAra baMdhahetu thAya tenA paNa basa cALIsa 240 bhAMgA thAya. saghaLA maLI paryApta asaMgni paMcendriyanA baMdhahetunA bhAMgA navase sATha 960 thAya. A pramANe agni paMcendriyanA baMdhahetunA bhAMgA kahyA. have caurathimAM baMdhahetunA bhAI kahe che-aparyApta caurijiyane sAsvAdana guNaThANe dhanyapade paMdara baMdhahetuo hoya che. te A pramANe--cha kAyane vadha, cAra IndriyanI aviratimAMthI eka IndriyanI avirati, be yugalamAMthI eka yugala tathA
Page #497
--------------------------------------------------------------------------
________________ 43 pa casaMgraha-catu dvAra www sanni pacendriya vinAnA zeSa saghaLA saMsArI jIvA paramAtha thI tA napusakavedI ja che, mAtra asajJi paMcendriya jIveAmAM strI ane purUSane AkAra hoya che te AkAra mAtrane AzrayI tee strIvedI ane purUSavedImAM ghaTe che, mATe asajJimAM traNa veda kahyA che. caurindriyAdi jIvAne tA strI ane purUSanA bAhya AkAra paNa hotA nathI mATe caurindriyAdi saghaLA jIvAmAM napusakaveka eka ja samajavA, mATe veda eka tathA anatAsukha'dhi krodhAdimAMthI kAIpaNa krodhAdi cAra kaSAya, kAmaNu ane audArikamizra ceAgamAMthI eka cAga a sthApanAmAM kAyasthAne eka, kAraNa ke "e kAyanI hiMsAne SaTresa cAgi bhAMge! eka ja hoya tethI. indriyanI aviratinA sthAne cAra, yugalanA sthAne e, vedanA sthAne eka, kaSAyanA sthAne cAra ane cAganA sthAne e. 2-4-1-2-4-1 mUkavA. have A kAnA guNAkAra A pramANe karave--cAre indriyanI avirati eka eka yugalanA udayavALAne hoya che mATe e yugala sAthe guvA eTale ATha 8 thAya te A dhAdi kAIpazu eka ekanA udayavALA hoya che mATe AThane cAre suNatAM atrIsa 32 thAya, te atrIsa eka eka cAgavALA hoya che mATe tene ee guNutAM cAsaTha 64 thAya. ATalA aparyaMkhta catuiindrayanA sAsvAdana guNuThANuM pannura adhahetunA bhAMgA thAya. te padaramAM bhaya meLavatAM sALa thAya, tenA pazu cAsaTha 64 bhAMgA thAya. e rIte jugupsA meLavatAM paNa sALa a dhahetunA cAsaTha 64 bhAMgA thAya. tathA bhaya ane jIgupsA ane meLavatAM sattara khaMdhahetu thAya, tenA paNa cAsaDha 64 bhAMgA thAya. saghaLA maLI caurindriya aparyAptAnA sAsvAdana guNuThANuM mAhetunA khase chappanna 256 bhAMgA thAya. tathA mithyASTi arSyApta caurindriyane jaghanyapaNe pUrvokta pa'dara hetumAM mithyAtvameAhanIya umeravAthI sALa badhahetu thAya che. ahiM ceAgA kAmaNu audyArikamizra ane audArika ema traNa hoya che. kAraNa ke ahiM zarIra paryApti pUNa thayA pachI audArikakAyayeAga ghaTe che. eTale cAganA sthAne traNa sUkI pUrvavat ane guNAkAra karatAM manDa 96 lAMgA thAya, te sALamAM laya meLavatA sattara hetu thAya, tenA puN channu 96 bhAMgA thAya. e rIte jugupsA meLavatAM sattara hetunA paNa chantu 96 bhAMgA thAya. bhraya ane jIgupsA ane meLavatAM aDhAra hetu thAya, tenA paNa channu bhAMgA thAya. saghaLA maLI aparyApta caurindriya mithyASTinA traNase ceArAzI 384 bhAMgA thAya.
Page #498
--------------------------------------------------------------------------
________________ 464 paMcasaMgraha-caturthadvAra paryApta caurindriyane jaghanyapade seLa baMdhahetuo hoya che, te A pramANe eka mithyAtva, cha kAyane vadha, cAra IndriyanI aviratimAMthI keIpaNa eka indriyanI avirati, be yugalamAMthI eka yugala, anatAnubaMdhi krodhAdimAMthI koIpaNa krodhAdi cAra kaSAya, napuMsakaveda ane audArika kAyayoga tathA asatya amRSA vacanaga e be gamAMthI eka yoga. aMkasthApanA A pramANe-mithyAtvanA sthAne eka, IndriyanI aviratanA sthAne cAra, yugalanA sthAne be, kaSAyanA sthAne cAra, vedanA sthAne eka ane roganA sthAne , 'e. 1-1-4-2-4-1-2. kramazaH a kene guNAkAra karatAM soLa baMdhahetunA saha. 64 bhAMgA thAya. te saLamAM bhaya meLavatAM sattara thAya, tenA paNa cosaTha 64 bhAMgA thAya, jugupsA meLavatAM sattara hetanA paNa cesa 64 bhAMgA thAya. bhaya ane jugupsA bane meLavatAM aDhAra hetu thAya tenA paNa cosaTha 64 bhAMgA thAya. A pramANe caurindriya paryApta mithyASTinA baMdhahetunA basa chappanna 259 bhAMgA thAya. caurindriyanA saghaLA maLI AThase ane chanu 86 bhAMgA thAya. A rIte caurindriyanA bhAMgA kahyA have teIndriyanA bhAMgA kahe che---aparyApta Indriyane sAsvAdana guNaThANe jaghanya pade cIrindriya pramANe paMdara hetu hoya che. mAtra IndriyanI aviratinA sthAne traNa IndriyanI aviratimAMthI eka IndriyanI avirati kahevI. pUrvanI jema ane guNAkAra karatAM paMdara baMdhahetunA aDatAlIsa 48 bhAMgA thAya. te paMdaramAM bhaya meLavatAM seLa thAya, tenA paNa aDatAlIsa 48 bhAMgA thAya. athavA jugupsA meLavatAM soLa hetunA paNa aDatAlIza 48 bhAMgA thAya. bhaya ane jugupsA baMne meLavatAM sattara hetu thAya, tenA paNa aDatAlIsa 48 bhAMgA thAya. saghaLA maLI aparyApta teIndriyane sAsvAdana guNaThANe baMdhahetunA eksa bANuM 12 bhAMgA thAya. pUrvokta paMdaramAM mithyAtvarUpa hetu meLavavAthI mithyASTi aparyApta teIndriyane soLa apaheta hoya che. ahiM cage kAmaNuM, audArikamizra ane audArika e traNa hoya che. mATe bhegane sthAne traNa mUkI pUrvavat ane guNAkAra karatAM seLa baMdhahatanA bahetara 72 bhAMgA thAya. te sALamAM bhaya meLavatAM sattara thAya tenA paNa bahotera 72 bhAMgA thAya.
Page #499
--------------------------------------------------------------------------
________________ 465 paMcasaMgraha-caturtha dvAra e ja rIte jugupsA meLavatAM sattara hetunA paNa bahotera 72 bhAgA thAya. bhaya, jugupsA baMne meLavatAM aDhAra hetu thAya. tenA paNa pUrvavata bahotera 72 bhAMgA thAya. badhA maLI aparyApta teIndriya mithyASTinA base aThThAzI 288 bhAMgA thAya. ane guNasthAne aparyApta IndriyanA baMdhahetunA kula bhAMgA cAraso ane eMzI 480 thAya, paryApta teIndriyane paryApta caurindriyanI jema jaghanyapade seLa ba dhahetuo hoya che. mAtra traNa IndriyanI aviratimAMthI koIpaNa eka IndriyanI avirati kahevI. zeSa saghaLuM pUrvanI jema samajavuM. ahiM bhAMgI aDatAlIsa 48 thAya. te saLamAM bhaya meLavatAM sAra hetu thAya tenA paNa aDatAlIza 48 bhAMgA thAya. te pramANe jugupsA meLavatA sattara hetunA paNa aDatAlIsa 48 bhAgA thAya. tathA bhaya ane jugupsA ane meLavatA aDhAra hetu thAya tenA paNa aDatAlIsa 48 bhAMgA thAya. A pramANe mithyAdaSTi guNaThANe paryApta teIndriyanA baMdhahetunA saravALe eka ANu 192 bhAMgA thAya. te indriyanA baMdhahetunA kula bhAMgA cha bahetara 672 thAya. taIndriyanA badhahetunA bhAMgA kahyA. have beIndriyanA baMdhahetunA bhAMgA kahe che-aparyApta beIndriyane sAsvAdana guNaThANe caurindriyanI jema paMdara bahetu hoya che, mAtra beIndriyanI aviratimAMthI koI paNa eka IndriyanI avirati kahevI. pUrvavat akene guNAkAra karatAM paMdara hetunA batrIsa 32 bhAMgA thAya. te paMdaramAM bhaya meLavatAM seLa hetu thAya tenA paNa batrIsa 32 bhAMgA thAya. * jugupsA meLavatAM seLa hetunA paNa batrIsa 3ra bhAMgA thAya. tathA bhaya ane jugupsA meLavatAM sattara aMdhahetu thAya tenA paNa vIsa 32 bhAMgA thAya, saghaLA maLI aparyApta beIndriyane sAsvAdana guNaThANe eka aThThAvIsa 128 bhAMgA thAya. mithyANi aparyApta Indriyane pUrvokta paMdara hetumAM mithyAtvarUpa tuM maLavAthI saLa aMdhahetu thAya. mAtra ahiM ega kAmaNa, dArikamiza ane audArika e traNa hAya mATe bheganA sthAne traNa mUkI, pUrvanI jema akone guNakAra karatAM aDatAlIsa 48 bhAMgA thAya. mithyASTi indriya aparyAptAnA soLa baMdhahetunA teTalA bhAgo thAya. te sALamAM bhaya meLavatAM sattara hetu thAya. tenA paNa aDatAlIsa 48 bhAMgA thAya.
Page #500
--------------------------------------------------------------------------
________________ 466 paMcasaMgraha-caturthadvAra jugupsA meLavatAM sattara hetunA paNa aDatAlIsa 48 bhAMgA thAya. tathA bhaya jugupsA bane meLavatAM aDhAra hetu thAya, tenA paNa aDatAlIsa 48 bhAMgA thAya. saghaLA maLI eka bANa 12 bhAMgA thAya. bane guNasthAnake beIndriya apacaMkhtAne saghaLA maLI traNaso vIza 320 bhAMgA thAya. paryApta beIndriyane jaghanyapade anatata soLa baMdhahetuo hoya che. mAtra ahiM audArikakAya ane asatya amRSA vacanaga e be cogamAMthI eka pega kahe. yoganA sthAne be mUkI pUrvokta krame akene guNAkAra karatAM soLa bahetunA atrIsa 3ra bhAMgA thAya. te seLamAM bhaya meLavatAM sattara hetu thAya tenA paNa batrIsa 32 bhAMgA thAya. jugupsA meLavatAM sattara hetunA paNa batrIsa 32 bhAMgA thAya. tathA bhaya ane jugupsA e baMne meLavatAM aDhAra baMdhahetu thAya tenA paNa atrIsa 32 bhAMgA thAya. saghaLA maLI paryApta beIndriyanA baMdhahetunA eka aThThAvIza 128 bhAMgA thAya. beIndriyanA baMdhahetunA saghaLA maLI cArase ane aDatAlIsa 48 bhAMgA thAya. beindriyanA baMdhahetunA bhAMgA kahyA. have bAdara ekendriyanA bhAMgA kahe che---aparyApta bAda ekendriyane sAsvAdana guNaThANe jaghanyapade pUrvanI jema padara baMdhahetuo hoya che. mAtra ahiM eka saparza indriyanIja avirati karavI. akasthApanAmAM IndriyanI aviratinA sthAne eka cha kAyanA vadhanA sthAne eka, kaSAyanA sthAne cAra, yugalanA sthAne be, vedanA sthAne eka, ane yoganA sthAne che 11-1-4-ra-1-2 mUkI akaeNne guNAkAra karatAM paMdara hetunA seLa 16 bhAMgA thAya. te paMdaramAM bhaya meLavatAM seLa hetu thAya tenA paNa seLa 16 bhAMgA thAya. jugupsA meLavatAM seLa baMdhahetunA paNa 16 bhAMgA thAya. tathA bhaya ane jugupsA bane meLavatAM sattara hetu thAya tene paNa seLa 16 sArA thAya, A pramANe aparyApta bAdara ekendriyane sAsvAdana guNaThANe baMdhahetunA cosaTha 64 bhAMgA thAya. tathA mithyAtvarUpa hetu maLavAthI aparyApta bAdara ekendriya mithyASTine saLabaMdhita thAya. mAtra ahiM kAmaNa, audArikamiza, ane audArika e traNa cogamAMthI koIpaNa
Page #501
--------------------------------------------------------------------------
________________ pA~casa'graha-catutha dvAra 467 www wwwwwwwwwwwwwww eka yAga kahevA. ceAganA sthAne traNa mUkI pUrvavat akAnA zuAkAra karatAM sALa adhahetunA cAvIsa 24 bhAMgA thAya. te sALamAM laya meLavatAM sattara hetu thAya tenA paNa cAvIsa 24 bhAMgA thAya. jIgupsA meLavatAM sattara hetunA paNa cAvIsa 24 bhAMgA thAya. tathA bhaya jugupsA ane meLavatAM aDhAra hetu thAya, tenA paNa cAvIsa 24 bhAMgA thAya. saghaLA maLI chanuM 96 bhAMgA thAya. ane guNuThANe khAdara ekendriya aparyAptAnA saghaLA maLI ekase sATha 160 bhAMgA thAya. paryApta Adara ekendriyane jaghanyapade ana tarekta sALa adhahetu hoya che mAtra ahiM audArika, vaikriya, ane vaikriyamizra e traNa ceAgamAMthI eka cega kahevA kAraNa ke paryApta khAdara vAyukAyamAnA keTalAka jIvAne vaikriya zarIra hoya che. mATe cAMganA sthAne traNa mUkI pUrvokta krame aTakAnA guNAkAra karatAM seALa hetunA cAvIsa 24 bhAMgA thAya. te sALamA bhaya meLavatAM sattara hetu thAya tenA paNa cAvIsa ra4 bhAgA thAya. jugupsA meLavatA sattara hetu thAya tenA paNa cAvIsa 24 bhAMgA thAya. bhaya ane jugupsA ane meLavatAM aDhAra hetu thAya tenA paNa cAvIsa 24 bhAMgA thAya. kula channu lAgA thAya. saghaLA maLI mAdara ekendriyanA aMRRhetunA ase ane chappana 256 bhAgA thAya. Adara ekendriyanA bhAMgA kahyA. have sUkSmaekendriyanA kahe che--sUkSmaekendriya aparyAptAne jaghanyapade Adara ekendriyanI jema sALa khadhahetuo hoya che. ahiM bhAMgA pUrvavat cAvIsa 24 thAya. te seALamA bhaya meLavatAM sattara hetu thAya tenA paNa cAvIsa ra4 bhAMgA thAya. jugupsA meLavatAM sattara hetunA paNa 24 bhAMgA thAya. tathA bhaya ane jugupsA ane meLavatA aDhAra kha hetu thAya tenA paNa cAvIsa bhAMgA thAya. saravALe chanuM 96 bhAMgA thAya. tathA paryApta sUkSma ekendriyane jaghanyapade hamaNAM kahyA teja sALa ahetu hAya che. mAtra ahiM cega eka audArika cegaja hoya che. mATe cAganA sthAne eka mUkI pukti krame akanA guNAkAra karavA sALa ahetunA ATha bhAMgA thAya. eTale bhinna bhinna prakRtie sAthe pheravatAM sALa adhahetu ATha prakAre thAya.
Page #502
--------------------------------------------------------------------------
________________ 468 paMcasaMgraha caturthadvAra te seLamAM bhaya meLavatAM sattara thAya tenA paNa ATha 8 bhAMgA thAya. athavA jugupsA meLavatAM sattara hetunA paNa ATha 8 lAMgA thAya. tathA bhaya ane jugupsA meLavatAM aDhAra hetu thAya tenA paNa ATha 8 bhAMgA thAya. saghaLA maLI batrIsa bhAMgA thAya. sUma ekeniyanA saghaLA maLI baMdhahetunA eka aThAvIsa 128 mAMgA thAya. 18 A pramANe guNazAnamAM ane avasthAnakemAM bahetunA lAMgA kahyA. have je karma prakRtie avaya vyatirekane anusarI je baMdhahetuvALI che tevuM te prakAre pratipAdana kare che- tolasa micchanimittA vajhahi paNanIsa aviraie ya / lelA u kasAehivi jogehipi sAyaveyaNIyaM // 19 // poDaza mithyAvanimittA adhyante paJcatriMzadaviratyA ca / zepAstu kapAyairapi yogairapi sAtavedanIyam // 19 // artha-La karmaprakRtio mithyAtvarUpa tuvaDe baMdhAya che. tathA pAMtrIsa praznatio aviratirUpa hetuvaDe, zeva prakRtie kapAvaDe, ane sAtavedanIya garUpa hetuvaDe baMdhAya che. TIkAnu-karAne sabhAva chatAM kAryane sAva te anvaya, ane kAranA abhAve kAne abhAva te vyatireka kahevAya. narakagani. narakanuzvi, narakAsu, ekendriya jAti, vikajiyajAtitrika, mithyAtva, napuMsakaveda, huMkasaMsthAna, sevA saMghayaNa. AtapanAma, sthAvaranAma, sUmanAra, sAdhAraNanAma ane aparyAptanAma e seLa prakRtie anya vyatirekavaDe vicAratAM siAtyanimittaka che. kemake e soLa prakRtio mithyAtvarUpa hetu chatAM avazya aMdhAya che, ane mithyAtvarUpa hetune abhAva chatAM baMdhAtI nathI. A karmaprakRtie mithyAtva guNakANe baMdhAya che. ane mithyAtva guNakANe te cAre bahetu hoya che eTale jo ke A seLa prakRtie baMdhAtAM avirati Adi hetuone paNa upaga thAya che, te paNa teonI sAthe anyAya vyatireka baMdhana ghaTatuM nathI, paraMtu mithyAtva sAtheja ghaTe che. kAraNa ke mithyAvarUpa hetu tyAM sudhI che tyAM sudhI te prakRtie baMdhAya che, ane mithyAtva dura thatAM ane avirati Adi tu hevA chatAM paNa teo baMdhAtI nathI mATe vAstavika rIte mithyAtva ja te La prakRtinA prakRtione baMdhahetu che, avirati Adi nathI. eTale ke e
Page #503
--------------------------------------------------------------------------
________________ paMcasagraha-caturthadvAra 469 baMdhamAM mithyAtva mukhya hetu che ane avirati Adi gauNa che. A pramANe AgaLa upara paNa hetuo mATe samajavuM. tathA syAnadhivika, strIveda, anaMtAnubaMdhi catuSka, tiryacatrika, pahelA ane chelA vinA cAra saMsthAna, ane chellA vinA pAMca saMghayaNa, udyota, aprazasta vihAcagati, durbhAga, anAdeya, svara, nIcageva, apratyAkhyAna catuSka, manuSyatrika ane audArikaTrika, A pAMtrIsa karmaprakRtie avirati nimitta baMdhAya che. eTale ke e prakRtione khAsa hetu avirati che. tathA sAta vedanIya vinAnI zeSa aDasaTha prakRtie kapAvaDe baMdhAya che. te aDasaTha prakRtione khAsa baMdhahetu kaSAya che. kAraNa ke teo kapAyo sAthe anvaya vyatirekane anusare che. tathA jyAM sudhI coga che tyAM sudhI baMdhAya che, ane roganA abhAve baMdhAtI nathI, mATe sAta vedanIyana cAga bahetu che. 19 titthayarAhArANaM baMdhe sammattasaMjamA heU / payaDIpaesabaMdhA jogehiM kasAyao iyare // 20 // tIrthakarAhArakANAM vandhe samyaktvasaMyamau hetU / prakRtipradezavandhau yogaiH kapAyata itarau // 20 // atha-tIrthakara ane AhAraddhinA baMdhamAM samyakatva ane saMyama hetu che. tathA prakRtibaMdha ane pradezabaMdha gavaDe, ane sthitibaMdha ane rasabaMdha kaSAyavahe thAya che TIkAtu - tIrthakara ane AhArakahikanA baMdhamAM anukrame samyakatva tathA saMyama hetu che. eTale ke tIrthakaranA baMdhamAM samyakatva, ane AhArakaDhikanA baMdhamAM saMyama hetu che. A pramANe te prakRtionA baMdhamAM jyAre samyakatva ane saMyama hetu tarIke " kahevAmAM AvyA tyAre anya keI A hakIkata yuktithI virUddha che ema kahI prazna utpanna kare che. te A pramANe- 1 A sthaLe kamagrathanI TIkAmA seLane bahetu mithyAtva, pAMtrIsanA mithyAtva ane avirati e be, pAmaThanA ema vinA traNa ane sAta vedanIyanA cAre badhAMta lIdhA che TInamAM te te katino je gagaNa sudhI baMdha thAya che tyA sudhImAM annaya vyatireka saMbaMdhavaDe ghaTatA badhA hetunI vivaphA karI che. ane ahiM eka ja hetu vivo che. tathA TIkAmAM tIrthakaranAma ane AhAradika kavAya baMdhahetu chatA paNa sabhyaphavAdi bIjA aMtarane kAraNe hevAthI cAramAMthI mA hetuthI baMdhAya che te kazuM nathI. ahiM kapAyaraya hetunI vivaphA karI che eTale emAM vivaphA ja kAraNu che. manabheda jaNAtuM nathI
Page #504
--------------------------------------------------------------------------
________________ 470 paMcasaMgraha-caturthadvAra prazna-tIrthakara nAmakarmane badhahetu je samyakatva kahIe te zuM aupazamika samyakatva hetu che? athavA kSAyika hetu che? ke kSApathamika hetu che? dareka sthaLe deSa che. te A pramANe---tIrthaMkara nAmakarmanA baMdhamAM pathamika samyakatva baMdhahetuM tarIke kahevAmAM Ave te upazAMta meha guNaThANe paNa tene baMdha prApta thAya che. kAraNa ke tyAM paNa pathamika samyakatvane sadbhAva che. je kSAyikasamyakatva kahevAmAM Ave to siddhone paNa tenA baMdhano prasaMga Ave. kAraNa ke teone paNa kSAyikasamyakatva che. je kSApazamika kahevAmAM Ave te apUrvakaraNanA pahele samaye paNa tenA baMdhanA vicchedane prasaMga prApta thAya. kAraNa ke te samaye tene kSApazamika samyakatva hetuM nathI. ane tIrthakara nAmakarmanA baMdhane viccheda te apUrvakaraNanA chaThThA bhAge thAya che. mATe koIpaNa samyakatva tIrthakara nAmakarmanA baMdhamAM heturUpa ghaTatuM nathI. tathA AhAraddhikane baMdhahetu saMyama kahevAmAM Ave te kSINamehAdi guNaThANe paNa tenA baMdhane prasaMga prApta thAya kAraNa ke tyAM vizeSataH atinirmaLa cAritrane saddabhAva che. ane tyAM baMdha te thatuM nathI, mATe AhArakaTrikane paNa saMyama baMdhahetu nathI uttara-amArA abhiprAyanuM ajJAna hovAthI upara je zaMkA upasthita karI te ayogya che. kAraNa ke- tijyArALa dhaMdhe mUttaraMjanadejha" e pada vaDe sAkSAta samyakatva ane saMyama ja mAtra tIrthakara ane AhArakadvikanA baMdhaheturUpa kahA nathI, paraMtu sahakArI kAraNabhUta vizeSa heturUpa kahyA che. mULa kAraNa te A baMnemAM kaSAya vizeSa ja che. pahelA ja kahyuM che ke--kAsa vArizeSa prakRtio kaSAvaDekaSAyarUpa baMdhahetuvaDe baMdhAya che. ane tIrthakara nAmakarmanA baMdhamAM heturUpe thatA te kapAyA vize aupazamikAdi keIpaNa samyakatva rahita hotA nathI eTale ke pamikAdi keIpaNa samyakatva rahita mAtra kaSAyavizeSo ja tIrthakaranA baMdhamAM hetubhUta thatA nathI. tathA te aupazanikAdi keIpaNa samyakatvayukta te kaSAyavize saghaLA jIvane te prakRtionA baMdhamAM hetu thatA nathI. tema ja apUrvakaraNanA chaThThA bhAga pachI paNa aMdhaheturUpe thatA nathI. tathA apramatta guNasthAnakathI AraMbhI apUrvakaraNanA chaThThA bhAga sudhImAM ja saMbhavatA keTalAka pratiniyata kaSAya vize ja AhAraddhikanA baMdhamAM hetu che. tAtparya e ke cothAthI AThamAnA chaThThA bhAga sudhInA kaSAyavize aupazamikAdi keIpaNa samyakatva yukta ane hamaNAM ja kaheze tevI bhAvanAvALA AtmAone 1 sAthe rahI je kAraNarUpe thAya, te sahakArI kAraNa kahevAya. viziSTa kaSAya5 hetunI sAthe rahI samyakatva ane sayama tIrthakara ane AhAradikanA badhA hetu thAya che mATe samyakatava ane saMyama sahakArI kAraNa kahevAya che. 2 ahi pratiniyata zayada mUkI eja jaNAve che ke jJAnInI daSTie nizcita thayela amuka ja kaSAthavizeSa ahi baMdhArUpe levAnA che. sAtamAthI AThamAnA chaThThA bhAga sudhInA, saghaLA nahi,
Page #505
--------------------------------------------------------------------------
________________ E 1 471 pA~casa graha-catutha dvAra tItha kara nAmakamanA madhamAM hetu thAya che. ane AhArakaddhikanA aMdhamAM upara kahyA pramANe viziSTa kAce heturUpe thAya che. mATe ahiM koI deSa prApta thatA nathI. prazna ~~~aupamikAdi kAIpaNa samyakatva yukta je kaSAyavizeSA tIrthaMkara nAmakramanA madhamAM hetu che tenuM svarUpa zu? eTale ke kevA prakAranA kaSAyavizeSa tIrthaMkara nAmakamanA a"dhamAM kAraNa che? uttara----paramAtmAnA parama pavitra ane niSi zAsanavaDe jagatti saghaLA jIvAnA uddhAra karavAnI bhAvanA Adi parama guNunA samUha yukta te kaSAyavizeSA tIrthaMkara nAmakamanA adhamAM kAraNu che. te A pramANe bhaviSyamAM jee tIra thavAnA che tene aupamikAdi kAIpaNa samyakatva jyAre prApta thAya tyAre tenA baLathI sapUrNa sa'sAranA Adi, madhya ane aMtabhAgamAM ni grupaNAnA--guNurahitapaNAnA niNuya karI eTale ke sa pUrNa sasAramAM, bhale pachI tenA game te bhAga hoya temAM AtmAne unnata karanArUM kAI tattva nathI evA niya karI te mahAzaya tathAbhavyatvanA ceAge A pramANe vicAra kare ahe! A Avyaya che! ke saLaguNusapanna tItha karAe prarUpela, skurAyamAna tejavALu' pravacana vidyamAna chatAM paNa mahAmAharUpa aMdhakAra vaDe avAI gayelA che sAcA mArga jenI aMdara evA A gahena sauMsAramAM duHkhathI bhareluM che aMtaHkaraNa jeenu evA mUDhamanavALA AtmA bhamyAja kare che mATe huM A thavAne A sasAramAMthI A pavitra pravacanavaDe yathAyAgya rIte pAra utArU 1 A pramANe vicAra kare. ane e pramANe vicArIne parA vyasanI kAdi guNa yukta ane pratyeka kSaNe pApakAra karavAmAMja vadhatI jatI che icchA jenI evA te mahAtmA haMmezAM je je rIte khIjAnA upakAra thAya, bIjAnuM lavuM thAya eTale teenA AtmAnA uddhAra thAya te te rIte pravRtti kare che. mAtra vicAra karI besI rahetA nathI. A pramANe prANIonuM kalyANu karavAdvArA upakAra karatA tIrthaMkaranAmakamAM upArjana karIne paramapuruSAtha nuM--mAkSanu sAdhana tItha paNa prApta kare che. hyu che ke--samyaktvanA khaLathI sA~sAranI nirguNutAne samyak prakAre joIne tathAbhavyatvanA yAge te mahAzaya tenI vicitratAnA vicAra kare 1. vicAra A pramANe kare--A sarvAMgabhASita dhama nuM teja chatAM paNa mahAmAharUpa adhakAravarDa gahana A sa'sAramAM duHkha pAmatA AtmAe paribhramaNa karyAMja kare che. 2, mATe A saghaLA jIvAne duHkhathI bharelA A sa'sAramAMthI cacAAgya paNe kAI paNa rIte A paramapavitra pravacanavarDa pAra uttArUM, evA zreSTha samyaktva yukta te mahAtmA vicAra kare. 3
Page #506
--------------------------------------------------------------------------
________________ 472 paMcasaMgraha-caturthadvAra e pramANe vicAra karIne karaNAdi guNa yukta, parAkAra karavAmAM vyasanI ane anya AtmAonA kalyANa karavAnI ja vadhatI jatI che bhAvanA jenI evA te buddhimAnuM mahAtmA te te prakAre pravRtti kare, 4 A pramANe prANIonuM kalyANa karatA satya arthavALuM ane parama purUSArthanuM sAdhana tIrthakarapaNuM prApta kare. 5 ahiM pahelI gAthAmAM ana e pada vaDe samyakatvanuM grahaNa karyuM che. A pramANe saghaLA AtmAone saMsAramAMthI pAra utAravAnI tIvra bhAvanAvaDe AtmA tIrthaMkaranAmakarma bAMdhe che. tathA samyakatva prApta karIne pitAnA svajanAdinA viSayamAM yathAta ciMtA kare eTale mAtra svajanene ja tAravAne vicAra kare ane te pramANe pravRtti kare te dhImAna AtmA gaNadhara palabdhi prApta kare che. je AtmA samyakatva prApta thaye chate bhavanI niguNatAne joIne nirveda thavAthI mAtra pitAne ja uddhAra I che ane te pramANe pravRtti kare che te muMDakevaLI thAya che. je svajanAdi saMbaMdhe ja tAravAne vicAra kare ane te prakAre pravRtti kare te buddhimAna AtmA gaNadhara thAya che. 1 tathA je saMvigna saMsAra para niveda thavAthI pitAne ja uddhAra iche ane teTalA puratI ja pravRtti kare te muMDakevaLI thAya. 2 A pramANe gaNadharAdi koNa thAya te prasaMgAgata karyuM. saghaLI karmaprakRtine pratibaMdha ane pradezabaMdha rogathI thAya che. temAM jJAnAcchAdakatAdi je svabhAvavizeSa te prakRtibaMdha che, ane je kamaparamANuone AtmA sAthe kSIranIravat saMbaMdha thAya che te pradezabaMdha che. tathA sthitibaMdha ane rasabaMdha kaSAyavaDe thAya che. temAM karmonuM AtmA sAthe trIza kaDAkeDI Adi kALapayata rahevuM te sthitibaMdha che, ane ochA vattA pramANamAM jJAnAdi guNane dabAvanAra tathA ochA vattA pramANamAM sukha-duHkhAdi utpanna karanAra jenuM svarUpa pahelAM kahevAmAM AvyuM che e eka sthAnakAdi je rasa che te anubhAgabaMdha che. A pramANe cAda guNasthAnamAM ane jIvaledomAM adhatunA bhAMgA kahyA. 20 1 gaNadhara ane AcArya Adi thavAnAM hetubhUta kama tIrthaMkaranAmakarmamAM ja samAveza thaye che ema samajavuM
Page #507
--------------------------------------------------------------------------
________________ 47ra paMcasaMgraha-caturthadvAra baMdhAyelA kane yathAgyarIte udaya thAya che, ane teone udaya thavAthI sAdhuone aneka prakAranA pariSaha upasthita thAya che. tethI je pariSahamAM je kamane udaya nimitta che, teonuM tathA tene vijaya kaI rIte karavuM tenuM pratipAdana kare che- khupipAsuNhasIyANi sejjA rogI vadhe mlo| taNaphAso caroyA ya daMsekkArasa jogisu // 1 // kSutpipAsoSNazItAni zayyA rogo vadho malaH / tuNasparzazcaryA ca daza ekAdaza yogiSu // 21 // artha-sudhA, pipAsA, uSNa, zIta, zayyA, roga, vadha, maLa, tRNasparza, caryA, ane daMza e agIAra pariSaha sagi kevaLi guNasthAne hoya che. TIkAnu--ahiM gAthAmAM pariSaha zabda lakhe nathI chatA tenuM prakaraNa hevAthI arthAt prApta thAya che. te zabda gAthAmAnA dareka pada sAthe joDa. te A pramANe - sutpariSaha, pipAsApariSaha, uSNupariSaha, zItapariSaha, zayyApariSaha, rogapariSaha, vadhapariSaha, maLapariSaha, tRNasparza pariSaha, caryApariSaha, ane dezapariSaha. karmanA udayathI AvA AvA pariSaha jyAre prApta thAya thAya, tyAre munioe pravacanamAM kahela vidhi pramANe samabhAve sahana karI tenA para jaya meLavavuM joIe. tene vijaya A pramANe kara nirdoSa AhAranI gaveSaNA karatA, paraMtu tevA prakArane nirdoSa AhAra nahi maLavAvaDe athavA a5 maLavAvaDe jemanI sudhAnI zAMti thaI nathI, avasara vinA gocarI javA pratye jemanI IcchA virAma pAmI che, Avazyaka kriyAmAM jarApaNa smalanA thAya tene jeo sahana karatA nathI, svAdhyAya, dhyAna ane bhAvanAmAM jemanuM citta magna thayeluM che, ane prabaLa sudhAjanya pIDA utpanna thavA chatAM paNa aneka- NIya AhArane jeoe tyAga karyo che, evA munirAje jarA paNa glAni vinA mukhathI utpanna thayela pIDA samabhAve sahana karavI te sutpariSahavijaya. e pramANe pipAsA pariSahanA vijaya mATe paNa samajavuM. atyaMta ugra sUryanA kiraNanA tApavaDe sUkAI javAthI jenAM pAMdaDAM kharI paDela che ane tethIja jenI chAyA dUra thaI che evA vRkSavALI aTavImAM, athavA anyatra ke jyAM ugra tApa lAge tyAM jatA ke rahetA, tathA anazanAdi tapavizeSavaDe jeone piTamAM atyaMta dAha utpanna thayela che, temaja atyaMta uSNu ane kaThora vAyunA sabaMdhathI jeone tALavuM ane gaLAmAM zeSa paDela che, tevA munirAje jIvene pIDA ne thAya e icchAthI kAcA pANImAM avagAha-nahAvA mATe paDavAnI ke kAcA pANIthI
Page #508
--------------------------------------------------------------------------
________________ 474 paMcasagraha-caturthadvAra snAna karavAnI agara te kAcuM pANI pIvAnI IcchA paNa nahi karatAM uSNatAjanya pIDAne samabhAve sahana karavI te uSNu pariSahavijaya. ghaNI ThaMDI paDavA chatAM paNa akalpanIya vastrane tyAga karatA, ane pravacanamAM kahela vidhine anusarI kalpanIya vastrane upabhoga karatA, tathA pazinI jema pitAnA eka cokkasa sthAnane nizcaya nahi karatA, tethI ja vRkSanI nIce, zUnya gRhamAM, athavA evAja ke anya sthaLe rahetA tyAM baraphanA kaNavaDe atyaMta ThaMDA pavanane saMbaMdha thavA chatAM paNa tenA pratikAranuM kAraNa agni Adine sevavAnI IrachA paNa nahi karatA, temaja pUrve anubhavelA thaMDIne dUra karavAnAM kAraNene yAda paNa nahi karatA zItathI utpanna thayelI pIDAne samabhAve sahana karavI te zItapariSahavijaya. kaThaNa dhAravALA ane nAnA moTA ghaNuM kAMkarA vaDe vyApta zIta athavA uSNa pRthvI upara athavA komaLa ane kaThina Adi bheTavALA caMpakAdinI pATa upara nidrAne anubhavatA pravacanokta vidhine anusarI kaThinAdi zamyAthI thatI pIDA samajAve sahana karavI te zayyApariSahavijaya. koIpaNa prakArane roga thAya tyAre naphA teTAne vicAra karI zAstramAM kahela vidhine anusAre cAritramAM khulanA na thavA pAme tevI rIte, pratikriyA-auSadhAdi upacAra karavA te regapariSahavijaya. tIkSaNa dhAravALI taravAra athavA muddagarAdi hathiyAranA tADanAdivaDe zarIra cIratAM chatAM paNa cIranAra upara alpa paNa manevikAra nahi karatAM evo vicAra kare ke_meM pUrve bAMdhelA karmanuM ja A phaLa che A bicArA rAMkaDAo mane kaMIpaNa karI zakatA nathI e te nimittamAtra che, vaLI e paNa vicAra kare ke nAza pAmavAnA svabhAvavALA zarIrane A leke pIDA utpanna kare che, paraMtu mArA jJAna, darzana ane cAri trarUpa aMtaraMga guNane keIpaNa prakAranI pIDA karI zakatA nathI, evI bhAvanA bhAvatA vAMsalAthI chedanAra ane caMdanathI pUjA karanAra baMne para samadarzi munirAje vadhathI thatI pIDa samabhAve sahana karavI te vadhapariSahavijaya. aSkAya Adi chene pIDA na thAya mATe maraNaparyata Ana nahi karavAnA vatane dhAraNa karanAra, ugra sUryakiraNanA tApathI utpanna thayela parasevAnA jaLa saMbaMdhathI pavanathI uDelI puSkaLa dhuLa lAgavA vaDe jenuM zarIra atyaMta malIna thayu che chatAM paNa jeonA cittamAM te melane dUra karavAno saMkalpa paNa nathI, paraMtu samyajJAna, darzana cAritrarUpa nirmaLa jaLanA pravAha vaDe kamarUpa melane ja dUra karavA jeo prayatnavata che tevA munirAje maLathI thatI pIDAne samabhAve sahana karavI te manapariSahavijaya. gacchamAM vasatA agara gacchamAM nahi vasatA munirAjane pilANa vinAnA daryAdi
Page #509
--------------------------------------------------------------------------
________________ 47pa paMcasaMgraha-caturthadvAra ghAsanA upaganI prabhue AjJA ApI che. temAM je munirAjane pitAnA gurue daIdi ghAsa upara zayana karavAnI anujJA ApI che te ja munirAje dardAdi ghAsa upara saMthAra ane uttarapaTTo pAtharIne sUI jAya che, athavA jenA upakaraNane cera cerI gayA che agara te atijIrNa thavAthI phATI gayA che tevA munie pitAnI pAse savAre ane uttarapaTTo nahi hovAthI darbha Adi pAtharI sUI jAya che, tevA ghAsa para sUtA. pUrve anubhavela makhamalanI zasyA Adine yAda paNa nahi karatA te ghAsanA agrabhAgAdi kAvA dvArA thatI pIDAne samajAve sahana karavI te tuNasparza pariSahavijaya. je mahAzaye e baMdha ane mokSanuM svarUpa jANyuM che, jeo pavananI jema nisaMgatA dhAraNa kare che, jemAM deza ane kALane anusarI sa yamavirodhI mArgamAM javAne tyAga karanArA che, tathA jeo AgamamAM kahela mAsakampanI maryAdAne anusarI vihAra karanArA che. evA munirAje kaThera kAkarA ane kaMTAdi vaDe pitAnA pagamAM atyaMta pIDA thavA chatAM paNa pUrve pite sevelA vAhanAdimAM javAnuM smaraNa nahi karatAM grAmAM grAma vihAra kare te caryApariSahavijaya. daMzapariSahamAM daza zabdanuM grahaNa zarIrane upaghAta karanArA saghaLA jaMtuone grahaNa karavA mATe che. jema kAgaDAthI ghInuM rakSaNa karavuM ema kahevAmAM Ave tyAM kAgaDA zabdanuM grahaNa ghI khAI janAra kAgaDA sivAya anya pakSionA grahaNa mATe paNa karyuM che tema ahiM paNa samajavuM. tethI DAMsa, macchara, mAMkhIe. mAMkaDa, kIDI, kIDIo ane vIMchI Adi jatuo vaDe pIDA pAmavA chatAM paNa te sthAnethI anyatra nahi jatA ane te daza-macchAdi jatuone vividha vividha pIDA nahi karatA tema ja vijaNAAdi vaDe tene dUra paNa nahi karatA te DAMza-maccharAdithI thatI bAdhAne samabhAve sahana karavI te dazapariSahavijaya. A agIAra pariSaha sagi kevali bhagavAnane saMbhave che. 21 have kayA kamanA udayathI A agIAra pariSaha utpanna thAya che te kahe che- veyaNIyabhavA ee pannAnANA u Aime / aTTamaMmi alAmottho chaumatthesu coisa // 22 // vedanIyabhavA ete prajJAjJAne tu Adime / aSTame alAbhotthaH chadmastheSu caturdaza // 22 // artha-pUrvokta agIAra pariSaha vedanIyakarmathI utpanna thayelA che. jJAnAvaraNIyakamane udaya chatAM prajJA ane ajJAna pariSaha utpanna thAya che ane aMtarAyane udaya chatAM alAbhathI utpanna thayela pariSaha thAya che. chaghane e cauda pariSahe hoya che.
Page #510
--------------------------------------------------------------------------
________________ paMcasaMgraha-caturthadvAra TIkAnua--vazamI gAthAmAM kahela agIAra pariSaha vedanIyakarmathI utpanna thAya che. jemake sudhAvedanIyane udaya thAya, bhUkha sata lAge te avasare te bhUkhane sahana karU vAne avasara Ave tene AtmAnA aNAhAri Adi svabhAvane yAda karI jo samabhAve sahana kare te tene vijaya karyo kahevAya, nahi te nahi. je vikalatA thAya, durgAna thAya te pariSaha upara vijaya meLavya na kahevAya. e pramANe anya pariSahe mATe paNa samajavuM. kahyuM che ke - sudhA, pipAsA, zIta, uSNa, daza, caya, vadha, mala, zaMkhyA, rega ane tRNapaNe e agIAra pariSaha vedanIya karmathI utpanna thAya che, ane te saghaLA sagi kevaLIone saMbhave che. tathA jJAnAvaraNIyakarmane udaya prajJA ane ajJAna pariSaha utpanna thavAmAM hetu che. temAM aMga, upAMga, pUrva, pannA vagere zAstromAM vizArada tema ja vyAkaraNa nyAya ane adhyAtma zAstramAM nipuNa evA mArI sanmukha anya saghaLA sUryanI pAse khajuAnI jema nisteja che evA prakAranA abhimAnajanya jJAnanA AnaMdane nirAsa kare-tyAga karavo te prajJA pariSahavijaya. tathA A ajJa che, pazu samAna che, kaMIpaNa samaja nathI evA prakAranA tiskAranA vacanene samyapha prakAre sahana karatA, parama duSkara tapasyAdi kriyAmAM rAtasAvadhAna ane nitya apramatta cittavALA evA mane hajI paNa jJAnAtizaya utpanna thata nathI e prakAre je vicAra karo ane jarApaNa vikaLatA utpanna na thavA devI te ajJAna pariSaha vijaya. tathA AThamAM aMtarAyakamane vipAkedaya chatAM alAbha pariSaha sahana karavAne avasara thAya che. temAM bhinna bhinna dezamAM vihAra karatA, saMpattinI apekSAe ghaNA ucca, nIca gharamAM zikSAne nahi prApta karIne paNa saMkaliSTa citta vinAnA ane dAtAranI parIkSA karavAmAM nirUtsuka, "alAbha e mane utkRSTa tapa che" e vicAra karIne aprAptine adhika guNavALI mAnatA, alAlajanya pIDAne je samabhAve sahana karavI te alApariSahavijaya. pUrvanI gAthAmAM kahela agiyAra pariSahe tathA prajJA, ajJAna ane alAbha maLI kula cauda pariSahe upazAMtamoha tathA kSINameha guNasthAnake heAya che. kAraNa ke te guNasthAnake vartamAna AtmAoe saMpUrNa mehanIya kamane upazama tathA kSaya karela che. sUkamaparAya guNasthAnake paNa e cauda pariSaha ja hoya che. jo ke ahi vartatA AtmAo saMjavalana lebhanI sUma kikrione anubhave che chatAM atyaMta sUkSama lebano
Page #511
--------------------------------------------------------------------------
________________ paMcasa graha-catutha dvAra 470 ww udaya svakArya karavA asamartha che mATe te paNa vItarAga chadmastha sarakhA ja che. tethI sUkSmasa'parAya guNasthAnake paNa mAhanIya karmInA uyathI utpanna thayela anya koIpaNa pariSA sabhavatA nathI eTale dazamA guNasthAnake paNa cauda paSiaAnuM kathana viruddha nathI. kahyuM che ke-sUkSmasa'parAyasahita arAgI chadmastha jIvAne sabhavavaDe A cIDha pariSahA jANuvA. 22 have zeSa pariSahe ane te kayA karmanA udayathI thAya che te kahe che. nisejA jAyaNA kAso arai itthi naggayA / sakkA daMsaNaM mAhA bAvIsA ceva rAgisu || 23 // nipadyA yAcanA AkrozaH aratiH strI nagnatA / satkAraH darzanaM mohAt dvAviMzatiH caiva rAgiSu // 23 // atha--niSadyA, yAcanA, Aza, ati, strI, nagnatA, satkAra. ane darzana e ATha pariSauA meAhanA uddayathI thAya che. rAgi guNasthAnakamAM e AvIse pariSa hAya che. TIkAnu--ahiM sAmarthya lakSya pariSaddha zabda darekanI sAthe joDavA. jema ke-- niSadyApariSaddha cAMcApariSaha ityAdi. temAM 'niSovRti zvAm' A vyutpattinA khaLathI sAdhuo jenI aMdara sthAna kare te niSadyA eTale upAzraya kahevAya che. temAM srI, pazu ane napu'saka vinAnA ane jenI aMdara pahelAM pAte rahyA nathI evA zmazAna, udyAna, dAnazALA ke patanI guphA AdimAM vasatA ane sarvatra peAtAnA indriyajanya jJAnanA prakAza vaDe parIkSA karelA pradezamAM aneka prakAranA niyamA ane kriyA karatA, siMha, vAgha Adi hiMsaka pazuonA bhayakara avAjane sAMbhaLavA chatAM paNa jene bhaya utpanna nathI thA evA munirAje AvI paDatA cAra prakAranA upasagaeNTaeNne sahana karavApUrvaka mAkSamAgathI cuta na thavuM te niSadyApaSiddhavijaya, khAdya ane abhya'tara tapAnuSThAnamAM parAyaNa, dIna vacana ane sukhanI glAninA -mADhA paranA zAkanA paNa tyAga karIne AhAra vatisthAna vastra pAtra ane auSadhAdi vastuone pravacanamAM kahela vidhi pramANe yAcanA karatA munirAje 'sAdhune saghaLuM cAceluM ja hAya che cAcyA vinAnu hatu ja nathI ' e pramANe vicAra karI laghutAjanya abhimAnane sahana karavuM eTale ke mArI laghutA thaze evuM jarA paNa abhimAna utpanna na thavA devuM te cAMcApariSaddhavijaya,
Page #512
--------------------------------------------------------------------------
________________ 478 paMcasaMgraha-caturthadvArA dharUpa arinane utpanna karavAmAM kuzaLa, mithyAtvamohanA udayathI mardonmatta purUpie uccArelA, IrSyA prayukta, tiraskAra utpanna kare tevA ane niMdAtmaka vacana sAMbhaLavA chatAM paNa tema ja tene pratikAra karavAnI zakti-chatAM paNa kedhAdi kaSAyodayarUpa nimittathI utpanna thayela pApakarmane vipAka atyaMta duta che ema ciMtavana karatA alpamAtra kaSAyane paNa potAnA hRdayamAM sthAna na ApavuM te AkrozapariSahavijaya. sUtranA upadezane anusarI vihAra karatAM agara rahetAM kaI vakhate e ke arati utpanna thAya te paNa svAdhyAya, dhyAna ane bhAvanArUpa dharmamAM ramaNatA vahe atine tyAga karavo te arati pariSaha vijaya. ArAma-bagIco, ghara ke koI evA ja prakAranA ekAMta sthaLamAM vasatA yuvAvasthAne mada ane vilAsa-hAvabhAva vaDe pramatta thayelI mammata ane zubha manasa kalpane nAza karatI strIonA viSayamAM paNa atyaMta dAbamAM-vaza rAkhela che Indriya ane mana jemaNe evA munirAje "A azucithI bharapura mAMsane piMDa che. AvA prakAranI zubha bhAvanAnA vazathI te strIonA vilAsa, hAsya, mRdu bhASaNa, vilAsapUrvaka nirIkSaNa ane meha utpanna kare tevA prakAranI gatirUpa kAmanAM bANane niSphaLa karavA ane jarA paNa vikAra utpanna na thavA de te strIpariSahavijaya. nagnatA-nagnapaNuM, acalakapaNuM. te alakapaNuM zAstranA upadeza vaDe anya prakAre vasane dhAraNa karavArUpe ke jIrNa, alpa mUlyavALA phATI gayelA ane AkhA zarIrane nahiM DhAMkavAvALA vastra dhAraNa karavA saMbaMdhe jANavuM, kAraNa ke lekamAM tevA vastro paheryo hoya te paNa nagnapaNane vyavahAra thAya che. jema ke - nadI utarate puruSa nIce paheravAnI pitaDI mAthe viTilI hoya chatAM paNa na evo vyavahAra thAya che. tathA jeNe jINuM vastra pahereluM che evI kaI strI vaNakarane kahe che ke vaNakara jaladI kara, mane sADI Apa, huM nAgI chuM. te pramANe phATelA, alpamUlyavALA, zarIranA amuka bhAgane DhAMkanArA vastra dhAraNa karanArA munio paNa anya prakAre dhAraNa karavAthI vastra sahita chatAM paNa vAstavika rIte alaka gaNAya che. jema pANImAM praveza karate ane bahu vasavALe chatAM mastaka upara keDe paheravAnuM vastra jeNe vATeluM che e manuSya alaka-vasrarahita kahevAya che tema vastra dhAraNa karanAra vastravALA sunio paNa thoDA jIrNa, kutsita vaavaDe alaka kahevAya che. jema koI strI vaNakarane kahe che ke-he vaNakara tvarA kara, mane jaladI sADI Apa huM nAgI chuM." jyAre ema che te uttama dhaya ane saMghayaNAdi rahita tRNagrahaNa ane agnine,
Page #513
--------------------------------------------------------------------------
________________ 49 paMcasaMgraha-caturthadvAra tyAga karela hovAthI saMyama pAlana karavA nimitte zAstrokta vastro dhAraNa karanArA A cuganA sAdhuone paNa acelaka pariSahanuM sahana karavuM samyapha prakAre jANavuM. kahyuM che ke saMyamanA pAlana nimitte Adi vastrane dhAraNa karanArA sadA mamatva rahita catine parivahana sahana karavAnuM kema na hoya?" ahIM pUrvapakSI kahe ke tame je prakAre kahyuM te prakAre acelakapaNuM aupacArika thayu, tethI tevA prakAranA acelakapaNArUpa pariSahatuM sahana karavuM te paNa aupacArika thayuM ane ema hoya te mokSaprApti zI rIte thAya? kAraNa ke upacarita-Apita vastu vAstavika artha kriyA karI zake nahi. mANavakane vize azine Arepa karavAthI pAkakriyA thatI nathI. uttara jo ema hoya te nirdoSa AhArane paNa khAnAra munine samyapha prakAre sudhApariSaha sahana karavuM nahi ghaTI zake. kAraNa ke tame kahelA nyAyathI te AhAranA sarvathA tyAgathI ja sudhApariSaha sahana karavo ghaTI zake ane jo ema mAnIe te arihaMta bhagavAn paNa sudhApariSahane jitanArA na thAya. kAraNa ke bhagavAnuM paNa chaghasthAvasthAmAM tamArA mate paNa nirdoSa AhAra le che te te pramANe nirdoSa AhAra lenAra sudhA pariSahane vijetA tamane ISTa nathI ema nathI. tethI jema aSaNIya ane akalpanIya bhajananA tyAgathI sudhApariSahanuM sahana karavuM ISTa che tema mahAmUlya, ane vaNIya ane akalpanIya vastranA tyAgathI acelaka pariSahatuM sahana karavuM mAnavuM joIe. jo ema hoya te suMdara strInA upagane tyAga karI kANI, muMdhavALI ane beDoLa aMgavALI strIne upabhoga karatAM strIpariSaha sahana karavAno prasaMge upasthita thaze-ema na kahevuM, kAraNa ke sUtramAM strIne upaga sarvathA pratiSiddha che. e pramANe koI paNa sUtramAM jIrNa ane apamUlyavALA ane pratiSedha karyo nathI tethI atiprasaMga deSa prApta thatI nathI kahyuM ke je vaane pariga mAtrathI acelaka pariSahane jaya na thAya te bhaktAdinA grahaNathI sudhApariSahane paNa jaya na thAya. e pramANe te tamAre jinezvarade paNa sarvathA pariSahane jItanArA na thayA, ema siddha thayu athavA janAdimAM je vidhi[6] che te vastramAM kema ISTa nathI? ahiM strIpariSahanA prasaMgathI anicchanI prApti thaze ema kahe te sUvAnarano bAdha thavAthI te prasaMganuM nivAraNa thAya che. jinavarae maithuna sivAya koInI sarvathA anujJA ApI nathI tema pratiSedha paNa karyo nathI. kAraNa ke te (mithuna) rAgadveSa sivAya thatuM nathI. jo ema na hoya te parivahana sahana karanArAe prAsuka chatAM paNa azanAdi kadAcita paNa na khAvuM joIe tema pIvuM na joIe. vadhAre prasaMgathI basa che. vistArathI te dharma saMgrahaNI TIkAmAM apavAdane vicAra karyo che tyAMthI jANI levuM.
Page #514
--------------------------------------------------------------------------
________________ 480 paMcasaMgraha-caturthadvAra tathA padane eka deza kahevAthI AkhA padanuM grahaNa thatuM hovAthI gAthAmAM satkAra zabda grahaNa karyo che chatAM "sakAra puraskAra grahaNa kare. temAM vastra, pAtra, AhAra, pANI Adi devA te satkAra kahevAya ane chatAM guNanI prazaMsA karavI athavA praNAma, atyutthAna-sAme javuM, Asana ApavuM vigere puraskAra kahevAya che. temAM lAMbA kALathI brahmacaryanuM pAlana karanArA, mahA tapasvI, sva-para siddhAMtanA rahasyane jANanAra, vAraMvAra paravAdione jitanAra evA mane koIpaNa praNAma karatA nathI, bhakti ke bahumAna karatA nathI, AdarapUrvaka Asana ApatA nathI tema ja AhAra, pANI ane vastrapAtrAdi paNa keI ApatA nathI. e prakAranA dupraNidhAnaazubha saMkalpane tyAga kare te sarakAra puraskAra pariSaha vijaya. huM saghaLA pApasthAne tyAgI, utkRSTa tapasyAne AcaranAra ane nisaMga chuM. chatAM paNa dharma ane adharmanA phalarUpa deva ane nArakone joI zakatA nathI mATe upavAsAdi mahA tapasyA karanArane prAtihArya vizeSa utpanna thAya che e pralApamAtra che, A mithyAtva mohanIyanA pradeza vaDe je azubha adhyavasAya thAya che, te darzana pariSaha kahevAya che, tene jaya A rIte kare de manuSyonI apekSAe sukhI che, vartamAna kALamAM duSamakALanA prabhAvathI tIthakarAdi mahApuruSo nathI tethI parama sukhamAM Asakta hovAthI ane manuSyalokamAM kAryane abhAva hovAthI manuSyane dRSTigocara thatA nathI. nArakIo atyaMta tIvra vedanA vaDe vyApta hovAthI ane pUrve bAMdhelA AkarA karmanA udaya rUpa baMpana vaDe baddha thayelA hovAthI javA AvavAnI zakti vinAnA che mATe teo paNa ahiM AvatA nathI. duSamakALanA prabhAva vaDe uttama saMghayaNa nahi hovAthI tevA prakAranuM utkRSTa tapa karavAnI zakti nathI ke tevA prakArane utkRSTa bhAvane ullAsa paNa thatuM nathI ke je vaDe jJAnAtizaya utpanna thavAthI tenA sthAnamAM rahelA deva-nArAne joI zakAya pUrva mahApurUSone uttama saMghayaNanA vazathI tevizeSanI zakti ane uttama bhAvanA hatI ke jene laI utpanna thayelA jJAnAtizaya vaDe saghaLuM joI zakatA hatA, A pramANe vicAra karI jJAnInA vacanamAM jarA paNa azraddhA thavA na detAM cittane sthira karavuM te darzana pariSaha vijaya kahevAya che. A niSadA Adi ATha pariSaha mehanIyanA udayathI utpanna thAya che te A pramANe-bhayanA udayathI niSadyApariSaha, mAnanA udayathI mAMcA pariSaha, dhanA udayathI Adeza pariSaha, aratinA udayathI aratipariSaha, puruSavedanA udayathI strIpariSaha, jusAhanIyanA udayathI nAnyapariSaha, lebhanA udayathI satkAra purasakAra pariSaha ane darzanamohanA udayathI dazanapariSaha utpanna thAya che.
Page #515
--------------------------------------------------------------------------
________________ 481 paMcasagraha-caturtha dvAra A pahelethI AraMbhI Avaze pariSaha rAgione pahelA guNasthAnakathI AraMbhI navamA guNasthAnaka sudhInA saghaLA ne hoya che. eka vakhate eka jIvane vaza pariSaha thAya che. kAraNa ke zIta ane uNu tathA niSadyA ane carcA e paraspara virUddha hovAthI eka sAthe hotA nathI. A pramANe baMdhahetu nAmanuM dvAra samApta thayu. ke zu bahetadvAra samApta ? wwwwww paMcasaMgraha-caturthadvAra sAra saMgraha kAmaNa vagaNAnAM pugalene pANI ane dUdhanI jema Atmapradeze sAthe ekAkAra saMbaMdha tha te baMdha. tenA mithyAtva, avirati, kaSAya ane coga e cAra sAmAnya hetue che. (1) abhigRhIta, (2) anabhigrahIta, (3) Abhinivezika, (4) sAMzayika ane (5) anAbhoga e pAMca prakAre mithyAtva che. (1) jainadarzana sivAyanA darzanemAMthI pite svIkArela bauddha Adi koIpaNa eka darzanane satya mAnavuM te abhigRhIta. (2) sarvadarzane satya mAnavA te anabhigrahIta mithyAtva. A mithyAtvamAM AMzika madhyasthatA hoya che. (3) jinezvara bhagavaMtanA vacanathI viparIta che ema samajavA chatAM digaMbara ke gochAmAhilanI jema karAgrahathI pite prarUpaNA karela ke svIkAra karela kathanane ja vaLagI rahevuM te Abhinivezika mithyAtva. () bhagavate kahela atIndriya padArthomAMthI amuka padArtho che ke kema? e saMzaya che te sAMzayika mithyAtva. (5) viziSTa manazaktinA abhAve satyAsatyane vicAra ja na Ave te anAbhAga mithyAtva. ekendriyAdikane A mithyAtva hoya che paraMtu paNa TIkAkAre saMsi-paryApta sivAyanA sarva ne anabhigrahIta mithyAtva kahela che. ane Agama abhyAsa na karave--ajJAna ja sAruM che ema mAnavuM tene anAga mithyAtva kahela che. abhane anabhigrahIta ane anAga A bemAMthI ja koI paNa eka mithyAtva heya che e pramANe upAya zrI yazovijayajI ma. sAheba zrI dharmaparIkSA graMthamAM | AcArAMgasUtranI TIkAne pATha ApI jaNAvela che. pRthvI Adi cha kAcane vadhu ane mana tathA zrotra vagere pAMca Indriyeno asaM. yama ema bAra prakAre avirati che.
Page #516
--------------------------------------------------------------------------
________________ 482 paMcasaMgraha-caturthadvAra-sArasagraha pUrve jaNAvyA mujaba pacIza prakAre kaSAya tathA paMdara prakAre ga che. A pramANe A cAre sAmAnya baMdhahetuonA kula sattAvana paTAde eTale ke uttarakhadhahetuo che. mithyAtva guNasthAnake cAre baMdhahetuothI, sAsvAdana, mizra tathA aviraMti samyagdaSTi rUpa traNa guNasthAnake mithyAtvanA udayane abhAva hovAthI avirati Adi traNa baMdhahetuothI ane dezavirati guNasthAnake trasakAyanI virati hovAthI kaIka nyUna traNa hetuthI kamabaMdha thAya che. dezaviratane trasakAyanI sarvathA virati hatI nathI, chatAM dayAnA pariNAma pUrvaka jayaNA hevAthI apekSAe trasakAyanI virati kahI zakAya che. pramattathI sUkamasaM5rAya guNasthAnaka sudhI kaSAya ane yoga e ai bahetuothI tathA upazAMtamUha Adi traNa guNasthAnakaeNmAM mAtra roga hetuthI karmabaMdha thAya che, guNasthAnakamAM sattAmAtrathI saMbhavatA uttara baMdhahetuo A pramANe che. " mithyAtva guNasthAnake AhAraddhika vinA paMcAvana, sAsvAdana guNasthAnake pAMca mithyAtva vinA pacAsa ane mizra guNasthAnake maraNane saMbhava na hovAthI vigrahagati tathA aparyApta avasthAmAM ja saMbhavatA kArmaNa, audArikamizra tathA vaikriyamizrae traNa tathA anaMtAnubaMdhine udaya be ja guNasthAnaka sudhI havAthI cAra anaMtAnubaMdhI ema sAta vinA tetAlIsa uttara baMdhahetuo hoya che. avirati samyagdaSTi guNasthAnaka vigrahagati ane aparyAptAvasthAmAM paNuM saMbhavatuM hovAthI te vakhate saMbhavatA kAmaNa, audArikamizna tathA vaikriyamizra sahita pUrve jaNAvela tetAlIsa ema kula chetAlIsa bahetuo A guNasthAnake hoya che. * dezavirati guNasthAnake vigrahagati tathA aparyAptAvasthAne saMbhava na hovAthI kAmaNa, audArikamiza, trasakAyanI avirati temaja udayane abhAva hovAthI cAra apratyAthAnIya kaSAya ema sAta vinA ogaNacAlIza, ahiM vaikriyaddhika vaikriyalazvinA upaga samaye hAya. pramane trIjA kaSAyane tathA aviratine sarvathA abhAva hovAthI trasakAya vinAnI agiyAra avirati ane pratyAkhyAnIya kaSAya e paMdara bAda karatAM ane AhArakakine saMbhava hovAthI te umeratAM chavIza, apramatte labdhi pharavatA na hovAthI vaiki. camizra tathA AhArakamizra vinA zeSa covIza ane apUrvakaraNa guNasthAnake vaikriya tathA AhAraka kAyayoga vinA zeSa bAvIza baMdhahetuo hoya che.. . , anivRttikaraNa guNasthAnake hAsyaSaTTanA udayano abhAva hovAthI te cha vinA
Page #517
--------------------------------------------------------------------------
________________ caMsaMgraha-caturthadvAra-sArasaMgraha 443 seLa, sUkamaparAye traNa veda tathA saMjvalana dhAdika traNane paNa udaya na hovAthI e cha vinA daza, upazAnta tathA kSINamAhe saMjvalana lAbhane paNa udaya na hovAthI zeSa nava ane sogi-kevali guNasthAnake pahelAM-chellAM be mana, be vacana, kAmaNuM tathA audArikaTika ema sAta baMdhahetuo hoya che. kevali bhagavaMtane kevali-samudaghAtamAM bIjA chaThThA ane sAtamA samaye audArikamiza, trIjA, cethA ane pAMcamA samaye kAmaNa ane zeSakALe audArika kAyAga hoya che. dezanAdi ApavAmAM vacanaga ane anuttara devAdike manathI pUchelA praznonA uttara ApavAmAM mAga hoya che. agiguNasthAnake zarIra hovA chatAM atyaMta niSkapa avasthA hevAthI ke paNa roga hete nathI. mATe sarvasaMvara bhAva hoya che. mithyAtvAdi guNasthAnake eka jIvane ekI sAthe jaghanyathI tathA utkRSTathI agkeme A pramANe adhahetuo hoya che. caNAnaka jadhanya 5 6 7 mithyAtva sAsvAdana mitra avirati dezavirati pramA eprana dhanya | mama hi TNathAnaka heta hetu hatuM 10 11thI 7 18 apUrvakaraNa 11thI16 anivRtti 10thI 5 sukSmasaM5rAya 1bhya 15 upazAnta meha ITa kSINameha sogikevaLA 5 6 7 1 agikevaLI. -mithyAtva guNasthAnaka:A guNasthAnake jaghaMcathI daza hetuo hoya che te A pramANe -traNa vedamAMthI eka veda, cAra sana, cAra vacana, audArika tathA vaikriya kAyayoga e dazamAMthI eka coga, hAsya-rati athavA zeka-arati ema bane udaya sAthe ja hovAthI bemAMthI eka yugala, pAMcamAMthI eka mithyAtva, pAMca IndriyenA asaMyamamAMthI eka Indriyane asaMyama, kredhAdi cAramAMthI apratyAkhyAnIya vagere traNa krodhAdi ane cha mAMthI eka kAyane vadha A daza hetuo che. : praznA-Ara prakAranI aviratimAM manane asaMyama paNa gaNAvela che. te ahiM pAMca Indriyo ane mana e chamAMthI ekane asaMyama na batAvatAM pAMca IndriyonA asaMyamamAMthI ekaMIndriyane asaMyama kema batA ? .* * *
Page #518
--------------------------------------------------------------------------
________________ 484 paMcasaMgraha-caturthadvAra-sArasagraha uttara-mananA asaMyamathI ja Indriya saMyama rahita bane che tethI mananA asaMyamane alaga na batAvatAM IndriyanA asaMyamanI aMtargata ja gaNela che. prazna--A guNasthAnake anaMtAnubaMdhi udaya na hoya evuM kaI rIte bane? uttara-kSapazama samyagdaSTi caturthIdi guNasthAnake prathama anaMtAnubaMdhinI uDhalanA kare paNa tyArabAda tathA prakAranA viziSTa adhyavasAyanA abhAve je tenA bIjabhUta mithyAtvano kSaya na karI zake te kAlAMtare pharIthI jyAre mithyAtvane udaya thAya tyAre anaMtAnubaMdhine udaya hoto nathI, paraMtu tenA nimitte anaMtAnubaMdhine aMdha zarU thAya che. je ke ahiM navIna baMdhAyeluM anaMtAnubaMdhi jaghanyathI aMtamuhUta ane unheMkhathI cAra hajAra varSa pramANa tene abAdhAkALa vItyA pahelAM udayamAM Ave nahi, paraMtu je samaye anaMtAnubaMdhine baMdha zarU thAya che te ja samayathI sattAmAM rahela zeSa apratyAkhyAnI vagere bAra kaSAyenAM dalika anaMtAnubaMdhimAM saMkramI anaMtAnuaMdhirUpe bane che ane tene saMkramAvalikA kALa vItyA bAda anatAnubaMdhirUpe udaya thAya che. tethI evA ane prathama guNasthAnake Ave tyAre eka AvalikA sudhI anaMtAnubaMdhino udaya hotuM nathI zeSa mithyAtvIone avazya hoya che. praznaH A guNasthAnake upara jaNAvyA te daza tathA kAmaNa, kriyamizra ane audArikamiza e traNa ema tera ge hoya che, chatAM ahiM daza ja kema kahA che? uttara-sAmAnyathI ahi tera coga hoya che, paraMtu anaMtAnubaMdhinA udaya vinAne mithyAtvI kALa karato nathI tethI vigrahagati tathA aparyAptAvasthAmAM saMbhavatA A traNa ga ghaTatA nathI, mATe daza ja kahela che. A rIte A guNasthAnake anaMtAnubaMdhine udaya na hoya tyAre dezamAMthI eka pega ane anaMtAnubaMdhine udaya hoya tyAre temAMthI eka pega samaja. A hetuomAM veda vagere ekeka hetunA traNa vare peTAde hovAthI aneka jIvAzrayI aneka bhAMgAe saMbhave che, te samajavA mATe upara jaNAvela hatuonA darekanA jeTalA paTAbhede che te dareka hetunI nIce teTalI saMkhyA mukvI, sthApanA A A pramANe-veda vega yugala mithyAtva Indriyo asaMyama kaSAya kAyavadha have sthApana karela akene anukrame guNAkAra karavAthI kula saMga saMkhyA Ave che te A pramANe traNa veda che. tene ega daza hovAthI daze guNatAM trIza, cugala be che tethI trIzane e e guNatAM sATha, mithyAtva pAMca che mATe sAThane pAMce guNatA traNaso, tene pAMca IndriyenA asaMyamanI saMkhyAthI guNatAM paMdaraso, tene dhAdi cAra kaSAyathI guNatA cha hajAra thAya, have ahiM chamAMthI eka kAyane vadha hevAthI ane cha kAyanA eka
Page #519
--------------------------------------------------------------------------
________________ pacasagraha-caturthadvAra-sArasaMgraha 485 sagI bhAMgA cha thAya che tethI cha hajArane cha e guNatAM daza baMdhahetunA kula chatrIsa hajAra bhAMgA thAya che. upara jaNAvyA mujaba dezamAM ekathI pAMca sudhInI vadhAre kAyane vadha, anatAnubaMdhI, bhaya ane jugupsAmAMthI ekAdi hetu umeratAM agiyAra vagere madhyama baMdhahetuo thAya che. ane A badhA umeravAthI utkRSTathI aDhAra baMdhahetuo thAya che. tyAM daza ane aDhAra adhatune eka eka, agiyAra ane sattara baMdhahetunA cAra cAra, bAra ane sela baMdhahetunA sAta sAta tathA tera, cauda ane paMdara baMdhahetunA ATha ATha vikalpa thAya che. eka e paNa yAda rAkhavuM ke je vikalpamAM anaMtAnubaMdhI hoya tyAM ega tera hevAthI aMkasthApanAmAM caganI jagyAe dazane badale teranI saMkhyA mukavI temaja cha kAyavadhanA eka tathA paMca sagI cha cha be ane cAra sagI paMdara paMdara, visagI vIza ane cha sagI eka bhAga thAya che. mATe je bahetunA je vikalpamAM jeTalI kAyane vadhu gaNela hoya tyAM teTalI kAyanA saganA jeTalA bhAMgA hoya teTalI saMkhyA aMka sthApanAmAM kAyanA sthAne mUkavI. tyArabAda upara mujaba anukrame ane guNAkAra karavAthI te te bahetunA te te vikalpanI saMgasaMkhyA Avaze. vaLI Ane sahelAIthI yAda rAkhavA mATe eka A hakIkata paNa dhyAnamAM rAkhavI ke je bahetunA je vikalpamAM anaMtAnubaMdhI na hoya ane cha e kAyanI hiMsA hoya tyAM cha hajAra, eka athavA pAMca kAyanI hiMsA hoya tyAM eka ane paMca saMgI bhAMga cha hovAthI cha hajArane cha e guNatAM chatrIsa hajAra jyAM be athavA cAra kAyanI hiMsA hoya tyAM be ane cAra kAyanA paMdara paMdara bhAMgA thatA hovAthI che hajArane paMdare guNatAM nevuM hajAra ane jayAM traNa kAyanI hiMsA hoya tyAM cha kAyanA visagI bhAMgI viza hovAthI pUrvokta cha hajArane vize guNatAM eka lAkha vaza hajAra bhAMgA thAya che, e ja pramANe je baMdhahetunA je vikalpamAM anaMtAnubaMdhI ane e kAyanI hiMsA hoya tyAM cha kAyane cha sagI eka ja bhAge hevAthI aphorasene eke guNAvAthI arase, jyAM eka athavA pAMca kAyanI hiMsA heya tyAM pUrvokta aDDotarasane cha vaDe guNatAM chetAlIsa hajArane ATha, jyAM be athavA cAra kAcanI hiMsA heya tyAM achotterasene paMdara vaDe guNatA eka lAkha sattara hajAra ane jyAM traNa kAyane vadhu hoya tyAM aThThoterasene vIza vaDe guNatAM eka lAkha chappana hajAra bhAMgA thAya. bhaya, jugupsA athavA te banne umeravAthI paNa bhaMga saMkhyAmAM kaI phera paDate nathI arthAt tenI te ja saMkhyA Ave che.
Page #520
--------------------------------------------------------------------------
________________ 486 paMcasAgraha-caturthadvAra-sArasa mithyAtva guNasthAnake baMdhahetunA vika95nA bhAMgAo hetuonA vikalpa vikadavAra bhAgAe kula bhaga sarakhA 36000 3000 T 101 1 veda. 1 ega. 1 yugala. 1 mithyAtva, 1 indriya asa. yama, apratyA, Adi traNa kapAya 1 kAyavadha 15| pUrvekta daza tathA be kAyane vadha : - - anatAnu 22800 46800 3600 j6000 | , cha , jugupsA pUrvokta daza, traNaya vadha kAya vadha anatA, 120000 } 117000 ha0000 che bhaya che juguptA 54600 46800 46800 36000 anaMtA bhaya >> jumasA bhaya jIgusA pUrvokta daza, cAra kAya vadha | kAya vadha anaMtA ya juguptA A be kAya vadha anaMtAbhaya 15000 120000 120000 117000 117000 56800 46800 che, bhaya jugu anaMtA bhayao gre pUrvokta daza, pAMca kArya vadha cAra kAya vadha anatA 'bhaya ', 1170ee. 900be ha0000 156000 . che traNa kAya vadhu anatA bhaya 200eo 1170 14 | ba bhatha jIzae * be kA vadha anaMtA, bhaya jugu daza, cha kAya vadhI pAca kAma vadha, anaMtA 6000 46800 6000 2, 604810. 15zrI jazu. 5 che 15 cAra kAya vadha, anatA bhaya 117000 117000 bhaya jI 9000e traNa kAya vadha anatA bhayao go 15000 saha ahiM dazamAM be kAyavadha umeravAthI bAra thAya, paraMtu zuM baMdhahetumAM eka kAyane vadhu gaNAyelA hevAthI be kAvane vadha jaNAvavA chatAM eka ja kAne vadha vadhu thAya, ArIte sarvatra samajavuM. jemAM
Page #521
--------------------------------------------------------------------------
________________ paMcasaMgraha-caturthadvAra-sArasaMhe 487 hatuonA vikalpa vikalpavAra bhAMgAe kula jaga ja pyA vakta daza, cha kAca vadha ane tArA 7800 bhaya 6000 pAca kAya vadha anatA bhaya 46800 266400 46800 bhaya jIe 36000 cAra kAva vadha anaMtA bhava. jazu 1170 17 pUvata daza, chakAya vadha ane tAbhava 7800 800. 68400 17 , bhaya jIe 17 , pAca kA vadha ana tA. 10 jue | 4800 18ii pUjA daza, cha kAla vadhu anatA bhaya mue 7800. A praNe mithyAtva guNasthAnake sava baMdhahatanA kula bhAMgA cotrIsa lAkha sattAra hajAra ane chaso (3477600) thAya, -: sAsvAdana guNasthAnaka :ahiM prathama guNasthAnake batAvela jaghanyapadabhAvI daza hetumAMthI mithyAtvane udaya na hovAthI tene bAda karatAM ane anaMtAnubaMdhIne udaya avazya hevAthI te umeratAM jaghanyathI kula daza hetuo hoya che. te A pramANe - traNa vedamAMthI eka veda, AhAraddhika sivAya ahiM saMbhavatA tera vegamAMthI eka ga, be yugalamAMthI eka yugala, pAMca IndrimAMthI eka Indriyane asaMyama, kaeNdha, mAna, mAyA, lebha rUpa cAra kaSAyamAMthI kaI paNa anaMtAnubaMdhI Adi cAra iMdhAdika, cha kAcanI hiMsAmAMthI eka kAyanI hiMsA. ahiM paNa je je hetunA jeTalA jeTalo bhede hoya te dareka hetunI nIce teTalI saMkhyA mukavI. sthApanA A pramANe- vega yugala Indriyane asaMyama kaSAya kAyavadha have sthApana karela ane prathamathI AraMbhI chelalA aMka sudhI anukrame guNAkAra karavAthI kula saMga saMkhyA Ave che. paraMtu A guNasthAnake napuMsakavedIne vaikriyamizra kAyasega hato nathI, ahiM kAmaNa sAthe kriyamizra kAganI vivakSA che ane che te vaikriyamiza napuMsavedIne narakamAM aparyAptAvasthAmAM ja hoya che. jyAre sAsvAdana guNasthAnaka laIne cha tathA svabhAve ja narakamAM jatA nathI, mATe traNa vedane tera , aDhAra baMdhAmAM cha kA vadha batAvela che tathA dazamAM eka kAya Avela hevAthI cha ne badale pAca * kAya vadha, anaMtAnubaMdhI, java tathA julusa ema dazamAM ATha umeravAthI aDhAra hetuo dhaze. 3 2
Page #522
--------------------------------------------------------------------------
________________ 488 paMcasaMgaTha-caturthadvAra-sArasaMgraha vege guNatA ogaNacAlIsa thAya, temAMthI napusakavede vaikriyamizra kAyayoga bAda karatAM ADatrIsa rahe te ADatrIsane be yugale guNatAM che, tene pAMca IndriyanA asaMyame guNatAM traNa eMzI thAya, tene cAra kaSAye guNatAM paMdara vaza thAya, cha kAcanA eka sagI bhAMgA cha hovAthI paMdara vIzane cha e guNatAM jaghanyapadabhAva daza baMdha hetunA kula nava hajAra ekase vaza bhAMgA thAya. A dezamAM ekathI pAMca sudhInI vadhAre kAyane vadha, bhaya ane jugupsAmAMthI ekAdi hetu umeratAM agiyAra vagere madhyama baMdhahetuo thAya che ane A badhA umeravAthI utkRSTathI sattara adhahetuo thAya che. tyAM daza ane sattarane eka ja vikalpa che, agiyAra ane seLa baMdhahetumAM traNa traNa vikalpa ane bArathI paMdara sudhInA cAra hetuomAM cAra cAra vikalpa thAya che. A paNa khAsa yAda rAkhavuM ke-je je baMdhahetunA vikalpamAM cha e kAyane vadhu hoya tyAM cha kAya vadhane pa gI eka ja bhAgo hevAthI cAra kaSAyathI guNAcelA pUrvokta paMdara vIza bhAMgA thAya, tyAM eka athavA pAMca kAyanI hiMsA hoya tyAM eka ane pacasagI cha bhAMgA hevAthI paMdaraso vIzane chae guNatAM nava hajAra ekase vaza thAya. jyAM be athavA cAra kAyanI hiMsA hoya tyAM cha kAyanA ddhi ane catusaMgI bhAMgA paMdara hovAthI paMdaraso vIzane paMdare guNatAM bAvIza hajAra AThase sAMgA thAya ane jyAM traNa kAyane vadhu hoya tyAM cha kAyanA visagI bhAMgA vIza hevAthI pUrvokta paMdara vIzane vIse guNatAM traNa hajAra cAra bhAMgA thAya. sAsvAda guNasthAnake bahetunA vikalpavAra bhAMgAo -- -- ---- - - - baMdha hatuonA vikalpa vizva vAra bhAMgA kulasaMga samA 120 1 10. 22800 9120 yeyo 10 | 1 veda, 1 caga, 1 yugala1yaasaMyama,4 kapAva 1 kAyavadhI 11] pUrveA daza, be ko vadha bhaya 13 jIrAsA pUrvokta dara, traNa kAya vadha meM kAya vadha. bhaya jINAsA jaya jINumAM pUrvokta daza, cAra kAva vadha 13. traNa kAya vadha, bhaya 20400 22800 22800 120 520, w 22800 30400 doyo 22800 1064% be kAya vaha bhaya jugumAM
Page #523
--------------------------------------------------------------------------
________________ paMcasa Mgraha-catutha dvAra--sArasa graha madha hetu 14 14 14 14 15 15 15 15 k 1 hetuonA vikalpe pUrvokta daza pAca kAya vadha 13 " cAra kAya vadhu bhaya 29 jugupsA traNa kAya vadha bhaya jugupsA . pUrvokta za, cha krAyavadha " pAca kAya vadha. bhaya jugupsA .. cAra kArya vadha, bhaya, jugupsA 91 pUrvokta daza, cha kAya nava bhaya jIgupsA . pAca kAya vaSa bhaya zuSmA .. pUrvokta deza, cha kAva vadha bhaya, jugupsA vikalpavAra sAmA 9120 23800 22800 30400 1520 9120 9120 200 1520 1520 120 1520 | 489 kula bha ga sa pyA 8510 42560 1210 1520 ema A guNasthAnake kula traNa lAkha tyAzI hajAra ne cAlIza ( 383040 ) bhAMgA thAya che. ~: mizra guNusthAnaka :-- ahiM anaMtAnukha dhInA udaya hotA nathI, mATe pUrve jaNAvela dazamAMthI tene Ada karatAM jaghanyathI nava hetuo thAya che, ahiM coga mAtra daza ja hoya che. nava baMdhahetue A pramANe:--traNa vedamAMthI eka veda, dazamAMthI eka cAga. emAMthI eka yugala. pAMcamAMthI eka indriyanA asacama, cAra kaSAyAmAMthI pratyAjgyAnIya vagere traNa dhArdika, cha kAyamAMthI eka kAyanI hiMsA. ahiM paNa je je hetunA jeTalA jeTalA bhedo hoya te dareka hetunI nIce teTalI sakhyA sukavI. sthApanA A pramANe veda cAga yugala indriya asayama kAya kAyavadha. sthApana 1. * pa E karela makAnA prathamathI ArabI chellA aMka sudhI paraspara eka-ekanA guNAkAra karavAthI kula bhaga sakhyA Ave che, traNa vedane daza ceAge guNutAM trIsa, trIzane e yugale guNutAM sATha, sAThane pAca IndriyanA asacame guNutAM traNase, tene cAra kaSAye guNutAM ArasA ane tene cha kAca vadhanA eka sayeAgI bhAMgA cha hovAthI chae. guNutAM sAta hajAra ne khasA sAMgA thAya che. A navamAM vadhArAnI pAMca kAcanI hiMsA, bhaya tathA jugupsA umeratAM utkRSTathI sALa hetuo thAya, tyAM nava ane sALa eka ja rIte thatA heAvAthI tenA eka eka 4
Page #524
--------------------------------------------------------------------------
________________ 490 paMcasaMgraha-caturthadvAra-sArasaMgraha vikalpa, daza ane paMdaranA traNa-traNa, ane bArathI caudanA darekanA cAra-cAra vikalpa che. kAraNa ke madhyamanA baMdhahetuomAM kAyavadhanI saMgyA, bhaya ane jugupsAmAM pheraphAra thAya che. ahiM paNa pUrvanI jema je kaI baMdhahetu ke tenA vika95mAM cha kAcanI hiMsA hoya tyAM bArasa, eka athavA pAMca kAyanI hiMsA hoya tyAM sAta hajAra base, be athavA cAra kAyanI hiMsA hoya tyAM aDhAra hajAra ane traNa kAyanI hiMsA heya tyAM cAvIza hajAra bhAMgAe thAya che. mizra guNasthAnake baMdhahetunA vikalpavAra bhAMgAo hatuonA vikalpo vikaHpavAra sAmAM kula saMga saMkhyA 72.0 7eo * { 1 veda, 1 ega 1 yugala, Indriyane asaMyama, apratyA ! traNa krodhAIda, 1 kAyavadha pUrvokta nava, be kAya vadha 18000 200 t72eo 3400 chao jugumAM pUrvokta nava traNa kAyane vadhA be mAyane vadha, bhaya cha jIrAsA - laya, jIsa pUrvokata nava cAra kAryane vadha traNa kAyane vadha, bhaya * laghugupsA be kAyane vadha, bhaya jIrAsA pUta nava, pAca kALa vadha, cAra kArya vadha, bhaya, che jugumAM traNa kArya vadha, bhaya jagusA kana nava cha kAya vadha pAMca kAla vadha, bhaya che jusa cAra kAya vadha, bhaya musA 240eo. 1800. 18000 720 18000 2400 24aao 18000 12) 67ce 970. 14000 | 18000 4000 1200 kare che 0200 1800 336on 1Y ) pa parvokta nava i kAya vadha, bhaya 15T a gNasA pAMca kArya vadha, bhaya, jIrAsA 16 | pata nava cha kAya vadha, bhaya, junA 1200 1200 700 1200 1 1200 A pramANe mizna guNasthAnake kula traNa lAkha, be hajArane cAraso (302400) bhAgAe thAya che.
Page #525
--------------------------------------------------------------------------
________________ 491 paMcasaMgraha-caturthadvAra-sArasaMgraha -: avirati samyagdaSTi guNasthAnaka : ahiM mizra guNasthAnakamAM kahyA te ja jaghanyathI nava, utkRSTathI seLa ane madhyamathI dazathI paMdara sudhInA ba hetuo hoya che. nava tathA seLane eka eka-daza tathA paMdara baMdhahetunA traNa-traNa ane zeSa aMdhahetuomA cAra-cAra vikalpa hoya che. A guNasthAnake sAmAnyathI AhAraddhika sivAya tera go hoya che. tethI aMka sthApanA A rIte thAya che. ga gugala indriyane asaMyama kaSAya kAyavadha, sthApana karela ane pahelAthI chellA sudhI parasapara guNAkArathI nava hetanI bhaMga saMyA Ave che. paraMtu caturtha guNathAka laIne keI paNa jIva, koI paNa gatimAM AvedI tarIke utpanna thatuM nathI tethI caturtha guNasthAnake strIvedIne kAzmaNa, devAmAM utpanna thatuM nathI tethI kriyamizra ane manuSyaNI tathA tiryaMca sImAM utpanna thato nathI mATe audArikamiza ema A traNa yege ghaTatA nathI, vaLI caturtha guNasthAnaka laIne keI jIva manuSya ke tiryaMcamA paNa napuMsakapaNe utpanna thato ja nathI tethI napaMsadIne audArikamizaga ghaTI zakate nathI. eTale puruSa vedIne tera ganapuMsakarIne dArikamizravinA bAra ane zrI vedIne kArmaNa, vaikriyamizra tathA audArikamizravinA zeSa daza ga ghaTe che. mATe traNa vedane tera ge guNI temAMthI cAra bhAMga bAda karatAM zepa pAMtrIsa, tene be yugale guNatAM sIri, tene pAca IndriyonA asaMyame guNatA traNaso pacAsa, tene cAra kaSAye guNatAM caudase thAya, ahiM nava adhahetumAM eka kAyava che ane cha kAyavadhanA ekasa yogI bhAgA cha thAya che tethI caudasone chae guNatA nava adhahetunA kula ATha hajAra cAra bhAMgA thAya che. paraMtu tyAM kAya sAthe guNAkAra karyA vinAnA bhAMgA caudase che te barAbara yAda rAkhavA, ane je je baMdhaheta ke je je vikalpamAM cha kAyane vadhu hoya tyAM tene pANI eka ja bhAge havAthI caudase bhAga ja samajavA. jyAM eka athavA pAMca kAyane vadhu hoya tyAM tenA bhAMgA cha havAthI caudase chae guNatA ATha hajAra cAra bhAMgA thAya, tyAM be athavA cAra kAyane vadhu hoya tyAM tenA paMdara-paMdara bhAMgA thatA hovAthI caudasane paMdaravaDe guNatAM ekavIza hajAra bhAMgA, ane jemAM traNa kAya vadhu hoya tyAM ja kAyanA visagI bhAMgA vIsa hovAthI caudasane vIse guNatAM aThThAvIza hajAra bhAMgA Ave. ema A guNasthAne sarvatra samajavuM. vaLI ahiM paNa be vagere kAyanI vadhu saMkhyA, bhaya ane jugupsA A traNane madhyama hetuomAM vAravAra pheraphAra thAya che.
Page #526
--------------------------------------------------------------------------
________________ 492 paMcasaMgraha-caturtha dvAra-sArasaMgraha avirati guNasthAnake baMdhahetunA vikalapavAra bhAMgAo apa - - - - - 8400 8:00 on 11000. 8400 2400 10. - otos - 28000 78400 hetuonA vika vikalpa vAra bhAMmAM kulabhaga saMkhyA 9 1 1 vida, 1ga, 1 yugala 1wjayaasaMyama, 8 kaSAya 1 kAvavadhA 10. pUrvokta nava, be kAvane vadha, bhaya che jusa pUrvokta nava, traNa kAyane vadha, 28000 11 | kAya vadha, bhaya 21000 >> juguptA 21000 bhaya gumAM 840e ! pUrvokta nava, cAra kAyane vadha 21000 traNa kAyane vadha, bhaya - jIgusA 28000 kate kAyane vadha bhaya jugumAM 2000 pUrvokta nava, pAMca kAyane vadha 84002 13 cAra phAyane vadha, bhaya 21000 che, jugumAM 2000 13 ! traNa kAyane vadha, bhaya, jINasA 28000 pAkata nava, cha kAyane vadha 1400 pAca kAyane vadha, bhaya 8400 . jIgusA 84oo. cAra kAvane vadha, bhaya, jugupsA 15 pUta nava, cha kAyane vadha, bhaya 1400 - jIgusA 1400 pAMca kAyane vadha, bhaya, jugupsA 16 ! pUrvokta nava, cha kAyane vadha, bhaya, juguptA 1400 1401 - A pramANe avirati samyagdaSTi guNasthAnake kula traNa lAkha, bAvana hajAra ane AThaso (352800) bhAMgAo thAya che. A navAdi baMdhahetuonA aneka jIvAzrayI bhAMga kahA te bahulatAe che, kAraNa ke caturtha guNasthAnaka laIne strIvedIpaNe mahilakumArI, rAmatI, brAhI, suMdarI Adi utpanna thayAnA ullekha maLe che. ethI A apekSAe caturtha guNasthAnake strIvedIne vigrahagatimAM kAmaNa ane utpattisthAne audArikamiza ema be pega ghaTI zake eTale e daSTie strIvedIne mAtra vaikriyamizra ane napusakavedIne pUrve kahyA mujaba dArikamizra ema be pego ja nathI hotA, tethI traNa vedane tera vege guNI thArane ahale be ja bhAMgA ochA karatAM zeSa 37 bhAMga rahe ane pUrvokta rIte sthApana karela akAthI paraspara guNavAthI kula nava baMdhahetunI saMga saMkhyA 8400nA badale 14 kara00 21000 1100 w 2400 15 T
Page #527
--------------------------------------------------------------------------
________________ paMcasaMgraha-caturthadvAra-sArasaMgraha 43 8880 thAya che, ane kAyathI guNyA vinAnA je prathama caudase bhAMgA karelA che tenA adale 1480 karavA ane pachI te 1480 jayAM cha kAyava hoya tyAM teTalAja, jyAM eka athavA pAMca kAyane vadhu hoya tyAM tene cha guNA, be athavA cAra kAyane vadha hoya tyAM paMdara guNa ane jyAM traNa kAyanA vadhu hoya tyAM vIza guNa karI bhaMga saMkhyA svayaM vicArI levI. saptatika cUrNimAM kahyuM che ke-cothuM guNasthAnaka laIne kayAreka devI paNe paNa utpanna thAya che. tethI te mate sIvedI ane puruSavedIne tera-tera, ane napuMsakavedIne dArikamizna vinA bAra vega hovAthI prathama traNavadane tene guNI temAMthI eka rUpa bAda karatAM ADatrIza rahe ane tenI sAthe sthApana karAyelA zeSa ekene paraspara guNAkAra karavAthI dareka baMdhahetunA ane tenA vikalpanA bhAMgAe thAya che. te bhAMgAe sAsvAdana guNasthAnakanI jema ja thatA hovAthI ahiM pharIthI lakhela nathI. - dezavirati guNasthAnaka :A guNasthAnake traNamAMthI eka veda, AhArakaTrika, kAmaNa tathA audyArikamizra vinA agiyAramAMthI eka pega, be yugalamAMthI eka yugala, pAMca IndriyanA asaMyamamAMthI eka Indriyane asaMyama, cAra kaSAyomAMthI pratyAkhyAnaya ane saMjavalana e. be krodhAdika temaja ahiM trasakAyanI virati hevAthI zeSa pAMca kAyamAMthI eka kAyanI hiMsA ema jaghanyathI ATha baMdhahetuo che. temAM cAra kAya tathA bhaya, jugupsA umeravAthI udathI cauda baMdhahetuo thAya che. A baMne hetuone eka-eka ja vikalpa che. tathA be kAyavadha AdinI saMkhyA, bhaya tathA jugupsA e traNanA pheraphArathI thatA navathI tera sudhInA madhyama hetuomAMthI nava ane tenA traNa-traNa ane zeSa hetuenA cAra-cAra vikalpa thAya che. ahiM kAya pAMca ja hovAthI pAMca kAyanA paMcasagI eka, eka ane catuH sagI pAMca-pAMca ane siyAgI tathA visagI daza-daza bhAMgA thAya che. mATe je je baMdhahetumAM jeTalI kAyane vadhu hoya te te badhahetumAM kAyanA sthAne teTalA sagI bhaMganI saMkhyA mukavI. ahiM ATha baMdhahetumAM akasthApanA A rIte veda vega yugala Indriyane asaMyama kaSAya kAyavadha sthApana karela ane anukrame pahelAthI chelA aMka sudhI guNAkAra karavAthI kula saMga saMkhyA Ave che. jemake-traNa vedane agiyAra page guNatAM tetrIsa, tene be yugale guNatAM chAsaTha tene pAMca IndriyanA asaMyame guNatAM " traNase triIza, tene cAra kaSAye guNatAM teraso vIsa, ahiM pAMca kAyanA eka sagI
Page #528
--------------------------------------------------------------------------
________________ 494 paMcasaMgraha-caturthadvAra-sArasaMgraha pAMca bhAMga hevAthI teraso vIsane pAMce guNatAM jaghanyapadabhAvI ATha baMdhahatanA chAsaTha bhAMgA thAya. je baMdhahetumAM cAra kAyanI hiMsA hoya tyAM paNa chAsaTha, be athavA traNa kAyanI hiMsA hoya tyAM tera hajAra baso ane jyAM pAMce kAyane vadha heya tyAM mAtra teraso vIsa bhAMgA thAya che. dezavirati guNasthAnake baMdhahetunA vikalpanA bhAgAo badhA 1e 4600 hatuonA vika vikalpavAra bhAgAo kula magasa nA 1 veda. 1 ena. 1 yugala. 1 indriyane asaMyama, 2 kapAya. 1600 1 kAyavadha pUta ATha be kApane vadha 13200 bhaya 2400 jumAM 667 ) pUvA ATha traNa kAya vadha 132eo. be kAca vadha bhaya. 13200 ba jugupasA 13200 4620, bhaya juel 6600 1 pUrvokta ATha cAra kAya vadha >> traNa kAya vadhu bhaya 13200 jurAsAM 13200 , be kAya vadhu bhaya juguo 13200 pUrvokta ATha pAMca kArya vadha 1320 cAra kAya vadha bhaya 6500 6600 traNa kAya vadhu bhaya jugu 13200 pUrvokta ATha pAMca kArya vadha, bhaya 1320 che jugu cAra kAya vadha, bhaya jazu 6600 14pUkA ATha, pAca kAya vadha, bhaya, jugupsA , 1320|. 1320 - A pramANe dezavirati guNasthAnake kula eka lAkha, tresaTha hajAra chaso ane eMzI (193680) bhAMgA thAya che. pramatta-apramatta apUrvakaraNa guNasthAnaka. AhaM mithyAtva ane avirati eka paNa bheda hai nathI. traNamAMthI eka veda, pramatta guNasthAnake kAmaNa tathA audArikamizra sivAya temAMthI eka roga, apramatta dadadararararararara 1 1320
Page #529
--------------------------------------------------------------------------
________________ 45 paMcasaMgraha-caturthadvAra-sArasaMha guNasthAnake pUrvokta be, vikrimitha tathA AhArakamizra sivAya zeSa agiyAramAMthI eka roga ane apUrvakaraNa guNasthAnake cAra mana, cAra vacana, tathA audArika kAyayoga e navamAMthI eka pega, traNa guNasthAnake bemAMthI eka yugala ane cAra saMvalanamAMthI eka kedha vagere ema A guNasthAnakamAM jaghanyathI pAMca bahetu heya che temAM bhaya athavA jugupsA umeravAthI be prakAre che ane baMne umeravAthI sAta ahetuo thAya che. pramatta guNasthAnake traNa vedane tera ge guNatAM ogaNacAlIsa, Ave temAMthI strIvedIne AhAraka ane AhArakamiza e be coga na hovAthI te bAda karatAM sADatriIsa rahe, tene be yugale guNatAM cummara, tene cAra kaSAye guNatAM pAMcahetunA base chanuM bhAMgA thAya, pakta pAMcamAM bhaya athavA jugusA umeravAthI thayela cha hetunA bane vakalpamAM athavA bhaya ane jugupsA banne umeravAthI thayela sAtahetumAM paNa bhAMgA che ane chanu ja thAya, ema pramatta guNasthAnake kula agiyArase corAzI (1184) mAMgA thAya che. apramata guNasthAnake traNa vedane agiyAra vege guNI strIvedIne AhAraka kAyapega na hovAthI temAMthI eka bhAga e cha karatAM batrIsa rahe, tene be yugale guNatAM cosaTha tene dhAdi cAravaDe guNatAM pAMca baMdhahatanA baso chapana bhAMgA thAya. temAM bhaya athavA jugupsA umeravAthI chanA be vikalpa thAya ane bannemAM base chappana basa chappana bhAMgA thAya. temaja pAMcamAM bhaya-jugupsA ane umeratAM sAta hetu thAya ahiM paNa basa chappana bhAMgA thAya ema A guNasthAnake kula eka hajAra ne covIza sAMgA thAya. apUrvakaraNa guNasthAnake traNa vedane nava vege guNatAM sattAvIza thAya, tene be yugale guNatAM cepana, cepanane krodhAdi cAre guNatAM pAMca hetunA basa sela bhAMgA thAya. temAM bhaya athavA jugupsA umeravAthI chanA be vikalpa thAya. ane vikapamAM baso sola basa sela bhAMgA thAya. tathA pAMcamAM ekI sAthe ane umeratAM sAta badhA thAya, ahiM paNa base soLa bhAMgA thAya, ema A guNasthAnake kula ATha cosaTha bhAMgA thAya. : anivRttikaraNAdi guNasthAnake:anivRtti guNasthAnake cAra mana, cAra vacana ane dArikakAya e navamAMthI eka roga ane krodhAdika cAramAMthI eka kaSAya ema jaghanyathI be baMdhahetuo hoya che. tyAM navagane kedhAdi cAre guNatAM tenA chatrIsa bhAMgA thAya che. vaLI A guNasthAnakanI zarUAtamAM jyAre traNamAMthI eka vedane paNa udaya hoya tyAre pUrvenA
Page #530
--------------------------------------------------------------------------
________________ 496 www www paMcasaMgraha-catutha dvAra--sArasa graha e temaja traNamAMthI eka veda ema traNa adhahetu hoya che. ahiM e baMdhahetunA chatrIsa lAMgAne traNa vede guNatAM ekase ATha bhAMgA ema A guNusthAnake kula ekase cummAlIsa bhAMgA thAya che. sUkSmasa parAye upara jaNAvela navamAMthI eka cAga ane sUkSmakaTTirUpa sajavalana lAbha ema e ja khadhahetuo hoya che. ahiM navamAMthI kAi paNa eka yAga hovAthI nava bhAMgA thAya che. e ja pramANe upazAntamAha tathA kSINamAhavItarAga guNusthAna uparAkta nava cAgamAMthI kAi paNa eka caiAga svarUpa eka-eka aMdhahetu ane navanava bhAMgA thAya che. saMcAgikavaLI guNasthAnake ahiM saMbhavatA sAtamAMthI kAi paNa eka caiAga hoya tethI eka kha hetu ane tenA sAta bhAMgA thAya che. ema sanni-paryApta jIvasthAnakamAM A tera guNasthAnakAnA sarva maLI chetAlIsa lAkha, nyAsI hajAra sAtase sittera (4682770) lAMgA thAya che. have sanni-pa+pta vinAnA zeSa te jIvasthAnAmAM badhahetuonA vicAra A pramANe che. A tera jIvasthAnakAmAM eka anAbhAga mithyAtva ja hoya che ane svApara TIkAkAranA mate anabhigrahIta e eka mithyAtva hoya che. A dareka jIvAne virati na hovAthI temaja A eka kAyane vadhu karuM ke be kAyanA vadha karu evA sakalpa rUpa manane paNa abhAva hAvAthI sAmAnyathI sA e kAcanA vadha rUpa eka ja bhAMgI hoya che. ahiM satra aparyApta eTale labdhi paryApta rUpakaraNa aparyApta samajavA. ane tethIja Adara aparyApta vagere pAMca aparyAptamAM mithyAtva ane sAsvAdana ema be guNasthAnaka kahyAM che. temaja sajJi--aparyAptamAM pahelu. mInu tathA ceAthu ema traNa guNasthAnakA kahela che. ahiM svApannaTIkAmAM dareka jIvabhedIne traNa vaidyanA uca mAnI bhAMgA kahyA che ethI veTTanI jagyAe traNanA eka sukA che. paraMtu anya gra MthAmAM carindriya sudhInA vene mAtra napuMsakavedanA ja unnaya kahela che ahiM paNa e ja pramANe vicAra karyAM che, tethI caurindriya sudhInA bhAMgA gaNavAnA hoya tyAre vedanA sthAne ekanA ja aMka mukavA. paramAthI tA asa'jJI-pacendriya paNa napusakavedI ja hAya che. paraMtu bAhya AkAranI dRSTie te traNe veDhavALA hAya che, mATe ahi asajJinA bha'ga vicA2mAM veDhanA sthAne traNa aka mukavA.
Page #531
--------------------------------------------------------------------------
________________ 497 paMcasaMgraha-caturthadvAra-sArasaMgraha ahiM zarIra pathatie paryApta chene audArika kAyayAga ane devanArakone vaikriya kAyAga kahela che tethI anya AcAryone mata grahaNa karyo hoya tema lAge che. ane tethI ja saMjhi-aparyAptane pahelA tathA cothA guNasthAnake kAmaNa, audAriddhika temaja vaikriyadrika ema pAMca ega ane zeSa aparyApta avasthAnakomAM mithyAtva guNasthAne kAmaNa tathA audArikahika ema traNa bhego kahyA che. jyAre A dareka chavasthAnakamAM sAsvAdana guNasthAnaka zarUAtanA mAtra cha AvalikA pramANu kALa sudhI ja hoI zake che ane kAga zarIra-paryApti pUrNa thayA pachI Ave che mATe sAsvAdana guNasthAnake saMzi-aparyAptane traNa ane zeSa aparyAptAone be go kahA che.. IndinA asaMyamanA sthAne pacendriyene pAMcacaundriyone cAra, teIndrine traNa. beIndriyone be ane ekendriyene eka Indriya hoya che mATe te te sthAne te te eka sakhyA mukavI. beIndriyAdi saghaLA paryAptAone dArika kAya ane asatyAmRSA e be. bAdara paryApta ekendriyane audArika kAya tathA vaikriyazcika ema traNa temaja suphama paryApta ekendriyane mAtra audyArika kAga ja hoya che. mATe jemanA sthAne te te chAne teTalI aMka saMkhyA mukavI. sAmAnyathI sari-aparyAptane caudathI aDhAra adhahetuo hoya che ane vizeSathI vicAra karatAM pahelA guNasthAnake seLathI ahAra baMdhahetuo hoya che, te A pramANe traNa vedamAthI eka veda, pAMcamAMthI eka pega, bemAMthI eka yugala. pAMcamAMthI eka Indriyane asaMyama, anaMtAnuba dhI Adi cAra kaSAyamAthI kedhAdi cAra, anAbhoga mithyAtva ane cha kAyane vadha A seLa baMdhahetu jaghanyathI hoya che. tenI saMga saMkhyA lAvavA akenI sthApanA karavI. sthApanA-vedAga yugala Indriyane asaMyama kapAya mithyAtva cha kAyavadha. sthApana karela A akene anukrame guNAkAra karavAthI chaso bhAMgA thAya, temAM bhaya athavA jugupsA umeravAthI be rIte sattara ahetu ane bhaya tathA jugupsA ema banne umeratAM utkRSTathI aDhAra badhahetu thAya, A darekanA paNa pUrvokta rIte cha-cha bhAMgA thAya ema prathama guNasthAnake kula vIsa (2400) bhAMgA thAya. sAsvAdana guNasthAnake mithyAtvane abhAva hovAthI mithyAtva guNasthAnake batA* vela soLa hetumAMthI zeSa paMdara baMdhahetuo jaghanyathI heya. ahiM ciga traNa hovAthI . prathama traNa vedane traNa vege guNatAM nava. temAMthI napuMsakavedIne vaikriyamizra kAga ' na hovAthI zeSa ATha, tene be cugale guNatAM soLa. tene pAMca IndriyanA asaMyama
Page #532
--------------------------------------------------------------------------
________________ paMcasa graha-caturtha dvAra--sArasa ahe www www guNutAM ezI. tene cAra kaSAye guNatAM traNaseA vIza bhAMgA thAya, te padaramAM bhaya athavA jugupsA umeratAM e rIte sALa hetu thAya ane laya-jIgupsA e anne umeratAM sattara hetu thAya. A darekanA paNa traNusA vIza-traNase vIzabhAMgA thAya, ema sAsvAdane kula khArasA e'zI (1280) bhAMgA thAya. 498 ceAthA guNasthAnake pUrvokta paMdaramAMthI ana`tAnubadhi vinAnA zeSa cauka a dhahetu jadhanyathI hAya. tyAM prathama traNa vedane pAMca ce!ge guNutAM padara thAya, temAMthI strIveTTIne kAmaNuM, audArikamizra ane vaikriyamizra ane napusakavedIne audyArikamizra na hAvAthI A cAra khAda karatAM zeSa agiyAra rahe, tene e yugale guNatAM khAvIza, tene pAMca indriyanA asayame guNutAM ekasA daza, tene cAra kaSAye guNatAM cAraso cAlIsa bhAMgA thAya, temAM bhaya athavA jugupsA umeratAM e rIte padara hetu thAya, tenA bhAMgA cArasA cAlIsa, cArasA cAlIsa thAya ane bhaya-jIgupsA ane umeratAM sALa kha'hetu thAya tyAM paNa cArase cAlIsa bhAMgA thAya. ema cAthA guNasthAne kula sattarasA sAThe (1760) lAMgA thAya ane matAMtare bhAMgAe svaya' vicArI levA. temaja sanni-apaEptanA traNe gusthAnakanA sarvAM malI cApanasA cAlIsa (1440) sAMgA thAya. asajJi-paryAptane eka mithyAtva guNasthAnaka ja hoya, tyAM upara jaNAvyA pramANe jaghanyathI sALa kha'dhahetu hoya che. sthApanAH veda cAga yugala indriyanA asayama kAya mithyAtva cha kAyavadha sthApanA karAyela A aMkAnA pUvanI jema paraspara guNAkAra karatAM 3 ra 5 1 ' kula khaseA cAlIsa lAMgA thAya temAM bhaya athavA jugupsA umeravAthI e rIte sattara ane te ane umeravAthI aDhAra adhahetu thAya. e darekanA khaseA cAlIsa-khase cAlIsa bhAMgA thAya, sava maLI navasA sATha (960) bhAMgA thAya. asani-aparyAptane prathama guNasthAnake upara mujaba ja sALa kha dhahetu' hAya paraMtu ahiM kAma Nu ane audArikaddhika ema traNa yAge! hoya che. mATe yAganI jagyAe traNanA aMka mukI sthApanA karavI. sthApanAH-veda caiAga yugala indriyanA asayama kAya 3 R 4 . mithyAtva che kAyavadha sthApana karela aMkAnA pUrvanI jema anukrame guNAkAra karavAthI ' traNasA sATha bhAMgA thAya, temAM bhaya athavA jugupsA umeravAthI e rIte sattara ane ane umeravAthI aDhAra khaMdhahetu thAya. darekanA traNase sATha-traNusA sAThe lAMgA thAya ema prathama guNasthAnake kula caudasA cAlIsa (1440) bhAMgA thAya. sAsvAdana guNusthAnake mithyAtva vinA jaghanyathI A ja para hetu hoya. paNa ahiM kAmaNu ane auDhArikamizra e e ja cArgeA hoya che mATe yAganI jagyAe enI sakhyA sukI pUrvokta rIte paraspara akAnA guNAkAra karatAM khase cAlIsa bhAMgA
Page #533
--------------------------------------------------------------------------
________________ paMcasa graha-catutha dvAra-sArasa graha wwwwwww 499 thAya temA bhaya athavA jugupsA umeratAM e rIte sALa ane ane umeratAM sattara a hetu thAya traNe sthaLe khase| cAlIsa-masA cAlIsa lAMgA thAya. kula malI sAsvAjaina guNasthAnake navasA sATha (960) sAMgA thAya ane ane guNasthAnake maLI asajJi paMcendriya aparyAptanA kula cAvIsA (2400) bhAMgA thAya. carindriya paryAptane eka mithyAtva guNusthAnaka ja hoya, tyAM nI jema jaghanyathI sALa, temA bhaya athavA jugupsA umeravAthI e rIte sattara ane ane umeravAthI aDhAra kha hetu thAya, ahiM mAtra napuMsakaveDha ja hAya che, indriyA cAra hAya che tethI pUrvanI jema akInA guNuAkAra karatAM cAre sthAne cAsaDha-cAsaDha bhAgA thavAthI kula khase chappana bhAMgA thAya. carindriya aparyAptane paNa prathama guNasthAnake A pramANe jaghanyathI sALa adhahetu hoya che temAM bhaya athavA jugupsA umeravAthI e rIte sattara ane ane umeravAthI aDhAra adhahetue thAya che. paraMtu ahiM cAga traNa hoya che, mATe yoganA akanI jagyAe traNanA aMka mukI pUrvokta rIte aMkAne guNAkAra karatAM cAre sthaLe chantu chandu bhAgA thavAthI prathama guNasthAnake kula traNasA cArAzI bhAgA thAya. sAsvAdana guNusthAnake paNa jaghanyathI mithyAtva vinA te ja pa Mdara khadhahetuo hAya, temAM bhaya athavA jugupsA umeravAthI e rIte sALa ane banne umeravAthI sattara hetu thAya, paraMtu ahiM kAmaNu ane audArikamizra e be yAga hoya che. mATe caiAganI jagyAe enA eka sukI pUrva pramANe akAnA guNAkAra karatAM cAre sthAne cAsaDha-ceAsaDha bhAgA thavAthI kula asA chappana bhAMgA thAya, ane guNusthAnake malI carindriya aptanA kula chase cAlIza lAMgA thAya che. teindriya paryAptane paNa carindriya paryAptanI jema adhahetu hoya che. paraMtu ahiM indricA traNa hovAthI indriyanA sthAne traNanI sakhyA mukI pUrvokta rIte guNAkAra karatA cAre sthAne aDatAlIsa-aDatAlIsa bhAMgA thatA haiAvAthI kula ekasA khANu bhAMgA thAya. tendriya aparyAptane paNa pahelA tathA khIjA guNasthAne caundriya aparyAptanI jemaja madhahetu jANavA, mAtra ahiM indriyA traNa hovAthI indriyanA asayamanA sthAne traNane aMka mukI guNAkAra karavAnA hovAthI bhaga sakhyA mithyAtva guNasthAne cAre sthAne khattara mAttara thatI hAvAthI kula khaseA aThyAsI ane sAsvAdane cAre sthAne aDatAlIsa-aDatAlIsa hAvAthI kula ekasesa mAzu thAya che. ane guNasthAne malI kula cArasA ezI bhAMgA thAya. eIndriya paryAptane eka paheluM ja guNasthAna hoya che tyAM paNa pUrvanI jema sALathI aDhAra adhahetu hoya che. mAtra ahiM indriyAnA asayamanA sthAne enI
Page #534
--------------------------------------------------------------------------
________________ 500 paMcasaMgraha-caturthadvAra-sArasaMgraha saMkhyA mukI pUrvokta rIte ane guNAkAra karavAthI cAre sthaLe batrIsa-batrIsa bhAMgA thavAthI kula eka aThThAvIsa bhAMgA thAya. Indriya aparyAptane paNa mithyAtve saLathI aDhAra baMdhahetuM hoya, paraMtu ahi ga traNa hovAthI yoganI jagyAe traNa aMka mukI pUrvokta rIte guNAkAra karavAthI cAre sthaLe aDatAlIsa-aDatAlIsa bhAMgA thavAthI kula mithyAtve eka bANuM bhAMgA thAya, ane sAsvAdane mithyAtva vinA paMdarathI sattara baMdhahetu heya paNa ahiM ciga be ja hovAthI cAre sthaLe batrIsa-batrIsa bhAMgA thavAthI kula ekaso aThThAvIsa bhAMgA thAya. ema beIndriya aparyAptanA bane guNasthAnake malI kula traNa vIza bhAMgA thAya, bAdara paryApta ekendriyane paheluM ja guNasthAnaka hoya che. tyAM pUrvanI jema soLathI aDhAra baMdhahetuo hoya paraMtu Indriya eka hovAthI IndriyanA asaMyamanA sthAne eka ane audArika kAyayoga tathA vakriyadrika ema traNa pega hovAthI roganA sthAne traNa aMka mukI prathamanI jema guNAkAra karavAthI cAre sthaLe cAvIza-vIza bhAMgI ' thAya, sarva malI chanuM bhAMgA thAya. bAdara aparyApta ekendriyane mithyAtve pUrvanI jema soLathI aDhAra adhahetu hoya che. ahiM kAmaNa tathA audArikaTrika e traNa vega hoya che, mATe pUrvanI jema guNAkAra karatAM cAre sthAne covIza-covIza bhAMgA thatAM kula chanuM bhAMgA thAya, bIje guNasthAne paNa paMdarathI sattara baMdhahetunA cAre vikalamAM soLa-soLa bhAMgA thatA hevAthI kula cosaTha bhAMgA thAya ema banne guNasthAne maLI bAdara aparyApta ekendriyanA eka sATha bhAMgA thAya che. sUkSama paryAptane paNa paheluM eka ja guNasthAnaka hoya tyAM saLathI aDhAra baMdha hetanA cAre vikalpamAM mAtra audArika kAya rUpa ja eka ja yoga hovAthI ATha-ATha ema kula batrIza bhAMgA thAya. suma aparyAptane paheluM ja guNasthAnaka hoya che tethI tyAM bAdara aparyApta ekendriyanA pahelA guNasthAnkanI jemaja baMdhahetu ane tenA bhAMgA thAya che. - prakRtienA baMdhahetuo : narakatrika, ekendriyAdi jAticatuka, sthAvara catuSka, huDaka saMsthAna, chevaTuM saMgcaNa, Ata5, mithyAtva ane napuMsakaveda A seLa prakRtine mithyAtva sAthe anya vyatireka saMbaMdha hovAthI mukhya baMdhahetu mithyAtva che ane te vakhate vartamAna zA avirati Adi traNa hetuo gauNa che ema AgaLa paNa samajavuM.
Page #535
--------------------------------------------------------------------------
________________ 501 paMcasaMgraha-caturthadvAra-sAra saMgrahe kAraNanI vidyamAnatAmAM kAryanI vidyamAnatA te anvaya ane kAraNanA abhAvamAM kAryane abhAva te vyatireka kahevAya che. tiryacatrika. darbhAgyavika, thINudvitrika, cAra anatAnubaMdhI tathA apratyAkhyAnIya, prathamanAM pAMca saMghayaNa, madhyanAM cAra saMsthAna, sIveda, nIcagotra, azubhavihAgati, udyota, manuSyatrika ane audArikaTrika A pAMtrIsa prakRtione avaya vyatirekavaDe avirati mukhya hetu che. sAtavedanIya sivAya zepa aDasaTha prakRtiene kapAya mukhya hetu che ane sAtavedanIyane cAga mukhya hetu che. tIrthakara ane AhArakaddhikanA baMdhamAM kevaLa kaSAya kAraNa nathI paraMtu samyaktva ane apramattacAritraviziSTa tathA prakAranA pratiniyata kaSAyavize ja kAraNa che, vaLI jinanAmanA kAraNabhUta tevA kaSAyavize cothAthI ane AhArakaTrikanA kAraNabhUta kaSAyavizeSe apramattathI AThamAnA chaThThA bhAga sudhI ja ghaTI zake che. anAdi anaMta saMsAramAM aneka prakAranAM dukhethI atyaMta pIDAtA prANIone joIne paropakArI, parAyasanI evA je mahAtmAe pravacanavaDe e samasta ane uddhAra karavAnI bhAvanA bhAve ane tevA prakArane puruSArtha paNa kare te mahAtmAe tIrthakara nAmakamane badha kare che. pitAnA ja kuTuMbIone tAravAnI bhAvanApUrvakane jeo prayatna kare che te mahAtmAo gaNadhara labdhi prApta kare che ane jeo pitAnuM ja kalyANa karavA vicAra ane prayatna kare te muMDakevali thAya che. A hetuothI cAra prakAre baMdha thAya che. temAM prakRti ane pradezamAM gathI temaja sthiti tathA rasaba dha kaSAyathI thAya che. temAM sthitibaMdha kevaLa kalAcathI ane rasabadha vezyAsahakRta kaSAyathI thAya che, ahiM mithyAtva tathA avirati adhahetune kaSAyanI antargata gaNI mAtra be hetunuM ja mukhyatve kathana che. baMdhAyelAM kamane udaya thavAthI mahAna tyAgI evA munione paNa pariSahe prApta thAya che. te pariSahe mukhyapaNe bAvIza che. temAM vedanIya karmanA udayathI dhrudhA, pIpAsA, zIta, uSNa, daza-mazaka, carcA, zayyA, roga, vadha. tRNasparza ane mala A agiyAra pariSahe prApta thAya che ane te teramAM guNasthAnaka sudhI hoya che. jJAnAvaraNIya karmanA udayathI prajJA ane ajJAna tathA lAbhAntarAya karmanA udayathI alAbha parivaha Ave che. A traNe parivahe bAramA guNasthAnaka sudhI hoya che. darzana mohanIyanA udayathI darzana ane cAritra mohanIyanA udayathI nivA, yAcanA, Akeza, arita, strI, nagnatA ane sarakAra e sAta ema kula A ATha pariSahe navamAM guNasthAnaka sudhI hoya che. karmanA udayathI A pariSahe prApta thAya tyAre te te pariSahene dUra karavA mATe
Page #536
--------------------------------------------------------------------------
________________ paMcasaMhe-catutha dvAra-sArasa aha dASAnA sevanadvArA cAritrane malina karavAnI IcchA na karatAM cAritramArga mAM sthira rahevA mATe ane karmAMnA kSaya mATe pravacanamAM hela vidhi mujaba A rIte te te papiheA upara vijaya meLavavA joIe. 502 atyaMta tapasvI hoya, kSudhA pramaLa lAgI hoya, chatAM zuddha AhAra na maLe athavA alpa AhAra maLe te pazu aneSaNIya AhArane grahaNa karavAnI leza mAtra mAtra paNa IcchA na karatAM, svAdhyAyAdi Avazyaka kriyAmAM jarA paNa pramAda na sevatAM ' AhAra na maLavAthI anicchAe paNa tapanA lAbha thaye' ema vicArI bhUkhanI pIDAne samabhAve sahana karavI te kSudhApariSaddhavijaya, e ja pramANe atyAta tRSA lAgavA chatAM paNa Sita pANI vAparavAnI IcchA na karatAM tRSAne sahana karavI te pipAsApariSaddhajaya. atyaMta garamImAM taDakAmAM vihArAdi karavAthI ane atiSNu vAyuthI tALavu ane kaMTha sukAtAM hoya chatAM pANImAM paDavAnI ke nhAvA AdinI IcchA na karatAM, temaja te garamIne dUra karavAnA kAipaNa upAye na citavatAM garamIne samyak prakAre sahana karavI te uSNupariSahajaya. mahA mahinAnI atyaMta ThaM'DImAM savAramAM vihArAdi karavAnA kAraNe zarIranA avayavA paNu stabdha thaI jatA hoya chatAM ThaMDIne dUra karavA mATe agninI ke gRhasthanI jema garama kapaDAM Adi paheravAnI icchA na karatAM ThaMDInI pIDAne samyak prakAre sahana karavI te zItapariSayajaya. UMcI, nIcI jamIna upara athavA kAMkarA AdithI vyApta evI bhUmi upara zayana karavA chatAM bedane na karatAM tenAthI thatI pIDAne samabhAve sahana karavI te zamyA pariSaddhavijaya, zarIramAM game teTalA rAgA thAya te paNa cAritramAM na ka2e tevAM auSadhAdi dvArA rAgAne aTakAvavAnA vicAra paNa na karatAM kalpI zake tevAM auSadhAdvArA rAga dUra thAya tA ThIka che anyathA pUrvakruta kama khapAvavAnI suMdara avasara che ema samajI rAgAne samabhAve sahana karavA te rAgapariSaddhavijaya, talavAra, sugara AdithI phAI mAravA Ave te paNa tenA upara lezamAtra paNa dveSa na karatAM mArA pUrvIkRtta kanu ja A phaLa che, A tA micAza nimitta mAtra che, athavA te A te AtmAthI para evAM zarIradine ja haNe che, para'tu mAra AtmAnA jJAnAdika prANA haNI zakatA nathI. ema vicArI vadhathI thatI pIDAne samabhAve sahana karavI te vadhapariSaddhajaya. zarIra upara ghaNe. mela thavA chatAM pUrva anubhavela mela dUra karavAnAM sAdhanAne
Page #537
--------------------------------------------------------------------------
________________ 503 paMcasaMgraha-catu dvAra-sArasa graha sevavAnI IcchA paNa na karatAM AkhuM zarIra azucimAMthI utpanna thayela che ane anucimaya ja che ema vicArI maLathI thatI pIDAne sahana karavI te pariSaddha vijaya che. saghana pAtharela dardi ghAsa upara sathArA ane uttarapaTTo pAtharIne agara jenA sathArAdi cArAI gayA hoya ke phATI gayA hoya tee pAtharyA vinA paNa zayana ratAM ghAsanA agrabhAgAdithI pIDA pAmavA chatAM tene dUra karavAnI ke suMdara zayyA pAtharavAnI IcchA na karatAM te pIDAne samabhAve sahana kare te tRNuspa pariSaddhavijaya. zAstrokta vidhi mujaba nava kalpAdi vihAra karatAM pagamAM kAMTA-kAMkarAdi lAgavA chatAM ane ThaMDImAM pagamAM paga TharI javA chatAM pUrva gRhasthapaNAmAM upoga karela vAhana ke joDAM AdinI manathI paNa IcchA na karatAM tenAthI thatI pIDAne samabhAve sahana karavI te caryApariSahavijaya. zarIrane upadrava karanAra DhAMza, macchara, mAMkaDa, kIDI, viSNu Adi kSudra jaMtuothI pIDA pAmavA chatAM paNa te sthAnathI anyasthAne javAnI agara pa"khA AdithI te jaMtuone dUra karavAnI manathI paNa IcchA na karavI ane tenAthI thatA duHkhane samabhAve sahana karavuM te dazapariSaddhavijaya. aza--upAMga Adi strazAstrAmAM ane vyAkaraNu, nyAya. SaDkazana Adi anyazAstrAmAM pote saMpUrNa kuzaLa hoya, aneka munirAje prakSAdi puchI samAdhAnA meLavatA hAya chatAM paNa pUrvanA pUdhara mahiSaonI apekSAe huM te sUrya AgaLa manuA jevA ja chu'' ItyAdi vicArodvArA lezamAtra paNa abhimAnajanya jJAnanA mAnane na thavA de, te prajJApariSaddhavijaya. C peAtAnI buddhi bahu alpa hoya, ghaNI mahenata karavA chatAM caiADu paNa bhaNI na zake tethI A te pazu che kaMi paNa samajatA nathI' e pramANe bIjAe kahetA hAya chatAM kheda na kare temaja bhaNavAnA udyamane paNa na cheDe, paraMtu meM pUrva ghaNuM jJAnAvaraNIya kama khAMdhyu che ke jenA cege ATalI mahenata karavA chatAM paNa mane jJAna prApta thatuM nathI. ItyAdi vicAradvArA jarA paNa dInatAne dhAraNa na kare ane bhaNavAmAM vizeSa udyama kare te ajJAnapariSaddhavijaya, aneka sthaLe dAtA pAse yAcanA karavA chatAM potAnI jarUriyAta pramANe kalpanIya vastuo meLavI na zake chatAM akalpita vastuone grahaNa karavAnI IcchA paNa na kare, temaja * alAla e parama tapa che' ema samajI Avazyaka vastu na maLavA chatAM paNa khedane dhAraNa na kare te alAsa pariSahavijaya. peAtAnI indriyA dvArA kharAkhara nirIkSaNa karI jyAM strI, pazu ke napuMsakA na rahetA hAya ane jyAM svAdhyAyAdi sukhapUrvaka thaI zake tema hoya tevA ekAnta
Page #538
--------------------------------------------------------------------------
________________ 504 paMcasaMgraha-caturtha dvAra-sArasaMgraha sthAne rahevuM athavA siMhAdi hiMsaka pazuonA bhayaMkara sthAnamAM kAyotsargAdi karatAM AvI paDatA cAre prakAranA upasargone samabhAve sahana karavA te niSadyA paripahavijaya che. mahAna tapasvI tathA jJAnI evA paNa munirAja dInatA ane lAni vinA vastra, pAtra, AhAradi Avazyaka vastuonI yAcanA karatAM laghutAjanya abhimAnane sahana kare te yAcanApariSahavijaya. koMdhAnalane upajAvanAra aneka prakAranAM AkSepa vacane sAMbhaLe ane tene pratIkAra karavAnI potAnAmAM zakti hoya chatAMya "dha e kamabaMdhanuM kAraNa che" ema samajI pitAnA hRdayamAM lezamAtra paNa kedhane avakAza na ApatAM je kSamA dhAraNa karavI te AzipariSahavijaya. vasatimAM ke vihArAdimAM aratinAM nimittA prApta thAya te paNa tenA kaTuvipAkane yAda karI arati na thavA de te aratipariSahavijaya. ekAnta sthaLe hAvabhAvAdathI yukta apsarA samAna strIo kAmabANane ke athavA bhAganI prArthanA kare te paNa "bhoga e durgatinuM kAraNa che, bahArathI mane hara dekhAvA chatAM A strIo maLa-mUtrAdine piMDa ja che" ItyAdi vicAra dvArA manamAM lezamAtra paNa vikAra na thavA de strIpariSahavijaya che. alpa mUlyavALAM, jIrNa athavA lekaDhithI bhinna rIte nirmamatvapaNe mAtra saMyamanI rakSA mATe vase dhAraNa kare, paraMtu ghaNAM mUlyavALAM athavA lekavyavahAra pramANe mamatvathI kaI paNa vastrane upayoga na kare te alakapariSahavijaya kahevAya, vyavahAramAM jema ghaNAM kapaDAM hovA chatAM avazva mastake vIMTI nadI pAra karanAra manuSya nakSapaNe nadI pAra karI ema kahevAya che athavA "kaI mANasa darajIne kahe ke huM nagna karuM chuM mATe jaladI kapaDAM Apa" evo prayoga karAya che tema ahiM paNa jIrNa, alpa mUlyavALAM, athavA anya rIte dhAraNa karela va hovA chatAM paNa te alaka kahevAya che. digaMbara-A rIte te alakapaNuM upacarita thayuM, jema upacarita gAya dUdha na ApI zake tema upacarita pariSahane jaya paNa mekSa kema ApI zake ? AcArya -A rIte alakapaNuM upacarita mAne te tamArA mate paNa kalpanIya AhAra vAparanArA chadyastha bhagavaMtane paNa sudhA pariSahane vijaya upacarita ja kahe vAya ane tethI upacarita sudhApariSahane vijaya mAlAki arthakriyA na ja karI zake digaMbara-je ema mAnIe te vRddha ane beDoLa strInA bhogamAM paNa strI parivahane vijaya kema na kahevAya?
Page #539
--------------------------------------------------------------------------
________________ paMcasaMgraha-caturthadvAra-sArasaMgraha 505 AcArya -mithuna sivAya anya koI paNa padArtho ekAte akalpanIya kahyA nathI temaja ekAte upaga karavAnI anujJA paNa Apela nathI, jyAre methunakriyA rAga-dveSa pUrvaka ja thAya che tethI ekAnta vajya che. anya sUtromAM paNa tene atyaMta niSedha ja karela che tethI beDoLa ane vRddha strIne bhegavavAmAM zrIpariSahanA vijayane prasaMga AvatuM nathI. aneka prakAranA tapane karanAra, aneka vAdIone jitavAmAM kuzaLa, temaja vartamAnakAlIna sarvazAnA pAraMgata evA paNa mAre koI vastra-pAtra aupadhAdidvArA satkAra ane atyutthAna temaja AsanapradAna AdidvArA puraskAra paNa karatA nathI. e kheda na thavA de ane upara jaNAvela satkAra-puraskAra vadhAre pramANamAM thAya te paNa abhimAna na thavA de te satkAra-puraskAra pariSahavijaya. huM dIrghakALathI vividha prakAranAM atiugra tapa ane suMdara cAritryanuM pAlana karyuM chuM chatAM zAstramAM batAvela deva-nArakone joI zakatA nathI temaja AvAM ugra anukhAne karavA chatA keI devane prasanna thatA ke ahiM AvatA te nathI to AvA deva-nArako vagere atIndriya padArtho haze ke kema? ityAdi mithyAtva mohanIyana pradezadayathI azubha vicAra thAya te darzana pariSaha tene jaya A pramANe thAya - vartamAnakALamAM ahiM sAkSAt tIrthakara Adi temaja uttama prakAranA saMghayaNAdinA abhAve evA mahAna tyAgI ke tapasvIo paNa nathI ke jeonAM ugra anuchAnethI AkarSAI de ahiM Ave, vaLI tevA prakArane utkRSTa tapa Adi karavAnI zaktinA abhAve mane paNa avadhi Adi pratyakSajJAne upajatAM nathI ke jethI pitAnA sthAne rahelA deva-nArake Adine huM ahiMthI joI zaku? vaLI nArake paravaza hovAthI ahiM AvI zakatA nathI. paNa ethI jJAnIonA vacanamAM zaMkA lAvavAnuM kaMI paNa kAraNa nathI. ItyAdi vicAraNA dvArA cittane sthira karavuM te darzanapariSahavijaya. paMcasaMgraha caturthadvAra-praznottarI pra 1 A prakAranI prathama gAthAmAM sAmAnyathI mithyAtvAdi cAra baMdhahetuo kahyA ane Aja dvAranI vIzamI gAthAmAM temaja paMcama karmagraMtha gAthA 92 mAM prakRti ane pradezabaMdha vegathI ane sthitibaMdha tathA rasabaMdha kaSAyathI thAya che ema jaNAvela che, jyAre zrI tatvArthodhigama a. 8. sUtra 1 mAM A cAra hetuo uparAMta pramAdane paNa hetu tarIke gaNavela che te A bhinnatAnuM kAraNa zuM? uMmithyAtva ane avirati paNa eka prakAranA tIvra kaSAya ja che ane tethI ja 66
Page #540
--------------------------------------------------------------------------
________________ paMcasaMgraha-catutha dvAra-praznottarI www.w ana'tAnukha dhI kaSAya cAritra mAhanIyanI prakRti hovA chatAM tene da"na saptakamAM gaNela che. eTale mithyAtva tathA aviratinA kaSAyamAM atarjAva karI ahiM gA. 20 mAM temaja paMcama kama graMthamAM e ja hetue kahyA che ane bALajIvAne samajAvavA mATe A dvAranI prathama gAthAmAM mithyAtva tathA avi ratine alaga khatAvI sAmAnyathI cAra hetue kahyA che. vaLI pramAda paNa eka prakAranA kaSAya ja hAvAthI tene ahiM alaga atAvela nathI. jyAre nayavAdanI apekSAe khALajIvAne samajAvavA mATe pramAdane alaga gaNI tattvArthI dhigama sUtramAM pAMca hetuo kahyA che. tethI ahiM paramAtha thI kaI vizeSa nathI. pra0 2 eka chatra ekI sAthe pAMca athavA cha kAyanI hiMsA kevI rIte kare ? te dhyAnta ApI samajAvA. 506 rasAi karatI vakhate lIlAM zAka Adi manAvatAM pAMca athavA chae kAyanA vadha sa'bhavI zake che te A pramANe-saLagatI sagaDI ke cUlA AdithI agnikAya, tene saLagAvavA pakhA AdithI havA nAkhatAM vAyukAya, kAcA pANImAM lIlu zAka Adi khanAvavAmAM akhAya ane vanaspatikAya, mIThuM ane tenA jevA padArthImAM pRthvIkAya temaja cAmAsA AdimAM puthuA Adi atikhArIka trasavA vadhu pramANamAM heAvAthI te paNa saLagatI sagaDI AdimAM paDe tethI trasakAya--ema chae kAyanI hiMsA ekI sAthe sabhavI zake che. te ja pramAI hAkA, calama AdinA vaparAzamAM paNa che kAyanI hisA zAstramAM jaNAvela che. pra0 3 kayA kayA jIvane kacu kacu mithyAtva hoya ? u u bauddhAdi anya dazaeNnakArAne abhigrahIta, jamAlI AdRi nihavAne athavA tevA kadAgrahI jIvAne Abhinivezika, sayama svIkAryAM pahelAM IndrabhUti Adi gaNadhAne ke tevA prakAranA sazayavALA anyajIvAne sAMyika, kAi paNa dharmanA Agraha vinAnA-sarva dharmane samAna mAnanArA-jIvAne anabhigrahIta ane ekendriyAdi jIvAne anAbhAga mithyAtva hoya che. bIjI rIte abhanyAne anabhigrahIta ane anAbhAga ane bhanyAne pAMce mithyAtva sabhavI zake che. pra0 4 sakramAvalikA eTale zuM ? ane teTalA kALasudhI mithyAtva guNasthAne anaMtAnukha'dhinA udaya kraeNma na hoya ? go vivakSita krama dalikanA je samayathI je prakRtimAM sakrama thavAnI zarUAta thAya eTale ke madhyamAna prakRtirUpe pariNAma pAmavAnI zarUAta thAya te samayathI ArabhI eka AvalikA sudhInA kALa te saphramAlika kahevAya che ane te sakramAvalikAmAM kaI paNa karaNa lAgI zakatuM nathI temaja tenA uya paNa
Page #541
--------------------------------------------------------------------------
________________ pacasahacaturthadvAra-praznottarI 507 thaI zakato nathI, sAmAvalikA vItyA bAda ja udaya thAya che mATe ja mithyA daSTine sakamAvalikA sudhI anaMtAnubaMdhIne udaya na hoya. pra5 koIpaNa jIva cothuM guNasthAnaka laIne kayA veda utpanna na thAya? * uche. caNuM guNasthAnaka laIne kaI paNa jIva moTA bhAge deva Adi traNe gatimAM ApaNe utpanna thatuM nathI, paraMtu manuSyagatimAM mallinAtha, brAhI, suMdarI, rAjImatI vagere keTalAka AtmAo ApaNe utpanna thayA che. e rIte kavacit devabhavamAM paNa ApaNe utpanna thAya che. temaja caNuM guNasthAnaka laIne manuSya ke tiryaMcamAM napuMsakapaNe paNa koI utpanna thatA nathI. pra 6 sAsvAdana guNasthAnaka laIne jIva kaI gatimAM na jAya? u. sAsvAdana guNasthAnaka laIne jIva narakagatimAM ja nathI tethI ja sAsvAdana guNaThANe napusakavedIne vaikriyamizra kAyayAga grahaNa karela nathI. 07 ane tAnubaMdhinA udaya vinAnA mithyASTine tera cogamAMthI keTalA ga ghaTe? ane tenuM kAraNa zuM? u0 prathama guNasthAne saMbhavatA tera gomAMthI vigrahagati ane aparyAptAvasthAmAM ja saMbhavatA kAmaNa, audArikamiza tathA vaikriyamizra A traNa coga ghaTatA nathI. kAraNa ke anaMtAnubaMdhinA udaya vinAne mithyAtvI kALa karato nathI mATe te jIvane zeSa daza vege ghaTe che. pra. 8 pahele guNasthAnake vaikriyalampi pheravatAM anaMtAnubaMdhinA udaya vinAnA jIvane vaikriyazarIranA prAraMbha vakhate vaikimizna kema na ghaTe ? u. mAtra eka AvalikA kALa levAthI te vakhate labdhi pharavA nahi hoya athavA uttarakriyanI vivekSA na karI hoya ema lAge che. vizeSa te jJAna-gamya. D0 eka jIvane ekI sAthe bAvIzamAMthI vadhumAM vadhu keTalA pariSahe saMbhave? ane na saMbhave tenuM kAraNa zuM? u. zIta ane uSNa e che temaja carcA tathA niSA e be pariSahe paraspara vidhI hovAthI A cAramAMthI game te, virodhI be pariSaha na ghaTe, mATe zeSa vIza pariSahe ekI sAthe saMbhavI zake ane keTalAkanA mate caya, niSavA tathA zamyA e traNe paraspara virodhI hovAthI A traNamAMthI paNa koIpaNa eka samaye eka ja hoya mATe ekI sAthe ogaNIsa pariSaha ghaTI zake, juo taravAthadhigama a. 9 sUtra. 17. prajitanAma karmanA baMdhamAM kevaLa samyaktvane hetu mAnIe te zuM devuM Ave?
Page #542
--------------------------------------------------------------------------
________________ u0 hA . 508 paMcasaMgraha-caturthadvAra-praznottarI u, jinanAma karmanA baMdhanuM kAraNa kevala samyakatva mAnIe te dareka samyagdaSTine ane siddhone paNa jinanAmane baMdha joIe paraMtu koIka samyagdaSTi ja jinanAmI bAMdhe che ane te paNa AThamAM guNasthAnakanA chaThThA bhAga sudhI ja, ' mATe samyakatva sahita tathA prakAranA kaSAyavizeSe ja jinanAmanA baMdhanuM kAraNa che. pra. 11 muMDa kevalI eTale zuM? ane te zAthI thAya ? jIbha Adi zArIrika keI paNa avayavanI evI khAmI hoya ke jethI teo upadeza Adi ApI na zake te muMDakevalI kahevAya che. vaLI samyagdarzana pAmI pitAnuM ja kalyANa karavAnI bhAvanA bhAve ane tevI ja pravRtti kare te muMDa kevalI thAya che. pra0 12 cha kAyavadhanA eka sagI Adi bhAMgA keTalA ane kayA kayA? u0 eka sagI Adi bhAMgA kula 63 che. te A pramANe-eka sagI bhAMgA cha-(1) pRthvIkAya (2) aSkAya (3) teukAya (4) vAyukAya (5) vanaspati kAya (6) trasakAya. hisAgI bhAMgA paMdara che. (1) pR0 a0 (2) 50 te. (3) pR0 0 (4) pR0 vana (5) pR0 trasa (6) a0 te. (7) a7 vA(8) a. vana (9) ao trasa (10) tevA(11) te vana. (12) te trasa (13) vAvana (14) vA0 trasa (15) vana- traNa trisagI bhAMgA vIza che. (1) pU. a. te. (2) pU. a. vALa (3) pU. a. vana (4) pR0 ao trasa (5) pR. te vA. (6) pR. te vana. (7) pR. te trasa (8) pR0 vAge vana (9) pR0 vA0 sa. (10) pRtra vana- trasa0 (11) a. te vA. (12) a. te vana (13) ave te vasa(14) a0 vAvana. (15) avAva trasa. (16) ao vana rasa (17) tevAva vana (18) te vAva trasa (19) te vana- trasa (20) vALa vanatrasava catuH sagI bhAMgA paMdara che. (1) pRtra a. te vA. (2) pR0 ao te vana (3) pU. a. te trasa (4) pR0 ao vAva vana(5) pR0 0 vAva trasa (6) pR0 ao vana trasarA (7) pR. te vA. vana (8) pa0 te vAva trasa. (9) pR. te. vana. trasa. (10) pR. vA. vana. sa. (11) a. te. vA. vana. (12) a. te. vA. vyasa. (13) a. te. vana. sa. (14) a. vA. vana. sa. (15) te. vA. vana. trasa.
Page #543
--------------------------------------------------------------------------
________________ paMcasa'grahacatutha dvAra-praznottarI 50 paMcasa cAgI lAMgA cha che. (1) pR. a, te. vA. vana. (2) pR. . te. vA. trasa. (3) pR. aa. te. vana. sa. (4) pR. a, vA. vana. trasa. (5) pR. te. vA. vana, trasa. (6) ma, te, vA. vana. rasa. SaTsa'cAgI lAMgA eka che. (1) pR. a. te, vA. vana. trasa. pra0 13 dezaviratine sapUrNa trasajIveAnI hiMsAnI apekSAe AThamA bhAganI ja hiMsAnuM paccakkhANu hAya che chatAM temane trasakAyanI virati kema gaNAvela che ? ga tame kahyu te pramANe hevA chatAM dezavitine kAI paNa kAranA ArasamAM dayAnA ja pariNAma hAya che ane tethI temanI pravRtti jayApUrvaka ja thAya che ethI A apekSAe temane trasakAyanI virati gaNAvela che. pra0 14 prajJA=viziSTa prakAranuM atizaya jJAna, te jJAnAvaraNIya kramanA kSayApazamathI thAya che chatAM A prajJA pariSaha jJAnAvaraNIya kramanA udayathI hoya che ema kema kahyuM o A pariSaddha jJAnAvaraNIya kramanA udayakALe ja hoya che. paraMtu jJAnAvaraNIya nA kSaya thayA pachI kaivaLIne hAtA nathI mATe jJAnAvaraNIya krama nA udayathI thAya che, ema kahela che, pra0 15 pariSaha=' pratikULatA ke kaSTanuM sahana karavuM' paraMtu viziSTa jJAnanI prApti, strI ane satkAranA prasaMgamAM te anukULatA ja maLe che, paNu pratikULatA ke kaSTa nathI chatAM te traNane pariSaddha rUpe kema gaNAvela che ? pariSaha-- pratikULatA kanu sahana karavuM' ema sAmAnyathI kahI zakAya paraMtu vAstavika rIte grahaNa karela nAnA bhAga ke malinatA thavAnA sacaiAge Ave tyAre te tratAnI rakSA mATe cittanI sthiratApUrvaka tevA sacagAne AdhIna banI dASAnu sevana na karavuM e atha che. A kAraNe ja uparokta traNe prasagAmAM anukULatA maLavA chatAM tenAthI tratAnA bhaMga ke malinatAnA sabhava hAvAthI te anukULa sacAMgAne AdhIna na thatAM svastha rahevA mATe cittanI ekAgratA rUpa kaSTa sahana karavuM paDe che ane pratikULa sacAgA karatAM anukULa sacegAmAM svastha rahevuM vadhu muzkela che tethI A traNane pazu pariSaha rUpe kahela che. pra0 16 kSacApazama samyaktva apramatta guNasthAnaka sudhI ja DAya che tethI gheMzana pariSahe paNa tyAM sudhI ja sabhavI zake, paraMtu AThamA--navamA guNusthAnake darzana saptakanA sarvathA kSaya ke upazama ja karela hoya che. tethI tyAM dazana pariSahe
Page #544
--------------------------------------------------------------------------
________________ 510 paMcasagraha-caturthadvAra-praznottarI kevI rIte saMbhavI zake? je na saMbhavI zake te ahiMnavamAM guNasthAnaka sudhI bAvIze pariSaha kaI rIte batAvyA? uo A praznane uttara zrI bhagavatIsUtra zataka 8, uddeza 8 sUtra ra43nI TakAmAM TIkAkAra maharSi A pramANe Ape che. yasmAddazanasaptakopazamasyopayaMtra napuMsakavedAyupazamakAle'nivRttiyAdaramamparAyo bhavati, sa cAvazyakAdivyatiriktagranthAntaramatena darzanatrayAya vRhati bhAge upazAnte zepe cAnupazAnte eva sthAd, napuMsakavedaM cAsau tena sahopazamayitumupakramate, natazca napusaka vedopazamAvasare'nivRttivAdarasamyarAyasya sato darzanamohasya pradezata udayo'sti na tu sattaiva tatastatpratyayo darzanapariSahaH tasyAsti iti, tatazcASTAvapi bhavantIti / bhA20 pAnuM 391. Ane bhAva A pramANe che, je kAraNathI darzana trikanA upazamanI upara napuMsakaveda vagerenA upazamakALe anivRtti bAdara saMparAya hoya che ane te (anivRtti bAdara) Avazyaka vagere anyagraMthenA mate darzanavikane mATe bhAga upazAMta thaye chate ane zeSa bhAga bAkI rahe chate ja hoya, ane A (bAdara saMparAya guNasthAnakavALA) te darzanarikanI sAthe ja napuMsakavedane upazamAvavAnI zarUAta kare che tethI anivRtti bAdara saMparAya guNasthAnakavALAne navuM sakadanA upazama samaye eTale ke upazama thAya te kALamAM darzana mehanIyanI. kevaLa sattA nahi paraMtu pradezathI udaya paNa hoya che, tethI darzana mehanIyanA pradezeAdayatA nimittavALe darzana pariSaha navamA guNasthAnakavALA jIvane hoya che, ane tethI mohanIyanA udayathI saMbhavatA ATha ya pariSaha hoya che. pra017 mAtra roga hetuthI ja kayA guNasthAne kayA kamano baMdha thAya? u. upazAntahAdi traNa guNasthAne mAtra ga hetuthI sAtavedanIyane ja baMdha thAya che. pra 18 sIlIne chaThThA guNasthAne AhArakahika ane sAtamA guNasthAne AhAraka kAya coga kema na ghaTe? AhAraka zarIra cauda pUrvadhare ja banAvI zake, jyAre strIo tuccha svabhAva vALI, abhimAnI, capaLa IndriyavALI ane maMda buddhivALI hovAthI atizaya adhyayanavALAM cauda pUrve jemAM che te dRSTivAda sUtra bhaNavAne tene niSedha che mATe teo AhAraka zarIra banAvI zake tema na hovAthI AhAraka ane AhArakamiza cAMga teone ghaTatA nathI. pra 19 ane cauda pUrvanA adhyayananA abhAve AhAraka labdhi na hoya ema upara
Page #545
--------------------------------------------------------------------------
________________ 511 paMcasagraha-caturthadvAra-praznottarI, u0 jaNAvyuM to strIo karatAM paNa napusake vadhAre malina svabhAvavALA hovAthI teone cauda pUrva adhyayana ane tethI prApta thatI AhAraka labdhi zI rIte hoI zake? zAsomAM napuMsake be prakAranA kahyA che, janma napuMsaka ane kRtrima napuMsake, temAM jeo janmathI napuMsaka hoya che teo atyaMta malina vicAravALA ane tIvra vedayavALA hovAthI cAritra prApta karI zakatA nathI, paraMtu pAchaLathI auSadhAdinA prayogathI thayela cha prakAranA kRtrima napuMsaka maMdadedayavALA hovAthI atyaMta malina vicAravALA detA nathI tethI teone cauda pUrvajuM adhyayana ane AhAraka labdhi ghaTI zake che. pravara sarvadharmo samAna mAnanAre madhyastha kema na kahevAya?, . mAtra rAga-dveSa na kare ane sarva dharmone samAna mAne teTalA mAtrathI ja kehane madhyastha na kahevAya. paraMtu satyane satya svarUpe ane asatyane asatyasvarUpe jANavA chatAM je rAga-dveSa na kare tene ja madhyastha kahevAya, anyathA nIti anItine samAna mAnanArane vivekazUnya hovA chatAM ya madhyastha kahevAne prasaMga Ave. pra. 21 prathama guNasthAne eka jIvane ekI sAthe jaghanyathI ane utkRSTathI baMdhahetu ane tenA bhAMgA keTalA keTalA hoya? u0 prathama guNasthAne jaghanyathI daza baMdhahetuM hoya ane tenA bhAMgI chatrIsa hajAra thAya, utkRSTathI aDhAra baMdhahetu ane tenA bhAgA sAta hajAra ne AThaso thAya che. pra. 22 mohanIyamanI kaI prakRtinA udayathI satkAra pariSaha prApta thAya? u0 lebha mohanIyanA udayathI satkAra pariSaha prApta thAya che. pra. 23 kayA kayA guNasthAnake jaghanyathI ane utkRSTathI eka ja prakAranA eTale ke bheda na paDe tevA hetuo hoya? unA dazamAthI teramAM guNasthAnaka sudhI jaghanyathI ane utkRSathI eka ja prakAranA bahetu hoya che. tyAM dazame che ane zeSa traNa guNasthAne eka ja baMdhahetu hoya che. : 24 kaMIka nyUna traNahetu pratyayika baMdha kayA guNasthAne hoya ane te kaI rIte? , u kaIka nyUna traNa hetu pratyacika baMdha dezavirati guNasthAne hoya che. tyAM bAra prakAranI aviratimAMthI trasakAyanI aviratinuM ja paccakkhANa hovAthI kaMIka cUta traNa hatu kahela che.
Page #546
--------------------------------------------------------------------------
________________ paMcasa'graha-catutha dvAra-praznottarI pra0 25 prathama krama graMthanI gAthA 54 thI 61 sudhImAM ane tattvAdhigama adhyAya 6nAM 11 thI 26 sudhInAM sUtrAmAM dareka karmInA judA judA aneka khaMdhahetu khatAvyA che chatAM ahiM mithyAtva vagere cAra ja aMdhahetue kema kahyA ? 512 Go kama graMtha ane tattvArthAdhigama sUtramAM khatAvela dareka karmInA judA judA dareka hetuone sUkSma dRSTie vicAra karatAM mithyAtvAdi cAramAM ja samAveza thaI jAya che paraMtu khALavAne haiya-upAdeya rUpe samajAvavA kyAM kAryo cAnya che ane kyAM kArTI karavA caiAgya nathI te jaNAvavA mATe athavA kyAM kAryAMthI te te kramamAM vizeSa rasabaMdha thAya che tenu jJAna karAvavA dareka kama nA bhinnabhinna bha hetu jaNAvyA che.
Page #547
--------------------------------------------------------------------------
________________ 8: [ ::,! . in oceamuslaranum huM pAMcamuM bavidhi dvAra che berasaa manata A pramANe badhahetunAmanuM cothuM dvAra kahyuM. have banyavidhinAmanA pAMcamA kArane kahevAne avasara che, temAM anya, udaya, udIraNA ane sattAnuM svarUpa kahevAmAM Avaze. : ahiM ema zaMkA thAya che. paNa viSai fSa bandhanI vidhisvarUpa-prakAra te, baMdhavidhi evI vyutpatti hevAthI badhAnA svarUpanuM pratipAdana karavuM eja yukta che, uda, udIraNA ane sattAnuM svarUpa ahiM kahevuM te yuktiyukta nathI. te zA mATe ahiM banya, udaya udIraNA ane sattA e cArenA svarUpane kahevAnI pratijJA karI? te uttara ApavA nIcenI gAthA kahe che - . bassudao udae udIraNAH tadavasesayaM sNtN| - vipavirALe ma i maLacara zA. baddhasyodayaH udaye udIraNA tadavazeSakaM sat / . - tamAra pAne pAne rUriyAtavya in " artha-bAMdhelA kamane udaya thAya che, udaya haca tyAre udIraNa thAya che, ane zeSanI satA hoya che, A pramANe paraspara saMbaMdha hovAthI baMdhavidhi kahe chate udayAdinuM svarUpa paNa kahevuM joIe. * TIkAnuDa-bAMdhelA kane tene eTale jeTale abAdhAkALa hoya tene kSaya thayA bAda urdaya thAya che. udaya chatAM prAyo avazya udIraNA hoya che. ane je karmane adyApi udaya udIraNAvaThuM bheLavIne dUra nathI karyuM te avazeSa kamanI sattA hoya che. A pramANe paraspara saMbaMdha hovAthI baMdhanuM svarUpa jyAre kahevAmAM Ave tyAre ukrayAdikanuM svarUpa paNa avazaya kahevuM joIe, eTale anukrame cAnuM svarUpa A dvAramAM kahevAmAM Avaze. 1 temAM pahelA mULakarma AzrayI guNasthAnakamAM aMdhavidhi kahe che- , 1 ahiM prAyaH mUkavAnuM kAraNa udIraNA vinA e udaya paNa haiya che, e jaNAvavuM che jemake jJAnAvaraNAdi ekatAlIsa prakatio, ' . ' '
Page #548
--------------------------------------------------------------------------
________________ 114 paMcasaMgraha-pAMcamuM dvAra jA apamatto sattaTabaMdhagA suhuma chahamegasta / uvasaMtakhINajogI sattaNhaM niyahimIsaaniyaTTI // 2 // yAvadapramattaH saptATavandhakAH sUkSmaH paNNAM ekasya / upazAntakSINayoginaH saptAnAM nivRttimizrAnivRttayaH // 2 // artha--apramatta guNasthAnaka paryata cha sAta ke ATha karmanA baMdhaka che. sUkSma saMparAyavarti cha karmanA, upazAMta meha, kSINamAha-ane sagi kevaLi guNasthAnavarti eka karmanA, ane nivRtti, mizra ane anivRtti guNasthAnakavarti sAta kamanA baMdhaka che. TIkAnu-mizra guNasthAnaka vajIne mithyAdaSTi guNasthAnakathI AraMbhI apramatta guNasthAna sudhInA saghaLA je samaye samaye sAta athavA ATha karma bAMdhe che. temAM jyAre Ayune baMdha kare tyAre aMtamuhUta payata ATha bAMdhe che, ane zeSakALa sAta bAMdhe che. mizra guNakathAnaka mATe AgaLa kaheze mATe tenuM varyuM che. sumasaM5rAyavarti jI mohanIya ane Ayu vinA samaye samaye cha karma bAMdhe che. A guNasthAnakavarti jIvo ativizuddha pariNAmavALA hovAthI Ayune baMdha karatA nathI, ane bAdara kaSAyanA udayarUpa baMdhanuM kAraNa nahi hovAthI mohanIya kamane paNa baMdha karatA nathI. upazAMta moha zIzumeha ane sagi kevaLi guNasthAnake vattatA AtmAo ganimittaka eka mAtra sAtA vedanIyane ja baMdha kare che. kaSAyaudaya nahi hovAthI zeSa kaMIpaNa kama bAMdhatA nathI. - tathA mizra, apUrvakaraNa ane anivRtti bAdara saM5rAya guNasthAnake AyuvinA pratisamaya sAta sAta karma baMdhAya che. AThame ane navame guNasthAnake ati vizuddha pariNAma hovAthI ane mizra guNasthAnake javasvabhAve Ayune baMdha thatuM nathI.' A pramANe mULakarmo AzrayI guNasthAnakamAM baMdhavidhi kahyo. 2 1 Ayune badha che.lanA pariNAme thAya che. ghelanA pariNAma eTale parAvartamAna pariNAma, caDanA utaratA pariNAma. uttaretara samaye pariNAmanI dhArA caDatI jatI have pachI bhale te zubha hoya ke azubha heya tyAre Ayukarma baMdhAtuM nathI. AThamA Adi guNasthAnakomAM kramazaH zuddhapariNA mamA caDate jatA hovAthI Ayu be dhAtuM nathI. trIje guNasthAnake paNa ghAlanA pariNAmane asaMbhava hoya ema lAge che. zeva pahelAthI chaThThA sudhImAM ghAlanA pariNAmane saMbha che tevA pariNAme tyAM Ayano baMdha thAya che. sAtame guNasthAnake je ke AvuM badhAya che kharuM, paNa tyA navI zarUAta thatI nathI. De Ara melu sAme purNa kare che eTaluM ja.
Page #549
--------------------------------------------------------------------------
________________ acasaMgraha-pAMcamuM dvAra have udaya ane sattAvidhi kahe che- jA suhamasaMparAo uinna saMtAI tAva svvaaii| sattazhvasaMte khINe satta sesesu cattAri // 3 // yAvatsUkSmasaMparAyaH udIrNAni santi tAvatsarvANi / saptASTau upazAnte kSINe sapta zeSeSu catvAri // // artha-sUkamasaM5rAya paryata saghaLAM AThe kamane udaya ane AThe karmanI sattA hoya che. upazAtamahe sAta karmane udaya ane ATha kamanI sattA hoya che. kSINumehe sAtane udaya ane sAtanI sattA hoya che. ane zeSa guNasthAnakemAM cAra karmane udaya ane cAra karmanI sattA hoya che. TIkAnu -mithyASTi guNasthAnakathI AraMbhI sUmasaM5rAya guNasthAnaka paryata AThe karmane udaya ane AThe karmanI sattA hoya che. kAraNa ke A saghaLA guNasthAnakamAM mahanIyakamane udaya ane sattA hoya che. upazAMtamAha guNasthAnake udayamAM sAta kama hoya che. kAraNa ke mehanIyakamane sarvathA upazama thayela hovAthI tene udaya hotuM nathI. ane sattAmAM AThe karma hoya che. kemake mehanIyakarma sattAmAM te paDayu ja che. kSINamAha guNasthAnake sAta kamane udaya ane sAta kamanI sattA hoya che. kAraNa ke mohanIyakarmane sarvathA kSaya thayela hovAthI te udaya ke sattAmAM hetuM nathI. tathA vAtikane sarvathA nAza thayela hovAthI sAgi ane ayoga kevaLI guNasthAnake aghAti cAra karmane ja udaya ane sattA heya. A pramANe mULakarma AzrayI udaya ane sattAnuM svarUpa kahyuM. 3 udIraNAnA saMbaMdhamAM ghaNuM kahevAnuM hovAthI tene vidhi AgaLa kaheze, tene bAkI rAkhI have jIvasthAnakemAM aMdha udaya ane sattA ghaTADe che- baMdhati satta aTTa va uinna sattaTugA u sabvevi / sattaTuchega baMdhagabhaMgA pajatasannimmi // 2 // vaghnanti saptASTau vA udIrNasavASTakAstu sarve'pi / saptASTaSaDekAH bandhakamaGgAH paryApsasaMjhini // 4 // artha-saghaLA cha sAta athavA ATha karma bAMdhe che. tathA saghaLA jIvane
Page #550
--------------------------------------------------------------------------
________________ dhasaMgrahamAM hAra udaya ane sattAmAM AThe karyo hoya che. mAtra paryApta saMkSimAM guNasthAnakanI re sAta, ATha, cha ane eka ema baMdhanA cAra bhAga hoya che. .. - TakAtu-paryApta saMsi sivAya zeSa aparyApta sUkama ekendriyAdi tere bheda vALA saghaLA che pratisamaya sAta athavA ATha karma bAMdhe che. temAM pitAnA AyunA che bhAga gayA pachI trIjA Adi bhAganI zarUArtamAM Ayu bAMdhe tyAre aMtamuhUrta parvata ATha karma bAMdhe che. zeSa kALa niraMtara sAta karma bAMdhe che. tathA tere bhedanA saghaLA jIne udaya ane sattAmAM ATha karmo hoya che. paryApta saMjJimAM sAta, ATha, cha ane eka ema guNasthAnakanA bhede baMdhanA cAra vika hoya che. eTale ke paryApta saMjJi kaI vakhate sAta bAMdhe che; keI vakhate ATha bAMdhe che, kaI vakhate cha bAMdhe che, ane kaI vakhate eka bAMdhe che. .. che temAM mithyASTithI AraMbhI apramattayata payata saghaLA saMsi paddhi AyubaMdhakALe ATha karma. ane zeSa saghaLe kALa sAta karma bAMdhe che. tathA mi apUrvakaraNa ane anivRtti bAdara saMparAvarti saghaLA jIve Asu vinA sAta karma bAMdhe che. sUkama saMparA Ayu ane mehanIya vinA cha kama bAMdhe che. ane upazAMta mohathI AraMbhI sagi kevaLI sudhInA saghaLA AtmAo eka sAtA vedanIya karmanA baMdha kare che. agi kevaLi bhagavAna badhahetunA abhAve eka paNa kamane baMdha karatA nathI. gAthAmAM zALA pachI grahaNa karela tu zabda e adhika arthane sUcavate hevAthI ATha, sAta ane cAra e traNe udayanA vikalpa tathA ATha, sAta ane cAra eraNa sattAnA vikalpa paryApta saMzimAM samajavA. ane te guNasthAnaka paratve udaya ane sattAnA vidhimAM trIjI gAthAmAM kahyA che te pramANe jANavA. 4 * have guNasthAnakemAM udIraNAvidhi kahe che- suhumo moheNa ya jA khINo tapparao nAmagoyANaM // 5 // yAvatpramattaH aSTAnAmudIrakA vedanIyAyurvarNAnAm / sUkSmaH mohena ca yAvat kSINaH tatparataH nAmagotrayoH // 5 // artha-mithyASTithI AraMbhI- pramatta saMyata paryata saghaLA che ATha karmanA udIraka hoya che, apramattathI AraMbhI sUma saM5rAya sudhInA saghaLA ja vedanIya ane A vinA cha kamanA udIraka hoca che, mehanIya vinA pAMca kamInA-zIrNamA -::*
Page #551
--------------------------------------------------------------------------
________________ 117 paMcasoM -pAMcamuM dvAra paryata udIraka che, ane te pachInA sagikevaLi guNasthAnakavartI che nAma ane getra e be karmanA udIraka che. TakAna-mithyASTi guNasthAnakathI AraMbhI pramatasaMvata guNasthAnakapata saghaLA ja AThe karmanA udIraka hoya che, eTale ke te saghaLA jene samaye samaye AThe kamanI udIraNA hoya che. mAtra potAnuM Ayu bhogavatA eka AvalikA pramANu zoSa rahe tyAre tenI udIraNA thatI nathI. te kALe teo sAta karmanA udIraka hoya che. " udayAvalikA uparanI sthitimAMthI like kheMcI udayAvalikA sAthe jogavavA rogya karavA te udIraNA kahevAya che? ahiM mAtra eka AvalikA ja bAkI che uparanI saghaLI sthiti, bhagavAIne dUra thayelI che eTale uparathI kheMcavA cagya dalike nahi hevAthI te eka AvalikA kALa AyuvinA sAta karmanA uddhAraka hoya che. samyamithyASTi guNasthAnake vatatA sALA sarvadA AThe karmanA udIraka hoya che. kAraNa ke AyunI chellI eka AvalikA-zeSa rahe tyAre mizraguNasthAnakane asaMbhava che. kemake atamuhUrva Ayu zeSa rahe tyAre ja mizraguNasthAnakavartI saghaLA jIve tathAsvabhAve tyAMthI paDI che ke pahele guNasthAnake cAlyA jAya che, trIje guNasthAnake rahetA nathI. apramatta guNasthAnakathI AraMbhI sUmasaparAya guNasthAnaka paryata saghaLA che vedanIya ane Ayu vinA cha kamanA udIraka che. apramatta dazAnA pariNAmavaDe vedanIya ane AyukamanI udIraNA thatI nathI mATe e be karmanuM vajana karyuM che. A samasaparAya guNasthAnake zapakaNimAM mehanIyakamane kSaya karatA karatA sattAmAM eka AvalikA zeSa rahe tyAre te chellI AvalikAmAM mihanIya vinA pAMca kamanI udIraNA thAya che. upazamazreNimAM te mohanI sattA vadhAre hovAthI carama samaya parvata udIraNa thAya che. tethI sUmasaM5rAya guNasthAnakanI carama AvalikAthI AraMbhI kSINuMmaha guNasthAnaka payata mohanIya, vedanIya ane Ayukarma vinA zeSa pAMcamanI udIraNuM thAya che. mAtra kSINamehaguNasthAnakanI caramAvalikAmAM jJAnAvaraNa, darzanAvaraNu, ane aMtarAyanI sthiti sattAmAM eka AvalikA ja zeSa rahevAthI tenI udIraNA thatI nathI, nAma ane gotra e be karmanI ja udIraNa thAya che. koI paNuM karma sattAmAM jyAre eka AvalikA bAkI rahe tyAre tenI udIraNA thatI nathI, kAraNa ke uparanI sthitimAMthI kheMcI zakAya tevuM daLa rahyuM nathI. kSINamehaguNasthAnakanI caramAvaliMkAthI AraMbhI sAgi kevaLi guNasthAnakanA carama samaye paryata mAtra nAma ane zatrae meM kamanI uddIraNA thAya che.
Page #552
--------------------------------------------------------------------------
________________ 518 pacasaMgraha-pAMcamuM dvAra sUkama ke bAdara koIpaNa prakArano roga nahi hovAthI agi kevaLa bhagavAna keIpaNa kamanI udIraNa karatA nathI. udIraNa ga hoya tyAre ja thAya che. agi guNasthAne roga nathI mATe udIraNa thatI nathI. kahyuM che ke - agi AtmA keIpaNa kamane udAratA nathI pa. ahiM zaMkA kare che ke udaya hoya tyAre ja udIraNuM pravarte che, e pramANe siddhAtamAM te te sthAne kahyuM che. te zuM jyAM sudhI udaya hoya tyAM sudhI udIraNA prava che? athavA udaya hoya chatAM udIraNA pravartatI nathI ema paNa bane che? tene uttara ApatAM A gAthA kahe che- jAvudao tAva udIraNAvi veyaNIyaAjavajANaM / addhAvaliyAsese udae / udIraNA natthi // 6 // yAvadudayaH tAvadudIraNA'pi vedanIyAyurvAnAm / adhdhAvalikAzepe udaye tu udIraNA nAsti // 6 // artha--vedanIya ane AyukarmavinA zepa che karmanI jyAM sudhI udaya hoya che tyAM sudhI udIraNA paNa hoya che. tathA keIpaNe karmanI sattAmAM eka AvalikA sthiti zeSa rahe tyAre udIraNA hatI nathI kevaLa udaya ja hoya che. TIkAnu --vedanIya ane AyuvinA zeSa cha karmanI jyAM sudhI udaya hoya che tyAM sudhI udIraNA pravarte che. vedanIya ane AyukarmanI pramatta guNasthAnaka paryata udaya hoya tyAM sudhI udIraNA pravarte che. ane pramattaguNasthAnakathI AgaLa vedanIya ane AyukarmanI udIraNA dUra thavA chatAM paNa dezanA pUvakeTiparyata kevaLa udaya ja pravarte che. ahiM dezonA pUrva keTi kALa sayogi kevaLi guNasthAnakanA kALanI apekSAe samajo. tathA saghaLAM karmonI advAvalikA zeSa rahe tyAre udaya pravarte che chatAM udIraNA thatI nathI. advAvalikAne artha A pramANe che-Avali eTale paMkti-zreNi, te zreNi prAyaH dareka padArthanI hoI zake che paraMtu ahi kALanIja paMkti levAnI hovAthI addhA zabdanuM grahaNa karyuM che. addhA-kALanI AvalikA-Ni te advAvalikA arthAta pratiniyata saMkhyAvALI-AvalikAnA samaya pramANe je samayaracanA te aDhAvalikA kahevAya che. te addhAvAlakA arthAt eka AvalikA jeTalA kALamAM bhogavavA cogya dalike sattAmAM jyAre zeSa rahe tyAre udaya pravarte che chatAM paNa udIraNA nathI te A pramANe jJAnAvaraNIya, darzanAvaraNIya, aMtarAya, mohanIya, ane Ayukamane pitApitAnI
Page #553
--------------------------------------------------------------------------
________________ pAsa graha-pAMcamuM dvAra 519 "tAvalikAmAM udaya hAya che chatAM paNa uddIraNA thatI nathI. kAraNa ke tyAM tenu lakSaNa ghaTatu' nathI. udIraNAnu lakSaNu A pramANe che-- uddayasamayathI AraMbhI eka AvalikA jeTalA kALamAM bhAgavAya evI je niSeka racanA te uyAvalikA kahevAya che. te uthAvalikAthI uparanA sthitisthAnakAmAM rahelA dalikAne kaSAyayukta agara kaSAyavinAnA cAMgasaMjJaka vIyavizeSa vaDe pe*cI udayAvalikAmAM rahelA dalikA sAthe bhAgavavA cAgya karavAM te udIraNA kahevAya che. kahyu` che ke * uddayAvalikAthI uparanA sthitisthAnakeAmAMthI kaSAyasahita ke kaSAyavinAnA yAgasajJaka vIya vizeSa vaDe likAne kheMcI uddayAvalikAmAM praveza karAvavA meLavavA te uddIraNA kahevAya che.' jyAre kAISNu kazmanI sattAmAMja eka AvalikA zeSa rahe tyAre te AvalikA upara koipaNa sthitisthAnaka nathI ke jemAMthI krelika kheMcI tene udayAvalikAmAM praveza karAve-meLave. mATe te vakhate udaya hAya che chatAM paNa udIraNA thatI nathI. tathA gAthAmAMnA tu zabda adhika ane sUcaka hovAthI nAma ane geAtrakama nA ceAgi avasthAmAM udaya hoya che chatAM cAganA abhAva hAvAthI tyAM uttIraNA thatI nathI. jo ke nAma, geAtra ane vedanIya kamanI pa tAvalikA caukrame guNasthAnake zeSa rahe che para Mtu tyAM cAganA abhAva hovAthI udIraNA ja thatI nathI. temAM nAma ane gAtrakama nI udIraNA temAnA caramasamayapa ta ane vedyanIyanI udIraNA pramattaparyaMta pravarte che. yukamanI paya 'tAvalikA upazamazreNimAM trIjuM guNusthAnaka vajI agIra jINusthAnaka sudhImAM zeSa rahI zake che. kAraNu trIjI cheDI agIAra guNusthAnaka sudhImAM maraNa pAmI zake che. ane kSaNimAM caukrame NusthAnakeja zeSa rahe che, paraMtu tenI uddIrA chaThThA sudhIja pravarte che. AgaLa guNuThANuM adhika Ayu sattAmAM hoya tA paNa udIraNA thatI nathI. kAraNa pUrve hyu che. A pramANe mULakama AzrayI gurusthAnakAmAM udIraNAnA vidhi kahyo. 6. have uttaraprakRti AzrayI udIraNAnA vidhi kahevA joIe, temAM kaI prakRtinI kyA gusthAnaka paryaM ta udIraNA hoya che? tenA nirUpaNu mATe kahe che sAyAsAyAUNaM jAva pamatto ajogi sesudao / jA jogI uharijjai sesudayA sodayaM jAva // 7 // " sAtAsAtAyuSAM yAvatpramatto'yogizeSodayaH / yAvat sayogI udIryate zeSodayAH svodayaM yAvat // 7 //
Page #554
--------------------------------------------------------------------------
________________ 520 paMcasaMgraha-pAMcamuM dvAra artha-sAta, asAtavedanIya ane manuSyAyunI udIraNuM pramattasaMyata payata thAya che. A traNa prakRti sivAya agi guNasthAnake jene udaya che tenI udIraNa sagiguNasthAnaka paryata thAya che. ane udayaprApta zeSa prakRtionI udIraNA pitAnA udaya paryata thAya che. TIkAnu-sAta, asAtavedanIya ane manuSpAyunI udIraNA pramatta saMyata guNasthAnaka paryata thAya che, apramAdi guNasthAnake thatI nathI. kAraNa ke e traNa prakRtinI udIraNamAM pramattadazAnA pariNAma hetu che, chaThThA sudhI ja pramatta dazA che mATe tyAM sudhIja udIraNA thAya che, AgaLanA guNasthAnake apramattadazA hevAthI thatI nathI. sAta-asAtavedanIya ane manuSya Ayu vinA je prakRtione agi kevaLiguNasthAnake udaya che tenI udIraNA sagikevaLi guNasthAnaka paryata thAya che. eTale ke sAta-asAta vedanIya ane manuSya Ayu vinA zeSa je vasa, bAdara, paryApta, manuSyagati, paMcendriyajAti, tIrthaMkara nAmakarma, saubhAgya, Adeya, yazakIrti ane uccatra e daza prakRtione agi kevaLi guNasthAnake udaya che, paraMtu teonI udIraNA sagi kevaLiguNasthAnakanA caramasamaya paryata thAya che. agikevaLi bhagavAna yoganA abhAve kaI paNa karma prakRtine udIratA nathI. tathA pUrvokta tera prakRti sivAya zeSa prakRtionI udIraNa te te prakRtiene jyAM udaya hoya tyAM sudhI thAya che. eTale ke je guNasthAnaka paryata tene udaya hAya udIraNA paNa tyAM sudhI thAya che. mAtra caramAvalikAmAM udIraNe thatI nathI, eTale ke keIpaNa kamaprakRtinI jogavatA bhogavatA sattAmAM eka AvalikAja sthiti zeSa rahe tyAre udIraNA thatI nathI. have kayA guNasthAnaka paryata kaI kaI prakRtinI udIraNA pravarte che? te kahe che? mithyAtvamehanIya, Atapa, sUkSama, sAdhAraNa, ane aparyApta nAmarUpa pAMca prakationI mithyASTi guNasathAnaka paryata udIraNA thAya che. kAraNa ke mithyAtvamohanIyane udaya pahelA guNasthAnakeja che ane AtapAdi pravRtionA udayavALA jIvane paheluM ja guNasthAnaka hoya che. anaMtAnubadhi catuSka, ekendriya, beIndriya, teIndriya ane caurendriya jAti sthAvara nAmakarma e navaprakRtinI udIraNuM sAsvAdana guNasthAnaka paryata thAya che. kAraNa ke anaMtAnubaMdhine udaya bIjA guNasthAnaka sudhI ja che, ane zeSa ekendriya jAtinAmakarmAdi prakRtionA udayavALA jemAM karaNAparyAptAvasthAmAM je bIjuM guNasthAnaka hoya che. te sivAya haMmezA paheluM guNasthAnaka hoya che eTale te prakRtine udaya bIjA guNasthAnaka sudhI hovAthI tenI udIraNA paNa bIjA guNasthAnaka sudhI ja thAya che.
Page #555
--------------------------------------------------------------------------
________________ pacasaMgraha-pAMcamuM dvAra 521 mizramohamohanIya karmane udaya triIje guNasthAnake ja hevAthI tenI udIraNa paNa paNa trIjuM guNarathAnaka jyAM sudhI rahe tyAM sudhI ja thAya che. apratyAkhyAnAvaraNa catuSka, devAyu, nArakAyu, tigAnupUrvi, manuSyAnupUrvi, devakrika, narakakrika, vaikriyaddhika durbhAga, anAdeya ane apayazakIrtirUpa sattara pravRtionI udIraNA avirati samyagRSTi guNasthAnaka sudhI thAya che, te pachI thatI nathI. kAraNa ke apratyAkhyAnAvaraNane udaya cethA guNasthAnaka sudhI ja hoya che. tyArapachInA guNa sthAnake tene sopazama thayela hovAthI udaya hetuM nathI. tathA devatrika, narakatrika ane vikriyaddhikano udaya devatA nArIne pahelA cAra guNasthAnaka havAthI cAra guNasthAnaka sudhI ja hoya che. ahiM bhavadhAraNIya vaikriyazarIranI vivakSA hovAthI vaikriyaddhike cAra guNathAnaka kahyA che anyathA kRtrima vaikriyazarIra nAmano udaya te sAta guNasthAnaka sudhI hoya che. tathA keIpaNa AnupUvinAmakarmane udaya vigrahagatimAM hoya che ane tyAM paheluM bIjuM ane ethu e traNa guNasthAnaka ja hoya che, bIjA keI guNasthAna hotA nathI mATe manuSya-tiyacAnupUrvine udaya paNa trIjA vinA caturtha guNasthAnaka sudhIja hoya che. tathA daubhAgya, anAdeya ane apayazakIrti nAmakarmane udaya dezavirati Adi guNasaMpanna chane guNanimitte ja hoto nathI mATe sattara pravRtionI udIraNA paNa cothA guNasthAnaka sudhIja thAya che. tathA pratyAkhyAnAvaraNa catuSka, tiryagati, tiryagAyu, udyotanAmakarma, ane nIcagotra e ATha prakRtinI udIraNA dezavirati guNasthAnaka sudhI thAya che. kAraNa ke pratyAkhyAtAvaraNane udaya pAMcamA guNasthAnaka sudhI hoya cheAgaLa tene pazama thayela havAthI udaya hoto nathI. tathA tiyAne pAMca guNaThANa hevAthI tiya gati ane ticAyune udaya paNa pAMca guNasthAnaka sudhI ja hoya che. udyotanAmakarma tiyacagatinuM sahacAri hovAthI tene udaya paNa pAMcamA sudhIja heya che. jo ke AgaLa upara sAdhu vaikriya ke AhAraka zarIra kare tyAre udyotane udaya thAya che. paraMtu te manuSyagatinI sahacArI nathI tethI tathA alpakALapayata temaja alpane tene udaya hevAthI vivalI nathI. tathA nIcagAtrane udaya paNa tiryaMca AzrayIneja pAMcamAM guNasthAnakasudhI hoya che mATe A AThe prakRtionI udIraNa paNa pAMcamAM guNasthAnakasudhI ja thAya che. syAnaddhikatrika ane AhAraddhikarUpa pAMca prakRtinI udIraNA pramatta guNasthAnaka paryata hoya che. kAraNa ke thINuddhi, nidrAnidrA ane pracalA pracalo e traNa nidrA sthUla pramAdarUpa hovAthI apramattAdi guNasthAnake tene udaya hoI zake nahi mATe prama paryata tene udaya hoya che. tathA AhAraka zarIra ane tenA aMgopAMgane udayapramatta guNasthAnake AhArakazarIra karanAra cauda pUrvadharane hoya che. jo ke AhAraka
Page #556
--------------------------------------------------------------------------
________________ para2 paMcasaMgraha-pAMcamuM dvAra zarIra karI udyAta nAmakarma vinA 29 ane udyotanAmakama sahita 30nA udaye vattatA kaI sAdhu apramatta guNasthAnake jAya che ane tyAM AhAradikane udaya ghaTI zake che paraMtu teo alpa hovAthI tenI vivakSA karI nathI tethI pramatta guNasthAnake tene udaya lIdho che mATe e pAMca prakRtionI udIraNa pramattasayata sudhI ja hoya che. tathA sAta asAta vedanIya ane manuSyAyune apramattaguNasthAnathI AraMbhI caudamA guNasthAnakanA carama samayaparyata kevaLa udaya ja hoya che udIraNA hotI nathI e pahelAM samyakatvamohanIya, ardhanArAza, kilikA ane chevA saMghayaNanI udIraNA ane matta guNasthAnakapata thAya che. AgaLa upara thatI nathI. kAraNa ke AgaLa upara cAritramehanIyanA upazamaka ke kSapaka ja hoya che teone zAyika ke aupathamika samyakatvaja hoya che, kSApathamika samyakatva hotuM nathI. samyaphatvamohanIyane udaya sApazamika samyaphavIneja cothAthI sAtamA sudhImAM hoya che mATe tenI udIraNA paNa tyAM sudhI ja kahI che. ane chellA traNa saMghayaNa vaDe keIpaNa zreNi prAraMbhI zakatA nathI sAtamA guNasthAnaka sudhIja jaI zake che tethI teno udaya sAtamA sudhI hoya che eTale udIraNa paNa sAtamA sudhIja thAya che. hAsyaSakanI udIraNuM apUrvakaraNa guNasthAnaka sudhI hoya che, AgaLanA guNasthAnake atyaMta vizuddha pariNAma hovAthI udaya hoto nathI mATe udIraNA paNa hatI nathI. datrika, saMjvalana krodha, mAna ane mAyA e cha prakRtinI udIraNA anivRttikaraNa paryata thAya che. ahiM tene sarvathA kSaya athavA upazama thatuM hovAthI uparanA guNasthAnake tenI udIraNA hetI nathI. tathA saMjavalana lAbhanI sUkamasaM5rAyapayata udIraNA thAya che. temAM upazamazreNimAM sUmasaM5rAyanA caramasamayapata ane kSapakazreNimAM garamAvalikA choDI bAkInA kALamAM thAya che. RSabhanArAMca ane nArAcasaMghayaNanI udIraNA upazAMtamoha guNasthAnaka sudhI thAya che. kemake A be saMghayaNavALA upazamazreNi mAMDI ahiM sudhIja AvI zake che. tathA cakSu acakSu-avadhi ane kevaLadarzanAvaraNa e darzanAvaraNa catuSka, jJAnAvaraNa paMcaka, ane aMtarAya paMcaka e cauda prakRtionI kSINamehapayata udaya ane udIraNA pravAse che. mAtra caramAvalikAmAM udIraNa hotI nathI. kastavanA praNetA te kSINamAnA dvicaramasamayapata nidrA ane pracalAno udaya mAne che. kastavamAM kahyuM che ke-"nidrA ane pracalAne kSINumehanA kicaramasamaye udayaviccheda thAya che. tethI temanA mate kSINamehanA ciramasamayapata nidrAddhikane, udaya jANo. udIra caramAvalikA choDIne samajavI.
Page #557
--------------------------------------------------------------------------
________________ paMcasa grahe-pAMcamuM dvAra para3 pacasa grahakAranA mate upazAMtamAha guNusthAnakanA caramasamaya ta uddaya ane uddIrA e ane hAya che. audyArika zarIra, audArika gaiApAga, tejasa, kANu, sasthAnaSaTak, vaRSaNanArAca sAyaNu, vaNu, gadha, rasa, sparza, prazasta-prazasta vihA gati, parAghAta, upaghAta, anulaghu, ucchvAsa, pratyeka, sthira, asthira, zubha, aNusa, suvara, 6.svara ane nirmANu rUpa egaNatrIsa prakRtinA sAgikevaLa guNasthAnakanA carama samaya paryaMta hRdaya ane udIraNu! hAya che. agi guNasthAnake utkraya nahi hovAthI uDDIraNA paNa hAtI nathI. cAMganA rAdha karelA hovAthI ucchvAsa nAmAMtti prakRtinA ane pudgalanA sabadha cheDavA hovAthI zarIra nAmakarmAdi pudgalavipAki prakRtine udaya hAtA nathI mATe uttIraNA paNa thatI nathI. tathA trasa, khAdara, paryApta, subhaga, AMdreya, yaza-kIrtti, manuSyagati, paoNMcendriyajAti, tIrthaMkara nAmakama ane uccatrarUpa daza prakRtienI udIraNA teramA guNusthAnakanA caramasamaya paryaMta thAya che, ane udaya acaiAgi guNasthAnakanA carama samaya payata hoya che. ceganA abhAve ahiM udIraNA hAtI nathI. A pramANe guNasthAnakAmAM uddIrAnA viSi kahyA. have je kama prakRtinA udaya hovA chatAM paNa udIraNA bhajanAe hoya che te atAve che niudayavaINaM samicchapurisANa egacattANaM / eyANaM ciya bhajjA udIraNA udae nannAsi ||8ll nidrodayavatInAM samidhyAtvapuruSANAmekacatvAriMzatAm / etAsAmeva bhajanIyodIraNodaye nAnyAsAm ||8|| atha--pAMca nidrA, uDDayavatI sa`jJAvALI prakRti, mithyAtvamAhanIya, ane purUSaveda e ekatAlIsa prakRtinI uddaya chatAM paNa udIraNA bhajanIya jANavI. ane te sivAya anya prakRtinI jyAM sudhI utkraya hoya che tyAM sudhI udIraNA hoya che. TIkAnuM-pAMca nidrA, trIjA dvAramAM kahela jJAnAvaraNuMpacaka, aMtarAyapa caka, cakSu-acakSu-avadhi ane kevaLadazanAvaraNIya e darzanAvaraNu catuSTa, sAta-asAta vaeNnIya, veda, navu'kaveTha, samyaktvamAhanIya, sajvalana lesa, rasa, Adara, paryApta, subhaga, deya, yaza-kIrti manuSyagati, paMcendriyajAti, tI karanAma, uccageAtra, cAra Ayu e udayavattI sa'jJAvALI cAtrIsa prakRti, tathA mithyAtvamAhanIya ane purUSa
Page #558
--------------------------------------------------------------------------
________________ 524 paMcasaMgraha-pAMcamuM dvAra veda e ekatAlIsa prakRtinI udaya chatAM paNa udIraNuM bhajanIya hoya che. eTale ke amuka TAIma ekale udaya ja hoya che udIraNA nathI paNa hatI te A pramANe pAMca nidrAne zarIra paryApti pUrNa thayA pachIthI AraMbhI jyAM sudhI IndriyaparyApti pUrNa na thAya tyAM sudhI kevaLa udaya ja hoya che, udIraNa hotI nathI. zeSa kALa udaya ane udIraNA baMne sAthe ja hoya che. tathA cAre AyunI potapotAnA bhavanI chellI AvalikA zeSa rahe tyAre kevaLa udaya hoya che udIraNa hotI nathI. jJAnAvaraNapaMcaka, aMtarAyapaMcaka ane darzanAvaraNa catuSkanI kSaya thatA thatA sattAmAM eka AvalikA zepa rahe tyAre bAramAM guNasthAnakanI chellI AvalikAmAM kevaLa udaya hoya che, udIraNa hotI nathI. kSapakazreNimAM sUkama saM5rAya guNasthAnake saMvalana lebhanI eka AvalikA zeSa rahe tyAre udIraNA hatI nathI kevaLa udaya ja hoya che. kSAyika samyakatva upArjana karatAM zaramAvalikA zeSa rahe tyAre samyapha mehanIyanI udIraNa thatI nathI. udayaja mAtra hoya che. ' upazamasamyakatva upArjana karatAM anivRttikaraNe prathama sthitinI eka AvalikA zeSa rahe tyAre mithyAtvamehanIyane kevaLa udaya hoya che udIraNA hetI nathI. trasa, bAdara, paryApta, subhaga, Adeya, yazakIrti, manuSyagati, paMcendriya jAti, tIrthakara, ane uccatra e daza prakRtinI agi avasthAmAM cAganA abhAve udIraNA thatI nathI, phakta udaya ja hoya che. sAta-asAta vedanIyanI apramatta guNasthAnakathI tathAvidha adhyavasAyanA abhAve udIraNA hatI nathI kevaLa udaya pravarte che. jIvedanA udaye kSapakaNi AraMbhanArane strIvedanI, napuMsakavedanA udaye ArabhanArane napuMsakaDhanI ane purUSadanA udaye AraMbhanArane purUSadanI pitApitAnI 1 keINa karmaprakRtinI sattAmAM eka AvalikA bAkI rahe tyAre uparathI kheMcavA lAyaka koI dalika nahi hovAthI udIraNa thatI nathI. jema ke-jJAnAvaraNa paMcaka, tathA pAMca nidrAmAM sattAmAM tenI vadhAre sthini kevA chanAM zarIra parvAkhi pUrNa thayA pachI ane indriya paryAni pUrNa thatA pahelA vacana vAgALAmAM ivabhAve udIcchA thatI nathI mULa TIkAmAM iSaparvAkhi pUrNa thatAM sudhI nidAne vaLa udaya hoya che ema sAmAnya kahyuM che. "dri paryAnithI ArabI" ema kahyuM nathI. e abhimArA vigrahagatithI AraMbhI chadriya paryAkhi pUrNa thatA sudhI nidhane kevaLa udaya hoya ema saMbhave che. tene pATha A pramANe "vitra sunIvahiM cAvIrArthanAnumahuvA .' matAMtara hoya tema lAge che. tatva keraLI mahArAja jANe.
Page #559
--------------------------------------------------------------------------
________________ pacasaMgraha-pAMcamuM dvAra 55 prathamasthitinI eka AvalikA zeSa rahe tyAre udIraNA thatI nathI kevaLa udaya ja prave che. mATe uparokta ekatAlIsa prakRtione udaya hovA chatAM paNa udIraNA bhajanIya samajavI, tathA anya ekAzI pravRtionI udaya chatAM udIraNuM bhajanIya nathI. eTale ke zeSa ekAzI prakRtiene jyAM sudhI udaya hoya che tyAM sudhI udIraNA paNa hoya che paraMtu udIraNa vinAne kevaLa udaya keI kALe paNa hotA nathI. baMne sAthe ja thAya che ane sAthe ja jAya che. A pramANe udIraNa vistArapUrvaka kahI. 8 have baMdhane vistAra pUrvaka kahevA IcchatA, pahelA baMdhanA prakAre jaNAve che- hoi aNAiaNaMlo aNAsaMto ya sAisaMto ya / baMdho abhavvabhavovasaMtajIvesu ii tiviho // 9 // bhavati anAdhanantaH anAdisAntazca sAdisAntazca / vandhaH amavyamanyopazAntajIveSu iti trividhaH // 9 // artha - abhavya, bhavya ane upazAMtamAha guNasthAnakathI pahelA jemAM anukrame anAdi anaMta, anAdi sAMta, ane sAdi sAnta banyA hoya che. ema anya traNa prakAre che. TakAtu-sAMparAyika karmane baMdha abhavya jemAM anAdi anaMta che. temAM bhUtakALamAM sarvadA baMdha thatuM hovAthI anAdi, ane bhaviSyakALamAM kaI paNa kALe baMdhane nAza nahi thAya, savA baMdha karyA ja karaze mATe anaMta. bhavya jIvomAM anAdisAMta. temAM bhUtakALamAM haMmezAM baMdha thato hovAthI anAdi ane bhaviSyakALamAM mokSamAM jatAM koI kALe baMdhane viccheda thaze mATe sAna. tathA upazAMtaha guNasthAnakethI paDelA chamAM sAdi sAMta. temAM upazAMtamoha guNasthAnake baMdhane abhAva hovAthI ane tyAMthI paDe tyAre pharI baMdha thata hovAthI sAdi. eTale ke upazAMtamAha guNasthAnake sAMparAyika karma baMdha thatuM nathI tyAMthI paDI dazamA Adi guNasthAnake Ave tyAre bAMdhe mATe sAdi, ane tene bhavidhyakALamAM vadhAremAM vadhAre kaIka nyuna ardha pudgala parAvarta kALe sekSamAM jatA baMdhana nAzathize mATe sAMta. A pramANe baMdha traNa prakAre thAya che. 9 have Aja traNa prakAranA baMdhanA uttarade batAve che--
Page #560
--------------------------------------------------------------------------
________________ para6 pacasaMgraha-pAMcamuM dvAra payaDIThiIpaesANubhAgabheyA caubihakeko / ukosANukosagajahannamajahannayA tesiM // 10 // te vi hu sAiaNAIdhuvaadhuvabheyao puNo cauhA / te duvihA puNa neyA mUluttarapayaibheeNaM // 11 // prakRtisthitipradezAnubhAgamedAt caturvidha ekaikaH / utkRSTAnutkRSTakajadhanyAjaghanyatA tepAm // 10 // te'pi hu sAdhanAdidhruvAdhruvabhedataH punazcaturdA / te dvividhAH punarjeyA mUlocaraprakRtibhedena // 11 // a-pUrvokta 'anAdi anAdi ekeka anya prakRti, sthiti, rasa ane pradezanA bhede cAra cAra prakAre che. tathA te prakRtibaMdhAdi darekanA utkRSTa anuNa jaghanya ane ajaghanya ema cAra cAra bheda thAya che. te utkRSTa Adi dareka bhede sAdi anAdi anaMta ane sAMta ema cAra cAra prakAre-bhede che ane te pratyeka mUla ane uttara prakRtinA bhede babbe bhede che. TIkAnu --pUrvanI gAthAmAM je anAdi anaMta Adi baMdhanA bhedo kahyA, te dareka prakRti, sthiti, rasa ane pradezanA bhede cAra cAra prakAre che. te A pramANe-prakRtibaMdha, sthitibaMdha, rasabaMdha, ane pradezabaMdha. eTale pUrvokta baMdhanA traNa bheda prakRtiaMdhAdi cAremAM ghaTe che, jemake pratibaMdha abhavyane anAdi anaMta, bhavyane anAdi sAMta ane ahiM sAMparAyika baMdhanI vivakSA hovAthI ane upazAMtaNe sAMparAyika baMdha thato nahi hovAthI tyAMthI paDatA pratibaMdha thAya mATe sAdi sAta ema traNe prakAra pUrve jema sAmAnya baMdhamAM ghaTAvyA che tema ahiM paNa ghaTAvI levAnA che. ema sthitibaMdhAdi mATe paNa samajavuM. tathA anAdi anAdi bhedanI apekSA rAkhyA vinA pratibaMdhAdi darekanA sAmAnyathI utkRSTa, anutkRSTa, jaghanya ane ajaghanya ema cAra cAra prakAra che. tAtparya e ke prakRtikhaMdhAdi eka eka utkRSTa atuSTa jaghanya ane ajaghanya ema cAra cAra bhede che. temAM vadhAremAM vadhAre je baMdha te uNa, samayAdi jUna thatAM thatAM jaghanya sudhI je baMdha te anuzruSTa. ochAmAM oche je baMdha te jaghanya, ane samayAdi vadhatA vadhatA utkRSTa sudhI je baMdha te ajaghanya. 1 jenI aMdara zarUAta ke aMta na hoya te anAdi anA, jenI zarUAta na heva parad aMta hoya te anAdi sAMta, jenI zarUAta heva ane aMta na hoya te sAdi anaMta, ane jenI zarUAta ata ema bane hoya te sAdisAnta. '
Page #561
--------------------------------------------------------------------------
________________ paMcasaha-pAMcamuM kAra para7. sAmAnya rIte jaghanya, madhyama ane utkRSTa ema traNa traNa bheda hoya che. ahiM jaghanya ajaghanya ane utkRSTa anu ema babbenI joDI maLI cAra bheda kahyA che. temAM jaghanya prakRtibaMdhAdine jaghanyamAM ane madhyama tathA utkRSTane ajaghanyamAM samAveza thAya che. A rIte jaghanyathI utkRSTa paryata prakRtibaMdhAdinA kula bhedene be bhedamAM samAveza karyo che, tathA utkRSTa pratibaMdhAdine uramAM, ane madhyama tathA jaghanyane anuSTamAM samAveza thAya che. A rIte utkRSTathI jaghanyaparyata prakRtibaMdhAdinA kula bhedone paNa be bhedamAM saMgraha karyo che. zaMkA pratibaMdhAdinA saghaLA bhede jaghanya-ajaghanyamAM athavA utkRSTa atuhRNa ema keIpaNa bemAM saMgraha-samAveza thAya che te cAra loda zA mATe lIdhA? keIpaNa beja levA joItA hatA? uttara-kaI vakhate ahRSTa upara sAdi anAdi cAra bhAMgA ghaTe che te koI vakhate ajaghanya upara cAra bhAgA ghaTe che. keI vakhate anukuTa para be bhAMgA te keI vakhata ajaghanya upara be bhAMga ghaTe che. A rIte bhAMgAnI ghaTanA bhinna bhinna rIte thatI hovAthI cAre bheda lIdhA che. AnI vizeSa spaSTatA mULa ane uttara prakatiomAM jyAre te bhAMgAo ghaTAvaze tyAre thaze. te utkRSTa Adi dareka bhede yathAsaMbhava sAdi Adi cAra prakAre che. te A pramANe--sAdi, anAdi, yuvA ane adhuva. temAM jenI aMdara zarUAta hoya te sAdi, ane zarUAta na hoya te anAdi. tathA jene aMta heya te sAnta, ane jene aMta na hoya te anaMta. ahiM utkRSTa Adi saghaLA bhede kaMI sAdi Adi cAra bhede ghaTatA nathI mATe ame yathAsaMbhava e pramANe kahyuM che. ene ja phuTa kare che. je prakRtionA utkRSTa rasabaMdhAdi uparanA guNasthAnake thatA hoya, tenA anutkRSTa bheda upara sAdi Adi cAra bhAMgA ghaTe che. kAraNa ke uparanA guNasthAnake nahi gayelA, nahi janArA ane jaIne patita thayelA cha hoya che. * e rIte je prakRtienA jaghanya rasabaMdhAdi uparanA guNasthAnake thatA hoya tenA ajaghanya bhAMgAmAM sAdi Adi cAra bhAMgA ghaTe che. tathA je prakRtienA utkRSTa rasabaMdhAdi pahelA guNasthAne thatA hoya tenA anuhRSTa bhAMgA para sAdi ane sAMta e be bhAMgA ghaTe che. kAraNa ke mithyAtvaguNasthAnake vArApharatI utakRSTa-anuSTa banene saMbhava che mATe. e pramANe je prakRtinA jaghanya rasaMdhAdi pahelA guNasthAnake thatA hoya
Page #562
--------------------------------------------------------------------------
________________ paoNMcasa graha-pAMcamuM dvAra w tenA ajaghanya bhAMgA para sAdi ane sAMta e be bhAMgA ghaTe che. jaghanya ane utkRSTa amuka samayaja thatA hovAthI tenA paratA sAdi ane sAMta e kheja bhAMgA ghaTe che. parava tathA te sAdi Adi bhAMgA mULa ane uttara prakRtinA bhede khambe prakAre jANavA. A prakRtima dhAdi saghaLA bhedo yathAvasare sUtrakAra pAteja vistArapUrvaka kaheze mATe ame ahiM tenA vicAra ii nathI. 10-11 mULa ane uttara prakRtimAM sabhavatA adhanA anya paNa cAra bhedo che, tene have batAve che bhUogArappayaraga avvanta avaTTio ya vineyA / mUtyuttaravaESaLAliyA te phle suLasu 10 bhUyaskAro'lpatarako'vaktavyo'vasthitazca vijJeyAH / mUlottaraprakRtibandhanAzritAH tAnimAn zRNuta // 12 // amULa ane uttara prakRtinA khadhAzrita bhUyaskAra, apatara, avaktavya. ane avasthita e cAra bhAMgA jANavA. jeonA svarUpane have pachI kaheze tene tame sAMbhaLe. TIkAnu--mULa prakRtimadha ane uttara prakRtibaMdha e anene AzrayIne rahelA eTale ke e darekamAM ghaTatA anya paNa cAra bhedo che. te A pramANe-bhUyaskAra, apatara, avaktavya, ane avasthita, have te darekanuM svarUpa kahe che-- jyAre thADI prakRti khAMdhI vadhAre prakRti khAMdhe, eTale ke pahelA je madha thAya che, tenAthI ekAdi prakRtinA vadhAre adha kare, jema ke--sAta kama khAMdhI ADhanA adha kare, te adha bhUyaskAra kahevAya che. jyAre vadhAre prakRti khAMdhI pachI theADI AMdhe eTale ke pahelAM je aMdhAya che, tenAthI ekAdi cUna prakRti mAMdhe, jema ke-ATha kamA~ AMdhI, sAtanA madha kare, te madha apatara kahevAya che. A ane adhanA eka samayanA kALa che. kAraNa ke je samaye vadhe ke ghaTe teja samaye te aMdha bhUcaskAra ke alpatara kahevAya. pachInA samaye tenA te khaMdha rahe te te avasthita kahevAya. ane jo kadAca vadhe ke ghaTe tA te khadha anya sUyaskAra ke alpatara sajJAne cAnya thAya che, jyAre sava thA adhaka thaine pharI madhanA AraMbha kare tyAre te baMdha avaktavya kahevAya che. avaktavya eTale nahi kahevA caiAgya, evA aMdha thAya ke je aMdha bhUya
Page #563
--------------------------------------------------------------------------
________________ paMcasa graha-pAMcamuM dvAra skAra, alpatara ke avasthita zabdavaDe aevA caigya na hoya te baMdha avaktavya kahe bhUyaskArAdi zabdavaDe kahevA cAgya hotA paNa eka samayaneja kALa che. kAraNa te adha bhUyaskArAdi saMjJAnA cAgya vAya. madhaka thaIne navA khadha zarU kare teja nathI mATe te adha avaktavya kahevAya che. tene ke pachInA samaye vadhe ghaTe ke tenA teja rahe thAya che. paraha tathA jyAre jeTalI prakRti pUrvanA samaye khAMdhI hatI, teTalIja pachInA samayeAmA aMdhe tyAre te adha avasthita kahevAya. kAraNa ke aMdhasAmAM vRddhi hAni thaI nathI, teTalIja sakhyA che. have mULa tathA uttara prakRtiomAM te bhUyaskArAdi kevI rIte ghaTe che, te tame sAMbhaLe-temAM pahelA mULa karmoMmAM vicAre che. mULa kramamAM cAra adhasthAnaka che. te A pramANe-eka che. sAta, ane ATha. temAM jyAre eka sAta veDhanIyarUpa ka"prakRti khAMdhe tyAre eka ane te upAta mahAdi guNasthAnake samajavA. jyAre cha ka prakRti khAdhe, tyAre chano adha, ane te sUkSma sa`parAya guNusthAnake samajavA. sAta kama khAMdhatA sAtanA adha ane temizra, apUva karaNa ane nivRtti bAdare samajavA. tathA zeSa mithyArdaSTithI ArabhI mizra varjita apramatta sayaMta sudhInA guNasthAnakavALAne ANu adhakALe AThanA ane zreSa kALe savA sAtanA madha samajavA. 12. TIkAmAM mULa karmInA je adhasthAnakA kahyA te ja gAthAmAM kahe che-- igachAi mUliyANaM baMdhaTTANA havaMti cattAri / ekaSaDAdIni mUlAnAM vandhasthAnAni bhavanti catvAri / mULakamanA eka ane cha Adi traNa kula cAra khadhasthAnaka che. TIkAnu.mULa kamanA eka ane che AditraNu, kula cAra madhasthAnaka che. te Aeka, cha, sAta ane ATha A cAre adhasthAnako pUrvanI gAthAmAM kahyA che. temAM bhUyaskAra traNa che, te A pramANe upazAMtamAha guNasthAnake eka prakRti AMdhI, tyAMthI paDI, sukSmasa'parAya guNasthAnake cha prakRti mAMdhatAM je samaye chane khAdha kare, te samaye bhUyaskAra adha ane zeSa kALe jyAM sudhI tenA te ja ba`dha kare tyAM sudhI avasthita baMdha hoya che. A pahelA bhUyaskAra baMdha kahevAya. tyAMthI paDatA anivRtti bAdara sa'parAya guNusthAnake mAhanIyakrama sahita sAta kema prakRti AMdhatAM pahele samaye khIjo bhUcaskAra adha ane zeSakALe jyAM sudhI tenA teja baMdha kare tyAM sudhI avasthita aMdha hoya che A khIne bhUyaskAra kahevAya. sAta khAMdhIne pramattAdi guNa
Page #564
--------------------------------------------------------------------------
________________ pa30 paMcasaMgrahe-pAMcamuM bAra sthAnakemAM Ayukama sahita ATha bAMdhatA pahele samaye trIjo bhUyaskAra baMdha ane zeSa kALe avasthita baMdha hoya che A trIje bhUyaskAra kahevAya. A pramANe mULakarmamAM traNa bhUyaskAra kahyA. alpatara paNa traNa hoya che. te A pramANe ATha karma prakRti bAMdhIne sAta bAMdhatA pahele samaye alpatarabaMdha ane zeSakALe avasthita A pahele alpatarabaMdha kahevAya. jyAre sAtakarma bAMdhIne sUmasaM5rAya guNasthAnake cha kama prakRti bAMdhe tyAre pahele samaye bIje alapatarakhaMdha ane zeSakALe avasthita baMdha hoya che. A bIje alpatara baMdha kahevAya. cha bAMdhIne upazAMtoha guNasthAnake athavA kSINa guNasthAnake eka karmaprakRti bAMdhatA pahele samaye trIjo alpatarakhaMdha ane zeSakALe avasthita baMdha hoya che, A trIje alapatarabaMdhakahyo. A pramANe mULakarmamAM traNa alpatarabaMdha kahyA. avasthita baMdha cAra hoya che. kAraNa ke cAre baMdhasthAnake amuka kALapayata niraMtara baMdhAya che mATe. tene kALa A pramANe-AThanA avasthita baMdhane kALa Ayu aMtamuhUraja baMdhAtuM hovAthI aMtamuhUrta che. sAtakamane kALa aMtamuhUrta jUna pUrvakeTInA trIjA bhAga adhika cha mAsa nyUna tetrIsa sAgarepama che. bhAvanA A pramANe-kaI pUrvakeTInA AyuvALo be bhAga gayA pachI trIjA bhAganI zarUAtamAM nArakI ke devatAnuM tetrIsa sAgaropama pramANa Ayu bAMdhe. AukhAne baMdhakALa aMtamuhUrta che. tethI AukhAne baMdha karI rahyA pachI aMtamuhUrta nyUna pUrva keTInA trIjo bhAga sAtakarmane baMdha kare. devabhava nArakabhatramAM cha mAsa zeSa rahe tyAre parabhavanA Ayune baMdha kare che, cha mAsa zeSa na rahe tyAM sudhI Ayu vinA sAtakarmaja bAMdhe che eTale pUrvokta baMdhakALa ghaTe che. chanA baMdhane kALa aMtamuhUta che. kAraNa ke sUmasaM5rAya guNasthAnakane teTaleja kALa che. ane ekanA baMdhane kALa dezana pUvaTI che. sagi guNasthAnakane kALa teTaluM che. A pramANe avasthita baMdha ko. anyatra paNa bhUyaskAra alpatara ane avasthita baMdhanI bhAvanA A pramANe ja karavI. have avaktavya baMdha kahe che-mULakarmamAM avaktavya baMdha saMbhava nathI kAraNa ke saghaLI mULa karmaprakRtine abaMdhaka thaIne pharIvAra karma bAMdhatA nathI. saghaLI mULa kamaprakRtine abaMdhaka agi guNasthAnake thAya che tyAMthI paDatA ja nathI eTale avaktavyabaMdha paNa ghaTatuM nathI. eja hakIkata kahe che- avaMdhago na baMghai iha avvatto ao natthi // 13 // avandhako na badhnAti ihAvaktavyo'to nAsti // 13 //
Page #565
--------------------------------------------------------------------------
________________ paMcasaMgraha- pAMcamuM kAra pa31 atha-saghaLI mULa karmaprakRtione abaMdhaka thaIne teone pharI bAMdhato nathI mATe ahiM mULa karmaprakRtiomAM avaktavya baMdha ghaTato nathI. 13 have baMdhanI jema udaya, udIraNA ane sattAsthAmAM paNa bhUyaskArAdine kahevA IcchatA A gAthA kahe che- bhUogArappayaragaavvattaavaTriyA jahA baMdhe / udae udIraNAe saMte jahasaMbhavaM neyA // 14 // bhUyaskArAlpatarAvaktavyAvasthitA yathA bandhe / udaye udIraNAyAM sacAyAM yathAsaMbhava jJeyAH // 14 // aI-udaya udIraNA ane sattAmAM bhUyaskAra, alapatara, avasthita ane avatavya jema badhumAM kahyA che tema yathAsaMbhava jANavA. TIkAnuo-jema ba dhamAM mULakarmane AzrayI bhUyaskAra, alpatara, avasthita ane avakatavya kahyA che tema udaya, udIraNA ane sattAmAM paNa jema saMbhave tema jANavA. ati saMkSepamAM kahelI A hakIktane vizeSa vicAre che- mULa prakRtinAM traNa udayasthAnaka che. te A pramANe-ATha, sAta ane cAra pahelA guNasthAnakathI dazamA guNasthAnaparyata AThe kamane udaya hoya che. mehanIyavinA agIArame ane bArame sAta karmane, ghAti karma vinA terame ane caudame guNasthAnake cAra karmane udaya hoya che. ahiM bhUyaskAra eka che, te A pramANe-upazAMtamaha guNasthAnake sAta vedaka thaI tyAMthI paDe tyAre pharI paNa AThane vedaka thAya che. cAra vedaka thaIne sAta ke ATha kamane vedaka thatuM nathI. kAraNa ke cArane vedaka sAgi avasthAmAM hoya che tyAMthI pratipAta thatA nathI mATe ahiM ekaja bhUyarakAra ghaTe che. ahapatara be che te A-AThanA udayasthAnethI agIAramAM ke bAramAM guNasthAnake sAtanA udayasthAne, ane sAtanA udayasthAnethI terame guNasthAnake jAya tyAre cAranA udaya sthAne jAya che, mATe alpatara be ghaTe che. avasthita traNa che. traNe udayasthAnake amuka kALa paryata udayamAM hoya che. temAM AThane udaya abhavyane anAdi anaMta, bhavyane anAdisAMta ane agIArame guNasthAnakethI paDelAne dezanA ardha pudagala parAvartana paryata hoya che. sAtane udaya aMtamuhUta paryata hoya che, ane cArane udaya dezanA pUrvakeTi parvata hoya che. mULakarmanA udayasthAnamAM avaktavya ghaTato nathI. kAraNa ke saghaLA kamane ave
Page #566
--------------------------------------------------------------------------
________________ 532 paMcasaMgraha-pAMcamuM dvAra daka thaIne kurI keIpaNa karmane vedata nathI. saghaLA kamane avedaka AtmA siddhAvasthAmAM thAya che tyAMthI saMsAramAM AvavuM nathI ke pharI kamane vedaka thAya. mATe avaktavyodaya nathI. have udIraNAsthAnake kahe che-udIraNAnAM pAMca sthAna che. te AATha, sAta, cha, pAMca, ane che. temAM jyAM sudhI AyunI patAvalikA zeSa na rahI hoya tyAM sudhI pahelAthI chaThThA guNasthAnakapata AThe karmanI udIraNa hoya che. aMtamuhUrta zeva Ayu rahe tyAre ja AtmA trIje guNasthAnakethI paheluM ke cothe cAlyA jAte hevAthI tyAM ATha karmanI ja udIraNA hoya che. sAtamAthI dazamA guNasthAnaka paryata vedanIya ane AyuvinA ja karmanI udIraNA thAya che. agIArame ane bArame guNasthAnake mohanIya vinA pAMca karmanI udIraNA heAya che. terame guNasthAnake nAma ane gotra e beja kamanI udIraNa hoya che. A pAMca udIraNasthAnamAM bhUyaskAra traNa che. te A pramANe-upazAMtamUha guNasthAnake pAMca karmane udIraka thaI tyAMthI paDI sukama saparAya guNasthAnake Ave tyAre kamane urIraka thAya te pahele bhUyaskAra. tyAMthI paDatAM pramatta saMyatAdi guNasthAnake AyunI AvalikA zeva rahe tyAre sAtane udIraka thAya e bIje bhUyaskAra. tyArapachI para AThane urIraka thAya e trIjo bhUthakkAra. bene udIka kSINameha ane sagi kevaLi guNasthAnake hoya che A bemAMthI eka paNa paDato nathI. mATe tenI apekSAe bhUyaskAra ghaTatuM nathI. mATe traNaja bhUyaskAra ghaTe che. apara cAra thAya che. te A-AThane udIra, sAtanA, sAtane udaraka chanA Ine udIraka pAMcanA ane pAMca udyIka benA udIraNA sthAne jAya che mATe alpatara cAra ghaTe che. tathA avasthita pAMce saMbhave che. temAM tetrIsa sAgaropamanA AyuvALA de ke nAradIo pitAnA AyunI zeSa eka AvalikA na rahe tyAM sudhI AThe karmanA udIraka hoya che mATe ATha karmanI udIraNAne utkRSTa kALa AvalikA cUna tetrIsa sAgarapama che. AyunI jyAre eka AvalikA zepa rahe tyAre te AvalikAmAM sAta karmanI udIraNA hoya che mATe sAtakarmanI udIraNAne kALa aMtarmuhUrta che. kSapakazreNimAM dazamA guNasthAnakanI patAvalikAmAM ane agIAramAM guNaThANe mehanIya vinA pAMca kamanI udIraNA hoya che mATe pAMcanI uThThIraNa aMtarmuhUrta mAtra hoya che. tathA sagi guNasthAnakano dezanA pUrva kaeNTi kALa hovAthI ane tyAM be karmanI udIraNA thatI hovAthI enI udIraNAne kALa dezanA pUrvakaiTI che, mATe avasthita pAMca ghaTe che. 1 AyunI pAvalikAmAM AvuM vinA sAtane udIraka AtmA ajhamate jAva tene vedanIya vinA cha karmanI udAraNa ghaTI zake che,
Page #567
--------------------------------------------------------------------------
________________ pa33 pacasaMgraha-pAMcamuM dvAra tathA avaktavya ahiM paNa ghaTatuM nathI. kAraNa ke mULakamane sarvathA anudIraka thaIne pharI udIraka thato nathI. kemake sarva karmanA anudIraka bhagavAna agikevaLI hoya che tyAMthI pratipAta thato nathI mATe avaktavya nathI. sattAsthAnake traNa che. te A pramANe--ATha, sAta, cAra temAM agIAramAM guNasthAnaka paryata AThe karmanI sattA hoya che. mohavinA sAtanI kSIName che, ane chellA be guNasthAnake cAra aghAti kamanI sattA hoya che. tenI aMdara eka paNa bhUyaskAra ghaTa nathI kAraNa ke sAtanI sattAvALA thaI AThanI sattAvALo ke cAranI sattAvALe thaI sAtanI sattAvALA teja nathI. sAta AdinI sattAvALo kSINamahAdi hoya che tene pratipAta thato nathI mATe. alpatara be ghaTe che. kemake AThanA sattAsthAnethI sAtanA, ane sAtanA sattAsthAnethI cAranA sattAsthAne jAya che mATe. tathA avasthita ATha, sAta ane cAra e traNe hoya che. temAM AThanI sattAno kALa alavyane anAdi anaMta ane bhavyane anAdi sAMta che. sAtanI sattA kSINuMmaha guNasthAnake hevAthI ane tene kALa aMtamuhUrta hovAthI tenI sattAne kALa aMtarmuhUrta che. tathA cAranI sattA chellA be guNasthAnake hevAthI ane sogi guNakANAne kALa dezanA pUrva keTI hovAthI cAranI sattAne utkRSTa dezanA pUrva koTI kALa che. tathA avaktavya ahiM paNa ghaTatuM nathI. kAraNa ke sarvathA saghaLA kamanI sattAne nAza thayA pachI pharI teo sattAmAM AvatAM ja nathI. A pramANe mULa karmanA baMdha, udaya, udIraNA ane sattAsthAnamAM bhUyaskArAdi kahyA. have uttaraprakRtiomAM bhUyaskArAdine kahevA IcchatA pahelA dareka karmanA baMdhasthAnake kahe che- vaMdhaTANA ti dasaTa dasaNAvaraNamohanAmANaM / sesANegamavaTTiyavaMdho savvattha ThANasamo // 15 // bandhasthAnAni trINi dazASTau darzanAvaraNamohanAmnAm / zepANAmekamavasthitabandhaH sarvatra sthAnasamaH // 15 // arthadarzanAvaraNIya, mehanIya ane nAmakarmanA anukrame traNa, daza ane ATha banyasthAnake che ane zeSa karmamAM eka eka basthAnaka hoya che. tathA avasthitabaMdha sarvatra sthAnakanI samAna hoya che,
Page #568
--------------------------------------------------------------------------
________________ pa34 pacasaMgraha-pAMcamuM dvAra TIkAnuodarzanAvaraNa, mohanIya ane nAmakarmanA anukrame traNa, daza ane ATha banyasthAnake che. tathA zeSa jJAnAvaraNIya, aMtarAya, vedanIya, Ayu ane gotra e dareka karmanuM eka eka baMdhasthAna hoya che. tathA je karmanA jeTalA badhasthAnake hoya te karmanA teTalA avasthita baMdha hoya che. tethIja ema kahevAmAM AvyuM che ke avasthitabaMdha saghaLA karmamAM badhasthAnanI samAna hoya che. A viSayamAM vizeSa vicAra A pramANe che-darzanAvaraNIya karmanA traNa baMdhasthAnaka che. te A-nava, cha, ane cAra, temAM saghaLI prakRtine samUha te nava, chINadvitrika rahita che, ane nidrAddhikahIne cAra ema traNa baMdhasthAnaka thAya che. temAM be bhUyaskAra, be alpatara ane traNa avasthitabaMdha ghaTe che. te saghaLA sugama hovAthI tenuM vyAkhyAna karyuM nathI. cAra ane chanA baMdharUpa be avaktavya baMdha ghaTe che te AgaLa kaheze. mohanIyamanA daza baMdhasthAnake che. te A pramANe-bAvIsa, ekavIsa, sattara, tera, nava, pAMca, cAra, traNuM, be ane eka. temAM bAvIsanuM baMdhasthAna mithyASTine, ekavIsanuM sAsvAdanIne, sattaranuM mizra ane avirati samyagadaSTine, tenuM dezaviratane, navanuM pramatta, apramatta ane apUrvakaraNe, ane pAMcathI eka sudhInAM pAMce baMdhasthAnako anivRtti bAdara saMparAya guNasthAnake hoya che. ahiM bhUyaskAra nava che ane te upazamaNithI paDatA saMjavalana lobharUpa eka prakRtinA baMdhathI AraMbhI anukrame jANavA. jema uparanA guNasthAnakethI paDatAM bhUyaskAra thAya che tema pahele guNasthAnakethI uparanA guNasthAnake caDatAM a5 alpa baMdha karatA alpatara thAya che. paraMtu te ATha ja thAya che, kAraNa ke bAvIsanA adhisthAnakethI koI paNa jIva ekvIsanA baMdhasthAnake ja nathI, temaja ekavIzanA baMdhamAMthI sattaranA badhe jato nathI. kemake AvIsane baMdha mithyASTine hoya che, ekavIsane baMdha sAsvAdane hoya che, ane sattarane baMdha mize athavA avirati samyagadaSTi guNasthAnake hAya che. mithyAdaSTi sAsvAdane jato nathI, temaja sAsvAdana guNasthAnakethI mizra ke samyakatvane prApta karatA nathI, paraMtu sAsvAdanethI avazya mithyAtveja jAya che mATe bAvIsanA baMdhathI ekavIzanA baMdhe athavA ekavIzanA baMdhathI sattaranA badhe ja nahi hovAthI alpatara AThaja thAya che. avasthitabaMdha sarvatra baMdharathAnanI samAna ja hovAthI daza che. temAM bAvIsanuM baMdhasthAna abhavyane anAdi anaMta, je bhavya hajI sudhI mithyAthI AgaLa vadhyA
Page #569
--------------------------------------------------------------------------
________________ paMcasagraha-pAMcamuM dvAra 535 nathI paraMtu have vadhavAnA che te AzrayI anAdisAMta, ane uparanA guNasthAnakethI paDI mithyAtvane prApta thayelA che AzrayI sAdikSAMta che. ane zeSa baMdhasthAnakane kALa te te baMdhasthAnaka je guNasthAnake hoya te te guNasthAnakane jeTalo kALa hoya teTalo che. tathA eka ane sattaraprakRtinA baMdhArUpa be avakatavyabadha che. te upazAMtamoha guNasthAnakethI paDatAM je rIte saMbhave che te rIte AgaLa upara vicAraze. nAmakarmanA ATha aMdhasthAnake che. te ArtrevIsa, pacIsa, chavvIsa, aThThAvIsa, ogaNatrIsa, grIsa, ekatrIsa, ane eka. A baMdhasthAnake nAnA cho AzrayI aneka prakAre che eTale tene saMkSepamAM kahevuM banI zake tema nathI. eTale sUtrakAra piteja AgaLa saptatikAsaMgrahamAM vistArathI kaheze mATe tyAMthI temanuM svarUpa jANI levuM. A ATha aMdhasthAnakamAM bhUyaskAra cha che-trevIsanA baMdhasthAnakethI pacIsanA tema pacIsanA baMdhasthAnethI chavvIsanA, ema ekavIsanA aMdhasthAnaka paryata javAne saMbhava hovAthI cha thAya che, alpatara sAta che. te AAhAraddhika ane tIrthakara nAmakarma sahita deva prAgya ekatrIsa prakRti bAMdhI kALadharma pAmI devamAM jaI tIrthaMkaranAma sahita manuSyagati, prAya triIsa bAMdhatAM pahelo alpatara, devamAMthI cyavI manuSyagatimAM AvI tIrthakaranAma sahita devagati prAgya ogaNatrIsa bAMdhatAM bIjo alpatara, tathA kSapakazreNike upazamaNi upara caDhatAM aThThAvIsa Adi cAra baMdhasthAnethI eka bAMdhatAM trIje alapatara, tathA manuSya ke tiya"cagati prAgya egaNatrIsa bAMdhI deva ke narakagati cotha aThThAvIsa bAMdhatAM ethe alpatara, aThThAvIsanA badhethI ekendriya mAgya chavvIsanA badhe jatAM pAMcame alpatara, tathA chavvIsanA badhethI anukrame pacIsa ane trevIsanA badhe jatAM che ane sAtame alpatara. A pramANe alpatara baMdha sAta che. avasthitabaMdha baMdhasthAnanI jeTalA ATha che. tathA avaktavyabaMdha traNa che te AgaLa upara kaheze. 15 have pUrvanI gAthAmAM kahela bhUyaskAra ane alpataranI saMkhyA A gALAmAM batAve che - 1 nAmakamanA dareka ba dhasthAnane kALa prAya aMtamuhUrta che. prAyaH kahevAnuM kAraNa yugalIyA traNa poSama parya devagati aThThAvIza bAdhe che, temaja anuttaravAsI re manuSyagati egaputrIza ke trIzane baMdha tetrIsa sAgaropama parvata kare che. sAta narakanA mithyAtvI nArakIticagati ye ogaNatrIza ke udyota sahita trIzana tetrIsa sAgaropama payata baMdha kare che e che. bAkInA badhasthAnane kALa aMtarmuhUta che.
Page #570
--------------------------------------------------------------------------
________________ 536 paMcasaMgraha-pAMcamuM dvAra bhUogArA do nava cha yappatarA du aTra satta kamA / micchAo sAsaNattaM na ekatIsekaguru jamhA // 16 // bhUyaskArA dvau nava SaT cAlpatarA dvAvaSTau sapta pramAt / mithyAtvAt sAsAdanatvaM na ekatriMzata eko guruyasmAt // 16 // artha- dazanAvaraNa, mohanIya ane nAmakarmanA bhUyaskAra anukrame be nava ane cha che. alpatara be, ATha ane sAta che. mithyAtvethI sAsAdane jatA nahi hovAthI mihanIyanA AThaja alpatara che. ane ekatrIsanA baMdhathI ekane baMdha guru nathI mATe nAmakarmanA chaja bhUyaskAra thAya che. TIkAnu-darzanAvaraNIya, mohanIya ane nAmakarmanA anukrame be, nava ane ATha bhUyaskAra che, tathA be ATha ane sAta alpatara che. tAtparya e ke darzanAvaraNIyakarmanA be bhUyaskAra, ane be alpatara che. mohanIya karmanA nava bhUyaskAra ane ATha alpatara che, tathA nAmakarmanA cha bhUyaskAra, ane sAta alpatara che. ahi ema zaMkA thAya ke-mehanIyakamanA daza baMdhasthAnakamAM bhUyaskAra jema nava thAya che tema alpatara nava kema na thAya? temaja nAmakarmanA ATha baMdhasthAnakamAM jema sAta alpatara thAya che tema bhUyaskAra sAta kema na thAya? tenA uttaramAM jaNAve che ke koIpaNa jIva mithyAtva guNaThANethI sAsvAdane jAte nathI tethI ekavIzanA baMdharUpa alpatara ghaTato nathI mATe mohanIyanA alapatara AThaja thAya che. tathA nAmakarmane ekatrIzanA baMdhathI utarI AThamA guNasthAnakanA sAtamA bhAge je eka prakRtine baMdha thAya che te ekatrIzanI apekSAe heTa nathI mATe nAmakarmanA bhUyaskAra chaja thAya che. vaLI ema kahevAmAM Ave ke upazamaNithI paDatA yazakIrtirUpa eka prakRti bAMdhI AThamAnA chaThThA bhAge AtmA ekatrIsanA baMdhe paNa jAya che. ane te ekatrIsane baMdha eka prakRtinI apekSAe bhUyaskAra che mATe sAta bhUyaskAra thAya che ane te yuktaja che. "anya zAstromAM paNa sAta bhUyaskAra kahyA che. zatakazUrNimAM kahyuM che ke- ekanA baMdhathI paNa ekatrIsanA badhe jAya che mATe bhUyaskAra sAta che." tenA uttaramAM kahe che ke-te ayogya che. kAraNa ke aThThAvIza Adi baMdhanI apekSAe ekatrIsanA baMdharUpa bhUyaskAra pahelAM ja grahaNa karyo che. ekanA baMdhathI ekatrIsanA badhe jAya ke aThThAvIsaAdi prakRtinA baMdhathI ekatrIsanA badhe jAya e baMnemAM ekatrIsanA baMdharUpa bhUyaskAranuM te ekaja svarUpa che. avadhinA bhede kaMI bhinna bhUyaskAranI vivaphA thatI nathI. je avadhinA bhede bhinna bhinna bhUyaskAranI vivakSA karavAmAM
Page #571
--------------------------------------------------------------------------
________________ paracha jacasaMgraha-pAMcamuM dvAra Ave te ukta saMkhyAthI paNa ghaNA bhUyaskAra thAya. te A pramANe-kaI vakhate aThThAvIsanA baMdhathI ekatrIsanA badhe jAya, e rIte koI vakhata ogaNatrIsanA baMdhathI, keI vakhata trIsanA baMdhathI, temaja kaI vakhata eka prakRtinA baMdhathI ekatrIsanA badhe jAya. tathA koI vakhata tevIsanA baMdhathI aThThAvIsanA badhe jAya e rIte ke vakhata paccIsa AdinA baMdhathI aThThAvIsanA adhe jAya A pramANe avadhinA bheda bhinna bhUyaskAranI vivikSA karavAmAM Ave to sAtathI paNa ghaNuM vadhAre bhUyaskAra thAya. e vastu te Ida nathI tethI avadhinA bhede bhUyaskArane bheda nathI, mATe cha ja bhUyaskAra thAya che. tathA avasthitabaMdha jeTalA baMdhasthAnako che teTalAja che e pahelAM ja kahyuM che. A pramANe bhUskArAdinI saMkhyA kahI. 16 have avaktavya baMdha kahe che cau cha vize nAmaMmi ega guNatIsa tIsa azvattA / iga sattarasa ya mohe ekeko taiyavajjANaM // 17 // catvAraH paDU dvitIye nAmni eka ekonatriMzat trishdvktvyaaH| ekA saptadaza ca mohe ekaikastRtIyavarjAnAm // 17 // atha-bIjA dazanAvaraNIya karmamAM cAra ane cha e be avaktavya baMdha che. nAmakarmamAM eka, ogaNatrIsa ane trIsanA badhirUpa traNa avaktavya baMdha che ane mehatIyakarmamAM eka ane sattaranA baMdharUpa be avaktavya baMdha che. tathA vedanIyakarma sivAya zaSa karmamAM eka eka ja avaktavya baMdha che. TakAtu -bIjA darzanAvaraNIyakarmamAM cAra prakRtinA baMdharUpa ane cha prakRtinA baMdharUpa be avaphatavya baMdha che. te A pramANe-jyAre saghaLI kamaprakRtione baMdha viccheda thayA pachI pharI baMdha thAya tyAre pahelA samaye avaktavyabaMdhane saMbhava che e pahelAM kahyuM che. dazanAvaraNIyakarmanI saghaLI prakRtiene aMdhaviccheda upazAMtahAdi guNasthAnakomAM saMbhave che, anyatra saMbhava nathI. upazAMtamUha guNasthAnakethI be prakAre pratipAta thAya che. 1 addhAkSa, 2 bhavakSaye. temAM addhAkSaye eTale upazAMtamUha guNasthAnakane kALa pUrNa thAya ane paDe che. ane bhAvakSaye eTale maraNa thAya ane paDe te. je jIva upazAMtamUha guNasthAnakane kALa pUrNa karI paDe te je kame caDaze hato te ja krame paDe che. eTale ke agIAramAMthI dazamA, navamA, AThamA Adi guNa sthAnakone sparza karatA karatI paDe che... 70 - ,
Page #572
--------------------------------------------------------------------------
________________ pa38 paMcasaMgraha-pAMcamuM dvAra je jIva agIArame guNasthAnake maraNa pAme che te devAyunA pahelA ja samaye avirati samyagadaSTi deva thAya che. eTale ke manuSpAyunA caramasamaya paryata agIAramuM guNasthAnaka hoya che ane devAyunA pahelAja samaye eNuM guNasthAnaka prApta thAya che. vacalA guNasthAnakanI sparzanA thatI nathI. temAM jyAre upazAMtamoha guNasthAnakane kALa pUrNa karI paDato dazamA guNasthAnakamAM praveza kare tyAre paheleja samaye darzanAvaraNIyanI cAra prakRti khAMdhe te cAra prakRtinA baMdharUpa pahelo avaktavya. jyAre upazAMtAmaha guNasthAnakethI bhavakSaye paDatA anuttaradevamAM jAya tyAre pahele ja samaye cothA guNasthAnake dazanAvaraNayakamanI cha prakRti bAMdhatAM chanA baMdharUpa bIjo avaktavyabaMdha thAya che. A pramANe darzanAvaraNIya karmamAM be avaktavya baMdha thAya che. nAmakarmamAM eka, ogaNatrIsa ane triIzanA baMdharUpa traNa avaktavya baMdha che. te A pramANe jyAre upazAtamoha guNasthAnakane kALa pUrNa karI paDI dazamA guNasthAnake praveza kare tyAre pahele ja samaye eka yazakIrti bAMdhatA eka prakRtinA badhirUpa pahele avakatavya, tathA jyAre vikSaye paDI devapaNe utpanna thAya tyAre tyAM pahele ja samaye mAdhvagatiyogya gaNavIza prakRti bAMdhatAM ogaNatrIza prakRtinA baMdhArUpa bIjo avaktavya. tathA koI jIva tIrthaMkaranAmakarmane nikAcita baMdha karI upazamaNi para ArUDha thaI agIArame guNasthAnake maraNa pAmI devapaNe utpanna thAya tyAM paheleja samaye tIrthakaranAmakarma sahita manuSyagati prAgya trIsa prakRti bAMdhatAM trIsa prakRtinA baMdharUpa trIjo avaktavya baMdha thAya che. tathA mohanIyakamamAM eka ane sattara prakRtinA baMdhArUpa be avaktavya baMdha che. te A pramANe- upazAMtamUha guNasthAnakethI tene kALa pUrNa karI kramazaH paDatAM paDatAM bAdarasaMparAya guNasthAnake saMjavalana lebharUpa eka prakRti bAMdhatAM ekanA baMdharUpa pahele avakatavya. bhavakSaye paDI devapaNuM prApta kare tyAre pahele ja samaye avirati samyagadaSTi thAya tyAM avirati samyagdaSTi nimittaka sattara prakRti bAMdhatAM sattAranA baMdharUpa bIjo avaphitavyabaMdha. A rIte mohanIyakarmamAM be avaphatavya baMdha thAya che.
Page #573
--------------------------------------------------------------------------
________________ paMcasaMgraha-pAMcamuM dvAra pa39 tathA trIjA vedanIyakarma vinA zeSa jJAnAvaraNIya, aMtarAya, Ayu ane netrarUpa cAra kAmamAM eka eka avaktavya baMdha che. temAM jJAnAvaraNIya ane aMtarAyakarmamAM upazAMtama guNasthAnakethI addhAlaye ke bhavakSaye paDI pAMca pAMca prakRti bAMdhatA pahele ja samaye pAMca pAMca prakRtinA baMdharUpa eka eka avaktavya baMdha thAya che. tathA upazAMtamaha guNasthAnakethI baMne prakAre paDatA uccatra bAMdhatA paheleja samaye uccagetranA baMdharUpa gotrakamamAM eka avaktavya baMdha thAya che. tathA AyunA baMdhanA AraMbhamAM cAra AyumAMnI keIpaNa eka eka prakRti bAMdhatAM paheleja samaye te te eka eka AyunA baMdharUpa avaktavyabaMdha thAya che. vedanIyakarmamAM avakatavyabaMdha sarvathA ghaTatuM nathI. kAraNa ke vedanIyakarmane baMdhaviccheda thayA pachI pharI baMdha thatuM nathI. vedanIyakamane baMdhaviccheda agi avasthAmAM thAya che. tyAMthI pratipAta thato nathI ke jethI pharIvAra baMdhanA AraMbhane saMbhava hoya. A pramANe sarvathA baMdhane viccheda thayA pachI baMdhane AraMbha thata nahi hovAthI vedanIyamAM avaktavyabaMdha saMbhavatuM nathI. mATe tenuM vajana karyuM che. - tathA darzanAvaraNIya, mehanIya ane nAmakarma vinA zeSa karmamAM eka eka baMdhasthAnaka hovAthI bhUyakAra ane alpatara baMdha ghaTatA nathI. upara kahyA pramANe je samaye na baMdha thAya te samaye avaktavya ane zeSakALa tene tyAM sudhI baMdha rahe tyAM sudhI avasthitabaMdha ghaTe che, ane vedanIya karmamAM te mAtra avasthitabaMdha ja ghaTe che. temAM jJAnAvaraNIya, aMtarAya ane gotrakamane mULakarma AzrayI avasthita baMdha abhavya AzrayI anAdi anaMta ane bhavya AzrayI anAdi sAMta ane sAdi sAMta che. vedanIyakamane paNa mULakama AzrayI avasthitabaMdha abhavya AzrayI anAdi anaMta ane bhavya AzrayI anAdi sAMta che. Ayukarmane avasthita baMdha mAtra aMtamuhUrta ja che. A pramANe jJAnAvaraNAdi pratyeka karmonA baMdhasthAnamAM bhUyaskArAdi kA. 17 have sAmAnyataH saghaLI uttara pravRtiomAMnA baMdhasthAnamAM bhUyaskArAdi kahevA IcchatAM pahelAM teonA adhisthAnakonuM pratipAdana kare che- igasayareguttara jA duvIsa chabbIsa taha tipnnaaii| rovara vANihiyavaMdhAyo guno tA -
Page #574
--------------------------------------------------------------------------
________________ 540 paMcasaha-pAMca dvAra * ekA saptadaza ekottarANi yAvat dvAviMzatiH paDviMzatiH tathA tripazcAzadAdIni / yAvat catuHsaptatiH dvApaSTirahitabandhasthAnAni ekonatriMzat // 18 // * arthaka, sattara, tenAthI eka eka adhika karatAM bAvIza sudhInA pAMca tathA chavvIza, ane trepanathI eka eka adhika karatAM ane bAsaThamuM baMdhasthAnaka rahita karatAM cummAntara sudhInA ekavIza, A pramANe saghaLI uttara prakRtinA sAmAnyathI ogaNatrIza adhisthAnake thAya che. TIkAnu-sAmAnyataH saghaLI uttara prakRtienA ogaNatrIzabaMdhasthAnake thAya che. te A- - eka, sattara, sattarathI eka eka adhika karatAM bAvIsa sudhInA pAMca. te A pramANe-aDhAra, ogaNIza, vIza, ekavIza, ane bAvIza. tathA chabbIsa, tathA trepanathI AraMbhI eka eka adhika karatAM vacamAM bAsaThamA baMdhasthAna vinAnA cumotera sudhInA ekavIza baMdhasthAnake. te A pana, cepana, paMcAvana, chapana, sattAvana, aThThAvana, ogaNasATha, sATha, ekasaTha, tresaTha, cosaTha, pAMsaTha, chAsaTha, saDasaTha, aDasaTha, gaNetera, sittera, eketera, bahotera, hetera, cumAra. 1-17-18-19-20-21-22-26pa3-54-55-56-57-58-59-60-61-63-64-65-66-67-68-69-70-71- 72-73-74, A egaNavIza baMdhasthAnamAM bhUskAra aThThAvIza thAya che. te A pramANe eka prakRtinuM baMdhasthAna upazAMta mahAdi guNasthAnake hoya che. jyAre upazAMta maha guNasthAnakethI paDI sukama saM5rAya guNasthAnake Ave tyAre tyAM jJAnAvaraNIya pAMca, aMtarAya pAMca, dazanAvaraNaya cAra, yazakIrti, ane uccagetra e soLa prakRti adhika bAMdhatAM sattara karyaprakRtinA baMdharUpa pahele bhUyakAra. tyAMthI paDI anivRtti bAdara saparAya guNasthAnake praveza karatA zarUAtamAM saMjavalana lebha adhika bAMdhatA aDhAra prakRtinA baMdharUpa bIjo bhUyaskAra. tyArapachI mAyAne paNa baMdha karatAM gaNeza prakRtinA baMdharUpa trIje bhUyaskAra. tyArapachI teja guNasthAnake mAnane adhika baMdha karatA vIza prakRtinA baMdharUpa bhUyaskAra. tyArapachI tyAMja krodha adhika bAMdhatA ekavIza prakRtinA baMdharUpa pAMcame bhUyaskAra. tyAMthI paDatA teja guNasthAnake puruSaveda adhika bAMdhatA bAvIza prakRtinA baMdhArUpa cha bhUyaskAra. tyArapachI anukrame apUrvakaraNa guNarathAnake praveza karatA , jugupsA, hAsya ane rati e cAra prakRti adhika bAMdhatA chavvIza prakRtinA adharUpa sAtame bhUyakAra, tyAMthI nIce utaratAM eja guNasthAnake nAmakarmanI devagati prAgya aThThAvIza prakRti bAMdhatAM paraMtu pUrvokta cha vIza prakRtimAM yazakIrti AvelI hevAthI te eka
Page #575
--------------------------------------------------------------------------
________________ paMcasaMgraha-pAMcamuM dvAra 541 sivAya sattAvIza prakRti vadhAratAM trepana prakRtinA baMdhArUpa AThama bhUyaskAra. tIrthakaranAmakarma sahita devagati prAyogya ogaNatrIza bAMdhatA cApana prakRtinA baMdharUpa navame bhUyakAra. AhAraddhika sahita devagati prAgya trIza prakRti bAMdhatAM paMcAvana prakRtinA baMdhArUpa dazamo bhUyaskAra, AhAraddhika ane tIrthaMkaranAma sahita ekatrIza AdhatA chappana prakRtinA dharUpa agIAra bhUyaskAra. tyAra pachI nIce utaratA eja guNasthAnake nAmakarmanI trIza prakRti sAthe nidrAtrika bAMdhatA sattAvana prakRtinA baMdhArUpa bAramA bhUyaskAra. ane nAmakarmanI ekatrIza prakRti sAthe nidrAddhika bAMdhatAM aThThAvana prakRtinA baMdharUpa terame bhUyaskAra. tyArapachI apramatta guNasthAnakane prApta thayelA devAyu sAthe te aThThAvana prakRti bAMdhatAM ogaNasATha prakRtinA baMdharUpa caudamo bhUyaskAra. A ogaNasATha prakRtio A pramANe chejJAnAvaraNIya pAMca, darzanAvaraNIya che, vedanIya eka, mohanIya nava, Ayu eka, gotra eka, aMtarAya pAMca ane nAmakanI ekatrIsa. tyAMthI dezavirati guNasthAnake AvI nAmakanI aThThAvIsa bAMdhatA ane pratyAkhyAnAvaraNa catuSka adhika bAMdhatAM sATha prakRtinA khaMdharUpa paMdarame bhUyaskAra. tIrthakara sahita nAmakarmanI ogaNatrIsa bAMdhatA ekasaTha prakRtinA baMdharUpa saLage bhUyaskAra. te ekasaTha prakRti A pramANe che-jJAnAvaraNIya pAMca, dazanAvaraNIya che, vedanIya eka, mihanIya tera, Ayu eka, gAtra eka, aMtarAya pAMca, ane nAmakamanI ogaNatrIza. tyAMthI avirati samyagadaSTi guNaThANe AvI nAmakarmanI aThThAvIza bAMdhatA Ayune aMdha nahi karatA ane apratyAkhyAnAvaraNa catuSka adhika bAMdhatA tresaTha prakRtinA baMdharUpa sattara bhUyaskAra. tresaTha prakRti A pramANe-jJAnAvaraNIya pAMca, darzanAvaraNIya che, vedanIya eka, mohanIya sattara, gotra eka, aMtarAya pAMca, ane nAmakarmanI aThThAvIsa. ahiM pUrvokta ekasaThamAMthI Asu ane tIrthaMkaranAma e be ochI karI apratyAkhyAna catuSka vadhAratAM tresaTha prakRti thAya che. bIjI koI paNa rIte prakRti ochI vastI thatI nahi hovAthI bAsaTha prakRtinuM baMdha sthAnika sarvathA saMbhavatuM nathI mATe bAsaThanA adharUpa bhUyaskAra paNa saMbhavato nathI. teja avirati sabhyadaSTine nAmakarmanI gaNatrIza bAMdhatA cosaTha prakRtinA adharUpa aDhArame bhUyaskAra, tathA devagatimAM manuSyagati prAyogya nAmakanI trIza bAMdhatA teja avirati samyagdaSTine pAMsaTha prakRtinA baMdharUpa ogaNIzame bhUyaskAra, teja jIvane Ayu adhika bAMghatA chAsaTha prakRtinA baMdharUpa vIzame bhUyaskAra. chAsaTha prakRtio A pramANe che-jJAnAvaraNIya pAMca, darzanAvaraNIya che, vedanIya eka, mohanIya sattara, Ayu eka, gAtra eka atarAya pAMca, ane nAmakamanI trIza. tyAMthI paDI mithyA gayelAne nAmakarmanI trevIsa bAMdhatA Ayune paNa baMdha
Page #576
--------------------------------------------------------------------------
________________ 'casa graha-pAMcamuM dvAra www karatA ane mithyAtvamAhanIya, anatAnuSadhi catuSTa ane tyAnahi~trika adhika AMdhatA saDasaDha prakRtinA adharUpa ekavIzamA sUyaskAra. tathA eja mithyArdaSTine nAmakamanI pacIsa prakRti AMdhatA ane AyunA khadha nahi karatA aDasaTha prakRtinA dharUpa khAvIsamA bhUyaskAra. tathA teja pacIsanA madhakane Ayu adhika adhatA gaNAtura praznatinA khadharUpa trevIsamA bhUyaskAra. tathA mithyASTine nAmakamanI chavvIsa prakRti khAMdhatA sIttera prakRttinA adharUpa cAvIsameA bhUyaskAra. tathA nAmakamanI aThAvIsa khAMdhatA ane AyunA madha nahi karatA ekAntera prakRtinA khadharUpa paccIsamA bhUyaskAra. tene ja AyunA aMdha karatA maheAMtara prakRtinA adharUpa chavvIsame bhUcaskAra. tathA nAmakamanI ogaNatrIsa prakRti AMdhatA taheAMtera prakRtinA khadharUpa sattAvIsame bhUyaskAra. tathA te ja mithyAdaSTine nAmakramanI tiya cagati prAyeAgya trIza prakRti khAMdhatA cummAtera prakRtinAdharUpa aThThAvIsamA bhUyaskAra. 542 te cummAttera prakRti A pramANe-jJAnAvaraNIya pAMca, dazanAvaraNIya nava, vedanIya eka, meAhanIya khAvIsa, Ayu eka, caitra eka, atarAya pAMca, ane nAmakama nI trIsa. vadhAremAM vadhAre eka samaye eka jIvane cummAttera prakRti apAya che. ahiM keTalAka bhUyaskAra anya anya adhasthAnakanI apekSAe ghaNIvAra thAya che paraMtu teone ekavAra grahaNa karelA heAvAthI ane avadhinA bhede bhUyaskAranA bhedanI vivakSA thatI nahi hAvAthI tene ahiM gaNavAmAM AvyA nathI. mAtra eka bhUcakAra aneka prakAre paNa thAya che eTaluM lakSya rAkhavuM. tethI bhUyaskAra tA aThThAvIzaja thAya che. tathA je krame prakRtie vadhArI bhUyaskAra kahyA te krame pazcAtupUrvIie prakRtie ochI karatA alpatA paNa aThThAvIzaja thAya che. ane te peAtAnI meLeja vicArI levA. 1 AgaNatrIza badhasthAnAmAM aThThAvIsa apatara thAya che te A pramANe-utkRSTavA1, 6-9, jaina, mera, A-1, nA-30, gA-1 ane a-5 e cummettara prakRti khAdhI temAMthI Ayu ke udyota ochI bAMdhatAM taDDAnera ane bane ochI mAMdhatA aThThotera ema be putara thAya tathA nAmakramanI aThThAvIsa ane zeSa cha kamanI tenAlIma kula ekreAte khAdhanA trIjo apatara, tathA ekendriya cegya chatrIsa, Ayu ane zaiva cha kamanI tetAlIsa eNma sittera bAdhatA ceAthe apattara. aAyu rahita egaNete bAMdhatA pAMcamA atara. tathA ekandriyAdi ceAgya pacIsa ane zeSa che mA~nI tetAlIsa ema sarasa bAMdhatAM chaThTho apatar, tathA Ayu sAthe sAta kramanI cummAlIsa ane ephrendriyayeAgya trevIsa ema sarasA mAMdhatA sAtamA azpatara. ane Ayu vinA chAsaTha bAMdhatA AmA apatara te chAsaThe prakRti A pramANe-nA-pa, dR, ve-1, meA-22, tA-23, gAna, ane a-1. tathA ceAthe guNuThANuM jJA-5, 6-6, ve-1, mA-17, A-1, gA-1, aM-5, ane nAmakrama nA devagati ceAgya tItha kara nAmakrama sahita 29 ema pAMsaTha bAMdhatA navamA apatara. temAMthI jAma ane Ayu emAMthI eka eka AchI bAMdhatA gaiAsaTha ane bane echI bAMdhatA tresaThanA badha rUpa dazame ane agIAramA azpatara.
Page #577
--------------------------------------------------------------------------
________________ 543 paMcasaMgreDa-pAMcamuM dvAra sarvatra baMdhasthAnanI samAna avasthita badha che" e vacanane anusarI Avasthita ogaNatrIsa che. avatabaMdha ahiM sarvathA ghaTatuM nathI. kAraNa ke saghaLI uttaraprakRtione abaMdhaka thaIne pharIvAra baMdhaka thatA ja nathI. saghaLI uttaraprakRtione abaMdhaka agiguNasthAnake thAya che tyAMthI pratipAta thato nathI mATe avaktavya baMdha ghaTatA nathI. A pramANe jJAnAvaraNAdi kamanI uttaraprakRtionA ane sAmAnyathI saghaLI uttaraprakRtionA baMdhasthAnakamAM bhUyaskArAdi kahyA. have udayasthAnakomAM kahevAne avasara che. temAM pahelA eka eka jJAnAvaraNAdi uttaraprakRtionA udayasthAnakemAM vicAre che. te A pramANe-jJAnAvaraNIya, vedanIya, Ayu, gotra, ane aMtarAya e pAMca karmomAM eka eka udayasthAna che te A pramANe - jJAnAvaraNIya ane aMtarAya e ane karmanI pAMce uttaraprakRtione pratisamaya udaya hovAthI e pAMca pAMca prakRtinA samUharUpa udayasthAna che. vedanIya, Ayu ane gotrakama teonI eka eka pratija udaya prApta hovAthI eka eka prakRtirUpa udayasthAna che. kAraNa ke teonI uttaraprakRtio paraspara parAvartamAna hovAthI eka sAthe be traNa udayamAM AvatI nathI paraMtu eka vakhate kaMIpaNa ekano ja udaya thAya che. tathA pAcame guhANe jJA-5 i-6 -1 me-13 A-1 gA-1 a-5 ane nAmakarmanI 29 ema ekasaTha bAdhatA bAramo alpatara, tathA jinanAma ane AyumAthI eka eka ochI karatA sATha ane bane echI karatA egaNasAThanA baMdharUpa teramo ane caudame a5tara thAya. sAtame guNaThANe zA-5, 6- -1 -- ge-1 e-2 ane nAma kamI jinanAma ane AhAradika sAthe 31 ema aThThAvana bAMdhatA paMdarame alpatara, jinanAmanA badhA vinA sattAvana bAMdhatA soLamA alpatara. jinanAma bAMdhatA ane AhAradika nahi bAMdhatA chapananA badhe sattaramo alpatara. ane traNe vinA paMcAvana bAMdhatA aDhAra alpatara. tathA AThame guThANe zA-5, nidrAdika vinA da-4, ve-1, me, gona, aM-5 ane nAmakamanI jinanAma sAthe devagati 5 29 ema cepana bAMdhatA ogaNIsamA alpatarajinanAma vinA pina bAMdhatA vazamo alpatara. tathA AThamAM guNasthAnakanA sAtamA bhAge 4-5, 6-4, 1-1, me-2, ga-1, aM-5, ane nAmakamanI yazakIrti eka ema chavvIsa bAMdhatA ekavIsame aspatara tathA navame guNaThANe 4-5, 6-4, ve-1, me-2, nAma-na, gana, ane aM-5, ema bAvIsa bAMdhatA bAvIsame atara, purUSa vedavinA ekavIza nAMdhatA trevIsame alpatara. saMnvalana krodha vinA vIza bAMdhatA vIsamA alpatara. mAnavinA ogaNIsa bAMdhatA pacIsamA alpatara. mAyA vinA aDhAra bAMdhatA chavvIsame alpatara. -ane-lAbha-vinA dazame guNaThANe satara bAdhatA satAvIsame alpatara. ane agIyArame guNaThANe eka sAta vedanIya bAMdhatAM aThThAvIsame alpatara. A pramANe aThThAvIza alpatara thAya che.
Page #578
--------------------------------------------------------------------------
________________ 544 paMcasaMgraha-pAMcamuM dvAra dazanAvaraNIyanA be udayasthAna che. te A-cAra ane pAMca, temAM cAra hoya te cakSu, acakSu, avadhi ane kevaLa darzanAvaraNIya e cAra hoya che. ane pAMca hoya te pAMca nidrAmAMthI koIpaNa eka nidrAsahita karatA pAMcane udaya hoya che. cakSadaza nAdi cAra vedayi hevAthI te cArene eka sAthe udaya hoya che. paraMtu nidrAe a yi ane paraspara virUddha hovAthI keI vakhate nidrAne udaya nathI paNa hota ane jyAre hoya tyAre pAMcamAMthI keIpaNa ekane udaya hoya che. mATe yakta be ja udayasthAnake saMbhave che. ahiM cArathI pAMcanA udaye jatA eka bhUyaskAra thAya che. pAMcathI cAranA udaye jatA eka alpatara thAya che. avasthitadaya be che, kemake bane udayasthAnake amuka kALapayata udayamAM vase che. avatadaya sarvathA ghaTatuM nathI. kAraNa ke darzAvaraNIyakarmanI sarva prakRtine udayavida kSINa guNaThANe thAya che, tyAMthI paDavAne abhAva hovAthI pharI tenI keIpaNa prakRtine udaya thatuM nathI. tathA mohanIyamanAM nava udayasthAnaka che. te A pramANe-eka, be, cAra, pAMca, cha, sAta, ATha, nava ane daza. 1-2-4-5-6-7-8-9-10. A saghaLA udayasthAnakane vistArathI saptatikA saMgrahamAM AcArya mahArAja pote ja kaheze mATe tene ahiM vicAra karyo nathI. ekanA udaya sthAnethI be AdinA udaya sthAne kramazaH jatA ATha bhUyaskAra thAya che, tathA dazanA udaya sthAnethI nava AdinA udayasthAnake kramazaH jatA ATha alpatara thAya che. avasthita nave nava che. dareka udayasthAnaka amuka kALapayata udayamAM hAI zake che. avaktavyodaya pAMca che. te A-eka, i, sAta, ATha ane nava. temAM jyAre upazAMtoha guNasthAnathI addhAkSa paDe tyAre sUmasaparAya guNasthAnake praveza karatA pahelA saMjavalana lAbha udayamAM Ave che. tethI tene pahele samaye saMjvalana kelarUpa eka prakRtyAtmaka avaktavyodaya thAya che. jyAre upazAMtaha guNarathAnakathI bhavakSaye paDe tyAre paheleja samaye avirati samyagdaSTi deva thAya che. te je kSAyika samyagdaSTi hoya ane tene bhaya jugupsA udacamAM na hoya te pahele samaye apratyAkhyAnAvaraNa, pratyAkhyAnAvaraNa ane saMjvalana krodhAdimAMthI kaI paNa krodhAdi traNa, purUSada ane hAsyarati cugala e cha prakRtio udayamAM Ave che. A pramANe che prakRtinA udayarUpa bIjo avatadaya thAya che. 1 gatimAM bhavanA prathama ArabI ata " parvata avazya hAsya-tine ja udaya hoya che eTale hAsya rati e be prakRti ja grahaNa karI che.
Page #579
--------------------------------------------------------------------------
________________ "45 pacasagraha-pAMcamuM dvAra je te kSAyikasamyadaSTi na hoya te paheleja samaye samyakatvamohanIya vede che tethI samyavAhanIya sahita sAta prakRtinA udayarUpa trIjo avaktAdaya thAya che. athavA je kSAyikasamyagdaSTi hoya ane bhaya ke jugupsA e bemAMthI koIpaNa ekane anubhave te paNa sAta prakRtinA udayarUpa trIne avaktavya thAya che. jyAre lApazama samyaktvI bhaya ke jugupsA e bemAMthI koIpaNa ekane anubhave tyAre athavA kSAyika samyaSTi bhaya ane jugupsA e baMnene anubhave tyAre ATha prakRtinA udayarUpa cA avaktavyodaya thAya che. tathA kSAyopathamika samyakatvI bhaya ane jugupsA e baMnene eka sAthe anubhavate heya tyAre nava prakRtinA udayarUpa pAMcame avaktavyadaya thAya. A pramANe mohanIyamanA avaktavyodaya kahyA. have nAmakarmanA udayasthAnake kahe che. te bAra che. te A pramANe-vIza, ekavIza. covIsa, pacIsa, chavIsa, sattAvIsa, aThThAvIsa, ogaNatrIsa, trIsa, ekatrIsa, nava ane ATha. 20-21-24-25-26-27-28-29-30-31-9-8. A dareka udaya sthAnakane sasatikA saMgrahamAM AcArya mahArAja pite ja vistArapUrvaka kaheze mATe ahiM teonuM vivaraNa karyuM nathI, kadAca ahi kahevAmAM Ave te punarukti thavAthI graMthagauravarUpa devane prasaMga prApta thAya. ahiM ekavIsanA udayasthAnethI AraMbhI yathAyogya rIte saMsAramAM ke samughAtamAM covIsa Adi udayasthAnake jAya che mATe ATha bhUyaskAra thAya che. jo ke udayasthAnaka bAra che chatAM vIzanA udayasthAnethI ekavIsanA tema ja AThanA udayasthAnethI navanA udaya sthAne ane navanA udayasthAnethI vazanA udayasthAne koI ja jatA nahi hovAthI ATha ja bhUyaskAra thAya che. vIza ane AnuM udayasthAna sAmAnya keveLIne hoya che, ekavIsa ane navanuM udayasthAna tIrthakara kevaLIne hoya che. sAmAnya kevaLinA udaya sthAnethI tIrthakaranA udaya sthAne athavA tIrthakaranA udayasthAnethI sAmAnya kevaLInA udayasthAne koI paNa cha jatA nahi hovAthI tenA bhUyaskAra thatA nathI. tathA alapatarodaya nava che. kaI rIte nava thAya che? te kahe che-ahiM koipaNa - 1 agIArame guNasthAnathI je bhavakSaye paDe che. teo anutaravimAnamAM utpanna thAya che ane bhavanA prathama samaye zApathamika samyaktva prApta kare che, pUrvabhavanuM upazamaNinuM upazamasamyakatva ahiM lAvatA nathI ema eka AcArya mahArAja mAne che tethI upara lakhyuM che ke je kSAyika sagyagadaSTi na hoya to pahele ja samaye samaphata mehanIyakarma vede che, e paNa eka mata che ke upaeNinuM upazamasamyapha laI anuttaravimAnamAM utpanna thAya che temane mate udayasthAna ane avatavya udaya kSAyika suspalInI jema ghaTe che. , . . * *
Page #580
--------------------------------------------------------------------------
________________ 546 paMcasagraha-pAMcamuM dvAra AtmA navanA udayathI AThanA udaye, tema ja ekavIsanA udayathI vazanA udaye jAte nathI. kAraNa ke navanuM ane ekavIsanuM udayasthAna tIrthakarane hoya che. teo kaMI sAmAnya kevaLInA udayasthAnake jatA nathI, mATe e be alpatara ghaTatA nathI. tathA ke pacIsanA udayathI grevIsanA udaye jatA nathI. kAraNa ke saMsArI AtmAe aparyAptAvasthAmAM covIsanA udayathI pacIsanA udayasthAnamAM praveza kare che paraMtu pacIsanA udayasthAnathI covIsanA udaye jatA nathI. mATe alpataradaya nava ja thAya che. te alpada tIrthaka ane sAmAnya kevaLIone samughAta ane agipaNuM prApta thatAM kaI rIte thAya che. tene vicAra kare che. temAM svabhAvasthA sAmAnya kevaLIne manuSyagati, pandriyajati, sanAma, bAdara nAma, aparyAptanAma, saubhAgyanAma, yazakIrti, Adeya, agurulaghu, nimaNa, tejasa, kAmaNa, varNAdi catuSka, sthira, asthira, zubha, azubha, vajawSabhanAzaca saMghayaNa, upavAta, pratyeka, audArikahika, cha saMsthAnamAMthI keIpaNa eka saMsthAna, parAghAta, usa, anyatara vihAgati. susvara husvaramAMthI eka, e trIza prakRtiene udaya hoya che ane tIrthakarone tIrthakara nAmakarma sAthe ekatrIsane udaya hoya che.. have jyAre teo samudaghAtamAM pravRtta thAya che tyAre samudaghAta karatA sAmAnya kevaLine bIje samaye audyArikamizage vattatA parAghAta, ucchavAsa, anyataravihAgati ane susvara svaramAMthI eka ema cAra prakRtionA udayane dha thatA chavIsane udaya thAya che. ane tIrthakarane pazaghAta ucchavAsa prazastavihAgati ane susvarane ridha thatA sattAvIsane udaya thAya che. A pramANe trIsa ane ekatrIsanA udayathI chavvIsa ane sattAvIsanA udaye jatA chavIsanA ane sattAvIsanA udayarUpa be alpatara thAya che. tathA samudaghAtamAM praviNa tIrthakara kevaLine trIje samaye kAmaNukAyoge vartatA utha prApta saMsthAna, vajARSabhanArAcasaMghayaNa, audyArikaddhika, upaghAta, ane pratyeka e cha prakRtine rodha thatA vIzane udaya thAya che. ane tIrthakara kevaLine te samaye ukta cha prakRtionA udayane rAdha thatA ekavIzane udaya thAya che. A pramANe chavvIsa ane sattAvIsanA udayathI vIza ane ekavIsanA udaye jatA vIsa ane eka 1 ahiM kAIpaNa AtmA navanA udayathI AThanA udaye temane ekavIzanA udayathI vIzanA udaya jato nathI, kAraNa ke navanuM ane ekavIzanuM udayasthAna tIrthakarane hoya che, teo kaMi sAmAnya kevaLane udayarathAne jatA nathI mATe e be apatara ghaTatA nathI-ema TakAmAM jaNAvyuM che paNa koI prakRti vaya alpatara ghaTatA nathI te paNa lakhyuM nathI chatAM ATha prakRnirUpa ane viza prakRtirUpa be alpatara ghaTatA nathI e bhava samajAya che. paraMtu A ja gAthAnI TIkAmAM AgaLa A bane mahapatarA ghaTAvyA che tethI A paMktio lakhavAno bhAva zuM che? te bahu jANe..
Page #581
--------------------------------------------------------------------------
________________ pacasaMgraha-pAMca dvArA 547 visanA udayarUpa be alpatara thAya che. A rIte samuddaghAtamAM cAra alpatara thAya che. tathA agipaNAne prApta karatA tIrthakarakevaLine cAganA rodha kALe pUrvokta ekatrIsa prakRtimAMthI svarane udaya kAya tyAre trIzane udaya thAya che, ane tyArapachI ucchavesana udaya rekhAya tyAre ogaNatrIsane udaya thAya che. tathA sAmAnya kevaLine pUrvokta triIsa prakRtimAMthI svaranA udayano rodha thAya tyAre ogaNatrIsa ane udbhuvAsanA udayane dha thAya tyAre aThThAvIsane udaya thAya che. A rIte tIrtha karane AzrayI trIza ane ogaNatrIsanA udayarUpa be alpatara ane sAmAnya kevaLine AzrayI ogaNatrIsa ane aThThAvIsanA udayarUpa be alapatara ema cAra alpatara thAya che. ahiM ogaNavIsane alpatara ane mAM Ave che paraMtu avadhinA bhede bhinna alpataranI vivakSA thatI nahi hevAthI tene eka gaNuM traNa ja alpatara thAya che. tathA aThThAvIsanA udayavALA atIrthakara kevaLine agipaNAnI prAptinA prathama samaye parAghAta, vihAgati, pratyeka, upaghAta, anyatama udayaprApta saMsthAna, vajARSabhanArAcasaMghayaNuM, audArikahika, sthira, asthira, zubha, azubha, agurulaghu, tejasa kArmaNa, varNAdicatuSka, ane nirmANa, e vIza prakRtine udayavida thatA AThano udaya thAya che, ane ogaNavIza prakRtinA udayavALA tIrthakarakevaLine ukta vIza prakRtione udaya viccheda thAya tyAre navane udaya thAya che, A pramANe aThThAvIsa ane egaNatrIsanA udayathI ATha ane navanA udaye jatA ATha ane navanA be alpatara thAya che. A rIte tIrthakara atIrthakara kevaLa AzayI samudaghAta ane agipaNuM prApta karatAM thatA nava alapatare vicAryA tathA saMsArI jIvane ekatrIsa Adi udayasthAnethI AraMbhI ekavIza sudhInA keTalAeka alpatara udayarAmAM sakramaNa thAya che, jemake Indriya paryApti pUrNa thayA pachI 24 ke 26 mAMthI keIpaNa udayasthAne vatA maraNa pAmI ekavIzanA udaye jAya eTale ekavIzane a5tara thAya, tathA udyota sahita trIzanA udaye vattatA uttarakriyazarIrI de vaikriya zarIra vikharAI jAya tyAre ogaNatrIzanA udaye jAya tyAre egayujhIzane alpatara thAya. A pramANe sa sArI che ne keTalAeka alpatane saMbhava che paraMtu je saMkhyAvALA a5tare teone thAya che te alpatare pUrvokta alpatamAM AvI jAya che. mAtra eka alpatara aneka prakAre thAya che eTaluM ja, paraMtu avadhinA bhede alpatane bheda gaNuti nahi hovAthI A navathI adhika eka paNa alpatara thatuM nathI. cheahiM ekTIza prakRtinA udarathI adhika nAmakamaranI prakRtie udayasthAna na hovAthI eka trIza prakRtinA udayarU5 alpatara thato nathI tethI ekatrIza temaja pacIza tathA vizanA udaya vinA nava udayasthAnanA nava ahapatara gaNAvyA ane kevaLInI apekSAe te barAbara che paraMtu bdhi
Page #582
--------------------------------------------------------------------------
________________ 148 paMcasaMgraha-pAMca dvAra avasthita udaya sarvatra sthAna tulya che AvuM mULa TIkAkAropaNa TIkAkAranuM vacana hovAthI jeTalA udayasthAnake che teTalA avasthitada paNa che. avaktavyodayane sarvathA asaMbhava che kAraNa ke nAmakamanI saghaLI uttaraprakRtieno udaya viccheda thayA pachI pharI udaya thatA ja nathI. saghaLI uttaraprakRtiene. udaya viccheda agi guNasthAnakanA caramasamaye thAya che tyAMthI pratipAta thato nathI ke pharI udayane saMbhava thAya mATe avaktavyadaya ghaTatA nathI. A pramANe jJAnAvaraNAdi dareka uttaraprakRtienA udayasthAnomAM bhayaskArAdi kahyA. 18 have sAmAnyataH saghaLI prakRtionA udayasthAnamAM bhUyaskArAdi kahevA icchatA pahelAM udayasthAnake kahe che-- ekAra vAra ticaukavIsa guNatIsao ya cautIsA / varAchA juThThI thANAruM chavAle II 3 II ekAdaza dvAdaza tricaturviMzatirekonatriMzataH ca caturviMzat / . catuzcatvAriMzata ekonapaSTirudayasthAnAni paviMzatiH // 19 // * artha--agIAra, bAra, traNa ane cAra adhika vIza, ogaNatrIzathI trIsa, ane cummAlIsathI ogaNasATha A rIte chavvIsa udayasthAnake che. TIkAnu-sAmAnyataH saghaLI uttaraprakRtienA chavvIsa udayasthAnako che. te A pramANe agIAra, bAra, traNa ane cAra adhika vIza, eTale trevIsa ane covIza tathA ogaNatrIzathI AraMbhI cAtrIza ane cummAlIsathI AraMbhI ogaNasATha. te A ogaNatrIza, trIza, ekatrIza, batrIza, tetrIza ane trIza tathA cummAlIsa, pIstAlIsa, chetAlIsa, suDatAlIsa, aDatAlIsa, egaNapacAsa, pacAsa, ekAvana, bAvana, saMpanna manuSyo athavA tiya vayizarIra banAve tyAre trIzanA udayasthAnathI pacIzanA udayathAne ane labdhisaMpanna chIzanA udayamAM vate vAyukAya vaidiyazarIra banAve tyAre chavIzanA udaya sthAnathI covIzanA udayasthAne jAya che. athavA yathAsaMbhava ekavIsathI chagIza sudhInA udayasthAnathI pacendriya tiya"ca vagere kALa karI maNihArA deva-narakamAM utpanna thAya tyAra pacIzanA ane endriyamAM utpanna thAya tyAre vIzanA udayathAne jAya che tethI pacIza ane vIza prakRtinA udaya svarUpa bane alpatA saMsArI jIvamAM ghaTI zake che. tethI kula navane badale agiyAra ahapatarAdaya ghaTI zake chatAM TIkAmAM A be alpatarA kema batAvyA nathI? enuM kAraNa baBte jANe " 2 udayazAnaka eTale eka samaye eka jIvane jeTalI prakRti udathamAM te. "
Page #583
--------------------------------------------------------------------------
________________ pacasagraha-pAMcamuM dvAra pana, cepana, paMcAvana, chapana, sattAvana, aThThAvana ane ogaNasATha. 11-12-2324-2-30-31-32-33-34-44-45-46-4-48-4950-51-para-53-540 55-56-5-58-59 have ukta udayasthAnakenuM vivaraNa kare che- manuSyagati, manuSyA, paMcendriya jAti, trasanAma, bAdaranAma, paryAptanAma, subhaga, Adeya, yazakIrtinAma, anyatara vedanIya ane uccatra e agIAra prakRtiene udaya sAmAnya kevaLI bhagavAnane agi avasthAmAM hoya che ane e ja avasthAmAM tIrthakara bhagavAnane tIrthaMkara nAmakarma sahita bArane udaya hoya che. A atIrthakara tIrthakara kevaLInA baMne udayasthAnake anukrame agurulaghu, nimaNa, sthira, asthira, zubha, azubha, tejasa, kAmaNa, vadi catuSka e bAra pradayi prakRti, sAthe trIsa ane covIsa thAya che. e baMne udayasthAnake anukrame samuddaghAta avasthAmAM kAmaNa kAyage vartatA sAmAnya kevaLI ane tIrthakarane heya che. A cAra udayasthAnakamAM eka paNa bhUyaskAra ghaTatuM nathI. kAraNa ke keIpaNa AtmA agipaNAmAMthI sagapaNamAM ja nathI temaja sAmAnya kevaLI tIrthakaranA udayane prApta karatA nathI. te trevIsa ane vIsanA udayasthAna sAthe pratyeka, upaghAta, audArikazcika, cha, saMsthAnamAMthI koIpaNa eka saMsthAna ane prathama saMghayaNa e cha prakritie joDatAM ogaNatrIza ane trIza e be udayasthAna thAya che. A be udayasyAneka adyukame audAdikamizage vattatA sAmAnya kevaLI tathA tIrthakara bhagavAnane hoya che. tArikAyege vattatA tathA svabhAvastha teone parAghAta, vihAgati, usa ane svaranA udaya sAthe anukrame tetrIsa ane cetrIsa udaya thAya che. cogane rodha karatAM tyAre svarane rezadha thAya eTale ke svarane udaya baMdha paDe tyAre pUrvokta tetrIsa ane cetrIsamAMthI e eka prakRti ochI thatA batrIsa ane tetrIzane udaya thAya che. tyArapachI zvAsAsane rodha thatAM zvAsane udaya kAya tyAre ekatrIsa ane batrIsane udaya thAya che. * A pramANe daza udayasthAnake kevaLI mahArAjane hoya che. ' e daza udayasthAnamAM cha bhUyaskAra thAya che ane te sAmAnya kevaLI ane * 1 ahiM TIkAmAM kevaLi mahArAjanA daza udayasthAnamAM ra9-ad-1-kara-3 ane 4 rUpa sUyarakAra kahyA che, paraMtu cAra thAya che te A pramANe-samudaghAta avasthAmAM kAmaNa kAyathege vartatA
Page #584
--------------------------------------------------------------------------
________________ pa'casa graha-pAMcamuM dvAra tIrthaMkarane AzrayI ogaNatrIza ane trIza Adi jANavA. khIjA trevIsAdi bhUyaskAra sabhavatA nathI tenuM kAraNa pahelA kahyu che. tathA azpatazaya nava che ane te cetrIsa vinA saghaLA samajavA. 150 tathA vigrahagatimAM vattamAna kSAyika samyaphI avirati samyagdaSTine cummAlIsanA uddaya hAya che, te A pramANe--jJAnAvaraNIya pAMca, aMtarAya pAMca, tathA nidrAnA utkraya na hoya tyAre cakSu, acakSu, avadhi ane kevaLa e dazanAvaraNIya cAra, ana tAnukhadhi varjita apratyAkhyAnAvaraNAdi dhAdi traNu kaSAya, traNa veDhamAMthI eka veda ane e yugalamAMthI kAIpaNa eka yugala e pramANe mAhanIyakama nI cha, ema ghAtikamanI vIza, tathA cAra gatimAMthI kAi paNa eka gati, cAra AnupUrzvimAMthI gatine anusaratI eka AnupUddhi, paMcendriyajAti, trasa, khAtara, paryApta, subhaga-drubhA~gamAMthI eka, AdaeNya - anAdeyamAMthI eka, yazaHkIrti-ayaza-kIrtimAMthI eka, nirmANu, agurulaghu, sthira, asthira, zubha, azrusa, taijasa, kANu, vadika catuSka e rIte nAmakamanI ekavIza, cAra AyumAMthI eka Acu, e vedanIyamAMthI eka venIya, ane e gAtramAMthI eka geAtra e saghaLIne saravALA karatAM aghAtikamanI cAvIza, saghaLI maLI cummAlIsa prakRtie thAya. ochAmAM ochI e cummAlIsa prakRtiene uttaya vigrahagatimAM vatta mAna kSAyika sAmAnya pravaLi tathA tIrthaMkarane anukrame vresa ane cetrIsanA uddaya hAya che temAM sAtame samaye audyArika mizrayeAge vattatA teene pratyeka Adi cha prakRtinA udaya vadhe eTale egaNatrIsa ane trIsanA unna thAya che. tathA tene AThame samaye dvArika kAyayeAge vatA svara vagere cAra prakRtinA uma vadhe eTale tetrIsa ane ceAtrIsane udaya thAya che. A pramANe AgaNatrIza, trIza, tetrIza ane cetrIzanA uddayapacAra sUcakArAya thAya che, paraMtu kai rIte ekatrIza ane chatrIsanA udayapa bhUyaskAra dharatA nathI. patarAya tA ghaTe che. tetrIsa ane cetrIsanA uddayavALA svaranA rAdha kare tyAre teone atrIsa ane tetrIsanA udaya thAya ane ucchavAsanA rAdha thatAM ekatrIsa ane batrIsanA uddaya thAya, eTale ahiM tetrIsa trIsa ane ekatrIsa e traNe apatarAdhya thAya. A rIte ekatrIsa ane trIsa e apatara thAya che, paraMtu bhUyaskAra thatA nathI. pachI te jJAnImahArAja jANe. 2 apatarAya nava A pramANe----cAganA rapa kALe ekatrIsa ane batrIsanA udaye vattatA sAmAnyU rgALa ane tItha karA yAgipaNAne prApta kare tyAre teone agIAra ane khArane udaya thAya che. tathA jyAre samudlAta kare tyAre te anene khIje samaye audArikamizrayeAge vattatA svara di prakRtinA udaya eche thAya tyAre trIsa ane egaNatrIzanA udaya thAya ane kAmaNu kANu kAyayege vatA pratyekAdi cha prakRtinA uddaya AchA thAya tyAre ceAvIsa ane trevIsanA udaya thAya. ane ceganA rAdha karatAM pUrva kakSA te pramANe traNa azpatara thAya eTale 11-12-30 29-24-23-73-32 ane 31 e nava apatarAya thAya che,
Page #585
--------------------------------------------------------------------------
________________ papa1 pacAsagraha-pAMcamuM dvAra samyakUvIne hoya che. pAMtrIsa Adi kaI paNa udayasthAnake saMbhavatAM nahi hovAthI cummAlIsathI zarUAta kare che. te cummAlIsamAM samyaphavAhanIya, bhaya ane jugupsAmAMthI kaI paNa eka prakRti umeratAM pIstAlIsane udaya thAya, 'samyakatva mehanIya ane laya, athavA samyaktvamehanIya ane jugupsA, athavA bhaya ane jugupsA ema be prakRti umeratAM chetAlIsane udaya thAya tathA samyaphamehanIya bhaya ane jugupsA e traNe umeratAM suhatAlIsa prakRtine udaya thAya. tathA bhavastha kSAyika samyakatvI devA athavA nArakIne pUrve kahelI cummAlIsa prakRtimAMthI AnupUrSi dUra karatAM ane kriyazarIra, vaikriya ane pAga, pratyaka, upaghAta, ane samacaturasasaMsthAna e pAMca umeratAM aDatAlIsa prakRtine udaya thAya che. te atAlIsa prakRtie A pramANe-jJAnAvaraNIya pAMca, darzanAvaraNaya cAra, mohanIyanI pUrve kahI te che, ane atarAya pAMca, ema ghAtikarmanI vIza. tathA nAmakarmanI vigrahagatimAM je ekavIza kahI che te vaikriyaddhika Adi yukti karatAM ane AnupU ikADhatAM paccIsa, gova eka, vedanIyanI eka, ane Ayu eka ema avAtikarmanI aThThAvIsa, A rIte kula aDatAlIsa prakRtine ochAmAM ocho udaya bhavastha zAyika samyakatvI deva ke nArIne hoya che. ahiM nArakIone huMDa saMsthAna Adi azubha prakRtiene ja udaya hoya ema samajavuM. te aDatAlIsamAM bhaya jugupsA athavA samyaphamehanIya e traNamAMthI keIpaNa eka umeratAM ogaNapacAsane udaya thAya, bhaya-samyaphavamohanIya, jugupsA-samyakatva mehanIya, athavA bhaca-jugupsA ema keipaNa banne prakRti umeratAM pacAsane udaya thAya, ane bhaya-jugupsA ane samyakatva mehanIya e traNe umeratAM ekAvanane udaya thAya. tathA pUrve je cummAlIsa kahI che temAMthI AnupUrli kahADatAM ane audArikadvika pratyeka, upaghAta, samacaturansa saMsthAna, ane vajaRSabhanArAca saMghayaNa e che 1 ahiM samyakatva mehanIya udaya kSAropazama sampatIne ja hoya che. eTale jyAM jyAM sabhyaphivAhanIya hadaya lIdho hoya tyAM te udayasthAnavALA sApazamika sammaphatI hoya che tema samajavuM. tathA bhayajusAne udaya darekane hoya ja che ema nathI paraMtu koI vakhate bemAMthI ekano, koI vakhate banene ukaya hoya che, ane kei vakhate bemAMthI eka paNa udaya heta nathI tethI ja vArApharatI umeravAnA kahyA che. deva, nArakIne aryAptAvasthAmAM nidAna udaya hoya tema lAgatuM nathI. manuSyatiya ane saMbhave che kemake tenA udayamAM gAla che. cummAlasato udaya deva nAraka AzrayI lIdho heya tema lAge che kAraNa ke cummAlIsanA udayasthAnamAM nidA vadhArIne udayasthAna vadhAryuM nathI. pachI jJAnI mahArAja jAge,
Page #586
--------------------------------------------------------------------------
________________ pepara paMcasaMgraha-pAMcamuM dvAra prakRtio umeratAM ogaNapacAsa prakRtione udaya bhavastha kSAyika samyakatvI tiya athavA manuSyone hoya che. temAM samyatva mehanIya, bhaya ane jugupsA e traNamAMthI keIpaNa eka eka bhaya-samyakatva mehanIya athavA jugupsA-samyA mohanIya ke bhaya ane jugupsA ema keIpaNa babbe athavA samyaktva mohanIya, bhaya ane jugupsA ema traNe umeratAM pacAsa ekAvana ane bAvanane udaya thAya che. tathA nidAne udaya umeratAM trepanane udaya thAya. athavA pahelAM deva ane narakane cagya je aDatAlIsa prakRtie kahI temAM zarIra paryAptie paryApta kSAyika samyagyadaSTi deva athavA nArakone parAghAta ane anyatara vihAgati umeratAM pacAsane udaya thAya. temAM samyakatva mehanIya, bhaya ane jugupsA e traNamAMthI keIpaNa eka umeratAM ekAvana, keIpaNa be umeratAM bAvana, ane traNe umeratA trepanane, udaya, thAya. athavA zarIra kSAyika samyagadaSTi tiryaMca ane manuSyane pUrve je ogaNapacAsa kahI che temAM zarIraparyAptie paryApta thayA pachI parAghAta ane prazastavihAgati umeratAM ekAvanane udaya thAya. tyArapachI temAM samyakatvamohanIya, bhaya, jugupsA, ane nidrA e cAramAMthI keIpaNa eka prakRti umeratAM bAvana, keIpaNa umeratA pana, keIpaNa traNa prakRti umeratAM copana, ane cAre umeratAM paMcAvanane udaya thAya. athavA kSAyika samyagdaSTi tiyaca ane manuSyane anavarata ekAvana prakRtiemAM prANavAna paryAptie paryAptA thayA pachI zvAsocchavAsane udaya umeratAM bAvanano udaya thAya. temAM samyakatvamohanIya bhaya jugupsA ane nidrAmAMthI koIpaNa eka umeratAM pina, keipaNa be umeratAM cepana, traNa umeratAM pacAvana, ane cAre umeratAM chappanane udaya thAya. athavA zvAsocchavAsa paryAptie paryAptA tiryaMca ane manuSyane je bAvana praznatio kahI temAM bhASA paryAptie paryApta thayA pachI svarane udaya umeratAM trepanane udaya thAya. temAM samyakatvAhanIya, bhaya, jugupsA, ane nidrA e cAramAMthI keIpaNa eka umeratAM cepana, keIpaNa be umeratAM pacAvana, traNa umeratAM chappana, ane cAre umeratAM sattAvanane udaya thAya. ane tiryaMca AzrayI udyotanAmakarma umeratAM aThThAvanano udaya thAya. te. aThThAvana prakRtio A pramANe jJAnAvaraNIya pAMca, cakSudarzanAvaraNIyAdi cAra ane eka nidrA maLI, pAMca, mAhanIyanI pratyAkhyAnAvaraNAdi keIpaNa kedhAdi traNa kaSAya, eka yugala, eka veda, samyaphavAhanIya, bhaya ane jugupsA maLI nava. aMtarAya pAMca, gotra eka hatI
Page #587
--------------------------------------------------------------------------
________________ paMcasa cahe-pAMcamuM dvAra "papa3 -eka, Ayu eka ane nAmakamanI vigrahagati mAMhenI AnupUvi vinA vIza tathA adAridrika, pratyeka, upaghAta, eka saMghayaNa, eka saMsthAna, parAghAta, vihAgati, uccha vAsa, svara, ane udyota e ekatrIza kula aThThAvana prakRtio thAya che. avirati samyagdaSTinA A saghaLA udayasthAne nidrA, bhaya, jugupsA ane udyota e azudayi hovAthI teone ochI vastI karatAM alapatara ane bhUyaskAra ema bane rUpe saMbhave che. tathA mithyAddhine chetAlIsathI AraMbhI ogaNasATha sudhInA udayasthAna ke hoya che. teone bhinna bhinna gatimAM rahelA mithyAdaSTi che AzrayI jene saptatikA saMgrahamAM kaheze tenA pUrvApara bhAvane vicAra karI nidrA, bhaya, jugupsA ane uota e prakRtione ochI vatI karI pitAnI meLeja samajavA, 1 mizrAdaSTinA udayathAnakone sAmAnya vicAra A pramANe-mithyASTine vigrahagatimAM zAnAvaraNIya pAMca, darzanAvaraNIya cAra, vedanIya eka mehanIya anaMtAnubadhi vidhAdimAthI dhAdi cAra, yugala eka, veda ane miyAtvamehanIya e ATha, Ayu eka, gAtra eka, aMtarAya pAca, ema sAtamaLI pacIsa ane nAmakamanI ekavIsa kula chetAlIsa prakRtine kamamAM kama udaya hoya che. temAM bhaya ane surakSA ane nidrAmAthI eka eka bheLavatAM suDatAlIsane ane babbe meLavanAM aDatAlIsa ane traNe meLavatAM egaNapacAsana udaya thAya che. tathA bhavastha ekendriyane pUrvokta sAta karmanI pacIsa ane nAmakamanI ekavIsa prakRtimAMthI AnupUrva kahADatAM ane pratyeka, dArika zarIra, upaghAta ane ThaMDaka sarathAna e cAra meLavatA covIsa-kula ogaNapacAsane udaya thAya che. temAM bhaya, jugupsA ane nidrA e traNamAMthI eka eka meLavatA pacAsa, babbe meLavatA ekAvana ane traNa meLavatA bAvanano udaya thAya che. tathA pUrvokta ogaNapacAsamAM zarIraNyatie pathaptAne parAghAtane udaya vadhe eTale pacAsane udaya thAya che. temAM bhaya jugupsA ane nidrA e traNamAMthI eka eka meLavatA ekAvana, babbe meLavatA bAvana ane traNe meLavatA trepana udaya thAya che. tathA te pacAsamAM ucchavAsa paryAptie thatAne zvAsocchavAsane udaya vadhe eTale ekAvana prakRtino udaya thAya. temAM bhaya, jugupsA ane nidrAmAMthI eka eka meLavatA bAvana, babbe meLavatA pana ane traNe meLavavA cepano udaya thAya tathA te pUrveta ekAvanamA uota athavA Atapano udaya vadhe eTale bAvanano udaya thAya. temAM bhaya. jugupsA athavA nidrAmAthI eka eka meLavatA pana, babbe meLavatA cepana ane traNe meLavatA paMcAvana udaya thAya. tathA bhavaraya ekendriyane udaya 5 vIsamAM agopAMga ane sadhiyaNa umeratAM bhavastha beniyAdine nAmakarmanI chavvIsa ane zeSa sAta karmanI pacIsa kula ekAvana prakRtine ulya hoya che. temAM bhaya, jugupsA ane niAmAMthI koI paNa eka eka umeratAM bAvana, babbe ume2tA pana ane traNe umeratA cepano udaya thAya che. tathA zarIraparyAtie paryAptA teone pUta ekAvanamAM parAghAta ane vizvAgata umeratA trepanane udaya thAya. temAM bhaya, jINasA ane nidrAmAMthI eka eka umeratA cepana, babbe umeratA paMcAvana ane traNe umeratA chApIne udaya thAya che. tathA usa paryAptie paryAptA teone pUrvokta trepananA udayamAM zvAsa umeratAM cepanane udaya thAya. temAM bhaya, jugupsA ane nidrAmAMthI eka eka umeratAM pacAvana, banne umeratA chappana ane traNe umeratA satAvana udaya thAya che. tathA bhASApatie ayatAne pUrvokta cepanamAM varane,
Page #588
--------------------------------------------------------------------------
________________ papa4 paMcasagraha-pAMca kara prazna-mithyASTine mehanIyakamanI sAta prakRtine udaya chatAM vigrahagatimAM nAmakarmanI ekavIza prakRtinA udaye vartamAna AtmAne pIstAlIsa prakRtinuM udayasthAnaka kema na saMbhave? chetAlIsanuM kema kahyuM : uttara-vastusvarUpanuM jJAna hovAthI uparokta zaMkA ayogya che. kAraNa ke mithyASTine sAtane udaya anatAnubaMdhine udaya na hoya tyAre mAtra eka AvalikA sudhI hoya che ane te paryAptAvasthAmAM ja hoya che. ane nAmakarmanI ekavIza prapha tine udaya te vigrahagatimAM hoya che. keIpaNa mithyASTi anaMtAnubaMdhInA udaya vinA kALa karatuM nathI eTale vigrahagatimAM anaMtAnubaMdhInA udaya vinAne koIpaNa jIva hetuM nathI. tethI vigrahagatimAM AThane ja udaya hoya che, ane tene chetAlIsa Adi ja udayasthAno hoya che. tathA te mithyASTine chelle egaNasATha prakRtinuM udayasthAna mehanIyanI daze prakRtie udayamAM hoya tyAre hoya che. te ogaNasATha prakRtie A pramANe che-- anaMtAnubaMdhI, apratyAkhyAnAvaraNa, pratyAkhyAnAvaraNIya ane saMjavalana krodhAdimAMthI, keIpaNa krodhAdi cAra, traNa vedamAMthI eka veda, be yugalamAMthI eka yugala, bhaya, jugupsA ane mithyAtva mohanIya e mehanIyanI daza. tiryaMcagati, paMcendriyajAti, sanAma, AdaranAma, paryAptanAma, subhaga dugamAMthI eka, Adeya anAdeyamAMthI eka, yazakIrti ayazakIrtimAMthI eka, varNAdi catuSka, agurulaghu, sthira, asthira, zubha, azubha, tejasa, kAmaNa, nirmANa, audArikahika, koIpaNa eka saMghathaNa, keIpaNa eka saMsthAna, pratyeka, upaghAta, parAghAta, kaI paNa eka vihAgati, be svaramAMthI eka svara, ucchavAsa, ane udyota ema nAmakarmanI ekatrIsa, jJAnAvaraNIya pAMca, aMtarAya pAMca, cakSudarzanAvaraNAdi cAra, pAMca nidrAmAMthI keIpaNa eka nidrA, eka vedanIya eka Ayu, ane eka gotra. A A rIte vadhAremAM vadhAre ogaNasATha prakRtine udaya hAya che. udhya vadhAratA pacAvanane udaya thAya. temAM bhaya jugupsA ane nidrAmAMthI eka eka umeratA chappA, babe umeranA satAvana ane traNe umeratA aThThAvanano udaya thAya. tathA pUrvokta pacAvana prakRtie tie AzrayI udyAnano udaya vadhAratAM chapanane udaya thAya. temAM bhaya jugusAM ane nidrAmAMthI eka eka umeratA satAvana, babbe umeratA aThThAvana ane traNe umeratA ogaNasAI udaya thAya. " A pramANe niyAmAM eka samaye eka jIvane vadhAremAM vadhAre ogaNasATha prakRtiono udaya hoya che. temAM jJAnAvaraNIya pAMca, dazanAvaraNIya pAMca, vedanIya eka, mehanIya daza, Ayu eka, gAtra eka, aMtarAya pAMca ane nAmakamanI ekatrIsa pravRtio hoya che. devAdi bhinnabhinna cha AzrayI uthAna gaNatA ekaeka udayasthAna aneka prakAre thAya te tathA kramaza: vadhAratA bhUthakAra ane. ochI karatAM alpatara thAya te svayameva samajavA. ahiM je bhUyaskAra ane alpata thAya te pUrveta saMkhyAmAM kai upayoga nathI kAraNa ke saMkhyA vadhaze nahi. mAtra eka bhUvarakAra ke eka ahapatara aneka rIte thAya che eTaluM samajAze. ahiM udayathAnanI dizA mAtra batAvI che tethI mimitra che. AzrayI udayasthAnA svayameva samajI levA.
Page #589
--------------------------------------------------------------------------
________________ papapa casajhatuM pAMcamuM dvAra , A udayasthAnakenI aMdara sAsvAina mizra ane dezavirati saMbaMdhI keTalAka udayasthAnaka bhinna bhinna rIte paNa saMbhave che teone vaphTamANa saptatikA saMgrahane samyakrarIte vicAra karIne svayameva kahevA. ahi te ukta saMdhyAvALA udayasthAnakena bhavamAtra batAve eja projana che te siddha karyuM. ahiM avAya ghaTato nathI kAraNa ke saghaLI karmaprakRtiene udayaviccheda thayA pachI tenA udayane pharI saMbhava nathI. avasthitoya jeTalA udayasthAnaka hoya teTalA ja hoya che evuM vacana hovAthI chavIsa che. kadAca ahi ema zaMkA thAya ke virahagatimAM ke samudaghAtamAM je udayadrathAnake hoya che temAM avasthitoya kema saMbhave? kAraNa ke tene ghaNe ja alpa kALa che. tenA samAdhAnamAM ema samajavuM ke te sthitimAM paNa be traNa samaya avasthAna thAya che. je samaye vadhe ke ghaTe te ja samaye bhUyakAra ke alpatarodaya thAya che. tyArapachInA samaye je tene te ja udaya rahe che te avasthitAdaya kahevAya che. samuddaghAta ke vijhaDagatimAM udayathAnaka jo eka ja samaya rahetuM hoya te uparokta zako yukta che, paraMtu te udayasthAnaka be ke traNa samaya paNa rahI zake che eTale avasthita daya chavIsa saMbhave che, tathA 'bhUyaskAzadaya ekavIsa ane alpatarodaya vIsa thAya che. 1 chatrIsa udayasthAnakaeNmAM kevaLAnA hRdayasthAne AzrayI cha, aviratanA cummAlIsathI aThThAvana sudhInA paMdara udayasthAnamAM je krame uyamAM kRtio vadhArI che te krame vadhAratA cauda ane chelle gaNusAphi-saravALe ekavIsa bhUyarakAra thAya ane vaLI mahArAjanA cAra gaNIe te ogaNIza bhUthakAra thAya. 2 chavvIsa hadayarathAnamAM kevaLa mahArAjanA udavasthAne AzrayI nava tathA aviratinA aDDAthI sammAlIsa sadhInA paMdara udayasthAnanAM pAnupavie kRti ochI karatAM cauda alpatara thAya, jema ke- aThThAvana prakRtinA udayamAthI nidrA, bhaya ane guptAmAMthI kAIpaNuM eka ochI karatA sattAvananuM, keIpaNa be ochI karatAM chapananuM ane traNa ochI karatA paMcAvanuM udayasthAna thAya, e pramANe anyatra paNa samajavuM. tathA egaNasATha prakRtinA hadayavALAne ddhiA Adi kRti ochI thatAM aThThAvananuM ahapatara thAya. A rIte kula grevIsa alpatara thAya. ahiM eka ja bhUyakAra ane alpatara aneka rIte thaI zake che paNa avadhinA bhede bhUyArAdine bheda nahi gaNAte hovAthI teonI teTalI ja saMkhyA thAya che. tathA cazmAlIsano udaya virahagatimAM vartamAna kSAyika samyaphavIne heya che ane temAM bhaya vigera umeratAM chelle suDatAlIsane udaya thAya che ane aDatAlIsano ulya bhavane hoya che eTale aDatAlIsanA udayathI suDatAlIsanA hRdayasthAno jaya nahi tethI tenI apekSAe alpatara na ghaTe tema lAge che, paraMtu chetAlIsanA udayavALA mizrAvIne bhaya jugupsA vadhe eTale aDatAlIsa udaI thAI temAMthI bhaya ke jugupta kAIpaNa eka ghaTavAthI suDatAlIsanuM alpatara thAya A rIte satANInuM apaharaM sabave che, ,
Page #590
--------------------------------------------------------------------------
________________ 556 paMcasaMgraha-pAMca dvAra ogaNIzamI gAthAmAM je udayasthAnake kahyA temAM bhUyaskAra ane alpataranI saMvyA sakAraNe A gAthAmAM kahe che- bhUyappayarA igicauvIsaM janne kevalI chaumaM / ajao ya kevalitaM titthayariyarA va annonnaM // 20 // bhUyaskArAlpatarA ekacaturvizatiryasmAt na eti kevalI chana / / ayatazca kevalitvaM tIrthakaretarau vA'nyonyam // 20 // artha-pUrvokta chavvIsa udayasthAnamAM bhUyaskAra ane alpatara anukrame ekaviza ane covIza che. kAraNa ke kevaLI chavAnA udayasthAnene prApta karato nathI. tema ja avirati kevaLIpaNAnA udayasthAnene prApta karatA nathI. e ja pramANe tIrtha kara sAmAnya kevaLInA ane sAmAnya kevaLI tIrthakaranA udayasthAnakone prApta karatA nathI. TIkAnu-pUrvokta chavvIsa udayasthAnakomAM bhUyaskArodaya ekavIza che ane alpataradaya covIsa che. bemAMnA eka paNa ukta saMkhyAthI adhika nathI. kAraNa ke kevaLI. bhagavAna chaghasthanA udayane prApta karatA nathI, avirati samyagdaSTi kevaLajJAnInA udayasthAnakamAM jatA nathI, tema ja sAmAnya kevaLI ane tIrthakaro eka bIjAnA udayasthAnake jatA nathI mATe pUrve je saMkhyA kahI teTalo ja bhUyaskAra ane alpatarodaya che. A kathananuM tAtparya A che-- kevaLI bhagavAna chasthanA udayasthAnamAM jatA nathI je jAya te cummAlIsanuM udayasthAnaka bhUyaskArarUpe thAya ane tema thavAthI tenI saMkhyA vadhe paraMtu tema thatuM nahi hovAthI bhUyaskAranI saMkhyAmAM vadhAre thatuM nathI. e pramANe atIrthakara tIrthakaranA udayane ane agi kevaLI sagikevaLInA udayane prApta karatA nathI. mATe agIAra, bAra, trevIsa, covIsa ane cummAlIsa e pAMca udayasthAnake bhUyaskAradayarUpe saMbhavatA nathI. paraMtu zeSa ekavIza udayasthAnake ja bhUyaskAradayarUpe saMbhave che. " tathA avirati samyagdaSTi athavA mithyASTi kevaLI bhagavAnanA udayasthAnakene prApta karatA nathI mATe trIsanA udayarUpa alpataradaya ghaTI zo nathI. prazna-cotrIsane udaya svabhAvastha tIrthakara kevaLIne hoya che. tethI jyAre tIrthakara thanAra AtmA kevaLapaNAne prApta kare, ane cummAlIsa Adi koIpaNa udayasthAnethI cotrIsanA udaye jAya tyAre trIsanA udayarUpa alpatara saMbhave che te pachI ? zA mATe citrIsanA alpatarano niSedha karyo? uttara-vastusvarUpanuM ajJAna hovAthI uparokta kA agya che kAraNa ke kevapaNane saghaLA AtmAo guNasthAnakanA ume prApta kare che. sIdhA cothA pAMcamAthI
Page #591
--------------------------------------------------------------------------
________________ papa7 paMcasaMgraha-pAMcarsa dvAra terame jaI zakatA nathI. paraMtu chaThThA sAtamAthI AThamA navamA ane dazamA guNasthAnakane kramazaH prApta karI tyAMthI bAramAne sparzIne ja kevaLapaNAne prApta kare che. temAM AramAM kSINamAha guNasthAnake tevIsa prakRtinuM eka ja udayasthAnaka hoya che. anya keI udayasthAna hotuM nathI. te tetrIsa prakatio A pramANe che--manuSyagati, paMcendriya jAti, trasa, Adara, paryApta, subhaga, Adeya, yazakIrti, tejasa, kArmaNa, sthira, asthira, zubha, azubha, varNAdi catuSka, agurulaghu, nimaNa, audyArikahika, pratyeka, upaghAta, anyataravihAgati, parAghAta, susvara husvaramAMthI eka, ucchavAsa, cha saMsthAnamAMthI eka saMsthAna, vajawSabhanArAcasaMghayaNa, sAta asAtamAMthI eka vedanIya, manuSyANu, ane ucca gotra. have jyAre kevaLajJAna utpanna thAya ane sagikevaLI guNasthAnakane prApta kare tyAre tIrthakara thanArane tIrthaMkaranAmakamarane udaya thavAthI trIsanA udayasthAnane prApta kare tethI trIsanuM udayasthAnaka bhUyaskArarUpe ja ghaTI zake alpatara rUpe ghaTI zake nahi mATe cetrIsanA alpatarane niSedha karyo che. tathA ogaNasAThanuM udayasthAnaka paNa pitAnAthI anya koI moTuM udayasthAnaka nahi hovAthI alpatararUpe thatuM nathI je kaI meTuM udayasthAnaka hatA te te meTA udayasthAnethI ogaNasAThanA udayathAne jatA te alpatara thAya paraMtu te te nathI mATe zetrIsa ane ogaNasATha e be udayasthAnake alpatararUpe thatA nathI tethI covIza ja alpatarodaya thAya che. A pramANe sAmAnyataH saghaLI uttara pravRtionA udayasthAnakomAM bhUyaskArAdi kahRA. have jJAnAvaraNIyAdi dareka uttaraprakRtinA ane sAmAnyathI saghaLI uttaraprationA sattAsthAnakomAM bhUyaskArAdi kahe che-temAM jJAnAvaraNAdinI uttaraprakRtinA yaskArAdi pitAnI meLe ja samajavA. te A pramANe jJAnAvaraNIya ane aMtarAya e be karmanuM pAMca pAMca prakRtirUpa eka ja sattAsthAnaka che. A be kamanI pAMca pAMca ja prakRti hovAnI ane te pAnI sattA dhruva 1 ahiM ema kahyuM ke saghaLA AtmAo kevaLIpaNAne guNasthAnakanA krame prApta kare che eTale bArame thaIne ja terame jAya che te sivAya jaI zakatA nathI e barAbara che. paraMtu bArame tetrIsanuM ja udayasthAna heya ema je kahyuM te kema saMbhave? kAraNa ke cAra aghAtakamanI ja tetrIsa pravRtio thAya temAM jJAnAvaraNaya pAMca, darzanAvaraNaya cAra ane aMtarAya pAMca e cauda maLavAthI suDatAlIsanuM udayasthAnaka thAya, kAraNa ke ghAti traNa karmane udaya hoya che. tethI te suDatAlIsanA udayarathAnethI ghAtakamAM khapAvI kevaLajJAna prApta karI trIsanA udaye jatA cotrIsanuM atara paNa saMbhavI zake te zA mATe tene niSedha karyo eTale ke bArame guNA terInuM ja udavasthAnaka kema kahyuM ane trIsanuM atara kema na kahyuM?e zakAne avakAza che tenuM samAdhAna bacuta pAsethI karI levuM.
Page #592
--------------------------------------------------------------------------
________________ 58 pacasagraha-pAMcamuM dvAra hAvAthI bIjuM nAnuM moTuM kaI sattAsthAna nathI mATe bhUyaskAra ke alpatarapaNAne saMbhava nathI. tathA e be karmanI saghaLI uttaraprakRtionI sattAne vyavacacheda thayA pachI pharI teonI sattAne asaMbhava hovAthI avaktavya sattA paNa ghaTatI nathI. mAtra avasthita sattA abhayane anAdi anaMta ane bhavyane anAdi sAMta e be bhAge saMbhave che. tathA vedanIyanA be ane eka prakRtirUpa ema be sattAsthAnaka che. temAM agi guNasthAnakanA ciramasamaya paryata be prakRtirUpa, ane chelle samaye eka prakRtirUpa, sattAsthAnaka che. ahiM eka prakRtinA sattAsthAnakathI be prakRtinA sattAsthAnake jatA nahi hovAthI bhUyaskAra ghaTato nathI. be prakRtinA sattAsthAnethI eka prakRtinA sattAsthAnake jato hovAthI eka alpatara saMbhave che. be prakRtinI sattArUpa abhavyane anAdi anaMta ane bhavyane anAdi sAMta ema eka avasthita satkarma saMbhave che. eka prakRtyAtmaka sattAsthAna mAtra eka samaya ja rahetuM hovAthI te avasthitarUpe ghaTatuM nathI. ahiM paNa A karmanI saMpUrNa sattAne nAza thayA pachI pharI tenI sattA thatI nahi hevAthI avaktavya satkarma saMbhavatuM nathI. gotra ane AyunA be sattAsthAnake hoya che. te A pramANe --be, ane eka temAM jyAM sudhI gotrakamanI baMne prakRtie sattAmAM hoya tyAMsudhI be prakRtirUpa sattAsthAna, ane teuvAyunA bhavamAM jaI ucatra uvelI nAMkhe tyAre nIcagotrarUpa eka prakRtinuM sattAsthAnaka hoya che. athavA agi guNasthAnakanA kicaramasamaye nIcagetrane kSaya thAya tyAre chelle samaye uracatranI sattArUpa eka prakRtinuM sattAsthAnaka hoya che. ahiM eka nIcagetranI sattAvALe pRthvIkAyAdimAM AvI uccagetra bAMdhe tyAre be prakra tinI sattArUpa eka bhUyaskAra thAya. alpatara paNa uccatra uvela tyAre nIcagotranI sattArUpa athavA nIcagetrane kSaya kare tyAre uccagetranI sattArUpa eka ja thAya. tathA avasthita satakarma be che. kAraNa ke ucca nIca e baMne prakRtinI ane ucagotra uvelAyA bAda ekalA nIcagetranI sattA cirakALa paryata saMbhave che. tathA avaktavyasatkama uccagetranI sattA naI thayA pachI pharI te sattAmAM Ave che tethI te te eka prakRtinI apekSAe ghaTe paraMtu gotrakamanI apekSAe na ghaTe. kAraNa ke gotra karmanI sattAne nAza thayA pachI pharI sattAmAM AvatuM nathI. tathA AyunI paNa jyAM sudhI parabhavanuM Ayu na bAMdhe tyAMsudhI gavAtA ekanI sattA hoya. ane parabhavanuM Ayu bAMdhe tyAre enI sattA thAya che. ahiM bhUyaskAra - be prakRtinI sattArUpa eka thAya che ane te je samaye parabhavatuM Ayu bAMdhe teja samaye thAya che. eka prakRtirUpa eka alpatara satkarma hoya che ane te anubhUyamAna bhavanA AyunI sattAne nAza thayA pachI je samaye parabhavanA Ayune udaya thAya te samaye hoya che. avasthita satkama sthAne bane hoya che kAraNa ke bane sattAsthAne,
Page #593
--------------------------------------------------------------------------
________________ 559 paMcasaMgraha-pAMca dvArA amuka kALapayata heya che. avaktavyasatkarma hotuM nathI. kAraNa ke AyukamanI sattAne nAza thayA pachI pharI te sattAmAM AvatuM ja nathI. darzanAvaraNIyanA traNa sattAsthAne che. te A pramANe nava, cha ane cAra. temAM kSapakaNi AzrayI anivRtti bAdarasaparAya guNasthAnakanA saMkhyAtA bhAgapayata ane upazamazreNi AzrayI upazAMtAmaha guNasthAnaka paryata navanI sattA hoya che. zapakaNimAM bAdarasaparAya guNasthAnakanI saMkhyAtA bhAga pachIthI AraMbhI kSINamAhaguNasthAnakanA kicaramasamaya paryata chanI sattA hoya che ane chelle samaye cAranI sattA hoya che. ahiM bhUyaskAra eka paNa ghaTata nathI. kAraNa ke kSapakazreNimAM che ane cAranI sattA thayA pachI paDato nathI. alapatara be che. 1 cha, 2 cAra. navathI chanI, ane chathI cAranI sattAe jatA hovAthI te be alpatara ghaTe che. avasthita satkarma be che. 1 nava, 2 che. temAM navanI sattA abhavyane anAdi anaMta ane bhavyane anAdi sAMta hoya che ane chanI sattA aMtamuhUrta mAtra ja hoya che. tathA cAra prakRtirUpa trIjuM sattAsthAna eka samaya mAtra ja rahevAthI te avasthitarUpe hetuM nathI. tathA saghaLI uttara prakRtine viccheda thayA pachI, pharI sattAne saMbhava nahi hevAthI, avaktavya satkarma ghaTatuM nathI. mohanIyanAM paMdara sattAsthAne che. te A pramANe-28-ra7-26-24-23-2221-13-12-11-5-4-3-2-1temAM saghaLI prakRti sattAmAM hoya tyAre aThThAvIza, temAMthI samyakatvamehanIya ule tyAre sattAvIsa. ane mizramehanIya ule tyAre, athavA anAdi mithyASTine chavIsa tathA aThThAvIzamAMthI anaMtAnubaMdhi cAra kaSAyane kSaya thAya tyAre devIsa, mithyAtvanA kSaye vevIza, mizramehanIyanA kSaye bAvIsa ane samyakatvamehanIya kSaya thAya tyAre ekavIza, tyArapachI kSapakazreNimAM ATha kaSAyane kSaya thAya tyAre tera, napuMsakavedanA kSaye bara, strIvedanA kSaye agIAra, chanekaSAyanA kSaye pAMca, purUSadanA kSaye cAra, saMjavalana kaidhatA kSace traNa, saMlana mAnanA kSaye be ane saMjavalana mAyAne kSaya thAya tyAre ekanI sattA hoya che. ahiM avasthita satkarma paMdara che kAraNa ke saghaLA sattAsthAnakamAM kamamAM kama aMtamuhUrta paryata avasthAna-sthiratAne saMbhava che. alpatara cauda che ane te aThThAvIsa choDIne zeSa saghaLA samajavA. tathA aThThAvIsanA sattAsthAnakarUpa bhUyaskAra satkama eka ja che. kemake vIsanA sattAsthAnethI athavA chavIsanA sattAsthAnethI aThThAvIsanA sattAsthAne jAya che. zeSa sattAsthAne bhUyakArarUpe hoI zakatA nathI. kAraNa ke anatAnubaMdhi kaSAya, samyaktvanIya ane mizramehanIya sivAya anya prakRtinI sattAne nAza thayA pachI pharI teonI sattAne asaMbhava che. tathA mohanIyamanI saghaLI prakRtinI sattAne nAza thayA pachI pharI teonI sattA nahi thatI hovAthI avaktavya satkarma ghaTatuM nathI. tathA nAmakarmanA bAra sattAsthAne che. te A pramANe 3-92-89-8886-
Page #594
--------------------------------------------------------------------------
________________ paMcasagraha-pAMcamuM dvAra 80-8-78-76-75-9-8, temAM saghaLI prakRti sattAmAM hoya tyAre trANuM. tIrtha. karanAmakarmanI sattA na hoya tyAre bANuM, tIrthaMkara nAmakarmanI sattA hoya ane AhAraka zarIra, AhAraka apAMga, AhArakabaMdhana ane AhAraka saMdhAtA e cAra praka tinI sattA na hoya tyAre nevyAsI ane tIrthakara nAmakanI paNa sattA na hoya tyAre aAzI. A cAra sattAsthAnakanI prathama evI saMjJA che eTale ke e prathama sattAsthAna catuSTha kahevAya che. A cAra sattAsthAnakamAMthI nAmakarmanI tera prakRti kSaya thAya tyAre dvitIya sattAsthAnanuM catuSka thAya. te A-ezI, ogaNaeMzI, chottera, ane potera. A dvitIya saMjJaka sattAsthAna catuSTha kahevAya che. tathA prathama sattAsthAna catuSTha saMbaMdhI aAzInA sattAsthAnamAMthI devaddhika athavA naraddhika uvele tyAre chayAzI, devadrika athavA narakaddhika ke je na uvelAyu hoya te sAthe vaikriya catuSTha uvele tyAre eMzI ane temAMthI manuSyaddhika ule tyAre aThThoteranuM sattAsthAna thAya che. A traNa sattAsthAne prAcIna graMthamAM achuvae saMjJAthI vyavahAra thAya che. tathA agi avasthAne carama samaye tIrthaMkara paramAtmAne nava prakRtinuM ane sAmAnya kevaLI mahArAjane ATha prakRtinuM sattAsthAna hoya che. ahiM ezInuM sattAsthAnaka kSapakazeNimAM terane kSaya karyA pachI thAya che, tema ja aThThAzImAMthI vaikriya aNaka kSaya karyA pachI paNa thAya che paraMtu baMnemAM saMkhyA eka sarakhI hovAthI eka ja gayuM che. mATe bAra ja sattAsthAnaka che. A bAra sattA sthAnakemAM daza avasthita sakama che. nava ane AThanA sattAsthAnakane eka samayane ja kALa hovAthI te avasthitarUpe nathI. daza alpatara sthAne che. te A pramANe-prathama sattAsthAna catuSkathI bIjA. sattAsthAna catuSka jatAM cAra alpatara, bIjA catuSkathI aginA caramasamaye navA ane AnA sattAsthAnake jatA be ala5ra, prathama sattAsthAna catuSka mAMhenA aphAzInA sattAsthAnethI chavAsI ane coteranA sattAsthAnake jatA be alpatara. ezInuM alpatara nAmakarmanI tera kSaya karyA pachI paNa thAya che ane vaikriyAka kSaya karyA pachI paNa thAya che saMkhyA tulya hevAthI tene eka ja gaNyuM che. kemake avadhinA bhede alpatarane. bheda gaNAtuM nathI. tathA trANuM ane bANuM sattAsthAnethI AhAraka catuSTha uvelatA nevyAsI ane akuzInA sattAsthAne jatA be alpatara, saghaLA maLI daza apUtara thAya che. tathA bhUyaskAra sthAne cha thAya che. te A pramANe aDhoranA sattAsthAnethI manuSyaki badhI zInA sattAsthAne jatAM pahelo bhayaskAratyAMthI narakadrika ane
Page #595
--------------------------------------------------------------------------
________________ 561 paMcasaMgraha-pAMcamuM dvAra vaikriya catuSka athavA devadrika ane vaikriya catuSTha bAMdhI kyA zInA sattAsthAne jatAM bIje bhUyaskAra, tyAMthI devadrika athavA narakaddhika bAMdhI ahAzInA sattAsthAnake jatAM trIje bhUyaskAra, tIrthakaranAmasma bAMdhI nevyAzInA sattAsthAnake jatAM bhUyaskAra, athavA tIrthakaranA aMdha vinA AhAraka catuSka bAMdhI bANunA sattAsthAne jatAM pAMca bhUyaskAra ane tyAMthI tIrthaMkara nAma bAMdhI trANunA sattAsthAne jatAM cha bhUyaskAra A pramANe cha bhUyaskAra thAya che. zeSa sattAsthAnethI bIjA moTA sattAsthAne javAne asaMbhava hovAthI anya bhUyaskAra thatA nathI mATe cha ja bhUyaskAra thAya che. tathA nAmakarmanI saghaLI uttara pravRtionI sattA naSTa thayA pachI pharI sattAne asaMbhava hovAthI avaktavya sthAna hotuM nathI. A pramANe dareka jJAnAvaraNIyAdi uttara prakRtinA sattAsthAnemAM bhUyaskArAdi kahA. 20 have sAmAnyathI saghaLI uttara pravRtionA sattAsthAnemAM bhUyaskArAtri kahevA IcchatA pahelA sattAsthAnake keTalA thAya che kahe che... . . * ekAra vAramAsI igicaupaMcAhiyA ya cauNaui / etto cauddahiya sayaM paNavIsao ya chAyAlaM // 21 // battIsaM nathi sayaM evaM aDayAla saMta ThANANi / jogiaghAicaukke bhaNa khiviDaM ghAisaMtANi ||22|| gza dizarira prajApatrASiA ja caturnatiH ataH caturdazAdhikaM zataM paJcaviMzAcca SaTcatvAriMzat // 21 // dvAtriMzaM nAsti zataM evamaSTacatvAriMzat sattAsthAnAni / yogyaghAticatuSke bhaNa kSiptA ghAtisacAsthAnAni // 22 // artha--agIAra, bAra. eMzI tathA eka, cAra ane pAMca adhika ezI, cArAnuM ane tyArapachI ekaso cauda paryata saghaLA tathA eka pacIsathI AraMbhI eka chetAlIsa sudhInA saghaLA, vacamAM ekasa batrIsanuM sattAsthAnaka nathI. kula aDatAlIsa sattA sthAnake che, sogikevaLInA aghAtikarmanA cAra sattAsthAnamAM ghAtikarmanA sattAsthAnake umerI uparokta sattAsthAnake kahevA. - kAsu-sAmAnyataH saghaLI uttara prakRtionA aDatAlIsa sattAsthAne thAya che. te A pramANe-agIAra, bAra, e zI tathA ahiM paNa eMzIne saMbaMdha hovAthI eka, cAra ane pAMca adhika eMzI eTale ke ekAzI, corAzI ane paMcAzI, tathA cArAthI AraMbhI eka eka adhika karatAM ese cauda sudhInA saghaLAM, te A 73
Page #596
--------------------------------------------------------------------------
________________ 562 pacasaMgraha-pAMcamuM dvAra pramANe-cArANuM, paMcANuMchanuM, sattA, aThThANuM, navANuM, se, ekaso eka, ekaso be, eka traNa, ekase cAra, eka pAMca, ekase che, eka sAta, ekaso ATha, eka nava, ekase dasa, eka agIAra, eka bAra, ekase tera ane eka cauda tathA ekase pacIsathI AraMbhI vacamAM eka batrIsa vajIne eka chetAlIsa sudhInA saghaLAM, te A pramANe-eka pacIsa, ekase chabbIsa, ekase sattAvIza, eka aThThAvIza, ekaso ogaNatrIza, ekase trIza, eka ekatrIza, ekase tetrIza, eka cotrIza, eka pAMtrIza, ekasa chatrIza, eka sADatrIza. ekaso ADatrIza, ekaso ogaNacALIza, ekase cALIza, eka ekatAlIsa, eka betAlIsa, eka tetAlIsa, ekasa cummAlIsa, ekase pIstAlIsa ane ekase chetAlIsa saravALe aDatAlIsa sattAsthAne thAya che. te A pramANe-11-12-80-81-84-85-95-6 97-98-9-100-101-10-103-104-105-106-107-108-1-110111-1120113-114-125-126-127-128-129-130-131-133-134-135 136-137-138-139-140-141-14ra-143-144-145-146. A sattAsthAnenuM je rIte jJAna thAya te rIte kahe che- sagi kevaLInI aghAtiprakRti saMbaMdhI eMzI Adi je cAra sattAsthAne che temAM vAtika saMbaMdhI sattAsthAne anukrame umerIne aDatAlIse sattAsthAne ziSyone kahevA. have e ja kathanane vicAra kare che- sAmAnya kevaLI mahArAjane agiguNasthAnakanA carama samaye agIAra prakRtinuM sattAsthAna hoya che. te ja samaye tIrthakara bhagavAnane bAra prakRtinuM sattAsthAna hoya che. te bAra prakRtio A che -manuSkAyu. manuSyagati, pacendriyajAti, vasanAma, bAdaranAma, paryAptanAma, subhaga, Adeya, yazakIrti, tIrthakara, anyatara vedanIya ane ucagotra. A ja bAra prakRtio tIrthaMkara nAma rahita agIAra ane te sAmAnya kevaLIne hoya che. gikevaLI avasthAmAM eMzI, ekAzI. cArAzI ane paMcAzI ema cAra sattArathAno hoya che. temAM eMzI prakRtie A pramANe che-devaddhika, audArika catuSka, vaikriya catuSka, tejasa, kAmaNa, tejasabaMdhana, kAmaNabaMdhana, tejasasaMghAtana, kAmaNasaMghAtana saMsthAna paka, saMghayaNa Saka, varNAdivIza, agurulaghu, parAghAta, upaghAta, usa, vihAgatiddhika, sthira, asthira, zubha, azubha, susvara, svara, duga, aya kIrti, anAdeya, nirmANa, pratyeka aparyApta, manuSyAnuputri, nIcatra ane anyataravedanIya, e agatera tathA pUrvokta agIAra saravALe eMzI thAya che. e ja eMzI tIrthaMkaranAma sAthe ekAzI, AhAraka catuSka sAthe cArAzI tathA tIrthakara AhAraka catuSka baMne sAthe paMcAzI. temAM eMzI ane corAzI e be sattAsthAna sAmAnya kevaLIne ane ekAzI ane paMcAzI e be sattAsthAna tIrthakara kevaLIne hoya che
Page #597
--------------------------------------------------------------------------
________________ 53 paMcasa'graha--pAMcamuM dvAra ahiM tIrthaMkara atIza"kara e ane eka bIjAnA sattAsthAnAmAM nahi jatA hovAthI tathA tIrthaMkarAdhinA khaMdha ahiM nahi thatA heAvAthI eka paNa bhUyaskAra thatA nathI ane ezI ane cArAzInA sattAsthAnethI agIAranA sattAsthAne jatAM tathA ezI ane pacAzInA sattAsthAnethI khAranA sattAsthAne jatAM agIAra ane khAranI sattArUpa e apatara thAya che. tathA pUrvokta ezI Adi cAra sattAsthAnA jJAnAvaraNa pa'cakra, dezanAvaraNa catu ane aMtarAya pacaka ema cauda prakRti sAthe ceArANu paMcANuM aThANu ane navANu ema cAra sattAsthAne thAya che. A sattAsthAne kSINukaSAya guNasthAnakanA carama samaye nAnA jIvA AzrayI hoya che. tathA cArANu Adi cAra sattAsthAne nidrA ane pracalA sAthe chantu, sattANu sA ane esA eka e pramANe cAra sattAsthAne thAya che. A sattAsthAna kSINamAha guNasthAnakanA dvicarama samaya "ta aneka jIveAnI apekSAe ghaTe che. ahiM uparanA guNasthAnakethI paDatA nahi hovAthI bhUyaskAra eka paNa thatA nathI. tathA kSINumeha guNasthAnakanA carama samayavarti cArANunA ane aThThANu'nA sattAsthAnethI ezI ane ceArAzInA sattAsthAne jatA ane paMcANuM tathA navANunA sattAsthAnethI ekAzI ane pacAzInA sattAsthAne jatA ezI, ceArAzI, ekAzI ane pacAzInI tArUpa cAra apatara, e ja pramANe chantu ane senA sattAsthAnethI cArANu ane maThThANunA sattAsthAne jatA tathA sattANu ane ekasA ekanA sattAsthAnethI paMcANu ane navANunA sattAsthAne jatAM cArAnuM aThThANuM paMcANuM ane navANunI sattArUpa cAra azpatara thAya che. * tathA te intuM Adi cAra sattAsthAneAmAM sajvalana lAbhanA prakSepa karatAM sattANu, aThThANuM ekasA eka ane ekase e ema cAra sattAsthAne thAya che. A cAra sattAsthAna sUkSmasa parAya guNuThANuM hoya che. e ja cAramAM sajvalana mAyA meLavatAM aThThANuM navvANu ekaso beane ekasA traNa e cAra sattAsthAne thAya. A sattAsthAnA anivRtti Adarasa'parAya guNasthAnakanA te hoya che. tathA te ja guNuANe saMjvalana mAnanA prakSepa karatA navvANu, sA, ekasA traNa ene ese cAra e cAra sattAsthAne thAya che. e ja cAra sattAsthAneAmAM sajvalana krodhanA prakSepa karatAM sA, ekasA eka, ekasA cAra ane ekaso pAMca ema cAra sattAsthAno thAya che.
Page #598
--------------------------------------------------------------------------
________________ pa64 paMcasaMgraha-pAMcamuM dvAra e ja guNasthAnake puruSavedane prakSepa karatAM eka eka, ekaso e, ekaso pAMca ane ekase cha ema cAra sattAsthAne thAya che. e ja guNasthAnake hAsyAdiSane prakSepa karatAM eka sAta, ekase ATha, eka agIAra ane ekaso bAra e cAra sattAsthAnake thAya che. tyArapachI strIvedane prakSepa karatAM e ATha, eka nava, eka bAra ane ekaso tera e cAra sattAsthAnake thAya che. tyArapachI e ja guNasthAnake napuMsakavedane prakSepa karatAM eka nava, eka daza, ekase tera ane eka cauda e cAra sattAsthAne thAya che. - tathA e ja cAra sattAsthAnemAM e ja guNasthAnake narakaddhikAdi nAmakarmanI tera prakRti ane dvitrika ema saLa prakRtine prakSepa karatAM ekaso pacIsa, eka chavvIsa, ekaso ogaNatrIsa ane eka trIsa e cAra sattAsthAne thAya che. tyArapachI e ja guNasthAnake apratyAkhyAnAvaraNa ane pratyAyAnAvaraNa e ATha kaSAyano prakSepa karatAM eka tetrIsa, eka cotrIsa, ekaso sADatrIza ane eka ADatrIsa e cAra sattAsthAne thAya che. A saghaLA sattAsthAne navamA guNaThANe hoya che. tathA pUrve je kSINamAha guNasthAnaka saMbaMdhI chanuM, sattANuM, so ane eka eka e cAra sattAsthAnako kahyA che temAM mohanIyanI bAvIza, dvitrika ane nAmakamanI tera prakRtione prakSepa karatAM eka triIza, eka pAMtrIsa, eka ADatriIsa ane ese ogaNacALIza e cAra sattAsthAne thAya che. navamA guNaThANunA chellA cAra sattAsthAnamAM mehanIya karmanI bAra kaSAya ane navanAkaSAya e ekavIza prakRti AvI jAya che. ahiM je mohanIyanI AvIza prakRti lIdhI che temAM samyakatva mehanIya vadhAre lIdhI che. je kramathI prakRtione kSaya kare che tenAthI pazcAtupurvie prakRtione prakSepa karatAM uparokta sattAsthAne thAya che. tathA te kSINakaSAya saMbaMdhI chanuM Adi cAra sattAsthAnamAM mizramohanIya sAhata mihanIyanI trevIsa, nAma tradazaka ane thINuddhivakane prakSepa karatAM eka pAMtrIsa, ekaso chatrIsa, ekase ogaNacALIza ane eka cALIsa e cAra sattAsthAne thAya che. che tathA te chanuM Adi cAra sattAsthAnamAM mithyAtvamehanIya sAthe mehanIyanI ciAvIsa, nAma trayodazaka ane thINuddhatrikane prakSepa karatAM ekase chatrIsa, eka sADatrIza, ekase cALIsa ane eka ektAlIsa e cAra sattAsthAne thAya che.
Page #599
--------------------------------------------------------------------------
________________ 565 paMcasaMgraha-pAMcamuM DhAra te ja chag Adi cAra sattAsthAnemAM mohanIyakarmanI chavvIsa, tyAnadvitrika ane nAma tradezakane prakSepa karatAM eka ADatrIsa ekase ogaNacAlIsa, eka betAlIsa ane eka tetAlIsa e cAra sattAsthAne thAya che. tathA te ja chanuM Adi cAra sattAsthAnamAM mehanIyanI sattAvIsa. nAma tradazaka ane hatyAnadvitrikane prakSepa karatAM ekaso ogaNacALIsa. eka cALIsa, ekasa tetAlIsa ane eka cummAlIsa e cAra sattAsthAne thAya che. tathA te ja chanuM Adi cAra sattAsthAnamAM mehanIyanI aThThAvIza. satyAnadvitrika ane nAma tradazakane prakSepa karatAM ekase cALIsa, ekaso ektAlIsa, ekase cummAlIsa ane eka pIstAlIsa e cAra sattAsthAne thAya che. A pramANe mohanIyanI bAvIsa Adi pravRtionI prakSepa vaDe thanArA ekaso citrIza Adi sattAsthAnethI AraMbhI ekase pIstAlIsa sudhInA sattAsthAne avirati samyagadaSTithI AraMbhI apramatta guNasthAnaka paryata hoya che ema samajavuM. tathA hamaNAM ja je eka pIstAlIsanuM sattAsthAne kahyuM te ja parabhavanuM Ayu Ave tyAre ekase chetAlIsanuM sattAsthAnaka thAya che. tathA jyAre tela-vAyunA bhAvamAM vartamAna AtmAne nAmakarmanI aThThotera ane nIcatra sattAmAM hoya tyAre jJAnAvaraNa pAMca, darzanAvaraNa nava, vedanI be, mihanIya chavIsa, aMtarAya pAMca, tiryagAyu, nAma ahotera ane nIcatra e pramANe eka sattAvIsa prakRtinuM sattAsthAna hoya che. te ja parabhava saMbadhI tiryaMcanuM Ayu bAMdhe tyAre eka aThThAvIzanuM sattAsthAna thAya che. 1 sami guNarathAnanA sattAsthAnemAM jJAnAvaraNadi ghAti Adi prakRtinA prakSepathI AraMbhI mehanIcakamanI cAvIsa pravRtionA praznapata je je satAsthAne kahyA te te sattAsthAne uparathI AtmA paDe che ane utpanna thAya che ema samajavAnuM nathI. kAraNa ke mehanIyanI cAvIsanI sattA thayA pachI je je prakRnionI sattAne nAza thAya che tenI pharI satA thatI ja nathI paraMtu bhinnabhinna chanI apekSAe nIce nIcenA guNasthAnake AvA prakAranA sattAsthAna Bya che tema samajavAnuM che. tethI A sArAmAM sUyaskAra thatA nathI. tathA mehanIyanI bAvIsa Adi prakRtinA prakSepathI thanArA satAsthAnethI AraMbhI eka pIstAlIsa sudhInA sattAsthAne caturtha guNasthAnathI Ara sI apramatta para heAya che ema je kahyuM tyA ema zaMkA thAya che ke--behanIyanI chavIya umeratA je 138109-1ra-14a e cAra sattAsthAne thAya che te A guNarathAnamAM kema saMbhave? kAraNa ke mehanIyatu chavIsanuM sattAsthAna A cAra guNaThANa hetuM ja nathI 28-04-3-20-21 e pAMcamAMthI IpaNa sattAsthAna hoya che chavIsanuM satAsthAna te mithyAtva guNaThANe hoya che. A pramANe sattAvIza umeratA je sattAthAno thAya tyAM paNa e ja zaka thAya che. je pahele guluhANe e sattAsthAna levAmAM Ave che te saMbhave che. tarasa zAnIgamya, 2 ahiM leukAya-vAukALamAM vatatA eka sattAvIzanI sattAvALA chavane paraNava saMbadhI tiryacA
Page #600
--------------------------------------------------------------------------
________________ pa casaMgraha-pAMcamuM dvAra ww tathA vanaspatikAya jIvAmAM sthitinA kSaya thavAthI jyAre devadvika, narakaddhika ane vekriya catuSTa e ATha ka prakRtinI sattAne nAza thAya ane nAmakramanI e'zI prakRtie sattAmAM hoya tyAre nAmamA~nI eMzI, vedanIya che, geAtra e, anubhUyamAna tiryaMcanuM Ayu, jJAnAvaraNa paMca, danAvaraNuM navaka, mAhanIya chavvIsa ane aMtarAya pAMca e pramANe ekase trIzanuM sattAsthAna hoya che ane parabhavanuM Ayu khAMdhe tyAre ekase ekatrIsanuM sattAsthAna thAya che. para A pramANe sattAsthAneAnA vicAra karatAM ekaseA khatrIsanu sattAsthAna kAI rIte sabhavatuM nathI mATe sUtrakAre tenuM varjana karyuM che. ahiM jo ke sattANuM Adi sattAsthAnA ukta prakAre anya anya caiAgya prakRtinA prakSepa karavAthI aneka prakAre khIcha khIjI rIte thAya che, tepaNa sakhyA vaDe te tulya hAvAthI eka ja vivakSAya che. eka ja sattAsthAna bIjI khIjI rIte thAya tethI sattAsthAneAnI sakhyA vadhatI nathI. mATe aDatAlIsa ja sattAsthAnA thAya che vadhAre ochA thatA nathI. A sattAsthAneAmAM saghaLI kema prakRtinI sattAnA viccheda thayA pachI tenI sattA phI nahi thatI hovAthI avaktavya satkama ghaTatuM nathI. avasthitasthAna cummAlIza che kAraNa ke agIAra ane Arajhu sattAsthAna arcAginA caramasamaye tathA ceArANunuM sattAsthAna kSINamAha guNusthAnakanA carama samaye ja hAya che. eTale e cAra sattAsthAnake eka samaya pramANa ja hAvAthI avasthitapaNe sa'bhavatA nathI mATe cummAlIsa thAya che. tathA kaiatara suDatAlIza che ane bhUyaskAra sattara che. yunA baMdha thAya tyAre ekasA aThThAvIsanu sattAsthAnaka thAya ema karyuM. jo ke A jIvA tiya cAyu sivAya anya Ayu mAMdhatA nathI e vAta kharAkhara che. para'tu ekse sattAvIzamAM tiryaMcAyunI sattA heAvA chatAM karI parabhava saMbaMdhI tiya "cAyu lai ekasa aThThAvIzanI sattA kema karI zakAya ? te vicAraNIya che. 3 sAga vaLI guNuracAnakanA sattAsthAnamAM dhAtikamanI prakRtienA kramazaH prakSepa karatAM ekasA chenAlIsa sudhInAM je sattAsthAne kahyAM te ja krame ekase chetAlIsamAMthI pazcAtupUnie prakRtie ochI karatAM suDatAlIsa adhRtarA thAya che. 4 bhUyakAra sattara thAya che te A pramANe--tekavAyumAM manuSyaddika ane uccagAtra uvelAyA pachI jJA--5, 6-9, vera, me26, A-1, ge-1, a-5 ane nAma-78 e pramANe ekase sattAvIsa prakRtinI sattA heAya che, te ja AyunA dhe ekase| aThThAvIsanuM sattAsthAna thAya. ekase sattAvIsanI sattAvALA pRthvI Adi manuki khAMdhe tyAre ekase egaNatrIsanuM, uccageAtra athavA AyunA badhe esA trIsanu ane tenA khape. ekase ekatrIsanu sattAsthAna thAya tathA Ayu vinA ekase trIsanI sattAvALA pacendriya vaiyiSaTka bAdhe tyAre esA jgIsanu ane Ayu bAdhe tyAre ekse sADatrIsanu" sattAsthAna thAya. tathA ekase chatrIsanI sattAvALA ki athavA narakardika khAdhe tyAre ekse| AtrInu ane tene ja AAyunA dhe esA AgaNuzALIsanu. sattAsthAna thAya tathA Ayu
Page #601
--------------------------------------------------------------------------
________________ pas paMcasaMgraha-pAMcamuM dvAra A bhUyaskAre teu-vAyumAM je ekaso sattAvIsanuM sattAsthAna thAya che tyAMthI AraMbhI pachInA sattAsthAnemAM ja saMbhave che. te pahelAMnA sattAsthAne kSapakazreNimAM hovAthI ane tyAMthI paDavAno abhAva hovAthI teomAM bhUyakAre saMbhavatA nathI. temAM paNa ekase tetrIsanu sattAsthAna kSapakazreNimAM ja hoya che ane tyAMthI pratipAta thatA nathI tethI te paNa bhUyaskArarUpe saMbhavatuM nathI. mATe sattara ja bhUyaskAra thAya che. 22 A pramANe baMdha AdinA bhUyakArAdi bhede kahA. have sAdi Adi bheda kahe che. te bhede A pramANe che-sAdi, anAdi, dhruva ane aphava. je baMdhAdi Adi vinA eka ADatrIsanI sattAvALAne upazama samyaktva prApta thAya tyAre samyakatva mehanIya ane mizramehanIya satAmAM Ave tyAre eka cALIsanuM sattAsthAna thAya. ekase cALIsanI satAvALe samyavI tIrthakaranAma bAdhe tyAre eka ekatAlIsanuM, parabhavanuM Ayu Ape tyAre eka betAlIzanuM ane te ja ekase cAlIzanI sattAvALA samaphatavI AhAraka catuSka khAdhe tyAre ekase cummA-lIsanuM tIrthakara ane AhAraka catuSka bane bAdhe tyAre eka pIstAlIsanuM ane tene devAyunA adhe ekase chetAlIsanuM sattArathAna thAya A rIte 128-29-130-13-136-17-38-39-14-141-144-145-246eTalA sattAsthAne bhUyarakArapaNe prApta thAya che. tathA kSAyika sapatnIne jJA-5, 6-9-2, me-21, A-1 nAma-28, ga--2 ane a5 ema ekaso tetrIsa prakRtinI sattA hoya che. tene tIrthakaranA badhe eka trIsanuM, AyunA badhe eka pAtromanuM tIrthakara ane AyunA badhA vinA AhAraka catuSkanA badhe eka sADatrIsanuM tIrthakaranA badhe ekame ADatrIkanuM ane AyunA badhe ekase ogaNacALIsanuM sattAsthAna thAya che. kRSNanI jema kSAyika samyaktrIne Ayu ane tIrthakara nAmakamane baMdha thAya che. A pramANe ahiM 134135-137-138139 e pAca sattAsthAne bhUyaskArapaNe prApta thAya che temAMnA pahelAnA be ja levAnA che. anya sarakhI saMkhyAvALA levAthI levAnA nathI. - tathA anatAnubadhinA visajaka kSapazama sabhyaphavIne zA-5, , vena,mera, A-1, nA-88, gA=ra ane a-5 ema ekase chatrIsa prakRtinuM sattAsthAna hoya che. tene tIrthakaranA badhe eka sADatrIsanuM, AyunA baMdhe eka ADatrIsanuM, ekase chatrIsanI sattAvALAne AhAraka catu chakanA badhe ekase cALIsanuM, tIrtha karanA badhe ekase ekatAlIsanu ane devAyunA badhe eka betAlIsanuM sattAsthAna thAya che. ahiM 137-13-140-141-14re e pAca sattAsthAne bhUyaskArapaNe prApta thAya che temAMthI chelle ja bhUvarakAra levAno che, bIjA samasambAvALA hovAthI levAnA nathI. A pramANe vicAratAM 14Tane bhUyakAra saMbhavato nathI. jo ke AhAraka catuSkanI ujanAne pApamane asaMkhyAtame bhAgamaTe ane samyaphata mehanIyanI udalanA popamane asaM khyAta bhAga nA hoya eTale samyaphAya mehanIyanI udalanA thayA pachI paNa AhAraka catuSkanI sattA rahetI hoya to jJA-5, 9, 2-2, me-ra7, Ana, nA-22, ga-2 ane aM- e pramANe 143 prakRtinuM sattAsthAna saMbhavI zake paraMtu te bhayarakArarUpe te saMbhavaze nahi. kAraNa ke mehanI aThThAvIza prakRti sAthe eka cummAlIsa prakRtinI sattAvALe samakitanehanIya uvelI ekaso tetAlIsanA sattAsthAne jAya tenI te alpatarapaNe ghaTI zake. tatva rAnI mahArAja jaze.
Page #602
--------------------------------------------------------------------------
________________ 568 paMcasaMgraha-pAMcamuM dvAra prAraMbha-zarUAta cukta hoya te sAdi. jenI Adi na hoya te anAdi. bhaviSyamAM je aMdhAdi haMmezA rahenAra hoya jene koI kALe nAza na thAya te dhruva-anata ane kALAntare jene viccheda thAya te adhu-sAta. A cAra bhemAM jenA sadabhAvamAM jene avazya sadabhAva hoya te kahe che- sAi adhuvo niyamA jIvavisese aNAI adhuvadhuvo / niyamA dhuvo aNAI adhuvo adhuvo va sAI vA // 23 // sAdiradhruvaH niyamAva jIvavizepAdanadidhruvo dhruvaH / niyamAt dhruvo'nAdiraghuvo'dhruvo vA sAdirvA // 23 // artha - je baMdhAdi sAdi hoya che, te avazya adbhava hoya che. je baMdhAdi anAdi hoya che, te jIvavize adhuva hoya che, kava paNa hoya che. je dhruva hoya che. te avazya anAdi hoya che ane je adhuva che, te adhuvarUpe rahe che, athavA sAdi paNa thAya che. TIkAnu ahiM je baMdha sAdi hoya che te avazya adhava hoya che. kAraNa ke sAdipaNuM tyAre ja ghaTe jyAre pUrvanA baMdhano viccheda thayA pachI navA baMdhane prAraMbha thAya. tethI sAdi baMdhanA viccheda pUrvaka ja hoya che mATe ja ema kahyuM ke je baMdha sAdi hoya te adhuvasAna avazya hoya che. abhavya ane bhavyarUpa jIvo AzrayI anAdi baMdha be prakAre thAya che. te A pramANe-adhava, iva. temAM abhavyane je baMdha anAdi hoya che te tene prava-anaMta ja hoya che ane bhavyane anAdi baMdhane paNa bhaviSyamAM nAza thavAne saMbhava hovAthI sAnta thAya che. je baMdha bava hoya che te avazya anAdi hoya che. kAraNa ke anAdi sivAya anaMta hoI zakatuM ja nathI. koI kALe sAdi baMdha anaMtakALa paryata rahI zake ja nahi. kAraNa ke uparanA guNasthAnake jaI pUrvanA baMdhane viccheda karI paDI pharI baMdhane AraMbha kare tyAre sAdi kahevAya, pahele guNaThANethI uparanA guNasthAnake caDanAra AtmA bhale pahele guNaThANe Ave, paraMtu te kaMIka nyUna ardhapudgala parAvartanathI vadhAre saMsAramAM rahe ja nahi. jyAre uparanA guNasthAnake jAya tyAre baMdhane aMta kare ja. mATe je baMdha sAdi hoya te avazya sAnta heya ema kahyuM che. tathA je baMdhano ane thAya che tenI pharI zarUAta thatI nathI ema paNa bane che. jema vedanIyakarmanA baMdhane viccheda thayA pachI tene pharI baMdha thatuM nathI ane keI karmamAM baMdhane viccheda thayA pachI pharI baMdhanI zarUAta thAya paNa che, jema jJAnAvaraNayakarmanA baMdhane viccheda thayA pachI paDe tyAre pharI tenA baMdhanI zarU
Page #603
--------------------------------------------------------------------------
________________ 59 paMcasagraha-pAMcamuM dvAra Ata thAya che. tethI ja ema kahevAmAM Avyu che ke je baMdha ava hoya che te adhuvarUpe ja rahe che tema ja te baMdhanI sAdi paNa thAya che. 23. A pramANe sAdi Adi baMdhanA bhede mAM je chatAM je avazya hoya che athavA je chatAM nathI paNa hotA te kahyuM. have sAdi Adi jaghanya, ajaghanya, utkRSTa ane agNa ema cAra bhede che temAM ajaghanya ane anulpha keTalAkane ekarUpe jaNAya che tethI tagata sAditya vizeSane batAvavA dvArA te baMnene bheda batAve che- ukkosA parivaDie sAi aNukosao jahannAo / zavaMchA vicaro tamAre ro vi aviNesA rikSA. utkRSTAt paripatite sAdiranutkRSTo jaghanyAt / abandhAdvA itarastadabhAve dvAvapi avizeSau // 24 // aI-uTa baMdhathI jyAre paDe tyAre ahRbaMdha sAdi thAya ane jaghanya badhathI paDe athavA adhika thaI pharI bAMdhe tyAre ajaghanya baMdha sAdi thAya. tenA abhAvamAM te mane sarakhA ja che. TIkAnuM -ahiM jaghanyathI AraMbhI utkRSTa parvata je aMdha ke udayAdi hoya te saghaLe ajaghanya kahevAya che. mAtra ochAmAM ocho je baMdha ke udayAdi hoya tene temAM samAveza thato nathI. utkRSathI AraMbhI jaghanya paryata je baMdha ke udayAdi hoya te saghaLo anutkRSTa kahevAya che. mAtra vadhAremAM vadhAre je baMdha ke udayAdi hoya tene temAM samAveza thato nathI. je ke jaghanya ane utkRSTa vaccenA tema ja utkRSTa ane jaghanya vaccenA sthAnaka anenAM sarakhA che paraMtu eTalA mAtrathI A baMnemAM vizeSa nathI ema nathI. kAraNa ke taddagata sAhitya vizeSane bheda hovAthI baMnemAM vizeSa che. te ja vizeSa-bheda batAve che. udathI jyAre paDe tyAre anuzruSTa sAdi thAya che. eTale ke jyAre pariNAma vizeSa vaDe utkRSTa baMdha karIne tyAra pachI pariNAmanI maMdatA vaDe utkRSTa baMdhathI paDe tyAre anuhUrNa ba dhanI sAdi thAya che ane jaghanya baMdhathI athavA baMdhAdine viracheda karIne paDe tyAre ajaghanya sAdi thAya che. tAtparya e ke jyAre tathA prakAranA pariNAma vizeSa vaDe jaghanya baMdha karIne tyAMthI paDe athavA upazAMtamAha guNasthAnake jaI tyAM abaMdhaka thaI pariNAmanA parAvartana vaDe tyAMthI paDe tyAre ajaghanya baMdhanI sAdi thAya che. A pramANe ajaghanya ane anuSanI sAdi bhinna bhinna kAraNe vaDe utpanna thayelI hovAthI ajaghanya ane anuSa e bane bhinna che, eka nathI.
Page #604
--------------------------------------------------------------------------
________________ paso paMcasaMgraha-pAMcamuM dvAra tathA ajaghanya ane utkRSTa bhinna bhinna avadhimaryAdAthI utpanna thayelA che mATe paNa te baMne bhinna che. te A pramANe-jaghanyarUpa maryAdAne AzrayI ajaghanya ane udarUpa maryAdAne AzrayI anuda pitAnA svarUpane prApta kare che. eTale ke jasnyathI ajaghanya ane utkRSTathI anuSya jAya che. avadhinA bhede svarUpane bheda jaNAya che. jema pUrva ane pazcima dizAnI maryAdA bhinna bhinna hovAthI jema te baMne svarUpe bhinna che tema ajaghanya ane anulhaSanI maryAdA bhinna bhinna hovAthI te baMne paNa svarUpe bhinna che. ahiM mAtra sAdityavizeSanA svIkAra vaDe ja eTale sAtvirUpa vizeSa hovAne laIne ja ajaghanya ane anusjadamAM spaSTa vizeSa-bheda jaNAya che, mATe tenuM grahaNa karyuM che. jyAM sAdi varU vizeSane abhAva che, tyAM te benI vacce keI khAsa vizeSa jaNAtuM nathI. kAraNa ke sAhityarUpa vizeSane abhAva tyAre ja hoya ke jayAre maryAdAne abhAva thAya eTale ke jaghanyathI ajaghanya jAya tyAre ajaghanyanI sAdi thAya ane utkRSTathI anukrUjhe jAya tyAre anuzruSanI sAdi thAya e maryAdA ja naSTa thAya tyAre vacalA sthAnake sarakhA hovAthI te baMnemAM kaI jAtane bheda ghaTI zake nahi. mATe sAtvi vizeSa ja te baMnenA bhedamAM kAraNa che. sAhitya vizeSanA abhAve te ane sarakhA che. je koI paNa sthaLe sAdivizeSa nahi jaNAvAthI ajaghanya anuSTa vacce bheda na jaNAto hoya tyAM paNa ajadhanyanI maryAdA jaghanya che ane anubhRNanI maryAdA uche, ema potAnA aMtaHkaraNamAM vicArI te banne vacce bheda che ema nirNaya karI le. A rIte ajaghanya ane atkRSTane vizeSa kahyo. have ajaghanyAdimAM sAmAnyathI sAdityAdi bhaMganI prarUpaNA kare che- te NAI oheNaM ukosajahannago puNo sAI / to anAdI openotkRSTajaghanyako punaH sAdI artha_e ajaghanya ane anuSTa anAdi che ane utkRSTa tathA jaghanya sAdi che. TIkAnuM-jenI aMdara sAvi vizeSa anupalakSyamANa che--oLakhI zakAtA nathIsamajI zakAtA nathI eTale ke sAtvi vizeSa vinAnA te ajaghanya athavA anuNane kALa anAdi che. zI rIte anAdi che? te kahe che-sAmAnyathI. eTale prakRti athavA sthiti Adi vizeSanI apekSA rAkhyA vinA sarvatra anAdi che. prakRti ane sthiti Adine apakSIne te have pachI kaheze te pramANe che.
Page #605
--------------------------------------------------------------------------
________________ paMcasaMgraha-pAMcamuM dvAra 371. tathA niyatakALa bhAvi hovAthI eTale ke amuka niNata , samaya ja pravartatA hovAthI utkRSTa ane jaghanya sAdi che. * * * . ' A rIte prakRti ane sthiti AdinI apekSA rAkhyA vinA jaghanyAdimAM sAditAdinI prarUpaNA karI have sAmAnyathI baMdha AzrayI kahe che- * 'adhuvANa sAi savveM,dhuvANaNAI vi saMbhaviNo // 25 // * kALAM nA sarve purANa/manAthI vi saMmavinI para * arma_adhuvaMdhi pravRtionA saghaLA bhAMgA sAdi che ane kArbadhi prakRtionA saMbhavatA ajaghanya ane atuhRda anAda paNa hoya che. * TIkAtu-sAtavedanIyAdi adhavabaMdhi prakRtinA jaghanya ajaghanya utkRSTa ane anukrUNa e saghaLA bhAgA sAdi che sAdi e sAtanuM upalakSaNa-sUcaka hovAthI sAta paNa che. je sAdi hoya che te sAnta avazya hoya che e pahelA kahyuM che. eTale ahiM ekale sAdi bhAMge kahyo che chatA sAnta paNa laI le. vaNAdi zavabaMdhi pravRtiomAM yogya rIte saMbhavatA ajaghanya ane atulkaane kALa anAdi che. ahiM paNa anAdi zadavaDe ananta paNa laI levAne che. kAraNa ke jyAre anAdi hoya tyAre anaMtapaNAne paNa saMbhava che. eTale anAdi ane iva che ane mAthAmAM grahaNa karelA "api" zabdavaDe sAdi ane adhava paNa che. tathA dhruvanaMdhi prakRtienA je jaghanya ane utkRSTa bheda che te sAdi sAta ja hoya che. kAraNa ke e bane keI vakhate ja pravarte che. jyAre pravare tyAre sAdi ane je sAdi heya te sAnta hoya ja e pahelAM kahyuM che mATe dhruvaMdhi prakRtienA jaghanya ane utkRSTa sAdi sAnta jANavA. 25 A pramANe sAmAnyathI prakRtibadha AzrI jaghanya Adi bhAMgAo sAdi Adi rUpe prarUpyA. have mULa ane uttara pravRtiomAM jyAM jyAM je je jaghanyAdi baMdhane saMbhava che tyAM tyAM te te kahe che- muluttarapagaINaM jahannao pagaivandha uvasaMte / tabhaTThA ajahanno ukkoso sanni micchaMmi // 26 // mUlottaprakRtInAM jaghanyaH prakRtibandha upazAnte / - tat praNAlayanTa sabsini pichau rA - artha--mULa ane uttara prakRtine jaghanya aMdha upazAMtamAha guNaThANe thAya che. tyAMthI paDavAthI ajaghanya badha thAya che. tathA utkRSTa baMdha siggAdaSTi saMzimAM haiya che.
Page #606
--------------------------------------------------------------------------
________________ pa7ra paMcasaMgraha-pAMcamuM hAra TIkAnu--mULa ane uttara prakRtione ochAmAM ocho baMdha upazAMtamUha guNakANe thAya che. kema ke upazAMtamaha guNaThANe mULa prakRti athavA uttara prakRti AzrayI eka sAtavedanIyarUpa prakRtine ja baMdha thAya che ane te eka prakRtine baMdha prakRtiaMdha AzathI jaghanya kahevAya che. ahiM sthitibaMdhAdine AzrayI ajaghanyAdi vicAra ISTa nathI jethI jadhanya sthiti Adine baMdha te jaghanya baMdha ema kahevAya. ahiM te mAtra pratibaMdha AzrayI vicAra karavo e ja ISTa che. sthitibaMdha AzrayI AgaLa kaheze. tethI je alpamAM alpa prakRtine baMdha te jaghanya baMdha kahevAya. mATe ja eka prakRtine baMdha jaghanyabaMdha kahevAya che. ahiM gAthAmAM upazAMta zabdanuM grahaNa upalakSaNa che. tethI kSINameha ane sagi kevaLI guNasthAnake paNa jaghanya prakRtibaMdha samaja. mAtra upazAMtAmaha guNakANethI pratipAta thAya che ane kSINamahAdi guNaThANethI thatuM nathI, paDe tyAre ajaghanya Adi bhAMgAne saMbhava thAya che, mATe mukhya vRttie upazAMta mehanuM grahaNa karyuM che. te guNasthAnakethI paDavAthI ajaghanya baMdha thAya che. kAraNa ke agIAramethI dazamA Adi guNaThANe Ave tyAre mULakarma AzrayI cha ane uttara pravRtio AzrayI sattara Adi prakRtionA baMdhane saMbhava che. mizrAdaSTi saMsine utkRSTa prakRtibaMdha thAya che. kAraNa ke tene mULa AThe karmanA ane uttara cumetera prakRtiene baMdha thaI zake che. have te uSTa bAMdhI tyAMthI paDatA je alpa alpa mULa athavA uttara prakRtiene baMdha thAya te baMdha anutkRSTa kahevAya. ene gAthAmAM nathI kahyo chatAM sAmathI jANI zakAya che. ahiM sArivAdi bhaMganI vaijanA sugama hovAthI pitAnI meLe karavI. te A pramANe mULa athavA uttara prakRtinA jaghanya, utkRSTa ane anuSTa baMdha kaI vakhate thatA hovAthI sAdi ane sAta bhAge samajavA. mAtra ajaghanyabaMdha sAdi anAdi dhava ane AMdhruva ema cAra bhAge che. temAM upazAMtamoha guNasthAnakathI paDe ane ajaghanya baMdha kare tyAre sAdi, te sthAna jeoe prApta nathI karyuM teone anAdi, abhavyane hamezA ajaghanya baMdha thatA hovAthI dhruva ane bhavyane amuka kALe viccheda thavAno saMbhava hovAthI adhura che. 26 A pramANe mULa athavA uttara prakRti AzrayI jyAM je jadhanya Adi saMbhave 1 endriyAdi paNa ATha mULa ane cummara uttaraprakRti svarUpa utkRSTa pratibaMdha kare che. chatAM ahiM mULa gAthA TIkAmAM sattI kema jaNAvyA? te vicAraNIya che.
Page #607
--------------------------------------------------------------------------
________________ paMcasa graha-pAMcamuM kAra che tyAM tenuM pratipAdana karyuM", have mULakrama AzrayI eka eka kramamAM sAhityAdinA vicAra kare che-- Ausla sAiadhuvo baMdho tazyassa sAi avaseso / sesANa sAiyAI bhavvAbhavtresu adhuvadhuo // 27 // 573 AyuSaH sAdiranuvaH bandhaH tRtIyasya sAdyavazepaH / zeSANAM sAdyAdiH bhavyAbhavyeSu anuvabhruvau ||27|| atha--AyunA aMdha sAttui ane adhruva che. trIjA mA~nA sAdi vinA traNa bhAMge che ane zeSa karmone sAdi Adi cAre bhAMge che. tathA bhavyamAM apruva ane asatyamAM dhruva baMdha hoya che. TIkAnu0----mULa karmAMnI aMdara Ayune khaMdha te dhruvakha'dhi hovAthI sAdi sAnta che. trIjA vedanIyakrama nA aMdha sAdi sivAya anAdi, dhruva ane dhruva ema traNa sAMge che. temAM sadA tenA baMdha thato hovAthI anAdi, bhaviSyamAM koIpaNu kALe vicchedanA asabhava hAvAthI abhanyane anaMta ane bhavyAne mAgi guNusthAnake adhane viccheda thatA hovAthI adhruva-sAnta che. zeSa jJAnAvaraNa, darzanAvaraNu, mahunIya, nAma, gAtrakama tathA aMtarAyakramanA adha sAtti, anAdi, dhruva ane adhruva ema cAra bhAMge che. temAM upazAMtamAha guNusthAnakethI paDe ane baMdha kare mATe sAhi te sthAna jeoe prApta nathI karyuM teone anAdi, alavyane dhruva ane bhavyane adhruva badha che. 27 have uttara prakRtie AzrayI eka eka prakRtinA zvamAM sAhityAdinA vicAra kare che sAI atra savvANa hoi dhuvabaMdhiyANa NAi dhuvo / niyayayasuvALuM sArU maLAre apAnuM ||rA sAdiranupaH sarvvAsAM bhavati dhruvabandhinInAmanAdi dhruvaH / nijakAbandhacyutAnAM sAdiranAdiraprAptAnAm ||28|| atha--saghaLI dhruvanti prakRtionA madha sAdi, sAnta, anAdi ane ananta ema cAra bhAMge che. potapAttAnA madhasthAnathI paDe tyAre tenA madha sAtti thAya che. tathA te sthAna jeoe prApta karyuM nathI teone tenA badha anAdi che. TIkAnu0--jJAnAvaraNIya pAMca, danAvaraNIya nava, aMtarAya pAMca, sALa kaSAya,
Page #608
--------------------------------------------------------------------------
________________ pa74 paMcasaMgraha-pAMcamuM dvAra mithyAtva, bhaya, jugupsA agurulaghu, nirmANa, tejasa, kAmaNa, upaghAta ane varNAdi catuSka e suDatAlIse dhruvanaMdhi pravRtione baMdha sAdi, anAdi, dhruva ane adhava. ema cAra bhAge che. temAM sAdi zI rIte thAya che? te kahe che--jyAM jyAM je je prakRtinuM baMdhasthAna hoya tyAMthI paDe tyAre te te prakRtine aMdha sAdi thAya che, jemake-mithyAtva, tyAtkiMtrika ane anaMtAnubadhi e ATha prakRtinuM AbaMdhasthAna mizradaSTi Adi guNasthAnake che. e pramANe apratyAkhyAnAvaraNIya kaSAyanuM dezavirati Adi guNasthAnake, pratyAkhyAnAvaraNIya kakSAnuM pramatta thatAdi guNasthAnake, nidrA, pracalA, agurulaghu, nirmANa, tejasa, upaghAta, varNacatuSka, kAmaNa, bhaya ane jugupsA e tera prakRtinuM anivRtti bAdarAdi guNasthAnake, saMjavalana kaSAyanuM sUkamaparAyAdi guNasthAnake ane jJAnAvaraNIya pAMca, aMtarAya pAMca ane darzanAvaraNIya cAra e cauda prakRtionuM upazAMtahAdi guNasthAnake abaMdhasthAna che. te te mizradaSTi Adi abaMdhasthAnethI jyAre paDe tyAre mithyAtvAdi prakRtine pharI baMdha zarU thAya mATe sAdi. sAdipaNuM adhruvapaNA vinA rahetuM nathI, je baMdha sAdi thAya tene aMta avazya thAya che, tethI jyAre mizradaSTi Adi guNasthAnake jAya tyAre te te prakRtionA baMdhane aMta thAya mATe sAnta. tathA te te samya mithyAdaSTi guNasthAnakarUpa abaMdhasthAnane jeoe prApta karyuM nathI teone te prakRtione baMdha zarUAtano abhAva hovAthI anAdi che. a ne keIpaNa kALe baMdha viccheda na thAya mATe anata ane bhaje te te guNasthAnakane prApta karI bhaviSyamAM bandhane nAza karaze mATe teo AzrayI sAta badha che. tathA pravabatrisuDatAlIsa sivAya tahetera adhavabaMdhinI prakRtiene baMdha teo adhuvanaMdhi hovAthI ja sAdi sAta jANa. 28 A pramANe sAdi Adi bhAMgAnI prarUpaNA karI. have svAmitva kahevuM joIe. eTale ke jIva keTalI prakRtinA khaMdhane adhikArI che te kahevuM joIe. temAM je prakRtio je jIvene baMdha AzrayI ayogya che te prakRtionA baMdhanA te jIve svAmi nathI. ema kahevAthI te sivAyanI bIjI prakRtionA baMdhanA teo svAmi che ema arthAt samajI zakAya ane evI aMdha AzrayI ayogya prakRtio cAre gatimAM cheDI hoya che tethI graMthalAvavA mATe je prakRtio je jIvane ayogya che, teonuM pratipAdana karavA IcchatAM pahelAM tiyone ayogya pravRtionuM pratipAdana kare che - narayatigaM devatiga igivigalANaM viuvi no baMdhe / maNuyatiguncaM ca gaItasaMmi tiri titthaAhAraM // 29 //
Page #609
--------------------------------------------------------------------------
________________ paMcasaMgraha-pAMcamuM dvAra 575 narakatrika devatrikamekavikalanAM vaikriyaM na bandhe / manujatrikocaM ca gativase tirazcAM tIrthAMhAram // 29 // artha ekendriya ane vikalendriyone narakatrika, devatrika ane vikriyaddhika baMdhamAM hotuM nathI, gatitrasamAM manuSyatrika, uccagetra ane pUrvokta ATha prakRtio badhamAM hotI nathI, tathA tIrthaMkaranAma ane AhArakaki saghaLA tiyAne badhamAM hotuM nathI. TIkAnu-narakagati, narakAsupUvi ane narakAsue narakatrika, devagati, devAnupUbdhi ane devAyu e devatrika, tathA vaikriya zarIra ane kriya agopAMga e ATha kamaprakRtio ekendriya ane vikalektine badhayogya hetI nathI. manuSyagati manuSyAnupUvi ane manuSyAyu e manuSyatrika. uccagotra ane ca zada vaDe pUrvokta ATha prakRtie kula bAra prakRtie gatigrasa-teukAya ane vAyukAcanA chane baMdha AzrayI agya che. arthAta teo bAMdhatA nathI. tIrthakara nAma ane AhArakazarIra, AhAraka aMgopAMgarUpa AhAraddhikane saghaLA tiya tathAbhavasvabhAve bAMdhatA nathI. tAtparya e ke--tIrthaMkaranAma ane AhAraddhi vinA zeSa ekase sattara prakatienA sAmAnyathI paMcendriya tiyae badhAnA svAmi che. ekendriya ane vikaleki AhAradrika. tIrthaMkaranAma, vikriyadrika, narakatrika ane devatrika vinA e nava prakRtionA baMdhanA svAmi che. tathA teukAya ane vAukAya tIrthakaranAma, AhAraddhika, vaiyiddhika, narakatrika, devatrika, manuSyatrika ane uccatra vinA zeSa ekase pAMca prakRtionA baMdhanA adhikArI che. 29 have deve ane nAradIone AzrayI ane ayogya prakRtie batAve che-- veuvvAhAradurga nArayasurasuhama vigalajAitigaM / baMdhahi na surA sAyavathAvaraegidi neraiyA | // 30 // vaikriyAhArakadvikaM nArakasurasUkSmavikalajAtitrikam / vaghnanti na surAH sAtapasthAvaraikendriya nairayikAH // 30 // atha-kriyadrika, AhAraddhika, narakatrika, devatrika, sUmarika ane vikalajAtitrika e soLa prakRtione de bAMdhatA nathI ane Atapa, sthAvara ane ekendriyajAti sAthe ogaNIza prakRtione nArakIo bAMdhatA nathI. TIkAnukriya zarIra ane kriya agapAMgarUpa vaikriyadrika, AhAraka zarIra ane AhAraka apAMgarUpa AhAraddhika, trika zabdane darekanI sAthe yoga hovAthI narakagati narakAnupUvi ane narakAyu e narakatrika, devagati devAsupUtvi ane devAyuM e
Page #610
--------------------------------------------------------------------------
________________ 76 paMcasaMgraha-pAMcamuM kAra devatrika, sUkSama aparyApta ane sAdhAraNa e sUmarika, beIndriya teIndriya ane caurindriya e jAtivika, saghaLI maLI soLa prakRtiene tathAbhavasvabhAve saghaLA deva bAMdhatA nathI. tethI zeSa ekase cAra prakRtinA baMdhAdhikArI samajavA. tathA Atapa sthAvara ane ekendriyajAti sAthe pUrvokta soLa prakRtio-kala ogaNIza prakRtione tathAsvabhAve keipaNa nArakIo bAMdhatA nathI, tethI sAmAnyataH teo eka eka prakRtionA baMdhAdhikArI che. 30 A pramANe prakRtibaMdha kahyo. have sthitibaMdhanuM kathana zarU kare che-temAM agIAra anugakAra che. te A pramANe sthiti pramANa prarUpaNa, 2 niSeka prarUpaNa, 3 abAdhAkaMDaka prarUpaNa, 4 ekendriyAdi AzrayI utkRSTa ane jaghanya sthitibaMdhanA pramANu saMbaMdhe prarUpaNa, 5 sthitisthAna prarUpaNa, 6 aMkalezasthAna prarUpaNa, vizuddhisthAna prarUpaNA, 8 adhyavasAyasthAnanA pramANaviSayaka prarUpaNa, 9 sAdyAdi prarUpaNA, 10 ravAmitva prarUpaNA, 11 ane zubhAzubhatva prarUpaNa. temAM pahelAM sthiti pramANu prarUpaNa kahe che. sthiti pramANu prarUpaNA eTale mULa ane uttara dareka prakationI ochAmAM ochI ane vadhAremAM vadhAre keTalI sthiti baMdhAya teno vicAra A dvAramAM mULa ane uttara pravRtionI jaghanya ane ukRSNa jeTalI sthiti baMdhAya te kaheze. temAM pahelAM mULa karmaprakRtienI utkRSTa sthiti kahe che- mohe sattarI koDAkoDIo vIsa nAmagoyANaM / tIsiyarANa cauNhaM tettIsayarAiM Aussa ||31 // mohe saptatikoTIkoTayo viMzatirnAmagotrayoH / triMzaditarepAM catuNA trayastriMzadatarANyAyuSaH // 31 // artha-mehanIya karmanI sira kaDAkoDI, nAma ane getranI vIza keDADI, Itara-jJAnAvaraNAdi cAra kamanI trIsa keDIkeDI ane AyunI tetrIsa sAgarepama pramANa utkRSTa sthiti baMdhAya che. TIkAnu-mohanIyamanI utkRSTa baMdhasthiti sittera keDAcheDI sAgaropama pramANa che. ahiM sthiti be prakAre che. te A pramANe -karma svarUpe rahenArI, ane anubhava cogya. ahiM sthitinuM jaghanya ane utkRSTa pramANa karma svarUpe rahenArI sthitine AzracIne ja kahyuM che ema samajavuM. eTale ke je samaye je kaMI karma baMdhAya te samayathI AraMbhI tenI jeTalI sthiti baMdhAI hoya tenA caramasamaya paryata te karma AtmA 1 sAmAnyathI kayA kayA gurathAnake keTalI badhAya che te ane kaLA kayA de ke nArakIe. keTalI bAMdhe che te saghaLuM bIjA-trIjA karmagraMthamAthI jANavu ahi te digadarzana mAtra karAvyuM che.
Page #611
--------------------------------------------------------------------------
________________ paMcasaMgraha-pAMcamuM dvAra 577 sAthe kaI paNa karaNa na lAge te te rUpe TakI zake che ane abAdhAkAlIna zeSa sthiti anubhava caya che. je kamanI jeTalI kaDAkoDI sAgaropamapramANa sthiti baMdhAya tene teTalA se. varasane abAdhAkALa hoya che. A ja prakaraNamAM AgaLa upara kaheze gazyA vAhavAsara" je karmanI jeTalI kaDAkeDI pramANa sthiti baMdhAya teTalA se varasane abAthAkALa hoya che. jema ke- mohanIyakarmanI utkRSTa sthiti sittara koDAkoDI sAgaropama pramANa baMdhAtI hovAthI tene sAta hajAra varasane abAdhAkALa che. eTale ke utkRSTa sthitivALuM bAMdhela mehanIya karma sAta hajAra varasa payata pitAnA udaya vaDe jIvane kAMI paNa bAdhA utpanna karatuM nathI. tyArapachI ja. bAdhA utpanna kare che. kAraNa ke sAta hajAra varasanA jeTalA samaye thAya temAM AtmA tathAsvabhAve dalikanI racanA karate nathI. tyArapachInA samayathI Ara bhI sAta hajAra varase nyUna sittera kaDAkoDI sAgarepamanA jeTalA samaye thAya teTalAmAM racanA kare che. tethI ja sAta hajAra varasa parvata phaLane anubhava karatA nathI ane sAta hajAra varasa nyUna sittera keDIkeDI sAgaropama paryata phaLa anubhave che. jeTalA sthAnakamAM dalaracanA thatI nathI tene abAdhAkALa kahe che ane jeTalA sthAnakemAM dalaracanA thAya che tene niSeka racanA kahe che. 1 je samaye je karma baMdhAya tenA bhAgamAM je dali Ave teo kramazaH bhagavAya teTalA mATe tenI vyavasthita racanA thAya che je samaye kama baMdhAyu te samayathI Ara bhI keTalAka samayamAM racanA thatI nathI, paraMtu tenI uparanA samayathI thAya che. jeTalA samayamAM racanA thatI nathI, tene abAdhAkALa eTale dalika racanA vinAne kALa. baMdha samayathI AraMbhI amuka samayamAM dalaracanA nahi thavAmAM kAraNa jIravabhAva che. abAdhAkALanA uparanA samayathI AraMbhI amuka samaye ATalA ja dalika phaLa Ape, amuka samaye ATalA dali phaLa Ape e pramANe rithatinA carama samayapata nizcita racanA thAya che. je je samayamAM je je pramANe racanA thaI hoya te te samaya prApta thAya tyAre teTalA teTalA dalinA phaLane bhogave che. tethI ja abAdhAkALa gayA pachI eka sAmaTA dalike phaLa ApatA nathI, paraMtu goThavaNa anusAra ja phaLa Ape che. jeTalA sthAnamAM racanA thaI nathI tene abAdhAkALa kahe che tenuM pramANa AgaLa upara kaheze. phaLa bhegavavA mATe thayelI vyavasthita likaracanAne'niSeka racanA kahe che. abAdhAkALamAM dalika nahi goThavAyelu hevAthI teTalA kALaparya ta vivakSita samaye baMdhAyelA karmanA phaLane anubhavatA nathI. teTalo kALa gayA pachI anubhave che. ahiM je sthiti kahI che te abAdhAkALa sahita karma svarUpe rahe. nArI kahI che. kAraNa ke abAdhAkALamAM paNa te karma saMbaMdha jIva sAthe che ja, Ayu vinA sAtakamanI sthiti sAthe amAdhAkALa jeDIne enI sthiti kahI che kAraNa ke te karmonA abAdhAkALanuM pramANu cokkasa che AyunA akhASAkALanuM pramANa cekasa nahi hovAthI tenI rithati sAthe abAdhAkALa jevo nathI. *
Page #612
--------------------------------------------------------------------------
________________ pA~casagraha-pAMcamuM dvAra www nAma ane gAtrakamanI vIsa kADAkADI sAgaropama utkRSTa sthiti che, be hajAra varasanA abAdhAkALa che. akhAdhAkALahIna kamalikanA niSeka--kALa che. 578 tathA Itara-jJAnAvaraNu, danAvaraNIya, vedanIya ane aMtarAya e cAra kamanI trIsa keDAkADI sAgaropamapramANa utkRSTa sthiti che, traNa hajAra varasanA amAdhAkALa che ane akhAdhAkALahIna niSekakALa che. AyukasanI pUrva kATinA trIjA bhAga adhika tetrIsa sAgaropama pramANa utkRSTa sthiti che, pUrva kATinA trIjo bhAga akhAdhAkALa che ane adhAkALahIna niSeka kALa che. A rIte mULakanI utkRSTa sthiti kahI. have jaghanya kahe che~~ mojamasAi taNuyA Thii veyaNIyassa bArasa muhuttA / aTUTU nAmagoyANa sesayANaM muhuttato ||32|| muktvA'kapANiH tanukA sthitiH vedanIyasya dvAdaza muhUrttAH / aSTAvaSTau nAmagotrayoH zeSakANAM muhUrttAntaH ||32|| a--akaSAya AtmAnI sthiti mUkIne veDhanIyakramanI jaghanya sthiti khAra muhUtta che, nAma ane gAtrakamanI ATha muhUtta che, ane zeSa karmInI aMtarmuhUtta che. TIkAnu--jaghanya sthitinA prasaMgamAM vedanIyakamanI sthiti e prakAre che. 1 sAyi AtmAone dazamA guNusthAnakane anne ochAmAM ochI je badhAya te. 2 ane akaSAyi AtmAone agIAramethI teramA paryaMta e samaya pramANu je jaghanyasthiti adhAya che te. ahiM akaSAya AtmAonI sthitinI vivakSA nathI. tethI te sthitine ADIne zeSa sakaSAya AtmAone vedanIyanI jaghanya sthiti khAra muhUtta 1 ahiM ema zakA thAya ke gIramA Adi guANe vedanIyakramanI jyAre e samaya pramANu dhanya sthiti khAya tyAre tenI jadhanya sthitibaMdha tarIke vikSA kema na karI ? tenA uttaramAM samajavAnuM ke kapAyarUpa hetu vinA je sthiti khaMdhAya che temAM rama nathI hotA ane tethI tenuM kai kuLa nubhavamAM AvatuM nathI. ochAmAM echA ke vadhAremAM vadhAre thAya nimittathI je krama" badhAya che tenuM ja phaLa anubhavamAM Ave che. agIAramethI caudamA pata je sukha duHkhanA anubhava mAtmA kare che te Aya nimitte badhAyelA vedanIyane ja kare che. agIArame padhAyelI sAtAne jo anubhava karatA heAya te haMmezAM sAtAne ja anumatra thAya asAtAne kApa niha, kAraNu ke RgIAramA thyAdimAM sAtA ja badhAya che ane te je samaye a dhAya tenA pachInA samaye bhagavAya che. eTale agIAramAnA khIjA samayathI sAtAnA ja udaya rahevAnA ane ema te nathI. te guNusthAnAmAM asAtAnA pazu udaya thAya che. thaLI parAvattanamAna prakRti heAvAthI sAtA asAtA khenA udaya sAthe paNa hAi zake nahiM tethI ja keraLa ceTaganimitta dhAyela sAtAnI vivakSA karI nathI kemake tenA udaya hAya ke na hoya te sarakhuM ja che. dazamA sudhInI badhAyelI sAtA asAtAnA ja phaLane uparanA guDANAvALA anubhave che. 14
Page #613
--------------------------------------------------------------------------
________________ 579 -pAMcamuM dvAra khakhaDAne akhAdhAkALaI pramANa baMdhAya che. aMtamuhUrta abAdhAkALa che ane abAdhAkALahIna kadaLane paka kALa che. e pramANe nAma ane gotrakamanI ATha ATha muhurta pramANa jaghanya sthiti che, mantamuhUrta abAdhAkALa che ane abAdhAkALahIna niSeka kALa che. zeSa jJAnAvaraNIya, darzanAvaraNIya, mohanIya, aMtarAya ane Ayu e pAce kamenI amuhUrta jaghanya sthiti che, antamuhUrta akhAdhAkALa ane abAdhAkALa hIna bhAgya kALa che. 32 A pramANe mULa karmanI utkRSTa ane jaghanya sthiti kahI. have dareka uttara prakRtionI utkRSTa sthiti kahe che- sukilasurabhimahurANa dasa u taha subha cauNha phAsANaM / aDAijjapavuDDhI aMbilahAlihapuvANaM // 6 // zuklasurabhimadhurAgAM daza tu tathA zubhAnAM catuNA sparzAnAm / arghatRtIyapravRddhA AmlahAddhipUrvANAm // 33 // atha-zukalavarNa surabhigaMdha madhurarasa ane zubha cAra saparzanI daza keDAkoDI garapama utkRSTa sthiti che, tathA Aspharasa ane hAridra varNAdimAM aDhI aThThI keDADI sAgaropamanI vRddhi sahita sthiti che TIkAnu - kulavaNa, surabhiga dha, madhurarasa tathA mRdu laghu snigdha ane uNu e. cAra zu sparza ema sAta prakRtinI utkRSTa sthiti daza kaDAkoDI sAgaropamanI che, eka hajAra varasa abAdhAkALa che ane abAdhAhIna niSekakALa che. Aspharasa ane pItavarNa Adi rasa ane varNanI utkRSTa sthiti anukrame aDhI. ahI kaDAkaDI sAgaropama adhika che. te A pramANe - Aspharasa ane hAridra-pItavarNanI utkRSTa sthiti sADA bAra kaDAkoDI sAgare'! pramANa che, sADA bAraso varasa abAdhA che ane abAdhAhIne nikakALa che tathA vAyarasa ane raktavarNanI utkRSTa sthiti paMdara koDakeDI sAgaropama che, padaraso varasa. kabAdhAkALa che ane akhAdhahIna niSekakALa che. kaTukarasa ane nIlavaNanI u&Na sthiti sADA sattara kaDAkoDI sAgaropama che, sADA sattara varasa abAdhAkALa che ane akhAdhAkALahIna niSekakALa che. tiktarasa kRSNavarNa ane gAthAmAM mUkela tu zabda adhika ane sUcaka hovAthI durabhigaMdha, guru karkaza rUkSa ane zIta e sparza e saghaLI prakationI vIza koDAkoDI sAgaropama pramANa utkRSTa sthiti che, be hajAra varasane akhAdhAkALa che ane abAdhAkALahIna niSekakALa che. 33
Page #614
--------------------------------------------------------------------------
________________ 580 paMcasaMgraha-pAMcamuM dvAra have asAtA AdinI utkRSTa sthiti kahe che- tIsaM koDAkoDI asAyaAvaraNaaMtarAyANaM / micche sayarI itthImaNudugasAyANa pannarasa // 34 // triMzat koTIkoTayaH asAtAvaraNAntarAyANAm / mithyAtvasya saptatiH strImanujadvikasAtAnAM paMcadaza // 34 // artha--asAta vedanIya, jJAnAvaraNIya, darzanAvaraNIya ane antarAyanI trIza keDAkeDI, mithyAtvanI sittera keDAcheDI, tathA strIveda manuSyadrika ane sAta vedanIyanI paMdara kaDAkaDI sAgaropama pramANa utkRSTa sthiti che. kAna-asAtavedanIya, matijJAnAvaraNa, zrutajJAnAvaraNa, avadhijJAnAvaraNa, manaparyAvajJAnAvaraNa ane kevaLajJAnAvaraNa e pAMca jJAnAvaraNIya tathA nidrApaMcaka, cakSuacakSa-avadhi ane kevaLadarzanAvaraNIya e nava darzanAvaraNIya tathA dAnAMtarAya, lAbhAMtarAya, bhegAMtarAya, upabhogAMtarAya ane vIyatarAya e pAMca aMtarAya kula vaza praka tionI utkRSTa sthiti trIsa DAkoDI sAgaropama pramANa che, traNa hajAra varasano abAdhAkALa che ane abAdhAkALahIna niSeka kALa che. mithyAtvamohanIyanI sittera kaDAkaDI sAgarepama utkRSTa sthiti che, sAta hajAra varasane abAdhAkALa che ane abAdhAkALahIna karmadaLano niSeka kALa che. zrIveda, manuSyagati, manuSyAnupUvi ane sAtavedanIya e cAra prakRtionI utkRSTa sthiti paMdara keDAcheDI sAgaropamanI che, paMdaraso varasane abAdhAkALa ane abAdhAkALahIna niSekakALa che. 34 have saMghayaNadinI utkRSTa sthiti kahe che- saMghayaNe saMThANe paDhame dasa uvarimesu dugavuDDhI / suhamativAmaNavigale ThArasa cattA kasAyANaM // 35 // saMhanane saMsthAne prathame daza uparitaneSu dvikavRddhiH / sUkSmatrikavAmanavikale aSTAdaza catvAriMzat kaSAyANAm // 35 // atha-pahelA saMghayaNa ane pahelA saMsthAnanI daza keDIkeDI sAgaropama utkRSTa sthiti che ane upara uparanAM eka eka saMdhayaNuM ane eka eka saMsthAnamAM baLe kaDAkaDInI vRddhi karavAnI che. tathA sUkamatrika, vAmana saMsthAna ane vikalavikanI aDhAra kaDAkaDI sAgaropamanI ane kaSAyanI cALIsa keDIkeDI sAgaropamanI utkRSTa sthiti che.
Page #615
--------------------------------------------------------------------------
________________ paMcasaMgraha-pAMcamuM hAra 581 TIkA--pahelA vajAbhanArA saMghayaNa ane samacaturasa saMsthAnanI utkRSTa sthiti daza kaDAkoDI sAgaropama che, eka hajAra varasane abAdhAkALa ane abAdhAkALahIna niSeka kALa che ane uparanA saMghayaNa ane saMsthAmAM anukrame baLe keDAkaDI sAgaropamanI vRddhi karavAnI che te A pramANe - bIjA RSabhanArA saMghayaNa ane nyodhaparimaMDala saMsthAnanI bAra keDIkeDI sAgaropama utkRSTa sthiti, bArasevarasane abAdhAkALa ane abAdhAkALahIna nikakALa che. trIjA nArA saMghayaNa ane sAdi saMsthAnanI cauda keDADI sAgaropama utkRSTa sthiti. cauda varasane abAdhAkALa ane abAdhAkALahIna bhAgyakALa che. cothA ardhanArA saMghayaNa ane kuja saMsthAnanI seLa kAkaDI sAgaropamanI utkRSTa sthiti. seLa varasane abAdhAkALa ane abAdhAkALahIna bhAgyakALa che. pAMcamA dIlikA saMghayaNa ane vAmana saMsthAnanI aDhAra keDIkeDI sAgarepama utkRSTa sthiti, aDhAra varasane abAdhAkALa ane abAdhALahIna nikALa che. chaThThA chevaTahuM saMghayaNa ane haMDaka saMsthAnanI vIza kaDAkoDI sAgaropama utkRSTa sthiti, be hajAra varasane abAdhAkALa ane abAdhAkALahIna niSeka kALa che. sUma, aparyApta ane sAdhAraNa e sUphamatrika, vAmana saMsthAna ane beIndriya teIndriya ane saurindriya e vitrika ema sAta kama prakRtinI utkRSTa sthiti aDhAra kalAkeDI sAgaropamanI che, aDhAra varasane abAdhAkALa ane akhAdhAkALahIna kamaMdalike nikakALa che. ahiM vAmanane keTalAeka zuM saMsthAna mAne che ane tethI temanA mate tenI utkRSTa sthiti seLa keDIkeDI sAgaropamanI thAya che ane teTalI tenI sthiti ig nathI mATe A saMsthAna pAMcamuM ja che zuM nathI e prakAranA vizepa nirNaya mATe pahelIvAra saMsthAnI sthiti kahevAnA prasaMge kahI gayA chatA paNa pharI tenuM grahaNa karyuM che. tathA anaMtAnubaMdhi, apratyAkhyAnAvaraNIya. pratyAkhyAnAvaraNIya ane saMvalana e soLe kavAyanI utkRSTa sthiti cAlIsa kevakeDI sAgarepama che. cAra hAra varasane akhAdhAkALa ane abAdhAkALInI nikakALa che. 35 have puruSadAdinI utkRSTa sthiti kahe chepuNhaasrii ucce subhakhagatithirAichakkadevaduge / dasa sesANaM bIsA evaiyA vAha vAsasayA ||3||
Page #616
--------------------------------------------------------------------------
________________ 582 puMvedahAsyaratyucegotre zubhakhagatisthirAdipaTkadevadvike / daza zeSANAM viMzatiH etAvantyabAdhA varSazatAni ||36|| paMcasa'graha-pAMcamuM dvAra ww atha-puruSaveka, hAsya, rati, uccageAtra, zubhavihAyeAgati, sthirAdi SaTka ane devaddikanI dazakADAkIDI sAgaropama utkRSTa sthiti che ane zeSa prakRtienI vIza kADhAkoDI sAgAma utkRSTa sthiti che. jeTalA kAyAkADI sAgarApamanI sthiti hAya teTalA sA varasanA adhAkALa che. TIkAnu--puruSaveTTa, hAsya, rati, uccagAtra, zubhavihAyeAgati, sthira, jIbha, saubhAgya, suravara, Adeya ane yazakIrtti e sthira SaTka ane devagati tathA devAnuMpUvvi e devadvika ema tera prakRtienI utkRSTa sthiti iza kADhAkeADI sAgarApama che, eka hajAra varasane akhAdhAkALa ane akhAdhAkALahIna niSekakALa che. tathA jeTalI prakRtinI utkRSTa sthiti hI te sivAyanI bhaya, jIgupsA, zAka, ati, napusakaveda, nIcageAtra, narakaddhika, tiya gaDhika, audArikaddika, vaikriyadghika agurulaghu, upaghAta, parAghAta, ucchvAsa, trasa, khAdara, paryApta, pratyeka, asthira, azubha, hu ga, tuvara, anAdeya, yaza kIrtti, sthAvara, Atapa, udyota, anubhavihAyeAgati, nirmANu, ekendriyajAti, paMcendriyajAti, tejasa ane kANu ema sAtrIza krama prakRttinI utkRSTa sthiti vIza kADAkADI sAgarApama che, be hajAra varasanA akhAdhAkALa ane akhAdhAkALahIna niSekakALa che. have ukta saghaLI krama prakRtinI sthiti jyAre baMdhAya tyAre keTalA akhAdhAkALa hoya tenA pramANanuM pratipAdana karavA kahe che--je kama prakRtinI jeTalA kAMDAkADI sAgaropamanI utkRSTa sthiti kahI haiAya te prakRtinA teTalA seA varasanA adhAkALa hoya che, jemake mithyAtvamAhanIyanI utkRSTa sthiti sittera kADAkADI sAgaropama kahI che tethI tenA sAta hajAra varSa pramANu akhAdhAkALa che. e pramANe satra samajavuM. 36 have AyunI utkRSTa sthiti kahe che-- suranArayAuyANaM ayarA tettIsa tinni paliyA | irANaM catri puNvakoDitaMso abAhAo ||37| suranArakAyuSoratarANi trayastriMzat trINi palyAni / itarayoH caturSvapi pUrvakoTitryaMzaH abAdhA ||37|| atha--deva ane narakAyunI utkRSTa sthiti tetrIsa sAgarApama che ane Ittara e. AyunI traNa pApama che. cAre AyunA pUvakreTinA trIjo bhAga khAdhAkALa che.
Page #617
--------------------------------------------------------------------------
________________ paMcasaMgraha-pAMcamuM dvAra 584 TakAnue-devAyu ane nArakAyunI utkRSTa sthiti tetrIsa sAgaropama che. mAtra pUrvakeTine trIjo bhAga adhika le. tathA Itara-tiryaMca ane manuSyanA AyunI utkRSTa sthiti traNa palyopama che. ahiM paNa pUrvakeTine trIjo bhAga adhika he. ahiM cAre AyumAM je pUrva keTine trIjo bhAga vadhAre lIdhe che te abAlA che. teTalA kALamAM badhyamAna AyunA dalikanI niSeka racanA karatA nathI. kAraNa ke e 1 ahiM pUvoTine trIjo bhAga levAnuM kAraNa e ke pUrva DI varasanA AyurALA manuSya ane tiya thathAgya rIte pitAnA AyunA be bhAga gayA pachI trIjA bhAganI zarUAtamAM deva nArakInuM tetrIsa sAgaropama pramANe utkRSTa Ayu bAMdhI zake che. tethI utkRSTa sthiti sAthe amAdhAkALarUpe pUrva Tine trIjo bhAga levAnuM kahyuM che. jema bIjA saghaLA karmo sAthe amAdhakALa joDIne sthiti kahI che tema ahiM abAdhAkALa joDIne sthiti kahI nathI kAraNa teno abAdhA nizcita nathI. asaMkhya varasanA AyuvALA manuSya tiryA ane deve tathA nArakIo pitAnA Ayune chamAsa zeSa rahe tyAre parasavanuM Ayu bAdhe che. zeSa saMkhyAtavarasanA paraMtu nirUpamI AyuvALA pitAnA AyunA be bhAga gayA pachI trIjA bhAganI zarUAtamAM parabhavanuM Ayu bAMdhe che ane sAtamAM AsuvALA va AyunA e bhAga gayA pachI trIjA bhAganI zarUAtamAM bAdhe che je te vakhate na bAMdhe te jeluM Ayu bAkI hoya tenA trIjA bhAganI zarUAtamAM, te vakhate je na badhe te jeTaluM bAkI hoya tenA trIjA bhAganI -zarUAtamAM bAMdhe che. tAtparya e ke kula AyunA trIje bhAge, navame bhAge, satAvIzamA bhAge ema cAvata chelluM aMtamuhUrta Ayu bAkI hoya tyAre parabhavanuM Ayu bAMdhe che. parabhavanuM Ayu bAMdhyA pachI pitAnuM jeTaluM zeSa Ayu rahe teTale abAdhAkaLa che. abAdhA jaghanya heya ane Ayune badha paNa jaghanya hoya che. jema aMtanA AyuvA -aMtamuhUrta pramANu Ayu bAdhe abAdhA jadhanya hoya ane Ayune badha ucha heya jema aMta-tanA AyuvALe tetrIsa sAgaropamanuM taMdunIyAmacchanI jema nArakInuM Ayu bAdhe. ukRSTa abAdhA hoya ane Ayune jadhanya baMdha hoya jema pUrvA8i varasanA AyuvAne pitAnA trIjA bhAganI zarUAtamAM atad Ayu bAdhe. tathA utkRSTa abhAva hoya ane Ayune baMdha pazu ucha hAya, jema pUvarATI varasanA AyuvALA trIjA bhAganI zarUAtamAM tetrIsa sAgaropama pramANa deva ke nArakInuM Ayu bAdhe A pramANe abAdhAnA viSayamAM Ayukarma mATe caubhaMgI che. A pramANe abAdhA ani'zvita hovAthI Ayu sAthe joDI nathI tathA anya karmo patAnA svajAtIya karmInA sthAnane pitAnA baMdhavaDe puSTa kare che ane je tene udaya hoya che te ja jatanA baMdhAyelA navA karmanI baMdhAvalikA gayA pachI udIraNa vaDe tene udaya paNa thAya che AyukarmamAM ema nathI. badhAnuM Ayu bhogavAtA AyunA eka paNa rathAnakane puSTa karatuM nathI, tema ja manuSaNa Ayu bhegavatA svajAtIya manuSAyu ba che to badhAyalA te Ayane anya manuSya janmamAM jaIne ja bhogave che. ahiM tenA koI paNa dalikane udaya ke udIraNA thatI nathI. tethI 'paNa A sAthe akhAdhAkALa jeDa nathI. atitanA AyuvAno manuSya anuttaravimAnanuM tenI sAgarepama pramANa Ayu bAMdhI zake nahi. kAraNa ke anuttaravimAnanuM Ayu munione pramata apramatta guNakANe badhAya che. te guNasthAnaka lagabhaga nava varasanI umaravALAne ja prApta thAya che.
Page #618
--------------------------------------------------------------------------
________________ p casa graha-pAMcanuM dvAra www bhAgavAnuM Ayu che. bhAgavAtA AyunA be bhAga gayA pachI trIjo bhAga zeSa rahe tyAre parabhavanA AyunA aMdha thAya che mATe ja pU kaiDhi varasanA AyuvALA trIjA bhAganI zarUAtamAM parabhavanuM Ayu khAMdhe tene ja teTale utkRSTa akhAdhAkALa hoya che. pUrvakArTinA trIjo bhAga e utkRSTa akhAdhA che. kAraNa ke pUrva kArti karatAM vadhAre AyuvALA peAtAnu cha mAsa zeSa Ayu hoya tyAre ja paraNavanuM Ayu khAMdhe che. 37 54 w have ahiM je bhAgavAtA AdhunA be bhAga jAya ane trIjo bhAga zeSa rahe tyAre parabhavanA AyunA khadha kare ema je kahyuM te sabadhamAM anya koi prazna pUche che---- volINesuM dosuM bhAgesu Auyarasa jo baMdho / bhaNio asaMbhavAo na ghaDai so gaicakevi ||38|| vyatikrAntayordvayorbhAgayorAyupo yo bandhaH / bhaNito'saMbhavAt na ghaTate sa gaticatuSke'pi ||38|| atha--bhAgavAtA AdhunA be bhAga jAya ane trIjo bhAga zeSa rahe tyAre paralavanA AyunA je khadha kahyo che te asabhava hAvAthI cAre gatimAM ghaTI zakaze nahi. have asabhava kaI rIte che ? tenA ja vicAra kare che-- paliyAsaMkhejjase baMdhaMti na sAhie naratiricchA | chammAse puNa iyarA tadAu taMso bahuM hoI // 39 // palyAsaMkhyeyAMze vaghnanti na sAdhike naratiryaJcaH / paNmAse punaritare tadAyustryaMzaH bahu bhavati ||39|| atha yugalika manuSya tiya ce. jyAM sudhI pakScApamanA asakhyAtamA bhAgathI adhika mAyu zeSa hAya tyAM sudhI parabhavanA AyunA khUdha karatA nathI ane Itaradave tathA nArakI cha mAsathI adhika Ayu jyAM sudhI zeSa hoya tyAM sudhI parabhavanuM Asu khAMdhatA nathI. kAraNa ke teAnA AyunA trIjo bhAga bahu moTA haiAya che. 1 TIkAnu.yugaliyA manuSyA ane tiyakhyA patyeApamanA asa`khyAtamA bhAgathI adhika peAtAnu Ayu jyAM sudhI zeSa hoya tyAM sudhI' parabhavanu Acu bAMdhatA nathI, paraMtu pApamanA asakhyAtamA bhAga zeSa rahe tyAre ja paraNavanuM Ayu khadhe che. ahiM je sugalika manuSya ane tiya cAne patyeAmanA asa`khyAtamA bhAga,abAdhA mAne che teonA mate pace pamanA asakhyAtamA bhAga zeSa rahe tyAre parabhavanuM Ayu bAMdhe ema kahyuM che. tathA Itara devA ane nArakI peAtAnA Ayune jyAM sudhI cha mAsathI *
Page #619
--------------------------------------------------------------------------
________________ 585 paMcasaMgraha-pAMcamuM kAra adhika bhAga zeSa hoya tyAM sudhI parabhavanA Ayune baMdha karatA nathI, paraMtu cha mAsa Ayu zeSa rahe tyAreja parabhavanuM Ayu bAMdhe che. kAraNa ke sugalika manuSya tiya ane deva nArakIone pitAnA Ayune trIjo bhAga bahu moTo hoya che. temAM cugalika manuSya tiyAne trIjo bhAga palyopama pramANu, ane deva tathA nArakIone trIjo bhAga agIAra sAgaropama pramANu zeSa hoya che. ATalA moTe bhAga zeSa hoya tyAre parabhavanA Ayune bAdha ghaTI zakato nathI paraMtu palyopamane asaMkhyAtamo bhAga Adi zeSa rahe tyAreja bAdhe-e ghaTI zake che. A pramANe jyAre che tyAre pitAnA Ayune trIjo bhAga zeSa rahe tyAre parabhavAyune baMdha, ane pUrva keTine trIjo bhAga akhAdhA e je kahyuM che te saghaLuM asaMgata che. 39 have uttara kahe che- pubbAkoDI jesiM AU ahikiJca te imaM bhaNiyaM / bhaNiyapi niyaavAhaM AuM baMdhati amuyaMtA ||40n pUrvakoTI yepAmAyuradhikRtya tAnidaM bhaNitam / maNitamapi nijAvAdhAmAyuH vaghnanti amuJcataH // 40 // artha-jeonuM pUDI varasanu AyuM che teone AzrayI be bhAga gayA pachI trIjo bhAga zeSa rahe tyAre parabhavanu Ayu khAdhe ema kahyuM che. temaja pUrvakeTinA trIjA bhAgarUpe pitAnI abAdhAne nahi choDatA eTale pUvakeTIne trIjo bhAga zeSa rahe tyAre parabhavanuM Ayu bAMdhe e je kahyuM che te paNa pUrvakeTI varasanA AcuvALA che AzrayI kahyuM che. TIkAnu--je saMsi pacendriya tiryaMca ane manuSyanuM pUrvakeTi pramANa Ayu hoya ane parabhavanuM Ayu bAMdhe teo AzrayIneja pitAnA AyunA be bhAga jAya ane trIjA bhAganI zarUAtamAM parabhavanuM Ayu bAMdhe ema kahyuM che. tAtparya e ke potAnA AyunA be bhAga jAya ane trIjo bhAga zeSa rahe tyAre parabhavanA Ayune badha thAya ema je kahyuM che te pUrvakeTi varasanA AyuvALA che AzrayI kahyuM che. tethI vadhAre jeonuM Ayu hoya teo AzrayI A niyama nathI. teo te cha mAsa zeSa Ayu rahe tyAre parabhavanuM Ayu bAdhe che. 1 AyumAM evI paribhASA che ke pUrva kATi varasanA AyuvALA saMkhyAta varasanA AyuvALA ane tethI eka samaya paNa adhika yAvata palyopama sAgaropamAdinA AyuvALA asaMkhya varasanA AyuvALA kahevAya che pitAnA AyunA be bhAga gayA pachI trIjA bhAganI zarUAtamAM Ayu bAdhI. zake e hakIkata saMkhyAta varasanA AyuvALA AzrayI ghaTe che asaMkhyAta varasanA AyuvALA AzrayI
Page #620
--------------------------------------------------------------------------
________________ 586 paMcasaMgraha-pAMcamuM ThAra tathA pUrva keTinA trIjA bhAgarUpa utkRSTa abAdhA paNa pUrvakeTi varasanA AyuvALAne ja ghaTe che kAraNake teo potAnA AyunA be bhAga gayA pachI trIjA bhAganI zarUAtamAM parabhavanuM Ayu bAMdhI zake che. parabhavAyune utkRSTa baMdha ane utkRSTa abAdhA e bhaMga paNa pUrvakeTi varasanA AyuvALA be bhAga gayA pachI trIjA bhAganI zarUAtamAM ja Ayu bAMdhe ane te paNa utkRSTa Ayu bAMdhe evA jIvAneja ghaTe che. tathA pUrvakeTi varasanA AyuvALA saghaLA che kaI be bhAga gayA pachI trIjA bhAganI zarUAtamAM ja Ayu bAMdhe che e niyama nathI. keTalAka trIje bhAge, keTalAeka trIjA bhAganA trIjA bhAge eTale kula AyunA navamA bhAge, keTalAeka navamA bhAganA trIjA bhAge eTale kula AyunA sattAvIsamA bhAge, yAvat keTalAeka chevaTanA -aMtamuhUrta paNa pArasavika Ayu bAMdhe che. jeTaluM pitAnuM Ayu zeSa rahe ane pArabhAvaka Ayu bAMdhe teTale akhAdhAkALa che. A akhAdhA bhogavAtA Ayu saMbaMdhI samajavAnI che parabhavAyu saMbaMdhI nahi. temaja bhogavAtuM Ayu je samaye pUrNa thAya tenA pachInA samayeja parabhavanA Ayune udaya thAya che, vacamAM eka paNa samayanuM aMtara rahetuM nathI. jIvasvabhAve niSeka racanAja e rIte thAya che. bhagavAtA AyunA eka paNa sthAnakamAM thatI nathI, paraMtu pachInA samayathI AraMbhIne ja thAya che eTale gavAtuM Ayu pUrNa thAya ke pachInA ja samaye parabhavanA Ayune udaya thAya che. A rIte be bhAga gayA pachI trIjA bhAganI zarUAtamAM Ayune baMdha ane pUrva koTinA trIjA bhAgarUpa utkRSTa abAdhA e pUrva keTI varasanA AyuvALA AzrayI kahyuM che mATe ukta hakIkata saMgata thAya che. 40 A pramANe parabhavanuM Ayu bAMdhanArA pUrva keTi varasanA saMgni paMcendriya tiyaca ane manuSyane pUrvakeTinA trIjA bhAgarUpe utkRSTa abAdhA kahI. have parabhavAyu baMdhaka zeSa jIvane jeTalI abAdhA hoya te kahe che- niruvakamANa chamAsA igivigalANa bhavaDiItaso / paliyAsaMkhejjaMsaM jugadhammINaM vayaMtanne // 41 // nirupakramANAM SaNmAsA ekavikalAnAM bhavasthititryaMzaH / palyAsaMkhyeyAMzaH yugalapammiNAM vadantyanye // 41 // nahi, asaMkhyAta varasanA AyuvALA te pitAnuM cha mAsa zeSa Ayu heva tyAre parabhavanuM Aya adhe che. matAMtare yugaliyA palyopamane asaMkhyAtamo bhAga zeSa rahe tyAre ane nArakIo atadUd Ayu bAkI hoya tyAre parabhavanuM Ayu bAMdhe che.
Page #621
--------------------------------------------------------------------------
________________ 587 paMcasaMgraha-pAMcamuM dvAra artha_niyakrama AyuvALAone cha mAsa abAdhA che. ekendriya ane vikaledine pitAnA Ayuno trIjo bhAga abAdhA che. tathA yugaliyAone palyopamane asaMkhyAtamo bhAga abAdhA che ema anya AcAryo kahe che. TIkAnu nirupakrama-anAvartanIya AyuvALA deva nArakIo ane asaMkhyaya varasanA AyuvALA tiyo tathA manuSyane cha mAsa pramANa abAdhA che. kAraNake teo pitAnuM chamAsa Ayu zeSa hoya tyAre parabhavanuM Ayu bAMdhe che. 1 AyuSamanAM pudagalene divyAyuva ane devAdigatimAM sthitikAlane kAlASa kahe che temAM kAlAyuvanA apavatanIya ane anapavatanIya evA be bheda chena viSazastrAdi bAhya nimittathI ane rAgAdi AtaranimitathI je AyuranI sthiti ghaTe te apavartanIya Ayura kahevAya che, ane tevA nimitathI je AyuSanI rithati na ghaTe te anapavartanIya AyuSa kahevAya che tene hetu AyuSanA bandhanI zithilatA sthA majabUtAI che badhumamaye AyuSane zithila bandha karyo hoya te tenuM apavartana thAya che, ane sakhta baMdha karyo hoya te apavartana thatuM nathI. temAM anapavartanIya AyuranA pAma ane niHpAma e be bheda che upakrama eTale AyuSane ghaTavAnA nimite tevaDe sahita hoya. arthAta viSa Adi nimitta maLavAthI je AyuSa na ghaTe paraMtu AyuSa pUrNa thayuM hoya tyAre te nimittathI maraNa thayu jaNAya, te sapakrama anapavatanIya. ane maraNa samaye jene AyuSa ghaTavAnA viSazastrAdinimita prApta ja na thAya te nirupama anaparvatanIya AyuSa kahevAya che. apavatanIya AyuSa te avazya sepakama heAya che. kAraNa ke jyAre jyAre apavartanIya AyuSa hoya che tyAre tene viSa-zastrAdi nimito avazya prApta thAya che. anya karmomAM paNa A pramANe samajavuM (tathA nIce prazna ane uttaramAM Apela hakIkata ahiM prastuta nathI chatA upagI devAthI lIdhI che) pra-je AyuSatu apAta sthitinuM ghaTavuM) thAya che te AyuSa phala ApyA sivAya nAza pAme tethI temAM kRtanAza devane prasaMga prApta thAya; tathA AyuSa kama bAkI hovA chatAM maraNa pAme che, mATe akRta-anirmita maraNanI abhyAgama-prApti thavAthI akRtAmbAgama deva prApta thAya che vaLa AyuSa chatAM maraNanI prApti thAya che mATe AyuSa kamanI niSkalanA paNa siddha thAya che. u-AyuSa karmane kRtanAza, akunAbhyAgama ane niSphaLatA e deze kharI rIte lAgatA nathI kAraNa ke jyAre AtmAne viSa-zastrAdi upakrama lAge che. tyAre AyuSa kama badhu eka sAthe udayamAM Ave che ane jaladIthI bhagavAya che, tethI bAdhelA AyuSano phala ApyA sivAya nAza thato nathI vaLI sarva AyuSa kane kSaya thayA pachI ja maraNa prapta thAya che. mATe akRta (animita) maraNanI prApti thatI nathI. tethI akRtAbhyAgama deva paNa nathI. tathA AyuSa karmane jaladIthI upaga thavuM che ane badhuM AyuSa bhogavavA pachI ja maraNa thAya che mATe te niSphaLa paNa nathI. jemake cAre taraphathI majabUta bAdhelI ghAsanI gaMjIne eka taraphathI saLagAvI hoya te te anukrame dhIre dhIre baLe che, parantu tene baMdha teDI nAkhI chUTI karI nAMkhI hoya ane romera pavana vAto hoya to te cAre taraphathI saLage che ane ahI baLI jAya che, tevI rIte baMdha samaye zithila bAMdheluM AyuSa upakrama lAgatAM badhuM eka sAthe udayamAM Ave che ane zIdhra bhagavAI tene kSaya thAya che. temAM papAtika (de tathA ' nAra), asaMkhya varSanA AyuSavALA (manuSya ane tiryaMcA, carama zarIrI teja zarIra dvArA mekSane 3 prApta thanArA) ane uttama purU-tIrthakara, cAvatyadine avazya anapavartanIya AyuSa hoya che bAkInA
Page #622
--------------------------------------------------------------------------
________________ 588 paMcasaMhe--pAMca dvAra ekendriya Indriya Indriya ane cauriddhine bhavasthitine--jenuM jeTaluM utkRSTa Ayu hoya tene trIjo bhAga uTha abAdhA che. kAraNake pitApitAnA AyunAM be bhAga gayA pachI parabhavanuM Ayu bAMdhI zake tethI potapotAnA utkRSTa Ayune triIne bhAga utkRSTa abAdhA 'ghaTe che. yugaliyA-asaMkhyaya varasanA AyuvALA tirthaze ane manuSyane palyopamane asaMvyAtame bhAga paraphAvAyunI abAdhA che ema anya AcAryo kahe che. temanA mate teo popamane asaMvyAtamo bhAga zepa rahe tyAre parabhavanuM Ayu bAMdhe ema samajavuM. 41 have tIrthaMkaranAma ane AhArakakinI utkRSTa rithatinuM pramANa kahe che- aMto koDAkoDI titthayarAhAra toe saMkhAo / tettIsapaliyasaMkhaM nikAzyANaM tu ukosA // 42 // ataHkoTIkoTI tIrthakarAhArakayoH tasyAH saMkhyAtaH / trayastriMzat palyAsaMkhyaM nikAcitayostu utkRSTA // 42 // artha--tIrthakara ane AhArakaTikanI utkRSTa sthiti ataDAkoDI sAgapama che ane atako DADInA saMkhyAmAM bhAgathI AraMbhI nikAcita thayelI e anenI utkRSTa sthiti anukrame tetrIsa sAgaropama ane palyopamanA asaMkhyAtamA bhAga pramANa che. TIkAnuM-tIrthakara nAmakarma ane AhArakaddhikanI utkRSTa sthiti aMtaDAmADI sAgaropamanI che, aMtarmuhUta abAdhAkaLa che, ane akhAdhAkALa hIna karma daLane nikakALa che. A utkRSTa sthiti anikAcita tIrthaMkaranAma ane AhArakakinI kahI che. nikAcita e baMne kamanI utkRSTa sthiti A pramANe che-temAM tIrthakaranAmachone apavatanIya ane anapavatanIya e banne prakAranuM AyuSa hoya che. de, nA tathA asaMkhya varSanA AyuSavALA manuSya ane tithI pitAnA AyuSanA cha mAsa bAkI rahe tyAre parabhavAyuSane baMdha kare che. bAkInA nirupama AyuSavALA nica ane manu pitAnA AyuSane trIjo bhAga bAkI rahe tyAre parabhavAyuSane baMdha kare che ane sepakama AyuSyavALA potAnA AyuSane trIje, navame ke satyAvIza-ema triguNa karatAM chevaTe annag bAkI rahe tyAre paNa parasavanuM AyuSa bAMdhe che. jIo paMDita bhagavAnadAsabhAie lakhela navatatva vivecana 5, 37. 1 ahiM eTaluM samajavAnuM ke potAnA utkRSTa Ayuno trIjo bhAga zeSa rahe ane parabhavanuM A bAMdhe teone utkRSTa abAdhA ghaTe paraMtu badhA utkRSTa AyuvALA hoya ane trIjo bhAga zeSa rahe tyAre parasavanuM Ayu bAMdhe e kaMi niyama nathI. keI navame kaI satAvIsa ItyAdi bhAge paNa Ayu bAdhe che tene teTalI abhASA samajavI.
Page #623
--------------------------------------------------------------------------
________________ paMcasaMgraha-pAMcamuM dvAra 589 karmanI atarakkoDAkaDI sAgaropamanA saMkhyAmAM bhAgathI AraMbhI kaMIka nyUna be pUrva keDI adhika tetrIsa sAgaropama pramANa ane AhAraddhikanI palyopamanA asaMkhyAtamA bhAga pramANa che. tAtparya e ke-tIthakeranAma ane AhArakaTrikanI aMtakaDAkeDI sAgaropamanA saMkhyAmAM bhAganI sthitithI AraMbhI nikAcita karavAne AraMbha kare che. jyAre saMpUrNapaNe gADha nikAcita thAya che tyAre tIrthakeranAmanI utkRSTasthiti kaMIka nyUna be pUDa adhika tetrIsa sAgaropama thAya che. te A pramANe - je janmamAM tIrthakara thavAnA che te bhavathI trIje bhave pUrvakeTi varasanA AyuvALo keI manuSya tIrtha karanAmakarmane pahelapahelA nikAcita kare, tyAMthI tetrIsa sAgaropamanA AyuvALA anuttara vimAnavAsI deva thayA, tyAMthI cyavI corAsI lAkha pUravanA AyuvALA tIrthaMkara thAya. A pramANe pUrva keTI varasanA AyuvALA tIrthakara thAya. A pramANe pUrva keTI varasanA AyuvALA nikAcita kare tyAMthI anuttara vimAnamAM utkRSTa Aukhe utpanna thAya ane utkRSTa Aukhe tIrthakara thAya te upara kahI te pramANe nikAcita tIrthaMkaranAmakarmanI utkRSTa sthiti saMbhave che. ane AhAraddhikanI aMta keDADI sAgaropamanA saMkhyAtamA bhAgathI AraMbhI palyopamanA asaMkhyAtamA bhAga pramANa sthiti gADha nikAcita thAya che. A rIte baMnenI sthiti anikAcita, alpanikAcita ane gADha nikAcita ema traNa prakAre che. baMnenI anikAcita utkRSTa sthiti aMta keDADI sAgaropama, ane alpanikAcita aMtakaDADIne saMkhyAtame bhAga che. tathA gADha nikAcita upara kahyA pramANe tetrIsa sAgarepamAdi che. 1 pUTI varasanA AyuvAne koI manuSya tIrthakara nAmaka gADha nikAcita bAMdhI tetrIsa sAgaropamanA Aukhe anuttara vimAnamAM utpanna thAya ane tyAMthI utkRSTa corAzI lAkha pUrvanA Aukhe tIrthakara thAya teo AzrayI uparokta utkRSTa gADha nikAcita sthiti saMbhave che. pUrva kATi varasathI ochA AyuvALA bAdhe ane ochA AyuvALA vaimAnika de ke narakamAM utpanna thAya ane tIrthakarabhavamAM ochuM Ayu hoya te uparokta sthitithI ochI paNa gADha nikAcita thAya che. sakhyAta varasanA AyuvALA manuSya gADha nikAcita karI zake che ochAmAM ochA keTalA AyuvAne karI zake te jANavAmAM AvyuM nathI. manuSyamAMthI ochAmAM ochA dasa hajAra varasanA AyuvALI prathama nArakImAM agara pa-pama pramANa javanya AyuvALA saudharma devakamAM utpanna thaI zake che tIrthaMkarabhavamAM ochAmAM ochuM bahetara varasanuM Ayu hoya che. eTale manuSyabhavamAM jeTaluM Ayu zepa hoya ane gADha nikAcita kare tyAMthI AraMbhI jyAM utpanna thAya tyAM jeTaluM Ayu hoya ane tIrthakaranA bhAvamAM jeTaluM Ayu hoya teTalI tIrthakara nAmakarmanI sthiti gADha nikAcita thAya ema samajavuM. 1 anikAcita e evI sthiti che ke jo te nikAcitarUpamAM pariNAma na pAme te vadhe, ghaTe ane kadAcita sattAmAMthI nIkaLI paNa jAya. nikAcita trIje bhave ja thAya che. te paNa aMtADA
Page #624
--------------------------------------------------------------------------
________________ pala' paMcasaMgraha-pAMcamuM kAra have anikAcita avasthAmAM tIrthakeranAmakarmanuM aMtara keDAcheDI sAgaropamarUpa sthitinuM je utkRSTa pramANu kahyuM te AzayI anya prazna kare che- aMtokoDAkoDI ThiIe vi kahaM na hoi ? titthayare / saMte kittiyakAlaM tirio aha hAi u virAho // 3 // antaHkATIkATIsthitikepi kathaM na bhavati ? tIrthakare / sati kiyatkAlaM tiryag atha bhavati tu virodhaH // 43 // artha--ataDAkoDI sAgaropamanI sthitivALuM tIrthakara nAmakarma sattAmAM chatAM paNa keTalAeka kALapayata tiya"ca kema na thAya? je thAya ema kahe te Agama virodha Ave che. TIkAnu ahiM ziSya prazna kare che-aMta keDIkeDI sAgaropamanI sthitivALuM tIrthakara nAmakarma jyAre sattAmAM hoya tyAre teTalA kALapayata zuM te tiryaMca na. thAya? kadAca ema kahevAmAM Ave ke na thAya, te ema paNa hoI zake nahi, kAraNa ke trasakAyanI utkRSTa svakAsthiti be hajAra sAgaropama kahI che, tyAra pachI jIva moze. na jAya te avazya sthAvara thAya che. mATe tiryaMcamAM gayA vinA teTalI sthiti pUrNa DIne saMkhyAno bhAga ja thAya ane gADha nikAcita te je bhavamAM nikAcita kare che te bhava luM Ayu zeSa hoya tyAMthI vaimAnika devAmAM ke trIjI naraka sudhI jAya tyAM jeTaluM Ayu hoya ane tyAMthI avI manuSya thAya tyAM jeTalA Ayue utpanna thAya teTalI thAya che. upara gADha nikAcita sthitinuM utkRSTa pramANa batAvyuM che. kAraNa ke utkRSTathI pUrva kATi varasanA AyuvALA manuSya ja jinanAma badhe che. tyAMthI anuttara vimAnavAsI deva thAya ane tyAMthI AvI corAzI lAkha pUravanA AyuvALA tIrthaMkara thAya. tIrthakaranuM utkRSTa teTaluM ja AvyuM hoya che. eTale kaIka na be pUrva keTi adhika tetrIsa sAgarepama gADha nikAcitanuM utkRSTa pramANa thAya che. a5 nikAcita ane gADha nikAcitamA e takavita che ke alpanikAcita karaNa sAdhya che ane gADha nikAcita karaNa asAdhya che. alpanikAcita sthitinI apavatanA thaI ochI thaze ane gADha nikAcita jeTalI rithati thaI haze teTalI barAbara bhagavAze. jo ke rasada te je bhavamAM tIrthakara thavAnA che te bhavamAM jeTaluM Ayu bAkI heya ane kevaLajJAna thAya teTalI ja anubhave zeSa saghaLI. sthitine prazAda anubhave che. pradezadaye anubhavAtI prakRtinuM phaLa bIjA jIvonI apekSAe mAna-maha. pUjA-satkAra vadhAre hoya che aSTamahAprAtihAthIda phaLa te radaya thAya tyAre ja prApta thAya che. game tevI tIvra ramavALI prakRti paNa jyAM sudhI svarUpe nathI anubhavAtI tyAM sudhI te yathApe kArya karatI nathI, jayAre svarUpe anubhavAya che tyAre saMpUrNapaNe pitAnI zaktine anubhava karAve che. AhAradikanI palyopamane akhAtame bhAga gADha nikAcita thAya che. tenI sthiti trIje bhave. nikAcita thAya che e kaI niyama nathI.
Page #625
--------------------------------------------------------------------------
________________ pala paMcasaMgraha-pAMcamuM dvAra thaI zake nahi. je kadAca tiryaMcamAM jAya ema kahevAmAM Ave to Agama virodha Ave. kAraNake tIrthakara nAmakarmanI sattAvALA tiryaMcagatimAM na jAya ema Agama thAmAM kahyuM che. have uparokta praznano uttara Ape che- jamiha nikAiyatitthaM tiriyabhave taM nisehiyaM saMta / zyaraMmi natthi doso uvaNavaTTaNAsajhe // 14 // yadiha nikAcitatIrtha tiryagbhave tat niSiddhaM sat / itarasmin nAsti doSaH udvartanApavartanAsAdhye // 44|| artha--ahi je nikAcita tIrthakara nAmakarma che, tenI sattA tiryaMca bhavamAM niSedhI che. itara uddhanA-apavartanA sAdhya anikAcita jinanAmanI sattA hevAmAM ke deSa nathI. TIkAnuga-jinapravacanamAM je tIrthakara nAmakarma trIje bhave nikAcita karyuM che eTale avazya bhogavAya e rIte vyavasthita karyuM che tenI svarUpasatA tiyaca bhAvamAM niSedhI che. paraMtu jenI uddhanA ane apavAnA thaI zake te anikAcita jinanAmanI sattA tiryaMcabhavamAM niSedhI nathI. anikAcita jinanAmanI sattA tiryaMca bhavamAM hoya tethI koIpaNa deSa nathI. A hakIkata sUvAre pitAnI buddhithI katI nathI. vizeSaNavati nAmanA graMthamAM paNa te ja prakAranuM kathana che. te gratha A pramANe - rihig 7 zivarAma rati desiyaM samae / kaha ya tirio na hohI, ayarokmakoDikoDIe // 1 // tapi sunikAiyasseva vaiyabhavamAviNo viNihiTu / aNikAiyammi vacai sanvagaImovi na viroho // 2 // te baMne gAthAne artha TIkAkAra pote ja lakhe che. te A pramANe -tIrthakaranAmakamanI sattA tiyacabhavamAM nathI ema jinapravacanamAM kahyuM che, paraMtu tIrthaMkaranAmakamanI utkRSTa sthiti ataDAkoDI sAgaropama pramANu kahI che teTalI sthitimAM tIrtha keranAmakarmanI sattAvALA tiryaMca kema na thAya? teTalI sthitimAM tiryaMca avazya thAya ja. kAraNa ke tiyacabhavamAM bhramaNa karyA vinA teTalI sthitinI pUrNatA thavI ja azakaya che. have tene uttara Ape che-tIrthakaranAmakarmanI sattA tiryaMcamAM nathI hotI ema je siddhAMtamAM kahyuM che te trIje bhave thanAra sunikAcita jinanAmakarmanI sattA -AzrayI kahyuM che, sAmAnya sattA AzrayI kahyuM nathI. tethI anikAcita jinanAmakarmanI sattA chatAM saghaLI-cAra gatimAM jAya emAM kaIpaNa prakAranA virodha nathI. 44
Page #626
--------------------------------------------------------------------------
________________ pa2 paMcasaMgraha-pAMcamuM dvAra A pramANe utkRSTa sthitinuM pramANa karyuM. have jaghanya sthitinuM pramANa kahe che. temAM mULakamanI jaghanya sthitinuM pramANa pahelAM ja kahyuM che. eTale uttara pravRtionI jaghanyasthitinuM pramANe kahetAM pahelAM sthitinA saMbaMdhamAM niyama vizeSa kahe che- puvADIparao igivigalo vA na baMdhae aauN| aMtokADAkADIe Arau abhavvasannI u|| 45 // pUrvakoTIparataH ekavikalo vA na bdhnaatyaayuH| anta:kATIkoTyA Arato'bhavyasaMjJI tu // 45 // artha-pUrvakeDIthI adhika Ayu ekendriya ane vikelendriye bAMdhatA nathI. ane aMtaraDAkoDI sAgaropamathI nyUna sAte karmanI sthiti atyasaMgni bAMdhatA nathI. TIkAnu -ahiM corAzI lAkhane corAzI lAkhe guNatAM, sittera lAkha ane chapanna hajAra kroDa thAya. teTalA varSe eka pUrva thAya. bRhasaMgrahaNimAM kahyuM che ke"eka pUrvanuM pramANa sittera lAkha ane chappana hajAra kreDa varSa thAya che. tevA eka keDa pUrvathI adhika parabhavanuM Ayu ekendri ane vikalendriye bAMdhatA nathI. ekendriya ane vikalendriya parabhavanuM utkRSTa Ayu eka eNDa pUrva varSanuM ja bAMdhe che. tathA abhavyasaMsi gAthAmAM mUkela tu zabda adhika arthane sUcava hovAthI Ayu varjita sAte kamanI sthiti aMtakaDAkeDI sAgaropamathI hIna hIna bAMdhate nathI, paraMtu jaghanyathI paNa aMtAkoDAkoDI sAgaropama pramANa sthitija bAMdhe che. A uparathI ema samajI levAnuM ke parojiye pUrva keDIthI adhika paNa Ayu bAMdhe ane bhavyasaMnie guNasthAnaka guNasthAnaka paratve aMta kaDIkeDI sAgarepamathI cUta paNa sAtakarmanI sthiti bAMdhI zake che. 45 A pramANe sthitinA saMbaMdhamAM niyama ko. have uttara prakRtionI jaghanyasthitinuM pramANu kahevA IcchatA nIcenI gAthA kahe che- suranArayAuyANaM dasavAsasahassa laghu satitthANaM / iyare aMtamuhuttaM aMtamuhuttaM abAhAo // 46 // 1 tIrthaMkaranAmakarmanI apanikAcita ane gADhanikAcita ema be prakAranI nikAcita sattAtrI lAve thAya che jo ke uparanI gAthAmAM sunikAcita mATe ja kahyuM che chatAM te baMne prakAranI sattA tiya gatimAM na hoya ema lAge che. kAraNa e ke alpa ke gADha nikAcanA trIje bhave thAya tyAMthI naraka ke vaimAnika devamA jAya eTale tiya"camAM javAne avakAza ja rahe nahi. mAtra ghaNA bhava pahelA je jinanAma baMdhAya che ke je bilakula nikAcita thayeluM hatuM nathI tenI sattA tiyacagatimAM paNa hoI zake che.
Page #627
--------------------------------------------------------------------------
________________ pa4 paMcasaMgraha-pAMcamuM dhAra suranArakAyuSoH dazavarSasahasrANi laghuH satIrthayoH / itarayorantarmuhUrtamantarmuhUrtamavAdhA // 46 // artha-tIrthakara nAmakarma sahita deva ane nArAyunI jaghanya sthiti daza hajAra varasa pramANa che ane Itara be AyunI jaghanya sthiti aMtamuhUrta che ane aMtamuhUrtane abAdhAkALa che. TIkAnu-devAyu, narAyu ane tIrthakara nAmakarmanI jaghanya sthiti daza hajAra varasa pramANa che. tathA Itara manuSpAyu ane tIrya cAyunI jaghanya sthiti sulakabhava pramANa aMtamuhUrta che. eka kuka bhavanuM pramANa khase chappanna AvalikA thAya che, tathA eka muha eTale be ghaDI pramANakALamAM hapuSTa ane yuvAna puruSanA sADatrIsaso tahetera zvAseracchavAsa thAya che. eka zvAsocchavAsa jeTalA kALamAM kaIka adhika sattara bhava thAya che ane eka muhUrtamAM pAMsaTha hajAra pAMcase ane chatrIsa kSullakabhava-nAnAmAM nAnA bha thAya che. cAre Ayu ane tIrthaMkara nAmakarmanI abAdhA aMtarmuhUrNa che. abAdhAkALahIna nika kALa che. eTale ke aMtamuhUrta pramANa abAdhAkALamAM dalaracanA karato nathI tyArapachInA sthitisthAnakathI AraMbhI kare che. ahiM sarakAre tIrthaMkara nAmanI daza hajAra varasa pramANa jaghanya sthiti kaI AcAryanA mate kahI che. ema na hoya te karma prakRti Adi granthamAM te tIrthakara nAmakarmanI jaghanya sthiti ataDAkoDI sAgaropama pramANa kahI che. mAtra utkRSTa aMtakaDAkaDI sAgaropamathI saMkhyAtaguNahIna samajavI. kamaprakati mAM kahyuM che ke -"AhAraddhika ane tIrthakara nAmakarmane utkRSTa sthitibaMdha aMtakaDA keDI sAgaropama pramANa che ane te utkRSTa sthitibaMdhathI jaghanya sthitibaMdha saMkhyAta guNahIna che. te jaghanya sthitibaMdha paNa aMtaHkoDAkoDI pramANe ja che. zatakazUrNimAM paNa kahyuM che AhAraka zarIra, AhAraka aMgopAMga ane tIrtha 1 daza hajAra varasa pramANu dhanya sthitibaMdha pahelI narakamAM daza hajAra varasanA Aukhe janAra jIva AthI ghaTe che. ahiM paNa pahelA chellA manuSyanA bhavanuM Ayu adhika levuM - 2 sakhyAta guNahIna eTale saMkhyAtamo bhAga samaja. jyA diguNa triguNa ityAdi kahe tyAM bamaNuM traNagaNuM Adi levuM ane tenI sAthe hIna zabda che tyAre teTalAmAM bhAga le. jema digajuhIna eTale be bhAga karI eka bhAga hovo. triguNahIna eTale traNa bhAga karI eka bhAga le. ema sakhyAta guNahIna eTale saMkhyAtA bhAga karI eka bhAga le. e pramANe asakhyAta guNahIna eTale asaMkhyAtama bhAga ene anaMtaguNahIna eTale anaMta bhAga samaja.
Page #628
--------------------------------------------------------------------------
________________ paMcasaMgraha-pAMcamuM kAra kara nAmakarmane jaghanya sthitibaMdha aMtaHkeDIkeDI sAgaropama pramANa che ane aMtamuhUta abAdhAkALa che. mAtra utkRSTa sthitibaMdhathI jaghanya sthitibaMdha saMkhyayaguNa hIna che." puruSavedAdinI jaghanya sthiti kahe che... puMvee aTThavAsA aTTamuhuttA jasuccagoyANaM / sAe vArasa hAragavigyAvaraNANa kiMcUrNa // 17 // puMvede'STau varSANya'STau muhartA yazauccairgotrayoH / sAte dvAdaza AhArakavinAvaraNAnAM kiMcidUnam // 47 // artha-puruSavedanI jaghanyasthiti ATha varasanI, yazakIrti ane uccatranI ATha muhurtanI, sAtA vedanIyanI bAra muhUrtanI, AhAraddhika, aMtarAya, jJAnAvaraNIya ane daza nAvaraNIyanI kaMIka nyUna suhurtAnI jaghanya sthiti che. TIkAnuo-A aSTa vadi jaghanya sthiti je je guNasthAnake te te prakRtine aMdhaviracheda thAya che tyAM tyAM kSapakazreNimAM baMdhAya che. e ja jaghanya sthiti kahe che. - puruSavedanI jaghanya sthiti ATha varasa pramANa che. aMtamuhU abAdhAkALa ane abAdhAkALahIna kamaMdaLane nikakALa che. yazakIrti ane uccagotranI ATha muhUrtanI jaghanya sthiti, aMtarmuhUta akhAdhAkALa ane abAdhAkALahIna niSekakALa che. sAtavedanIyanI bAra muhUrta jaghanya sthiti, aMtamuhUta akhAdhAkALa ane abAdhAkALahIna niSekakALa che. AhAraka zarIra, AhAraka apAMga, aMtarAya pAMca, darzanAvaraNIya cAra, kula soLa karmaprakRtionI jaghanya sthiti kaMIka jUna muhUrta eTale aMtamuhUtanI che, aMtamuhUrta abAdhAkALa ane abAdhAkALahIna karma daLane niSekakALa che. karmaprakati AdimAM AhArakaTrikanI jaghanyasthiti aMtakaDAkaDI sAgaropama pramANa pahelAM kahI che chatAM ahiM je aMtamuhUrtanI kahI te anya AcAryanA mate kahI che ema samajavuM. 47 have saMjavalana krodhAdinI jaghanya rithati kahe che- ' , ' ' domAla ega addhaM aMnamuhattaM ca kohapuvANaM.. . . tenago nichagi S ISTatA
Page #629
--------------------------------------------------------------------------
________________ 595 paMcasaMgraha-pAMcamuM dvAra dvau mAsau ekorddhaH antarmuhUtaM ca kroSapUrtrANAm / zeSANAmutkRSTAt mithyAtvasthityA yallabdham // 48 // artha-saMjavalana krodhAdi cAranI anukrame be mAsa, eka mAsa, ardha mAsa ane antamuhUrta pramANa che. zeSa prakRtionI potapotAnI utkRSTa sthitine mithyAtvanI sthiti vaDe bhAgatA je Ave teTalI che. TIkAnu-saMjavalana kaeNdha, mAna, mAyA ane lebhanI anukrame be mAsa, eka mAsa, ardha mAsa ane aMtarmuhUrtanI jaghanya sthiti che. tAtparya e ke navamA guNa sthAnake jyAM teone baMdhaviccheda thAya che tyAM baMdhaviccheda samaye kSapakazreNimAM saMvalana krodhanI be mAsa, saMjavalana mAnanI eka mAsa, saMjavalana mAyAnI ardha mAsa ane saMjvalana lobhanI aMtarmuhUrta pramANa jaghanya sthiti baMdhAya che. darekamAM aMtamuhUrta abAdhAkALa che ane abAdhAkALahIna kamaLane niSekakALa che. zeSa-jeTalI karmaprakRtionI jaghanya sthiti kahI te sivAya anya prakRtionI pitapotAnI utkRSTa sthitine mithyAtvanI utkRSTa sthiti vaDe bhAgatAM je Ave te jaghanya sthiti che. e ja jaghanya sthiti batAve che. nidrApaMcaka ane asAtavedanIya e dareka prakRtinI utkRSTa sthiti trIza keDAkeDI sAgaropama pramANa che tene mithyAtvanI sittara kADAkeDI pramANa sthiti vaDe bhAgAkAranI rIta pramANe bhAgavI. e rIte bhAgatAM zUnyane zUnya vaDe uDADI nAkhavI. eTale nIce jeTalA mIMDA uDADavAnA hoya teTalA ja upara uDADavA, tAtparya e ke nIce jeTalA hoya teTalI ja saMkhyA vaDe upara bhAgI cheda uDADe ahiM e pramANe cheda uDADatA sAgaropamanA sAtIyA traNa bhAga Ave kAraNa ke ahi upara trIza koDAkeDI che nIce sira keDIkeDI che te bane saMkhyAne eka eka kaDAkeDIe bhAgI cheda uDADatAM sAgaropamanA sAtIyA traNa bhAga Ave che. sAtIyA traNa bhAga eTale sAgarepamanA sAta bhAga karIe tevA traNa bhAga. teTalI nidrApacaka ane asAta vedanIyanI jaghanya sthiti che. e pramANe mithyAtvamohanIyanI sAtIyA sAta bhAga eTale pUrNa eka sAgarapama jaghanya sthiti che. saMjavalana sivAya bAra kaSAyanI sAtiyA cAra bhAga jaghanya sthiti che. samarika ane vikalajAtikinI utkRSTa sthiti aDhAra keDIkeDI sAgarepama pramANa che tene mithyAtvanI sthitivaDe bhAgatAM nIcenA jeTalA ja mIMDA upara uDADatAM upara aDhAra ane nIce sittera rahe ahiM bee cheda uDaze tethI upara ane nIcenI
Page #630
--------------------------------------------------------------------------
________________ 56 paMcasaMgraha- pAMcamuM kAra ema baMne saMkhyAne be vaDe bhAgatAM upara nava ane nIce pAMtrIsa rahe, eTale pAMtrIsIyA nava bhAganI sUramatrikAdi cha prakRtinI jaghanya sthiti Ave che. tathA veda ane manuSyaddhikane utkRSTa sthitibaMdha paMdara kaDADI sAgarepamAM pramANa che tene mithyAtvanI sthiti vaDe bhAgatA nIcenA jeTalI ja zUnyane uparanI saMkhyAmAMthI uDADI pAMca vaDe apavartana karavI, eTale upalI ane nIcalI bane saMthAne pAMca vaDe bhAgI cheda uDADe-pAMca vaDe bhAgI saMkhyA nAnI karavI eTale sAgaropamanA caudiyA traNa bhAga Ave teTalI strIveda ane manuSyaddhikanI jadhanyasthiti che. hAsya, rati, zakkIrti vajIne sthirAdi pAMca, zubhavihAgati, surabhigaMdha, zukalavarNa, madhurarasa, mRdu, laghu, tigdha ane uSNu sparza, AdyasaMsthAna, AdyasaMghayaNa, e sattara prakRtione utkRSTa sthitibaMdha daza keDIkeDI sAgaropama pramANa che, tene mithyAtvanI sthiti vaDe bhAgatA uparanI ane nIcenI baMnenI saMsthAnI sarakhI ja zUnyane dUra karatA sAgaropamano sAtI eka bhAga Ave teTalI hAsya Adi sattara prakRtionI jaghanyasthiti che. bIjA saMghayaNa ane bIjA saMsthAnanI bAra kaDAkoDI sAgaropama pramANa utkRSTa sthiti che tene mithyAtvanI sthiti vaDe bhAgatAM nIcenI jeTalI ja zUnyane uparathI dUra karatA ane pachI uparanI ane nIcenI baMne saMkhyAne be vaDe cheda uDADatA pAMtrIsIyA cha bhAga rahe teTalI bIjA saMghayaNa ane bIjA saMsthAnanI jaghanya sthiti che. trIjA saMghayaNa ane trIjA saMsthAnane utkRSTa sthitibaMdha cauda koDAkoDI sAgaropama pramANa che. tene mithyAtvanI sthiti vaDe bhAgatA zUnyane zUnya vaDe dUra karI upalI nIcalI bane saMkhyAne caude bhAgatAM sAgaropamane pAMcIye eka bhAga Ave teTalI te baMnenI jaghanya sthiti che. cothA saMghayaNa ane cothA saMsthAnanI utkRSTa sthiti soLa keDIkeDI sAgarepama pramANa che tene mithyAtvanI sthiti vaDe bhAgatA zUnyane zUnya vaDe dUra karI e cheda uDADatA sAgaropamanA pAMtrIzIyA ATha bhAga Ave teTalI te baMnenI jaghanya sthiti che. pAMcamA saMghayaNa ane pAMcamA saMsthAnanI utkRSTa sthiti aDhAra kADAkoDI sAgariyama pramANa che tene mithyAtvanI sthiti vaDe bhAgatAM ane e cheda uDADatA sAgariyamanA pAMtrIsIyA nava bhAga Ave teTalI te baMnenI jaghanya sthiti che. trasa, bAdara, paryApta, pratyeka, agurulaghu, parAghAta, upaghAta, ucchavAsa, asthira, azubha, durbhaga, duruvara, anAdeya, ayazakIrti, tiddhika, audArikaDhika, hAridra, lohita, nIla ane kRSNavarNa, durabhigadha, kaSAya, Amsa, kaTuka ane tiktarasa, gurU karkaza rUkSa ane zItaparza, ekendriyajAti, paMcendriya jAti, nirmANa, Atapa, udyota,
Page #631
--------------------------------------------------------------------------
________________ paMcasaMgraha-pAMcamuM dvAra 597 aprazastavihAgati, huDaka saMsthAna, chevaTa saMghayaNa taijasa, kAmaNa, nIcagetra, arati, zoka, bhaya jugupsA, napuMsakaveda ane sthAvara e aDatAlIsa prakRtione utkRSTa sthiti vIza keDADI sAgaropama pramANa che tene mithyAtvanI sthiti vaDe bhAgatA zUnyane zUnya vaDe dUra karatA sAgaropamanA sAtIyA be bhAga Ave teTalI e aDatAlIsa prakRtionI jaghanyasthiti che. ahiM che ke hAridra ane raktavarNAdine utkRSTa sthitibaMdha sADAbAra kaDAkaDI Adi sAgarepama pramANa che tene mithyAtvanI sthiti vaDe bhAgatA sAgaropamanA kaMIka adhika pAMtrIsIyA cha bhAga Adi jaghanya sthiti Ave te paNa prAcIna zAstromAM te hAridra rakta vadi dareka bhedane sAgaropamanA sAtIyA be be bhAga pramANa ja jaghanya sthitibaMdhako che mATe ahiM paNa hAridra varNAdine teTale ja sthitibaMdha kahyo che. A pramANe nidrApaMcakathI AraMbhIne saghaLI prakRtienA jaghanya sthitibaMdhanuM pramANu A graMthakAra mahArAje matAMtarane AzrayIne kaheluM hoya ema samajAya che kAraNa ke karma prakRti AdimAM bIjI rIte sthitibaMdhanA pramANanuM kathana che. kaI rIte kathana che te kahe che- 1 kama prakRtikAra je rIte nidrA Adi paMcAzI prakRtionI janyarithati mAne che te spaSTa che. teo kahe che ke je prakRti je vaganI hoya tenI utkRSTa sthitine sittera keDADIe bhAgatA je Ave temAMthI pApamane asaMkhyAta bhAga nyUna karatA je raDe te nidrA Adi pacAzI prakRtienI jadhanya rithati che ekiya teTalI jaghanya sthiti badhe che, temAM oke karelo palyopamane asaMkhyAtamo bhAga umeratAM ekendriya AzrayI utkRSTa ritibaMdha thAya che. tathA ekendriyanA utkRSTa sthitimAM ane anukrame pacIsa, pacAsa, se ane eka hajAra guNa karatAM je Ave te beInDiyAdina utkRSTa sthitibaMdha thAya che. temAMthI palyopamane saMkhyAmAM bhAga nyUna karatA je rahe te beInDiyAdi AzrayI janya sthiti che. vaiyiSakanI pitAnA varganI utkRSTa sthitine mithyAtvanI utkRSTa sthiti che. bhAgatAM je Ave tene hajAraguNA karI pApamane asakhyAtamo bhAga cuta karatA je rahe che teno jadhanya sthitimAM che ane ochA karela umeratA je Ave te utkRSTa sthitibaMdha che. hajAragu karavAnuM kAraNa vaizyipakanA baMdhAdhikArI aripabdi che ane teo ekendriyothI hajAraguNA baMdha kare che. jo ke attio patAnA utkRSTa baMdhathI pApamAna saMkhyA bhAga nyUna badhA prakRtino jaghanya sthitibaMdha kare che tathApi vayika mATe dareka rathaLe pApamane asaMkhyAta bhAga nyUta karavA jaNAvyuM che, vaidiyapakanI jaghanya utkRSTa sthiti vacce pagasaMgraha ke kamaprakRtimAM matabheda nathI. sAdhazatakamAM utkRSTathI jadhanya palyopamanA prakhyAtame bhAge na ko che. paMcamahakAra nidrA Adi paMcAzI karmaprakRtionI jadhanya sthiti A pramANe kahe che-nikA Adi prakRtinI pitAnI jeTalI utkRSTa sthiti hoya tene sittera keDIe bhAgatA je Ave teTalI teonI jaghanya sthiti che ane temAM paccepamane, asaMkhyAtamo bhAga umeratA je Ave teTalI uNa sthiti che je ke zukavaNInI pitAnI utkRSTa sthiti daza DikeDI Adi che ane
Page #632
--------------------------------------------------------------------------
________________ 598 paMcasa graha-pAMcanuM dvAra ww tethI tene mithyAtvanI hatkRSTa sthitie bhAgatA sAce eka bhAga Adi Ave che. chatAM javanya sthitinA vicAramAM tA zukalavaNa, surabhiga, madhurasa ane cAra zubhaspaza e sAta vinA gaNa hAriNuM vagere teranI sAtIyA be bhAga jaghanya sthiti kahI che. dAkhalA tarIke nidrAnI utkRSTa trIza krIDAkrIDI pramANu sthitine sittera krAyakreADIe bhAgatA ane cheda uDADatAM sAtIyA traNa bhAga Ave teTalI tenI jaghanya sthiti che. ekendriya teTalI khAdhe che. temAM patyeApamane asAtame bhAga umeratA pakSeApamanA asakhyAtamA bhAga adhika sAtIyA traNa bhAga tenI utkRSTa sthiti che. ekendriya teTalI utkRSTa sthiti Adhe che. tathA sAtIyA traNa bhAga Adi je ekendriyanI ja%0nya sthiti che tene pacIsa, pacAsa, sA ane hajAraguNI karatAM je Ave teTalI anukrame eindriyAdi jaghanya sthiti khAdhe che ane ekrendriyanI paththApamanA asakhyAtamA bhAga adhika sAtIyA traNa bhAga Adi je utkRSTa sthiti che tene pacIsa, pacAsa se| ane hajAra guNI karatAM je Ave teTalI khendriyA inidrAnI utkRSTa sthiti bAMdhe che. pAMcamA kamamaya gA0 36 nI TIkAmAM kahyuM che ke--pAtapeAtAnI utkRSTa sthitine sittera kADAkeDIe bhAgatAM je Ave te nidrA Adi prakRtieAnI jadhanya sthiti che ane puNyeApamanA asa eAtame bhAge adhika utkRSTa sthiti che tene pATha Ayameva laghasthitima5: palyopamAsaNyavasAyamAviSThaH rahyo manIti A vyAkhyAna paMcaka granA abhiprAye samajavu'. e pramANe tyAM kahyuM che. A sabaMdhamAM upAdhyAya zrI yazovijayajI mahAgaja paNa kama prakRti pAnA chacha mAM A pramANe lakhe che- paJcancaMgrahe tu vargotkRSTasthitirvibhajanIyatayA nAbhipratA kiM tu 'mesANukosAo micchattaThiie jaM lahUM ' iti graMthana svasvAMtkRSTa sthitermithyAtvasthitvA bhAge hRte yalabhyate tadeva jaghanyasthitiparimANamuktam / tatra nidrApaJcakatyAsAtAvedanIyasya ca pratyekamutkRSTA sthititrigat sAgaropamakoTAkoTIriti, tasya / mithyAtvotkRSTasthityA bhAge hiyamANe zUnyaM zUnyena pAtayediti vacanAnyAstrayaH sAgaropamasya santabhAgAH, iyatI nidrApaJca kA sAtave danIyayojaghanyA sthitiH / bhAvAya e ae--pa casaMgrahamA vaganI utkRSTa sthitine bhAgavAnu mAnyuM nathI paraMtu dhRtapeztAnI utkRSTa sthitine mithyAtvanI tie bhAgatA je Ave teja jadhanya sthitinuM pramANu kahyuM che te A pramANe--nidrApcaka ane asAtavedanIyanI utkRSTa trIza keDADhADhI sAgarApama sthitine sittera kADA1DhIe bhAgatAM sAnIyA traNa bhAga Ave teTalI tenI dhanya sthiti che. ahiM calyApamane asa - khyAtame bhAga nyUna karavAnu kahyuM nathI paraMtu ukta janya pakSeApamanA asakhyAtama bhAga vadhAratAM je Ave te utkRSTa che ema kahyuM che. AgaLa benkriyAdinA jaghanya ane utkRSTa sthitimadha avasare te spaSTa thAya che. tyAM eIndriyAdinI jayanma utkRSTa sthiti batAvatA jAve che ke cAMduM su cA jaghanya sthitirekendriyANAM sA patyopamAsahRyeyabhAgAbhyadhikIkRtA paJcaviMzatyAdinA ca guNitA dvondriyAdinAmutkRSTA, yathAsthitaiva cakrendriyajaghanyasthitiH paJcavizatyAdinA guNitA dvIndriyAdInAM jaghanyetyuktamasti tattvaM tu kevalino vinti bhAvAtha e kraeNpcasa grahamA sAtIyA traNa bhAga Adi ekendriyanI je jadhanya sthiti kahI che temAM palyAyamanA asakhyAtamA bhAga umeratA ane tene pacIsa Adie guNutA je Ave te ezvandriyAdinI utkRSTa sthiti che ane ekendriyanI jeTalI jadhanya che tene ja pacIsa Audae guNatA je Ave teTalI meIndriyAdinI jayanya sthiti che, tattva tA kenaLI mahArAja jAze. vAbhigama tramAM paNa ceAsadamA pAne bIjI khAjumAM A saMbaMdhe A pramANe kahyuM ke jansasaMdramaunAvImena jayanyasthitiprimaannN kevalaM palyopamAsacayabhAgahInaM (na) vaktavyaM tanmatena 'sevAgukosAo mircchataThiIe jaM lad' kucattAnamAtrathaiya navaciyAnacaya Laya vidyamAnatvAta' bhAvAtha e Tru--pacasa"mahanA mate bAja jadhanya sthitinuM pramANa paDye pamanA sAtame bhAge hIna na kahevu". kAraNa ke teonA mate zaiva prakRtinI utkRSTa sthitine mithyAtvanI utkRSTa sthitie bhAgatA je Ave te jadhanya sthiti che
Page #633
--------------------------------------------------------------------------
________________ 59 paMcasaMgraha-pAMcamuM dvAra jadhanya sthiti lAvavAnuM Aja gaNita tyAM vimAna che mATe A pramANe vicAratA nidrA AdinI tapatAnI utkRSTa sthitine sittera kaDAkeDIe bhAgatA je Ave te jaghanya che ane teTalI jadhanya sthiti eke i bAve che. temAM popamane asaMkhyAtamo bhAga adhika karatA utkRSTa thAya che, teTalI utkRSTa bAdhe che. eniyanI jaghanya ane utkRSTane pacIsa Adie guNatA beIjiyAdinI anukrame jaghanya ane utkRSTa sthiti A pramANe pacasaMgrahakArano abhiprAya jaNAya che. jIvAbhigama sUtramAM jaghanya sthiti A A pramANe kahI che-nikA AdinI pitAnI ukaSTa sthitine sittera kaDAkaDIe bhAgatA je Ave temAMthI palyopamanA asaMkhyAtamA bhAge nyUna teonI jadhanya sthiti che ane ochI karelI umeratA je Ave teTalI utkRSTa rithati che. prajJApanA suranA vIsamA padamAM 476 mA pAne paNa teTalI ja kahI che. ahiM vaNabiI dareka uttara prakRtinI tema ja vaikriyaSaTrakamAMnI dareka prakRtinI paNa pitAnI je ukRSTa sthiti che tene sittera keDikeDIe bhAgavAnuM kahyuM che. pahelA jema varNAdi darekanI sAtIyA be bhAga pApamanA asaMkhyAtame bhAge jUna jaghanya sthiti kahI tema ahiM nahi Ave paraMtu sAtI eka bhAga savA bhAga vigere Avaze. devagatinI paNa sAtIyA eka bhAgane hajAra guNI pApamanA asaMkhyAtame bhAge khUna karatA je rahe te jaghanya sthiti Avaze. tathA endriyanI utkRSTasthitine pacIsa, pacAsa, so ane hajAra guNI karatA je Ave teTalI beijiyAdinI utkRSTa sthiti che ane temAthI pApamanA asakhyAtame bhAge cUta dhanya sthiti che. karma graMthamAM beIndriyAdinI utkRSTa risthatithI jadhanya sthiti palyopamanA sakhyAtame bhAge jUva kahI che. ahiM asaMkhyAta bhAga nyUta kahyo che. A pramANe sthitibaMdhane ane traNa mata che. A matabheda nidrA Adi pacAzI prakRtione aMge ko te barAbara che paraMtu ekendriya 109 prakRtio bAMdhe che. te pacAzI sivAya zeta prakRtie mATe samajavuM? e zaMkA ahiM thAya che. uttaramAM ema samajavuM ke-cAra Ayu, vayiSaka, AhAradika ane tIrthakaranAma sivAya bAvIsa prakRtienA pitAnA varganI utkRSTa sthitine ttira koDADIe bhAgI pAmanA asAtame bhAge jUna karatA je Ave teTalI jadhanya sthiti enTi bAdhe che ane paripUrNa te sthiti utkRSTathI bAdhe che. endriyanI utkRSTa sthitine paccIza Adie guNa palyopamane saMkhyAmAM bhAga nyUya karatA je rahe teTalI beIndriyAdi jaghanyasthiti bAdhe che. paripUrNa te sthiti utkRSTathI khAdhe che. A pramANe karmaprakRtikArane mate samajavuM. paMcasaMgrahakArane mate prakRtinI utkRSTa rithatine mithyAtvanI sthitie bhAgatA je Ave te ektinI janya ane popamane asa pakhAtamo bhAga umeratAM je Ave te utkRSTa sthiti che. ekendriyanI jadhanya athavA utkRSTa sthitine pacIsa Adie guNuM je Ave te anukrame beIndriyAdinI janya ane ukaSTa sthiti thAya che. prajJApanA ane jIvAbhigama sUtranA abhiprAye bAvIza prakRtinI pitAnI utkRSTa sthitine mithyAtvanI sthitie bhAgI je Ave temAMthI pApamanA asakhyAtame bhAge cUta karatA je rahe teTalI ekendriya ghanya sthiti bAdhe che ane paripUrNa te sthiti utkRSTathI bAMdhe che tathA ekendriyanI utakRSTa sthitine pacIsa Adie gaNatAM je Ave teTalI beIndriyAdi utkRSTa sthiti bAdhe che ane pApamanA asaMkhyAtame bhAge jUna jaghanya sthiti bApe che. , cAra Ayu AhAradika ane tIyakaranAmakarmanI jadhanya utkRSTasthitibaMdhanA ane kamatabhedanathI. * vayiSakanI sthiti saMbadhe paMcasaMgraha ane kamaprakRtimAM kai matabheda nathI paraMtu prApanA sutramAM devadikanI 17 sthitine hajAra guNuM palyopamanA asaMkhyAtame bhAge jUna dhanya sthiti kevI che. tava kALI mahArAja jANe
Page #634
--------------------------------------------------------------------------
________________ pAMcasa graha-pAMcamuM dvAra www krama prakRtimAM nidrAdinI jaghanya sthitinA pramANanA pratipAdana mATe je gAthA kahI che te AroTina miRtukosoLa na hatuM ! selAnuM tu nanno paNAsaMlenazenUno // // 60 ' e gAthAnA akSarA A pramANe che je kama prakRti je varganI hAya tenI utkRSTa sthitine mithyAtvanI utkRSTa sthiti vaDe bhAgatAM je Ave temAMthI palyApamanI asayAtamA bhAga cUna karatA je rahe teTale zeSa prakRtinA jaghanya sthitima'dha che. temAM vaga eTale svajAtIya krama prakRtinA samUha. jema jJAnAvaraNanI pAMca prakRtinA je samUha te jJAnAvaraNIyava. danAvaraNIyanI nava prakRtine je samUha te danAvaraNava, vedanIyanI e prakRtinA samUha te vedanIyavaga". inameAhanIyanI prakRtinA samudAya te inamAhanIyavaga+, cAritra mAhanIyanI prakRtinA samudAya te cAritramAhanIyava. nAkaSAya mAhanIya prakRtinA samudAya te nAkaSAya mAhanIyava, nAmakarmAMnI dareka prakRtinA je samudAya te nAmakama vaga, gAtrakamanI prakRtinA je samUha te geAtrakamavaga ane aMtarAyakanI pAMce prakRtinA je samUha te aMtarAyavaga. ahiM mAtra mAhanIyamAM traNa varga che khAkI dareka karmanA eka eka ja vaga che, e vagergonI peAtAnI utkRSTa sthiti je trIza kADhAkeADI Adi sAgaropama pramANa che tene mithyAtvanI utkRSTa sthiti sittera kADAkADI vaDe bhAgatAM je Ave temAMthI pakScApamanA sakhyAtamA bhAga nyUna karatA je rahe te nidrA Adi zeSa prakRtinA jaghanya sthitimaya samajavA. te A pramANe-- sAgarApama pramANu che tene mithyAtvanI karatA sAgarApamanA sAtIyA traNa bhAga nidrApa'caka ane asAtavedanIyanI dezanAvaraNIyakama nI trIza kADhAkADI sthiti vaDe bhAgatA zUnyane zUnya vaDe dUra Ave te pacaiApamanA asayAtame bhAge nyUna jadhanya sthiti che. e pramANe mithyAtvameAhanIyanI pacApamanA asaMkhyAtamA bhAge nyUna eka sAgarAyama jaghanya sthiti che. sa'jvalana sivAya mAra kaSAyanI pakScApamanA asakhyAtamA bhAge nyUna sAtIyA cAra bhAga jaghanya sthiti che. puruSaveda vata ATha nAkaSAya, tathA vaikriyaSaka, AhArakaddika, tIrthaMkaranAma ane yazaHkIrtti sivAya nAmakama nI saghaLI prakRti ane nIcageAtranI pApamanA asaMkhyAtakhe bhAge nyUna sAttIyA e bhAga jaghanya sthiti che. jIvabhigamAdimAM tA A graMthakAra mahArAje je rIte jaghanya sthitinuM pramANa kahyuM che, te ja pramANa pacepamanA asaMkhyAtamA bhAge nyUna kahyuM che. 1 ahiM cAtri meAhanIyathI kAyamenIyanI prakRti| samajavI.
Page #635
--------------------------------------------------------------------------
________________ -casa graha-pAMcamuM dvAra 601 tyAM strIvedanI jaghanya sthitine AzrayI A sUtra kahyuM che kRsthiyessa ga mate ! kammarasa kevaiyaM kAlaM paMghaThiI pannatA ? goyamA ! jahanneNaM sAgarovamassa divaDDhA sattabhAgo paddhikolamasta saMlagnamAoLa Lo ' he prabhu!! srIveda mAhanIyanI aMdhasthiti keTalA ALa pramANu kahI che? he gautama! jaghanyathI paceApamanA asadhdhAtamA bhAge nyUna sAgarApamanA sAtIce dADha bhAga kahI che. 48 ahiM vaikriyaSaTkanI jaghanya sthiti ukta prakAre ghaTatI nathI tethI tenI sthitine pRthak pratipAdana karavA IcchatA A gAthA kahe che. doros taM sahasatADiyaM jaM asanniNo tesa | paliyAsaMkhaMsUNaM ThiI avAhUNiyanigo // 49 // vaikriyaSaTke tat sahasratADitaM yat asaMjJinastAsAm / palyAsaMkhyAMzenAnaM sthitiH avAghonA ca niSekaH // 49 // athavaikriyaSaTkanI utkRSTa sthitine mithyAtvanI sthiti vaDe bhAgatAM je Ave tene hajAre guNavA je Ave te paDyeApamanA asakhyAtamA bhAge nyUna vaikriyaSaTkanI jaghanya sthiti che. kAraNa ke tenA adhaka agni paMcendriyA che. akhAdhA kALa nyUna niSeka kALa che. TIkAnu.-devaddhika vaikriyaddhika ane narakaDhika e vaikriyaSaTkanI pAtAnI utkRSTa tine mithyAtvanI sthiti vaDe bhAgatA je sAgaropamanA sAtIyA e bhAga Ave ne hajAre guNI patyeApamanA asapthAtame bhAge nyUna karI je rahe te pUrvakti vaikriya TkanI jaghanya sthiti che. ahiM vaikriyanika ane narakakrikanI tA vIza keADAkoDI sAgaropamanI sthiti che eTale tene mithyAtvanI sthiti vaDe bhAgatA e bhAga Ave, paraMtu devadvikanI tA daza kADAkoDI sAgarApamanI sthiti che tene mithyAtvanI sthiti vaDe bhAgatA sAtIye eka bhAga Ave, tenA sabaMdhamAM kahe che ke jo ke devakrikanI daza kADAkoDI sAgaropama ramANu sthiti che te paNa tenI jadhanya sthitinu parimANu lAvavA mATe vIza kIDAkIDI sAgarApama pramANu sthitinI vivakSA karI che, kAraNa ke aniSTa atha mAM zAstranI pravRtti haiAtI nathI evuM pUrvanA mahApuruSanuM vacana che. eTale sAtIyA be bhAgane hajAra guNI pacepamanA asakhyAtame bhAge nyUna karI je rahe teTalI ja devakrikanI paNa jaghanya sthiti che. mATe ja ahiM vaikriya Adi e prakRti mATe vIza kADAkATIne mithyAtvanI sthiti vaDe bhAgavAnu kahyuM che. zatakacUrNimAM kahyuM che ke devagati, narakagati, vaikriyazarIra, vaikriya aMgopAMga, vt
Page #636
--------------------------------------------------------------------------
________________ 602 paMcasaMgraha-pAMcamuM dvAra devAnupUvi ane narakAnupUrvine hajAre guNAyela sAgaropamanA sAtIyA be bhAga patye"manA asaMkhyAtamA bhAge jUna jaghanya sthitibaMdha che. vikriyaSakanuM jaghanya sthitibaMdhanuM parimANa ATaluM zA mATe? uttara-kriyaSakarUpa cha prakRtiene jaghanya sthitibaMdha asaMgni paMcendriya ja kare che ane teo te prakRtionI teTalI ja sthiti bAMdhe che, nyUna bAMdhatA nathI. keIpaNa karma prakRtione amuka pramANavALo jaghanya sthitibaMdha tyAre ja ghaTI zake ke kiIpaNa jIva teTalI sthitine baMdhaka heya. amuka karmaprakRtine amuka pramANa jaghanya sthitibaMdha kahe ane tene kaI bAMdhanAra na hoya te te sthitibaMdha tarIke ja ghaTI zake nahi. ahiM vikriyaSarkanA sAtIyA be bhAga pramANa sthiti baMdhaka te koI nathI, paraMtu tene hajAre guNI pApamanA asaMkhyAtame bhAge nyUna karI je rahe teTale jaghanya sthitibaMdha asaMjJi paMcendriye bAMdhe che, mATe hajAre guNavAnuM kahyuM che. tathA saghaLI karma prakRtinI jaghanya ke utkRSTa sthiti potapotAnI abAdhA vaDe nyU niSekanA-dalaracanAnA viSayabhUta samajavI. eTale ke jaghanya ke utkRSTa sthitine jeTale abAdhAkALa hoya teTale kALa choDIne zeSa sthitimAM-samayamAM karmadaLane nika-racanA thAya che, abAdhAnA samayamAM thatI nathI. bhagavati sUtramAM kahyuM che ke-abAdhA cUna kama sthiti kamaMdaLane niSeka che. 49 A pramANe jaghanya sthitinuM parimANa karyuM. have niSekane vicAra kare che. temAM be anugadvAra che. 1 anaMtapanidhA, 2 paraMparopanidhA. temAM pahelA anaMtarApaniyA vaDe vicAra kare che- mottumavAhAsamaye bahugaM tayaNaMtare rayai daliyaM / tatto visesahINaM kamaso neyaM ThiI jAva // 50 // muktvA'vAdhAsamayAn bahukaM tadanantaraM racayati dalikam / tato vizeSahInaM kramazaH jJeyaM sthitivit // 50 // arthaabAdhAnA samayane choDIne tyArapachInA samaye ghaNuM pudagala dravya goThave che. tyArapachInA samaye kramazaH vizeSahIna vizeSahIna goThave che. e pramANe badhyamAna sthitinA caramasamayaparyata jANavuM. TIkAnuDa-oIpaNa vivakSita samaye baMdhAtI keIpaNa prakRtirUpe jeTalI kAmaNa vagaNAmAM pariName te vaNAe te samaye te prakRtinI jeTalI sthiti baMdhAya teTalI sthiti paryata kramazaH phaLa Ape teTalA mATe vyavasthita rIte goThavAya che. te nika racanA kahevAya che.
Page #637
--------------------------------------------------------------------------
________________ paMcasaMgraha-pAMcamuM dvAra 603 mAtra abAdhAkALamAM kalaracanA thatI nathI. je A pramANe racanA na thAya te abAdhAkALa gayA pachI keTalI ane kaI vagaNanA phaLane anubhava karavo te nizcita na thAya ane tethI avyavasthA thAya. ane avyavasthA thavAthI baMdhAyelI amuka pramANa sthitine kaMI ja artha na rahe. ahiM baMdha samaye baMdhAyelI vagaNanI nizcitarUpe racanA thatI hovAthI jarA paNa avyavasthA thatI nathI. te racanA kaI rIte thAya te kahe che--jyAre paNa keda karma bAMdhe tyAre tenI jeTalI sthiti baMdhAI hoya ane te sthitinA pramANamAM jeTale akhAdhAkALa hoya te akhASAnA samayane choDIne daLaracanA kare che. temAM abAdhAnA samayathI pachInA samaye ghaNuM daLa gAThave che, tyArapachInA samaye vizeSahIna dalika goThave che. tyArapachInA samaye tenAthI paNa vizeSahIna dalika goThave che, e pramANe uttarottara samaye vizeSahIna vizeSahIna dalika goThave che. A pramANe vivaNita samaye badhAyalI sthitinA carama samaya parvata kahevuM. A pramANe racanA thatI hovAthI aAdhAkALa pachInA pahelA samaye ghaNA dalikanuM phaLa anubhave che, tyArapachInA bIje samaye vizeSahIna dalikanu phaLa anubhave che, e pramANe pachI pachInA samaye pUrva pUrva samayathI hIna hIna dalikanA phaLane anubhave che. e pramANe vivakSita samaye baMdhAyelI sthitinA carama samaya paryata kahevuM. - je samaye jeTalA rasavALI ane jeTalI vagaNa phaLa ApavA niyata thaI hoya te samaye teTalA rasavALI ane teTalI vagaNae phaLa Ape che ane phaLa ApI AtmapradezathI chuTI jAya che. A pramANe karaNe na prava tyAre samajavuM, kAraNa ke karaNe vaDe aneka pheraphAra thAya che. 50 have AyunA saMbaMdhamAM vizeSa kahe che- bAusta paDhamasamayA parabhaviyA jeNa tassa u avAhA / AyuSaH prathamasamayAt paramavikA yena tasya tu avaadhaa| atha-AyunA prathama samayathI ja daLaracanA thAya che, kAraNa ke tenI abAdhA parabhavanA Ayu saMbadhI hoya che. TIkAnu -cAra AyumAMthI kai paNa Ayu baMdhAya tyAre prathama samayathI AraMbhI pUrvaka dalikanI racanA kare che. te prakAre-prathama samaye ghaNuM dalika goThave che. bIje samaye vizeSahIna dalika goThave che, trIje samaye tethI paNa vizeSahIna goThave che. e pramANe badhyamAna AyunA carama samayaparyata kahevuM. zaMkA -Ayu vinA dareka kAryamAM akhAdhAnA samayane cheDIne daLaracanA kare
Page #638
--------------------------------------------------------------------------
________________ 604 paMcasaMgraha-pAMcamuM kAra ema kahyuM che te pachI AyukarmamAM prathama samayathI AraMbhI dalikanI racanA kare ema zA mATe kahyuM? uttara--baMdhAtA AyunI abAdhA parabhava saMbadhI-bhegavAtA Ayu saMbaMdhI che, mATe te abAdhA te baMdhAtA AyunI sattAnA viSayabhUta kahevAtI nathI jyAre bIjA karmomAM akhAdhA baMdhAtA kamanI sattAnA viSayabhUta kahevAya che. e hetuthI badhyamAna AyunA prathama samayathI AraMbhIne ja dalikane niSekavidhi kahyo. vaLI ahiM zaMkA thAya ke-adhyamAna AyunI abAdhA parabhava saMbaMdhI kema kahevAya che? tenA uttaramAM kahe che ke badhyamAna AyunI akhAdhA bhegavatA Ayune AdhIna nathI. e ja hakIkata spaSTa kare che. Ayune e svabhAva che che ke jyAM sudhI anubhavAtA bhavanuM Ayu udayamAM varte che tyAM sudhI baMdhAtA bhavanuM Ayu sarvathA-pradezadaya ke rasodayathI udayamAM AvatuM nathI paraMtu anubhavAtA bhavanuM Ayu pUrNa thayA pachI ja avazya udayamAM Ave che. kaI vakhate anubhavAtA bhavanA Ayuno trIjo bhAga zeSa hoya tyAre koI vakhate navame bhAga zeSa hoya tyAre koI vakhate sattAvIsamo bhAga zeSa hoya tyAre ane kaI vakhate aMtarmuhUrta zeSa hoya tyAre parabhavanuM dIrgha sthitivALuM paNa Ayu bAMdhe che. tethI dIgha sthitivALA parabhavAyunI paNa jogavAtA AyunA zeSa bhAgane anusAre jeTalo zeSa bhAga hoya teTalI teTalI abAdhA pravarte che mATe te parabhava saMbaMdhI kahe vAya che, badhyamAna Ayu saMbaMdhI kahevAtI nathI. tethI ja badhyamAna AyunA prathama samayathI daLaracanA thAya ema kahyuM che. A pramANe anaMtare paniyA vaDe dalaracanAne vicAra karyo. have paraMpopanidhA vaDe vicAra kare che- pallAsaMkhiyabhAgaM gaMtuM addhaddhayaM daliyaM // 51 // palyAsaMkhyeyabhAgaM gatvA addhi dalikam / / 51 / / artha-palyopamanA asaMkhyAtamA bhAga jeTalA sthAnake oLaMgI eALagI addha addha dalika thAya che. 1 bIja karmomAM abAdhA baMdhAtA kampanI sattA kahevAya che ane tethI ja apavatanA vaDe te sthAna bharI zake che ane abAvA uDADI nAkhe che. tathA vijAtIya prakRtine jo udaya che te ba dhAvalikA gayA bAda udIraNA vaDe teno udaya paNa thAya che. AyumAM tema nathI. AyunI abAdhA te baMdhAnA AyunI sattA nahi hevAthI apavartana vaDe te sthAna bharI zakAtA nathI ane bhagavAtAM AyunA udaya sAthe sajAtIya baMdhAtA Ayune udaya paNa thatA nathI.
Page #639
--------------------------------------------------------------------------
________________ paMcasaMgraha-pAMcamuM dvAra 605 TIkAnu saghaLA karmomAM abAdhA pachInA pahele samaye je dalikAnI racanA karI che tenI apekSAe bIjA Adi samayamAM vizeSahIna vizeSahIna dalika goThavAtuM gaThavAtuM palyopamanA asaMkhyAtamA bhAga pramANa sthitisthAnake jAya tyAre tenA pachInA sthAnamAM addha dalika thAya che. eTale ke akhAdhAnI pachInA samayamAM evA kamathI ochuM ochuM dalika goThavAya che ke palyopamanA asaMvyAtamA bhAga pramANa sthitisthAnake oLaMgI pachI je sthAnaka hoya temAM pahelA sthAnakanI apekSAe addha dalika hoya che. tyArapachI agADInA sthAnamAM paNa vizeSahIna vizeSahIna goThavAtuM goThavAtuM pahelA je sthAnamAM adalijha thayuM che tenI apekSAe pharI pApamanA asaMkhyAtamA bhAga pramANa sthAnaka oLaMgI pachI je sthAnaka Ave temAM ardhadalika thAya che. eTale ke pahelIvAra je sthAnakamAM ardha thayA che tenAthI pApamanA asaMkhyAtamA bhAga pramANu sthAnake oLaMgI pachInA sthAnakamAM artha thAya che. e pramANe vaLI palyopamanA asaMkhyAtamAM bhAga pramANa sthAnake oLagI pachInA sthAnakamAM bIjIvAra je sthAnakamAM addha thayA che tenI apekSAe addha thAya che. e pramANe teTalA teTalA sthAnake oLagI addha addha hIna tyAM sudhI kahevuM yAvat utkRSTa sthiti Ave. je je samaye uda, madhyama ke jaghanya jeTalI sthiti baMdhAya te te samaye tenA bhAgamAM je vagaNAo Ave tenI akhAdhAkALa choDI utkRSTa, madhyama ke jaghanya sthitinA carama samaya paryata je rIte vyavasthita racanA thAya che te kahI. e racanAmAM saMkramAdi karaNe vaDe pheraphAra na thAya te racanA pramANe dalike bhagavAya ane pheraphAra thAya te te pramANe gavAya che. pratisamaya karma baMdhAtuM hovAthI racanA paNa pratisamaya thAya che. 51 have daLaracanAmAM addha addha hAninA sthAnako keTalA thAya te kahe che- paliovamassa mUlA asaMkhabhAgammi jattiyA samayA / tAvaiyA hANIo ThihabaMdhukkosae niyamA // 52 // palyopamasya mUlAsaMkhyeyabhAge yAvantaH samayAH / tAvatyo hAnayaH sthitivandhe utkRSTe niyamAt // 52 // artha-u&Na sthitibaMdhamAM palyopamanA mULane asaMkhyAtamA bhAge jeTalA samaya hoya teTalA dviguNahAninA sthAnake che. TIkAnu-saghaLA keIpaNa kamane jyAre utkRSTa sthitibaMdha kare tyAre temAM bhiSeka
Page #640
--------------------------------------------------------------------------
________________ paMcasaMgraha-pAMcamuM bAra AzrayI pUrvokta krame je addha addha hAni thAya che tenI saMkhyA palyopamanA pahelA vargamULanA asaMkhyAtamA bhAge jeTalA samaye hoya teTalI thAya che. prazna-mithyAtvamehanIyanI utkRSTa sthiti sittara keDIkeDI sAgaropama pramANa hovAthI tenI aMdara niSeka AzrayI pUrve kahyA teTalA dviguNahAninA sthAnake saMbhave. paraMtu AyukamanI utkRSTa sthiti mAtra tetrIsa sAgaropama pramANa hovAthI tenI aMdara teTalA sthAnake kema saMbhave? ane lAge che te sAmAnyataH sarakhAM ja. uttara-je ke sAmAnyataH dviguNahAninA sthAnake sarakhA lAge che paraMtu ahiM asaMkhyAtamo bhAga asaMkhya bheTavALe che. kAraNa ke asaMkhyAtAnA asaMkhyAtA bheda che. tethI AyunA viSayamAM pApamanA prathama mULane asaMvyAtamA bhAga ati nAne grahaNa kare eTale koipaNa prakAranA virodhane avakAza raheze nahi. - tathA addhahAninA sthAnake saghaLA maLI have kaheze te saMkhyAnI apekSAe alpa che kAraNa ke teo palyopamanA pahelA vargamULane asaMkhyAtamA bhAga mAtra che. tenAthI be hAninA eka AMtarAmAM je niSekasthAne che eTale ke jeTalA sthAne oLagI pachInA sthAnakamAM addhi dalikA thAya che te sthAnake asaMkhyAtaguNa che. kAraNa ke palyAyamanA asaMthAtamA bhAgamAM rahela samaya pramANa che. A pramANe paraMpare paniyA vaDe vicAra karyo. para A rIte daLaracanA saMbaMdhe vicAra karyo. have abAdhA ane kaMDakanI prarUpaNA ukosaThiIbaMdhA pallAsaMkhejabhAgamittehiM / hasiehi samaehiM hasai abAhAe iga samao / utkRSTasthitivandhAt palyAsaMkhyeyabhAgamAtraiH / isitaiH samaya satyabAdhAyA ekaH samayaH // 53 // artha-utkRSTa ritibaMdhathI AraMbhI palyopamanA asaMkhyAtamA bhAga mAtra samaye ghaTavA vaDe abAdhAne eka samaya ghaTe che. TIkA --utkRSTa sthitibaMdhathI AraMbhI popamanA asaMkhyAtamA bhAga mAtra samAnA ghaTavA vaDe utkRSTa abAdhAne eka samaya ocho thAya che eTale ke utkRSTa 1 ahiM eTaluM paNa samajavuM ke jema sthiti nAnI tema diguNahAni thakI vAra thAya. jema jema rithati vadhAre tema tema diguNahAni vadhAre vAra thAya eTale sthiti nAnI hoya tyAre pApamanA prathama mULane athAta bhAga nA le jema jema sthiti vadhAre hoya tema tema meTa le.
Page #641
--------------------------------------------------------------------------
________________ pacasaMgraha-pAMcamuM dvAra 607 akhAdhA eka samaya nyUna thAya che. A keme hIna hIna abAdhA tyAM sudhI kahevI ke jaghanya sthitinI aMtamuhUrta pramANa jaghanya akhAdhA thAya. ahi A pramANe saMpradAyarIta che- cAra Ayune cheDIne zeSa saghaLA karmonI utkRSTa abAdhAmAM jyAre jIva vatto hoya tyAre utkRSTa-pUrNa sthitine baMdha kare, athavA eka samaya hIna sthitine baMdha kare, athavA be samayahIna sthitine baMdha kare, e pramANe cAvatu samaya samaya nyUna karatA palyopamanA asaMkhyAtamA bhAge hIna sthitine baMdha kare. tAtparya e ke utkRSTa abAdhA tyAM sudhI paDe ke utkRSTa sthitibaMdha pAmanA asaMkhyAtA bhAga nyUna sudhI baMdhAya. bIjI rIte ema paNa kahI zakAya ke palyopamane asAtame bhAge jUna utkRSTa sthitibadha thatA sudhI utkRSTa akhAdhA paDe. have jyAre uha akhAdhA eka samaya cUta hoya tyAre avazya palyopamanA asaMkhyAtame bhAge jUna utkRSTa sthitine baMdha kare.' A ja niyamane avalakhIne ja sUtrakAre kahyuM ke-utkRSTa sthitibaMdhamAMthI patye5manA asaMcAtamA bhAga mAtra samA ochA thavAthI amAdhAne eka samaya e che thAya che. kAraNa ke A pramANe karo chate A artha arthAt labdha thAya ke eka samaya jUna uSTa abApAmAM jIva vartAte hoya tyAre avazaya palyopamanA asaMkhyAtame bhAge hIna utkRSTa sthitibaMdha kare che. ahiMthI agADI paNa e ja saMpradAya-rIta cheeka samaya jUna utkRSTa abAdhAmAM vase palyopamanA asaMkhyAtame bhAge jUna utkRSTa rithati bAMdhe athavA samayAdhika palyopamanA asaMkhyAtame bhAge nyUna sthiti bAMdhe, athavA be samayAdhika palyopamanA asaMkhyAtame bhAge jUna utkRSTa sthiti , thAvata palyopamanA be asaMkhyAtame bhAge nyUna sthiti bAMdhe. have jyAre be samaya jUna utkRSTa abhASAmAM vatato hoya tyAre palyopamanA. asaMkhyAtamAM bhAgarUpe be kaMDaka nyUna eTale ke palyopamanA be asaMkhyAtame bhAge 1 aneka jIve che. keI utkRSTa sthitimadha bAMdhe che, koI samaya na bAdhe che, ke be samaya - na badhe yAvat I papamanA asaMkhyAtame bhAge jUna bAdhe che, ke tenAthI paNa nUna bAMdhe che. have ahiM akhAdhAkALane niyama che? e niyama mATe uttara kahyuM che ke-294 sthitibaMdha kare tyAre utkRSTa abAdhA samaya cUta kare tyAre paNa utkRSTa abAdhA, e samaya nyuna baMdha kare tyAre paNa utkRSTa akhAdhA yAvata jyAM sudhI palyopamanA akhAtame bhAge nyUna badha na kare tyAM sudhI utkRSTa akhAdhA paDe. pazepamanA asakhyAtamAM bhAgye jUna madha kare tyAre samaya na utkRSTa abAdhA pachI te tyAM sudhI ke bIjIvAra palyopamane asaMkhyAta bhAga badhamAMthI ocho na thAya. bIjIvAra pApamane akhAtame bhAge ochA utpaSya sthitibaMdha thAya tyAre be samaya nyUna utkRSTa abAdhA paDe. e pramANe pratyeka palyopamanA asaMkhyAtamA bhAge abAdhAne eka eka samaya mUna karatA eka bAju jadhanya sthitimAM ane bIjI bAju katyanya abAdhA Ave.
Page #642
--------------------------------------------------------------------------
________________ * pacasaMgraha-pAMcamuM dvAra nyUna utkRSTa sthiti AMdhe, te paNa eka samaya nyUna athavA e samaya nyUna bAMdhe cAvat trIjIvAra pacepamanA asaMkhyAtamA bhAga nyUna sthiti thAya tyAM sudhInI sthiti khAMdhe. ema jeTalA samaya akhAdhA nyUna thAya teTalA palyeApamanA asaMkhyAmA bhAga pramANu ke'ka vaDe A sthitimadha thAya che. ema akhASAnA samaya ane sthitimadhanA palyopamanA asaMkhyAtamA bhAga pramANa kaDaka cheA karatA tyAM sudhI javuM ke jaghanya akhAdhAe vattatA jIva jaghanya sthitibadha kare, pa A pramANe khASAnA samayanI hAni karavA vaDe sthitinA ka'DakanI hAninA vicAra karyAM. have ekendriyAdinA jaghanya ane utkRSTa sthitikhadhanA pramANanI vicAra karavA IcchatA, pahelA ekendriyanA utkRSTa sthiti dhanuM pramANa kahe che---- jA ergidi jahannA pallAsaMkhaMsasaMjuyA sA u / tersi jeTA sesANa saMkhabhAgahiya jA sannI || 54|| yA ekendriyANAM jaghanyA palyAsaMkhyAMzasaMyuktA sA tu / teSAM jyeSThA zeSANAmasaMkhyabhAgAdhikA yAvadasaMjJinaH ||54 || ...ekendriyanI je jaghanya sthiti hoya te patyeApamanA asakhyAtamA bhAganA samaye vaDe cukta karatA tenI utkRSTa sthiti thAya che, tathA zeSa eindrayathI Ara'bhI atti sudhInI utkRSTa sthiti ekendriyanI jaghanya sthitimAM pacepamanA asayAtamA bhAga meLavatA ane tene pacIsa Adie guNutA je Ave teTalI che. TIkAnu--ekendriya jIvA nidrA Adi prakRtinI je jaghanya sthiti AMdhatA hAya temAM pacce pamanA asakhyAtamA bhAga umeratA je thAya teTalI ekendriya jIvA utkRSTa sthiti AMdhe che. ekendriya jIvA keTalI jaghanya sthiti khAMdhe che e pUchatA hA tA kahe che peAtAnI mULa prakRtinI eTale ke peAtAnA vaganI utkRSTa sthitine mithyAtvanI sittera kADAkIDI sAgaropama pramANu utkRSTa sthiti vaDe bhAgatA je Ave temAMthI patcApamanA asa`khyAtamA bhAga nyUta karatA je rahe teTalI jaghanya sthiti ekendriyA khAMdhe che. te A pramANe- jJAnAvaraNu, danAvaraNa, vedanIya ane aMtarAyanI sthiti trIza kAThAkoDI sAgazama pramANa tene mithyAtvanI sittara kADhAkoDI sAgaropama pramANu sthiti vaDe bhAgatA sAgaropamanA sAtIyA traNa bhAga Ave. temAMthI pacce pamanA asakhyAtamA bhAga eche karavA. eTale patcApamanA asaeAtame bhAge nyUna sAtIyA traNa bhAga
Page #643
--------------------------------------------------------------------------
________________ pacasagraha-pAMcamuM hAra pramANa jJAnAvaraNa paMcaka, dazanAvaraNa navaka, sAta-sAtavedanIya ane aMtarAya paMcakanI jaghanya sthiti ekendriya bAMdhe che, tenAthI ochI bAMdhatA nathI. e pramANe mithyAtvanI palyopamanA asaMkhyAtame bhAge nyUna eka sAgarepama pramANu, kapAya mohanIyanI palyopamanA asaMkhyAtame bhAge nyUna sAtIyA cAra bhAga pramANa, kaSAyamahanIyanI tathA vaikriyaSaka, AhAradika ane tIrthakara nAmakarma varjita nAmakarmanI zeSa prakRtionI tathA ucca nIca netrakamanI palyopamanA asaMkhyAtame bhAge nyUna sAtIyA be bhAga pramANa jaghanya sthiti bAdhe che. A pramANe upara je jaghanya sthiti kahI te karma prakRti-cUrNikAra AdinA mate kahI che. sUtrakAra-paMcasaMgrahakAranA mate te nidrApaMcakAdi prakRtionI sAtIyA traNa bhAga Adi je pUrve jaghanya sthiti kahI che te ja ekendriya gya jaghanya sthiti samajavI ane jJAnAvaraNAdi (bAvIsa) prakRtionI aMtarmuhUrnAdi jaghanya sthiti karma prakRti cUrNikArAdine sammata je pUrve kahI che te ja jaghanya sthiti paMcasaMgrahakAranA mate paNa samajavI karmaprakati-cUrNikAranA mate ekendriyanI je jaghanya sthiti kahI temAM pa5mane asa khyAtama bhAga yukta karIe tyAre ekendriyone utkRSTa sthitibaMdha thAya che. te A pramANe - jJAnAvaraNa paMcaka, darzanAvaraNa navaka, sAta asAta vedanIya ane aMtarAya paMcakane sAgaropamanA pUrNa sAtIyA traNa bhAga pramANa utkRSTa sthitina dha thAya che. e pramANe mithyAtvane pUrNa eka sAgarepama pramANu, kaSAyamahanIyane sAtIyA cAra bhAga pramANa, kaSAyamahanIyane tathA vaikriyaSaka, AhAraddhika ane tIrthakaranAma sivAya zeSa nAmakarmanI prakRtiene ane ucca, nIca zetrane sAtIyA be bhAga pramANa utkRSTa sthitibaMdha thAya che. A jaghanya sthitibaMdha karma prakRtinI cUrNine anusAre kahyA che. sUtrakA-pacasaMgrahakAranA mate nidrA paMcakAdinI sAtIyA traNa bhAga Adi je jaghanya sthiti kahI che temAM palyopamane asaMkhyAta bhAga jaDatA ekendriyanI utkRSTa sthiti thAya che ema samajavuM, tathA zeSa beIndriyathI AraMbhI asara pacendriya sudhInA jInI pUrve nidrA Adi prakRtionI sAtIyA traNa bhAgAdi pramANa je jaghanya sthiti kahI che temAM pApamane asaMkhyAtamo bhAga umerI have je * saMkhyAe guNAkAra karavAnuM kaheze te saMkhyAe guNAkAra karava, guNatA je Ave te utkRSTa sthiti che. eTale ke jyAre beIndriyAdinI utkRSTa sthiti lAvavAnI-jANavAnI IcchA thAya
Page #644
--------------------------------------------------------------------------
________________ 610 paMcasaMgraha-pAMcamuM dvAra tyAre pUrve kahelI ekendriyanI jaghanya sthiti pa5manA asaMvyAtamA bhAga vahe. adhika karavI ane tene pacIsa Adi saMkhyAe guNavA. guNatAM je Ave teTalI utkRSTa sthiti thAya che. 54 uparokta ane vyakta karatA kahe che- paNavIsA pannAsA saya dasasaya tADiyA igidi ThiI / vigalAsannINa kamA jAyai jeTTA va iyarA vA // 55 // paJcaviMzatipaJcAzatgatadazazatatADitA ekendriyasthitiH / vikalAsajinAM kramAt jAyate jyeSThA cA itarA vA // 55 // artha_ekendriyanI utkRSTa ane jaghanya sthitine pacIsa pacAsa se ane daza see guNatA anukrame beIndriyAdinI utkRSTa ane jaghanya sthiti thAya che. TIkAnu--ekendriyanI je utkRSTa ane jaghanya sthiti che tene pacIsa, pacAsa, che ane hajAre guNatAM je Ave teTalI anukrame beIndriya, Indriya, caurindriya ane asaMgni paMcendriyanI utkRSTa ane jaghanya sthiti thAya che. tAtparya e ke-nAnAvaraNIyAdi karmanI palyopamanA asaMvyAtamA bhAge jUna sAgaropamanA sAtIyA traNa bhAga AdirUpa je jaghanya sthiti che tene pacIse guNatA je Ave teTalI beIndriyanI jaghanya sthiti che pacAse guNatAM je Ave teTalI teInTicanI jaghanya sthiti che, see guNatA je Ave teTalI caurindriyanI jaghanya sthiti che ane hajAre guNatAM je Ave teTalI asaMgni paMcendriyanI jaghanya sthiti che. 1 ahiM pApamanA saMkhyAmA bhAge hIna sAnIyA traNa bhAga Adipa je dhanya sthiti kahI tene Azaya jaNAto nathI. sUtrakArane mate te pUrNa sAnIyA traNa bhAga jaghanya sthiti jaNAya che. A ja hakIkata paMcAvanamI gAthAnI TIkAmAM malayagIrIjI mahArAje kahI che te pATha A-- - matena tu nidrApazcakaprabhutInA yA pUrva jaghanyA sthitiruktA sA tAsAmekendriyaprAyogyA jaghanyA sthitiravaseyA, bAnAvaraNapaJcakAdInA tu prAguktava karmaprakRtyAdicUrNikArasammateti / sa eva jaghanyasthitibandhaH plyopmaaskhyeyayutaH santu citivara hariyALA mavati AgaLa vaLI lakhe che ke grAmani Tu nidrAjAlInA rAjA incA riyati. paramANamAmyadhiza niyAku citivacA patapitAnI ura sthitine mithAlanI sthitie bhAgatAM je Ave te nidrA Adine javanya sthiti baMdha thAya che. temAM pApamano sAtamo bhAga na karavA pahelA kahyuM nathI. A uparathI ane upAdhyAyajI mahArAjanA kathana parathI jaNAya che ke sUtrakArane abhiprAya nikA Adi pacAzI prakRtie te te prakatinA utkRSTa sthitidhane mithyAtvanI rithatie bhAgatAM je Ave teTalo jadhanya sthitibaMdha che ane teTale ekendriya jadhanya bAMdhe che. pApamanA asaMkhyAtamA bhAge adhika teo utkRSTa bAdhe che e jaya jaghanya sthitine pacIsa Adie guNatA beIndriAdinI jaghanya ane utkRSTane guNatAM utkRSTa sthiti thAya che. aDatAlIsamI gAthAnA TIpanamAM paNu A hakIkata kahI che. tatvajJAnI jANe
Page #645
--------------------------------------------------------------------------
________________ pAMcasaMgraha-pAMcamuM dvAra 611 tathA te pUrvokta ekendriyanI jaghanya sthitimAM pApamane asaMkhyAmAM bhAga meLavI tene pacIse guNatAM je Ave teTalI beIndriyanI utkRSTa sthiti thAya che. pacAse guNatA teIndriyanI, see guNatA caurindriyanI ane hajAre guNatA asaMgni paMcendriyanI utkRSTa sthiti thAya che. A viSayamAM karmaprakRtikAra Adi A pramANe kahe che-ekendriyanA utkRSTa sthitibaMdhane pacIse guNatA je Ave teTale beIndriyane utkRSTa sthiti baMdha thAya che. e pramANe pacAse guNatA teIndriyane, soe guNatA caurindriyane ane hajAre guNatAM je Ave teTale asajJi pacendriyane utkRSTa sthitibaMdha thAya che. ane beIndriyAdine pitapotAne je utkRSTa sthitibaMdha che temAMthI palyopamane saMthAta bhAga khUna karatA je rahe teTale teone jaghanya sthiti baMdha thAya che. ahi tattva atizaya jJAnI jANe A rIte ekendriyenA jaghanya ane utkRSTa ritibaMdhanA pramANane vicAra karyo. sthitisthAnanA vicAra mATe kahe che- dikALADuM [ffthAna thavAnuM hari savAI . beMdiNa asaMkhejANi saMkhaguNiyANi jaha uppi // 56 // sthitisthAnAnyekendriyANAM stokAni bhavanti sarvepAm / dvIndriyANAmasaMkhyAni saMkhyeyaguNAni yathopari // 56 // artha saghaLA ekendriyanA sthitisthAnako thoDA che. tenAthI beIndriyanA asaMkhyAta guNA che ane upara uparanA IndriyAdinAM saMkhyAtaguNa che. TakAna-eka samaye eka sAthe jeTalI sthitine baMdha thAya te sthitisthAnaka kahevAya. jaghanya sthitithI Ara bhI utkRSTa sthitinA carama samaya paryata samaya samaya vadhAratAM jeTalA samaye thAya teTalA sthitisthAnake hoya che, te A pramANe 1 eka samaye eka sAthe jeTalI rithatine baMdha thAya te bahasthiti sthAnaka kahevAya jema ke jadhanya sthitine baMdha kare te paheluM sthitirathAna, koI samayAdhika javanya ritibaMdha kare te bIjA rithatirathAna ema kAI traNa, cAra, saMkhyAtA, asaMkhyAtA, samayAdhika sthitine baMdha kare thAvata koi ukaSTa rithatine baMdha kare te cheluM sthitisthAnaka che. A te baha sthitisthAnakanI vAta thai. have sAgata rithatirathAnene vicAra karIe. eka samaye jadhanya maghama ke utkRSTa jeTalI riyati baMdhAI hoya tenA bhAgamAM Avela vaNAonI abAdhAkALa choDIne jeTalA samayamAM racanA thAya te saghaLA sAgata rithatisthAne kahevAya. sAgata sthitisthAnaka eTale eka samaye eka sAthe kALabhede jeTalA samanA badhAyalA ane jeTalI vagaNanA phaLane anubhave che.
Page #646
--------------------------------------------------------------------------
________________ 612 paMcasaMgraha-pAMcamuM kAra keI jaghanya sthitine baMdha kare te paheluM sthitisthAnaka, samayAdhika jaghanya sthitine baMdha te bIjuM sthitisthAnaka, be samayAdhika jaghanya sthitine baMdha te trIjuM sthitisthAnaka, ema samaya samaya vadhAratA thAvat utkRSTa sthitine baMdha te chelluM sthitisthAnaka. AvA prakAranA sthitisthAnake saghaLA ekendriya AzrayI vicAratAM zeThA che. kAraNa ke teonA jaghanya sthitibaMdha ane utkRSTa sthitibaMdha vacce pApamanA asaM. khAtamA bhAganu ja aMtara che. teone eTale jaghanya sthitibaMdha che, tenAthI utkRSTa sthitibaMdha palyopamanA asaMkhyAtamA bhAge adhika che, tethI teonA sthitisthAnake palyopamanA asaMkhyAtamAM bhAgamAM jeTalA samaye hoya teTalA ja che, mATe sarvazI thaDA che. tenAthI beIndriyanA sthitisthAne asaMkhyAtaguNA che ane tyAra pachI uttattira saMgni paryApta sudhInA saMkhyAta saMkhyAtaguNa che. tAtparya A pramANe- - sUkSama aparyApta ekendriyanA sthitisthAnake sarvathI alpa che. tenAthI aparyApta AdaranA saMkhyAtaguNA che, tenAthI sUkSma paryAptanA saMkhyAtaguNA che, tenAthI paryApta Adara ekendriyanA saMvyAtaguNa che. A saghaLA palyopamanA asaMkhyAtamA bhAgamAM rahela samaya pramANa che. pApamane asaMkhyAta bhAga mATe meTe levAthI uparokta alpa bahuta saMbhave che. paryApta bAdara ekendriyanA sthitisthAnethI aparyApta beIndriyanI sthitisthAne asaMkhyAtaguNA che. asaMkhyAtaguNo kema? e praznanA uttaramAM jaNAve che ke aparyApta beIndriyanA 1 saMkoza ane vikRddhine AdhAra ega che jema jema mAthApAra vadhAre hoya tema tema vadhAre vadhAre pramANamAM vizuddhi ke saMkaleza hAi zake. jema jema roga alpa tema tema te alpa aN hoya ane ritibaMdhano AdhAra aMkaleza ke vizuddhi che. jema jema saMkaleza vadhAre tema tema sthitine baMdha vadhAre, jema jema saMkaleza che ane vizuddhi vadhAre tema tema thinine baMdha a85 apa thAya. endriomAM bAdara paryApta endriyane vega mavathI vadhAre che tenAthI sUkSma patane, tenAthI bAdara aparyAptane ane tenAthI sama aparyApta che e che. aMkaleza ane vizahimAM paNa A ja krama che. bAdara paryApta endriyane saMkaleza ke vizudi bIjA endrithI vadhAre che ane tethI ja teone 5 ochA mAM ochA ane vadhAremAM vadhAre sthitibaMdha thaI zake che. tenAthI sakSama pamAnane maMkoza paNa che ane vizuddhi 5Na echI tethI te bAdara paryApta jeTalI jadhanya che ukaSTa rithati badhI zakatA nathI. dAkhalA tarIke bAira paryApta utkRSTa se varasa ane jaghanya pAMca varasanI sthiti ba dhanA hoya te sUkSma paryApta jaghanya padara ane utkRSTa nevunI bAdhe. tethI jAnya ane utkRSTa sthitinI vacamAM aMtara eNuM ochuM rahe A hetuthI ja bAdara pavanathI sUkSma paryAkhanA sthitisthAna ochA thAya A prama Ne bAdara aryAptAdi mATe paNa samajavuM.
Page #647
--------------------------------------------------------------------------
________________ paMcasaMgraha-pAMcamuM dvAra 613 sthitisthAne pUpamanA saMkhyAmA bhAganA samaya pramANa che. kAraNa ke teonI jaghanya ane utkRSTa sthitinI vacce aMtara teTaluM ja che ane pAchaLanAM ekendriyanAM sthitisthAne pApamanA asaMkhyAtamA bhAganA samaya pramANa che. palyopamane saMkhyAtame bhAga asaMkhyAtamA bhAgathI asaMkhyAtaguNa moTo hovAthI aparyApta beIndriyanAM sthitisthAne ekendriyanI sthitisthAnethI asaMkhyAtaguNa ghaTe che. tenAthI paryApta IndriyanI sthitisthAne saMkhyAtaguNA che. tenAthI aparyApta teIndriyanAM saMkhyAtaguNo che, tenAthI paryApta teIndriyanAM saMkhyAtaguNA che, tenAthI aparyApta caurijiyanAM asaMkhyAtaguNa che. tenAthI paryApta caurindriyanA saMkhyAtaguNA che, tenAthI aparyApta agni paMcendriyanAM saMkhyAtaguNa che, tenAthI paryApta agni paMcendriyanA saMkhyAtaguNA che, tenAthI aparyApta saMgni paMcendriyanA saMkhyAtaguNa che, tenAthI paryApta saMgni paMcendriyanA saMkhyAtaguNA che. ahiM agni paMcendriya paryApta sudhInA dareka bhedamAM jaghanya ane u&Na sthitinI vacce pApamanA saMkhyAtamA bhAganuM aMtara che eTale teTalA sthitisthAne kahyA che ane palyopamane saMkhyAmAM bhAga kramazaH moTo mATe levAthI uparokta alpa bahutva ghaTe che. aparyApta saMpine jaghanya sthitibaMdha aMtaHkeDIkeDI ane utkRSTa paNa aMtaHkaDakaDI sAgaropama che paraMtu jaghanyathI utkRSTa saMkhyAtaguNa mATe che eTale saMkhyAtaguNa ghaTe che ane paryApta saMsine mithyAtva guNaThANe jaghanya sthitibaMdha A take keDI sAgaropama ane utkRSTa dareka prakRtine jeTalo utkRSTa sthitibaMdha kahyo teTale thAya che mATe tene paNa saMkhyAtaguNa ghaTe che. ahi A alpabahuvamAM aparyApta beIndriyanA sthitisthAne saMkhyAtaguNa kahevA ane zeSa saghaLAM saMkhyAtaguNa kahevAM. A pramANe sthitisthAna saMbaMdhe vicAra karyo. have saMkalesthAna ane vidhisthAne vicAra karavo joIe, temAM uttarottara dareka jIvedamAM te baMne prakAranA sthAne asaMkhyAta asaMkhyAguNa che. te A pramANe 1 jo ke A graMthamAM eniyanA jAnya sthitibaMdhane pacIsa, pacAsa Adie guNatAM je Ave teTale beIndrivAdine jaghanya ane ekendriyanA utkRSTa rithatima dhane pacIma, pacAsa Adie je Ave teTo beijidine utkRSTa sthiti ba dha kahyo che karmagranthanI jema ekendriyanA utkRSTa sthitibaMdhane pacIsa Adie guNa temAMthI palyopamane sAtame bhAga nyUna janya sthitibadha kahyo nathI. chatAM paNa ahiM jadhanya ane utkRSTa sthiti dhanI vacce pApamanA sakhyAtamA bhAganuM aMtara saMbhavatuM hoya tema lAge che tethI upara beIjiyanA palyopamanA saMdhyAtamA bhAga pramANa sthitisthAnake kahAM jaNAya che, paraMtu A prakAranA mata pramANe paryApta bAhara ekendriyanI sthitisthAnanI apekSAe aparyApta bendriyamAM sthitisthAne purA pacIsaguNa paNa nathI ke te asaMkhyAtaNa kema thaI zake? te vicAraNIya che.
Page #648
--------------------------------------------------------------------------
________________ saMjJipaJcendriyAdipUtkRSTa prakRtio prakRtine tathA sagine utkRSTaristhatibaMdha ! utkRSTa abAdhA jaghanya ritibaMdha jaghanya abAdhA utkRSTa sthitibaMdha ekendriya ekendritya jaghanya sthitibaMdha ihn in malyi zaSTa sthitibaMdha ata6 atad sAdhika sAgarabhAche va* sAmaro, | matijJAnAvaraNIya cheDachADI traNa hajAra Adi pAMca } 1 sAgaropama | jJAnAvaraNu cakSudarzanAvaraNAdi cAra darzanAvaraNa nidrApacaka sAgara 1 asAtA vedanIya sAdhika sAtA vedanIya 5 iMDAMDI. sAgara 1500 vaI(ra) mAra saI Avaka mRduta ja sAgara - A sAdhika 1mitra mahinA sAgara. 7i hajAra varSamAM 1 sAgara sAdhika 1 sAgara mithava mehanI kao bDAkaDI 1 sAgara sAru anaMtAnubaMdhI 40 kaDADI, "hajAra varSa Adi bAra kapAya sagara sAgara sAdhika sAgara & sATha | sAdhika ' hsA saMjavalana krodha che ! be mAsa eka mAsa 15 divasa mAthA lebha che aMtamuhUrta sAdhika sAgara hAgya-rati 1 kaDAkaDI hajAra varSa che sAgara ! sAgara " che sAgara sAdhika sAzi arati, zAka, bhaya, ra0 keDIkeDI hajAra varSa sAgarakasA sAgara che hai sAgara "jugupsA, napusaka sAgara - -
Page #649
--------------------------------------------------------------------------
________________ YEAR sAdhika 42 sA. 428 sA dhanyasthitibandhAdiyantrakam sAdhika * 0' sAgara0. 213 sAgarana 32 22 5 sAgara 25 sAmara 1 sA 33 .. . " "" .. sAdhika 21, mAgara0 42 sAgarana sAdhika 1023 mArga sAvika 50 sAgara sAdhika 28 sA 3' sAga 27 chaThThuM sAgara - . . 11 100 sA " 50 sAgara |28 sA0 sAdhika 9 mAgara sAdhika 14, sAgara 39 : "1 ' sAdhika 216 sA sAdhika 100 sA sAdhika 5 sA OM sAgara0 13 d. w d. 2164 sA 100 sAgara r paNa sA sAdhika 143 sAga20 37 sAdhika 143 sAgara0 28'' sAgara 31 ' "1 sAdhika 214 sA 4284 sA0 aMtamuddata 19 sAdhika 1000 sA sAdhika 571 sA 4 sAgara 2 286 sAga20 21 . .. .. 23 214 sA. khAra muddata ataH kaDAkAMDI sAgara 1000 sA0 bhAra mU sAdhika 142kuM sA 571 sA- a ta. kreDa kreADI sAgara me mAsa sAdhika | 2853 sA 29 .. 37 39 eka mAsa 285ra sA 15 divasa aMtamu kUta 14:6 sAmata kADArka 23
Page #650
--------------------------------------------------------------------------
________________ prakRtio prakRtine tathA sarine utkRSTa sthitibaMdha utkRSTa abAdhA jaghanya sthitibaMdha | saMkhyA laikailee k-BAO ekendriya, jaghanya sthitiSadha * | indriya strIveda J15 keDA keDI sAgarepama, 1500 varSa | sAgara sAdhika 4 sAgara puraveda 1. kaDAkaDI, "1 hajAra varSa ATha varSa sAgara. sAdhika che sAgara kisAgara aMtamurhata | kaa sA | sAdhika cAravA sAta hajArava sAdhika | adhika adhika kSalakabhavI pUvakreDa pUrvaDa vaNI | kSullakabhava ! " pa pUrvajaTi rAmanuSAyu, tigANu tribhAgAdhi 1 I pUvaDa sAdhika triIjo bhAga traNa palyopamAM vihitrisAdhika devAyu, naraka yu ? bhagAdhikA daza hajAra] tetrIza sA| va | tathacaka, enI jAti, pace jAti dArika saptaka tijasakAmaNa saptaka sevAmahananaM, huDako saMsthAna, kRSNavarNana darabhigadhatiktarasa zara, kaza, rukSa ane zIta e cAra sparza azubha vihAgati jinanAmavinA sAta pratyeka prakRtio trasa cinuSka, sthAvara, ane sthira Saka. vIza keDADI sAgara 2 hajAra varSa Ihlekcia aMtarmuhUrta sAdhika 8 sAgara hai sAgara OZICIR sa shjia e narakahika, vaiki | | | sthAna , | | saptaka huM sAva sAdhika sAdhika za . 3 sAgaraka sAthe simitrika, vikala-18 pAke trika, paMcamasaMhanana : ka sAgaranuM sAgara0 [ paMcamasthAna | 1NA keDa-1750 varSahai sAgara0 2) nIlavaNuM kaTurasa : DI sAgaranuM - sAdhika haii sAgara che' ra sAgara sAyika sAthe - - - - rohitavarNa, 15 kaDakaDI 1500 varSa sAgara0 , kavAyarasa - - -
Page #651
--------------------------------------------------------------------------
________________ baIndrita jaghanya sthitibaMdha aycanda jadhanya sthitimAM dha indriya calpharajiya utkRSTa sthitabaMdha caurijiya jadhanya sthitibaMdha utkRSTa sthitibaMdha asa i janya sthitimAM dha jaghanya sthitibaMdha 15).Padre 1. 21 sAthe sAgara sAgara * deg12 sAkara sAthe ATha varSa sAdhika sAdhika sAdhika sAgara ata: rADADI 102 sAja 1 sAbara sAdhika sAdhika | sAdhika sAgara0 vsAgara sASika | pUvakaTi sAdhi sola divasa sASi, be mAsa | sAdhika tribhAgAdhi sAdhika sAdhika kSullakabhava | adhika | sulabhavana - sulakabhava palyonesa kSulabhava | phullabha * pUvaDa vaLa| pUvakroDa varSa khyAtabhAga ! sAdhika | sAdhika * | " dazahajAra varSa dazahajAra varSa tehI&IIR for sAdhika 14 sAgara0 14hai sAgara sAdhika 284 sAgara 28a sAgarepama nTacle Rhy 2853 sAgara aMta; kaDakaDI sAgara 1rapa sAthe * kadegI12 sAva 5125 sAmA pAchaLa | sAdhika sarasAI sAsAdhika sAdhika sAyika sAgara sAgara ; sAdhika RAsAgara sAgara, 285 sAbara83 sAbu
Page #652
--------------------------------------------------------------------------
________________ prakRtine tathA sarine utkRSTasthitibaMdha jaghanya ritibaMdha 131 lake h-BAD lalale 223 ekendriya janya sthitibaMdha ekendriya utkRSTa ritibaMdha prakRtio = | utkRSTa sthiti 1 12 hAridravarNa, 'keDa keDI sAdhika * sAbu para Arasa | sAgaropama sAgara sAgara che sAgara | bhAdhika je sAka sAdhika caturtha saMhanana 16 kaDI DI hi1600 varSa vaka | caturtha saMsthAna | sAgara ,sAgara 15 kaDADI 1500 varSIsAgara | sAdhika | sAdhika sAgara | bhAgaropamAM 2 nAma sAgara 2 manuSyadika sAdhika sAdhika sA kAsIyA tatIya saMhanana 14 keDIkeDIjha00 varSa | sAgara0 aMta tRtIya sa sthAna | sAgara sAgara ( 3 sAgaramAM kitItha sahanana para krAhImaDA 200 varSa dvitIya sa sthAna | sAgara | / jana 10 keDADI 253 sAI , ba1000 varSaT, sAgara0 JsA/sAdhika w 'huM sAgara che nahi sAgara I prathama sahanana, prathama sarasthAna, zukalavA surabhisaMdha, madhurasa, ladhu Adi cAra zubha sparza zubha vihAna gati sthirapaMcaka saMkhyAta gukha ahamadanavihIna ane sAdhika | kaDAkoDI | mAgaropamAM | sA]kasAthe tIrthakara nAma AhAka saptaka kaDI sAgaramAM mAvika sAga20 - keDADI000 varSa ATha muddA sAgara | yaza kIti sAdhika che ra sAgara0 1 uccatra sAgara | sANi - keDAcheDI ra000 varSa sAgara sAdhika 18 sAgara . nIcatra . 3000 varSa ahI c khDADI . | sAgara | 5 aMtarAya pAMca
Page #653
--------------------------------------------------------------------------
________________ Jalplessin y,bap]h] azo aebJAL ghna]ha] zarU o mp+JAP a bhabha] vaiD *n-Jelte hypJay h>>lalo ta,balela) aAgya sjava Jala3] >>apo tej.be ta, bPYa] -la so IJ. janma 39 35 sAgara 5. sA 5 sAgara . X sAdhika 113' sAtha sAdhika 10 sAthe i; 435 sAgara0 sAdhika 10 sAgara *sAdhika kuM? sAgara 3 sAgara X * x . 113 sA "1 10 | sA sAdhika . sAgara x 10 sAgara0 carindriya 10 sAgara0 8 r sAgara sAdhika sAgara ma sAgara w X sAdhika 22skrura sA 37 sAdhika 216 sA sAdhika chaThThuM sAgartha 143 sAgara 0 sAyika 25. sAgara sAdhika 20 sAgara X chaThThuM sAgara sAdhika 17 sA x sAdhika chaThThuM sAgara" 14OM sAgara . 22 2231 sA 143 sAgara 213 sAgara 216 sA 173pa X sAdhika 228 sA 20 sAgarA. 21 33 X sAdhika 21424mA sA sAdhika 200 sAgara 143 sAgara sAdhika 1715 sA X sAyika 143 sAgara0 14, sAgara0 . 22835 sAma 285 sA sAdhika 28 sAgara 0284 sAgara0 32 214 sA sAdhika 142nuM sA sAdhika 42 sAgara0 42huM sAgara0 ra00 sAgarA aMtaH kADAkAMDI 1713 sA X sAdhika 142OM sA : zAna 285ne sA - 142kuM sA sAdhika | 2853 sA0 X 27 23 sAdhika 428 sAthe| 19 "1 17 142 sA A muddata 12 2854 sA " sakhyAtaguNahIna aMtaH kAkIDI sAgara 21 ataH zAkAhI sAgara 4284 sAthe ata kRtta
Page #654
--------------------------------------------------------------------------
________________ 220 paMcasaMgraha-pAMcamuM dvAra sUkSama aparyAptanA saMkalezasthAne sarvathA alpa che, tenAthI aparyApta bAdaranA asaMkhyAtaguNa che, tenAthI paryAptasUmanA asaMkhyAtaguNa che, tenAthI paryApta bAdaranA asaMkhyAtaguNa che, tenAthI aparyApta beIndriyanA asaMkhyAtaguNa che, e pramANe paryApta Indriya, aparyApta paryApta Indriya, caurindriya, asaMkSipacendriya ane saMpattipaMcendriyanAM uttarottara asaMkhyAta asaMkhyAtaguNa kahevA. aparyAptasUkama ekendriyAdi saghaLA chavabhedamAM uttarottara saMkalezanA sthAnake asaMkhyAtaguNa che ema kaI yuktithI jANI zakAya? uttara-aparyApta sUkama ekendriyane jaghanya sthitibaMdha karatAM je saMkalezanA sthAnako che tenAthI samayAdhika jaghanya sthitibaMdha karatAM vizeSAdhika aMkalezanA sthAne hoya che, tenAthI paNa be samayAdhika jaghanya sthitibaMdha karatAM vizeSAdhika hoya che, e pramANe pUrva pUrva sthitibaMdhathI uttarottara sthitibaMdhamAM adhika kalezanA sthAne tyAM sudhI kahevA ke te aparyApta sUkSama ekendriyanI utkRSTa sthiti Ave. eTale ke aparyApta sUkSama ekendriyanA utkRSTa sthitibaMdha parvata kahevAM. ahiM utkRSTa sthitibaMdha karatA kula je saMkalezanA sthAnake che te jaghanya sthiti baMdha karatA je saMkalezasthAnake hoya che tenI apekSAe asaMkhyAtaguNA che. have jyAre aparyApta sUkSama ekendriyanA pitAnA ja jaghanya sthitibaMdha cogya sakaleza sthAnethI utkRSTa sthitibaMdha cogya saMkalezasthAne asaMkhyAtaguNA che tyAre tenAthI aparyApta bAdara ekendriyanA saMkalezasthAne te bahu ja sahelAIthI asaMkhyAtaguNa ghaTI zake che. te A pramANe aparyApta sUkSma ekendriyanA sthitisthAnanI apekSAe aparyApta bAdaranA sthitisthAne saMdhyAtaguNA che e pahelAM ja kahyuM ane sthitisthAnanI vRddhie saMkalezasthAnanI vRddhi thAya e paNa kahyuM che. tethI jyAre aparyApta sUkamanA ati alpa sthitisthAnamAM paNa jaghanya sthitisthAna saMbaMdhI saMkalezasthAnanI apekSAe utkRSTa sthitisthAnanA saMkalezasthAne asaMkhyAtaguNa thAya te sUkama aparyApta ekendriyathI saMkhyAtaguNA adhika bhAdara aparyApta ekendriyanA sthitisthAnamAM asaMkhyAtaguNA sakalezasthAne bahu sArI rIte thAya ja A ja yuktithI uttarottara paNa asaMkhyAtaguNapaNuM vicArI levuM. 1 ahiM kadAca ema zaMkA thAya ke-jyAre saMkhyAtaguNa sthitinA sthAne che tyAre saMkalezanA rathAne saMkhyAtaguNa kema na thAya? asaMkhyAtaguNa kema thAya? enA uttaramAM ema samajavuM ke amuka amuka sthAne oLaMgI je diguNavRddhi thAya che te evI rIte thAya che ke asaMkhyAtaguNa ja thAya.. kAraNa ke pUrva pUrvavRdithI uttarottarahi bamaNuM thAya che te vRddhi TalA sthAnamAM eTalI badhI vAra thAya che ke uparokta hakIkata barAbara saMgata thAya che.
Page #655
--------------------------------------------------------------------------
________________ 621 paMcasaMgrahaM-pAMcamuM kora have jema saMkalezasthAne darekanA asaMkhyAtaguNa kahA, tema vizuddhisthAne paNa darekanA asaMkhyAtaguNa kahevA. kAraNa ke saMkila pariNAmavALAnA je saMkalezasthAne te ja vizuddha pariNAmavALAnA vizuddhinA sthAne saMbhave che. A saMbaMdhe vistArapUrvaka AgaLa upara vicArAze. mATe pUrve saMkalezanA sthAne je krame asaMkhyAtaguNa kahyA te krame vizuddhinA sthAne paNa asaMkhyAtaguNa kahevA ane baMnenI saMkhyA -sarakhI ja kahevI. paNa have eka eka sthitisthAnanA baMdhamAM hetubhUta nAnA javAnI apekSAe keTalA -adhyavasAye hoya che? e praznanA nirUpaNa mATe kahe che - savvajahannAvi ThiI asaMkhalogappaesatullehiM / ajjharasAehiM bhave visesaahiehi uvaruvari // 57 // sarvajaghanyA'pi sthitirasaMkhyalokapradezatulyaiH / adhyavasAyairmavet vizeSAdhikairuparyupari // 17 // artha-sava jaghanya sthiti paNa asaMkhya kAkAza pradeza pramANe adhyavasAye -vaDe baMdhAya che ane upara uparanA sthAnake vizeSAdhika vizeSAdhika adhyavasAya vaDe baMdhAya che. TIkAnu--Ayuvarjita sAte karmanI je sarva jaghanya sthiti che, te paNa aneka cha AzrayI asaMkhyakAkAza pradeza pramANa adhyavasAya vaDe baMdhAya che. eTale ke sava jaghanya sthitibaMdha thavAmAM paNa asaMkhya lokAkAza pradeza pramANa adhyavasAye hetu che. koI jIvane keI adhyavasAya vaDe, keI jIvane keI adhyavasAya vaDe te te javanya sthiti baMdhAya che. sthitinuM sthAna eka ja ane tenA baMdhamAM hetubhUta adhyavasAye asaMkhya che. trikALavarti aneka jInI apekSAe te eka ja jaghanyasthiti asaMkhya lokAkAza pradeza pramANa adhyavasA vaDe baMdhAtI kevaLajJAnI mahArAje joI che.. ahiM tIvra atitIvra maMda atima kaSAyanA udayathI utpanna thayela je AtmapariNAma te adhyavasAya kahevAya che. jaghanyathI utkRSTa paryata kaSAyanA asaMkhya sthAne 1 ahiM saMkleza ane vizuddhi sApekSa che. je saMlezanA sthAne che, te ja vizuddhinA saMbhave che. dAkhalA tarIke daza sthAna che, vizuhimAM pahelethI bIjuM, bIjAthI trIjuM ema uttarottara caDIyAtuM - che, tema dazamAMthI navamuM, navamAMthI AThamuM ema pAnupUvie paDatuM 5DatuM che. caDatA vidhinuM je sthAna te ja utaratA avizuddhinuM saMbhave che. jema keAI e chatra ethe sthAnake che. temAM eka cethAthI pAMcame janAra che, eka cothAthI trIje janAra che, je ke atyAre to bane jIva eka sthAnaka para che, chatA caDanAranI apekSAe zuddha ane teja paDanAranI apekSAe azuddha che. ema saMkaleza ane vizuddhi sApekSa che, tethI ja jeTalA saMklezanA teTalA ja vizudinA sthAne thAya che.
Page #656
--------------------------------------------------------------------------
________________ 122 pa'casa graha-pAMcamuM dvAra che tethI sajanya adhyavasAya paNa asa"pya che. amukathI amuka hada sudhInA kaSAyAyajanya adhyavasAya vaDe amuka sthitinuM sthAnaka, amukathI amuka hada sudhInA kAcAdaya vaDe amuka sthitinuM sthAnaka khaMdhAya che. A pramANe eka kArTInA aneka kAraNA che. tathA uparanA sthitisthAnA vizeSAdhika vizeSAdhika adhyavasAye vaDe badhAya che. eTale ke Ayuvarjita sAte kramanI je jaghanya sthiti che te trikALavatti aneka jIvA AzrayI asakhya lAkAkAza pradeza pramANu adhyavasAya vaDe AdhAya che, tyArapachInI bIjI sthiti vizeSAdhika adhyavasAya vaDe khaMdhAya che, tyArapachInI trIjI sthiti pUrva thI paNa vizeSAdhika adhyavasAyA vaDe khadhAya che, e pramANe pachI pachInA yAvat utkRSTa sthiti sudhInA dareka sthAno pUrva pUrvathI adhika adhika adhyavasAye vaDe adhAya che. Ayu kama mATe A pramANe samajavuM-AyukamanI jaghanya sthiti bhinna bhinna aneka jIvAnI apekSAe asakhya lAkAkAza pradeza pramANu adhyavasAyA vaDe AdhAya che. samayAdhika khIjI sthiti pUrvathI asaMkhyAtaguNA adhyavasAyAthI apAya che, tenAthI trIjI sthiti asaMkhyAtaguNu adhyavasAyAthI aMdhAya che. ema pUrva pUrvathI uttarAttara sthitinuM sthAna asakhyAtaguNu asakhyAtaguNu adhyavasAyA vaDe thAya che. 58 enA ja kaMIka vicAra kare che-- asaMkhalogakhaparasatujhyA hoNamajjhimukosA / ThibaMdhajhavasAyA tIe visesA asaMkhejA // 58 // asaMkhyalokakhapradeza tulyA hInamadhyamotkRSTAyAH / sthitervandhAdhyavasAyAstasyA vizeSA asaMkhyeyAH // 58 // atha+jaghanya, madhyama ane utkRSTa sthitinA khaMdhamAM hetubhUta adhyavasA asaya leAkAkAza pradeza pramANa che. kAraNa ke te jaghanyAdi sthitinA asakhyAtA. vizeSa che. TIkAnu--sthiti zabdane SaSThInA amAM prathamA vibhakti prAkRtanA niyamane anusarI mUkI che. eTale janya, madhyama ane utkRSTa e' dareka sthitima dhanA hetubhUta asaya leAkAkAza pradeza pramANa adhyavasAyeA che. kAraNa ke te jaghanya, madhyama ane utkRSTa eka eka sthitisthAAmAM asakhyAtA vizeSA che ane te vizeSa sthitimadhamAM hetubhUta adhyavasAyanI vicitratAmAM kAraNa deza, kALa, rasa vibhAganA vicitraNA vaDe thAya che ema 'jANavuM, athavA jaghanya sthiti asaya samaya pramANa che, e pramANe. 1 dravya, kSetra, kALa, anubhAga Adi aneka kAraNAnI AtmA para asara thAya che, jene lai adhyavasAyanI bhinnatA thAya che. ghaNA jIvAe eka sarakhI sthiti bAMdhavA chatAM te sadhaLA jIve eka ja
Page #657
--------------------------------------------------------------------------
________________ 623 paMcasaMgraha-pacamuM dvAra dhyama ane utkRSTa e dareka sthiti paNa asaMkhya samaya pramANa che. temAM jaghanya sthiti samaya samaya pramANa ochI thavAthI prati samaye anyathA bhAvane-bhinna bhinna prakArane-bhedane prApta kare che. e pramANe madhyama ane utkRSTa sthitio paNa samaya samaya mAtrA ochI thavA vaDe bhinnatAne prApta kare che. A pramANe te jaghanyAdi sthitiemAM asaMkhya vizeSa rahelA che ke je vizenA kAraNe paNa asaMkhya lokAkAza pradeza pramANa adhyavasAye che. 58 A pramANe adhyavasAyasthAna AzrayI vicAra karyo. have sAdi anAdine vicAra che. te be prakAre che 1 mULa prakRti viSayaka, 2 uttara prakRti viSayaka temAM pahelA La prakRtiviSayaka sAdi anAdine vicAra karavA irachatA A gAthA kahe che- sattaNhaM ajahanno cauhA ThiibaMdhu mUlapagaINaM / sesA u sAiadhuvA cattAri vi Ajae evaM // 59 // saptAnAmajaghanyazcaturdA sthitibandho mUlaprakRtInAm / / zeSAstu sAdhavAzcatvAropyAyuSyevam // 19 // artha-mULa sAta karmane ajaghanya sthitibaMdha cAra prakAre che ane zeSa baMdha sAdi sAMta che tathA AyunA cAre badhe sAdi sAMta che. TIkAnu--Ayuvarjita sAte mULakarmane ajaghanya sthitibaMdha cAra prakAre che. sAdi, anAdi, dhava ane apruva. te A pramANe - mehanIya vinA cha mULakarmane jadhanya sthitibadha kSapakazreNimAM sUkSama saparAya guNasthAnakanA caramasamaye thAya che. te jaghanyabaMdha carama samaye mAtra eka samaya sudhI ja kSetramAM, eka ja kALamAM ke eka ja prakAranA sarakhA saMgamAM anubhavatA nathI, paraMtu bhinna bhinna kSetraphaLAdi ane bhinna bhinna saMthAgamAM anubhave che. AnuM kAraNa bhinna bhinna kSetra, kALa ane anubhAgAdi vaDe thayelI adhyavasAyanI vicitratA che. A pramANe bhinna bhinna kSetra, kALa Adi asaMkhya kAra bhinna bhinna athavasAya thavAmAM kAraNa che kSetrAdi asaMkhya hevAthI adhyavasAye paNa asaMkhya che. A asakhya adhyavasAye vaDe eka sarakhI ja sthiti baMdhAyA chatAM eka sarakhA saMcAgAmAM anubhavAtI nathI. koIpaNa eka sthiti baMdhanuM eka adhyavasAyarUpa eka ja kAraNa hoya to te thatine eka jIva je sAmagrI pAmI anubhave te ja sAmagrI pAmI te sthitine bAMdhanAra saghaLA chAe nasavavI jeNae, paraMtu tema thatuM nathI. eka sarakhI sthiti bAdhanAra aneka jemAMthI eka chavA te sthitine amuka kSetra ke amuka kALamAM anubhave, bIjo jIva te ja sthitine bIjA kSetra ke kALamAM anabhave che. A kAraNathI eka ja sthiti baMdha thavAmAM aneka athavasAyArUpa aneka kAraNo che te aneka kAra vaDe sthitibaMdha eka sarakhA ja thAya che, mAtra temAM bina bhina sagAmAM anubhavavArUpa temaja aneka kAraNo vaDe pheraphAra thavArUpa vicitratA rahelI che.
Page #658
--------------------------------------------------------------------------
________________ paMcasa graha-pAMcamuM dvAra 24 thatA haiAvAthI sAdi ane khIje samaye te prakRtienA adhanA viccheda thatA hovAthI te jaghanya khAdhanA paNa viccheda thaze mATe sAMta, A pramANe jaghanya sthitimAM sAttui ane sAMta e e ja bhAga ghaTe che. A prakAranA jaghanya sthitikhadhathI anya saghaLA sthitimadha ajaghanya che. te ajaghanya sthitima"dha upazAMtamAha guNasthAnake thatA nathI tyAMthI paDe tyAre thAya che mATe sAda, te sthAna jeoe prApta karyu nathI tene anAdi kALathI ajaghanya adha thAya che. mATe anAdi, bhavyane kALAMtare ajaghanya adhanA viccheda thavAne sabhanna hovAthI sAnta ane alabhyane koIpaNa kALe viccheda thavAnA sabhava hAvAthI ananta. mAhanIyanA jaghanya sthitimadha kSepakane anivRtti khAdara saparAya guNusthAnakanA caramasamaye thAya che. te eka samaya ja thatA heAvAthI sAdi sAnta, te sivAyanA anya saghaLA ajaghanya sthitimadha kahevAya che. te upazama zreNimAM sUmasa parAye thate nathI, tyAthI paDe tyAre thAya che mATe sAdi, te sthAna jegmAe prApta karyuM" nathI tene anAdi, asabhyane ananta ane satyane sAnta che. te ke vedanIyanA e samayanA ati jaghanya sthitima"dha upazAMtamahAddei guNasthAnake thAya che puratu te sAmparAyika aMdha nathI. ahiM sAmparAyika khaMdha AzrayI sAdyAdi bhAMgAne vicAra karavAnA Arala karelA che mATe ahiM te sAmparAyika "dhanu grahaNa karyu nathI. tathA sAte mULa kanA ajaghanya varjIta zeSa jaghanya, utkRSTa ane anutkRSTa sthiti"dha sAdi sAMta bhAMge gaNavA. tenAM jaghanya sthitimadha AzrayI sAtti ane sAMta e e bhAMgA te pahelA vicArI gayA che ane utkRSTa sthitima"dha sarva sakilaSTa sani mithyASTine kaiTaleeka kAla ja hoya tyAra pachI tene ja anutkRSTa thAya che. vaLI kALAntare sakilaSTa pariNAma thAya tyAre utkRSTa dha thAya che. A pramANe e ane vArApharatI pravarttatA haiAvAthI sAdi sAMta bhAMge che. AcukamamAM jAnya, ajaghanya, utkRSTa ane anubhRSTa e cAre sthiti dha sAdi sAMta bhAMge jANavA. kAraNa ke AyunA "dha e bhAga gayA pachI trIjA Adi bhAganI zarUAtamAM aMtarmuhUtta sudhI'ja thAya che. mATe jyAre jaghanyAdi Asu khadhanI zarUAta thAya tyAre sAhi ane AyunA baMdha pUrNa thAya tyAre sA e rIte bej bhAMgA ghaTe che. 59 A pramANe mULa kama viSayaka sAdi Adi bhaMganA vicAra. kAM. have uttara prakRti viSayaka vicAra karavA icchatA kahe che-- 1 utkRSTa sthitibadha Atamu krutta thata thaI zake che. tenAthI vadhAre samaya paryaMta thai zakatA nathI. "
Page #659
--------------------------------------------------------------------------
________________ paMcasaMgraha-pAMcamuM dvAra 625 . nANaMtarAyadasaNacaukasaMjalaNaThiI ajahannA / cauhA sAI adhuvA sesA iyarANa savvAo ||60 // .. jJAnAntarAyadarzanacatuSkasaMjvalanAnAM sthitirajaghanyA / caturdA sAdhadhuvAH zeSA itarAsAM satrAH // 60 // " artha- jJAnAvaraNIya, attarAca, darzanAvaraNIya catuSka ane saMjavalananI ajaghanya sthiti cAra prakAre che ane zeSa utkRSTa Adi sAdi sAta bhAMge che. tathA itara saghaLI prakRtinI utkRSTAdi saghaLI sthitie sAdi-sAMta bhAge che. TIkAnu--jJAnAvaraNIya pAMca, aMtarAya pAMca, darzanAvaraNIya cAra ane saMjavalana dha, mAna, mAyA ane lebha e aDhAra prakRtinI ajaghanya sthiti cAra prakAre che. sAdi, anAdi, dhruva ane adhava. te A pramANe - jJAnAvaraNIya pAMca, aMtarAya pAMca ane darzanAvaraNIya cAra, e cauda prakRtiene jadhanya sthitibaMdha lapakane sUkamaparAya guNasthAnakanA caramasamaye thAya che ane saMkvavana catuSkane jaghanya sthitibaMdha lapakane anivRtti bodarasaparAya guNasthAke je je samaye teone aMdhaviccheda thAya che te te samaye thAya che. tene kALa mAtra eka samayane ja che. mATe te jaghanya sthitibaMdha sAdi sAnta' bhAge che. te sivAya anya saghaLe sthitiba, ajaghanya kahevAya che. te ajaghanya sthitibaMdha upazAMtamAha guNasthAnake thatuM nathI, tyAMthI paDe tyAre pharI thAya che, mATe grAdi, te sthAna jeoe prApta karyuM nathI teone anAdi, abhavya AzrayI dhruva ane bhavya AzrayI adhuva che. " " tathA zeSa jaghanya, u ane aSTasthiti sAdi sAta lAge che. temAM jaghanya saMbadhe te pahelAM vicArI gayA. utkRSTa ane anuNa te saMjhimisyAdaSTine vArApharatI thAya che te A pramANe " " ' , ' . jyAre jyAre sarva saMkilaka pariNAma thAya tyAre tyAre utkRSTa sthitine baMdha thAya ane madhyama pariNAme anukuNa sthitine badha thAya, A pramANe mithyAtva guNaThANe kamapUrvaka pravartatA hovAthI te bane sAdi sAMta bhAMge che. tathA uparokta AhAra prakRti vinA zeSa saghaLI pravRtionuM jaghanya ajaghanya UMTa ane anuSTa sthiti sAdi sAMta mAMge che. . . sAdi sAMta bhAMge zI rIte ghaTe che te kahe che--nidrApaMcaka, mithyAtva, AdinA bAra kUvAyu, bhaya, jugupasa, tejasa, kAmaNa, nadi catuSka, agurulaghu upaThThAta,nirmANa, ovaNatrIsa kRtione jaghanya sthitibaMdha saca"sarva vizu paryApta bAra
Page #660
--------------------------------------------------------------------------
________________ 626 paMcasaMgraha-pAMcamuM dvAra ekendriyane aMtamuhUrta paryata thAya che. tyArapachI te ja jIvane adhyavasAyanuM parAvartana thavAthI jyAre maMdapariNAma thAya tyAre ajaghanya sthitibaMdha thAya che. pharI paNa kALAMtare ke anya bhavamAM vizuddha pariNAma thAya tyAre jaghanya sthitibaMdha thAya che. A pramANe vArApharatI thatA hovAthI te baMne sAdi sAMta bhAMge che. ane utkrA, atuTa sthitibaMdha saMzi mithyASTine kamapUrvaka thAya che. sarva saMkilaSTa pariNAme utkRSTa thAya ane madhyama pariNAme anuhUrNa thAya mATe te bane sAdi sAMta bhAMge che. je prakRtine jaghanya ke utkRSTa sthitibaMdha pahele guNaThANe thato hoya tenA ajaghanya ane anulka sthitibaMdhamAM te baMne vArApharatI thatA hovAthI sAdi ane sAMta e be ja bhAMgA ghaTe che. je prakRtione jaghanya athavA utkRSTa baMdha uparanA guNaThANe thato hoya tenA ajaghanya ke anutkRSTa upara cAra bhAMgA ghaTe che, kAraNa ke u5ranA guNaThANe nahi caDelA, nahi caDanAza ane caDIne paDanArA ja hoya che. A niyamane anusarI bhAMga ghaTAvI levAnA che. zeSa avabaMdhi prakRtienA cAre vikalpa teone baMdha ja adhuva hevAthI sAdi sAMta bhAMge jANavA. 61 have pUrvokta gAthAmAM kahela jaghanyAdi bhAMgAne maMda buddhivALA ziSyanA upakAra mATe vizeSa vicAra kare che- aTArasaNha khavago bAyaraegidi sesadhuviyANaM / pajjo kuNa jahannaM sAIadhuvo ao eso // 1 // aSTAdazAnAM Apako vAdaraikendriyaH zeSadhuvavandhinInAm / paryAptaH karoti jaghanyaM sAdhadhruvo'ta eSaH // 6 // artha-jJAnAvaraNIyAdi aDhAra prakRtine jaghanya sthitibaMdha sapaka kare che ane zeSa dhavabaMdhinI prakRtiene paryApta Adara ekendriya kare che. A hetuthI e sAdi sAMta bhAMge che. kAnuM-jJAnAvaraNa pacaka, aMtarAya paMcaka, darzanAvaraNa catuSka ane saMtavalana catuSka, e pUrvokta AhAra prakRtione jaghanya sthitibaMdha kSapaka te te prakRtionA aMdhaviccheda samaye kare che. temAM saMjavalanacatuSko anivRtti bAdara guNasthAnake ane zeSa prakRtione sUkamaparAya guNasthAnake kare che. kAraNa ke A saghaLI prakRtio azubha che, azubha prakRtiene jaghanya sthitibaMdha vizuddha pariNAma hoya tyAre
Page #661
--------------------------------------------------------------------------
________________ pacasaMgraha-pAMcamuM dvAra 627 thAya che, kSayaka AtmA atyaMta vizuddha pariNAmavALo hoya che. mATe pUrvokta aDhAra prakRtione jaghanya sthitibaMdha lapakane ja thAya che anyatra thatuM nathI. tene kALA eka samayane che mATe te sAdi sAta lAge che. tathA zeSa vabaMdhinI prakRtione jaghanya sthitibaMdha paryApta pRthvIkAya, aplAya ane pratyeka vanaspatikAyarUpa togya vizuddha pariNAmavALe bAdara ekendriya keTaloka kALa kare che. zeSa ekendriya tathAbhavasvabhAve karatA nathI. aMtamuhUta pachI te ja jIva ajaghanya sthitibaMdha kare che. vArApharatI teone thatA hovAthI te baMne sAdi sAMta bhAMge che. jaghanya baMdhanA sAdi sAMta bhAMgAnuM kAraNa kahyuM. have aDhAra prakRtionA ajaghanya sthitibaMdhanA cAra prakArane, zeSa dhruva badhinI prakRtionA utkRSTa anuSTAdanA sAdi ane sAMta bhAMgAne, tathA adhuvabaMdhinI prakRtionA cAre prakAramAM sAdi sAMta e be bhAgAne vicAra kare che- aTThArANa'jahanno uvasamaseDhIe parivaDaMtassa / sAI sesavigappA sugamA adhuvA dhuvANaMpi // 6 // aSTAdazAnAmajaghanya upazamazreNyAH pratipatataH / sAdiH zeSavikalpAH sugamA adhruvANAM dhruvANAmapi // 2 // atha--aDhAra prakRtione ajaghanya sthitibaMdha upazama zreNithI paDatA thAya che mATe sAdi. tathA tenA zeSa vikalpa ane adhuva tathA zeSa dhruvanadhinI prakRtinA paNa saghaLA vikala sugama che. TIkAnuM-jJAnAvaraNIyAdi pUrvokta aDhAra prakRtionA ajaghanya sthitibaMdhanI zarUAta upazamaNithI paDatA thAya che. mATe te cAra prakAre che. te A pramANe- upazamaNithI paDe tyAre thAya che mATe sAdi, te sthAna jeoe prApta karyuM nathI teo AzrayI anAdi, abhavya AzrayI dhruva ane bhavya AzrayI agva che. e ja aDhAra prakRtienA zeSa jaghanyAdi vika, tathA adhavabaMdhinI prakRtienA ane aDhAra sivAya zeSa dhruvadhinI prakRtionA cAre vika sAdi sAMta lAge che. jene vicAra pahelA karI AvyA che. 63, A pramANe sAdi anAdinI prarUpaNA karI. have enA ja vizeSa spaSTIkaraNa mATe svAmitva prarUpaNa kare che- , 'savvANavi pagaI ukkosaM sanniNo kuNaMti ThiI / egidiyA jahannaM asanni khavagA ya kANaMpi // 6 //
Page #662
--------------------------------------------------------------------------
________________ paMcasaMgraha-pAMcamuM dvAra sarvAsAmapi prakRtInAmutkRSTa saMjJinaH kurvanti sthitim / . . ekendriyA jaghanyAmasaMjJinaH kSapakAzca kAsAmapi // 6 // artha-saghaLI karmaprakRtione utkRSTa sthitibaMdha saMsio kare che, tathA jaghanya sthitibaMdha ekendriya kare che ane keTalIeka prakRtione asaMsi tathA kSapaka kare che. TIkAnu -zubha-azubha saghaLI karmaprakRtiono utkRSTa sthitibaMdha saMsi jIve kare che. mAtra tIrthaMkaranAma, AhArakaTika ane devAyu varjita ekase soLa prakRtione saMsi mithyAdaSTi ane tIrthaMkaranAmAdi cAra prakRtione samyagdaSTayAdi kare che. A zI rIte samajI zakAya ke jinanAmAdine utkRSTa sthitibaMdha samyagdaSTayAdi kare che? to kahe che-ahiM tIrthaMkaranAmakarmane baMdhahetu samyakatva ane AhArakaddhi kane viziSTa saMyama che. kahyuM che ke samyakatvaguNa rUpa nimitta vaDe tIrthaMkaranAmakarma ane saMyamarUpa hetu vaDe AhAraddhika baMdhAya che, tathA devAyunI utkRSTa sthiti sarvArthasiddha vimAnamAM hoya che. tyAM viziSTa saMyamanA vazathI utpatti thAya che, eTale tenA utkRSTa sthitibaMdhamAM paNa saMyama hetu che. mATe mithyAdaSTi jIvone A pravRtione mULathI ja baMdhane asaMbhava hovAthI samyagdaSTi Adi che te prakRtionA utkRSTa sthitinA baMdhaka jANavA. mAtra devAyu sivAya te prakRtionA bAMdhanArAomAM je saMkilaSTa pariNAmI che te che te prakRtionI utkRSTa sthiti bAMdhe che ema jANavuM. kahyuM che ke-saghaLI karmaprakRtionI utkRSTa sthiti azubha che kAraNa ke te utkRSTa saMkaleza vaDe baMdhAya che.' have te tItha karanAmAdi prakRtine utkRSTa sthiti baMdha karyo chava kare te kahe che-pahelAM jeNe narakanuM Ayu bAMdhyuM hoya e kaI jIva kSapazama samyakata prApta karI vIza sthAnakanA ArAdhana vaDe tIrthaMkaranAma nikAcita kare te jIva aMta hata zeSa Ayu rahe ane narakamAM javA abhimukha thAya tyAre samyakatva vamI nAkhe che. je samaye samyakatva vamI mithyAtva guNasthAnakane prApta karaze te cethA guNasthAnakanA chellA samaye tIrthaMkara nAmakarmane utkRSTa sthitibaMdha kare che. tIrthaMkaranAmakamanA bAMdhanArAomAM Avoja jIva sarva saMkilaSTa pariNAme te hoya che. 1 narakamAM janAra AtmA kSaye pazama samakala laine ja nathI. e kamamaMthane abhiprAya che eTale narakamAM javAM abhimukha thAya tyAre tene vI nAkhe che. mATe thArthI pahelA guNahANe jatA thAnA carama samaye sakilaSTa pariNAme tIrtha karanArane utkRSTa ritibaMdha thAya ane te kSApazamika acAndhI ja kara ema kahyuM che. "
Page #663
--------------------------------------------------------------------------
________________ paMcasa graha-pAMcamuM dvAra 629 zataka cUrNimAM kahyuM che ke-tIrthakaranAmakarmanI utkRSTa sthitine asaMyata vedaka samyagRSTi manuSya ke jeNe pahelAM narakanuM Ayu bAMdhyuM che ane narakAbhimukha thayA chate mithyAtvane prApta karaze te jIva tIrthakaranAmakarmanA aMtima sthitibaMdhamAM vattato chate utkRSTa sthitibaMdha kare. tenA bAMdhanArAomAM te ja ati saMkilaSTa pariNAmI che mATe je jIva kSAyika samyakatva sahita narakamAM jAya che, te samyakatvane vamato nahi hevAthI vizuddha pariNAmavALo hoya che mATe tene tIrthaMkaranAmakarmane utkRSTa sthitibaMdha thatuM nathI. tathA AhAraddhikane paNa pramattabhAvane sanmukha thayele apramatta saMyata utkRSTa sthitibaMdha kare che. kAraNake tenA bAMdhanArAomAM te ja sarva saMkilaSTa pariNAmI che. devAyune paNa pUrvakeTi varSanA AyuvAne pUvakeTinA trIjA bhAganA Adya samaye vartamAna apramattabhAvane sanmukha thayela pramatta saMyata utkRSTa sthitibaMdha kare che. ahiM ekAte sarva vizuddha pariNAmavALe apramatta saMyata AyunA baMdhane AraMbha ja karatA nathI. mAtra pramANe Arasele apramatta pUrNa kare che. kahyuM che ke apramatta AtmA AyunA baMdhane AraMbha karatuM nathI, pramatta AraselAne apramatta bAMdhe che." devAyune utkRSTa sthitibaMdha pUrvakeTi varSanA yuvAne pUrvakaeNTinA trIjA bhAganA prathama samaye eka samaya paryata kare che. tyArapachInA samaye abAdhAnI hAnine saMbhava hovAthI ghaTatuM nathI ane te vakhate pramatta guNasthAnake hoya che. vaLI Ayune utkRSTa sthitina dha vizuddha pariNAme thAya che mATe apramattabhAvane sanmukha thayela pramatta AtmA AyunA utkRSTa sthitine baMdhaka kahyo che. tathA zeSa zubha athavA azubha saghaLI kamaprakRtionA utkRSTa sthitinA adhika sarva saMkilaSTa sazi mithyASTi jIve che. temAM paNa A vibhAga che devAsu varjita zeSa traNa Ayu, naraDhika, devadrika, beIndriya, teIndriya, caurindriya jAti. kriyaddhika, suhama, aparyApta ane sAdhAraNa e paMdara prakRtione taprAya saMkilaSTa pariNAmavALA mithyASTi tiryaMca ane manuSya utkRSTa sthitibaMdha kare che. kAraNa ke deve ane nArIone tenA baMdhane abhAva che. te A pramANe - tiya cAyuM ane manuSyA, cheDIne zeSa prakRtione de ane nArakIo lavasvabhAve ja bAMdhatA nathI, tathA tiryaMca ane manuSpAyune utkRSTa sthitibaMdha devakupha ane uttarakuranA yugalikanuM Ayu bAMdhatA thAya che. deve ane nAradIo tathAbhavasva-bhAve tyAM utpanna thatA nathI. mATe tiryaMca ane manuSyAcanA utkRSTa sthitibaMdhaka 2 ane nArakIo hotA nathI, paraMtu tiya ane manuSya ja hoya che. te paNa
Page #664
--------------------------------------------------------------------------
________________ 230 paMcasaMgraha-pAMcamuM dvAra pUrvakeTi varSanA AyuvALA, pUrva keTinA trIjA bhAganA prathama samaye vartamAna sidhyAdaSTi ane satyAgya vizuddha pariNAme vattatA hoya te ja hoya che. ahiM atyaMta vizuddha pariNAmavALAne Ayune baMdha thatA nahi hevAthI atyaMta vizuddha pariNAmavALA na kahetAM tAyogya vizuddha pariNAmI kahyA che. samyagdaSTi tiyaca manuSyane tiryaMca ane manuSyanuM AukhuM ja baMdhAtuM nahi hovAthI ta~Agya vizuddha pariNAmavALA mithyAdi lIdhA che. ' narakAyunI utkRSTa sthiti bAMdhanAra paNa tatyAgra saMkilaSTa pariNAmi mithyAdaSTi tiryaMca ane manuSya hoya che. atyaMta saMkilaSTa pariNAmavALAne AyunA baMdhane ja asaMbhava hovAthI ta~Agya saMkilaSTa pariNAma lIdhA che. tathA tiya gati, tiryaMcAnuzvi, audArika zarIra, dArika aMgopAMga, udhota ane chevaTahuM saMghayaNa e cha prakRtinI atyaMta saMliSTa pariNAmavALA devA athavA nArakIo utkRSTa sthiti bAMdhe che. A che prakRtine utkRSTa sthitibaMdha atyaMta tIvra saMkaleza hoya tyAre thAya che. jo ke tiya ane manuSya A cha prakRtio bAMdhe che paraMtu tenI madhyama sthiti bAMdhe che, kAraNa ke je saMkaleze deva ane nA dIo uparakta cha prakRtione utkRSTa sthitibaMdha kare te saMkaleze manuSya ane tiyA naraka prAyogya baMdha kare che, paraMtu tiryaMca ke manuSya prAyogya baMdha karatA nathI mATe te cha prakRtinA de athavA nArakIo utkRSTa sthitinA baMdhaka kahyA che. ekendriya jAti sthAvara ane Atapa e traNa prakRtinI utkRSTa kliSTa pari NAmavALA IzAna sudhInA de utkRSTa sthiti bAMdhe che. bIjA kema bAMdhatA nathI? e praznanA uttaramAM kahe che- nArakIone ane sana9mArAdi devene bhavasvabhAve ja e prakRtienA baMdhane asaMbhava che ane ati saMkilaSTa pariNAmavALA tiryaMca-manuSyone narakagati prAgya baMdhane prasaMga prApta thAya che ane maMda saMkaleze utkRSTa sthitinA baMdhane asaMbhava che. mATe te prakRtinI utkRSTa sthitinA baMdhaka mAtra izAna sudhInA deve ja kahyA che. tathA je prakRtio mATe kahI gayA te sivAyanI saghaLI prakRtienI cAre gatinA sarvasaMliSTa mithyASTi saMgni cha utkRSTa sthitinA baMdhaka che. ' have uttarAddha vaDe jaghanya sthitinA aMdhasvAmitvA kahe che-ekendriye jaghanya sthiti Ape che. mAtra keTalIka pravRtionI asazi ane kSapaka chavo jaghanya sthiti bAMdhe che. sAthe A pramANe, devatrika, narakatrika, vikriyadrika, AhAradrika, tIrthaMkaranAma, purUSada, savilana catuSka, jJAnAvaraNapacaka, aMtarAyapaMcaka, dazanAvaraNa catuSka, uccatra, sAtAranI
Page #665
--------------------------------------------------------------------------
________________ utkRSTa-jaghanya sthitibandhasvAmi-yantrakam pravRtio utkRSTa sthiti dhanA svAmI | jAna sthitibaMdhanA svAmI paka, samasaparAya carama jJAnAvaraNupa, aMtarAya-5, nAvaraNa ati liSTha pariNAma payana a nI mithAISTi samayavatI | vizuddha paryApta bhAdara endriya picaka dhyAta, bAgha bAra kaSAya javalana catuSka sapaka svadha carama samayavartI hAsya-ti - tatkAra sakilag 5. saM. mi. |vizuddha paryApta bAdara kendriya arati, zAka, bhaya, jugu napuMsakaveda | atisaM- 50 mithyA che . " " 1 tabhA saM50 micchA " " veda 11 = n m , lapaka svadha carama samaya vitA zAtA vedanIya azAtA vanIya ati saM 500 mithA | vizuddha bAdara paryA. endriya vAyu tamA vizala apramattAmi/tavAsa paryAsarI mukha pramayata | asaMzI mithAdaSTi nuSpAyu, tigAya mithA tAvizada | tAyA saMkala0 mithyAdiSTa paryApta manuSya-tiya tirthaca ane manuSya tApa0 mithyA prAvizuddha mithyAdaSTi manuSya-tiya" pakSIpta asaMtI ane saMjJI. naraMkANa tamAma pa miththA savizuddha paryApta a zI manu tie
Page #666
--------------------------------------------------------------------------
________________ prakRtio saMkhyA utkRSTa sthiti dhanA svAmI | jadhanya sthiti baMdhanA svAmI vaividika ati saMparyA. mithyA manu, tiya 0. sava vizuddha paryApta asazI 5cendriya narakaThika ati saM. paryA. micchA manu, tirya tatkALa vizuddha paryApta asa nI pandriya manuSyadrika, Ava pAMca saMhanana, Adya pAca saMsthAna, zubha vihAyogati, sthirapaMcaka 18 tAyo saM. mithyA pa0] vizaddha paryApta bAdara endriya saMjJI tiSThika, dArika zarIra, udyota ati saM. mithyA nAraka tathA sahastrArAnta deva ekendriya, thAvara, Atapa 3 | ati sa. IzAnAnta deva - audArika aMgopAga, sevA sahanana ati saM0 mithyA nAraka tathA sanakumArathI sahastrAra sudhInA deva tastrAyosaM. mithyA manu ti vikalatrika, sahamatrika vizuddha paMcendriya jAti, tejasa, | kAmaNa, huM chaka saMsthAna varNacatuSka, azubha vihA gati, parAvAta, ucchavAsa, agurulaghu, nirmAya, upadhAta, trasacatukaka, asthiraSTaka ati sakiSTa mithyASTi paryApta saMsI paryApta bAdara endriya AhAradika pramatAbhimukha apramattayati | kSapaka svabavi cheda samayavatI jinanAma mithyAtvanarakAbhimukha kSayA pazama samyakatva caramasamaya vatI manuSya tatkAra saM paryA. misyA yazakIti, uccagotra kSapaka sukSmasa'parAya carama samayavartI nIcagotra 1 ati saM0 miththA paryAsana vizuddha paryApta bAdara kendriya
Page #667
--------------------------------------------------------------------------
________________ paMcasa graha-pAMcamuM kAra 133 wwwwwww ane yaza kIrtti e tetrIsa prakRtti vinA zeSa sattAzI prakRttionI tatprAgya vizuddha pariNAmavALA ekendriya--paryApta Adara pRthvIkAya, apkAya ane pratyeka vanaspatikAyanA jIvA jaghanya sthiti khAMdhe che. tathA devatrika, narakatrika ane vaikriyadrika e mADha prakRtinI asatni pace driyA jaghanya sthiti khAMdhe che. AhArakazarIra, AhAraka agApAMga ane tItha karanAmakarmanI kSepaka apUva karaNavRtti jIvA jaghanya sthiti khAMdhe che. sajvalana krodhAdi cAra ane puruSavedanI kSapaka anivRtti khAdyarasa pAya guNusthAnakavanti jIva ane jJAnAvaraNu paMcaka, aMtarAya paMcaka, dezanAvaraNu catuSTa, sAtAvedanIya, uccageAtra ane yazakIrtti e sattara prakRtinI kSapaka sUmasa'parAya guNusthAnakavatti jIvA jaghanya sthiti khAMdhe che. 63. A pramANe svAmitvaprarUpaNA karI. have zubhAzubhapaNAnA vicAra karavA mATe kahe che savvANa ThiI asubhA ukkosukkosa saMkileseNaM / iyarA u visohie suranara tiriAue motaM ||64|| sarvvAsAM sthitirazubhA utkRSTotkRSTasaMklezena / itarA tu vizuddhyA suranara tiryagApi muktvA // 64 // a----devAyu, manuSyAyu ane tiya cAyune cheDIne zeSa saghaLI kama prakRtienI utkRSTa sthiti azubha che, kAraNa ke utkRSTa sakaleza vaDe adhAya che ane Itara jaghanya sthiti zubha che kAraNa ke vizuddha pariNAma vaDe apAya che. TIkAnu0--zula athavA azubha saghaLI krama prakRtinI utkRSTa sthiti azubha che. ahiM prazna thAya che ke saghaLI krama prakRttinI sthiti zA mATe azubha che? tA kahe che--kAraNu azuddha che mATe. te A pramANe-- utkRSTa sa`kliSTa pariNAma jyAre thAya tyAre utkRSTa sthitinA baMdha thAya che. kemake jema jema sakalezanI vRddhi thatI jAya tema sthitimadha vRddhi thAya ema pratipAdana karyuM" che, kaSAyanA ucathI utpanna thayela je azubha adhyavasAya te sakaleza 1 ahiM satyAthI prakRtimAM manuSyAyu ane titcAyu e e Ayu paNa AvI jAya che. paraMtu te che AyunA khasA chappana avalikA pramANa jaghanya badha teA taqhAyeAgya saMlero vartAtA deva, nAraka varjita ekendriyathI paMcendriya sudhInA sarva jIva karI zake ema sabhave che. R
Page #668
--------------------------------------------------------------------------
________________ 34 paMcasa graha-pAMcamuM dvAra w kahevAya che. A pramANe sakliSTa adhyavasAyarUpa kAraNu azuddha hovAthI tenAthI utpanna thayela utkRSTa sthitinA adharUpa kA paNa azubha ja hoya che. vaLI aprazasta kammamAM jema saphUlezanI vRddhi thAya tema rasa paNa puSTa thAya tethI anukramanI jema sthiti vadhe tema rasa vadhe che, A hetuthI paNa tenI utkRSTa sthiti azubha che e prasiddha che. tathA je prazasta ka prakRti che teomAM jema jema saphleza vadhe tema tema tenI sthitinI vRddhi ane rasa echA thatA jAya che. svaceAgya utkRSTa sakliSTa pariNAma thAya tyAre teonI paNa utkRSTa sthiti khaMdhAya che, te vakhate rasanA atyaMta alpa aMdha thAya che mATe tenI utkRSTa sthiti paNa jenI aMdarathI rasa kADhI lIdhA che evI zelaDInI jema nIrasa hovAnI aprazasta che. e ja svarUpanA vicAra karavA mATe je vaDe utkRSTa sthiti dhAya che, ane je vaDe jaghanya sthiti khaMdhAya che, tenuM nirUpaNa kare che-- saghaLI kramaprakRtionI utkRSTa sthiti utkRSTa saphleza vaDe thAya che, eTale ke je je saphleza je je prakRtinA khaMdhamAM hetu che, tenI aMdara je utkRSTa sajJeza che te saphleza te te prakRtinI utkRSTa sthitimAM hetu che. tathA saghaLI krama prakRtinI jaghanya sthiti vizuddhe adhyavasAya vaDe thAya che. eTale ke--je vizuddha pariNAma je prakRtinA adhamAM hetu che tenI aMdara je savizuddha pariNAma che te, te prakRtinI jaghanya sthiti utpanna kare che. A viSayamAM apavAda kahe che--deva, manuSya ane tiyA~canA Ayune cheDIne zeSa krama prakRtie mATe janya, utkRSTa sthitima`dha sabaMdhe uparanI paribhASA samajavI. paraMtu traNa Ayu mATe viparyAsa samajavA, te A pramANe-- pUvekti traNa Ayu bAMdhanArA jIvAmAM je sasa kti pariNAmavALA hAya che te jIvA te traNa AyunI jaghanya sthiti khAMdhe che ane je sa vizuddha pariNAmavALA hoya che te utkRSTa sthiti AMdhe che. vaLI jema jema tenI sthiti vadhe che tema tema rasanI paNa vRddhi thAya che, jema jema alpa alpa sthitinA azva thAya che tema tema rasa paNa oche. eche. adhAya che. A pramANe traNa Ayune zeSa prakRtiAthI viparIta krama che. 64 A pramANe sthitima dhanuM svarUpa kahyuM. have rasakhadhanuM svarUpa kahe che. temAM traNa 1 ahiM AAyune aMdha dheAlanA pariNAme thatA hovAthI Ayu adhAI zake teTalA pUratA sa saMkaleza ane teTalA pUratA sarva vizuddha pariNAma levAnA che. e ja tApanA sUcaka A zabda che.
Page #669
--------------------------------------------------------------------------
________________ paMcasaMgraha-pAMcamuM dvAra 635 anuyAgadvAra che. te A pramANe sAdi anAdi prarUpaNuM, svAmitva prarUpaNA ane alpabahuta prarUpaNA. sAdi anAdi prarUpaNA paNa be prakAre che. 1 mULa prakRti saMbadhe, 2 uttaraprakRti saMbaMdhe. temAM pahelA mULa prakRti saMbaMdhe sAdi anAdi prarUpaNa karavA IcchatA A gAthA kahe che- aNubhAgoNukoso nAma-tahajANa ghAi ajahanno | goyassa dovi ee caubvihA sesayA duvihA ||6|| amAnulo nAkhatIcokkarinAmanayA ! gotrasya dve apyete caturvidhAH zeSA dvividhAH // 65 // artha--nAma ane vedanIyane anura anubhAgabaMdha, ghAtikane ajaghanya anulAgabaMdha ane gotranA ane baMdha cAra bhAge che ane zeSa baMdha be bhAMge che. TIkAnuM-nAmakarma ane vedanIyakarmane anuSTa anubhAgabaMdha, tathA ghAti-jJAnAvaraNa darzanAvaraNa mehanIya ane AMtarAyakarmane ajaghanya anubhAgabaMdha sAdi, anAdi, dhruva ane adhruva ema cAra prakAre che. te A pramANe nAma ane vedanIyakamane utkRSTa anubhAgaMdha kSepakane sUkama saM5rAya guNasthAnakanA caramasamaye thAya che ane pachInA samaye viccheda thAya che. eka samayamAtra thatA hovAthI te sAdi sAMta bhAMge che. te sivAyane saghaLA rasabaMdha anuda che. te upazAMtamUha guNasthAnake thatuM nathI. tyAMthI paDe tyAre thAya che mATe sAdi, te sthAna jeoe prApta nathI karyuM teone anAdi, abhayane bava ane bhavyane AzrayI adhuva che. mehanIyane zapakane anivRtti bAdara saMparAya guNasthAnakanA carama samaye, tathA jJAnAvaraNIya darzanAvaraNIya ane aMtarAyane zapakane sUNama saM5rAya guNasthAnakanA carama samaye jaghanya rasabaMdha thAya che. te eka samaye ja thatA hovAthI sAdi sAta che. te sivAyanA anya saghaLe rasabaMdha ajaghanya che. temAM mohanIyane ajaghanya rasabaMdha upazamazreNimAM sUkamaparAya guNaThANe ane jJAnAvaraNAdi traNane upazAMtamAha guNakANe thatuM nathI. tyAMthI paDe tyAre thAya che mATe sAdi, te sthAna jeee prApta nathI karyuM teo AzrayI anAdi ane prava adhuva abhavya ane bhavyanI apekSAe che. getramane ajaghanya ane anuSTa baMne prakArane anubhAgabaMdha sAdi anAdi dhruva ane apruva ema cAra bhAge che, te A pramANe-trakamane utkRSTa anubhAgabaMdha kSapakane sUkSamajparAya guNasthAnakanA carama samaye thAya che, te samayamAtra te hovAthI sAdi sAMta che. te sivAya anya saghaLe anubhAgaMdha anukrUra che. te anuNa rasabaMdha upazAMta meha guNasthAnake thatuM nathI, tyAMthI paDe tyAre thAya che mATe
Page #670
--------------------------------------------------------------------------
________________ 636 paMcasaMgraha-pAMcamuM dvAra sAdi, te sthAna jeoe prApta karyuM nathI teone anAdi ane dhruva-adhava, abhaya ane bhavyanI apekSAo ghaTe che. tathA gotrakane jaghanya anubhAgabaMdha aupathamika samyakatva utpanna karatA sAtamI narakamRthvInA nArakIne anivRttikaraNamAM aMtarakaraNa karIne mithyAtvanI prathama sthitine anubhava karatA karatA jyAre jyAre kSaya thAya tyAre te prathama sthitinA carama samaye nIcageva AzrayI thAya che. te eka samayamAtra ja thato hovAthI sAdi sAMta che. te sivAyane utkRSTa na thAya tyAM sudhI saghaLe anubhAgabaMdha ajaghanya che. te ajaghanya rasabaMdha aupathamika samyaktvano lAbha thAya tyAre uccagotra AzayI pravarte mATe sAdi, te sthAna jeoe prApta karyuM nathI teo AzrayI anAdi, ane yuva, apruva abhavya ane bhavyanI apekSAe che. tathA A pUrvokta sAte karmanA uktavyatirikta saghaLA vikalpa sAdi ane sAMta ema be prakAre che. te A pramANe - vedanIya ane nAmakarmane utkRSTa anubhAgAbaMdha sAdi sAta bhAge pahelA vicArAI gayela che. jaghanya ane ajaghanya mithyAdaSTi athavA samyagdaSTine vArApharatI thAya che. te A rIte-- jyAre parAvartamAna madhyama pariNAma thAya tyAre mithyASTi athavA samyagdaSTine jadhanya anubhAga baMdha thAya che. saMkilara athavA vizuddha pariNAma thAya tyAre ajaghanya thAya che. A pramANe kramapUrvaka thatA hovAthI te bane sAdi sAMta che. ghAtikane jaghanya anubhAgabaMdha sAdi sAMta bhAge pahelA vicArI gayA che. utkRSTa anuNa mithyASTine anukrame thAya che. jyAre sarva saMkilaSTa pariNAma thAya tyAre utkRSTa ane madhyama pariNAma thAya tyAre anuzruSTa rasabaMdha thAya che mATe te ane sAdi sAMta bhAMge che. gotrakamanA jaghanya ane utkRSTa e ane sAdi sAta bhAge vicArAI gayA che. tathA Asu karma adhavabaMdhi hovAthI tenA ajaghanya rasabaMdhAdi cAre vikalpa AzrayI sAdi ane sAMta bhaMga suprasiddha che. 65 A pramANe mULa kama AzrayI sAvAdi prarUpaNA karI. have uttaraprakRtie AzrayI karavA IcchatA kahe che- subhadhuviyANaNukoso cauhA ajahanna asubhadhuviyANaM / sAI adhuvA sesA cattArivi adhuvabaMdhINaM // 6 //
Page #671
--------------------------------------------------------------------------
________________ $300 paMcasaMgraha-pAMcamuM dvAra zubhadhruvavandhinInAmanutkRSTaH caturdA'jaghanyo'zubhadhuvavandhinInAm / sAyadhruvAH zeSAH catvAro'pyadhruvabandhinInAm // 66 // artha-zubha dhruvabaMdhinI prakRtine anuzruSTa rasabaMdha ane azubha dhruvaMdhinI prakRtine ajaghanya rasabaMdha cAra prakAre che. zeSa badhe sAdi sAMta che tathA adhruvaaMdhi prakRtienA cAre sAdi sAMta che. TikAnuM-zubha dhruvanaMdhinI-tejasa, kAmaNa, prazasta varNa, gaMdha, rasa, sparza, agurulaghu ane nirmANa e ATha prakRtine anutkRSTa rasabaMdha sAdi, anAdi dhruva ane adhura ema cAra prakAre che. te A pramANe - e AThe prakRtine utkRSTa rasabaMdha kSepakane apUrvakaraNe trIza karyaprakRtione je samaye aMdhaviccheda thAya che te samaye eka samaya mAtra thAya che. eka samaya ja thato hovAthI sAdi sAMta che. te sivAya anya saghaLe rasabaMdha atuhRSTa che. te upazamaNimAM baMdhaviccheda thayA pachI thatuM nathI tyAMthI paDe tyAre thAya che mATe sAdi, te sthAna jeoe prApta nathI karyuM teone anAdi ane dhruva adhuva abhavya ane bhavyanI apekSAe che. azubha yuvabadhijJAnAvaraNapacaka, darzanAvaraNanavaka, mithyAtva, seLa kaSAya, bhaya, jugupsA, upaghAta, aprazasta varNa, gaMdha, rasa, sparza ane aMtarAyapaMcaka e tetAlIsa prakRtione ajaghanya anubhAgabaMdha sAdi anAdi kava ane adhuva ema cAra prakAre che. te A pramANe - jJAnAvaraNapaMcaka, aMtarAyacaka ane darzanAvaraNacatuSka e cauda prakRtiene jaghanya anubhAgabaMdha kSepakane sUmasaM5rAya guNasthAnakanA carama samaye thAya che. saMvalana cAra kaSAyane anivRtti bAdaraguNasthAnake vartatA kSepakane te te prakRtinA baMdhaviccheda samaye thAya che. nidrA, pracalA, upaghAta, bhaya, jugupsA ane aprazasta varNana catuSka e prakRtiene kSapakazreNimAM apUrvakaraNa guNasthAnake te te prakRtinA aMdhaviccheda samaye thAya che. pratyAkhyAnAvaraNIya cAra kaSAyane saMyamane prApta karavA irachatA dezaviratine svaguNasthAnakanA carama samaye vartatA thAya che. apratyAkhyAnAvaraNIya cAra kaSAyane kSAyika samyakatva ane saMyama e baMnene ekI sAthe eka samaye prApta karatA avirati samyaguSTi jIvane thAya che. kAraNa ke tenA bAMdhanArAemAM teone ja ati vizuddha adhyavasAya che. tyAnaddhivika, mithyAtva ane anatAturmAdhi kaSAya e ATha prakRtine samyakatva ane saMyama e baMnene yugapatu eka ja samaye prApta karavA IcchatA mithyASTine caramasamaye jaghanya rasabaMdha thAya che. kAraNa ke te te prakRti bAMdhanArA chamAM te ja ati nirmaLa pariNAmavALA che mATe teo ja
Page #672
--------------------------------------------------------------------------
________________ 638 pa'casa graha-pAMcamuM dvAra ww jaghanya rasakha"dhanA svAmi che. te jaghanya rasamaya mAtra eka samaya thatA hAvAthI sAdi sAMta che. te sivAyanA anya saghaLA rasamadha ajaghanya che ane te ajAnya rasamadha jJAnAvaraNupa caka, aMtarAyapa caka ane danAvaraNacatuSkanA upazAMtamAha guNasthAnake thatA nathI, e pramANe sajvalana catuSTanA upazamazreNimAM sUkSmasa pa rAce, nidrA, pracalA, upaghAta, aprazasta vaNu catuSTa, bhaya ane jugupsAnA upazama zreNimAM anivRtti khAdara saparAce, pratyAkhyAnAvaraNanA pramattasayate, apratyAkhyAnAvaraNAdinA devatAdi guNaThANe ane thINuddhitrakAdinA mizrAdi guguThANuM aviraccheda thayelA hovAthI thatA nathI tyAMthI paDe tyAre thAya che mATe sAdi, te sthAna jeee prApta karyu nathI teo AzrayI anAdi, ane dhruva dhruva abhavya ane sabhyanI apekSAe che. tathA zubha azubha saghaLI dhruvamadhinI prakRtinA ukta zeSa vikalpe sAdi sAMta che. te A pramANe-- taijasAdi zubha ATha dhruvama'dhinI prakRtinA utkRSTa rasadha sAdi sAMta bhAMge anubhRSTanA bhAMgA kahevAnA prasaMge vicArI gayA che. ane jaghanya ajaghanya sajJi mithyASTine paryAya vaDe-kramapUrvaka thAya che. te A pramANe--utkRSTa sakaleze vattatA jaghanya ane vizuddha pariNAme vattatA ajaghanya rasamadha thAya che. A pramANe mithyAdRSTine kramapUrvaka thatA hAvAthI sAdi sAMta che. teMtAlIsa azubha dhruvamadhinI prakRtinA jaghanya anubhAgamadha pahelAM vicArI gayA che ane utkRSTa paryApta sarva sakliSTa sajJi mithyASTine eka athavA e samaya paryaMta thAya che. tyArapachI maMDha pariNAma thAya tyAre anubhRSTa thAya che. mATe A e paNa sAdi sAMta bhAMge che. adhruvaSadhinI prakRtinA jaghanyAdi cAre vikalpe te azruvamadhi hAvAthI ja sAdi sAMta bhAMge jANavA. 66 A pramANe sAdi anAdi sardha vicAra karyAM. have te prarUpaNAne ati spaSTa karavA IcchatA svAmitvanA vicAra kare che-- ++ :'; asubhadhuvANa jahannaM baMdhagacaramA kuSaMti suvisuddhA | samayaM pariasmANA ajahannaM sAiyA dovi // 67 // azubhadhu~vAnAM, jaghanyaM bandhakacaramAH kurvanti suvizuddhAH / samayaM pratipatantaH ajaghanyaM sAdI dve api // 67 // atha--azubha dhruvamandhi prakRtinA jaghanya rasakhadha suvizuddha pariNAmavALA
Page #673
--------------------------------------------------------------------------
________________ pacasaMgraha-pAMcamuM dvAra 239 baMdhanA carama samaye vattatA eka samaya mAtra kare che. tyAMthI paDatA ajaghanya rasabaMdha kare che, mATe te ane sAdi che. TIkAnuM -azubha dhruvabadhinI pUrve kahelI tetAlIsa prakRtiene atyaMta vizuddha pariNAmavALA baMdhanA carama samaye vattatA eTale ke je je guNasthAnakanA je je samaye teone aMdhaviccheda thAya te samaye vartatA kSepaka AtmAo eka samayamAtra jaghanya rasabaMdha kare che. A viSayamAM pahelA vicAra karyo che. upazamaNimAM te te prakRtine aMdhaviccheda karIne agADI upazAMtamahe paNa jaIne tyAMthI je o paDe che teo ajaghanya rasabaMdha kare che. mATe jaghanya ajaghanya e baMne sAdi thAya che. mAtra ajadhanya anubhAgabaMdha saghaLA saMsArI jIne thAya che tethI jeo aMdhaviccheda sthAnane prApta nathI thayA teo AzrayI anAdi, abhavyane anata ane bhavyane sAta che. A rIte pahelAM cAra prakAre kahela che. 67 A pramANe azubha thavabaMdhinI prakRtionA jaghanya ane ajaghanya anubhAgaaMdhanA svAmi kahA. have zubha prakRtionA utkRSTa anutkRSTa sabaMdhanA svAmi kahe che. sayalasubhANukosaM evamaNukkosagaM ca nAyavvaM / vannAI subhaasubhA teNaM teyAla dhuvaasubhA ||6|| sakalazubhAnAmutkRSTamevamanutkRSTaM ca jJAtavyam / varNAdayaH zumA azubhAstena trayazcatvAriMda dhruvAzubhAH // 6 // atha-saghaLI zubha prakRtieno utkRSTa ane anuskRSTa anubhAga baMdha e pramANe ja kare che, ema jANavuM. varNAdi cAra zubha ane azubha ema baMne prakAre hovAthI kuvasaMdhinI azubha prakRtie tetAlIsa thAya che. TIkAnu-saghaLI sAtavedanIya, tiryagAyu, manuSyAyu, vAyu, manuSyadrika, devadvika, paMcendriyajAti, zarIra pacaka, samacaturasa saMsthAna, vajaRSabhanArAcasaMghayaNa, agepAMgatrika, prazarata varNagaMdharasa sparza, agurulaghu, parAghAta, ucchavAsa, Atapa, udyota, prazastavihAgati, trazadazaka, nimaNa, tIrthaMkaranAma ane uccatra e betA-lIsa zubha pravRtione uddaSTa ane anutkRSTa anubhAgabaMdha paNa pUrve kahyA e ja pramANe kare che ema jANavuM. eTale ke te prakRtionA bAMdhanArAomAM je carama -atyaMta vizuddha pariNAmavALA che teo utkRSTa anubhAgabaMdha kare che ane jeo maMda pariNAmavALA che te anutkRSTa anubhAgabaMdha kare che. ahiM varNAdi cArane zubha prakRtinA samudAyamAM ane azubha prakRtinA samudAcamAM ema baMnemAM aMtarbhAva thAya che mATe azubha yuvadhinI prakRti tetAlIsa
Page #674
--------------------------------------------------------------------------
________________ 640 paMcasaMgraha-pAMcamuM dvAra thAya che ane zubha dhruvabaMdhinI ATha thAya che. varNAdine sAmAnya gaNatAM dhruvaMdhinI suDatAlIsa thAya che. 68. A rIte zubha pravRtionA utkRSTa ane anutkRSTa rasabaMdhanA svAmi kahyA. have anaMtarakta zubha prakRtionI aMdara keTalIeka prakRtionA vizeSa nirNaya mATe keTalIeka zubha prakRtionA ane azubha saghaLI prakRtionA utkRSTa rasabaMdhanA svAmikahe che sayalAsubhAyavANaM ujjoyatirikkhamaNuyaAUNaM / sannI karei miccho samayaM ukkosaaNubhAgaM ||69|| sakalAzubhAtapAnAmudyotatiryagmanujAyupAm / saJI karoti mithyAdRSTiH samayamutkRSTAnubhAgam // 69 // artha-saghaLI azubha prakRtiene ane Atapa, udyota, tiryaMca ane manuSyanuM Ayu e punya prakRtione utkRSTa rasabaMdha saMsi mithyASTi eka samayamAtra kare che TIkAnuM -jJAnAvaraNapaMcaka, darzanAvaraNanavaka, asAtavedanIya, mithyAtva, saLakaSAya, nava nekaSAya, narakatrika, tirthagRddhika, pahelAne choDI zeSa pAMca saMghayaNa, pahelAne cheDI zeSa pAMca saMsthAna, ekendriya, beIndriya, teIndriya ane caurindriyajAti, sthAvarAdi dazaka, aprazasta varNa gaMdha rasa ane sparza, upaghAta, aprazasta vihAgati, nIcagotra ane aMtarAyapaMcaka e saghaLI khyAzI azubha prakRtione utkRSTa rasabaMdha atisaliSTa pariNAmI saMpi mithyASTi "eka samayamAtra kare che.. temAM paNa narakatrika, beIndriya, teIndriya, caurindriyajAti, sUkSama, aparyApta ane sAdhAraNa e nava prakRtione utkRSTa anubhAgabaMdha "ati saMkilaSTa pariNAmi mithyAdaSTi saMsi tiryaMca athavA manuSya kare che. kemake devo ke nArakIo bhavambhAve ja A pravRtio bAMdhatA nathI. 1 ahiM mULa gAthA tathA TIkAmAM khyAzI prakRtine utkRSTa rasabaMdha eka samayamAtra kare ema je kahyuM che te jaghanyakALanI apekSAe kahyuM hoya tema lAge che. utkRSTathI te be samaya sudhI kare ema lAge che. 2 ahiM narakatrakAdi nava prakRtine utkRSTa rasamadha atisakilaSTa pariNAma manuSya-tiyA kare ema kahyuM te naradika mATe te barAbara che, paraMtu zeSa sAta prakRtiomAM ghaTatuM nathI. kAraNa ke atisalii pariNAme AyuSya baMdhAtuM ja nathI. vaLI atisa kilaSTa pariNAme manuSya tiya vikalatrika ane mane baMdha na karatAM narakAgya prakRtione ja baMdha kare che tethI atisaMkilaSTa pari NAmIthI te te prakRtinA baMdha prAgya adhyavasAya sthAnamAM atisa kilaSTa pariNAmI levAnA hoya tema lAge che. kAraNake paMcama karma. gA. 66 nI TIkAmAM A sAte prakRtione utkRSTa rasabaMdha ta~Agya saMkilaSTa manuSya tithaco kare ema kahyuM che ane te A rIte ja saMgata thaI zake. pachI te bahuzrute. kahe te pramANa
Page #675
--------------------------------------------------------------------------
________________ pacasagraha-pAMcamuM dvAra ekandriya jAti ane sthAvara e be prakRtinA bhavanapatithI AraMbhI IzAna devalesudhInA deve ja utkRSTa rasabaMdha kare che. kemake je atikilaSTa pariNAme bhavanapatyAdi utkRSTa rasabaMdha kare tevA pariNAme tiryaMca ane manu narakagati prAgya bApe che. ane jyAre maMdasaMkuleza hoya tyAre te prakRtionA utkRSTa rasabaMdhane saMsava nathI, kAraNa ke te azubha che. tathA nArakIo ane izAna uparanA devatAo bhavasvabhAve e prakRtio ja bAMdhatA nathI. mATe te be prakRtienA uparokta ati saMka liSTa pariNAmi deve ja utkRSTa anubhAgabaMdhanA svAmi che. tiyacagati. tiryaMcAnupUrti ane chevaTahuM saMghayaNa e traNa prakRtienA atisaMkSiNa pariNAmi mithyASTi athavA nArakIo utkRSTa rasaba dhanA svAmi che. atisaMkSipta pariNAmi manuSya tiyAne narakagati gya baMdha thato hovAthI uparokta kRtionA baMdhane asaMbhava che. tathA zeSa jJAnAvaraNapaMcaka. darzanAvaraNanavaka, asAtavedanIya, mithyAtva, seLa kapAya, napuMsakada, arati, zAka, bhaya, jugusA. huM saMsthAna. aprazasta varNa catuSka, upaghAta, aprazastavihAgati, durbhAga. duHsvara, azubha, asthira, anadeya, ayazakIrti, nIcagotra, ane aMtarAyapaMcaka e chappana prakRtiene utkRSTa rasabaMdha atisaMkSiNa pariNAmi cAre gatinA mithyAdaSTi ja kare che. hAsyarati, veda, puveda pahelA ane chelalAne choDI cAra saMsthAnA pahelA ane chellAne choDI cAra saMghayaNa, e bAra prakRtiene "tastrAgya saMkSiNa pari zumi utkRSTa rasabaMdha kare che. tathA Atapa. udyota, tiryaMca ane manuSyanuM Ayu e cAra prakRtiono humago saghaLI zubhaprakRtione utkRSTa rakha dha vizuddha pariNAmI che kare evA pahelA vacananA sAmarthyathI suvizuddha saMsi mithyASTi ucha rasabaMdha kare che. ahiM ema zI rIte samajI zakAya ke ukta cAra prakRtine utkRSTa rasaba dha mithyASTi kare che? paraMtu samyagdaSTi karatA nathI? tenA uttaramAM kahe che ke ti cAyu, Atapa ane udyata e traNa prakRtie te samiTane baMdhamAja AvatI nathI eTale sammadaSTi mATe tenA rasabaMdhano vicAraja zAne ? ane manuSyone phaTa rasabaMdha tenuM traNa pama pramANe Ayu bAMdhanArane zuM che tenI cUta mAM banAra anya kedane thatA nathI. sthapi tiryaMca athavA manue te manuthAcu badhA 1 ahi tatvAcA salA levAno che. taTa para tika ati A pratienA rasabhaMva thAya. mATe TA pute sakalaga 5 prI ba thayA ane nine dara 250 5, 9
Page #676
--------------------------------------------------------------------------
________________ 642 paMcasaMgraha-pAMcamuM dvAra karatA nathI kAraNake teo te mAtra devAyune ja baMdha kare che. samyagdaSTi deve athavA nArakIo manuSyanuM Aukhu bAMdhe che paraMtu kamabhUmiyogya saMkhyAta varSa pramANuja Ayu bAMdhe che, akarmabhUmiAgya-asaMkhyAta varSanuM bAMdhatA nathI kAraNake bhavasvabhAve tyAM utpanna thatA nathI. mATe manuSyAyu Adi cAra prakRtionA utkRSTa anubhAgamAM dhanA mithyAdaSTi jaja svAmi che, samyagdaSTi ja nathI. A viSayamAM paNa vizeSa vicAra karIe te Apane ta~Agya vizuddha pari NAmavALo mithyAdaSTi devaja utkRSTa rasabaMdha kare, bIjA cha na kare. kAraNa ke je vizuddha pariNAme de Apane utkRSTa rasabaMdha kare tevA pariNAme, manuSya ane tiyane AtapanA baMdhane ja asaMbhava che. kAraNa ke teo tevA pariNAme ekendriya rogya kamabaMdha ja karatA nathI ane nArakane tathAsvabhAve Ane baMdha ja nathI. tathA udyota nAmakarmane sAtamI naraka pRthvImAM vartamAna pathamika samyaphatvane utpanna karate nArakI yathApravRttAdi traNa karaNapUrvaka aMtarakaraNa karIne mithyAtvanI prathama sthiti anubhavatA tenA carama samaye utkRSTa rasabaMdha kare che. kAraNa ke udyotanA aMdhaka jIvamAM teja atyaMta zuddha pariNAmi che. AvA vizuddha pariNAmavALA naraka sudhInA nArakIo ane de manuSya prAgya, ane manuSya tiya deva prAyogya baMdha kare che. sAtamI naraka pRthvInA nArakIo jyAM sudhI mithyAtvamehanA udayavALA che tyAM sudhI bhavasvabhAve ja tiryaMcagati prAgya baMdha kare che, ane tiryaMcagati prAyogya karma bAMdhatA tenI sAthe udyotanAmakarma baMdhAI zake che, eTale anivRttikaraNanA carama samaye vartamAna sAtamI nArakInA cha udyAtanAmanA utkRSTa rasanA baMdhAdhikArI che. tathA tiryaMca ane manuSyAyune ta~Aya vizuddha pariNAmavALA mithyAdi traNa papama pramANa yugalikanuM Ayu bAMdhatA utkRSTa rasabaMdha kare che. "agurulaghu, tejasa, kAmaNa, nirmANa, prazasta varNa, gaMdha, rasa, sparza, devadrika, kriyadrika, AhAradrika, paMcendriya jAti, samacaturasasaMsthAna, parAghAta, ucchavAsa, 1 sArAmAM sArA pariNAme tItha karAdi pravRtione AThame guNasthAnake uSTa rasadha thAya ane thaza-kIrti Adine dazame thAya ema ahiM kahyuM. tyAre ahiM zakA thAya ke AThamAM guNasthAnakathI navamA guNasthAnake anataguNa vizuddha pariNAma che. dazamAthI agIArame atyaMta nimaLatA che te tyAM tene unaSTa rasabaMdha kema na thAya? kadAca ahiM ema kahevAmA Ave ke tyAM te baMdhAtI nathI mATe na thAya. paraMtu zA mATe na baMdhAya tenA uttaramAM samajavuM ke dareka punya ke pApa prakRtionA badhA gya pariNAmanI tIrthakara paramAtmAnA jJAnamAM maryAdA che ke ochAmAM ochA amuka hadanA sArA pariNAmathI AraMbhI vadhAremAM vadhAre amuka hada sudhInA sArA pariNAma paryata amuka amuka punya prakRtio baMdhAya. te ja pramANe ochAmAM ochA amuka hadanA sakilaSTa pariNAmathI AraMbhI utkRSTa amuka hada sudhInA saMkilaSTa pariNAma paryata amuka pApa prakRti baMdhAya. A pramANe baMdhamA pota
Page #677
--------------------------------------------------------------------------
________________ paMcasaMgraha-pAMcamuM dvAra prazasta vihAgati tIrthakara yazakIrti sivAya trasAdi navaka e pramANe egaNatrIza prakRtione mihanIyamane sarvathA apAvavAnI regyatAvALe apUrvakaraNa guNasthAnaka varti AtmA jyAM tene baMdhaviccheda thAya che tyAM utkRSTa rasabaMdha kare che. manuSyadrika, audArikaTrika ane prathama saMghayaNa e pAMca prakatione avirati samyagdaSTi deva utkRSTa rasadha kare che. tathA pramatte devAyune baMdha zarU karI apramatte gayele AtmA tIvra vizuddhinA cege tene utkRSTa rasabaMdha kare che. tathA sAta vedanIya uccagetra ane yazakIrti e traNa prakRtiene kSapaka sUkamasaM5rAya guNasthAnaka vatti AtmA atyaMta tIvra vizuddhinA cAge utkRSTa rasabaMdha kare che. 69 A pramANe zubha ane azubha prakRtinA vizeSarUpe utkRSTa rasabaMdhanA svAmi kahyA. have yathAzyapaNe zubha azubha prakRtinA jaghanya rasabaMdhanA svAmi kahe che- AhAra appamattA kuNai jahannaM pamattayAbhimuho / narasiriya thoddaghauM levAnonA sArU II70thI AhArakasyApramattaH karoti jaghanyaM pramattatAbhimukhaH / naratiyacaH caturdazAnAM devAyogyAnAM svAyuSoH // 70 // artha-AhAraddhikano jaghanya rasabaMdha pramattapaNane sanmukha thayele apramatta kare che. tathA dene agya cauda prakRtione ane pitAnA be Ayune manuSya ane tiya jaghanya rasabaMdha kare che. TImanu AhArakazcikane pramatta guNasathAnakane sanmukha thayele apramatta AtmA jaghanya rasabaMdha kare che. kAraNa ke tenA bAMdhanArAomAM te ja kilaSTa pariNAmi che kemake paDatAM kliSTa pariNAma thAya che ane punya prakRtiene liSTa pariNAme ja jaghanya rasabaMdha thAya che. pitAnI je ochAmAM ochI ke vadhAremAM vadhAre sakaleza ke vizuddhinI maryAdA che te karatA ochA heya ke vadhI jAya to te prakRtine baMdha na thAya. A hetuthI ja amuka amuka prakRti amuka guNasthAnaka sudhI badhAya AgaLa na baMdhAya ema kahyuM che. je A pramANe maryAdA na hoya ane uttarottara guNasthAnake badhAyA ja kare te tenA baMdhane aMta ja na Ave ane keAI jIva mekSamAM ja na jAya. tethI ja tItha karAdino AThame ane yazakIti Adi dazame utkRSTa rasabaMdha kahyo ane baMdhavikeTa paNa tyAM ja kahyo. kAraNa ke tenA baMdhane 25 utkRSTa vizuddha pariNAma tyAM ja che. te karatA agAhInA guNasthAnake tenA baMdhogya hadathI vadhAre nirmaLa pariNAma che. mATe tyAM na baMdhAya. A pramANe dareka prakRtie mATe samajavuM.
Page #678
--------------------------------------------------------------------------
________________ 644 paMcasaMgraha-pAMcamuM hAra tathA devanA baMdhane agya narakatrika, devatrika, beIndriya, teIndriya, caurindriyajAti, sUkSama, aparyApta, sAdhAraNa ane kriyaddhika e cauda prakRtione tathA tiyA cAyu ane manuSyAyune tastrAgya vizuddha ane saMkSiNa pariNAmavALA manuSya ane tiya jaghanya rasabaMdhanA svAmi che. temAM narakatrikane daza hajAra varSa pramANa nArakAyune bAMdhatA 'tastrAgya vizuddha manuSya tiyo jaghanya rasabaMdha kare che. kAraNa ke ativizuddha pariNAmavALAne na kaprAgya baMdhano saMbhava ja nathI. zeSa traNa AyunI pitapotAnI jaghanya sthiti bAMdhatA tastrAyogya sakliSTa pari NAmI jaghanya rasabaMdha kare che. atisaMliSTa pariNAme tenA baMdhane asaMbhava che. kriyaddhikane narakagati egya vizakoDAkoDI sAgaropama pramANa utkRSTa sthiti bAMdhatA atisaMkilaSTa pariNAmanA cage jaghanya rasabadha kare che. devaddhikane dazakeDIkeDI pramANu utkRSTa sthiti bAMdhatA tatmAyogya saMkilaSTa pariNAme jaghanya rasabaMdha kare che. tenA bAMdhanArAomAM AvA AtmAo ja atikSiNa pariNAmI che. beIndriya, teIndriya ane caurindriya jAti, sUkama, aparyApta ane sAdhAraNa e cha prakRtione taprAyogya vizuddha pariNAmI AtmA jaghanya rasabaMdha kare che. vadhAre vizuddhivALAne te prakRtionA baMdhane asaMbhava che. A soLe prakRtione deve ane nArakIo bhavasvabhAve ja bAMdhatA nathI. mATe manuSya ane tiryaMcanuM grahaNa karyuM che. jo ke manuSya ane tiyacanuM Ayu deva ane nArakIo bAMdhe che, paraMtu tenA madhyamAyune baMdha kare che, jaghanyAyune nahi. 70 orAliyatiriyaduge nIujjoyANa tamatamA chaNhaM / miccha-narayANabhimuho sammaddiSTi u nitthassa // 7 // audArikatiryadvikayonIMcairudyotayostamastamAH paNNAm / mithyAtvanarakayorabhimukhaH samyagdRSTistu tIrthasya // 71 // artha-dArikahika tikika, nIcagotra ane udyotanAmakarma e cha prakRtieno sAtamI naraka pRthvInA nArakIo jaghanya rasabaMdha kare che. tathA mithyAtva ane narakane sanmukha thayela samyagRSTi tIrthakara nAmakarmane jaghanya rasabaMdha kare che. 1 naka progya badha karatA jo ke viSTa pariNAma hoya che paraMtu daza hajAra varSathI vadhAre AyunA bAMdhanAranI apekSAe daza hajAra varSa pramANa Ayu bAdhanAra zuddha che tenAthI vadhAre zuddha pariNAme naraka prAyogya ba dha ja na thAya mATe tatkAgya zuddha ema kahyuM che.
Page #679
--------------------------------------------------------------------------
________________ paMcasagraha-pAMcamuM kAra 65 TIkAnu-"zubha prakRtinI sahacAri zubhaprakRtio ane azubhanI sahacAri azubha pravRtio hoya che. eTale ke zubhanI sAthe zubhaprakRtiene coga ane azubhanI sAthe azubhane coga thAya che e nyAya havAthI dArikaTrika sAthe udyotane cAga kara ane tiryaMgaddhika sAthe nIcagAtrane coga kare. tAtparya e ke audArikahika ane udyotanAmakarma e traNa prakRtione cAvato jazeSa tapatti vyAkhyAna-vistRta TIkA karavA vaDe vizeSa arthanuM jJAna thAya che." evuM vacana hevAthI gAthAmAM je ke- tamaramAM' e pada vaDe sAtamI nArakInA cha ja lIdhA che chatAM deve athavA nArakIe tiryaMcagatinI utkRSTa saMleze vIza keDAkoDI sAgaropama pramANa utkRSTa sthiti bAMdhatA jaghanya sabaMdha kare che. kAraNa ke te prakR tionA bAMdhanAra chavAmAM teo ja sarvasaMkSiNa adhyavasAyavALA che. AvA prakAranA atilii pariNAmI tiryaMca manuSyane narakagati yeca baMdhane saMbhava hevAthI uparikta prakRtionA bane asaMbhava che. temAM paNa audyArika aMgopAMganA IzAna devaloka pachInA deva jANavA. kAraNa ke atisaMkSiNa pariNAme IzAna sudhInA dene to ekendriyagra baMdhano saMbhava hovAthI te vakhate teone audArika apAMga nAmakarma baMdhAtuM nathI. tathA tiryaMcagati, ticAtupUvi ane nIcagetrane sAtamI narakapUvImAM vattA mAna aupazamika samyakatvane utpanna karate nArakI yathApravRttAdi traNa karaNa karavApUrvaka aMtarakaraNa karIne prathama sthitine vipAkedaya vaDe anubhavatA prathama sthitinA carama samaye mithyAdi chate jaghanya rasabaMdha kare che te prakRtinA aMdhakamAM tenI ja utkRSTa vizuddhi che. zatakazUrNimAM kahyuM che ke- tiryaMcagati, tiryaMcAnupUvi ane nIcagarano samyakutvane sanmukha thayele sAtamI narakane caramasamayavatI mithyASTi nArakI traNa karavuM karI prathama sthitine anubhava karatA tenA caramasamaye jyAM sudhI mithyAtvabhAva che tyAM sudhI bhavasvabhAve e traNa prakRtio bAMdhe che. mATe tene tene jaghanya rasabaMdha thAya che. tenA aMkamAM te ja sava vizuddha pariNAmavALo che. A pramANe gAvAmAM grahaNa karelI chae prakRtine mithyASTi jaghanya rasabaMdhane svAmi che. tathA mithyAtva ane narakane sanmukha thayela avirati vedaka samyagdaSTi AtmA tIrthakara nAmakarmanA jaghanya rasabaMdhane svAmi che. cothAthI pahele jatA cAthAnA carama samaye tene utkRSTa sthitimAM che ane jaghanya rasabaMdha kare che. kAraNa ke tenA jAnya rasabaMdhane cagya te ja sarvasaMkilaSTa pariNAmI che. 71 subhadhuva tasAi cauro paraghAya paNidisAsa caugaiyA / ukkaDamicchA te ciya thIapumANaM visujjhatA // 7 //
Page #680
--------------------------------------------------------------------------
________________ paMcasaMgraha-pAMcamuM hAsa zubhadhuvANAM prasAdInAM catasRNAM parAghAtapazcendriyocchvAsAnAM caturgatikAH / utkaTamithyAdRSTayaste eva svyapuMsovizudhyantaH // 72 / / artha-zubha dhruvabaMdhinI ATha, trasAdi cAra, parAghAta, paMcendriya jAti ane ucchavAsanAma e paMdara prakRtione cAre gatinA saMkliSTa pariNAmi mithyASTi che jaghanya rasabaMdha kare che. tathA kaMIka vizuddha pariNAme vartatA te ja jIve jIveda ane napuMsaka vedane jaghanya rasabaMdha kare che. TIkAnuM-zubha varNAdi catuSka, agurulaghu, tejasa, kArpaNa ane nirmANa e zubha dhruvabaMdhinI ATha, tathA vasa, bAdara, paryApta ane pratyeka e trasAdi cAra, tathA parAghAta, paMcendriya jAti ane ucchavAsa nAmakarma e pramANe paMdara prakRtiene cAre gatimAM vartatA saMkliSTa pariNAmi mithyAdaSTi jaghanya rasabaMdha kare che. te A prakAre narakagatinI utkRSTa sthiti bAMdhatA atiliSTa pariNAmavALA tiya ane ane manuSya uparokta prakRtione jaghanya rasabaMdha kare che. narakagati prAgya baMdha karatA paNa uparokta prakRtio baMdhAya che. vaLI narakagati prAgya utkaSTa sthiti bAMdhatA sarvotkRSTa saMkuleza paNa che eTale te saghaLI punya pravRtione jaghanya rasabaMdha thAya che. tathA IzAna devaloka sudhInA deve sivAya trIjAthI AThamA devaloka sudhInA kliSTa pariNAmi devo athavA nArakIo tiryaMcagati ane paMcendriya jAtinI utkRSTa sthiti bAMdhatAM uparokta prakRtiene jaghanya rasabaMdha kare che. IzAna sudhInA sarvohRSTa saMkuleze vartatA devo te pacendriya jAti ane vyasanama vajIne zeSa tera prakRtione jaghanya rasabaMdha kare che. kAraNa ke sarvasaMkilaSTa pariNAme teo ekendriyajAti ane sthAvaranAmakamane baMdha karatA hovAthI paMcendriya jAti ane vyasanAmakarmanA baMdhane asaMbhava che. tathA te ja cAre gatinA mithyAdaSTi che kaMIka vizuddha pariNAme vattatA strIveda ane napuMsakavedane jaghanya rasabaMdha kare che. mAtra kaMIka alpa zuddha pariNAmavALA napuMsadane ane tenAthI adhika vizuddha pariNAmavALA strIvedane jaghanya rasabaMdha kare che, ema samajavuM. tenAthI paNa adhika vizuddha pariNAmavALA te purUSada bAMdhe che mATe be vedanA baMdhamAM alpa vizuddhivALA cha lIdhA che. veda e pApa prakRti hivAthI tenA jaghanya rasabaMdhamAM vizuddha vizuddha pariNAma hetu che. 72 thirasubhajasasAyANaM sapaDivakkhANa miccha sammo vA / majjhimapariNAmo kuNai thAvaregidie miccho // 73 //
Page #681
--------------------------------------------------------------------------
________________ paMcasaMgraha-pAMcamuM dvAra 647 sthirazubhayazasAtAnAM sapratipakSANAM mithyAdRSTiH samyagdRSTiA / madhyamapariNAmaH karoti sthAvaraikendriyayomithyAdRSTiH // 73 // artha-sapratipakSa sthira, zubha, yazakIrti ane sAtavedanIyane madhyama pariNAmavALo samyagdaSTi athavA mithyASTi jaghanya rasabaMdha kare che. tathA sthAvara ane ekendriya jAtine mithyASTi jaghanya rasabaMdha kare che. TIkAnuM-pitAnI pratipakSa prakRti asthira, azubha, ayazakIrti ane asAtavedanIya sAthe sthira, zubha, yazakIrti ane sAtavedanIya-kula ATha karmaprakRtione madhyama pariNAme-parAvartamAna pariNAme vattA samyagdaSTi athavA mithyASTi jaghanya rasabaMdha kare che. je sthitisthAnakathI je sthitisthAnaka parvata uparokta prakRtie parAvartanapaNe aMdhAya che teTalA sthAnakamAM vasatA AtmAo te prakRtine jaghanya rasabaMdha kare che. kAraNa ke sarvavizuddha pariNAme kevaLa sAtavedanIyAdi zubha pravRtione ane sarvasaM. kliSTa pariNAme kevaLa asAtavedanIyAdi azubha prakRtiene utkRSTa rasabaMdha thAya che, te hetuthI madhyama pariNAma yukta samyagdaSTi athavA mithyASTi sapratipakSa uparokta prakRtionA jaghanya rasadhane svAmi thAya che. tathA sthAvara ane ekendriyajAtine nArakI vinA zeSa traNa gatine mithyASTi madhyama pariNAme vartate AtmA jaghanya rasabaMdhana svAmi che. kemake sarva vizuddha pariNAme vattate AtmA paMcendriya jAti ane sanAmakarma bAMdhe che ane savasakliSTa -pariNAme sthAvara ane ekendriyajAtine utkRSTa rasabaMdha kare che. mATe madhyama parimayukta AtmA ane prakRtienA jaghanya rasabaMdhane svAmi kahyo che. Atama nAmakarmanA sarvasaMkilaSTa pariNAmavALA IzAna sudhInA mithyASTi de -jaghanya rasabaMdhanA savAmi che. tenA bAMdhanArAomAM teo sarvasaMkliSTa pariNAmavALA che mATe. Atapa nAmakarma mATe che ke gAthAmAM nathI kahyuM chatAM gurumahArAjanA vacanathI ane graMthAMtarathI jaNAya che. 73 susarAi tinni duguNA saMThiisaMghayaNamaNuyavihajuyale / ucce cauga micchA araIsogANa u pamatto ||7|| susvarAdInAM trayANAM dviguNAnAM saMsthAnasaMhananamanujavihAyogatiyugalAnAm / uccairgotrasya caturgatiko mithyAdRSTiraratizokayostu pramattaH // 74 // artha-surAdi traNane bamaNI karIe eTale susvaratrika ane svaratrika ema
Page #682
--------------------------------------------------------------------------
________________ 648 paMcasaMgraha-pAMcamuM dvAra cha prakRtiene tathA saMsthAna Sa, saMghayaNa parka, manuSyaki, vihAgatizcika ane uccagovinA cAregatinA mithyASTi che jaghanya rasabaMdhanA svAmi che. tathA arati ane zokanA jaghanyarasane pramatta AtmA svAmi che. TIkAnuM-bamaNA susvarAdi traNa cha thAya che. eTale ke susvara, subhaga ane Adeya, duAsvara, durlaga ane anAdeya e pramANe che prakRtie tathA cha saMsthAna, cha saMghayaNa, tathA yugala zabdane manuSya ane vihAgati baMnenI sAthe saMbaMdha hovAthI manuSyagati ane manuSyAnupUvirUpa manuSyayugala, zubha ke azubha vihAgatirUpa vihAgatiyugala tathA uccagotra ema saghaLI maLI trevIsa prakRtiene madhyama pariNAmavALe cAre gatine mithyAdaSTi jaghanya rasabaMdha kare che. kAraNa ke te saghaLI prakRtie jyAre pitapatAnI pratipakSa prakRti sAthe parAvartana pAmI pAmIne-vArApharatI baMdhAya te vakhate teone jaghanya rasabaMdha thAya che. parAvartanabhAva jyAre hoya, tyAre pariNAmamAM tIvratA hotI nathI, tethI jaghanya rasabaMdha thaI zake che. mATe teonA jaghanya rasabaMdhamAM parAvartamAna pariNAma baMdhahetu tarIke ko che. samyagadaSTi ne A pravRtione parAvartana thavAvaDe baMdha thatuM nathI. zA mATe thatuM nathI ? e praznanA uttaramAM kahe che ke-samyagadaSTi deva athavA nArakI manuSyadrika ane vARSabhanArAcasaMghayaNa nAmakarmanA baMdhaka thAya che. tathAbhavasvabhAve teo devadika bAMdhatA nathI. ane je samyagdaSTi tiryaMca Adi che te devadrika bAMdhe che, manu dhyadvika ane vajARSabhanArA bAMdhatA nathI. tema teo samyagdaSTi havAthI ukta prakationI vidhi anya prakRtie paNa bAMdhatA nathI, tathA samacaturasasaMsthAna, prazastavihAgati subhaga, susvara Adeya ane uccatranI pratipakSa prakRtie samyagdaSTi ivene baMdhAtI ja nathI, mATe uparokta trevIsa prakRtiono jaghanya rasabaMdha mithyAdaSTi kare che ema kahyuM che. tathA arati ane zokane pramatta saMvata pramattethI apramatte jatA ativizuddha pariNAma hovAthI jaghanya rasabaMdha kare che. gAthAmAM mUkela / zabda aneka arthavALe hevAthI gAthAmAM nahi kahela prakationA jaghanya rasakha ne paNa AkSepa kare che. te A pramANe- jJAnAvaraNapaMcaka, dazanAvaraNacatuSka ane aMtarAyapaMcaka e cauda prakRtione sUkamasaM5rAya guNasthAnake vartamAna kSapaka AtmA baMdhavie cheda samaye eka samayamAtra jaghanya rasabaMdha kare che. tethI te tenA jaghanya rasabaMdhanA svAmi che. kAraNa ke te prakRtionA bAMdhanArA chevAmAM tene ja atyaMta vizuddha pariNAma che. puruSaveda ane saMjavalana catuSko anivRtti bAdarasiM5rAya guNasthAnake vartamAna
Page #683
--------------------------------------------------------------------------
________________ utkRSTa-jaghanyarasabandhasvAmi-yantrakam janya rasadhanA svAmI prakRtie utkRSTa rasadhanA vAmI jJAnAvaraNa-6, darzanAvaraNa-4 '' aMtarAya-5, (zna Adi) | smiAda, atisaliSTha | paka, sumaparAya zarama paryApta nI samayaad na nidhA-pracavA kSapaka apUrvakaraNa, vabaMdha virada samaye - - thINadvitrika mithyAtva, anaMtAnubadhI catuSka 6 | lAyaka mukhyatva tathA sa mane anaMtara samaye prApta karanAra kripAlI anaMtara samaye sarvavirati, | pAmanAra avirata sampaSTa "* pratyAkhyAnIya catuSka 1 anatA samaye sarvavirani prApta karanAra dezavirata atibhA paka pratyAkhyAnIya catuSka ane kSapaka anivRtti bAdara sa parathI svadha vika samaye he javalana catuka tAyogya saMkSiNa, Aito paryApta saMjJA paka apUrvakaraNa samayavartI jo hAsya, rati ( 2 gati samidhA sanI adhyAtmika pramAni - - bhaya, jugamA - - , , , lipa apakaraNa camakAvI " " " " | tako vizada miLa 1 | tawye sa 1 | 1 kAnajI bhAdara mA * * | ravamavika che ahAtA ati , , , , parAbAna, makAri sAtA a5-masarAya cama samaya vartI , che
Page #684
--------------------------------------------------------------------------
________________ prakRtio saMkhyA utkRSTa rasabaMdhanA svAmI jadhanya rasabaMdhanA ravAmAM rAyu taghogya vizuddha apramattapati | taprAya . mithA paryApta pace tiryaMca, manuSya riyASi manuSpAyu, tigAyu paryApta manuSya, tica, tatkALa saMmidhA ti manuSa narakAyu tA. saMmiththA paryAnuM tAtrA vizuddha mithyA paryApta manuSya ti" manuSya tathA pace tiryaMca devadika, vaikriyadika Hpaka apUrvakapaNe svaba dha | tatkAya samithyA. paryApta viracheda samayavatI manuSya, 5. tiya manuSyadika | ativizuddha samyagadaSTi deva parAvartamAna, madhyama pariNAma mithyAvI tiryacaki ati saM0 mithyA nAka tathA sahastrArAnta deva | upazama samyakAva prApta karanAra mithyAtva carama samathavanAM matama nAraka tastrAvizuddha miththA paryA manu tathA pace tiya ya narakaddhika ati saM0 mithyA. paryA. manu, tirya0 AhAkadika paka apUrvakaraNe svabadha viccheda samaye mamatAbhimukha apramattayati. audArikardika | ativizuddha samagadaSTi deva ] ati saM0 mithA deva, nAraka, tejasa, kAmaNa. guNavaNuM catuka, paMcendriya jI ti, parAdhAta,ucchavAsa, agurulaghu, nirmANa, traNacatuSka, kSapaka apUrvakaraNava svabaMdha vida samaye ati saM. mithyA cAra gativALA sumatrika, vikalatrika taprAya saM. mizrA tatkALa vizu mithyA manu manuSa, tiryaMca, tiryaca ati saM mitha izAnAna] naraka sivAyatraNa gatinA mithA daSTi madhyama pariNAmI che ekendriya, sthAvara sarvavizuddha samyagRSTi deva parAvartamAna madhyama pariNAmI mithyAdaSTi vajIbhanArAca sahanata parAvartamAna madhyama pariNAma micchAdaSTi madathama cAra sahana , cAra saMsthAna | 8 | tA. saM. mithAdaSTi
Page #685
--------------------------------------------------------------------------
________________ uNa rasabaMdhanA svAmI | jadhanya rasabaMdhanA havAmI | saMkhyA prakRtio | ati samiyA nAraka tathA ! parIvartamAna madhyama pariNAmI IzAnAnta deva miyAdi. parAvartamAna-madhyamapariNamI * sadananA | lapaka, apUrvakaraNa rAvabaMdha vicheda samayavartI bacaturansa, sthirapaMcaka zubhavihAgati, 8 |ati saM0 mithA paryA. sanI apUrvakaraNad kapaka, raba dha vi samaye n 1 m , heka, azubhavihAgati, asthira vaka, ka ati saM0 miyA izAnAnta deva 5 | azubha vaNacatuSTha, upadhAta, 1 | togya vizuddha dazAnA de! | ati * nAraka tathA sahastrAnta deva, 1 upaza prApta karanAra) mAtra carama samaya varSo saptama nAma la tathA nacka abhimukha thayela kSamAzaya samyakata carama samayad manuya,. | apUrNa karavajJa samaka, rava . T baMdhavika samaye parAvartamAna-madhyapAimI tIthara nAmaka T sukSmasaMparaya carama samaya - kiMvAdagi gl tpaka. 1 1 sumasaM5rAya carama samaya yaza ti | ' / mAika carama samaya ! Iupazama samyaktata prata karanAra, mizrA patha sanI priya carama samayavatI | manama nAraka wo uraca gAna ucca gana 1ati . nAcagAna
Page #686
--------------------------------------------------------------------------
________________ upara paMcasaMgraha-pAMcamuM hAra kSapaka te te prakRtinA khadhavyavachaMda samaye eka samayamAtra jaghanya rasabaMdha kare che. tenA baMdhakamAM tenI ja atyaMta vizuddhi che mATe. aprazasta varNa catuSka, nidrA, pracalA, upaghAta, hAsyarati, bhaya, jugupsArUpa agIAra prakRtiono kSapaNAne cagya apUrvakaraNe vartamAna AtmA te te prakRtinA aMdhavyavaheda samaye eka samayamAtra jaghanya rasabaMdha kare che. sthAna dvitrika, mithyAtva ane anaMtAnubaMdhi kapAya e ATha prakRtiene sabhyaphatva ane saMyama e baMnene yugapat--eka sAthe prApta karanAra mithyASTi jIva mithyAta guNasthAnakanA carama samaye jaghanya rasabaMdha kare che. apratyAyAnAvaraNa kapAyane saMyamane prApta karanAra avirati samyagdaSTi, tyAkhAnAvaraNa kapAyane sarvaviratine prApta karavA icchate dezavirati jaghanya rasabaMdha kare che. A saghaLuM gAthAmAM nathI kahyuM chatAM samajI levuM. 74 A pramANe svAmitva AzayI vicAra karyo. have anubhAgabaMdhanA adhyavasAye ane anubhAganA avibhAga patinA pramANanA nirUpaNa mATe a5bahuta kahe che seDhiasaMkhejaso jogaTTANA tao asaMkhejA / payaDIbheA tatto ThiibheyA hoti tattovi 75| ThibaMdhajjhavasAyA tatto aNubhAgavaMdhaThANANi / tatto kammapaesA gaMtaguNA to rasaccheyA ||76|| zreNyasaMkhyeyAMzo yogasthAnAni tato'saMkhyeyAH / prakRtibhedAstataH sthitimeDhA bhavanti tato'pi // 6 // sthitibandhAdhyavasAyAstato'nubhAgabandhasthAnAni / tataH karmaprardazA anantaguNAstato rasacchedAH // 76 / / artha-sUciNinA asaMkhyAtamA bhAgamAM rahela AkAzapradeza pramANa yogasthAnake che, tenAthI asaMkhyAtaguNA prakRtinA bhede che, tenAthI asaMkhyAtaguNA sthitibaMdhanA adhyavasAye che, tenAthI asaMkhyAtaguNa rasabaMdhanA adhyavasAye che, tenAthI anaMtaguNa karmanA pradeza che ane tenAthI anaMtaguNA rasAsue che. TIkAnu-sAta rAja pramANa ghanIkRta lokAkAzanI eka prAdezikI je paMkti te zreNi-sUciNi kahevAya che, te sUcizreNinA asaM yAtamA bhAgamAM jeTalA AkAza pradeza che teTalA sthAnake che. tenAthI paNa asaMkhyAtaguNA prakRtinA bhedo che. eka
Page #687
--------------------------------------------------------------------------
________________ paMcasaMgraha-pAMcamuM dvAra 653 eka prakRtinA tIvra ane maMdapaNuM vahe utpanna thayelA je vizeSa che tenI apekSAe asaMkhyAtA bheda ghaTe che. te A pramANe - avadhijJAnAvaraNa ane avadhidarzanAvaraNanA asaMkhyAtA kAkAza pradeza pramANa -bhede che. kAraNa ke te bhedenA viSayarUpa kSetra ane kALanA tAratamya vaDe kSayApazamanA teTalA bhede AgamamAM kahyA che. tathA cAra AnupUrbi nAmakarmanA baMdha ane udayanI vicitratA vaDe lekanA asaMkhyAtamA bhAgamAM rahela AkAzapradezapramANa bhede che. anyatra paNa kahyuM che ke-avadhijJAnAvaraNa ane avadhidarzanAvaraNanI prakRtio -bhede asaMkhyAtA lAkAzapramANa che. teonA kSapazamanA paNa teTalA ja bhede che. tathA cAra AnupUvi nAmakarmanA bhede asaMkhya che. lekanA asaMkhyAtamA bhAgamAM jeTalA AkAzapradeza hoya teTalA che." A pramANe zeSa prakRtionA paNa te te prakAranA dravya, kSetra ane svarUpAdarUpa sAmagrInI vicitratAne AzrayIne AgamAnusAre asaMkhyAtA bhede samajI levA. mATe cogasthAnethI asaMvyAtaguNa prakRtinA bhede thAya che. kAraNa ke eka eka cagAnake baMdha AzrayI prakRtinA saghaLA bhede ghaTe che eTale ke eka eka camasthAnake -vartatA aneka cha vaDe athavA kALabhede eka jIva vaDe e saghaLI pravRtio baMdhAya che. kahyuM che ke-gasthAnethI asaMkhyAtaguNI prakRtio-prakRtinA bheda che. eka -eka camasthAnakamAM vartamAna AtmA e saghaLI prakRtie bAMdhe che mATe. tenAthI paNa sthitinA bhede-sthitivizeSe asaMkhyAtaguNa che. have sthiti vizeSa eTale zuM? e praznanA uttaramAM kahe che-jaghanya sthitithI AraMbhI uda sthiti parvata jeTalA samaye che teTalA sthiti vizeSa che. eka sAthe jeTalI sthitino baMdha thAya te sthitisthAnaka athavA sthiti vizeSa kahevAya che. te A pramANe 1 kSayapazama vizeSe avadhijJAnanA asaMkhyAtA bhede thAya che. jemake koIne maMda kSayapazama kahevAthI a9pa avadhijJAna hoya. koIne cheDe vadhAre kSapazama hovAthI thoDuM vadhAre avadhijJAna hoya, ema kSayapazama vadhatA vadhatA avadhijJAna vadhatu jAya che. A pramANe asakhyAtA be thAya che. tethI tenA AvaraNanA paNa teTalA ja bhedo thAya. kAraNa ke AvaraNane ja kSayapakSama thato hevAthI -jeTalA kSapazamanA bhedo teTalA ja tenA AvaraNanA bhede che. tethI ja avadhijJAnAvaraNa prakRtinA asadhyAnA bheda kahyA che. e pramANe avadhidaranAvaraNa tema ja mati kRtAdi AvaraNanA ane saghaLI prakRtinA bheda samajavA, kaI paNa karyaprakRti bAMdhanArA je kaI sarakhA ravabhAvavALA detA nathI. eTale sarakhe svabhAve kama prakRti baMdhAtI paNa nathI. tethI asaMkhya bhedo thAya che. jo ke je anaMta che mATe prakRtinA bhedo anatA paNa thaI zake vizeSA bhAgya. gA. 311 mAM matijJAnanA ane gA. "pachI mAM avadhiyAnanA paNa aneka bhedo kahyA che tethI matijJAnAvaraNa ane avadhijJAnAvaraNanA aneka bheda thaI zake, e rIte anya prakRtinA paNa yathAsaMbhava anata bhedo thaI zake, paNa ahiM -anaMtabhedanI vivakSA na karatA sthavadaSTie eka prakRtinA asaMkhyAtA bhedanI visA karI ya tema lAge che..
Page #688
--------------------------------------------------------------------------
________________ 654 paMcasaMgraha-pAMcamuM dvAra jaghanya sthiti e paheluM sthitisthAna, samayAdhika jaghanya sthiti e bIjuM sthitisthAna, be samayAdhika jaghanya sthiti e trIjuM sthitisthAna, e pramANe samaya samaya. adhika karatA tyAM sudhI kahevuM ke utkRSTa sthiti e chelluM sthitisthAna kahevAya. A rIte asaMthAtA sthitivize thAya che. te sthiti vize prakRtinA bhedethI asaM. yAtaguNuM che. kAraNa ke dareka prakRtinA bhede asaMthAtA sthiti vize ghaTe che, eTale. ke eka eka prakRtine bheda bAMdhatA asaMya sthitivize baMdhAya che. eka ja prazna tinA bhedane keIka jIva keI sthiti vizeSa vaDe bAMdhe che, te ja prakRtinA bhedane te ja ke anya jIva anya sthiti vizeSa vaDe bAMdhI zake che. tenAthI paNa sthitibaMdhamAM hetubhUta adhyavasAye asaMkhyAtaguNA che. kAraNa ke eka eka sthitisthAnane baMdha thatA tenA hetubhUta adhyavasAye aneka jIvonI apekSAe asaMkhyAta lokAkAza pradezapramANa kevalajJAnI mahArAje joyA che. tenAthI paNa rasabaMdhamAM hetubhUta adhyavasAye asaMkhyAtaguNA che. ahiM sthAna zabda Azraya vAcaka che, jemake A mAruM sthAna che, eTale ke A mAre Azaya che. eTale ahiM tAtparya A pramANe che-anubhAgabaMdhanA AzrayarUpa-heturUpa kaSAdayamizra. lezyAjanya je jIvanA pariNAma vizeSa ke jeo jaghanyathI eka samaya ane utkRSTathI ATha samaya rahenAra hoya che te pariNAme sthitibaMdhanA hetubhUta adhyavasAyathI asaM. khyAtaguNa che. kAraNa ke sthitibaMdhanA hetubhUta eka eka adhyavasAyamAM tIvra ane maMdAdi bhedarUpa kRSNAdi lezyAnA pariNAmo ke je anubhAgabaMdhamAM hetu che te asaM. khyAtA lokAkAza pradezapramANa hoya che. mATe sthitibaMdhanA hetubhUta adhyavasAyethI rasabaMdhanA hetubhUta adhyavasAye asaMkhyAtaguNA kahyA che. tenAthI paNa kaI paNa vivaNita eka samaye eka adhyavasAyathI grahaNa karAyela. kamaMdalikanA paramANuo anataguNa che. kAraNa ke eka eka vargaNAmAM abhavyathI anaMtaguNa paramANuo hoya che. tathA tenAthI eka adhyavasAyathI grahaNa karAyela karmadalikamAM rasAvibhAgaparicchedo eTale rasALuo anataguNA che. kAraNa ke eka eka paramANamAM sarvachAthI anaMtaguNa rasANuo hoya che. A pramANe alpabadutva kahyuM. 75-76 A pramANe rasabaMdhanuM svarUpa kahyuM. have kama prApta pradezabaMdhanuM svarUpa kahevuM joIe. temAM traNa anuyAgadvAra che. te A-bhAgavibhAga pramANa, sAdyAdiprarUpaNa ane svAmitvaprarUpaNa. temAM bhAgavibhAgamarUpaNane kahevA IcchatA pahelA je AkAzapradeza upara rahelI kavaNAone jevI rIte jIva grahaNa kare che te kahe che egapaesogADhe savvapaesehiM kammaNo joge / jIvo poggaladavve giNhai sAI aNAI vA // 77||
Page #689
--------------------------------------------------------------------------
________________ paMcasaMgraha-pAMcamuM dvAra 655 ekapradezAvagADhAni sarvapradezaH karmaNaH yogyAni / navA puvAgyAti pRti lAvInyanAlIni jA INA artha--abhinna AkAzapradezamAM rahelA karmane ceca pudagala dravyone AtmA pitAnA -sarva pradeza vaDe grahaNa kare che. te yugale sAdi athavA anAdi hoya che. TIkAnu jagatamAM pudagala dravya be prakAranA che. te A pramANe-kamarUpe pariaNamI zake tevA ane karmarUpe na pariNamI zake tevA. temAM chuTA paramANu ane be pradeza vaDe banelA skathI AraMbhI mane vagaNuM pachInI agraNaprAyogya ura vagaNa sudhInA saghaLA be karmone agya che, eTale ke AtmA tevA dhAne grahaNa karI tene jJAnAvaraNAdi karma rUpe pariNumAvI zakato nathI. tyArapachInA eka eka adhika paramANuthI banelA skathI AraMbhI tenI ja utkRSTa varga sudhInA dhogya che. tevA sakane grahaNa karI tene jJAnAvaraNAdirUpe parizumAvI zake che. tyArapachInA eka eka adhika paramANuthI banelA skathI AraMbhI mahAkaMdha vagaNa sudhInA tamAma haka kamane agya che. ahiM karma yogya je pudagala dravya che tene kamapaNe pariNumAvavA mATe AtmA grahaNa kare che. kevA prakAranA te yugalone grahaNa kare che? te kahe che ke eka pradezAvagADha pudgalene grahaNa kare che. ahiM eka zabda abhinna ane vAcaka che. jema ApaNe baMnenuM eka kuTuMba che. ahiM eka zabda abhinna ane vAcaka hovAthI jema tAre je kuTuMba te ja mArUM che e artha thAya che, tema eka pradezAvagADha-eka pradezamAM avagAhIne rahelA eTale ke je AkAzapradezamAM AtmAnA pradezo avagAhIne rahela che, te ja AkAzapradezamAM je karmaya pudagaladravya avagAhIne rahelA hoya te te pudagaladdhane jIva grahaNa kare che, anyathA grahaNa karatA nathI. e eka pradezAvagAhane artha che. tAtparya e ke-je AkAzapradezane AtmA avagAhIne rahyo che te ja AkAzapradezane avagAhIne rahela kamogya vagaNAone grahaNa karI tene kamapaNe pariNamAvI zake che. paraMtu je AkAzapradezane AtmAe avagAhyA nathI te AkAzapradezane avagAhIne rahela kamogya vagaNane grahaNa karavAnI ane karmarUpe pariNumAvavAnI zaktine asaMbhava che. karmabaMdha karanArA dareka AtmAo mATe e sAmAnya hakIkata che ke koIpaNa AtmA pote je AkAzapradezane avagAhI rahyo che te ja AkAzapradezane avagaNIne rahela kamogya vagaNA grahaNa karI tene kamapaNe pariNumAvI zake che. ahiM kaIka sarakhApaNAne AzrayIne agninuM daSTAMta pUrva maharSie A pramANe varNave che
Page #690
--------------------------------------------------------------------------
________________ pacasa graha-pAMcamuM dvAra jema agni ALavA ceAgya pAtAnA kSetramAM rahelA pudgala kabyAne ja agnirUpe paraNumAvI zake che peAtAnA kSetramAM nAha rahelAne pazuimAvI zakatA nathI tema jIva paNa svapradezAvagADha krama caiAgya pudagala drabyAne ja grahaNa karavAne ane ka rUpe pazuimAvavAne samartha che, paraMtu je AkAzapradezane avagAhIne pAte rahyo nathI te AkAza pradezane avagAhIne rahela ka puddagalAne grahaNa karI kamarUpe pariNamAvavA mATe samatha nathI. kAraNa ke te peAtAnA viSayanI bahAra rahelA che. upara kahyuM che ke-- jema agni tenA viSaya-kSetramAM rahela dahana caiAgya drajyene agnipaNe pariNumAve che. tenA viSayamAM nahi rahelane agnipaNe pazuimAvatA nathI. tema jIva paNa svapradezAvagADha karma pudgalAne grahaNa kare che ane kamapaNe pariNamAve che. je svapradezAvagADha nathI tene grahaNa karI zakatA nathI ane kama paNe pariNamAvI zakatA nathI. A pramANe AtmA eka pradezAvagADha kAgya pudgala dranyAne grahaNa kare che. te zI rIte grahaNu kare che? tA kahe che ke-peAtAnA saghaLA Atmapradeze vaDe. tenA tAtparyo A pramANe jIvanA saghaLA pradezeA sAMkaLanA avacavenI jema paraspara sakaLAyelA che, mATe jIvanA eka pradeza jyAre svapradezAvagADha kacAgya pudgala dravyane grahaNu karavA prayatna kare tyAre anya pradeze paNa te pudgala dragaiAne grahaNa karavA mATe ana'tara para'parapaNe prayatna kare che. mAtra tenA prayatna ma, vadhAre maMda ane tenAthI paNa vadhAre marda hoya che. avayava jema sAMkaLanA chellA avayava calAvIe tyAre tenI najIkanA ane anukrame dUra dUra rahelA avayava ema saghaLA cAle che. mAtra najImnA vadhAre cAle che. dUra dUranA mada mada cAle che tema jIvana eka pradeza grahaNakriyAmAM prayatnavata thAya tyAre tenI najIkanA ane kramazaH dUra dUra rahelA saghaLA pradezA prayatnavaCta thAya che mAtra najIkanA pradezamAM vadhAre prayatna hoya che, dUra dUranA pradezomAM alpa alpa. prayatnA hoya che. jema ghaTAdi koI vastune upADavA hAtha prayatna kare tyAre tyAM vadhAre kriyA thAya ane dUra dUra rahelA maNidha kANI khalA vigeremAM anukrame apa apa kriyA thAya che. eTale kriyA echIvattI thAya che paraMtu prayatna saghaLA pradeze thAya che. e pramANu jyAre saghaLAe jIvapradeze svapradezAvagADha ma cainya dvanyAne grahaNa karavA mATe prayatna kare tyAre saghaLAe jIva pradeza ana tara para'parapaNe sapUrNa rIte prayatna kare che. eTale ke kAipaNa pradeza yogya pudgalAne grahaNa karavAnA prayatna kare che ane anya nathI karatA ema nathI. paraMtu dareka samaye saghaLA jIvapradezA prayatna kare che. mATe gAthAmAM sarva pradeza vaDe grahaNa kare che, ema kahyuM che.
Page #691
--------------------------------------------------------------------------
________________ paMcasaMgraha-pAMcamuM dvAra 657 - have jIva vaDe grahaNa karAtAM te kamAya pudagala dravyo je niyata deza, kALa ane svarUpanI apekSAe vicArIe te grahaNa AzrayIne sAdi che. kAraNa ke tevA svarUpavALA te pudgala dravye te ja vakhate grahaNa karAyela che ane je mAtra kamarUpe pariNAma AzrayI pravAhanI apekSAe vicArIe te anAdi che. kAraNa ke anAdi kALathI ja karmayugalone grahaNa karyA kare che. tAtparya e ke karma pratisamaya baMdhAtuM hovAthI te apekSAe sAdi ane pravAhanI apekSAe anAdi che. 77 - A pramANe tyAM avagAhIne rahelA karmane je rIte grahaNa kare che tenuM pratipAdana karyuM. have eka adhyavasAya vaDe grahaNa karAyela karmalikanA bhAgavibhAnI prarUpaNA mATe kahe che- kamaso vukaThiINaM bhAgo daliyassa hoi saviseso / taiyassa sabajeTTo tassa phuDataM jao gappe // 78|| kramazo bRhasthitInAM bhAgaH dalikasya bhavati savizeSaH / tRtIyasya sarvajyeSThastasya sphuTatvaM yato nAlpe // 78|| arthameTI sthitivALA karmonA dalikane bhAga anukrame moTo moTo hoya che. mAtra trIjA vedanIyakamane bhAga sarvathI vadhAre che, kAraNa ke a5 bhAga hoya che tenuM phuTapaNuM na thAya. TakAnu-koIpaNa vivakSita samaye eka adhyavasAyathI grahaNa karAyela dalikanA -karmaparamANunA samUhane bhAga anukrame mATe mATe hoya che. kone mATe hoya che? mATI sthitivALA kamane. ahiM paNa kAkAzigolaka1 ahiM ema zaMkA thAya che jema vadhAre pega heya tyAre vadhAre pugale grahaNa kare alpa hoya tyAre alpa grahaNa kare tema ema kema na bane ke je jIvapradeze vadhAre vega heya tyAM vadhAre kamane saMbaMdha thAya alpa roga hoya tyAM alpa karmane saMbaMdha thAya? tenA uttaramAM samajavAnuM ke chatra eka akhaMDa dravya che eTale bhale prayatna evo hoya chatAM kamane saMbadha ochovato he nathI je eka pradezanuM kama te saghaLAnuM ane je sadhaLAnuM te ekanuM hoya che. eka pro jeTalo ane jevA prakArano anubhava hoya teTalo ane tevA prakArane saMpUrNa AtmAmAM anubhava thAya che. Atmapradeza kahIe chIe tyAM pradezanI mAtra kalpanA che vAratavika nathI. eTale uparokta zaMkAne sthAna nathI. 2 lekamAM ema kahevAya che ke kAgaDAne DALo eka hoya che. je bAju te jue te Akha sAthe tene saMbaMdha thAya che eTale eka DALAne be bAju sabaMdha thAya che. ema jyAM eka zabdane be bAju saMbaMdha hoya tyAM kAkAkSiAlakanyAya kahevAya che. ahiM vadhatI sthitivALA e zabda sAthe zramazAM zabdane saMbaMdha che ane vizeSAdhika zabda sAthe paNa saMbaMdha che eTale e artha thAya che ke anukrame vadhatI rithativALA kamane anukrame moTe bhAga hoya che.
Page #692
--------------------------------------------------------------------------
________________ pA~casa graha-pAMcamuM dvAra ww nyAye mazaH e paTTane saMbadha karI A pramANe atha karaveA anukrame mATI mATI sthitivALA kramanA bhAga anukrame vizeSa vizeSa hoya che. tApaya e ke-- 58 jevA kramathI kramanI sthiti vadhAre che tevA kramathI temanA bhAga paNa mATI che. jenI sthiti nAnI tenA bhAga nAnA ane jenI mATI tenA bhAga paNa moTA hoya che. temAM bIjA saghaLA kauthI nAnI sthiti hovAthI AyunA bhAga savathI apa hAya che. kAraNa ke tenI utkRSTathI paNa tetrIsa sAgaropama pramANa sthiti che. tenAthI nAma ane gAtrakamanA vizeSAdhika bhAga che. kAraNa ke tenI sthiti utkRSTathI vIza kADAkoDI sAgaropama pramANa che. svasthAne anenA paraspara sarakhA che. eTale ke jeTale bhAga nAmakamanA teTalA ja gAtranA che. zatakacUrNikAra mahArAja kahe che ke mAyunA bhAga sarvAMthI alpa che. nAma ane geAtra e anene tulya bhAga che, AcunA bhAgathI vizeSAdhika che.' tenAthI jJAnAvaraNu, darzanAvaraNu ane aMtarAyanA bhAga vizeSAdhika che, tenI sthiti trIzakAyAkoDI sAgaropama pramANu che mATe. sarakhI sthiti hAvAthI svasthAne te traNenA bhAga sarakhA che. kahyuM che ke- jJAnAvaraNu, danAvaraNu ane atarAya e traNenA bhAga sarakhA che, nAma ane gAtrathI vizeSAdhika che.' tenAthI paNa mAhanIyanA bhAga mATe che, tenI sittera kADAkADI sAgaropama pramANa utkRSTa sthiti che mATe. have ahiM apavAda mhe che--trIjI vedanIyakamAM jo ke jJAnAvaraNIyAdinI samAna sthitivALuM che chatAM tenA bhAga sathI vadhAre che.-sarvotkRSTa che. mAhanIyathI alpa sthitivALuM che chatAM tenA bhAga sarvotkRSTa kema ? tenA uttaramAM kahe che ke--trIjA, vedanIyakanA bhAgamAM je alpa dalika Ave teA sukha-duHkhanA anubhavane spaSTa karavApaNuM na thAya. eTale ke vedanIyakrama dvArA je spaSTapaNe sukhaduHkhanA anubhava thAya che te tenA bhAgamAM alpa dalika Ave te na thAya, te ja samajAve che-- vedanIyakama je ghaNA daLavALu hoya te ja te tenA phaLarUpa sukha athavA duHkhanA spaSTapaNe anubhava karAvavA mATe samatha thAya, alpa daLavALuM hoya tA samatha na thAya. A pramANe thavAmAM tenA svabhAva e ja hetu che. spaSTapaNe sukha-duHkhanA anubhava karAvavA samartha thAya e mATe tenA savathI mATe' bhAga prApta thAya che. k mULaprakRtinA sabaMdhamAM bhAganA vibhAganA eTale kAnA kAnA bhAgamAM keTaluM. Ave te vicAra eka adhyavasAya vaDe grahaNa karAyela krama vaNAe AzrayI samajavA,
Page #693
--------------------------------------------------------------------------
________________ pacasaMgraha-pAMcamuM dvAra 659 ane te eka adhyavasAya citratA gabhara hoya che, je ema na hoya te karmamAM rahelI vicitratA siddha na thAya. te A pramANe - je adhyavasAya eka ja svarUpavALA hoya che tenAthI grahaNa karAyeluM karma paNa eka svarUpavALuM ja hovuM joIe. kemake kAraNanA bheda vinA kAryane bheda thatuM nathI. je kAraNanA bheda vinA kAryane bheda thAya te amuka kAryanuM amuka kAraNa che e niyata saMbaMdha na rahe. ahiM jJAnAvaraNIyAdanA bhede karmamAM paNa aneka prakAranI vicitratA che mATe tenA hetubhUta adhyavasAyane paNa zuddha eka svarUpavALe nahi paraMtu aneka svarUpavALa mAna joIe. te citratAgamAM eka adhyavasAya tevA tevA prakAranI dravya kSetra kALAdi sAmagrIne apekSIne saMkuleza athavA vizuddhine prApta thaye chate koi vakhate ATha kamane badhahetu thAya che, keI vakhate sAtakarmane baMdhahetu thAya che. kei vakhate cha kamane baMdhahetu thAya che, kaI vakhate eka karmane baMdhahetu thAya che. kahe che ke- eka adhyavasAyathI grahaNa karAyeluM karmakalika ATha Adi karmanA aMdhapaNe zI rIte pariName? tenA uttaramAM kahe che ke-tene-AtmAne adhyavasAya ja tevA prakAra hoya che ke je vaDe eka adhyavasAyathI grahaNa karAyeluM karmalika ATha Adi prakAranA baMdhapaNe pariName che. jema kuMbhAra mATInA piMDa vaDe sarAva Adi anekane pariNumAve che, kemake tene tevA prakArane pariNAma che. e pramANe savajJa prabhue joyele je pariNAma che. te pariNAma vaDe baMdhAyeluM karmakralika paNa ATha Adi adhapaNe pariNAma pAme che." ahi ATha prakAranA karmabaMdhamAM je bhAgavibhAgane vidhi kahyo che te ja vidhi sAtanA baMdhamAM ane chanA baMdhamAM anusarave. eTale ke jenI sthiti vadhAre tene bhAga vadhAre ane jenI sthiti echI tene bhAga e samaja. 78 e ja hakIkata samajAve che- jaM samayaM jAvazyA baMdhae tANa erisavihie / patteyaM pratyaM bhAge nivattae jIvo // 79|| 1 jenI aMdara aneka prakAranA kArya karavArUpa vicitratA rahelI hoya te citratA. kahevAya. ahiM adhyavasAyane citratAga kahyo che eTale aneka prakAranuM vicitra kArya utpanna kare te hoya che. je ema na hoya te karmamA ochIvatI sthiti, ochAvatto rasa, ochAvattA dalika evI vicitratA na thAya. je zuha eka adhyavasAya hoya to eka sarakhuM ja kArya thAya. A citratAgamAM athavasAya thavAmAM paNa karmano udaya ja kAraNa che. samaye-samaye ke kamane udaya heAya che te kai sarakhI rithati ke sarakhA rasavALA hotA nathI. te darekanI tema ja vicitra dadhyakSetrAdinI asara AmA para thAya che tene laI adhyavasAya vicitra thAya che ane tenAthI kamabaMdharUpa kArya paNa vicitra thAya che,
Page #694
--------------------------------------------------------------------------
________________ paMcasaMgraha-pAMcamuM hAra yasminsamaye yAvanti badhnAti tepAmIhazena vidhinA / pratyekaM pratyeka bhAgAn nirvatayati jIvaH // 79 // artha--je samaye jeTalA karma bAMdhe che te samaye temAMnA darekane pUrvokta vidhi vaDe jIva bhAga Ape che. TIkAnuo- je samaye jeTalA ATha, sAta ke cha karmone te te prakAranA athavasAyanA yoge bAMdhe che te samaye te baMdhAtA ATha, sAta ke cha kamene pUrva kahela vidhi pramANe bhAga Ape che. te A pramANe - sarvatra vedanIya bhAga mATe che ane zela karmomAM sthitinI vRddhine anusarI vadhAre vadhAre hoya che. eTale ke-jenI sthiti vadhAre temAM bhAga vadhAre ane jenI sthiti alpa temAM bhAga alpa hoya che. temAM jyAre ATha prakAranA karmabaMdhamAM hetu bhUta adhyavasAya pravarte tyAre tenA vazathI grahaNa karelA dalikane cha ATha bhAge vahece che. ATha karma baMdhAya tyAre bhAgavibhAga kevI rIte thAya? tene vicAra te pahelA karI gayA che. jyAre sAta kamanA baMdhamAM hetubhUta adhyavasAya pravare tyAre tenA hazathI grahaNa karelA karmanA sAta bhAga kare che, temAM nAma ane gotrakamane bhAga sarvathI alpa ane svasthAne paraspara tulya che. tenAthI jJAnAvaraNa, darzanAvaraNa ane aMtarAyane bhAga vadhAre che. kAraNa ke teonI sthiti meTI che ane svasthAne paraspara eka bIjAne sarakho che. tenAthI mehanIya bhAga vizeSAdhika che, kAraNa ke jJAnAvaraNIyAdithI tenI sthiti mATI che. tenAthI paNa vedanIyane bhAga vizeSAdhika che. vedanIya karmamAM sarvotkRSTa bhAga levAnuM kAraNa pUrve kahyuM che. - jyAre cha karmanA baMdhamAM hetubhUta adhyavasAya hoya tyAre tenA vazathI bAMdhelA karmalikanA cha bhAga kare che eTale tene cha bhAge vaheMcI Ape che-chapaNe pariNAve che. temAM paNa bhAgamAM vibhAga pUrvanI jema ja jANa. jema ke-nAma ane zetrane bhAga a5, mAMhomAMhe tulya. tenAthI jJAnAvaraNa, darzanAvaraNa ane aMtarAyane bhAga vadhAre, traNemAM mAMhomAMhe sarakhe ane tenAthI vedanIyana bhAga maTe che. tyAre mAtra eka vedanIya karma bAMdhe tyAre paganA vazathI bAMdheluM je kaMI paNa dalika hoya te saghaLuM te baMdhAtI sAtavedanIyarUpe ja pariName che. A pramANe hovAthI tAtparya e AvyuM ke-jema jema gheDI prakRti che tema tema baMdhAtI prakRtine bhAga moTe moTe hoya ane jema jema ghaNI prakRti khAMpe tema tema alpa alpa bhAga hoya che. 79 e ja viSayane spaSTa kare che.
Page #695
--------------------------------------------------------------------------
________________ + -paMcasagraha-pAMcamuM dvAra jaha jaha ya appapagaINa vaMdhago tahatahati ukkosaM / kuNai paesabaMdha jahannayaM tassa vaJcAsA ||8|| yathA yathA cAlpaprakRtInAM bandhakastathA tatheti utkRSTam / karoti pradezavandhaM jaghanyaM tasya vyatyAsAt / / 8 / / atha-jema jema jIva alpa prakRtione baMdhaka hoya che tema tema utkRSTa pradezabaMdha kare che ane tenA viparItapaNAthI jaghanya pradezabaMdha kare che. 80 kAnu---jema jema alpa mULa ke uttara pravRtione baMdhaka hoya tema tema aMdhAtI te prakRtione utkRSTa pradezabaMdha kare che. kAraNa ke bhAga alpa che. eTale ke-jema jema DI DI prakRtio bAMdhe, tema tema je je prakRtio baMdhAtI nathI tene bhAga baMdhAtI te te prakRtine prApta thAya che, mATe alpa prakRtio baMdhAya tyAre utkRSTa pradezabaMdha thAya che. "ha tara rajA pUrve je karyuM tenAthI viparIta paNe jaghanya pradezamAM kare che. eTale ke jema jema vadhAre mULa ke uttaraprakRtione baMdhaka hoya tema tema jaghanya pradezabaMdha kare che. kAraNa ke bhAga ghaNuM che. 80 A pramANe utkRSTa ane jaghanya pradezane saMbhava kaho. have je prakRtione svataH-anya prakRtiene bhAga AvyA vinA parataH-anya prakRtione bhAga AvIne ane ubhayataH-ane rIte utkRSTa pradezabaMdhane saMbhava prApta thAya che, tene pratipAdana kare che nANaMtarAiyANaM parabhAgA Augasta niyagAo / paramo paesabaMdho sesANaM ubhayao ho // 1 // jJAnAntarAyayoH parabhAgAdAyuSo nijakAt / paramaH pradezabandhaH zeSANAmubhayato bhavati // 8 // artha---jJAnAvaraNIya ane aMtarAyane utkRSTa pradezabaMdha anya karmanA bhAgane praveza thavAthI thAya che, Ayukane pitAnA bhAgathI ja utkRSTa pradezabaMdha thAya che ane zeSa karmone bane rIte thAya che. 81 TakAnu--jJAnAvaraNIyanI ane aMtarAyakarmanI prakRtione utkRSTa pradezabaMdha anya prakRtienA bhAgane praveza thavAthI thAya che. eTale ke jyAre Ayu ane mAhanIyamane aMdhaviccheda thAya tyAre mehanIya yogya ane Ayuyogya bhAga judo paDato nathI kAraNa ke te te samaye baMdhAyela kAmaNagaNAne
Page #696
--------------------------------------------------------------------------
________________ 662 paMcasaMgraha-pAMcamuM dvAra mohanIya ane AyupaNe pariNAma thatuM nathI, paraMtu jeTalA badhAya che teTalA rUpe ja pariNAma thAya che. mATe te be kamaranA bhAgane praveza thavAthI jJAnAvaraNa ane aMtarAyakarmanI prakRtiene utkRSTa pradezabaMdha thAya che. svajAtIya koI uttaraprakRtinA bhAgane praveza thavAthI A be karmanI prakRtione utkRSTa pradezabaMdha thatuM nathI. kAraNa ke jJAnAvaraNIya ane aMtarAya e baMne kamanI dareka uttara prakRtiene eka sAthe ja aMdhaviccheda thAya che. tathA Ayune pitAnI svajAtIya prakRtine prApta thayela bhAganA praveza vaDe ja utkRSTa pradezabaMdha thAya che. te A pramANe-jyAre jIva Ayu bAMdhe che tyAre AThe mULa prakRtine baMdhaka hoya che. mATe anya prakRtinA bhAgane praveza thavAthI tene utkRSTa pradezabaMdha hotuM nathI, paraMtu svajAtIya prakRti vaDe labhya bhAganA praveza vaDe ja thAya che. kAraNa ke AyunA avAMtara cAra bheda che, eka vakhate cAramAMthI koIpaNa eka Ayu ja baMdhAya che, vadhAre baMdhAtA nathI tenuM kAraNa tathA prakArane jIvasvabhAva che. mATe zeSa traNa Ayune bhAga baMdhAtA keIpaNa Ayune jAya che tethI pitAnI ja svajAtIya prakRti vaDe labhya-meLavavA cAgya bhAganA praveza vaDe tenA utkRSTa pradezabaMdhane saMbhava che. " 1. tathA zeSa darzanAvaraNIya, vedanIya, mehanIya, nAma ane gotrane utkRSTa pradeza baMdha anya prakRtinA bhAgane praveza thavAthI ane pitAnI svajAtIya prakRtinA bhAgano praveza thavAthI ema baMne rIte thAya che, te A prakAre - mehanIya karmanI keTalIeka prakRtione AyubaMdhanA vicchedakALe te AyunA bhAgane praveza thavAthI utkRSTa pradaizabaMdha thAya che ane keTalIeka prakRtiene svajAtIya prakRtiene baMdhaviccheda thayA bAda viccheda thayelI te prakRtionA bhAgane praveza thavAthI thAya che. e pramANe darzanAvaraNIya, vedanIya, nAma ane getranA utkRSTa pradezabaMdha mATe paNa Agamane anusarIne samajI levuM. 81 1 jJAnAvaraNIya ane aMtarAya sivAya dareka karmamAM svajAtIya nahi ba dhAtI prakRtinA bhAganA vike AvavA paDe ane bIjA nAha baMdhAtA kamaranA bhAganA dalike AvavA vaDe pradezabaMdhamAM vRddhi thAya che, jJAnAvaraNIya ane aMtarAyanI pAMca pAca ja prakRtie hevAthI ane sAthe ja baMdhamAthI jatI hovAthI jAtIya prakRtinA bhAganA dalike AvavA vaDe pradezabaMdhamAM vadhAro thatA nathI paraMtu paraprakRtinA bhAganA dalike AvavA vaDe ja vadhAro thAya che. Ayukarma sahita AThe kama baMdhAtA hoya te vakhate mehanIya, vedanIya, nAma, gotra ane AyumAM ravajAtIya nahi badhAnI prakRtinA bhAganA dali AvavA vaDe ane Ayu na baMdhAtuM hoya tyAre nahi baMdhAtI sva tathA para prakRtinA bhAganA daliThe AvavA vaDe pradezabaMdhamAM vRddhi thAya che. darzanAvaraNIyamAM jyAre tenI nave prakRtie baMdhAtI hoya tyAre vijAtine bhAga prApta thatuM nathI paraMtu jyAre chuM ke cAra baMdhAya che tyAre ja sajAtIya bhAga prApta thAya che. e pramANe mehanIya mATe paNa samajavuM. -
Page #697
--------------------------------------------------------------------------
________________ - pathasaMgraha-pAMcamuM dvAra have AyunA viSayamAM paranI zaMkAnuM nirAkaraNa karavA IcchatA kahe che- ukkosamAiyANaM Aummi na saMbhavo visesANaM / . evamiNaM kiMtu imo neo jogaTTiivisesA ||2|| rAtInAM sApa na haMmavA viroNA ' . vuiM risa sthivizeSA rA artha-utkRSTa Adi vizene AyumAM saMbhava nathI kAraNa ke Asu baMdhAya tyAre A karma baMdhAtA hovAthI mULa prakRtinI apekSAe sarvadA AThame bhAga sarakhI rIte ja Ave che. evA ziSyanA praznano uttara ApatA kahe che ke e pramANe ja, e che paraMtu utkRSTa Adi je vizeSa che te roga ane sthitinA bhedathI che, mATeutkRSTa Adi vizeSAne saMbhava che. 82 TIkAnuM -ahiM ziSya prazna kare che ke AyunA saMbaMdhamAM utkRSTa, anutkRSTa jaghanya ane ajaghanyarUpa vizeSane saMbhava nathI. kAraNa ke- jyAre Ayu baMdhAya tyAre ATha karma baMdha thatuM hovAthI tenA aMdhakAne tenA bhAgamAM mULa prakRtinI apesAe haMmezA AThamo bhAga Ave mATe nyAyanI rIte hamezAM tenAM bhAgamAM sarakhI ja -vagaNAo prApta thAya, ochIvattI nahi. te pachI utkRSTAdi vizeSane saMbhava kaI rIte hoI zake? A pramANe ziSya prazna karyo tyAre AcArya mahArAja uttara Ape che ke-Ayu aMdhAya tyAre AThe karma baMdhAya che ane mULa prakRtinI apekSAe haMmezAM Ayune AThame bhAga prApta thAya che tethI tenI apekSAe utkRSTAdi vizeSane saMbhava nathI e pramANe te je kahyuM te barAbara che. kAraNa ke mAtra AThamA bhAga AzrayIne haMmezA tenu sarakhApaNuM ame paNa kahIM ja che, paraMtu je A utkRSTAdirUpa vizeSa che te cAga ane sthitinA bhedathI che ema samajavuM. te A pramANe - jyAre jIva utkRSTa yoge vartate hoya che tyAre utkRSTa pradeza-vadhAremAM vadhAre -vagaNAonuM grahaNa kare che. madhyamayege madhyama ane jaghanyane jaghanya eTale ochAmAM ochI vargaNAo grahaNa kare che. A pramANe hevAthI Ayukamane utkRSTAdirUpa bhAga paNa tene anusAra ja hoya che. tema ja jyAre meTI sthitivALuM Ayukama baMdhAya tyAre bhAga mATe hoya che ane jaghanya sthitivALuM baMdhAya tyAre bhAga paNa jaghanya hoya che. A pramANe roga ane sthitinA bhede utkRSTAdirUpa vizeSa hoya che mATe e cAre bhAMgAne saMbhava che. 82 A pramANe bhAga vibhAganI prarUpaNa karI. have sAdyAdi prarUpaNA karavI joIe.
Page #698
--------------------------------------------------------------------------
________________ paMcasaMgraha-pAMcamuM dvAra te be prakAre che. 1 mULa prakRti viSayaka, 2 ane uttaraprakRti viSayaka, temAM pahelAM mULaprakRti viSayaka prarUpaNa karavA IcchatA kahe che- mohAuyavajANaM aNukoso sAiyAio hoi / sAI adhuvA sesA AugamohANa savvevi // 3 // mohAyurva nAmanutkRSTaH sAyAdiko bhavati / sAyadhuvAH zeSA AyurmohanIyayoH sarve'pi / / 8 / / artha-mAha ane Ayu varjita cha kamane atuhRSTa pradezabaMdha sAdi Adi cAra bhede che ane zeSa jaghanyAdi sAdi sAta bhAge che. tathA Ayu ane mohanIyamanA cAre bheda sAdi sAMta bhAMge che. 83 TIkAnu-mohanIya ane Ayukarma sivAya zeSa jJAnAvaraNIya, darzanAvaraNIya, vedanIya, nAma, gotra ane aMtarAya kamane anuNa pradezabaMdha sAdi, anAdi, dhruva ane adhava ema cAra prakAre che. te A pramANe- A cha karmano utkRSTa pradezabaMdha mahanIyamane baMdhaviccheda thayA pachI sUmasaMparAya guNasthAnake utkRSTa vege vartamAna kSapaka athavA upazamakane eka ke be samayaparyata thAya che. mATe utkRSTa pradezabaMdha te sAdi sAta ja hoya che. A sivAyane. anya saghaLe pradezabaMdha anutkRSTa che. te anuhRda pradezabaMdha utkRSTa pradezabaMdha karI tyAMthI paDatA athavA upazAMtamUha guNasthAnake baMdhaviccheda karI tyAMthI paDatA maMdacANasthAnakavarti AtmAne thAya mATe sAdi, te sthAna jeoe prApta karyuM nathI teo AzrayI anAdi, abhavyane dhruva ane bhavyane adhruva che. tathA e cha kamanA utkRSTa, jaghanya ane ajaghanya vikalpa sAdi sAMta lAge che. temAM utkRSTa te sAdi sAta bhAge hamaNAM ja vicAryuM. jaghanya pradezabaMdha utpattinA prathama samaye vartamAna, labdhi aparyApta, sarvathI alpa vIryavALA ane sAta karmanA baMdhaka sUkama nigodane eka samayamAtra hoya che. bIje samaye tene ja ajaghanya hoya che. vaLI pharI paNa saMvyAte athavA asaMkhyAta kALa vItI gayA bAda jaghanya gipaNuM ane aparyApta sUkama nigodapaNuM prApta thAya tyAre prathama samaye jaghanya pradezabaMdha thaI zake che. tyArapachInA samaye ajaghanya thAya che. A pramANe aneka vAra saMsArI ne jaghanya ane ajaghanya pradezabaMdhamAM parAvartana thatuM hovAthI ane sAdi sAMta bhAMge che. Ayu ane mohanIya karmamAM jaghanya, arjaghanya, utkRSTa ane anutkRSTa e saghaLa. do sAdi sAMta bhAMge che. temAM Ayu adhuvabaMdhi hevAthI tenA cAre vikalpanuM te sAdi
Page #699
--------------------------------------------------------------------------
________________ pacasaMgraha-pAMcamuM dvAra sAtapaNuM atyaMta spaSTa che ane mohanIyane utkRSTa pradezabaMdha utkRSTa yogasthAnavarti saptavidha baMdhaka samyagadaSTi athavA mithyAdaSTine eka athavA be samayaparyata hAya che. zeSakAla anutkRSTa hoya che, mATe e baMne sAdi sAta lAge che. tathA jaghanyaajaghanyamAM sAdi-sAMtapaNAne vicAra jJAnAvaraNIyAdinI jema jANI levuM. 83 ziSyanA upakAra mATe uparokta gAthAnuM varNana karatAM AcArya mahArAja kahe chechbbNdhkss ukassajogiNo sAiadhuvaukoso / aNukosa taccuyAo aNAiadhuvAdhuvA sugamA ||8|| SaDvandhakasyotkRSTayoginaH sAdhadhruva utkRSTaH anutkRSTastaccyUtAdanAyavadhruvAH sugamAH // 8 // artha_A cha kamanA aMdhaka utkRSTa gine pradezabaMdha sAdi sAMta che. tyAMthI paDe tyAre anutkRSTa thAya che. tathA anAdi adhava ane dhruva sugama che. 84 TIkAnu-cha karmanA baMdhaka utkRSTa cAgi sUkamaparAyavarti kSepaka athavA upazamaka AtmAne eka athavA be samayaparyata meha ane Ayu vinA cha kamane utkRSTa pradezabaMdha thAya che. te te ja vakhate thato hovAthI sAdi ane bIje athavA trIje samaye viccheda thatuM hovAthI sAta. te utkRSTa pradezabaMdhathI paDavA vaDe anuhRSTa pradezabaMdha thAya mATe te sAdi thAya, athavA upazAMtamUha guNasthAnake baMdhavicchedane prApta karIne tyAMthI paDe tyAre maMda cANasthAnake vartatA anuzruSTa pradezabaMdha pravarte e rIte paNa sAdi thAya ane anAdi, dhruva ane adhuva te sugama che. te A pramANe-aMdhaviracheda sthAnane athavA u&STa pradezabaMdha sthAnane jeoe prApta karyuM nathI teone anutkRSTa pradezabaMdha anAdi che ane iva-adhruva abhavya ane bhavyanI apekSAo hoya che. 84 A pramANe meha ane Ayu vinA zeSa karmanA utkRSTa-anukuSTa pradezabaMdhane vicAra karyo. have jaghanya-ajaghanyane vicAra kare che- ___ hoi jahanno'pajattagassa suhumanigoyajIvassa / ... taslamauSpannaga sattabaMdhagassappaviriyassa // 85 // eka samayaM ajahannao tao sAi adhuvA dovi / mohevi ime evaM Aummi ya kAraNaM sugamaM // 8 //
Page #700
--------------------------------------------------------------------------
________________ paMcasaMgraha-pAMcamuM bAra bhavati jaghanyo'paryAptakasya sUkSmanigodajIvasya / tatsamayotpannasya saptabandhakasyAlpavIryasya // 85|| ekaM samayamajaghanyastataH sAdhadhruvau dvAvapi / mohe'pyetAvevamAyupi ca kAraNaM sugamam // 86 // artha-prathama sa tpanna jaghanyogi, sAta karmanA baMdhaka, aparyApta sujhA nigoda jIvane eka samaya parvata jaghanya pradezabaMdha thAya che, tyArapachI ajaghanya thAya che, mATe e baMne sAdi-sAMta che. mehanIyakarmamAM paNa e be bhAMgA ema ja kahevA ane AyunA saMbaMdhamAM te kAraNa sugama che. 85-86 TIkAnu--tatsamayetpanna eTale utpattinA prathama samaye vartamAna, sarvathI alpa vIryavALA sAtakarmanA baMdhaka, aparyApta hama nigadIyA jIvane moha ane A vinA zeSa cha kamane sAmarthyathI mAtra eka ja samaya jaghanya pradezabaMdha thAya che. tyArapachInA samaye ajaghanya thAya che, tyArapachI kALAntare pharI paNa jaghanya-ajaghanya pradezabaMdha thAya che. A pramANe vArApharatI thatA hovAthI e ane sAdi sAMta che. mehanIya karmanA jaghanya ajaghanyane paNa e ja pramANe vicAra karI le. tathA AyunA viSayamAM jaghanyAdi cAre vikalpa sAdi sAMta bhAMge che e to sugama che, kAraNa ke teo saghaLA adhuvabaMdhi che. 85-86 have mehanIyanA uchuSTa-anudRSTanA sAdi-sAta bhAMgAne vicAra kare che. mohassa aikiliTTe ukoso sattabaMdhae micche / eka samayaM Nukosao tao sAiadhuvAo // 87 // mohasyAtikliSTe utkRSTaH saptabandhake mizyAdRSTau / ekaM samayamanutkRSTastataH sAdhavI // 8 // arthaatikilaSTa pariNAmI sAtanA baMdhaka mithyASTi athavA samyagdaSTine mahano eka samayaparyata utkRSTa pradezabaMdha thAya che. tyArapachI atkRSTa thAya che. mATe e baMne sAdi sAMta che. 87 yunAvasthAmAM pUrva 1 ahiM sAmarthathI eka samaya ema kahevAnuM kAraNa saghaLA aparyAptA apanAvasthAmAM pUra samayathI dattarottara samaye asaMkhya adhyaguNa vadhatA gasthAnake jAya che tethI jadhanya mAtra pahele ja samaye he che bIjA Adi koIpaNa samayomA hai nathI. tethI javanya pradeza eka samaya ja thAya che. e ata levAnuM hovAthI ema kahyuM che.
Page #701
--------------------------------------------------------------------------
________________ paMcasaMgraha-pAMcamuM dvArA TakAnuM -atisaMkilaSTa pariNAmi, ahiM atisaMkalezanuM grahaNa mAtra baLavAnapaNuM jaNAvavA mATe che. kAraNa ke baLavAnane ja atisaMkuleza hoya che. nahi te pradezamadhanA viSayamAM saMkSipta pariNAmanuM kaMI prajana nathI. uSa vizuddhivALAne paNa utkRSTa ega hoya che ane tene utkRSTa pradezabaMdha thAya che. tethI gAthAmAM aff" e pada vaDe baLavAna AtmAnuM grahaNa che. eTale ke utkRSTa cagasthAne vartamAna AtmA levAno che, kemake utkRSTa pradezabaMdha te ja karI zake che, tathA sAtane aMdhaka, gAthAmAM mUkela "miccha' e pada saccaNinuM upalakSaNasUcaka che mATe mithyAdRSTi athavA samyagdadine eka athavA be samaya utkRSTa pradezabaMdha thAya che. tyArapachI atuSTa thAya che. vaLI kALAntare utkRSTa tyArapachI atuzruSTa thAya che. e pramANe vArApharatI thatA hovAthI e ene sAdi-sAMta lAge che. A pramANe mohanIyanA viSayamAM be bhAMgA vicAryA. 87. . A pramANe mULa prakRtie AzrayI sAvAdi bhaMgane vicAra karyo. have uttaraprakRtie AzayI vicAra karavA IcchatA kahe che - nANaMtarAyaniddAaNavajakasAyabhayadugaMchANa / dasaNacaupayalANaM cauvigappo aNukoso ||8|| jJAnAntarAyanidrAnantAnuvandhivarjakapAyabhayajugupsAnAm / darzanacatuSkAcalAnAM caturvikalpo'nutkRSTaH // 86 // artha-jJAnAvaraNIya, attarAya, nidrA, anantAnubalthi varka bAra kaSAya, bhaya, jugupsA, darzanAvaraNa catuSka ane pracalAne anuSTa pradezabaMdha cAra prakAre che. TIkAnu-nAnAvaraNapaMcaka, aMtarAyapacaka, nidrA, anaMtAnubaMdhi vajIne bAra kaSAya, bhaya, jugupsA, cakSu, acakSu, avadhi ane kevaLadarzanAvaraNIyarUpa darzanAvaraNa catuSka ane pracalA e dhruvanaMdhi triIsa prakRtine anuSTa pradezabaMdha sAdi, anAdi, dhruva ane adhruva ema cAra prakAre che. te A pramANe jJAnAvaraNIya pAMca, atarAya pAMca ane cakSu, aca, avadhi ane kevaLadarzana nAvaraNIyarUpa darzanAvaraNaya cAra e cauda prakRtine utkRSTa cege vartamAna kSapaka athavA upazamaka sUmasaMparAyavarti AtmAne eka ke be samayaparyata utkRSTa pradezabaMdha thAya che. kAraNa ke utkRSTa ega vaDe ghaNA dalike grahaNa kare che ane Ayu tathA mohanIyane aMdhavicacheda thayela hovAthI tenA bhAgane temAM praveza thAya che, eTale ke tene bhAga paNa maLe che, vaLI cAra darzanAvaraNayamAM te svajAtIya nahi baMdhAtI prakRtiene bhAga paNa prApta thAya che. te pratiniyata eka ke be samaya ja thata hovAthI sAdi sAMta che. tyArapachI samayAntare maMdAgasthAne vartamAna te ja AtmAne anutkRSTa pradezabaMdha thAya tyAre, athavA upazAMtamAha guNasthAnake baMdhaviccheda karIne
Page #702
--------------------------------------------------------------------------
________________ tte pacasacihe-pAMcamuM kAma tyAMthI paDe ane ahRSTa pradezabaMdha kare tyAre tenI sAdi thAya. te utkRSTa pradezabaMdha cogya sthAna athavA vyavaccheda sthAnane jeoe prApta karyuM nathI teone anAdi, asatyane dhruva ane bhavyane adhuva che. nidrA ane pracalAne utkRSTa cagasthAne vartamAna sAtakarmanA baMdhaka avirati samyagdaSTithI AraMbhI apUrvakaraNa paryantavarti AtmAne eka athavA be samaya utkRSTa pradezabaMdha thAya che. kAraNa ke utkRSTa cagAnane saMbhava hovAthI ghaNA dalike grahaNa kare che ane nahi baMdhAtA Ayu tathA tyAnadvitrikane bhAga prApta thAya che. te eka ke be samaya sudhI ja hovAthI sAdi sAMta che. tyAra pachI samayAntare anulUNa pradeza baMdha thAya eTale te paNa sAdi thAya, athavA aMdhavi cheda sthAnane prApta karI tyAMthI paDe tyAre maMda cogasthAnake vattatA anuNa pradezabaMdha thAya tethI paNa te sAdi thAya. utkRSTa pradezabaMdha yogya sthAna athavA baMdhavicacheda sthAnane jeoe prApta karyuM nathI teone anAdi ane va-adhruva, abhavya ane bhavyanI apekSAe che. apratyAkhyAnAvaraNa catuSkano utkRSTa ge vartamAna avirati samyagdaSTi AtmAne eka ke be samaya utkRSTa pradezabaMdha thAya che. kAraNa ke utkRSTa ciga sthAnakane prApta thayela hovAthI ghaNA dalikA grahaNa kare che ane svajAtIya mithyAtva tathA anatAaMdhi nahi baMdhAtI hovAthI tenA bhAgane temAM praveza thAya che. te utkRSTa gaNyAnathI paDe tyAre athavA baMdhaviracheda sthAnane prApta karI tyAMthI paDe tyAre maMda yogasthAnake vattatA anuSTa pradezabaMdhane AraMbha kare tyAre tenI sAdi thAya. te utkRSTa aMdhasthAna athavA vyavacheda thAnane jeoe prApta karyuM nathI teone anAdi, kuvaadhruva, abhavya ane bhavyanI apekSAe ghaTe che. pratyAkhyAnAvaraNa catuSkano utkRSTa cagasthAnake vartatA dezavirati AtmAne eka athavA be samayaparyata utkRSTa pradezabaMdha thAya che, kAraNa ke utkRSTa ganA vazathIghaNA dalike grahaNa kare che tathA svajAtIya baMdhAtI mithyAtva, anaMtAnubaMdhi ane apratyAkhyAnAvaraNarUpa prakRtionA bhAgane temAM praveza thAya che, te eka ke be samaya ja thatuM hovAthI sAdi sAMta che. te utkRSTathI paDatA anutkRSTa pradezabaMdha thAya tyAre athavA bandhaviccheda sthAnane prApta karI tyAMthI paDe tyAre maMda gacchAne vattatA anuSTa pradezabaMdha thAya tyAre tenI sAdi thAya, te utkRSTa baMdha egya sthAna athavA aMdhaviccheda sthAnane jeoe prApta karyuM nathI teone anAdi ane dhruva-adhruva abhaya ane bhavyanI apekSAe che. bhaya ane jugupsAne utkRSTa cegi apUrvakaraNa guNasthAnake vartamAna AtmAne 1 ahiM abaLamAna mithAva tathA anaMtAnubaMdhI Adi bAra kaSAyo bhAga maLatuM hovAthI bhava-jIgusAnA utkRSTa pradezabaMdhanA svAmI apUrvakaraNa guNasthAnaka vatI kahyA che. paraMtu adhyamAna
Page #703
--------------------------------------------------------------------------
________________ * paMcasaMgraha-pAMcamuM dvAra 669 eka athavA be samaya utkRSTa pradezabaMdha thAya che. kAraNa ke utkRSTa eganA vazathI vagaNA grahaNa kare che tema ja mithyAtva ane anaMtAnubaMdhi Adi akhadhyamAna svajAtIya prakRtinA bhAgane praveza thAya che. te utkRSTathI paNa mAtra be samaya thatuM hovAthI sAdi sAMta che. te utkRSTathI anukuSTa jatA anutkRSTanI sAdi thAya, athavA baMdhavicacheda sthAnane prApta karI tyAMthI paDI anubhraSTa cagasthAnake vartatA ag@STa pradezabaMdhane Araba kare tyAre tenI sAdi thAya. te utkRSTa pradezabaMdha cica sthAna athavA baMdhaviccheda sthAnane jeoe prApta karyuM nathI teonI apekSAe anAdi ane kula-aphava, abhavya ane bhavyanI apekSAe thAya che. saMjvalana kedane utkRSTa cagAne vartamAna saMjvalana catuSkane baMdhaka, anuvRtti bAdara parAyavarti AtmAne eka athavA be samaya utkRSTa pradezabaMdha thAya che kAraNa ke utkRSTa caganA vazathI ghaNA dalike grahaNa kare che ane mithyAtvAdi prakRtionA ane purUSadanA bhAgamAM praveza thAya che. tathA mAnAdi traNa prakRtinA baMdhaka utkRSTa cAgI te ja anivRtti bAdara saM5rAyavarti AtmAne eka athavA be samaya saMjavalana mAnane saMjvalana dhanA bhAgane paNa praveza thatuM hovAthI utkRSTa pradezabaMdha thAya che. tathA dvividhabaMdhaka utkRSTa gi te ja anivRttibAradasaMparAvarti AtmAne eka ke be samaya saMjavalana mAyAne saMlana mAnanA bhAgane paNa praveza thata nahAvAthI utkRSTa pradezabaMdha thAya che. tathA utkRSTa cogi eka prakRtine baMdhaka anivRtti bAdaragaMparAvarti AtmAne eka ke be samaya saMjvalana lebhane utkRSTa pradezabaMdha thAya che. kAraNa ke mehanIyane saghaLe bhAga baMdhAtI te prakRtirUpe ja pariName che. mATe. mahAtvAdi tera prakRtino bhAga pramatta ane apramata guNasthAne paNa maLe che. tethI A be guNarathAnaka vatta AtamAone paNa bhaya-jugupsAnA utkRSTa pradezanA havAmI kahevA joIe. chatAM ahiM kema kahyA nathI te vicAraNIya che. vaLI pathama karma graMtha gA. 92 ane 94 nI TIkAmAM jaNAvela che keamadhyamAna kaSAyeno bhAga baLyamAna kaSAyane ja maLe, paraMtu kaSAyene maLe nahi mATe A bane prakRtionA utkRSTa pradezabaMdhanA svAmI aSpamAna mithyAtvane bhAga maLato hovAthI cothAthI AThamA -guNasthAnaka sudhInA jevo che. tethI paMcama karmaprathAniA mate abadhyamAna kavAyanAM dali zeSa dhyAna kaSAne ja maLe che paraMtu badhyamAna kAryone maLatA nathI ane paMcamahAdinA mate aLadhyamAna mithyAtvanI jema amadhyamAna kathAnuM dalika paNa badhyamAna kapAya tathA nekaSAya ema bannene maLe che. ema samajAya che. paraMtu jo ema hoya to hAsyAdi be yugalamAM yathAsaMbhava chaThThA Adi guNarathAne madhyamanA ATha kavAne bhAga maLI zake tethI te guNasthAnakartA cha ja A cAre prakRtinA svAmI kahevA joIe. -chatA tema na kahetA avirati sadaSTi ja svAmI kema kazA ? te vicAraya che.
Page #704
--------------------------------------------------------------------------
________________ 670 paMcagraha-pAMcamuM dvAra A pramANe te saMvalananI cAre prakRtine utkRSTa pradezabaMdha eka ke be samaya ja thato hovAthI sAdi sAMta che te sivAyane sabrage pradezabaMdha anuhRSTa che. te utkRSTa pradezabaMdha cogya sthAnakathI paDatA athavA baMdhaviccheda sthAnane prApta karI tyAMthI caDatA maMda egasthAnavarti AtmAne anutkRSTa pradezabaMdha thAya mATe sAdi, utkRSTa pradezabaMdha yeya sthAna athavA baMdhavicacheda sthAna nahi prApta karanArane anAdi ane kuva-agva, abhavya ane bhavyane thAya che. 88 sesA sAIadhuvA savve savvANa sesapagaINaM / zepAH sAbadhuvAH sarve sarvAMsAM zeSaprakRtInAm / / artha-uparokta prakRtionA zeSa vikala tathA zeSa saghaLI pravRtionA saghaLA vika sAdi sAMta bhAMge che. kAnupUta trIza prakRtionA zeSa jaghanya, ajaghanya ane utkRSTarUpa traNe vika sAdi sAMta bhAMge che. temAM utkRSTa te sAdisAMta bhAge hamaNAM ja vicArI gayA ane jaghanya atyaMta alpa viyavALA, aparyApta, bhAva prathama samaye vartamAna, sUkSama nigadIyAne thAya che. bIjA samaye tene ja ajaghanya thAya che. pharI paNa saMkhyAta kALa athavA asaMvyAta kALa gaye chate ukta svarUpavALI nigodAvasthA prApta thAya tyAre jaghanya thAya mATe te baMne sAdi sAMta che. zeSa saghaLI mithyAtva, anaMtAnubaMdhi kaSAya, satyAnadvitrika, agurulaghu, tajasa, kAmaNa, upaghAta, varNacatuSka ane nimaNarUpa sattara dhruvadhi prakRtienA ane saghaLI adhuvanaMdhi prakRtionA jaghanya, ajaghanya, utkRSTa ane anuskRSTa e cAre vikalpa sAdi sAta lAge che. kaI rIte sAdi sAta bhAge che? te kahe che- tyAdvitrika, mithyAtva ane anaMtAnubaMdhine sAtakarmanA baMdhaka, utkRSTa cAgasthAnake vartamAna mithyAdaSTine eka athavA be samaya utkRSTa pradezabaMdha thAya che. A ATha prakRtiene samyagdaSTi cha bAMdhatA ja nathI, mATe mithyASTi grahaNa karyA che. utkRSTa sthAnethI madhyamAgasthAnake jatA anuhRSTa pradezabaMdha thAya. pharI paNa kALAntare utkRSTa yogasthAna prApta thatA utkRSTa pradezabaMdha thAya che. A pramANe mithyASTine te baMne vArApharatI thatA hovAthI sAdi sAMta che. tejasa, kAmaNa, agurulaghu upaghAta, varNAdi catuSka ane nirmANa e nAmakarmanI dhruvanaMdhi nava prakRtiene tevIsa prakRtinA aMdhaka utkRSTa ge vartamAna mithyAdaSTine eka athavA be samaya utkRSTa pradezabaMdha thAya che. te sivAyanA nAmakarmanI
Page #705
--------------------------------------------------------------------------
________________ pacasaMgraha-pAMcamuM dvAra 67 paccIsAde prakRtinA aMdhakane ghaNA bhAga thatA rahevAthI utkRSTa pradezabaMdha thatuM nathI. kevaLajJAnI mahArAje tema ja dekhela che. tyArapachI samayAtare anutyuSTa thAya vaLI pharI kALAntare utkRSTa thAya. A pramANe kramazaH thatuM hovAthI te baMne sAdi sAMta che. jaghanya-ajaghanya pradezabaMdha gAthAnI zarUAtamAM jema trIza prakRti AzrayI -ghaTAvyA tema ahiM paNa ghaTAvI levA. tathA adhuvabaMdhinI saghaLI prakRtionA utkRSTAdi cAre vikalpa teone madha ja adhura hovAthI sAdi sAta bhAge jANavA. A pramANe sAvAdi bhaMganI prarUpaNA karI. have svAmitvane vicAra karo. joIe. te be prakAre che- utkRSTa pradezaviSayaka. 2 jaghanya pradezaviSayaka. vaLI te eka eka bebe prakAre che-1 mULa prakRti viSayaka, 2 uttaraprakRti viSayaka temAM pahelA mULa ane uttara prakRtiviSayaka utkRSTa pradezabaMdhanA svAmitvane vicAra kare che- nA huM vaMto vahero tAga tava yAsAM yatra vandhAnta utkRSTastAsAM tatraiva // 89 // artha-je prakRtionA baMdhane jyAM anta thAya tyAM prAyaH te prakRtione utkRSTa pradezabaMdha samaja. TIkAnu-je prakRtione je sthAne baMdhaviccheda thAya che te prakRtine prAyaH tyAM ja utkRSTa pradezamAM dha samaje. tAtparya e ke-je sthAne aMdhaviccheda thAya che te sthAnane prApta thayelA utkRSTa yogasthAnake vartatA AtmAo te prakRtienA utkRSTa pradezabaMdhanA svAmi jANavA. ati saMkSepamAM kahelI uparokata hakIkatane savizeSataH vicAra kare che. temAM 'paNa mULa prakRti viSayaka utkRSTa pradezabaMdhanA svAmitvane vicAra kare che. AyukarmanA mithyASTi, avirati sabhyadaSTi, dezavirati, pramattasaMyata ane aprasatasaMyata e pAMca guNasthAnake vartatA utkRSTa cogasthAnavarti AtmAo utkRSTa pradezabadhanA svAmi che, kAraNa ke A saghaLA guNasthAnakavALAone utkRSTa gasthAnaka ane AyunA baMdhane saMbhava che. zaMkA-sAsvAdana guNasthAnakavarti AtmA utkRSTa pradezabaMdhane svAmi kema nathI hota? uttara-tene utkRSTa cagasthAnakane jIvasvabhAve asaMbhava che. e asaMbhavane vizeSataH puSTa kare che je sAsvAdana guNasthAnakavarti AtmAne
Page #706
--------------------------------------------------------------------------
________________ 202 pacasa graha-pAMcamuM dvA ww utkRSTa cAga hAya tA anaMtAnukhadhinA utkRSTa pradeza'dha sAsvAdane ja ghaTI zake kAraNa ke mithyAtvanA bhAganI paNa prApti thAya ane jo ema thAya tA anatAnu SinA anubhRSTa pradezamadha sAdi Adi cAra bhAMge ghaTI zake. te A pramANe-- anaMtAnukha dhinA utkRSTa pradezAdha ukta nItie sAsvAdane thAya, anyatra thAya. te sAsvAdana guNasthAnakathI paDI mithyAtve Ave tyAre anubhRSTa pradezakha dha thA mATe sAdi. jeoe sAsvAdana guNusthAnaka prApta karyuM" nathI tene anAdi, abha ananta ane bhavyUne sAnta. A pramANe anubhRSTa pradezama thai cAre bhAMgA ghaTI zake paraMtu A hakIkata zAsrArane ISTa nathI. kAraNa ke anaMtAnu dhinA anutyu pradezakha dha sAdi sAMta bhAMge pahelA ja kahI gayA che. mATe sAsvAdana guNusthAna utkRSTa cAganA asa'bhava hevAthI te cunA utkRSTa pradezakha'dhanA svAmi nathI. mizrardaSTi tA AyunA adha ja karatA nathI mATe tene paNa niSedha karyAM che. mAhanIyama nA sAtanA adhaka mithyASTi, avirati samyagdaSTi, dezavirati, pramatta sayata, apramattasaMyuta, apUrvakaraNa aneanivRtti mAdara saMparAya e sAta guNasthAnakava AtmAo utkRSTa pradezakha dhanA svAmi che. A saghaLAone utkRSTa gasthAna a mAhanIyanA a`dhanA sadbhAva che mATe, zivazamasUri mahArAja kahe che ke-- AyukamanA utkRSTa pradeza dhanA svAi pAMca guNasthAnakavALA ane mAhanIyakamanA sAta guNasthAnakavALA jIvA che.' ahiM zakA kare che ke--sAsvAdana samyagdaSTi ane mizrardaSTi AtmA mAhana yanA utkRSTa pradeza dhanA svAmi kema hotA nathI? tenA uttaramAM kahe che ke teo utkRSTa cAga hAtA nathI mATe hotA nathI. temAM sAsvAdane utkRSTa cAga kema na hAtA tenI yukti hamaNAM ja kahI gayA ane sabhyamithyASTine pUrvasUri mahArAja pravacanathI utkRSTa cAga nathI hotA ema samajavuM. te pUrvasUri mahArAjanuM vacana A che 1 ' sAlaLayammAmi jJeyuoNo nono na tti 'sAsvAdana ane mizraSTine utkRSTa cAga hAtA nathI. mATe uparokta sAta guNasthAnakavALA ja mAhanIyanA utkRSTa pradezakha dhanA svAmi che. tathA jJAnAvaraNu, dezanAvaraNu, vedanIya, nAma, gotra ane aMtarAya e A kamanA utkRSTa cAgasthAnane prApta thayelA sukSmasa'parAyavatti AtmA utkRSTa pradeza dhanA svAmi che. kAraNa ke nahi baMdhAtA Ayu ane mAhanIyanA bhAga paNa tene prApta thAya che. A pramANe mULaprakRti viSayaka utkRSTa dezakha dhanA svAmitvanA vicAra karyo.
Page #707
--------------------------------------------------------------------------
________________ pacasaMgraha-pAMcamuM dvAra * have uttara prakRtiviSayaka svAmitvane vicAra kare che--jJAnAvaraNapacaka, darzanA varaNacatuSka ane aMtarAyacaka e cauda prakRtiene utkRSTa yogAnakane prApta thayela sUmasaM5rAyavarti AtmA utkRSTa pradezabaMdhane svAmi che. kAraNa ke mohanIya ane AyunA bhAgane paNa temAM samAveza thAya che ane darzanAvaraNacatuSkamAM svAtIya akhadhyamAna nidrApaMcakanA bhAgane praveza thAya che. saMjavalana krodha, mAna, mAyA ane lebhane utkRSTa yogasthAnake vartamAna anivRtti bAdara saMparIyavAra AtmA anukrame cAra traNa be ane eka prakRtine jyAre AMdha hoya tyAre utkRSTa pradezabaMdhane svAmi che. baMdha AzrayI vicchinna thayelI prakRtionA bhAgane praveza thAya che mATe nidrADhikanA avirati samyagdaSTithI AraMbhI apUrvakaraNa paryAvati utkRSTa cAgasthAnake vartamAna sAtakamane baMdhaka AtmA utkRSTa pradezabaMdhane svAmi che. A saghaLA guNasthAnakomAM uNa ga ane te prakRtinA ba dhane saMbhava che ane thINuddhitrika ane AyunA bhAgane praveza thAya che. bhaya ane jugupsAne utkRSTa sthAnake vartamAna apUrvakaraNa guNasthAnakavarti AtmA utkRSTa pradezabaMdhane svAmi che. kAraNa ke tene utkRSTa pradezabaMdha karatA mithyAtva, anaMtAnuba dhi, apratyAkhyAnAvaraNa ane pratyAkhyAnAvaraNAdi prakRtienA bhAgane temAM praveza thAya che mATe. apratyAkhyAnAvaraNa kaSAyane sAtane baMdhaka utkRSTa vege vartamAna avirati samyadRSTi AtmA utkRSTa pradezabaMdhane svAmi che. kemake AyunA bhAgane tema ja mithyAtva ane anaMtAnubaMdhinA bhAgane temAM praveza thAya che. pratyAyAnAvaraNaya kaSAyane sAtane baMdhaka, utkRSTa cagasthAnakane prApta thayela dezavirati AtmA, utkRSTa pradezabaMdhane svAmi che. mithyAtva, anaMtAnubaMdhi, apratyAsthAnAvaraNa ane AyunA bhAgano temAM praveza thAya che mATe. tejasa, kAmaNa, agurulaghu, upaghAta, varNacatuSka ane nirmANa e navaprakRtione sAtakamane baMdhaka, temAM paNa nAmakarmanI ekendriyagya trevIsa prakRti bAMdhate, utkRSTa cANasthAnake vartamAna, mithyASTi AtmA eka ke be samaya utkRSTa pradezabaMdhane svAmi che. mithyAtva, anaMtAnubaMdhi ane svAdvitrikarUpa dhruvanaMdhi pravRtionA ane nAmavAra dareka adhavabadhinI prakRtienA laghu upAya-sahelI yukti batAvavA dvArA utkRSTa pradezabaMdhanA svAmi graMthakAra mahArAja AgaLa upara potAnI meLe ja kaheze. 89 have pUrvokta trIza prakRtiene je atkRSTa pradezabaMdha sAdi Adi cAra prakAre
Page #708
--------------------------------------------------------------------------
________________ ja paMcasaMgraha-pAMcamuM hAra kahyo che tenA tathA adhuvabadhi pravRtionA utkRSTAdi cAra prakAranA pradezabaMdha saMbaMdha je sAdi-sAMta bhaMga kahyo che tene vicAra karavA mATe kahe che niyayaabaMdhacuyANaM Nukkoso sAzNAi tamapatte / sAI adhuvo'dhuvabaMdhiyANadhuvabaMdhaNA ceva // 10 // nijakAvandhacyutAnAmanutkRSTaH sAdiranAdistamaprAptAnAm / sAdirazuvo'dhruvavandhinInAmadhravapandhanAdeva // 10 // artha-pUrvokta trIza prakRtinA pitAnA abaMdhasthAnakathI paDelAone tene anutyu thAya tethI sAdi ane te sthAnakane nahi prApta thayelAne anAdi che. tathA adhuvanaMdhinI prakRtionA utkRSTAdi cAre teo adhuvanaMdhi hevAthI ja sAdi sAta che. TIkAnuDa-jJAnAvaraNapacaka, darzanAvaraNaSaka, aMtarAyapaMcaka, anatAnubaMdhi vajIne bAra kaSAya, bhaya ane jugupsA e trIza dhruvabaMdhinI prakRtienA potapotAnA akhaMdhasthAnakathI athavA upalakSaNa dvArA utkRSTa baMdhasthAnakathI pahelAone anusjada pradezabaMdha thAya tyAre te baMdha sAdi thAya ane te abaMdhasthAnane athavA utkRSTa baMdhasthAnane nahi prApta thayelAne anAdi ane dhruva-adhuva, abhavya ane bhavyanI apekSAe che. * tathA adbhavadhi pravRtionA utkRNAdi cAre baMdha teo athuvarmAdhi levAthI sAdi sAMta bhAge samajavA. 90 have adhuvadhinI prakRtienA utkRSTa pradezabaMdhanA svAmitvanA eTale ke ka jIva tene utkRSTa pradezabaMdha karI zake tenA jJAna mATe ke upAya batAve che- appatarapagaivaMdhe ukkaDajogI u sannIpajjatto / kuNai paesukkosaM alpataraprakRtibandhe utkRSTayogI tu saMjJiparyAptaH / karoti pradezotkRSTam artha-jyAre alpa prakRtieno baMdha thato hoya tyAre utkRSTa vege vartamAna saMnI paryApta utkRSTa pradezabaMdha kare che. te TakAnu--jyAre mULaprakRtie ati alpabaMdha thatuM hoya tyAre utkRSTa yogasthAnake vartamAna paryApta saMnI eka athavA be samaya avabaMdhinI prakRtine ukaccha pradezabaMdha kare che eTale ke jyAre koIpaNa vivakSita prakRtinA utkRSTa pradezabaMdhano vicAra karavAmAM Ave tyAre mULakarma tema ja tenI svatIya anya prakRtie paNa jeTalI banI zake teTalI ochI baMdhAtI hoya ane utkRSTa gasthAnaka hoya tyAre paryApta saMpattine tene utkRSTa pradezabaMdha thAya che. te A pramANe - . sAtavedanIya, uccagetra ane yazakIrti e traNa prakRtione cha kamane baMparka
Page #709
--------------------------------------------------------------------------
________________ pacasaMgraha-pAMcamuM hAra 275 utkaTa yogasthAnake vartamAna sUmasaM parAyavarti AtmA utkRSTa pradezabaMdhane svAmi che. kAraNa ke AyunA ane mohanIyanA bhAgane ane yazakIrtimAM akhadhyamAna svajAtIya prakRtienA bhAgane paNa praveza thAya che. puruSavedane anivRtti bAdara saMparAyavarti utkRgI AtmA utkRSTa pradezabaMdhane svAmi che. kAraNa ke mithyAtva ane anaMtAnubaMdhi Adi pravRtionA bhAgane paNa praveza thAya che. devagati prAyogya tIrthakara nAmakarma sAthe ogaNatrIza prakRti prAMta avirata samyagdaSTithI AraMbhI apUrvakaraNanA chaThThA bhAga sudhImAM utkRSTa ceNe vartamAna AtmA tIrthakara nAmakarmanA utkRSTa pradezabaMdhana svAmi che. utkRSTa cage vartamAna apramattAsaMyata tathA apUrvakaraNavarti AhAraddhika sahita devagati egya trIza prakRtine aMdhaka AtmA AhAraddhikanA utkRSTa pradezabaMdhane ravAmi che. kahyuM che ke- AhArakahikanA baMdhamAM apramatta ane apUrvakaraNa baMne grahaNa karyA che. u cage vartamAna te baMnene devagati gya AhAraddhika sAthe trIza AdhatA utkRSTa pradezabaMdha thAya che. ekatrIzanA baMdhamAM thatuM nathI. kAraNa ke bhAga ghaNA thAya." tathA hAsya, rati, arati ane zoka mehanIyanA utkRSTa vege vartamAna avirati samyagdaSTi utkRSTa pradezabaMdhane svAmi che. tathA tika, asAtavedanIya, nIcagavya, strIveda ane napuMsakavedane sAta kamane baMdhaka mithyASTi utkRSTa pradezabaMdhane svAmi che. - haDakasaMsthAna, sthAvara, ayazakIrti, audArika pratyeka, sAdhAraNa, sUma, bAdara, ekendriya jAti ane aparyApta nAmakarma e saghaLI prakRtinA ekendriyagya trevIsa prakatine baMdhaka utkRSTa ge vartamAna mithyASTi utkRSTa pradezabaMdhane svAmi che. 1 ahiM ekalA avirata samyagadaSTi lIdhA che. paraMtu kama graMthanI TIkAmAM avirati samyagadaSTithI apUrvakaraNa sudhInA utkRSTa ge vattatA saghaLA lIdhA che. paraMtu ahiM ema lAge che ke mehanIyanI sattara ane te prakRtinA baMdhaka cothA pAMcamAvALA na levA joIe. paraMtu nava prakRtinA baMdhaka chaThThA sAtamA ane AThamA guNasthAnakavALA levA joIe. kAraNake teone alpa prakRtiono baMdha che ane adhyayana mithyAtva, anaMtAnubaMdha apratyAkhyAnAvaraNa ane pratyAkhyAnAvaraNane bhAga paNa prApta thAya che. eTale utkRSTa pradezabaMdha teo ja karI zake ema lAge che. tatva kevaLagamya, 2 tivagaThikAdi pravRtio samyagadaSTi bAdhatA nathI mATe milAdaSTi tenA utkRSTa pradezamAM thatA ravAmi che te barAbara che. paraMtu asAtavedanIyane te samyakatavI paNa bAdhe che mATe te paNa tenA uka pradezabaMdhano savAmi have joIe. karmagrathanI TIkAmAM lIdhe che.
Page #710
--------------------------------------------------------------------------
________________ 676 paMcasaMgraha-pAMcamuM dvAra [, beIndriya, teIndriya, caurindriya ane paMcendriyajAti, chevaTuM saMghayaNa, audArika agopAMga, manuSyaddhika ane vasanAmakarmane aparyApta beInDiyAdi yogya pacIsa prakatine baMdhaka utkRSTa bhege vartamAna mithyAdaSTi utkRSTa pradezabaMdhane svAmi che. parAghAta, ucchavAsa ane paryApta nAmakarmane ekendriya gya pacIsa prakRtine baMdhaka utkRSTa gi mithyASTi svAmi che. . . . . Atapa ane udyotane ekendriyagya chavisane baMdhaka svAmi che. - [, sthira, zubha, subhaga, susvara, Adeya, samacaturasasaMsthAna, prazastavihAgati, devadvika, vikriyadrika, 'durbhAga, anAdeya, azubha ane asthira e paMdara pravRtione devagatiprAgya aThThAvIza prakRtine baMdhaka utkRSTa ge vartamAna samyagdaSTi athavA mithyASTi utkRSTa pradezabaMdhane svAmi che. tathA narakaddhika, aprazastavihAgati ane svaranAmakarmane narakagati prAya aThThAvIzane baMdhaka utkRSTa pradezabaMdhane svAmi che. madhyama cAra saMghayaNa ane madhyama cAra saMsthAnane tiryaMca ane manuSyagati cogya ogaNatrIza prakRtino baMdhaka ane "vajaRSabhanArAcasaMghayaNane manuSyagati thI ogaNatrIzane baMdhaka utkRSTa coge vartamAna mithyASTi utkRSTa pradezabaMdhane svAmi che. devAyane utkRSTa cagasthAnane prApta thayele apramatta saMyata utkRSTa pradezabaMdhane svAmi che. ' tathA zeSa traNa Ayune utkRSTa yogasthAnane prApta thayela mithyASTi utkarSa mATe baMdhane svAmi che. A pramANe mULaprakRtiviSayaka ane uttaraprakRtiviSayaka utkRSTa pradezabaMdhanuM svAmitvA kahyuM. ' . - have jaghanya pradezabaMdhanu svAmitva kahevuM joIe. temAM pahelA mULaprakRtiviSayaka kahe che- A vinA sAte mULaprakRtione utpattinA prathama samaye vartamAna, sarvathI a5 vayavALe labdhi aparyApta sUkSma nigada jIva jaghanya pradezabaMdhane svAmi che. , utpattinA bIjA samaye vIte te sUkama nigoda jIva zA mATe jaghanya pradezanA 1 devagati prAgya aAvIza bAMdhanA durlaga ane anAdevana baMdha thatA nathI chatAM ahi lIdhA che tene Azaya samajAtuM nathI, bAkI e be prakRtine utkRSTa pradezabaMdha endriyagya trevIsa bAMdhatA saMbhave che. trevIsane baMdhaka mizrAdaSTi tene adhikArI che. asthira ane azubhanA utkRSTa pradezabaMdho paNa e ja adhikArI saMbhave che ane svapajJa TIkAmAM paNa A durbhaga Adi cArene ekendriya prAgya vIzane baMdha karavAmi kahela che. 2 prathama saMdhayaNanA utkRSTa pradezabaMdhane badhAdhikArI ticagati egya ogaNatrIsano baMdhaka paNa karmagraMthanI TIkAmAM lIve che
Page #711
--------------------------------------------------------------------------
________________ saMgraha-pAMcamuM dvAra 77 ane svAmi nathI hote? tenA uttaramAM kahe che ke-bIje samaye pahelA samayathI asaMkhyaguNa vadhatA cA sthAnake jAya che. kAraNa ke saghaLA aparyAptA jI apa ptAvasthAmAM pratisamaya pUrva pUrva samayathI uttarottara samaye asaMkhya asaMkhyaguNa -vadhatA cagasthAnake jAya che, mATe baje samaye jaghanya pradezabaMdha hotA nathI. - zatakarNikAra mahArAja kahe che ke-saghaLA. aparyAptA je samaye samaye asaMkhyaguNa roga vaDe vadhe che mATe bIjA Aki samayamAM jaghanya pradezabaMdha ghaTI zakatuM nathI. Ayune paNa te ja labdhi aparyApta anya sUphamanigadanI apekSAe sarvamaMda cogAnavarti sukama nigane AtmA pitAnA AyunA trIjA bhAganA pahele samaye vartate jaghanya pradezabaMdha kare che. paraMtu tyArapachInA samaye karato nathI. kAraNa ke aparyApta hevAthI tenI pachInA samaye asaMkhyaguNa vadhatA cagasthAnake jAya che mATe tyAM jaghanya pradezabaMdha ghaTatuM nathI, tethI pitAnA AyunA trIjA bhAganA pahelA samaye jaghanya pradezabaMdha kare che ema kahyuM che. zivazarmasUri mahArAja kahe che ke- utpattinA pahele samaye jaghanya vege vartamAna apayApta sUkSamanigada sAte karmane jaghanya pradezabaMdha kare che ane Ayune baMdha karate te ja sUkamanigAdIe Ayune jaghanya pradezabaMdha kare che." * * * A pramANe mULaprakRtiviSayaka jaghanya pradezanuM svAmitvA kahyuM. have uttaraprakRti badhe jaghanya pradezamAM dhanuM svAmiA kahe che- jahannayaM tassa baccAse // 9 // jaghanyaM tasya vyatyAse // 11 // artha-utkRSTa pradezabaMdhanA svAmitvanA viSayamAM je rIte kahyuM tenAthI viparyAsa karatA jaghanya pradezabaMdha thAya che. TIkAnu-utkRSTa pradezabaMdhanA svAmitva saMbaMdhe je hakIkta kahI che tene vipaAMsa karavAthI jaghanya pradezabaMdhane svAmi thAya che. te A pramANe utkRSTa pradezabaMdha te AtmA kare che ke je manelabdhisaMpanna utkRSTa gaNyAnake vartamAna saghaLI paryAptie paryApta ane mULa tema ja uttaraprakRtionI a5 saMkhyAne bAMdhanAra hoya. zA mATe e pramANe che? tenA uttaramAM kahe che ke--je AtmA mane labdhi saMpanna che tenI ceSTA-kriyA zeSa jIvanI apekSAe atizaya baLavALI hoya che kAraNa ke vicArapUrvaka kriyA karanAra AtmAnI ceSTA tIvra hoya che. prabaLa ceSTA yukta te AtmA
Page #712
--------------------------------------------------------------------------
________________ paMcasaMgraha-pAMcamuM kAraNa ghaNA pudgalone grahaNa kare che mATe mane labdhisaMpanna e vizeSaNa grahaNa karyuM che. mane labdhiyukta hovA chatAM paNa potAnI bhUmikAne anusAra maMda maMda cagasthAnaka vALe paNa hoya che. tethI tene tyAga karavA mATe utkRSTayAgI e vizeSaNa lIdhu che. tathA saMkSi aparyAptAne paNa pitAnI bhUmikAne anusAra utkRSTa cAga che, te utkRSTa ganuM ahiM prayojana nathI, kAraNa ke te utkRSTa ge utkRSTa pradezabaMdha thatuM nathI, mATe tene dUra karavA saghaLI paryAptie paryApta e vizeSaNa grahaNa karyuM che. A traNe vizeSaNa yukta hovA chatAM paNa je ghaNI mULa ke uttara pravRtione baMdhaka hoya te paNa vivaNita prakRtione utkRSTa pradezabaMdha na thAya. kAraNa ke daliMke ghaNA bhAgamAM vahecAI jAya, te hetuthI mULa ane uttara a5tara prakRtiene baMdhaka ho joIe ema kahyuM che. A cAra vizeSaNa yukta AtmA utkRSTa pradezabaMdha kare che mATe pradezabaMdhanA svAmitvanA viSayamAM sarvatra A nirdoSa sAmAnya lakSaNa che. temAM je kaMI vizeSa che te pUrve batAvela che. uparokta lakSaNo vipathasa e ja prAyaH jaghanya pradezabaMdhanA svAmitvanA viSathamAM lakSaNa samajavuM. te A pramANe mane labdhi hIna, jaghanya roga sthAnake vartamAna, labdhi aparyApta, mULa ane uttara ghaNI prakRtione bAMdhanAra AtmA jaghanya pradezamAM ane svAmi che. kahyuM che ke-"sarI utkRSTa gi, paryApta, alpatara prakRtine adhaka, utkRSTa pradezabaMdha kare che, tethI viparIta jaghanya pradezabaMdha kare che. A te bahu saMkSepamAM kahyuM tene ja maMda mativALA ziSyanA upakAra mATe vistArathI varNave che- narakagati, narakAsupUvi, narakAyu ane devAyurUpa cAra prakRtionA saghaLI paryAptie paryApta jaghanya gasthAnake vartamAna agni paMcendriya jaghanya pradezabaMdhane svAmi che. ahiM asaMsi paryAptAnA jaghanya gAthI saMsi paryAptAne jaghanyAga asaMkhyAtaguNa hoya che. kahyuM che ke-arsari paryAptAnA jaghanyagathI saMri paryAptAne jaghanyAga asaMkhyAtaguNa che." mATe saMpattine jaghanya pradezabaMdha ghaTatA nathI tethI asaMsi grahaNa karyo che ane aparyApta asaMsine vivakSita cAra prakRtione baMdha thatuM nathI mATe saghaLI paryAptie paryApta ema kahyuM che. 1 jadhanya pradezabaMdha thatAmAM cAra vizeSaNa mUkyA che. paraMtu vadhAremAM vadhAra jeTalA ghaTe teTalA ghaTAvavAnA che jyAM tyAre ghaTe tyAM cAra, cAre na ja ghaTatA hoya te vadhAremAM vadhAre lTI zake teTalA ghaTAvavAnA che.
Page #713
--------------------------------------------------------------------------
________________ paMcasaMgraha-pAMcamuM dvAra 678 AhArakatika mULa AThe kamane ane devagati prAyogya ekatrIza prakRtine aMdhaka jaghanyAge vartamAna apramatta sayata jaghanya pradezabaMdhane svAmi che. devadrika, vekiyaki ane tIrthakara nAmakarma e pAMca prakRtienA bhava prathama samaye vartamAna jaghanya cAgi avirati samyagdaSTi, jaghanya pradezabaMdhane svAmi che. temAM tIrthaMkara nAmakarmane baMdhaka deva athavA nArakI anukrame devabhavamAMthI athavA narakabhavamAMthI cyavane manuSyabhavamAM utpanna thate u5ttinA prathama samaye vartamAna manuSya devagatiprAgya tIrthakara nAmakarma sahita egaNatrIza prakRti Adhate, jaghanya gi, vaikriyadrika ane devadrikane jaghanya pradezabaMdha kare che. ahiM ema zaMkA thAya ke ukta cAra prakRtiono asaMgnimAM zA mATe jaghanya pradezabaMdha na thAya? kAraNa ke saMthiI asaMgnimAM yoga alma che. tenA uttaramAM kahe che ke--ahiM asaMsi be prakAra che. te A pramANe-1 paryApta, 2 aparyApta. temAM aparyAptAne te devagati prAyogya ke narakagati prAtha baMdha ja thatuM nathI paryAptAne ja thAya che ane paryApta asaMsine aparyApta saMrinA cANasthAnakathI asaM. khyAtaguNa roga hoya che. - zatakarNikAra kahe che ke-"saMsi aparyAptAnA yogathI asazi paryAptAne caga asaMkhyAtaguNa hoya che. mATe asaMzimAM jaghanya pradezabaMdha ghaTI zakatuM nathI. tethI bhavanA prathama samaye vartamAna avirati samyagdaSTi manuSya e cAra prakRtionA jaghanya pradezabaMdhane svAmi kahyo che. A kahevA vaDe kaI ema kahe che ke hInabaLavALA asaMgnimAM kiyaSakane jaghanya pradezabaMdha thAya che tenuM khaMDana karyuM che ema samajavuM. tIrthaMkaranAmakane tIrthakaranAmakarmane bAMdhanAra manuSya kALa karIne devamAM utpanna thAya tyAM bhavanA prathama samaye jaghanya yogasthAnake vartate tIrthakara nAmakama sahita manuSyabAya trIza prakRti bAMdhanAra deva jaghanya pradezabaMdha kare che. pUrvAcAryoe tema ja pratipAdana kareluM hovAthI anyatra tene jaghanya pradezabaMdha thatuM nathI. - zatakarNimAM kahyuM che ke-tIrthakaranAmakamane baMdhaka manuSya kALa karIne devamAM utpanna thAya tene prathama samaye manuSyagati cogya tIrthaMkaranAmakarma sahita trIza prakRti bAMdhatA sarva jaghanya ge vartatAM tIrthakaranAmakamane jaghanya pradezabaMdha thAya anyatra na thAya." 1 ahiM anyatra na thAya ema kahyuM che mATe tIrthakaranA makama bAMdhI narakamAM janArane tI. karanAmakarma sAthe manuSya prApya trIza prakRti bAMdhatA tIrthaMkaranAmakarmane janya pradezadha na thAya ema samajavuM hetu e jaNAve che ke devathI narakamAM bhavanA prathamasamaye paNa vega vadhAre have joIe.
Page #714
--------------------------------------------------------------------------
________________ 680 paMcasaMgraha-pAMcamuM kAra tathA manuSpAyu ane tiryaMcAyu varjita zeSa eka se nava prakRtione sarvathI jaghanya vege vartamAna, labdhi aparyApta, utpattinA prathama sayayavarti, sUkamanidiye, jaghanya pradezabaMdhane svAmi che. temAM paNa aparyApta, sUkSama ane sAdhAraNa nAmakarmane nAmakarmanI pacIsa prakRtine baMdhaka svAmi che. ekendriya, Atapa ane sthAvara nAmakarmane ekendriyagya chavvIsane baMdhaka svAmi che, manuSyadikane egatrIzane baMdhaka svAmi che. zeSa nAmakarmanI prakRtine triIzane baMdhaka ukta vizeSaNavALe sUma nigediyo jaghanya pradezabaMdhane svAmi che. manuSyAya ane tiryaMcAyune te ja sUma nigodiye pitAnA AyunA trIjA bhAganA prathama samaye vatta te jaghanya pradezabaMdhane svAmi che. pitAnA AcanA trIjA bhAganA bIjA Adi samayamAM jaghanya pradezabaMdha nahi thavAmAM kAraNa pUrve kahyuM che te ja samajavuM, 91 have mithyAtva, anaMtAnubaMdhi ane svAdvitrika e ATha prakRtinA utkRSTa pradezabaMdhanA svAmi ane tejasAdi nAma ivadhinI prakRtionA jaghanya pradezabaMdhanA svAmi che ke sAmAnyathI pUrve kahyA che chatAM maMda buddhivALA jIvone spaSTa rIte bodha thAya mATe vizeSataH kahe che- sattavihabandhamicche paramo aNamicchathINagiddhINaM / ukkosasaMkiliTe jahannao nAmadhuviyANaM // 12 // saptavidhavandhake mithyAdRSTau paramo'namithyAtvastyAnInAm / utkRSTasaMkliSTe jaghanyo nAmadhruvavandhinInAm // 12 // artha-utkRSTa saMkilaSTa pariNAmi sAta kamanA baMdhaka mithyASTine anaMtAnubaMdhi catuSka, mithyAtva ane thINadvitrikane utkRSTa pradezabaMdha thAya che. tathA aparyApta sUkSama nigodane nAma dhruvabaMdhinI prakRtiene jaghanya pradezabaMdha thAya che. TIkAnu-sAta kamane baMdhakautkRSTa saMkliSTa pariNAmi, ahiM saMkalezanuM grahaNa atizaya baLanuM grahaNa karavA mATe karyuM che. eTale tAtparya e ke- sarvotkRSTa cogasthAne vartamAna mithyASTine anaMtAnubaMdhi, mithyAtva ane thINadvitrikane utkRSTa pradezabaMdha thAya che. eTale ke saghaLI paryAptie paryApta, sahRSTa yogasthAnake vartamAna, sAtakamane baMdhaka, saMzipaMcendriya pUrvokta anaMtAnubaMdhi Adi ATha prakRtionA utkRSTa pradezabaMdhane svAmi che. 1 ahiM TIkAmAM be Ayu vinA ekaso nava prakRtie kahI, paraMtu A be Ayu vinA eka sAta ja saMbhave che. kAraNa ke ekeniye A be AyuSya vinA ekase sAta prakRtie ja bAMdhI zake che.
Page #715
--------------------------------------------------------------------------
________________ de-yazapathasthAniM-5, pravRtio sakhA utkRSTa rasabaMdhanA svAmI jaghanya rasabaMdhanA savAmAM jJAnAvaraNa-pAMca, pAMca ati | rAMdha, darzanAvaraNa cAra 14 samasa parAyI, utkRSTa gI sava a5 vIryavAna lAda aparyApta sUkSmanimedane jIva bhavAya samaya tA-pacalA utkarogI, saMvidha baMdhaka cAthAthI AThamAM guNarathAnakanA prathama bhAga sudhInA vatatA jIva thIzahitrika. mithyAta, banatAba dhI catuka nasakaveda, veda utkRSTa yegI. saptavidha baMdhaka | payana sa nI mithyASTi, apratyAkhyAnIya catuSka | 4 | caturtha guNasthAnakArti pratyAkhAnIya catuSka | 4 | paMcama guNarathAnakavarti navamAM zaNa0 nA hitAya sakvalana krodha bhAgavati che mAna e tRtIya bhAgavata A mAyA , caturtha bhAgavArtA lobha , pacama bhAgavata hAsya, rati, zAka, arati 4 ] avirati samyagdaSTi maya, juguptA aSTama guNasthAnakavartI paveda { navamA gunA prathama bhAgavata apramatta sayata | jaghanyAgI, pathati asaMzI manuSkAyu- ticAyu ] 2 micchANi paryApta sanI sarvopa vIta, labdhi apathapta, sUkamInagAda, svAtaMtI, bhAga prathama samayavartA 88
Page #716
--------------------------------------------------------------------------
________________ narakAya TaeNnartika, vaikriyadrika naraki prakRti manuSyadrika tiya cakrika,vaNuM catuka tejasa, krANu, azurulaghu, nirmANu, upadhAta, audhArmika zarIra, hUMDakasa sthAna, pratyeka, khAdara, asthira, azula, dhairbhAgya, anAdeya, yaza oki agApAga, padma ndriya jAti, chevaTTha" sadha yahyuM, trasa, pAghAta, ucchvAsa, paryApta vikSatrika ekendriya, sthAvara tapa udyona mukhyanA cAra sa ghayaNa sasthAna .. .. "sabbA vajrAsanArAya samacatuztra, zubhavihagye gati, sthira, zubhra, saubhAgya, suzrvara, Aya 4. 2 2 20 4 OM 8 // 2 1 1 ' 1 utkRSTa rasabaMdhanA svAm mithyAdaSTi paryApta sanI 7 naraka prAyeMgma ' .. manuSyaprAyeAgya paccIzane adhaka bhAva samaye devaprAyogya ema devaprAyogya aTThAvIzane adhakozanA baMdhaka, sabhyadRSTi manuSya 1 jadhandhayegI paryApta, asa"nI paMcendriya, aSTavidha dhaka manuSyaprAyeAgya 29 nA.dh 33 trevIzanA adhaka mithyAdaSTi manuSyati ca trasaprAyengyu. paccIzanA dhaka manuSyatiya ca ekendriya prAyeAgya paccIsanA beMka naraka vinAnA traNa gatinA jIvA prAgya paccIzanA khadhaka manuSya-tiya ca devIrAnA bA~dhaka-manuSya ti "ca dhanyayeAgI, paryApta asanI pAya chavvIzanA dhaka, naraka vinA traNa gatinA jIve dhanya rasAdhanA svAmI tiyaca athavA manuSya prAyAgya egaNatrIzanA badhA ' manukhya prAyeAgya AgaNatrIzanA madhara dezaprAyengyu aThThAvIzanA baMdhaka niSyaprApya trIzanA bhUlaka 37 "1 '' 39 $1 vAyegsa trIzanA baMdhA endriya prAyogya bbIzanA "dhaka naraka vinA traNe rgAtanA jIve 1 timaya prAyeAgya trIzanA bhaka eka prAcogya chatrIzanA ke " .. 31
Page #717
--------------------------------------------------------------------------
________________ prakRtio | saMkhyA utkRSTa rasaba dhanA svAmI jadhanya haba dhanA savAmI azubha vihAgati, daravara narakAgya aDhAvIzanA baMdhaka | tithI prAgya triIzanA bAdhaka sama, sAdhAraNa vIzanA baMdhaka paryAe prAyopaccIzanA baMdhaka aparyApta apa0 trasa prA. paccIzA baMdhaka rahmaparAyavara tie prAyogya trIzanA baMdhaka AhArakaDaka devaprAya triIzanA badhA uttama muni aSTavidha baMdhaka, devarAgya, ekatrIzanA baMdhaka apramatati jinanAma (devazrAma ogaNatrIzane ba dhaka manuSya manuSya prAgya trIzane baMdhaka samyagdaSTi deva, bhavAgha mamaye | bhavAgha samaya, sarvASAgI, labdhi aparyApta, saksa nigeno jIva ura gotra suhamaparAyavatI nIcagetra midaSTi (1) ahiM utkRSTa pradezabaMdhanA svAmimAM cAra Ayu vinA sarvatra utkRSTagI, sazIpayata ane javAM AyubaMdhane saMbhava hoya tyAM saMvidha baMdha cha samajavA. 1) aiSTaka, AhArakadika, tIrthakara nAmakama, manuSkAyu tathA ticAyu vinA reya ekaso sAta prakRtinA jadhanya pradezabaMdhanA svAmI sAva alpa vIryavAna labdhi aparyApta, salamanigadanA jIva bhavAgha samaye samajavA.
Page #718
--------------------------------------------------------------------------
________________ 684 paMcasaMgraha-pAMcamuM dvAra tathA tejasa, kAmaNa, agurulaghu, upaghAta, varNAdi catuSka ane nirmANa e nAma dhruvanaMdhinI nava prakRtione sAtane baMdhaka mithyAdaSTi aparyApta sarva jaghanya gasthAne vartamAna nAmakarmanI tiyacagati 5 trIza prakRti bAMdhate sUkSama nidio: jaghanya pradezabaMdhane svAmi che. A pramANe nevyAzImI gAthAmAM kahevA mATe bAkI rAkhelA uparokta prakRtienA svAmi kahA. 92 A pramANe svAmitva prarUpaNA karI chevaTe te karIne pradezabaMdhanuM svarUpa pUrNa karyuM. have kaI prakRtie jaghanyathI athavA utkRSTathI keTalA kALa paryata niraMtara aMdhAya? tenuM nirUpaNa karavA mATe kahe che samayAdasaMkhakAlaM tiriduganIyANi jAva vajhaMti / veuvviyadevadugaM pallatigaM Au aMtamuhU // 13 // samayAdasaMkhyakAlaM tiryadvikanIcairgotre yAvat vadhyate / vaikriyadevadvikaM palpatrikamAyurantarmuhUrttam // 13 // artha-tiryamika ane nIcagotra jaghanya samaya ane utkRSTa asaMvyakALa paryA, kriyaddhika ane devaddhika traNa palyopama paryata ane Ayu aMtamuhUrta pata niraM tara baMdhAya che. TIkAnuDa-tiryaMcagati, tiryaMcAnupUrvei ane nIcova e jaghanyathI eka samaya pata baMdhAya che. kAraNa ke bIje samaye tathA prakAranA adhyavasAyanA tenI vizedhinI prakRtienA baMdhane saMbhava che. utkRSTathI asaMkhya lokAkAzanA pradezanI jeTalI saMkhyA thAya teTalA samaya paryata niraMtara baMdhAya che. kAraNa ke teukAya ane vAukAyamAM gayelA AtmAne e ja traNa prakRtio baMdhAya che, tathAbhavasvabhAve tenI vizedhinI manuSyagati Adi baMdhAtI nathI. te baMnenI svakAyasthiti teTalI ja che tethI uparokta traNa prakRtione utkRSTa teTale niraMtara baMdhakALa kahyo che. prajJApanA sUtramAM kahyuM che ke-"he bhagavan! teukAyika jIva teukAyapaNe kALathI keTalo kALa hoya? he gautama! jaghanyathI aMtamuhUrva ane utkRSTathI asaMkhyAta kALa eTale kALa AzrayI asaMkhyAtI utsarpiNI avasarpiNI paryata hoya ane kSetra AzrayI 1 ahiM gAthAmA nAmanI yuvadhi nava prakRtine baMdhaka cUlamanigada che ema kahyuM nathI chatAMcAhyAnA viparipataH nahi phAtA -e nyAye levAnuM che. nyAyano artha A-vyAkhyAnathI vizeSa ane nirNa thAya che. saMdehathI-saMzayathI lakSaNa alakSaNa thatu nathI. tAtparya e kesUtranA arthamAM sazava thavAthI tenA vizeSArthane nirNaya vyAkhyAnathI thAya che. paraMtu je lakSaNa pratipAdaka sUtra che te alakSa thatuM nathI.
Page #719
--------------------------------------------------------------------------
________________ ecasaMgraha-pAMcamuM dvAra asaMkhyAtA kAkAzanA jeTalA pradeza thAya teTalA samaya pramANa hoya. e pramANe -vAyukArya mATe paNa samajavuM?" vaikriyadrika ane devaddhika jaghanya eka samaya baMdhAya. kAraNa ke te parAvartana mAna prakRtie che, bIje samaye tathA prakAranA adhyavasAyanA coge tenI vidhinI prakRtie baMdhAI zake che. utkRSTathI traNa pApama pata baMdhAya che. kAraNa ke asaMkhya varSanA AyuvALA tiya ane manuSya janmathI AraMbhI maraNaparyata e ja prakRtio bAMdhe che. te yugalika utkRSTathI traNa pApamanA AyuvALA ja hoya che mATe tene utkRSTathI teTale niraMtara aMdhakALa kaho che. cAre Ayu utkRSTathI niraMtara aMtamuhUrta sudhI ja baMdhAya che adhika kALa baMdhAtA nathI. temAM kAraNa tathA prakAra jIvasvabhAva ja che. 93 desUNapuvakoDI sAyaM taha asaMkhapoggalA uralaM / paraghAussAsatasacaupaNidi paNasiya ayarasayaM // 9 // dezonA pUrvakoTauM sAtaM tathAsaMkhyapudgalAnuralam / parAdhAtocchvAsatrasacatuSkapazcandriyANi pazcAzItamatarazatam // 9 // artha-sAtavedanIya utkRSTathI dezanA pUrvaTi paryata audArikazarIra nAmarma asaMkhyAtA pudagala parAvartana paryata ane parAghAta, ucchavAsa, trasacatuSka ane paMce"ndriyajAti nAmakarma ekase pacAzI sAgaropama paryata niraMtara baMdhAya che. TIkAnu-sAtavedanIyakarma jaghanyathI eka samaya baMdhAya che. kAraNa ke parAvartamAna prakRti hovAthI bIje samaye tathA prakAranA adhyavasAyarUpe sAmethIno vazathI tenI 'vidhi prakRtine baMdha thaI zake che, tethI sAtavedanIyane jaghanya eka samayamAtra adhakALa ghaTe che. parAvartamAna prakRtine jaghanyathI eka samayamAtra aMdhakALa havAmAM AgaLa paNa A ja kAraNa samajavuM. utkRSTathI dezanA pUrva keTi pata niraMtara baMdhAya che. kAraNa ke utkRSathI sagikevaLI guNasthAnakane eTalo kALa che ane tyAM ekalI 'sAtAne ja baMdha thAya che, asAtAne thatuM nathI. 1 teramA guNasthAnakane dezonapUrvakeTIkALa hevAthI sAtAne utkRSTa badhakALa teTalo ghaTe che. anyatra te aMtara Ata parAvartamAna prakRti hovAthI palaTAyA kare che. A pramANe dareka parAvatamAna prakRti mATe samajavuM jayAM jayAM je je parAvartamAna prakRtiene niraMtara traNa pApamAdi badhakALa kahyuM hoya tyAM tyAM tenI vidhinI prakRtie guNa pratyaye ke bhava pratyaye badhAnI nathI mATe kahyo che. jyAM javAM vidhI prakRtie badhAtI hoya tyAM tyAM te ati utkRSTa niratara baMdhakALa samajavo vanya sarvatra samaya samaja.
Page #720
--------------------------------------------------------------------------
________________ pacasaMgraha-pAMcamuM bAra audArika zarIra nAmakarma jaghanyathI eka samaya badhAya che ane utkRSTathI asaM. khyAtA pudagala parAvartana payata baMdhAya che. kAraNa ke sthAvaramAM gayelA che audArika zarIra nAmakarma ja bAMdhe che, vaikriya bAMdhatA nathI. kemake teone bhavasvabhAve ja te zarIra nAmakarma baMdhagya adhyavasAyane asaMbhava che. sthAvaramAM gayelA vyavahAra rAzinA AtmAo utkRSTathI teTale ja kALa tyAM rahe che. prajJApanA sUtramAM kahyuM che ke he prabho! ekendriyane ekendriyapaNe kALa AzrayI. keTalo kALa haiya? he gautama! jaghanyathI aMtarmuhUrva ane utkRSTathI atI utsapiNa avasarpiNI kALa AzrayI hoya che ane kSetrathI anaMtA leka, asaMkhyAtA pudagala parAvartana kALa hoya che. te pudagala parAvartana AvalikAnA asaMkhyAtamAM bhAganA samaya pramANu levA." parAghAta, ucchavAsa, traNa bAdara paryApta ane pratyeka e trasacatuSka ane paMce jiyajAti e sAta prakRtio jaghanyathI eka samayamAtra baMdhAya che ane utkRSNI ekaso pacAzI sAgarepama payata niraMtara baMdhAya che. zI rIte eka paMcAzI sAgaropama niraMtara baMdhAya che? e praznanA uttaramAM - chaThThI naraka pRthvImAM rahelI nArakIonuM utkRSTathI bAvIsa sAgaropama Ayu che, teTale kALa tyA bhavasvabhAve ukta prakRtie ja baMdhAya che, tenI vidhinI pravRtio baMdhAtI nathI. te nArakI potAnA bhavanA aMte samyakatva prApta karI te laIne mag SyamAM utpanna thAya, tyAM paNa samyakatvanA prabhAvathI vivakSita prakRtinI pratipakSa - prakRtie baMdhAtI nathI. have te manuSya anuttara saMyamanuM pAlana karI ekatrIza sAga -mAna 1 ahi nigada cha traNa prakAranA che-1 keTalAka evA jIvo che ke nigadamAMthI nIkaLyA nathI ane nIkaLaze paNa nahi. 2 keTalAka evA jIve che jeo hajI have nIkaLaze ane 3 keTalAka evA che che ke nigodamAMthI nIkaLI karI nigodamAM gayA che. ahiM audArika zarIra nAmane niratara baMdha kAkA e kahyo che, te trIjA prakAranA jIva Azraya samajavA che. pahelA be prakAra AzrayI te anukame anAdi anaMta ane anAdi sAMtakALa samaja. salamanigada bhAvane jeoe kaI divasa choDyo nathI te avyavahAra rAzinA cha kahevAya che. e saghaLA vyavahArarAzinA kahevAya che. 2 A TIkAmAM tema ja paNa TIkAmAM-1 ThThI narakamAMthI sammaphata sahita nIkaLI manuSyapaNAmAM uttama saMyamanI ArAdhanA karI navamI zaiveyakamAM jAya" ema kahyuM. paraMtu ii narakamAMthI nIkaLela jIva manuSyapaNAmAM dezavirati prApta karI zake che, paNa sarvavirati prApta karI zakatA nathI' ema bahaegrahaNI vagere paNa emAM kahyuM che. tema ja paMcama karmagraMtha gA. 60 nI TIkAmAM A ja sAta prakRtiono utkRSTa niraMtara baMdhakALa batAvatAM kahyuM che ke- sAva sahita chaThThI narakamAthI nIkaLI manudhyapaNuM pAmI dezaviratinI ArAdhanA karI samyakatva sahita cAra pApamanA AyuSyavALA deva thai tyAMthI manuSyamAM AvI sarvavirati saMyamanI ArAdhanA karI navama zaiveyakamAM jAya. ane tethI cAra
Page #721
--------------------------------------------------------------------------
________________ -pathasaMgraha-pAMcamuM dvAra repamanA Aukhe veyakamAM devapaNe utpanna thAya. te deva tathA prakAranA adhyavasAyanA coge janma thayA pachI tarata mithyAtvabhAvane prApta kare. yavanakALe pharI samyaktva prApta karI manuSyamAM AvI uttama zrAvakapaNuM pALI bAvIsa bAvIsa sAgaropamanA Aume traNavAra acuta devalokamAM javA vaDe chAsaTha sAgarepama kALa pUrNa kare. kSApathamika samyapha teTale kALa niraMtara TakI zake che. tyArapachI aMtarmuhUrta mizra guNasthAnake AvI pharI kSApazama samyakatva prApta karI be vAra tetrIza sAgaropamanA Aukhe vijayAdi vimAnamAM javA vaDe chAsaTha sAgaropama pUrNa kare. A sthAnakemAM ATalA- kALa paryata bhavapratyaye athavA guNapratyaye ukta prakRtienI vipakSa prakRtio adhAtI nathI. mATe vivaNita prakRtiene niraMtara ekaso paMcAzI sAgaropamane -aMdhakALa ghaTe che. 4 cauraMsauccasubhakhagaipurisasustaratigANa chAvaTThi / biuNA maNudugauralaMgarisahatitthANa tettIsA // 9 // caturasrocaMtrizubhakhagatipuruSavedasusvaratrikANAM ssttpssttiH| ' dviguNA manujadvikaudArikAGgavajrarpabhatIrthAnAM trayastriMzat // 15 // artha-samacaturasa saMsthAna, uccageva, zubha vihAgati, purUSada ane suravatrikane dviguNa chAsaTha sAgarepama niraMtara aMdhakALa che. tathA manujaTrika, audArika agopAMga, vARSabhanArA saMghayaNa ane tIrtha karanAmakarmane tetrIsa sAgarepama niraMtara baMdhakALa che. 5 TIkAnu-samacaturaasaMsthAna, uccageva, zubhavihAgati, purUSada susvara subhaga ane Adeya e susvaratrikane niraMtara ba dhakALa parAvartamAna prakRti hevAthI jaghanyathI eka samayane che ane utkRSTathI dviguNa chAsaTha sAgaropama eTale eka batrIsa sAgarepamAne che. A saghaLI prakRtie samyagdaSTi jIne athavA mizraSTi chone te avazya baMdhAya che, kAraNa ke tenI vidhinI prakRtione sAsvAdana guNasthAnake baMdhaviccheda thAya che. eTale utkRSTathI eTale kALa AtmA samyaktvAdi guNasthAnake rahI zake teTalo kALa niraMtara uparokta sAta prakRtio baMdhAyA kare che. papama kALa paNa adhika thAya che. "kama prakRti saMkramaNukaraNa gA. 108 nI malayagirijI ma. nI tathA mahepAdhyAyajI ma nI TIkA" mA paNa A ja pramANe jaNAvela che. chatAM ahiM ema kema kahyuM? te bahuzruti jANe 1 ahiM paribhramaNane je kAma kahevAmAM AvyuM che te ame paribhramaNa kare che teTalo niraMtara baMdhakALa ghaTe zAnadaSTi e ja krama che tyArapachI mekSamAM na jAya te sa vathI paDI mithyA jAya -ane tyAM vidhinI prakRtione avazya baMdha thAya.
Page #722
--------------------------------------------------------------------------
________________ paMcasaMgraha-pAMcamuM dvAra aMtaha pramANe mizra guNasthAnakane kALathI aMtarita ekase batrIsa sAgarepamane samyaktvane kALa pUrvokta prakAre ghaTe che. te A pramANe- koI eka manuSya kSapazama samyaktva prApta karI uttama zrAvakapaNuM pALI bAvIza sAgarepamane Aukhe acuta devalokamAM jAya. tyAMthI vI manuSya thaI uttama zrAvakapaNuM pALI aSNuta devalokamAM jAya, vaLI tyAMthI cyavI manuSya thaI ayyata devalekamAM jAya, tyAMthI eNvI ma7Sya thAya. kSapazama samyaphatvane vacamAM thatA manuSyane bhava adhika chAsaTha sAgaropamane kALa hevAthI aMtamuhUrta mizra guNasthAnake jaI pharI kSapazama samyakatva prApta karI uttama munipaNuM pALI tetrIza sAgaropamane. ukhe vijayAdi cAramAMthI koI mahAvimAne utpanna thAya, tyAMthI cyavI manuSya thaI anuttara munipaNuM pANI pharI vijayAdi vimAne utpanna thAya tyAMthI cyavI manuSya thAya. have je te bhavamAM mokSa na jAya te samyatvathI paDI mithyAtve jAya. A pramANe vacamAM thatA manuSyanA bhavothI adhika ane aMtamuhUrta mizra guNasthAnakanA kALathI aMtarita ekasa batrIsa sAgaropama payata samyaphatyAdi guNaThANe rahI zake che ane tyAM uparokta sAta prakRtio bAMdhyA kare che. tyArapachI mekSamAM na jAya te. samyaphathI paDI mithyAtve jaI ukta prakRtionI vidhi pravRtio bAMdhe che. tathA manuSyaddhika audArika aMgopAMga ane vajaRSabhanArA saMghayaNane jaghanyathI. samaya ane tIrthakara nAmakarmane jaghanyathI aMtamuhUrva ane utkRSathI e pAMca prakRtione tetrIsa sAgaropama niraMtara baMdhakALa che. te A prakAre- anuttara vimAnamAM utpanna thayele AtmA tIrthaMkaranAmakarma vajIne zeSa prakRti te niyamapUrvaka bAMdhe che ane pachInA janmamAM tIrthakara thanAra koI AtmA tIrtha kara nAmakarmane paNa baMdha kare che. mATe e pAMca prakRtine utkRSTathI teTale badhakALa ghaTe che. mAtra tIrthakara nAmakarmane dezanA be pUrva koTi vaDe adhika samaja. 5. , 1 ahiM ja jaghanyathA samayane baMdhakALa kahI che, te jayAM sudhI vidhinI prakRtie baMdhatI. hoya tyAM sudhI samaja. ane utkRSTa badhakALa virAdhinI prakRtine baMdhaviccheda thayA pachI eklIjyAM suMdhI baMdhAya tyA sudhIne samajavo. tIrthakara nAmakarma jIsvabhAve jaghanyathI paNa AyunI jema aMtarmuda ja badhAya che. 2 dezanA be pUrva kATi adhika kahevAnuM kAraNa tIyAranAmakama trIje bhave nikAMcita kare che te che. te A pramANe vadhAremAM vadhAre pUrva kATi varSanA AyuvALA koI manuSya vIza sthAnakanuM ArAdhana karI. tIrthakara nAmakarma nikAcita karyuM pitAnuM jeTaluM Ayu zeSa hatuM ane nikAcita karyuM teTale kALa, tyAMthI anuttara vimAnamAM tetrIsa sAgaropamane Aukhe deva thAya teTale kALa, tyAthI evI utkRSTa rAzI lAkha pUravanA Aukhe manuSya thAya tyAM jayAM sudhI AThamA guNasthAnakanA chaThThA bhAgathI agADI ne jAya teTalo kALa niraMtara baMdhAyA ja kare che. kemake tIrtha karanAmakarma nikAcita thayA pachI pitAnI badhogya bhUmikAmAM pratisamaya baMdhAyA ja kare evo niyama che. tethI keTalAeka varSa jUnA be pUrvakeDI adhika kALa kallo che. -
Page #723
--------------------------------------------------------------------------
________________ paMcasaMgraha-pAMcamuM dvAra - - - - - 89 sesANaMtamuhattaM samayA. tisthAugANa aMtamuhU / bandho jahannaovi hu bhaMgatiga niJcabaMdhINaM // 16 // .: zeSANAmantarmuhUta samayAt. tIrthAporantamuharttam / bandho jaghanyato'pi hu maMgatrikaM nityabandhinInAm // 16 // .. - " arthazeSa adhuvabaMdhinI prakRtione samayathI AraMbhI aMtamuhUrta paryata baMdha hoya che. tIrthaMkaranAma ane eyune aMtamuhUrta baMdha hoya che ane nityabadhi pravRtio AzrayI traNa bhAga che - - - TIkAnuo-je prakRtie AzrayI pahelAM niraMtara baMdhakALa kahyo te sivAya prathama varja saMsthAnapacakaprathama varja saMghayaNapacaka, ekendriya, beIndriya, teIndriya ane caurindriyajAti, sthAvaradazaka, hAsya, rati, arati, zeka, narakaddhika, AhArakaTrika, Atapa, udyota, strIveda, napuMsakaveda, sthira, zubha, yazakIrti, azAtavedanIya ane . aprazastavihAgati e ektAlIsa prakRtiene jaghanya samayamAtra be dha thAya che ane utkRSTathI aMtamuhUrta paryata baMdhAya che. tyArapachI anya AzrayI avazya parAvartana pAme che. kAraNa ke te saghaLI adhuvabaMdhinI prakRtio che. tIrthakara nAmakarma , ane Ayukamane jIva svabhAve jaghanyathI paNa aMtarmuhUrta pata niraMtara baMdha thAya che. utkRSTathI aMdhakALanu pramANe pahelA kahyuM che. nityabaMdhivabaMdhi prakRtionA ba dhakALa AzrayI traNa bhAMgA jANavA. te A pramANe anAdi anaMta, anAdi sAMta ane sAdi sAMta. temAM abhavya AzrayI anAdi anaMta aMdhakALa che. kAraNa ke teone anAdikaLathI badhAyA kare che mATe anAdi ane bhaviSyakALamAM keI kALe baMdhane viccheda nahi kare mATe anaMta. tathA je bhavye hajI sudhI mithyAtvathI AgaLa vadhyA nathI paNa have pachI vadhaze ane baMdhinI prakRtionA baMdhane viccheda karaze tevA bhavya che AzrayI anAdi sAMta che ane uparzamaNithI pahelA ja AzrayI sAdi sAMta che. A pramANe aMdhavidhi kahyo ' barSidhi samIpta. 1 A pravRtiomAMthI hAvarati, aratizoka, AhAradika, sthira, zubha, yazakIrti ane azAtavedanIya sivAyanI saghaLI prakRtio pahelAM meM guNaThaNa sudhI ja baMdhAya che tyA te prakRtinI vidhinI prakRtio badhAnI hevAthI, ane te parAvartamAna havAthI aMtarmuhUrtathI vadhAre kALa baMdhAI zakatI nathI. tathA AhAradika sivAyanI hAsyarati Adi saghaLI prakRtio chaThThA guNaThANA sudhI potAnI vidhinI prakRti sAthe parAvartamAnapaNe badhAyA kare che ane sAtamA AThama guNarathAnakano aMtamuMthI adhika mALa nathI mATe AhAradikane atad utkRSTa adhikALa che tathA tene jaghanya eka samaya je badhakALa kaho che te sAtamA ke AThamAM guNahANe jaI eka samaya bAMdhI maraNa prApta kAranI apekSAe dhaTe che.
Page #724
--------------------------------------------------------------------------
________________ kavi -kaNa-kavanyanirantaravanyaare- huM , prakRtio saMkhyA ujha aMdhakALa jaIzva baMdhakALa jJAnAvaraNa-5, darzanAvaraNa abhaLyAzrayI anAdi anaMta ka, aMtarAya-5, mithyAtva, bhavyAzrayI-anAdi sAta patisala kapAtha, bhaya, jugusa tAkAthI dezanA pada parA | hAsya, rati, arati, zeka, aMtad strIveda napusakaveda puruSada | 1 | sAdhikaekasobatrIsAgara eka samaya satA 1 akrUra 1 | dezanA pUrvaka asAtA | 1 | aMtara Aya cAra | 4 | , devadika, vikriAdika 4 | traNa pApama manuSyaddhi, dArika age 4 3 tetrIza sAgaropama pAMga, vasaSaNanArAya eka samaya tithaThika T asadhdha utsa narakaka, ekendriyAdi cAra | jati, AhArdika, antima pAMca saMdhayaNa tathA antimAM | 34 ] aMtarmuhUrta pAMca saMsthAna, azubha, vihA gati, Atapa, udyota, sthira, zabha, yaza, sthAvara dazaka parzendrivajAti,paravAta, uchu ? .. sAdhika cAra papama sahita) vAsa, trAsa catuka 1 ekA paMcAzA sAgaropama audArika zarIra asaMkhya pudagala parAvartana abhaththAzrayI-anAdi anaMta varNacatuSka, tejasa, kAmaNa, bhavyAyI-anAdi sAMta pati- aMtarmuhUrta aguladhu, nirmANa, upaghAta, taAzrayI-dezAnArdha pu. 5rA. amacaturaazubha vihAgati, | sAdhika ekaso batrIza sAgA eka samaya saubhAgya, suvara, Adeya nazAna be paDa varSa tIrtha kara nAmakarma 1 adhika tetrIza mAgaropama ataddata 1 sAdhika ekaso banIza sAga | eka samaya ucagAtra nIcageTa 1 | asaM. utsava avasarpiNI
Page #725
--------------------------------------------------------------------------
________________ pathasaMgraha-pAMcamuM dvAra ja * udayavidhi.. have udayavidhi-udayanuM svarUpa kahe che hoiaMNAiaNaMto aNAisaMto dhuvodayANudao / sAisapajjavasANo adhuvANaM tahaya micchassa // 97 / / bhavatyanAyanto'nAdisAnto dhruvodayAnAsudayaH / sAdisaparyavasAno'dhuvANAM tathA ca mithyAtvasya // 17 // artha-pradayi prakRtione udaya anAdi ananya ane anAdi sAMta ema be prakAre che ane azruci prakRtione tathA mithyAtvane udaya sAdi sAnta che. kAju -ahiM prakRtie be prakAre che. te A pramANe-yudayI ane adhadayI. temAM karma prakRtinA kattAM udayAdhikAramAM ekaso aThThAvana prakRtie mAne che. ahiMthI AraMbhI ATha karaNanA svarUpanI samApti paryata karmaprakRtikAranA abhiprAye ja kahevAmAM Avaze. temanA abhiprAye dathi prakRtio aDatAlIsa thAya che. te A pramANe - jJAnAvaraNIya pAMca, aMtarAya pAMca, darzanAvaraNIya cAra, mithyAtvamohanIya, vadi vIza, tejasakAmaNa saptaka, sthira, asthira, zubha, azubha, agurulaghu ane nirmANa A aDatAlIsa pravRtiono udaya anAdi ananta ane anAdi sAMta ema be prakAre che. temA abhavya AzrayIne te prakRtine udaya anAdi anaMta che. kAraNa ke teone anAdi kALathI udaya che ane kaI divasa udayavicchedane saMbhava nathI. tathA bho AzrayI anAdi sAMta che, kAraNa ke mekSamAM jatAM teone avazya udaya vichedane saMbhava che. adhadayi zeSa ekase daza prakRtione udaya sAdi sAMta che. kAraNa ke teo saghaLI adhuvedayi hovAthI parAvartana pAmI pAmIne udaya thAya che. kevaLa adiyi prakRtine udaya sAdi sAMta che ema nathI paraMtu mithyAtvane udaya paNa sAdi sAMta che. te A pramANe - . 1 kamaprakRtikAra baMdhana padara mAnatA hovAthI temanA abhiprAye ADe kamanI uttaraprakRtinI saMkhyA 158 thAya che. paMcasaMgrahakAra pAca baMdhana mAnatA hovAthI temanA abhiprAye 148 thAya che. ahiM kapritikAranA abhiprAyathI kahyuM che. tathA udayamAM jo ke 122 prakRtie kahI che. kAraNa ke temAM varNadinA uttara bheda vivakyA nathI. ahiM uttara bhenI paNa vivakSA karI che mATe eka aThThAvana kahI che. ahiM vivAda che matAMtara nathI.
Page #726
--------------------------------------------------------------------------
________________ pacAsa graha vAMcamuM dhIra samyaphatvathI pahelA ja AzrayI mithyAtvanA udayanI sAdi ane pharI jyAre samyakatva prApta thAya tyAre mithyAtvane udayaviccheda thato hovAthI adhava. A pramANe graMthakAre mithyAtvane udaya traNa prakAre jaNAvela che. 1 anAdi ananta, 2 anAdi sAMta ane sAdi sAMta. temAMnA pahelA be bhaMga te mithyAtvodayi hovAthI ane pradayi prakRtiomAM be bhaMga kahA hevAthI mithyAtvamAM paNa e ja pramANe samajI levA ane trIjo bhaMga 'micchANa e pada vaDe sAkSAt batAvyuM che. 97 have udayanA pratyudaya sthityutha Adi bheda kahe che : ' , , vahITiphAyA meyA udaghuttatha rahyuM ne ? . . 3rapa3rayA nA sathavo che 18, ... 2 pratizizo mA pUcha ya ' . che , dlIpoliyo imAnAa tas va 28 - - | artha-prakRti sthiti Adi je bhede pUre kahyA che te ehiM paNa jANavA mAtra udaya udIraNAnA viSayamAM je bheda che te huM kahIza. * * * * * * TIkAnu--je pramANe pahelA aMdhavidhimAM prati sthiti Adi bheda kahyA che, jema ke-pratibaMdha, sthitibaMdha ane pradezabaMdha te saghaLA ahiM udayadhikAramAM paNa jANavA. jema ke-pradyudaya sthityudaya anubhAgodaya ane pradezadaya, temAM AcArya mahArAja pote ja udIraNAnuM svarUpa udIraNakaraNamAM vistArapUrvaka kaheze. ahiM e zaMkA thAya ke udayanuM svarUpa kahevAtA sprasaMge udIraNAnuM svarUpa AgaLa upara kaheze e zA mATe kahyuM tenA uttaramAM samajavAnuM ke udaya ane udIraNA sahabhAvi hovAthI e baMnenA svAmitva saMbadhuM prArtha? kaI bheda nathI. kemake je prakRtine jyAM sadhI udaya hoya che. tenI tyAM sudhI udIraNA hoya che, e pramANe jenI jyAM sudhI udIraNA hoya che tene tyAM sudhI udaya paNa hoya che. A pramANe hevAthI je prakAre prakRti Adi bheda udIraNAnA adhikAramAM kahevAze tema ja je kaIpaNa svAmitva prarUpaNAdi kahevAze. te saghaLuM pUrNa rIte ahiM paNa jANI levuM. mAtra udaya ane udIraNanA prakRti Adi bhedanA viSayamAM je bhinnatA che te ahiM huM kahIza: zeSa saghaLuM udIraNAnI jema samajI levuM. 98 have udaya ane udIraNAmAM prakRtibhedanA viSayamAM bhinnatAM jaNAvavA IcchatA keTalIeka prakRtiene udIraNA sivAya paNa keTaleka - kALa 'udaya hoya che te jaNAvanArI be gAthA kahe che... ' carimodayamuccANaM ajogikAlaM udoraNAvirahe / desUNapuvvakoDI maNuyAugaveyaNIyANaM -1199||
Page #727
--------------------------------------------------------------------------
________________ 63 pRcasa pAMcadvAra tAriyajana gAtA nizAna ho pahaMtoudo Avaliyate tevIsAe u sesANe // 10 // caramodayoceotrANAmayogikAlamudIraNAvirahe / dezonAM pUrvakoTI manujAyurvedanIyAnAm // 19 // tRtIyAM caiva paryApti yAvattAvat nidrANAM bhavati pazcAnAm / :2 3ya zArijAne narvizatInAM , pANI, nA, , , , artha--aginA carama samaye udayavatI nAmakarmanI nava prakRti ane uccagovane agi guNasthAnakano kaLapati, manuSpIyu ane sAta- asAta vedanIya dezanA pUrva keTi pata, pAMca nidrAno trIjI pati paryata ane zeSa trevIsa prakRtione chellI AvalikA kALa paryata udIraNA sivAya kevaLa udaya pravarte che. * * TIkAnuDa agi kevaLI guNasthAnakanA carama sama je nAmakanI pravRtio udayamI va che te prakRtione, te prakRtio A pramANe manuSyagati, pacendriya jAti, 'sanama bAdaranAma, paryApta nAma, subhaganAma, AdeyanAma, zakkIrtinAma ane tIrthakara 'baMgavanane sAkaranAma. e nava-prakRtio ane ugregevane agi kevaLI guNa sthAnake te guNasthAnakanA kALapayata udIraNA sivAya kevaLa udaya ja pravarte che. . - tathA manuSyA, satavedanIya ane asAtavedI e traNa prakRtiene pramatta guNasthAnaka pachInA ziSa guNasthAnakamAM vartamAna AtmAone dezanA pUrva keTi paryata udIraNA sivAya kevaLa udaya pravarte che. A dezanA pUrva koTIkALa sAni kevaLI guNasthAnaka AzrayI samaja. kAraNa ke zeSa saghaLA guNasthAnakone te aMtamuhUrta pramANa ja kALa che. . . . sAta asAraMvedanIya ane manuSyAyu e traNa prakRtionI pramatta guNasthAnakathI pachInA guNasthAnamAM zA mATe udIraNA thatI nathI? te praznanA uttaramAM kahe che ke- ukata traNa prakRtionI udIraNA chavasvabhAve saMkSiNa adhyavasAyanA thAya che ane apramatta saMyatAdi gugusthAnakavALA AtmAo te vizuddha-ativizuddha athavasAye ! vattatA hoya che, mATe teone te traNa prakRtinI udIraNAne abhAva che. - AtmA je samaye zarIra paryAptie paryApta thAya che te pachInA samayathI 1 A sthaLe pajJa TIkAkAra mahArAja AhArapayauptithI AraMbhI inilaparyApti pUrNa thatA sudhI pAce nidrAne kevaLa uvya hoya che udIraNA hetI nathI ane tyArapachI udaya udIraNA sAthe hoya che ema kahe che. tene pATha A pramANe-cAvavA hArIripatavastAkkALasu, harSa rahaorNo vasyurA' - * :
Page #728
--------------------------------------------------------------------------
________________ paMcasaha-pAMcamuM kAra AraMbhI trIjI Indriya paryApti je samaye pUrNa thAya tyAM sudhI-teTalA kALa paryata pAMca nidrAonI tathAsvabhAve udIraNA thatI nathI mAtra udaya ja pravarte che. zeSa jJAnAvaraNapaMcaka, darzanAvaraNacatuSka, aMtarAyapaMcaka, saMjavalana le, traNa veda, samyakatramehanIya, mithyAtvamohanIya. narakAsu, tiryagAyu ane devAyu e trevIsa prakRtione chellI AvalikAmAM kevaLa udaya ja hoya che udIraNA hotI nathI. te A pramANe jJAnAvaraNIyapaMcaka, darzanAvaraNIyacatuSka ane aMtarAyapaMcaka e cauda prakRtiene. kSINa kaSAya guNasthAnakanI paryata AvalikAmAM kevaLa udaya ja pravarte che udIraNa thatI nathI. kAraNa ke te vakhate te saghaLI prakRtienI chellI eka udayAvalikA ja zeSa rahI. che. udayAvalikA ughara kaMIpaNa dalika rahyuM nathI ane udayAvalikAmAM te koI karaNa pravartatuM ja nathI. e pramANe kSepakoNamAM sumasaM5rAya guNasthAnakanI paryata AvalikAmAM saMvalana lobhane kevaLa udaya hoya che. mithyAtva, strIveda, purUSaveda ane napuMsakaveda e prakRtione aMtakaraNa karyA pachI prathama sthitinI jyAre AvalikA zeSa rahe tyAre kevaLa udaya je pravarte che. kSAyika samyaktva upArjana karatA samyakatvamohanIya kSaya karatAM karatAM jyAre chellI eka AvalikA zeSa rahe tyAre samyakatvAhanIyane paNa kevaLa udaya ja pravarte che udIraNA thatI nathI. nArakAyu, tigAyu ane devAyu e traNa Ayune potapotAnA bhavanI chellI AvalikAmAM kevaLa udaya ja pravarte che, udIraNA thatI nathI. kAraNa ke udayAvalikAnI aMtargata saghaLA karmo udIraNAne ayogya che. ahiM manuSpAyune udIraNA vinA paNa kevaLa udayakALa dezanA pUrvakeTI pramANa pahelA kahyo che. mATe mizrAdaSTi Adi guNasthAnakavALAone manuSpAyune tenI chellI AvalikAmAM udIraNAnA abhAve je AvalikAmAtra udayakALa che te jude kahyo nathI paraMtu tenI aMtargata tene paNa samajI levAno che, kAraNa ke pUrvakeTinuM jyAre kathana kare tyAre AvalikA mAtra kALa te tenA eka ati nAnA bhAgarUpa che tethI pRthapha na kahyuM hoya chatAM sAmarthyathI ja samajI levAnuM hoya che. A pramANe ukta ekatAlIsa prakRtio sivAya zeSa prakRtine jyAM sudhI udaya hoya che tyAM sudhI udIraNA heya che ane jyAM sudhI udIraNA hoya che tyAM sudhI udaya hoya che ane sAthe ja zarU thAya che sAthe ja nAza pAme che. 9-100 A pramANe prakRtyudayamAM udIraNAthI je vizeSa che te batAvyo, have sAvAdi prarUpaNa karavI joIe, te mULa prakRti viSayaka ane uttaraprakRti viSayaka ema be prakAre che. te baMne viSayaka prarUpaNA karavA IcchatA kahe che
Page #729
--------------------------------------------------------------------------
________________ pasaMgraha-pAMcamuM dvAra mohe cauhA tivihovasesa sattAha mUlapagaINaM / micchattudao cauhA adhuvadhuvANaM duvihativihA // 10 // mohe caturdA triviyo'vazeSANAM saptAnAM mUlaprakRtInAm / mithyAtvodayazcatudhruivadhuvANAM dvividhatrividhau // 101 / / atha-AhanIyakamane udaya cAra prakAre che ane avazeSa sAta mULa prakRtine udaya traNa prakAre che. tathA mithyAtvane udaya cAra prakAre che ane adathI tathA zeSa kRdayIne udaya anukrame che ane traNa prakAre che. TIkAjI -mohanIyakamane udaya sAdi, anAdi, dhruva ane adhuva ema cAra prakAre che. te A pramANe upazAMtoha guNasthAnake mohanIyane udaya hoto nathI tyAMthI paDe tyAre thAya che mATe sAdi, agIAramuM guNasthAnaka jeoe prApta karyuM nathI teone anAdi, abhavyane dhruva ane bhavyane mokSe jatAM udaya viccheda thaze mATe adhuva hoya che. avazeSa sAta mULakane udaya anAdi, yuvA ane agva ema traNa prakAre che. te A pramANe - jJAnAvaraNa, dazanAvaraNa ane atarAyane kSINamAha guNasthAnakanA carama samayaparyata udaya hoya che, tathA vedanIya, nAma, zetra ane Ayukamane agi guNasthA-nakanA carama samayaparyata udaya hoya che. te te guNasthAnake te te karmonA udayane kSaya thayA pachI tyAMthI paDavAno abhAva hovAthI pharIvAra teonA udayanI zarUAta thatI nathI mATe e sAte karmane udaya anAdi che, tathA bhavyane jyAre kSapakazreNi para ArUDha thAya ane uparokta guNasthAnake jAya tyAre teone udaya viccheda thAya mATe sAMta ane abhavyane keI kALe pUrvokta kamane udayaviccheda nahi thAya mATe anata. A pramANe mULakarmaviSayaka sAdi vigere bhAMgAnI prarUpaNA karI. have uttaraprakRtinI aMdara sAdi vigere bhAMgAnI prarUpaNa kare che- mithyAtvAhanIya udaya sAdi, anAdi, dhruva ane adhuva ema cAra prakAre che. te A pramANe- samyavathI paDelAne mithyAtvAhane udaya thAya mATe sAdi. te sthAna jeoe prApta karyuM nathI eTale adyApi jeoe samyakRtva prApta karyuM nathI teone anAdi abhavyane anaMta ane bhavyane sAMta mithyAtvamohane udaya hoya che. saghaLI adhuvadayi prakRtione sAdi ane sAta ema be prakAre udaya hoya che. kAraNa ke te saghaLI prakRtione udaya sthAyI nathI adhruva che.
Page #730
--------------------------------------------------------------------------
________________ paMcasaMgraMhe-pAMcamuM kAra pUrve jenuM svarUpa batAvyuM che te mithyA mohanIya rvina zeSa, suDatAlIsa dhruvedayi pravRttione udaya anAdi, dhruva ane adhruva ema traNa prakAre che. te A pramANe- pRdayi ghAti kamanI prakRtione kSINamoha guNasthAnakanA caramasamayaparyata udaya hoya che ane nAmakanI kuMdayi prakRtiene saMgi guNasthAnakamAM caramasamayapayata udaya heya che. tyAMthI paDavAne abhAve hevAthI te prakRtinA udayanI sAdi nathI. te sthAna jeoe prApta karyuM nathI te saghaLA saMsArI ane pUrvokta zudaya prakRtione udaya anAdi hoya che, dhruva ane adhuva abhavya ane sabhyanI apekSAe che. 101 : ,H * * !... . A pramANe prakRti udayanA saMbaMdhamAM udIraNAthI je vizeSa hakIkta hatI te kahI, zeSa udIraNA pramANe samajavuM. have sthiti udaya eTale vadhAremAM vadhAre ane ochAmAM ochI keTalI sthitine udaya hoya te kahe che. udI ThiikhaeNaMH saMpattIe sabhAvato paDhamo ... sati tammi bhaveM bIo paogao dIraNA udaoM // 12|| udayaH sthitikSayeNa samprAptyA svabhAvataH prthmH| ' tti WijU mad dvitIya kayo kalIpaLo zarA ' artha--(abAdhakAla rUpa sthitine kSaya thavAthI (dvavyAddhi hetuo) prApta thaye chate (2) vipAkaeNdaya thAya te pahele svabhAvedaya (ane te svabhAvodaya) te jIte (udIraNAkaraNa rU5) prayogathI (je udaya). thAya (te) bIje udIraNeya che. . TIkAnuDa-ahi udaya be prakAre thAya che. te A pramANe sthitine kSaya thavAthI ane prayoga vaDe temAM ahiM sthiti abadhAkALarUpa che. te abAdhAkALarUpasthitine kSaya thavAthI dravya, kSetra, kALa, bhAva ane bhavarUpa udayanA hetuo prApta thaye. chate prayatna vinA svAbhAvika rIte ja te sthitinA kSaya vaDe thayela udaya kahevAya che. tenuM bIjuM nAma saMprAptodaya athavA udayodaya che. te udaya jyAre pravartate hoya tyAre udIraNA karaNarUpa prayAga vaDe udayAvalikA uparanA sthAnamAM rahelA daline kheMcI udayAvalikAnA dali sAthe je anubhave che. 1 ahi ema zaMkA thAya ke abAdhAkALa pUrNa thAya tyAre koI paNa kAma udayamAM Ave ja. kAraNa ke abAdhAkALamAM vivakSita prakRtinA dalike goThavAyA nathI. eTale abAdhAkALamAM te udaya. na ja thAya paraMtu te uparanA sthAnamAM ilike goThavAyelA hovAthI te sthAnamAM jyAre jIva jAya tyAre te dalino udaya jarUra thAya te pachI upara je hetuo batAvyA tenI jarUra zI? tenA uttaramAM samajavuM ke asAdhAkALa uparanA thAnamAM jyAre jIva jAya tyAre uparanA kAraNenA abhAve pradezodaya thAya, paraMtu rasadiya te uparanA kAraNe malaye ja thAya. upagata kAraNa radayanA che ema samajavuM
Page #731
--------------------------------------------------------------------------
________________ pacAsagraha-pAMcamuM dvAra bIjo pracAgathI thayelo udaya kahevAya che. tenuM bIjuM nAma asaMprAptapadaya athavA udIraNeya che. tAtparya e ke akhAdhAkALanA kSaya thavA vaDe svAbhAvika rIta thayelo udaya ane te udaya hoya tyAre udIraNA karaNarUpa prayatna vaDe thayele udaya ema udaya be prakAre thAya che. ahiM sthiti udayanuM svarUpa kahevAnA prasaMge upara je udayanA be prakAra batAvyA tenuM kAraNa e ke jeTalA sthAnakone udIraNathI anubhave che tenAthI udayathI je anubhave che te vadhAre che e batAvavuM che. * te sthitine udaya sAmAnya rIte jaghanya ane utkRSTa ema be prakAre che. ahiM sthitine udaya eTale te te sthAnakomAM rahelA dalikane udaya e artha che. eTaluM dhyAnamAM rAkhavuM ke je je sthAnamAM bhogavavA mATe dalikanI racanA thaI che temAMnuM koIpaNa sthAnaka udIraNA vaDe tadana khAlI karato nathI paraMtu te te sthAnakamAM dalikAne cAganA pramANamAM kheMcIne udayAvalikAnA sthAnakamAM rahelA daliko sAthe bhogavavA cogya kare che. temAM vadhAremAM vadhAre jeTalA sthAnakomAMnA kralikane anubhave te uNa sthiti udaya kahevAya che ane ochAmAM ochA jeTalA sthAnakomAMnA dalikane anubhave te jaghanya sthiti udaya kahevAya che. udIraNAkaraNa vaDe jeTalA sthAnakemAMnA dalikane anubhave che tenAthI udayathI je anubhave che te vadhAre che te nIcenI gAthAmAM samajAze. 102 udIraNakaraNa vaDe vadhAremAM vadhAre jeTalA sthAnakemAMnA dalikane anubhave che tenAthI udaya vaDe eka vadhAre sthAnakanA dalika anubhave chete kahe che. uddIraNajoggANaM abhahiyaThiIe udayajoggAo / udIraNAyogyAbhyo'myadhikAH sthityA udayayogyAH / a--udIraNA ca sthitithI udayarogya sthiti eka sthitisthAnaka vahe adhika che. kAtu-udIraNAgya upa sthitivALI prakRtienI udIraNAgya je sthitio che, tenAthI udayarogya sthitio udayaprApta eka sthiti vaDe adhika che. eTale ke udIraNA vaDe vadhAremAM vadhAre jeTalA sthitisthAnakomAMnA dalikone anubhave tenAthI udaya vaDe eka sthitisthAnakanAM adhika dalike anubhave che. te A pramANe- utkRSTa sthiti jyAre baMdhAya tyAre abAdhAkALamAM paNa pUrve baMdhAyeluM ke jene abAdhAkALa vItI gayA hoya che te dalika che. kemake abAdhAkALa te vivakSita samaye aMdhAyelI kamaprakRtione hoya che. saMpUrNa karmalatAne heta nathI. dAkhalA tarIkeje samaye matijJAnAvaraNIyakarma ura sthitivALuM baMdhAya tyAre te samayathI AraMbhI
Page #732
--------------------------------------------------------------------------
________________ | * * paMcasaMgraha-pAMcamuM. dvAra tene traNa hajAra varasane abAdhAkALa hoya che. paraMtu saMpUrNa matijJAnAvaraNIya hoto nathI kemake pUrve aMdhAyela matijJAnAvaraNIya ke jene akhAdhAkALa vItI gayA che tenI dalaracanA te vivakSita samaye baMdhAyela matijJAnAvaraNIyanA akhAdhAkALamAM paNa hoya che. tethI ja jyAre utkRSTa sthiti baMdhAya tyAre baMdhAvalikA pUrNa thayA Ada tenI pachInA sthitisthAnakane vipAkedaya vaDe anubhava karate AtmA te samayathI AraMbhI udayAvalikA uparanA saghaLA sthitisthAnakanI udIraNa kare che ane udIrIne anubhave che. eTale ke utkRSTa sthitino je samaye baMdha thAya te samayathI AraMbhI aMdhAvalikA je samaye pUrNa thAya tenI pachInA sthAnakane radaye anubhavate udayAvalikA uparanA 'baMdhAvalikA *udayAvalikA hIna utkRSTa sthitinA jeTalA samaye thAya te tamAma sthitisthAnakamAM rahelA dalikane cAganA pramANamAM kheMcI tene udayAvalikAnA. dalike sAthe meLavI anubhave che. A pramANe hevAthI udayAvalikA hIna zeSa saghaLI sthitinI udaya ane udIraNa tulya che. kemake jeTalA sthitisthAnamAMthI dRlike kheMcyA te darekane anubhava te thavAnuM ja che tethI te sthAnakonI apekSAe udaya udIraNA tulya che. mAtra udayamAM eka sthAnaka vadhAre che. kemake je sthitisthAnane anubhavate udayAvalikA uparanA sthAna, kenI udIraNa kare che. te sthAnaka udayAvalikA aMtargata hevAthI tenI udIraNA thatI. nathI temAM te mAtra udaya ja pravarte che tethI utkRSTa sthitinI udIraNAthI utkRSTa sthitine udaya vedyamAna samayamAtra sthiti vaDe adhika che. eka samaya ja adhika kahevAnuM kAraNa AtmA pratisamaya udayAvalikAmAMnA eka eka sthAnakane ja anubhave te che. keI kALe AMbI udayAvalikAnA sthAne eka sAthe anubhava nathI. baMdhAvelikA-urdayAvalikAM hIna utkRSTa sthitine udaya udayabhraSTA chayAsI prakRtine samaja. zeSa prakRtione te sattAgata sthitine anusarIne samaja, temAM paNa ukta nyAye udayaprApta eka sthitisthAnaka vaDe vadhAre samajavo. 1 baMdhAvalikA eTale je samaye baMdha thAya te samayathI AraMbhI AvalikA jeTalo je kALa che. 2 udayAvalikA eTale udaya samayathI AraMbhI eka AvalikA pramANa kALamAM bhagavAya evI je daLaracanA che. je samaye karma baMdhAya te samayathI AraMbhI eka AvalikA paMta te badhAyela kamamAM kaI kAraNa pravartatuM nathI. tema ja udaya samayathI AraMbhI eka AvalikAkALamA bhagavA cogya karmadAmA paNa ke karaNa lAgatuM nathI. 3 udaya saMkrameNA-manuSyagati vagere trIjA dvAranI 62 mI gAthAmAM jaNAvela trIza prakRtiomAMthI samyaktva mehanIya sivAyanI ogaNatrIza prakRtionI tipitAnA udayakAle anya prakRtionA samathI eka AvalikA nyUta pitAnA mULakanI utkRSTa sthiti pramANa utkRSTa sthitisatA thAya che. ane te AvalikA nyUna thayela utkRSTa sthitisatAmAMthI sAkamAvalikA vyatIta thayA bAda udavAvalikAnI uparanAM sarva sthitisthAne gata dali udIraNAgya hovAthI traNa AvalikA nyUna pitAnA mULaka- ' ane utkaTa sthiti pramANa utkRSTa udIraNa gya sthitio heya che.
Page #733
--------------------------------------------------------------------------
________________ paMcasaMgraha-pAMcamuM dvAra have jaghanya sthitinA udaya saMbadhe vizeSa kahe che-- hassudao egaThiINaM niduNA egiyAlAe // 13 // hasvodayaH ekasthitInAM nidrAnAnAmekacatvAriMzataH // 10 // artha-pAMca nidrA hIna ekatAlIsa prakRtiene chellI eka sthitine je udaya te jaghanya udaya samaja. TIkAnu-pahelA je prakRtione udIraNAnA kALathI udayane kALa.vadhAre kahyo che te ekatAlIsa pravRtiomAMthI pAMca nidrA bAda karatAM zeSa manuSyagati, paMcendriya jAti, rasa, bAdara, paryApta, subhaga, Adeya, yazakIrti, tIrthaMkaranAma, uccagotra, Ayu catuSka, sAta asAta vedanIya, jJAnAvaraNIya pAMca, darzanAvaraNaya cAra, aMtarAya pAMca, saMjavalana lebha, traNa veda, samyaktvAhanIya ane mithyAtvamehanIya e chatrIsa prakRtienI chellI samayamAtra sthiti rahe tyAre jaghanya sthitine udaya samaja. eTale ke agi guNasthAnakanA caramasamaye jene udaya hoya che te prakRtine tathA AyucatuSka, jJAnAvaraNupacaka, aMtarAyapaMcaka, darzanAvaraNacatuSka, saMjavalanalabha ane samyakUvamohanIya e saghaLI pravRtionI sthitine kSaya thatAM thatAM sattAmAM chela eka sthitisthAnaka jyAre zeSa rahe tyAre tene vedatAM teone jaghanyasthitine udaya samaja. traNa veda tathA mithyAtvamehanIyanI prathama sthitine bhAgavatA bhagavatA jyAre chele eka samaya zeSa rahe tyAre tene bhAgavatA te prakRtienI jaghanya sthitine udaya samaja. je ke nidrApaMcakane zarIraparyApti pUrNa karyA pachI Indriya paryApti pUrNa na thAya tyAM sudhI vacagALAmAM kevaLa udaya ja hoya che. udIraNA hetI nathI. eTale teTalA kALanA chele samaye te eka sthAnakane anubhavatA jaghanya sthitine udaya kema na kaho? e zakA ahiM thaI zake che. paraMtu te zaMkA asthAne che kAraNa ke ahiM jaghanya sthitine udaya tene kahevAmAM Avyo che ke keIpaNa evA eka sthAnakane anubhava kare ke jene vedatA tenI aMdara te samaye bIjA koIpaNa sthAnakanA dalika maLI zakatA na hoya. jema ke-bAramA anuSya balUchI narakagati Adi vIza tema ja jinanAma tathA AhAraka saptaka vinA anu ya saMskRSTa manuSAnupUrvI vagere daza prakRtionI utkRSTa udIraNuM yogya sthitio atI bhUta pitAnA mULakarmanA utkRSTa sthitibaMdhanI samAna che AhAraka saptakanI aMtad jUna aMtaraDAcheDI sAmagapama pramANa ane jinanAmanI palyopamanA asaMkhyAtamA bhAga pramANu utkRSTa udIraNa cogya zthitio che. vigara mATe A ja graMthamAM udIraNAkaraNa juo.
Page #734
--------------------------------------------------------------------------
________________ paMcasahapAMcamuM dvAra guNasthAnakanA caramasamaye jJAnAvaraNIyakarmanA chellA sthAnakane jyAre vere che tyAre te samaye tenI aMdara anya keI sthAnakanuM dalika maLatuM nathI. | ahiM pAMca nidrAmAM teje ke zarIraparyApti pUrNa karyA pachI kevaLa udaya hoya che chatAM sattAmAM ghaNI sthiti hovAthI apavartanA vaDe uparanA sthAnakanA dalike maLI zake che ane tene paNa udaya thAya che. zuddha eka sthitine udaya hete nathI. mATe tenuM vajana karyuM che. zeSa prakRtienI udaya ane udIraNA sAthe ja zarU thAya che ane sAthe ja baMdha thAya che. tethI te prakRtionI je jaghanya sthityudIraNA te ja jaghanya sthityudaya samanaja, mAtra udayaprApta eka sthAnaka vadhAre levuM. tema ja sAdi vigerenI prarUpaNA Adi je ahiM nathI kahevAmAM AvyuM te saghaLuM sthiti udIraNAmAM jema kahyuM che tema ahiM paNa samajavuM. 103 A rIte sthiti udayanuM svarUpa kahyuM. have anubhAgodayanuM svarUpa kahe che aNubhAgudaovi udoraNAe~ tullo jahannayaM navaraM / Avaligate sammattaveyakhoNaMtalobhANaM // 10 // anubhAgodayo'pyudIraNAyAstulyaH jaghanyaM navaram / AvalikAnte samyaktvavedakSINAntalobhAnAm // 10 // artha--anubhAgane udaya paNa tenI udIraNA tulya samaja. mAtra samyaktvamAhanIya, traNa veda, kSINameha guNasthAnake jeno a ta thAya che te prakRtie ane saMjvalanalabhanA jaghanya rasane udaya te te prakRtinI chelI AlikAnA caramasamaye jANo. kAnuDaanubhAganA udayanuM svarUpa anubhAganI udIraNAnI jema samajavuM. eTale ke je rIte jaghanya utkRSTa rasanI udIraNa udIraNAkaraNamAM vistArapUrvaka kaheze te rIte ahiM jaghanya utkRSTa rasane udaya paNa kahe. za udIraNAkaraNamAM kahyuM che te pramANe saghaLuM ahiM kahevuM ke temAM kaMI vizeSa che? te kahe che ke ATalo vizeSa che. te A pramANe samyakatvamohanIya, traNa veda, kSINamAhaguNasthAnake jeno udaya viccheda thAya te jJAnAvaraNaya pAMca, darzanAvaraNaya cAra ane aMtarAya pAMca e e cauda prakRtie 1 nidAne udaya jeo bAramA gurusthAnaka sudhI mAne che temanA mate bAramAnA dicaramasamaye nidrA ane pracavAnA chellA sthAnakane anubhavatA tene janya sthityudaya saMbhave che.
Page #735
--------------------------------------------------------------------------
________________ paMcasaMgraha-pAMcamuM dvAra 70 ane saMjavalana lebha teTalI prakRtienA jaghanya rasane udaya pitAnI chelI AvalikAnA caramasamaye samajo. tAtparya e ke-jJAnAvaraNapaMcaka, aMtarAyapaMcaka, darzanAvaraNacatuSka, traNa veda, saMjvalanaleza ane samyakatvamehanIya e ogaNIza prakRtinA pitapotAnA aMtakALe udIraNA naSTa thayA bAda sattAmAM jyAre eka AvalikAmAtra sthiti zeSa rahe tyAre te AvalikAnA caramasamaye jaghanya rasano udaya samaja. uparokta prakRtiene jadhanya sthitine udaya ane jaghanya rasane udaya ane sAthe ja thAya che. 104 A rIte udIraNAnI bhalAmaNa karIne anubhAgedaya ko. have pradezadaya kahe joIe. temAM A be arthAdhikAra che. sAdi vigere bhaMganI prarUpaNA ane svAmitva prarUpaNa. temAM sAdi vigere bhaMganI prarUpaNA be prakAre che. mULaprakRti saMbaMdhI ane uttaraprakRti saMbaMdhI. temAM pahelAM mULa prakRti saMbaMdhI sAdi vigere bhaganI prarUpaNa karavA A gAthA kahe che - ajahanno'Nukoso cauha tihA chaNha cauviho mohe / Aussa sAiadhuvA sesavigappA ya savvesiM // 105 / / ajadhanyo'nutkRSTazcaturkI vidhA SaNNAM caturvidho mohe / AyupaH sAyadhuvAH zeSavikalpau ca savAm // 105 / / artha--Ayu ane mehanIya vinA zeSa che kamane ajaghanya pradezadaya cAra prakAre che ane anuSTa pradezodaya traNa prakAre che, mohanIyakarmanA te ane cAra prakAre che. tathA AcanA saghaLA vikalpa ane saghaLA karmanA zeSa vikapa sAdi ane sAMta ema be prakAre che. TIkAtu-mohanIya ane Ayukarma vinA zeSa che kamane ajaghanya pradezadaya sAdi, anAdi, dhruva ane agva ema cAra prakAre che. te A pramANe - * keI eka kSapita kamaza AtmA devalokamAM devapaNe utpanna thayo tyAM saMkSiNa pariNAmavALe thaIne utkRSTa sthiti bAMdhatA ghaNA pradezanI uddhanA kare. uddhanA kare 1 kSapita ka za eTale ochAmAM ochA kamIMzanI sattAvALA AtmA. te bhavya ja hoya che. tene upAya saMkramaNakAraNamAM kaheze 2 kSatima za AtmA sIdha endriyamAM na jAya, paraMtu devalekamAM jAya mATe devalokamAM javAnuM kahyuM. jaghanya pravezadaya ekendriyamA hoya che, kAraNa ke pega atyaMta alpa hevAthI vadhAre udIraNa karI zakato nathI. beIjiyAdimA vega vadhAre levAthI udIraNA vadhAre thAya eTale vadhAre
Page #736
--------------------------------------------------------------------------
________________ 702 paMcasaMgraha-pAMcamuM dvAra eTale nIcenA sthAnakomAM rahelA dalikane uparanA sthAnakamAM goThave. tyArapachI baMdhane aMte kALa karIne ekendriyamAM utpanna thAya, tyAM pahele samaye pUrvokta cha kamane jaghanya pradezodaya thAya te jaghanya pradezadaya pahelA samaye eka samaya ja thatuM hovAthI sAdi ane sAta che. te sivAya anya saghaLo pradezadaya ajaghanya che. te ajaghanya pradezodaya bIjA samaye thatuM hovAthI sAdi, te sthAna nahi prApta karanArane anAdi, abhIne dhruva ane bhavyane adhava che. tathA te ja cha karmane anutkRSTa pradezodaya anAdi, dhruva ane adhuva ema traNa prakAre che. te A prakAre-A cha kamane utkRSTa pradezodaya jenu svarUpa AgaLa upara kahevAze te guNitakamAMza' AtmAne pitApitAnA udayane ane guNaNinA zirabhAgamAM vattatA hoya che. te utkRSTa pradezadaya mAtra eka samaya ja hoya che mATe sAdi sAMta che. * te sivAya anya saghaLe anuSTa pradezoya che ane te sarvadA pravartate hevAthI anAdi che. kAraNa ke jyAM sudhI AtmAe je guNasthAnakanA je samaye utkRSTa pradezodaya thAya che te guNasthAnakane prApta karyuM nathI tyAM sudhI anuNa pradezodaya hoya che, tathA abhayane anaMta ane bhavyane sAMta che. mehanIyakarmano ajaghanya ane anulUNa e baMne prakArano pradezodaya sAdi, anAdi, dhruva ane adhruva ema cAra prakAre che. te A prakAre- pramANamA bhogavAya tethI jaghanya pradezadaya na thAya. mATe devalokamAMthI ekendriyamAM javAnuM kahyuM. nIcenA sthAnakAnA dali uparanA thAnakamAM jyAre goThavAya tyAre nIcenA sthAnamAM dali AchA rahe tethI jadhanya pradezodaya thaI zake mATe uThatenA karavAnuM jaNAvyuM. je karmadavi baMdhAya ane udartita thAya tenI je AvalikA pUrNa thAya te te udIraNa 5 thAya ane je udIraNA thAya te paNa jadhanya pradezadaya na thAya mATe te thatAM pahelA ane alpa yoga prathama samaye hAya mATe prathama samaye jadhanya praderodaya thAya ema kahyuM che. 1 guNitakamaza eTale vadhAremAM vadhAre kamIzanI sattAvALA AtmA. 2 guNaNino zirabhAga tene kahe che ke je sthAnanI a dara vadhAremAM vadhAre dali goThavAyA hoya. samyakatvAdi prApta karatAM aMtanA samaya pramANu sthAnamAM pUrva pUra samayathI uttarottara samayamAM asaMkhya asaMkhya guNAkAre dAracanA thAya che. A krame aMtamuhUrtanA chellA samayamAM sarvathI vadhAre dalika goThavAya che tene guNaNinuM zira kahevAmAM Ave che. bAramA guNasthAnakanA sA khyAtA bhAga jAya ane eka bhAga zeSa rahe tyAre jJAnAvaraNIya, darzanAvaraNIya ane aMtarAyanI sthitine sarvAvatanA vaDe apavartI bAramAM guNasthAnakanI jeTalI sthiti zeSa rahI che tenA jeTalI kare che ane uparanAM dalika utArI te aMtamAM guNazreNinA kAme goThave che. te atimuhUrtane chelle samaya e guNazreNinuM zira che, te ja bAramA gurusthAnakano caramasamaya che. tyAM ja utkRSTa pradezodA ghaTe che e rIte nAma getra ane vaMdanIyakarmanI teramAnA caramasamaye caudamAM guNasthAnakanA kALa pramANa guNaeNi kare che eTale caudamAM guNasthAnakane chele samaya e traNa karmanI guNaNinuM zira che eTale te samaye utkRSTa pradezadaya hoya che. : - ja.
Page #737
--------------------------------------------------------------------------
________________ apacasaca-pAMcamuM hAre u02 * kSapita kamIza AtmAne aMtarakaraNa jyAre kare tyAre aMtarakaraNane anate AvalikA mAtra kALamAM je gepucchAkAre dularacanA thAya che te AvalikAnA caramasamaye jadhanya pradezodaya thAya che. te eka samaya ja thatA hovAthI sAdi sAta che. te sivAya anya saghaLA pradezadaya ajaghanya che. te bIje samaye thato hovAthI sAdi, te sthAna jeoe prApta karyuM nathI teone anAdi, abhavyane dhruva ane bhavyane -ava che. * | guNita kamaza AtmAne sumaparAya guNasthAnakanA caramasamaye utkRSTa pradeza raya hoya che te mAtra chele samaye ja thato hovAthI sAdi sAMta che. * te sivAyane anya saghaLo anu&Na pradezedaya che. te upazamaNithI paDatA -zAya mATe sAdi, te sthAna jeoe prApta karyuM nathI teone anAdi, abhavyane dhruva ane anyane dhruva che... AyunA uNa ahaNa jaghanya ane ajaghanya e cAre bheda sAdi ane sAMta lAge che. kAraNa ke e cAre bhede yathAyogya rIte niyatakALa paryata pravarte che. tathA pUrvokta che ane mAhanIca e saghaLA karmonA utkaTa ane jaghanyarUpa zeSa vika sAdi sAta lAge che. kemake amuka niyata samayaparyata ja te pravarte che. tene vicAra agNa ane ajaghanya kahevAnA prasage karyo che. A rIte mULa karma saMbadhe sAdi vigere aMgane vicAra karyo. 105 " have uttaraprakRti sabaMdhe sAdi Adi bhaMgane vicAra kare che- ajahannoNukoso dhuvodayANaM cauha tihA cauhA / micchatte sesAsi duvihA savve ya sesANaM // 10 // jaghanyo'nutkRSTaH dhruvodayAnAM caturdA tridhA caturkI / mithyAtvasya zeSau AsAM dvividhAH sarve ca zepANAm // 106 // 1 udaya samayathI Ara bhI utaretara samaye asaMkhyAta asa khyAtagutha je daracanA thAya che te guNaNi kahevAya che. vaLI udayasamayamAM vadhAre ane pachI pachInA samaye a5 alpa je nika-racanA thAya te puchAkAra dalaracanA kahevAya che. 2 asarakaraNane samadhika AvalikAkALa zeva rahe tyAre bIjI sthitimAMthI dali bacI atarakaraNanI chellI AlikAmAM te dalidhone gepurAkAre goThave che. te samadhikakALa pUrNa thayA ane chellI AvalikAmAM praveza kare tyAre mohanIya udaya thAya eTale te AvalikAnA chellA samaye alpa prazA govAyA hovAthI jaghanya prazadaya thAya che.
Page #738
--------------------------------------------------------------------------
________________ paMcasagraha-pAMcamuM kAra atha-pRdayi prakRtiene ajaghanya pradezadaya cAra prakAre che ane anuskRSTa pradezadaya traNa prakAre che. mithyAtvanA te baMne viSe cAra bhAge che. tathA A saghaLI prakRtienA zeSa vikalpa ane zeSa prakRtienA saghaLA vikalpa sAdi ane. sAMta e che bhAMge che. TIkAnu-mithyAtva rahita zeva tejasakANasaptaka, varNAdi viza, sthira, asthira, zubha, azubha, agurulaghu, nirmANa, jJAnAvaraNapacaka, darzanAvaraNacatuSka ane atazayapaMcaka e suDatAlIsa ghuvodayi prakRtiene ajaghanya pradezeAdaya sAdi, anAdi, dhruva ane adhura ema cAra bhAge che. te A prakAre - utkRSTa saMkaleze vattatA utkRSTa sthiti bAMdhate kSapitakamAMza keI deva utkRSTa pradezanI uddhatabhA kare ane bane ane kALa karIne ekendriyamAM utpanna thAya te ekendriyane utpattinA prathama samaye pUrvokta suDatAlIsa prakRtiene jaghanya pradezadaya hoya che. mAtra avadhijJAnAvaraNa ane avadhidarzanAvaraNane devatAone baMdhAjaMlikAnA caramasamaye jaghanya pradezadaya 'samaja. te jaghanya pradezadaya mAtra eka samaya te hovAthI sAdi sAMta bhAMge che. te sivAya anya saghaLo pradezodaya ajaghanya hoya che. te ekendriyane utpattinA bIje samaye thatuM hovAthI sAdi, te sthAna jeee prApta karyuM nathI eTale ke kSapitakartAza thaI devagatimAMthI jeo ekendriyamAM nathI gayA teo AzrayI anAdi. abhavyane ananta ane bhavyane sAta ajaghanya pradezadaya hoya che. pUrva kahI te ja suDatAlIsa prakRtiene atkRSTa pradezadaya anAdi, yuvA ane adhruva ema traNa prakAre che. te A prakAre- guNaNinA zire vartamAna guNitakarmIza AtmAne te te prakRtienA udayane ane utkRSTa pradezadaya hoya che. te eka samaca thatuM hovAthI sAdi sAMta che. te sivAya anya saghaLe pradezadaya anuNa che. te sarvadA thate hevAthI anAdi, abhavyane dhruva ane bhavyane adhuva che. mithyAtvane ajaghanya ane anuSTa pradezadaya sAdi, anAdi, yuvA ane adhuva ema cAra prakAre che. te A pramANe 1 A prakRtiene jadhanya pradezadaya ekendriyamAM hovAnuM kAraNa mULakane jadhanya pradezadaya kahevAnA prasaMge kahyuM che te pramANe jANI levuM. avadhiThiko jaghanya pradezadaya devagatimAM hevAnuM kAraNa avadhijJAnane utpanna karatA teo ghaNA pradezane dUra kare che ane sattAmAM ochA rahe che. badhAvalikAne caramasamaya eTalA mATe grahaNa karyo che ke baMdhAelAne udaya na thAya. baMdhAvalikAne pahelo samaya eTalA mATe na lIdhe ke teTale kALa udaya udIraNAthI vadhAre pradeza dUra karI zake
Page #739
--------------------------------------------------------------------------
________________ pazasaha pAMcamuM dvAra Se5 prathama samyakatva utpanna karatA jeNe aMtarakaraNa karyuM che, e kSapitakamAM kaI AtmA upazama samyaphavathI paDI mithyAtve jAya, tene aMtarakaraNane kaMIka adhika AvalikAkALa bAkI rahe tyAre chellI AvalikAmAM je gopucchAkAra-LaracanA thAya che, tenA chellA samaye vattatA jaghanya pradezadaya hoya che. te eka samayamAtra thato hovAthI sAdi ane sAta che. te sivAyanA anya saghaLo pradezeAdaya ajaghanya che. te tenAthI bIje samaye pravatate hevAthI sAdi athavA vedaka samyakatvathI paDatA paNa ajaghanya pradezadaya zarU thatuM hovAthI sAdi, te sthAna jeoe prApta karyuM nathI teone anAdi, abhavyane anaMta ane bhavyane sAMta hoya che. tathA dezaviratinI guNimAM vartamAna keI guNitakamAMza AtmA sarvavirati prApta kare eTale tene niAma guNazreNi kare ane te karIne tyAM sudhI jAya, yAvata ane guNazreNine zirabhAga prApta thAya. te vakhate tyAMthI paDI kaI mithyAtve jAya tene te bane guNaNinA zirabhAgane anubhava karatAM mithyAtvane utkRSTa pradezadaya hoya che. te mAtra eka samaya thatuM hovAthI sAdi sAMta che. te sivAya anya saghaLo pradezadaya anuNa che te bIje samaye thato hovAthI sAdi, athavA vedaka sabhyatvathI paDatA paNa atkRSTa pradezadaya zarU thatuM hovAthI sAdi, te sthAna jeoe prApta karyuM nathI teone anAdi, abhavyane dhruva ane bhavyane adhruva che. pUrvokta suDatAlIsa prakationA ane mithyAtvamehanIyanA zeSa jaghanya ane utkRSTa e be vikalpa sAdi sAMta lAge che. te banene vicAra atuhRSTa ane ajaghanyane vicAra karavAnA prasaMge karyo che. tathA bAkInI adhRdayi ekase daza prakRtienA jaghanya-ajaghanya u&Na ane. anu&STa e saghaLA vikalpa sAdi ane sAta ema be prakAre che. kAraNa ke te saghaLI prakRti adayi che. 106 A pramANe sAdi vigere bhaMganI prarUpaNA karI. have svAmitvane vicAra karavo joIe. te be prakAre che-utkRSTa pradezodaya svAmitva ane jaghanya pradezeAdaya svAmitva. 1 je samaye dezavirati prApta kare tyArathI aMtad" payata AtmA pravardhamAna pariNAmavALA rahe che. eTale aMta parvata caDatI caDatI guNaNi kare che. have te dezaviratinI guNimAM vata sarvavirati prApta kare ane tiimattaka guNaeNi kare. sarvavirati prApta karIne paNa aMta dUta parvata avazya pravAhamAna pariNAmavAno ja rahe che ane cahatI caDatI guNaNi kare che, tene guNaNinA zira bhAgane je samaye pahecavAne heya te pahelA paDIne midhA jAya tyAM te zira bhAgane anubhava karatA misthAnane utkRSTa pradezadaya thAya che.
Page #740
--------------------------------------------------------------------------
________________ paMcasaMgraha-pAMcarsa dvAra temAM utkRSTa pradezeAdayane svAmi koNa che? tene pratipAdana karavA mATe saMbhavatI saghaLI guNaNio batAve che- saMmattadesasaMpunnaviraiuppattiaNavisaMjoge / / dasaNakhavage mohassa samaNe uvasaMtakhavage a // 107|| khoNAitige asaMkhaguNiya guNaseDhidaliya jahakamaso / sammattAINekArasaha kAlo u sakheso // 10 // samyaktvadezasampUrNaviratyutpatyaNavisaMyojaneSu / darzanakSapake mohasya zamane upazAnte kSapake ca // 107 // kSINAditrike asaMkhyAtaguNitaM guNazreNidalikaM yathAkramazaH / samyakatvAdInAmekAdazAnAM kAlastu saMkhyeyAMzaH // 10 // artha-samyakatva, dezavirati ane sarvavirati jyAre utpanna thAya tyAre anatAadhinI visAjanA karatA, darzanamohanIya kSaya karatA, cAritra mohanIyane upazamAvatA, upazAMtaha guNasthAnake, cAritrahane kSaya karatA ane kSINamAhAdi traNa guNasthAnake ema agiAra guNazreNi thAya che. tathA te samyaphavAdi agIAra guNazreNiomAM daLaracanA anukrame asaMkhya asaMkhya guNa thAya che ane kALa anukrame saMkhyAta saMkhyAtama bhAga che. TIkAnuM -udayasamayathI AraMbhI pachI pachInA samayamAM asaMkhya asaMkhya guNAkAre je daLaracanA thAya te guNazreNio agIAra che. te A pramANe - 1 samyaktva utpanna thatA je traNa karaNa thAya che temAM apUrvakaraNe tathA ani-vRttikaraNe guNaNi thAya che ane samyaphaTava prApta thayA pachI AtmA aMtamuhUrta paryata avazya caDatA pariNAmavALe rahe che, tyAre guNazreNi thAya che te samyaphava nimitte thatI pahelI guNazreNi * 2-3 dezavirati ane sarvavirati utpanna thayA pachI paNa AtmA aMtamuhUrta paryata avazya caDatA pariNAmavALe rahe che ane tyAre je guNazreNi thAya che te dezavirati ane sarvavirati nimitte thatI bIjI ane trIjI guNazreNi. je ke dezavirati ane sarvavirati cAritra prApta thayA pachI jyAM sudhI te guNa rahe tyAM sudhI guNaNi thAya che paraMtu te pariNAmonusAra thAya che ane zarUAtanA aMtamuhUrtamAM avazya pravardhamAna guNi thAya che. sarvavirati nimittaka guNaNi pramatta ane apramatta bane guNasthAnake thAya che.
Page #741
--------------------------------------------------------------------------
________________ vacasaha-pAMcamuM dvAra 707 4 apramatta guNasthAnake anaMtAnubaMdhinI visAjanA karatA apUrva anivRttikaraNe je guNazreNi thAya che te cothI guNazreNi 5 tathA sAtame guNasthAnake samyaktva, mizra ane mithyAtva e traNa darzanamahanIya kSaya karatA apUrva anivRttikaraNe je guNazreNi thAya te pAMcamI guNazreNi. 6 cAritra upazamAvatA je guNazreNi thAya te chaThThI guNazreNi. (A viSayamAM pAMcamA karmagraMthanI gAthA 82 nI TIkAmAM kahyuM che ke mehanIyakamane upazama karanAra upazamaNi para caDela anuvRtti bAdaraparAya ane sUkamaparAyavarti AtmA kahevAya che. tene mAha upazamAvatA je guNaNi thAya che te chaThThI guNazreNika ) 7 tathA upazAMta meha guNasthAnake je guNazreNi thAya che, te sAtamI guNazreNi 8 cAritramehanIya kSaya karatA je guNazreNi thAya che te AThamI guNazreNi (ahiM paNa te ja 82 mI gAthAnI TIkAmAM lakhyuM che ke mehanIya kSaya karanAra kSapakazreNi para caDala anivRtti bAdarabhaMparAya ane sUkSamasaM parAyavarti AmA kahevAya che tyAM kSaya karatA je guNazreNi thAya te AThamI guNazreNi. ) 9 tathA kSINamAhaguNasthAnake je guNazreNi thAya te navamI guNazreNi 10 sagi kevaLIguNasthAnake thatI je guNazreNi te dazamI guNazreNi. 11 tathA agikevaLI saMbadhe je guNazreNi thAya te agIAramI guNaeNi. A samyakatvAdi saMbaMdhi agIAra guNazreNiomAM je daLaracanA thAya che te anukrame asaMkhyAta asaMkhyAta guNa thAya che. te A pramANe -samyaphaLa utpanna thatA je guNazreNi thAya ane temAM je daLaracanA thAya te pariNAmanI maMdatA hovAthI alpa pramANamAM thAya che, tenAthI dezavirati nimitta thatI guNimAM asaMkhyAtaguNa daLaracanA thAya che. kAraNa ke tyAM pariNAma anaMtaguNa vizuddha che. tenAthI paNa sarvavirati nimitte thatI guNazreNimAM asaMkhyAtaguNa daLaracanA thAya che. e pramANe 1 anatAnubadhinI visAjanA je ke cothAthI sAtamA pata thAya che, paraMtu sAtamA guNasthAnakavALe AtmA anataguNa vizuddha pariNAmavALe hevAthI ane sarvavirati nimite thatI guNazreNithI asaMkhyAtaguNa nirA anatAnubadhinI visayejanA karanAra kare che ema kahyuM hovAthI apamAna guNasthAnake anaMtAnubadhinI visAjanA karatA je guNaNi thAya che te ahiM grahaNa karavI. e pramANe dazamehanIyanI kSapaNAdi nimitte sAtame guNasthAnake thatI guNazreNi ja grahaNa karavI. . 2 saginA ate je agi nimitte guNaNi thAya che, te aginI guNaNi levAnI che. kAraNa ke agi guNasthAnakeganA abhAve uparanA sthAnamAMthI daLa utAravA ane nIcenA rathAnakAmAM goThavavA e koIpaNa prakAranI yiA thatI nathI. paraMtu' sagine aMte je pramANe goThavI rAkhyA che tene te ja pramANe eka paNa daLa UMcuM nIcuM karyA vinA bhegave che.
Page #742
--------------------------------------------------------------------------
________________ 708 paMcasaMgraha-pAMcamuM pachI pachInI guNimAM uttarottara anaMtaguNa vizuddhi hovAthI asaMkhyAta asaMyAtaguNa daLaracanA agi nimitte thatI guNazreNi paryata kahevI: tathA e samyakUvAdi guNazreNione kALa anukrame saMceyaguNahIna saMyeya guNahIna kahe. te A pramANe -samyakatva utpanna thatAM thatI guNaNine kALa sauthI vadhAre che, tenAthI dezavirati nimitte thatI guNazreNine kALa saMkhyAmAM bhAga che. tenAthI paNa sarvaviratinI guNazreNine kALa saMkhyAme bhAgamAtra che. e pramANe tyAM sudhI kahevuM yAvat sAginI guNaNinA kALathI aginI guNazreNine kALa saMkhyAtaguNahIna che. ' tAtparya e ke samyakatva nimitte thatI guNazreNi dII aMtamuhUrta paryata bhogavAya tevI ane alpa daLaracanA-pradezapramANa jenI aMdara rahyuM che tevI kare che. tenAthI saMjayAtaguNa hIna aMtarmuhUrtamAM bhagavAya tevI ane asaMkhyAtaguNa adhika daLaracanAvALI dezaviratinimittaka guNaNi kare che. e pramANe saMkhyAtaguNahIna saMkhyAtaguNahIna aMtamuhUrtamAM davA cogya ane asaMkhyAtaguNa asaMkhyAtaguNa vadhAre dalika racanAvALI uttarottara guNaNi kare che. ahiM koI zaMkA kare ke-anukrame asaMkhyAtaguNa asaMkhyAtaguNa dalika kema ghaTe? sarakhuM ke nyUna kema nahi? tenA uttaramAM kahe che ke-samyakatva utpanna karate AtmA mithyASTi hoya che. tene pariNAmanI maMdatA hovAthI apUrva anivRttikaraNe je daLaracanA thAya, temAM dalika a5 pramANamAM hoya che. ane samyaktva utpanna thayA bAda je guNazreNi thAya che te pUrvokta guNazreNinI apekSAe asaMkhyAtaguNa daLavALI hoya che kAraNa atyaMta vizuddha pariNAma che. A pramANe samyakatva utpanna thatA ane thayA bAda thatI guNazreNimA dalijhanI racanAnuM tAratamya hoya che. tenAthI paNa dezaviratinI guNuzaNi asaM. 1 uparanA sthAnamAMthI apavA karaNa vaDe dalipa utArI udaya samayathI AraMbhI jeTalA aMtarmuddata pramANa rathAnakamAM pUra pUrvathI uttarottara asaMkhyAtaguNa goThavAya che te atakALa ahiM levAnuM che. eTale samyaktva nimitta jevaDA aMtarmuhUmA daLaracanA thAya che tenAthI saMkhyAtamA bhAganA aMtamAM dezavirati nimitte thatI guNaNimAM daLaracanA thAya che. jo ke uttarottara asaMkhyAtaguNa vizudi hovAthI dalike asaMkhyAtaguNA vadhAre utAre che ane goThave che. eTale tAtyA e AvyuM ke samyapha niti je guNaNi thaI te moTA aMtamuhUrtamAM thaI ane dali ochA goThavAyA ane dezavirati nimite je guNazreNi thaI te sa khyAtaguNahIna atamuhUrtamAM thaI . ane dalio asaMkhyAtaguNa goThavAyA. A pramANe thavAthI samyakatvanI gaNaNi dvArA jeTalA kALamAM jeTalA dalike dUra thAya tenAthI saMkhyAmA bhAganA kALamAM asaMkhyAtaguNa vadhAre dali dezaviratinI guNazreNimAM dUra thAya A pramANe pachI pachInA guNazreNi mATe samajavuM. 2 A guNazreNio ahiM batAvavAnuM kAraNa guNaeNinA zirabhAge vatatA utkRSTa pradezadaya hoI zake che e jaNAvavuM che. amuka gatimAM amuka guNoNa laI jAya che e batAvavAnuM kAraNa paNa che. gatimAM utkRSTa pradezadava bhave e che.
Page #743
--------------------------------------------------------------------------
________________ paMcasa-pAMcamuM dvAra 709 khyAtaguNa adhika daLaracanAvALI hoya che. kAraNa ke samyagadaSTinI apekSAe dezavirati AtmA atyaMta vadhAre vizuddha pariNAmavALe che. tenAthI paNa sarvavirati guNazreNi asaMkhyAtaguNa adhika daLaracanAvALI che kAraNa ke dezavirati AtmA ativizuddha pariNAmavALe che. tenAthI paNa saMyatane anaMtAnubaMdhinI visAjanA karatA thatI guNazreNi asaMkhyAtaguNa adhika daLaracanAvALI che. kAraNa ke pUrvathI atyaMta vizuddhivALo AtmA che. A pramANe uttarottara vadhatI vadhatI vizuddhi hovAthI AgaLa AgaLanI guNazreNimAM asaMkhyAta asaMkhyAtaguNa adhika daLaracanA thAya che, paraMtu samAna ke jUna thatI nathI ane tethI ja uttarottara guNazreNimAM vartamAna asaMkhyAta asaMkhyAtaguNa adhika karmanI nirjarA karanArA hoya che. 108 have kaI guNazreNio kaI gatimAM hoI zake che tenA nirUpaNa mATe A gAthA jhatti guNAo paDie micchattagayaMmi AimA tinni / laMbhaMti na sesAo jaM jhoNAsuM asuMbhamaraNaM // 109 / / jhaTiti guNAt patite mithyAtvaM gate AdhAstisraH / labhyante na zeSA yat kSINAsvazubhamaraNam // 109 // artha- AtmA zIvra guNathI paDI mithyA jAya ane taratamAM ja maraNa pAme te AdinI traNa guNa zreNio nArakAdi bhAmAM saMbhave che. zeSa saMbhavatI nathI. kAraNa ke tene kSaya thaye chate ja azubha maraNa thAya che. TIkAtu -koI AtmA samyaphavAdi nimitte thatI guNazreNi karyA pachI taratamAM ja samyakatvAdi guNathI paDI mithyAtve jAya ane tyAMthI paNa tarata ja aprazasta maraNa vaDe maraNa pAmI nArakAdi bhavamAM jAya tyAM alpa kALa paryata udayane AzrayI zarUAtanI "samyakatva dezavirati ane sarvavirati nimitte thayelI traNa guNaNio saMbhave che. eTale ke e traNa guNanimitte thayelI daLaracanAne nArakAdi bhavemAM saMbhava che ane e daLaracanAne saMbhava hovAthI tene udaya paNa saMbhave che, bAkInI guNaNio saMbhavatI nathI. kAraNa ke nArakAdi bhava aprazasta maraNa vaDe maraNa prApta karatA thAya che. 1 sammaphata nimitte thayelI daLaracanA keTalIka bAkI hoya ane dezavirati prApta karI tene nimitte gueNi kare tene paNa amuka bhAgazeSa hAya ane sarvavirati prApta karI tene nimitte guNazreNi kare tyAthI ratamAM ja paDI miyA jAya tyAthI paNa taratamAM ja maraNa pAmI narakAdi bhavamAM jAya tyAM AtmA e traNe guNa nimitte thayelI dAracanA laIne gayela levAthI udaya AzrayI e traNe guNaNinA dalike saMbhave che.
Page #744
--------------------------------------------------------------------------
________________ 10 paMcasaMgraha-pAMcamuM dvArA . ukta traNa vinA guNazreNie jyAM sudhI hoya tyAM sudhI aprazasta maraNa thatA nathI, paraMtu te guNazreNio dUra thayA pachI ja thAya che. mATe zarUAtanI traNa guNazreNie ja nArakAdi mAM saMbhave che, zeSa saMbhavatI nathI. 109 ' A pramANe guNazreNie kahI. have koNa AtmA utkRSTa pradezadaya kare che ane koNa jaghanya kare che? tene vicAra kare che-- ukkosa paesudayaM guNaseDhIsIsage guNiyakammo / savvAsu kuNai oheNa khaviyakammo puNa jahannaM // 110 // ukRSTapradezodayaM guNazreNizirasi guNitakAzaH / sarvAMsAM karotyodhena kSapitakamAMzaH punaH jaghanyam // 110 // artha-sAmAnya rIte saghaLI karmaprakRtiene guNazreNine zire vartamAna guNitakamara AtmA utkRSTa pradezadaya kare che ane pitakaza AtmA jaghanya pradezeAdaya kare che. TakAnu-pachI ane saptamI vibhaktine artha pratye abheda hevAthI saghaLI karmaprakRtiene guNazreNinA zire vartamAna guNitakamaza AtmA-ethe-sAmAnyataHghaNe bhAge utkRSTa pradezodaya kare che. eTale ke ghaNe bhAge guNaNinA zirabhAge varatA guNitakamaza AtmAne utkRSTa pradezeAdaya thAya che ane prAyaH saghaLI karmaprakRtione jaghanya pradezodaya pitakamAMza AtmAne thAya che. guNitakamIza ane kSapitakarmAza kene kahevA? tenuM svarUpa AgaLa kahevAze, 110 . have saghaLI prakRtienA bhinna bhinna utkRSTa pradezodayanA svAmi kahevA IcchatA A gAthA kahe che - sammattaveyasaMjalaNayANa khINaMta dujiNaaMtANaM / lahu khavaNAe avahissa aNohiNukoso // 111 // samyaktvavedasaMjvalanAnAM kSINAntAnAM dvijinAntAnAm / laghukSapaNayA'nte avagheranavadhikasyotkRSTaH // 111 // artha-samyakatvamohanIya, traNa veda ane saMvala kaSAyane tathA kSINamAha guNasthAnake jene aMta thAya che te prakRtine tathA be jinezvarane-sAgi kevaLI ane 1 uparanA guNasthAnathI paDI pahele AvA aprazasta maraNa vaDe maraNa pAmI anya nArAdi bhamAM guNoNi laI jAya che. zarUAtanI traNa ja laI jAya che. paraMtu uparanA guNasthAnake ja maraNa pAmI cothu guNaThANuM laI devakAdimAM jAya te anya praNa guNaeNi laI jAya che. jemake upazama zreNimAM maraNa pAmI tene nimitta thayelI guNaeNi laI anuttara vimAnamAM jAya che.
Page #745
--------------------------------------------------------------------------
________________ paMcagraha-pAMcamuM ra 71 agi kevaLIne jene udaya viccheda thAya che te prakRtiene, laghukSapaNu vaDe kSaya karatA te te prakRtionA udayanA aMtasamaye guNitakamAMza AtmAne utkRSTa pradezodaya hoya che. mAtra adhiddhikane jene avadhijJAna nathI thayu tene utkRSTa pradezadaya hoya che. TIkAnu-samyakatvamohanIya, traNa veda ane saMkvalana catuSka e ATha prakRti-ene laghukSapaNA vaDe khapAvavA mATe udyamavata thayelA guNitakamAM AtmAne te te -prakRtinA udayanA caramasamaye utkRSTa pradezadaya thAya che. ahiM kSapaNa be prakAre che-1 laghukSapaNA ane 2 cirakSapaNA. temAM sAta mAsa -adhika ATha varasanI umarane kaI bhavyAtmA saMyamano svIkAra kare te svIkAryA bAda -aMtamuhUtakALe ja sapakaNine AraMbha kare, tene je kamane kSaya thAya te laghukSapaNuM kahevAya che ane je ghaNA lAMbA kALe saMyamane prApta kare ane saMyama prApta kya -pachI ghaNe kALa gayA bAda kSapakazreNino AraMbha kare tene je karmano kSaya thAya te cirakSapaNa kahevAya che. . dIrghakALe je saMyamane prApta kare ane tyArapachI dIkALe je zapakaNinA AraMbha kare tene udaya udIraNa vaDe ghaNA pudagalane kSaya thAya che thoDA ja bAkI rahe che tethI cirakSapaNu vaDe utkRSTa pradezadaya ghaTI zakato nathI. mATe ja laghukSapaNuM -vaDe khapAvavAne udyamavata thayelAne utkRSTa pradezadaya thAya ema kahyuM che. je AtmA ochAmAM ochA jeTalA kALe cAritra prApta thAya teTalA kALe cAritra prApta kare ane tyArapachI aMtarmuhUrta kALe ja kSapakazreNine AraMbha kare tene udaya-udIraNA vaDe ghaNA kamapudagale ochA karavAne samaya maLI zako te nathI tethI sattAmAM vadhAre karma pudagale hoya che eTale tevA guNitakamaza AtmAne te prakRtinA udayanA carama-samaye utkRSTa pradezeAdaya thAya che. - uparokta hakIkatane anusarI je prakRtione jayAM utkRSTa pradezadaya hoya che -te kahe che. - kSINameha guNasthAnake je prakRtine udayaviccheda thAya che te jJAnAvaraNapaMcaka, atarAyapaMcaka ane darzanAvaraNacatuSkarUpa cauda prakRtione laghukSapaNA vaDe khapAvavA udhamavata thayelA guNaNinA zire vartamAna kSapaka AtmAne kSINumeha guNasthAnakanA caramasamaye utkRSTa pradeAdaya thAya che. mAtra avadhijJAnAvaraNa ane avadhidarzanAvaraNane utkRSTa pradezadaya jene avadhijJAna ane avadhidarzana utpanna thayu nathI tene hoya che. kAraNa ke avadhijJAnane utpanna karatA ghaNA karma pudagalene tathAsvabhAve kSaya thAya che, tethI avadhijJAnIne utkRSTa pradezidaya hoto nathI, mATe ja avadhilabdhi rahita AtmAne utkRSTa pradezodaya thAya ema karyuM che. tathA be jina e pada vaDe sogikevaLI ane agikevaLI e be levAnA che.
Page #746
--------------------------------------------------------------------------
________________ 91ra paMcasaMha pAMcamuM hAra temAM sAgi kevaLIne je je prakRtine udayaviccheda thAya che te audArika saptaka, tejasakAmaNa saptaka, saMsthAna paka, prathama saMghayaNa, varNAdi vIza, parAghAtaupaghAta, agurulaghu, prazasta aprazasta vihAyogati, pratyeka, sthira, asthira, zubha, azubha ane nimaNurUpa bAvana prakRtine guNitakamaza sagikevaLI bhagavAnane sogikevaLI guNasthAnakanA caramasamaye utkRSTa pradezadaya heya che. tathA susvara hRsvarane svaranA nirAdhakALe ane ucchavAsa nAmakane ucchavAsanA nirAdhakAne utkRSTa pradezeAdaya hoya che. svara ane ucchavAsane rAdha karatA je samaye chelle udaya hoya, te samaye utkRSTa pradezodaya saMbhave che. agikevaLIne je prakRtine udayaviccheda thAya che te anyatara vedanIya, manuSyagati, manuSkAya, paMcendriya jAti, rasa, Adara, paryApta, subhaga, Adeya, yazakIrti, tIrthakara ane uccagotrarUpa bAra prakRtiene guNitakarmIza agikevaLIne caramasamaye utkRSTa pradezadaya thAya che. 111 paDhamaguNaseDhisIse nidApayalANa kuNa uvasaMto / devattaM jhatti gao veviyasuraduga sa eva // 11 // prathamaguNazreNizirasi nidrApracalayoH karotyupazAntaH / devatvaM jhaTiti gataH vaikriyasuradvikasya sa eva // 112 // artha-prathama guNa zreNitA zire vartamAna upazAMta kaSAya AtmA nidrA ane pracalAne utkRSTa pradezadaya kare che. tathA devapaNane zIvra prApta thayela te ja AtmA vaiyisaptaka ane suraddhikane utkRSTa pradezodaya kare che. cakAsu-pitAnI prathama guNazreNinA zire vate guNitakamAMza upazAMta. 1 guNazreNi eTale pUrva pUrva samayathI uttarotara samayamAM asaMkhyAta asaMkhyAta guNAkAre je daLaracanA thAya che te. te racanA aMtamuhUrtanA samaya pramANa sthAnakamAM thAya che. pahele samaye je dali uparanA sthAnamAMthI utAre temAMnA udaya samayamAM ceDA, pachInA sthAnakamAM asaMkhyAtaguNA, tenAthI pachInA sthAnakamAM asaMkhyAtaguNa, kAvata atad pramANu guNaNinA chellA samayamAM asakhyAtaguNa gAThave che. bIje samaye uparanA sthAnamAMthI pUrva samayathI asaMkhyAtaguNa dalika utAre che tene paNa udaya samayathI AraMbhI asaMkhyAta asaMkhyAta guNAkAre goThave che ema uttarottara samaye asaMkhyAta asaMkhyAta guNAkAra utAre che ane udaya samayathI Ara bhI uttarottara sthAnamAM asaMkhyAta asaMkhyAta guNAkAre goThave che. ahiM eTaluM samajavAnuM ke nIce nIcenA sthAno bhogavAine dUra thAya eTale zeSa zeSa sthAnakamAM racanA thAya paraMtu upara sthAna vadhatA nathI. dAkhalA tarIke pahele samaye utArelA dalinI udaya samayathI AraMbhI pAMca hajAra sthAnamAM guNoNi dvArA racanA thaI te bIje samaye ogaNapacAsase navANuM sthAnakamAM racanA thAya. e pramANe eka eka nyUH
Page #747
--------------------------------------------------------------------------
________________ 713 www paMcasa graha-pAMcamuM dvAra kaSAya AtmA nidrA ane pracalAnA utkRSTa pradezAya kare che. tathA te ja guNitakAza upazAMta kaSAya AtmA je samaye peAtAnI prathama guNazreNinA zirane prApta karaze tenI nyUna sthAnakamAM racanA thAya. lagabhaga dhaNI guNakoNiomAM lika gADhavavAnA A krama che. AnI aMdara cyutama kRttanA chellA samaya ahiM asalpanAe pAca hajAramA samaya e guNuoNinu zira kahevAya che. kAraNa ke te sthAnakamAM khInna kAIpaNa sthAnAthI vadhAremAM vadhAre dalikA goThavAyA che. A sthAnakane jyAre anubhavatA heAya tyAre utkRSTa pradezAdhya ghaTe che O ahiM agIArame guNathAnaka zmira pariNAma heAya che eTale ke agIAmAnA pale samaye jevA pariNAma tevA ja khIjA samaye yAvat tevA ja chellA samaye hAya che, tethI uparanA sthAnamAMthI pahelA samaye jeTalA dalikA utAre teTalA ja khIjA samaye utAre yAvat teTalA ja chellA samaye utAre che. agIAramAnA pahele samaye utArelA dalikane aMtarmuhUta' pramANa samayeAmAMsthAnAmAM udaya samathI khArabhI asakhyAta guNAkAra gAve che. khIje samaye je utAre che tene paNa te ja krame gADhava che, mAtra ahiM sarakhA ja dalikA utAratA heAvAthI racanA sarakhA ja pramANamAM thAya che. tema ja ahi~ eka eka samaya dUra thAya tema upara upara eka eka samaya vadhe che eTalu vizeSa che. dAkhalA tarIke agIAramAnA pahelA samaye utarelA daliA tenA pahelA samayathI ArabI seA sthAnAmAM gAvAyA tema khIje samaye utarelA daliA pazu sAmA ja gAThavAya, trIje samaye utarelA dali pazu seAmAM ja govAya. tathA pahele samaye utarelA daliA ughna samayamAM, tenA pachInA samayamAM, tenA pachInA samathamAM jeTalA jeTalA gevAyA hoya e ja pramANe khIje samaye utarelA dalikA paNa gAvAya che. jemake paDelA samaye utarelA dalikAmAMthI udya samaye se daliThThA, khIjA samaye pAMcaseA, trIjA samaye padarase gAtrAyA haiAya te bIjA samaye utArelA dalikAmAMthI paNa udaya samaye se IlA, pachInA samaye pAMcasA, pachInA samaye paraseA gaDhAya che. ahiM prathama guNukoNinA zire vattamAna AtmA nidrA ane pracalAnA utkRSTa praderodaya kare che ema kahyuM che. temAM prathama guNo Nunu zira eTale agIAramA guNusthAnakanA pahelA samaye uparanA sthAnakrAmAthI ilikA utArI jeTalA sthAnAmA gave temAM je chellA samaya te te sthAnakamAM anyanI apekSAe ghaNI racanA thayelI hoya che. dAkhalA tarIke pahelA samaye utArelA dalikA seA samayamAM geTavAyA mATe agIAramAM guNusthAnakanA sAme saya e prathama eTale pahelA samaye karAyelI guNinuM (zara kahevAya che. te samaye AtmA paheAce eTale nidrArdikanA utkRSTa pradezAdhya thAya che ane navANumA samaye kALadhama pAmI anuttavimAnamAM jAya te anuttaradevane devAyunA pahelA ja samaye vaidika ane krikanA utkRSTa pradezAya thAya che. 1 guNusthAne avasthita pariNAma hAvAthI jema jema pUtra pUrvanA samayeA jeTalA jeTalA bhega vAine dUra thAya tema tema AgaLa AgaLa teTalA teTalA adhika samayeAmA guNoSThinI racanA thatI hAvAthI A guNusthAnakanA prathama samaye racela guNoNuinA mastaka sthAne jeTalAM dalikA Aya che teTalA ja daliA khIjA Adi samayamAM karela guNoSThinA mastake paNa heAya che. chatAM pUrve "dhathI thayela dalika racanArUpa niSeka sthAneAmAM vizeSa hIna hIna dalikA gaDhavAyela che ethI prathama samaye karela guNaoNNinA mastake eTale ke zirabAge madhathI prApta thayela nikSepanAM dali vadhu pramANumAM hAvAthI tyAM ja utkRSTa pradeza vyU thAya che. paraMtu pachI pachInA samayamAM guNo inikSepanA dalikA samAna samAna haiAvA chatAM pUtra badhathI prApta thayela nikSepanA dalikA vizeSahIna vizeSahIna heAvAthI tyAM utkRSTa pradeodaya thatA nathI. ra
Page #748
--------------------------------------------------------------------------
________________ 714 paMcasagraha-pAMcamuM dvAra pahelAnA samaye kALadharma pAmI devapaNane prApta thAya te AtmA vekiyasaptaka ane devaMki e nava prakRtine utkRSTa pradezadaya kare che. 112 - tiSitulALa nijharamarathI nikIf I ___ apajattassa ya joge dutiguNaseDhINa sIsANaM // 113 // tiryagekAntodayAnAM mithyAtvAnamizrastyAnInAm / ' aparyAptasya ca yoge dvitIyatRtIyagugazreNizirasoH // 11 // artha-tiryaMcagatimAM ja ekAMte jeone udaya hoya che te prakRtine tathA mithyAtva, mizra, anaMtAnubaMdhi ane thINudvitrikane tathA aparyAptanAmakamane, bIjI ane trIjI guNazreNine jyAM yoga thAya tyAM vattatA mithyASTine utkRSTa pradezodaya thAya che. ' 'TIkA--je karmaprakRtione udaya kevaLa tiyAmAM ja hoya che te ekendriya, beIkiya, teIndriya ane caurindriya jAti, sthAvara, sUkSama ane sAdhAraNa nAmakarma tathA mithyAtvamehanIya, anaMtAnubaMdhi catuSka mizramohanIya, thINudvitrika ane aparyApta nAmakarma, saghaLI maLI sattara pravRtione utkRSTa pradezodaya bIjI ane trIjI guNa cheNinA zirane vega je samayamAM thatuM hoya te samayamAM vartamAna mithyASTine thAya che. mAtra te samaye te te prakRtine udaya ho joIe. tene tAtparyAtha A pramANe keI eka AtmAe dezavirati prApta karI dezavirati nimitte thatI guNazreNi karI, tyArapachI saMyama prApta karI saMyama nimitte thatI guNazreNi karI tyArapachI te AtmA samyakatvAdi guNethI paDI mithyAtve gayo ane tyAMthI aprazasta maraNa vaDe maraNa pAmI tiyacamAM utpanna thaye. te guNitakamAMza tiya"cane je samaye dezavirati ane sarvavirati nimitte thayelI ane guNazreNinA zirabhAgane roga thAya-ekatra maLe 1 dezavirata ane sarvaviratine zirabAga kaye le? tema ja te baMnenA cAgano kayA samaya le te saMbaMdhamAM mane A pramANe lAge che. je samaye dezavirati ane sarvavirati prApta kare te samayathI aMta paryata avazya pravAhamAna pariNAmavALe AtmA rahetA hovAthI guNauNi paNa tevI ja kare che. temAM dezaviratinA pahelA samaye je dalike utAryA ane jeTalA samayamAM te daline gAvyA temAne che ke samaya tene ja dezaviratinI guNaeNinA zira tarIke le ane savavirati cAritra je samaye prApta kare te samaye jeTalA samayamAM racanA kare tenA chelA samayane sarvaviratinI guNaeNinA zira tarIke che. have te banenA zirabhAga evI rIte maLI zake dezaviratinI guNazreNi chatAM sarvavirati prApta kare. paraMtu te teTalA kALe prApta kare ke sarvaviratinA pahelA samaye jeTalA sthAnamAM dAracanA thAya che teTalA ja samayo zeSa che. dAkhalA tarIke dezaviratinA pahelA samaye paMdaraso samayamAM guNazreNi thAya che ane sarvaviratinA pahelA samaye pIcaso samayamAM thAya che te paMdarase samayamAMnA pahelA hajAra samaya dezavirati guNakANe gALI sarvavirati guNakANe jAya. A
Page #749
--------------------------------------------------------------------------
________________ pacasaha-pAMcamuM dvAra 75 te samaye tiryaMcagatimAM ja ekAnta je prakRtine udaya heya te pUrvokta sAta prakatione ane aparyApta nAmakamane yathAgya rIte te te prakRtine udaya chatAM utkRSTa pradezadaya thAya che. tathA mithyAtva ane anaMtAnubaMdhinA saMbaMdhamAM maraNa prApta karIne paNa jyAre dezavirati ane sarvaviratinI guNinA ziraNAgane coga thAya te kALe guNitakamaza keI AtmA mithyAtva prApta kare tyAre tene mithyAtva. ane anaMtAnubaMdhine utkRSTa pradezeAdaya thAya che. guNazreNinA zire vartate kai mizra guNasthAnaka prApta kare te mizramohanIyane utkRSTa pradezadaya thAya che. tathA mithyA jAya ke na jAya chatAM guNazreNinA zire vattatA guNitakamAMza AtmAne thINudvitrikane utkRSTa pradezadaya thAya che. kAraNa ke thINudvitrikana pramatta saMyata paryata udaya hoya che. tethI ja baMne guNaNinA zire vartate pramatta hoya ane tene thINadvitrikamAMnI koIpaNa nidrAno udaya thAya te tene paNa utkRSTa pradezodaya ghaTe che. kadAca paDIne mithyA jAya te tyAM paNa utkRSTa pradezadaya ghaTe che. mAtra guNazreNinA zirabhAgane je samaye prApta thAya te samaye teno udaya hovo joIe. 113 se kAle aMtarakaraNaM hohI amaro ya aMtamuhu parao / ukkosapaesudayo hAsAisu majhimaDaNhaM // 11 // tasya kAle antarakaraNaM bhaviSyatyamarazcAntarmuhUrtAtparataH / utkRSTapradezodayaH hAsyAdInAM madhyamAnAmaSTAnAm // 11 // artha--je samaye asarakaraNa thaze tenI pahelAnA samaye maraNa pAmI deva thAya pramANe thavAthI dezavirati guNakANe pahele samaye je paMdaraso samamAM racanA thaI temAM padame samaya ane sarvavirati guNaThANe pahele samaye je pAca samayamAM racanA thaI temAno pAMcasAme samaya e baMne eka ja AvI zake. dezavirati guNakANe jeTalA samayamAM racanA thAya che tenA saMkhyAtamA bhAganA samayamAM savirati guNaThANe racanA thAya che. eTale AvI rIte banA zirabhAgane roga thavAmAM koI vidhi Avato nathI. dezavirati ane sarvavirati guNakANe pahelA samaye jeTalA samayamAM racanA thAya che tenA chellA samayane guNaNinuM zira teTalA mATe kahyuM chuM ke te guNakANe nIce nIcenA samaye bhagavAI dUra thAya tema tema upara upara samaya vadhe che ane racanAnA samayanI sakhyA kAyama rahe che. 1 mithyAtva ane anaMtAnubadhine utkRSTa pradezadaya maraNa pAmIne mithyAtva prApta karanAra athA maraNa pAmyA sivAya mizrAva prApta karanAra e baMnene utkRSTa pradezadaya saMbhave che ema jaNAvavA ahiM TIkAmAM A zabda sUko hoya tema lAge che.
Page #750
--------------------------------------------------------------------------
________________ 918 paMcasAgrahe-pAMcamuM Ara tene aMtarmuhUtta gayA khAda' hAsyAdi chanA ane vacalA AThe kaSAyanA utkRSTa pradezAya thAya che. i TIkAnu----kAI AtmAe upazamazreNi prApta karI, tene anivRttikaraNamAM je samaye aMtarakaraNa thaze tenI pahelAnA samaye maraNa pAmI deva thAya te dhruvane utpanna thayA pachI aMta hRtta gayA bAda guNinA zire vattatA hAsya, rati, arati, zAka, kSaya, jugupsA e hAsyaSaTkanA tathA apratyAkhyAnAvaraNa ane pratyAkhyAnAvaraNa e madhyama kAyAkane kula cauda prakRtinA te te prakRtinA hRdaye vattatA utkRSTa pradezAya thAya che. atarmuhUtta gayA bAda zuzuzreNinuM zira prApta thAya che mATe devamAM utpanna thayA pachI atarmuhUtta gayA bAda, utkRSTa pradezaya thAya ema kahyuM che. 114 hassaTiI baMdhintA addhAjogAi ThiinisegANaM | ukkosapae paDhamodayammi suranAragAUNaM // 115 // - svasthiti baddhvA advAyogAdisthitiniSekANAm / utkRSTapade prathamodaye suranArakAyuSoH // 115 // athaaddhA, yAga ane pahelI sthitimAM dalikanA niSeka e traNenuM jyAre 1 tadUta pachI zuzukSmaNinuM zira prApta thavAnu kAraNa pUrva* anivRttikaraNanA kALathI vadhAre kALamAM guNamaNi thAya e che ane aMtarakaraNa zarU thatA pahelA bharaNu thAya ema kahevAnu kAraNu nIce kahyuM che. eTale ahiM je samaye maraNa prApta karavAnuM kahyuM tyArathI atavrutta gayA bAda ja guruoSinuM zira prApta thAya. guNukSmaNinu zira yu kahevAya? te pahelA kahevAyu che. ahiM e zakA thAya ke aMtarakaraNa kriyA je samaye zarU thAya te pahelAnA samaye maraNa prApta karavAnuM kema kahyuM? tyAra pachI kema na karyuM ? tenA uttaramAM mane lAge che ke jeTalA sthAnakAnu" "tarakaraNa ahiM thavAnu che tenI aMdara ja guNoNi jeTalA sthAna*AmAM thAya che te dareka sthAno avI jatA haiAvA joie ane jo ema hoya teA tenA zarabhAga paNa aMtarakaraNanA daliA sAthe dUra thAya eTale aMtarakaraNa karyA pachI maraNu prApta karavA utkRSTa pradezAdhya thaI zake nahi. AMtarU pADavAnI kriyA zarU hoya ane maraNa pAme te pazu utkRSTa pradezaya na thAya kAraNa ke AMtarU pADatA nAnI meTI sthiti vacce jeTalA sthAnakInuM Atara pADavAnu che te dareka sthAnakamAMthI dRlikA upADe che mATe likA eAchA thAya ane tethI mukSukSmaNinA zirabhAgane prApta karavA chatAM paNuM utkRSTa pradezadaya na thAya. ahiM utkRSTa pradeza ya te kahevA che mATe aMtarakaraNa karyAM pahelA maraNa pAme ema kahyuM. guNazreNinA zirabhAga te aMtarakaraNanA daliA sAthe dUra na thatA hAya ! aMtarakaraNu karattA ke aMtarakaraNu karyAM pachI maraNa pAme te paNa utkRSTa pradezAdaya thaI zake, jo ema hoya te aMtara raNuM karatA pahelA maraNu prApta' kare ema kahevAtu" ye jana rahe nahi tethI uparanI kalpanAme karI che.
Page #751
--------------------------------------------------------------------------
________________ pacasaMgraha- pAMcamuM kAra utkRSTapada heya ane jaghanya sthitine baMdha karI maraNa prApta karI deva ke nArakI thAya, -tyAre tene prathama sthitisthAnamAM vattatA deva ane nArakAyune utkRSTa pradezadaya thAya, TIkAnuM - addhA-Ayune baMdhakALa. gamana, vacana ane kAyA dvArA pravartatuM -AtmavIrya ane prathama sthiti niSeka eTale baMdhAtA AyunA pahelA sthAnakamAM thatI daLaracanA. e traNa jyAre utkRSTapade hoya eTale ke utkRSTa ge vatta te vadhAremAM -vadhAre jeTalo kALa Ayune baMdha karI zake teTale kALa ArunI jaghanya sthitine baMdha karIne temaja AyunA prathama sthAnakamAM utkRSTha dalikane nikSepa karIne maraNa pAmI deva ke nArakI thAya te devane devAyune ane nArIne nArakAsune AyunI prathama sthitine anubhava karatA utkRSTa pradezadaya thAya, kAraNa ke dII aMtarmuhUrta paryata utkRSTa cAge ghaNA dalike grahaNa karAyA che ane prathama sthitimAM ghaNA goThavAyA che, mATe prathama sthitine anubhava karatAM ja utkRSTa pradezadaya ghaTI zake che. 115 noguNo jaMparA sAmiDu che . savvappajIviyaM vajaittu ovaSTiyA doNhaM // 11 // addhAyogotkRSTena baddhA bhogabhUmigeSu laghu / / sarvAMlpajIvitaM varjayitvA apavartya dvayoH // 11 // artha-utkRSTa baMdhakALa ane utkRSTa coga vaDe bhegabhUmi saMbaMdhI Ayu bAMdhIne maraNa pAmI yugaliyAmAM utpanna thAya, tyAM aMtamuhUrta pramANu A choDI zeSa AyunI zIdhra apavarNanA kare, karIne apavarnanA thayA bAda prathama samaye tiryaMca ane manuSyane kramazaH ticAyuM ane manuSpAyune utkRSTa pradezadaya thAya che. TIkA - vadhAremAM vadhAre jeTalo kALa Ayu bAMdhI zake teTalA kALa vaDe ane vadhAremAM vadhAre jeTalA pega vaDe Ayu bAMdhI zake teTalA yoga vaDe bhogabhUminA 'tiryaMca ane manuSya saMbaMdhI keI AtmA tiyacanuM ane koI AtmA manuSyanuM na utkRSTa traNa palyopama pramANa Ayu bAMdhIne maraNa pAme, maraNa pAmIne eka traNa palyopamanA AyuvALA tiryaMcamAM utpanna thAya ane bIje traNa palyopamanA AryuvALA manuSyamAM utpanna thAya, tyAM utpanna thaIne zIdhra sava5chavita-ochAmAM ochuM aMta pramANa Ayu vachane zeSa potapotAnA saghaLA AyunI "apavarNanA karaNa vaDe 1 aparyAptAvasthAmAM yugaliyAne AyunI apanA thaI zake che, paryApta thayA pachI thatI nathI temA paNa ochAmAM ochuM atadUta Ayu rAkhI bAkInA AyunI ja apavartana thAya che. eTale ja ata ta va zeSAMAyunI apanA karavAnuM kahyuM che. A be Ayune A rIte utkRSTa
Page #752
--------------------------------------------------------------------------
________________ pacasa graha-pAMcamuM dvAra apavattanA karIne apRvattanA thayA pachInA prathama samaye vattatA tiyaza ane manuSyane anukrame tiyaAAyu ane manuSyAyanA utkRSTa pradezAica thAya che. 119 718 nApati-isumazAnIthamanuyAjIvinA" su daMsaNamohakhavago taiyagaser3hI u paDibhaggo // 117 // nArakatiryagvikadurbhagAdinI cairgotramanujAnupUvikANAM tu / darzana kSapakaH tRtIyazreyAstu pratibhavaH // 117 // atha--tRtIya guNazreNithI patita daza namAhanA kSakane nArakakrika, tiya cakrika duga, anAdhaiya ane apayazakIrtti, nIcagAtra ane manuSyAnupUvinA utkRSTa pradeze kraya thAya che. TIkAnu0--daza namAhanIyanI traNa prakRtine khapAvavA mATe prayatnavata anivRtti. samyagdRSTi AtmA samyaktva nimitte guNazreNi kare, tyArapachI te ja AtmA dezivarati prApta karI dezavirati namitte guNazreNi kare, tyArapachI te ja AtmA savistRta. prApta karI sarvavirati nimitte guNazreNi kare. A dezavirati ane sadaivikRti sabaMdhI. guNazreNi samyaktva nimitte je karaNA kare che temAM ja kare eTale ke ceAthe jINuThANuM kSAyika samyakRtvanI prApti mATe thayelA apUrva, nivRtti kaNamAM vattatA dezivarati ane savirati prApta karI tatsaMbadhI zuzuzreNi kare. tyArapachI karaNanI samApti thayA bAda jeNe dazanamehanIyatrikanA kSaya karyo che ane jeNe trIjI kSaviti nimitte guNazreNi karI tyAMthI paDI aviratipaNu prApta karyuM" che te avirata AtmAne samyaktva nimitta thayelI dezavirati nimitte thayelI ane sarvavirati nimitte thayelI. traNe guNazreNinA zirabhAga je sthAnamAM ekatra thatA hAya te sthAnakamAM vattatA te ja bhavamAM dubhaga, anAdeya, apayazakIrtti ane nIcageAtramAMthI jenA jene ya hAya tenA utkRSTa pradezAdatha thAya che. savitithI avittimAM AvavA chatAM tene nimitte thayelI daLaracanA rahI jAya che eTale kAI vizeSa AvatA nathI. have jo te AtmAe nArakInuM Ayu AMkyu hoya ane te guNazreNuinuM zira prApta thavA pahelA marIne nArakI thAya tA guNazreNinA zirabhAgamAM vattatA pUrvokta dugAdicAra ane narakaddhika ema cha prakRtinA utkRSTa pradezAya thAya che. dezAya thaI zake che. kAraNa ke utkRSTa cega ane utkRSTa kALa vaDe utkRSTa Ayu bAMdhyuM che ane apatenA thatA tam " Ayu varlDa uparanA sadhaLA AyunA liA atamuttu kALamAM gAThavAyA. temAM paNa pahelA sthAnakamAM vadhAre gADhavAya eTale pattanA thayA pachI pahelA samaye utkRSTa pradezazya zukra zake che.
Page #753
--------------------------------------------------------------------------
________________ paMcasahacAMcamuM dvAra 719 kadAca asaMkhyAta varSanA AyuvALA tiyacanuM Ayu bAMdhyuM hoya ane maraNa pAmIne tiza thAya tene tiryacaki sAthe pUrvokta cAra prakRtione utkRSTa pradezadaya thAya. ane yugaliyA manuSya saMbaMdhI Ayu Apyu hoya ane manuSya thAya te manu"khyAnupUvizva sAthe pUrvokta prakRtione utkRSTa pradezodaya thAya. 117 saMghayaNapaMcagassa u biiyAditiguNaseDhisIsammi / / AhArujoyANaM apamatto AiguNasIse // 11 // saMhananapaJcakasya dvitIyAditriguNazreNizirasi / AhArakodyotayorapramattaH AdiguNazirasi // 11 // artha-prathamavaje pAMca saMghayaNane dvitIya Adi traNa guNazreNinA zire vartatA utkRSTa pradezeAdaya thAya che. tathA AhArakasaptaka ane udyota nAmakamane prathama guNazreNinA zire vartatA apramattane utkRSTa pradezadaya thAya che, TIkAnu--prathama sivAya pAMca saMghayaNa nAmakarmane dvitIyAdi traNa guNazreNinA zire vartatA utkRSTa pradezodaya thAya che. tAparya A pramANe koI eka manuSya dezavirati prApta karI dezavirati nimitte guNi kare, tyAra 1 bhaviSyanuM koI Ayu na bhALyuM hoya agara traNa naranuM, vaimAnika devanuM ke asaMkhyAtavarSanA AyuvALA manuSya-tiyacanuM Ayu bAdhyuM hoya te ja kSAyika sammaphatava utpanna kare che mATe "yugaliyA" e vizeSaNa jeDayu che. cine bhavAzrita nIcagAnano ja udaya hoya che. manuSyane cothe guNaThANe - udaya hoI zake che pAcame ane tethI agADI to manuSyane guNApratyaye ucagAtrane ja hidaya hAya che. pahelA nIcanA udaya hoya to paNa te palaTAI jAya che. tyAMthI paDIne cothe Ave te mULa hoya te gAtrane paNa udaya thaI zake che mATe tene the guNaThANe manuSyAdine utkRSTa pradezadaya ghaTe che. kSAyika samavI vaimAnikamAM ja hevAthI ane tyAM durbhAgAdine udaya nahi hovAthI devagatimAM tene utkRSTa praderodaya kahyo nathI. 2 ahiM prathama sivAyanA pAMca saMdhayaNane utkRSTa pradezadaya dezavirati Adi saMbadhI traNa guNa-eNionA zirabhAge vartatA manuSyane kahyuM paraMtu bIjA ane trIjA saMdhayaNane kamaratava vageremAM agiyAramA guNasthAnaka sudhI udaya kahela che ane A traNa gueNio karatA upazAntAhanI guNa zreNimA dalika racanA asaMkhya guNa hoya che. tethI A be saMghayaNane utkRSTa pradezodaya upazansameha guNasthAne prathama samaye karela guNaNinA zirabhAge vartatA chavane ja saMbhavI zake. chatAM A graMthakatI tathA keTalAka anya graMthakAra "upazamaNino AraMbha paNa prathama saMdhathaNavALo ja kare che paNa bIjA trIjA saMdhayaNavALA nahi ema mAne che. juo pacasaMgraha-saptatikA gA. 129 nI TIkA. tethI ahiM pAce sa dhaSaNane ucha pradezadaya dezavirati Adi saMbadhI traNa gaNaNinA zivabhAge vattatA manuSyane ja kahela che.
Page #754
--------------------------------------------------------------------------
________________ 7ra0) paMcasaMgraha-pAMcamuM kArapachI te ja AtmA tIvra vizuddhinA yoge sarvavirati prApta karI sarvavirati nimitta. guNazreNi kare, ane tyArapachI vaLI te ja AtmA tathA prakAranI vizuddhinA mege anaMtAnubaMdhinI visAjanA karavA mATe prayatnavaMta thaI tene nimitte guNazreNi kare. A pramANe bIjI, trIjI ane cothI ema traNa guNazreNi thAya. te traNe nimitte traNe. guNazreNio karIne te traNenA zirabhAgane je sthAnakamAM yoga thAya te sthAnakamAM vartamAna te manuSyane prathama saMghayaNa sivAya pAMca saMghayaNamAMthI jene udaya hoya tene utkRSTa pradezAdaya thAya che. AhAraka zarIramAM vartamAna apramatta saMyatane apramattanA pahelA samaye jeTalA sthAnakamAM guNazreNi-daLaracanA thAya che. temAMnA chele samaye AhArakasaptaka ane. udyota nAmakarmane anubhava karatAM te prakRtione utkRSTa pradezadaya thAya che. 118 gugaseDhIe bhaggo patto beiMdipuDhavikAyattaM / AyAvassa u tavvei paDhamasamayami baTuMto // 119 // guNazreNyA bhanaH prAyo dvIndriyapRthvIkAyatvam / zAtA tu tAdelI prathama vartamAna 2 - artha-samyakatva nimitte thayelI guNazreNithI pahelA ke AtmAe beIndriyapaNuM prApta karI pRthvIkAyapaNuM prApta karyuM. tyAM zarIraparyApti pUrNa karyA pachI pahele. samaye vartatA AtapanA udayavALA te pRthvIkAyane tene utkRSTa pradezadaya thAya. * TakAnu-guNitakamarza keI pacendriya AtmAe samyakatva prApta karyuM ane samyakatva nimitte guNazreNi karI. tyArapachI tyAMthI paDI mithyAtve gaye. mithyAtve jaIne maraNa pAmI beIndriyamAM utpanna thayA. tyAM beIndriyane jeTalI sthitinI sattA haI zake te sivAyanI zeSa saghaLI sthitinI apavartana kare. apavA karyA bAdatyAMthI maraNa pAmI barabAdara pRthvIkAyapaNuM prApta kare. tyAM jema bane tema jaladIthI. zarIraparyAptie paryApta thAya. te zarIraparyAptie paryApta thayA pachInA pahelA samaye Atapa nAmakarmane te pRthvIkAya "AtmAne utkRSTa pradezadaya thAya che. Apane udaya barabAdara pRthvIkAyane heya che mATe ekendriyamAM utpanna thavAnuM jaNAvyuM che. paMcendriyamAMthI sIdhA ekendriyamAM utpanna thavAnuM nA kahetAM athavA paMcendriyamAMthI teInDiyAdimAM utpanna thavAnuM na kahetAM beIndriyamAM jaI pRthvIkAyamAM utpanna thAya ema kahevAnuM kAraNa beIndriyamAMthI ekendriyamAM gayele AtmA tenI sthitine ghaTADI svagya karI zake che. paraMtu paMcendriyamAMthI ekendriya thayela athavA paMcendriyamAMthI
Page #755
--------------------------------------------------------------------------
________________ paMcasaMgraha-pAMcamuM kAra teIkiyAdimAM jaI ekendriya thayela AtmA ekadama tenI sthitine svayegya karI zakate nathI. mAtra beIndriyanI sthitine je zIghratAthI svayogya karI zake che. ahiM utkRSTa pradezodayanA adhikAramAM zIvratAthI karanAra AtmA levAne che mATe pAMcendriyamAMthI IndriyamAM jaI ekadama sthitinI apava7nA karI ekendriyamAM utpanna thAya ane tyAM paNa zISya zarIraparyAptie paryApta thAya ema kahyuM che. Apane udaya zarIraMpati pUrNa karyA pachI ja thAya che mATe te pUrNa karyA pachInA pahelA samaye tene vedatAM utkRSTa pradezodaya hAya ema kahyuM che. 119 A pramANe utkRSTa pradezeAdayanA svAmi kahA, have jaghanya pradezadayanA svAmi devo jahannayAU dohavvahintu micchaaMtammi / caunANadaMsaNatige egidigae jahannudayaM // 120 // devo jaghanyAyurdIrghAmudvaya mithyAtvaM anta / caturjJAnadarzanatrikayorekendriyaM gate jaghanyodayaH // 120 // atha-keI jaghanya AcuvALA deva urpanna thayA bAda aMtamuhUrta pachI samyakava utpanna karI ane mithyAtve jAya, tyAM dII sthiti bAMdhIne ane sattAgata sthitinI uttaranA karIne ekendriyamAM jAya, te ekendriyane cAra jJAnAvaraNa ane traNa darzanAvaraNane jaMghanya pradezadaya heya che. TIkAnu ahiM jaghanya pradezadayanA adhikAramAM sarvatra pitakamAza AtmA grahaNa karavAnuM che, e hakIkata pahelA kahI che. dazahajAra varasanA yuvA kSepitakamAMza koI deva utpanna thayA bAda aMtamuM hUta gayA pachI samyakatva prApta kare. tathA te samyaktvanuM aMtamuhUrta nyUna dazahajAre varasa paryata pAlana karIne chellA aMtamuhUrtamAM mithyA jAya. te mithyAtvI devA atisaMkilaSTa pariNAmavALo thaIne prastuta matijJAnAvaraNAdi karma prakRtionI aMtarmuhUrta paryata utkRSTa sthiti bAMdhe ane te kALe ghaNA dalinI udvartana kare eTale sattAgata dalikenI sthiti vadhAre-nIcenA sthAnakenA dalikane uparanA sthAnakonA daliMkA sAthe bhagavAya tevA kare. tyArapachI saMkilaSTa pariNAma chatAM ja kALa karIne te deva ekendriyamAM utpanna thAya. te ekendriya utpattinA pahele ja samaye matijJAnavaraNa, kRtajJAnAvaNa, mana pacavajJAnAvaraNa ane kevaLajJAnAvaraNa e cAra jJAnAvaraNane tathA cakSudarzanAvaraNa, acakSudarzanAvaraNa ane kevaLadarzanAvaraNa e traNa dazanAvaraNane kula sAta kama prakRtione jaghanya pradezeAdaya kare che,
Page #756
--------------------------------------------------------------------------
________________ paAsaMgraha-pAMcanuM dvAra | pahele samaye javanya pradezoya kema thAya ? te praznanA uttaramAM kahe che ke-prAyaH ghaNA dalikanI uttanA karelI hAvAthI pahele 'samaye alpa pramANamAM dalika hoya che.tathA utkRSTa saphlezayukta AtmAne pradezanI uddIraNA apa thAya che kemake tene anubhAganI uddIrA vadhAre thAya che, evA sAmAnya niyama che ke--jyAre anubhAganI vadhAre pramANumAM udIraNA thAya tyAre pradezAnI alpa pramANamAM hIraNA thAya ane jyAre pradezAnI vadhAre pramANamAM udIraNA thAya tyAre anubhAganI alpa pramANamAM udIraNA thAya che. 922 ' ahiM ati sakliSTha pariNAmI ekendriyane vadhAre pramANamAM anubhAganI uddIraNA thatI hAvAthI pradezAnI udIraNA alpa pramANamAM thAya che tethI urdIrAthI paNa vadhAre dalikA udayamAM prApta thatAM nathI mATe mithyAtvane prApta thayelA atisa'kliSTa pariNAmi ekendriyane pahele samaye jaghanya pradezAya thAya ema kahyuM che. kuors ohidugassa u devataM saMjamAu saMpatto / micchukkosukkaTTiya AvaligaM parasudayaM // 121 // karotyavadhidvikasya tu devatvaM saMyamAt samprAptaH / mithyAtvamutkRSTAsudvarttyAvalikAnte pradezodayam // 121 // atha----sa'yamanA vazathI avadhijJAna ane avadhidazana utpanna karI devapaNAne prApta, thayelA keAI AtmA aMtarmuhUtta gayA bAda mithyAtve jAya tyAM tenI utkRSTa sthiti AMdhe ane ghaNA pradezonI uttanA kare te deva AvalikAnA atasamaye avadhiphrikanA jadhanya pradezAya kare che. TIkAnu----kSapitakarmAMza koI AtmA sayama prApta kare ane te saMyamanA prabhAva vaDe avadhijJAna, avadhidarzana utpanna karI te avadhijJAna ane avadhirdezanathI paDyA sivAya devamAM jAya. tyAM aMtarmuhUtta gayA bAda mithyAtve jAya, tyArapachI mithyAtva nimitte utkRSTa sthiti AMdhe ane ghaNA likAnI udvattanA kare, te deva adhAvalikAnA aMta samo avadhijJAnAvaraNa ane adhidazanAvaraNanA jaghanya pradezezadaya kare che. 121 1 rphi pahelA ja samaye jandhanya pradezaya thAya ema kahevAnu kAraNa ema paNa jaNAya che ke khIjA Adi samagaiAmAM cega vadhAre hevAthI pahelA samayathI kaMika vadhAre pradezane udIrI bhegave tethI jadhanya pradezAdhya na thAya mATe pahelA samaya grahaNa karyo che. 2 adhijJAnane utpanna karatA AtmA ghaNA dRlikAne sattAmAMthI dUra kare che eTale sattAmAM alpa rahe che mATe avadhijJAnIne jadhanya pradezodaya thAya che, avadhijJAna rahita AtmAne thatA nathI. tethI avadhijJAnavALA bhA ahiM lIdhe che. tathA cAritranA prabhAvathI vapaNAne prApta thayelA AtmA aMtamu ta pa ta uparanA guNuANe TakI rahe che tyArapachI mithyAtve jAya che mATe atata gayA '
Page #757
--------------------------------------------------------------------------
________________ paMcasaMgraha-pAMcamuM dvAra G8 veyaNiya uccasoyaMtarAya araINa hoza ohismo| nihAdugassa udae ukosaThiIDa paDiyassa // 12 // vedanIyoverzokAntarAyAratInAM bhavatyavadhisamaH / nidrAdvikasyodaye utkRSTasthityAH patitasya // 12 // artha-vedanIyahika uccagetra, zoka, aMtarAyapaMcaka ane aratine jaghanya pradezadaya avadhijJAnanI jema thAya che. tathA nidrAvikane utkRSTa sthitithI nivRtta thayelAne tene udaya chatAM jaghanya pradezadaya thAya che. TIkAnu sAta, asAtavedanIya, uccagotra, zAkAhanIya, aMtarAyapaMcaka ane aratimohanIya e daza prakRtiene jaghanya pradezadaya avadhijJAnAvaraNanI jema thAya che. eTale ke avadhi jJAnAvaraNane jyAM ane je rIte jaghanya pradezadaya kahyo che, tyAM ane te rIte e daza prakRtiene paNa jaghanya pradezadaya thAya che. bAda mithyA javAnuM jaNAvyuM che. miyA gayA bAda phalezanA vazathI dIdhuM sthiti bA ane sAgata sthitinI uThattanA kare. temAM baMdha karavAnuM eTalA mATe lakhyuM che ke baMdha hoya tyAre ja udanA thAya che. udhanA karavAnuM kAraNa nIcenA sthAnamAM dali alpa rahe te che. baMdhAvalikAnA aMta samaye javanya pradezadaya thAya ema kahevAnuM kAraNa baMdhAvalikA gayA pachI udIraNA vaDe baMdhAcelA ghaNA pradezano udaya thAya tethI jaghanya pradezeAdaya na thAya mATe baMdhAvalikAne aMtasamaya jadhanya prAdaya mATe lIdhe che. vaLI ahiM ema paNa zaMkA thAya ke devapaNAmAM amuhUd gayA pachI mithyAtve I dIrtha rithati Ave ane uThattanA kare ema kahyuM paraMtu varasa, be varasa ke tenAthI vadhAre kALa gayA pachI bAdhe ema kema na kahyuM? tenA uttaramAM samajavAnuM ke lAbA kALa gayA pachI pitakamIM zapaNuM TakI zake nahi kAraNa ke badhA te zarU che. vaLI baMdhAvalikA gayA pachI udIraNa vaDe vadhAre pramANamAM udaya thAya ane tethI paNa jadhanya pradezadaya thaI zake nahi. vaLI ema paNa zakA thAya ke zarUAtanA aMtamuhUrtamAM zuM baMdha nathI thatuM? tenA uttaramAM samajavuM ke te anivArya che. kAraNa ke sayamanA vazathI utpanna thayela AtmA atadata parvata to uparanA guNahANe TakI rahe tyArapachI mAve jAya eTale ja atadUta gayA pachI vigere hakIkata saMgata thAya che. vaLI zaMkA thAya ke mithyAtve javAne hetu zo? tenA uttaramAM jANavuM je uda risthatine baMdha ane vadhAre pramANamAM uThatanA pahele ja guNakAraNe thAya che 1 bhAvanA A pramANe koI pitakamIza AtmA saMyama prApta kare ane tenA vazathI devamAM jAya, tyAM aMtarmuhUd gayA pachI mithyAtva prApta kare. tathA ATalA kALamAM udaya udIraNA vaDe ghaNA daliko ochAM kare mithyAtve jaI saMlezanA vazathI utkRSTa sthiti badhe ane ghaNA dalinI uThattanA kare eTale nIcenA sthAnamAM alpa pramANamAM dali rahe te devane e daza prakRtieno badhAvalikAnA atasamaye jadhanya pradezodaya thAya che. nikAdikane paNa AvA svarUpavALA devane ja jadhanya adala thAya. mAtra utkRSTa baMdha karI nivRta thAya ane pachI tarata tene udaya thAya tene kahe.
Page #758
--------------------------------------------------------------------------
________________ paMcasa'graha-pAMcamuM dvAra, nidrA ane pracalAnA paNa te pramANe ja jaghanya pradeza yu thAya che. mAtra utkRSTa aMdha karI pAchA kulA paDelA ane nidrA tathA prazalAnA o vattatAne kahevA. utkRSTa adha karI pAchA pharelA ema kahevAnuM kAraNa utkRSTa sthitinA adh atizaya sakliSTa pariNAmavALAne thAya che ane atisa kliSTa pariNAma chatAM nidrAdvikanA udayanA sabhanna nathI. ahiM jaghanya pradezayanA tA vicAra ja cAle che mATe ema kahyuM che. maisarisaM varisavaraM tirigaI thAvaraM ca nIyaM ca / iMdiyapajjatIe paDhame samayaMmi giddhiti ||123 || 34 matisadRzaM varSavaraM tiryaggatiM sthAvaraM ca nIcaigotraM ca / indriyaparyAptyAH prathame samagre styAnarddhitrikam // 123 // ajaghanya pradezayanA viSayamAM vavara napusakave, tiya cagati, sthAvara ane nIcageAtrane matijJAnAvaraNanI jema tuM samaja ane zIzuddhitrikanA indriyayAptie paryAptAnA prathama samaye jANu. TIkAnu0----jadhanya pradezayanA saMbaMdhamAM napuMsakave, tiya gati, sthAvaranAma krama ane nIcagAtrane matijJAnAvaraNanI samAna tuM samaja, eTale ke matijJAnAvaraNanA je rIte ekendriyamAM jaghanya pradezaya kahyo che, te rIte e cAra prakRttinA paNa te ekendriyane jaghanya pradezAya thAya che ema samajavuM, tathA nidganidrA, pracalApracalA ane thIzuddhi e traNu nidrAne jaghanya pradeza ya pazu matijJAnAvaraNanI jema ja samajavA. mAtra indriyaparyAptie paryAptAnA prathama samaye tenA udaya chatAM kahevA. tyArapachInA samayathI e traNa nidrAnI uddIrAnA sabhava hovAthI jaghanya pradezAya saMbhavI zake nahi. devalAkamAM thIhiAtrakanA udayanA abhAva hovAthI ekendriyamAM jaghanya pradezAya kahyo che. 13 apumitthisogapaDhamila arairahiyANa mohapagaINaM / aMtarakaraNAu gae suresu udayAvalIaMte ||124|| apuMstrIzokaprathamAratirahitAnAM mohuprakRtInAm / antarakaraNAt gate sureSadyAvalikAnte // 124 // annapu sakaveda, strIveda, zAkamAhanIya, prathama kaSAya, aratimAhanIya e ATha prakRti rahita zeSa mAhanIyanI prakRtinA jaghanya pradezeAya tarakaraNa karI devalekamAM gayelAne ucAlikAnA caramasamaye thAya che.
Page #759
--------------------------------------------------------------------------
________________ pacAsagraha-pAMca dvAra harapa * TIkAtu-napuMsakaveda, veda, zokamohanIya, anaMtAnubaMdhi catuSka ane aratimihanIya e ATha prakRti sivAya, darzanamohanIyanI traNuM, apratyAkhyAnAvaraNAdi bora kaSAya, puruSaveda, hAsya, rati, bhaya ane jugupsA e mohanIyanI viza prakRtine atarakaraNathI-aMtarakaraNa karI devAmAM jyAre jAya tyAre tyAM udayAvalikAnA carama samaye jaghanya pradezaya thAya che. tAtparya A pramANe-koI kSadhitakaza upazama samyagadaSTi AtmA upazama -samyakatvathI paDatA atarakaraNane samarSika AvalikA kALa bAkI rahe tyAre bIjI sthitimAMthI samyakatva mehanIyAdinA dalike kheMcIne aMtarakaraNanI chellI AvalikAmAM gapura chIka gaThave che * te A pramANe-pahelA samayamAM ghaNuM dalika goThave, bIjA samayamAM vizeSahIna, -trIjA samayamAM vizeSahIna, ema yAvat caramasamayamAM vizeSahIna gaThave che. have samadhika kALa pUrNa thAya ane je mithyAtavAhanIyane udaya thAya te tene, mizAhanIyano udaya thAya to tene ane sabhyatva mohanIya udaya thAya to tene udayAvalikAnA carama samaye jaghanya pradezodaya thAya che. darzanatrika sivAya zeSa sattara pravRtionuM upazamaNimAM aMtarakaraNa karI zreNimAM ja kALadharma pAmI devalokamAM jAya tyAM pahele ja samaye bIjI sthitimAMthI dalike kheMcI udaya samayathI AraMbhI gepurAkAre geTave. te A pramANe-udaya samayamAM ghaNuM goThave, -bIjA samayamAM vizeSahIna, trIjA samayamAM vizeSahIna; e pramANe vizeSahIna AvalilikAnA caramasamaya paryata goThave. te AvalikAnA caramasamaye vattatAM pUrvokta sattara mRtiono jaghanya pradezeya kare che. 124 have devalokamAM napuMsakavedAdi ATha prakRtinA niSedha ane sattara pravRtione jaghanya pradezadaya havAnuM kAraNa kahe che uvasaMto kAlagao sambaTe jAi bhagavai siddhaM / tattha na eyANudao asubhudae hoza micchasta // 15 // upazAntaH kAlagataH sArthe yAti bhagavatyAM siddham / tatra natAsAmudayaH azubhasya udaye bhavati midhyAtvasya // 125 / / artha-kALadharma pAmela upazAMta kavAtha AtmA sarvArthasiddha mahAvimAnamAM jAya ema bhagavatisUtramAM kahyuM che. tyAM napuMsakadAdi AThana udaya hotuM nathI. tathA azubha maraNa vaDe maranAra ke nahi maranArane mithyAtvane jaghanya pradezadaya thAya che
Page #760
--------------------------------------------------------------------------
________________ 726 pacasaMgraha-pAMcamuM hAra TIkAtu- jeNe mahene sarvathA upazama karyo che te upazAMtamaha guNasthAnavartI AtmA athavA upazama kriyA karanAra upazamaNimAM vartate kaI AtmA kALadharma pAme te sarvArthasiddha mahAvimAnamAM. utpanna thAya ema bhagavatIsUtramAM spaSTapaNe. kahyuM che, emAM keI visaMvAda nathI. te sarvArthasiddha mahAvimAnamAM napuMsakaveda, strIveda, arati, zAka mehanIya ane anaMtAnubaMdhi catuSka e ATha prakRtione udaya heta nathI mATe tyAM tenA jaghanya pradezodayane niSedha karyo che ane darzanatrika sivAyanI zeSa prakRtine udaya hevAthI tyAM te prakRtione jaghanya pradezadaya kahyo che.. 'mithyAtvane jaghanya pradezodaya azubha maraNa vaDe maraNa prApta kare athavA maraNa prApta na kare te paNa pUrvanI gAthAmAM kahyuM te pramANe udayAvalikAnA caramasamaye jaghanya pradezaya thAya che. A . e pramANe samyakatva mehanIya ane mizramehanIyane paNa maraNa pAme ke na pAme paraMtu udayAvalikAnA caramasamaye vatAM jaghanya pradezadaya thAya che. 125 - ka uvasAmaJja cauhA antamuhu baMdhiUNa bahukAlaM / pAliya samma paDhamANa AvaliaMta micchagae // 12 // upazamathya caturdA'ntarmuha baddhvA bahukAlam / pAlayitvA samyaktvaM prathamAnAmAvalikAnte mithyAtvaM gataH // 126 // artha-cAra vAra mahine upazama karIne ane tyArabAda mithyAtve jaI aMtamhUrta paryata anaMtAnubaMdhine bAMdhI tyArapachI bahu kALa paryata samyakatvanuM pAlana karI mithyA jAya tyAM anaMtAnubaMdhi bAMdhe tene baMdhAvalikAnA caramasamaye jaghanya pradezadaya thAya che. TIkA -ke AtmA cAravAra mehanIyane upazamAvI pachIthI aMtamuhUta gayA. bAda mithyAtva prApta kare. tyAM mithyAtva nimitta aMtarmuhUta paryata anaMtAnubadhi kaSAya 1 ahiM eTaluM samajavAnuM ke aMtarakaraNane samadhika AvalikA kALa bAkI rahe tyAre traNa pUjanA dalita aMtarakaraNanI chellI AvalikAmAM gepurAkAre goThave che temAM mithyAtvano udaya thAya ane maraNa pAme te bhavAMtaramAM ane na maraNa pAme che te ja bhavamAM AvalikAnA caramasamaye jadhanya pradezeAdaya thAya che. paraMtu mizramehanIyano udaya thavAthI mizraguNakANe Avele AtmA jyAM sudhI te guNakA hoya tyAM sudhI marate nathI mATe tene jaghanya prAdaya je gatimAM upazama sabhyakacthI paDIne mithe Ave tyAM ja thAya. samyakatva mehanIyane te gatimAM agara devalokamAM paNa dhanya. prazAdaya thaI zake che. . .
Page #761
--------------------------------------------------------------------------
________________ pacasagraha-pAMcamuM dvAra 77 bAMdhe. tyArapachI samyakatva prApta kare te samyakatvanuM ekase batrIsa sAgaropama paryata pAlana karIne ane te samyakatvanA prabhAva paDe anatAnubaMdhi kaSAyanA ghaNA pudgalo pradezasaMkrama vaDe khapAvI pharI mithyAtve jAya, tyAM mithyAtva nimitte anatAnubaMdhi bAMdhe. te baMdhAvalikAnA caramasamaye pUrve baMdhAyelA anatAnubaMdhi kaSAyane jaghanya pradezadaya kare che. baMdhAvalikA pUrNa thayA pachInA samaye pahelA samayanA baMdhAyelA dahikene paNuM udIraNA vaDe udaya thAya che. mATe jaghanya pradezodaya ghaTatA nathI tethI baMdhAvalikAne caramasamaya grahaNa karyo che. tathA saMsAramAM eka jIvane cAra vAra ja mAhanIya kamane sarvopazama thAya che, vadhAre vAra thatuM nathI mATe cAra vAra mohanIyane upazama kare ema kahyuM che. ahiM ema zaMkA thAya ke mehanIcanA upazamanuM ja ahiM zu prajana che? te kahe che ke- mehane upazamAvate AtmA pratyAkhAnAdi kaSAyenA ghaNA dalikane anya prakRtiomAM guNasaMkrama vaDe saMkramAve che. tethI kSINaprAya thayelA teonA dalika cAra vAra mohanIyane upazamAvI mithyA AvyA bAda mithyAtva nimitta aMtamuhUrta paryata je anaMtAnubaMdhi bAMdhe che temAM ghaNA ja thoDA saMkrame mATe cAra vAra mahinA upazamanuM grahaNa karyuM che. aMtamuhUrta paryata bAMdhI eka batrIsa sAgaropama paryata samyakatvanA kALamAM tenA ghaNA dalike dUra che tethI mithyAtve AvyA bAda baMdhAvalikAnA caramasamaye jaghanya pradezadaya saMbhave che. 126 thIe saMjamabhave savaniruddhaMmi gaMtu micchaM to / devI lahu jiThiI uvvadviya AvalIaMte // 127 // khiyaH saMyamabhave sarvaniruddha gatvA mithyAtvaM tataH / devI laghu jyeSThasthitimudvayaM AvalikAnte // 127 // arthakaI rI saMyamanA bhavamAM aMtamuhUrta Ayu zeSa rahe tyAre mithyAtve jAya, tyAM kALadharma pAmI devIpaNe utpanna thAya. te devInA bhavamAM zIvra paryAptio pUrNa karI strIvedanI utkRSTa sthiti bAMdhe ane sattAgata sthitinI udvartana kare. tene aMdhAvalikAnA caramasamaye strIne jaghanya pradezadaya thAya. TIkAnu-saMyama vaDe oLakhAte je bhava te saMyamabhava eTale ke je bhavamAM pite cAritranuM pAlana karyuM che te bhava aMtamuhUrta zeSa rahe tyAre koI strI mithyAtve jAya, tyAM kALadharma pAmI pachInA bhavamAM devIpaNe utpanna thAya, te devIpaNAmAM jema
Page #762
--------------------------------------------------------------------------
________________ 728 pacasagraha-pAMcamuM dvAra bane tema zIdhra patio pUrNa karI strIvedanI utkRSTa sthiti bAMdhe ane sattAmAM rahelA ghaNA likenI udanA kare. je samaye utkRSTa sthitibaMdha ane ghaNA dalikanI. uddhanA thaI te samayathI AraMbhI baMdhAvalikAnA caramasamaye sIvedane jaghanya pradezadaya thAya che. . . - - - - - - - - - - tAtparya e ke-kSatikaza koI strI dezanA pUrva keTI paryata saMyamanuM pAlana karI aMtamuhUrta zeSa Ayu rahe tyAre mithyAtve jaI pachInA bhAvamAM devIpaNe utpanna thAya. tyAM zIvra paryAptio pUrNa kare. paryAptAvasthAmAM utkRSTa saMkuleza vatI te strI strIvedanI utkRSTa sthiti bAMdhe ane pUrvabanI urjanA kare. te utkRSTa sthitibaMdhathI AraMbhI AvalikAnA caramasamaye Avedane jaghanya pradezadaya thAya. 127 ___ appaddhAjogasamajiyANa AMUrNa jiThiiaMte / .' uvariM thovanisege cira tivvAsAyaveINa // 128 // . alpAddhAyogasamarjitAnAmAyuSAM jyeSThasthityante / - 3ra to iri satrANAlinAma raTA ! . . * atha_ alpakALa ane ge vaDe bAMdhelA cAre yuna I sthitine ad ke je sthAnamAM alpa niSeka thayela che te sarvoparitana sthAnamAM vaitAM ghaNe kALA sudhI tIvra asAtavedanIya vaDe abhibhUta AtmAne cAre Ayune jaghanya pradezedaya thAya che. TIkAnu-kamamAM kama jeTalA kALa vaDe ane kamamAM kame jeTalA coga vaDe Ayune. -utkRSTa sthitibaMdha thaI zake teTalA kALa ane caNa vaDe baMdhAyelA utkRSTa sthitivALA cAra AyanA je sthAnakamAM ochAmAM ochA niSeka-daLaracanA thaI che te carama sthiti sthAnakamAM vattatA ghaNA kALa sudhI tIvra asAtavedanIyanAM udaya' vaDe vihaLa thayelA kSapitakamaza AtmAne je je Ayuno udaya heya tene jaghanya pradezodaya thAya che. 1 dezanA pUrvaTi paryata cAritramAM strI bAMdhe nahi mAtra puruSaveda je bAMdhe ane temAM strIveda saMkamAve eTale strInuM daLa ochuM thAya eTale dezanA pUrvATI saMyamanuM pAlana karavAnuM kahyuM. uparanA guNasthAnake maraNa pAme te pachInA bhAvamAM puruSa thAya, strI na thAya mATe chellA aMtamuhUrtamAM mithyAtve javA sUcavyuM. aparyAptAvasthAmAM utkRSTa sthitine baMdha thato nathI, tethI ane vadhAre kALa na gumAre mATe paryAptAvasthA thAya ema kahyuM. utkRSTa sthitine baMdha eTalA mATe kahyo ke te vakhate uThatanA vadhAre pramANamAM thAya. vadhAre pramANamAM udadnA thavAthI nIcenA sthAnamAM dali bahu ja a5 pramANamAM rahe eTale baMdhAvalikAnA caramasamaye jadhanya pradezadaya thAya. AvalikAne caramasamaya eTalA mATe lIdhe ke badhovalikA pUrNa thayA pachI badhAyalA paMNa udIraNathI udayamAM Ave ane ema thavAthI jaghanya prodaya na thAya, mATe baMdhAvaliine caramasamaya grahaNa karyo che.
Page #763
--------------------------------------------------------------------------
________________ pacasaMgraha-pAMcamuM dvAra pha29 alpakALa vaDe bahevAra Ayu bAMdhI zake nahi ane alpa pega vaDe ghaNA kalika grahaNa karI zake nahi mATe alpakALa ane yoganuM grahaNa karyuM che. tIvra asAtavedanIya vaDe vihaLa thayelA AtmAone AyunA ghaNA pudagalone kSaya thAya che, tethI tIvra asAtane vedanAra AtmAnuM grahaNa karyuM che. chelA sthAnakamAM niSeka racanA ghaNI ja alpa pramANamAM thAya che tema ja udayaudIraNAdi vaDe paNa ghaNA dalike dUra thayelA hoya eTale caramasthAnakamAM ghaNA ja alpa ilike rahe che tethI jaghanya pradezadaya mATe carama sthAna lIdhuM che. 128 saMjoyaNA vijojiya jahannadevattamaMtimamuhutte / baMdhiya ukosaThiI gaMtUNegiMdiyAsanno // 19 // savvalahuM naraya gae narayagaI tammi savvapajatte / aNupundhi sagaitullA tA puNa neyA bhavAimmi // 130|| saMyojanAn visaMyojya jaghanyadevatvAntimamuhU / ' baddhvotkRSTasthiti gatvA ekendriyAsaciSu // 129 // sarvalaghu narakaM gataH narakagateH tasmin sarcaparyApte / AnupUrvyaH svagatitulyAH tAH punaH jJeyA mavAdau // 130 // artha--anaMtAnubaMdhinI visAjanA karI jaghanya devapaNuM prApta kare, tenA chellA suhumAM ekendriya gya utkRSTa sthiti bAMdhIne ekendriyamAM ane tyAMthI asaMgnimAM jAya, tyAM jaIne tyAMthI zIdhra narakamAM jAya, saghaLI paryAptie paryAptA te nArakIne narakagatine jaghanya pradezadaya thAya che. tathA cAre AnupUvine jaghanya pradezodaya pitAnI gatinI jema ja thAya che. mAtra pitApitAnA bhavanA pahele samaye samaja. TIkAno koI AtmA anaMtAnubaMdhinI visayojanA karIne, ahiM anaMtAnuMbaMdhinI visAjanA karIne ema kahevAnuM kAraNa tenI visAjanA karatA zeSa saghaLA karmonA paNa ghaNA pudagalono kSaya thAya che. tyArapachI jaghanya AyuvA devapaNuM prApta kare tyAM keTalA muhUrtamAM mithyAtve jaI ekendriya ye prakRtinI utkRSTa sthiti bAMdhIne saMkSiNa pariNAma chatAM ja ekendriyamAM utpanna thAya. tyAM mAtra aMtarmuhUrta rahIne asaM paMcendriyamAM utpanna thAya. deva sIdhe asaM paMcendriyamAM utpanna thatuM nathI mATe ekendriyamAM utpanna thaI asaMkSiAmAM utpanna thAya ema jaNAvyu che.
Page #764
--------------------------------------------------------------------------
________________ 17uM pacasaha-pAMca kArDa te asaginA bhavamAMthI anya saghaLA asaMri jIthI zIgha marIne narakamAM utpanna thAya tyAM zIdhra saghaLI paryAptie payApta thAya. saghaLI paryAptie paryApta te nArakIne narakagatine jaghanya pradezodaya thAya che. paryApta jIvane ghaNuM prakRtione vipAkedaya thAya che. vipakeda prApta prakatio tibukasaMkrama vaDe anyatra saMmatI nathI mATe anya prakRtinA dalika stibukasaMkrama vaDe saMkramatA nathI tethI udayaprApta narakagatine jaghanya pradezadaya ghaTI zake che. tathA cAre AnupUdhione jaghanya pradezodaya pitApitAnI gatinI jema samajo eTale ke jevI rIte gatinA jaghanya pradezadayanI bhAvanA-vicAraNA karI che tema cAre AnupUrvinI bhAvanA paNa karI levI. mAtra bhAvanA prathama samaye teone jaghanya pradezodaya kahe. kAraNa ke vihAgatimAM ja tene udaya hoya che ane te paNa traNa samaya sudhI ja hoya che. temAM paNa trIje samaye jenI baMdhAvalikA vyatIta thaI che tevI anya latA paNa udayamAM Ave che tethI jaghanya pradezadaya thatuM nathI mATe bhAva prathama samayanuM grahaNa karyuM che. 129-130 devagaI ohisamA navaraM ujoyaveyago jAhe / cirasaMjamiNo ante AhAre tassa udayammi // 13 // 1 anatAnubaMdhinI visAjanA karanAra AtmA anya prakRtionI jema narakagatinA paNa ghaNA pudagala dura kare che mATe ahiM anaMtAnubaMdhinI visAjanA lIdhI che. jadhanya AyuvALu devapaNuM prApta karavAnuM kAraNa ema jaNAya che ke jaghanya AyuvALA deva aMtarmuhUrtanA AyuvALA ekendricamAM utpanna thatA have joIe. dIrdha AyuvALuM ekendriyapaNuM nahi levAnuM kAraNa anya baMdhogya nAmakanI prakRtio paNa baMdha vaDe puSTa na kare te che. anya prakRtine je puSTa kare te agnimAM naragati bAMdhatA te prakRtionA like saMkrame ane narakagati purNa thAya tethI jadhanya pradezeAdaya na thAya ane deva ochAmAM ochA pakSIpta atimuMnA AyuvALA ekaniSamAM ja utpanna thAya teTalI risthati te grahaNa karyA vinA zya ja nathI. ekendriyamAMthI asaMnimAM jaI tyAM ghaNIvAra naragati zrAva baMdha na kare mATe jaladI marI narakamAM jAya ema kahyuM che. narakamAM paNa aparyAptAvasthAmAM jadhanya udaya na kahyo. kAraNa ke aparyAptAvasthAmAM ghaNI prakRtione vipAkeAdaya nahi hovAthI stibusaMkrama vadhAre thAya tethI paryAptAvasthA lIdhI che. vaLI narakagatimAM narakagatine baMdha thatuM nathI paraMtu udaya udIraNA vaDe AchA kare che mATe paNa paryAptAvasthA lIdhI che. saMkSithI asattine vega alpa hoya tethI ochA dalike grahaNa kare mATe atti vadhe che. ahiM ema zaMkA thAya ke nArakIne pitAnA AyunA caramasamaye narakagatine jadhanya pradezeAdayA thatha ema kema na kahyuM? caramasamaye thAya ema kahevuM joIe. kAraNa ke udaya udIraNA vaDe ghaNuM dalita bhagavAI javAthI eAchA thAya, vaLI baMdhAtI manuSya tiryaMcagatimA saMkamI javAthI paNa ochA thAva vaLI upara uparanA sthAnakamAM niSeka racanA 5 kama kama che tethI pitAno AyunA caramasamaye jaghanya pradezadaya levo joIe. kema na lIdhe te bahukRta pAsethI jANI levuM
Page #765
--------------------------------------------------------------------------
________________ casagraha-pAMcamuM dvAra devagaviravadhisamA navarasudyotavedako yadA / cirasaMyamino'nte AhArasya tasyodaye // 13 // artha-devagatine jaghanya pradezadaya avadhijJAnAvaraNanI jema samaja. mAtra tyAre udyotane vedaka hoya tyAre jANa. tathA cirakALa paryata saMyamanuM pAlana karanAra caudapUrbine ane AhArakane udaya thatA tene jaghanya pradezadaya thAya che. TakAnA devagatine jaghanya pradezodaya avadhijJAnAvaraNIyane jaghanya pradezadaya je pramANe hyo che te pramANe samaja. eTaluM vizeSa che ke devagatine jaghanya pradezadaya jyAre udyotane udaya hoya tyAre jANa. udyotane jyAre udaya hoya tyAre devagatine jaghanya pradezeAdaya thAya tenuM kAraNa zuM? tenA uttaramAM kahe che ke jyAM sudhI uotano udaya thato nathI tyAM sudhI sisabukasaMkrama vaDe devagatimAM udyotanuM dalika saMkrama che tethI jaghanya pradezeAdaya saMbhava nathI. jyAre udyotane udaya thAya che tyAre tene stibukasekama thatuM nathI mATe udyotane jyAre udaya hoya tyAre devagatine jaghanya pradezadaya thAya che ema kahyuM che. utane udaya paryAptAne thAya che aparyAptAne thatuM nathI mATe paryAptAvasthAmAM devagatine jaghanya pradezadaya thAya che ema samajavuM. tathA dezanA pUrva keTi parvata jeNe cAritranuM pAlana karyuM che tevA caudapUvine animakALe-chevaTe AhArakazarIrI thaIne AhArakasaptaka ane udhotanA vipAkeda vatAM AhArakasaptakane jaghanya pradezeAdaya thAya che. dIrdhakALa paryata cAritranu pAlana karatA ghaNu pudagalAne kSaya thAya che. mATe cirakALa saMyamine jaghanya pradezadaya kahyo che. udyotanA udayanuM grahaNa karavAmAM kAraNa upara kahyuM te ja ahiM samajavuM. 131. sesANaM cakkhusamaM tamiva annaMmi vA bhave acirA / tajjogA bahuyAo tA tAo veyamANasta ||13shaa zeSANAM cakSuHsamaM tasminvAnyasminvA bhavedacirAt / tayogyA bahvIstAstAH vedayamAnasya // 132 // artha cakSudarzanAvaraNIyanI jema zeSa prakRtiene jaghanya pradezadaya ekendriyanA bhavamAM kahe. athavA te bhavamAM jene udaya nathI tene te ekendriyanA bhavamAMthI ekadama nIkaLI, te te prakRtinA udaya gya anya bhavamAM te bhavane 5 ghaNI prakRti vehatA jaghanya pradezodaya kahe.
Page #766
--------------------------------------------------------------------------
________________ paMcasa aha--pAMcamuM kora rIkAnu.je kama prakRtinA jaghanya pradezaya kahyo te sivAyanI saghaLI praxtionA jaghanya pradezAya ekendriyamAM utpanna thAya tyAM sudhI cakSurdazanAvaraNIyanI jema kahevA. ema hAvAthI je prakRtinA ekendriyanA lavamAM udaya varte che, te prakRtinA te ja kSatramAM dIrghakALa paryaMta vedatA kSapitakAMza AtmAne janya pradezeAya kahevA. GIT manuSyagati, meindriyAdi jAticatuSTa, pahelA pAMca sasthAna, audArika aMgepAMga, vaikriya aMgeApAMga, cha sa'ghayaNu, e vihAgati, trasa, subhaga, susvara, duHsvara ane AdeyarUpa je pacIsa prakRtinA ekendriyamAM uDDayanA sabhava nathI te prakRtiAnA ekendriyanA bhavamAMthI ekadama nIkaLI te te prakRttionA uDDaya cAgya lavAmAM utpanna thayelA kSapitakarmAMza AtmAne te te bhavayAgya ghaNI prakRti veitAM jadhanya pradezAya kahevA. te te bhavane cAgya ghaNI prakRtinA udaya paryAptAne hoya che. apaaptAne hAtA nathI mATe saghaLI paryAptie paryAptAne jaghanya pradezAya hAya che ema samajavuM. paryAptA jIvane ghaNI prakRtie uyamAM Ave che ane udayaprApta prakRtinA stiSukasama thatA nathI mATe vikSita prakRtinA jaghanya pradezAya ghaTe che. jo ke paryAptAne thAya ema gAthAmAM kahyuM nathI chatAM uparAsta kAraNathI sAma'thI 'viSNu kahyuM che. tItha karanAmaka nA jaghanya pradezAya kSatiyAMza tIrthaMkara paramAtmAne udayanA prathama samaye samajavA. kAraNa ke tyArapachInA samayeAmAM guNazreNi dvArA gaThavAyelA ghaNA dalikanA anubhava thatA hovAthI jaghanya pradezAya thatA nathI. 132 A pramANe pradezeAya kahyo, ane te kahIne uddayAdhikAra pUrNa kareM. have sattAnA svarUpane kahevAnA avasara che. te sattA cAra prakAre che. te A pramANe- prakRtisatyama, sthitisatyama, anubhAgasatyama ane pradezasatkrama. prakRti sattAnA viSayamAM e anucAgadvAra che--sAdi vigerenI prarUpaNA ane svAmitva, temAM sAdi vigerenI prarUpaNA e prakAre che. mULakama viSayaka, uttaraprakRtiviSayaka, temAM mULaprakRti sabadha sAdi vigerenuM nirUpaNa kare che-mULa kA~prakRtinI sattA anAdi, dhruva ane adhruva ema traNa prakAre che. temAM hamezA sadbhAva haiAvAthI mULaka"nI sattA anAdi che, alavyane dhruva ane bhavyane dhruva che. A pramANe mULakama AzrayI sAdi vigere bhaganA vicAra karyAM, have uttaraprakRtio AzrayI sAEi vigere bhaganA vicAra karavA mATe kahe che--
Page #767
--------------------------------------------------------------------------
________________ pacAsa-pAcamuM dvAra rahe paDhamakasAyA cauhA tihA dhurva sAiadhurva saMtaM / prathamakaSAyAH caturdA tridhA dhruvaM sAbadhuvaM satkarma / artha pahelA kakSAe cAra prakAre che. zeSa dhruva satkarma traNa prakAre che ane adhuvA satkarma sAdi ane sAMta che. TIkAnuM - pahelA anaMtAnubadhi kaSAye sattAnI apekSAe sAdi anAdi dhruva ane adhura ema cAra prakAre che. te A pramANe samyagRSTi keI AtmAe anaMtAnubaMdhinI visAjanA karI, tyArabAda jyAre samyavathI paDI mithyAtve jaI mithyAtva nimitte bAMdhe tyAre tenI sattAnI zarUAta thAya mATe sAdi, anaMtAnubaMdhinI visAjanA ja jeoe karI nathI teo AzrayI anAdi, abhavyane anaMta ane bhavyAtmA kSAyika samyaphatava upArjana karI anaMtAnubaMdhinI sattAno nAza karaze mATe sAMta. anaMtAnubaMdhi sivAya zeSa ekase chavvIsa pulasattAka karmaprakRtie sattA AzrayI anAdi dhruva ane adhura ema traNa prakAre che. temAM A saghaLI karmaprakRtie yuvA sattAvALI hovAthI anAdikALathI sattAmAM hoya che mATe anAdi, abhavyane koI kALe te prakRtionI sattAne nAza nahi thAya mATe yuvA ane bhavya mokSe jatAM te saghaLI karma prakRtine nAza karaze mATe adhuva. zeSa-adhuvasatkarma prakRti sAdi ane sAta ema be prakAre che. te sAdi-sAMtapaNuM te saghaLI karma pravRtionI sattA adhuva hovAthI samajavuM. te agva sakarmakatio A pramANe che-samyaphavAhanIya, mizramehanIya, manuSyaddhika, devaddhika narakaTrika, vikriyasaptaka, AhArakasaptaka, tIrthaMkaranAma, ucatra ane cAra Ayu, kula aThThAvIza che. A pramANe sAdi vagere aMgane vicAra karyo. have kaI kama prakRtionI sattAne keNa svAmi che? te kahevuM joIe. te be prakAre che-eka eka prakRti saMbaMdhe ane prakRtinA samUha saMbadhe. eTale ke eka eka prakRtinI sattAne svAmi koNa? ane aneka prakRtinA samUhanI sattAne svAmi ke temAM pahelAM eka eka prakatinI sattAne svAmi kahevA IcchatA A gAthA kahe che- ducarimakhINabhavantA nihAdugacodasAUNi // 133 / / dvicaramakSINabhavAntAni nidrAdvikacaturdazAyuSi // 13 // artha-kSINAhanA kicaramasamaya payata, caramasamaya payata ane bhavanA aMta-paryata jenI sattA che evI anukrame nizcika, jJAnAvaraNAdi cauda ane cAra Ayu che.
Page #768
--------------------------------------------------------------------------
________________ 734 paMcasaMgraha-pAMcamuM dvAra TIkAnu-ahiM " Adi padane saMbaMdha anukrame kare. te A pramANe kSINamoha guNasthAnakanA cirama-upanya samaya paryata nidrAddhika sattAmAM hoya che, tyArapachI tenI sattA hotI nathI. tethI mithyAdaSTithI AraMbhI kSINameha sudhInA saghaLA jI nidrAddhikanI sattAnA svAmi samajavA. A pramANe je guNasthAnaka sudhI je prakRtionI sattA kahevAmAM Ave teonI. sattAnA svAmi mithyASTithI AraMbhI te guNasthAnaka sudhInA saghaLA che samajavA. e pramANe kSINumehaguNasthAnakanA caramasamaya paryata jJAnAvaraNapaMcaka, aMtarAyapaMcaka ane darzanAvaraNacatuSka e cauda prakRtionI sattA hoya che, agADI hatI nathI. cAre AyunI pitapotAnA bhavanA aMtasamaya payata sattA heya che, AgaLa hitI nathI. 133 tisu micchat niyamA aTusu ThANesu hoi bhaiyacaM / . sAsAyaNami niyamA sammaM bhajjaM dasasu saMta // 12 // triyu mithyAtvaM niyamAdaSTam sthAneSu bhavati bhAjyam / sAsvAdane niyamAt samyaktvaM bhAjyaM dazasu sat // 13 // artha-pahelA traNa guNasthAnakamAM mithyAtva avazaya sattAmAM hoya che. tyArapachInA ATha guNaThANe bhajanAe che. sAsvAdane samyakatva mohanIya avazya sattAmAM. hoya che, daza guNaThANe bhajanAe hoya che. TIkAnuM mithyASTi, sAsvAdana ane mizra e traNa guNasthAnakemAM mithyAtvamohanIyanI sattA avazya hoya che ane caturtha guNasthAnakathI AraMbhI upazAnamehaguNasthAnaka paryata bhajanAo hoya che, eTale ke sattAmAM hoya che ane nathI paNa hatI. te A pramANe - avirati samyagadaSTi Adi guNasthAnakamAM kSAyika samyakatva upAjakta karatA jeoe mithyAtvane kSaya karyo hoya che teone sattAmAM rahetI nathI ane upazamAvelI hoya te eTale ke upazama samyaktvIne sattAmAM hoya che. kSINamohAdi guNasthAnakamAM. mithyAtvanI sattAne avazya abhAva che. sAsvAdana guNasthAnake samyakatvamohanIya avazya sattAmAM hoya che, kAraNa ke sAsvAdane mohanIyanI aThThAvIse prakRtionI sattA hoya che ane mithyASTithI AraMbhI bIjA guNasthAnaka vinA. upazAMtamAha sudhInA daza guNasthAnakamAM bhajanAe hoya che. eTale ke kaI vakhate sattAmAM hoya che kaI vakhate nathI hotI. te A pramANe -
Page #769
--------------------------------------------------------------------------
________________ -saragraha-pAMcamuM dvArA mithyASTi guNaThANe abhavyane ane adyApi paryata sabhyatva prApta karyuM nathI tevA bhavyane samyaktvamohanIya sattAmAM hatI ja nathI ane upazama samyakatvathI paDIne AvelA bhavyane jyAM sudhI uvele nahi tyAM sudhI ja sattAmAM hoya che. tathA uparanA guNasthAnakethI paDIne mizrapaNuM prApta kare tene mizraguNasthAnake samyakatva mohanIcanI avazya sattA hoya che ane pahele guNaThANe samyaktvAhanIya uvelI mizrapaNuM prApta kare tene sattAmAM nathI rahetI. cethAthI agiAramA sudhImAM kSAyika samyakatrIne sattAmAM hotI nathI, upazama-kSapazama samyaphavIne hoya che. mATe daza guNasthAnakemAM samyakatvamehanIyanI sattA bhajanAe kahI che. bAramA Adi guNasthAnakamAM te hatI ja nathI. 134 sAsaNamIse mIsaM santaM niyameNa navasu bhaiyavvaM / sAsAyaNaMta niyamA paMcasu bhajA ao paDhamA // 135 // sAsvAdana mizrayorminaM sat niyamena navasu bhaktavyam / sAsAdanAntA niyamAt paJcasu bhAjyA ataH prathamAH // 135 // artha-sAsvAdana ane mizraguNaThANe mizramohanIya avazaya sattAmAM hoya che, -nava guNasthAnakamAM bhajanAe hoya che. tathA sAsvAdana paryata pahelA anatAnubaMdhi kaSAya avazya sattAmAM hoya che ane tyArapachInA pAMca guNasthAnake bhajanAe hoya che. TIkAnu-sAsvAdana ane mizra e be guNasthAnakamAM mizramohanIya avazya sattAmAM hoya che. kAraNa ke sAsvAda guNasthAnakavarti AtmA mohanIyanI aThThAvIse praznatinI sattAvALA hoya che ane mizramohanIyanI sattA vinA mizraguNasthAnaka ghaTI -zakatuM nathI, mATe sAsAina ane mizraguNaThANe avazya mizramohanIya sattAmAM hoya che. avirati samyagdaSTithI AraMbhI upazAMtamaha guNasthAnaka paryata bhajanAe hoya che. eTale ke kadAcita hoya, kadAcit na hoya. te A pramANe- kSAyika samyakatrIne mizramohanIyanI sattA hotI nathI, upazama-kSayopazama samyanavIne hoya che, pahele guNaThANe abhavyane ane jeoe haju sudhI samyakatva prApta karyuM nathI teone mizramehanIyanI sattA hatI nathI ane samyakatva prApta karI mithyA jAya teo te jyAM sudhI uvele nahi tyAM sudhI sattAmAM hoya che. eTale nava guNaThANe bhajanAe mizramohanIyanI sattA kahI che. sAsvAdana guNasthAnaka paryata anaMtAnubadhi kaSAye avazya sattAmAM hoya che kAraNa ke mithyASTi ane sAsvAdana guNasthAnakavarti che anaMtAnubaMdhi avazya khAMdhe che mATe te be guNasthAnakamAM te tenI avazya satA hoya che. tyArapachInA
Page #770
--------------------------------------------------------------------------
________________ 1930 paMcasa graha-pAMcamuM dvAra mirthyaguNasthAnakathI Ara'bhI apramatta guNusthAnaka sudhInA pAMca guNasthAnakamAM UjanAe hoya che. temAM ceAthAthI sAtamA sudhImAM, vicALelA hAya tA sattA hAtI nathI anyathA, hAya che ane anaMtAnuadhinI visayAjanA karI trIje Ave tene trIje guNaThANe sattAmAM na hoya anyathA hAya che. mATe ana'tAnuSadhinI sattA mizrAdi pAMca guNaThANe bhajanAe kahI che. uparanA guNuThANe pahelA kaSAyai sattAmAM hotA ja nathI. kAraNa ke A AcAya mahArAja anaMtAnukha dhinI visayAjanA karIne ja upazamazraNa para ArUDha thAya ema mAne che. 135 majhikasAyA to jA aniyakhivagasaMkhyA / bhAgA tA saMkheyA ThiikhaMDA jAva giddhitigaM || 136 || madhyamASTakaSAyAstAvat yAvadanivRttikSapakasya saGkhyeyAH / bhAgAstataH saGkhyeyAni sthitikhaNDAni tAvat styAnarddhitrikam // 1.36 || y atha--madhyama ATha kaSAyaiA kSepakane anuvruttikaraNa guNusthAnanA sakhyAta bhAga "ta sattAmAM hoya che. tyArapachI sakhyAtA sthitikhaMDha paryaMta zIzuddhitrika sattAmAM hoya che. TIkAnu0----calA apratyAkhyAnAvaraNa ane pratyAkhyAnAvaraNa e ATha kaSAya kSapakane nivRtti Adara sa`parAya guNasthAnakanA sakhyAtA bhAga paryaMta sattAmAM hoya che, tyArapachI hAtA nathI. kAraNa ke tenA kSaya thAya che. upazamazraNita AzrayIne tA upazAMtamAha guNusthAnaka paryaMta sattAmAM hoya che. tathA kSapaNane anivRtti Adarasa pAya zuzuThANuM je sthAne ATha kaSAyanA kSaya zyA te sthAnakathI saMyAta sthitikhA--sthitighAta paryaMta eTale ke anivRtti bAhera sarUparAya guNasthAnakanA je samaye ATha kaSAyAnA kSaya thayA te samayathI ArabI sakhyAtA sthitighAtA jeTalA samayamAM thAya teTalA samaya ta nidrAnidrA, prajJApracalA ane thIzuddhi e cIddhitrika ane sthAvarAdi nAmamA~nI tera prakRtie sattAmAM hoya che, tyArapachI hAtI nathI. kAraNa ke teTalA kALamAM teonA kSaya thAya che. nAmakramanI tera prakRti have pachI kaheze ane upazamazreNi AzrayI upazAMtamAha guNusthAnaka paryaMta sattAmAM haiya che. 136 have e ja nAmaka nI sthAvarAdi tera prakRtie kahe che-- thAvaratirigaidIdo AyAvegidivigalaMsAhAraM / naraMbadugujoyANi ya dasAimegaMtatirijaggA // 137 //
Page #771
--------------------------------------------------------------------------
________________ vasagrahapAMcamuM dvAra Saa . sthAvaratiryaggatidvikamAtapaikendriyavikalasAdhAraNam / narakadvikodyote ca daza AdimA ekAntatiryagyogyAH // 137 // atha-sthAvara ane sukamanAmarUpa sthAvaraddhika, tiryaMcagati ane tiyAnupravirUpa tiryacaDhika, AtapanAma, ekendriya jAtinAma, beIndriya, teIndriya ane cauri ndriya jAtirUpa vikalatrika, sAdhAraNanAma, narakagati ane narakAnupUrizvarUpa narakaddhika ane udyotanAma e nAmakarmanI sthAvarAdi tera prakRtie kahevAya che. temAMthI zarUAtanI daza prakRtie ekAnta tiryaMca cogya che eTale ke te daza prakRtine udaya mAtra tiryaMcagatimAM ja hoya che. tethI je koI paNa sthaLe tiya ekAta egya prakRtinuM grahaNa karyuM hoya, tyAM A daza prakRti samajavI. evaM napuMsa itthI saMtaM chavaM ca vAyara purisudae / samaUNAo doniu AvaliyAo tao purisaM // 138 // evaM napuMsakaH strI sat SaTkaM ca vAdare puruSodaye / samayone dve Avalike tataH puruSaH // 138 // a-puruSavedanA udaye zreNi AraMbhanAra bAdarasaparAya guNaThANe e pramANe anukrame napuMsakaveda, strI ane hAsyaSakane kSaya kare che ane tyArapachI samaya jUna AvalikA kAne purUSadane kSaya kare che. TakAnu--e prakAre eTale ATha kaSAyane kSaya karyA pachI saMkhyAtA sthitighAta oLagI gayA bAda jema seLa prakRtine kSaya karyo tema seLa karmaprakRtine kSaya karyA pachI saMkhyAtA sthitighAta vyatIta thayA bAda napuMsakaveda nAza pAme che, jyAM sudhI tene nAza na thAya, tyAM sudhI te sattAmAM hoya che. napusakavedane kSaya thayA pachI saMkhyAtA sthitikhAoLagI gayA bAda jIvedano nAza thAya che. te paNa jyAM sudhI nAza na pAme tyAM sudhI sattAmAM hoya che. * zrI ke puruSa kSakaNi para ArUDha thanAra AzrayI A krama samaje. napuMsaka kSapakazreNi para caDanArane strIveda ane napuMsakaveda e ane vedane eka sAthe kSaya thAya che. jyAM sudhI tene kSaya na thAya tyAM sudhI te baMne veda sattAmAM hoya che, upazamaNi AzrayI te upazAMtamAha guNasthAnaka paryata te baMne vedanI sattA hoya che. .. strIvedane kSaya thayA pachI saMkhyAtA sthitikhaMDe egI gayA bAda hAsyAdi Sakane kSaya thAya che ane hAsyAdi Sakane kSaya thayA pachI samaya jUna che Avali ka
Page #772
--------------------------------------------------------------------------
________________ pacasa'eMDhapAcanuM kAra kaMkALe puruSavedanI sattAnA nAza thAya che. A 'hakIkta puruSavedanA udaye kSepakazreNi svIkAra karanAra AzrayI pratipAdana karelI che. 138 i- have strIveda ane napusakavedanA' uttare kSepakazreNi svIkAra karanAra AzrayI vidhi kahe che.. 1932 L 'thInuM 'napula kathIveyara taMttanuM ja mA~ 'huM ' anumoeni nuAtra napuMsakathI puno saMsA15 stryudaye napuMsakaH strIvedazva saptakaM ca kramAt / napuMsakavede yugapat napuMsakastriyau punaH saptakam // 139 // ' Y,73, a--zrIvedanA udaye kSapazreNi para ArUDha thanAra pahelA napu savedanA thaya kare che, tyArapachI sakhyAtA sthitighAta eLagI gayA khAdya strIvedanA kSaya kare che ane tyArapachI pUrvokta kALa gayA bAda hAsya diSaka ane puruSavedanA eka sAthe kSaya kare che. napu sakavedanA uce kSapazraNa ArabhanAra strIveda ane napuMsakavedamAM eka sAthe kSaya kare che ane tyArapachI puruSaveda ane hAsyAdiSaTka e sAta pra tinA samakALe kSaya kare che. jyAM sudhI te te prakRtinA kSaya karyAM hotA nathI tyAM sudhI tenI sattA heAya che, tyArakhAi hotI nathI. upazamazreNi AzrayI agIAramA guNusthAnaka paryaMta sattA hoya che. 139 . ' tyArapachI zuM kare? te kahe che-- saMkhejjA ThiikhaMDA puNovi kohAi lobha suhumante / Asajja khavagaseDhI savvA iyarAi jA saMto // 140 // ". saGkhyeyAni, sthitikhaNDAni punarapi krodhAdiH lomaH sUkSmatve / Azritya kSapakazreNiM sarvvA itarAyAM yAvat zAntam // 140 // atha--saMkhyAtA sthitimA oLaMgI gayA khAda anukrame dhAdinA kSaya thAya che ane lAlanA sUkSmasa parAyapaNAmAM kSaya thAya che. kSapakaththaiNui AzrayI A hakIkta kahI che. upazamazreNimAM te saghaLI prakRti upazAMtame haguNasthAnaka paryaMta sattAmAM hAya che. 1 TIkAnu.puruSavedanA kSaya thAya pachI saMkhyAtA sthitikhA eLa'gIne sajanalana krodhanA nAza thAya che, tyArapachI sakhyAtA sthitikhA vyatIta thayA khAda sajava lana mAnanA kSaya thAya che, tyArapachI sakhyAtA sthitimA gayA khAi sajvalana mAyAnA kSaya thAya che. sa`jvalana lAlanA ' sUkSmasa'parAya guNasthAnakanA cazmasamaye kSaya thAya che. '.
Page #773
--------------------------------------------------------------------------
________________ pasaMgraha pAMcamuM hAra, GDala A madhyama kaSAyANaka Adi saghaLI prakRtiene kSaya kSayaka AzrayI kahyo che. jyAM sudhI kSaya thaI na hoya tyAM sudhI sattAmAM hoya che, tyArapachI hetI nathI ane Itara upazamazraNamAM te upazAMtAmaha guNasthAnaka pathata sattAmAM hoya che ema samajavuM. 140 have AhArakasaptaka ane tIrthaMkaranAmakarmanI sattA saMbhava guNasthAnakomAM kahe chesvvaannvi AhAraM, sAsaNamoseyarANa puNa titthaM / - ubhaye saMti na micche titthagare aMtaramuhattaM // 14 // sarveSAmapi AhAraM sAsvAdanamizretareSAM punaH tIrtham / 'ubhayoH satorna mithyAdRSTistIrthakare'ntarmuhartam // 14 // artha-saghaLA guNasthAnakavALA one AhArakasaptakanI vikalpa sattA hAya. che. sAsvAdana ane mizra sivAya anya guNasthAnake tIrthakaranAmanI sattA bhajanAe. hoya che. baMnenI sattA hoya te mithyANi hotuM nathI. tIrthakaranI sattA chatAM aMtamuhUrta paryata ja mithyASTi hoya che. TakAnu--mithyASTithI AraMbhI agi kevaLI sudhInA saghaLA ne AhArakasaptakanI sattA bhajanAo hoya che. eTale ke kadAcita hoya che. kadAcita nathI paNa hatI. sAtame ane AThamA guNasthAnakanA chaThThA bhAga sudhImAM AhArakanAmakarma bAMdhIne uparanA guNasthAnake caDe, agara te paDI nIcenA guNasthAnakamAM jAya te saghaLA guNasthAnamAM sattA saMbhave, na bAMdhanArane na saMbhave. sAsvAdana ane mizra guNasthAnaka sivAyanA saghaLA ne tIrthakara nAmakarmanI sattA bhajanAe heya che. tIrthakaranamakamane baMdha karyo hoya te heAya, nahi te na hoya. paraMtu sAsvAdana ane mizraNane te avazya hetI nathI. kAraNa ke jIvavabhAve ja tIrthakara nAmakarmanI sattAvALo AtmA bIje ane trIje e be guNasthAnake ja nathI. tathA AhArakanAmakarma ane tIrthakaranAmakarma e baMnenI yugapat eka jIvane je sattA hoya te te chava mithyAdaSTi hote ja nathI-eTale ke baMnenI sattAvALe AtmA mithyA jato ja nathI. kevaLa tIrthakara nAmakarmanI sattA mithyASTine aMtamuhU payata ja hoya che. vadhAre kALa hotI nathI. ene saptatikA saMgrahamAM vistArapUrvaka vicAra karaze, eTale ahiM karyo nathI. -
Page #774
--------------------------------------------------------------------------
________________ pasahacamuM krAMta annayaraveyaNIyaM ucca nAmassa caramaudayAo / maNuyAu ajogaMtA sesA u ducarimasamayaMtA // 142|| anyataravedanIyamuccotraM naamnshcrmodyaa| - manujAyurayogyantAH zepAstu dvicaramasamayAntAH // 14 // artha--anyatara vedanIya, uccagetra, nAmakarmanI caradayavatI prakRtio ane mAdhyAyu aginA caramasamaya paryata sattAmAM hoya che ane zeSa- prakRtie hiMcarama samaya paryata sattAmAM hoya che.. TIkAnu-sAtA agara asAtA bemAMthI eka vedanIya. uccagetra tathA arcagInA caramasamaye nAmakarmanI je prakRtiene udaya hoya che te nava prakRti, te A pramANe--manuSyagati paMcendriyajAti, rasanAma, bAdaranAma, paryApta nAma, subhaganAma, AyanAma, yazakIrtinAma ane tItha karanAma tathA manuSpAyu e bAra prakRti ane ginA caramasamaya paryata sattAmAM hoya che. bAkInI anyatara vedanIya, devaddhika audArikasaptaka, vaikiyasaptaka, AhArakasaptaka, tejasakArpaNa saptaka, pratyeka saMsthAnaSaka, saMghayagSaka, varNAdi vIza, vihAgatidvika, agurulaghu, parAghAta, upaghAta, ucchavAsa, sthira, asthira, zubha, azubha, subhaga, duga, suvara, svara, anAdeya, apayazakIrti, manuSyAnupUrvi, nirmANa, aparyApta ane nIcagavarUpa tyAsI prakRtie agi kevaLI guNasthAnakanA hicaramasamaya paryata sattAmAM hoya che. dvicaramasamaye e tyAsI prakRtionI sattAne nAza thAya che eTale caramasamaye teonI svarUpa sattA hotI nathI. 142 A pramANe ekeka prakRtinI sattAnA svAmi kahyA. have prakRti satkarma sthAnagata eTale aneka prakRtionA samUhanI sattAnA svAmi kahevA joIe. prakRti satkarma sthAne agADI " satta dvALA ItyAdi grantha vaDe saptatikA saMgrahamAM kahevAmAM Avaze ahiM granthagauravanA bhayathI kahevAze nahi. mATe tene tyAMthI ja vicAra karI ahiM svAmitva kahevuM. A pramANe prakRti satkarma saMbaMdhI kahyuM, have sthiti satkarmasattAnA saMbaMdhamAM kahe che. temAM be anugadvAra che-sAdi vageranuM prarUpaNa ane svAmitva. sAdi vagerenuM prarUpaNa paNa be prakAre che-1 mULakarma saMbaMdhI, 2 uttaraprakRti saMbaMdhI. temAM pahelA mULakarma saMbadhI sAdi vigerenuM prarUpaNa karavA A gAthA kahe che- , * mUri nannA, tie che mUlAnAM sthitirajaghanyA, tridhA /
Page #775
--------------------------------------------------------------------------
________________ pacasaMgrahapAMcamuM-kAra 741 arthamULakamanI. ajaghanya sthiti traNa prakAre che. * * TakAnu-mULakarma prakRtinI ajaghanya sthitinI sattA anAdi dula ane adhuva ema traNa prakAre te A pramANe - 9 mULakarmaprakRtionI jaghanya sthitinI sattA tipitAnA kSayane aMte jyAre eka samayamAtra zeSa rahe tyAre hoya che. te jaghanya sattA eka samayamAtra hovAthI sAdi sAMta che. te sivAya anya saghaLI sthitinI sattA ajadhanya che. te arjadhanya sthitinI sattAne savA sadbhAva hovAthI anAdi che. abhavyane dhruva ane bhavyane achuva che. tathA utkRSTa ane anuNa sthitinI sattA sAdi sAMta che. kAraNa ke te ane prakAranI sattA kramazaH anekavAra thAya che. (jaghanyasthitinI sattA pUrve kahyA mujaba sAdi-adhuva che.) A rIte mULakarma saMbaMdhe sAdi vigere bhaMganI prarUpaNA karI. have uttaraprakRti saMbadhe prarUpaNa karavA IcchatA kahe che - cauddhA u paDhamayANa bhave / dhuvasaMtINapi tihA sesavigappA'dhuvA duvihA // 143 / / __caturdA tu prathamAnAM bhavet / . dhruvasattAkAnAmapi vidhA zeSavikalpA adhuvA dvividhaa||14|| artha-pahelA anaMtAnubadhinI ajaghanya sthitinI sattA cAra prakAre che ane ziSa dhruvasattA prakRtionI paNa ajaghanya sthitinI sattA traNa prakAre che. tathA ukta prakRtionA zeSa vikalpa ane agvasattA prakRtionA saghaLA vikalpa be prakAre che. TIkAnu--pahelA anaMtAnubaMdhi kaSAyanI ajaghanya sthitinI sattA sAdi, anAdi, "va ane adhura ema cAra prakAre che. te A prakAre , , ukta kaSAyanI jaghanyasthitisarA pitAnA kSayanA upAjya samaye-je samaye tenI sattAne nAza thAya tenI pahelAnA samaye svarUpanI apekSAe eka samaya sthiti rUpa, anyathA be samaya sthitirUpa che. te eka athavA be samaya pramANa hovAthI sAdi sAMta che. te sivAya anya saghaLI sattA ajaghanya che. te ajaghanya sattA anatAnubaMdhinI ukalanA karyA pachI jyAre tene pharI baMdha thAya tyAre thAya che mATe sAdi, te sthAna nahi prApta karanArAone anAdi, abhavyane dhruva ane bhavyane adhuva hoya che. anaMtAnubadhi sivAya pUrve kahelI eka chavIsa yuvasattA prakRtinI ajadhanya sthiti sattA anAdi, dhruva ane adhura ema traNa prakAre che, te A pramANe- te pUrveti eka chavIse prakRtionI jaghanya sthitisatA te te prakRtinA
Page #776
--------------------------------------------------------------------------
________________ pha' casasakAMcamuM hAra zrayane aMtasamaye eTale ke je samaye je te prakRtione sattAmAMthI nAza thAya tyAre hoya che. temAM udayavatI prakRtionI mAtra eka samaye sthitirUpa ane ajayavatI prakRtionI svarUpane AzrayI samaya sthitirUpa anyathA be rUma sthitirUpa je sattA. te jaghanya sthitisarA- che. te samaya athavA be samaya pramANa hevAthI sAdi sAMta che. te sivAyanI anya saghaLI sattA ajadhanya che. te anAdi che. kAraNa ke jyAM sudhI jaghanya sattA na thAya tyAM sudhI tene sadabhAva che. dhruva abhayane ane azruva bhavyane hoya che.. . . . * * ke, mAtra anaMtAnubaMdhinI visAjanA thayA bAda tene pharI badhe thatuM hovAthI sattAmAM Ave che mATe tenI ajaghanya sattA para cAra bhAMgA ghaTe che. te sivAyanI thavasattAvALI koIpaNa karyaprakRti sattAmAMthI dUra thayA pachI pharI sattAmAM AvatI ja nathI mATe teonI ajaghanya. sattAmAM sAdi sivAyanA sAMgAe ja ghaTI zake che.' anaMtAnubaMdhi kaSAya ane zeSa saghaLI pravasattA prakRtionA zeSa utkRSTa atulhae. ane jaghanya e traNa vikalpa sAdi sAta bhAge che. temAM jaghanya sthitisattAnA viSayamAM sAdi sAMta bhaMgane te pahelA vicAra karI gayA ane utkRSTa anubhraSTa e baMne prakAranI sthitisattA kramazaH anekavAra thAya che mATe te ane sAdi sAMta che. devadrika, narakaDhika, uccatra, samyaktvAhanIya, mizramehanIya, vaikayasaptaka, AhArakasaptaka, manuyaki, e udvalana cagya trevIsa prakRtio tathA cAra Ayu ane vItha karanAmakarma e pramANe aThThAvaze adhavasattA prakRtionI jaghanya ajaghanya utkRSTa ane anutkRSTa ema cAra prakAranI sthitisattA sAdi-sAta bhAMge che. kAraNa ke te saghaLI prakRtionI sattA ja adhuva che. - " jenI sattA sarvadA hoya ke je sarvadA rahevAnI hoya tenA para ja anAdi ane anaMta bhaMga ghaTI zake paraMtu jenI sattAne ja niyama na hoya tenA para sAdi ane sAta sivAya anya bhAMgAo ghaTI zake nahi. 143 - A pramANe mULa ane uttara pravRtionA viSayamAM sAdi vagere bhaMgane vicAra karyo have jaghanya ane utkRSTa sthitisattAnA svAmitva saMbadhe eTale ke jaghanya sthitisattA ane utkRSTa sthitisattAne svAmi ke te saMbaMdhe vicAra kare. joIe. temAM pahelA utkRSTa sthitisattAnA svAmitva saMbaMdhe vicAra karatAM kahe che- ... baMdhudaukkosANaM ukkosa ThiIu saMtamukkosaM / yLa vALu zagvacArI zakAA , " bandhodayotkRSTAnAmutkRSTA sthitistu sadutkRSTam / talunA samonaylayokAyinInA, RkyA che ,
Page #777
--------------------------------------------------------------------------
________________ paMca -pAMca vAra 73 '' 'atha-udaya chatAM badhuM prakRtienI je sthiti te ja teonI utkRSTa sthiti sattA che ane udayanA abhAve badhitkRSTa prakRtionI samaya cUta je utkRSTa sthiti te tenI utkRSTa sthisittA che. ' TIkA karI hoya tyAre je karyaprakRtinI sthiti baMdhAya te - datyu prakRti kahevAya che. te prakRtio A pramANe che-jJAnAvaraNapacaka, cakSu, acakSu, avadhi ane kevaLadarzanAvaraNarUpa darzanAvaraNacatuSka, asAtavaidanIya, mithyAvamohanIya, soLa kaSAya, paMcendriyajAti, teijasasaptaka huDakasasthAna, varNAdi vIza, ane laghu, parAghAta, upaghAta, ucchavAsa, aprazastavihAgati, uta, rasa, Adara, paryAsa, pratyeka asthira, azubha, dubha svara, anAdeya, epayazakIrti, nirmANa, nIcagetra, aMtarAyapaMcaka ane tiya"ca manuSya AzrayI vakriyasaptaka e chayAsI badhANa prakRtinI je utkRSTa sthiti te ja utkRSTa sthitinI sattA che eTale ke te prakRtio je utkRSTa sthitibaMdha thAya che te ja pUrNa sthitibaMdha teonI utkRSTa sthitisattA che. . zikA-jyAre utkRSTa sthitibaMdha sittera kaDAkaDI vagere thAya tyAre tene abAdhAkALa sAta hajAra varasa vagere hoya che ane abAdhAkALamAM te dalike hotA nathI tethI pUrNa je utkRSTa sthibaMdha teja utkRSTa sthitisattA zI rIte kahI zakAya? - uttara-utkRSTa ritibaMdha jyAre thAya tyAre pUrve baMdhAyeluM dalika ke jene aAdhAkALa vItI gayela hoya che te te sattAmAM hoya che. vaLI tenI pahelI sthiti udayavatI hovAthI stibukasaMkrama vaDe anya prakRtimAM saMkramatI nathI eTale jeTalo utkRSTa sthibaMdha thAya teTalI ja utkRSTa sthitisattA kahI zakAya temAM kaI virodha nathI. ke je prakRtiene utkRSTa sthitibaMdha pitAne udaya na hoya tyAre thAya te anudayaba hUNa kahevAya, te prakRtie A pramANe-nidApaMcaka, narakahika, tiya krika, audArikasaptaka, ekendriya jAti, sevAd saMghayaNa, Apa ane sthAvaranAmakarma. A prakRtinI utkRSTa sthiti che te prakRtine udaya na hoya tyAre badhAya che. * ahiM keI kahe ke- e prakRtine udaya na hoya tyAre baMdha vaDe utkRSTa sthiti kema thaI zake? tenA uttaramAM kahe che ke utkRSTa sthitibaMdha jyAre u&Na saMkiSTa pariNAma thAya tyAre thAya che. tevA kilaSTa pariNAma hoya tyAre pAMcamAMnI koIpaNa 1 A pravRtione udaya hoya tyAre ja tene utakRSTa sthitibaMdha thAya che. ema samajavAnuM nathI paraMtu udaya hoya tyAre paNa thAya che ema camajavAnuM che. kAraNa ke temAMnI keTalIeka prakRtiene udaya na hoya tyAre paNa utkRSTa sthitie thaI zake che. jemakodhanA udayavALe mane utkRSTa ritibadha karI zake che. tema ja prazAstavihAyogatinA udayavALe aprazastavihAyAgatine, I anya saMsthAnanA udavavALe huDakasaMsthAnane utkRSTa ritibadha karI zake che. anudayatkRiSTa kRtiono teone udaya na hoya tyAre ja utkRSTa sthitimAM thAya che. * . -
Page #778
--------------------------------------------------------------------------
________________ pacasagraha-pAMcamuM tAra nidrAne udaya ja hoto nathI. tathA narakaddhikane utkRSTa sthitibaMdha tirthaze ke manuSya. kare che teone kaMI narakaTrikane udaya hete nathI ane zeSa tera karyaprakRtione uThTha. sthitibaMdha yathAyogya rIte deve ke nArakIo kare che, teone temAMnI eka paNa prakatine udaya hotuM nathI mATe te vIza prakRtie anudayabaskRSTa kahevAya che. A anuyaba9STa vIza prakRtione je utkRSTa sthiti te eka samaya cUta teonI utkRSTa sthitisattA kahevAya che. te A pramANe- A prakRtiene, jyAre utkRSTa sthitibaMdha thAya tyAre che ke abAdhAkALamAM pUrvanuM baMdhAyeluM dalika ke jeno abAdhAkALa vItI gayA che, te sattAmAM che te paNa je samaye teone utkRSTa sthitibaMdha thAya che te udayaprApta prathama sthitine udayavatI svajAtIya prakRtimAM stibukasaMkrama vaDe saMkramAve che mATe samayamAtra te prathama sthiti vaDe jUna je sarvotkRSTa sthiti te utkRSTa sthitisattA kahevAya che. tAtparya e ke-udaya chatAM badhitkRSTa prakRtione je utkRSTa sthitimAM te ja pUrNa utkRSTa sthitisattA kahevAya che ane anudaya baMdhatkRSTa prakRtienI eka samaya 'sUna je u&STa sthiti te utkRSTa sthitisattA kahevAya che. udayavatI ane akudayavatInI sattAmAM eka samayane pharaka che. kAraNa ke udayavatI prakRtinuM udayaprApta dalika stibukasakama vaDe anyatra saMkramita nathI ane anudayavatInuM saMkrame che. 144 udasaMkamaukosANa Agamo sAligo bhave jeTro / saMtaM aNudayasaMkamaukosANaM tu samauNo // 14 // udayasaMkramotkRSTAnAmAgamaH sAvalikaH bhavejjyeSTham / sadanudayasaMkramotkRSTAnAM tu samayonam // 145 // artha-dayasaMkaSTa prakRtionI temAM jeTaluM Agama thAya, tene AvalikA sahita karIe teTalI utkRSTa sthitisattA che ane anudayasaMkaSTa prakRtienI tenAthI eka samaya nyUna che. TakAna-jayAre udaya hoya tyAre saMkrama dvArA jeonI utkRSTa sthitinI sattA thAya te udaya saMkramitkRSTa prakRti kahevAya. te prakRtie A pramANe che manajagati, sAtavedanIya, samyakatvamohanIya, sthira, zubha, subhaga, suvara, Adeya, yazakIrti, nava kaSAya, prazastavihAyogati, prathama saMghayaNapacaka, prathama saMsthAnapaMcaka ane uccatra. upara e prakRtiene jyAre udaya hoya tyAre temAM svajAtIya anya prakatinI sthitinA saMkrama vaDe e AvalikA nyUna sthitine je Agama-saMkrama thAya
Page #779
--------------------------------------------------------------------------
________________ pIsAgaha paMcamuM kAra temAM udayAvalikA meLavatA jeTalI sthiti thAya, teTalI utkRSTa sthitisattA che. tAtparya e ke- sAtavedanIyane vedatA keI AtmAe asAtAnI utkRSTa sthiti bAMdhI ane tyAra pachI sAtavedanIya bAMdhavAno AraMbha karyo te vedAtI ane baMdhAtI sAtavedanIyamAM tenI udayAvalikA upara jenI baMdhAvalikA vyatIta thaI che tevI asAtavedanIyanI udayAvalikA uparanI kula be AvalikA nyUna triIza keDAcheDI sAgaropama pramANa saghaLI sthiti saMkramAve che. tethI sAtavedanIyanI udayAvalikA upara saMkrama vaDe je be AvalikAnUna utkRSTa sthitine Agama thayo te Agama udayAvalikA sahita karatAM eTale thAya teTalI sAtavedanIyanI utkRSTa sthitisattA kahevAya che. A pramANe samyakatvamohanIya sivAya zeSa aThThAvIza prakRtienI be AvalikA nyUna svajAtIya prakRtienA utkRSTa sthitinA saMkrama vaDe je Agama thAya te udayAvalikA sahita karatAM jeTaluM thAya teTalI utkRSTa sthitisattA samajavI. samyakatvamohanIyanI aMtamuhUta jUna utkRSTa sthitine je Agama thAya te udathAvalikA sahita karatA je thAya te utkRSTa sthitisattA samajavI. kAraNa A pramANe mithyAtvAhanIyanI utkRSTa sthiti bAMdhI mithyASTi guNaThANe aMtamuhUrta rahIne ja samyakatva prApta kare. samyaktva prApta karyA pachI mithyAtvamehanIyanI udayAvalikA uparanI aMtamuhUrta nyUna sijara koDAkoDI sAgaropama pramANu utkRSTa sthitine samyalimohanIyamAM udayAvalikA upara saMkramAve tethI aMtamuhUrta nyUna utkRSTa sthitino 1 ba dhAvalikA ane udayAlakAmAM koI kAraNuM lAgatuM nathI mATe baMdhAvalikA gayA pachI udacAvalikA uparanI AlikA nyUna triIsa koThADI sAgaropama pramANa sthiti ba dhAtI sAtavedanIyamAM saMjamAve che. saMkramAve che eTale be AlikA nyUna jeTalA sthitisthAna che. temAMnA daline sAtavedanIyarUpe kare che. ahiM eTaluM samajavuM ke asAtavedanIya sAtArUpe thAya eTale asAtavenIyanI sattA ja naSTa thAya ema nahi paraMtu be AlikA cUta asAtavedanIyanA dareka sthAnakamAMnA dalikane ganA pramANamAM sAtArUpe kara vaLI je sthAnakamAM dali rahyA che te ja sthAnakamAM daliA rahe, niSeka racanAmAM pheraphAra na thAya, mAtra svarUpane ja pheraphAra thAya. eTale ke asAtA baMdhAtA je pramANe nipaka racanA thaI che te kAyama rahI mAtra svarUpane pheraphAra thaye. akAtarUpe phaLa ApanAra hatA te sAtArUpe thayA. eTale uthAvalikA uparanuM asAtAnuM je lika sAtAmAM saMkramAve te sAtAdanIyanI udayavalikA upara saMkramAve ema kahyuM che. A pramANe hovAthI je samaye asAtAnI be AvalikA cUta utkRSTa sthiti sAtavedanIyamAM sakramI te samaye sAtavedanIyanI udayAvalikA upara be AlikA nyUta triIsa keDIkeDI pramANa sthiti thaI. temAM te udayAvalikA meLavatAM kula eka AvalikA nyUna triIza keDAcheDI sAgaropama pramANu utkRSTa sthitisattA sAtavedanIyanI thaI. A pramANe anyatra paNa samajavuM.
Page #780
--------------------------------------------------------------------------
________________ 746 paMcasaMgraha-pAMcamuM dvAra je Agama thAya temAM udayAvalikA meLavatAM je pramANa thAya teTalI samyavahAra nIyanI utkRSTa sthitisA' kahevAya che. jyAre udaya na hoya tyAre saMkrama vaDe je prakRtinI utkRSTa sthiti thAya te anudayasatkRSTa prakRtio kahevAya. te prakRtie A pramANe- devagati, devAsupUvi, samyamithyAtvamohanIya, AhArakasaptaka, manujAnupUrbi che ndriya, teIndriya ane caurindriyajAti, sUkSama, sAdhAraNa, aparyApta ane tIrthakaranAma A adayakramotkRSTa aDhAra prakRtiene be AvalikA nyUna svajAtIya pravRtionI utkRSTa sthitine je saMkrama thAya temAM samaya jUna udayAvalikA sahita karatAM je sthiti thAya teTalI utkRSTa sthitisattA, kahevAya. te A pramANe - * * koI eka manuSya utkRSTa saMkalezanA vazathI narakagatinI uhRSTa sthiti bAMdhIne pariNAmanuM parAvartana thavAthI devagati bAMdhavAne AraMbha kare. tyArapachI baMdhAtI te devagatimAM jenI baMdhAvalikA vItI gaI che te narakagatinI udayAvalikA uparanI be AvalikA nyUna vIza keDADI sAgaropama pramANa sthitine tenI udayAvalikA upara saMkramA, je samaye devagatimAM narakagatinI sthiti saMkramAve te samayamAtra prathama sthiti vedAtI manujagatimAM stibusakrama vaDe sakrime che. kAraNa ke devagatine rasodaya nathI mATe te samaya pramANa sthiti vaDe jUna AvalikAthI adhika be AvalikAnUna je narakagatinI sthitine Agama thaye te devagatinI utkRSTa sthitisattA samajavI. 1 utkRSTa ritibaMdha karI avazya mithyAdiSTa guNaThANe aMtamuhUta rahe che tyArapachI ja samyaphavA prApta karI zake che. tathA karaNa karyA sivAya koI AtmA samatva prApta kare te atad nyU utkRSTa sthitinI sattA laI uparanA guNaThANe jAya che eTale mithyAvanI utkRSTa sthiti bAMdhI aMtamuMd gayA bAda cothe jAya eTale aMta jUna utkRSTa sthitinI sattA cethe guNakANe heya. udaH bhAvalikA uparanI te sthitine samyaphavamehanIyamAM saMkramAve eTale aMta ane udayAvalikA sivAenI cizyAtvamehanIthanI saghaLI sthiti samyakatvamehanIyarUpe thAya temAM sakRtavamohanIyanI udyAlikA meLavatAM ratad nyUna sitera ThADI sAgaropama pramANa utkRSTasthisirA samyakatvamohanIyanI thAya. 3 A anudaya saMkaSTa prakRtie jyAre udaya hoya che, tyAre temAMnI keTalIka te badhAnI ja nathI ane keTalIka baMdhAya che te tenI utkRSTa sthiti baMdhAtI hotI nathI, tema ja temAM utkRSTa sthitine saMkrama thate heta nathI, tathA je samaye baMdhAtI devagatimAM baMdhAvalikA udavAvalikAhIna vI keDApADI sAgaropama pramANa sthitino saMkrama thAya te samaya devagatinuM dalika udayaprApta manugatimAM devagatino sodaya nahi hevAthI tivrukama vaDe saMkamI jAya che mATe samayata udayAvalikA meLavavAnuM jaNAvyuM che. AvalikA meLavavAnuM kAraNu udayAvalikA upara dalika sAme che, udayAvalikAmAM ekamatuM nathI. mATe svajAtIya prakRtinI jeTalI rithati saMkrame temAM udayAvalikA joDavAmAM Ave che. jAtIya prakRtinuM e AvalikA dalika ja same che kAraNa ke baMdhAvalikA vItyA vinA karaNa cANa thatuM nathI ane udayAvalikA uparanuM ja sAme . mATe udaya sAmehRSTa prakRtinI eka AvalikAnUna je utkRSTa rithati te utkRSTa sthitisarA kahevAya ane anuya samaskRSTa prakRtinI samavAdhika avalikA khUna je utkRSTa risthati te utkRSTa sthitisattA kahevAya che.
Page #781
--------------------------------------------------------------------------
________________ * pacasagraha-pAMcamuM dvAra s - A pramANe devAnupUvi Adi seLa prakRtinA saMbaMdhamAM paNa samajavuM. mAtra mizramehanIyanI aMtamuhUrta nyUna mithyAtvamohanIyanI utkRSTa sthitine je saMkrama thAya te samayagUna AvalikA vaDe adhika karatA je pramANa thAya te utkRSTa sthitisattA samajavI. tene vicAra pUta samyapha mehanIyane anusarIne karI le. je AtmA je prakRtinI utkRSTa sthiti che ane je AtmA je prakRtienI utkRSTa sthiti saMkramAve te AtmA te prakRtienI utkRSTa sthitisattAne svAmi samaja. 145 A pramANe utkRSTa sthitisattAnA svAmi kahyA. have jaghanya sthitisattAnA svAmi kahe che- udayavaINegaThiI aNudayavazyANu dusamayA egaa| hoi jahannaM satta dasaha puNa saMkamo carimo // 14 // udayavatInAmekasthitiranudayavatInAM dvisamayA ekA / bhavati jaghanyA sattA dazAnA punaH sakramazcaramaH // 146|| artha-udayavatI prakRtionI eka samaya pramANe je sthiti te, tathA anudayavatI pravRtionI be samaya athavA eka samaya pramANa je sthiti te jaghanya sattA che. tathA daza prakRtine je carama saMkrama te jaghanya sattA che. TIkAnuM -je samaye sattAne nAza thAya te samaye je prakRtie rodaya heya te udayavatI kahevAya, Itara anudayavatI kahevAya. udayavatI-jJAnAvaraNupacaka, aMtarAyapaMcaka, darzanAvaraNacatuSka, samyakatvamohanIya, saMjavalanabha, cAra Ayu, napuMsakaveda, strIveda sAta-sAtavedanIya, uccagetra, manakhyagati, paMcendriyajAti, rasa, bAdara, paryApta, subhaga, Adeya, yazakIrti ane tIrtha karanAmakarma rUpa trIsa pravRtionA pitapotAnA kSayanA caramasamaye je eka samayamAtra sthiti che te prakationI jaghanya sthiti sattA kahevAya. tathA je daza prakRtionI jaghanya sthiti sattA have pachI kaheze te daza sivAya anudayavatI eka cauda prakRtienI je samaye teono nAza thAya tenI pahelAnA samaye svarUpanI apekSAe samayamAtra je sthiti anyathA-svarUpa ane pararUpanI apakSAe be samaya pramANa je sthiti te jaghanyasattA kahevAya. kAraNa ke anudayavatI prakationuM dalika caramasamaye sTibukasa krama vaDe svajAtIya udayavatI pravRtiomAM saMkamI jAya che ane te rUpe anubhave che. mATe caramasamaye anudayavatI pravRtionuM dalika svasvarUpe sattAmAM hotuM nathI. paraMtu pararUpe hoya che. mATe svarUpanI apekSAe samayamAtra ane sva para tenI apekSAe be samaya pramANa sthitine jaghanyasattA kahI che.
Page #782
--------------------------------------------------------------------------
________________ 748 pacasaha-pAMcamuM phAra hAsyAdi daza prakRtione je carama saMkema thAya che te teonI jaghanya sthiti sattA kahevAya che, kAraNa ke te daza prakRtione baMdha ane udayane viccheda thayA bAda anya prakRtimAM saMkramavA vaDe kSaya thAya che, mATe jeTalI sthitine caramasekama thAya teTalI sthiti te prakRtionI jaghanya sthitisattA kahevAya. have te ja daza prakRtienA nAma kahe che- hAsAi purisa kohAi tinni saMjalaNa jeNa baMdhudae / vocchinne saMkAmai teNa ihaM saMkamo carimo // 14 // hAsyAdayaH puruSaH krodhAdayaH trayaH saMjvalanAH yena bandhodaye / vyavacchinne sakrAmanti tena iha sakramatharamaH // 14 // artha-hAsyAdi che, puruSaveda ane saMvalana krodhAdi traNa ema daza prakRtiene aMdha ane udayane viccheda thayA bAda saMkrama thAya che mATe teone je caramasakrama te jaghanya sthitisattA kahevAya che. TIkAnuDa-artha sugama che. eTale ke uparokta daza prakRtione caramasaMkrama teone baMdha ane udayane viccheda thayA pachI thAya che. mATe teone jeTale caramasaMkrama thAya, teTalI jaghanya sthitisattA kahevAya. A pramANe jaghanyasattA keTalI hoya te kahyuM. have sAmAnyataH saghaLI karmaprakRtionI jaghanya sthitisattAnA svAmi kahe che anantAnubaMdhicatuSka ane darzanatrikanI jaghanya sthitisattAne avirgati sabhyadaSTithI AraMbhI apramatta saMyata sudhIne AtmA svAmi che. nAraka, tiryaMca ane devAyunI jaghanya sthitisattAnA pitapatAnA bhavanA caramasamaye vattatA nArakI, tiryaMca ane deve svAmi che. apratyAkhyAnAvaraNa-pratyAkhyAnAvaraNa e ATha kaSAya, thINadvitrika, nAmakamanI navame guNasthAnake kSaya thatI tera prakRti, nava nakaSAya ane saMjavalanavika e chatrIsa prakRtionI jaghanya sthitisattAne anivRtti bAdarasaparAya guNasthAnakavarti AtmA svAmi che. saMjavalana lebhanI jaghanya sthitisattAne sUmasaM5rAyavarti AtmA svAmi che. jJAnAvaraNapacaka, darzanAvaraNalaka ane aMtarAyapaMcakanI jaghanya sthitisattAno kSINukaSAya. guNasthAnakavatti AtmA svAmi che. . bAkInI paMcANuM prakRtienI jaghanya sthitisattAne agikevaLI guNasthAnakavarti AtmA svAmi che. 147
Page #783
--------------------------------------------------------------------------
________________ : pacasaMgraha-pAMcamuM dvAra 749 A pramANe jaghanya sthitisattAnA svAmi kahA. have sthitinA ne vicAra karavA A gAthA kahe che- jAvegidi jahannA niyagukosA hi tAva ThiThANA / neraMtareNa heTA khavaNAisu saMtarAiMpi // 14 // yAvadekendriyajaghanyA nijakotkRTAt hi tAvasthitisthAnAni / nairantaryeNAdhastAt kSapaNAdiSu sAntarANyapi // 14 // artha_tipitAnA utkRSTa sthitisthAnakathI AraMbhI ekendriya gya jaghanya sthiti sudhInA sthAnake nAnA jIvonI apekSAe niraMtara hoya che ane tenI nIcenA sthitisthAnake pakaDine sAtara paNa hoya che. TIkAnu-saghaLA karmonA pitapotAnA utkRSTa sthitisthAnakathI AraMbhI tyAM sudhI nIce utaravuM, yAvat ekendriyagya jaghanya sthiti Ave. teTalI sthitimAM jeTalA samaye hoya teTalA sthitisthAnake bhinna bhinna javAnI apekSAe sattAmAM niraMtarapaNe ghaTe che. eTale ke teTalA sthitisthAnakomAMnuM kei sthitisthAnaka keI jIvane paNa sattAmAM hoya che. tenI upara kahyA teTalA sthitisthAnake bhinna bhinna che AzrayI sattAmAM hoya che. sthitisthAnaka eTale eka samaye eka sAthe jeTalI sthiti sattAmAM hoya te. keI jIvane utkRSTa sthiti sattAmAM hoya te paheluM sthAnaka, e pramANe koI jIvane samAna uddaSTa sthiti sattAmAM hoya te bIjuM sthAnaka, kaI jIvane be samayajUna uSTa sthiti sattAmAM hoya e trIjuM sthAnaka, e pramANe samaya samaya nyUna karatAM tyAM sudhI javuM thAva ekendriya gya jaghanya sthiti Ave. A badhA sthitisthAnake pacendriyathI ekendriya sudhInA chamAM yathAyogya rIte niraMtarapaNe sattAmAM hoya che. ekendriyagya jaghanya sthitinI nIcenA sthitisthAnake zapakane ane gAthAmAM mUkela Adi zabda vaDe ukalanA karanArane sAMtara hoya che, gAthAmAM grahaNa karela api zabdathI niraMtara paNa hoya che, eTale ke sAMtara niratara hoya che. keTalAka sthAna niraMtara hoya che, tyArapachI asara paDI jatuM hovAthI sAMtara sthAnake hoya che. te A pramANe ekendriya yaMgya jaghanya sthitinA uparanA bhAgathI palyopamanA asaMkhyAtamA bhAga pramANa sthitikhaMDane kSaya karavAne AraMbha kare, je samaye kSaya karavAno AraMbha karyo te samayathI AraMbhI samaye samaye nIcenA sthAnakomAMthI udayavatI prakRtionI
Page #784
--------------------------------------------------------------------------
________________ 750 . . paMcasaMgraha-pAMcamuM hAra samaya samaya pramANa sthiti anubhavavA vaDe ane anudayavatI prakRtienI samaya samaya pramANa sthiti stibukasaMkrama vaDe kSaya thAya che. A pramANe eka eka sthitisthAnaka sattAmAMthI ochuM thatuM hovAthI pratisamaya bhinna bhinna sthiti vize sattAmAM ghaTe che. jemake te ekendriyaMgya jaghanya sthiti nIcene pahelo udayaM samaya bhogavAI dUra thAya eTale samayahIna thAya, bIje samaya jogavAI dUra thAya eTale be samayahIna thAya, trIje samaya jogavAI dura thAya eTale traNa samayahIna thAya, A pramANe samaya samayahIna thatAM aMtamuhUttanA samaya pramANu sthAnake niraMtara hoya che. kAraNa ke palyopamanA asaMkhyAtamA bhAga pramANa sthitine ghAta karatA aMtamuhUrta kALa jAya che. aMtamuhUrta gayA bAda palyopamanA asaMkhyAtamA bhAga pramANa sthitikhaMDane vAta thAya che eTale eTalI sthitine samakALe kSaya thatuM hovAthI aMtamuhUrtanA samaya pramANu sthAnakonI pachInA sthAnake niraMtara hotA nathI. kema ke ekendriyagya jaghanya sthiti samaya samaya nyUna thatAM aMtamuhUrta nyUna sudhInA sthitisthAnake sattAmAM niraMtara hoI zake. tyArapachI te eka sAthe palyopamanA asaMkhyAtamA bhAga pramANa sthitine kSaya thayA eTale aMtarmuhUrva adhika palyopamanA asaMkhyAtamA bhAge jUna ekendriyagya jaghanya sthitinI sattA saMbhave. tyArapachI pharI bIjA palyopamanA asaMkhyAtamA bhAga pramANu sthitikhaMDane kSaya karavAno AraMbha kare. aMtamuhUrvakALe tene nAza kare. eTale je samayathI bIjA khaMDane. kSaya karavAno AraMbha karyo te samayathI AraMbhI aMtamuhUrtanA samaya pramANa sthitisthAnake nIcenI samaya samaya pramANa sthitinA kSayanI apekSAe pUrvokta prakAre niraMtara hoya che. tyArapachI bIjA sthitikhaMDane nAza thayo eTale palyopamanA asaM vAtamA bhAga pramANa sthiti eka sAthe ochI thaI tethI aMtamuhu pachInA palya5manA asaMkhyAtamA bhAga sudhInA sthitisthAnako niraMtara rahetA nathI paraMtu teTalA sthAnakanuM aMtara paDe che. A pramANe jyAM sudhI eka sthitikhaMDane ghAta na thAya tyAM sudhInAM aMtamuMhatanA samaya pramANa sthitisthAnake niraMtara saMbhave ane tyArapachI palyopamanA asaM khyAtamA bhAga pramANa sthitine eka sAthe kSaya thatuM hovAthI teTalA sthAnakenuM eka sAthe aMtara paDe. A pramANe chellI udayAvalikA bAkI rahe tyAM sudhI kahevuM. * *te udayAvalikA rahI tene je te udayavatI prakRtinI hoya te samaye samaye agbhavavA vaDe ane anudayavatI hoya te pratisamaya sTibukasaMkrama vaDe kSaya thAya che. thAvata tenuM chelluM sthitisthAnaka Ave. A 'AvalikAnA samaya pramANa sthitisthAnake niraMtara hoya che. 148* . ahiM agiM guNasthAnake sattAvALI prakRtinA agi guNasthAnakanA kALa pramANa chellA sthitisthA agi gugathAne niraMtara prApta thaI zake che. paraMtu TIkAmAM tenI vivakSA karI lAgatI nathI.
Page #785
--------------------------------------------------------------------------
________________ pathasaMgraha-pAMcamuM kAra 751 A pramANe sattAmAM sthitisthAnakanA bhedanuM upadarzana karyuMhave anubhAganI sattAne vicAra karavA mATe kahe che- saMkamatulaM anubhAgasaMtayaM navari desaghAINaM / hAsAIrahiyANaM jahannayaM egaThANaM tu // 149 // saMkramatulyamanubhAgasatkarma navaraM dezaghAtinInAm / hAsyAdirahitAnAM jaghanyamekasthAnakaM tu // 149 // ardha-anubhAganA saMkama tulya anubhAganI sattA samajavI. mAtra hAsyAdi rahita dezaghAti prakRtieno jaghanya anubhAga eka sthAna samaja. TIkAnuo-AgaLa upara saMkramakaraNamAM jenuM svarUpa kahevAmAM Avaze te anubhAganA saMkamanI jema anubhAganI sattA samajavI. eTale ke anubhAgasaMkramanI aMdara jevI rIte eka sthAnakAdi sthAne, ghAti, aghAtipA, sAdi vigere bhAMgAo ane jaghanya utkRSTa anubhAga saMkamanA svAmi kahevAze te rIte ahiM paNa anubhAganI sattAnA viSayamAM sthAna, ghAti, aghAtipAvigere kahevuM mAtra ATaluM vizeSa che-hAsyAdi cha prakRti varjita bAkInI mati kRta avadhi jJAnAvaraNa, cakSu aca avadhidarzanAvaraNa, saMjavalana catuSka, traNa veda ane aMtarAyapaMcaka e aTAra dezaghAtinI prakRtionI jaghanyasattA sthAna AzrayI eka sthAnaka ane ghAtitva AzrayI devAti samajavI. eTale ke e aDhAra prakationI dezaghAtI ane eka sthAnaka rasanI jaghanya sattA heya che. bAkInuM badhuM anubhAgasaMkramanI jema samajavuM. 149 kare mana parvavajJAna mATe vizeSa kahe che- maNanANe dudhANaM desaghAi ya sAmiNo khavagA / aMtimasamaye sammattaveyakhINaMtalobhANaM // 150 // manobAne dvisthAnaM dezavAti ca svAminaH kSapakAH / antimasamaye samyaktvavedakSINAntalobhAnAm // 150 // artha-mana paryAvajJAnAvaraNanuM jaghanya anubhAga satkarma sthAna AzathI be sthAnaka ane ghAtitva AzrayI dezaghAtI samajavuM. tathA samyakatvamehanIya, traNa veda, kSINamAhaguNasthAne naSTa thanArI prakRti ane saMjavalana lebha, e prakRtionuM jaghanya anubhAga sakama pitApitAnA aMtima samaye samajavuM. tenA svAmi kSapaka jANavA.. TIkAnu-mana:paryavajJAnAvaraNanI sthAna AzrayI be sthAnIka rasanI ane ghAtitva
Page #786
--------------------------------------------------------------------------
________________ paMcasa graha-pAMcamuM hAra ww AzrayI dezaghAti rasanI jaghanya sattA samajavI. tathA je utkRSTa anubhAga samru manA svAmi che te ja utkRSTa anubhAganI sattAnA svAmi samajavA ane je jadhanya anubhAga sakramanA svAmi che, temAMnI keTalIeka prakRtinA jaghanya anubhAga sattAnA svAmi paNa te ja jANavA. keTalAeka prakRtinA samadhamAM vizeSa che te kahe che- ', chara samyakRtvamAhanIya, traNa vedya, kSINamAhaguNasthAnake jenA kSaya thAya te jJAnAvaraNa pacaka, aMtarAyapacaka ane darzanAvaraNaSaTka e sALa prakRti ane sa'jvalana lAla, e saghaLI maLI ekavIza prakRtinI jadhanya anubhAgasattAnA svAmi te te prakRtiAnA kSaya samaye vattatA kSapaka jIvA samajavA. eTale ke je samaye te prakRtinA sattAmAMthI nAza thAya che te samaye tenI jaghanya anubhAgasattA samajavI. 150 upara kahyuM te ja sa`khadhamAM vizeSa kahe che-- mesu cakkhu acakkhu suyasammattassa jeTuladdhissa / paramo hissohiduge maNanANe vipulanANissa || 151 | matizrutacakSuracakSuSAM zrutasamAptasya jyeSThalabdhikasya / paramAvadheradhidvikasya manojJAne vipulajJAninaH // 151 // atha utkRSTa labdhivALA cauda pUrvine mati zruta jJAnAvaraNu ane cakSu, acakSu dezanAvaraNanI jadhanya anubhAgasattA hoya che. tathA paramAdhi jJAnine avadhijJAna avadhidazanAvaraNInA jaghanya rasanI ane vipulamati manaHvajJAnine manaH vajJAnIvaraNIyanI jaghanya anubhAgasattA hoya che. TIkAnu.--zruta samApta-saMpUrNa zrutanA pAragAmi, utkRSTa labdhivALA-zrutajJAnanI utkRSTa labdhimAM vatA cauda pUrvAMdharane matijJAnAvaraNa, zrutajJAnAvaraNu, cakSuddeza nAvaraNa ane acakSurdazanAvaraNanI jAnya anubhAgasattA hAya che. eTale ke uparakta matijJAnAvaraNAdi cAra prakRtinA utkRSTa zrutalabdhisapanna cauka pUrvadhara jadhanya anubhAgasattAnA svAmi che. paramAdhijJAna yukta AtmAne avadhijJAnAvaraNa ane adhidaza nAvaraNanI jaghanya anubhAgasattA hAya che. eTale ke avadhijJAnAvaraNu ane adhidezanAvaraNanI jaghanya anubhAgasattAnA svAmi paramAdhilabdhisapanna AtmA che. vipulamati manaHpavajJAnIne manaHvajJAnAvaraNanI jaghanya anubhAgasattA haoNMca che. eTale mana:parya vajJAnAvaraNanI. jaghanya anubhAgasattAnA svAmi vipulati manaHp cavajJAnalabdhisapanna AtmA che. utkRSTa zrutajJAnAdi labdhisapanna AtmAne matijJAnAvaraNAdinA ghaNA rasanA kSaya
Page #787
--------------------------------------------------------------------------
________________ rAsa gRhapAMcamuM dvAra upara thAya che. tethI te te labdhisaMpanna AtmAo te te prakRtionA jaghanya rasanA svAmi kahA che. 151 have anubhAgasarAnA bhedanI prarUpaNA mATe kahe che-- aNubhAgaTTANAI tihA kamA tANa saMkhaguNiyANi / baMdhA ubaTTovaNAu aNubhAgaghAyAo // 152 // anubhAgasthAnAni vidhA kramAt tAnyasaMkhyeyaguNitAni / bandhAdudvarttanApavarttanAdanubhAgaghAtAt // 19 // artha--alpathI, uddhattanA-apanAkaraNa vaDe ane rasaghAta vaDe utpanna thayelA hAvAthI anubhAvasthAnake traNa prakAre che ane anukrame asaMkhyAta asaMkhyAtaguNa che. TIkAnu-pUrve jema sattAmAM sthitinA bhede kahyA, tema sattAmAM anubhAganA bheda kahe che. sattAgata anubhAgasthAne traNa prakAre che. kAraNa ke bhinna bhinna traNa rIte sattAmAM rasano bheda thAya che. te A pramANe-baMdha vaDe, udvartanA-apavartanAkaraNa vaDe ane rasaghAta vahe. temAM baMdha vaDe jeonI utpatti thAya che teo zArAmAM atpattika e nAme prasiddha che. batpatika eTale baMdha vaDe utpatti che jeonI, te dareka samaye dareka AtmAone keI ne koI rasasthAnaka baMdhAya che temAM udvartanA apavattanA ke rasaghAta vaDe bheda na thAya tyAM sudhI te khadhatpattika rasasthAnaka kahevAya che. te asaMkhya kAkAzapradeza pramANa che. kAraNa ke tenA hetuo asaMkhyAtA kAkAzapradezapramANa che. uddhanA-apavartanArUpa be karaNanA vazathI jeo utpanna thayelA che teono hatatpattika evA nAma vaDe vyavahAra thAya che. purAta uttiryeSA sAni phoravattivanaghAta thavAthI utpatti che jeonI te hatAtpattika e tene vyutpatyartha che. tAtparya e ke' uddhanA-apAvanArUpa be karaNa vaDe baMdhAvalikA vItyA bAda baMdhAyelA rasamAM je vRddhi hAni thAya che ane vRddhi-hAni thavA vaDe pUrvAvasthAne je vinAza thAya ane te pUrvAvasthAne vinAza thavA vaDe jeo utpanna thAya, teo tatpattika anubhAga sthAnake kahevAya che. rasasthAna baMdhAyA pachI baMdhAvalikA vItyA bAda unA-apava7nA vaDe rasanI asaMkhya prakAre vRddhi-hAni thAya che. A pramANe sattAmAM udvartanA apavattanA vaDe je rasanA bheda thAya che te hatpattika anubhAga satkarma sthAne kahevAya che. teo A dhatpattika anubhAga satkarma sthAnethI asaMkhyAtaguNa che. kAraNa ke bandhathI utpanna
Page #788
--------------------------------------------------------------------------
________________ para paMceha-pA kapa thayelA baMdhAyelA eka eka rasasthAnakamAM aneka jInI apekSAe uddhattanA apatenA vaDe asaMkhyAtA bheda thAya che. anubhAgane ghAta thavAthI eTale ke rasaghAta thavA vaDe sattAgata anubhAganA svarUpa pano je anyathAbhAva thAya ane te vaDe je anubhAga sthAnako thAya tene zAstramAM hatatatpattika evA nAme vyavahAra thAya che. uddhanA-apavatanA vaDe baddha rasasthAnakanA svarUpano anyathAbhAva thayA bAda sthitighAta rasaghAta vaDe jeenA svarUpane anyathAbhAva thAya te hataetatpatika rasasthAnake kahevAya che. ' ' ahiM pahelA uddhattanA apavattanA vaDe baddha rasasthAnakanA svarUpane ghAta anyathAbhAva thayo, tyArapachI pharI sthitighAta rasaghAta vaDe thayo. A pramANe be vAra ghAta thayo ane te vaDe rasasthAnake utpanna thayA eTale teone hatautatpattika evA nAmathI vyavahAra thayo che. te rasasthAnake uddhattanA apavartanAthI utpanna thayelA sthAnakethI asaMkhyAtaguNa che. kAraNa ke uddhanA apava7nAthI utpanna thayelA eka eka atubhAga satkarmasthAnamAM bhinna bhinna aneka jIvonI apekSAe sthitighAta ghasaghAta vaDe asaMkhya bhede thAya che. 15ra A pramANe anubhAga satkarmanuM svarUpa kahyuM. have pradeza sakamanuM svarUpa kahevuM joIe. temAM be arthAdhikAra che. te A pramANe sAdi vigerenI prarUpaNa ane svAmitva prarUpaNa. temAM sAdi vagerenI prarUpaNA mULapravRtio saMbaMdhe ane uttaraprakRtie saMbaMdha ema be prakAre che. temAM pahelAM mULa prakRti saMbaMdhe sAdi vigere bhaMganI prarUpaNA kare che sattaNhaM ajahannaM tivihaM sesA duhA paesaMmi / mUlapagaIsu Aussa sAi adhuvA ya savvevi // 153 // saptAnAmajaghanyaM trividhaM zeSA dvividhAH pradeze / mUlaprakRtInAmAyuSaH sAdhadhuvAzca sarve'pi // 153 / / artha-sAta mULa prakRtienA pradezanA viSayamAM ajaghanya pradeza, satkarma traNa prakAre che ane zeSa vikape prakAre che. tathA AyunA saghaLA vikalpa sAdi sAMta ema be prakAre che. 153. TIkAnuM - Ayuvarjita sAta mULakarmanI pradeza saMbaMdhI ajaghanya sattA anAdi dhava ane adhura ema traNa prakAre che. te A pramANe Ayuvejita sAta karmanI pitApitAnA kSaya samaye caramasthitimAM vartatA sapitakamaza AtmAne jaghanya pradezasattA hoya che. te sattA mAtra eka samaya pramANa hovAthI sAdi sAMta che. te sivAya anya saghaLI pradezasattA ajaghanya che. te ajaghanya te sanA sarvadA hevAthI anAdi che. abhavyane dhruva ane bhayane adbhava hoya che.
Page #789
--------------------------------------------------------------------------
________________ 755 pacasaha-pAMcamuM dvAra zeSa utkRSTa anuNa ane jaghanya e traNa vikalpa sAdi ane sAta ema che prakAra che. temAM utkRSTa pradezasattA jenuM svarUpa agADI kahevAze te guNitakamaza sAtamI narakamRthvImAM vartamAna mithyASTine heya che ane zeSakALa tene paNa anukaSTa pradezasattA hoya che mATe te baMne sAdi sAta lAge che. jaghanyabhaMga te ajaghanyane vicAra karatA vicAryuM che. AyunA utkRSTa, ajItyu, jaghanya ane ajaghanya e cAre vika cAre AyunI achuvasattA hovAthI sAdi ane sAMta e be bhAMge che. 153 have uttaraprakRti AzrayI sAdi vagere bhaMganI prarUpaNa kare che- subhadhuvabaMdhitasAI paNidicauraMsarisabhasAyANaM / saMjalaNussAsasubhakhagaghuparAghAyaNukosaM // 154 // cauhA dhuvasaMtINaM aNajasasaMjalaNalobhavajANaM / tivihamajahanna cauhA imANa chaNhaM duhANuttaM // 155 // zubhadhruvavandhinItrasAdipaJcendriyacaturasraRSabhasAtAnAm / saMjvalanocchvAsazubhakhagatipuMparAdhAtAnAmanutkRSTam // 154 // caturdA dhruvasattAkAnAM anayaza saMjvalanalomavAnAm / trividhamajaghanyaM caturddhA AsAM SaNNAM dvidhA'nuktam // 155 // artha-dhruvabaMdhinI zubha prakRtie, trasAdi dazaka, paMcendriya jAti, samacaturasasaMsthAna, vajaRSabhanArAcasaghayaNa, sAtavedakIya, saMjavalana catuSka, ucchavAsa, zubhavihAgati, puruSada ane parAghAtanI atkRSTa pradezasattA cAra prakAre che. tathA anaMtAnubaSi yazakIrti ane saMkvalana lebha vajita dhruvasattA prakRtinI ajaghanya pradezasattA traNa prakAre che. anaMtAnubadhi Adi cha prakRtinI ajaghanya pradezasattA cAra prakAre che, tathA je je prakRtiomAM je je vikalpa nathI kahyA te saghaLA vikalpa be prakAre che. TIkAtu-dhruvabaMdhinI zubha prakRtio-nimANa agurulaghu zubhavadi agIAra, tarjasakAmaNasaptaka e pramANe vIza, tathA trasAdi daza, pacendriya jAti, samacaturasa saMsthAna, vajaRSabhanArA saMghayaNa, sAtavedanIya, saMjavalana catuSka, ucchavAsa, zubhavihAgati, puruSaveda ane parAghAta saghaLI maLI betAlIsa prakRtionI anuda pradezasattA sAdi, anAdi, zUrve ane adhruva ema cAra prakAre che. te A pramANe- vajaRSabhanArAca saMghayaNa varjita zeSa ekatAlIsa prakRtinI utkRSTa pradezasattA,
Page #790
--------------------------------------------------------------------------
________________ 'chapada pacahe-pAMca dvArA kSapakazreNimAM potapotAnA baMdhanA aMta samaye vartatAMguNitakamaza AtmAne hoya che. te mAtra eka samaya hovAthI sAdi sAMtabhAMge che. te sivAya anya saghaLI pradezasattA atkRSTa che. anuSTa sattA utkRSTa sattAnA pachInA samaye thato hovAthI sAdi, te sthAna jeoe prApta karyuM nathI teone anAdi, abhavyane dhruva ane bhavyane ava che. vARSabhanArAca saMghayaNanI utkRSTa pradezasattA sAtamI narakamRthvImAM vattatA mithyAtva guNaThANe javA IcchatA-javAnI taiyArI karatA guNitakamaze samyagRSTi nArakIne hoya che. te utkRSTa sattA sAdi sAMta bhAMge che. te sivAya saghaLI pradezasattA anuzruSTa che. te anutkRSTa sattA utkRSTa sattAnA pachInA samaye thatI hovAthI sAdi, te sthAna nahi prApta karanArane anAdi, abhavyane dhruva ane bhavyane adhuva hoya che. anaMtAnubaMdhi catuSka, saMjvalana lebha ane yazakIrti, e cha prakRtie sivAya ekase vIsa dhuvasattA prakRtinI ajaghanya pradezasattA anAdi dhava ane agva ema traNa prakAre che. te A pramANe - " e prakRtionI jaghanya pradezasattA tipitAnA kSayanA caramasamaye kSapitakaza AtmAne hoya che. te eka samayamAtra hovAthI sAdi sAMta che. te sivAya anya saghaLI sattA ajaghanya che ane te anAdi che, kAraNa ke tene sarvadA sadabhAva che. abhavyane anaMta ane bhavyane sAMta che. tathA pahelA kADhI nAkhelI anatAnubaMdhi catuSka, yazakIrti ane saMjavalana lAbha e cha prakRtinI ajaghanya pradezasattA sAdi, anAdi, dhruva ane aIva ema cAra prakAre che. te A pramANe anaMtAjubaMdhinI u&lanA karatA kSapitakarmAza keMI AtmAne sattAmAM tenI jyAre eka sthiti zeSa rahe tyAre jaghanya pradezasattA hoya che. tene kALa mAtra eka samaya hovAthI te jaghanya pradezasattA sAdi sAta bhAge che. te sivAya anya saghaLI sattA ajaghanya hoya che. te ajadhanya sattA anaMtAnubaMdhinI uddhalanA karyA pachI mithya nimitta jyAre pharI bAMdhe tyAre thAya mATe sAdi, te sthAna jeoe prApta karyuM nathI eTale ke adyApi paryata anaMtAnubaMdhinI jeoe udvalanA karI nathI teone ajaghanya sattA anAdi, abhavyane dhruva ane bhavya adhura hoya che. * saMjvalana lAbha ane yazakIrtinI ajaghanya pradezasattA apAvavA mATe udyamavaMta thayelA kSepitakamAMza AtmAne kSapakazreNinA yathApravRttikaraNanA-apramatta guNasthAnakanA caramasamaye hoya che. te mAtra eka samaya hovAthI sAdi sAta lAge che. te sivAya anya saghaLI pradezasattA ajadhanya che. apUrvakaraNa guNasthAnakanA prathama samaye guNasa mu vaDe azu anya prakRtionuM ghaNuM dalika prApta thatuM hevAthI te ajaghanya pradeza
Page #791
--------------------------------------------------------------------------
________________ vacasaha kocamuM dhAre 9 ) pradezasattA sAdi che. te sthAna nahi prApta karanArane anAdi, abhavyane dhruva ane bhavyane adhura hoya che. tathA saghaLI karmaprakRtienA je vikalpa kahevAmAM AvyA nathI te sAdi ane sAMta ema be prakAre che. temAM zubha dhruvadhi pravRtio ane trasAdi daza vagere beMtAlIsa pravRtionA nahi kahelA jaghanya, ajaghanya ane utkRSTa e traNa vikalpa sAdi ane sAta ema be prakAre che. temAM utkRSTamAM sAdi sAMta bhaMgane pahelA vicAra karI gayA che ane jaghanya ajaghanya e be vikalpamAM sAdi sAMta bhaMgane jaghanya pradezasattAne svAmi koNa che? te joI pitAnI meLe vicAra karI le. davasanA ekase vIsa prakRtienA jaghanya, uThTha ane atulhA e traNa vikalpa sAdi sAMta ema be bhAge che. temAM jaghanyamAM sAdi sAta bhaMganA pahelA vicAra karI gayA che ane pUrvokta beMtAlIsa pravRtio sivAya saghaLI karmaprakRtionA utkRSTa anuhRNa e be vikalpa guNitakarmIza mithyASTimAM hoya che mATe te baMne sAdi sAta bhAMge che. e ja pramANe anaMtAnubaMdhi, saMvalana lebha ane yazakIrtinA utkRSTa anuSTa e be vikalpa paNa jANI levA. jaghanyane te pahelA vicAra karI ja gayA che. zeSa adhuvasattA prakRtionA utkRSTa, anutkA, jaghanya ane ajaghanya e cAre vikalpa teonI sattA adhruva hovAthI sAdi sAMta ema be bhAMge che. 154-155 A pramANe sAdi vagere bhaMgane vicAra karyo. have svAmitvano vicAra kare joIe. te be prakAre che-utkRSTa pradeza satkarma svAmitva ane jaghanya pradeza satkarma svAmitva. temAM pahelA utkRSTa pradeza satkarma svAmitva eTale ke utkRSTa pradezanI sattAne svAmi koNa che te kahe che- saMpunnaguNiyakammo pesukksssNtsaamiio| tasseva sattamIniggayassa kANaM visesovi // 156 / / sampUrNaguNitakA utkRSTapradezasatsvAmI / tasyaiva saptamInirgatasya kAsAM vizeSo'pi // 156 // artha-saMpUrNa guNitakamaza AtmA prAyaH utkRSTa pradezasattAne svAmiM che. tathA sAtamI narakamRthvImAMthI nIkaLelA tene ja keTalIka pravRtionA saMbaMdhamAM vizeSa paNa che. TIkA-sAtamI narakamRthvIne pitAnA AyunA caramasamaye vartamAna saMpUrNa -guNitakama nArakI prAya saghaLI karmaprakRtionI utkRSTa pradezasattAne svAmi samajavuM. mAtra sAtamI narakamRthvImAMthI nIkaLelA te ja guNitakamaza AtmAne keTalIeka prakRtienA saMbaMdhamAM vizeSa paNa che. have pachI je vizeSa che te huM kahIza. 15
Page #792
--------------------------------------------------------------------------
________________ dra wwwwwwwwwwwww 14 paMcasaMgraha-pAMcanuM dvAra je vizeSa che te kahevAnI have zarUAta karatA kahe che---- ' micchamIsehi kamaso saMpakkhitehi mIsasammesu / varisavarassa u IsANagassa carimammi samayammi || 157|| mithyAtvamizrAbhyAM kramazaH saMprakSiptAbhyAM mizrasamyaktvayoH / varSavarasya tu IzAnagasya carame samaye || 157 || atha--mithyAtva ane mizrameAhanIyane nAMkhavA vaDe anukrame mizra ane samyak tvamAhanIyanI utkRSTa pradezasattA thAya che. izAna devalAkamAM gayelAne caramasamaye naysavedanI utkRSTa pradezasattA thAya che. TIkAnu--jenuM svarUpa pahelA kahevAyu che te guNitakamAMza koI AtmA sAtamI narakapRthvImAMthI nIkaLI tiyacamAM utpanna thAya tyAM aMtarmuhUrta mAtra rahI sakhyAta varSanA AyuvALA manuSyamAM utpanna thAya tyAM samyaktva prApta karI inameAhanIyanI sAta prakRti khapAvavAnA prayatna kare. sAta prakRtinA sUca karavAnA prayatna karanAra te AtmA anivRttikaraNanA je samaye mithyAtvamehanIyane mizramAhIMyamAM sasakrama vaDe sakramAve te samaye mizramehanIyanI utkRSTa pradezasattA hoya che. * te mizramehanIyane je samaye samyaktvamAhanIyamAM sasakrama vaDe saMkramAve te samaye samyakRtvamAhanIyanI utkRSTa pradezasattA hoya che. (sAtamI narakanA nArakI anujyamAM utpanna thatA nathI ane manuSyamAM utpanna thayA sivAya kSAyika samyaktva utpanna thatuM nathI mATe tiya "camAM jaI sakhyAtA varasanA AyuvALA manuSyamAM utpanna thavA kahyuM che.) te ja guNitakamAMza kAI nArakI tiryaMca thaI IzAna devalAkamAM deva thAya, tyAM atisa`kliSTa pariNAmavALA thaIne vAravAra napuMsakaveda AMdhyA kare, te napuMsakavenI peAtAnA satranA aMta samaye vattatA te izAna devalAkanA devane utkRSTa pradezasattA hoya che. IzAnadevalAkanuM utkRSTa e sAgarAyama pramANu Ayu hoya che. vaLI te atikliSTha pariNAme ekendriya caiAgya krama AMdhe che ane te AMdhatA napu saveda AMdhe che mATe te deva tenI utkRSTa sattAnA adhikArI thAya che. 157 IsANe puritA napuMsagaM to asaMkhavAsIsu / pallAsaMkhiyabhAgeNa puraSa itthIveyassa || 158 || IzAne pUrayitvA napuMsakaM tato'saMkhyavarSAyuSkeSu / palyA saMkhyeyabhAgena pUrite strIvedasya || 158||
Page #793
--------------------------------------------------------------------------
________________ pacasa graha-pAMcamuM dvAra atha~~kAI mAtmA IzAna devalAkamAM napu"sakavedane pUrIne tyAMthI sakhyAtavanA AcuvALAmAM utpanna thaI asaMkhyAta vaSaeNnA AsuvALA yugaliyAmAM utpanna thAya. tyAM patcApamanA asAtamA bhAga pramANu kALa vaDe aMdha ane napusakavedanA sakrama vaDe zrIveTa pUrAya tyAre tenI utkRSTa pradezasattA te yugaliyAne thAya che. TIkAnu0--guNitakarmI za kAi sAtamI narapRthvInA nArakI tyAMthI nIkaLI tiyAca - IzAna devalAkamAM deva thAya. tyAM atisa kliSTha pariNAme vAravAra napusakaveda -mAMdhI tenA utkRSTa pradezasacaca karI sakhyAta varasanA AcuvALAmAM utpanna thAya. tyAMthI sakhyAta varasanA AyuvALA yugaliyAmAM utpanna thAya. tyAM sakliSTa pariNAmALA thaIne pApamanA asaeAtamAM bhAga pramANu kALa vaDe vAravAra madhathI ane napusavedanA ilikanA sa'kramathI sIvekane puSTa kare. jyAre te srave sapUrNapaNe puSTa thAya tyAre tenI te yugaliyAne utkRSTa pradezasattA sabhave che. ( ahiM yugalika strIvedanI utkRSTa sattAnA adhikArI kahyo che. yugaliyA deva cAnya krama ja khAMdhe che, te mAMdhatA atikliSTha pariNAme veDha AMdhe, napu Msakaveda nahi. kAraNa ke devagatimAM napusakaveTTanA uca hAtA nathI. vaLI tenu Ayu paNa mATu' eTale vadhAre kALa mAMdhI zake mATe te tenA adhikArI che. vaLI je kliSTa "pariNAme yugaliyA strIveda khAMdhe tevA pariNAme IzAna deva napu"sakaveka khAMdhe mATe pazu sugalika lIdhA hoya tema jaNAya che. ) 158 jo savvasaMkameNaM itthI purisammi chuhai so sAmI / purisasa kamma saMjalaNayANa so ceva saMchobhe // 159 // Gue yaH sarvasaMkrameNa striyaM puruSe chumati sa svAmI / puruSasya kramAt saMjvalanAnAM sa eva saMchome // 159 // a--je AtmA sarva sakrama vaDe srIvedanA ilikane puruSavedamAM samAve te puruSavedanI utkRSTa pradezasattAnA svAmi che, tathA te ja AtmA anukrame puruSavedAdinA -dalikane jyAre sajvalana kayAdimAM sasakrama vaDe samAve tyAre sajvalana krAdhA*dinI utkRSTa pradezasattAnA svAmi thAya che. TIkAnu--je zitakarmAMza kSapaka veine sasakrama vaDe puruSavedamAM sakramAve te puruSavedanI utkRSTa pradezasattAnA svAmi thAya che. tyArapachI te ja AtmA anukrame puruSavedAdine savalana krAdimAM samAve tyAre te sajvalananI utkRSTa pradezasattAnA svAmi thAya che. tAtparya e ke-- je AtmA puruSavedanI utkRSTa pradezasattAnA svAmi che te ja AtmA puruSavedane -saOsakrama vaDe jyAre sajvalana krAdhamAM saMkramAve tyAre sajvalana krodhanI utkRSTa prade
Page #794
--------------------------------------------------------------------------
________________ paMcasaMgraha-pAMcamuM tA. zasattAno svAmi thAya che. te ja AtmA jyAre saMjavalana kaidhane sarvasaMkrama vaDe. saMvalana mAnamAM saMkramAve tyAre te saMjavalana mAnanI utkRSTa pradezasattAne svAmi thAya che. jyAre saMlana mAnane sarvasaMkrama vaDe saMjavalana mAyAmAM saMkamAve tyAre te saMjavalanamAyAnI utkRSTa pradezasattAne svAmi thAya che. jyAre saMjavalana mAyAne sarvasaMkrama vaDe saMjavalana lobhamAM saMkramAve tyAre te ja AtmA saMvalana lejanI utkRSTa pradezasattAne svAmi thAya che. 159 cauruvasAmiya mohaM jasuccasAyANa suhuma khavagate / jaM asubhapagaidaliyassa saMkamo hoi eyAsu // 160 // caturupazamayya mohaM yazauccasAtAnAM sUkSmasya kSapakAnte / yadazubhaprakRtidalikasya saMkramo bhavati etAsu // 160 // artha-cAra vAra mohane upazamAvIne khapAvavA mATe udhamavata thayelA zapakane. sUmasaM5rAyanA caramasamaye yazakIrti, uccatra ane sAtavedanIyanI utkRSTa pradeza satA hoya che. kAraNa ke azubha prakRtinA dalikano e prakRtiomAM sakriya thAya che. TIkAnu--cAra vAra mohanIyane upazamAvIne zIgrapaNe karmane kSaya karavA mATe kaI guNitakamAMza AtmA prayatna kare, te kSepakane sUkamasaparAya guNasthAnakanA caramasamaye yazakIrti uccagotra ane sAtavedanIyanI utkRSTa pradezasattA hoya che. kAraNa ke e prakRtiomAM kSapakazreNi upara ArUDha thayela AtmA zusakama vahe azubha pravRtionA ghaNA dalike saMkramAve che mATe sUkamaparAya guNasthAnakanA caramasamaye e prakRtionI utkRSTa pradezasattA saMbhave che. 160 addhAjogukkosehiM deva nirayAugANa paramAe / paramaM paesasaMtaM jA -paDhamo udayasamao so // 16|| addhAyogotkRSTairdevanArakAyupoH paramAyAm / parama pradezasat yAvat prathama udayasamayastayoH // 161 // artha-utkRSTa coga ane kALa vaDe jyAre devAyu ane narakAsunI utkRSTa sthiti baMdhAya tyAre te baMne AyunA udayanA prathama samaya paryata tenI utkRSTa pradezasattA hoya che. * TIkAnu keI AtmA utkRSTa baMdhakALa ane utkRSTa yoga vaDe devAyu ane nArakAyanI utkRSTa sthiti bAMdhe, te baMdhAyA bAda te ane AyunI utkRSTa pradezasattA tyAM sudhI saMbhave ke te baMnenA udayane pahele samaya prApta thAya. eTale ke baMdha samayathI AraMbhI udayanA prathama samaya paryata ukta prakAre baMdhAyelA devAyu ane nArakAyunI
Page #795
--------------------------------------------------------------------------
________________ paMcasagraha-pAMcamuM dvAra 7 u&STa pradezasattA hoya che. udaya thayA pachI bhagavAIne dura thatA jAya che mATe udacanI prathama samaya paryata utkRSTa pradezasattA kahI che. 161 sesAugANi niyagesu ceva AgaMtu puvakoDIe / sAgaraNa vize vadhate lAva no vade zA. zeSAyupI nijakeSu evAgatya pUrvakoTike / sAtabahulasyAcirAt bandhAnte yAvannApavartayati // 162 // artha- zeSa be Ayune pUvakeTi pramANa bAMdhI tyArapachI pitApitAnA bhAvamAM AvIne sAtabahala chate anubhave jyAM sudhI tenI apavartana na kare tyAM sudhI te che AyunA baMdhane ane te sAtabahula AtmAne tenI utkRSTa pradezasattA hoya che. TIkAnu-pUrvanI gAthAmAM devAyu ane narakAyunI utkRSTa pradezasattA kayAre hAya te kahyuM. A gAthAmAM tiya cAyu ane manujAyunI utkRSTa pradezasattA kayAre hoya te kahe che-- koI AtmA tiya cAru ane manuSpAyu e be Ayune utkRSTa aMdhakALa ane utkRSTa ega vaDe pUrvakeTi varSa pramANa bA, bAMdhIne pitApitAne thagya bhAmAM eTale ke manuSyAyu bAMdhanAra manuSyamAM ane tiryaMcAyu bAMdhanAra tiryaMcamAM utpanna thaIne bahu ja sukhapUrvaka te baMne potapotAnA Ayune yathAgya rIte anubhave, sukhI, AtmAne AyukarmanA ghaNA pudgalene kSaya thato nathI mATe sAtabahulanuM grahaNa karyuM che manuSya tiyacamAM utpanna thayA bAda mAtra aMtamuhUrtAkALa rahIne maraNa sanmukha thaye chate utkRSTa baMdhakALa ane utkRSTa ega vaDe parabhavanuM svajAtIya eTale ke manuSya manuSyAya ane tiryaMca ticAcu bAdhe, te AyunA baMdhanA aMta samaye gavAtA AyunI amavattanA thatA pahelAM sukhapUrvaka pitAnA Ayune bhegavatA manuSyane magkhyAyanI ane tiryaMcane tirya cAyunI utkRSTa pradezasattA hoya che. " tAtparya e ke-koI AtmA pUvakeTi pramANa manuSya ke tiyacanuM Ayu bAMdhI ame manuSya ane tiyacamAM utpanna thAya, tyAM pitAnA Ayune mAtra aMtarmuhUrta sukhapUrvaka anubhavI maraNa sanmukha thAya. maraNa sanmukha thanAre te AtmA bhagavAtA aAyunI apavartana kare ja, te apavartAnA karatAM pahelA utkRSTa baMdhakALa ane utkRSTa roga vaDe parabhavanu svajAtIya AyuM bAdhe. sukhapUrvaka pitAnA Ayune bhogavatA AvA AtmAne ukta be ArunI utkRSTa pradezasattA hoya che. kAraNa ke tene te vakhate pitAnuM bhogavAtuM Ayu kaIka nyUna daLavALuM che kAraNa ke mAtra aMtamuhUtI pramANa ja bhogavyuM che ane samAna jAtIya parabhavanuM pUrNa daLavALuM che mATe manuSyane manuSpAyunI ane tiryaMcane tiryaMcAyunI utkRSTa pradezasattA hoya che. 8
Page #796
--------------------------------------------------------------------------
________________ 1763 paMcasAgahe-pAMca dvArA baMdhanA aMta samaye utkRSTa pradezasattA hoya che ema kahevAnuM kAraNa tenA pachInA samaye bhogavAtA AyunI apavattaramA thAya che ane apavatInA thAya eTale zIdhrapaNe AyunA dalika bhagavAI jAya tenI utkRSTa pradezasattA saMbhave nahi 16ra . " pUritu putvakoDIpuhutta nArayadugassa. baMdhate / evaM paliyatigate suradugaveuviyadugANaM // 163 // - pUcityA pUrvattvi na thAjo ! evaM palyatrikAnte. suradvikavaikriyadvikayoH // 163 / / artha-pUrvakeTipRtharUtva paryata baMdha vaDe pUrIne narakAbhimukha AtmAne baMdhanA aMte narakaTrikanI utkRSTa pradezasattA hoya che. e pramANe traNa palyopame paryata bAMdhIne ane suraddhika ane kriyaddhikanI utkRSTa pradezasattA hoya che. - * TIkAtu-pUrva koTipRthaphala-sAta pUvakeTi varSa paryata saMkSiNa adhyavasAya vaDe narakagati-narakAsupUrizvarUpa narakaddhikane vAraMvAra baMdha vaDe puSTa karIne narakamAM javAne sanmukha thayele AtmA baMdhanA aMta samaye te narakaddhikanI utkRSTa pradezasattAne svAmi che. - A ja pramANe pUrvakeTi pRthakRtva paryata saMkhyAta varSanA yuvALAmAM ane traNa palyopama paryata bhegabhUmi-sugaliyAmAM vizuddha adhyavasAya vaDe kriyadrika ane devaDhikane baMdha vaDe puSTa karIne devagatimAM javA sanmukha thayele AtmA vakriyaddhika ane devadvikanA baMdhanAM aMtasamaye te prakRtionI utkRSTa pradezasattAne svAmi che. (saMjayAta varasanA AyuvALA manuSya ke tiya"canA uparA uparI sAta bhava thaI zake che ane temAM kilaSTa pariNAme ghaNIvAra narakaDhika bAMdhI zake che eTale tevA che tenI utkRSTa sattAnA adhikArI che. vaikriyaddhika ane devadvikanA baMdhane cugatiyAnAM bhAvamAM vadhAre TAIma maLe che. kemake AThamo bhava yugalikane ja thAya che ane teo devagya karma ja bAMdhe che eTale cAra prakRtinI utkRSTa sattAnA adhikArI teo lIdhA che.) 163 tamatamago aikhippaM sammattaM labhiya taMmi bahugaddha / maNuyadugassukkosaM savajarisabhassa baMdhate ||16kssaa tamastamago'tikSipraM samyaktvaM labdhvA tasmin prabhUtAddhAm / manujadvikasyotkRSTaM savajrarSabhasya bandhAnte // 16 // ' artha-tamastaprabhA nArakane keAI AtmA atizIvra samyakatva prApta karIne ane tenI aMdara dIrghakALa rahIne manujadika ane vARSabhanArA saMghayaNane baMdha kare, te
Page #797
--------------------------------------------------------------------------
________________ visagraha-pAMcamuM dvAra 717 nArIne AtmA ukta traNa prakRtionI teonA bandhanA aMta samaye utkRSTa pradezasattAne svAmi che. TIkAtu -tamastamaprabhA nAmanI sAtamI narakane kaI nArakI atizIvra tyAM utpanna thayA pachI aMtamuhUrta gayA bAda-paryApta thAya ke tarata ja samyakatva prApta karIne te samyaphavamAM dIrghakALa-aMtarmuhUrva nyUna tetrIsa sAgaropama paryata rahe eTale ke teTale kALa samyaktvanuM pAlana kare ane teTale kALa manuSyadrika ane vASabhanArAca saMghayaNane baMdha vaDe puSTa kare. have te sAtamI narakane jIva je pachInA samaye mithyAtva prApta karaze baMdhakALanA aMtabhUta te samaye eTale ke cethA guNaThANAnA caramasamaye tenArakIne manujaddhika ane vARSabhanArA saMghayaNanI utkRSTa pradezasattA hoya che. 164 vechAvaTiciyANaM mohassuvasAmagassa caukhutto / sammadhuvabArasaNhaM khavargami sabaMdhaaMtamsi // 165 / / dveSaTpaSTI citAnAM mohasyopazamake catuSkRtvaH / samyaktvadhruvadvAdazAnAM kSapake svavandhAnte // 165 // artha-be chAsaTha sAgaropama paryata puSTa karelI cAra vAra mohanIyane upazamAvI. kSaya karanArane samyaktva chatAM dhruvabaMdhi bAra prakRtinI potapotAnA baMdhanA aMta samaye utkRSTa pradezasattA hoya che. TIkAnu--mizraguNasthAnakane aMtamuhUrvakALa adhika be chAsaTha-eka batrIsa sAgaropama paryata baMdha vaDe ane anya prakRtinA saMkrama vaDe puSTa karelI samyakatva chatAM jeone avazya baMdha thAya che te-paMcendriyajAti, samacaturasasaMsthAna, parAghAta, udghAsa, prazasta vihAgati, trAsa, bAdara, paryApta, pratyeka susvara, subhaga ane AdeyarUpa bAra prakRtienI cAra vAra mohanIyane upazamAvI tyArapachI mehanIyana kSaya karavA mATe udyamavata thayelA AtmAne tipitAnA baMdhanA aMtasamaye utkRSTa pradezasattA hoya che. 1 sAtamI nArakImAM janAra cha samyakatava vamIne ja jAya che ane navuM samatva paryAptAvasthAmAM ja utpanna thAya che mATe janma pachI alahaMta gayA bAda samAva utpanna karavAnuM kahyuM. atasd jUna tetrIsa sAgaropama paryata teone samyaktva TakI zake che ane temAM niraMtara ukta traNa prakRtine badha teo kare che mATe te jIva phakta traNa prakRtinI utkRSTa sattAnA adhikArI lIdhA che. kadAca ahi kA thAya ke anuttara deva pUrNa tetrIsa sAgarepama para ukta prakRtio niraMtara bAMdhe che te tene tenI ubhai sattAnA adhikArI kema na lIdhA? tenA uttaramAM samajavuM ke anuttara deve karatAM nArakIne ga ghaNuM vadhAre che eTale teo ghaNuM dalike grahaNa karI ukta prakRtiene puSTa karI zake che mATe te lIdhA che.
Page #798
--------------------------------------------------------------------------
________________ paMcasahacamuM tAra mehanIyane upazamAvate AtmA azubha prakRtinA ghaNA daline guNasaMkrama vaDe pUrvokta bAra prakRtiomAM saMkramAve che eTale cAra vAra upazamAvI tyArapachI kSaya karanAra AtmA utkRSTa pradezasattAne svAmi lIdhuM che. 165 subhathirasubhadhuviyANaM evaM ciya hoi saMtamukkosaM / titthayarAhArANaM niyaniyagukosabaMdhate // 166 / / zubhasthirazubhanuvANAM evameva bhavati sadutkRSTam / tIrthakarAhArakayonijanijotkRSTavandhAnte // 166 / / artha-zubha, sthira ane zubha dhruvanaMdhi pravRtionI paNa e ja pramANe utkRSTa pradezasattA hoya che. tathA tIrthakara ane AhArakanAmakarmanI potapotAnA utkRSTa adhikALanA aMtasamaye utkRSTa pradezasattA hoya che. zakAtu -zubhanAma, sthiranAma ane dhruvanaMdhinI zubha vIza prakRtie-taijasakAmaNusaptaka, zubhavarNAdi agIAra, agurulaghu ane nirmANa kula bAvIza prakRtinI utkRSTa pradezasattA paNa pUrvokta prakAre ja eTale ke je rIte pacendriyajAti Adi bAra prakRtionI sattA kahI te ja pramANe samajavI. mAtra cAra vAra mohanIyane upazama karyA bAda atizIvra mohanIya kSaya karavA mATe udyamavata thayelAne hoya eTaluM vizeSa kahevuM. tIrthakaranAma ane AhArakasaptakanI pipitAnA uTa baMdhakALanA aMta samaye utkRSTa pradezasattA hoya che. eTale ke guNitakamAMza keI AtmA jyAre dezanA be pUrva keDi varSa adhika tetrIsa sAgaropama parvata tIrthaMkaranAmakamane baMdha vaDe puSTa kare tyAre te tIrthakaranAmakarmanA baMdhanA aMtasamaye tenI utkRSTa pradezasatA hoya che ane jeNe AhArakasaptakane paNa dezanA pUrvaTi paryata vAraMvAra baMdha vaDe puSTa kareluM hoya tene te AhArakasaptakanI tenA aMdhatyavaccheda samaye uhRSTa pradezasattA hoya che. 166 1 tIrthakara nAmakarma nikAcita baMdha thayA pachI samaye samaye tene baMdha thayA ja kare che. tIthakaranAmakarma trIje bhave nikAcita thAya che pUrvakeTi varSane kAI AtmA pitAnuM ochAmAM ochuM jeTaluM Ayu gayA bAda nikAcita karI zake tyAre tetrIsa sAgaropamanA Aube anura vimAnamAM utpanna thAya tyAMthI vI corAzI lAkha pUravanA Aume tIrthakara thAya. tIrtha karatuM utkRSTa A rAzI lAkha pUrvavuM ja hoya che. te bhavamAM jyAM sudhI AThamuM gurathAna prApta na kare tyAM sudhI tene baMdha thayA kare che. eTale uparane teTale kALa jaNAve che. e pramANe AhArakadikane baMdha thayA pachI paNuM potAnI baMdha bhUmikAmAM te baMdhAyA kare che, paraMtu tene baMdha sAtame guNakANe thAya ane te guNasthAnaka manuSyagatimAM ja hoya eTale tenA mATe dezanA pUrva TimAMthI jeTalo vadhA2mA vadhAre kALa heI zake teTale lIdhe che.
Page #799
--------------------------------------------------------------------------
________________ - cabahe-pAMcadvAra kadama tullA napuMsageNaM egidiyathAvarAyavujoyA / suhamatigaM vigalAvi ya tirimaNuya ciraJciyA navari // 16 // tulyA napuMsakena ekendriyasthAvarAtapodyotAni / sUkSmatrikaM vikalA api ca tiryagmanujaiH ciraM citAH navaram // 16 // artha_ekendriya jAti, sthAvaranAma, AtapanAma ane udyotanAmanI utkRSTa pradezasattA napuMsakavedanI tulya samajavI. tathA tiryaMca ane manuSyae dIrdhakALa vaDe saMcita karelIphamarika ane vikalatrikanI utkRSTa pradezasattAtiya ane manuSyane samajavI. TIkAnu - ekendriyajAti, sthAvaranAma, AtapanAma ane udyotanAmanI uhRSTa pradezasattA napuMsakavedanI samAna samajavI. eTale ke-je rIte IzAna devalokane pitAnA caramasamaye napusakavedanI utkRSTa pradezasattA kahI che, te rIte uparokta cAra prakRtionI utkRSTa pradezasattA paNa IzAna devakane pitAnA bhavanA caramasamaye samajavI. kAraNa ke napuMsakavedane baMdha kilaNa pariNAme thAya che ane tevA kilaSTa pariNAma jyAre thAya, tyAre te dene ekendriya cagya karmabaMdha karatA uparokta cAra prakRti Ane paNa baMdha thAya che. .'' sUkSama, aparyApta ane sAdhAraNa nAma e sUkamarika tathA IndriyajAti, tendriya jAti ane rindriyajAti e vikalatrika, e cha prakRtione tiya ane manuSya jyAre pRthakatva pUrvakeTi varSa payata vAraMvAra baMdha vaDe puSTa kare tyAre te te prakRtionA baMdhanA aMta samaye te tiya ane manuSyane utkRSTa pradezasattA hoya che. kemake sUkamatrikAdi cha prakRtione baMdha tiryaMca ane manuSyane ja hoya che eTale teone ja vAraMvAra baMdha vaDe utkRSTa pradezane saMcaya thaI zake che. 127 A pramANe utkRSTa pradezasattAnA svAmi kahyA. have jaghanya pradezasattAnA svAmi kahe che- oheNa khaviyakamme paesasaMtaM jahannaya hoi / niyasaMkamassa virame tasseva visesiyaM muNasu // 16 // opena kSapitakarmaNi pradezasada jaghanyaM bhavati / nijasaMkramasya virame tasyaiva vizeSitaM muNasu // 16 // artha-ghaNe bhAge pitakarmAza AtmAne tipitAnA saMkramane aMte jaghanya pradezasattA hoya che. paraMtu te kSapitakamazane vizeSa yukta samajavI. eTale ke tenA saMbaMdhamAM keTale eka vizeSa che ke je nIcenI gAthAmAM kahevAze te vizeSa sukta jaghanya pradezasattA samajavI.
Page #800
--------------------------------------------------------------------------
________________ 766 paMcasaMgraha-pAMcamuMkAra have jaghanya pradezasattAnA saMbaMdhamAM je vizeSa che tene vicAra kare che- uThavalamANINegaTTiI uvvalae jayA dusAmagA / . thovaddhamajiyANaM cirakAlaM pAliyA aMte. // 16 // udvalanAnAmekasthitirudvalanAyAM yadA dvisAmayikI / stokAddhAmarjitAnAM. cirakAlaM paripAlyAnte // 169 // artha--alpakALa paryarata baMdha vaDe puSTa thayelI ukelanogya prakRtionI jyAre ukalanA thAya tyAre be samaya pramANe je eka sthiti te jaghanya pradezasattA che. eTaluM vizeSa che ke cirakALa paryata samyakatvanuM pAlana karyA bAda chevaTe hoya che. TIkAnuM -alpakALa payata baMdha vaDe upacita-saMcita karelI je karmaprakRtionI u&lanA thAya che te-AhArakasaptaka, kriyasaptaka, devadrika, manujakika, narakahika, samyaphavAhanIya, mizramehanIya, uccatra ane anaMtAnubaMdhicatuSkarUpa sattAvIza prakRtionI jyAre pitapotAnI uddhalanA thAya tyAre sva ane para banenI apekSAe be samaya sthiti ane savarUpanI apekSAe samayamAtra eka sthiti zeSa rahe tyAre teonI jaghanya pradezasatA hoya che. sAmAnya svarUpe kahelI A hakIkatane vizeSathI kahe che-alpakALa payata baMdha vaDe puSTa karelA ane tAnubaMdhi catuSkanI cirakALa paryata samyakatvanuM pAlana karI uddhalanA karatA ane jaghanya pradezasattA hoya che. tAtparya A pramANe - samyagadaSTi koI kSayitakarmAza AtmAe samyagraSTi chatAM anaMtAnubaMdhi catukacchanI ukalanA karI sattAmAMthI nimULa karI nAkhyA. tyArapachI samyaktvathI paDI mithyAtvaguNaThANe jaI mithyAtvarUpa hetu vaDe aMtamuhUtakALa paryata anaMtAnubadhi catuSka bAMdhI pharI kSApazamika samyakatva prApta kare te samyaktvanuM be vAra chAsaTha eTale ekaso batrIsa sAgaropama paryata pAlana karIne chevaTe te khapAvavA mATe prayatnavaMta thAya te anaMtAnubaMdhi catune khapAvatA khapAvatA jyAre saghaLA baMne kSaya thAya ane udayAvalikAne stibukasaMkrama vaDe saMkamAvatA jyAre svarUpanI apekSAe samayamAtra sthiti ane sAmAnyataH karmapaNAnI apekSAe be samaya pramANa sthiti zeSa rahe tyAre teonI jaghanya pradezasattA hoya che. 1 ahiM parvanA anatAnubadhi catuSThanI urdulanA karavAnuM kahyuM. kAraNa ke ghaNA kALanA baMdhAcelA hovAthI teonI vadhAre pradezanI sattA heya. ahiM jadhanya pradezasatAM kahevAnI che. tethI ja mithyAtvaguNaThANe jaI tyAM mAtra aMtamuhUrta payata bAdhI samyaphatava prApta karavAnuM kahyuM ane tene ekaso batrIsa sAgaropama pAlana karavAnuM kahyuM, teTalA kALamAM saMkramakaraNa ane stibukasama vaDe ghaNI sattA ochI kare chevaTe udalanA karatA ane jaghanya pradezasattA ghaTI zake che. 2 ahiM je be samaya pramANu sthiti kahI. te udayAlikAne ravarUpa satAnI apekSAe rahelo
Page #801
--------------------------------------------------------------------------
________________ pIsaMgraha-pAMcamuM, dvAra 77 keI pitakamAMza AtmA ekasa batrIsa sAgaropama payata samyaktvanuM pAlana karI, pachI mithyAtvaguNasthAne jAya tyAM palyopamanA asaMkhyAtamA bhAga pramANa kALa vaDe thatI maMda uddhalanA vaDe samyaphavamohanIya ane mizramehanIyane ulavAne AraMbha kare, uvela te AtmA te baMnenA dalikane mithyAtva mohanIyamAM sakAve. A pramANe samAvatA saMkramAvatA udayAvalikAnI uparanA chellA khaMDanA saghaLA dalikane chelle samaye sarvasaMkrama vaDe samAvI nAMkhe. udayAvalikAnA kalikane stibukasakrema vaDe sakamAve. e rIte saMkramAvatA jyAre svarUpanI apekSAe samaya pramANa sthiti ane sAmAnyataH kamapaNAnI apekSAe be samaya pramANa sthiti cheSa rahe tyAre te anenI jaghanya pradezasattA hoya che. narakaTika, devadrika ane vaikriyasaptakarUpa agIAra prakRtiene keIekendriya jIva pitakamaza chatAM uvelI, tyArapachI saMsi tiryaMcamAM AvI aMtamuhUtta kALaparyata bAMdhe, AMdhI sAtamI nArakInA apratiSThAna narakAvAsamAM tetrIsa sAgaropamane Aukhe utpanna thAya tyAM vipAkedaya dvArA ane saMkrama vaDe yathAgya rIte anubhave. tyArapachI te -narakamAMthI nIkaLI saMsi tiryaMcamAM utpanna thAya, tyAM tathA prakAranA adhyavasAyanA abhAve prastuta agIAra prakRtiene baMdha karyA vinA ekendriyamAM utpanna thAya te ekendriya jIva palyopamanA asaMkhyAtamA bhAga pramANa kALa vaDe thatI ulanA dvArA ulavAne AraMbha kare, uvelatA jyAre svarUpanI apekSAe samayamAtra sthiti ane kameva sAmAnyanI apekSAe be samaya pramANa sthiti zeSa rahe tyAre te agIAra prakRtinI jaghanya pradezasattA hoya che. tathA kSapitakamAMza keI sUkSamatrasa-teukAya ane vAukAyanA jIva manuSyadrika ane ucagotranI udalanA karI, tyAMthI sUkama ekendriya pRthvIkAyAdimAM utpanna thaI -tyAM aMtamuhUrta kALa paryata karI e traNe prakRtiene bAMdhI teukAya-vAukAyamAM utpanna thAya. tyAM cihalanA vaDe ukelanAne AraMbha karyo. ulatAM ulatAM svarUpanI apekSAe samayamAtra sthiti ane karmava sAmAnyanI apekSAe be samaya sthiti jyAre zeSa rahe tyAre e traNa prakRtinI jaghanya pradezasattA hoya che. -je chelle samaya sibukasakama va anya rUpe thai jAya te samaya gaNatAM kahI che. kAraNa ke-tibukasAma vaDe saMmelI sthiti saMkramaNukaraNa vaDe saMmelI sthitinI jema sarvathA para svarUpane prApta karatI nathI. kaka svarUpe paNa rahe che. eTale te samaya paNa sa mANu prakRtine gaNavAmAM Ave che, eTale ja e samaya pramANu sthiti kahI che. 1 e banenI jaghanya pradezasatA A pramANe ja ghaTe che. jo ke kSAyika sabhya upArja karatA paNa te baMnene kSaya thAya che, paNa tyAM aMtamuhUrtamAM ja kSaya thAya che. vaLI guNaNi thatI hovAthI samayamAtra sthiti ziva rahe tyAre vanya pradezasatA hoI zakatI nathI. mATe mithyAtva guNakAraNe ja A rIte udalanA thatA jaghanya pradezasatA saMbhave che.
Page #802
--------------------------------------------------------------------------
________________ 768 paMcasa graha-pAMcanuM dvAra AhArakasaptanI jaghanya pradezasattA nIcenI gAthAmAM kaheze. 169 have lAbha vigere prakRtinI ane AhArakasaptakanI jaghanya pradezasattA kahe che aMtimalobhajasANaM aseDhigAhApavata aMtami / micchattagae AhAragassa sesANi niyate ||170 || antimalobhayazasoH azreNigayathApravRttakaraNAnte / mithyAtvaM gate AhArakasya zeSANAM nijakAnte // 170 // atha--upazamazraNi karyA sivAya kSapakazreNuiM karatA yathApravRttakaraNanA atasamaye sajvalana leAla ane yazaHjhIrtinI jaghanya pradezasattA hoya che. AhAramsatakanI mithyAtve gayelAne jaghanya pradezasattA hoya che ane zeSa prakRtinI pAtapeAtAnA kSaya samaye jadhanya pradezasattA hoya che. TIkAnu.--je kSapittakamAMza AtmA pahelA upazamazreNi karyAM sivAya kSapadmazreNi para ArUDha thAya, te kSatikAMza AtmAne yathApravRttakaraNa-apramatta guNusthAnakanA caramasamaye sajvalana lAbha ane yazakIrttinI jadhanya pradezasattA hoya che. je mAhanA sathA upazama kare te zusakrama vaDe ayamAna azubha prakRtienA ukta prakRtimAM saMkrama thatA hovAthI teonuM sattAmAM ghaNu krelika prApta thAya. ane tema thavAthI jaghanya pradezasattA ghaTI zake nahi, jaghanya pradezasattAnA viSayamAM. tenuM kaMi pracAjana nathI mATe upazamazreNi karyA sivAya kSapazreNi para ArUDha thAya ema kahyuM che. temAM apramatta guNusthAnakanA caramasamaye jaghanya pradezasattA hoya che. kAraNa ke apUva karaNuthI guNusakrama zarU thatA levAthI jaghanya pradezasattA ghaTI zakatI nathI. mithyAtve gayelA AtmAne AhArakasaptakanI jaghanya pradezasattA hoya che. eTale ke-kAi apramatta AtmA alpakALa paryaMta AhArakasaptaka khAMdhI mithyAtve jAya ane tyAM pacApamanA asaMkhyAtamA bhAga pramANa kALe tenI uddelanA kare, uddalanA karatA caramasamaye svarUpanI apekSAe samaya mAtra sthiti ane katla sAmAnyanI apekSAe e samaya pramANu sthiti zeSa rahe tyAre te AhArakasaptakanI jaghanya pradezasattA hoya che. zeSa prakRtienI kSatikAMza AtmAne te te prakRtinA kSaya samaye jaghanya pradezasattA hoya che. A pramANe jaghanya pradezasattAnuM svAmitva kahyuM. have pradezasattAnA sthAnanI prarUpaNA mATe spardakanI prarUpaNA kare che--
Page #803
--------------------------------------------------------------------------
________________ sagraha-pAMcamuM dvAra 769 caramAvalippaviTTA guNaseDhI jAsi atthi na ya udao / AvaliMgAsamayasamA tAsi khalu phagAiM tu // 171 / / caramAvalipraviSTA guNazreNiyA~sAmasti na codayaH / AvalikAsamayasamAni tAsAM khalu sparddhakAni tu // 17 // atha-je karyaprakRtienI guNazreNi chellI AvalikAmAM pravezelI che paraMtu udaya hotuM nathI te prakRtionA AvalikAnA samaya pramANa spaddhako thAya che. TIkAnu-kSayakALe je kamaprakRtionI guNazreNi caramAvalikAmAM pravezelI che parata udaya hotuM nathI te sthAnanTiMtrika, mithyAtvamohanIca, pahelA anatAnubaMdhi Adi pAra kaSAya, narakaDhika, tiryaMgaThika, pacendriya jAti sivAya zeSa jAticatuSka, Atapa, udyota, sthAvara, sUkSma ane sAdhAraNarUpa ogaNatrIza prakRtinA AvalikAmAM jeTalA samaye haya, teTalA "paddhake thAya che. eTale ke AvalikAnA samaya pramANa kula 5ddha thAya che. bhAvArtha A pramANe che - 1 pahelA vivakSita samaye koIpaNa eka jIvAzrita jaghanya pradezasattA ke utkRSTa pradezasattA kahI. have pradeza satkarma sthAnanuM nirUpaNa karavA spardhaka kahe che temAM jaghanya pradezasattAthI Ara bhI eka eka paramANu vaDe vadhatA vadhatA bhinna bhinna pradeza saMbadhI e sattAsthAna thAya te saghaLA pradeza sakamarathAne kahevAya ane eka eka samaye jaghanya pradezasattAthI AraMbhI utkRSTa pradezanA pati jeTalA sthAne thAya teone je piMDa te spardhaka kahevAya che. udayavatI prakRtionI sattAmAM chellI AvalikA zeSa rahe tenA samaya pramANa ane anudayavatI prakRtinAM eka samayansana AvalikA pramANa ane keTalIeka prakRtienI guNazreNi ane ritighAta baMdha thayA pachI eTale ke te bane aTakI gayA pachI jeTalA samaya rahe teTalA samaya pramANa spaSTa thAya che. mAtra te darekamAM eka vadhAre hoya che. tathA udayavatI ane anudayavatI pravRtiomAM eka spardhakane taphAvata che. udayavatImAM anuvyavatIthI e pahaka vadhAre hoya che. guNaNi ane sthitighAta baMdha thayA pachI jeTalA samaya zeSa rahe temAM pradezanI hAni vRddhi thatI nathI je pramANe goThavAyelA hoya che te pramANe prAyaH bhegavavAnA hoya che eTale tenA niyata pradezasatkarmasthAno thAya chedAkhalA tarIke udayAvalikano che samaya zeSa rahe tyAre je jIvane ochAmAM ochI pradezasatA hoya te paheluM satkarmasthAna, je jIvane eka paramANa vadhAre sattAmAM hoya te bIjuM sAkamasthAna, jene e vadhAre hoya te trIjuM sthAna, ema eka eka paramANu vadhAratAM je jIvane utkRSTa pradezasattA hoya te chelluM pradeza sakarathAna. e badhAne samudAya te udayAvalikAnA caramasamayAzrita ja kahevAya. e pramANe udayAvalikAnA be samaya zeva hoya tyAre je chAne ochAmAM ochI pradezasattA hoya te paheluM pradeza satkarma sthAna, eka paramANu vadhAre hoya te bIjuM, ema eka eka vadhAratAM jene utkRSTa pradezasatA hoya te keTaluM satkarma sthAna. tene je samudAya te udayAvalikAnA chelA be samayAzrita bIju ra5haka kahevAya. e pramANe traNa samayAzrita trIjuM, cAra sayAzrita siMhyuM, thAvat udayAvalikAnA samaya pramANa samayAzrita chelluM spardhaka kahevAya. anudayavatI pravRtiomAM udayavatIthI eka svahaka ochuM hoya che. kAraNa ke tene chelle samaya tibukakama vaDe anyatra sAmI
Page #804
--------------------------------------------------------------------------
________________ pacasa graha-pAMcamuM hAr abhavya cAnya jaghanya pradezasattAvALA kAi AtmA trasamAM utpanna thaze, tyAM anekavAra savirati ane dezavirati prApta karIne tema ja cAra vAra 'mAhanIyane upazamAvIne karI ekendriyamAM utpanna thAya, tyAM mAtra pacApamanA asakhyAtamA bhAga jeTalA kALa rahIne manuSyamAM utpanna thAya, manuSyapAmAM zIghrapaNe meAhanA kSaya karavA mATe prayatnavaMta thAya, tyAM ukta prakRtine cAAnya rIte kSaya karatAM karatAM darekanA chellA khaMDanA paNa kSaya thAya, mAtra cAvalikA 'zeSa rahe, te carama AvalikAnA paNa stithyukasakrama vaDe kSaya thatAM thatAM jyAre tenI svarUpanI apekSAe eka samaya pramANu sthiti ane kamatva sAmAnyanI apekSAe e samaya pramANu sthiti rahe tyAre AchAmAM ochI je pradezasattA hoya te paheluM pradezasaddha sthAna kahevAya. -770 eka paramANunA prakSepa karatAM bIjI pradeza sama sthAna thAya, eTale ke je jIvane eka adhika paramANunI sattA hoya tenuM bIjuM pradeza satprasthAna thAya, traNa paramANunA prakSepa karatA cAkSu' pradeza satyama sthAna thAya, e pramANe eka eka paramAzumA prakSepa karatAM karatAM bhinna bhinna chavAnI apekSAe anantA pradeza satkarma sthAnA tyAM sudhI kahevA, yAvat te ja carama sthiti vizeSamAM guNitakamAM za AtmAne savatkRSTa pradeza satka sthAna thAya. jAya che. eTale ke udyavatI prakRtinI jyAre eka mAvalikA kharAkhara zeSa rahe tyAre anuvyavatI prakRtinA samayanyUna AvalikA zeSa rahe che. eTale ja uyavatI prakRtiainA 259 kAthI anumavatA prakRtinA eka nyUna spardhA thAya che. AA pramANe jenI caramAvalikA roSa rahe ane AvanA madha thAya tegmAnA caramAvalikA Azrita paddhA kalA. tathA jenI uddayAvalikAthI vadhAre sthiti zeSa hAya ane sthitidhAta tathA guNazreNi baMdha thAya tenA jeTalA samaye roSa hoya teTalA pahA thAya che. mAtra anuyavatInA eka AchA thAya che. tathA jeTalA niyata spA thayA tyArapachInA caramasthitidhAtathI ArabhI utkRSTa sthiti paryaMtanu eka ja spaMdUka thAya che. kAraNa ke temAM guNazreNi AdithI aneka prakAranA pheraphAro thAya che. eTale tenu' eka ja spaSTa nitrakSya che. e pramANe anyatra paNa samajavuM 1 ahi jenI guNazreNiyAvalikAmA pravezI che teno artha e samajavA ke jeonA guNazreNi dvArA gavAyelA tulikA have uthAvalikA pUratAM ja rahyA che, vadhAre nathI. kAraNa ke sattAmAM mAtra eka AlikA ja bAkI che. zeSa sava naSTa thayela che, A pramANe anyatra paNa samajavuM. * 1 ahiM TIkAmA 'dvisamayamAtrAvasyAnA sthitiH' e pramANe lakhyuM che Ane atha * e samayamAtra jenuM vasthAna-sthiti 'che' e thAya che. teneAtAya" e che ke ra15nI apekSAe samaya sthiti ane krata sAmAnyanI apekSAe e samayasthiti. kAraNa ke uyAvalikAnA caramasamaye anudayAvalikAnI carama sthiti svarUpa sattAe hAtI nathI. parape aAya che ane upAya samaye svarUpa sattAe vhAya che. eTale pAnya samaya svarUpa sattAnA caramasamaya pararUpa sattAne ema e samaya laI e samaya mAtra jevu avasthAna che ema jANyuM che. phremake 259 kA tA svarUpa sattAe rahelI sthitinAM ja thAya che. 2 kaprakRti sUrNi sattA pU. 67/2 mA eka eka paramANunA prakSepane badale eka eka kana dhI vRddhi karavAnuM kahela che.
Page #805
--------------------------------------------------------------------------
________________ nacara graha--pAMcamuM kAra 99 have pachI eka paNa adhika paramANuovALuM anya pradeza satkramasthAna na thAya. A pradeza satkrama sthAnAnA samUhane spaSTa kahevAya che. A paheluM spaSTa chellI samaya pramANu sthitine AzrayI kahyuM. e rIte e samaya pramANu sthitinuM bIjI paddha ka kahevuM. traNa samaya pramANu sthitinuM trIjuM spaddha ke kahevuM, e pramANe tyAM sudhI kahevuM yAvat samaya nyUna AvalikAnA samaya pramANu spA thAya. A pramANe caramAnalikAnA paddha thayAM. tathA chellA sthitighAtanA paprakRtimAM je chellA prakSepa thAya tyAMthI Ara'bhI padmAnapUvie anukrame vadhatA vadhatA pradeza satyama sthAne tyAM sudhI kahevA thAvat pAtapAtAnuM utkRSTa pradeza satkrama sthAna thAya. ATalA pramANuvALu ananya saha sthAnAnA samUhapa A pazu sapUNu sthiti sabaMdhI yathAsa bhava eka spa ka ja vivakSAya che. eTale ke chellA sthitighAtanA chellA prakSepathI Ara'bhI anukrame vadhatA sarvotkRSTa pradezasattA payata je ananta pradeza satkramasthAnA thAya tenA samUhane eka ja 5 ka -vivasyuM che. pUrvakti paddha kAmAM te eka spaddhaka meLavatAM thIzuddhitrika Adi anuyavatI prakRtinAM kula AvalikAnA samaya pramANu spA thAya che. 171 pUrvanI gAthAmAM kahyuM te ja spaSTa nuM lakSaNa atAve che-- savvajahannapaese paesavuDDhIe NatayA bheyA / ThiThANe ThiThANe vinneyA khaviyakammAo || 172 // sarvvajaghanyapradeze pradezaSRddhayA'nantA bhedAH / sthitisthAne sthitisthAne vijJeyAH kSapitakarmmaNaH // 172 // atha--pratyeka sthitisthAnakamAM kSapitakarmAMza AzrayI je sa jaghanya pradezasattA hoya che, temAM bhinna bhinna jIvAnI apekSAe eka eka paramANunI vRddhi vaDe anatA bhedA thAya che ema samajavuM. TIkAnu.--eka samaya pramANu sthitisthAnamAM, e samaya pramANu sthitisthAnamAM, traNa samaya pramANu sthitisthAnamAM, ema yAvat samaya samaya vadhAratA samayanyUna AvalikAnA samayapramANu sthitisthAnamAM kSapitakamAM za AtmAne je sava jaghanya pradezasattA hoya che temAM eka eka paramANunI vRddhi thatA bhinna bhinna avAnI apekSAe ananta pradeza satkramasthAnA thAya che. te A pramANe-- . eka samaya pramANi sthiti zeSa jaghanya pradezasattA hoya te paheluM pradeza rahe tyAre kSapitakamAM satyama sthAna, eka adhika AtmAne je sa paramANuvALuM bIjuM
Page #806
--------------------------------------------------------------------------
________________ paMcasa ahe--pAMcamuM dvAra pradeza satkrama sthAna, e adhika paramANuvALuM trIjuM pradeza satyama sthAna, ema eka eka paramANu adhika ratAM gRttuitakarmAMza AtmAne sarvotkRSTa je pradeza satkramasthAna te chelluM pradeza satkrama sthAna che. A pramANe eka sthitisthAnamAM ananta pradeza satkramasthAnA thAya che, tenA samUhane spaSTa kahe che. 772 e ja rIte be samaya pramANu sthiti zeSa rahe tyAre sava jaghanya je pradezasattA hAya te paheluM satkramasthAna, eka adhika paramANuvALu. bIjI, ema guNitakamAMza AtmAne sarvotkRSTa je pradeza satkramasthAna te chelluM satkramasthAna che. e anaMta satka masthAnAnA samUhanuM e samayasthitinuM bIjuM spaSTa kahevAya che. e pramANe traNa samayasthitinuM trIjuM, cAra samaya sthitinuM cAthuM, ema jeTalA eka samaya pramANudi sthitisthAne hoya teTalA spaddha thAya che. 172 e ja hakIkata kahe che egaTTiiyaM egAe phaDagaM dosu hoi doTigaM / tigamAIsuvi evaM neyaM jAvaMti jAsiM tu // 173 // ekasthitikamekasyAM sparddhakaM dvayorbhavati dvikasthitikam / jyAdiSvapyevaM jJeyaM yAvanti yAsAM tu // 173 // atha--eka samaya sthiti zeSa rahe tyAre eka sthiti sakhI spuka thAya che, e samaya zeSa sthiti rahe tyAre e samayanuM paddhaka thAya che, e pramANe traNa cAra Adi samA rahe tyAre traNa cAra Adi samayanuM ddhaka thAya che. e pramANe je prakRttionA jeTalA paddhakA sabhave che teTalA traNa Adi sthitinA spaddha thAya che. TIkAtukSaya thatA thatA tyAre eka sthiti zeSa rahe tyAre te eka sthitimAM aneka jIvAnI apekSAe pUrva kahyA te rIte je ananta pradeza satkramasthAnA thAya che tenA samUharUpa te eka sthitinuM spaSTa thAya che. jyAre e samaya sthiti zeSa rahe tyAre te e samaya sthitimAM janya pradezasattAthI ArabhI utkRSTa pradezasattA pata je ananta satkramasthAna thAya tenA samUhapa e sthitinuM bIjuM spaSTa thAya che. e pramANe traNa samaya sthiti zeSa rahe tyAre te traNa samaya sthitimAM bhinna bhinna jIvAnI apekSAe je ananta pradeza satkramasthAnA thAya tenA samUhapa traNa samaya sthitinuM trIju spaSTa thAya che. e pramANe cAra Adi samaya sthiti zeSa rahe tyAre paddha kA kahevA. ema je prakRttionAM jeTalAM spaddhA sabhave tenA traNa Adi sthiti saMbadhI ukta prakAre teTalAM paddhaka kahevAM, 173
Page #807
--------------------------------------------------------------------------
________________ -paMsaha-pAMcamuM dvAra 103 A pramANe spaddhakanuM lakSaNa karyuM. have je pahelA kahyuM che ke AvalikAnA samaya samAna te prakRtionA spaddhake heca che, te te kaI kaI prakRtienA hoya che teonA nAmanA kathanamUrvaka utkRSTa rUddhaka kahe che- AvalimenukkosaM phaDDuga mohassa samvaghAINaM / . terasanAmatinidANaM jAva no AvalI galai // 174|| AvalikAmAtramutkRSTaM sarddhaka mohasya sarvadhAvinInAm / nAmatrayodazatrinidrANAM yAvatra Avaligalati // 17 // artha-mahanIyanI sarvaghAti prakRtio, nAmakamanI tera prakRtio ane traNa nidrAnI caramAvalikA jyAM sudhI anyatra prakSepa thavAthI kSaya na thAya tyAM sudhI teone -samaya nyUta AvalikA pramANu utkRSTa paddhaka ghaTe che. TIkA - mohanIyakarmanI-mithyAtva mehanIya ane pahelA bAra kaSAya ema sarvaghAtinI tera prakRtio tathA narakaTika, tiryaki , ekendriya, beIndriya, teIndriya ane caurindriyajAti, sthAvara, Atapa, ulota, sUkSma ane sAdhAraNa ema nAmakarmanI tera prakRtie tathA ddhi nidrAnidrA ane pracalapracalA ema thINadvitrika-saghaLI maLI ogaNatrIsa pravRtionI sattAmAM rahelI chelI AlikAne anya prakRtiomAM stiSukasaMkrama vaDe saMkrama thavAthI kSaya na thAya tyAM sudhI tenuM samaya nyUta AvalikA pramANu spardhaka ghaTe che. te AvalikAmAM samaya stibukasaMkrama vaDe saMkramI javAthI dUra thAya tyAre be samaya nyUna AvalikA pramANa spardhaka thAya che. e pramANe jema jema samaya samaya mastiSukasaMkrama vaDe dUra thAya, tema tema samaya samaya nyUna AvalikA pramANa madhyama paddha thAya che. ema yAvat svarUpasattAe eka samaya sthiti zeSa rahe tyAre te eka samaya pramANa jaghanya paddhaka thAya che. A pramANe anudayavatI uparokta mithyAtvAdi ogaNatrIza prakRtionA caramA-valikAnA samaya nyUna AvalikA pramANu spaddha che ane zeSa AkhI sthitinuM eka spardhake maLI saravALe AvalikAnA samaya pramANu spaddha thAya che. 1 udayavatI prakRtionI kSaya thatA thatA jyAre sattAmAM mAtra eka AvalikA pramANu risthati rahe che, tyAre anukyavatI-pradezadayavatI pravRtionI savarUpasatA samayajUna AvalikA zeSa rahe che. tethI ja udayavatI prakRtinA chellA samaye anulavatI pravRtionI savarapa satA hotI nathI te hetuthI ja udayuvatI pravRttionI udayAlAlikA ane anudayavatI pravRtionI svarUpa sattAe samaya nyUna AvalikA -zava rahe ane temAM eka paNa samaya anyatra saMkrama vaDe kSaya na thAya, tyAM sudhI samaya nyUjha AvanalikA pramANu utkRSTa pahaka uparokta prakRtinuM thAya che ane zepa AkhI sthitinuM eka sparvaka thAya che. eTale ja uparokta prakRtionA saravALe AvalikA pramANu spI thAya che.
Page #808
--------------------------------------------------------------------------
________________ s 774, paMcasaMgraha-pAMcamuM hAra . jema mehanIyanI sarvaghAti tera prakRtio, nAmakarmanI tera, thINudvitrika, ema ogaNatrIza prakationA AvalikAnA samaya pramANa spardhake thAya che, tema kSINamAhaguNasthAne jeone kSaya thAya che, te udayavatI prakRtionA kSINa guNasthAnakane. jeTale kALa che, tenA eka adhika saMkhyAtamA bhAganA samaya pramANa paddha thAya che ane nidrA ane pracalAnA eka nyUna spardhake thAya che. kAraNa ke nidrA agyavatI prakRti che. udayavatI prakationI svarUpasattAe jeTalI sthiti zeSa rahe, tenI apekSAe agyavatI prakRtionI samaya nyUna sthiti zeSa rahe che. tethI ja udayavatInI apekSAe eka paddhaka ochuM thAya che. - kSINakaSAya guNasthAne jeonI sattAne nAza thAya che, tenA te guNasthAnakanA saMkhyAtamA bhAganA kALa pramANu spIko kema ane zI rIte thAya che te kahe che- kSINakaSAya guNasthAnake vartamAna keI kSapitakamaza AtmA te guNasthAnakane jeTale kALa che, tenA saMkhatA bhAga jAya ane aMtamuhUrta pramANa saMkhyAtamAM eka bhAga zeSa rahe tyAre jJAnAvaraNIya pAMca, darzanAvaraNIya cAra ane aMtarAya pAMca ema cauda prakRtionI te vakhate sattAmAM jeTalI sthiti hoya tene sarvopavatanA vaDe apavartane-ghaTADIne have kSINamoha guNasthAnakano eTale kALa zeSa che teTalI kare che ane nidrA tathA pracalAnI eka samayahIna kare che. kAraNa ke te baMne prakRtie anudayavatI havAthI caramasamaye svasvarUpe tenuM daLa sattAmAM hetuM nathI, paraMtu pararUpe hoya. che. mATe te anenI sthitisattA svarUpanI apekSAe eka samaya nyUna kare che. * jyAre sarvopava7nA vaDe apavata kSINukaSAya guNasthAnakanI saMkhyAmAM bhAga pramANa sthiti zeSa rAkhe tyArapachI te prakRtimAM sthitighAta rasaghAta ane guNa-Ni pravartatA nathI. koIpaNa prakRtiomAM jyAM sudhI sthitighAta ane guNazreNi pravaratA hoya che tyAM sudhI te prakRtienI AkhI sthitinuM eka spardhaka thAya che ane sthitighAta. tathA guNazreNi baMdha thayA pachI jeTalI sthiti sattAmAM zeSa rahe te saghaLI sthitinuM eka spaddhaka, eka samaya ocho thAya ane jeTalI sthiti rahe tenuM eka spardhaka. vaLI eka samaya e thAya ane jeTalI sthiti rahe tenuM eka sthaddhaka, e pramANe jemA jema samaya e che thatuM jAya tema tema jeTalI jeTalI sthiti zeSa rahe tenuM tenuM eka eka paddhaka thAya che. yAvat caramasamaya zeSa rahe tyAre tenuM eka paddhaka thAya che. A pramANe spardhaka utpanna thavAnI vyavasthA che. 1 kSINukaSAya guNasthAnakanA saMkhyAtA bhAga jAya ane eka bhAga cheSa rahe tyAre evA viziSTa pariNAma thAya che ke je vaDe ekadama risthati ghaTADI te guNasthAnanA jeTalA kALa hoya teTalA kALamAM bhagavAya teTalI sthiti zeSa rAkhe che. je viziSTa pariNAma vaDe e kriyA thAya che tenuM nAma savvapavandranA kahevAya che. sarvopavittanA thayA pachI sthitighAta, rasAta ke guNazreNi thatA nathI.
Page #809
--------------------------------------------------------------------------
________________ -paMcasagraha-pAMcamuM hAra 775 ahiM jJAnAvaraNAdi cauda prakRtionA kSINamAha guNasthAnakanA kALa saMkhyAtemAM bhAga zeSa rahyo ane sthitighAta tathA guNi baMdha thaI tethI tenA te saMkhyA-tamA bhAga pramANa spardhako ane zeSa ke jyAM sthitivAtAdi pravarte che te saMpUrNa sthitinuM eka spaddhaka kula eka adhika saMkhyAmA bhAganA samaya pramANa jJAnAvaraNAdi cauda prakRtienA spaddhake thAya che ane nidrAdikamAM eka ochuM thAya che. -eTaluM yAda rAkhavuM ke udayavatInI apekSAe anudayavatI prakRtionuM spaddhaka eka ochuM ja thAya che. A pramANe kSINamAha guNasthAnakanI saMkhyAmAM bhAga pramANa 25ddhaka thayA te kahyuM. . have spardhaka zI rIte thAya che te kahe che- kSINakaSAya guNasthAnakanA saMkhyAtamA bhAga jAya ane eka bhAga zeSa rahe tyAre sattAgata sthiti ghaTADIne je saMkhyAmAM bhAga pramANa rAkhI te paNa yathAsaMbhava udaya udIraNa vaDe kramazaH kSaya thatA thatA tyAM sudhI kahevuM yAvat eka sthiti zeSa rahe. jyAre te eka sthiti zeSa rahI tyAre temAM kSapitakamaza kAI AtmAne ochAmAM ochI je pradezasattA hoya te carama samayAzrita paheluM pradezasatkarmasthAna kahevAya. temAM eka paramANune prakSepa karatA bIjuM eTale ke te chelA sthAnakamAM vartamAna- eka adhika -paramANunI sattAvALA pitakaza jIva AzrayI bIjuM pradezasatkarmathana be adhika -paramANunI sattAvALA jIva AzrayI trIjuM pradezasatkarmasthAna, e pramANe eka eka paramANu vadhatA vadhatA niratara pradezasatkarma sthAne tyAM sudhI kahevA yAvat guNitamaza AtmAne te carama sthitimAM vartatA satkRSTa pradezanI sattAnuM chelluM pradeza satkarma sthAna thAya. A anaMta pradezasatkarmasthAnanA piMDarUpa carama sthitisthAna -AzrayI spaddhaka thayuM. be sthiti zeSa rahe tyAre ukta prakAre bIjuM spardhaka thAya. e pramANe sarvopattanA vaDe kSINakaSAya guNasthAnakanA kALanI samAna karAyela sattAgata sthitinA jeTalA sthiti vize-samaya hoya, teTalA spaddha thAya che. tathA carama sthitighAtanA carama prakSepathI AraMbhI pazcAnupUvie anukrame vadhatA vadhatA tyAM sudhI kahevuM cAvata pitApitAnI sarvotkRSTa pradezasattA thAya, A paNa saMpUrNa sthitinuM eka spardhaka thAya che. A eka spardhaka adhika thatuM hovAthI jJAnAvaraNa paMcakAdi udayavatI prakRtionA eka spardhaka vaDe adhika kSINukaSAya guNasthAnakanA saMkhyAtamA bhAganA carama samaya pramANa paddha thAya che. tathA nidrA ane pracalAnI kSINakaSAyaguNasthAnakanA caramasamaye sattA nahi hovAthI hicarama sthiti AzrayI spardhaka thAya che mATe te carama sthiti saMbaMdhI spaddhaka vaDe hIna te baMnenA spardhA thAya che. eTale te baMnenA kula spardhake kSINakaSAya guNasthAnakanA saMkhyAtamA bhAganA - samayapramANe ja thAya che. 174
Page #810
--------------------------------------------------------------------------
________________ 776 paMcasagraha-pAMcamuM hAra TIkAmAM je jJAnAvaraNadinA spakanI saMkhyA kahI te ja gAthAmAM kahe che- khINaddhAsaMkhaMsaM khINatANaM tu phaDDugukkosa / udayavaINegahiyaM nihANaH egahINaM taM 1975 // kSINAvAsaMkhyeyAMza kSINAntAnAM tu sparddhakotkarSaH / udayavatInAmekAdhika nidrANAmekahInaH saH // 175 // artha-kSINumeha guNasthAnake jenI sattAne nAza thAya che te udayavatI prakRtienA eka adhika kSINukayAya guNasthAnakanI saMkhyAmA bhAganA samaya pramANa spaddha ke thAya che ane nidrAnA eka hIna paddha thAya che. TIkAnu-kSINamehaguNasthAnake jenI sattAne nAza thAya che te jJAnAvaraNapaMcaka darzanAvaraNacatuSka ane atarAyapAcaka e cauda prakRtione spaddhatkarSa-kula rUddha kenI saMkhyA kSINakaSAyaguNasthAnakanA saMkhyAtamA bhAganA samaya pramANa hoya che. mAtra eka spardhaka vaDe adhika che. kayu eka spardhaka vadhAre hoya che? te kahe che- - carama sthitighAtanA carama prakSepathI AraMbhI pitApitAnI utkRSTa pradezasattA paryad. saMpUrNa sthitinuM je pahelAM eka spardhaka kahyuM che te eka spaddhaka vaDe adhika kSINakaSAyaguNasthAnakanA saMyAtamA bhAganA samaya pramANa spardhA ke thAya che. nidrA ane pracalAnI kSINakaSAya guNasthAnakanA caramasamaye svarUpa sattA nahi hovAthI te caramasamaya saMbaMdhI eka spaddhaka hIna te baMnenA spaddha thAya che. eTale ke jJAnAvaraNIyAdi caude prakRtinAM jeTalA spardake kahyA tenAthI eka hIna nidrAddhikanA spaddha thAya che. 175 have agi guNaThANe jene aMta thAya che tenA spaddha kahe che ajjogisaMtigANaM udayavaINaM tu tassa kAleNaM / egAhigeNa tulaM iyarANaM egahINaM taM // 17 // ayogisattAkAnAmudayavatInAM tu tasya kAlena / ekAdhikena tulya itarAsAmekahInaH saH // 176 // atha--agi guNasthAnake jeonI sattA hoya che te udayavatI prakRtienA. eka spaDhaka vaDe adhika agi guNasthAnakanA kALa tulya spardhAke thAya che ane Itara-anuvyavatI prationA eka cUta thAya che.. TIkAnuDa-agikevali guNasthAnake jeonI sattA hoya che te-manuSyagati,
Page #811
--------------------------------------------------------------------------
________________ jAsagRhamAMthama vAra 999 manuSyAyu, paMcendriyajAti, trasa, subhaga, Adeya, paryApta, Adara, tItha kara, yaza-kIrtti, sAta asAta emAMthI anyatara vedanIya ane uccageAtrarUpa khAra udayavatI prakRtinA spa kAtya --kula paddha kAnI sakhyA aceAgikevaLI jINusthAnakanA kALa tulya che. mAtra eka spaMddhaka vaDe adhika che. eTale ke aAgikevaLI jINusthAnanA kALanA jeTalA samA che tenAthI eka spaSTa vaDe adhika spI thAya che. bhAvAya A pramANe che kSatikAza kAI AtmAne acAgikevaLInA caramasamarce je sajAnya pradezasattA hoya che te paheluM pradezasaka sthAna, eka paramANu meLavatAM khIjuM pradezasatka masthAna, e paramANu meLavatAM trIjuM pradezasatkama sthAna, e pramANe acAgi guNusthAnAnA caramasamaye vatA aneka jIvAnI apekSAe eka eka paramANu meLavatAM nirtara pradezasatkramasthAnA tyAM sudhI jANavA ke te ja samaye vattattA guNitakamAM za AtmAne sarvotkRSTa pradezasatkramasthAna thAya. A pramANe caramasthiti AzrayI eka paddha thAya. e ja pramANe e sthiti zeSa rahe tyAre te e sthitinu bIju spaSTha thAya. traNa sthiti zeSa rahe tyAre te traNa sthitinuM trIjuM spaSTa thAya. ema niraMtara ayA ginA pahelA samayaparyaMta samajavuM. tathA sAgikevaLInA caramasamayai thatA carama sthitighAtanA carma prakSepathI AraMbhI padmAnapUvie anukrame vadhatAM nira'tara pradezasatkramasthAnA tyAM sudhI kahevAM. yAvat pAtAtAnI utkRSTa pradezasattA thAya. A sapUrNa sthiti samRdhI yathAsa'bhava eka spa ka thAya che. mATe te eka spaSTa vaDe adhika acaiAginA samayapramANa ucavatI prakRtinAM spA thAya che. Itara=aAgi guNusthAnake jeenI sattA hoya che te anuttuyavatI prakRtinA udayavatI prakRtiethI eka nyUna ddhaka thAya che. kAraNa ke aAgikevaLI guNasthAnakanA caramasamaye te anuDhayavatI prakRtinI svarUpasattA hAtI nathI tethI te carama sthiti sabaMdhI spaddhaka vaDe hIna che. eTale anuyavatI prakRtienA kula paddha aceogikevaLInA samayapramANa thAya che, eka paNa vadhAre nahi. kSINamAha guNusthAnake jeonA aMta thAya che te tathA aceAgidguNasthAnake jeonI sattA hoya che te uDDayavatI prakRtinA yathAkta pramANuyukta je spA eka spaSTa vaDe adhika kahyA che, tathA anuyavatI prakRtienAM udayavatIthI eka nyUna kahyA che, tenA vicAra karavA IcchatA A gAthA kahe che------ ThikhaMDANaikhuDDaM khINasajogINa hoi jaM carimaM / taM udayavaINahiyaM annagae tUNamiyarANaM // 177 // sthitikhaNDAnAmatikSuddhaM kSINasayoginoH bhavati yaccaramam / tadrudayavatInAmadhikamanyagataM tnamitarAsAm // 177 || 100
Page #812
--------------------------------------------------------------------------
________________ mathake pacaso -pAMca dvAra * atha-kSINameha ane sogikevaLI guNasthAnake thatA sthitimAMnA carama sthitivAtane je atikSullaka-atizaya nahAne carama prakSepa tyAMthI AraMbhI pitApitAnI utkRSTa pradezasattA paryata je pradezasatkarmasthAnanuM spaddhaka thAya che, te spaddhaka udayavatI pravRtiomAM adhika hoya che. tathA anudayavatI pravRtiomAM caramasamaye je dalika stibukasa kema vaDe udayavatI pravRtiomAM saMkramI jAya che te caramasamayAzrita eka paddhaka vaDe nyUna heya che. TIkAtu -NAnAvaraNapacakAdi prakRtiene kSINamehakaSAya guNasthAnake ane agikevaLIne je prakRtionI sattA che te prakRtiene sagikevaLI guNasthAnake sthitighAtAdi karatAM karatAM chellA sthitikhaMDane ukeratAM te khaMDanA dalikane anya prakRtiomAM je prakSepa thAya che tenI aMdara te chelA sthitivAtanA caramasamaye atizaya hAne je carama prakSepa thAya che, tyAMthI AraMbhI pazcAtupuSyie anukrame vadhatA pitApitAnI sarvotkRSTa pradezasattA parvata je pradeza sarakamasthAne thAya che, te pradeza satkarmasthAnA samUharUpa saMpUrNa sthitinuM je eka spaDhaka thAya che, te eka spardhaka kSINukavAya guNaThANe jeone aMta thAya che te prakRtiomAM, tathA agikevaLIne jeonI sattA hoya che te udayavatI pravRtiomAM vadhAre hoya che. caramasthitighAtanA caramaprakSepathI AraMbhI saMpUrNa sthitinuM je spaddhaka udayavatamAM thAya che te anudayavatImAM paNa thAya che, chatAM udayavatathI anudayavatImAM eka ochuM thAya che. kAraNa udayavatI pravRtionuM caramasamaye svasvarUpe dalika anubhavAya che. tethI tenuM caramasamayAzrita spaddhaka thAya che paraMtu anudayavatI pravRtionuM udayavatI pravRtiomAM stibukasaMkrama vaDe saMkramI jatuM hovAthI caramasamaye teonA dalike svasvarUpe anubhavAtA nathI mATe caramasamayAzrita eka paddhaka teonuM thatuM nathI tethI te eka spardhakahIna anudayavatI prakRtionAM rUddhake thAya che ema samajavuM. 177 e ja hakIkatane spaSTa kare che- 'jaM samayaM udayavaI khijai ducarimayantu ThiiThANaM / 'aNudayavaie tammi carimaM carimammi jaM kamai // 17 // yasminsamaye udayavatyAH kSIyate dvicaramaM tu sthitisthAnam / , anudayavatyAH tasmin caramaM carame yat krAmati // 178 // a_je samaye udayavatI prakRtinA dvicarama sthitisthAnane kSaya thAya che, te samayeM anudayavatI pravRtionA caramasthAnane kSaya thAya che. kAraNa ke caramasamayamAM anudayavatI pravRtionuM kralika stibukasaMkrama vaDe saMkramI jAya che. ' TIkAtu -anudayavatI prakRtinAM spardhake udayavatI prakRtionAM spaddhakathI eka
Page #813
--------------------------------------------------------------------------
________________ pazusa graha-pAMcamuM dvAra 99 AchA hAya che tenuM, kAraNa kahe che je samaye udayavatI prakRtinA dvicarama-upAnyachellAnI pahelAMnA sthitisthAnanA svasvarUpe anubhavatAM kSaya thAya che, te samaye anu: yavatI prakRtinA carama sthitisthAnano kSaya thAya che. zA mATe e pramANe thAya che? ema jo prazna thAya teA tenA uttara kahe chekAraNa ke uyavattI prakRtienA caramasamayamAM anuyavatI prakRtionuM krelika stiththukasakrama vaDe sa*kramI jAya che. tethI udayavatI prakRtinA dvicaramasamaye ja anuyavatI prakRtinA kSaya thAya che. te hetuthI caramasamaye anuyavatI prakRtinuM dalika svarUpa sattAe hAtuM nathI mATe te caramasamaya sakhabI eka spaddhaka vaDe nyUta te anuRRyavatI prakRtinA paddha thAya che. 178 1 sajvalana lAbha ane yaza-kIrtinuM mIjI rIte paNa eka sparSIka thAya che, te A gAthAmAM batAve che-- jAvaiyAu ThiIo jasaMtalobhANahApavarttate / taM igiphaDDuM saMte jahannayaM akayaseDhissa // 177 // yAvatyastu sthitayaH yazo'ntalomayoryathApravRttAnte / tadekaM sparddhakaM sattAyAM jaghanyamakRta zreNikasya // 179 // atha--jeNe zreNi karI nathI evA AtmAne yathApravRttakaraNanA caramasamaye yazaHkIrtti ane sa'jvalana lAbhanI jeTalI sthitie sattAmAM hAya che tenuM eka jaghanya spaSTa thAya che. TIkAnu0--kAI eka abhavya prAcAgya jaghanya sthitinI sattAvALA AtmA trasamAM utpanna thAya, tyAM cAra vAra meAhanIyakramanA sarvopazama karyA sivAyanI khAkInI kSaSitakramamAM zanI-kama pudgalAnI sattA ochI karavA mATe thatI kriyA vaDe ghaNA krama puddagalAne khapAvIne ane dIrghakALa paryaMta sayamanuM pAlana karIne mAhanIyA ya karavA mATe kSapazreNi para ArUDha thAya. te kSatikamAMza AtmAne yathApravRttakaraNanA apramatta guNasthAnakanA caramasamaye jeTalI sthitie sthitisthAnakI sattAmAM hoya ane te saghaLA sthAnakamAM je ochAmAM AchA pradezAnI sattA hoya tenA samUhanuM paheluM jadhanya pradezasatkrama sthAna, tyArapachI tyAMthI ArabhI bhinna bhinna jIvAnI apekSAe eka eka paramANunI vRddhi thatA e ja graMthApravRttakaraNanA caramasamaye niraMtara pradezasamasthAnA tyAM sudhI kahevA cAvat tikA~za AtmAne saveitkRSTa pradezasatkramasthAna thAya. e saghaLA pradezasatyama sthAnAnA
Page #814
--------------------------------------------------------------------------
________________ paMcasoMpIcaMkhuM dvAra samUharUpa eka spaddhaka saMjavalana lebha' ane yazakIrti e meM prakRtimAM upazamazreNi nahiM karanArane thAya che. " pahelA yazakIrtine agi guNaThANAnA eka adhika samaya pramANa paheke kahA che. temAM A rIte eka spaddhaka adhika thAya che. ahiM vasanA bhavamAM zreNi karyA sivAya ema kahyuM che. kAraNa ke upaoNmaNi kare te anya prakRtionA ghaNA dali guNasaMkrama vaDe ukta be prakRtimAM saMkrame ane tethI jaghanya pradezasatkarma na ghaTe mATe zreNi nahi karanArane thAya, ema kahyuM che. 179 ulana cogya prakRtienA spaddhake kahe che - aNudayatullaM uvvalaNigANa jANija dIhauvvalaNe / anudayatulyaM udvalanAnAM jAnIhi dIrgholane / aI-uddhalanogya prakRtionA paddhake teonI cirolanA karatA anudayavatI pravRtionI tulya jANe, TIkAnu-udhalanayogya trevIsa prakRtionI palyopamanA asaMkhyAtamA bhAga pramANa kALa vaDe ukalanA karatA teonA spaddhaka anudayavatI pravRtionI tulya tuM jANa 1 sa javalana lebanuM eka spardhaka kahyuM che. paraMtu jema bAramAM guNarathAnakanA sakhyAta bhAga jAya tyAre sapavatanA vaDe apavatane sAtamA bhAga pramANa sthiti jJAnAvaraNAdinI rAkhe che ane tethI teonA eka adhika saMkhyAtamA bhAga pramANu spahake thAya che tema dazamAM guNasthAnakanA saMkhyAtA bhAga jaya ane eka bhAga zeSa rahe tyAre lAbhanI sthitine sarvopavAnA vaDe apavatI tene dazamAM guNasthAnakanI saMkhyAmAM bhAga pramANa rAkhe che tyAre temAM sthitighAtAdi pravartatA nathI tethI jJAnAvaraNAdinI jema lebhanA eka adhika dazamA suNasthAnakanA saMkhyAtamA bhAga pramANa spardhA upare eka spardhakathI adhika thavA joIe ema gAthA 179 mInA avataraNamAM saMjavalana lAbha ane yazakIrtinuM anyathA bIjI rIte paNa eka rakSaka thAya che ema kahyuM che te uparathI lAge che. jo ke AgaLa pAchaLa TIkAmAM kayAMya kazuM nathI. purUSadanA be spA kahyA che paraMtu te uparAMta baMdha udaya viccheda thayA pachI je be samaya nyana AvalikA pramANu badhAyaluM dalika rahe che tenA e samaya nyUna be AvalikA pramANu svahake sakvalana krodhanI jema thAya che eTale teTalA adhika levAnA che A hakIkata karyaprakRtimAM aneM A ja dAranI chellI gAthAmAM kahI che. hAsyaSakanuM eka ja raMpaddhaka kahyuM che. tenuM kAraNa ema jaNAya che ke tenI prathama ane dvitIya sthiti sAthe ja jatI hovI joIe. A rIte jema hAsyakanuM eka pahaka thAya che tema purUSadane udaye zreNi AraMbhanArane strI ke napuMsakadanuM paNa eka pahaka thatuM hovuM joIe ane strI ke napusakadanA udaye zreNuiM AraMbhanArane napuMsakavedanI jema purUSadanuM paNa eka pahaka thatuM hovuM joIe. anya vedanA udaye zreNi AraMbhanArane anya veLuM AvuM spahaka thatuM hovuM joIe. pachI bahuzruta jANe.
Page #815
--------------------------------------------------------------------------
________________ -pacasahapAMca dvArA 781 eTale ke je pahelA anudayavatI pravRtionA AlikAnA samaya pramANe spaddha ke kahyA che tema uddhalanogya prakRtionA paNa samajavA. - temAM samyakatva mohanIyanA spaddhake AzrayI bhAvanA kare che-abhavya prAyogya -jaghanya sthitinI sattAvALe kaI AtmA trasamAM utpanna thAya tyAM samyakatva tathA dezavirati cAritrane anekavAra prApta karIne tema ja cAravAra mohanIyane sopazama karIne ane ekaso batrIsa sAgaropama paryata samyatvanuM pAlana karIne mithyAtve jAya tyAM cirakalanA vaDe-palyopamanA asaMkhyAtamA bhAga pramANa kALa vaDe samyakatva mahanIyane uvelatA jyAre chelle sthitikhaMDa saMkramI jAya ane eka AvalikA zera rahe tyAre tene paNa tikasaMkrama vaDe mithyAtvamohanIyamAM saMkramAvatA be samayamAtra jenI avasthiti che evI eka sthiti zeSa rahe tyAre ochAmAM ochI je pradezasattA hoya te samyakatvamehanIyatu jaghanya pradezasatkarmasthAna kahevAya che. tyAMthI AraMbhI aneka jIvonI apekSAe eka eka paramANunI vRddhi thatA niratara pradezasatkarmarathAne tyAM sudhI kahevA thAvat te ja carama sthitisthAnamAM guNitakamaza AtmAne satkRSTa pradezasatkarmasthAna thAya. e ananta pradezasatkarmasthAnuM paheluM eka spaddhaka thAya. | svarUpa sattAe be samaya sthiti zeSa rahe tyAre pUrvokta kime bIjuM spaSTa thAya. e pramANe tyAM sudhI kahevuM yAvata samAna AvalikA pramANu spardhake thAya. tathA carama sthitighAtanA carama prakSepathI Ara bhI pUrve kahyuM te rIte eka spaddhaka thAya. A rIte samyakatvAhanIyanA AvalikAnA samaya pramANa kula spIke thAya che.* e pramANe mizramehanIyanA paNa spardhva ke kahevAM. . . . e ja rIte zeSa vaikriyAdi agIAra, AhArakasaptaka, uccagAtra ane manuSyadvirUpa ukalanagya ekavIza prakRtionA paNa spardhake samajavA. mAtra ekasa batrIsa sAgarepama pramANa kALa mULathI ja na kahe che. eTale ke eka batrIsa sAgaropama paryad je samyakatvanuM pAlana karavAnuM kahyuM che te na kahevuM. A sthaLe kama prakRtimAM sattAdhikAra gA. 47 mAM ukalana prakRtinuM je eka paddhaka kahyuM che te upalakSaka samajavuM, paraMtu zeSa spaddhakane niSedha karanAruM che, ema na samajavuM. eTale ahiM kahelA spaddhake sAthe virodha Avaze nahi. have hAsyanuM spaddhaka kahe che- hAsAINaM erga saMchobhe phaDgaM carame // 18 // hAsyAdInAmekaM saMchome sparddhakaM carame // 18 // atha-hAsyAdi prakRtienA caramaprakSepathI AraMbhI eke spardhaka thAya che.
Page #816
--------------------------------------------------------------------------
________________ paMcasabrahapAMcamuM dvAra TIkAnu - hAsyAdi cha prakRtione jyAre caramapa-saMkramaNa thAya tyAre tyAMthI AraMbhI eka spaddhaka thAya che. te A pramANe- - abhavya prAgya jaghanya sthitinI sattAvALo koI AtmA trasamAM utpanna thAya tyAM sacUrava ane dezavirati anekavAra prApta karIne ane cAravAra mohanIyane upazamAvIne tathA strIveda ane napuMsakavedane vAraMvAra baMdha vaDe tathA hAsyAdi dalikanA saMkrama vaDe sArI rIte puSTa karIne manuSya thAya. manuSyamAM dIrghakALa saMyamanuM pAlana. karIne te prakRtione kSaya karavA mATe prayatnavaMta thAya, kSapakazreNimAM kSaya karatA. karatA caramasamaye je chelle kSepa thAya te kALe te hAsyAdi prakRtionI je ochAmAM ochI pradezasattA hoya te paheluM sarvajaghanya pradezasatkarmasthAna. tyArapachI tyAMthI AraMbhI nAnA jIvonI apekSAe eka eka paramANunI vRddhi thatA niraMtara pradezasatkarma sthAne tyAM sudhI kahevA yAvatu guNitakaza jIvane sahRSTa pradezasatkarmasthAna thAya. te anaMtA satkarmasthAnonA samUhane spardhaka kahevAya che. hAsyAdi cha prakRtimAM darekanuM A rIte eka eka paddhaka thAya che. 180 have saMjavalanatrikanA spaddhakanuM pratipAdana karavA kahe chebNdhaavliyaaiiyN AvalikAleNa bIiThiihito / layaThANaM layaThANaM nAseI saMkameNaM tu // 18 // saMjalaNatige dusamayahINA do AvalINa ukkosa / phamuDaM biIyaThiie paDhamAe aNudayAvaliyA // 182 / / AvaliyadusamaUNA mettaM phahUM tu paDhamaThiivirame / bandhAvalikAtItaM AvalikAkAlena dvitIyasthitibhyaH / latAsthAnaM latAsthAnaM nAzayati saMkrameNa tu // 18 // saMjvalanatrikasya dvisamayahInA dvayAvalikotkRSTam / sparddhaka dvitIyasthitau prathamAyAmanudayAvalikA // 182 // AvalikA dvisamayonA mAtraM sparddhakaM tu prathamasthitivirame / artha--je je latAnI baMdhAvalikA vyatIta thaI che, te te saMjavalanavikanI latAne bIjI sthitimAMthI anya prakRtimAM saMkramAvavA vaDe nAza kare che. tathA jyAM sudhI prathama sthitimAM anudayAvalikA zeSa che tyAM sudhI bIjI sthitimAM be samaya jUna e AvalikA pramANe utkRSTa spardhaka thAya che ane jyAre prathama sthitine virAma
Page #817
--------------------------------------------------------------------------
________________ pacAsaMgraha-pAMcamuM dvAra nAza thAya tyAre e samaya nyUna AvalikA pramANa paddhaka thAya che. tethI utkRSTa spaddhaka be samaya nyUna e AvalikA pramANu thAya che. TIkAnu-saMjvalana kaeNdha, mAna ane mAyAnI prathama sthitinI jyAM sudhI eka AvalikA zeSa na rahI hoya, tyAM sudhI teomAM sthitighAta rasaghAta baMdha udaya ane udIraNA pravarte che ane jyAre prathama sthiti eka AvalikA pramANe bAkI rahe tyAre te sthitivAtAdine viccheda thAya che. tyArapachInA samaye eTale ke abaMdhanA prathama samaye prathama sthitinA samaya nyUna eka AvalikAnA dalika ane be samaya nyUna be AvalikAkALamAM baMdhAyelA dalika mAtra sattAmAM hoya che, bIjA saghaLAM dalikAnA kSaya thayela hoya che. temAM prathama sthitinI samaya nyUna AvalikA pramANu dalikanA spardhakane vicAra zINadvitrikAdine jema pahelA karI gayA che tema ahiM paNa karI le. paraMtu be samayagUna AvalikAkALamAM baMdhAyeluM je sattAmAM che tenI pUrvaka bhAvanA bIjI rIte karAya che kAraNa ke pUrvokta prakAre paddhakA ghaTI zakatA nathI. praza-ahiM e kaI rIte jANI zakAya ke, sthitighAta, rasaghAta, baMdha, udaya ane udIraNAne je samaye viracheda thAya che, tyArapachInA samaye be samaya nyUna be AvalikAkALamAM baMdhAyeluM bAkI rahe che, vadhAre samayanuM baMdhAyeluM bAkI rahetuM nathI? uttara-ahi kaI paNa vivakSita eka samaye baMdhAyelA karmalikanI je niSekaracanA te latAsthAna kahevAya che. have te dareka latAsthAnanI eTale ke samaye samaye baMdhAyelA te karmalikanI jyAre baMdhAvalikA vyatIta-dUra thAya tyAre tene bIjI sthitimAMthI AvalikA mAtra kALe saMkamAvavA vaDe-anya prakRtirUpe karavA vaDe nAza kare che. tAtparya e ke je samaye karma baMdhAya, te samayathI eka AvalikA gayA bAda tene eka AvalikAkALe anya prakRtimAM saMkramAvI dUra kare che. koIpaNa eka samayanA aMdhAyelA dalikane dUra karatAM eka AvalikAkALa jAya che. eTale je samaye karma baMdhAyuM te kama te samayathI bIjI AvalikAnA caramasamaye dUra thAya che ane tethI keIpaNa samaye baMdhAyelI kamenI sattA be AvalikA rahe che. te ja hakIkatane spaSTa kare che- dhAdine anubhava karatA caramasamaye-aMdhaviccheda samaye je karmalika bAMdhyuM 1 ahiM pUrva mAM keTalI udayAvalikAnA ra5hane vicAra karyo che te pramANe be samavanyUna e AvalikAkALamAM baMdhAyelA dalikAnA rapa ghaTI zakaze nahi kAraNa ke jevA jevA rogathAna vaDe jeTalA jeTalA pramANamAM dali baMdhAyA che, te baMdhAyelA dalitonA wddhane vicAra karavAno che ane tethI ja eka eka samaye anata satkarmasthAne ghaTaze nahi. paraMtu je je samaye badhAya che, te te samaye aneka chAnI apekSAe jeTalA garathAno saMbhava che, TalA ja pradezasatyama rathAne thI zo.
Page #818
--------------------------------------------------------------------------
________________ 4 pAsamUha-pAMcamAM hArate baMdhAvalikA gayA bAda AvalikAmAtra kALe anya prakRtirUpe karatAM karatAM saMkramavalikAnA caramasamaye svarUpa sattAnI apekSAe te karmalikane nAza kare che, dvicaramasamaye krodhAdine vedatAM je karma bAMdhyuM tene paNa baMdhAvalikA gayA bAda AvalikAmAtra kALa vaDe saMkrama karatAM karatAM saMkramAvalikAnA caramasamaye svarUpasattAnI apekSAe A pramANe je karma je samaye baMdhAyu te karma te samayathI AraMbhI bIjI AvalikAnA caramasamaye svarUpanI sattAnI apekSAe dUra thAya che ema siddha thayuM. A pramANe havAthI aMdhaviccheda samayathI samaya nyUna be AvalikAkALe baMdhAyelA kamalikanI sattAne baMdhAbhAvanA pahelA samaye nAza thAya che. tethI baMdhAdinA abhAra vanA prathama samaye be samaya jUna che AvalikAkALamAM baMdhAyelA karmalikanI ja sattA saMbhave che, anya keIpaNa samayanA baMdhAyelA karmalikanI sattA saMbhavatI nathI ema kahyuM che. A ja hakIkatane maMdabuddhivALA jIvAne spaSTa bodha thavA mATe kaMIka asata kaha5nAe daSTAMta ApI samajAve che ahiM vAstavika rIte asakhyAtA samaya pramANa AvalikA hovA chatAM paNa tene cAra samayapramANu kapIe. have je samaye aMdhAdine vicacheda thAya che te samayathI AraMbhI pahelAnA AThamA samaye je karma bAMdhyuM, te kama te samayathI mAMDI cAra samaya pramANu baMdhAvalikA gayA bAda cAra samayapramANu bIjI AvalikA vaDe anya prakRtimAM saMkramanuM saMkramanuM saMkramAvalikAnA caramasamaye ke je samaye baMdhAdine viccheda thAya che te samayeM sarvathA svasvarUpe sattAmAM rahetuM nathI kAraNa ke saghaLuM paramAM saMkamI jAya che. tethI je samaye chello baMdha thAya che te samaye samayagUna be AvalikAkALamAM baMdhAyeluM karmaThaLa sattAmAM hoya che. baMvida samayathI sAtamA samaye je karma bAMdhyuM te karma cAra samayapramANa AvalikA atikramI gayA bAda cAra samayapramANa anya AvalikA vaDe anya prakRti rUpe thatAM thatAM je samaye baMdhAdine viccheda thayo te pachInA arthAta abaMdhanA pahelA samaye ravasvarUpe sattAmAM hotuM nathI, kAraNa ke saghaLuM paraprakRtirUpe thaI gayu che. eTale akhaMdhanA pahelA samaye baMdhaviccheda samayathI chaThThA Adi samayanu baMdhAyeluM kamaLa sattAmAM hoya che. ahiM AvalikAnA cAra samaya kapyA hovAthI cha samaya eTale be AvalikAmAM be samaya nyUna kALa thAya che. mATe ja ema kahevAmAM AvyuM che ke baMdhAdine viccheda thayA bAda anantara samaye be samaya nyUna be AvalikA kALamAM baMdhAyeluM karma ja sattAmAM hoya che te uparAMta vadhAre samayanuM baMdhAyeluM sattAmAM hotuM nathI. temAM baMdhAdinA viccheda samaye jaghanyayoge je karma bAMdhyuM te kamane tenI
Page #819
--------------------------------------------------------------------------
________________ rasajha-pAMcamuM dvAra 78. baMdhAvalikA gayA bAda anya AvalikA vaDe anyatra sakamAvatAM saMkramAvalikAnA caramasamaye hajI paramAM saMkramAvyuM nathI paraMtu jeTaluM kamaLa 5ramAM saMkramAvaze teTaluM saMvalana thatuM jaghanya pradezasakarmasthAna kahevAya che. tathA khaMdhAdinA viccheda samaye yathAsaMbhava jaghanya roga pachInA sthAne vartatAM je karma bAMdhyuM tene baMdhAvalikA gayA bAda samAvatAM saMkamAvatAM saMkramAvalikAnA caramasamaye jeTaluM sattAmAM hoya tene bIjuM pradezasatkarmasthAna kahevAya. e pramANe tyAM sudhI kahevuM yAvat utkRSTa yaMgasthAne vartatA baMdhAdinA viccheda samaye je karma bAMdhyuM tene saMkramAvatAM saMkramAvatAM saMkramAvalikAnA caramasamaye jeTaluM karmadaLa sattAmAM hoya tene saMjavalana dhanuM sarvotkRSTa chella pradezasatkarmasthAna kahevAya. A pramANe navame guNaThANe je jaghanya yoga sthAnane saMbhava hoya te cagasthAnathI AraMbhI saMbhavatA utkRSTa yogasthAna parvata jeTalA cagasthAno ghaTI zake teTalA pradezasatkarmasthAne caramasamaye thAya che. te saghaLA pradezasatkarmasthAnanA samUhanuM paheluM spaddhaka thAya che. e pramANe je samaye baMdhAdine viccheda thAya che te pahelAnA samaye jAga Adi vaDe je karma baMdhAya che te kamaMdaLanA te samayathI AraMbhI bIjI AvalikAnA caramasamaye pahelA jaghanya pradezasakarmasthAnathI AraMbhI utkRSTa pradezasa&ma sthAna paryata caramasamaye baMdhAyelA dalikanA je rIte ane jeTalA pradezasatkarma sthAne vicAryA te rIte ane teTalA pradezasatkarma sthAne ahiM paNa samajI levA. mAtra e sthitisthAnanA thayelA che ema samajavuM. kAraNa ke aMdhavicchedarUpa caramasamaye baMdhAyelA dalikanI paNa te samaye sattA che. A pramANe asaMya satkarmasthAnanA samUhanuM bIjuM spaddhaka thAya che. cAra samaya pramANu asatkalpanAe AvalikA gaNatA baMdhAdiviccheda 5chInA samaye arthAta abadhanA pahelA samaye cha samayanA baMdhAyelA dalikanI sattA hoya che, adhinA bIja samaye pAMca samayanA baMdhAyelA, abaMdhanA trIje samaye cAra samayanA baMdhAyelA, akhaMdhanA ethe samaye traNa samayanAM baMdhAyelA, abaMdhanA pAMcamA samaye be samayanA aMdhAyelA ane akhaMdhanA cha samaye mAtra aMdhaviccheda samaye baMdhAyelA dalikanI ja sattA heAya che. A pramANe hovAthI traNa samaya sthitinuM uparokta rIte trIjuM spardhaka, cAra samaya sthitinuM cothuM spardhaka pAMca samayasthitinuM pAMcamuM ane cha samayasthitinuM chaThuM spaddhaka thAya che. e ja hakIkata kahe che- e pramANe baMdhAdivicchedanA vicaramasamaye arthAta caramasamayathI trIje samaye jaghanya gAdi vaDe je baMdhAya che tenA te baMdhasamayathI AraMbhI bIjI AvalikAnA caramasamaye pUrvanI jema teTalA ja pradezasatkarmasthAna thAya che mAtra te traNa sthitinA thAya che. kAraNa
Page #820
--------------------------------------------------------------------------
________________ 786 paMcasagrahapAMca dvAra ke te samaye badhAMdi vize sama traNa samayanI sthitivALA dalimI sattA hoya che tema ja vicaramasamaye baMdhAyelAM e samayanI sthitivALA dalikanI sattA hoya che A rIte asaMkhya pradeza sarakamasthAnanA samUhanuM trIjuM paddhaka thAya che. A pramANe be samayajUna che AvalikAnA jeTalI samaye teTalAke thAya che.. - A pramANe savila mananI tathA mAyAne paNa teTalA ja ane e ja rItie spaddhake kahevA. aMdhaviccheda pachInA samaye be samayajUna che AvalikAkALamAM baMdhAyelA dali. kanI ja saMsA" hovAthI teTalI sthitinuM utkRSTa spardhaka thAya che. . . * zaMkA-akhaMdhanAM prathama samaye prathama sthitinI samayajUna eka AvalikA ane bIjI sthitimAM be samayanUna be AvalikA zeSa hevAthI kula traNa samayajUna traNa AvalikA pramANamAM utkRSTa spaddhaka thavuM joie. be samayanUna be AlikA pramANu utkRSTa spaddhaka kema kahevAmAM Ave che? - : ' uttara-A zaMkAM tyAre ja thAya ke sattAmAM rahela traNa samayana traNa AvalikA anukrame dUra thatI hoya. paraMtu tema thatuM nathI prathama sthitimAMthI ane bIjI sthitimAMthI sAthe ja ochuM thatuM jAya che tethI jyAre prathama sthiti dUra thAya tyAre, be samayanUna eka AvalikopramANu bIjI sthitimAM sattAmAM rahe che. tethI be samayanyUma AvalikAnA samaya pramANa ja utkRSTa paddhaka saMbhave che. vadhAre moTuM saMbhavatuM nathI. have vekenA paddhake kahe che: , , , , , , , , veyANavi.be. phamaDA. ThiIdugaM jeNa tiNhapi // 183 / / paivAnAmapi che ane sthitiMdire gayALAmaNA 28 ' , , atha-vedanA paNa be paddhaka thAya che, kAraNa ke te traNe vedanI be sthiti che TIkAtu-puruSaveda, veda ane napuMsakaveda e traNe vedanAM jenuM svarUpa huM pachI kahevAze evA spaddha thAya che. * zA mATe te traNa vedanA darekanA be spaddhaka thAya che te praznanA uttaramAM ke che ke-te traNe venI prathama sthiti ane bIjI sthiti ema be sthiti che mATe dareka vedanAM be spardhaka thAya che. e ja be paddhako batAve che- . paDhamaThiIcaramudae biiyaThiIe va caramasaMchobhe / do phaDDA veyANaM do igi saMtaM havA ee // 18 //
Page #821
--------------------------------------------------------------------------
________________ pasaMhepAMca kara ke cittivamo dilIya vA vAmana ' ' pahele vevAnAM sattA athavA te 28jA , athe prathama rithatinA caramasamayane jyAre udaya heya tyAre ane bIjI sthitine tyAre carama lepa thAya tyAre, ema vedanA be spardhaka thAya che. athavA jyAM sudhI ane sthitinI sattA heye tenuM eka spaddha ane pahelI ke bIjI koIpaNa eka rithati zeSa rahe tyAre tenuM eka paddhaka ema be paddhaka dareka vedanA thAya che. TIkAnu-prathama sthitinAM caramasamayane jyAre udaya hoya tyAre te carama sthitinuM eka spardhaka thAya che ane bIjI sthitinA carama zepa-saMkamathI AraMbhI potapotAnA utkRSTa pradezasatkarmasthAna paryaMta bIjuM spaddhaka e pramANe dareka vedanA kula be spardhaka thAya che. gAthAnA bIjo pAdamAM mUkela vA zabda spardhaka banAvavAne bIjo prakAra sUcavavA mATe che. je bIjo prakAra gAthAnA cothA pAdamAM batAve che ane TIkAmAM ane kahyo che. have e spakAne vicAra kare che- ' * * * * * * * * * abhaya prAgya jaghanya pradezanI sattAvALo koI AtmA trasamAM utpanna thAya tyAM ghaNIvAra dezavirati ane sarvavirati prApta karIne tema ja cAra vAra mohanIyane upazamAvIne ane eka batrIsa sAgaropama paryata samyakatvanuM pAlana karIne samyahatyathI paDyA sivAya napuMsakavedanA udaye zapakaNi para ArUDha thAya tyAM napuMsakahanI prathama sthitinA dvicarama samaye vatA bIjI sthitimAMne carama sthitikhaMDa anyatra saMkramI jAya ane tema thavAthI upara bIjI sthiti saMpUrNapaNe nilepa thAya. mAtra prathama sthitinA caramasamayanI ja sattA rahe. te samaye ochAmAM ochI je pradeza sattA heya te paheluM jaghanya pradezasatkarmasthAna kahevAya. eka paramANu meLavatAM bIjuM pradezasatkarmasthAna, be paramANu prakSepa karatAM trIjuM pradezasatkarmasthAna, e pramANe bhinna bhinna jIvenI apekSAe eka eka paramAsunI vRddhie thatAM pradezasatkarma sthAne tyAM sudhI kahevAM yAvat guNitakamaza AtmAne satkRSTa pradezasatkarmasthAna thAya. A anaMta prazasatkarmasthAnA. samUhanuM eka alaka thAya. * ' ' , ' ' ' . ' ' tathA bIjI sthitinA caramakhaMDane saMkramAvatAM caramasamaye pUrvokta prakAre je sarvajaghanya pradezasatkarmasthAna hoya tyAMthI AraMbhI bhinna bhinna chAnI apekSAe uttarataravRddhie thatAM niraMtara pradezasatkarma sthAne tyAM sudhI kahevAyAvata guNitakamAMzaAtmAne sarvotkRSTa pradezasatkarmasthAna thAya. A saghaLA pradezasatkarmasthAnA samUhanuM bIju spaddhaka thAya. ' . . . I/
Page #822
--------------------------------------------------------------------------
________________ pacisaMgraha-pAMcamuM DhAra A pramANe napuMsakavedanA be paddhaka thAya che. strIvedanA paNa e ja prakAre be spaddhaka samajI levA. purUSadanA be paddhake A pramANe samajavA : " udayanA caramasamaye je sarvajaghanya pradezanI sattA hoya tyAMthI AraMbhI bhinna bhinna chanI apekSAe eka eka paramANunI vRddhi thatAM niraMtara pradezasatkarma sthAne tyAM sudhI kahevA yAvata guNitakamaze AtmAne utkRSTa pradezasatkarmasthAna thAya. A anaMta pradezasatkarmasthAnuM paheluM spardhaka thAya. tathA bIjI sthiti saMbaMdhI caramakhaMDane saMkramAvatAM udayanA caramasamaye je sarva jaghanya pradezanI sattA hoya tyAMthI AraMbhI pahelAnI jema bIjuM spardhaka thAya.. 'athavA prakArAMtare be paddhakanI prarUpaNA kare che. te A pramANe- jyAM sudhI koIpaNa vedanI pahelI sthiti ane bIjI sthiti sattAmAM hoya tyAM sudhI jaghanya pradezasatkarmasthAnathI AraMbhI utkRSTa pradezasattA paryatanuM eka ddhaka thAya ane bemAMthI keIpaNa eka sthitine kSaya thatAM pahelI sthiti athavA bIjI sthiti jyAre zeSa rahe tyAre te AzrayI bIjuM rUddhaka thAya. temAM, rIveda ane napuMsakavedanI bIjI sthitinA carama sthitighAtanA carama daLane jyAre prakSepa thAya tyAre prathamasthitine eka udaya samaya ja zeSa rahe che. tathA purUSavedanI prathama sthitine anubhavatA jyAre kSaya thaI jAya tyAre be samayacUna AvalikAkALamAM baMdhAyeluM bIjI sthitinuM dalika sattAmAM zeSa rahe che tenuM eka spardhaka thAya che. * A pramANe pahelI ane bIjI ane sthitinuM eka paddhaka ane bemAMthI eka sthiti zeSa rahe tenuM eka ema vedanAM babbe spardhaka thAya che. 184 e ja hakIkata kahe che- caramasaMchobhasamae. egAThiha hoi itthInapuMsANaM / / paDhamaThiIe tadaMte purise doAli dusamUNaM // 185 // caramasaMchomasamaye ekA sthitiH bhavati strInapuMsakayoH / prathamasthityAH tadante puruSe dvathAvalikA dvisamayonam // 185 // / aI-veda ane napuMsakavedanA carama saMbha samaye prathama sthitine eka samaya zeSa hoya che ane purUSadanI prathama sthitinA aMte e samayanUna be AvalikA zeSa hoya che. TIkAnu-srIveda ane napuMsakavedanI bIjI sthitinA carama sthitighAtanA carama saMbha-saMkrama samaye prathama rithatine eka samayamAtra zeSa hoya che ane puruSanI =
Page #823
--------------------------------------------------------------------------
________________ pasatra-pAMcamuM dvAra prathama sthitine kSaya thAya tyAre bIjI rithatinuM be samayajUna che AvalikAkALamAM baMdhAyeluM daLa zeSa rahe che. be samayajUna e AvalikAkALamAM baMdhAyeluM daLa jyAre zeSa rahe tyAre tenA avedI te AtmAne saMjavalanatrikamAM je prakAre kahA te prakAre be samayanUna be AvalikA pramANu paddhake thAya che ema samajavuM. uparanI gAthAmAM puruSavedanI bIjI sthitinuM je eka spaddhaka kahyuM che te mAtra sAmAnya vivakSAe kahyuM che. 185 zrImadAcAryamalayagiriviracita paJcasaMgrahaTIkAnA anuvAdamAM bandhavidhidvAra samApta. -[ sIma mA sanAta - paMcasaMgraha pacamaDhAra sArasaMgraha aMdhavidhi eTale baMdhanA prakAra. abAdhA pUrNa thaye chate baMdhAyela karmane je -anubhava kare te udaya. udaya hoya tyAre udayAvalikAnI bahAranI sthitimAM rahela dalikone sakavAya tathA akaSAya vIrya vizeSathI udayAvalikAmAM lAvI udayAvalikA sAthe ja bhogavavA te udIraNA. udaya-udIraNA tathA saMkrama vagerethI saMpUrNa kSaya na thAya tyAM sudhI karma svarUpe je vidyamAnatA te sattA kahevAya che. A dvAranuM nAma baMdhavidhi che tethI baMdhanuM ja svarUpa kahevuM joIe paraMtu baMdhAcila kamane ja udaya, udaya hoya tyAre ja udIraNuM ane tethI bAkI rahela te sattA che. tethI baMdhanA svarUpamAM paNa udayAdi traNeyanuM svarUpa kahevAne avasara che ane tithI ja ahiM kahela che. mizra sivAya ekathI sAta guNasthAnaka sudhI AyuSyane baMdha thAya tyAre antamuhUtakALa sudhI Ane ane zeSakALe sAtakane tema ja mizra, apUrvakaraNa tathA anivRttikaraNa guNasthAnake AyubaMdhane abhAva hovAthI sAtane ja baMdha hoya che. te sAtanA baMdhane kALa jaghanyathI antarmuhUrva ane utkRSTathI antarmuhUrNa nyUna pUrva keTinA trIjA bhAga sahita cha mAsahIna ane matAMtare antarmuhUttahIna tetrIza sAgarepama che. sUkamasaMparA mohanIya tathA Ayu vinA cha kamane baMdha hoya che. tene kALa -jaghanyathI eka samaya ane utkRSTathI antarmuhUrta che. .
Page #824
--------------------------------------------------------------------------
________________ pasahapAMjAra * upazAntamAhadi traNa guNasthAne eka vedanIya karatAM ja adhuM. hAtha che. tene kALa jaghanyathI eka samaya ane utkRSTathI rezana pUTha varSa che.. - A cAre prakAranA baMdha paryApta sari-paMcendriyamAM ja prApta thAya che. zeSa. tera chavAmAM ATha athavA sAtane ja baMdha hoya che... . . ' ; * sUkamaparAya guNasthAnaka sudhI AThane, upazAnta tathA kSINamehe sAtane ane sayAgi tathA agikevaLI guNasthAnake cAra karmane udaya-haiye che : AThanA udayane kALA abhavya AzrayI anAdi anaMta bhavya AthI anAdi sAnta ane upazAntAhathI patita AzrayI sAdi sAnta-ema traNa prakAre che. sAtane udayane kALa jaghanyathI eka samaya ane utkRSTathI antamuhUrta tema ja cAranA udayane kALa jaghanyathI antamuhUrta ane utkRSTathI dezanA pUrvaka varSa che - - upazAntAha guNasthAnaka sudhI AThanI sattA hoya che. tene kALa abhavya AzrayI anAdi-ananta ane bhavya AzrayI anAdi-sAnta che.. kSINamehe sAnI, sattA hoya che. tene kALa antahRta che. soni tathA agikevaLI guNasthAnake cAranI sattA hoya che. tene kALa jaghanyathI antarmuhUrva ane utkRSTathI dezanA pUrva kroDa varSa che. paryApta saMgni paMcendriyane A traNe udayasthAne tathA sattAsthAne hoya che ane zera tera jIvasthAnemAM ATha ja udaya ane AThanI ja sattA hoya che. * - mizra sivAya 1 thI 6 guNasthAnaka sudhI mRtyu samayanI caramAvalikAmAM Ayu sivAya sAtanI ane zoSakALe AThe karmanI udIraNA hoya che. mizra guNasthAne kevaLa AThanI ja udIraNA hoya che. sAtanI udIraNAne kALa jaghanyathI eka samaya ane utkakhathI eka AvalikA che, tema ja AThanI udIraNAno kALa jaghanyathI eka samaya ane utkRSTathI eka AvalikA nyUna tetrIza sAgaropama che. - - - apramattathI sumasaM5rAya sudhI vedanIya ane AyuSyanI udIraNAne gya saMviNa adhyavasAyone abhAva hovAthI te be vinA zeSa cha kamanI udIraNa hoya che. tene kALa jadhanyathI eka samaya ane utkRSTathI aMtamuhUrta che. * - kSapakane sUkamasaM5rAya guNasthAnakanI antima AvalikAmAM tema ja upazAntAha tathA kSINamAha guNasthAne eka AvalikA bAkI rahe tyAM sudhI mohanIya, vedanIya ane AyuvinA ziSa pAMca karmanI udIraNa hoya che. tene kALa jaghanyathI eka samaya * * = , , ane utkRSTathI antamuhUrta che.* * * , * kSINamAhanI zaramAvalikAmAM tema ja sacAgi kevaLIe nAma tathA gotra e benI ja udIraNA hoya che tene kALa jaghanyathI aMtamuhUrta ane ukaMthI dezanA pUrvaDa varSa che. agi-guNasthAne cagane abhAva hovAthI udIraNAne paNa abhAva ja che..
Page #825
--------------------------------------------------------------------------
________________ pAsAhamAM hAran 91 paryApta saMpicendriyamAM A pAMce udIraNAsthAne hoya che. zeSa tera jIvajemAM sAta athavA oThanI je udIraNA hoya che.* * * * * * je kemaprakationo udaya jatAnI sattAnAM aMta samaya sudhI hoya te karma prakatione zaramAvalikAmAM mAtra udaya hoya che, paNa udIraNA hatI nathI. * - tyAM ciMthAthI sAtamA guNasthAnaka sudhImAM upazama athavA kSAyika samyaphaya prApta karanArane samyakatva mohanIyanA udayanI caramAvalikAmAM samyakatva mohanIyane je jIve tevamAM guNasthAne traNa vedamAMthI je veda kSapakazreNinAM prAraMbha karyo hoya te ivene te vecenI caramAvalikAmAM te te vedane sUkamaseparAya guNasthAnakanI anya AvalimAM saMjavalana lobhana, kSINamehanI chellI AvalikAmAM nava AvaraNa ene pAMca aMtazaya e caune upazama samyakatva prApta karatAM mithyAtvanI prathama sthitinI antima AvalikAmAM mithyAtvane tema ja maraNa samayanI anya AlikAmAM graMthAsaMbhava cAre -AyuSyane kevaLa udaya hoya che. paraMtu udIraNA hotI nathI. sAtA- asAtA vedanIya tathA "manuSpAyune apramattathI agiM guNasthAnaka sudhI ane manuSyagati paMcendriya jAti, trasArika, saubhAgya, Adehika, jinanAma tathA uccagetrane agi guNasthAnake kevaLa udaya ja hoya che. paraMtu udIraNA hetI nathI. tema ja AhAra paryAptinI zarUAtathI Indriya paryApti pUrNa na thAya tyAM sudhI athavA zarIra paryApti pUrNa thayA bAda IndriyaparyApti pUrNa na thAya tyAM sudhI nidrAcakane kevaLa udaya hoya che. paraMtu tathAsvabhAve udIraNA hetI nathI. A 41 prakRtinI SakALamAM ane zeSa 81 prakRtionI sarvakALamAM udacanI sAthe ja udIraNA hoya che. sAmAnyathI baMdha, udaya, udIraNA ane sattA anAdi-anaMta, anAdi sAntA ane sAdi-sAna e traNa prakAre che. sAdi-sAna bhAMgAne kALa sarvatra jaghanyathI anahara ane utkRSTathI dezanAddha pudagala parAvartana pramANa che. A baMdhAdi cAre prakRti, sthiti, rasa ane pradeznA hodathI cAra cAra prakAre che. vaLI te prakRti Adi cAre utkRSTa, atulpha, jaghanya ane ajaghanyanA bhedathI cAra-cAra prakAra che, * tyAM prakRti baMdhAdimAM je vadhAremAM vadhAre hoya te utkRSTa, te sivAya zeSa sava age (eTale temAM jaghanya paNa AvI jAya) e ja rIte je ochAmAM ocho hoya te jaghanya ane te sivAya zeSa sava ajaghanya (ahiM ajaghanyamAM utkRSTa paNa AvI jAya.) A rIte utkRSTa ane anulphamAM athavA jaghanya ane ajaghanyamAM sarva AvI jAya chatAM AgaLa keI sthaLe vivAbhede atutya ane keAI sthaLe ajadhanya cAra
Page #826
--------------------------------------------------------------------------
________________ B2 pAsa gruha pAMcaDyuM ra www * cAra prakAre Ave che, tyAM utkRSTanI apekSAe anubhRSTanI sAdi vagere thaI zake ane jaghanyanI apekSAe ajaghanyanI sAuda vigere thaI zake tethI utkRSTAdi cAra bheda bhutAvavAmAM Avela che, jyAM utkRSTa ke jaghancanI vivakSA na heAya tyAM anutkRSTa aja dhanya samAna ja che. utkRSTa ane jaghanya sava sthaLe sAdi ane azruva ema e prakAre tema ja anutkRSTa tathA ajadhanya bhAgaLa khatAvaze te pramANe keTalIka prakRtiemAM sAdhAdi cAda prakAre, keTalIka prakRtimAM keTalAka sthAne sAdi vinA traNa prakAre ane keTalIka prakRtiAmAM sAdi ane azruva esa e prakAre hoya che. jenI zarUAta hoya te sAMdi, jenI zarUAta na hoya te anAdi, jenA aMta na hoya te dhruva- ane jenA aMta hoya te azruva. A sarva prakArA mULa ane uttara prakRtiomAM yathAsabhava ghaTAvI zakAya che. . ahiM adha prakaraNa cAlu hAI prakRtima dhAdi cAramAM ghaTAvI, udayAdi zeSa traNamAM urrayAdinA prasage ghaTAvaze. ahiM eTaluM yAda rAkhavuM ke-uparanA guNusthAnathI paDIne nahi AvelA tema ja uparanA guNasthAnake javAnI taiyArI vinAnA pahelA gurusthAne rahelA jIvAne je praznationA utkRSTa ke jaghanya adhAdi thatA hoya te prakRtinA anubhRSTa ke ajAnya paNa sAdiedhruva esa e prakAre ja hAya che. vaLI uparanA guNasthAnAmAM rahelA athavA uparanA guNasthAnethI paDIne pahelA guNasthAne AvelA ke pahelA guNasthAnakathI uparanA guNasthAnake javAnI taiyArIvALA, jIvAne je prakRtinA utkRSTa ke jaghanya adhAdikathatA hoya te prakRtinA anutkruSTa ke ajaghanya adhAdi sAdyAdi cAra prakAra hoya che ane jyAMthI paDavAnA abhAva che evA kSapadmaNi antagata apUva karaNAdi traNa tathA kSINamAhe rahela jIvAne ja je prakRtinA utkRSTa ke jaghanya adhAdika thatA hoya te prakRtinA anubhRSTa ke ajaghanya adha sAdi cAra prakAre ane udayAdi sAdi vinA traNa prakAre paNa hAya che. A sAmAnya hakIkata che. paratu adhumAM tathA mAhanIcakramanA udaya ane udIraNAmAM taphAvata che te yathAsthAne batAvavAmAM Avaze. adhAdi dareka bhUyaskAra, apatara, avasthita ane avaktavyanA bhedathI cAra cAra prakAre che. cAlu " dhArtti karatAM ekAdi prakRtinA aMdhAdi adhika thAya tyAre prathama samaye bhUyaskAra, cAlu 'dhAdi karatAM ekAde prakRtinA aMdhAdilhIna thAya tyAre prathama samaye alpatara, prathama samaye jeTalI prakRtinA adhAdi hoya teTalI ja prakRtinA adhAdi khIjA vagere samayamAM paNa hoya te avasthita ane sarvathA adhakArtti thaI pharIthI dhAdi zarU kare tyAre bhUcaskArAdi traNamAMthI ekeyathI kahevAya tema na hovAthI te avaktavya kahevAya che.. ,
Page #827
--------------------------------------------------------------------------
________________ pacAsagraha-pAMcamuM dvAra sArasaMgraha mULa tathA uttara pravRtionA baMdhasthAnakAdi mULakarmanA eka, cha, sAta ane ATha prakRtirUpa cAra baMdhasthAnaka che. tyAM avasthita baMdhAdi prAyaH sarva sthaLe baMdhasthAnAdinI samAna ja hoya che. tethI A cAre adhisthAne avasthita che. upazAMtAhe eka vedanIyakarma bAMdhato sUmasaM5rAye cha karma bAMdhe tyAre prathama samaye pahele, tyAMthI paDatA navamAM guNasthAne mohanIya sahita sAta bAMdhe tyAre prathama samaye bIje tyAMthI paDate pramattAdi guNasthAnake AvI AyuSya sahita ATha bAMdhe tyAre prathama samaye trIje ema traNa bhUyaskAra baMdha hoya che. e ja pramANe ATha bAMdhatAM sAta bAMdhe tyAre prathama samaye pahelA sAta bAMdhatAM che badhe tyAre prathama samaye bIje ane cha bAMdhatAM eka bAMdhe tyAre prathama samaye trIje ema traNa alpatara baMdha hoya che. agi guNasthAnake sarva prakRtine akhaMdhaka thaI paDavAne abhAva hovAthI pharIthI baMdha karate nathI mATe mULa prakRti AzrayI avaktavya baMdha nathI. e ja pramANe ATha, sAta ane cAra prakRtirUpa traNa udayasthAna tathA sattAsthAna che. e traNe udayasthAna tathA sattAsthAna avasthita paNa thAya che. vaLI AThathI sAtanA ane sAtathI cAranA udayasthAna tathA sattAsthAne jatAM prathama samaye be alpatara thAya che. upazAMtamAha guNasthAnethI paDatAM sAtanA udayane badale ATha udaya thAya tyAre prathama samaye eka bhUyaskAra thAya che. cAranA udayasthAnathI sAta ke AThanA udayasthAne ane cAra tathA sAtanA sattAsthAnathI AgaLanA sattAsthAne javAne abhAva hovAthI tyAM bhUyaraskAra thatA nathI. sarva prakRtinA udaya ane sattAnA abhAva pachI pharIthI udaya ke sattA thavAne abhAva hovAthI avaktavyodaya ane avaktavya sattAsthAna saMbhavatA nathI. darzanAvaraNIya karmanA nava, cha ane cAra ema traNa baMdhasthAna che. tethI Avasthita baMdha paNa traNa che. navathI che ane chathI cAranA baMdhasthAne jatAM prathama samaye anukrame pahelo tathA bIje ema e alapatara ane cArathI cha tathA chathI navanA baMdharathAne jatAM prathama samaye anukrame pahelA tathA bIja ema be bhUyaskAra thAya che. upazAMtamAha guNasthAnethI kAlakSaye paDatAM sUmasaM5rAye cAra bAMdhatAM ane bhavakSaye paDatAM avirati guNasthAne cha bAMdhatAM prathama samaye be avaktavya baMdha thAya che. bAvIza, ekavIza, sattara, tera, nava, pAMca, cAra, traNa, be ane eka prakRtirUpa mohanIyanAM daza baMdhasthAne che. tethI avasthita baMdha paNa daza che. upazamaNithI kAlakSaye paDatAM navamA guNasthAne eka saMjavalana lebha bAMdhe tyAre 102
Page #828
--------------------------------------------------------------------------
________________ 4 pacasa graha-pAMcamuM dvAra sArasa ata prathama samaye pahelA ane bhavakSI anuttara vimAnamAM (devalAkamAM) jaI sattara khAMdhe tyAre prathama samaye bIjo ema e vaktavya adha hoya che. navamA guNasthAnake sa'jvalana lAlarUpa eka prakRti AMdhatA AtmA tyAMthI paDhatAM anukrame cAthA guNasthAnaka sudhI AvI sAsvAdane thai prathama gurusthAne Ave tyAre anukrame e traNa, cAra, pAMca, nava, tera, sattara, ekavIza ane khAvIza prakRtinA madhanA prathama samaye kula nava bhUyakaskAra thAya. mithyAtvathI sAsvAdane javAnA abhAva hovAthI ekIzane ane khAvIzathI mATI sakhyA na hovAthI khAvIzA ema te e vajI uparanA guNusthAnake jatAM khAvIzathI sattara, tera, nava, pAMca, cAra, traNa, be ane eka prakRti AMdhatAM prathama samaye anukrame ATha apatara baMdha thAya che. trevIza, pacIza, chavIza, aThThAvIza, egaNatrIza, trIza, ekatrIza ane eka ema nAmaka nAM ATha madhasthAnaka hovAthI avasthita aMdha paNa ATha ja che. upazAntameAhuthI kAlakSaye paDatAM sUkSmasa parAye AvI yazakIrtti khAMdhe tyAre prathama samaye pahelA tathA bhavakSaye paDatAM anuttara vimAnamAM utpanna thaI manuSya prAcAya egaNatrIza khAMdhe tyAre prathama samaye bIjo ane jinanAma sahita manuSya prAgya trIza AMdhe tyAre prathama samaye trIjo ema kula traNa avaktavyamadha hoya che. trevIza Adi prakRti mAMdhatAM adhyavasAyanA parAvartta nathI thAsabhava anukrame pucIMza, chavIza, aThThAvIza, AgatrIza, trIza ane ekatrIzanA adha kare tyAre prathama - samaye ekathI cha sudhInA bhayaskAra thAya. ekanA adhathI paDatAM aThThAvIzathI ekatrIza sudhInI prakRtionA adha karatAM je bhUyaskAra thAya che te prathama jaNAvela che bhUyaskAramAM ja AvI jAya che tethI avadhinA bhedathI judA bhUyaskAra gaNAtA nathI. zreNimAM yathAsabhava aThThAvIzathI ekatrIza prakRti AMdhatA AThamAnA sAtamA bhAge ekanA khadhasthAne jAya tyAre prathama samaye pahelA upazamazreNimAM ekatrIza prakRti khAMdhatAM kALa karI anuttara vimAnamAM jaI jinanAma sahita manuSya prAyeAgya trIza khAMdhatA prathama samaye khIjo, tyAMthI manuSyamAM AvI jinanAma sahita devaprAcegya AgaNatrIza khAMdhatAM prathamasamaye trIjo, manuSya ke tiyA~ca prAgaiAgya egaNatrIza prakRti AMdhatAM adhyavasAyanA anusAre aThThAvIza vagere khAMdhe tyAre prathamasamaye aThThAvIza, anIza, pacIza ane trevIza. prakRtinA adhasvarUpa cArathI sAta sudhInA cAra ema kula sAta alpatarama dha hoya che. jJAnAvaraNIya ane atarAyamAM pAMca prakRti svarUpa ane vedanIya, AyuSya tathA
Page #829
--------------------------------------------------------------------------
________________ pacasagraha-pAMcamuM dvAra sArasaMgraha 5 * getramAM eka ja prakRti svarUpa ekeka adharathAna hovAthI A pAMce karmamAM eka eka avasthita baMdha hoya che. upazAntamoha guNasthAnake abaMdhaka thaI paDatAM vedanIya sivAya cAra karmane baMdha zarU kare tyAre prathamasamaye darekane eka eka avaktavyabaMdha thAya che. caudamA guNasthAnake abaMdhaka thaI tyAMthI paDavAne abhAva hovAthI vedanIyamane avaktavyaaMdha thato nathI. A pAMce kamanuM eka eka baMdhasthAna hovAthI bhUthakAra tathA alpatara saMbhavatA ja nathI. sava uttarappakRtionAM baMdhasthAnAdi 1, 17, 18, 19, 20, 21, 22, 26 ane dara vinA 53 thI 4 sudhI ema kula 29 baMdhasthAne che. tethI avasthita baMdhasthAna paNa ogaNatrIza (29) che. sava uttaraprakRtione baMdhavira keda thayA pachI pharIthI baMdhane abhAva hovAthI avaktavyabaMdha nathI. sattarathI cummara sudhInAM aMdhasthAnanA kula aThThAvIza bhUyarakAra thAya che. te A pramANe - upazAMtamUha guNasthAne eka prakRtine baMdha karate sUkSamaparAe AvI matijJAnAvaraNIya Adi soLa prakRti adhika bAMdhatAM prathamasamaye sattaraprakRtinA baMdhasvarUpa pahele bhUyaskAra, tyAMthI paDatA navamA guNasthAne AvI saMjavalana lebhAdika cAra tathA puruSaveda e pAMcamAMthI anukrame eka eka prakRti adhika bAMdhatAM aDhAra, ogaNIza, vIza, ekavIza ane bAvIzanA baMdha vakhate prathamasamaye bethI cha sudhInA pAMca bhUyakAra thAya, tyAMthI AThamA guNasthAne AvatAM hAsyAdi cAra prakRti sahita cha vIza bAMdhatAM prathama samaye sAtame, tyAMthI nIce paDatAM te ja guNasthAne devaprAgya ahAvIza prakRti bAMdhe tyAre yaza vinA sattAvIza prakRtio vadhatAM trepananA badhe AThame, te ja vakhate devaprAyogya aThThAvIzanA badale jinanAma sahita ogaNatrIza, AhArakakika sahita trIza tema ja jinanAma tathA AhAraddhika sahita ekatrIza bAMdhatAM atukrame cepana, paMcAvana ane chappananA baMdhasvarUpa nava, dazame ane agiyArame bhUyaskAra thAya. vaLI AhArakaTika yukta triIza prakRtio sahita pacAvanane baMdha karanAra AThamAnA pahelA bhAge nidrAddhika bAMdhe tyAre sattAvananA badhe ane pUrvokta chappanane baMdha karanAra nidrAdika sahita bAMdhe tyAre aThThAvananA badhe anukrame bArame ane teramo bhUyaskAra thAya. pramatta guNasthAne AhAraka drika vinA pUrvokta chappana ane devAyu-ema sattAvanA
Page #830
--------------------------------------------------------------------------
________________ paMcasaMgraha-pAMcamuM dvAra sArasaMgraha bAMdhate apramatta AvI AhArakazcikane baMdha kare tyAre ogaNasATha prakRti bAMdhatAM caudama bhUyaskAra thAya. tyAMthI paDate dezaviratie AvI devAyu tathA AhArakalika vinA pUrvokta chappana tathA pratyAkhyAnAvaraNIya cAra kaSAya-ema sATha ane devAyu sahita te ekasaTha prakRti bAMdhe tyAre anukrame paMdarame tathA sela bhUyaskAra, tyAMthI avirati guNasthAne AvI jinanAma tathA devAyu vinA ogaNasATha ane apratyAkhyAnIya cAra-ema tresaTha tema ja jinanAma sahita cAsaTha bAMdhe tyAre anukrame sattaramA tathA aDhAramA bhUyaskAra thAya. te ja AtmA manuSyamAMthI deva athavA narakamAM jaI jinanAma sahita devaprAgya egaNatrIzanA badale jinanAmayukta manuSya prAyogya triIza sahita pAMsaTha bAMdhe tyAre ogaNIsamo ane te ja manuSpAyu sahita chAsaTha bAMdhe tyAre vizamo bhUyaskAra thAya. mithyAtva guNasthAnake jJAnA5 darzanA. 9, vedanIya 1, maha0 22 aparyApta ekendriya prAgya nAmakarmanI 23, gAtra 1 ane aMta paema chAsaTha bAMdhate tiyA cAca sahita saDasaTha bAMdhe tyAre prathama samaye ekavIza, tiryaMcAyu vinA nAmakarmanI trevIzane badale pacIza tathA cha vIza bAMdhe tyAre aDasaTha ane ogaNasIranA baLe anukrame bAvIzamo tema ja trevIzamAM ane tiryaMcAyu sahita sittera bAMdhe tyAre cAvIzame bhUyaskAra thAya. ' tiryaMcAyu vinA ekendriya prAgya chaglIzanA badale deva ke narakAgya nAmakamanI aAvIza prakRtio sahita Ikotera bAMdhatAM pacIzame bhUcarakAra thAya ane aThThAvIzanA badale tiyaca prAgya nAmakarmanI ogaNatrIza sahita bahArane baMdha kare tyAre chavvIza, udyota sahita tattera tema ja tiya"cAyu sahita cumotera prakRtinA aMdhe prathama samaye anukrame sattAvIza tathA aThThAvIzamo bhUyaskAra thAya. e ja pramANe ulaTA krame cumotteranA baMdhathI ekanA baMdha sudhImAM taherathI eka sudhInA baMdhasvarUpa aThThAvIza alpatara thAya te yathAsaMbhava svayaM ghaTAvI levA. AmAMnA keTalAka bhUyaskAra tathA alpata eka athavA aneka jIva AzrayI aneka prakAre thAya che, te svayaM vicAravA. jJAnAvaraNIya ane aMtarAyakamanuM pAMca-pAMca prakRtirUpa tema ja vedanIya, Ayu tathA gotrakama eka eka prakRti svarUpa eka eka udayasthAna che. tethI avasthitadaya paNa eka eka ja hoya che. A pAMcamAMnA keIpaNa kamanI sarva uttaraprakRtiene viccheda thayA bAda pharIthI udaya thatuM nathI mATe avaktavyadaya nathI vaLI udayasthAna eka eka ja hovAthI bhUyaskAra tathA alpatara paNa nathI. darzanAvaraNayakarmanAM cakSudarzanAvaraNAdi cAra prakRtirUpa ane pAMcamAMthI koIpaNa
Page #831
--------------------------------------------------------------------------
________________ pacasagraha-pAMcamuM dvAra sArasa graDha 99 eka nidrAnA uya hAya tyAre pAMca prakRtirUpa ema be udayasthAna hovAthI avasthi tAya e tathA bhUyaskArAnnaya ane apatarAya eka eka che. avakta caidaya ahiM paNa nathI. mAhanIyakanA eka, be, cAra, pAMca, cha, sAta, ATha, nava ane deza prakRtirUpa nava utkrayasthAna hovAthI avasthitAya nava che. upazAMtamAhathI DhAlakSaye paDatAM sUkSmasa pAye sa'jvalana lAbhanA udaya thAya tyAre pahelA avaktavyadaya ane bhavakSaye anuttara vimAnamAM jatAM apratyAkhyAnIya vagere traNa kakSAA, hAsya, rati ane puruSaveda e chanA athavA laya, jugupsA ke sabhyatva mAhanIya e traNamAMthI kAIpaNa eka prakRti sahita sAtanI, traNamAMthI be sahita AThanA ane traNe sahita navanA udaya thAya tyAre prathama samaye anukrame khIe, trIjo, cAcA ane pAMcamA avaktavyeya hoya che. ema kula pAMca avaktavyeya che. sUmasa parAye eka sa'jvalana lAbhanA udaya hoya che. tyAMthI paDI anukrame cAsaMbhava mithyAtva guNusthAnaka sudhI AvatAM traNa vinA ethI daza sudhInI prakRtinA udaya thAya tyAre anukrame prathama Adi ATha bhUyaskAra ane mithyAtvathI yathAsabhava sukSmasa parAya sudhI jatAM e ja pramANe ulaTA krame navathI ekanA udaya sudhInA ATha apatA thAya che. nAmakamanA AATha, nava, vIza, ekavIza ane cAvIzathI ekvIza yata ATha ema kula khAra udayasthAna hovAthI khAra avasthitAya hAya che. avaktavceya ahiM paNa nathI. ATha, nava, vIza ane ekavIza e cAra sivAya ekavIzanA udbhayasthAnathI cAvIzathI ekatrIza paryaMtanA uddayasthAnamAM jatAM saMsArI jIvAne ATha bhUyaskAra thAya che. jo ke devali-samuddAtamAM vIza ane ekavIzanA utkrayasthAnathI chavIza ane sattAvIze jatAM tema ja chavIza tathA sattAvIzathI trIza ane ekatrIzanA udbhayasthAne jatAM chavvIza vagere te te bhUcaskArA thAya che. paraMtu te A AThamAM ja aMtagata thaI jAya che tethI bhinna gaNAtA nathI. ahiM alpatara nava che, te A pramANe-trIzanA udayavALA sAmAnya kevaLI ane ekatrIzanA udayavALA tIrthaMkara kaivalIne kevalI--samuddAta avasthAmAM parAdhAta, vihAceAgati, ucchvAsa ane svara A cAra prakRttinA udaya Take tyAre samuddAtanA zrIjA samaye chavIza ane sattAvIzanA uddaya samaye anukrame pahelA tathA bIjo, vaLI temAMthI saghayaNu, sasthAna, pratyeka, upaghAta ane audAridvika e chanA udaya aTake tyAre trIjA Adi samaye vIza ane ekavIza prakRtinA udayakALe anukrame trIjo tathA cAcA apatara thAya, tIthara kevalI tathA sAmAnya kevalIne ekatrIza ane trIzanA uthamAMthI svaranA rAdha thAya tyAre ane temAMthI ucchvAsanA rASa thAya tyAre trIza, gaNatrIza ane aThThAvIzanA udayakALe trIza, AgaNatrIza ane aThThAvIza prakRti svarUpa
Page #832
--------------------------------------------------------------------------
________________ 098 paMcasaMgraha-pAMcamuM dvAra sArasagraha traNa tema ja ogaNatrIza ane aThThAvIzanA udayasthAnathI agi-guNasthAne anukrame nava ane AThanA udaye jAya tyAre nava ane AThanA udayarUpa A be-ema kula navA alpataredaya che ane RjugatithI utpanna thanAra saMsArI jIvane 24-25 ne a5tara AvI zake che. paNa TIkAmAM jaNAvela nathI. saMsArI jIvone AmAMnA keTalAka alpata ghaTI zake che. paraMtu badhA ghaTI zakatA nathI ane je ghaTe che te A navamAM AvI jAya che tethI judA gaNAvela nathI. sarvakarmanI uttaraprakRtinAM agiyAra, bAra, vIza, vIza, ogaNatrIzathI trIza. sudhInAM cha tathA cummAlIzathI ogaNasATha prakRtinA udaya sudhInAM sola ema kula chavvIza udayasthAne che. vasatrika, manuSyagati, paMcendriyajAti, saubhAgya, AdeDhika, eka vedanIya, uccazetra ane manuSpAyuSa A agiyAra prakRtine udaya caudame guNasthAnake sAmAnya kevalIne ane jinanAma sahita bArane udaya tIrthakara kevaline hoya che. ahiM tema ja terame guNasthAne tIrthakarone pratipakSI dareka zubha pravRtiono ja udaya hoya che e dhyAnamAM rAkhavuM. A agiyAra ane bAra prakRtimAM nAmakarmanI ivedathI bAra umeratAM kevalisamudaghAtamAM kAmaNa kAyayoge vattatAM atIrthakara tema ja tIrthakara kevaline anukrame ogaNatrIza ane trIza A be ja udayasthAne hoya che, temAM parAghAta, eka vihAgati, ucchavAsa ane eka svara A cAra umeravAthI svabhAvastha teone anukrame tetrIza ane cetrIza A be udayasthAne hoya che. teone ja roganidhi samaye svara rAye chate anukrame batrIza ane tetrIza tathA uzvAsa race chate ekatrIza ane batrIza ema cAra udayasthAne hoya che. paraMtu ahiM batrIza ane tetrIza be vAra gaNAvela hovAthI navAM udayasthAne be ja ekatrIza ane batrIza kahI zakAya. A rIte kevali bhagavatene sAmAnyathI daza ja udayasthAno hoya che. keipaNa avirati kSAyika samyagdaSTi jIvane vigrahagatimAM jJAnAvaraNIya pAMca, darzanAvaraNIya cAra, vedanIya eka, AyuSya eka, gotra eka, aMtarAya pAMca ema che kamanI sattara, apratyAkhyAnIya vagere traNa krodhAdi, eka yugala ane eka veda ema mehanIyanI che, tathA vigrahagatimAM ghaTatI nAmakarmanI ekavIza ema kula cummAlIza prakRtino jaghanyathI udaya hoya che. temAM bhaya, jugupsA ane samyaphatva mehanIya e traNamAMthI koIpaNa eka umeratAM pIstAlIza, be umeratAM chetAlIza ane traNe umeratAM suDatAlIza prakRtione udaya thAya che. utpattirathAne Avela avirata kSAyika samyagdaSTi deva athavA nArakane pUrvokta * utpatti
Page #833
--------------------------------------------------------------------------
________________ pacasaMgraha-pAMcamuM dvAra sAra saMgraha 79 cummAlIzamAMthI AnupUvi bAda karatAM vaikriyaddhika, upavAta, pratyeka tathA saMsthAna ema pAMca umeratAM aDatAlIza, temAM bhaya, jugupsA ane samyakatva mohanIya A traNamAMthI eka umeratAM ogaNapacAsa, be umeratAM pacAsa ane traNa umeratAM ekAvanane udaya thAya che. athavA cummAlIzanA udayavALA avirata sAyika samyagdaSTi manuSya-tiyAne utpattisthAne AnuSatrei bAda karI emAM audArikahika, upaghAta, pratyaka, prathama saMghayaNa ane eka saMsthAna e cha umeratAM ogaNapacAsane udaya thAya. vaLI zarIraparyAptie paryApta evA teone ja te ogaNapacAsamAM eka vihAyogati ane parAghAta umeratAM ekAvana, ucchavAsa umeratAM bAvana, svara umeratAM trepana, samyakatva mohanIya, bhaya, jugupsA ane eka nidrA A cAramAMthI koIpaNa eka umeratAM cepana, be umekaratAM paMcAvana, traNa umeratAM chappana ane cAre umeratAM sattAvanano udaya thAya, temAM udyo umeratAM tiyane aThThAvanane udaya thAya. pUrve deva tathA naraka AzrayI utpattisthAne aDatAlIzanuM udayasthAna batAvyuM hatuM temAM paNa manuSya-tiyAnI jema parAghAta, vihAgati, udghAsa, svara, bhaya, -jugupsA, samyakatva mohanIya ane nidrA umeravAthI yathAsaMbhava aneka rIte sattAvanA sudhInAM udayasthAnake thaI zake che. mithyASTine chetAlIzathI ogaNasATha sudhInAM udayasthAne saMbhave che. tyAM jJAnAvaraNIya pAMca, darzanAvaraNIya pAMca, vedanIya eka, mohanIya daza, Asu eka, nAmakarma ekatrIza, gotra eka ane aMtarAya pAMca ema ogaNasATha prakRtine udaya tiyAne ja saMbhave che. zeSa udayasthAne svayaM vicArI levAM. sattara pravRtione udayaviccheda thayA pachI pharIthI udayane saMbhava na hovAthI. avaktAdaya eka paNa nathI. avasthitadaya kavIza hoya che. bhUyakAdaya agiyAra, bAra, vIza, vIza ane cummAlIza vinA zaSa eka-vIza hoya che. tyAM tIrtha kera tathA sAmAnya kevaline agi guNasthAne bAra tathA agiyAra ane sogi guNasthAne kevali-samadughAtamAM kArpaNa kAyoge vattatAM anukrame vIza tathA vevIzane udaya hoya che. tema ja cummAlIzanuM udayasthAna avirata sAyika samya daSTine vigrahagatimAM ja ghaTe che. A pAMce udayasthAne prakRtionI hAnithI ja prApta thAya che. paNa prakRtinI vRddhithI prApta thatA nathI. mATe A pAMca udayasthAne bhUyarakArarUpe saMbhavatAM nathI. - kevali-samudaghAtamAM kAmaNa kAyayoge vatatA sAmAnya kevali tathA tIrthakara kevaline anukrame vevIza tathA cAvIzane udaya hoya che. temane chaThThI samaye audArika
Page #834
--------------------------------------------------------------------------
________________ paMcasaMgraha-vAMcamuM dvAra sArasagraha mizra kAge vartatAM audArikazcika, upaghAta, pratyeka, prathama saMghayaNa ane eka saMsthAna e cha prakRti vadhe tyAre anukrame ogaNatrIza tathA trIzanA udayarUpa che ane temane ja AThamA samaye audArika kAyAne vartatAM parAghAta, vihAgati, ucchavAsa ane svara A cAra prakRtie vadhe tyAre anukrame tetrIza ane trIza prakRtinA udayarUpa be-ema kevalinA daza udayasthAnamAM mAtra cAra bhUyaskAra ghaTe che. TIkAmAM ekatrIza ane batrIza prakRtinA udaya svarUpa be bhUyaskAra sahita kula cha gaNAvyA che. paraMtu te bhUyaskAra zI rIte ghaTI zake te ame jANatA nathI. pIstAlIsathI ogaNasAThanA udayasthAna sudhInA kula paMdara bhUyaskAre yathAsaMbhava aneka jIvo AzayI aneka prakAre ghaTI zake che. ethI kula ekavIza bhUskAra thAya che. ogaNasAThathI vadhAre prakRtione udaya na hovAthI ogaNasATha tathA citrIne udaya paNa TIkAkAranA jaNAvavA mujaba vRddhithI thatuM hovAthI A be vinA zeSa covIza a5tarAdaya ghaTe che. paraMtu kSINameha guNasthAnake rahela tIrthakaranA AtmAne suDatAlIza prakRtieno udaya hoya che, temAMthI pAMca jJAnAvaraNa, cAra darzanAvaraNa ane pAMca aMtarAya e caudane kSaya thavAthI ane tIrthakara nAmakarmane udaya thavAthI sagi-guNasthAnake cetrIza prakRtino udaya hoya che tethI e paNa alpatara svarUpe saMbhavI zake che. chatAM tenuM vajana kema karyuM? te bahuzrute jANe, sattAsthAnamAM avaktavyAdine vicAra keIpaNa eka karmanI sarva uttaraprakRtionI ke sarva karmanI sarva uttaraprakRtienI sattAne viccheda thayA pachI pharIthI sattA thatI nathI mATe keIpaNa karmamAM avaktavya satkarma ghaTatuM ja nathI. jJAnAvaraNIya ane aMtarAyanuM kSINameha guNasthAnaka sudhI pAMca-pAMca prakRti svarUpa eka ja sattAsthAna hoya che. tethI avasthita satkarma eka thAya che ane bhUyaskAra tathA alpatara satkarma nathI. vedanIya, netra ane AyuSyakarmamAM che ane eka prakRti svarUpa be be sattAsthAne hoya che. tyAM vedanIyamAM aginA kicaramasamaya sudhI be ane caramasamaye eka prakRti svarUpa ema be sattAsthAna che. ekanuM sattAsthAna eka ja samaya rahetuM havAthI avasthita rUpe prApta thatuM nathI, mATe be prakRti svarUpa eka avasthita sattAsthAna ane eka a5tara satkarma thAya che. paNa ekanI sattAmAMthI benI sattA thavAnA saMbhava na hovAthI bhUyaskAra satkarma nathI. - gotrakamamAM ugetra uvela tyAre athavA aginA dvicaramasamae nIcagotrane kSaya kare tyAre eka prakRtinuM anyathA be prakRtinuM satkarma hoya che. ane sattAsthAne avasthita che. bhUyaskAra tathA alapatara eka eka hoya che.
Page #835
--------------------------------------------------------------------------
________________ phecisa greDa-pAMcama dhAra sArasa'graha utpattinA prathama samayathI Asukha dhanA pUrva samaya sudhI ekanuM ane Acuba dhanA prathama samayathI te bhavanA aMta sudhI enuM-ema AyuSyanAM e sattAsthAne hoya che. mATe banne avasthita satyama che. Ayuba'dhanA prathama samaye eka bhUyaskAra ane bhavanA prathama samaye eka apatara thAya che. 201 upazamazreNimAM agiyAramA zuzusthAnaka sudhI ane kSapazreNimAM navamA guNusthAnakanA prathama bhAga sudhI navanuM, zIzuddhitrikaneA kSaya thayA bAda kSINamAhanA dvicamasamaya sudhI chaMnuM ane nidrAddhikanA kSaya thavAthI kSINameAhanA caramasamaye cAra praTTatinuM ema dezanAvaraNIyanAM traNa sattAsthAna che. tyAM cAranuM sattAsthAna eka samaya ja hAvAthI te avasthitarUpe ghaTatuM nathI, tethI zeSa e avasthita ane cha tathA cAra prakRti rUpa e atyaMtara hoya che. darzAnAvaraNIyanI kAIpaNa prakRtinA kSaya thayA pachI pharIthI sattAmAM AvatI na hovAthI eka paNa bhUyaskAra thatA nathI. mAhanIyakramanAM aThThAvIza, sattAvIza, vIza, ceAvIza, trevIza, bAvIza, ekanIza, tera, khAra, agiyAra, pAMca, cAra, traNa, e ane eka prakRtirUpa paMdara sattAsthAna hovAthI padmara avasthita satyama che ane aThThAvIza vinAnA cauda alpatara satkama che. ana"tAnukhadhi, samyaktva mAhanIya tathA mizra mAhanIya sivAyanI kAI pazu prakRti kSaya thayA pachI pharIthI sattAmAM prApta thatI na hovAthI cAvIza athavA chavIzanA sattAsthAnathI aThThAvIzanA sattAsthAne jatAM aThThAvIzanI sattA rUpa eka ja bhUyaskAra thAya che, zeSa kAIpaNu sattAsthAne bhUyaskAra rUpe thatAM nathI. nAmakramanAM sattAsthAne khAruM che. sa` prakRtie sattAmAM hoya tyAre trANuM, jinanAma vinA khANuM, AhAraka catuSTa vinA nevyAzI, jinanAma tathA AhAra catuSTa vinA aTThayAzI A prathama sattAsthAna catuSka kahevAya che. temAMthI kSapakaNimAM nAmanI tera prakRtinA kSaya thatAM anukrame eMzI, ogaNae'zI, chettara ane paMcA tenuM sattAsthAna thAya che. A khIjuM sattAsthAna catuSka kahevAya che. aAginA dvicarama samaye ezI ane AgaNue'zInI sattAvALAne ekAnterane kSaya thavAthI athavA chettara ane paMcAttaranI sattAvALAne saDasaTha prakRtienA kSaya thavAthI nava ane ATha rUpa e sattAsthAne thAya che. pUrvokta aThThAzImAMthI devaddhika ke narakakrika vinA vAzI temAMthI zeSa rahela devadvika ke narakaki sahita vaikriya catuSka e cha vinA eMzI ane temAMthI paNa manuSyadvikanI uddalanA thAya tyAre aThThotteranu sattAsthAna thAya che. pUrvAcArvIe A traNa sattAsthAnAne adhava sattAsthAneA kahela che. ezInu sattAsthAna vaikriyaSaTka vinA athavA kSepakazreNimAM teraneA kSaya thAya tyAre 103
Page #836
--------------------------------------------------------------------------
________________ 800 paMcagraha-pAMcamuM dvAra araha. ema be rIte thAya che, paraMtu saMkhyA eka ja hevAthI te be vAra gAtuM nathI tethI bAra ja sattA sthAne che. ahiM nava ane AThanI sattA aginA caramasamayarUpa eka ja samaya levAthI zeSa daza sattAsthAne avasthitarUpe hoya che. trANuM ane bAI vinA ya daza apa tare hoya che. ahoranI cattAvALAne aMkathI masukinI sattA vadhe tyAre ezI, temAM krikanI sattA vadhe tyAre kyAzInuM, temAM zeva devadrika ke naraDhikanI sattA vadhe tyAre adbhAzInuM, temAM jitanAma vadhe tyAre nAzInuM, e ja azImAM AhAraka catuSka vadhe tyAre AnuM ane temAM jinanAma vadhe tyAre trA, ema A anAsthAne bhUskArarUpe thAya che. zeSa sattAsthAne kSayaNimAM ja prApta thatAM hevAthI layaskAra thatAM nathI ane pakagi vinA terathI ochI sattA na hovAthI aDhoranuM sattAsthAna paNa bhUyaskArarUpe thatuM nathI. sarva uttaraprakRtienAM sattAsthAne ane temAM avaktavyAdine vicAra 11, 12, 80, 81, 84, 85, 94, 5, 6, 7, 98, 9, 100, 101, 12, 13 104, 15, 16, 17, 18, 19, 11, 111, 11, 113, 114, 15, 12, 1ra7, 18, 129 130, 13, 143, 13, 145, 136; 147, 148, 149, 147, 141, 143, 143, 148, 145 ane 146 prakRtirUpa sarva uttaraprakRtinAM kuda 48 sattAsthAne aneka jIva bacI hoya che. * vika, lAgya, deDhika, madhyagati, paniyati, madhyAyu, uccatra ane eka vedanIca A agiyAra prakRtirUpa ane jinanAra sahita bAra prakRtipa cattAsthAna agi-gurukazAnakanA caramasamaye anukrame sAmAnya kevalI tathA tIrthakara keline heya che. upara agiyAra ane bAramAM sthAjhika, tiryacaTika, narakaTika, Atapazcika, kenizadi cAra jAti ane zradhAra nAmakarma e tera tema ja jinanAna tathA AhAraka catuSka ema aTAra vinA re nAmakanI saDaka, anyatara vedanIya tathA nIcagotra ema kula cAri prakRtie uratAM zI ane ekAdI tema ja AhAraka catuSka hita te umeratAM rAzI ane pacAza ema cAra rAjasthAna aneka jenI ape e giI ginA Dhicaramasamaya sudhI hoya che. tyAM ezI ane cArAnuM rAmAnya phevaline tathA ekAdazI ane paMcAzInuM sattAsthAna tIrthakara kevaline hAya che. - A ezI adi cAra tAsthAnamAM na AvaraNa ane pAMca aMtarA karatAM lIluha carama anukrame cerA, pacAvuMcyA ane nAchuM e cAra
Page #837
--------------------------------------------------------------------------
________________ casa graha--pAMcamuM dvAra sArasa graha mrattAsthAnA hoya. A ja guNusthAnakanA vicaramasamaya sudhI nidrAddika sahita channu, sattANu, sA ane ekase eka e cAra sattAsthAnA hoya che. as sUkSmasa'parAya guNusthAnake leAbha sahita sattANu, aThThANu, ekase eka ane ekase e ema cAra sattAsthAnA haiAya che. anivRttikaraNa guNusthAne mAyA sahita aThThANu, navvANu, ekasA e ane ekase traNu e cAra, tyArabAda mAna sahita navvANuM, sA, ekasA traNa ane ekasA cAra, tyArabAda krodha sahita karatAM se, ekaso eka, ekasA cAra ane ekase pAMca, temAM puruSave sahita karatAM ekase eka, ekase che, ekse pAMca ane ekase che e. cAra sattAsthAnA hoya che. tyArabAda hAsyaSaTka umeratAM ekase sAta, ekasA ATha, ekaso agiyAra ane ekasesa Ara, tyArabAda strIveda umeratAM ekase ATha, ekasA nava, ekasesa Ara ane ekasA te, temAM napu sakaveTTa sahita karatAM ekasA nava, ekasA daza, ekamA tera ane ekasA caudamA cAra sattAsthAnA hoya che. te pachI te ja guNasthAnake sthAvaranikAdi nAmakamanI tera ane thIzuddhitrika ema sAla umeratAM ekasA paccIza, ekaseA chavIza, ekase egaNatrIza ane ekase trIza e cAra sattAsthAne hAya che. tyArabAda A ja guNasthAnake ATha kaSAyayukta karatAM ekasa tetrIza, ekasA caiAtrIza, ekase sADatrIza ane ekasA ADatrIza A cAra sattAsthAnA thAya che. te aneka jIva AzrayI ahiMthI caturthAM guNasthAnaka sudhI hoya che. temAM samyaktva mAhanIya sahita-mAhanIyanI khAvIzanI sattAvALAne ekasA cAvIza, ekaso pAMtrIza, ekasesa ADatrIza ane ekasI ogaNacAlIza, temAM mizra mAhanIya umeratAM ekaso pAMtrIza, ekasA chatrIza, ekse egaNacAlIza ane ekase cAlIza tema ja mithyAtva sahita mAhanIyanI cAvIzanI sattAvALAne ekase trIza, ekaso sADatrIza, ekasA cAlIza aje ekase ekatAlIza e cAra sattAsthAne hoya che, mAhanIyanI vIzanI sattAvALAne ekasA ADatrIza, ekseA egaNacAlIza, ekase khetAlIza ane ekase tetAlIza, mAhanIyanI sattAvIzanI sattAvALAne ekasA egaNacAlIza, ekasA cAlIza, ekase tetAlIza ane ekase cummAlIza, tema ja meAhanIyanI aTTAvIzanI sattAvALAne ekasA cAlIza, ekasA ekatAlIza, ekasA cummAlIza ane ekaso pIstAlIza A cAra sattAsthAne hoya che. : ekasA ceAtrIzathI ekasA pIstAlIza sudhInAM sarva sattAsthAne cAthAthI sAtamA gujIsthAnaka sudhI bhinna bhinna jIvA AzrayI hoya che. ema TIkAmAM matAvela che, paNa A zusthAnakAmAM mAhanIyakramanI chavIza ke sattAvIzanI sattA heAtI ja nathI, tethI A sattAsthAneA kaI rIte ghaTI zake te samajAtuM nathI. paraMtu kA~prakRti sattA. gAthA 13 tathA tenI TIkAmAM anya AcArcInA mate prathama dRnatrikanA ane pachI anaMtA
Page #838
--------------------------------------------------------------------------
________________ 804 paMcasaMgraha-pAMcamuM dvAra sArasa graha nubadhi kSaya kare-ema kahela che tethI te mate vicArIe te mithyAtvane kSaya karyo A mehanIyanI sattAvIzanI ane mizrane kSaya karyA bAda chavIzanI sattA cothAthI sAtama guNasthAnaka sudhI paNa saMbhavI zake tatva keligamya. A sarva sattAsthAne cethAthI sAtamA guNasthAnaka sudhI hoya ema kahyuM te bahulatAnI daSTie jANavuM. kemake AmAnAM keTalAMka sattAsthAne prathamanA traNa guNasthAnake ane keTalAka AThamA guNasthAnake paNa ghaTI zake che.' te ja eka pIstAlIzanI sattAvALAne AyubaMdha thAya tyAre eka chetAlIzanI sattA hoya che. teukAya-vAukAyamAM jJA, 5, 6, 9, ve2. mo. 26, (tiryaMca) Ayu 1, aM- 5, (manuSyaddhika tathA uccatranI uddhalanA pachI) nA 78 ane (nIca) gotra 1, ema kula ekase sattAvIzanI sattA hoya che. te ja jIva parabhavanuM tiryaMcAyu bAMdhe tyAre eka aThThAvIzanI sattA hoya che. ahiM prakRti svarUpe Ayu eka ja rahevA chatAM be bhavanI apekSAe be mAnI eka aThThAvIzanI sattA TIkAkAre karI hoya tema lAge che. pUrve jaNAvela ekasa sattAvIzanI sattAvALe pRthvIkAyAdimAM AvI manuSyaki bAMdhe tyAre nAmakarmanI eMzInI sattA thavAthI ekase ogaNatrIza, vaLI uccageva AMdhe tyAre eka trIza ane manuSyAya bAMdhe eka ekatrIzanI sattA hoya che. paMcendriyamAM Avela pUrvokta ekase trIzanI sattAvALAne devadrika athavA narakadraka tathA vakriyacatuSka e cha prakRti bAMdhe tyAre ekase chatrIza, tyArabAda bAkI rahela devaddhika ke narakaTrika bAMdhe tyAre eka ADatrIzanI sattA thAya che, paraMtu eka atrIzanuM sattAsthAna keI paNa rIte prApta thaI zakatuM nathI. ahiM batAvela sattAsthAne A rIte ja ghaTI zake ema samajavAnuM nathI paraMtu bhinna bhinna guNasthAnake bhinna bhinna che AzrayI aneka rIte aneka prakRtienA pheraphArathI bhinna bhinna rIte thAya che paraMtu vistAranA bhayathI ahiM lakhela nathI. ahiM avaktavya satkama eka paNa nathI. vaLI aginA anya samaye saMbhavatAM agiyAra tathA bAra. tema ja kSaNamohanA caramasamaye ja saMbhavatA cArA ane cANa pratirUpa-ema cAra sattAsthAne vinA zeSa cummAlIza sattAsthAne avasthita sakamarUpe saMbhave che. tema ja eka chetAlIza vinA zeSa cummAlIza alpatara satkarma thAya che. agiyArathI ekase cha vIza sudhInAM sarva sattAsthAne kSapakazreNimAM ja prApta thatAM hovAthI tema ja eka tetrIza tathA ekaso sattAvIza sattAsthAna paNa kevaLa
Page #839
--------------------------------------------------------------------------
________________ "casagraha-pAMcamuM dvAra sArasagraha 805 alpatara svarUpe ja prApta thatuM hovAthI kula A ekatrIza sattAsthAne bhUyakArarUpe -prApta thatAM nathI. zeSa eka aThThAvIzathI eka ekatrIza sudhInAM cAra ane eka citrIzathI ekaso chetAlIza sudhInAM tera-ema sattara sattAsthAne bhUyaskArarUpe prApta thAya che. jJA, pa, 2, mo0 26, A0 1, nA. 78, 0 1 ane aMtarAya pa, ema ekaso sattAvazanI sattAvALA teukAya-vAyukAyane pArabhAvika tigAyunA baMdhakAle eka aThThAvIzanI sattA thAya, pRthvIkAya AdimAM utpanna thayela e ja eka sattAvIzanI sattAvALAne manuSyaddhikanA baMdhakAle ekase ogaNatrIzanI, uccagetranA -akALe eka triIzanI ane parabhavanA AyunA aMdhakAle eka ekatrIzanI sattA thAya. pUrvokta ekase trIzanI sattAvALA jIva pacendriyamAM AvI devaddhika athavA narakadika sahita vakriya catuSka bAMdhe tyAre eka chatrIzanI, te ja chava zeSa rahela devadrika ke narakaTrika bAMdhe tyAre eka ADatrIzanI ane Ayu bAMdhe tyAre eka ogaNacAlIzanI sattA thAya che. ekase tetrIzanI sattAvALe kSAyika samyagdaNi jinanAma bAMdhe tyAre eka citrIza, Ayu bAMdhe tyAre ekaso pAMtrIza, jinanAma tathA Ayu vinA AhAraka catuSka bAMdhe tyAre eka sADatrIza, jinanAma bAMdhe tyAre ekaeM ADatrIza ane Ayu bAMdhe tyAre ekase ogaNacAlIza ema pAMca sattAsthAne thAya che. jJA5, 60 9 veTa 2, mo. 24, A0 1, nA. 88, go2 ane aMtarAya 5, esa ekase chatrIzanI sattAvALA AhAraka catuSka bAMdhe tyAre ekase cAlIza, jinanAma bAMdhe tyAre eka ektAlIza ane Ayu bAMdhe tyAre eka betAlIzaema traNa sattAsthAna thAya che. jJA5, 9, veTa 2, mA. 28, A0 1, nA88, geTa 2 ane aM. 5 ema ekase cAlIzanI sattAvALe AhAraka catuSka bAMdhe tyAre eka cummAlIza, jinanAma bAMdhe tyAre eka pIstAlIza ane Ayu bAMdhe tyAre ekase chetAlIza e traNa sattAsthAne thAya che. ema A kula sole sattAsthAne prathama samaye bhUyaskArarUpe prApta thAya che. eka tetAlIzanuM sattAsthAna tathA te svarUpa bhUyaskAra TakAmAM jaNAvela che paNa te kevI rIte ghaTI zake te bahezate jANe. sAghAdi-bhegAvicAra je aMdhAdi sAdi hoya che te aAva ja hoya che ane je anAdi hoya che te jIvavizeSamAM yuvA ane adhava paNa hoya che. je adhuva hoya che te adhUvarUpe rahe che. athavA sAdi paNa thaI zake che.
Page #840
--------------------------------------------------------------------------
________________ sesi paMcasaMgraha-pAMcamuM dvAra sArasaMgraha je baMdhAdi vadhAremAM vadhAre hoya te utkRSTa ane te sivAyanA sarva ahRda. kahevAya che. je ochAmAM ochA hoya te jaghanya ane te sivAyanA sarva ajaghanya kahevAya che. utkRSTa ane jaghanya sivAyanA sAmAnyathI baMdhAdi saghaLA atulkaNa ane ajaghanya banemAM AvI zake che. chatAM sAdipaNAnI vizeSatAthI te bannemAM bheda che. jema baMdhAdine utkRSTa karI tethI ochA kare tyAre anukrUSanI sAdi ane aMdhAdine jaghanya karI tethI vadhAre kare tyAre ajaghanyanI sAdi, vaLI jyAM anutkRSTa ke ajaghanyanI sAdi na hoya tyAM paNa utkRSTanI maryAdA karI anuSTa ane jaghanyanI maryAdA karI zeSA baMdhAdi ajaghanya ema samajavuM. sAmAnyathI ajaghanya ane anuhUrNa baMdhAdi anAdi ane utkRSTa tathA jaghanya sAdi ja hoya che. baMdhaAzrayI agvabaMdhI sarva prakRtionA utkRSTAdi cAre sAdi, adhuva ema be prakAre ane dhruvabadhI pravRtionA ajaghanya tathA atulhaNa yathAsaMbhava sAdi, anAdi, dhruva ane apruva ema cAra prakAre che ane utkRSTa tathA jaghanya sAdi adhuva ema be prakAre che. upazAntAha Adi traNa guNasthAne mULa eka vedanIya ane uttara eka sAtavedanIya karmaprakRtine baMdha hovAthI te jaghanya pratibaMdha che. te sAdi, adhuva ema be prakAre che upazAnamAhathI paDatAM sUkSmaparAye cha mULakarma ane sattara uttaraprationo baMdha kare te ajaghanya pratibaMdha che ane te vakhate tenI sAdi thAya che, upazAnamahAdi guNasthAnakane nahi pAmelAone te anAdi che, abhavya jIve upazAMtamAha vagere guNasthAnaka pAmavAnA ja nathI mATe teone dhruva ane bhavya che. upazAtamahAdi guNasthAnaka pAmI ajaghanya prakRtibaMdhane aMta karaze mATe adhuraA rIte ajaghanya prakRtibaMdha cAra prakAre che. saMSi paMcendriyAdi jI AyubaMdhakALe mULa ATha ane uttara zumetera prakRtine baMdha kare tyAre utkRSTa pratibaMdhanI sAdi ane antamuhUrta bAda tethI ochI prakRti bAMdhe tyAre utkRSTa athuva ane anubhUkhanI sAdi, pharIthI utkRSTa kare tyAre anu adhuva ane utkRSTanI sAdi ema krama vaDe utkRSTa ane anutkRSTa pratibaMdha thatAM hovAthI ane baMdha sAdi ane adhava che. AyuSyakama achuvabalI hevAthI te sAdi ane adhuva ema be prakAre che. upazAMta mohathI paDe tyAre sUkasaMparA jJAnAvaraNa, darzanAvaraNa, nAma, gotra ane aMtarAya e pAMca karmanI ane anivRtti Adara saMparA Ave tyAre mehanIcanI sAdi, A guNasthAnakene nahi pAmelAone anAdi, ane yuvA ane mane. aAva ema A cha karmane aMdha sAdAdi cAra prakAre che. agi-guNasthAnake vedanIyane adhaka thaI pharI baMdha karate na hovAthI veda
Page #841
--------------------------------------------------------------------------
________________ paMcasagaha pAMcamuM dvAra sArasaMgraha 807 nIyamanA baMdhanI sAdi nathI. tethI A guNasthAnaka nahi pAmelAone anAdi, amone dhruva ane bhAgyene adhuva-ema vedanIyakarmane baMdha sAdi vinA traNa prakAre che. avadhI suDatAlIza prakRtiene prakRtibaMdha sAvAdi cAra prakAre che. tyAM mithyAtva mohanIya, thINudvitrika tathA cAra anaMtAnubaMdhI e AThane trIjA Adi guNasthAne, apratyAkhyAnIya cArane dezavirati AdimAM, pratyAkhyAnIya cArane pramattAdimAM, nidrA, pracalA, nAmakarmanI dhruvaMdhI nava, bhaya tathA jugupsAne anivRtti bAdara saMparAyAdimAM, cAra saMjavalanane sUmasaM parAyAdimAM, pAMca jJAnAvaraNa, cAra darzanAvaraNa ane pAMca aMtarAya e caudane upazAMtahAdimAM abaMdha hoya che, vaLI te te guNasthA-nakathI paDatAM te te prakRtibaMdhanI sAdi, abaMdhasthAnarUpa guNasthAnaka nahi pAmelAone anAdi, abhane dhruva ane bhajone apruva che. tahera adhuvabaMdhI prakRtione baMdha athavA hevAthI sAdi ane adhava ema e ja prakAre che. prakRtibaMdhinA svAmI paMcendriya tiya jinanAma ane AhArakajhika sivAya ekase sattara, ekendri tathA vikasendriya e traNa tathA devatrika, narakatrika ane vaikriyaddhika-ema agiyAra vinA zeSa eka nava, tema ja teukAya tathA vAukAya uparokta agiyAra tathA manuSyatrika ane uccatra ema paMdara vinA sAmAnyathI eka pAMca prakRtie bAMdhe che. devatAo vaikriya aSTaka, AharakasTika, vilatrika ane sahamatrika e sela vinA eka cAra ane nArake pUrvokta sola tathA ekendriya, sthAvara ane Atapa ema egaNIza vinA sAmAnyathI eka eka prakRtio bAMdhe che, manuSya sAmAnyathI sarva ekaso vIza) prakRtio bAMdhe che. sthitibaMdha ahiM agiyAra anucarAgadvAra che. (1) utkRSTa jaghanya sthitibaMdha pramANa (2) ekendriyAdi AzrayI utkRSTa-jaghanya sthitina dha pramANa, (3) niSeka, (4) abAdhAkaMDaka, (5) sthitisthAna, (6) saphaleza sthAna, (7) vizuddhi sthAna, (8) sthitibaMdha adhyavasAya sthAna pramANa, (9) sAdyAdi, (10) svAmitva, (11) zubhAzubhatva, A agiyAra dvAranI kramazaH vicAraNA che. (1) sthitibaMdha pramANa-avasthAnakAla ane bhAgyakAla ema karmanI sthiti be prakAre che. tyAM vivaNita samaye baMdhAyela karmalatA (je baMdha pachI temAM koI karaNa na lAge te) caramasamace goThavAyela dalikanI apekSAe AtmA sAthe jeTale samaya rahe te tene avasthAna kALa ane vivakSita samaye baMdhAyela kamalatAnA dalikAnI racanA jeTalA samayamAM thAya te bhAgyakALa athavA niSeka kahevAya che.
Page #842
--------------------------------------------------------------------------
________________ coc pagraha-pAMcamuM dvAra sArasaMha ' je karma jeTalA keDADI sAgarepamanuM baMdhAya che te kamanI taithAsvabhAve rUM. AtanA teTalA so varSanA samaya pramANu sthAno cheDI pachInA samayathI caramasamaya sudhI liMka racanA thAya che. ethI jeTalA sthAnamAM dalika racanA karato nathI teTale abAdhAkaLa ane zeSa bhAgyakALa hoya che. jema sittera keDADI sAgaropama pramANa mitva mehaMnIyakarma baMdhAya che tyAre sAta hajAra varSa aMbAMdhakALa ane sAta huM jora varSa nyUna sittera keDIkeDI sAgaropama pramANu niSekakALa athavA gyakALa heya che. ahiM sUtrakAra maharSie sarva prakRtiene avasthAnakALa jaNAvela che ane upara jaNAvyA muMjaba abAdhAkALa gUna zeSa bhAgyakALa svayaM samajavAnuM che. mAtra AyuSya karmamAM abAdhakALa niyata na hovAthI tene bhogyakALa ja batAvela che. karmanA jaghanya sthitibaMdhamAM abAdhAkALa sarvatra aMtamuhUrta samaja. jyAM jaghanya sthitibaMdha aMtarmuhUrta pramANa ja hoya tyAM sthitibaMdhanA aMtarmuhUthI abAdhAkALanuM aMtamuhUrta ghaNuM ja nAnuM hoya che. mohanIyakamane sittera keDAcheDI, nAma tathA gotranI vIza keDIkeDI, AyuSyane pUrva kreDanA trIjA bhAge adhika tetrIza ane jJAnAvaraNa vagere zeSa cAra kare trIza keDADI sAgaropama pramANe utkRSTa sthitibaMdha che. ' upazAMta hArdi traNe guNasthAnake rasa rahita be samaya pramANa sAtAdanIya baMdhAya che. tene choDI sakaSAyI jIvanI apekSAe vedanIyane bAra, nAma tathA zetrane ATha muhUrta ane zeSa pAMca karmanI aMtarmuhUrta pramANa jaghanya sthitibaMdha che. hAsya, rati, purUSada, devadrika, prathama saMghayaNa, prathama saMsthAna, phalavaNa, surasiMgadha, madhura rasa, laghu, mRdu, niSpa ane uSNu e cAra sparza, zubhavihAgati, sthiraSaka ane uccagotra A bAvIza prakRtione utkRSTa sthitibaMdha daza keDameDI sAgaropama pramANa che. tyAM eka hajAra varSa akhAdhAkALa ane zeSa bhAgyakALa che. A rIte sarva prakRtiomAM abAdhAkALa tathA bhAgyakALa svayaM vicArI le. bIjA saMghayaNa tathA bIjA saMsthAnane bAra ke DAkaDI, hAlidravarNa ane Aslarasane sADAbAra kaDAkaDI, trIjA saMghayaNa tathA saMsthAnane cauda ThAkaDI, sAtAvedanIya, strIveda, manuSyaddhika, raktavarNa tathA kaSAya rasane paMdare keDIkeDI, cethA saMdhayaNa-saMsthAnane sela keDIkADI, nIlavarNa ane kaTurasane sADAsattara keDIkeDI, paMcama saMghayaNa saMsthAna, sUphamatrika tathA vikalatrika e AThane aDhAra keDIkeDI, arati, zAka, bhaya, jugupsA, napuMsakaveda, tiryacaki, narakahika, ekendriya-paMcendriya jAti, audAridrika, vekiyaki, tejasa, kAmaNa, chevaTuM saMghayaNa, huMDaka saMsthAna, kRSNavarNa, surabhigava, tiktarasa, guru, karkaza, rukSa ane zIta e cAra sparza, azubha vihAgati, tIrthakara nAmakarma vinA sAta pratyeka prakRti, vasa catuSka, sthAvara, asthira SaTaka ane nIcatra A chetAlIza prakRtiene vIza keDADI sAgaropama pramANa utkRSTa sthitibaMdha che. *
Page #843
--------------------------------------------------------------------------
________________ navasagapAMcamuM dvAra sArasa graha 8 pAMca jJAnAvaraNa, nava darzanAvaraNa, asAtavedanIya ane pAMca aMtarAyae vIzane trIza koDAkoDI, sela kaSAyane cAlIza kaDAkoDI ane mithyAtva mehanIyane sittera kaDakaDI sAgaropama pramANa utkRSTa ritibaMdha che. AyuSyamAM anyakamanI jema abAdhAkALa niyata nathI, parabhavanuM Ayu bAMdhe tyAre gavAtA bhavanuM jeTaluM AyuSya bAkI hoya teTale abAdhAkALa hoya che. vaLI bhAgavAtA bhavanA AyunA chelA tRtIyAMza bhAgamAM athavA tenA trIjA trIjA bhAgamAM game tyAre jaghanya ke utkRSTa AyuSya bAMdhI zake che. tethI pUvaDanA AyuvALA pitAnA bhavanA be bhAga gayA pachI tarata ja utkRSTa AyuSya bAMdhe ane jaghanya Ayu bAMdhe tyAre anukrame utkRSTa sthiti badhe utkRSTa abAdhA ane jaghanya sthitimAM utkRSTa akhAdhA thAya, te ja pramANe bhegavAtuM AyuSya aMtamuhUrta bAkI rahe tyAre utkRSTa ane jaghanya AyuSya bAMdhanArane anukrame utkRSTa sthiti che jaghanya abAdhA ane jaghanya sthitibadhe jaghanya abAdhA thAya che. A pramANe AyuSyanI caturbhAgI thAya che. tethI ja mULagAthAmAM AyuSyane mAtra bhAgyakALa kahyo che je deva-naraka AyuSyane tetrIza sAgarepama ane manuSya-tiya cAyuSyane traNa pAyama pramANa che. koIpaNa AyuSyane deva-nArako ane yugalike utkRSTa sthitie bAMdhatA nathI tethI pUrvavarSanA AyuSyavALA je manuSya-tiya" pitAnA AyuSyanA be bhAga thayA pachI tarata ja yathAsaMbhava cAre AyuSya utkRSTa sthitie bAMdhe tyAre teone cAre AyuSyamAM pUrva keDano trIjo bhAga utkRSTa abAdhAkALa hoya che. viSa, zaba Adi nimitto dvArA jeonuM AyuSya ghaTe nahi ane jemane maraNa samaye tevA nimitto paNa prApta na thAya-te nirupamI kahevAya, sarva de, nArako ane yugalika nirUpakramI hoya che. te sarva pitAnA bhavanuM AyuSya cha mAsa bAkI. hoya tyAre ja parabhavanuM AyuSya bAMdhe che, matAntare cugalike palyopamane asaMkhyAta bhAga bAkI hoya tyAre ane nArake aMtamuhUrNa bAkI hoya tyAre parabhavanuM AyuSya Ave che. tethI nirupakramI jIve AzrayI teTale ja abAdhAkALa ghaTe che. sapakamI cha anubhavAtA AyuSyanA trIjA, navamA, sattAvIzamA bhAge ke cAvat aMtamuhUta AyuSya bAkI rahe tyAre parabhavanuM AyuSya bAMdhe che. tethI ja pIDa varSanA AyuSyavALA trIjA bhAganA AraMbhe parabhavanuM utkRSTa AyuSya bAMdhe tyAre utkRSTa abAdhA sahita utkRSTa sthitibaMdha thAya che. paNa anyathA nahi. ekeddhi ane vikalekTi manuSpAyu ane tiyacAyu ema be ja AyuSya bAMdhe che ane teo A ane AyuSyane utkRSTa sthitibaMdha pitAnA bhavanA trIjA bhAga sahita pUvaDavarSa pramANa kare che. tyAM svabhavanA AyuSyane trIjo bhAga abAhAkALa ane pUrvaDava bhAgyakALa che. * *
Page #844
--------------------------------------------------------------------------
________________ paMcasaMgraha-pAMcamuM dvAra sAsagaMha . . asajJi-pacendriye pUrvaDanA trIjA bhAga sahita. pApamanA asaMkhyAtamA bhAga pramANa cAre AyuSyane utkRSTa sthitibaMdha kare che. ahiM paNa pUDane trIne bhAga abAdhAkALa ane pApamane asaMkhyAtamo bhAga bhAgyakALa samaja. * tIrthakara nAmakarma ane AhArakaTrika e traNane anikAcita utkRSTa sthitibaMdha aMta:keDIkeDI sAgaropama pramANe che ane anikAcita jaghanya ritibaMdha saMkhyAtaguNahIna aMtaHkaDAkaDI sAgaropama pramANa che. abAdhAkALa aMtamuhUta che. atamuhUrta pachI A traNe prakRtione pradezoda avazya thaI jAya che. * * tIrthakara nAmakarmanA pradezadayavALa paNa chava pitAnI samAna kakSAvALA anya chavAnI apekSAe aizvarya, satkAra, samRddhi AdithI adhika hoya che, ema keTalAka AcAryo kahe che. juo paMcama kamatha gA. 33 nI TIkA. keDAcheDI sAgarepamamAM kAMIka nyUta heya te aDakADAkoDI sAgaropama kahe vAya che. tenA aMtamuhUrtAnI jema asaMkhya bhede thaI zake che. : A traNe prakRtienI alpanikAcita sthiti utkRSTathI saMkhyAta guNahIna aMtara keDIkeDI sAgaropama pramANa ane gADha nikAcita sthiti tIrthakara nAmakarmanI kaMIka nyana eka keDa rAzIlAba. pUrva adhika tetrIza sAgaropama ane AhArakakinI palyopamanA asaMkhyAtamA bhAga pramANa utkRSTathI hoya che. , jenI uddhanA-apanA thaI zake te aMnikAcita athavA alpanikAMcita kahevAya tevA jinanAmanI sattAvALe jIva tiryaMcamAM paNa jAya che. athavA tiryaMcagatimAM jatI vakhate apavartanA dvArA aMtarkoDAkoDI sAgaropama pramANa tIthakara nAmakamanI sthitisattAno kSaya karI tiryaMcagatimAM jAya che tethI Agama sAthe koI vitha Avato nathI. tIrthakara nAmakarmanA alpanikAcita ke gADhanikAcita sthitibaMdha tIrthakara thavAnA trIjA bhavamAM ane te paNa manuSyabhavamAM ja thAya che ane tevI jinanAmanI gADhanikAcita sattAvALe tiya cagatimAM jato nathI, paraMtu bIjA bhave deva ke narakamAM jaI tyAMthI manuSyamAM AvI tIrthakara thAya che. gADhanikAcita eTale je rIte bAMdhyuM hoya te ja rIte gavavuM paDe paNa temAM kaI paNa karaNe dvArA koIpaNa jAtane pheraphAra na thAya. tIrthakara nAmakarmanI sAdhika palyopama devanI apekSAe athavA sAdhika rAzI hajAra varSa pramANu nArakanI apekSAe jaghanyathI gADhanikAcita sthiti thAya che. matAna jinanAmakarmane jaghanya sthitibaMdha daza hajAra varSa pramANa ane AhArakadikane aMtamuhUrta pramANa kaho che. te je mate tIrthakara nAmakarmanI sattAvALA savanapati AdimAM utpanna thAya che temanI apekSAe tathakara nAmakarmane ane ane
Page #845
--------------------------------------------------------------------------
________________ che asaha-pAMcamuM tArI sArasaMhe 811 satta aMtamuhUrta pramANa AhAradikane baMdha karI pramatta guNasthAne AvI AhAraka , zarIra anAve te apekSAe AhAraddhikane jaghanyabaMdha ghaTI zake ema lAge che. paraMtu ka sAsvAdanathI apUrvakaraNa guNasthAnaka sudhI ataHkaDAkaDIthI che ritibaMdha ja nathI ema A ja graMthamAM kahyuM che ane A traNe prakRtieno baMdha paNa apUrvakaraNanA chaThThA bhAga sudhI ja che, chatAM matAntare ATalo sthitibaMdha kahyo che. juo AcArAMga zUrNi jo samaro vati tarata jaNaumLa muhu, vaNosena zAkura (sthitina dha thAya.) bhavya ke abhavya saMsi-pacendriya mithyAdaSTi tema ja saksi-pacendriya AyuSya sivAya sAsvAdanathI apUrvakaraNa guNasthAnaka sudhI keIpaNa kamane atakAkaDI sAgarepamathI hIna baMdha karatA ja nathI tethI saMzi-paMcendriyane apUrvakaraNa guNAnaka sudhImAM AyuSya sivAya je prakRtiene baMdhaviccheda thAya che temAMnI je prakRti no ekendriyamAM baMdha hoya che te prakRtione jaghanya sthitibaMdha ekendriyo ja * kare che tevI pravRtio paMcAzI che ane je prakRtinA ekendriya ke vikendriya baMdha karatA nathI paraMtu asajJi ke saMsi-pacendriya ja kare che te kriyapakane. jaghanya sthitibaMdha azi-paMcendriya ane apUrvakaraNa guNasthAnakathI AgaLa sudhI baMdhAtI bAvIza prakRtio tema ja sarimAM ja baMdhAtI AhAradika ane jinanAma ema kula pacIza prakRtiene jaghanya sthitibaMdha saMksi-pacendriya, tathA deva-narakAsune ' sariasa ipacendriya ane zeSa be Ayune jaghanya sthitibaMdha ekendriya vagere sava chavabheda kare che.' : cArAzI lAkhane rAsI lAkhe guNatAM sIttera lAkha chappana hajAra Da thAya. teTalA varSanuM eka pUrva thAya che. basa chappana AvalikA pramANa nAnAmAM nAne bhava te sUkSakabhava. tevA sUkSaka bha aDatAlIza mInITa pramANu eka muhUrtamAM 65536 thAya che. eka muhurtamAM 3073 zvAcchavAsa thAya che ane eka zvAcchavAsamAM sAdhika sattara sulakabhava thAya che. ekendriya vagere code prakAranA cha tiryaMca ane manuSpAyune aMtamuhUrta adhika kSullakabhava pramANa jaghanya sthitibaMdha kare che. tyAM atarmuhUta abAdhAkALa ane kSullakabhava legyakALa che. Avayaka TIka AdinA mate kSalakabhava pramANa ApyuM mAtra vanaspatimAM ja hoya || che. zeSa tiyo tathA manuSyanuM Ayu aMtamuhurta pramANa che. *, asatti ane saMza-paddha naraka ane devAyune aMtamuhUrta adhika daza hajAra varSa pramANa jaghanya sthitimAMdha kare che. ' na : pharSaka svabaMdha viccheda sthitimAM puruSavedane ATha varSa, saMjavalana kebane che
Page #846
--------------------------------------------------------------------------
________________ 13 casagraha-pAMcamuM dvAra sArasa ahe mAsa, mAnanA eka mAsa, mAyAnA padara divasa ane lAla pAMca jJAnAvaraNa, pAMca aMtarAya, tathA cAra dazanAvaraNu e padarane antamuhUtta pramANu, sAtAvedanIyana khAra muhUtta ane yazakIrtti tathA uccageAtranA ATha muhUtta pramANu jaghanya sthitiadha kare che. " paryApta agni paMcendriya vaikriyaSaTkanA palyeApamanA asaMkhyAtamA bhAge nyUna 2000 sAgarApama pramANa ane sArdhazataka graMthanA mate pacApamanA sakhyAtamA sAge nyUna 2000 sAgaropama pramANu tema ja prajJApanA sUtranA mate devadvikanA patyeAmanA asakhyAtamA bhAge nyUna 1000 sAgaropama jadhanya sthitima`dha kare che, paMcasaMgrahanA mate nidrApacaka vagere zeSa pacAzI prakRtinA pAtapAtAnI utkRSTa sthitine mithyAtvanI utkRSTa sthitie bhAgatAM je Ave te, pathama krama graMtha tathA jIvAbhigama Adi sUtranA mate upara sujA bhAgatAM je Ave temAMthI patyeApremanA asakhyAtamA bhAga nyUna ane prakRtinA mate pAtapAtAnA varganI utkRSTa sthitine mithyAtvanI utkRSTa sthitie bhAgatAM je Ave temAMthI pacepamanA asakhyAta bhAMga nyUna' jaghanya sthitima dha che. ATalA jaghanya sthitimadha ekendriyA ja kare che. tyAM paMcasa grahanA mate nidrApaMcaka ane asAtAvedanIya e chanA OM, mithyAtva sAhanIyanA eka sAgarApama, anaMtAnuthI di Ala khAra kaSAyanA 4, hAsya, rati, prathama saghayaNa, prathama sasthAna, gulavihAce gati, zuklavaNa, surasiMga dha, madhurarasa, laghu Adi cAra zubha sparzI ane sthirapaMcaka e sattaranA je dvitIya sahanana ane dvitIya sasthAnanA rU, tRtIya sahanana tathA tRtIya sthAnanA rUpa, strIveda tathA manuSyaddhika e traNanA ja, caturthAM sahanana ane caturtha sthAnanA jhu, pazcama sahanana, paMcama sasthAna, vikalatrika ane sUkSmatrika e AThanA ane zeSa ati, zAka, bhaya, jugupsA, napusakave, tiyacadvika, ekendriya, paMcendriya jAti, audyArikaddhika, tejasa, kArmAMzu, chevaTaDhuM saghayaNu, huMka sasthAna, hAdriAdi cAra vaNu, AmlAdi cAra rasa, durabhigadha, guru Adi cAra azubha sparza, azubha vihAgati, tItha kara nAmukama vinA parAvAtAdi sAta pratyeka prakRti, trasa catuSTa, sthAvara, asthiraSaTka ane nIcAtra mA aDatAlIza prakRtinA sAgarApama pramANa jaghanya sthitima`dha che. paMcama, karma graMtha tathA vAbhigama Adi sUtranA mate upara je je prakRtinA jeTalA jaghanya sthitibaMdha darzAvela che te ja sthitimadha patcApamanA asaUAtame bhAge nyUna che. krama prakRtinA mate nidrApa caka ane asAtAvedanIyane pacepamanA asaMkhyAtamA bhAge nyUna , mithyAtva mAhanIyanA patcApamanA asakhyAtamAM bhAge nyUna eka sAgapama, prathamanA Ara kaSAyanA patyeAyamanA asakhyAtamA bhAge nyUna ane zeSa AzI
Page #847
--------------------------------------------------------------------------
________________ jarAsaMgraha-pAMcamuM dvAra sArasa graha 813 prakRtiene palyopamanA asaMkhyAtamA bhAge nyUna hai sAgaropama pramANa jaghanya ritibaMdha che. (2) ekendriyAdine viSe jaghanyAdi sthitibaMdha ekendriya ane vizlejiye jinanAma Adi agiyAra vinA zeSa ekaso nava prakRti bAMdhe che. temAMthI manuSya tathA tiryaMcAyune jaghanya tathA utkRSTa sthitibaMdha prathama jaNAvyuM che, tethI have zeSa eka sAta prakRtiene batAva jaIe. tyAM upara varNacatuSkanA je piTA de paNa gaNAvyA che tenI vivaphA na karIe te pacAzI prakRtione traNe mate je jaghanya sthitibaMdha batAvyuM che-teTale te te prakRtione jaghanya sthitibaMdha ekendrita kare che. zeSa bAvIza prakRtiomAMthI paMcasaMgrahanA mate pAMca jJAnAvaraNa, cAra darzanAvaraNa ane pAMca aMtarAya e caude che, sAtavedanIyane ja cAra saMjavalanane huM puruSaveda, yazakIrti ane uccatra A -traNene 8 sAgarepama pramANa ane paMcama karmagraMtha tathA vAbhigama Adi sUtranA mate palyopamanA asaMkhyAtamA bhAge nyUna upara jaNAvela che te ja ane karmaprakRtinA mate matijJAnAvaraNAdi cauda ane sAtAdanIya e paMdarane pApamanA asaMkhyAtamA -bhAge nyUna huM cAra saMjavalanane palyopamanA asaMkhyAtamA bhAge nyUna & puruSaveda, uccatra ane yazakIrti e traNanA palyopamanA asaMkhyAtamA bhAge cUna hai sAgarepama pramANa jadhanya sthitibaMdha ekendrita kare che. ' . ' , , traNe mate ekendriyone upara je eka vAta prakRtine jaghanya sthitibaMdha kahyo che te darekamAM pApamane asaMkhyAta bhAga yukta karatAM jeTalo thAya teTale te'te mane ekendriya utkRSTa sthitibaMdha kare che. paMcasaMgrahanA mate ekendriye jeTalo jaghanya ane utkRSTa sthitibaMdha kare che tethI pacIza, pacAsa, se ane hajAra guNe ekaso sAte prakRtiene jaghanya tathA utkRSTa sthitibaMdha anukrame beIndriya, teIndriya, caurindriya ane asaMzi-paMcendrita kare che. pacama kamatha AdinA mate tathA karmaprakRtinA mate ekendriye jeTale utkRSTa sthitibaMdha kare che tethI pacIza, pacAsa, se ane hajAra guNe anukrame beIndriya, Indriya, caurindriya ane asaMzi-paMcendriya utkRSTa sthitibaMdha kare che ane pitapitAnA utkRSTa sthitibaMdhamAMthI palyopamane saMkhyAmAM bhAga khUna karatAM jeTalo rahe teTale beIkiyAdi jaghanya sthitimAM kare che. - jyAre prajJApanA sUtranA mate pacama kamagrathAdinA mate batAvela beIndriyAdinA pitApitAnAM sthitimAMthI palyopamane asaMkhyAta bhAga nyUna karatAM eTale rahe teTale InDiyAdine jaghanya sthitibaMdha che.
Page #848
--------------------------------------------------------------------------
________________ 814' pazcasatra-pAMcamuM, hIra sArasagraha asaMzi-paMcendrio upara jaNAvela ekase sAta prakRtio uparAMta vaikiyaSaka paNa bAMdhe che ane tene prathama batAvela jaghanya sthitibaMdha palyopamanA asaMkhyAtamA. bhAgathI yukta karatAM tema ja phAtakaddIpaNunA mate palyopamane saMkhyAtama bhAga adhika karatAM eTale thAya teTaluM utkRSTa sthitibaMdha che. ' . sari-paMcendriya pAMtrIza prakRtimAMthI vaikriyaka sivAya zeSa ogaNatrIza prakRtione prathama batAvyuM te pramANe ane vaikriyaSaka tathA zeSa paMcAzI prakRtiene. aMta:koDAkoDI sAgaropama pramANa jaghanya sthitibaMdha ane utkRSTathI te te prakRtione prathama jeTalA u&Na sthitibaMdha karyo che teTalo kare che. jadhanya sthiti baMdhamAM abAdhAkALa sarvatra atimuhUrta pramANa che. . (3) niSeka vicAra je samaye karma baMdhAya che te ja samaye tenA akhAdhAkALanA samaye choDI pachInA samAmAM dalikanI racanA thAya che. e vAta prathama samajAvela che. ahiM te dalika racanAne (1) anaMtapanidhA ane paraMpare panidhA ema be prakAre vicAra karela che. * (1) pUrva pUrvanA samayanI apekSAe anetara pachI-pachInA samayamAM keTalI dalika racanA kare che? ema vicAravuM te anaMtare panidhA. (2) pahelA sthAnanI apekSAe keTalA sthAne pachI dalikaracanA adha arthI thAya che ema vicAravuM te paraMparapanidhA. tyAM anopanidhAthI vicAra karatAM abAdhAkALa pachInA prathama samayamAM savathI vadhAre ane tenI pachInA samayathI te samaye baMdhAyela sthitinA caramasamaya sudhI anukrame pachI pachInA samayamAM vizeSahIna-vizeSahIna dalika racanA thAya che. paraMparapanidhAthI vicAratAM abAdhAkALa pachInA pahelA samayamAM je dalika racanA thAya che tenI apekSAe tyAMthI pApamanA asaMkhyAtamA bhAga pramANa samaye oLagI pachInA samayamAM ardha dRlikanI racanA thAya che ane tenI apekSAe tyAMthI punaH pApamanA asaMkhyAtamA bhAganA samaye oLaMgI pachInA samayamAM ardha dalikanI racanA thAya che. ema jyAM artha hAni thAya che te te samayanI apekSAe pApamanA asaMkhyAtamA bhAga pramANa samaye oLagI pachI-pachInA samayamAM ardha-ardha dalika racanA te samaye baMdhAyela karmasthitinA, caramasamaya sudhI thAya che. * * * * koIpaNa kamanA utkRSTa sthitibaMdhamAM AvI ardha-a hAni kula pApamanA prathama vargamULanI asaMkhyAtamA bhAganA samaya pramANa thAya che ane sarva ardha adhe hAniothI be hAni vacce rahela niSeka sthAne asaMvyArtaguNuM che... "
Page #849
--------------------------------------------------------------------------
________________ pacAsagraha-pAMcamuM dvAra-sArasagraha 815 * (4) abAdhA kaDaka * keIpaNa kamane pApamanA asaMkhyAtamA bhAga pramANa sthitibaMdha ghaTe athavA vadhe tyAre akhAdhAkALamAMthI eka samayanI hAni athavA vRddhi thAya. dAkta tarIke jJAnAvaraNIya kamane trIza keDIkeDI sAgaropama pramANa utkRSTa sthitibaMdha thAya, athavA samaya jUna, be samaya cUta ema yAvatuM pApamanA asaMkhyAtamA bhAgamAM eka samaya jUna utkRSTa sthitibaMdha thAya tyAM sudhI barAbara traNa hajAra varSa pramANa akhAdhAkALa hoya che ane pApamanA asaMkhyAtamA bhAge nyUnathI AraMbhI samaya-samayanI mahAnie yAvat palyopamanA be asaMkhyAtamA bhAge nyUna utkRSTa sthitibaMdha na thAya tyAM sudhI eka samaya nyUna traNa hajAra varSa pramANa abAdhAkALa hoya che. e pramANe abAdhAkALamAMthI samaya samayanI hAni karatAM 55manA jeTalA asaMkhyAtamA bhAga nyUna uSTa sthitibaMdha thAya teTalA samaya nyUna utkRSTa abAdhA hoya che. e pramANe sthitibaMdhamAMthI pApamane eka eka asaMkhyAta bhAga ane akhAdhAkALamAMthI eka eka samaya jUna thatAM yAvat jJAnAvaraNIya karmane saMgni paMcendriyane abhavya prAyogya jaghanya sthitibaMdha thAya tyAre aMtamuhUrta pramANa jaghanya abAdhA hoya che. eka samaya abAdhAkALanI hAni athavA vRddhimAM je pApamanA asaMkhyAtamAM -bhAga pramANa sthitibaMdhanI hAni athavA vRddhi thAya che te palyopamanA asaMkhyatamA bhAga pramANa sthitinuM eka akhaMdhAkaMDaka kahevAya che. ema antarmuhUrta nyUna traNa hajAra varSanA samaya pramANa jJAnAvaraNIya karmanA abAdhAkaMDako thAya che. ema dareka karmamAM jaghanya abAdhAM nyUna pitAnI utkRSTa abAdhAnA samaye pramANu abAdhAkaTho thAya che. (5) sthitisthAna dvAra sthitisthAna-sthitinA bhede, te baMdha ane sattA AzrayI be prakAre che. tyAM je sthiti sattAmAM hoya temAMthI anubhavavA dvArA athavA sthitighAtAdithI samaya samaya pramANa Adi sthitine kSaya thavAthI jeTalI-jeTalI sthiti sattAmAM rahe te sAgata sthitisthAne kahevAya. tene vicAra A ja kAramAM AgaLa sattA prakararaNamAM karavAmAM Avaze. tethI ahiM aMdha AzrayI sthitisthAne batAve che. eka samaye eTale sthitibaMdha thAya te aMdha AzrayI sthitisthAna kahevAya che. tyAM jaghanya sthitibaMdha te paheluM sthitisthAna, samayAdhika jaghanya sthitibaMdha te bIjuM, be samayAdhika jaghanya sthitibaMdha te trIjuM sthitisthAna, ema samaya samayanI vRddhie -utkRSTa sthitibaMdha sudhI asaMkhya sthitisthAne thAya che. je kamanI jeTalI utkRSTa sthiti hoya temAMthI abhavya satti paceTa progya
Page #850
--------------------------------------------------------------------------
________________ 216 paMcasagraha-pAMcamuM DhA-sArasaMgraha jaghanya sthiti bAda karI zeSa rahela sthitinA samaya pramANa te te karmanA nirakSara sthitisthAne thAya che ane abhivya sazi paMcendriya prAgya jaghanya sthitibaMdhathI nIce keTalAMka sAntara sthitisthAne hoya che. ' ' , ' , * ghA nAma ane gotrakamanA ATha muhUra nyUta vIza keDIkeDI sAgaropamanA. samaya pramANe, mohanIyanAM aMtamuhUrta nyUna sittera kokAkaDI sAgaropamanA samaya pramANa, AyuSyanA abAdhArUpa aMtarmuhUrta sahita zulakabhava nyUna pUvakaDinA trIjA bhAge adhika tetrIza sAgaropamanA. samaya pramANa, vedanIyanAM bAra muhUrta nyUna triIza keDAcheDI sAgaropamanA samaya pramANa, jJAnAvaraNIya, darzanAvaraNIya, ane aMtarAyanAM aMtarmuhUrta nyUna trIza kaDAkoDI sAgaropamanA samaya pramANu baMdha AzrayI sthitisthAne eTale ke sthitibaMdha sthAne hoya che. A pramANe uttaraprakRtiomAM paNa svaya vicArI levuM. A pramANe sAmAnyathI sthitisthAne thAya che, paraMtu abhavya sagi. paMce. prAgya jaghanya sthitibaMdhathI nIce niraMtara nahi paNa sAtara sthitisthAne hovAthI thoDA ochA sthitisthAne thAya che. aparyApta sUkSmanAM sthitisthAne sarvathI ala5che. te thakI aparyApta bAdara, paryApta sAma ane paryApta bAdara ekendriyamAM sthitisthAne anukrame saMkhyAtaguNa che. sAmAnyathI A cAra bhedanA sthitisthAna pApamanA asaMkhyAtamA bhAganA samaya pramANa hovA chatAM asaMkhyAtamo bhAga nAnA-moTA grahaNa karavAnuM hovAthI uparokta. alpabadutva ghaTI zake che. , " paryApta bAda ekendriyanI sthitisthAnethI aparyApta beIjiyanAM sthitisthAne asaMvyaguNa che. kAraNa ke-beIndriyanA utkRSTa tathA jaghanya sthitibaMdha vacce patye5manA saMkhyAtamA bhAganuM aMtara hovAthI aparyApta beIjiyanAM sthitisthAne patyepamanA saMkhyAtamA bhAganA samaya pramANa che. jyAre paryApta bAdara ekendriyanAM sthitisthAna palyopamanA asaMkhyAtamA bhAganA samaya pramANu ja che ane asaMkhyAtamA bhAgathI saMvyAtamo bhAga. sAmAnyathI dareka sthaLe asaMkhyaguNa mATe ja levAne hoya che. tethI paryApta bAdara ekendriyanI sthitisthAnethI aparyApta IndriyamAM sthiti sthAne asaMkhyaguNa che. aparyApta beIndriyathI paryApta Indriya, aparyApta tathA paryApta teIndriya, carindriya, asaMsi ane sari-paMcendriyamAM sthitisthAne anukrame eka ekathI saMkhyAta. guNa che. sAmAnyathI aparyApta beIndriyathI paryApta azi-paMcendriya sudhInA ATha jIvaledamAM utkRSTa-jaghanya sthiti vacce palyopamanA saMkhyAtamA bhAga pramANa aMtara rahevAthI palyopamanA saMkhyAtamA bhAganA samaya pramANa sthitisthAne che chatAM pa5mane saMkhyAta bhAga anukrame mATe mATe levAnuM hovAthI uparokta alpamahatva prApta thAya che.
Page #851
--------------------------------------------------------------------------
________________ vasaMgraha-pAMcamuM bAra sArasaMgraha 817 aparyApta saMpicendriyane utkRSTa ane jaghanya sthitibaMdha vacce saMkhyAta bhAga nyUna aMtaHkaDAkaDI sAgaropama pramANa aMtara hovAthI teTalA samaya pramANa sthitisthAne che ane paryApta saMsi-paMcendriyamAM mithyAtva guNasthAnaka AzrayI aMtaHkaDAkoDI sAgaropama nyUna utkRSTa sthitibaMdhanA samaya pramANa sthitisthAne che. (6) saMklezasthAna ane (7) vizuddhisthAna dvAra (1) patita pariNAmI jIvana kaSAyanI tIvratA rUpa je saMkSiNa pariNAme te saMkalezasthAne ane (2) caDatA pariNAmavALA jIvanA kaSAyanI maMdatA rUpa je vizuddha pariNAme te vizuddhisthAne che. jeTalA saMkalezasthAne hoya che teTalA ja vizuddhisthAne hoya che. kemake chellA ane pahelA sthAna sivAya paDatA pariNAmavALAne je saphalezasthAne gaNAya che te ja caDatA pariNAmavALA jIvane vizuddhisthAne gaNAya che. te banne prakAranAM sthAne aparyApta sUkama ekendriyane sarvathI alpa che, tenAthI aparyApta bAdara, paryApta sUkSama ane paryApta bAdara ekendriya. aparyApta tathA paryApta beIndriya, teIndriya, caurindriya, asari-pacendriya ane saMripaMcendriya jIne anukrame eka-ekathI asaMkhyaguNa che. (8) adhyavasAyasthAna pramANa dvAra eka eka sthitibaMdhanA kAraNabhUta AtmAnA je kaSAyayukta pariNAme te sthinibaMdhanA adhyavasAyasthAne kahevAya che. aneka jIvo AzrayI pratyeka sthitibaMdha sthAnamAM te adhyavasAya sthAne asakhya kAkAzanA pradeza pramANa thAya che. tyAM AyuSyakarmamAM jaghanya sthitibaMdhanA kAraNabhUta je asaMkhya lekAkAza pradezapramANa adhyavasAye che tenAthI samayAdhika jaghanya sthitimAM dhamAM asaMkhyaNu. tenAthI be samayAdhika, traNa samayAdhika jaghanya sthitibadha Adi yAvat utkRSTa sthitibaMdha sudhInA pratyeka sthitimAM dhamAM anukrame asaMkhya-asaMkhyaguNa adhyavasAyathAne hoya che. zeSa sAta karmanA jaghanya sthitibaMdhamAM je asaMkhya lokAkAza pradeza pramANa adhyavasAye che te uttarottara samaya-samaya adhika sthitibaMdhasthAnamAM vizeSAdhika vizeSAdhika che. ema cAvat utkRSTa sthitibaMdhasthAnaka sudhI samajavuM. eka ja sAthe samAna sthitivALuM ja karma baMdhAyu hovA chatAM te sarva jIvane eka ja samaye, eka ja kSetramAM, eka ja prakAranA dravyAdika nimittathI eka sarakhI rIte udayamAM AvatuM nathI. paraMtu bhinna bhinna jIne. bhinna bhinna samaye, judA judA sthAnamAM judA judA prakAranA dravyAdi nimittathI bhinna bhinna rIte udayamAM Ave che. tethI ekeka
Page #852
--------------------------------------------------------------------------
________________ pA~casa graha-pAMcamuM dvAra sAyaMsa graha sthitisthAnanI ada, eka samaye eka jIvane eka ja adhyavasAya hovA chatAM aneka jIvA AzrayI asakhya lAkAkAzanA pradeza pramANu adhyavasAya ghaTI zake che. 818 *** (8) sAdhAdi dvAra AyuSya vinA sAta mULakanA ajaghanya sthitimadha sAdAdi cAra prakAra ane jaghanyAdi zeSa traNa madha sAdi-adhruva ema be prakAre hovAthI ekeka karmanA daza ema sAtakanA sittera ane AyuSyakamanA jaghanyAdi cAre aMdha sAdi-madhruva ema e prakAre hAvAthI kula AThe. ema AThe karmAMnA kula aThThottara bhAMgA thAya che. te A pramANemAhanIya krama nA jaghanya sthiti dha kSepaka navamA guNusthAnakanA cazmasamaye ane AyuSya vinA zeSa che nA samasaparAyanA caramasamaye eka ja samaya pahelI ja vAra kare, pachI adhaviccheda thAya. mATe sAdi azruva. kSapadmaNinI apekSAe upazamazreNimAM caDatI vakhate sAmAnyathI te te sthAne te te kramanA dviguNu ane upazamazreNithI paDatI vakhate te te sthAne te te kramanA tethI paNa dviguNu eTale ke kSepakazreNinA khaMdha karatAM cAra guNA sthitimadha thAya che. jaghanya sivAya sarva sthitimadha ajAnya kahevAya, te sAte kramanA upazAMtamAhe akhaMdha karI tyAMthI paDatA dazame guNasthAne AvI cha kramanA ane navame AvI mAhanIyakamanA punaH aMdha zarU kare tyAre ajadhanya sthitikhaMdhanI sAdi, jeo khadhasthAnane pAmyA ja nathI teene anAdi, alabhya thavAne madhanA a Mta ja thavAnA nathI mATe dhruva ane bhavya jIveAne kAlAntare aMdhaviccheda thaze. mATe adhruva ema jadhanyaadha cAra prakAre che. uparokta sAte kamanA utkRSTa sthitimadha ati sakliSTha pariNAmI sanni-pazci ndriya atarmuhUtta paryanta kare, tyArabAda tni ane azi jIvA jaghanyathI antasuhUtta ane utkRSTathI anaMtakAla paryanta anutkRSTa baMdha kare, punaH atisa bliTAvasthAmAM sajJi-pacendriya utkRSTa ane anyakALe anutkRSTa adha kare, ema vArApharatI anekavAra prApta thatA heAvAthI ane sthitimA sAtti--adhruva ema be prakAre hoya che. AyuSyakasa apruvama`dhI ja hovAthI tenA jaghanyAdi cAre prakAranA adhanI jyAre zarUAta kare tyAre sAdi ane aMtarmuhUtta pachI aMdha pUrNa kare tyAre aAva ema jaghanyAdi cAre aMdha e prakAre che pAMca jJAnAvaraNu, cAra danAvaraNa, pAMca aMtarAya, cAra sajvalana A aDhAra prakRtienA majaghanya sthitimadha cAra prakAre ane zeSa jaghanyAdi traNa sthitibaMdhI sAttui-adhruva ema be prakAre hovAthI eka ekanA daza ema aDhAra prakRtinA (184 10=180) ekasesa ezI ane zeSa ekasesa e prakRtinA jaghanyAdi cAre sthiti
Page #853
--------------------------------------------------------------------------
________________ cisaha-pAMcamuM dvAra sArasa graha 819 badha sAdi ane adhuva ema be prakAre hovAthI eka ekanA ATha bhAMgA thAya tethI ekaso enA kula (128=816) ATha sela bhAMgA thAya. A rIte sarva uttaraprakRtinA navase cha-- (6) bhAMgA thAya che. tyAM pAMca jJAnAvaraNa vagere cauda prakRtiene sUkama saM5rAyanA caramasamaye ane cAra saMjavalanane navamAM guNasthAne sva-sva baMdhaviracheda samaye kSapaka pahelI ja vAra eka samaya jaghanya sthitibaMdha kare ane pachI baMdhaviccheda thAya tethI sAdi ane abava ema be prakAre jaghanyabaMdha thAya. te sivAyane sarva ajaghanya sthitibaMdha che. te ajaghanya sthitibaMdhanI upazamazreNimAM abaMdhasthAnathI paDatA pitApitAnA baMdhanA AvA samaye sAdi thAya che. abaMdhasthAna nahi pAmelAone anAdi che. abhavyane dhruva. ane bhavyane adhuva che. ema ajaghanya sthitibaMdha cAra prakAre hoya che. - zeSa ogaNatrIza dhavabaMdhI prakRtione sarvavizuddha paryApta bAdara ekendriya aMtamuhUrta sudhI jaghanya sthitibaMdha kare che. ane zeSakALe ajaghanya sthitibaMdha kare che. pharI sarvavizuddha paryApta bAdara ekendriyapaNAmAM jaghanya ane roSakALe te ja ekendri ane anya ajaghanya sthitibaMdha kare che. tethI A baMne prakAranA sthitibaMdha sAdi-apruva che. suDatAlIza dhavabaMdhI prakRtione sAta mULakarmamAM jaNAvyA mujaba pharI pharI. anekavAra utkRSTa ane anuda baMdha thatA hovAthI te banne sAdi ane adhuva ema be-be prakAre che. zeSa tattara pravRtio avadhI rahevAthI ja tenA jaghanyAdi cAre badhA sAdi-adhruva ema be prakAre che. (10) svAmitradvAra prathama narakAyuM bAMdhI zopazama samyakatva pAmI je manuSya tIrthaMkara nAmakarma AMdhI narakamAM jatI vakhate aMtarmuhUta pahelAM mithyAtva pAme te manuSya mithyAtvaprAptinA pUrva samaye eTale ke samyakatvanA carama samaye tIrthaMkara nAmakarmane utkRSTa ritibaMdha kare. kemake tenA baMdhamAM te ja atisakilara che. kSAyika samyakatva laIne narakamAM janArane AvA kliSTa pariNAma na hovAthI tIrthakara nAmakarmane utkRSTa sthitibaMdha thatuM nathI. pramattAbhimukha apramattayati AhArakaTikane utkRSTa sthitibaMdha kare, kAraNa ke tenA baMdhamAM te ja atisaMsliSTa pariNAmI che. pUrvaka varSanA AyuvALe apramatAlimukha pramatta yati pitAnA AyuSyanA trIjA bhAganA prathama samaye tetrIza sAgarepama pramANa devAyune utkRSTa sthitibaMdha kare.
Page #854
--------------------------------------------------------------------------
________________ 820 pacasagraha-pAMcamuM dvAra sArasaMgraha pachI-pachInA samayamAM abAdhAmAMthI hAni thatI hovAthI te utkRSTa sthitibaMdha kahevAya nahi, ane apramatta guNasthAnake AyuSyanA baMdhane AraMbha thatuM na hovAthI temaja tastrAgya vizuddha pariNAmI muni ja devAyune utkRSTa sthitibaMdha karatA hovAthI apramattAbhimukha pramattayati kahela che. manuSya ane tiya"cAyune utkRSTa sthitibaMdha vizuddha pariNAmI ane zeSa ekase cauda prakRtione utkRSTa ritibaMdha saMkilaTa pariNAmI mithyASTi saMsi-paMcendriya kare che. tyAM sUkamatrika vikalendriyatrika, narakatrika, devadrika, vaikriyaddhika ane manuSya tiryaMcAyue paMdara pravRtione utkRSTa sthitibaMdha manuSya-tiyA ja kare che. kAraNake-manuSya tiryaMcAyu sivAya zeSa tera pravRtio deva-nArako tathAsvabhAve bAMdhatAM nathI, temAM narakaddhika tathA vaikriyaddhikane atisaMkilaSTa ane zeSa nava prakRtione tAtmAgya saMkilaSTa manuSya-tiya utkRSTa sthitibaMdha kare che. jyAre manuSya tiya cAyunI traNa palyopama pramANu utkRSTa sthiti deva tathA nArake tathAsvabhAve ja AMdhatA nathI ane ativizuddha pariNAme AyubaMdhane niSedha hovAthI A bane AyuSyane utkRSTa sthitibaMdha ta~Agya vizuddha manuSya-tiyA ja kare che. nArake tathA sanatkamArAdi deve temAM utpanna na thatA hovAthI ekendriya, sthAvara ane Atapa nAmakarmane baMdha karatA nathI ane manuSya-tiya atisaMkilaNa pari@Ame naraka prAgya ja baMdha karatA hovAthI A prakRtione utkRSTa sthitibaMdha karatA nathI. jyAre bhavanapatyAdi IzAna sudhInA devane halakAmAM halakuM utpattisthAna ekendriyamAM ja hovAthI teo A traNa prakRtione atisaMkSiNa pariNAme utkRSTa sthitiaMdha kare che. atisaMkilaSTa pariNAmI nArake tathA sahastrAra sudhInA deva tiryacakika, audAriddhika, chevaTuM saMghayaNa ane udyAta nAmakarmane utkRSTa sthitibaMdha kare che, tyAM audArika aMgopAMga ane chevA saMghayaNane IzAna sudhInA deve utkRSTa sthitibaMdha karatA nathI kAraNa ke IzAna sudhInA deva ekendriyamAM paNa utpanna thatA hovAthI atisakilaSTa pariNAme ekendriya prAgya baMdha kare che. tethI tenI sAthe audArika aMgepAMga ane chevaTuM saMghayaNa baMdhAtuM nathI. A chae prakRtione utkRSTa sthitibaMdha atisaliSTa pariNAme ja thAya che. manuSya tathA tiya atisa kliSTa pariNAme naraka prAgya ja baMdha kare che ane madhyama pariNAma hoya te A prakRtione madhyama sthitibaMdha kare che paNa utkRSTa sthitibaMdha karatA nathI. sAtAdanIya, hAsya, rati, strIveda, manuSyadrika, prathamanAM pAMca saMdhayaNa tathA pAMca saMsthAna, zubhavihAgati, sthiraSarka ane uccagotra A pacIza prakRtione
Page #855
--------------------------------------------------------------------------
________________ paMcasaMgraha-pAMcamuM dvAra sArasaMgraha 821 utkRSTa sthitibaMdha tastrAgya kilaSTa cAre gatinA mithyASTio kare che, kAraNa ke atisaMkilaSTa pariNAme A prakRtie baMdhAtI ja nathI. zeSa aDasaTha prakRtione ucca sthitibaMdha atisaMzliSTa pariNAmI cAre gatinA miththAdaSTi ja kare che. sapaka sva-sva aMdha-viccheda samaye jinanAma, AhAradika, puruSaveda, cAra saMjavalana, pAMca jJAnAvaraNa, cAra darzanAvaraNa, sAtavedanIya, yazakIrti, ucca gotra ane pAMca aMtarAyaA paccIza prakRtiene jaghanya sthitibaMdha kare che. vaikriyaSakane tawAgya vizuddha paryApta asaMzi-paMcendriya, devAyune ta>>Acigya saMkilaSTa ane narakAyune tatkAgya vizuddha paryApta asara tathA saMsi pacandriya temaja zeSa be AyuSyane ta>>Agya saMlijha ekendriyAdi saghaLA che jaghanya sthitibaMdha kare che. zeSa paMcAzI prakRtione jaghanya sthitibaMdha yathAsaMbhavata~Agyavizuddha athavA sarvavizuddha paryApta bAdara pRthvIkAya, aplAya, vanaspatikAya ja kare che. kemake saMpicendriye A paMcAzI pravRtione aMtakaeNDAkaDI sAgaropamathI ochA baMdha karatA ja nathI. temaja beIndriya vagere che paNa ekendriyathI paNa pacIzaguNu vagere pramANa ja baMdha kare che. (11) zubhAzubhatva deva, manuSya ane tirya cAyu vinA zeSa e sattara pravRtionI utkRSTa sthiti atisaliI pariNAme baMdhAya che mATe A prakRtionI utkRSTa sthiti azubha che. vaLI azubhaprakRtiomAM utkRSTarithatibaMdha vakhate rasa paNa utkRSTa baMdhAya che te utkRSTa rasa paNa azubha che. jyAre zubhaprakRtionA utkRSTasthitibaMdha vakhate rasa jaghanya aMdhAya che, paNa uThThI baMdhAtuM nathI, ane zubhaprakRtione jaghanya rasa azubha gaNAya che. mATe paNa utkRSTa sthiti azubha che. jaghanya sthiti kapAyanI maMdatA vaDe baMdhAtI hovAthI temaja azubhaprakRtionA jaghanyasthitibaMdhamAM jaghanyarasa ane zubhaprakRtionA jaghanyasthitibaMdhamAM ucharasa A dhAte hovAthI zubha che. tiryaMcAdi traNa AyuSyane usthitibaMdha vizuddhie thAya che ane te vakhate temAM rasa paNa utkRSTa badhAya che mATe te zubha che. ane jaghanyasthitibaMdha saMkSiNa pariNAme baMdhAya che temaja te samaye rasa paNa jaghanya baMdhAya che. mATe te azubha che. - rasabaMdha - * A viSayamAM 1) sAvAdi, (2) svAmitva, ane (3) alpabahuva, A traNa saMbadhI vicAra karavAno che.
Page #856
--------------------------------------------------------------------------
________________ 22 pacasaMgraha pAMcamuM dvAra sArasaMgraha (1) sAghAdi. ' sAvAdi prampaNA mULa ane uttarakama AzrayI be prakAre che. - tyAM cAra ghAtakamane ajaghanya rasabaMdha sAdyAdi cAra prakAre ane zeSa jaanyAditrANu e sAdi-adhuva ema be prakAre che. tethI A cAre karmanA daza, daza bhAMgA che, nAma ane vedanIyakarmane anutkRSTa rasabaMdha sAdAdi cAra prakAre ane utkRSTAdi zeSa traNa sAdi-adhuva ema be prakAre che. tethI e be karmanA paNa daza, daza bhAMgA thAya che. netrakamane anuhRSTa ane ajaghanya sAdi-adhruva ema be-be prakAre hevAthI tene bAra temaja AyuSyanA cAre baMdha be-be prakAre hovAthI ATha, ema AThe mULakarmanA malI eMzI bhAMgA thAya che. zubhaivabaMdhI ATha prakRtine anuSTa rasabaMdha cAra prakAre ane zeSa traNa baMdha be-be prakAre hovAthI eka eka prakRtinA daza daza bhAMgA thatAM kula eMzI, zeSa tetAlIza azubha dhavabaMdhI prakRtiene ajaghanya rasabaMdha cAra prakAre ane zeSa traNa be-be prakAre ema eka ekanA daza daza bhAMgA thavAthI kula cAra trIza. , yuvabaMdhI prakRtie suDatAlIza ja che, paraMtu varNacatuSka zubha-azubha ane prakA2mAM gaNAvela hevAthI ahi ekAvana thAya che. tattara adhuvabadhI prakRtionA cAre rasa be be prakAre hevAthI eka ekanA ATha ATha bhAMgA thavAthI kula pAMcase corAzI bhAMgA thAya che. A rIte kula eka civIza uttaraprakRtinI apekSAe kula eka hajAra corANuM (1094) bhAMgA thAya che. tyAM cAre ghAtakamane jaghanya rasabaMdha kSepakane svabaMdhanA anya samaye eka ja samaya pramANamAM thAya che pachI baMdhaviccheda thAya che mATe te sAdi ava che. te sivAthane saghaLe rasabaMdha ajaghanya che. temAM sUkamasaMparA mohanIya ane upazAMtamAhe zeSa traNa kamane paNa baMdha nathI, tyAMthI paDate baMdha zarU kare tyAre ajaghanya sAdi, abaMdha athavA jaghanya rasabaMdhanA sthAnane nahi pAmelAne anAdi, ane zava ane zavyAne adhuva heya che. A cAre kamane mithyASTi) saMzi-paMcendriya atisaMkilaSTa pariNAme eka be samaya sudhI utkRSTa ane zayALe anutkRSTa ema vArApharatI ane badhe anekavAra karatA hovAthI sAdi-adhuva che. ' nAma ane vedanAyakane utkRSTa rasabaMdha kSepaka sUmasaMpAyanA caramasamaye kare che. tyArapachI baMdhaviracheda thAya che. mATe te sAdi-adhruva ema be prakAre che. te sivAya sarvakAla anuzruSTa rasabaMdha kare che. upazAMtAmahe rasabaMdha karatA nathI. tyAMthI paDato anuSTa kare mATe sAdi, abaMdhasthAna athavA utkRSTa rasabaMdhasthAnane nahi pAmelAone anAdi, abhane ane bhavyane athava hoya che.
Page #857
--------------------------------------------------------------------------
________________ vacasaha-pAMcamuM dvAra sArasagraha 823 A ane karmane samyagdaSTine parAvartamAna madhyama pariNAme jaghanya ane saMkilaSTa ke vizuddha pariNAme ajaghanya, punaH parAvartamAna madhyama pariNAme jaghanya ane sakilaSTa ke vizuddha pariNAme ajaghanya ema vArApharatI anekvAra thatA hovAthI te sAdi-agva che. gotrakamane nIcagotra AzrayI jaghanya rasabaMdha upazamasamyavanI prAptinA pUrva samaye eTale ke mithyAtvanA caramasamaye sAtamI narakane nAraka eka samaya ja kare che. mATe te sAdi adhruva che. vaLI samyakatva prApta karI tene uccagetranI apekSAe ajaghanya rasabaMdha kare che. tyAre ajaghanyanI sAdi, jaghanya rasabadhanA sthAnane athavA baMdhaviccheda sthAnane nahi prApta karelAone anAdi, aMbhaene dhruva ane bhavyane adhuva che. gotrakamanA utkRSTa rasabaMdhanA che ane anuSkRSTa rasabaMdhanA sAvAdi cAre prakAra vedanIyakarmanI jema ja che.. AyuSyakama adhuvaMdhI hevAthI tenA dareka aMdha sAdi ane agva ema be ja prakAre che. tejasa, kAmaNa, agurulaghu, nirmANa ane zubhavarNacatuSka e ATha zubha dhruvabadhI prakRtiene saMsi-pacendriya mithyASTi atisakliSTa pariNAme jaghanya ane zaSakALe ajaghanya, punaH atisakliSTa pariNAme jaghanya anyathA ajaghanya ema paryAye rasabadha karate hevAthI banne rasabaMdha sAdi-adhuva che. A AThe prakRtinA utkRSTa rasabaMdhanA che ane anuzruSTa rasabaMdhanA cAra prakAra vedanIyakarmanI jema ja samajavA. mAtra e AThane utkRSTa rasabaMdha zapaka apUrvakaraNe svabaMdhaviccheda samaye eka samaya mAtra kare che eTalI viziSTatA che. mithyAtva, thINudvitrika ane anaMtAnubaMdhI catuSka e AThane ekI sAthe samyakutva ane sarvaviratinI prApti karanAra mithyASTine mithyAtvanA caramasamaye, apratyA khAnIya catuSkano kSAyika samyaktva sahita sarvavirati prApta karanAra caturtha guNasthA-nakanA caramasamaye, pratyAkhyAnIya catuSkane sarvavirati prApta karanArane paMcama guNasthAcakanA caramasamaca, nidrAddhika, azubhavaNa catuSTha, upaghAta, bhaya ane jugupsAne kSapaka apUrvakaraNa guNasthAne sva-svabaMdhaviccheda samaye, cAra saMjavalanane navamAM guNasthAne sva-svabaMdhavicacheda samaye ane pAMca jJAnAvaraNa, cAra darzanAvaraNa ane pAMca aMtarAya e caudane dazamA guNasthAnakanA caramasamaye samayamAtra jaghanya rasabaMdha kare che. pachI aMdhaviccheda thAya che tethI te sAdi-adhuva che. pitapatAnA abaMdhasthAnathI pahelAne punaH baMdha zarU thAya tyAre ajaghanya rasabaMdhanI sAdi, aMdhasthAnane athavA jaghanya -rasabaMdhanA sthAnane nahi pAmelAone anAdi, abhane dhruva ane bhavyane adhuva ema jaghanya rasabaMdha cAra prakAre che.
Page #858
--------------------------------------------------------------------------
________________ 824 paMcasaMgraha-pAMcamuM dvAra sArasaMgraha A tetAlIze prakRtionA utkRSTa ane atkRSTa rasabaMdha cAra mULaghAtI karmonI jema mithyAtvI saMzi-paMcendrimAM vAraMvAra thatA hovAthI ane sAdi-ava ema be prakAre che. zeSa tahAra prakRtie adhuvabaMdhI hovAthI ja temanA jaghanyAdi cAre adhe sAdi-ava ema be prakAre che. (2) svAmitvAra. kSapaka sumasaM5rAya caramasamaye yazakIrti, uccagetra ane zAtA vedanIya e traNane ane AThamA guNasthAne svabaMdha-viccheda samaye devaddhika pacendriya jAti vikriyadrika, AhArakazcika, tejasa, kArmaNa, samacaturasa saMsthAna, zubhavarNacatuSka, zubhavihAgati, parAghAta, ucchavAsa, agurulaghu, nirmANa, tIrthakara nAmakarma ane trasa, navaka e ogaNatrIzane eka samaya utkRSTa rasabaMdha kare che. kAraNake A badhI pravRtio zubha che ane zubha prakRtione utkRSTa rasabaMdha vizuddha pariNAme ja thAya che ane A prakRtionA baMdhamAM uparokta che ja ativizuddha che. dArikazcika, manuSyaddhika, vajaRSabhanArAca saMghayaNa e pAMcane utkRSTa rasabaMdha ativizuddha samyagdaSTi devo kare che. kAraNake-A pAMca prakRtie zubha hevAthI tene utkRSTa rasa vizuddha pariNAme ja baMdhAya. ane tevI vizuddhimAM vartatA samyagdaSTi manuSya-tiyA deva-prAya ja baMdha kare che. tethI A pravRtione teone baMdha na thAya ane nArakone baMdha hovA chatAM jinezvaranAM kalyANaka vagerenA prasaMgomAM temaja samavasaraNAdimAM prabhunI dezanA AdinA zravaNamAM temaja naMdIzvaradvIpa AdinAM zAzvata tIrthonI yAtrA AdimAM devene jevI vizuddhi hoya che tevI vizuddhi parAdhInatAnA kAraNe svasthAne rahela samyagdaSTi nArakene hotI nathI temane utkRSTa rasakha dha thatuM nathI mATe samyagdaSTi devo ja utkRSTa rasabaMdha kare che devAyuSane utkRSTa rasabaMdha tatkAgya vizuddha pariNAmI apramatta munija kare che. kAraNake-ativizuddha pariNAme AyuSyane baMdha ja thato nathI. temaja AyuSyanI utkRSTa sthiti baMdhAya tyAre ja utkRSTa rasa baMdhAya che devAyunI tetrIza sAgaropama pramANu utkRSTa sthiti anuttara vimAnanA devAne ja hoya che ane anuttara vimAnamAM saMyamIo ja jaI zake che. vaLI pramattathI paNa apramattanI vizuddhi vadhAre hoya che. apUrvakaraNAdimAM Ayune aMdha thato nathI. mATe anya keI cha devAyuno utkRSTa rasabaMdha karatA nathI. anaMtara samaye upazama samyakatvane prApta karanAra caramasamayavartI mithyAtvI, saptama pRthvIne nAraka udyota nAmakarmane utkRSTa rasabaMdha kare che. kAraNake A puthaprakRti hovA chatAM tiryaMcagati sAthe ja baMdhAya che. vaLI ATalI vizuddhie vartatA. anya keIpaNa jIva tiryaMcaprAgya baMdha karatA ja nathI mAtra saptama pRthvInA
Page #859
--------------------------------------------------------------------------
________________ - tri-pAMcamuM dvAra sArasaMgraha 825. kAne ja mithyAtva avasthAmAM tiryaMcagatine dhruvabaMdha hovAthI tenA vizuddha pariNAme tiryaMcagati sAthe udyota nAmakarmane utkRSTa rasabaMdha thAya che. paNa bIjA koI che ne te nathI. atisaMkilaSTa pariNAmI izAna sudhInA devo ekendriya jAti ane sthAvara nAmakarmanA utkRSTa rasabaMdha kare che. A baMne pApaprakRtio hAvAthI atisaMkilaSTa pariNAme jyAre A bannenI utkRSTa sthiti baMdhAya tyAre ja utkRSTa rasa baMdhAya che. manuSya tiyAne atisaMkilaSTa pariNAme naraka prAgya baMdha thatuM hovAthI A pravRtione baMdha thatuM nathI ane madhyama pariNAme aDhAra koDAkoDI sAgaropama sudhInI madhyama sthiti ja baMdhAya che ane rasa paNa madhyama paDe che. jyAre nArake ane sanatkamArAdi de te tathAsvabhAve A be prakRtie bAMdhatA nathI. tastrAgya vizuddha pariNAmI izAna sudhInA deve Atapa nAmakamane uche rasabaMdha kare che. A prakRtie zubha hovA chatAM ekendriya jAti sAthe ja baMdhAya che ane ativizuddhimAM vartatA A deva paMcendriya prAgya baMdha kare che. mATe tatkArogya vizuddha IzAna sudhInA deve kahyA che. vaLI Atapa nAmakarmane utkRSTa rasabaMdha thAya tevA vizuddha pariNAme manuSya-tiyA ekendriya prAgya baMdha karatA nathI, paraMtu paMcendriya tiya cAdi prAgya ja baMdha kare che. tema ja nArake tathA sanandumArAdi deve tathAsvabhAve ja A prakRti bAMdhatA nathI mATe ukta de ja Ane utkRSTa rasabaMdha kare che. - atisaMkSiNa pariNAmI nArako tathA sahastrAra sudhInA deve tiyacaddhika ane. chevA saMghayaNane utkRSTa rasabaMdha kare che. A traNe prakRtio azubha hevAthI atisaMkilaSTa pariNAme jyAre utkRSTa sthiti baMdhAya tyAre ja utkRSTa rasa baMdhAya che, manuSyo ane tiya atisaMkilaSTa pariNAme naraka prAyogya ja baMdha karatA hovAthI A prakutio bAMdhatA nathI ane madhyama saMkaleze madhyama sthiti baMdhAtI hovAthI rasa paNa madhyama ja baMdhAya che. tema ja AnatAdi devo tathAsvabhAve ja tiryaMca prAgya baMdha karatA nathI. mATe ukta cha ja e traNene utkRSTa rasabaMdha kare che. eTalI vizeSatA che. chevaka saMghayaNanA utkRSTa rasabaMdhanA svAmI IzAna pachInA de heya che. vikalatrika, sUkSatrika, narakatrika tathA manuSya-tiryaMcanuM Ayu A agiyAra prakRtiene utkRSTa rasabaMdha mithyASTi manuSya ane tiyA ja kare che. kAraNa ke prathamanI nava prakRtie de ane nArake bhavasvabhAve ja bAMdhatA nathI. manuSya tiryaMcAyune teo baMdha kare che, paraMtu te baMne AyuSyane utkRSTa rasabaMdha traNa pApama pramANa utkRSTa sthitibaMdha kare tyAre ja thAya che. jyAre deva tathA nArake tathAsvabhAve ja asaMkhyAtavarSa pramANa manuSya-tiyacAyune baMdha karatA nathI mATe A agiyArane utkRSTa rasadha manuSya-tiyA ja kare che.
Page #860
--------------------------------------------------------------------------
________________ paMcasagraha-pAMcamuM dvAra . tyAM sUphamatrika, vikalatrika ane narakAyu e sAtane atisakilaSTa pariNAme baMdha ja na thato hovAthI ta~Agya saMkilaSTa pariNAme, narakaTikano atisakliSTa pariNAme ane manuSya-tiya"cAyu zubha che, chatAM ativizuddha pariNAme tene baMdha na thatuM hovAthI tadyogya vizuddha pariNAme te baMne AyuSyane mithyAdaSTi manuSya-tiya utkRSTa rasabaMdha kare che. e vizeSatA che. , , madhyamanAM cAra saMghayaNa, cAra saMsthAna, hAsya, rati, strIveda ane puruSaveda A bAra prakRtione utkRSTa rasabaMdha ta~Agya saMkilaSTa cAre gatinA mithyASTie kare che. A saghaLI pravRtio azubha hovA chatAM parAvartamAna che tethI atisakilaSTa pariNAme tenAthI paNa azubhatara atima saMghayaNadi pratipakSa prakRtione ja baMdha thatuM hovAthI tatkAgya saMkilaSTa pariNAme utkRSTa rasabaMdha kare ema kahyuM che. * zeSa pAMca jJAnAvaraNu, nava darzanAvaraNa, asAtA vedanIya, hAsya, rati, strI tathA paraSada vinA mahanIyanI bAvIza, huMDaka saMsthAna, azubha varNacatuSka, azubha vihArogati, upaghAta, asthira Saka, nIcagetra ane pAMca aMtarAya-A chappana prakRtiene utkRSTa rasabaMdha 'atisaMzliSTa pariNAmI cAra gatinA mithyAtvIo kare che. jaghanya rasabaMdhanA svAmI - sUkama saM5rAyacaramasamayavartIkSapaka pAMca jJAnAvaraNa, cAra darzanAvaraNa, ane pAMca aMtarAya e caudane, anivRtti bAdara guNasthAnakavartI kSapaka sva-svabaMdha viccheda samaye puruSaveda tathA saMjavalana catuSka e pAMca ane apUrvakaraNavatI kSapaka ravasvabaMdha viccheda samaye nidrAddhika, azubhavaNa catuSka, upaghAta, hAsya, rati, bhaya, jIgusA-A agiyArane eka samayamAtra jaghanya rasabaMdha kare che. kAraNa ke A sarva prakRtio azubha che. tethI te te prakRtinA baMdhamAM je jIva ativizuddhivALe heya te ja tene tene jaghanya rasabaMdha kare che. ' 'mithyA mohanIya, anaMtAnubaMdhI catuSka ane dvitrika e AThane ekI sAthe samyakatva ane cAritra prApta karanAra caramasamayavartI mithyAtvI, apratyAkhyAnIya cataSkane ekI sAthe kSAyika samyakatva ane sarvavirati prApta karanAra caramasamayavartI avirati samyagdaSTi, pratyAkhyAnIya catuSkane sarvavirati prApta karanAra caramasamayavartI dezavirati, ane arati tathA zokane apramattAbhimukha pramattayati jaghanya rasabaMdha kare che. kAraNa ke A prakRtienA baMdhaka chomAM A ja ativizuddha che. * tiryaMcaddhika ane nIcagAtrane jaghanya rasabaMdha upazama samyaphatva prApta karanAra mithyAtvanA caramasama vartate saptama pRthvIne nAraka kare che. kAraNa ke-A traNe azubha prakRtio che. tethI tenA baMdhamAM ativizuddha pariNAmI che heya che. te ja
Page #861
--------------------------------------------------------------------------
________________ paMcasaMgraha-pAMcamuM dvAra sArasaMgraha 837 tene jaghanya rasabaMdha karI zake ane eTalI vizuddhimAM vattatA anya cha deva ke manuSya prAtha baMdha karatA hovAthI A traNa prakRtio bAMdhatA ja nathI. mAtra sAtamI pRthvIne nAraka mithyAtvAvasthAmAM A ja prakRtio bAMdhe che. tethI te ja jaghanya. rasabaMdha kare che. pramattAbhimukha apramattathati AhAraddhikane ane narakAsu bAMdhI pazama samyakava pAmI jinanAmane baMdha karanAra manuSya mithyAtva ane narakAbhimukha avasthAmAM cethA guNasthAnakanA caramasamaye jinanAmakamane jaghanya rasabaMdha kare che. A traNe puNyaprakRtio che ane puNyaprakRtine jaghanya rasabaMdha te te prakRtionA baMdhaka chamAM je vadhAremAM vadhAre saMkilaSTa pariNAmI hoya te ja cha kare che. A traNe prakRtinA baMdhamAM uparokta cha ja vadhAremAM vadhAre saMkilaSTa pariNAmI che. mATe te jaghanya rasabaMdhanA svAmI kahela che. ema sarvatra samajavuM. audArikaTrika ane udyota nAmakarmane jaghanya rasabaMdha atisaMkilaSTa pariNAme nAra ane sahastrAra sudhInA deve kare che. kAraNa ke- atisaMkilaSTa pariNAme manuSyatiya naraka prAgya baMdha karatA hovAthI A prakRtiono baMdha karatA ja nathI ane AnatAdi devo manuSya prAgya ja baMdha karatA hovAthI udyota nAmakamane baMdha karatA nathI. tema ja dArikaTrikane baMdha hovA chatAM atisaMkSiNa pariNAmano abhAva hovAthI tene jaghanya rasabaMdha karatA nathI. tethI uparokta che ja tiryaMca prAgya baMdha karatA A prakRtiene jaghanya rasabaMdha kare che. temAM paNa IzAna sudhInA de atisaMkSiNa pariNAme ekendriya prAgya ja baMdha karatA hovAthI audArika aMgepagane jaghanya rasabaMdha temane vajIne zeSa de tathA nAro kare che. eTaluM vizeSa samajavuM. sUkamarika, vikalatrika, cAra AyuSya ane vaikriyaSaka A selane jaghanya rasabaMdha mithyAdaSTi manuSya-tiyA ja kare che. deva ane nArake manuSya tiryaMcA, vajI zeSa cauda prakRti bhavapratyaye ja bAMdhatA nathI tema ja manuSya-tiryaMcAyune jaghanya rasabaMdha jaghanya sthitibaMdha vakhate thAya che ane suAkabhava pramANa jaghanya sthitivALA manuSya-tiyAmAM deva ane nArako utpanna thatA ja nathI. tethI A be AyuSyane paNa jaghanya rasabaMdha de ke nAro karatA nathI. tethI uparokta cha ja A sele prakRtinA jaghanya rasabaMdhanA svAmI che. tyAM suhamatrika vikalatrika ane narakatrika e nava prakRtione azubha hovAthI tatkAgya vizuddha pariNAme kriyadvikane zubha hovA chatAM tathAsvabhAve atisakliSTa pariNAme ane zeSa pAMca prakRtione zubha hovAthI tatyAcogya saMkilaSTa pariNAme manuSya-ti e jaghanya rasabaMdha kare che. ema samajavuM. naraka vinA zeSa traNa gatinA parAvartamAna-madhyama pariNAmI cha sthAvara ane
Page #862
--------------------------------------------------------------------------
________________ 828 paMcasaMgraha-pAMcamuM dvAra sArasaMgraha ekendriya jAtine ekathI cAra samaya ane atisaliSTa pariNAmI IzAna sudhInA de Atapa nAmakarmane ekathI be samaya jaghanya rasabaMdha kare che. parAvartamAna-madhyama pariNAmI eTale aMtaHkoDAkoDI sAgaropamathI pratipakSI zubha prakRtinA utkRSTa sthitibaMdha sudhI vartatA mithyAdaSTi athavA samyagdaSTi jIve ekathI cAra samaya sudhI sthira-asthira, zubha, azubha, yaza-ayaza ane sAtA-asAtA e AThane jaghanya rasabaMdha kare che. vadhAre vizuddha pariNAme sthirAdi zubha prakRtiene ane vadhAre saMkilaSTa pariNAme asthirAdi azubha pravRtione madhyama athavA utkRSTa rasabaMdha kare che. mATe parAvartamAna madhyama pariNamI kahela che. atisakliSTa pariNAmI cAre gatinA cha yathAsaMbhava nAraka ane tiyaca prAgya prakRti sAthe trasa catuSka, zubhava catuSka, tejasa catuSka, parAghAta uca7 vAsa ane paMcendriya jAti e paMdara prakRtione jaghanya rasabaMdha kare che, paraMtu IzAna sudhInA deva atisaMkilaSTa pariNAme ekendriya prAgya baMdha karatA rahevAthI paMce ndriya jAti tathA trasa nAmakarmane jaghanya rasabaMdha karatA nathI. tastrAgya vizuddha, cAre gatinA mithyASTio napuMsakaveda ane strIvedane jaghanya rasabaMdha kare che. kAraNa ke tethI vadhAre vizuddha pariNAme phakta puruSavedane ja baMdha kare che. parAvartamAna-madhyama pariNAmI cAre gatinA mithyAdaSTie manuSyaddhika, be vihAgati, cha saMghayaNa, cha saMsthAna, saubhAgyatrika, kaubhAMtrika ane ucagAtra A trevIza prakRtione ekathI cAra samaya sudhI jaghanya rasabaMdha kare che. tethI vadhAre vizuddhie vattatA uparokta trevIzamAMnI zubha prakRtione ane vadhAre saMliSTatAmAM vartatA atyaMta azubha pravRtione ja madhyama ke utkRSTa rasabaMdha kare che. tema ja samyagdaSTio manuSyadrika, zubha vihAyogati, prathama saMghayaNa, prathama saMsthAna, uccagotra ane saubhAgyatrika A nava sivAyanI cauda prakRtie bAMdhatA ja nathI. tema ja A nava prakRtie bAMdhe che paNa teone yathAsaMbhava madhyama ke utkRSTa ja rasa baMdhAya che mATe parAvartamAna-madhyama pariNAmI mithyAtvI ja jaghanya rasabaMdhaka kahyA che. A pramANe utkRSTa tathA jaghanya rasabaMdhanA svAmI kahyA. tenA prasaMgathI A utkRSTa jaghanya rasabaMdha keTalA kALa sudhI thAya tenuM sAmAnyathI varNana kare che. je prakRtione utkRSTa athavA jaghanya rasabaMdha guNAbhimukha athavA deSAbhisukha avasthAmAM ja thatuM hoya tyAM te jaghanyathI ke utkRSTathI eka ja samaya thAya che. vaLI je prakRtione guNAbhimukha ke devAbhimukha avasthA vinA mAtra atisaMkilaSTa ke ativizuddha pariNAme utkRSTa ke jaghanya rasabaMdha thato hoya tyAM te jaghanyathI eka samaya ane utkRSTathI be samaya thAya che. je prakRtione parAvartamAna madhyama
Page #863
--------------------------------------------------------------------------
________________ paMcasa graha-pAMcamuM dvAra sArasa graha 829 pariNAme jaghanya rasamadha thatA hoya tyAM te jaghanyathI eka samaya ane utkRSTathI cAra samaya thAya che. (3) apamahatva eka samaye eka jIvanA sava AtmapradezamAM thatA vIya vyApAra te eka cAgasthAna kahevAya che. te cAgasthAnA sarva jIva AzrayI-ghanIkRtalAkanI sAtarAja pramANu eka zreNinA asakhyAtamA bhAgamAM jeTalA AkAza pradeza che teTalA arthAt asakhya che. jIvA anaMta hovA chatAM ekeka caiAgasthAnamAM anaMtA sthAvara jIve ane utkR ithI asabhya trasa jIveA heAya che tethI yAgasthAnA tA asakhyAtA ja che, ekeka ceAgasthAnamAM vattattA jIvA lagabhaga dareka prakRtie khAMdhe che, tema ja krama grathAdimAM sthalaSTie ekasesa aThThAvana prakRtie kahI che paraMtu sUkSmadRSTie eka eka prakRtinA asakhya-asabhya bhedo hoya che. zAstrAmAM jema cAre AnupUrvInA lAkanA asakhyAtamA bhAgamAM rahela AkAza pradeza pramANu ane avadhi jJAnAvaraNa tathA RSi dezanAvaraNunA asaMkhya lAkAkAza pradeza pramANa bhedo kahyA che. tema yathAsabhava dareka prakRttinA hAya che. eka eka prakRtinA rasanI apekSAe anaMta bhedo paNa paDe che. paNa ahiM tenI vivakSA karI nathI. tethI yAgasthAnA karatAM prakRti bhedya asaMkhyAtaguNA che. ekeka prakRtinA jaghanya sthitisthAnathI samaya-samayanI vRddhie utkRSTa sthiti sudhI pUrve khatAvyA mujaba asakhyAtA sthitibhedA athavA sthitisthAnA thatAM hAvAthI prakRtibhedothI sthitibhedo asa`khyaguNu che ane ekeka sthitibhedyanA kAraNabhUta pUrve -tAvyA mujama kaSAyajanya adhyavasAya sthAnA asakhya lAkAkAza pradeza pramANu hAvAthI sthitibhedAnI apekSAe sthitimadhanA adhyavasAye asaMkhyaguNu che. sthitimadhanA ekeka adhyavasAyamAM rasamadhanA kAraNabhUta vezyA sahakRta kAcajanma rasamadhanA adhyavasAya sthAne asaMkhya leAkAkAza pradeza pramANu che. tethI sthiti"dhanA adhyavasAyAthI rasamadhanA adhyavasAyA asakhyAtaguNu che ane te thakI pratisamaye jIva vaDe grahaNa karAtA anaMtapradezI dhA anatA haoNvAthI krama paramAzuo anaMtaguNu che. ekeka kama paramANumAM jaghanyathI paNa sarva jIvarAzithI anaMtaguNu rasAvibhAge hoya che tethI krama paramANuothI paNa rasAvibhAge anaMtaguNu che. pradezabaMdha ahiM (1) bhAga--vibhAga pramANa,(2)sAdyAdiane (3) svAmitva e traNa dvArA che.
Page #864
--------------------------------------------------------------------------
________________ hae .paMcasaMgraha-pAMcamuM dvAra sArasa graha (1) bhAga-vibhAga pramANu jagatamAM chuTA chuTA paramANuo paNa hoya che ane dvidezI aMdhathI yAvat anaMtAnaMta pradezI audha paNa hoya che. paraMtu te darekane AtmA karma svarUpe grahaNa karatuM nathI. mAtra agrahaNa mogya utkRSTa vagaNA pachI ekeka paramANunI vRddhie thAvat anaMtI je kAmaNa vargaNAo che tene ja grahaNa karI AtmA karma svarUpe parigumAve che ane te ja karma kahevAya che agni pitAnI aMdara rahela bALavA cogya kAne jema bALI zake che, paraMtu dUra rahela dravyane bALI zaktA nathI, tema jIva je AkAzapradezamAM rahela hoya te ja AkAzapradezamAM rahela kAmaNa vagaNane pite yoganA anusAra echI ke vadhAre pratisamaye grahaNa kare che ane kamapaNe pariNumAve che. ' jIvanA pradeze sAMkaLanA avayanI jema paraspara joDAyela hovAthI amuka AtmapradezamAM rahela kAmaNavagaNane te grahaNa kare che tyAre e che ke vadhu pramANamAM te jIvanA ATha rUcaka pradeza sivAyanA sarva pradezamAM vIryavyApAra thAya che, tethI te kAma vagaNane pitAnA ATha rUcaka pradeza sivAyanA savapradezomAM grahaNa karI karma rUpe pariNumAve che, paraMtu pitAnA amuka pradezamAM rahela kAmaNagaNAne amuka pradezAthI ja grahaNa karI amuka pradezamAM ja kamapaNe pariNumAve che evuM nathI. chava samaye samaye karma grahaNa kare che te apekSAe karmabaMdhanI sAdi ane pravAhanI dRSTie anAdi che. eka jIvane eka samaye pravartamAna adhyavasAya eka hevA chatAM dravya, kSetra, kALa ane bhAvAdinI apekSAe te aneka prakAranI vicitratAvALo hoya che, tethI ekeka samaye grahaNa karAyela karmamAM paNa mULa tathA uttaranI apekSAe aneka jAtanA vicitra svabhAva utpanna thAya che ane tethI ja eka samaye eka ja adhyavasAyathI grahaNa karAyela karmanA mULabhedanI apekSAe ATha, sAta, che ane eka bheda paDe che. AyuSya baMdhAya tyAre ATha, zeSakAle sAta, sUmasaMparA mohanIya tathA Ayujyane baMdha hovAthI cha ane upazAMtamahAdi traNa guNasthAne mAtra rogapratyayika eka vedanIya kamane ja baMdha thatA hovAthI eka ja bhAga paDe che. je samaye jeTalA karma baMdhAya teTalA bhAga paDe che, paraMtu te dareka bhAga samAna hotA nathI. tyAM vedanIya sivAya je karmanI sthiti ochI hoya te karmane che ane je kamaranI sthiti vadhAre hoya te karmane vadhAre ema karmanI sthitine anusAre te te karmane bhAga maLe che. tathAsvabhAve ja alpa pudgalathI sukha-duHkharUpa vedanIya kamapudagalene anubhava thato nathI mATe vedanIyane karma pudagalone savanI adhika bhAga maLe che te A pramANe-
Page #865
--------------------------------------------------------------------------
________________ paMcasa"graha-pAMcamuM dvAra sArasa graha jyAre ATha kama dhAya tyAre AyuSyakramanI sthiti mAtra tetrIza sAgarapamanI hAvAthI tene sa thI e, tenAthI nAma tathA gotrane adhika ane paraspara samAna bhAga maLe che, te thakI jJAnAvaraNa, darzanAvaraNa tathA aMtarAya e traNane adhika ane paraspara samAna, te thakI mAhanIyane adhika bhAga maLe che ane tenAthI sthiti alpa hovA chatAM pazu uparIkta kAraNathI vedanIyane adhika bhAga maLe che. 831 AyuSya karatAM nAma-gotranA sthitimadha sakhyAtaguNu che chatAM tathAsvabhAve ja AyuSya karatAM nAma-geAtrane sakhyAtaguNu nahi paNa adhika ja bhAga maLe che. ema yathAsabhava anya karmanA viSayamAM paNa svaya* vicArI levuM. e ja pramANe sAta ke cha kama badhAya tyAre sthitine anusAre te te samaye adhAtA te sAta ke cha kane ja bhAga maLe che, paraMtu adhyamAna AyuSya Adine bhAga maLatA nathI. e ja rIte jyAre mAtra eka vedanIya krama ja khadhAya che tyAre madhyamAna sarva krama lika tene ja maLe che. utkRSTa yoga hoya tyAre kA~dalika ghaNAM grahaNa thAya che. te utkRSTa yoga paryApta sajJi--pacendriya jIvAne ja hAya che. vaLI jyAre mULa ane uttaraprakRtie AchI adhAya tyAre bhAgA thADA paDatA hovAthI utkRSTa ceAgI, paryApta sanni-pacendriya mULa ane uttaraprakRti jyAre thADI mAMdhatA hoya tyAre te te prakRtienA utkRSTa pradezama"dha kare che. jaghanyayoga hoya tyAre kalika thADA grahaNa thAya che, te savathI jadhanyoga labdhi paryApta sUkSma niAdanA jIvane utpattinA prathama samaye ja hoya che. vaLI tene yathAsa'bhava jyAre mULa ane uttaraprakRti ghaNI badhAya tyAre ka dalikanA bhAga ghaNA paDatA heAvAthI sa jaghanyAgI, lalabdha aparyApta sUkSmaniAdanA jIvane mULa ane uttaraprakRti ghaNI adhAtI hoya tyAre te te prakRtinA jaghanya pradeza dha thAya che. dhi--aparyApta sUniAdanA jIva je je prakRti AMdhatA nathI te te prakRtinA jaghanya pradezAdha svAmitvandvAramAM kaheze. AyuSyane anya koi krarmAMnA bhAga maLatA na hovAthI ane eka kALe cAramAMthI eka ja AyuSya adhAtu hAvAthI jyAre utkRyeAge yathAyeAgya jaUnya sthiti AMdhe tyAre ja AyuSyanA utkRSTa pradezamadha thAya che. jJAnAvaraNIya Adi che mULakane mAhanIya tathA AyuMSyanA bhAga maLavAthI ane mAhanIyane mAtra AyunA bhAga maLavAthI utkRSTa pradeza'dha thAya che. uttaprakRtimAM keTalIka prakRtinA kevaLa mULaka rUpa paraprakRtine bhAga maLa
Page #866
--------------------------------------------------------------------------
________________ 832 paMcasaMgraha-pAMcamuM dvAra sArasaMgraha vAthI, keTalIkane pitAnI svajAtIya mULakarmathI abhinna anya prakRtione bhAga maLavAthI ane keTalIkane te banne rIte bhAga maLavAthI te te prakRtine utkRSTa pradezabaMdha thAya che. matijJAnAvaraNa Adi pAMca jJAnAvaraNa ane dAnAntarAya Adi pAMca aMtarAya A badhI pravRtio haMmezAM sAthe ja baMdhAtI hovAthI ane vedanIya tathA gotranI. ane prakRtio ekI sAthe baMdhAtI na hovAthI teone utkRSTa pradezabaMdha mohanIya ane AyuSyarUpa paraprakRtine bhAga maLavAthI ja thAya che. AyuSyakamanI ekI sAthe be-traNa prakRtie baMdhAtI na hovAthI utkRSTage. yathAsaMbhava baMdhAtA cAre AyuSyane utkRSTa pradezabaMdha thAya che. zeSa traNa karmanI dareka pravRtione sva ane para ema banne prakAranA bhAga maLavAthI utkRSTa pradezabaMdha thAya che. jema darzanAvaraNIyakarmamAM nidrAddhikane thINaddhitrika vinA cha prakRtie baMdhAtI hoya ane AyuSya na baMdhAtuM hoya tyAre tene AyuSya ane thINudvitrikane bhAga maLavAthI utkRSTa pradezabaMdha thAya che. ema sarva prakRtiomAM yathAsaMbhava vicAravuM. mAtra mithyAtva, napuMsaka, strIveda tathA thINadvitrikano utkRSTa pradezabaMdha kevala AyuSyarUpa paraprakRtinAM ja dalika maLavAthI thAya che. (2) sAdhAdi prarUpaNa mULaprakRti saMbaMdhI ane uttaraprakRti saMbaMdhI-ema sAdAdi prarUpaNA be prakAre che. tyAM mohanIya ane AyuSya e be karmanA cAre baMdha sAdi-adhava ema be prakAre hovAthI eka-ekanA ATha eTale be karmanA sela, tema ja zeSa jJAnAvaraNIyAdi che kamane anutya pradezabaMdha sAdi vagere cAra prakAre ane zeSa traNa badhe sAdi adhruva ema be prakAre hovAthI eka ekanA daza eTale cha karmanA sATha, ema sola tathA sATha maLI kula pradeza AzrayI AThe kamenA chottera bhAMgA thAya che. tathAsvabhAve ja sAsvAdana tathA mizraguNaThANe uchoga hote nathI. mATe ja mithyAtvano bhAga maLavA chatAM anatAnubaMdhIne sAsvAdana guNasthAnake ane thINaddhitrikane bhAga maLavA chatAM nidrAsTikano mizraguNasthAne utkRSTa pradezabaMdha kahyo nathI. ema sarvatra samajavuM. je prakatione paryApta saMjJIne mithyAtva guNasthAne utkRSTage utkRSTa pradezabaMdha thatuM hoya te prakRtiono anutkRSTa pradezabaMdha sAdi adhruva ja hoya, tema ja AyuSya vinA mULa ke uttara keIpaNa prakRtine utkRSTa pradezabaMdha kahevo hoya tyAre . aSTavidha baMdhaka le' nahi, kAraNa ke te vakhate akhadhyamAna AyuSyane bhAga paNa zeSa prakRtione maLe che.
Page #867
--------------------------------------------------------------------------
________________ pacaraMgreha pAMcamuM dvAra sArasa graha 83 pahelA tathA cothAthI navamA sudhInA keIpaNa guNasthAnake vartamAna paryApta saMkSipaMcendriya utkRSTa cage mohanIyakamane eka ke be samaya sudhI utkRSTa pradezabaMdha kare, tyArabAda jaghanyathI eka samaya ane utkRSTathI anaMtakALa sudhI atuTa pradezabaMdha karI punaH utkRSTa pradezabaMdha kare, pachI pharIthI anubhraSTa kare. ema A banne baMdha vArApharatI anekavAra thatA hovAthI sAdi ane adhruva ema be prakAre che. savathI alpa vIryavALo, labdhi-aparyApta sUkama nigadane jIva utpattinA prathama samaye mohanIyakamane eka ja samaya jaghanya pradezabaMdha kare, tyArabAda apa pta-avasthAmAM pratisamaye asaMkhyaguNa coganI vRddhi thatI hovAthI bIjA samayathI saMdhyAta athavA asaMkhyAta kALa sudhI tene ajaghanya pradezabaMdha kare, punaH uparokta avasthA prApta karI eka samaya jaghanya baMdha karI ajaghanya pradezabaMdha kare. ema jaghanya-ajaghanya pradezabaMdha paNa saMsAramAM vArApharatI anekavAra thatA hovAthI sAdi adhuva ema be prakAre che. pahelA tathA cethAthI sAtamA sudhInA koIpaNa guNasthAnake rahela paryApta saMsipaMcendriya utkRSTa yoge tyAre AyuSya bAMdhe tyAre tene utkRSTa ane pachI anukrUNa pradezabaMdha kare, AyuSyakarma aghuvabaMdhI hovAthI tenA A ane baMdha sAdi adhruva ema be prakAre che. sarvathI alpa vIryavAna, labdhi-aparyApta sUkSama nigodane jIva anubhUyamAna AyuSyanA be bhAga gayA pachI trIjA bhAganA prathama samaye AyuSyane baMdha kare tyAre eka samaya jaghanya ane pachI ajaghanya pradezanA dha thatuM hovAthI te mane paNa sAdi-apruva che. dazamAM guNasthAne kSapaka athavA upazamazreNimAM vartamAna keIpaNa jIva utkRSTa cage eka athavA be samaya sudhI zeSa cha karmane utkRSTa pradezabaMdha kare mATe te sAdi adhruva che ane te ja AtmA jyAre utkRSTa gasthAnakathI paDI athavA agiyAramAM guNasthAnake adhaka thaI tyAMthI paDI dazamAM guNasthAne AvI madamasthAne vatate hoya tyAre A cha e karmane anutkRSTa pradezabaMdha kare tyAre anutkRSTa pradezabaMdhanI sAdi, dazamAM guNasthAne utkRSTa cagasthAne athavA abaMdhasthAnane nahi prApta karela jIvane anAdi, abhayane koIpaNa kAle atRhRSTa pradezabaMdhane viracheda na thato hovAthI dhruva ane bhane kAlAntare vicacheda thaze mATe adhuva. ema anuNa pradezabaMdha cAra prakAre che. A cha karmane jaghanya ane ajaghanya pradezabaMdha paNa mAhanIyakarmanI jema sAdi ane adhura ema be prakAre che. dazamAM guNasthAne zapaka athavA upazamaNimAM utkRSTa ge vartamAna AtmA 17
Page #868
--------------------------------------------------------------------------
________________ pA~casa graha-pAMcamuM dvAra sArasa grahuM pAMca jJAnAvaraNu, cAra dazanAvaraNa ane pAMca aMtarAya e caudanA cAthA guNasthAne vRttamAna saptavidha aMdhaka, utkRSTa cAgI paryApta sani-pacendriya apratyAkhyAnIya catuSTanA, pacama guNasthAne vattamAna pratyAkhyAnIya catuSTanA, ceAthAthI AThamA guNasthAnakanA pahelA bhAga sudhI vattamAna nidrAddikanA, AThamA guNusthAne vatta mAna AtmA bhaya-jIgupsAne ane navamA guNasthAne khIjA, trIjA, cAthA tathA pAMcamA bhAge vatta mAna AtmA anukrame sa'jvalana krAdi cAranA utkRSTa cAge ekathI be samaya sudhI utkRSTa pradezakha dha kare che. mATe te sAdi--adhruva che. 834 utkRSTa pradezakha dha karI athavA khadhaviccheda sthAnathI AgaLa jaI tyAMthI paDatAM mada cAgasthAne vattatAM te te prakRttionA anutkRSTa pradeza dhanI sAhi, utkRSTa pradezamadha athavA ama sthAnane nahi pAmelAone anAdi, alakhyAne dhruva ane bhagaiAne dhruva ema A trIza dhruvakhadhI prakRtine anubhRSTa pradezakhadha cAra prakAre che. saptavizva aMdhaka, paryApta sajJi, mithyAsRSTi utkRSTa cAga vaDe eka-be samaya sudhI mithyAtva, thIzuddhitrika ane anaMtAnukhadhi catuSka e AThanA utkRSTa pradezama dha kare, pachI sakhyAta athavA asakhyAta ke anaMtakALa sudhI anutkRSTa kare ema mithyASTine utkRSTa ane anutkRSTamadha vArApharatI anekavAra thatA hovAthI sAdi dhruva che. saptavidha aMdhaka, paryApta sannI, mithyASTi utkRSTa cAge aparyApta ekendriya prAceAnya trevIza prakRti khAMdhatAM nAmakamanI nava dhruvabadhI prakRtionA ekathI e samaya sudhI utkRSTa pradezama dha kare, tyArabAda sakhyAta athavA asaMkhyAta ke mana'takALa sudhI anutkruSTa kare, pachI punaH uparIkta avasthA pAmI utkRSTa kare--ema sidhyASTine anekavAra thatA hovAthI A aneM madha sA--iadhruva che. sathI apa vIya vALA labdhi apa`pta sUkSma niAdanA jIva utpattinA prathama samaye A suDatAlIze prakRtinA jaghanya pradezakhadha kare, tyArabAda dvitIya samayathI Ara'lI saMkhyAta athavA asaMkhyAtakALa sudhI ajaghanya, tyArakhAda jaghanya, ema jAnya--ajaghanya vArApharatI anekavAra thatA hovAthI ane adha sAdi ane azruva ema e prakAre che. ahiM nAmakarmAMnI nava dhruvabadhI prakRtienA jaghanya pradezAdha tiya ca prAyeAgya udyota sahita trIza prakRti khAMdhatA hoya tyAre thAya che. e lakSyamAM rAkhavuM. zeSa taheAtera adhruva dhI prakRtie avamamI hovAthI ja tenA jaghanyAdi cAre adhA sAdi-adhava ema be prakAre che. (3) svAmitva dvAra A dvAramAM mULa tathA uttaraprakRtieDanA utkRSTa * tathA jaghanya pradezakha dhanA svAmI kahevAze.
Page #869
--------------------------------------------------------------------------
________________ pacasaMgraha-pAMcamuM dvAra sArasa graha 35 ahi utkRSTa pradezabaMdhanA svAmInA vicAramAM sarvatra utkRSTa yogI ane paryApta saMpicendriya levA, tema ja sAtamA guNasthAnaka sudhImAM AyuSya sivAya je prakRtiene utkRSTa pradezabaMdha kahyo hoya tyAM sarvatra saptavidha baMdhaka samajavA. vaLI utkRSTa cANasthAnane jaghanyakALa eka samaya ane utkRSTakakALa e samaya hovAthI utkRSTa pradezabaMdha paNa vadhumAM vadhu be samaya thAya ane sarva roga sthAnene jaghanyakALa eka samaya hovAthI jaghanyathI keIpaNa pradezabaMdha eka samaya ja thaI zake tema ja aparyAptAvasthAmAM ja ghaTatAM cagasthAne utkRSTakALa paNa eka samaya ja hovAthI je prakRtione jaghanya pradezabaMdha aparyApta cha karatA hoya te prakRtienA jaghanya pradezabaMdhane utkRSTakALa paNa eka samaya ja ane tavogya sava paryAptie paryApta nA jaghanya cagasthAnene kALa utkRSTathI cAra samaya che tethI je prakRtiene paryAptAvasthAmAM jaghanya pradezabaMdha thatA hoya tyAM utkRSTathI cAra samaya pramANa kALa hoya che. ema satra samajavuM. tyAM prathama utkRSTa pradezabaMdhanA svAmI A pramANe che. mithyAtvI athavA samyagdaSTi AyuSyane, pahelA tathA cothAthI navamA sudhInA guNasthAnakavatI mAhanIya ane dazamA guNasthAne rahela jIva akhadhyamAna AyuSya tathA mohanIyane bhAga paNa maLatA hovAthI zeSa jJAnAvaraNIya vagere cha kamane utkRSTa pradezabaMdha kare che. dazama guNasthAnakavatI AtmA pAMca jJAnAvaraNIya, cAra darzanAvaraNIya, pAMca aMtarAya, sAtA vedanIya, yazakIrti ane uccagotra e sattarane utkRSTa pradezabaMdha kare che. kAraNa ke A sattara pravRtione anadhyamAna mohanIya tathA AyuSyane ane cAra darzanAvaraNIyane taduparAMta pAMca nidAne tathA yazakIrtine zeSa nAmakarmanI prakatione paNa bhAga maLe che. navamA guNasthAne prathamAdi pAMca bhAgamAM rahela AtmA anukrame puruSaveda ane saMjavalana krodhAdi cArane utkRSTa pradezabaMdha kare che. kAraNa ke AyuSyane tathA te te kAle adhyamAna sarva mohanIya prakRtiene bhAga paNa temane male che. , cethA guNaThANe hAsya, rati, arati ane zAkane tathA AThamA guNasthAne bhaya, jugupsAne utkRSTa pradezabaMdha kare ema TakAmAM kahela che. paraMtu akhadhyamAna mithyAtvanI jema akhadhyamAna prathamanA bAra kaSAyane bhAga paNa A nokaSAyarUpa cha prakRtitione maLatuM hoya te arati-zAkane chaThe ane zeSa cArane chaThThAthI AThamA guNa sthAnaka sudhI utkRSTa pradezabaMdha kare ema kahevuM joIe, chatAM kema kahela nathI tenuM kAraNa viziSTa jJAnIo jANe,
Page #870
--------------------------------------------------------------------------
________________ 836 paMcasaMgraha-pAMcamuM dvAra sArasaMgraha paMcama kamagraMthAdimAM te A chae prakRtiene caturthIdi guNasthAne rahelA che utkRSTa pradezabaMdha kare ema kahela che. cethA guNasthAne apratyAkhyAnIya catuSkane, pAMcamA guNasthAne pratyAkhyAnIya catuSka ane cethAthI AThamA guNasthAnakanA prathama bhAga sudhI vartamAna AtmA nidrAddhikane ueSTa pradeza baMdha kare, kAraNake AyuSya tathA svajAtIya akhadhyamAna prakRtione vadhumAM vadhu bhAga A prakRtiomAM ahiM ja prApta thAya che. cothAthI AThamAnA chaThThA bhAga sudhI vartatA manuSya deva prAgya ninAma sahita egaNatrIza prakRti bAMdhatAM jinanAmane ane sAtamAthI AThamAnA chaThThA bhAga sudhI vartatA manuSya devaprAgya AhAraddhika sahita trIza prakRti bAMdhatAM AhArakakine utkRSTa pradeza baMdha kare. apramattathati devAyune ane mithyAdaSTi asAtavedanIya tathA manuSyAcune utkRSTa pradeza baMdha kare-ema ahiM TIkAmAM kahyuM che, paraMtu paMcama karmagraMtha gA. 91 tathA tenI TIkAmAM A traNene utkRSTa pradezabaMdha samyagdaSTi athavA mithyASTi kare ema kahyuM che. vaLI ahiM TIkAmAM manuSya prAgya ogaNatrIza prakRti bAMdhate mithyASTi vAtraSabhanArA saMghayaNane utkRSTa pradezabaMdha kare ema kahyuM che. jyAre paMcama karmagraMtha gA0 91 nI TIkAmAM samyaphavI tathA manuSya-tiya"ca prAgya ogaNatrIza prakRti Adhata mithyAtvI ane utkRSTa pradezabaMdha kare ema kahela che. mithyASTi-naraka-tiryaMcAyu, mithyAtva, chINadvitrika, strIveda, napuMsaka veda, atAnubaMdhI catuSka tathA nIcagetra e tera prakRtione utkRSTa pradezabaMdha kare che. samyagdaSTi athavA mithyASTi devaprAgya alavIza prakRti bAMdhatAM devadrika, vekriyaddhika, zubha vihAgati, samacaturastra saMsthAna ane saubhAgyatrika e navane utkRSTa pradezabaMdha kare che. ane vikriyaddhikane naraka prAgya 28 ne baMdhaka mithyAdaSTi paNa paNa utkRSTa pradezabaMdha kare che. zeSa nAmakarmanI trepana prakRtione utkRSTa pradezabaMdha mithyAdraSTi kare che. tyAM ekendriya jAti, tiyacaDhika, haMDaka saMsthAna, audArika zarIra, bAdara, sthAvara, sUkama, aparyApta, pratyaka, sAdhAraNa, asthira, azubha, duga, anAdeya, ayaza, tejasa, kAmaNa, agurulaghu, nirmANa, upaghAta, ane varNacatuSka A pacIza prakRtione apa- thata ekendriya prAyogya trevIzane baMdhaka, paryApta, parAghAta ane ucchavAsa e traNane paryApta ekendriya prAgya pacIzane baMdhaka, beInDiyAdi cAra jAti, manuSyadrika, dArika aMgopAMga, sevArtA sahanana ane trAsa A navane yathAsaMbhava aparyApta beIkriyAdi prAyogya pacIzane baMdhaka, Atapa tathA udyotano paryApta ekendriya prAya
Page #871
--------------------------------------------------------------------------
________________ pacasaMgraha-pAMcamuM dvAra sArasaMgraha 837 cha vIzane baMdhaka, narakahika, azubhavihAgati ane duHsvara A cArane narakaprAyogya aAvIzane baMdhaka, madhyama cAra saMhanana, ane madhyama cAra saMsthAna e AThane tiryaMca athavA manuSya prAcogya ogaNatrIzane baMdhaka utkRSTa pradezabaMdha kare che. sthira tathA zubhane utkRSTa pradezabaMdha bane TIkAomAM deva prAgya rUAvIzanA adhe kahela che. paraMtu paMcakarmagraMtha gA. 2 nI TakAmAM tathA aMdhazatakamAM paNa paryApta ekendriya prAyogya paracazanA badhe kahela che. ane vicAra karatAM te ja vadhu ThIka lAge che. sarvathI alpavIyavALo, labdhi aparyApta, sUkSama nigAhI jIva utpattinA prathama samaye mULa sAtakamane ane te ja jIva potAnA cAlu bhavanA AyuSyanA be bhAga gayA pachI anetara samaye AyuSya baMdha kare tyAre prathama samaye AyuSyane jaghanya pradezabaMdha kare che. paNa anubhUyamAna AyuSyanA be bhAga gayA pachI AyuSyane tarata ja je baMdha na kare te aparyApta avasthAmAM pratisamaye asaMkhyaguNa cogavRddhi thatI hevAthI jaghanya pradezabaMdha thatuM nathI. aSTavidha aMdhaka, apramattayati, devaprAgya ekatrIza makRti bAMdhatAM AhArakatrikane jaghanya pradezabaMdha kare che. svarAgya jaghanyAge vartamAna paryApta asaMzi paMcendriya deva tathA narakAsuno ane AyubaMdha kAle narakamAyeya aAvIza prakRti bAMdhatAM narakaTrikane jaghanya pradezaaMdha kare che. kAraNake paryApta asara karatAM aparyApta asaMsi tathA aparyApta saMsine cAga asaMkhyaguNa hIna hoya che, paraMtu teo A cAra prakRtio bAMdhatA ja nathI ane paryApta-saMpattine vega asaMkhyaguNa hovAthI teo paNa jaghanya pradezabaMdha karatA nathI. jinanAmanI sattAvALo chava deva ke narakamAMthI AvI manuSyamAM utpanna thAya tyAre prathama samaye jinanAma sahita devaprAyogya ogaNatrIzanA badhe devaddhika ane vaikriyaddhikane jaghanya pradezabaMdha kare che. paryApta asatti karatAM aparyApta saMsine bhavanA prathama samaye cAga asaMkhyaguNahIna hoya che mATe "bhavAisamaye manuSya ja kare ema kahela che. jinanAmanI sattAvALe manuSya kALa karI devAmAM jAya tyAM bhavanAM prathama samaye jinanAma sahita manuSya prAgya trIza prakRti bAMdhatAM jinanAmane jaghanya pradezabaMdha kare. ahiM "bhavanA prathama samaye kevaLa deva kahevAnuM kAraNa bArakane bhavanA prathamasamaye devathI adhika roga hoya che ema lAge che. savathI alpa vIryavALo, labdhi aparyApta sUkSama nigedI pitAnA bhavanA AyuSyanA be bhAga gayA pachI trIjA bhAganA prathamasamaye AyuSyabaMdha kare tyAre
Page #872
--------------------------------------------------------------------------
________________ 838 paMcasaMgraha-pAMcamuM dvAra sAragraha manuSya-tiyacAyune jaghanya pradezabaMdha kare che ane te ja jIva utpattinA prathamasamaye zaSa ekaso sAta prakRtine jaghanya pradezabaMdha kare che. tyAM nAmakamamAM nIce jaNAvyA mujaba vizeSatA jANavI. - aparyApta, sUkSma ane sAdhAraNa e traNane pacIzanA badhe, ekendriya, Atapa ane sthAvara e traNane chIzanA badhe, manuSyadikano manuSya prAgya egaNatrIzanA badhe ane zeSa pacAsa prakRtine uta sahita te te ticaprAya triIzanA aMdhe yathAsaMbhava uparokta jIva jaghanya pradezabaMdha kare che. - niraMtara baMdhakALa je prakRtio jeTale kALa satata baMdhAya tene niraMtara baMdhakALa kahevAya che. tyAM dhruvabaMdhI suDatAlIza prakRtiomAM sAdi-anaMta vache zeSa traNa prakArane kALa hoya che. (1) abhavyane baMdha anAdikALathI che ane anaMtakALa sudhI rahevAne che. mATe anAdi anaMta, (2) bhaLyAne anAdikALathI baMdha hovA chatAM bhaviSyamAM viccheda thavAne che mATe anAdi sAna ane (3) te te prakRtionA abaMdhasthAnathI paDI punaH aMdha zarU kare tyAre sAdi ane kAlAntare mokSe jatAM baMdha vichera thaze tethI sAnta. A sAdi-sAta bhAMgAne kALa jaghanyathI aMtamuhUrva ane utkRSTathI dezanA pudagala parAvartana che. cAra AyuSya ane jinanAmakarmane jaghanyathI niraMtara aMdhakALa aMtamuhUrta che. zeSa aDasaTha prakRtimAMthI AhAraddhikane sAtamA athavA AThamAM guNasthAne jaI eka samaya AhAradrika bAMdhI bIje samaye kALa kare tethI baMdha aTakI javAthI ane zeSa chAsaTha prakRtiene jyAM temanI pratipakSa prakRtiene baMdha thaI zakatuM hoya te guNasthAne athavA tevA chane jaghanyathI eka samaya te te prakRtine baMdha karI adhyavasAyanA parAvartanathI bIjA samaye tenI pratipakSa prakRtiene baMdha kare tyAre. ema A aDasaTha prakRtione niraMtara akALa jaghanyathI eka samaya ghaTe che. devakuru tathA uttarakanA cugaliyAo traNa palyopama sudhI niraMtara devAyegya ja baMdha karatA hovAthI devadrika ane kriyaddhikane utkRSTa niratara aMdhakALa traNa patyepama pramANa A graMthamAM tathA paMcama karmagraMthamAM kahela che. paraMtu pUrvavarSanA AyuvALe manuSya pUrva kreDanA trIjA bhAganA pahelA aMtamuhUrtamAM traNa palyopama pramANa sugalikanuM AyuSya bAMdhI aMtamuhUrta bAda kSacopazama samyakatva pAmI tyArabAda tarata ja kSAyika samyakatva pAme te antarmuhUrta nyUna pUrvakaDanA trIjA bhAga sudhI ahiM manuSyabhavamAM ane traNa palyopama sudhI cugalikamAM paNa niraMtara A ja cAra prakRtie bAMdhe, e apekSAe aMtamuhUrNa nyUna pUrvakeTinA trIjA bhAge adhika traNa
Page #873
--------------------------------------------------------------------------
________________ pacasagraha-pAMcamuM dvAra sArasaMgraha 839 popama A cArene u&thI niraMtara aMdhakALa ghaTI zake, paraMtu aMtamuhUrta nyUna pUrvakeTinA trIjA bhAganI ahiM avivakSA karI hoya tema lAge che. tiyacaddhika ane nIcagAtrane teukAya ane vAyukAryamAM niraMtara baMdha thAya che teukAya, vAyukAyanI svakAsthiti asaMkhya utsarpiNa-avasarpiNI pramANa che. mATe A traNene utkRSTa niratara aMdhakALa asaMkhya utsarpiNa-avasarpiNI kAla pramANa che. sAtamAthI teramA guNasthAnaka sudhImAM asAtAne baMdha na hovAthI kevaLa sAtA ja baMdhAya che ane teramA guNasthAnakane utkRSTa kALa dezanA pUrvavarSa hovAthI sAtAdanIyane utkRSTathI niraMtara aMdhakALa paNa teTale ja che. sthAvara bhavamAMthI bahAra AvI punaH sthAvaramAM gayela che utkRSTathI AvalikAnA asaMkhyAtamA bhAganA samaya pramANe asaMkhya pudagala parAvartana svarUpa anaMtakALa sthAvaramAM rahe che, vaLI tyAM viDhiyazarIrane baMdha ja na hovAthI asaMkhya pudgala parAvartana kALa sudhI dArika zarIra ja bAMdhe che. tethI audArika zarIrane utkRSTathI niraMtara baMdhakALa paNa teTale ja che. zubhavihAgati, puruSavedasaubhAgyatrika, samacaturasa saMsthAna ane uccagotra A sAta prakRtie sAsvAdana guNasthAnakathI AgaLa baMdhAtI ja nathI ane mithyAtva tathA sAsvAda guNasthAne gayA vinA jIva saMsAramAM keTalAka manuSyabhava adhika eka avIza sAgaropama sudhI rahI zake che. pachI avazya mA ke mithyAtve jAya, mATe A sAtene pAMcathI cha manuSyabhava yukta ekase batrIza sAgaropama utkRSTathI niratara aMdhakALa che. parAghAta, ucchavAsa, pacendriya jAti ane rasa catuSka A sAtane ukaIthI niraMtara baMdhakALa cha thI sAta manuSyabhava yukta ekaso pacAzI sAgaropama che te A pramANe chaThThI narakamAM rahela AtmA pratipakSa prakRtione baMdha na hovAthI bAvIza sAgaupama sudhI satata A sAta prakRtiene baMdha kare ane maraNanA aMtamuhUrta pahelA samyakatva pAmI samyaphala sahita narakamAMthI nIkaLI manuSyabhavamAM AvI tyAM suMdara saMyamanuM pAlana karI ekavIza sAgarepamanA AyuSyapaNe navamI greveyakamAM utpanna thAya, -tyAM utpanna thayA bAda atamuhUrta mithyAtva pAme paNa bhavapratyayathI ja pratipakSa prakRtionA baMdhane abhAva hovAthI niratara A sAta prakRtio ja bAMdhe, tyAM paNa maraNanA atimuhUrta pahelA samyakatva pAmI samyakatva sahita ja tyAMthI kALa karI manuSyamAM Ave, manuSyabhavamAM dezavirati athavA sarvaviratinuM pAlana karI bAvIza sAgaropamanA AyuSyavALA acuta develekamAM traNavAra devapaNe utpanna thaI chAsaTha
Page #874
--------------------------------------------------------------------------
________________ 840 paMcasaMgraha-pAMcamuM dvAra sArasaMgraha sAgaropama pramANu kSapazama samyakatvane kALa pUrNa karI manuSyabhavamAM aMtamuhU mizraguNasthAne jaI punaH zopazama samyaktva pAmI be vAra vijayAdi cAramAMthI koI paNa anuttara vimAnamAM tetrIza sAgaropamanA AyuSyavALe deva thAya. e pramANe bIjIvAra paNa chAsaTha sAgarepama pramANu kSayApazama samyaphatvane kALa pUrNa karI manuSyabhavamAM AvI mokSe jAya agara mithyAtve jAya. A rIte ATalA kALa sudhI keTaleka ThekANe guNapratyayathI ane keTaleka sthAne bhavapratyayathI A sAtanI pratipakSa prakRtione baMdha na hovAthI A sAte prakRtie niraMtara baMdhAya che. ahiM TIkAmAM chaThThI narakamAMthI samyakatva sahita manuSyabhavamAM AvI anuttara saMyamanuM pAlana karI navamI praveyakamAM jAya. ema kahyuM che. paraMtu bRhatsaMgrahaNI gA. 239 tathA tenI TIkAmAM tema ja anya graMthamAM kahela che ke pAMcamI narakamAMthI AvelA AtmA manuSya thaI sarvavirati svIkArI zake che, paraMtu chaThThI narakamAMthI AvI manuSya thayela AtmA dezavirati pAmI zake che, paraMtu sarvavirati pAmI zako ja nathI. tema ja paMcama karmagraMtha gA. 60 nI TIkAmAM A sAta prakRtione niraMtara kALa jaNAvatAM "samyaphatva sahita chaThThI narakamAMthI nIkaLI manuSyapaNumAM dezavirati cAritranI ArAdhanA karI saudharma devalokamAM cAra palyopamanA AyuSyavALo deva thAya, tyAMthI samyaktva sahita manuSyabhavamAM AvI saMyama pALI navamI praveyake jAya ema kahyuM che. karma prakRti saMkramaNa karaNa gA. 108 nI TIkAmAM pU. malayagirijI ma. tathA upAdhyAyajI ma. paNa te ja pramANe jaNAve che. vaLI A pramANe karatAM ekase paMcAzI. sAgaropama uparAMta cAra palyopama kALa paNa vadhe che. chatAM ahiM AvI vivakSA kema karI che? te bahuzrute jANe anuttara vimAnamAM manuSyadrika, audArika aMgopAMga ane vajasSanArAjI saMghayaNa-A cAra prakRtionI pratipakSa prakRtiene baMdha ja na hovAthI tetrIsa sAgarepama sudhI niraMtara A ja prakRtie bAMdhe che. mATe A cArene utkRSTathI niraMtara aMdhakALa tetrIza sAgaropama che. jinanAmane kaMIka nyUna pUrvaDavarka ane cerAzIlAkha pUrva adhika tetrIza sAgaropama pramANa utkRSTathI niraMtara aMdhakALa che te A rIte - pUrvaDanA AyuSyavALa ochAmAM ochI jeTalI umara thayA pachI vIza sthAnakanI ArAdhanA dvArA jinanAmakarmane nikAcitabaMdha kare tyArathI te bhavanA aMta sudhI tema ja tetrIsa sAgarepama anuttara vimAnamAM ane tyAMthI nIkaLI rAzI lAkha pUrvanA AyuSyavALA tIrthaMkaranA bhavamAM kSapakazreNi mAMDI baMdhaviccheda na kare tyAM sudhI nikAcita karela jinanAmane satata baMdha cAlu ja rahe che. mATe uparokta kALa ghaTI zake che. , cAre AyuSyane niraMtara baMdhakALa utkRSTathI paNa aMtarmuhUrta ja che.
Page #875
--------------------------------------------------------------------------
________________ paMcasaMgraha-pAMcamuM dvAra sAra saMgraha 8415 atima pAMca saMghayaNa, atima pAMca saMsthAna, ekendriyadi cAra jAti. azubha vihAgati, AhArakaTrika, Atapa, udhota, sthira, zubha, yaza. asAtA vedanIya. strIveda, napuMsakaveda, hAsyAdi be yugala ane sthAvara dazaka, A ektAlIza prakRtiene utkRSTathI niraMtara baMdhakALa aMtarmuhUrta che. kAraNake-aMtarmuhUrta pachI adhyavasAyanA parAvartanathI prakRtione avazya baMdha thAya che. udayavidhi graMthakAre udayathI AraMbhI ATha karaNanI samApti sudhI eka aThThAvana prakRtienI virakSA karI che. tethI ahiMyAM paNa te ja pramANe batAvavAmAM Avaze. pAMca jJAnAvaraNacAra darzanAvaraNa ane pAMca aMtarAya e cauda ghAtakamanI prakRtio, varNAdi vIza, tejasa-kAzmaNa saptaka, sthira, asthira, zubha, azubha, agurulaghu ane nirmANa A tetrIza nAmakarmanI prakRtio ane mithyAtva mohanIya, A aDatAlIza vedathI prakRtione abhane anAdikALathI udaya che ane anaMtakALa sudhI rahevAne che mATe anAdi anaMta, temaja bhavyane anAdikALathI udaya vA chatAM bhaviSyamAM viccheda thavAne hovAthI anAdi sAnta. ema be prakAre kALa che. vaLI samyaktvathI paDI mithyAtve gayelAne mithyAtvane punaH udaya thAya che ane samyaktva pAme tyAre pharI udayane viccheda thAya che. mATe mithyAtvane sAdi-sAnta sahita traNa prakAre kALa che. zeSa ekase daza prakRtio adhavodayI hovAthI teone kALa sAdi-sAnta ja che. baMdhanI jema udaya paNa prakRti, sthiti. rasa ane pradezanA bhedathI cAra prakAre che. amuka apavAda sivAya udaya ane udIraNA sarvadA sAthe ja hoya che. mATe AgaLa upara AcArya ma. sA. udIraNAkaraNamAM je pramANe prakRti Adi udIraNA. tenA svAmI ane sAdyAdi batAvaze te pramANe udayamAM paNa samajavAnA che. A prakaraNamAM mAtra udIraNAthI je vizeSatA che, te ja batAvavAmAM Avaze. prakRtiudaya tyAM pAMca jJAnAvaraNa, cAra darzanAvaraNa ane pAMca aMtarAya e caudane kSINameha guNasthAnakanI caramAvalikAmAM, saMlana lobhane sUkSamajparAyanI carama AvalikAmAM. upara dalikane ja abhAva hovAthI kevaLa udaya hoya che paraMtu udIraNA hatI nathI. sAtamAthI caudamA guNasthAnaka sudhI manuSpAyu ane be vedanIyanA udIraNA yogya saMkilaSTa adhyavasAne abhAva hovAthI dezanA pUrva koDa kAla paryata A traNane kevaLa udaya ja hoya che, paraMtu udIraNA hetI nathI. manuSyagati. pacendriya jAti, rasa, bAdara, paryApta, saubhAgya, Adeya, yazakIrti. 108
Page #876
--------------------------------------------------------------------------
________________ paMcasa graha-pAMcamuM dvAra sArasaha wwwwwwwww jinanAma tathA uccageAtra A dazanA agi-kevalI gurusthAne kevaLa uDDaya hoya che, paraMtu ceAganA abhAve udIraNA hotI nathI. 842 te te vedanA udayavALAne prathama sthiti eka AvalikA bAkI rahe tyAre te te vendvanA udaya ja hoya che. paraMtu udIraNA heAtI nathI. kSAyika athavA upazama samyaktva prApta karatI vakhate ceAthAthI sAtamA guNasthAne samyaktva mAhanIyanI caramAvalikA zeSa rahye chate samyaktva mAhanIyanA, prathama upazama samyaphtvanI prApti vakhate mithyAtvanI prathamasthitinI caramAvalikAmAM mithyAtvanA ane pAtapeAtAnA bhavanI chellI AvalikAmAM tAtAnA AyuSyanA kevaLa uDDaya hAya che para'tu udIraNA hAtI nathI. zarIraparyAptinI samAptinA pachInA samayathI indriyaparyAptinI samApti sudhI pAMca nidrAnA tathAsvabhAve kevaLa udaya ja hAya che, paraMtu uddIrA hotI nathI. A pramANe ekatAlIza prakRti sivAya zeSa sarva prakRtinI udaya-udIraNA sAthe ja hAya che. sAdhAdi prarUpaNA agiyAramA guNasthAne mAhanIyanA udaya hotA nathI. tyAMthI paDe tyAre punaH udaya thAya che. mATe tenI sAdi, dazamA guNasthAnakathI AgaLa nahi gayelAone anAdi, alakhyAne dhruva ane bhacaiAne azruva, ema mAhanIyanA udaya cAra prakAre che. zeSa sAte kramanA udaya abhayaiAne anAdikALathI che ane anaMtakALa sudhI rahevAnA che mATe anAdi tathA dhruva, bhacaine bhaviSyamAM viccheda thaze mATe adhruva. ema sAta nA udaya traNa prakAre che. pUrve jaNAvela mithyAtvavarjita suDatAlIza vAdayI prakRtinA abhayaiAne anAdi tathA dhruva ane langene adhruva ema traNa prakAre utkraya che. mithyAtvanA udbhaya sAdi, anAdi, dhruva tathA ava--ema cAra prakAre che. zeSa esA daza prakRtie azruvAyI hovAthI tenA udaya sAdi ane dhruva ema e prakAre che. sthiti udaya sthitiutkraya eTale kAIpaNa sthitisthAnamAM rahela dalikAne uDDaya. sthitiya svAbhAvika ane uddIrAkRta ema be prakAre che. tyAM je samaye je krama adhAya che tenA pUrva batAvyA pramANe amuka samaya pramANu khAdhAkALa hoya che, te amAdhArUpa sthitinA kSaya thavAthI dareka kama"nA prade
Page #877
--------------------------------------------------------------------------
________________ paMcasaMgraha-pAMcamuM vAra sArasaMgraha 843. zodaya te zarU thaI ja jAya che, paraMtu ahiM vipAkodayane ja udaya kahevAmAM Ave che te vipAkedaya jyAre dravya, kSetra, kALa, bhAva ane bhavarUpa hetuone prApta karI pravarte che tyAre te svAbhAvikedaya athavA zuddhodaya ke saMprAptadaya paNa kahevAya che. te svAbhAvikodaya pravate chate vIrya vizeSarUpa udIraNA karaNa vaDe udayAvalikAthI bahAranA sthitisthAnamAM rahelA dalikAne kheMcIne udayAvalikAmAM goThavAyela ilikanA niSekasthAnemAM nAMkhIne udayAvalikAnI aMdaranA sthitisthAnamAM rahela dalikonI sAthe radayathI bhogavavAM te udIraNAkRta udaya athavA asaMprAptadaya paNa kahevAya che. tyAM sAdyAdi prarUpaNa ane svAmitva prarUpaNa.jema sthitiudIraNAmAM kahI che tema ahiM paNa samajavI, mAtra utkRSTa sthitiudIraNA karatAM utkRSTa sthitiudaya eka samayapramANe eka sthiti jeTale adhika hoya che. te A pramANe- je samaye je karma baMdhAya che te vivakSita samaye baMdhAyela karmalatAnA abAdhAkALamAM paNa te pUrve baMdhAyela ane jene abAdhAkALa pUrNa thaI gayo che tevI te ja prakRtinI karmalatAnA dalike goThavAyelAM ja hoya che. tethI matijJAnAvaraNIyAdi chayAzI udayamAM dhaNA prakRtinI utkRSTa sthiti udIraNa be AvalikA nyUna utkRSTa sthiti jeTalI thAya che. je samaye karma baMdhAya che te samayathI AraMbhI eka AvalikA sudhI temAM koIpaNa karaNa lAgatuM nathI. ane tene baMdhAvalikA kahevAmAM Ave che. te badhAvalikA vItyA pachI udayAvalikA uparanA sthitisthAnathI Ara bhI yAvat carama sthitisthAnA sudhImAM rahela likenI udIraNA kare che. udayAvalikA eTale udayasamayathI AraMbhI eka AlikAnA samaya pramANa kALamAM jogavavA mATe zarUAtanAM sthitisthAnamAM goThavAyela je dalika racanA te udayAvalikAmAM paNa koI karaNa lAgatuM na hovAthI udayAvalikAmAMnA keIpaNa sthitisthAnane bhogavaTe karatAM te udayAlikAnI uparanA sarva sthitisthAnamAM rahela dalikanI udIraNA thAya che. mATe e AvalikA nyUna utkRSTa sthiti pramANa udIraNa thAya che. mAtra udayAvalikAgata je prathama udaya samaye sthitisthAnano bhogavaTo kare che tene udaya ja hoya che, paraMtu udIraNa hotI nathI, tethI ura sthiti udIraNA karatAM utkRSTa sthiti udaya eka samaya adhika hoya che. e ja pramANe manuSyagati vagere ogaNatrIza udayakramaNiI prakRtionI traNa AvalikA cUna ane udayasaMkramabhraSTA hovA chatAM samyakatva mehanIyanI aMtarmuhUrta nyUna pitapotAnA mULakarmanI utkRSTa sthiti pramANa utkRSTa sthiti udIraNa hoya che. utkRSTa sthiti udayamAM tethI eka samaya adhika hoya che.
Page #878
--------------------------------------------------------------------------
________________ 844 paMcasaMgraha-pAMcamuM dvAra sArasagraha narakagati Adi vIza anudayabatkRSTA ane jinanAma vinA manuSyAnupUrvI Adi sattara anudayasaMkramatkRSTA prakRtienI aMtamuhUta nyUna pitApitAnI uNa. sthitisattA jeTalI utkRSTa sthiti udIraNA thAya che ane jinanAmanI utkRSTa sthiti udIraNa palyopamanA asaMkhyAtamA bhAga pramANa che. ane utkRSTa sthiti udaya A dareka pravRtione tethI eka samaya adhika hoya che. - udayabatkRSTAdi cAre prakAranI prakRtinuM svarUpa A ja graMthamAM trIjAkAranI gAthA 61 thI 64 sudhInI cAra gAthAmAM jaNAvela che. pUrve je ekatAlIza prakRtimAM udaya ane udIraNAmAM taphAvata darzAvela che, temAMthI nidvApaMcaka hIna zeSa chatrIza prakRtiono udIraNa aTakayA bAda paNa keTalAka kALa kevaLa udaya hAya che-tethI potapotAnI caramadiyAvalikAnA anya samaye eka sthiti pramANa jaghanya sthiti udaya hoya che. - zeSa ekaso bAvIza prakRtionI udIraNAkaraNamAM jeTalI jaghanya sthiti udIraNA kahI che tenAthI te ja samaye gavAtA samaya rUpa eka sthitisthAna jaghanyasthiti udayamAM adhika hoya che. je ke nidrApaMcakane zarIraparyAptinI samApti pachInA samayathI IndriyaparyApti pUrNa na thAya tyAM sudhI udIraNa vinA kevaLa udaya kahyo che paraMtu te vakhate apavartanA cAlu hovAthI apavattanAdvArA udayAvalikAnI uparanAM sattAgata saghaLAM sthitisthAnemAMthI dalikane udayAvalikAmAM nAkhI udayagata sthitisthAna sAthe bhagave che. mATe te vakhate paNa eka sthitisthAna pramANa jaghanya sthiti udaya hetuM nathI. tethI udIraNA karaNamAM batAvela che tenAthI eka samaya adhika jaghanya sthiti udaya ghaTe che. anubhAgeAdaya anubhAga, tenA hetuo, sthAna, zubhAzubha, sAvAdi ane svAmitva vagere je pramANe udIraNAkaraNamAM kahela che te pramANe ahiM paNa samajavA, mAtra jaghanya anubhAga udayanA svAmimAM A pramANe vizeSatA che. pAMca jJAnAvaraNa, cAra darzanAvaraNa ane pAMca aMtarAya e caudane kSINamehanA caramasamaye, saMvalanalAbhane sUkamasaMpAyanA caramasamaye, traNe vedane pitApitAnI prathama sthitinA caramasamaye kSepakane ane samyakatva mohanIya kSAyika samyakatva prAptakaratA sopazama samyakatvane caramasamaye jaghanya anubhAgadaya hoya che. pradezeAdaya ahiM sAdyAdi ane svAmitva e be dvArA che.
Page #879
--------------------------------------------------------------------------
________________ pacasaMgraha-pAMcamuM dvAra sArasaMgraha 845 (1) sAghAdi prApaNuM sAvAdi prarUpaNa be prakAre che. (1) mULaprakRtiviSayaka (2) uttaraprakRtiviSayaka. (1) tyAM mirAhanIya tathA AyuSya vinA jJAnAvaraNIyAdi zeSa cha kamanA jaghanya -ane utkRSTa sAdi-adhava ema be prakAre, ajaghanya sAghAdi cAra prakAre ane atu. -tkRSTa sAdi vinA traNa prakAre hovAthI eka-eka karmanA agiyAra-agiyAra bhAMga thavAthI kula (1146=66) chAsaTha, mohanIyanA jaghanya tathA utkRSTa sAdi ane adhuva ema be-be prakAre, temaja ajaghanya tathA anuhUNa sAdAdi cAra-cAra prakAre hevAthI kula bAra ane AyuSyanA jaghanyAdi cAre pradezeAdaya sAdi-adhava ema be-be prakAre hAvAthI ATha, ema mULakarma AzrayI pradezodayanA kula (66+128=86) zvAsI bhAMgA thAya che. te A pramANe - jene ochAmAM ochA pradezakamanI sattA hoya te jIva kSapitakamaza kahevAya che. ane te bhavya ja hoya che. tenuM vizeSa svarUpa A ja graMthanA saMkramaNukaraNamAM batAvaze. te kSapitakamAMza chava sIdhe ekendriyamAM jatuM na hovAthI pahelA devalokamAM -jAya, tyAM atisaMkilaSTa pariNAmI thaI u&i sthitibaMdha kare ane te vakhate ghaNuM pradezanI uddhanA kare, je samaye jeTalo navina sthitibaMdha thato hoya te samaye pUrve baMdhAyela te karmanA teTalAM sthitisthAmAMnA dalikanI ja uddhanA thAya eTale nIcenI sthitisthAnamAM pahelAM je dalinI goThavaNa thayela che tyAMthI dalike grahaNa karI karI uparanI sthitisthAnamAM goThave. chatAM nIcenAM sthitisthAne sarvathA dalika rahita thatAM nathI paraMtu pUrve ghaNAM dalike hatAM tene badale have ochAM thaI jAya che. jethI udaya vakhate DAM dalike udayamAM Ave. A kAraNathI atisakilaka pariNAme utkRSTa sthitibaMdha karI ghaNuM udhanA kare ema kahevAmAM Avela che. tyArabAda baMdhane ate kALa karI ekendriyamAM utpanna thAya tyAre prathama samaye mohanIya tathA Ayu vinA zeSa cha karmane jaghanyapradezodaya hoya che. anya jInI apekSAe ekendriyamAM ane anya ekendriyanI apekSAe utpattinA prathama samaye ekendriyane coga ghaNe alpa hoya che. tethI udIraNA dvArA paNa uparathI ghaNA alpa pradeza ja udayamAM Ave. baMdhAvalikA vyatIta thayA pachI udIraNA dvArA ghaNuM navIna baMdhAyela karmakalike paNa udayamAM Ave mATe baMdhanA ane kAla karI ekendriyamAM utpanna thayelAne ja jaghanya pradezodaya hAya ema kahela che. vaLI te eka ja samaya hoya che mATe sAdi-adhruva che. te sivAyano saghaLe pradezodaya ajaghanya che, te upara jaNAvela vizeSaNavALA ekendriyane utpattinA bIjA
Page #880
--------------------------------------------------------------------------
________________ paMcasaMgraha-pAMcamuM dvAra sArasaha, samayathI zarU thatuM hovAthI sAdi, jaghanya pradezadayanA sthAnane nahi pAmelAone anAdi, anya jaghanya pradezadaya karavAnA ja nathI mATe teone dhruva ane bhavyane pradezodayane vicacheda thavAne hovAthI adhruva-ema ajaghanya pradezeAdaya cAra prakAre che. jenuM svarUpa A ja graMthanA saMkramaNukaraNamAM kahevAmAM Avaze tevA sarvathI vadhAre pradezakamanI sattAvALA guNitakamAMza jIvane bAramA guNasthAnakanA caramasamaye jJAnAvaraNIya, dazanAvaraNIya ane aMtarAya e traNane tema ja caudamAM guNasthAnakanA caramasamaye nAma, gotra ane vedanIya e traNa karmane utkRSTa pradezadaya thAya che, te eka ja samaya hoya che mATe sAdi ane agva, te sivAyane saghaLo pradezodaya anuSTa kahevAya che. paraMtu A chae karmane udayavicacheda thayA pachI pharIthI udaya thatuM na hovAthI anutkRSTa pradezadayanI sAdi thatI nathI, je che A utkRSTa pradezadayanA sthAnane pAmyA ja nathI teone anAdi, abhane dhruva ane bhane adhuva ema anuSTa pradezeAdaya traNa prakAre che. aMtarakaraNanI kriyA karyA pachI aMtarakaraNamAM rahela kSapitakarmAza AtmAne paDatAM pahelAM ghaNAM ane pachI-pachInA samayamAM anukrame hIna hIna ema gapucchAkAre atarakaraNanI je caramAvalikAmAM dalitaracanA thAya che te AvalikAnA caramasamaye sarvathI alpa pradezeAdaya hovAthI eka ja samaya mehanIyakarmane jaghanyapradezadaya thAya che ane te sAdi-agva che. te sivAyane saghaLo pradezadaya ajaghanya che. uparokta jIvane jaghanyapradezadayanA pachInA samaye te navIna thatuM hovAthI ajaghanya pradezadayanI sAdi, jaghanya pradezadayane agara pradezadaya viccheda sthAnane nahi pAmelAne anAdi, alane dhruva ane bhavyane adhuva ema te cAra prakAre che. guNitakamAMza kSepakane sUmasaMpAyanA caramasamaye eka ja samaya utkRSTa pradezadaya thato hovAthI te sAdi-adhruva che. te sivAyane saghaLe pradezadaya anuzruSTa che. upazAntamoha guNasthAnakathI pahelA te punaH zarU thAya che, mATe sAdi, sUkSamaparAyanA caramasamayane nahi pAmelAone anAdi, abhane dhruva ane bhavyane agvaema te cAra prakAre che. AyuSyanA jaghanyAdi cAre udaya niyata kALa sudhI ja thatA hovAthI te sAdi. ane adhuva ema be-be prakAre ja hoya che. mithyAtva mehanIyane jaghanya tathA utkRSTa pradezadaya be prakAre ane anutkRSTa tathA ajaghanya pradezeAdaya cAra-cAra prakAre hovAthI kula bAra, zeSa suDatAlIza vedathI prakRtionA jaghanya tathA utkRSTa be prakAre, ajaghanya cAra prakAre ane anuzruSTa pradezeAdaya sAdi vinA traNa prakAre hovAthI ekekanA agiyAra-agiyAra, temaja zeSa eka daza adhudayI prakRtinA jaghanyAdi cAre pradezadaya niyata kALe ja thatAM hovAthI
Page #881
--------------------------------------------------------------------------
________________ paMcasaMgraha-pAMcamuM dvAra sArasaMgraha 847 sAdi-adhava ema be-be prakAre che. tethI ekeka prakRtinA ATha-ATha ema pradezodaya AzrayI eka aThThAvana prakRtionA kula caudasa nava bhAMgA thAya che. kSapitakamaza anAdi mithyASTi traNa karaNa pUrvaka aMtarakaraNanI kriyA karI upazama samyaktva prApta kare, tyArabAda aMtarakaraNamAM rahela te ja AtmAne mithyAtve jatAM pahelAM aMtarakaraNanI caramAvalikAmAM gepuraskAkAre dalika racanA thatI hovAthI te AvalikAnA caramasamaye mithyAtvane jaghanya pradezodaya thAya che. te eka ja samaya thatuM hovAthI sAdi-adhruva che. te sivAyane saghaLo pradezadaya ajaghanya che. te jaghanya pradezadayanA bIjA samaye athavA sopazama samyakatvathI paDatAM navIna thAya che mATe sAdi, udaya-vicchedane nahi pAmelAne anAdi, abhayane dhruva ane bhayane adhava ema -cAra prakAre che. | guNitakamAMza AtmA prathama dezavirati prApta karI te nimitte guNazreNi kare ane te guNazreNimAM vartavA chatAM sarvavirati prApta karI sarvaviratinI guNazreNI paNa evI rIte kare ke- te banne guNazreNione mastaka rUpa atyabhAga eka sAthe ja prApta thAya. ane te ja samaye mithyAtva pAme che te vakhate uparokta ane guNaNinA mastake vartatA AtmAne mithyAtvane eka samaya utkRSTa pradezadaya thAya che. te eka ja samaya thato hovAthI sAdi-adhruva che. te sivAyane saghaLo anutkRSTa pradezoya che. utkRSTa pradezeAdayathI athavA samyaphavathI paDatAne tene AraMbha thAya che mATe sAdi, udayavicchedane nahi pAmelAne anAdi, a ne prava ane bhavyane adhuva-ema te cAra prakAre che. - zeSa suDatAlIza idayI prakRtiene jaghanya pradezadaya be prakAre ane ajaghanya pradezadaya cAra prakAre che. te mULa cha karmane ekendriye AzrayI je pramANe batAvela che te ja pramANe che, paraMtu avadhijJAnAvaraNa tathA avadhidarzanAvaraNane devabhavamAM ja utkRSTa ritibadha karI tenI baMdhAvalikAnA caramasamaye jaghanya pradezadaya hoya che. kAraNa ke-avadhijJAnane utpanna karatAM ghaNuM pudgalene kSaya thaI jAya che. tethI pachI udayamAM alpa Ave ane navIna baMdhAyela dalike udIraNA dvArA udayamAM na Ave mATe baMdhAvalikAne caramasamaya kahela che. guNitakarmA za jIvane kSINamAnA caramasamaye pAMca jJAnAvaraNa, pAMca aMtarAya ane cAra darzanAvaraNa e caudano ane saginA caramasamaye nAmakarmanI zeSa tetrIza prakatieno utkarSa pradezadaya thAya che. te eka ja samaya thatuM hovAthI sAdi-adhava che. te sivAyane saghaLo pradezadaya atkRSTa che. A sarva prakRtione udaya-viccheda thayA pachI punaH udaya thatuM na hovAthI ahRSTa pradezadayanI sAdi thatI nathI. tethI utkRSTa pradezadaya athavA udayavicchedasthAnane nahi pAmelAone anAdi, abhane iva ane -bhAne adhruva ema te traNa prakAre che.
Page #882
--------------------------------------------------------------------------
________________ 848 paMcasaMgraha-vAMcamuM dvAra sArasaMgraha zeSa e daza avodayI prakRtie pote ja azudayI hovAthI niyatakAlabhAvI teonA jaghanyAdi cAre pradezeAdaya sAdi adhruva che. svAmitva dvAra utkRSTa pradezodaya ane jaghanya pradezodayanA bhedathI svAmiva be prakAre che. tyAM prAyaH sarva prakRtione utkRSTa pradezadaya guNazreNionA zirabhAge vartatAM hoya che. tethI guNazreNio keTalI ane kaI kaI che te batAve che. vizaddhinA vazathI apavattanAkaraNa dvArA uparanA sthitisthAnamAMthI utArela dalikone jaladI kSaya karavA mATe te kALe je prakRtione vipAkedaya hoya te prakRtionA udaya samayathI ane anya prakRtionA udayAvalikA uparanA prathama samayathI aMtarmuhUta sudhInA sthitisthAnamAM asaMkhya guNAkAre goThavavAM te guNaNi kahevAya che. te guNazreNio agiyAra che. (1) samyakatva prApta karatI vakhate ane prApta thayA pachI paNa aMtarmuhUrtakALa sudhI pravardhamAna vizuddha adhyavasAyathI je guNazreNi kare te samyaphala guNazreNi. (23) dezavirati prApta karyA pachI ane ane sarvavirati prApta karyA pachI antamuhUrta kALa sukhI pravardhamAna vizuddha adhyavasAyathI je guNaNi kare che te dezaviratine bIjI (dezavirati) ane sarvaviratine trIjI (sarvavirati) guNazreNi. (4) sAtamAM guNasthAne anaMtAnubaMdhane kSaya karatI vakhate je guNaNi te. anaMtAnubaMdhI visAjaka guNazreNi (5) dazanatrikanA kSaya kALe eTale ke-kSAyika samyakatva prApta karatAM darzanavikanA kSaya saMbaMdhI je guNaNi te pAMcamI guNazreNi. anaMtAnubaMdhI ane darzanatrikano kSaya thAthI sAtamA guNasthAnakavartI koIpaNa AtmAo kare che tyAM chaThThA guNasthAnaka sudhInA jIvone alpavizuddhi hevAthI sarva virati-guNaNithI alpa dalikonI guNazreNi hoya che tethI sAtamA guNasthAne dazanatrikane kSaya karanAra AzrayIne ja A bane guNazreNio kahI che. (6) cAritra mohanIyane upazama karatI vakhate navamA-dazamA guNasthAne je guNazreNi te chaThThI mohapAzamaka guNazreNi (7) upazAMtamUhaguNasthAne je guNaNi thAya che te upazAMta meharuNazreNi. (8) cAritra mahanIya kSaya karatAM navamA dazamAM guNasthAne je guNazreNi thAya che te mohakSapaka guNazreNei.
Page #883
--------------------------------------------------------------------------
________________ paMcasagraha-pAMcamuM dvAra sArasa graha 849 (9-10-11) kSINameha, ane sAgi guNasthAne je guNazreNi thAya che te anukrame navamI kSINamAha saMbaMdhI, ane dazamI sAgi saMbaMdhI guNazreNi che. ane agi guNasthAne bhegavavA mATe gi guNasthAnakanA aMte je guNazreNi thAya che te agiyAramI agi saMbaMdhI guNazreNi che. A agiyAre guNazreNione darekane alaga alaga aMtamuhUtakALa hovA chatAM pUrva-pUrvanI guNaNi karatAM pachI-pachInI guNazreNione kALa anukrame saMkhyAtaguNa hIna-hIna eTale saMkhyAtamA bhAga jeTalo ja che ane dalikanI apekSAe anukrame asaMkhyaguNa adhika-adhika hoya che. mATe uttarottara guNazreNio dalikanI apekSAe dIrgha-dII ane kALanI apekSAe hava-TukI hoya che. ahiM agiyAre guNazreNione anukrame saMkhyAtaguNahIna-hIna je kALa kahyo che te te-te guNazreNinI samAptinI daSTie nathI, paraMtu uparathI utArela dalikane aMtamuhUrtanA samaya pramANa je sthitisthAnamAM goThave che te sthitisthAne pachI-pachInI guNazreNimAM saMdhyAtaguNahIna samaya pramANu samajavAnAM che. paNa guNazreNio teTalA keLa sudhI ja kare che. ema samajavAnuM nathI kAraNa ke- dezavirati, sarvaviratinI , guNazreNio ane sagA saMbaMdhI guNazreNi jaghanyathI aMtamuhUrta ane utkRSTathI dAna pUrvakATi kALa sudhI paNa thAya che. anya ATha guNazreNie racavAne kALa aMtamuhUtta pramANa che paNa te saMkhyAta guNa hIna-hIna che ema na samajavuM. kAraNa ke- upazAMta meha ane kSINamAha saMbaMdhI guNaNinI racanAne kALa te te guNasthAnakanA kALa pramANa aMtamuhUrtane che. mohepazamaka ane mohakSapaka A be guNazreNione kALa navamA ane dazamA guNasthAnakane maLIne jeTalo kALa thAya teTalo che. temaja agisaMbaMdhI guNazreNine kALa AyejikAkaraNanA prathama samayathI saginA caramasamaya sudhInA aMtarmuhUrta pramANa che. samyakatva, dezavirati ane sarvavirati saMbadhI je prathamanI traNa guNaNIo karI mithyA jaI aprazasta mRtyu pAme te chava narakAdi cAre gatiomAM A prathamanI traNa guNazreNi prApta kare che. anaMtAnubaMdhI visAjanAnI guNaNi paNa cAre gatimAM thAya che, temaja kSAyika samyaktva prApta karato AtmA paNa kAla karI cAre gatimAM jaI kSAyika samyakatvanI samApti kare che, tethI A be guNazreNio paNa cothA guNaThANe rahela AtmAne narakAdi cAra gatiomAM saMbhavI zake che. paraMtu mithyAtva guNasthAnaka laIne narakAdi gatimAM jAya te prathamanI traNa ja guNazreNi saMbha-evI vivakSA ahIM karI hoya tema lAge che. vaLI upazamaka mAha saMbaMdhI ane upazAnta mAha saMbaMdhI (A) e 109
Page #884
--------------------------------------------------------------------------
________________ pAsa graha-pAMcamuM dvAra sArasa'graha guNazreNie karI` kALa karI' caturtha' guNasthAnaka lai anuttara vimAnamAM jAya te tyAM A be guNazreNie paNa ghaTe che. " 85 sAmAnyataH prAyaH sarva prakRtinA pradezaya guNazreNinA ziraNAge vattatA guNitakarmAMza AtmAne ane jaghanya pradezeAdaya' kSapitakarmAMza AtmAne hoya che. " - uttara, prakRti AzrayI utkRSTa pradezadayanA svAmI, sAta mAsa adhika A mAMDI kevalajJAna pAme te AtmAne laghukSapaNAvALA kahevAya che. varSa nI ' uMmare. OM sathama laI aMtarmuhUtta mAM ja ApakazreNi tevA AtmAone prathama thADA ja pradezA kSaya thAya che ane udayanA aMte sattAmAM ghaNA pradeza hovAthI hradayamAM paNa ghaNA pradeza Ave che. ethI laghukSapaNAe kamanA kSaya karavA taiyAra thayela zaizivakarmAMza jIvane kSAyika samya i ! phevanA carama samaye samyaphala mAhanIyanA, A tarakaraNa karyA bAda prathamasthitinA cara sAthe traNa vedanA, navamA guNasthAna potapAtAnA ujyanA caramasamaye krAdhAdi traNa sajvalananA ane sUkSmasa parAyanA caramasamaye sajvalana lAbhanA utkRSTa pradezAya hAya che. * te ja AtmAne kSINumehanA caramasamaye pAMca jJAnAvaraNa, cAra dazanAvaraNu ane pAMca AtarAya e caudanA utkRSTa pradezaya hoya che paraMtu avadhijJAna vinAnA AtmAne avadhidhakAvaraNanAM ghaNAM yuddhatA sattAmAM hovAthI uddayamAM paNa vadhu Ave tethI tene avadhiddhikAvaraNanA utkRSTa pradezAya samajavA. teja AtmAne sAginA caramasamaye audArikasaptaka, taijasa-kAmaNusaptaka, sasthAnaSaka, prathama saghayaNa, vadi vIza, parAghAta, upaghAta, agurulaghu, prazastana aprazasta vihAyeAgati, pratyeka, sthira, asthira, zubha, azubha, ane nirmANu rUpa Avana prakRtinA temaja te ja sacaiAgi AtmAne svaranirodhanA caramasamaye e svaranA, ane zvAseAcchavAsa-nirodhanA caramasamaye ucchavAsa nAmakamanA vaLI aceginA caramasamaye manuSyagati, paMcendriya jAti, trasatrika, subhaga, Adeya, yaza, tItha kara nAmakama, e vedanIya ane uccageAtranA utkRSTa pradezAya hAya che. . upaItamAha guNasthAnake prathama samaye karela guNazreNinA zikSagei vatA jIvane nidrA ane pracalAmAMthI jenA-uya hAya tenA utkRSTa pradezaya thAya che. vaLI te ja guNazreNinA zirabhAganA pUrva samaye kAla karI detramAM utpanna thayelAne prathama samaye guNazreNinA zirabhAge vatAM devardhika ane vaikriyasaptaka 'e navanA utkRSTa pradezAya cAya che.
Page #885
--------------------------------------------------------------------------
________________ pacasaMgraha-pAMcamuM dvAra sArasaMgraha 851 , keIka AtmA dezavirati pAmI dezavirati saMbaMdhI guNazreNi kare ane te guNaNi karatAM karatAM ja vizuddhinA vazathI sarvavirati pAmI sarvavirati, saMbaMdhI guNazreNi paNa evI rIte kare ke- te banne guNaNinA mastakane yoga eka samaye prApta thAya. te chava sarvaviratithI paDI zIvra mithyAtve jAya tene uparokta banne guNaNinA zirabhAge vartatAM mithyAtva tathA anaMtAnubaMdhine ane thINudvitrikanA udayavALAne yathAsaMbhava thINadvitrikane utkRSTa pradezedaya chevaLI thANadvitrikane udaya pramattaguNasthAnaka sudhI hovAthI mithyAtve na gayela AtmAne paNa te banne guNazreNionA ziraNAge vattatAM tene utkRSTa pradezadaya thaI zake che , vaLI mithyAtve jaI maraNa pAmI che te prakRtine udaya gya-ekendriyAmi, utpanna thayela te ja jIvane bane guNaNinA zirANe vartatAM ekendriyAdi cAra jAti, sthAvara, sUma, sAdhAraNa ane aparyApta, nAmaka. e eka prakRtine utkRSTa pradezadaya hoya che, , , , , , , ' upazamazreNimAM navamA guNasthAne je samaye asarakaraNanI kriyA zarU karavAnuM che tenA pUrva samaye kALa karI devAmAM gayelA jIvane aMtamAMhu pachI te guNaNinA ziramANe vartatAM aneka jIva AzrayI udayaprApta yathAsabhava, apratyAkhyAnIya catuSakapratyAkhyAnaya catuSka ane hAsyadi cha nekaSAyane utkRSTa mahezadaya thAya che. . * ayu adha vakhate jeTaluM utkRSTa yoga saMbhavI zake teTalA uThThaege ane vadhAremAM vadhAre eTale kALa bAMdhI zakAya teTalA kALa sudhI jaghanya AyuSya khAdhI prathama udaya sthitimAM ghaNAM dalike goThavI deva ane narakamAM gayelA jIvane prathama samaye anukrame deva ane nakAyune utkRSTa pradezadaya thAya che. , * utkRSTa gavaDa ane utkRSTa kALavaDe khadha karavAthI dalike ghaNAM grahaNa thAya ane dazahajAra varSa pramANa jaghanya Ayu bAMdhavAthI te badhAM dalike dazahajAra varSa pramANa sthitisthAmAM goThavAya eTale dareka sthitisthAnamAM dalike ghaNuM Ave vaLI temAM paNa zakaya hoya teTalAM vadhumAM vadhu dalike prathama sthitisthAnamAM goThave tethI udayamAM AvatA prathama samaye te te AyuSyanA ghaNA pradezane udaya thAya, mATe utkRSTa coga. ane utkRSTa kALa vaDe jaghanya Ayu bAMdhe ane prathamasthitimAM ghaNuM dalikA zeTha tema kahyuM che. vadhAremAM vadhAre kALa sudhI bAMdhI zakAya teTalA meTA aMtamuhUrta pramANa kALavaDe ane svacagya utkRSTa pegathI yugalika manuSya ke tiyacanu traNa papama pramANa utkRSTa Ayu bAMdhI maraNa pAmI cugalika manuSya ke tiryaMcamAM jaI, atyaMta zIvra ati jaghanya aMtamuhUrta sivAyanA traNa pAyama AyunI apavattanA kare, tyAra pachInA samaye manuSyane anuSkAyune ane tiryaMcane vicAyune utkRSTa pradezodaya thAya che..
Page #886
--------------------------------------------------------------------------
________________ 852 paMcasaMgraha-pAMcamuM dvAra sArasaMgraha * yugalikane paryAptAvasthAmAM AyunI apavarNanA thatI nathI mATe aparyAptAvasthAmAM jaghanya aMtamuhUrta sivAyanA AyunI apavartana karavAnuM kahyuM che. vaLI aAvanA thayA bAda traNa pApama pramANu sthitisthAmAM goThavAyelA sarva dalike antahunA samaya pramANu sthitisthAmAM goThavAI jAya che. ane temAM paNa prathama sthitisthAnamAM sarvathI vadhAre dalika hoya che mATe apavAnA thayA pachInA taratanA samaye utkRSTa pradezadaya thAya, ema kahyuM che. avirata lapazama samyagdaSTi prathama kSAyika samyakRtva prApta karatAM dazamehakSapaka saMbaMdhI guNazreNi kare, tyArabAda vizuddha pariNAme dezavirati prApta karI dezavirati saMbaMdhI ane tyArabAda sarvavirati prApta karI sarvavirati saMbaMdhI paNa guNazreNi kare, A traNe guNazreNio evI rIte kare ke- traNene zira bhAga eka ja samaye prApta thAya ane te pahelAM cothe guNasthAne jAya te AtmAne traNe guNazreNionA zirabhAge vartatAM daurbhAgya, anAdeya, ayaza ane nIcatra A cAramAMthI jene udaya hoya tene utkRSTa pradezadaya thAya che. vaLI avirati pAmI zIza, kAla karI narakamAM gayela AtmAne pUrvokta cAra tathA naraDhika ema cha ane sugalika tithacamAM gayelAne yathAsaMbhava pUrvokta cAra tathA tiyacakika ema che ane yugalika manuSyamAM gayelAne manuSyAnupUrvI sahita yathAsaMbhava udayaprApta pUrvokta cAra-ema pAMcane traNe guNazreNinA zirabhAge vartatAM utkRSTa pradezadaya thAya che. uparokta traNa guNazreNione kAla anukrame saMkhyAtaguNa hIna hIna hovAthI traNene zirabhAga eka samaye ekIsAthe prApta thaI zake che. pUrve guNazreNionA varNanamAM sarvaviratinI guNaNi karatAM darzanamAha kSapaka saMbadhI guNaNine kALa saMkhyAtaguNahIna kahela che te sAtamA guNasthAne karanAranI apekSAe che paraMtu ahiM cothA guNasthAne kare che tethI cothA guNasthAne tevI vizuddhi na hovAthI dezaviratinI guNithI paNa saMkhyAtaguNa moTA aMtamuhUrta pramANa kAlanA samayamAM darzanamoha kSapaka saMbaMdhI guNazreNinA dalikanI racanA thAya che, ema lAge che. saMkhyAta varSa pramANa manuSya-tiryaMcanuM AyuSya bAMdhyA pachI bhAyika samyaphatva prApta thaI zakatuM na hovAthI "kALa karI yugalika manuSya-tiyacamAM gayela" ema kahyuM che. koI AtmA prathama dezavirati pAmI dezavirati saMbaMdhI, tyArabAda vizuddhinA vazathI sarvavirati pAmI sarvavirati saMbaMdhI, vaLI tyArabAda anatAnubaMdhine kSaya karavA tatpara thayela te anaMtAnubaMdhinI visAjanA saMbaMdhI ema traNe guNazreNi te evI rIte kare ke- traNene zirabhAga ekaja sthAne eka ja samaye prApta thAya,
Page #887
--------------------------------------------------------------------------
________________ paMcasaMgraha-pAMcamuM dvAra sArasa graha 854 tevA jIvane udayaprApta thathAsaMbhava prathama sivAyanA pAMce saMghayaNane utkRSTa pradezeAdaya thAya che. AhAraka zarIra banAvela chavane apramattanA prathama samaye karela guNaNinA zirabhAge vartatAM AhArakasaptaka ane udhata e AThane utkRSTa pradezadaya thAya che. samyaphala pAmI samyaktva saMbaMdhI guNazreNi karI te guNazreNithI mithyA jaI kALa karI beIndriyamAM utpanna thAya, tyAM apavartanAdvArA sattAgata sarva sthitinI apanA karI beIjayane jeTalo baMdha thAya teTalI sattA kare, tyArabAda kALa karI khara bAdara pRthvIkAyamAM utpanna thaI atizIvra zarIraparyAptie paryApta thayela te jIvane AtapanA udayanA prathama samaye tene utkRSTa pradezadaya thAya che. Apane udaya para pRthvIkAyane ja hoya che. ane paMcendriyamAMthI beIndriyamAM Avela AtmA ja ekendriyamAM jaI beIndriya vaizya sthitisattAne jaladI potAnA aMdha jeTalI sthitisattA karI zake che. mATe paMcendriyamAMthI beIndriyamAM AvI ekendriyamAM utpanna thayela khara bAdara pRthvIkAyajIva grahaNa karela che. jaghanya pradezadayanA svAmI prAyaH sarva prakRtione jaghanya pradezodaya pitakamAMza jIvane ja hoya che tethI sarvatra pitakamAMza AtmA ja jaghanya pradezadayane svAmI samaja. koI kSapitakaza jIva dazahajAra varSa pramANa jaghanyasthitivALA devamAM utpanna : thaI antarmuhUrta pachI samyakatva prApta kare, tyArabAda akhtamuhUrta AyuSya bAkI rahe chate punaH mithyAtva pAmI atisakilaSTa pariNAme te te prakRtione antamuhUrva sudhI utkRSTa sthitibaMdha kare. sAthe sAthe nIcenAM sthitisthAnamAM rahela pUrvaaddha ghaNAM dalikanI uddhanA kare eTale ke nIca-nIcenAM sthitisthAmAM rahela dalikene upara-uparanAM sthitisthAnakanAM dalike sAthe anubhavavA ce5 kare tyArabAda devabhavanuM AyuSya pUrNa karI atisalika pariNAma sAthe ja ekendriyamAM utpanna thayela te jIvane avadhi vinA cAra jJAnAvaraNa, avadhi vinA traNa darzanAvaraNa. napuMsakaveda, tiya cahika, sthAvara nAmakarma ane nIcatra A bAra prakRtione jaghanya pradezodaya hoya che. atisaMkilara pariNAma vinA utkRSTa sthitibaMdha thatuM nathI. temaja utkRSTa sthitiaMdha vinA ghaNI uddhanA thatI nathI. tethI ja "devabhavanuM anya annamuhUra bAkI rahyuM chate mithyAtva pAmI atisaMkSipta pariNAme attamuhUrta utkRSTa sthitibaMdha kare ema kahyuM.
Page #888
--------------------------------------------------------------------------
________________ paMcasagraha-pAMcamuM. dvArA sArasaMgraha - * ghaNuM udhanA karavAthI nIcenAM eTale zarUAtanAM sthAnamAM daliko taddana alpa rahe ethI jaghanya pradezodaya thaI zake mATe "ghaNI udvartana karavAnuM kahyuM. - << " aparyApta avasthAmAM pratisamaye yoganI asaMkhya guNa vRddhi hovAthI udIraNA dvArA like adhika udayamAM Ave che. vaLI, devabhavamAM samayagUna AvalikAmAM aMdhAyela tathA udavartitakarma paNa baMdhAvalikA ane uddhavatanAvalikA vyatIta thaI javAthI udayamAM Ave che. tethI dvitIyAMkiM samayamAM jaghanya pradezodaya na thAya mATe ekeDhiyane prathamasamae kahela che. . . . . . . . : : ' . ' . atisaMkliSTa pariNAmathI anubhAganI udIraNA vadhAre thAya che. ane jyAre anubhAga-udIraNA. vadhu thAya tyAre tathAsvabhAve prAyaH pradezaudIraNA -atialpa thAya che. tethI pradeza-udIraNA dvArA paNa ghaNAM kalike udayamAM na Ave mATe atikilaSTa pariNAma ekendriya grahaNa karela che : ' . . . . upara jaNAvela ekendriyane ja je samaye Indriya paryApti pUrNa thAya te samaye yathAsaMbhava udayaprApta thINadvitrika sabaMdhI nidrAne jaghanya pradezodaya zA che pachInA samayathI udIraNA dvArA dalika adhika udayamAM Ave che tethI jaghanya pradezadaya saMbhavI zakatuM nathI. * * * * zarIrapaMthIptie paryAsanendriyajayakti pUrNa thAya tyAM sudhI yathasava nidrAno udIraNa vinA kevaLa udaya ja hoya che ethI ene te saMbaMdhI koIpaNa samaye jaghanya pradezeAdaya kahevo joIe. paraMtu te kAle paNa apavattanA cAlu hoya che ane apava nAdvArA zarUAtanA sthAnamAM dalikanikSepa vadhAre vadhAre ane pachI-pachInA sthAnomAM hIna hIna thAya che. tethI IndriyaparyAptie paryApta thAya te samaye apavartanAta nikSepathI prApta thayela dalike ghaNAM ochAM hoya che. mATe pUrvanA samayamAM na kahetAM Indriya paryAptie paryAptane ja prathama samaye jaghanya pradezodaya kahela che. je jIva manuSyabhavamAM saMyamane svIkAra karI sa yamanA prabhAvathI avadhijJAna prApta karI AyuSya pUrNa thatAM kALa karI samyaktva sahita devalokamAM utpanna thAya. vaLI tyAM antamuhUrta bAda mithyAtva pAmI che te prakRtine utkRSTa sthitibaMdha tathA ghaNAM dalinI udvartana kare te jIvane baMdhAvalikAnA caramasamaye avadhijJAnAvaraNa, avadhidarzanAvaraNu, be vedanIya, arati, zoka, uccagotra, pAMca aMtarAya, devagati, nidrA tathA pracalA A paMdara prakRtine jaghanya pradezadaya thAya che. utkRSTa sthitibaMdha atisaMkilaSTa pariNAmathI ja thAya che. ane atisaMkilanTa pariNAmavALA jIvane nidrAhikano udaya saMbhavatA nathI, tethI utkRSTa sthitibaMdha karI
Page #889
--------------------------------------------------------------------------
________________ paMcasa graha-pAMcamuM dvAra sArasaMhe atisakilaSTa pariNAmathI aTakI gayA bAda te te nidrAnA udayakAle nidrAdikane jaghanya pradezadaya hoya che. vaLI tibuka saMkramadvArA udyota nAmakarmanA dalike devagatimAM na Ave mATe udyotanA udayavALA devane devagatine jaghanya pradezodaya hoya che. eTaluM vizeSa samajavuM * saMyamI AtmA avadhijJAna ane darzana prApta kare tyAre uparokata prakRtinAM ghaNAM dalikane kSaya thAya ane sattAmAM ghaNAM ochAM rahe, vaLI avadhijJAna yukta caturtha guNasthAnaka laIne devalokamAM gayA bAda antamuhUta pachI ja mithyAtve jAye. mithyAve gayA vinA keIpaNa prakRtine utkRSTa sthiti baMdha thaI zakatuM nathI. utkRSTa sthitibaMdha vinA ghaNI uddhattanA paNa thatI nathI. ghaNI uddhattanA na kare te zarUAtanA sthAmAM daliko ghaNuM rahe, vaLI baMdhAvalikA vItyA pachI uThThaSTa sthitibadha karela dalike paNa udIraNA dvArA udayamAM Ave tethI jaghanya pradezadaya na ghaTe-mATe upara mujaba kahela che. - *. asarakaraNamAM rahela upazama samyaphI AtmA paDatI vakhate kaMIka adhikaarthalikA kALa bAkI rahe tyAre dvitIya sthitimAMthIdalikAne grahaNa karI aMtakaraNanI carame AlikAmAM prathama samayathI carama samaya sudhI gapuchAkAre eTale ke prathama ghaNAM ane pachI vizeSahIna-hIna dalikenI racanA kare che. tene udIraNAdaya AyikA kahevAya che. te AvalikAnA carama samaye yathAyogya udaya prApta traNe darzanamohanIyane te AtmAne jaghanya pradezeAdaya hoya che. e ja pramANe upazamazreNinA A tarakaraNamAM kALa karI anuttara vimAnamAM utpanna thayela devane udIraNAdaya AvalikAnA caramasamaye atyanta alpa dalike udayamAM AvatAM hevAthI apratyAkhyAnIya vagere bAra kaSAya, hAsya, rati, bhaya, jugupsA ane puruSaveda ema mohanIyanI udayaprApta yathAsaMbhava sattara prakRtine jaghanya pradezeAdaya hoya che. saMsAramAM paribhramaNa karatA jIva cAravAra mohanIyane upazama karI, prathama guNasthAne AvI aMtamuhUrta kALa sudhI svabhUmikAnusAra jaghanya rogathI cAre anaMtAnuadhine badha karI punaH samyaktva pAmI, ekasa batrIza sAgaropama sudhI samyakatvanu pAlana karI mithyAtva guNasthAne Ave tyAre baMdhAvalikAnA anya samaye te jIvane thAsaMbhava cAra, anaMtAnubaMdhine jaghanya pradezadaya hoya che. *: cAra vAra mehano upazama karavAthI sattAmAM rahela apratyAkhyAnIya vagere kaSAyanAM dalike paNa ghaNuM kSaya thAya che. ethI jyAre mithyAtva guNasthAne AvI aMtara kALa sudhI anaMtAnubaMdhine baMdha kare tyAre temAM anya kakSAnAM alpa dalikane ja -saMkrama thAya vaLI ekaso batrIza sAgaropama pramANa samyakatvanA kALamAM. analAsu
Page #890
--------------------------------------------------------------------------
________________ 856 paMcasaMgraha-pAMcamuM dvAra sArasaMgraha baMdhinAM ghaNuM ja dalikA anya prakRtiomAM saMkramavAthI sattAmAM atyaMta thoDAM rahe. che. mATe cAra vAra mohane upazama ane "eka batrIza sAgarepama sudhI samyaphUvanuM pAlana karavAnuM kahela che. - pahelA guNasthAne baMdhAvalikA vItyA pachI te navIna baMdhAyela tathA saMkramathI prApta thayela anaMtAnubaMdhinAM dalinI baMdhAvalikA tathA saMkramAvalikA vyatIta thayela hAvAthI udIraNa dvArA ghaNAM dalike udayamAM Ave tethI baMdhAvalikA vItyA bAda jaghanya pradezadaya na thAya. pUrve baMdhAyela baMdha niSekasthAnamAM ane apavattAkRta niSekasthAmAM prathama samaya karatAM pachI-pachInA samayamAM dalike hIna-hIna hoya che. mATe baMdhAvalikAnA prathamAdi samaye na kahetAM baMdhAvalikAnA caramasamaye jaghanya pradezadaya kahela che. svabhUmikAnusAra jaghanya cogasthAne vattatA, ochAmAM ochA jeTalA kALamAM AyuSyano baMdha thaI zake teTalA ochA kALamAM yathAyogya cAre AyuSyano utkRSTa sthitibaMdha karI, chelalA sthitisthAnamAM atyaMta alpa dalikane nikSepa karI, AyuSya pUrNa karI te te bhavamAM utpanna thayelA, dIrghakAla paryaMta tIvra asAtAdanIyatA udayavALA jIvane potapotAnA-bhavanA anya samaye yathAzya cAre AyuSyane jaghanya pradezadaya hoya che. alpalike grahaNa thAya temaja utkRSTa sthiti bAMdhe tyAre dareka sthitisthAnamAM DAM thoDAM dalikane nikSepa thAya mATe "jaghanya coga ane alpakAla vaDe utkRSTa sthitibaMdha karavAnuM kahyuM che. caramasthitisthAnamAM dalika racanA atyaMta alpa ja thAya che. vaLI dIrghakAla pati tIvra asAtAdanIyanA udayathI AyuSya kamanAM ghaNAM dalikane kSaya thaI jAya che tethI pitapotAnA bhavanA carama samaye ghaNAM ja thoDAM dalikA udayamAM Ave che. mATe "dIrdhakALa paryata tIvra asAtAdanIyanA udayavALA jIvane pitA potAnA bhavanA caramasamaye jaghanya pradezadaya thAya" ema kahyuM. kSapitakamAMza kaIka sI dezanA pUrvaDha varSa sudhI saMyamanuM pAlana kare ane teTalA kALa sudhI puruSadane ja baMdha hovAthI udaya-udIraNA tathA saMkrama dvArA sattAmAM rahela sIvedanAM ghaNAM ilike ochAM kare. tyArabAda je samyapha va sahita kALa kare te devI paNe utpanna na thAya mATe antarmuhUrta AyuSya zeSa rahe tyAre mithyAtva pAmI kALa karI devIpaNe utpanna thAya tyAM zIvra paryAptio pUrNa karI sIvedane udRSTa sthitibaMdha tathA utkRSTa udanA karI utkRSTa sthitibaMdhanI baMdhAvalikAnA caramasamaye Avedane jaghanya pradezodaya kare.
Page #891
--------------------------------------------------------------------------
________________ paMcasaMgraha-pAMcamuM dvAra sArasaMgraha : spa7 koI kSapitakamaza jIva anaMtAnubaMdhinI visAjanA karI jaghanya sthitivALA devamAM utpanna thAya, tyAM anatamuhUrta bAkI rahe chate mithyAtva pAmI atisakliSTa pariNAma dvArA ekendriya prAgya prakRtione utkRSTa sthitibaMdha kare, tyArabAda Ayu pUrNa karI antarmuhUrtanA AyuSyavALA atisaMkliSTa pariNamI paryApta ekejiyamAM utpanna thAya, tyAMthI kALa karI anya asaMNi paryAptAo karatAM atyaMta alpa AyuSyavALA asaMzi paryAptamAM utpanna thaI zIdhra sarva paryAptio pUrNa karI zakAya teTalA jaladI narakagatine baMdha karI mRtyu pAmI narakamAM utpanna thAya. tyAM zIdhra sarva paryAptio pUrNa karanAra te jIvane narakagatine jaghanya pradezadaya hoya che. anaMtAnubaMdhinI visa cAjanA karatAM sattAmAM rahela narakagati vagere zeSa saghaLAM karmanA paNa ghaNAM dalikane kSaya thAya che. mATe "anaMtAnubaMdhinI visanA karavAnuM jaNAvela che. ekendriya prAya prakRtine utkRSTa sthitimAM atisaMkiaSTa pariNAmI mithyAtva ja karI zake-mATe "devabhavanuM attamuhUrta bAkI rahyuM chate mithyA javAnuM vagere jaNAvela che. deva sIdhe paryApta asaMgnimAM jaI zakto nathI mATe "ekendriyamAM javAnuM" ane nAmakarmanI anya prakRtio baMdhAdithI vadhu puSTa na thAya mATe "jaghanya-tamuhUrta AyuSyavALA ekendriyamAM utpanna thavAnuM kahela che. saMsi karatAM asaMsine roga atyaMta ocho hoya che. vaLI vAraMvAra bAMdhavAthI aMdhAdi dvArA dareka gati ghaNuM puSTa thAya che. mATe "asaMsi-paryAptane zakya teTale jaladI narakagatine baMdha karI, mRtyu pAmI narakagatimAM utpanna thavAnuM jaNAvela che. je prakRtiene vipAkedaya paryAptAvasthAmAM ja thavAnuM che te prakRtinuM dalika paNa tibukamathI aparyAptAvasthAmAM narakagati AdimAM paDe che tethI aparyAptAvasthAmAM jaghanya pradezeAdaya na kahetAM "paryAptAvasthAmAM ja narakagatine jaghanya pradezadaya thAya" ema kahela che. gationI jema ja AnupUrvIone paNa jaghanya pradezadaya thAya che. paraMtu Anu. pUrvIone udaya vigrahagatimAM ja vadhumAM vadhu traNa samaya sudhI ja hoya che. mATe te te gatinA prathama samaye ja te te AnupUrvIone jaghanya pradezadaya hoya che. kaI pitakamIza cauda pUrvadhara muni dezanA pUrva keDa varSa sudhI saMyamanuM pAlana karI ghaNAM kamane kSaya kare, tyArabAda animakALe AhAraka zarIra banAve tyAre udyota sahita trIzanA udaye vartatA temane AhArakasaptakane jaghanya pradezadaya hoya che. kSapitakamaza AtmAne potAnA udayanA prathama samaye tIrthaMkara nAmakarmane pradezodaya hoya che. 110
Page #892
--------------------------------------------------------------------------
________________ 858 paMcasa grahuM-pAMcamuM dvAra sArasa graha zeSa satyAzI prakRtinA jaghanya pradezAya cakSudanAvaraNanI jema kahevA, paraMtu temAMthI je prakRtinA udaya ekendriyamAM hoI zake te ja prakRtienA ekandriyamAM kahevA. zeSa prakRtionA ekendriyamAMthI nIkaLI zIghra te te prakRtinA udaya ceAgya bhavamAM gayelAM, sarva padmaptie paryApta, te te lava caiAgya ghaNI prakRti' AnA udaya hAya tyAre, te te prakRtinA uddayavALA jIvane jaghanya pradeza ya hAya che, tyAM ekendriya jAti, audvArikaSaka, vakriyaSaka, tajasa-kAma zusaptaka, huDaka sasthAna, varNAdi vIza, tItha kara nAmakama vinA pratyeka prakRtie sAta, duHsvara vinA sUkSmaaSTaka, khadarapacaka ane yaza nAmakama-A khAssDa prakRtinA ekendriyamAM, eindriya jAti, sevAnta sahanana, audArika aMgopAMga, azubha vihAyAtta, trasa, susvara ane duHstara A sAtane eindriyamAM, tendriya jAtinA teindriyamAM, cari ndriya jAtinA caurindriyamAM, pacendriya jAtinA paryApta asa'gnimAM, manuSyagati, vaikriya aMgeApAMga, Adya pAMca sahanana, pAMca sasthAna, prazasta vihAyAgati, saubhAgya tathA Aya A padara prakRtienA paryApta sagnimAM jadhanya pradezeAya hAya che. sattA adhikAra prakRti, sthiti, rasa tathA pradezanA bhedathI sattA cAra prakAre che. prakRti sattA ahiM sAdyAdi ane svAmitva-ema e anuyAgadvAra che. sAdyAdi prarUpaNA paNa mULaprakRti viSayaka ane uttaraprakRti viSayaka ema be prakAre che. koIpaNa mULakamAM saMpUrNa nAza pAmyA pachI phrIthI sattAmAM prApta thatuM nathI. mATe mULakama AzrayI ' sAhi' nathI. AThe mULakamAM anAdikALathI sattAmAM hovAthI anAdi, sAkSagAmI bhajgyAne tenA kSaya thaze mATe adhruva ane abhanyA tathA jAtisanyAne kAIpaNa mULakanA sarvathA kSaya thavAneA ja nathI. mATe dhruvaH ema mULakama AzrayI sattA sAdi vinA zeSa traNa prakAre che. V cAra anaMtAnubaMdhinI sattA sAdhAdi cAra prakAre che. te A rIte-ana MtAnukhaMdhinI visaceAjanA karI mithyAtva guNasthAne jai phrIthI khAMdhe tyAre tenI sAdi, jeoe samyaktva pAmI kSaya karyAM ja nathI teone anAdi, akSayeAne dhruva ane bhaviSyamAM kSaya karanAra bhanyAne ava. " zeSa ekaso chavIza dhruvasattA prakRtimAMnI koipaNa prakRtti kSaya thayA pachI pharIthI sattAmAM AvatI nathI mATe tenA sAdi vinA zeSa traNa bhaga A pramANe che. sava jIvAne anAdikALathI sattAmAM hovAthI anAdi, alagaiAne kAi kALe kSaya thavAnA na heAvAthI dhruva ane mAkSagAmI bhajgyAne kSaya thaze mATe adhruva.
Page #893
--------------------------------------------------------------------------
________________ pacasagraha-pAMcamuM dvAra sArasaMgraha 859 manuSyaddhika vagere aThThAvIza prakRtie aghuva sattAvALI ja hovAthI teonI sattA sAdi ane adhuva ema be prakAre che. je je prakRtionI je je guNasthAnaka sudhI sattA hoya te te guNasthAnaka sudhInA che te te prakRtionI sattAnA svAmI che. tethI kaI kaI prakRtio kayA kayA guNasthAnaka sudhI sattAmAM che-te batAve che. nidrA ane pracalAnI kSINamohanA cirama samaya sudhI ane pAMca jJAnAvaraNa, cAra darzanAvaraNa ane pAMca aMtarAya e cauda prakRtinI kSINumehanA caramasamaya sudhI sattA hoya che. te te AyuSyane baMdha kare te samayathI AraMbhI te te bhavamAM gayelA jIvane te te bhavanA anya samaya sudhI te te AyuSyanI sattA hoya che. tyAM guNasthAnaka AzrayI vicArIe te narakAyuM ane tiya cAyunI sAtamA guNasthAnaka sudhI, devAyuSyanI agiyAramAM guNasthAnaka sudhI tathA manuSpAyunI caudamAnA caramasamaya sudhI sattA saMbhavI zake che. mithyAtva mohanIyanI prathamanA traNa guNasthAnakomAM avazya sattA hoya che ane cothAthI agiyAramA sudhInA ATha guNasthAnakemAM mithyAtvane kSaya karela chavane sattA hetI nathI, zeSa jIvane heya che. sAsvAdana guNasthAne mohanIyakarmanu aAvIzanuM eka ja sattAsthAna hovAthI tyAM samyakatva mehanIyanI avazya sattA hoya che. abhavye, anAdi mithyASTibha tema ja samyakRtvathI paDI pahelA guNasthAne AvI jemaNe samyakatva mehanIyanI udvalanA karela che tevA mithyAtvIone paNa samyaktvanI sattA hotI nathI ane jemaNe mithyAtva guNasthAne AvavA chatAM haju samyakatva mehanIyanI uddhalanA karI nathI tevA jIne pahelA guNasthAne sattA hoya che. vaLI mithyAtve AvI udvalanA dvArA samyakatva mehanIya kSaya karyA pachI mohanIyanI sattAvIzanI sattAvALA chava mithyAtvathI mizra guNasthAnake jAya tyAre te jIvane mizra guNasthAne samyaktva mohanIyanI sattA hatI nathI ane zeSa jIne heya che. cothAthI agiyAramA guNasthAnaka sudhI kSAyika samyagdaSTi jIvone samyakatva mehanIyanI sattA hatI nathI ane anya jIvene hoya che. sAsvAdana guNasthAne aThThAvIzanI ja sattA hovAthI ane mizra mohanIyanI sattA vinA mizra guNasthAnakane ja asaMbhava hovAthI A be guNasthAne mizramehanIyanI sattA avazya hoya che. chaqIzanI sattAvALA mithyAdaSTiene pahele guNasthAne mizramehanIyanI sattA hetI nathI ane aThThAvaze tathA sattAvIzanI sattAvALA anya jIne avazya hoya che.
Page #894
--------------------------------------------------------------------------
________________ paMcasaMgraha-pAMcamuM dvAra sArasa graha je jIvAe mizramohanIya kSaya karela che te jIvane cethAthI agiyAramAM guNasthAnaka sudhI mizAhanIyanI sattA hotI nathI anya jIvene hoya che, A traNe darzana mehanIyanI sattA kRpakaNimAM vadhumAM vadhu sAtamA guNasthAnaka sudhI ja hoya che. paNa tethI AgaLa hotI nathI. prathamanAM be guNasthAnamAM niyatabaMdha hovAthI anaMtAnubaMdhinI avazya sattA hoya che ane trIjAthI sAtamA sudhInAM pAMca guNasthAnamAM anaMtAnubaMdhIne kSaya kSaya karela chene anaMtAnubaMdhinI sattA hatI nathI. zeSa jIvene hoya che. anaMtAnubaMdhinI visAjanA karIne ja upazamazreNine AraMbha karI zakAya eve A graMthakartA ma. sA. vagerene abhiprAya che. anyathA anya AcArya ma. sAhebanA abhiprAya triIjAthI agiyAramA guNasthAnaka sudhI anatAnubadhinI sattA hoI zake che. juo paMcama karmagraMtha gA. 11 kSapakaNimAM navamA guNasthAnakanA saMkhyAtA bhAga sudhI madhyamanA ATha kaSAyanI, tyArabAda saMkhyAtA sthitighAta jeTale kALa vyatIta thAya tyAM sudhI thINudvitrika, ekekriyAdi cAra jAti, sthAvara, sAdhAraNa, Atapa, udyota, tiryacakika ane narakahika tathA sUkSama nAmakarma e seLa prakRtionI, tyArabAda saMkhyAta sthitighAta thAya tyAM sudhI puruSa ke strIvede zreNine AraNa karanArane napuMsakavedanI. tyArabAda teTalA ja sthitighAta vyatIta thAya tyAM sudhI sIvedanI ane napuMsaka zreNine AraMbha karanArane saLa prakRtionA kSaya pachI saMkhyAtA sthitighAta thAya tyAM sudhI napuMsakaveda ane strIvedanI sattA hoya che. pachI bannenI sattA hotI nathI. napuMsaka tathA strIvede zreNi mAMDanArane Avedane kSaya thayA pachI saMkhyAtA sthitighAta vyatIta thAya tyAM sudhI hAsyaSaTraka ane purUSadanI ane puruSaveda zreNi mAMDanArane Avedano kSaya thayA pachI saMkhyAtA sthitighAta vyatIta thAya tyAM sudhI hAsyaSaTakanI ane tyArabAda samayagUna be AvalikAkALa sudhI puruSavedanI sattA hoya che. pachI hetI nathI. - puruSavedane kSaya thayA pachI saMkhyAtA saMkhyAtA sthitighAte vyatIta thAya tyAM sudhI anukrame saMjavalana keMdhanI, mAnanI, mAyAnI tema ja sUkama saM5rAyanA caramasamaya sudhI saMjavalana lebhanI sattA hoya che. pachI detI nathI. ATha kaSAya vagere A sADatrIze prakRtinI upazamaNimAM agiyAramA guNasthAnaka sudhI sattA heya che. sAtame-AThame guNasthAne AhArakasaptakane baMdha karI je jIva AgaLa jAya to tene caudamAM guNasthAnakanA kicaramasamaya sudhI ane je nIcenAM guNasthAnake jAya
Page #895
--------------------------------------------------------------------------
________________ paMcasaMgraha-pAMcamuM dvAra sArasaMgraha -ane udalanA dvArA kSaya na kare te yAvat prathama guNarathAnaka sudhI te AhAraka saptaka sattAmAM hoya che. zeSa jIvene sattAmAM hotuM nathI. kaI jIva tathA prakAranA samyakatva nimittathI jinanAmAne baMdha karI upara jAya te tene caudamA guNasthAnakanA caramasamaya sudhI ane je pahele guNasthAne Ave to tyAM paNa antarmuhUra sudhI tene jinanAmanI sattA hotI nathI tema ja jinanAmane aMdha na karela chavAne kaIpaNa guNasthAne jinanAmanI sattA hotI nathI. jinanAma ane AhArakasaptakanI ekI sAthe sattA hoya e jIva mithyAtve tathA narakamAM ja nathI. anyatara vedanIya, uccageva, manuSyagati, vasatrika, saubhAgya, Adeya, yazakIrti tathA paMcendriya jAti. A dazanI aAginA caramasamaya sudhI, devadika, manuSyAnupUrvI, kriyasaptaka, audArikasaptaka, tejasa-kAzmaNa saptaka, cha saMghayaNa, cha saMsthAna, varNAdi vIza, be vihAgati, parAghAta, ucchavAsa, agurulaghu, nirmANa, upaghAta, pratyekatrika, aparyApta, asthiraSa, susvara, nIcagotra, anyatara vedanIya A chotera prakatiAnI aAginA kicaramasamaya sudhI svarUpe sattA hoya che. pachI hotI nathI. sthitisattA sthitisattAnA viSayamAM sArAdi, svAmitva ane sattAgata sthitisthAne e -traNa anuyAgadvAra che. tyAM mULa prakRti viSayaka ane uttaraprakRtiviSayaka-ema sAhyAdi prarUpaNA be prakAre che. AThe mULakarmanI ajaghanya sthitisattA sAdi vinA zeSa traNa prakAre ane jaghanya, utkRSTa tathA ag&Na sthitimattA sAdi ane adhruva ema be be prakAre hevAthI eka eka karmanA nava nava bhaMga thatA hovAthI sthitisattA AzrayI AThe karmanA kula bahetera (72) bhAMgA thAya che. te A pramANe koIpaNa mULakarmanI pitatAnA kSayanA aMte jyAre eka samayanI sattA rahe tyAre te jaghanya sthiti sattA kahevAya. te eka ja samaya hovAthI sAdi-adhava ema be prakAre che. jaghanya sattAnA upAjya samaya sudhInI je sattA te saghaLI ajaghanya sthitisattA che. tenI Adi na hovAthI anAdi, bhane bhaviSyamAM kSaya thavAne rahevAthI adhava ane abhane koIpaNa kALe kSaya thavAne ja na hovAthI dhruva ema traNa prakAre che. saMsAramAM paribhramaNa karatAM jIvane utkRSTa ane anuzruNa sthitisattA vAraMvAra anekavAra thatI hovAthI te bane sAdi-aiva ema be-be prakAre che. anaMtAnubadhi kaSAyanI ajaghanya sthitisarA sAdAdi cAra prakAre ane zeSa
Page #896
--------------------------------------------------------------------------
________________ 862 pacasaMgraha-pAMcamuM dvAra sArasa graha. jaghanyAdi traNa prakAranI sattA sAdi-adhuva ema be-be prakAre hevAthI eka-eka prakRtinA daza-daza bhAMga che. zeSa dhruvasattAka ekase chavIza prakRtinI ajaghanya sthitisattA sAdi vinA traNa prakAre ane jaghanyAdi traNa prakAranI sattA sAdi-adhruva ema be-be prakAre hovAthI ekaeka prakRtinA nava nava bhAMgA thAya che. adhuvasattAvALI aAvIza prakRtinI cAre prakAranI sthitisattA sAdi-adhava ema be-be prakAre hovAthI eka eka prakRtinA ATha ATha bhAMgA thAya che. tyAM anaMtAnubaMdhinI pitAnA kSayanA upAsya samaye jyAre svarUpa sattAnI apekSAe eka samaya ane karma paNAnI apekSAe be samaya sthitisatA hoya che tyAre te jaghanya sthitisattA kahevAya che. tene kALa eka ja samaye hovAthI te sAdi-adhava che. te sivAyanI saghaLI sthiti te ajaghanya sthitisattA che. te anaMtAnubaMdhine kSaya karI pahelA guNasthAne AvI badha dvArA pharIthI sattAmAM prApta thAya tyAre tenI sAdi, jaghanya sthitisattAnA sthAnane nahi pAmelAone anAdi, abhavyane dhruva ane bhajene bhaviSyamAM aMta thavAne hovAthI azruva che. zeSa ekase chazvAza dhruvasattA prakRtiomAMthI tipitAnA kSayanA aMte je udayavatI pravRtio hoya tenI eka samaya pramANa ane anudayavatI pravRtio hoya tenI svarUpanI apekSAe eka samaya ane karmapaNAnI apekSAe be samaya pramANa sattA hoya che te jaghanya sthitisattA che. te samayamAtra hovAthI sAdi-ava ema be prakAre che, te sivAyanI saghaLI sattA te ajaghanya sthitisattA che. tenI Adi na hovAthI anAdi, abhane dhruva ane bhavyane nAza thavAne havAthI adhava che. A dhruvasattAka ekase trIza prakRtionI utkRSTa ane anutkRSTa sthitisattA vArApharatI anekavAra thatI hovAthI ane sAdi-adhuva che. manuSyagati Adi aAvIza prakRtie te svarUpathI ja addava sattAvALI havAthI teonI cAre prakAranI sthitisattA sAdi-adhruva ema be ja prakAre che. . utkRSTa sthitisattAnuM pramANa tathA tenA svAmI je prakRtino udaya hoya tyAre paNa pitAnA mULakama jeTaluM utkRSTa sthitibaMdha thaI zake te udayakhalludA prakRtio kahevAya che. tevI prakRtie (86) chayAzI che. tyAM pAMca jJAnAvaraNa, cAra dazanAvaraNa, asAtA vedanIya ane pAMca aMtarAya e paMdaranI trIza keDIkeDI, mithyAtva mohanIyanI sittera kaDAkaDI, soLa kapAyanI cAlIza keDIkeDI, paMcendriya jAti, vekiyasaptaka, tejasa-kAmaNa saptaka, huMDaka saMsthAna, varNacatuSkanA vaza, aprazasta vihAgati, agurulaghu, parAvAta, upaghAta, ucchavAsa, nimaNa, udyota, traNacatuSka, asthiraSarka ane nIcagotra A cApana :prakRtionI trIza koDAkaDI sAgaropama pramANa utkRSTa sthitisattA che.
Page #897
--------------------------------------------------------------------------
________________ paMcasaMgraha-pAMcamuM dvAra sArasa graha 863 jo ke navIna karela sthitibaMdhanA abAdhAkALamAM dalike hatAM nathI chatAM jene akhAdhAkALa vyatIta thayela che tevA pUrve badhAyela karmalike tyA hoya che. mATe jeTalo sthitibaMdha thAya teTalI sthitisattA ghaTI zake che. tyAM udyotanA sahastrAra sudhInA de, vaikriyasaptakanA vaikriyazarIrI manuSyatiya, durivara, nIcagAva, huMDaka sasthAna tathA azubhavihAgati A cAranA deva vinA traNa gatinA paryApta saMgI ane zeSa cummatera prakRtinA cAre gatinA paryApta saMgI utkRSTa sthitisattAnA svAmI che. je prakRtione udaya na hoya tyAre ja pitAnA mULakarma eTale utkRSTa sthitiadha thAya te anudayaba bhraSTA kahevAya che. tevI pravRtio vIza che. A prakRtiene jyAre utkRSTa sthitibaMdha thAya che, tyAre udaya na hovAthI badhakALanA prathama samaya saMbadhI udayasthAnamAM rahela dalike sTibukasaMkramathI anyatra-udacavatI pravRtiomAM saMkramI jAya che tethI aMdhakALanA prathama samaye dalikano abhAva rahevAthI eka samaya nyUna pitAnA mULakama jeTalI utkRSTa sthitisattA hoya che. tyAM narakaDhika, tiryalika, audArika saptaka, sthAvara, Atapa, chevaTa saMghayaNa ane ekendriya jAti A paMdara prakRtionI samayajUna vIza keDIkeDI tema ja nidrApacakanI samaya nyUna trIza kaDAkoDI sAgaropama pramANu utkRSTa sthitisattA che. ekendriya, sthAvara ane ApanA IzAna sudhInA de. tiyacakrika, audArika saptaka ane chevaTaThA saMghayaNanA paryApta deva tathA nArake, narakadvikanA paryApta sajJi tiya ane manuSya tema ja nidrApacakanA cAre gatinA paryApta saMvi utkRSTa sthitisattAnA svAmI che. je prakRtione udaya hoya tyAre ja anya prakRtionA saMkramathI utha sthitisattA thaI zake te udayakramotkRNA triIza prakRtio che. samyakatva mohanIya sivAya A prakRtine udaya hoya tyAre ja pratipakSa prakRtione utkRSTa sthitibaMdha karI tarata ja A prakRtiene baMdha zarU kare tyAre pratipakSa prakRtinI baMdhAvalikA vItyA pachI udayAvalikA uparanu eTale ke be AvalikA -jUna mULakarma jeTalI sthitinuM dalika verAtI evI A pravRtiomAM udayAvalikA upara saMkramAve che ethI be AvalikA jUna mULakama jeTalI sthitimAM potAnI eka udayA-valikA vadhatI hovAthI kula AvalikA nyUna pitAnA mULakarma jeTalI sthitisattA thAya che. mithyAtva guNasthAne atisaMkilaSTa pariNAme mithyAtvane utkRSTa sthitibaMdha karI attamuhUta bAda samyaktva prApta karI udayAvalikA uparanI AvalikA adhika antahUrta nyUna mithyAtvanI utkRSTa sthitine samyaktva mAhanIyanI udayAvalikA upara
Page #898
--------------------------------------------------------------------------
________________ 864 paMcasaMgraha-pAMcamuM dvAra sArasaMgraha saMkramAve che. tethI samyakatva mohanIyanI utkRSTa sthitisattA attamuhUta jUnA sittera keDIkeDI sAgaropama pramANe thAya che. sAtAdanIyanI AvalikA nyUna trIza koDAkaDI, nava nakaSAyanI AvalikA cUna cAlIza keDIkeDI, manuSyagati, sthitiSa, prazasta vihAgati, prathamanAM pAMca saMdhayaNa, prathamanA pAMca saMsthAna ane uccagotra A egaNIza prakRtienI AvalikA jUna vIza keDAcheDI sAgaropama pramANa utkRSTa sthitisattA che. tyAM prathamanA pAMca saMghayaNa ane madhyamanA cAra saMsthAnanA paryApta saMjJi manuSya-tiya, sAtAdanIya, sthira, zubha, hAsyaSaka A navanA cAre gatinA paryApta sazi che, samyaktva mohanIyanA cAre gatinA samyagadaSTi, manuSyagatinA paryApta saMjJi-manuSya, prathama saMsthAna, saubhAgyacatuSka, veda, puruSaveda, uccageva ane prazasta vihAgati. A navanA naraka vinAnA traNa gatinA paryApta saMAi tema ja napuMsakavedanA deva vinA traNa gatinA paryApta saMgni utkRSTa sthitisattAnA svAmI che. udaya na hoya tyAre svajAtIya anya prakRtinA saMkramathI jeonI utkRSTa sthitisattA thAya che te aDhAra prakRtio anudayasaMkalphA kahevAya che. A pravRtiomAM paNa udayasaMkramotkRSTa prakRtimAM jaNAvyA mujaba be AvalikA nyUna potapotAnA mULakama jeTalI pitapotAnI svajAtIya anya prakRtinI sthiti A prakRtienI udayAvalikA upara saMkrame che. tethI udayAvalikA sahita karatAM pitA potAnA mULakarmathI eka AvalikA nyUna utkRSTa sthitisattA thAya che. mAtra samyaphatva mohanIyanI jema mizamAM aMtamuhUrta nyUna sittara koDAkaDI sAgaropama pramANa mithyAtvanI sthitine saMkrama thavAthI tenI utkRSTa sthitisattA thAya che. A prakRtiemAM je vakhate anya prakRtione utkRSTa sthitisaMkrama thAya che. te vakhate A prakRone udaya na hovAthI prathama samayanu kalika stibuka saMkramathI anyatra saMkramI jAya che. ethI udayasaMkramotkRSTA karatAM A prakRtionI u&STa sthitisattA eka samaya nyUna hoya che. manuSyAnupUrvI, devaddhika, vikalatrika ane sumatrika A navanI samayAdhika AvalikA nyUna vIza keDIkeDa, mizra mohanIyanI samayAdhika atimuhUrta nyUna sittera koDAkaDI, tIrthakara nAmakarma ane AhArakasaptaka A ATha prakRtinA aMdhakALe koIpaNa kamane anta kaDakaDI sAgaropamathI vadhAre baMdha ja na hovAthI ane sattAmAM paNa tethI vadhAre sthiti na hovAthI A AThanI antaraDAkI sAgaropama pramANa utkRSTa sthitisattA che. devadrika, vikalatrika ane sUkSamatrika e AThanA paryApta imanuSya-tiya,
Page #899
--------------------------------------------------------------------------
________________ jarAsaMgraha-pAMcamuM dvAra sArasa graha 865 manuSyAnapUrvenA cAre gatinA, mizra mohanIyanA cAre gatinA sabhyadRSTi ane tIrtha kara nAmakarmanA tiryaMca vinA traNa gatinA samyagdaSTi paryApta saMkSi-cho tema ja AhArakasaptakanA apramatta yati utkRSTa sthitisattAnA svAmI che. deva-narakAsunI tetrIza sAgaropama ane manuSya-tiryaMcAyanI traNa palyopama uSTa sthiti sattA che. paNa cAre AyuSyamAM abAdhAkALa pUvaDa trIjo bhAga adhika che. vaLI devAyunA manuSyo ane zeSa traNa AyuSyanA paryApta saMkSi-manuSyatiyA utkRSTa sthiti sattAnA svAmI che. jaghanya sthitisattAnuM pramANu tathA svAmI pitapotAnA kSayanA anya samaye udayavatI ceviza prakRtienI eka samaya pramANa, caramasaMkramasamaye hAsyaSakanI saMdhyAta varSa pramANu, puruSadanI eka samaya hIna be AvalikA nyUna ATha varSa pramANe, saMjavalanatrikanI eka samayahIna be AvalikA nyUna anukrame be mAsa, eka mAsa ane paMdara divasa pramANa ane zeSa ekase. cauda prakRtione kSaya vakhate anudaya hovAthI potapotAnA kSayanA anya samaye svarUpasattAnI apekSAe eka samaya ane sAmAnyathI kamapaNAnI apekSAe be samaya pramANu jaghanya sthitisattA hoya che. pAMca jJAnAvaraNa, cAra darzanAvaraNa ane pAMca aMtarAyanA kSINumehanA caramasamayavartI, nidrAddhikanA kSINamehanA upanya samayavartI, manuSya vinA traNa AyuSyanA pitA potAnA bhavanA ananya samayavatI, darzanavika ane anaMtAnubaMdhi catuSka- A sAtanA potapotAnI svarUpasattAnA kSayanA anya samayavartI ceAthAthI sAtamA guNasthAnaka sudhInA che jaghanya sthitisarAnA svAmI che. pratyAkhyAnIya vagere saMjvalana lebha vinA agiyAra kaSAya, nava nekaSAya, thINudvitrika, narakaki, tiyacaki, sthAvaraddhika, ekendriyAdi cAra jAti, Atapa, udyota, ane sAdhAraNa nAmakarma-A chatrIza prakRtionA navamAM guNasthAnakavatI pitApitAnI svarUpa sattAnA kSayanA anya samayavatI kSapaka, saMjavalana lebanA sakSama saMparAthanA caramasamavayarsI kSaka, manuSyAzu, manuSyagati, be vedanIya, uccagetra, vasatrika, pacendriya jAti, saubhAgya, Adeya, yazakIrti tathA tIrthakara nAmakarma-A teranA agi guNasthAnakanA caramasamayavartI ane zeSa (82) khyAzI prakRtionA agi guNasthAnakanA kicaramasamayavatI che jaghanya sthitisattAnA svAmI che. TIkAmAM manuSyanI jaghanya sthitisarA caudamAnA caramasamaye ja kahI, paraMtu maraNa saMbhavI zake tevA koIpaNa guNasthAne bhavanA caramasamayavartI manuSya jaghanya sthitisattAne svAmI ghaTI zake tema ja pahelA guNasthAne avasthAvizeSamAM je prakRtionI
Page #900
--------------------------------------------------------------------------
________________ paMcasaMgraha-pAMcamuM dvAra sArasaMgraha ukalanA thAya che te-samyaphatva mohanIya, mizramehanIya, manuSyadrika, uccagetra, vaikriya saptaka, devadrika ane narakaki A sola prakRtienI ekendriyAdi che ane AhArakasaptakanI aviratipaNAmAM ukalanA thatI hovAthI te sAtanA avirati che paNa jaghanya sthitisattAnA svAmI ghaTI zake. manuSyagati, samyakatva mohanIya ane ucca gotra e traNa prakRtie prathama guNasthAne udalanA karanAra cheAthI udayavatI na hovAthI svarUpa sattAnI apekSAe eka samaya pramANa sthiti hovA chatAM sAmAnya karmapaNAnI apekSAe be samaya pramANa jaghanya sthitisattA hoya che ane samyakatvane pitAnA kSayanA anya samaye samyaktva mehanIyanI tema ja zeSa benI caudamAM guNasthAnakanAM caramasamaye--ema traNenI eka ja samayanI sthitisattA hovAthI kadAca pahelA guNasthAne jaghanya sthitisattA na paNa ghaTe chatAM zeSa prakRtionI jaghanya sthitisattAnA svAmI yathAsaMbhava pahelA tathA cothA guNasthAne rahela cho piotapotAnA kSayanA caramasamaye paNa hoI zake ema lAge che. paraMtu TIkAmAM A hakIktanI vivakSA karI nathI ema lAge che. sthitisthAne , sthitisthAne eTale sthitinA bhede, te "baMdhathI thayela sthitisthA" ane sattAgata sthitisthAne" ema be prakAre che. ahi mAtra sAgata sthitine ja vicAra karavAno che. koipaNa eka jIvane eka samaye sattAmAM jeTalI sthiti hoya te sattAgata eka sthitisthAna kahevAya. jema-koI jIvane utkRSTa sthitisattA hoya te prathama sthitisthAna kahevAya. samayajUna utkRSTa sthitisattA hoya te bIjuM. A rIte be samaya jaina, traNa samaya nyUna utkRSTa sthitasittA hoya te anukrame trIjuM, cothuM sattAsthAna kahevAya. ema eka-eka samayahIna karatAM eka kALe ekendriya prAgya jaghanya sthitisattA heya tyAM sudhInAM sattAgata sthitisthAne paMcendriyathI ekendriya sudhInA bhinna bhinna jIvone niraMtarapaNe prApta thAya. * * ekendriya prAgya jaghanya sthitisattAnI nIcenAM sattAsthAne lapakaNimAM ane keTalIka prakRtinAM uddalanA karatI vakhate sAntara ane niraMtara ema banne prakAre prApta thAya che. ekendriya prAyogya jaghanya sthitisattAnA uparanA bhAgathI popamanA asaMsthA? tamA bhAMga pramANa sthitisattAne anamuhUrtamAM ekI sAthe nAza kare tyAre anya muhurtanA pahelA samayathI ja udayavatI prakRtinI eka-eka sthitine anubhavavA ' dvArA ane anudayavatI prakRtinI eka-eka sthitine tibukasakrama dvArA pratisamaye
Page #901
--------------------------------------------------------------------------
________________ paMcasaMgraha-pAMcamuM dvAra sArasaMgraha 867 kSaya thatuM hovAthI antarmuhUrtanA samaya pramANa sattAsthAne niraMtara prApta thAya ane tyArabAda palyopamanA asaMkhyAtamAM bhAga pramANa sthitine eka sAthe kSaya thatA hovAthI popamanA asaMkhyAtamA bhAga pramANa sthitisthAnanuM atara paDe che. tyArabAda punaH antamuhUrtAkAtamAM bIje sthitighAta kare, tyAre paNa upara mujaba zarUAtamAM antarmuhUrtAkAla pramANa niraMtara ane pachI palyopamanA asaMkhyAtamA bhAga pramANe ataravALuM sthitisthAna prApta thAya che. A pramANe caramasthitighAta thAya tyAM sudhI samajavuM. pachI eka AvalikA pramANa sthiti sattAmAM rahe che. tenA eka-eka sthitisthAnane udayavatI pravRtiomAM anubhavavA dvArA ane anudayavatI pravRtiomAM stibukasaMkrama dvArA pratisamaye kSaya thato hovAthI udayavatI prakRtinAM AlikAnA samaya pramANa ane anudayavatI prakRtinAM svarUpasattAnI apekSAe eka samaya mUna AvalikAnA samaya pramANa satAgata sthitisthAne niraMtarapaNe prApta thAya che. jo ke caramarithatighAta pachI agi guNasthAne sattAvALI prakRtiomAMthI udayavatI prakRtinAM ayogi-guNasthAnakanA kALa pramANa ane anudayavatInAM eka samaya jUna agi guNasthAnakanA kALa pramANa antamuhUrtanA samaya jeTalAM sattAgata sthitisthAne niraMtarapaNe prApta thaI zake, paraMtu te TIkAmAM jaNAvela nathI. tenuM kAraNa ahiM chastha jInI vivakSA karI hoya tema lAge che. asatkalpanAe utkRSTa ritisattA-eka lAkhane pAMca samaya pramANu, ekendriya prAgya jaghanya sthitisattA eka hajAra ne pAMca samaya pramANa, palyopamanA asaMkhyAtamA bhAgamAM sthitisattA sthAne nevuM, eka sthitighAtane antamuhUrta pramANe kALa-daza samaya pramANa ane udayAvalikA-pAca samaya pramANa kalpIe. te eka lAkha pAMca samayanI utkRSTa sthitisattAthI ekendriya prAgya jaghanya sthitisattA sudhInAM navANuM hajAra sattAsthAne niraMtarapaNe prApta thAya. tyArabAda eka hajA2ne pAcathI navase cha nu sudhInAM daza sattAsthAne niraMtara, pachI navase paMcANuthI navase cha sudhInA tevu sattAsthAne prApta thatAM nathI. vaLI, navase pAMcathI ATha channa sudhInAM niraMtara prApta thAya che. ema pAMca samayanI sthitisattA sudhI dareka sthitighAtamAM antarmuhUrta kAla pramANa daza-daza sthAne niraMtara ane palyopamanA asaMkhyAtamA bhAga pramANa nevunevu sthAnenA aMtarapUrvaka sthitisthAne prApta thAya che ane pAMca samaya pramANa chellI udayAvalikAmAM udayavatI pravRtiomAM pAMca ane atRdayavatI pravRtiomAM caramasamaya vinAnAM cAra sattAsthAne niratara prApta thAya che. anubhAga sattA sakramaNa karaNamAM-eka sthAnaka Adi sthAna AzrayI, ghAtipaNAne AzrayI, sAvAdi ane utkRSTa tathAM jaghanya anubhAga sakramanA svAmI je pramANe kahela che.
Page #902
--------------------------------------------------------------------------
________________ 868 paMcasaMgraha-pAMcamuM dvAra sArasa graha te ja pramANe ahiM anubhAgasattAnA viSayamAM paNa samajavuM. mAtra egaNeza prakationI jaghanya anubhAga sattAnA viSayamAM A vizeSatA che. mati, kRta, avadhi jJAnAvaraNa, cakSu-acakSu-avadhi darzanAvaraNa, pAMca aMtarAya, cAra saMjavalana ane traNa veda-ema aDhAra prakRtinI sthAna AzrayI eka sthAnaka ane ghAtipaNane AzrayI dezaghAti rasanI jaghanya anubhAga sattA hoya che. jyAre saMkramaNukaraNamAM jaghanya anubhAga saMkramamAM A aDhAramAMthI puruSaveda ane cAra saMjavalana sivAya tene anubhAga saMkrama dristhAnaka ane sarvaghAtI kahela che. mana 5ryavajJAnAvaraNanI sthAna AzrayI dvirathAnaka ane ghAtipaNAne AzrayI dezaghAtI rasanI jaghanya anubhAga sattA hoya che. jyAre jaghanya anubhAga saMkramamAM dvisthAnaka ane sarvaghAtI rasane saMkrama kahela che. vaLI ekavIza prakRtimAM jaghanya anubhAga sattAnA svAmipaNAmAM A vizeSatA che. kSINamAha guNasthAnakanA caramasamayavartI che kevaLajJAnAvaraNa, kevaLadarzanAvaraNa ane pAMca aMtarAyanI, utkRSTa kRtalabdhisaMpanna cauda pUrvadhara maharSie matizrata-jJAnAvaraNa tathA cakSu-acakSu darzanAvaraNa e cAranI, paramAvadhivata avadhikiAvaraNanI ane vipulamati mApavAnI manaparyavajJAnAvaraNanI jaghanya anubhAga sattAnA svAmI che. kSINamehanA DhicaramasamayavartI nidrAdikanI ane potapotAnA kSayanA caramasamayavartI cha traNa, samyaphatva mohanIya tathA saMjavalana lebhanI jaghanya anubhAga sattAnA svAmI che. sAgata sthitinA bhedanI jema sattAgata rasanA paNa aneka bheda che. te lene sattAgata anubhAvasthAne kahevAya che. te traNa prakAre che. asaMkhya lokAkAzanA pradeza pramANa adhyavasAyasthAnothI baMdhasamaye baMdha dvArA kamamAM je rasa utpanna thAya che te atyaMtika anubhAvasthAnA kahevAya che. tenA kAraNabhUta adhyavasAyasthAne bhinna bhinna che AzrayI asaMkhya lokAkAza pradeza pramANa hovAthI badhotpattika anubhAga sthAne paNa asaMkhya lokAkAzanA pradeza pramANa che. baMdhAyela karmanI baMdhAvalikA vItyA pachI ukalanA tathA apavartanArUpa be karazAthI baMdhAyela sattAgata rasane haNI eTale ke temAM vRddhi hAni karI baMdha karatAM navIna prakAranA je sattAgata anubhAga sthAne utpanna karAya che te hatpanika sattAgata anubhAga sthAne kahevAya che. - aMdhAyela sattAgata eka-eka anubhAgaththAnamAM paNa bhinna bhinna jIve AzrayI
Page #903
--------------------------------------------------------------------------
________________ paMcasaMgraha-pAMcamuM dvAra sArasaMgraha uddhattanA apavartanA dvArA asaMkhya prakAranA pheraphAra thatAM hovAthI atpattinI apekSAe hopanika sattAgata anubhAga sthAne asaMkhyaguNa che. udhanA-apavartanArUpa be karaNa-vizeSathI utpanna thayela sattAgata eka-eka anubhAga sthAnene rasaghAta vaDe haNavAthI je navIna sattAgata anubhAgasthAne utpanna thAya che. te hAhAtpattika sattAgata anubhAvasthAne kahevAya che. uddhattanA-apavartanArUpa karaNa dvArA utpanna thayela eka-eka sattAgata anubhAga sthAnamAM rasaghAtathI bhinna-bhinna che AthI asaMkhya prakAre thAya che. tethI hatespatika anubhAga sthAne karatAM hatatatpattika sattAgata anubhAga sthAne asaMkhyaguNa che. pradezasattA ahiM sAvAdi, svAmitva ane pradezasatkama sthAna A traNano vicAra karavAne che. temAM sAdyAdi prarUpaNA mULakarmaviSayaka ane uttarakamaviSayaka ema be prakAre che. tyAM AyuSya sivAya sAtakamanI ajaghanya pradezasattA sAdi vinA traNa prakAre ane jaghanya, utkRSTa tathA anutyu pradezasattA sAdi-achuva" ema be be prakAre hovAthI eka-eka karmanA nava-nava, ema sAtakarmanA tresaTha ane AyuSyanI cAre prakAranI pradezasattA sAdi-aiva ema be-be prakAre hevAthI ATha bhaMga ema mULakama AzrayI kula ekottara bhaMga thAya che. tyAM kSapitakamaza AtmAne pitatAnA kSayanA caramasamaye sAte kamanI jaghanya pradezasattA hoya che. te eka samaya mAtra hevAthI "sAdi-adhuva" che. te sivAyanI saghaLI pradezasattA te ajaghanya pradezasattA che. tene AraMbha na hovAthI anAdi che. ane tene anta thavAnA na hovAthI kRva ane bhane aMta thavAne hovAthI te ava che. A sAte kamanI utkRSTa pradezasattA saMpUrNa guNitakamIza sAtamI narakanA caramasamayavatI chavane hoya che. zeSa jIvene anuzruSTa hoya che, mATe A bane sAdi-adbhava che. cAre AyuSya adhuvasattAvALA hovAthI tenA jaghanyAdi cAre "sAdi-adhuvaema e prakAre che. sAtAdanIya, saMjavalana dhAdi traNa, puruSaveda, paMcendriya jAti, tejasa-kAmaNa saptaka, samacaturasa saMsthAna, vARSabhanArA saMghayaNa, zubha vadi agiyAra, prazasta vihAgati, agurulaghu, nirmANa, parAghAta, ucchavAsa ane vyasanava-A cAlIza prakRtinI anukuTa pradezasattA cAra prakAre, ajaghanya sAdi vinA traNa prakAre ane ulphara tathA jaghanya "sAdi-adhava" ema e-be prakAre hovAthI eka-eka prakRtinA agiyAra agiyAra bhAMgA thAya che. ethI cAlIzanA kula cAraso cAlIza lAMbA thAya che.
Page #904
--------------------------------------------------------------------------
________________ 870 pacasaMgraha-pAMcamuM dvAra sArasaMgraha ' yazakIrti tathA saMjavalana lAbhanA anuSTa tathA ajaghanyanA cAra-cAra ane utkRSTa tathA jaghanyanA be-be prakAra hovAthI eka-ekanA bAra ema benA vIza bhaMga thAya che. * cAra anaMtAnubaMdhinA ajaghanyanA cAra ane zeSa traNanA be-be ema ekaekanA dazadaza jethI cAranA cAlIza bhAMgA thAya che. zeSa corAzI pravAsattA prakRtinI ajaghanya pradezasattA sAdi vinA traNa prakAre ane zeSa jaghanyAdi traNa pradezasattA "sAdi-adhuva" ema be-be prakAre hevAthI eka ekanA nava-nava ema corAzI prakRtienA kula sAtase chappanna bhAMgA thAya che. aThThAvIza adhuvasattA prakRtinA jaghanyAdi cAre "sAdi-adhuva" ema be be prakAre hovAthI eka-ekanA ATha-ATha ema aThThAvIzanA kula baso cAvIza. A pramANe pradezasattA AzrayI ekase aThThAvana prakRtienA kula caudase corAzI bhAMgA thAya che. tyAM vASabhanArAca vinA pUrvokta sAtavedanIyAdi ogaNacAlIza prakRtinI utkRSTa pradezasattA guNitakamAMza AtmAne kSapakazreNimAM pitA potAnA baMdhavicacheda samaye mAtra eka ja samaya hovAthI "sAdi-adhava" ema be prakAre che. baMdhaviccheda pachInA samaye pharIthI anuNa pradeza sattA zarU thatI hovAthI sAdi, utkRSTa pradezasattAnA sthAnane nahi pAmelAone anAdi, ane dhruva ane bhavyane adhuva che. vajaRSabhanArAca saMghayaNanI utkRSTa pradezasattA sAtamI narakamAM rahela guNitakamIza mithyAtvAbhimukha jIvane samyaktvanA caramasamaye mAtra eka ja samaya hoya che. tethI "sAdi-ava" ema be prakAre che. vaLI te ja AtmA mithyA Ave tyAre punaH anutkRSTa pradezasattA thAya mATe sAdi, utkRSTa pradezasattAsthAnane nahi pAmelAone anAdi, abhane dhruva tathA bhavyane adhruva che. A cAlIze prakRtionI jaghanya pradezasattA pitakamAMza jIvane potapotAnA kSayanA caramasamaye samayamAtra levAthI "sAdi-achuva" che. vaLI kSayanA upAjya samaya pudhInI saghaLI sattA te ajaghanya pradezasattA che. tenI Adi na hovAthI anAdi, abhane dhruva ane bhavyane adhruva ema te traNa prakAre che. yazakIrti tathA saMvalana lebhanI utkRSTa pradezasattA guNitakamaza jIvane kSapakazreNimAM pitapotAnA baMdhaviccheda samaye eka samaya mAtra hovAthI "sAdi-adhuva" che. anu&Na pradezasattA baMdhaviccheda pachInA samaye pharIthI thAya che. mATe tenI sAdi, utkRSTa pradezasattA sthAnane nahi pAmelA chAne anAdi, abhavya AzrayI dhruva ane bhavya AzrayI agva ema cAra prakAre che. A banne prakRtionI jaghanya pradezasattA apramatta guNasthAne yathApravRttakaraNanA
Page #905
--------------------------------------------------------------------------
________________ -paMcasa graha-pAMcamuM dvAra sArasa graha 201 ww.wwww wwwww.w antyasamaye kSapitakarmAMza jIvane mAtra eka samaya hoya che tethI 'sAdi-ava che. te sivAyanI saghaLI sattA ajaghanya che. pUrvokta jIvane guNusakama dvArA ane prakR timAM ghaNAM dRlikA prApta thavAthI apUva karaNa guNasthAnakanA prathama samaye ajaghanya pradezasattA pharIthI prApta thAya che mATe tenI sAdi, jaghanya pradezasattA sthAnane athavA sattA-viccheda sthAnane nahi pAmelAene anAdi, alagaiAne dhruva ane bhaLye ne adhava che. cAre ana tAnukha dhinI jaghanya pradezasattA-svarUpasattAnI apekSAe pAnapAtAnA kSayanA anya samaye samayamAtra hAvAthI sAdi--aAva' che. te sivAyanI saghaLI sattA ajanya che. upara jaNAvela AtmA pahelA guNasthAne AvI pharIthI anatA sukha'dhi khAMdhe tyAre ajaghanya pradezasattAnI sAtti, jaghanya sattAsthAnane nahi pAmelAAne anAdi, asanyAne dhruva ane bhacaiAne adhruva che. " ( zeSa ceArAzI dhruvasattA prakRtinI jaghanya pradezasattA kSapitakarmAza jIvane potapotAnA kSayanA caramasamaye mAtra eka samaya hovAthI sAdi dhruva che te sivAyanI sarva sattA ajaghanya che. tenI Adi na heAvAthI anAdi, alabyAne dhruva ane banyAne dhruva che. cAra anatAnukhadhi tathA A cArAzI, ema aThThAzI prakRtionI utkRSTa pradezasattA guNitakamAM za mithyASTine hAya che ane utkRSTa sivAyanA kALe anubhRSTa hoya che. tethI utkRSTa anuSkRSTa e ane prakArA sAtti--adhruva ' che. . apruvasattAvALI aThThAvIza prakRtinI sattA ja ' sAdi-adhava' hovAthI teonA jaghanya pradezasattA Adi cAre prakArA sAhiadhruva " ema be ja prakAre hoya che. utkRSTa pradezasattAnA svAmI sAtamI narakamAM vartImAna guNitakAMza mAtmA anya samaye ghaNIkharI prakRtienI utkRSTa pradezasattAnA svAmI che. tethI have je prakRtiemAM vizeSatA che te khatAve che. guNitakamAM za AtmA sAtamI narakamAMthI nIkaLI 5 cendriya niya"camAM utpanna tha antarmuhUttamAM kALa karI sakhyAta vaSa~nA AzuSyavALA manuSyamAM utpanna thAya, tyAM sAyika samyaktva prApta karatAM traNa karor3a kare tyAre anivRttikaNamAM jyAre jgyAta mahanIyane sava sakrama dvArA mizramAM sarphamAre tyAre mizra mAhanIyanI ane mizra mADhanIyane sarvAMsa krama dvArA samyaktva mAhanIyamAM sakamAve tyAre samyakatva mAnanIyanI yathAsabhava ceAthAthI sAtamA guNasthAnaka sudhInA jIveA utkRSTa pradezasattAnA vAmI che. sakhyAta vaSa~nA AyuSyavALA manuSye ja darzanamAhanIyanA kSayanA prAraMbha ka zake che. vaLI sAtamI narakanA jIva mRtyu pAmI manuSya thaI ga mAruM sa
Page #906
--------------------------------------------------------------------------
________________ 87ra paMcasaMgraha-pAMcamuM dvAra sArasaMgraha narakamAMthI nIkaLI aMtarmuhUrta AyuSyavALA tiryaMcamAM jaI saMvyAta varSanA Ayu gavALA manuSyamAM utpanna thavAnuM kahela che. sAtamI narakamAMthI nIkaLela guNitakamaza AtmA pacendriya ticamAM AvI. tyAMthI kALa karI IzAna devalokamAM utpanna thAya. tyAM atisakilaSTa pariNAme ekendriya prAyogya baMdha karatAM vAraMvAra napuMsakada, ekendriyajAti, sthAvara, Atapa tathA uta nAmakarma. e pAMcane baMdha karI, baMdha tathA saMkrama dvArA ghaNA pradeza vadhArI maraNAnta samaye vartamAna te IzAnadeva napuMsakaveda Adi A pAMca prakRtinI utkRSTa pradezasattAne svAmI che. napuMsakavedanI utkRSTa pradezasattAvALo IzAnadeva kALa karI saMkhyAta varSanA AyugavALAmAM utpanna thaI tyAMthI mRtyu pAmI yugalikamAM utpanna thAya tyAM pApamanA asaMkhyAtamA bhAga pramANa kALa sudhI atisaMkSiNa pariNAma vaDe sIvedane baMdha karI baMdha tathA saMkrama dvArA tenA ghaNA pradezo ekatra karI palyopamanA asaMkhyAtamA bhAganA caramasamaye vartamAna te gugalika strIvedanI utkRSTa pradezasattAno svAmI che. deva mRtyu pAmI yugalikamAM utpanna thatA na hovAthI "saMkhyAta varSanA AyuSyavALAmAM utpanna thavAnuM kahela che. guNitakamAMza kSepaka je samaye sIvedane sarvasaMkrama vaDe puraSadamAM samAve te samaye puruSavedanI utkRSTa pradezasattAne svAmI thAya che. je samaye puruSavedanI utkRSTa pradezasattAvALe AtmA puruSadane sarvasaMkrama vaDe savilana phedhamAM saMkramAve te samaye saMjavalana banI, saMjavalana kedanI utkRSTa pradezasattAvALo AtmA je samaye saMjavalana kelane sarvasaMkrama dvArA saMjavalana mAnamAM saMkramAve te samaye saMjvalana mAnanI, saMjavalana mAnanI utkRSTa pradezasattAvALo AtmA je samaye saMjavalana mAnane sarvasaMkrama vaDe saMjavalana mAyAmAM saMkamAve te samaye saMjvalana mAyAnI ane saMjavalana mAyAnI utkRSTa pradezasattAvALo AtmA je samaye saMjavalana mAyAne sarvasaMkrama vaDe saMjavalana lebhamAM saMkramAve te samaye saMjavalana lAbhanI uhRSTa pradezasattAne svAmI thAya che. je guNitakamIza AhmA cAra vAra mohanIyane upazama karI zIvra kSapakazreNine AraMbha kare che. te AtmA sUkSamaparAya guNasthAnakanA caramasamaye sAtavedanIya, yazakIrti ane uccagotranI utkRSTa pradezasattAno svAmI thAya che. kAraNa ke AvA AtmAne guNasaMkrama dvArA azubha prakRtinAM ghaNAM dalike prApta thAya che. vadhAremAM vadhAre jeTalA uhRSTa coga vaDe ane vadhAremAM vadhAre jeTalA moTA antarmuhUta sudhI AyuSya bAMdhI zakAya teTalA utkRSTa aMdhakALa vaDe tetrIza sAgarepama pramANa deva ane narakAyuSyane je AtmA baMdha kare te AtmA baMdhanA atima
Page #907
--------------------------------------------------------------------------
________________ casagraha-pAMcamuM dvAra sArasa graha 873 samayathI AraMbhI deva ane narakabhavamAM utpattinA prathama samaya sudhI anukrame deva ane narakAyunI utkRSTa pradezasattAne svAmI thAya che. pachI-pachInA samaye udaya dvArA sattAmAMthI dalikA ochAM thatAM hovAthI utkRSTa pradezasattA saMbhavI zakatI nathI. uRNa coga vaDe ane utkRSTa baMdhakALa vaDe pUrvavarSa pramANa tiryaMcAyune. aMdha karI Ayu pUrNa thaye pUvaDavaSanA AyuSyavALA tiryaMcamAM utpanna thaI ati sukhapUrvaka aMtamuhUrta pramANa tiryaMcAyu bhogavI maraNa sanmukha thayela chatAM haju jeNe apavatanA karI nathI e jIva utkRSTaga ane utkRSTa baMdhakALathI AgAmI bhavana tiya"cAyu bAMdhe tyAre baMdhanA antasamaye te jIva tiya cAyunI utkRSTa pradezasattAne svAmI thAya che. kAraNa ke te jIvane te samaye ja anamuhUrta nyUna saMpUrNa be AyuthanA pradezo sattAmAM hoya che. tyArabAda tarata ja apavattanA dvArA anubhUyamAna AyuSyanAM ghaNAM dalikA dUra thAya che. mATe pachI utkRSTa pradezasattA ghaTI zakatI nathI. uparokta vizeSatAvALe manuSya manuSpAyunI utkRSTa pradezasattAne svAmI thAya che. paraMtu upara jyAM jyAM tiya cAyu kahela che. tenA sthAne ahiM manuSpAyu samajavuM. pUrva varSanA AyuSyavALA manuSya ke tiryaMcanA niraMtara sAta bhavamAM atisaMkilaNa adhyavasAyothI vAraMvAra naraddhikane baMdha karI narakAbhimukha thayela chava marazunA anya samaye narakaddhikanI utkRSTa pradezasattAne svAmI thAya che. je jIva pUrvakraDavarSanA AyuSyavALA ke manuSya-tiyacanA niraMtara sAta bhavamAM deDhika tathA zaikiyazcikane vAraMvAra baMdha karI AThamA bhave traNa palyopamanA AcagavALA yugalikamAM utpanna thAya. tyAM devaprAgya ja baMdha hovAthI niraMtara A cAre prakRtione baMdha karanAra te jIva gugalikabhavanA anya samaye A cAre prakationI u&Na pradezasattAne svAmI thAya che. sAtamI narakamAM utpanna thaI atyaMta zIdhra paryApta thaI tarata ja kSApazama samyakutva prApta karI manuSyaddhika tathA vAkaSabhanArA saMghayaNa-A traNane atarmuhUrta AyuSya bAkI rahe tyAM sudhI eTale ke-be antamuhUrta nyUna tetrIza sAgaropama parvata" niraMtara baMdha karI mithyAtvAbhimukha thayela chava samyaktvanA anyasamaye manuSyaddhika tathA vASabhanArAcanI utkRSTa pradezasattAne svAmI thAya che. je jIva sAthika eka batrIza sAgarepama paryanta niraMtara baMdha tathA anya prakRtienA saMkamathI atyaMta ghaNAM dalike sattAmAM ekaThA kare ane te kALanI aMdara ja cAra vAra mohanIyane upazama karI ane kSapakazreNine AraMbha kare te jIva sva-va baMdhanA atyasamaye pacendriya jAti, samacaturasa saMsthAna, parAghAta, ucchavAsa, prazasta vihAgati, vyasacatuSka, susvara, saubhAgya ane Adeya-A bAra prakationI, vaLI e ja paraMtu cAra vAra mohanIyane upazama karyA pachI atizIgha 112
Page #908
--------------------------------------------------------------------------
________________ paMcasa graha-pAMcamuM dvAra sArasa'graha www kSapakazreNinA AraMbha karanAra manuSya sva-stra madhanA anya samaye taijasa-krANu sasaka, agurulaghu, nirmAMNu, sthira, zubhra tathA zubhavaNu ekAdaza--A khAvIza prakRtinI utkRSTa pradezasattAnA svAmI thAya che. 804 ahiM apUrvakaraNa guNasthAnakanA prathama samayathI ja guNusakrama dvArA svajAtIya amadhyamAna azubha prakRtinAM ghaNAM dalikA A prakRtiomAM prApta thatAM hAvAthI ane sa`sAracakramAM cArathI vadhu vAra mahanIyanA upazama na thatA heAvAthI cAra vAra mAhanIyanA upazama karavAnuM kahela che. 1 pUrva kaDava"nA AyuSyavALA je guNitakAMza AtmA atizIghra jinanAmanA nikAcita adha zarU kare ane AyuSya pUrNa karI tyAMthI tetrIza sALaMrApamanA AyujyavALA anuttara vimAnamAM utpanna thAya, tyAMthI kALa karI cArAzI lAkha varSanA AyuSyavALA tItha karapaNe utpanna thAya te AtmA svakhadhaviccheda samaye tI"kara nAmakamanI utkRSTa pradezasattAnA svAmI thAya che. pUrva kADavanA AyuSyavALA guNitakamAMza manuSya ATha varSanI vace ja sayamanA svIkAra karI ATha varSa cUna pUrvakATi varSa paryanta vAravAra aMdha tathA sakrama dvArA atyaMta puSTa karI svadhanA anya samaye AhArakasaptakanI utkRSTa pradezasattAnA svAmI thAya che. pUrva'DhADavanA AyuSyavALA manuSya ke tiyacanA niratara sAta bhava kare ane temAM sa`kliSTa pariNAme vAraMvAra dhathI puSTa karI te te sthAne utpanna thanAra manuSya ke tiya"gna svabhavanA antyasamaye sUkSmatrika tathA vikalatrikanI utkRSTa pradezasattAnA svAmI thAya che. jaghanya pradezasattAnA svAmI sAmAnyathI pAtapAtAnI sattAnA kSayanA caramasamaye kSapitakamAM za AtmA saghaLI prakRtinI jadhanya pradezasattAnA svAmI thAya che. paraMtu ogaNIza prakRtinI jaghanya pradezasattAnA svAmImAM A pramANe vizeSatA che. kSapitakamAM za samyadRSTi prathama anatAnukha dhinI vicAjanA kare, tyAramAda mithyAtve jaI svabhUmikAnusAra janya roga vaDe antarmuhUtta kALa pramANu anatAnuadhinA khaca karI punaH samyaktva prApta kare ane sAdhika ekaso trIza sAgarApama pramANa samyaktvanA kALa pUrNa karI ante ceAthAthI sAtamA guNasthAne rahela, kSaya karanAra AtmA stimuka saMkrama dvArA uyAvalikAnA kSaya karatAM jyAre svarUpasattAnI apekSAe eka samaya ane sAmAnya kamapaNAnI apekSAe e samaya pramANu sthiti zeSa rahe tyAre mana'tAnukha'dhinI jaghanya pradezasattAnA svAmI thAya che, .
Page #909
--------------------------------------------------------------------------
________________ maMcasagraha-pAMcamuM dvAra sArasaMgraha 875 dIrghakALa sudhI baMdhAyela ghaNAM dalike sattAmAM hoya te uilanA vakhate jaghanya pradezasattA na thAya mATe samyaktva pAmI anaMtAnubaMdhinI visAjanA karI. mithyAtva guNasthAne antarmuhUrta mAtra baMdha karavAnuM kahela che. vaLI antarmuhUrta mAtra baMdha karI sAdhika ekaso batrIza sAgaropama pramANa samyaphavane kALa pUrNa karatAM tibuka saMkrama tathA anya saMkrama dvArA sattAmAMthI ghaNAM dalika nAza thAya mATe uparokta AtmA jaghanya pradezasattAne svAmI kahela che. apramatta guNasthAne svabhUmikAnusAra jaghanyAge vartatA svabaMdha yogya jaghanya antamuhUtakALa pramANa AhArakasaptakane baMdha karI prathama guNasthAne Avela AtmA uddhalanA dvArA saMpUrNa atima sthitighAtano kSaya karI stibukasaMkrama dvArA udayAvalikAno kSaya karatAM jyAre svarUpanI apekSAe eka samaya pramANu ane karma tvanI apesAe be samaya pramANu sthiti zeSa rahe tyAre AhArakasaptakanI jaghanya pradezasattAne svAmI thAya che. sAdhika eka batrIza sAgarepama kALa pramANa samyakatvanuM pAlana karatAM yathAsaMbhava udaya tathA saMkrama dvArA sattAmAMthI ghaNAM dalike ochAM karI mithyAtve gayelA pitakarmAza jIva ukalanA karatAM jyAre svarUpanI apekSAe samaya pramANa ane karmatvanI apekSAe be samaya pramANa sthiti zeSa rahe tyAre samyaktva mehanIya tathA mizramehanIyanI jaghanya pradezasattAne svAmI thAya che. ( pitakamaza je jIva ekendriyapaNumAM vikriya ekAdazane ukalanA dvArA kSaya karI saMsi-tiyacamAM utpanna thaI antamuhUrta kALa sudhI uparokta prakRtione baMdha karI sAtamI narakamAM apratiSThAna narakAvAsamAM tetrIza sAgarepamanA AyuSyavALA nArakapaNe utpanna thAya. tyAM udaya tathA saMkrama dvArA yathAsaMbhava sattAmAMthI ghaNA pradeza ochA karI tyAMthI saMjJi-tiryaMcamAM utpanna thaI tathA prakAranA adhyavasAyanA abhAve tyAM AmAMnI eka paNa prakRtine baMdha karyA vinA ja kALa karI ekendriyamAM utpanna thAya te jIva udalanA karatAM jyAre svarUpanI apekSAe samaya pramANu ane karma tvanI apekSAe be samaya pramANa sthiti zeSa rahe tyAre vikriyasaptaka, devadrika tathA narakakika A agiyAra prakRtionI jaghanya pradezasattAne svAmI thAya che. ghaNAM dalika sattAmAM hoya te jadhanya pradezasattA na thAya. mATe prathama ekeniyapaNAmAM uddhalanA karavAnuM ane asaMkSi sAtamI narakamAM jatA na hovAthI tema ja baMdha dvArA ghaNAM dalika na Ave tethI saMgi-tiryaMcamAM utpanna thaI atamuhurtAkALa pramANa baMdha karavAnuM kahela che. - alpakALamAM baMdhAyela dalike paNa yathAsaMbhava udaya tathA saMkrama dvArA sattA mAMthI ghaNAM ochA thAya ane pharIthI baMdha dvArA navAM dalike sattAmAM na Ave tethI
Page #910
--------------------------------------------------------------------------
________________ 876 paMcasaMgraha-pAMcamuM dvAra sArasaMha sAtamI narakamAM tetrIza sAgarepama pramANa kALa sudhI rahI tithImAM AvIne paNa baMdha karyA vinA ja ekendriyamAM jAya-ema kahela che. - pitakamaza teukAya athavA vAyukAya ukelanA dvArA manuSyaddhika ane uccagetrane kSaya karI sUvama pRthvIkAya AdimAM utpanna thaI jaghanyAge svabaMdhogya jaghanya antarmuhUrta kALa sudhI te traNane baMdha karI pharIthI teukAya athavA vAyukAyamAM utpanna thaI dIrgha uddhalanA kare. tyAM chellI udayAvalikAno kSaya karatAM jyAre svarUpanI apekSAe eka samaya ane karmavanI apekSAe be samaya pramANa sthiti zeSa rahe tyAre te AtmA manuSyadrika ane ucagotranI jaghanya pradezasattAne svAmI thAya che. pahelAMnA ghaNA kALanAM baMdhAyela dalika sattAmAM na rahe mATe pahelAM teukAya ke vAyukAyamAM udvalanA karavAnuM ane anya jIva karatAM sUkSama pRthvIkAyAdine caga alpa hovAthI navIna baMdha vakhate paNa ghaNAM ja alpa dalike baMdhAdithI prApta thAya tethI sUkama pRthvIkAyAdimAM jaghanyAge alpakALa baMdha karavAnuM kahela che. je mehanIyane upazama kare te apUvakaraNa guNasthAnakathI akhadhyamAna azubha prakRtionAM ghaNAM dalike guNasaMkrama dvArA prApta thaI jAya ethI jaghanya pradezasattA na thAya. mATe mohanIyanA upazama sivAyanI kSapitakamIzanI zeSa kriyAo karI zapakazreNine prAraMbha karatAM apramatta guNasthAnaktA atyasamayavatI AtmA yathApravRtta karathanA ane yazakIrti ane saMjavalana lAbhanI jaghanya pradezasattAne svAmI thAya che. pachI apUrvakaraNanA prathama samayathI guNasaMkrama dvArA anadhyamAna azubha pravRtionAM ghaNAM daliko uparokta prakRtiomAM AvatAM hovAthI jaghanya pradezasattA ghaTI zakatI nathI. jo ke A graMthamAM jinanAmakarmanI jaghanya pradezasattAnA svAmImAM kaI vizeSatA batAvela nathI, paraMtu kamaprakRti-sattAdhikAra gA. 43 nI TIkAmAM jinanAmakarmanI jaghanya pradezasattAnA svAmI, sAdhika cerAzI hajAra varSa pramANa jinanAmane baMdha karI kevalajJAna pAmI dezanA pUrvavarSa sogi-guNasthAnake rahI agi guNasthAnakanA caramasamayavatIM jaNAvela che ane keTalAka AcAryonA mate taprAyogya jaghanya jinanAmakarmane baMdha karanAra kSapitakamAMza jIva baMdhanA prathama samaye jaghanya pradezasattAne svAmI kahela che. pradezasattAsthAna pradezasattAsthAnanI vicAraNA mATe spaddhakanI vicAraNA kare che. * kSapitakamAMza AtmAne keIpaNa prakRtinA kSayanA caramasamaye eka samayanI sthiti pramANa sattA vakhate je sarva jaghanya pradezasattA hoya che te prathama satkarmasthAna kahe vAya che. tenAthI eka paramANu adhika sattAvALA jIvane bIju, be paramANu adhika
Page #911
--------------------------------------------------------------------------
________________ paMcasaMgraha-pAMcamuM dvAra sArasaMgraha 877 sattAvALA jIvane trIjuM, traNa paramANunI sattAvALA jIvane zuM-ema eka-eka para mANanI vRddhie yAvat satkRSTa pradezattAvALA guNitakamAM AtmA sudhInA bhinnabhinna jIvo AzrayI kSayanA caramasamayarUpa eka ja samayanI sthiti pramANe karmasattA vakhate ananta pradezasatkarma sthAne thAya che. A ananta pradezasatkarmasthAnA samUhane eka spaddhaka kahevAmA Ave che. - karmaprakRtinI cUrNimAM ahiM eka-eka paramANunI vRddhinA sthAne eka-eka karyA dhanI vRddhi karavAnuM kahela che. A ja pramANe kSapitakarmAza chavane te te prakRtinA kSayanA upAjya sama che samaya pramANa sthitisattA vakhate je sarva jaghanya pradezasattA hoya che te bIjA spardhA kanu prathama pradezasatkarmasthAna kahevAya che. tenAthI eka paramANu adhika sattAvALA jIvanuM bIjuM, be paramANu adhika sattAvALA jIvane trIjuM. ema eka-eka paramANunI vRddhie yAvat sarvotkRSTa pradezasattAvALA guNitakamaza jIva sudhInA bhinna bhinna che AzrayI anaMta pradezasatkama sthAne thAya che. A pradezasatkarmasthAnanA samUhane bIjuM 5ddhaka kahevAya che. e ja pramANe traNa samaya pramANu sthitisattA vakhate trIjuM, cAra samaya pramANu sthiti zeSa rahe tyAre cothuM, pAMca samaya pramANa sthiti zeSa rahe tyAre pAMcamuM. ema keTalIka prakRtinAM AlikAnA samaya pramANa, keTalIkanAM samayAdhika AvalikAnA samaya pramANa ane keTalIka pravRtionA tethI vadhAre tema ja keTalIka prakRtienAM tethI paNa ochAM spaddha ke thAya che. tyAM audArikasaptaka, tija-kAmaNa saptaka, saMghayaNaSaTsa, saMsthAnaSaddha, varNa-catuSkanI viza, be vihAgati, parAghAta, upaghAta, ucchavAsa, agurulaghu, nirmANa, aparyApta, asthiraSaka, pratyaka, susvara, anyatara vedanIya ane nIcagAva-A chAsaTha prakRtinAM agi-guNasthAnakanA samonI saMkhyA pramANu, trasavika, saubhAgya, Adeya, pacendriya jAti, jinanAma ane anyatara vedanIya A ATha prakRtinAM samayAdhika agi guNasthAnakanA samaya pramANu manuSyagati. yazakIrti, manuSpAyu ane uccagotranA samayAdhika adhi-guNasthAnakanA samaya pramANu athavA manuSpAyunA mizra vinA 1 thI 11 guNasthAne samayAdhika AvalikAnA samaya pramANa ane manuSyagati tathA uccagetranAM prathama guNasthAne AvalikAnA samaya pramANa tema ja yazakIrtinuM apramatta guNasthAnakanA ate eka spaddhaka thAya che. vaidisaptaka, AhArakasaptaka, devaddhika ane manuSyAnupUrvI A sattaranAM agi guNasthAnakanA samaya pramANa athavA prathama guNasthAne AvalikAnA samaya pramANe paddha kA thAya che. thINudvitrika, madhyama ATha kaSAya, tiyacakrika, prathamanI cAra jAti, Atapa, udyota, sAdhAraNa ane sthAvaraDhika A bAvIza prakRtinA navamAM guNasthAne
Page #912
--------------------------------------------------------------------------
________________ 998 pacasaMgraha-pAMcamuM dvAra sArasa graha AvalikAnA samaya pramANuM ane narakakinA' navamA tathA pahelA guNasthAne paNa AvalikAnA samaya pramANa spaddha thAya che. thAthI sAtamA guNarathAne cAra anaMtAnubaMdhi ane mithyAtva e pAMcanAM ane pahelA guNasthAne samyakatva tathA mizra mohanIyanAM AvalikAnA samaya pramANa spaddha thAya che. manuSya vinA zeSa traNa AyuSyanAM trIjA vinA yathAsaMbhava ekathI pAMca guNasthAne samayAdhika AvalikAnA samaya pramANu, saMjavalana lAbhanAM sUkama saM5rAya guNasthAne te guNasthAnakanA samayAdhika saMdhyAtamA bhAganA samaya pramANu athavA apramatta guNasthAnakanA ane eka spaddhaka thAya che. , nidrAddhikanA kSINamoha guNasthAnake pitAnA saMkhyAtamA bhAganA samaya pramANa ane pAMca jJAnAvaraNa, cAra darzanAvaraNa tema ja pAMca aMtarAya e cauda prakRtinAM samayAdhika saMkhyAtamA bhAganA samaya pramANa paddha thAya che. navamA guNasthAne hAsyakanuM eka ane traNa vedanA be spaddhake tema ja bIjI rIte paNa A ja guNasthAne puruSavedanAM tema ja saMjavalana kaidhAdi traNanAM be samaya nyUna be AvalikAnA samaya pramANa spaddha thAya che. tyAM acAgi guNasthAne jeone udaya nathI paraMtu sattA che temAMnI audArikasaptaka vagere anudayavatI chAsaTha prakRtinuM dalika aginA carama samaye udayavatI prakRtionA caramasamayamAM saMkramI jatuM hovAthI caramasamaye anudayavatI pravRtionI svarUpe sattA hotI nathI. vaLI ahiM tathA anyatra sarvasthale caramasamaye anudayavatI prakRtionI svarUpasattA na hovAthI te prakRtinuM dalika svarUpe hotuM nathI. tethI caramasamayarUpa eka sthitinuM spardhaka thatuM nathI. paraMtu upanya samaye svarUpasattAnI apekSAe eka samaya ane sAmAnya karmapaNAnI apekSAe be samaya pramANa sthitinuM eka spardhaka thAya che. ' kSapitakamAMza AtmAne aginA kicaramasamaye je sarvathI jaghanya pradezasattA te paheluM pradezasatkarma sthAna kahevAya che. temAM eka-eka pradezanI vRddhie yAvat sarvekRSTa pradezasattAvALA guNitakamAMza AtmA sudhInA bhinna bhinna che AzrayI te ja dvicaramasamaye ananta pradezasatkama sthAne thAya che. A anaMta pradezasatkarmasthAnane eka samayanI sthitinuM carama spardhaka kahevAya che. e ja pramANe bhinna bhinna che. AzrayI aginA tricaramasamaye be samayanI sthitinuM bIjuM, cothA caramasamaye traNa 'samayanI sthitinuM trIju-ema agi guNasthAne agi guNarathAnakanA samayanI saMkhyAthI eka spardhaka nyUna thAya che ane sAgi guNasthAne caramasthitighAtanA carama prakSepathI mAMDI paDhAnupUrvIe anukrame vRddhi pAmatAM niraMtara pradezasatkarathAne tyAM sudhI
Page #913
--------------------------------------------------------------------------
________________ paMcasaMgraha-pAMcamuM dvAra sArasaMgraha 869 kahevA yAvat pitApitAnI utkRSTa pradezasattA thAya. saMpUrNa sthitisaMbadhI A kathAsaMbhava eka spardhaka thAya che. tethI A chAsaTha prakRtinAM kula 5ddha ke agiguNasthAnakanA samaya pramANu thAya che. ayogi-guNasthAne udayavALI vasatrika vagere ATha prakRtinAM paddhake paNa A ja pramANe thAya che. paraMtu agi-guNasthAnakanA caramasamaye paNa A pravRtionI svarUpa sattA hevAthI caramasamaya saMbadhI eka spaddhaka adhika thavAthI aginA samaya karatAM eka rUddhaka adhika thAya che. manuSyagati vagere cAra prakRtinAM paNa traNa vagerenI jema agi-guNasthAnaka AzrayI samayAdhika agi-guNasthAnakanA kALa pramANa paddha thAya che. temaja manuSyagati tathA uccatranAM uddhalanA vakhate caramasthitighAtanA caramaprakSepa pachI anudayAvalikAmAM samayanta AvalikA pramANa ane caramarithatighAtanA caramaprakSepathI pitapatAnI utkRSTa sthiti sudhInuM eka-ema kula AvalikAnA samaya pramANa spardhA thAya che. manuSpAyunAM bhavane ane samayAdhika AvalikAnA samaya pramANa spaddha thAya che. vaLI yazakIrtinuM apramatta guNasthAne yathApravRttakaraNanA ane eka spardhaka thAya che. te A rIte-mehanA sarvopazama sivAyanI kSapitakarmozanI saghaLI kriyAo karI dIrdhakALa saMyamanuM pAlana karI pakavuiM karanAra AtmAne apramatta guNarathAnake yathApravRttakaraNanA caramasamaye je sarva jaghanya pradezasattA hoya che te paheluM pradezasakarmasthAna che. temAM eka-eka paramANunI vRddhie cAvata sarvotkRSTa pradezasattAvALA guNitakarmAza AtmA sudhInA bhinna-bhinna che AzrayI anaMta pradezasatkarma sthAne thAya che. teone samudAya te eka paddhaka che. viDhiyasaptaka vagere sattara pravRtionAM agi-guNasthAnaka AzrayI aurIrika saptakanI jema aginA samaya pramANa spaddha thAya che. temaja uddhalanA vakhate caramasthitighAtane caramaprakSepa thayA bAda je mAtra udayAvalikA rahe che tene paNa stibUkasaMkrama dvArA kSaya karatAM karatAM tyAre svarUpasarAnI apekSAe eka samaya ane sAmAnya kamavanI apekSAe be samaya pramANa sthiti zeSa rahe tyAre sarva jaghanya pradezasattAvALA pitakarmIza AtmAne je pradezasattA che te paheluM pradezasatkarmasthAna, ane tyArabAda eka-eka paramANunI vRddhie sarvotkRSTa pradezasattAvALA guNitamaza jIva sudhInA bhinna-bhinna cha AzrayI anana pradezasatkarma sthAne thAya che. teone samudAya te eka spardhaka. e ja pramANe svarUpa sattAnI apekSAe be samayanI sthiti ziva rahe tyAre bIjuM. traNa samayanI sthiti zeSa rahe tyAre trIjuM-ema anudaghAvalikAmAM caramasamayarUpa eka samaya nyUna AlikAnA samaya pramANa ane caramathitivAtanA caramaprakSepathI AraMbhI pitApitAnI urithatisattA sudhInuM yathAsaMbhava eka-ema kula AvalikAnA samaya pramANa spaddha thAya che.
Page #914
--------------------------------------------------------------------------
________________ 880 paMcasaMgraha-pAMcamuM dvAra sArasaMgraha thINadvitrika vagere bAvIza ane narakahika ema covIza prakRtinAM navamA guNasthAne pitApitAnA kSaya vakhate kriyasaptakanI jema AvalikAnA samaya pramANa ane narakakinAM prathamaguNasthAne uddhalanA avasare paNa AvalikAnA samaya pramANa paddhake thAya che. anaMtAnubaMdhIcatuSka tathA mithyAtva e pAMcanAM cothAthI sAtamAM guNasthAne ane samyakatva mohanIya tathA mizramehanIyanAM pahelA guNasthAne vikriyasaptakanI jema AvalikAnA samaya pramANa spardhAkA thAya che, manuSya vinA zeSa traNa AyuSyanAM pitapitAnA bhavanA ane samayAdhika AvalikAnA samaya pramANa spardhako thAya che. saMjavalana lebhanuM paNa apramatta guNasthAnake yathApravRttakaraNanA ane eka spaddhaka yazakIrtinI jema thAya che. temaja samayAdhika sUmasaM5rAyanA saMdhyAtamA bhAganA samayapramANa spardhake A rIte thAya che- kSapitakamAMza jIvane kSapakazreNimAM sUmasaMparAmanA caramasamaye je sarva jaghanya pradezasattA hoya che te paheluM pradezasatkarmasthAna, tyArabAda eka-eka paramANunI vRddhie yAvat sarvotkRSTa pradezasattAvALA guNi. takamIza chava sudhInA bhinna-bhinna cho AzrayI te ja caramasamaye anantapradezasatkamasthAne thAya che. tene samUha te paheluM spaddhaka, e ja pramANe sUkamasaMpAyanA hicaramasamaye bhinna bhinna cho AzrayI anaMta pradezasatkarmanA sthAnarUpa be samayanI sthitinuM bIjuM, traNa samayanI sthiti zeSa rahe tyAre trIjuM, cAra samayanI sthiti zeSa rahe tyAre cothuM ema kSapakazreNamAM sUmasaM5rAya guNasthAnakanA saMsthAnA bhAge gayA pachI eka saMkhyAmAM bhAga zeSa rahe ane saMvalana lobhanA sthitighAtAdi aTakI jAya te samayathI A guNasthAnakanA caramasamaya sudhInA saMkhyAmA bhAganA kALanA jeTalA samaya che teTalA samaya pramANa spaddha thAya che. ane caramasthitighAtanA caramaprakSepathI pazcAtupUrvIe pitAnI utkRSTa sthitisattA sudhInuM eka spardhaka adhika thAya che. pAMca jJAnAvaraNa, cha darzanAvaraNa ane pAMca aMtarAya e soLamakRtionAM paNa je pramANe sUmasaM5rAya guNasthAne saMjavalana lebhanAM spardhake thAya che, te ja pramANe kSINAmoha guNasthAnakanA saMkhyAnA bhAge gayA pachI eka saMkhyAtamo bhAga bAkI rahe tyAre A sela prakRtionA sthitivAtAdi aTakI gayA bAda kSINamehanA zeSa rahelA saMkhyAtamA bhAganA samayapramANa ane caramasthitighAtanA caramaprakSepathI pazcAtupUrvIe saMpUrNa sattA sudhInuM eka ema kula saMkhyAtamA bhAganA samayathI eka adhika paddhaka thAya che. mAtra kSINamAnA caramasamaye nidrAddhikanI svarUpa sattA na hovAthI zeSa cauda prakRtio karatAM A be prakRtionuM caramasamayarUpa eka spardhaka ochuM thAya che.
Page #915
--------------------------------------------------------------------------
________________ pacasa graha-pAMcamuM dvAra sArasa graha hAsyaSaTkanuM eka spaMka A pramANe thAya che. abhanya prAceAgya jaghanya deza sattAvALA je jIva trasanA laveAmAM utpanna thai anekavAra samyaktva ane devati prApta karI cAra vAra mAhanIyanA sarvopazama kare, tyArabAda napusakaveTTa ane srIvedanI vAravAra baMdhathI temaja hAsyAdinA dalikanA sakramathI ghaNI pradezasattA karI manuSyamAM jaI cirakALa sayamanuM pAlana karI kSapakazreNinA AraMbha kare, te jIvane hAsyaparkanA caramasa krama vakhate je jaghanya pradezasattA hoya che te prathama pradezasatkrama sthAna, temAM ja eka-eka paramANunI vRddhie yAvat sarvotkRSTapradezasattAvALA zitakamAM za jIva sudhInA bhinna-bhinna jIvA AzrayI te caramasamaye je ana tapradezasasthAnA thAya che teonA samUha te eka spa, A rIte hAsya-SaTkanuM A eka spaMddhaka jaNAvela che, paraMtu tethI vadhAre khIjA paNa sparlR kA sabhavI zake che. ane te A eka spaSTa nA upalakSaNathI levAnAM hAya ema mane lAge che. 881 traNa vedonAM e-e spaddhakA A pramANe che--abhavya prAyeAgya jadhanya pradezasattAvALA je AtmA trasamAM utpanna thai anekavAra dezavirati ane savavirati prApta karI cAra vAra mAhanIyanA upazama kare ane ekaseA khatrIza sAgare pama pramANu samyakrmanA kALa pUrNa karI samyaktvathI paDyA vinA ja kSepakazreNi upara ADha thAya te jIvane pAtapAtAnA vedanA udayanA caramasamaye je sa jaghanya pradezasattA hoya che te sarva jaghanya prathama pradezasatkama sthAna kahevAya. temAM temAM eka-eka paramANunI vRddhie yAvat sarvotkRSTa pradezasattAvALA guNitakamAMza jIva sudhInA bhinna-bhinna chavA mAzrayI te ja caramasamaye je anantapradezasatkramasthAnA thAya che. tenA samUha te paheluM spaddha ke che. te ja pramANe napusakaveda ane srIvedanI bIjI sthitinA caramasamaye caramapraznepathI AraMbhI pAtapAtAnI utkRSTa pradeza sattA sudhInu bhinna-bhinna jIveA AzrayI anantapradezasatyama sthAnAnA samUharUpa bIjI spa thAya che. ane puruSavedamAM prathamasthitinA caramasamaye je dvitIyasthiti sakhaMdhI caramaprakSepa thAya che te dvitIya sthiti sabaMdhI sava` jaghanya pradezasaddha sthAna kahevAya che. tyArabAda pUrvoktarIte bhinna-bhinna jIvA AzrayI utkRSTa pradezasattA sudhInAM anantapradezasatkrama sthAnAnuM bIjI spardhA ka thAya che. athavA pahelI ane bIjI ema ane sthitienI vidyamAnatA vakhate sa jaghanya pradezasattAthI ArabhI pAtapeAtAnI sarvotkRSTa pradezasattA sudhInu bhinna-bhinna jIvA AzrayI eka ane emAMthI game te eka sthitinA kSaya thayA bAda eka sthiti zeSa rahe tyAre bIjI ema paNu e spaddhakA thAya che. tyAM napuMsakaveda ane strIvedanA zrIjI sthitinA caramasthitighAtanA caramaprakSepa pachI prathamasthiti mAtra eka uddayasamaya 113
Page #916
--------------------------------------------------------------------------
________________ 882 paMcasaMgraha-pAMcamuM dvAra sArasaMgraha pramANa rahe che. ane puruSadanI prathamasthitinA kSaya pachI be samayanUna be AvalikA pramANa tenI bIjI sthitimAM rahela dalikanAM spardhake thAya che. paNa te spardhAne ahiM sAmAnyathI eka spaddhaka kahela che. puruSavedanI prathamasthitine vicacheda thayA bAda tenI dvitIya sthitimAM rahela dalikanAM be samayanUna be AvalikA pramANa paddhake A pramANe thAya che. purUSadanA baMdhaviccheda samaye ta~Ayogya jaghanya sthAnavaDe je dalika baMdhAya che te dalika baMdhAvalikA vyatIta thayA bAda saMkrame che. ane tene saMkramAvalikA kahevAya che. te saMkramAvalikAnA caramasamaye te baMdhavicchedasamaye baMdhAyela dalikane sattAmAMthI saMpUrNa kSaya thaI jAya che, tenA upAjyasamaye je pradezasattA che te eka samayanI sthitirUpa sarva jaghanya prathamapradezasatkarmasthAna kahevAya che. ane baMdha-vicchedasamaye ja tenAthI caDIyAtA bIjA naMbaranA cagasthAna vaDe baMdhAyelA dalikanA aMtima saMkrama vakhate bIju. trIjA naMbaranA gacchAnavaDe baMdhAyela dalikanA caramasaMkrama vakhate trIjuM-e pramANe baMdha-vicchedasamaye ja uttarottara gusthAnanI vRddhivALA bhinna-bhinna AzrayI baMdhAyela dalikanA caramasaMkrama vakhate asaMkhya pradezasatkarma sthAne thAya. te saghaLA pradezasatkarma sthAne samUha te eka samayanI sthitivALuM eka spardhaka kahevAya che. e ja pramANe baMdha-vicchedanA pUrvanA prathama samaye jaghanya gasthAnathI uttaattara utkRSTa cegasthAna sudhI vartanAra bhinna-bhinna cha vaDe baMdhAyela karmalikanA caramasaMkrama vakhate asaMkhya pradezasatkarma sthAnenuM bIjuM paddhaka thAya che. mAtra A spaddhaka vakhate baMdhanA caramasamaye baMdhAyela dalika paNa sattAmAM vidyamAna hovAthI e samayanI sthitivALuM kahevAya che. e pramANe baMdha-vicchedathI pUrvanA bIjA, trIjA, thA yAvata be samayanUna be AvalikA kALamAM baMdhAyela dalikanA pitapatAnA caramasaMkrama vakhate anukrame pachI-pachInA samaye baMdhAyela dalikanI paNa vidyamAnatA havAthI anukrame trIjuM spaddhaka traNa samayanI sthitirUpa, cothuM spaddhaka cAra samayanI sthitirUpa, pAMcamuM spaddhaka pAMca samayanI sthitirUpa, ema baMdha-vicchedathI be samaya na be AvalikAnA prathamasamaye badhAyela karmalikanuM baMdha-viccheda pachInA prathama samaye be samayapUna be AvalikAnI sthiti pramANa chelluM utkRSTa rUddhaka thAya che. saMjvalana krodhAdi traNanAM spaddhake puruSavedanI jema sAmAnyathI bIjI sthitimAM e samayagUna be AvalikAnA samaya pramANa thAya che. paraMtu krodhAdi traNanA sthitighAta, rasaghAta, baMdha, udaya ane udIraNA aTakayA pachInA prathamasamaye krodhAdi traNanI prathama sthiti paNa samayapUna AvalikA pramANa hoya che. tethI te prathamasthitimAM
Page #917
--------------------------------------------------------------------------
________________ pacasagraha-pAMcamuM dvAra praznottarI samayanjana AvalikAnA samaya pramANa paddha prAima batAvela chabaTilika AdinI jema thAya che. paraMtu te vakhate bIjI sthitinI 5 vidyamAnanA devAthI te dAM gaNavAmAM AvyAM nathI. TIkAmAM ATalI ja hakana raLe che. paNa jema ja dika Adi pravRtiomAM caramasthitighAtanA caramaprakSepathI pina pitAnI upa pradezanA sudhInuM eka sthaddhaka vadhAre gaNI kula AvalikAnA samaya pramANa spaka kathA che ahiM paNa eka spaddhaka vadhAre gaNe AvalikAnA samaya pramANu paddha ke kahevAM joIe. chatAM ahiM kema kahela nathI te bahu zate jANe yasaMgraha-5 camAra-vArmagra samAja, paMcamaDhAra-prasarI. pra. 1. A kAranuM nAma baMdhavidhi eTale baMdhanA prakAra che. tethI baMdhanA ja gAra prakAranuM svarUpa kahevuM joIe. paraMtu udaya, udIraNA ane sattAnuM rUpa kema darzAvela che ? baMdhAyelA karmane ja udaya thAya che. udaya heya tyAre ja udIraNA thAya che. ane baMdhAyela karmanI ja jyAM sudhI AtmA sAthe vidyamAnatA hoya tyAM sudhI sattA kahevAya che. tethI udayAdi traNa paNa baMdhanA ja prakAre vAzI baMdhavidhimAM udayAdi traNanuM svarUpa kahevuM te yukata ja che. pra. 2. samyaphava mohanIya tathA mizramohanIya baMdhavinA ja udAditraNamAM rAkha thAya che. te baMdhAyela karmane ja udaya thAya che. ema kema kahevAya? A be prakRtio svasvarUpe baMdhAnI nathI. paraMtu baMdhAyela miyAnanA e. dalikane ja aupazamika sagyavarUpa vizuddhinA vazathI rasa ghasaDIne samaja ane mizramohanIyarUpe banAve che. tethI baMdhAyela karmane ja dadaLa thAya che. ema kahevAmAM harata nathI. ka. 3. evuM kahyuM kama che ke jene udIraNA vinA kevaLa hadaya ke baMdha mithaLa sthAne heta ja nathI ? 3. AyuSakarma.
Page #918
--------------------------------------------------------------------------
________________ 884 paMcasaMgraha-pAMcamuM dvAra praznottarI pra. 4. evAM kyAM mULakarmo che ke jemanI udIraNA sAtamA guNasthAnakathI hatI ja nathI. ? u. vedanIya ane AyuSyakarma, pra. 5. keTalA kALa sudhI kaI kaI prakRtine udIraNA vinA paNa kevaLa udaya hoI zake ? be vedanIya ane manuSyAyu e traNa prakRtione dezanapUrvakaeNDavarSa, pAMca nidrA, trasavika, manuSyagati, paMcendriya jAti saubhAgya, AdeDhika, tIrthakara nAmakarma ane uccatra e paMdarane aMtarmuhUrta, pAMca jJAnAvaraNa, cAra darzanAvaraNa, pAMca aMtarAya, traNuveda, samyakatva mohanIya, mithyAtva mohanIya, manuSyAmRvinA traNa Ayu ane saMjavalana lebha A vevIza prakRtione eka AvalikA sudhI kevaLa udaya hoya che. pra. 6. zarUAtanAM mithyAtvAdi guNasthAne na baMdhAya ane uparanAM amuka guNasthA nakomAM ja baMdhAya evI kaI karma prakRtie che? AhArakaTrika ane jinanAma. pra. 7. evuM kahyuM mULakarma che ke jeno sarvathA udayaviccheda thAya chatAM pharIthI udayamAM AvI zake? u. mehanIyakama, tene upazAMtamAhaguNasthAne sarvathA udayaviccheda thAya che ane tyAMthI paDatAM dazame athavA ethe guNasthAnake pharI udaya zarU thAya che. pra. 8. baMdha Adi cArenA kyA cAra prakAra che? u. baMdha Adi cArenA prakRti, sthiti, rasa ane pradeza athavA bhUyaskAra, a5 tara, avasthita ane avaktavya athavA sAdi vagere ema cAra prakAra che. 9. ajaghanya tathA aSTamAM zuM taphAvata che? ajaghanyamAM jaghanya sivAya u&STa sudhInA dareka bhedane ane anuSkRSTamAM utkRSTa sivAya jaghanya sudhInA dareka bhedane samAveza thaI jAya che. vaLI utkRSTa ane jaghanya sivAyanA dareka bhede apekSA-vizeSathI ajaghanya ane atkRSTa bannemAM gaNI zakAya che. pra. 10. utkRSTa ane jaghanya sivAyanA dareka bhede ajaghanya ane anu&STamAM AvI jAya te ajadhanya ke agphSTarUpa eka ja bheda na pADatAM be bheda pADavAnuM zuM kAraNa?
Page #919
--------------------------------------------------------------------------
________________ pacasaMgraha-pAMcamuM dvAra praznottarI 885 prakRti Adino vicAra jaghanyathI ane utkRSTathI ema mukhya be prakAre karavAmAM Ave che. tethI jyAre jaghanyane lakSamAM rAkhIne vicAra karavAmAM Ave tyAre zeSa saghaLA bhedane ajaghanya ane jyAre utkRSTane lakSyamAM rAkhIne vicAra karavAmAM Ave tyAre zeSa saghaLA bhedane anutkRSTa kahevAya che. A hakIkta dhyAnamAM rAkhavA A be bheda pADela che. paNa je jaghanya ke utkRSTane lakSyamAM na rAkhIe te jaghanya ane utkRSTa sivAyanA zeSa dareka bhede game te ekamAM AvI zake. pra. 11. sarva uttara prakRtienAM ogaNatrIza baMdhasthAnamAMthI caturtha guNasthAne keTalAM ba dhasthAne ghaTI zake ? ane te kaI rIte? caturtha guNasthAne tresaThathI chAsaTha sudhInAM cAra baMdhasthAne ghaTI zake, tyAM jJAnA, 5, darza06, veda- 1, maha0 17, gotra (ucca) 1, ane aMtara 5 ema che karmanI pAMtrIsa sahita devaprAgya nAmakarmanI aThThAvIza prakRtio bAdhe tyAre tresaThag, te ja tresaTha jinanAma athavA devAyu sahita bAdhe tyAre athavA devaprayAgya nAmakarmanI aThThAvIza prakRtienA badale manuSya prAyogya ogaNatrIza bAMdhe tyAre ema traNa rIte cAsanuM, te ja pUrvokta tresaTha jinanAma ane devAyu e banne sahita bAMdhe tyAre, athavA manuSya prAgya cesaTTa manuSpAyu ke jinanAma sahita bAMdhe tyAre-ema traNa rIte pAMsaThanuM, ane jyAre jinanAma tathA manuSpAyu e banne sahita pUrvokta manuSya prAgya cesaTTa bAMdhe tyAre chAsaThanuM baMdhasthAna thAya che. pra. 12. sarva uttara kRtionAM chavIza upadasthAnamAMthI AThamA guNasthAne keTalAM udayasthAne hoya? ane te kaI rIte ? AThamA guNasthAne ekAvanathI cepana sudhInAM cAra udayasthAne heya. tyAM jJA5, 604, 01, mo. 4. (manuSya) Ayu 1, (manuSya prAyogya) nAmakarmanI 30, (ucca) getra 1, ane aM0 5, ema ochAmAM ochuM ekAvananuM, temAM bhaya, jugupsA ane nidrAddhikamAMthI eka e traNamAMthI keIpaNa ekane udaya thAya tyAre traNarIte bAvanavuM, te ja traNamAMthI koIpaNa bene udaya thAya tyAre traNa rIte trepananuM ane traNene udaya sAthe thAya tyAre eka rIte cepananuM udayathAna thAya che. pra. 13. sattaraprakRtinAM aDatAlIza sattA sthAnamAMthI sAsvAda guNasthAne keTalAM ane kayA kayA sattAsthAne hoya? temaja temAM kayA kamanI keTalI . prakRtio hoya?
Page #920
--------------------------------------------------------------------------
________________ 886 paMcasaMgraha-pAMcamuM dvAra praznottarI 140, 141, 144, ane 14pa e cAra sattAsthAne sAsvAdana guNasthAne hoya. tyAM jJA, 5, 69, veTa 2, TeTa 28, A0 1, nA. 88, go2 ane aMta pa. ema ochAmAM ochuM ekaso cAlIza prakRtinuM sattAsthAna hoya ane AhAraka catuSkanI sattA hoya tyAre ekase cummAlIzanuM, vaLI te baMne sattAsthAnamAM parabhavanA anya AyuSyanI sattA vadhe tyAre anukrame eksa ektAlIzanuM ane eka pIstAlIzatuM ema kula cAra sattAsthAne hoya che. pra. 14. baMdha, udaya, udIraNA ane sattA AzrayI kayA kayA mULa karmane avaktavya saMbhavatuM nathI ? u. baMdha AzrayI vedanIyane, udaya AzayI mehanIya sivAya sAta kamane, udIraNA AzrayI jJAnAvaraNa, dazanAvaraNa, aMtarAya, nAma tathA zetra karma e pAMcane ane sattA AzrayI ekapaNa mULakamane avaktavya saMbhava nathI. pra. 15. kevali-samuddaghAtamAM sAmAnya kevalI ane tIrthakara kevalIne bIjA samaye nAma karmanI chavIza ane sattAvIza prakRtine udaya eka samaya ja hoya che. ane te alpataradaya kahevAya chatAM te banne udaya avasthitadaya kema kahevAya? kevali-samuddaghAtanA bIjA samaya AzrayI chavIza ane sattAvIza prakRtinA avasthitadaya ghaTatA nathI paraMtu kevali-samudaghAtamAM ja chaThThA ane sAtamA samaye A banne udayasthAne be samaya rahetAM hovAthI pahelA samaye bhUyaskArarUpe prApta thAya che ane bIjA samaye avasthitadayarUpe prApta thAya che. tema ja chadmasthaLane paNa cha-vIza ane sattAvIzanAM udathasthAne aMta, muhUrta tathA tethI paNa adhika ghaNA kALasudhI ghaTatAM hovAthI avasthitadAya kahI zakAya. prA. 16. caudamA guNasthAnakanA kicarama samaye nIcagAtrane kSaya thavAthI uccagavarUpa. ekanuM sattAsthAna caudamAM guNasthAnakanA caramasamayarUpa eka ja samaya levAthI gotrakarmanA che ane eka prakRtirUpa be avasthita sattAsthAne kema kahevAya? temaja ugetrarUpa ekanI sattA caudamA guNasthAnakanA caramasamaye ja hevAthI ane tyAMthI paDavAne abhAva hovAthI be prakRtinI sattArUpa gAtrakane bhUyaskAra paNa kema thAya? ahiM A apekSAe eka prakRtinI sattAsvarUpa avasthita ane be prakRtinI sattAsvarUpa bhUyaskAra jaNAvela nathI. paraMtu teukAya ane vAyukAryamAM ucca
Page #921
--------------------------------------------------------------------------
________________ paMcasaMgraha-pAMcamuM dvAra praznottarI 887 gotranI uddhalanA karyA pachI ghaNA kALa sudhI kevaLa nIcagotrarUpa ekanI sattA heya che. tethI nIcagavya AzrayI eka prakRtinuM sattAsthAna avasthita rUpe che. ane te ja jIva teukAya-vAyukAyamAMthI nIkaLI anya ekendriyA dikamAM jaI uccatrane baMdha kare tyAre benI sattArUpa bhUyakAra paNa thAya che. pra. 17. evuM kayu guNasthAnaka che ke jyAM jeTalI prakRtiene udaya hoya teTalI prakR tionI udIraNA paNa hoya ja temaja pahele guNasthAnake udaya hovA chatAM keTalI ane kaI kaI prakRtinI udIraNa na paNa hoya evuM banI zake? mizaguNasthAne jeTalI prakRtine udaya hoya che, te dareka prakRtionI udIraNA paNa hoya ja che. ane prathama guNasthAnake-caramAvalikAmAM cAra AyuSyane, prathamasthitinI caramAvalikAmAM mithyAtvane temaja zarIra paryApti pUrNa thAya bAda IndriyaparyApti pUrNa na thAya tyAM sudhI nidvApaMcakane ema daza pra. tione udIraNa vinA kevaLa udaya hoya che. pra. 18. udayanA caramasamaya pachI paNa je prakRtionI sattA hoya chatAM zaramAvali kAmAM jene kevaLa udaya heya paNa udIraNA na hoya tevI pravRtio keTalI ane kaI kaI? u. mithyAtva, puruSada, ane samyakatva mohanIya e traNa athavA strIveda, napuMsa kaveda ane saMjavalana lebha sahita kula cha. pra. 19. utkRSTathI dezanA pUrvakroDa varSa paryanta udIraNA vinA jene kevaLa udaya paNa hoI zake tevI prakRtie kaI kaI? u. be vedanIya ane manuSyAyu, ema kula traNa pra. 20. udaya tathA sattAne ekI sAthe viccheda thavA chatAM je prakRtiene udIraNA vinA kevaLa udaya AvalikA karatAM paNa vadhAre kALa hoya tevI pravRtio keTalI ane kaI kaI? manuSyagati, manuSpAyu, vasatrika, saubhAgya, Adezcika, uccagotra, tIrthakara nAmakarma, pacendriya jAti ane be vedanIya A tera prakRtiene caudamAM guNasthAnakanA caramasamaye udaya-sattAne sAthe viracheda hovA chatAM caudamAM guNasthAnakanA aMtamuhUrta kALa pramANu udIraNa vinA kevaLa udaya hoya che ane te kALa AvalikAthI vadhAre che. vaLI A teramAMthI manuSpAyu ane be vedanIyane utkRSTathI dezonapUrvakroDa varSa sudhI paNa udIraNA vinA udaya hoI zake che.
Page #922
--------------------------------------------------------------------------
________________ 888 paMcasaMgraha-pAMcamuM dvAra praznottarI pra. 21, mithyASTine anaMtAnubaMdhine udaya na hoya tyAre jaghanyathI mohanIya saMbaMdhI sAta prakRtinuM udayasthAna hoya che tethI tene vigrahagatimAM sarvottara prakRtinuM pIstAlIzanuM udayasthAna kema na ghaTe ? mithyAtvaguNasthAne anaMtAnubaMdhinA udaya rahita jaghanyathI mohanIyanuM sAta prakRtinuM udayasthAna paryApta saMzi-paMcendriyane ja hoya che ane te prathamAvalikAmAM kALa karatuM nathI ethI vigrahagatimAM sAtane udaya ghaTate na havAthI sattaraprakRtinuM pIstAlIzanuM udayasthAna paNa ghaTatuM nathI. pra. 22. sarvottara pravRtionAM chAza udayasthAnamAM TIkAkAra maharSie darzAvela cAvIza a5tarAdayathI vadhAre kayA alpatarAdaya ghaTI zake? TIkAkAra mahArSie ogaNasATha ane covIza vinA zeSa covIza alpata daya batAvela che. paraMtu bhAvi tIrthakarane bAramA guNasthAnakanA caramasamaye suDatAlIzanA udayamAMthI nava AvaraNa ane pAMca aMtarAya e caudane udayaviccheda thavAthI ane pachInA samaye tIrthakara nAmakarmane udaya thavAthI, teramA guNasthAnakanA prathama samaye cetrIza prakRtinA udayasthAna svarUpa pacIzame alpatarodaya paNa ghaTI zake che. chatAM te na batAvavAnuM kAraNa te atizaya jJAnIo ja jANe. pra. 23. nAmakarmanAM bAra sattAsthAnamAM evAM kayAM sattAsthAne che ke je be rIte prApta thAya? ane te kaI rIte ? sapaNuM nahi pAmela athavA ekendriyamAM jaI kriyANakanI uddhanA karelA ekendriyAdi jIvane vikriya aSTaka, AhAraka catuSka ane jinanAma e tera vinA ezInuM athavA kSapakazreNImAM trANunI sattAvALAne nAmakarmanI tera prakRtione kSaya thayA pachI navamA guNasthAnakanA bIjA bhAgathI eMzInuM sattAsthAna hoya che. A rIte eMzInuM sattAsthAna be rIte thAya che. vaLI ekendriyAdimAMthI Avela eMzInI sattAvALA pacendriyane paryAptAvasthAmAM vaikriyacatuSka ane devadvikanA athavA vakriyacatuSka ane narakaTrikanA aMdhakAle chanI sattA be rIte vadhavAthI kyAsInuM sattAsthAna paNa be rIte thAya che. pra. 24. sarvottaraprakRtinA aDatAlIza sattAsthAnamAM agiyAra tathA bAranuM sattA sthAna aginA carama samaye ane corANuM tathA paMcANunuM sattAsthAna kSINamAhanA carama samaye eka samaya mAtra hovAthI e cAra varjita zeSa cummAlIza sattAsthAne avasthita kahyAM che. tyAM rANuM ane paMcANunI jema. aThThANu ane navANunuM sattAsthAna paNa kSaNamohanA carama samaye eka samamAtra hovAthI A be sattAsthAne paNa avasthita kema kahevAya ? u0
Page #923
--------------------------------------------------------------------------
________________ paMcasaMgraha-pAMcamuM dvAra praznottarI aThThANuM ane navANuM A be sattAsthAne kSINumehanA caramasamaye eka samayamAtra hevAthI tyAM avasthita rUpe ghaTatAM nathI, paraMtu je jIne kSINahanA caramasamaye corANuM ane paMcANunI sattA thaze te jIne kSapakaNimAM navamA guNasthAne jyAre mAnane kSaya thAya tyAre aMtarmuhUrta kALa sudhI sakvalana mAyA, lebha ane nidrAddhika e cAranI sattA adhika hevAthI te vakhate aThThANu ane navvANuM A be sattAsthAne avasthitarUpe prApta thAya che. mATe koI deSa nathI. pra. 25. A aDatAlIza sattAsthAnamAM evuM karyuM sattAsthAna che ke jemAM eka ja prakRti be vAra gaNavAmAM Avela che? eka aThThAvIzanA sattAsthAnamAM cAlu bhavatuM tiryaMcAyu ane AvatA bhavanuM baMdhAyela tiryaMcAyu ema eka ja tiryaMcAyu rUpa prakRti be vAra gaNa vAmAM Ave che. pra. 26. mithyAtva guNasthAne sarvottaraprakRtinAM kula keTalAM ane kayAM kayAM sattA sthAne hoya? mithyAtva guNasthAne 127, 128, 130, 131 A cAra tathA 136 thI 142 e sAta temaja 144 ane 145 ema kula tera sattAsthAne TIkAkArazrInA lakhavA mujaba ghaTe che. 129 nuM sattAsthAna TIkAkArazrIe mAtra kSapakaNimAM navamA guNasthAne batAvyuM che. paNa 127 nI sattAvALA teukAya ane vAyukAya tyAMthI kALa karI pRthvIkAyAdimAM jaI manuSyaddhikane baMdha kare tyAre 129 nuM sattAsthAna paNa pahele guNasthAne ghaTI zake ema mane lAge che. vaLI TippaNImAM jaNAvyA mujaba 143 nuM sattAsthAna paNa pahelA guNa sthAne mAnavAmAM Ave te kula paMdara sattAsthAne ghaTe. pachI te bahuzrute jANe. pra. 27. te te kamane je utkRSTa sthitibadha batAvela che te baMdha te te vivakSita samaye baMdhAyela sa pUrNa karmalatAnI apekSAe che ke bIjI kaI rIte? vivakSita samaye baMdhAyela saMpUrNa karmalatAnI apekSAe nahi, paraMtu te samaye baMdhAyela karmalikanA chelA niSekasthAnanI apekSAe hoya che ane tethI ja vivakSita samaye baMdhAyela che te karmanAM dalike pitAnA abAdhAkALanA samaye choDI prathama samayathI carama samaya sudhInAM sthAnamAM goThavAya che. ane abAdhAkALa pUrNa thatAM ja te te samayamAM goThavAyela dalike te te samaye radaya ke pradezadayathI jogavAI AtmAthI chuTAM paDI jAya che. daSTAnta tarIke - je samaye jJAnAvaraNIya karmane trIzakeDAkoDI sAgaropama pramANa
Page #924
--------------------------------------------------------------------------
________________ paMcasaMgraha-pAMcamuM dvAra praznottarI sthitibaMdha thAya che tyAre te baMdha samaye ja traNa hajAra varSa pachInA traNa hajAra varSa jUnA trIza keDAcheDI sAgaropama pramANu badhA samayamAM dalike goThavAI jAya che. ane abAdhAkALanAM traNa hajAra varSa pUrNa thatAM ja pahelA samayamAM goThavAyela dalika pahelA samaye bIjA samayamAM goThavAyela dalike bIjA samaye trIjA samayamAM goThavAyela dalika trIjA samaye bhagavAI AtmAthI chuTuM paDe che. ema je te karmamAM karaNa dvArA koI pheraphAra thAya te yAvata trIza keDAkoDI sAgaropamanA caramasamaye goThavAyela dalika barAbara trIzakoDAkaDI sAgaropamanA caramasamaye bhagavAIne chuTuM paDe che. ane A rIte na mAnatAM je saMpUrNa kamalatAnI apekSAe mAnIe te je samaye trIzakeDAcheDI sAgaropama pramANa karma baMdhAya te samayathI yAvata triIzakevAkeDI sAgaropama pramANa kALa pUrNa na thAya tyAM sudhI te karmanAM keIpaNa dalike bhagavAIne chuTAM paDavA na joIe, paNa tema nathI mATe ja je samaye jeTale sthitibaMdha thAya che te sthitibaMdha te samaye badhAyela caramasthitisthAnamAM goThavAyela dalikonI apekSAe ja kahevAya che. pra. 28, prathama samayathI yAvata dazamA samaya sudhI pratyeka samaye sItera kaDAkoDI sAgarepama pramANa mohanIyamane baMdha kare te dazamA samaye mohanIya karmanI kula keTalI sthitisattA thAya? prati-samaye baMdhAyela kamalatAnAM dalike alaga-alaga goThavAtAM nathI paraMtu abAdhAkALa pachInA dareka sthAnomAM sAthe-sAthe ja goThavAya che ane pUrvabaddha dalikAnI sAthe ja rahI tenI samAna cogyatA ke visamAna cogyatA prApta kare che. ethI daza samaya sudhI niraMtara sittera koDAkaDI sAgaropama pramANu baMdha thavA chatAM dazamA samaye paNa mohanIya karmanI sittara kaDAkeDI sAgaropama pramANu ja sthitisattA thAya che. paNa tethI vadhAre thatI nathI. pra. 29 kaI eka jIva jJAnAvaraNIya kamane prathama aMtarmuhUrtamAM pAMca, bIjA ad muhUrtamAM daza, trIjA aMtamuhUrtamAM paMdara ane cothA aMtamuhUrtamAM vIza koDAkoDI sAgaropama pramANa sthitibaMdha kare te te jIvane cethA aMtamuM , hUrtamAM jJAnAvaraNayanI kula sthitisattA keTalI hoya? aThThAvIzamA praznanA uttaramAM jaNAvyA mujaba cethA aMtamuhUrtamAM nAnAraNaya karmanI sthitisarA viza keDIkeDI sAgaropama pramANa ja hoya paNa tethI vadhAre nahi, pra. 30. 'upazAnta mahAdi traNa guNasthAnake be samaya pramANu zAtA vedanIya baMdhAya che chatAM vedanIya karmane sakaSAya jIvane sUmasaM5rAya guNasthAnakanA carama
Page #925
--------------------------------------------------------------------------
________________ paMcasa graha-pAMcamuM dvAra praznottarI ha. 81. samaye je Ara suhUtta pramANu jaghanya sthitimadha thAya che tene ja jaghanya sthiti""dha tarIke kema gaNAvela che ? EUR. pra. 31. A graMthamAM TIkAkAra maharSie devA, nArakA ane yugalikAne nirupadmasI kahyA che. jyAre bRhatsagrahaNInI mULagAthAmAM A uparAMta triSaSTi zalAkA puruSaSa tathA tadbhava mAkSagAmIone paNa nirupamI kahyA che. te A bhinnatAnuM kAraNu chuM ? vaLI jo te azakhara hAya tA prativAsudevA vAsudevAnA zastrothI ja mRtyu pAme che ane khadhaka muni, gajasukumAla muni Adi aneka caramazarIrI paNa zastrAdirnAimattodvArA ja Ayu pUrNa karI mAkSamAM gayela che, te teone nirupadmasI kema kahevAya ? TrAIpaNu kramanA sthitimadha ane rasa dha kaSAyathI ja thAya che. A hakIkata Aja graMthanA cothA dvAranI 20 mI gAthAmAM jaNAvela che. tethI upazAntamAhArdi traNa guNusthAnakAmAM mAtra cAganA nimittathI je sAtAvedanIya adhAya che te mAtra prakRti ane pradezarUpe ja aMdhAya che, paNa vAstavika sthiti rUpe adhAtu nathI. tethI ja vivakSita samaye khaMdhAyela te krelika pachI-pachInA samaye bhAgavAI kSaya thaI jAya che mATe ja e samaya pramANu sthiti dha thAya che. ema kahevAya che. tethI te e samaya pramANu sthitimadhane jaghanyasthitikha dhamAM grahaNa karavAmAM Avela nathI. EUR. ahiM TIkAkArazrIe 'je jIvAne AyuSya pUrNa thavAmAM eTale ke mRtyu pAmavAmAM zaAdi nimitto banatAM ja nathI' tevA jIvAne ja nirupadmamI tarIke gaNAvela che. tyAre bRhatsagrahaNI AdimAM zAdi nimitto prApta thavA chatAM je jIvAnuM AyuSya ghaTatuM nathI tevA jIvAne pazu nirupadmasI rahyA che. tethI ja prativAsudevA ane khaka muni Adi cazmazarIrI jIvAne jyAre peAtAnuM AkruSya pUrUM thAya che tyAre zasrAdika nimitto thAya che paNa te zastrAdiSTa nimittothI tenuM AyuSya ghaTatuM nathI tethI te nirupakamI hevAya che. A pramANe vivakSAbheda hovAthI pUrvApara virAdha nathI. Ja. 32. "trIjA Azane ate eka yugalika manuSyanA tADavrukSataLe khesela yugalamAMthI puruSa tenI upara phaLa paDavAthI mRtyu pAmyA, ane te yugalakanyA nAbhirAjA- dvArA sunA sAthe prathama tIrthAdhipati zrI RSabhadeva prabhune paraNAvavAmAM AvI" A pramANe aneka graMthAmAM Ave che. te sugalikA nirupadmamI hAya ema kema kahevAya ? BY AvA anAvA cit ja anatA hovAthI Azcaya rUpa gaNAya che. tethI temAM kaMi doSa nathI. athavA AvA manAvA sugalikakALa naSTa thavAnuM sUcave che. juo kATalA prakAza.
Page #926
--------------------------------------------------------------------------
________________ 892 paMcasaMgraha-pAMcamuM dvAra praznottarI pra. 33. anapavartanIya ane nirupakramI AyuSyamAM zuM pharaka che? anapavarNanIya AyuSya nirupakramI ja hoya che. tyAre nirupakramI AyuSya anapattanIya ane apavartanIya ema banne prakAranuM hoya che. A baMnemAM taphAvata che. " pra. 34. vAmana sa sthAnanI sthiti bAbata zuM matAntara che? mULAkArazrIe pAMcamA saMsthAna ane pAMcamA saMghayaNanI aDhAra koDAkeDI sAgaropama pramANa sthiti batAvI che. tyAM karmagraMtha tathA A graMthanA mate pAMcamAM saMsthAna tarIke "vAmana jaNAvela che. jyAre bRhasaMgrahaNI Adi keTalAka graMthomAM vAmanane cothA saMsthAna tarIke gaNavela che. tethI temanA mate vAmananI utkRSTa sthiti sela keDIkeDI sAgaropama pramANa che. . pra. 35. karmaprakRtinA mate pitapotAnI prakRtinI vagekUNa sthitine mithyAtvanI utkRSTa sthitie bhAgatAM eTale Ave teTalo te te prakRtione ekendriyane utkRSTa sthitibaMdha kahyo che. tyAM vaga eTale zuM? u. ahiM svajAtIya karmaprakRtionA samUhane varga kahevAmAM Ave che. jemaH matijJAnAvaraNa Adi pAMca prakRtiono samUha "jJAnAvaraNIya vaga" kahevAya che eja rIte darzana mehanIyanI prakRti te darzana mohanIya varga, kaSAya mohanIya prakRtione samUha te kaSAya mohanIya vaga ane nAkaSAya prakRtiene samUha te nekaSAya mohanIya vaga kahevAya che. A pramANe dareka karmamAM svayaM vicArI levuM. pra. 36. zvAsocchavAsa eTale zuM? te eka minITamAM keTalA thAya? mAnasika ciMtA ane zArIrika vyAdhi rahita navayuvAna mAnavane eka zvAsa levA-mUkavAmAM eTale ke nAnA eka dhabakArAmAM jeTale TAIma lAge teTalA TAIma pramANa" zvAse zvAsa kahevAya che. te eka minITamAM 78 thI kaMIka adhika thAya che. pra. 37. navamA ane dazamA guNasthAne aneka jIva AzrayI paNa vivakSita samaye eka-eka ja adhyavasAya hoya che. tethI A be guNasthAne Avela traNe kAlavatI sarva AzrayI adhyavasAya sthAne paNa A be guNasthAnakanA kALanA jeTalA samaya hoya teTalA ja hoya che, paNa tethI vadhAre nahi, ane te ghaNA ja thoDA asaMkhyAta pramANa che. vaLI matijJAnAvaraNIya vagere keTalIka pravRtione jaghanyasthitibadha kSapakazreNimAM dazamA guNasthAnakanA
Page #927
--------------------------------------------------------------------------
________________ pacasaMgraha-pAMcamuM dvAra praznottarI 893 carama samaya AdimAM ja thAya che. ane temAMnI azubha prakRtione jaghanya rasabaMdha tathA zubhaprakRtione utkRSTa rasabaMdha paNa tyAM ja thAya che. temaja tyAM aneka jIva AzrayI paNa eka ja adhyavasAya hoya che. jyAre jaghanya Adi pratyeka sthitibaMdhamAM te te sthitibaMdhanA kAraNabhUta kASAyika adhyavasAye asaMkhya lokAkAza pradeza pramANa hoya che ane pUrva-pUrva karatAM pachI-pachInA sthitisthAnamAM te adhika-adhika hoya che. temaja jaghanya Adi sthitibaMdhanA kAraNabhUta eka-eka kASAyika adhyavasAyamAM rasabaMdhanA adhyavasAye asaMkhya kAkAza pradeza pramANa kahyA che. te kSapakaNimAM dazamA ane navamA guNasthAne ja je prakRtine jaghanya sthitibaMdha athavA jaghanya ke utkRSTa rasabaMdha thAya che tyAM asaMkhya kAkAza pradeza pramANa adhyavasAye kema hoya? janya sthitibaMdhathI AraMbhI pratyeka sthitisthAnamAM asaMkhya lekAkAza pradeza pramANa ane uttarottara adhika-adhika sthitibaMdhanA adhyavasAya temaja sthitibaMdhanA eka-eka adhyavasAyamAM rasabaMdhanA asaMkhya kAkAza pradeza pramANa adhyavasAye kahela che. tyAM kSapakazreNimAM dazamA guNasthAnaka AdimAM thatA jaghanya sthitibaMdha, jaghanya rasabaMdha ke utkRSTa rasabaMdha levAnA nathI, paraMtu abhaya saMksi-pacendriyane ochAmAM oche je antaH koDAkoDI sAgaropama pramANa sthitibaMdha thAya che ane te vakhate je jaghanya ke utkRSTa rasabaMdha thAya che te jaghanya sthitibaMdhAdi levAnA che. ane tethI ja anukRSTi, tIvra-maMdatA Adino vicAra paNa moTAbhAge abhaprAya jaghanya sthitisthAna Adi AzrayIne ja karavAmAM Avela che. pra. 38. je samaye koIpaNa kamane dazakoDAkoDI sAgaropama pramANa sthitibaMdha thAya te samaye prathama niSekarathAnamAM goThavAyela dalikane sthitisattA kALa keTalo hoya ? prathama niSekasthAnamAM goThavAyela karmadalika je koIpaNa kAraNa na lAge te eka hajAra varSa pramANa akhAdhAkALa pUrNa thatAM ja prathama samaye udayadvArA bhagavAI AtmAthI chuTuM paDe mATe tene sthitisattA kALa eka samaya adhika eka hajAra varSa kahevAya. pra. 39. sari-paMcendriye keTalI ane kaI kaI prakRtione jaghanya sthiti baMdha kare? jJAnAvaraNa 5, darzanAvaraNa 4, saMjavalanacatuSka, puruSaveda, sAtavedanIya, yazakIrti, AhArakahika, tIrthaMkara nAmakarma, uccatra ane aMtarAyapaMcaka A paccIza prakRtione jaghanya sthitibaMdha saMsi-pAkiyA ja kare, temaja
Page #928
--------------------------------------------------------------------------
________________ 4 paMcasaMgraha-pAMcamuM dvAra praznottarI - cAra AyuSyane jaghanya sthitibaMdha paNa saMzi-paMcendriye karI zake ethI kula egaNatrIza prakRtione jaghanya sthitibaMdha saMksi-pacendriya karI zake che. pra. 40. evI kaI prakRtio che ke jeno jaghanya sthitibaMdha paryApta asatti pace ndriya ja karI zake? u. vayiSaka. pra. 41. ekendriye ja jene jaghanya sthitibaMdha karI zake evI pravRtio kaI kaI? nidvApaMcaka, asAtA vedanIya, mithyAtva, A bAra kaSAya, hAsyaSaka, veda, napusakaveda, (kriyaSaka, jinanAma, yazakIrti ane AhArakalika sivAya zeSa) nAmakarmanI sattAvana tathA nIcagotra-A paMcAzI prakRtione jaghanya sthitibaMdha ekendriye ja karI zake che. pra. 42. deva-nAraka sivAyanA ekendriya Adi sava che jene jaghanya sthitibaMdha karI zake tevI prakRtie kaI che? u. manuSpAyu tathA tivacAyu. pra. 43. keIpaNa mULakarmanA utkRSTa tathA jaghanya sthitibaMdhane kALa keTale? u. keIpaNa kamanA utkRSTa sthitibaMdhane utkRSTa kALa aMtamuhUrta ane jagha nyakALa eka samaya che. vaLI Acukhya vinA sAtakarmanA jaghanya sthitibaMdhane utkRSTa ane jaghanya ema banne prakAre kALa eka samaya ja che. ane AyuSya karmanA jaghanya sthitibaMdhane utkRSTa tathA jaghanya kALa aMtarmuhUrta che. AyuSyanA A sthitibaMdhane kALa bhogyakALanI apekSAe lakhela che. pra. 44, sarvavizuddha paryApta bAdara ekendriya kaI kaI prakRtione jaghanya sthitibaMdha kare? zeSa prakRtine kema na kare? savizuddha paryApta bAdara ekendriya pAMca nidrA, mithyAtva, Ava bAra kaSAya, bhaya, jugupsA ane nAmakarmanI ghuvabaMdhI nava ema kula egaNatrIza dhruvabadhI temaja hAsya, rati, manuSyaddhika, tiryacaDhika, paMcendriya jAti, audAridrika, prathama saMghayaNa, prathama saMsthAna, zubhavihAyogati, parAghAta, ucchavAsa, trasanavaka ane nIcagavya ema kula trepana prakRtione jaghanya sthitibaMdha kare, zeSa asAtAdanIya Adi batrIza prakRtio parAvartamAna azubha hovAthI ativizuddha pariNAme baMdhAtI na hovAthI teonA jaghanya sthitimAM na kare.
Page #929
--------------------------------------------------------------------------
________________ paMcasaMgraha-pAMcamuM dvAra praznottarI 85 pra. 45, anAdi mithyASTi prathama upazama samyakatvanI prApti vakhate jema atara karaNa karI mithyAtvanI sarvopazamanA kare che. tema aMtarakaraNa karI anaMtAnubadhIne upazama kare ke na kare? mithyAtvanI jema aMtarakaraNa karI anaMtAnubaMdhine paNa upazama kare ema lAge che, paraMtu tevA akSare kyAMya jovAmAM ke jANavAmAM Avela nathI. che. chatAM mithyAtvanA upalakSaNathI anaMtAnubaMdhine upazama kare ema mAnavAmAM harakata lAgatI nathI. vaLI je kadAca upazama na kare te kSapazama te kare ja. anyathA upazama samyaktvanI prApti ja na thAya. pra. 46. vedanIya sivAya sAthe baMdhAtAM dareka mULakarmane sthitine anusAra dalikano bhAga maLe che. te AyuSyakama karatAM nAmakarma tathA gotrakamane sthitibaMdha saMkhyAtaguNa hovAthI A banne karmane AyuSyakarma karatAM saMkhyAtaguNa dalika maLavAM joIe te vizeSAdhika kema kahela che? AyuSya karatAM nAma ane gotrakamanI sthiti saMkhyAtaguNa hovA chatAM AyuSyanI pradhAnatA hovAthI tathAsvabhAve ja AyuSyakarmanA sthitisthAnathI ja temAM dalike ghaNAM ghaNAM goThavAya che, jyAre nAma ane gotrakarmanA pramAdi sthitisthAmAM AyuSya karatAM ghaNAM ochAM ochAM dalike goThavAya che. mATe AyuSya karatAM A banne karmanI sthiti saMkhyAtaguNa hovA chatAM dalike vizeSAdhika ja prApta thAya che. A te paMcama karmagA. 80nI TIkAnusAra yukti mAtra che. paraMtu te ja TIkAmAM jaNAvela che ke nizcayathI te ahiM zrI jinavacana ja pramANabhUta che. A ja pramANe pachInA praznottaramAM samajavuM. pra. 47. jJAnAvaraNIya vagere traNa karmo karatAM mohanIyane sthitibaMdha saMkhyAtaguNa hovA chatAM tene dalike vizeSAdhika ja kema maLe che? mehanIyakarmamAM mAtra mithyAtva mehanIya ja sthitibaMdha jJAnAvaraNIya vagere traNa karmo karatAM saMkhyAtaguNa che. zeSa mohanIyakarmanI saghaLI prakRtione saMkhyAta guNa nathI. paraMtu keTalIka prakRtione vizeSAdhika ane keTalIka jJAnAvaraNIya Adi traNathI paNa ocho sthitibaMdha che, tethI jJAnAvaraNIya Adi traNa karma karatAM mehanIyane dalikabhAga vizeSAdhika ja maLe che. pra. 48, bIjA karmonI jema vedanIyakarmanAM pudagalo DAM hoya te spaSTa anubhava kema na thAya? u. vedanIyakarmanAM pudagalo cAra prakAranA AhAramAMthI azana jevAM ane zeSa karmanAM pudagale svAdima AhAra jevAM kahela che tethI jema-dALa, bhAta, zAka, u0
Page #930
--------------------------------------------------------------------------
________________ 86 paMcasaMgraha-pAMcamuM dvAra praznottarI jeTalI vagere azanarUpa AhAra puratA pramANamAM hoya te ja tRptirUpa svakArya te karI zake ane taja, elAyacI, sopArI vagere svAdima AhAra bahu ja alpa pramANamAM hoya te paNa tRptirUpa svakArya karI zake che. te ja rIte ahiM paNa samajI levuM. pra. 49, tIrthakara nAmakarmanA nikAcita baMdhanI zarUAta koNa kare ane kayAre kare? u. tIrthakara nAmakarmanA nikAcita baMdhanI zarUAta manuSya ja kare ane te tIrtha karanA bhavathI pahelAMnA trIjA bhavamAM ja kare. te mATe juo-Avazyaka cUrNi pRSTha 373, gAthA naM. 73, 744. pra. 50. evI kaI prakRtio che ke jenI utkRSTa sthiti vizuddhie baMdhAya ane zubha gaNAya? u. deva, manuSya ane tiya"ca e traNa AyuSyanI utkRSTa sthiti vizuddhie baMdhAya ane tethI te zubha gaNAya che. pra. 11. puNyaprakRtiomAM evI kaI kaI prakRtio che ke jeone utkRSTa sthitibaMdha utkRSTa ane jaghanya sthitibadhe jaghanya rasa baMdhAya? u. devAyu, manuSpAyu ane tiyacAyu A traNa AyuSyane utkRSTa sthiti uSa ane jaghanya sthitimadhe jaghanya rasabaMdha thAya che. pra. para. uparanA praznamAM jaNAvela traNa AyuSya sivAya zeSa sava punya pravRtione utkRSTa sthitibaMdha saMkSiNa pariNAmathI thAya ane tethI te azubha gaNAya tevI rIte te prakRtine utkRSTa rasabaMdha saMkilaSTa pariNAmathI kema na baMdhAya? vaLI te azubha kema na gaNAya? jema suvarNa uttama rahevA chatAM tenA baMdhanamAM lAMbA samaya sudhI rahevuM gamatuM nathI tema te punyaprakRtio hovA chatAM teono utkRSTa sthitibaMdha saMsAramAM dIrghakALa sudhI paribhramaNa karAvanAra levAthI tattvajJAnIne gamatA nathI tema ja te utkRSTa sthitibaMdha saMkSiNa pariNAmathI thAya che mATe te azubha gaNAya che, jyAre punyaprakRtione utkRSTa rasa vizuddhie baMdhAya che. mATe te zubha gaNAya che. pra. pa3. azubha pravRtiomAM evI kaI kaI prakRtio che ke jeone jaghanya sthiti baMdha tathA jaghanya rasabaMdha eka ja chava ekI sAthe avazya kare? pAMca jJAnAvaraNu, cAra darzanAvaraNa ane pAMca aMtarAya e cauda prakRtine kSapaka sUmasaM5rAyanA caramasamaye ane puruSaveda tathA cAra saMjavalanane zapaka che :
Page #931
--------------------------------------------------------------------------
________________ pacasagraha-pAMcamuM dvAra praznottarI 897 navamA guNasthAne potapotAnA baMdhaviccheda samaye eka ja jIva ekI sAthe jaghanya sthitibaMdha tathA jaghanya rasabaMdha avazya kare. pra. 54, punyaprakRtiomAM evI kaI prakRtio che ke jeone jaghanya sthitibaMdha kare tyAre ja utkRSTa rasabaMdha thAya? u. sAtavedanIya, uccagotra, yazakIrti, jinanAma tathA AhAraddhika A che prakRtione jaghanya sthiti baMdha thAya tyAre ja utkRSTa rasabaMdha thAya. pra. 55. traNa AyuSya sivAya sarva mukhyaprakRtinA jaghanya sthitibaMdhamAM teono ,utkRSTa rasabaMdha thAya, ema kahevAya che. te uparanA praznanA uttaramAM cha prakatione ja jaghanya sthitibaMdha thAya tyAre utkRSTa rasabaMdha thAya, ema kema kahyuM? traNa AyuSya sivAya zeSa sarva punyaprakRtionA jaghanyasthitibaMdha vakhate utkRSTa rasabaMdha thAya, e sAmAnya kathana che. eTale saMsi-paMcendriya paryApta jaghanyamAM jaghanya sthitibaMdha kare te vakhate zeSa punyaprakRtione utkRSTa rasabaMdha paDe ema samajavAnuM che ethI sAtAdanIya Adi cha prakRti sivAya zeSa punyaprakRtiono ekendriyo ane devatrika tathA vaikriyaddhikane paryApta asaMpicendriya jaghanya sthitibadha kare che. tyAre teone tevA prakAranI vizuddhi na hovAthI teone uhada rasabaMdha ekendriyo ke paryApta asaMnni paMcendriya karatA nathI. paraMtu keTalIka prakRtiene kSapakaNimAM vartatA ane keTalIka pravRtione anya cha kare che. . 56. kAmaNavargaNA lekamAM sarvatra vyApIne rahela che. jyAre vivasita koI paNa eka jIva lekanA amuka bhAgamAM ja rahe che te te vivakSita chava kaI kAmaNavagaNane keTalA pramANamAM grahaNa kare ? jema agninI jvALA tenAthI dUra rahela padArtho dahanAtha hevA chatAM te padArthone agnirUpe banAvatI nathI, paraMtu agnijavALAnI aMdara Avela padArthone ja agnirUpe banAve che. arthAt bALe che. tema vivakSita jIva paNa te jIvanA Atmapradezane spazela ke nahi sparzela vagaNAone kamarUpe banAvatA nathI, paNa jIvapradezonI aMdara rahela kAmaNavargaNAne caganA anusAre alpa ke vadhu pramANamAM anaMta saMkhyAmAM grahaNa karI kamarUpe banAve che. pra. 57. jyAre AyuSyakarma baMdhAya che tyAre avazya ATheya mULakarma baMdhAya che, eTale AyuSyane anya koI paNa mULakamane bhAga maLato nathI. vaLI jyAre AyuSya baMdhAya tyAre cAramAMthI eka ja baMdhAya che, ethI AyuSyakama pa
Page #932
--------------------------------------------------------------------------
________________ 898 , paMcasaMgraha-pAMcamuM dvAra praznottarI prApta thatA savabhAga madhyamAna te eka ja AyuSyane maLe che te baMdhAtA AyuSyane sarvadA samAna bhAga maLavA chatAM AyuSyakarmanA athavA cAre AyuSyanA jaghanya pradezabaMdha Adi cAra bheda zI rIte ghaTI zake? AyuSyakamane keIpaNa mULakarma ke svajAtIya uttaraprakRtionA bhAga maLatA nathI, paraMtu AyuSyabaMdha vakhate jIvanI bhUmikAne anusAra cAga a5 ke vadhu hoya che ane e coganA anusAre karmalika grahaNa thAya che. ethI jaghanyAne AyuSya bAMdhe tyAre jaghanya pradezabaMdha ane utkRSTage AyuSya bAMdhe tyAre utkRSTa pradezabaMdha thAya che. vaLI tadanusAra ajaghanya ane anutkRSTa pradezabaMdha paNa ghaTI zake che. pra. 58. mULa ATha karmamAMthI kyA kamane sAdyAdi cAre prakAre udaya hoya? ane te kaI rIte? mohanIyakarmane sAdyAdi cAre prakAre udaya hoya che te A rIte - upazAMtamUhaguNasthAnakathI paDatAM mehanIyane punaH udaya thAya tyAre sAdi, dazamA guNasthAnakathI AgaLa nahi gayelAne anAdi, abhavyane dhruva ane bhavyane adhura. pra. 59 matijJAnAvaraNIyane utkRSTa tathA jaghanyasthiti udaya keTale hoya? ane te kaI rIte ? matijJAnAvaraNIyane utkRSTa sthitiudaya be AvalikA nyUna eka samaya adhika trIza keDAcheDI sAgaropama pramANa che. te A rIte -jIva triIza kaDAkoDI sAgaropama pramANa utkRSTa sthitibaMdha kare, tyArabAda baMdhAvalikA vyatIta thatAM ja prathama udayasthitisthAnamAM vattatA te jIvane udayAvalikA uparanI be AvalikA nyUna trIza keDAkoDI sAgaropama pramANa sthitinI udIraNA thAkya che, ane te udIraNAthI karAyela dalika nikSepa bhegavAtA prathama udayasthitisthAnamAM paNa thAya che. tethI eka udaya samaya adhika che AvalikA nyUna trIza keDIkeDI sAgaropama pramANu utkRSTa sthiti udaya hoya che. jaghanya sthiti udaya eka samaya pramANa che, ane te bAramA guNa sthAnakanA caramasamaye ja thAya che. pra. 60. kSapitakamaza ane guNitakarmIza AtmA kone kahevAya? u. je AtmAne ochAmAM ochA karmapradezanI sattA hoya te kSapitakaza
Page #933
--------------------------------------------------------------------------
________________ pacasagraha-pAMcamuM dvAra praznottarI 89 ane je AtmAne vadhAremAM vadhAre karmapradezanI sattA hoya te guNitakamAMza AtmA kahevAya che, 4. 61. laghukSapaka eTale zuM? temaja prAyaH utkRSTa pradezadaya tene ja kahevAnuM kAraNa zuM? lag=jaladI, kSapaka karmane kSaya karanAra, arthAta ATha varSanI vaye sarvaviratine svIkAra karI aMtamuhUrtamAM ja kSapakazreNI upara ArUDha thaI kevaLajJAna pAme. te laghukSapaka kahevAya che, temaja saMyamaprApti pahelAM nirjarA alpa hovAthI ane baMdha vadhu hovAthI sattAmAM pradeze ghaNuM hoya che. vaLI antarmuhUrtamAM ja teone guNazreNikata udayadvArA kSaya karavAnuM hovAthI te AtmAne ghaNA pradezane udaya thAya che. vaLI tene ja utkRSTa pradezadaya kahela che. pra. 6ra. cirakSapaNa eTale zuM? cira-lAMbA kALe. kSapaNA=kamane kSaya karavo te, eTale ke pUvaDa varSanA AyuSyavALe je AtmA ghaNu kALa pachI saMyamane svIkAra kare, vaLI dIrghakALa saMyama pALI alpa AyuSya bAkI rahe tyAre kSapakazreNi prApta kare. te AtmAne kamane je kSaya thAya che, te cirakSapaNa kahevAya che. pra. 63. agiyAramAMthI keTalI ane kaI kaI guNaNio udayadvArA saMpUrNa bhegavIne ja AtmA kALa karI zake? paraMtu te pahelAM nahi? u. mahilapaka, kSINa moha, sAgi ane ayogi ema A cAra saMbaMdhI guNa - zreNio udayadvArA saMpUrNa bheLavIne ja ayoginA caramasamaya bAda kALa ' kare, paNa te pahelAM nahi. zeSa sAta guNaNie kALa karI anya bhavamAM paNa bhagave, pra. 64. pahele guNasthAne keTalI guNazreNio prApta thaI zake? u, samyaktva vagere saMbaMdhI prathamanI traNa guNazreNio karI zIvra mithyAtva pAmanAra AtmAne udayanI apekSAe pahele guNasthAnake A traNa guNazreNio prApta thaI zake che. pra. 65. narakAdi cAra gatimAM keTalI ane kaI kaI guNie karI zake? naraka tathA devagatimAM samyapha saMbaMdhI temaja anaMtAnubaMdhinI visAjanA saMbaMdhI ema be, tiyacagatimAM A be ane dezavirati saMbaMdhI ema traNa ane manuSyagatimAM agiyAra agiyAra guNazraNio karI zake che.
Page #934
--------------------------------------------------------------------------
________________ 0 paMcasa'graha-pAMcamuM dvAra praznottarI ww tra. 66. narakAdi cAra gatimAM keTalI ane kaI kaI guNazreNuie uyamAM prApta thAya? re. naraka tathA tiyacagatimAM prathamanI pAMca, devatimAM prathamanI sAta ane manuSyagatimAM agiyAra agiyAra guNazreNimAM karela likaracanAnA anubhava hoI zake che. pra. 67. evI kaI guNazreNie che ke jemAM pratyeka samaye uparanI sthitimAMthI samAna dalikA utArI asakhyAta guNAkAre goThave? te kAraNu sAthe jaNAve. upazAntamAha tathA sacAgi A e guNusthAnakeAmAM sthira pariNAma hAvAthI te e gurusthAnakA saMbadhI guNimAM pratisamaye uparanI sthitimAMthI sarakhAM dalikA uttArI asaMkhya guNAkAra gaDhave che. 5. 68. kaI kaI krama prakRtionA utkRSTa pradezAya kaI kaI gatimAM hoya ? EUR. vaikriyasasaka, devatrika, madhyama ATha kaSAya, ane hAsyaSa cAvIza prakRtinA utkRSTa pradezAiya devagatimAM ja hoya. narakatrinA narakagatimAM ja hAya. ekendriyAdi Adya cAra jAti, sthAvara, sUkSma, apacsa, sAdhAraNa, Atapa, ane tiya catrika. A khAra prakRtinA tiya cagatimAM ja, temaja jJAnAvaraNa pAMca, nAvaraNu cha, vedanIya che, samyaktva mAhanIya, mizra mAhanIya, traNa vedya, saMjavalanacatuSka, manuSyAyu, manuSyaddhika, paMcendriya jAti, audAkisasaka, AhArakasasaka, taijasa-yAmaNu saptaka, sasthAna SaTka, sa hananaSaTka, vacatuSkanI vIza, vihAcaiAtiSThi, Atapa vinA pratyeka prakRti sAta, trasadazaka, asthira, azubha, duHsvara, uccageAtra ane aMtarAyapacaka-ema kula ekasA sAta prakRtinA utkRSTa pradezAtha manuSyagatimAM ja hAya che. vaLI thIddhitrikane manuSyagatimAM temaja matAntare manuSya ane tiya cagatimAM, drauoNMgya, anAdeya, apayaza ane nIcageAtra A cAraneA deva sivAya zeSa traNa gatimAM temaja mithyAtva mAhanIya tathA anaMtAnu dhIcatuSTa e pAMcanA cAre gatimAM utkRSTa prAya thaI zake che. pra. 69. yugalikA nirupadmasI anapavattanIya AyuSyavALA kahevAya che. chatAM traNa patyeApamanA AyuSyavALA yugalikane utpatti pachI antarmuhUtta Ayu varlDa zeSa antarmuhUtta nyUna traNa pApama pramANu AyuSyanI apavattanA karI tyArapachInA prathama samaye tiya ane tiyacAyunA ane manuSyane manuSyAyuna
Page #935
--------------------------------------------------------------------------
________________ paMcasaMgraha-pAMcamuM dvAra praznottarI 901 www utkRSTa pradezAya kahyo che te anapavattanIya AyuSyavALA yugalikAne AyujyanI apavattanA zI rIte hoya ? yugalikAne aparSyApta avasthAmAM AyuSyanI apavattanA thAya che, paraMtu paryApta thayA bAda apavattanA thatI nathI. mATe anapavattanIya AyuSyavALA kahyA che. A hakIkata zrI sUtrakRtAMga sUtra tathA AcAraga sUtramAM paNa kahela che. pra. 70. jaghanya pradezAdhya prAyaH yA jIvane hAya ! EUR. Ayu sivAyanI sarva prakRtinA jadhanya pradezAya prAyaH kSapitakamAMza jIvane ja hoya che. -EUR. tra. 71. anaMtAnubadhinA jaghanya pradezeAya kayA jIvane hAya ? te kAraNa sahita samajAve. kSatikamAMza je koI jIva cAra vAra mahunIyanA upazama karI prathama guNusthAne AvI svabhUmikA anusAra jaghanya cege vattatAM antamuhUtta kALa mAtra ana tAnukhadhinA khadha karI tarata ja samyaktva prApta karI, sAdhika ekasA khatrIza sAgaropama pramANu samyaktvanA kALa pUrNa karI prathama guNusthAne Ave te jIvane mithyAtvanA udayanI prathama AvalikAnA caramasamaye yathAyogya cAre anaMtAnumattinA jaghanya pradezAya hAya che. cAra vAra mAhanIyanA upazama karavAthI sattAmAM rahela apratyAkhyAnIya vagere zeSa kaSAyanAM ghaNAM dRlikAne kSaya thAya che ane thoDAM ja dRlikA sattAmAM zeSa rahe che, tethI mithyAtva guNasthAne aMtarmuhUtta pramANu ana tAnukhadhinA kha"dha vakhate temAM sakrama dvArA anya kaSAyAnAM ghaNAM ja eAchAM dalikA Ave. tyArabAda sAdhika ekasa khatrIza sAgarApama sudhI samyaktvanA kALamAM sattAmAM rahela je alpa pramANamAM anaMtAnuMdhinAM dRlikA che te pazu anya prakRtiomAM sakramavAthI ghaNA ja ochAM sattAmAM rahe che. tethI cAra vAra meAhanA upazama karanAra ane sAdhika ekase trIza sAgarApama sudhI samyaktvanuM pAlana karanAra jIva grahaNa karela che. mithyAtva guNasthAne AvatAM ja prathama samayathI mana tAnuMa dhinA adha zarU thAya che. tethI sakrama dvArA anya kaSAyeAnAM dalika ardhasamayathI ja anaMtAnuSadhimAM Ave che ane madhAvalikAnI sAthe ja sakramAvalikA pUchu thavAthI AvalikA pachI madhathI ane sakramathI prApta thayela ghaNAM kalikA utkraya tathA uttIraNA dvArA bhogavAya che. tethI AvalikA pachI jaghanya pradezAya na thAya mATe prathama AvalikAnA caramasamaye jaghanya pradezAya kahela che. AvalikAnA caramasamaya karatAM AvalikAnA prathamAdi samAmAM madhathI
Page #936
--------------------------------------------------------------------------
________________ 902 paMcasaMgraha-pAMcamuM dvAra praznottarI * tathA apavartanAkata nikSepathI prApta thayela dalika vadhAre pramANamAM hoya che. tethI udayamAM paNa vadhu prApta thAya che. mATe prathamAdi samaye nahi kahetAM caramasamaye ja jaghanya pradezadaya kahela che. pra. 72. devamAMthI evI ekendriyapaNuM prApta karanAra jIvane prathama samaye kaI kaI prakRtione jaghanya pradezadaya thAya? vaLI te ja ekendriyane dvitIyAdi samayamAM athavA beIndriyAdi anya jIvone jaghanya pradezadaya kema na hoya? avadhijJAnAvaraNa vinA cAra jJAnAvaraNa, avadhidazanAvaraNa, vinA traNa darzanA varaNa, napuMsakada, tiyacaki, sthAvara ane nIcagAtra A bAra prakRtine kSapitakamAMza ekendriya jIne utpattinA prathama samaye jaghanya pradezodaya hoya che. paraMtu teone dvitIyAdi samayamAM athavA anyane vega asaM. khyaguNa hovAthI udIraNA adhika thatI hovAthI udIraNA dvArA udayamAM adhika pradeza Ave ane devabhavanI chellI AvalikAmAM atisaMkSiNa pariNAme baMdhAyela karmalikenI baMdhAvalikA vyatIta thaI jAya. mATe te dali paNa udIraNA dvArA adhika pramANamAM udayamAM Ave. mATe jaghanya pradezodaya na thAya. vaLI dalinI udvartana karela hovAthI pahelA samayamAM dalika paNa ghaNAM ochAM hoya che. mATe ja prathama samaye jaghanya pradezodaya hoya che. pra. 73. ekendriyamAM keTalI ane kaI-kaI prakRtione jaghanya pradezodaya hoI zake? avadhi vinA cAra jJAnAvaraNu, avadhi vinA traNa darzanAvaraNu, zINadvitrika, napuMsakaveda, tiryacaDhika, ekendriya jAti, audArikaSarka, tejasa-kAzmaNa saptaka, vikriyaSaka, huMDaka saMsthAna, varNacatuSkanA vIzatIrthakara nAmakarma vinA pratyeka prakRtio sAta, bAdara paMcaka, yazaH nAmakama, duHsvara vinA sthAvara navaka ane nIcatra-ema kula sattotera prakRtiene ekendriyamAM ja jaghanya pradezodaya hAya. pra. 74. dhruvasattA prakRtimAM evI kaI prakRtio che ke-jeonI sattA sAvAdi cAra prakAre hoya? u, cAra anaMtAnubaMdhi kaSA dhruvasattAka hevA chatAM teonI sattA sAvAdi cAra prakAre che. pra, 75. anaMtAnubaMdhinI sattA viSayaka zu matAntara che? ahiM tema ja karma prakRti vageremAM anaMtAnubaMdhinI sattA sAta guNasthAnaka kahI che tyAre paMcama karmagraMtha vageremAM agiyAra guNasthAnaka sudhI kahela che. A matAntara che.
Page #937
--------------------------------------------------------------------------
________________ pacasaMgraha-pAMcamuM dvAra praznottarI 903 pra. 76. narakagati vagere anudayaba hRSTA prakRtine utkRSTa sthitibadha mULakarma jeTalo ja arthAt vaza ke DAkoDI Adi sAgaropama pramANa hovA chatAM teonI utkRSTa risthatisattA eka samaya nyUna kema? vivakSita samaye udayavatI. prakRtionA udayaprApta sthitisthAnanA dalikomAM anudayavatI prakRtienA samAna samayanA sthitisthAnamAM rahela dalika stibukasaMkrama vaDe saMkramI jAya che. tethI narakagati vagere prakRtione je samaye vaza kaDAkoDI vagere sAgarepamanA prathama sthitirathAnamAM rahela pUrvabaddha narakagati vagerenA dalike udayavatI manuSyagati vagerenA samAna samayamAM stibuka saMkrama dvArA saMkramI jAya che. mATe ja baMdhanA prathamasamaye narakagati vagere anudayavatI prakRtinI latAmAM prathama sthitisthAnamAM dalika na hovAthI baMdha karatAM sattA eka samaya na hoya che. ga 07. udayasaMkramabhraSTA prakRtinI utkRSTa sthitisarA pitAnA mULakarmathI eka AvalikA nyUna ane anudayasaMkramaeNA prakRtionI samayAdhika AvalikA nyUna hoya che. chatAM aMtamuhUrta nyUna potAnA mULakarma jeTalI utkRSTa sthitisattA thAya evI saMkramaNA kaI prakRtio che? vaLI teonI utkRSTa sthiti sattA anamuhUrta nyUna ja kema thAya? te samajAve. atisaMkSiNa pariNAmI mithyASTi sittera keDAcheDI sAgaropama pramANa mithyAtva mehanIyane utkRSTa sthitibaMdha karI tathA svabhAve ja aMtamuhUrta mithyAtva guNasthAne rahI vizuddhinA vazathI samyaktva prApta karI samyaka ane mizramehanIyanI udayAvalikA upara aMtamuhUrta nyUna udayAvalikA uparanI sittera keDIkeDI sAgaropama pramANu mithyAtva mohanIyane samyaktva ane mizramohanIyamAM sakrama kare. tyAre A banne prakRtionI antamuhUrta nyUna sittera kaDAkoDI sAgaropama pramANu utkRSTa sthiti sattA thAya che. mAtra te vakhate mizramehanIyane udaya na hovAthI udaya samayanuM dalika stibukasaMkramathI samyakatva mehanIyamAM saMkramI jAya che. tethI samyaktva mohanIya karatAM mizramehanIyanI eka samaya cUta utkRSTa sthitisattA hoya che. pra. 78. hAsyaSaka, puruSa ane saMjavalana krodhAdika traNanI jaghanya sthitisattA keTalI hoya? vaLI te kayA guNasthAnake hoya? hAsyaSakanI jaghanya sthitisattA saMkhyAta hajAra varSa pramANa, puruSavedanI samAna be AvalikA nyUna ATha varSa pramANa ane saMjvalana krodhAdi traNanI anukrame samAna AvalikA nyUna be mAsa, eka mAsa ane paMdara aherAtra jaghanya sthitisattA kSapadhdhaNimAM navamAM guNasthAnake pitApitAnA carama
Page #938
--------------------------------------------------------------------------
________________ 904 paMcasaMgraha-pAMcamuM dvAra praznottarI saMkrama samaye hoya che. paraMtu puruSadAdi cAramAM dalikaniSekarUpa sthiti sattA antarmuhUrNa nyUna hoya che. pra. 79. udayadhaRNA tathA udayakramotkRSTa prakRtiene udaya hoya tyAre ja utkRSTa sthitisattA zA mATe? uparokta prakRtione jyAre udaya na hoya tyAre udayanA prathama sthitisthAnamAM rahela lika stibuka saMkramathI anya pravRtiomAM saMkramI jAya che. mATe utkRSTa sthitibaMdha vakhate athavA anya prakRtionA utkRSTa saMkrama vakhate eka samaya nyUna utkRSTa sthitisattA thAya che ane udaya hoya tyAre prathama sthiti sthAnanuM dalika svarUpe vidyamAna hovAthI eka samaya adhika sthitisarA thAya che. mATe A banne prakAranI prakRtione udaya hoya tyAre ja utkRSTa sthiti sattA thAya che. pra. 80. prathama guNasthAne jinanAmakarmanI sattA antamuhUrta ja kema hoya? prathama guNasthAne narakAyu bAMdhI pachI kSapazama samyaktva prApta karI tenA prabhAvathI jivanAmane nikAcita baMdha karI mithyAtva guNasthAne AvIne ja narakamAM jAya che ane narakamAM jaI sarva paryAptie paryApta thaI aMtamuhUrtamAM ja sattAmAM rahela jinanAmanA prabhAvathI avazya samyakatva prApta kare che. ethI mithyAtvaguNasthAne antamuhUrtAthI vadhAre jinanAmanI sattA ghaTI zakatI nathI. pra. 81. aneka ja AzayI keTalAM sattAgata sthitisthAne niraMtarapaNe ja prApta thAya u. ekendriya prAgya jaghanya sthitisattAthI AraMbhI te te karmanI utkRSTa sthiti sattA sudhInA samaya pramANa sattAgata sthitisthAne niraMtarapaNe ja prApta thAya che. pra. 82. sattAgata anubhAvasthAnanA traNa prakAre kayA? ane tenuM kAraNa zuM? aMdhatpattika, hatpattika ane hatatatpattika-ema traNa prakAre sattAgata anubhAga sthAne che. rasabaMdhanA kAraNabhUta adhyavasAyasthAnothI je rasasthAne thAya che te batpattika, udhanA-apavanArUpa karaNavizeSathI je rasasthAne thAya che te hatotpattika ane rasaghAta dvArA je pharIthI sattAgata anu bhAga sthAne bane che te hatatatpattika anubhAvasthAne che. pra. 83. cAritramANe pazamaka ane cAritrahakSapaka saMbaMdhI guNazreNio navamA dazamA guNasthAne kare ema jaNAvela che. paraMtu apUrvakaraNa guNasthAnake sthiti vAtAdi pAMce apUrva padArtho kare che. ethI apUrva guNazreNi paNa kare che. ema nakakI thAya che. te A guNazreNine agiyAramAMthI kaI guNazreNimAM * samAveza thAya? -
Page #939
--------------------------------------------------------------------------
________________ pacasaMgraha-pAcamuM dvAra praznottarI 90ma A guNazreNine samAveza cAritramahApazamaka ane cAritramohakSapaka guNimAM ja thAya. je ke paMcamakarmagraMtha gA. 82 nI TIkAmAM uparokta ane guNazreNio navamA-dazamA guNasthAne kahela che. chatAM upalakSaNathI AThamA guNarathone paNa hoI zake ema lAge che. . pra. 84 upazAntAha Adi traNa guNasthAne sAtA vedanIyarUpa mAtra eka ja mULa ane uttaraprakRtine baMdha hovAthI badhyamAna sarva kalika sAtAne ja maLa-mATe sAtavedanIyane utkRSTa pradezabaMdha upazAtamAhathI sozi-guNasthAnaka sudhI : : kahevo joIe chatAM dazamAM guNasthAne ja kema kaho ? tamArI vAta sAcI che. paraMtu ahiM sarvatra sakaSAyI jIvane thatA karmabaMdhanIja vivekSA che. tethI upazAntamAtAdi guNasthAne kaSAya na hovAthI tyAM utkRSTa pradezabaMdhanA svAmI na batAvatAM dazamA guNasthAne ja batAvela che. pra. 85 puruSavedane baMdha-viracheda thayA bAda tenuM dvitIya sthitimAM be samayajUna be AvalikAkALe baMdhAyela dalika ja sattAmAM kema hoya? tethI ochA ke vadhAre kALamAM baMdhAyela karmalika sattAmAM kema na hoya ? je karma je vivakSita samaye baMdhAya che te vivakSita samayathI eka AvalikA sudhInA kALane baMdhAvalikA kahevAya che. te baMdhAvalikAmAM kaI paNa karaNa lAgatuM na hovAthI baMdhAvalikA vyatIta thayA bAda bIjI AvalikAnA prathama samayathI ja tene saMkrama zarU thAya che. ane te dalikane anya prakRtimAM saMpUrNa saMkrama thatAM ochAmAM ochA eka AvalikA kALa lAge, eTale saMkramAvalikAnA hicarama samaya sudhI te dalika svasvarUpe vidyamAna hoya che. paraMtu caramasamaye sva-svarUpe rahetuM nathI. kemake te saMpUrNapaNe anya prakRtimAM saMkramela che. dhAre ke- asatkalpanAe anivRttikaraNa guNarathAnakanA AThamA samaye puruSane baMdha-viccheda thAya che. ane eka AvalikAnA asakalpanAe cAra samaya kapIe te aMdha-viccheda rUpa AThamA samaye baMdhAyela karmalikanI cAra samaya rUpa baMdhAvalikA agiyAramA samaje vyatIta thAya. tyArapachInA bAramA samayathI saMkema zarU thAya, tyAM bArathI paMdara samaya sudhInA cAra samaya rUpa saMkramAvalikA hoya, te saMkramAvalikAnA upA nya samaya sudhI eTale ke-caudamA samaya sudhI AThamA samaye baMdhAyela dalikanI svarUpe sattA heya. paraMtu saMkramAvalikAnA caramasamayarUpa paMdarama samaye sattA na hoya, teja pramANe sAtamA samaye baMdhAyela dalikanI teramAM samaya sudhI, cha samaye baMdhAyela dalikanI bAramA samaya sudhI, e ja rIte pAMcamA samaye baMdhAyelanI agiyAramA samaya sudhI. cothA samaye baMdhAye116
Page #940
--------------------------------------------------------------------------
________________ - paMcasaMgraha-pAMcamuM dvAra praznottarI lanI dazamA samaya sudhI ane trIjA samaya baMdhAyela dalikanI navamA samaya sudhI svarUpe sattA hoya che paNa pachI-pachInA samaye svarUpe sattA hatI ja nathI. vaLI AThamA samaye baMdha-viccheda thato hovAthI navama samaya e baMdha-viccheda pachI prathama samaya kahevAya. te navamA samaye upara batAvyA mujaba trIjAthI AThamA samaya sudhInA cha samaye baMdhAyela dalikanI ja sattA hoya che. paNa A guNasthAnakanA prathamanA be samayamAM baMdhAyela dalikAnI sattA hotI nathI. ane asatkalpanAe cAra samayanI AvalikAnI kalpanA karela hovAthI asatkalapanAe je cha samaya che e e samayanUna be AvalikA kahevAya. tethI ja baMdha-viccheda pachInA eTale ke navamA samaye be samayanUna be AvalikA kALamAM baMdhAyela dalikanI ja sattA hoya paNa tethI ochA ke vadhAre kALamAM baMdhAyela dalikanI sattA hoI zake ja nahi. pra. 89 keTalAM pradeza sarakamasthAnanuM eka spaddhaka thAya? sAmAnyathI vivakSita samaye bhinna-bhinna che AzrayI eka-eka paramANunI vRddhie anatA pradeza saddharmasthAnanuM eka spaddhaka thAya che. paraMtu baMdhaviccheda pachI puruSaveda ane saMjavalana kedhAdi traNa e cAra prakRtinAM dvitIya sthitigata dalikanAM je be samayanUna be AvalikA pramANa spardhA batAvela che, tyAM vivakSita samaye bhinna-bhinna jIve AzrayI eka-eka para mANunI vRddhie anaMta pradezasatkarma sthAne thatAM nathI, paraMtu cANasthAnanI vRddhithI kamaskaMdhanI vRddhie niraMtara pradezasatkamarathAne thAya che. vaLI cAgasthAne asaMkhya ja hovAthI vivakSita samaye paNa eka-eka kamaraka dhanI vRddhie asaMkhya pradezasatkarmasthAne ja thAya. tethI cagasthAnanA AdhAre thatAM hovAthI A cAra prakRtinI dvitIyasthitimAM asaMkhya pradezasakarmasthAnanuM ja eka-eka spaddhaka thAya che.
Page #941
--------------------------------------------------------------------------
________________ pR. 1 2 xa+-A 33 haLa 36 36 Yo xe 50 50 54 55 paukti 3 4 4 tr iv E } 05 ***** * * * * * * * * B 27 rathaya 1 31 3 15 1 15 .. ' ' *** 29 4 19 anuva ma karma zabda anu grahaNa sapUrNa kare che. paMcendriyamAM zva AhAradika RNa nAnAmA azana puddagalene vyAparathI tathI khitA prAra bhaka kSayaka prApta aMtakaraNu kiphrinA mATe e paryApta ata tA asa khyAtA . vyApAranA e asa nyAtamA maTe zuddhipatraka zuddha karma 50 aya AhArAdi pudagalAnA praz mana sapUta grahaNa kare che. asani pacendriyamAM zva AhArakardika have nAmAmA azane pudgalAmA vyApArI nathI kacchanA prArabhaka kSakSaka prApta anarakaraNa kiTTi che tethI mATe je paryApta, pratyeka, anaMtA sakhAtA "> vyApArane e asa khyAtA mATe
Page #942
--------------------------------------------------------------------------
________________ pRSTha paMkita . azuddha kevALa sabaMdha avirita apUrvakarANadimAM , teone , zuddha kevaLI sabaMdha avirati apUrvakaraNAdimAM chone upayoga : - keDa, 6 uthI kaMIka jUna daza pUrvanA ane jaghanyathI navamA pUrvanI trIjI AyAra vastu sudhInA abhyAsI 87 89 24 27 keDa, * kaI bhUta nava pUrvanA abhyAsI kalika kelika 96 100 101 101 24 33 27 28-29 karatI rahela ma thana pAcamA samaye maMthAnane, kkA samaye kapATa, sAtamA samaye daDa rUpe karela A pradezane sa keca karI AThamA samaye sva. zarIrastha thAya che. sthitivALAM dezona x x karatA kahela maMthAna pAMcamA samaye maMthAnanA aMtarA, ddha samaye maMthAnane, sAtamA samaye kapATa ane AThamA samaye daDa rUpe karela Atmapadezane sakreca karI svazarIrastha thayA che. sthitivALA dezanA 102 33 0 103 15 108 109 0 0 114 115 yantrayam mithyAdaSTi guNa (mati jJAnAdi traNa mArgaNa tathA mithyAtva, sAravAdana ane abhaththamAgaNamAM avadhidarzana hoya che. yantrakA mithAdaSTi guNasthAnaka teneja ane ane tame bhAga caturdazadhA che : temaja 122 120 122 ane te ja anaMtabhAga caturdazA sarja 125 126 128 128 vIthI rAva aMzane arthamAM kahyuM ' viyattarAyatva, aMzane kSaya kare che ane satAgata ane
Page #943
--------------------------------------------------------------------------
________________ col 986 pati 1ra9 rara 129 129 131 135 28 . 137 150 * 150 ? - 1 6 2 tevI 151 151 154 155 155 4 azuha zuddha Ave bhAve potapotAnA hamezAM potapotAnA 1. jyAre 3. jayAre - cAritra, dAnAdi labdhi, kSAyika siddhone kevaLajJAna, kaLazana, sAyika samyaphala, sihone kevaLajJAna, darzana samajAva, cAritra, dAnAdi labdhi, te bhaga te maMgasaMkhyA meLavavI, eTale je padanA sarAnI saMga saMkhyA kAhavA nA karI hoya te bhaga ahi ahi meM devA asaMkhyAta, de saMkhyAta 4. tethI sthalacara pacejiyaci . napusake saMkhyAta guNa che. 44 tethI nirNaya pramANunA nirNaya tenA asaMkhyAtamo tene sakhyAta asaMkhyAtA saMkhyAguNA thaze. bhAgamAra hela bhAmamA rahela razi0 rAzie sAmya samyaka kALI kALa che. pahelAM pahelA bhavanAM bhavanA dezarita ja dezavirati ja AvilikA Avali bAvIsa, hajAra varSa, bhAvIza hajAra varSa rahenArA rahenArA, temAM dakSiNArdhabhAgamAM rahenArA 2dakSiNa puhagalArya purA samaya sabhya0 vadhArenAM vadhAremA kALane bAdara pArvata parAvartana pagala 2 pudagala0 pula0 yugala0 pue mIyo0 mizro. 159 167 4 - 17 174 175 176 17, 18 178 ? 4 - 24 - 2 2 3 4 = kALane 189 185 187
Page #944
--------------------------------------------------------------------------
________________ pakita azuddha 188 9 rahe che. 191 sunine 1 * 192 1ii apramata dezaviratinI jema sAga 192 ane 198 202 203 23 205 206 206 108 208 2017 217 218 219 219 221 bhAvinIbhUta. prakAra bhAda jaghanya bane bAdara e je che ? paryApta vidha saparAya samaya vadhAre temaja apramatte kSINameha ane agi anya bhAvini bhuutprakAre bhAdAra jadhanyathI bAra e bane jo ke bAra e paryApta-apayApta vidhavALI saparAya temaja sakSma parAya. eka samaya vadhAremAM vadhAre tenA zarIrano pramANu tenA zarIrane pramANe 227 prApta 223 225 228 229 prApti AtmAe kSapakAnAm ativRti kAraNa asaMkhyAta hovAthI caurindriya tethI 231 kSapakANAm anivRta karaNa sa khyAtao. hovAthI paryApta carjiriniya tethI jaLacara pacendriya napusake saMkhyAta guNa che. tethI 234 236 37 mAtra lA 243 25e. ' 251 25 Adi praNayA pramANe to te dalikAne Adi ane prarakSaNa pramANa 25
Page #945
--------------------------------------------------------------------------
________________ vA pRSTha pati aza9 257. zakaya sAta mAnavIo asaMkhyAtaguNa narakamAM 23y zatha sASika sAta mAnavIo sattAvIza guNI ane saMkhyAta ga9 narake cha rAja thAya che te trIjI narakamAM jatAM be rAja ane chaThThI narakamA aparyApta tathA sama paryApta, sa ghaNuMne aparyApta. sa ghaNI 21 294 301 304 sasthAna nAmakama zarIramAM AkAra saMsthAna AkAra 305 35 311 avalavaDe vadhutA avayanA joDAtAM AhAra avayavavA laghutA avayavamAM joDAtAM AhArTa 315 315 315 ra0 ra 323 paNa sarva AgaLa mithyAtvaM bhaya, juguptA karavA dvArA suravara, dusvara, daubhAMgya, saubhAgya, dudhanI jema 330 330 paNa A mithyAtva bhaya, karavA susvara, saubhAgya, dudhanI sattAmAM tIvarasa dezaghAtinAm bhavapratyAdi prakRtionA tithi 32 5 338 tIvratamarasa dezaghAtinInAm bhavapratyayAdi prakRtio 345 sama. 355 365 ane samakavyavachimAnava caramasamaye 365 udayavatI ane samakabUchavamAna caramasamaye athavA agivalinA caramasamaye jANe udayaprApta asthirapaka 365 369 jANa prApta ritharAdivaTaka 71
Page #946
--------------------------------------------------------------------------
________________ pRSTha paMkti 772 373 azuddha svarava prakRtio ekara prakRti vasva prakRtimAM era prakRtio ane nIcagAtra e bahAra prakRtine 37 ka74 31919 27% 378 cAre avasthAmAM hAvathI svApAvasthAmAM hAvAthI 11 nA ave ghaNuM , asaMkhyA jemA dhRNA asaMkhya jIvonAM asaMkhya jenA 286 387 388 are ane ! audArika audyaridi zIta : ulayamAM udaya 384 39 290 30. guNa ane 391 292 395 398 ag. vipAka eka ane keraladarzana guNa acakSudazanAvaraNa ane adbhavavipAkI ? eka bhAga acakSudarzanAvaraNIya kai pravRtione 414 422 cakSudarzanAvaraNIya prakRtine arNa pratyayako pratyayakaH 422 43 * bhaga pratyayikaH praSyayika. laga thAya. e pramANe jugupsA ane traNa kAya meLavatAM paNa eka lAkha vaza hajAra ( 120000) bhAga thAya. aNaudaya. aNaNudayo 436 436 447 aNaNudaya0 aNaudayo teo 15 vayimitra, kAyanI M indriyanI uyimitra, dArika mitra, ikivanI kAyasthAne eka indriyanI hadayamAM 11 thI 17 464 478 hadayamAM 483 11 thI 7
Page #947
--------------------------------------------------------------------------
________________ P vo ree jasa 45 Yet 1 501 53 54 13 purava parA 10 pura 520 15 54 ext 54 ga ma v pAra 50 padma G LOG 1 Kee pAsa mAra pAra 54 57 Wele ae G . paMkti t 19 34 kara rA 27 wd 2 1 * ne 1 * = = = = = = 45 ra 36 ' . 25 24 sa 13 13 1 13-14 Ra *** aha prANa traNahAra, avirati athavA traNane kramanA udayathI prattA arita pariSaSTha vijaya thavAre jJAnAvaraNa(da jyAM paNa anAdi sahAnI sAtakamatA AhAraka cakSudAnAdi tema tratrIza caraNanuha prakRtieAnI tenI dAdi utkRSTa jaghanyako pratha0 abAdhALa bhAvaka aka thayA, A pramANe pUva krAti varasanA AyukALA tIya kara thAya. guNusthAna aMtarAya pAMca, vAra sthiti cAritra sura pramANe troza hajAra, avirati sa'badhI temaja traNane krama nA udaya hAuM chate prajJA ati maLa pariSaddha vijaya thavAde te matijJAnAvaraNAdi jyAM sudhI * anAdi vagere sAme sAtamanA adhatA AhAraka dika cakSuda nAvaraNAdi temaja rvAza 16.7. akhAdhAkALa kahe che annAyAkALa bhAvika ata thAya. Y X atarAya pAMca, jJAnAvaraNIya pAca tathA vI sthiti thAya che. 1. cAritra
Page #948
--------------------------------------------------------------------------
________________ ele 601 paMkti 12 28 67. aha nAna ; te prakAra : utara * saMdhyAtamA saMkhyAta Adie sAgara 610 28 613 614. 616 none te A prakAre upara asaMkhyAtamA asaMkhyAta Adie guNatAM sAgara devAyu-narakAyunI jaghanya abAdhA ataNuM hoya che, saMbhava na temAM 3 | 624 24. ra7 tenA motaM 635 bhakhya : 236 650 12 25 653 56 3. dve adhyete dvAvapyeto bhAgyane jayAre vayidinA jAnya rasabaMdhanA karavAmAM taprAya sa. nA badale ati sakilaSTa levA sthitibaMdhanA sthitinA bhere che. tenAthI asaMkhyAta guru sthitibaMdhanA lakAkAzapramANa lakAkAza pradeza pramANa parazumAvI pariNumAvI e pramANe mohanIya mATe paNa samajavuM. pradezabaMdha utkRSTa pradezamAM vagaNae ghaNI vagAo ta , bhAgane bhAgane paNa madhruva madhruva maLapravRtione maLapravRtione yayavartI samayavartI rasabaMdha pradezabaMdha. sAtAdanIyanA utkRSTa pradezAbanA svAmI sumaparAyavatI ane asAtAdanIyanA utkRSTa pradezabaMdhanA svAmI miyAMdaSTi paryApta saMzI che. bannenA javanyapradezabadhanA svAmI bhavAdasamayavatI sava5 tejasa 60 673 674 676 680 681
Page #949
--------------------------------------------------------------------------
________________ Vaa pati azuddha 687 eTalo zAnadaSTi teone sthira 6 ane vayavaMta labdhi aparyApta samanidhanA jIva che, Tako zAdiSTa teo asthiradika, ayaza, sthira rasabaMdha ane sthAnomAnA daline bhAge che tene sarvaviratinI dezaviratithI sarvavirata AtmA 697 75 Se7. sthAnakamAM daline bhAgane tene sarvavirati dezavirati AtmA 7e 717 karIne 71 sava lAjanAe 734 40 73 sthitibaMdha 4 doha. sava bhajanAo subhaga sthibaMdha jama' samayonam, satta aranya | 112 | vattayati 744 samayonaH hara cha47, 756 ? * 761 762 sanI * 765 aa0 G70 tamasAlA muNasu paramANuonI , traNapara dhanya I 162 | vartayati tethI tamastamaprabhA jAnIhi paramANunI e pramANe be paramANuno prakSepa karatAM trIjuM pradezasakama sthAna thAya, traNa paraprakRtinI ane caramasamaya vRddhie 77e. 70 782 prakRtionA caramasamaya 784 svarUpanI 76 traNa be dhAyelA traNa
Page #950
--------------------------------------------------------------------------
________________ bAda ' paMkti pUNa 786 791 798 eka dalikanI AhAraka ogaNatrIza 16 18 dalinI paNa AhAra vIza ane cAvIza. vaLI temaja auda rikahika, upaghAta, prathama saMdhayaNa, e saMsthAna ane pratyeka mA cha prakRti umeratAM audakimizra kAyayoge te mane ja anukrame egaNatrIza karatAM temaja - temAM prakRti suDatAlIza ahiM gAtrane 70 801 804 karatAM emAM prakRtine gumAlIza Aha gotranI kamanI pacendriyane kane 808 808 kamaranA 815 823 824 nathI 835 prakRtiono cAga sthAne tane paMcendriyane kamanA nathI tethI prakRtione gasthAnane tene teTalo naradika, Atapa. " anya prakRtione udayAvalikAnI hoya che. jadhanya pri 838 841 841 843 862 857 Ata5 prakRtino udayAlikAnI . tene 861 865 868 874. 885 hotI nathI temaja sthitiSaka cAvIza hakvalanA egaNIza uttarakationAM risthatisthAnathI hoya che. paraMtu sthiraSaTTaka trIza udavartanA ogaNatrIsa * uttaraprakRtionAM prathama sthitisthAnathI 21 ? -