Book Title: Laghu Ane Bruhat Prakrit Vyakaran
Author(s): Dalichand Pitambardas
Publisher: Dalichand Pitambardas
Catalog link: https://jainqq.org/explore/023387/1

JAIN EDUCATION INTERNATIONAL FOR PRIVATE AND PERSONAL USE ONLY
Page #1 -------------------------------------------------------------------------- Page #2 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrI hRSikeza kRta prAkRta vyAkaraNa mUla tathA vRttinA gujarAtI bhASAMtara sahita. ane kalikAla sarvajJa zrImAn hemacaMdrAcArya kRtaM aSTamAdhyAya svopajJa vRtti tathA vRttinA gujarAtI bhASAntara sahita bane graMtho. 0 chapAvI pragaTa karanAra, zeTha. dalIcaMda pItAmbaradAsa, mIyAgAma. Sha 00K vIra saMvata 2431 Kt amadAvAda DAyamaMDa jyubili ane zrI jaina prinTiMga presamAM chApyuM. kiMmata ru. 1-0-0 vikrama saMvata 1961 sana 1905 Page #3 -------------------------------------------------------------------------- Page #4 -------------------------------------------------------------------------- ________________ prastAvanA, ---09 - sarva jaina dharmaki hAtha jaina baMdhuone saMpUrNa mAhitI haze ke ApaNuM pavitra pustaka - piDAnta ane tyArapachI paNa thoDA vakhata sudhI mahAna AcAryoe je staka lakhelAM che, temAM mukhya ane gha ja agatyano bhAga badhI yAne prAkRta bhASAmAM lakhAelo che, kAraNa ke te vakhate cAlatI ane sarva mAnya bolAtI bhASA e hatI, tethI mahAna AcAryoe rama upakAra karI ghaNAkharA graMthe eja bhASAmAM racelA che. siddhasena divAkara jevA vidvAna kavi paNa phakta cAlatI bhASAmAMthI saMskRtamAM 5 sUtra karavAnA vicArane lIdhe pitAnA gurU taraphathI keTalA ThapakAne pAtro hatA te vAta sarva jAhera che. hetu eTaleja ke je sarve samajI zake che dhaNuM thaDAne samajavA pezya karavuM te vyAjabI nahi. hAlamAM kALa, morane lIdhe bhASAmAM pheraphAra ghaele che. ane tethI karIne e siddha anupama saMpattinA motA ane tenA upadezarUpI dAnanA dAtA pavitra munirAjemAMthI paNa keTalAka bhAga sAdhanonI khAmIne dudha prAkRta bhASAnA jJAnathI ajJAta che ane ApaNe paNa jo bhIDa hazAM dharma kriyA vigeremAM bolavAnI che, tene artha barAbara samaja vi : uccAraNa karavuM paDe che. sarvane sArI rIte vidita che ke ApaNA pavitra zAstramAM azuddha belanArane mATe paNa karyo baMdha kahe che. ane te jJAnAvaraNiya karma bAMdhI chava ghaNe nIce dara je utarI jAya che. maraNa ke jJAnAvaraNiya karma ghAtI karma che. A kArU NathI e avazyanuM che ke ApaNe e pavitra graMtha-siddhAnto ane dharma kriyAnA graMtho zuddha hovA joIe. temaja vAcakane paNa te bhASAnuM sAruM jJAna hovuM joIe. Page #5 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ( 4 ) A vAta te| nirvivAda che ke koipaNa bhASAnI zuddhi tenA vyAkaraNanA khAdha vinA thai zakeja nahi, tethI kApaNu bhASA jANavAne mATe pahela vahelA dareka sthaLe tenA vyAkaraNune abhyAsa karAvavAmAM Ave che. ane te thavA mATe tenA sAdhaneAnI khAsa jarUra hoya che. ane te paNa adhi kArI paratve laghu ( sAdhAraNa khAdha thavA mATe) ane bRhat (Uttama bedha thavA mATe ) vigere hAvAM joie. ghaNA jIvA apa avakAza ane apa kheAdhane lIdhe vyAkaraNane abhyAsa karyA vinA prAkRta jevI taddana ajANI bhASAnA graMthA meDhe kare che; agara vAMcavAno khapa kare che. tethI pariNAme jeTalA lAbha temane maLavA joie teTalo te meLavI zakatA nathI. zAniya che ke hAlamAM je je prAkRta bhASAnAM vyAkaraNo che te badhAne abhyAsa saMskRta bhASA dvArA thai zake tema che. eTale prAkRta bhASA vyAkaraNu rIte zuddha zIkhavA icchanArane ekane badale e bhASA zIkhavAnI krUraja paDe che. te muzkelI maTADavA mATe kharI ane prathama jarUra tAeja che ke khArAbAra gujarAtI bhASA dvArA prAkRta zIkhI zakAya evu' vyAkaraNa taiyAra hevu joie. ane te vyAkaraNamAM udAharaNeA pA~ca pratikramaNa, jIvavicAra, navatatva, saMdhayaNu, ane karma graMtha vigere je prakaraNa prathA jaina dharmanA kheAdhamAM praveza karavA ne prathamanA che temAMthI levAM joie. eTale ke jevI rIte DAkaTara bhaMDArakare iMgrejIdrArA saMskRta bhASAnA abhyAsa karavAnI zailI kADhelI che,tevA prakAranAM gujarAtI dvArA prAkRta bhA-pAnA hAlanA jamAnAne anusarIne jarUrIAta pheraphAra sAthenAM pustaka banAvavAnI khAsa jarUra che. paraMtu A kAma ghaNA vyutpanna vyAkaraNanA sAyansanA jANuM, gujarAtI saMskRta tathA prAkRta vyAkaraNanA sArA abhyAsI, temaja IMgrejI navI paddhati jANanAra ane jana dhamanA prakaraNa vigerenA medhavALA tArkika purUSanuM che. evA purUSanA saMyoga maLe tyAM sudhI tevA purUSone sAdhana rUpa ane gurjara baMdhuone tadana saMskRta karatAM gujarAtI TIkAvALAM pustakA vadhAre upayogI Page #6 -------------------------------------------------------------------------- ________________ thAya tevA hetuthI phakta te sAdhano paikIno eka aMza pUro pADavA A prayatna che. jema ItihAsa lakhe e kaMI dareka mANasanI zaktinuM kAma nathI, paNa ghaNe buddhizALI purUSa hoya te ja khare upayogI ItihAsa lakhI zake che. paNa tevA mANasane madadarUpa thAya tevA sAdhano pUrAM pADavAnuM ghaNuM mANaso prayatna kare che. ane AvA sAdhano pUrAM thatAM keTalAMka saikA vItI jAya che je badhAne upaga sadarahu buddhizALI kare che. AvAM sAdhana taiyAra na heya te te buddhizALI manuSyane paNa ghaNe vakhata e sAdhane pUrAM ka ravAmAM khapI jAya ane dhAryuM kAma thAya nahi. jyAM sudhI Avo graMtha chapAye nathI tyAM sudhI hAla hayAta jeTa. lAM sAdhane che te paikI sArAmAM sArA ane sugamamAM sugama A sAdhana che. A graMthe phakta jainene ja UgI che eTaluja nahi paraMtu tatva jJAnanA jIjJAsu ane saMskRta bhASAnA jANu dareka jaNane khAsa upayogI che. dareka nATakomAM prAkRta bhASA bolanAra pAtra ghaNuM hoya che te samajavA bhATe prAkRta vyAkaraNanA bodhanI khAsa jarUra che. hRSikeza kRta prAkRta vyAkaraNa aMgrejI TIkAvALuM mArA jevAmAM AvyuM temAMne thoDeka bhAga vAMcI jotAM mane jaNAyuM ke thoDI mahenate prAkRtanuM sAdhAraNa jJAna meLavavA IcchanArane A pustaka ghaNuM upayogI che. kAraNa ke meTA vyAkaraNamAM jyAM eka eka zabdane mATe paNa judAM judAM sutro ApelAM che tevAM sUtre kADhI nAkhI tene badale A vyAkaraNamAM tevA za nAM saMkta ane prAkRta rUpa ApI calAvyuM che jethI bhaNanArane vadhAre sUtro gekhavAM paDatAM nathI. temaja bIjI badhI rIte paNa A vyAkaraNanI racanA ghaNIja sArI ane sarala che. vaLI e vyAkaraNa zrImAna hemacaMdrAcArya kRta aSTamAdhyAyanA TuMka sAra rUpaja che tenI khAtrI thavA sArU haSi kezamAM jaNAvelA sUtra pachavADe hemacaMdrAcArya kRta vyAkaraNanA sUtra ApyA Page #7 -------------------------------------------------------------------------- ________________ che.) tethI vizeSa mAnanIya che. paraMtu aMgrejI TIkAne badale gujarAtI lakhAya leja gurjara baMdhuone vadhAre upayogI thaI paDe. ema dhArI haSikeza vyA karaNa aMgrejI TIkA sahita chapAvanAra rA. rA. lAlA maheracaMdane rU. 75 A* pI mULa tathA bhASAMtara chapAvavAne haka laI enuM gujarAtI bhASAntara karA vyuM. vaLI jaina siddhAmAM prathama paMkita dharAvanAra prAkRta sAhityanAM pustake paData kiMmata karatAM paNa ochI kIMmate vecAvAM joIe. A vicAra AvavAthI atrenA sadvivekI ane udAra dilanA zeTha dalIcaMda pItAmbaradAsane me e vicAra jaNaje, teoe pitA taraphathI rU. 215 ApavA jaNAvyuM ane te uparathI nIce pramANe kaMDa thayuM. 215 zeTha dalIcaMda pItAmbaradAsa 50 zAha. vRjalAla pAnAcaMda pa0 zAha. dharmacaMda kevalacaMda khaMDela. 50 zAha. vanamAlIdAsa dIpacaMda khaMDela 25 zAha. mAracaMda khuzAladAsa. khaMDela. 25 bAi. jIvakora zAha, nahAnacaMda harakhacaMda khaMDelanI vidhavA zA. kAlIdAsa muLajInI anumatithI. . 415) upara pramANe thaelA phaMDamAMthI A pustakanI kiMmata ochI rAkhavAmAM madada ApavA TharAvyuM. ane tethI A pustakanI paData karatAM je kaMI ochI kiMmata rAkhavAmAM AvI che. te A phaMDane ja AbhArI che. A graMtha chapAvavAmAM zrI. nemavijayajI mahArAja, zrI maNivijayajI mahArAja, zrI siddhivijayajI mahArAja, zrI caturavijyajI mahArAja ane zrI buddhisAgarajI mahArAja vigeree anumati ApI mahata u upakAra karyo che. Page #8 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ( 7 ) mAre vicAra phakta hRSikeza kRta vyAkaraNaja gujarAtI TIkA sahita chapAvavAne hato paraMtu paramopakArI zrI nemavijayajI mahArAjanI ane ti upayogI preraNAthI zrImAna hemacaMdrAcArya kRta aSTamAdhyAya vRttinA bhASAMtara sahita dAkhala karavA zaktimAna chuM. temaja haSikeza kRta prAkRta vyAkaraNanAM sa upara hemacaMdrAcArya kRta sUtronA aMka paNa jaNAvyAM che. A graMtha chapAvavAno tAtparya e ja che ke hRSikeza vyAkaraNathI thoDA ghaNu saMskRtanA bodhavALe mANasa zAstronI madada zivAya prAkRtanuM sAmAnya jJAna meLavI zake ane tevuM sAmAnya jJAna meLavavA IcchanAra munIrAje agara zrAvakene zIkhavAno utsAha Ave tathA vizeSa jJAna meLavavA icchanArane paNa kalikALa sarvajJa zrImAna hemacaMdrAcArya kRta aSTamAdhyAya zIkhavAmAM gujarAtI bhASAntara madadagAra thAya. tathAstu. haSikeza kuta aMgrejI TIkA uparathI gujarAtI bhASAMtara rA. rA. malhArajI bhIkAjI belasaree karyuM che. ane zrImAna hemacaMdrAcArya kRta aSTamAdhyAya vRttinuM gujarAtI bhASAntara tathA zuddhipatraka rA rA. dinakara kezava zAstrIe karyuM che. tema chatAM bhula thavI te svabhAvika che ane temAM paNa AvA graMtha ke jemAM sAmAnya mANasanI gati bahu ochI hoya che temAM bhale avazya rahI javAnI. tethI namra vinaMti che ke bhUla mApha karI sudhArI vAMcache ane te bAbata egya sUcanA karavA paNa vinaMti svikArazo. ke jethI bIjI AvRtti kADhanArane upayogI thaI paDe. ATaluM kahI bhUla cUka, ne mATe saMgha samakSa mAphI mAgI A prastAvanA samApta karuM chuM. tA. 21-10-1805. zAha. dharmacaMda kevalacaMda khaMDeli. mI AgAma. Page #9 -------------------------------------------------------------------------- ________________ viSaya sAdhAraNa niyame sandhi lepa anusvAra liMga viveka vizeSa niyamA ... anukramaNikA. zabda sAdhana vidhi zabdanAM rUpe sarvanAmanAM rUpA dhAtunAM rUpA dhAAdeza vidhi : : ... HH ... ... ... svara, sandhi asayukata vyaMjana lopAdi sayukata vyaMjana leApAdi pratyaya vidhAna svArthe pratyA saMskRta zabdo ane tenAM prAkRta rUpa avyaya ... ... : : ... ... ... ... ... ... : : : ... :: ... ... ... ... : : : : ... : : : : ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... : : : pRSTha 13 18 22 20 22 27 56 78 88 104 105 132 136 137 163 181 196 Page #10 -------------------------------------------------------------------------- ________________ prAkRta-vyAkaraNam / sAdhAraNa niymaaH| 1 // atha prAkRtam // 1-1 athazabda AnantaryArtho 'dhikArArthazca / prakRtiH saMskRtaM, tatra bhavaM tata AgataM vA "prAkRtam" / prAkRte ca prakRti, prasaya, liGga, kAraka, samAsa, saMjJAdayaH saMskRtavad veditvyaaH| ___ atha zana, mane pAthI bhAvanA niyama 952 rAto sAdhAra, theTa adhikAra, matAvecha. saMskRta bhASAne prakRti cha, temAthI utpanna thayesI bhASAmAne sAdhA293 rIta prAkRta cha. saMskRta ane prAkRta the ye bhASAyAnAM vyA329 mAM prakRti, pratyaya, ti, vimati, sabhAsa, tyAhi saMjJAyo / sarakhI ja samajavI; jarApaNa taphAvata karyo nathI. prAkRta mdhikriyte| ve prAkRta bhASAmAna niyamathA vivecana karIe chIe. 2 // lokA davagantavyaH // 1-1 (aMtargata.) prAkRte varNasamAnAyo lokA davagantavyaH / yathA (1) atra Rzala,ai,auityetAn vihAyApare svarA vidynte| Page #11 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ( 2 ) (2) ga, za, Sa, 2, 5, te thakanA pAna sattiA paraM, vargasaMyuktayor Gajora vyavahAraH kacid dRzyate / (3) prAkRte bhinnavargIyANAM varNAnAM parasparaM saMyogo na bhavati / yathA, , , , , , , , , phatevAM pati sUi mAtA , , , , , , hA phategAM ja ta gavAtA ityAdiH paJcama-varNa-saMyogazcAtra virala iva / (4) atra svara rahitaM vyAnaM nAsti / nIce lakhelA niyamo khAsa vAta bhASAnA ja che tene mATe saMta bhASAnA niyamono AdhAra maLato nathI. saMtamAM e niyamo nathI. (1) , , , , gau, e svare kAMtamAM nathI; saMsthata bhASAnA bIjA badhA svara mAtamAM Ave che. (2) 30, , , 5, , 2, eTalA vyaMjane batamAM A vatA nathI, paNa 3 ane pitAnA varganA akSaronI pahelAM koI kaI vakhate Ave che. (3) judA judA varganA akSarone banela joDAkSara mAtamAM Avato nathI; mAtra anunAsika akSaranI sAthe temanAja varganA akSaronA banelA keTalAeka joDAkSara Ave che. (4) batamAM badhA vyaMjanane uccAra thAya che; kaI paNa - vyaMjanane UccAra thayA vinA rahetuM nathI, ane kheDA akSara nathI. Page #12 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ( 3 ) idamapi ca lokA davagantavyaM yat prAkRte dvivacanaM caturthI ca na bhavataH / 3, prAkRtabhAM dvivacana mane yA rAya cothI vibhakti nathI; cothIne pahale chaThThI parAya che. 3 / / bahulam / / 1-2 bahula misadhikRtaM veditavyam, AzAstra parisamApteH / yA vyA2NunAM madhAM sUtrabhAM (niyamabhAM) bahula zamhane! zabdanA madhyAhAra che. bahula shbchn| artha " bhuTTI bhuTTI rIte " athavA " judI judI " " vidaye "yev| thAyache. zabdanA 1 4 // dIrgha svau mitho vRttau // ' / 1-4 vRttau samAse, svarANAM dIrgha hrasvau bahulaM bhavataH / mithaH parasparaM hrasvasya dIrgho dIrghasya ca hrasvaH / , DeTale! TheGANu samAsika zobhAM thAyache, bhane hrasvane pahale dIrgha thAyache rvedI ); sattAvIsA, ( saptaviMzatiH ). kacinna bhavati, TheTate he dIrgha svarane pahale bho, aMtAveI, ( anta hasva yev| 232 thte| nathI; 1 / etadadhyAyasthita dazamasUtra tilakaM dRzyatAm / yAtu zamadhyAyanA isabhA sUtra uparanI TIpa bhu. zaurasenyAdau naiSa viriti / zaurasenI bhASAbhAM bhevA niyama nathI. Page #13 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ( 4 ) bha, juvaiaNo, (yuvatijanaH ). kacid vikalpaH, 27 Ayu vA 3252 virape yAya, bha, paIharaM, paiharaM (patigRha); "IsotaM, "isottaM (nadIsrotaH); bahumuI, vahUmuhaM, (bahudhUi] mukhaM); kaNauraM, kaNaUraM (karNapuraM); siroveaNA, siraveaNA, (zirovedanA); pIApI, piApiaM (pItApItaM ); saroruha, sararuhaM (saroruhaM); bhuavattaM, muAvattaM (bhUjepatra); pallivai, pallIvai, (pallIpati); gAmaNImuo, gAmaNisuo (grAmaNImutaH); aMtauraM, aMteuraM, (antaHpuraM); akkhauhiNI, akkhohiNI, (akSauhiNI). 5 // padayoH sandhirvA // 1-5 saMskRtoktaH sarvaH sandhiH prAkRte padayo rvyavasthitavibhASayA bhavati / ___ nyAre zahanA niTa saMbaMdha hAyacha; tyAre saMskRta vyaakaraNanA niyama pramANe je jAtanA saMdhi karavA hoya te mArAmAM vaikalpika (vijaya) thAyache nabhaI, dahi Isaro, dahIsaro, (dadhIparaH); vAsesI, vAsa isI, (vyAsarSiH). padayoritikim ? ye sUtramA padayoH ( padanI pazye) me raba dhyAnamAM rAkhavo joIe, kAraNa ke, ekanA ekaja padamAM mAkata bhASAmA saMdhi yatA nathI. tethI, zanI nikaTa saM5 DAya, tAnasA niyama sAzu ma, pAo (paad)| Page #14 -------------------------------------------------------------------------- ________________ / 6||n yuvarNasyAsve // 1-6 ivarNasya uvarNasya cA'sve varNe pare sandhi ne bhavati / . isane unI pachI vijAtIya 212 sAva, tA saMdhi yata nathI; bhI, viSa (iva); mahuI, (madhUni). _asva iti kim ? / vijAtIya 12 me 2mA sUtramA cha tetuM // 29 me, sajAtIya svrne| saMdhi yAyache bho, puhavIsa: (pRthiviishH)| 7 // edotoH khare // 1-7 ekAraukArayoH svare pare sandhi naM bhavati / ane tenI pachI ke pahelA koIpaNa svara Ave to saMdhi yatA nathI; nabha, devIe etya (devyA atra ); eo etva (eko'tra ). 8 // svarasyovRtte // 1-8 vyaJjana-saMpRktaH svaro vyaJjane lupte yo 'vaziSyate, sa udtta ihocyate / svarasya udtte svare pare sandhirna bhavati / / vyaMjanA sAthe svara maLela hoya, ane te vyaMjanane lepa thaIne ekalAM svara pA rahe, to te212ne udtta ahecha. udtta svaranI paDe lAM kaI svara AvyuM hoya, to te bene saMdhi tha nathI; jemake, muhaa ulanArI (guhaka kulanArIH); NisAro (nishaacrH)| kacid viklpH| niyama vipe sAy us Page #15 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ( 6 ) 3; dus, geftai, gitmi, (gyoq: ). kacit sandhireva / 3Tale he bhaDe, cakkAo (cakravAkaH). 1 9 / / tyAdeH // 1-9 tivAdInAM svarasya (svare pare ) sandhirna bhavati / ti (varta0 3 50 me 10) dhatyAhi heTasArakhe pratyayonA svara zrIla svara sAthai bhaNatA nathI; bhaTThe, hoha ii ( bhavatIha ) / 10 // luk // ' // 1-10 svarasya svare pare bahulaM lug bhavati / eka vara pachI bIjo ravara Ave, tA pahelA svara vikalpe 1 / mAkRtaprakAze sUtramidaM kimapyAdhikya mudrahati, yathA " sandhA vacAmaj lopavizeSA bahulam " / ( prA0 1 sU. / 4a . ) sandhau varttamAnAnA macAM sthAne avizeSA lopavizeSAzca bahulaM bhavati / sUtrasyAsya acAM sthAne'vizeSAH, acAM lopavizeSAzca, iti aMzadvayaM varttate, tadatra sUtradvayena suvyaktamasti, etadadhyAyAntargata caturtha sUzreNa prathamAMzasya vyaktiH, anena ca dvitIyAMzasya / prAkRtaprakAza nAmanA graMthamAM A sUtra jarAka vizeSa rUpamAM lakhyuM che. temAM kahyuM che ke, " jyAre svarAnA saMdhi thayA DhAya, athavA be athavA vadhAre svaza pAse pAse AvyA hAya, tyAre dhaNI jAtanA utpanna thAya che, tathA tebhanA valI rIte sopa thAya che. " saMdhi khAna hA ne svara mA A Page #16 -------------------------------------------------------------------------- ________________ UDI jAya che; jemake, tigarI, tigo , (trA ), rAI, rAga, (rAga; turaddha, tugatuM, (tavAddha); mA, mArga, (mAmAddha); pAvara, 3, (pAraMpatine); DuMmANe, mAro, (mair); vayddhayaM, va , (pALaddhati) - suranA be bhAga che, (1) ghaNI jAtanA svaronI utpatti, ane (2) temane lepa. pahelA bhAgane mATe A prakaraNanuM cothuM sUtra lAgu paDe che, ane bIjA bhAgane mATe A dasamuM sUtra ApyuM che. - zaurakSetra nai vidhA. A niyama nI ane bIjI keTalIka prAkRta bhASAone lAgu paDatuM nathI. 2 / prAkRtaprakAze cAtrAdhikaH pATho varcate, yathA "saMyoge je sarvatra thA chAparA jayAre keI jeDAkSaranI pahelAM tIrtha davara athavA baMdha karavA Ave che, tyAre, te svaranA je avayavo hoya, temAMnA pahelA avayavane lepa thAya che, jemake, nathi (nAta ); satI (saMta). kacitrisaM, kacidanyadeva, bahulagrahaNAt / tenAnyadapi lAkSaNika zA mArA A sUtramAM vahu, eTale "judI judI rIte? evuM kahyuM che te uparathI evuM anumAna thAya che ke, keTaleka ThekANe AvA pheraphAra karavA ja joIe, ane keTaleka ThekANe judI jAtanAM rUpa paNa thAya. mATe, jyAre jUdAM rUpa mAlama paDe, tyAre tevAM rUpa A sUtrane AdhAre zuddha che, ema samajavuM. Page #17 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ( 8 ) amalaM, soallaM, (saukumAya); aMdhAro, aMdhArI, (andhakAraH); khandaAro, khaMdAro, (skandAvAraH) pAavIDaM, pAvIDaM, (pAdapIThaM). 11 // antya vyaJjanasya // 1-11 zabdAnAM yadantyaM vyaJjanaM, tasya lug bhavati / sAdhAraNa niyama e che ke, zabdane aMte vyaMjana hoya, to tene lepa thAya che. paNa, A niyamane e apavAda che ke, zabdane aMte che ke - AvyA hoya che, teno lepa thato nathI, paNa anusvAra thAyacha; abhaDe, jAva ( yAvat ); tAva, (tAvat); jaso, (yazaH); nahaM (nabhaH); saro (saraH); kammo (kmmn.)| samAse tu, vAkya vibhattyapekSAyA mantyatvaM manansatvaM vA tena hiM samAsamAM AvelA zabdane aMtya akSara karyo che te, te zabdone vibhakita lagAyAthI nakkI kahI zakAya che tethI samayamAM AvelA keTalAeka zabadanA aMtya akSarane paNa lepa thAya che, jemake, prAkRtakalpalatikAyA mataHparaM "parasaMyogasyaiko hasvaH" saMyoge paravartini eDo hasvaH syAt / ekArasya ikAraH, oMkArasya ukaarH| e, oM pachI lAgata DAkSara mAne to, ene mAne i, ane one pahale u, bhUvAmA Avacha bho, maindo (mRgendraH); kaNuppalaM (kotpala). Page #18 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sabhikhu (sadbhikSuH); eaguNaH (etadguNaH). ' / 12 na zradudoH // 1-12 zrata, uta, ityetayo ranyasya vyaanasya lug na bhavati / zrata bane ut the ye zahAnA aMtya takArane vA5 yatA nathA; bhaI, saddhA (zraddhA); uNayaM (unnayaM). 13 // nir duro // 1-13 nir dur ityetayo rantyavyaanasya vA na lum bhavati / nir ane dur, yethe zahAnA satya rakArane vikalpe to5 thAya cha bha, NissahaM, NIsahaM, (nissahaM ); dussaho, dusaho, (dussahaH). 14 // svare 'ntarazca // 1-14 antaro nirdura zcAnsavyamanasya svare pare lug na bhavati / 1 / prAkRtaprakAze sUtra mida mittha masti, yathA "anyasya hala" vRttistUbhayatra tulyarUpaiva,Adhikyantu "veti nivRttam," isetdvcnN| prAkRta prakAzamAM yA sUtra "antyasya hala" medhuM mApe cha tapasa tenI vRttino marthanA 1 cha.tabhA aMtyamya halAyanI pachI, veti nivRttam me bhere cha; anI artha mevA, pahesAMnA sUtrobhA 'vikalpa' se shhne| madhyAhAra hatA, te vikalpa zama: A ThekANe baMdha thayo. . anena sUtreNa prAkRta halantAH zabdA na santIti dhvanitam / prAMkRtabhA halanta za6 nathI, mesA sUtra nayAdhuM. Page #19 -------------------------------------------------------------------------- ________________ . ( 10 ) aMtar, nir, mane dur, ye zahAnA aMtya rakAra pachI 252 mA0yA jAya to, te rakArano so5 tht| nathI; mo, antarappA (antarAtmA); NiraMtaraM (nirantaraM); duruttaraM (duruttaraM). 15 // striyAmA davidyutaH // / / 1-15 vidyut zabdaM varjayitvA striyAM vartamAnasya zabdasyAnsavya 1 / prAkRtaprakAze 'nyAnyapi lopa vidhAyaka sUtrANi dRzyante, yayA "udumbare dorlopaH' (2 / 4) / prAkRta prakAzamAM pI0 595 sAMse lo5 12vAne bhATe sUtro mAyA cha bha, udumbara zamA duno so5 thAyache abhaDe, uMbaraM. "kalAyase yasya vA" / (3 / 4) kalAyasa zamAM yn| vistApa thAyacha; bhI, kAlAsam athavA kAlAasam. "bhAjane jasya". (4 / 4) bhAjana 204mA jne| vipe so5 thAyacha bha, bhANaM, bhAaNaM. "yAva dAdiSu nasya" / (5 / 4) yAvat chatyAdi zahImA nano vistA5 thAya cha; abho, jA, jAva; tA, tAva; pArAo, pArAvao, (pArAvataH); anuttanto, anuvattanto, (anuvartamAnaH); jIam, jIviam, (jIvitaM); eaM, ebvaM, ( evam ); ea, enva, (eva); kulaaM, kuvalaaM, (kuvalayaM). .. 2 / prAkRtamakAze sUtra midaM dvidhA vibhakta masti / yathA "striyAmAt " (14), "na vidyuti" (6 / 4) / vararucinA prAkRta prakAzabhA mA ye sUtranAM ye sUtra mAyA cha bha, striyAmAt sane na vidyuti. Page #20 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ( 11 ) banasyAtvaM bhavati; lugapavAdaH / strIliMga zahane aMte vyaMjana hoya, te vyaMjanane badale ga mukAya che. A niyamane vidyuta zabda a5vA che. puurvn| sUtromAM, " aMtya vyaMganA so5 thAya cha," me yuM che, te yA sUtramA sAzu 59tuM nathI; ma, sariA (sarit ); paDivaa, (pratipat ); saMpaA (sampat ); vAA (vAc, vAk) . bahulAdhikArA daSi pRSThatara 'ya' zrutirapi / vikalpa zabdano gara cAlu che ja, tethI keTalAeka zabdamAM gAnI sAthe yAne yA 59 mAyacha; abhaDe, sariyA, paDivayA, isAdi. 16 // rorA // 1-16 triyAM vartamAnasya rephasya 'rAdezo vA bhavati / AttvA pavAdaH' - strIliMga za5-4mA aMtya rakArane paserA bhUya cha; bhI, sirA, dhurA, purA; 17 // kSudho hA // 1-17 zut zanda syAntavyabanasya 'hA' ''dezo bhavati / dhruva zahanA tkaarne| hA thAya che bhaDe, kSuhA (kSut ). 1 / sUtramidaM prAkRtaprakAze samarUpaM dRzyate / mAkRtaprakAzamA A sUtra evuM ne evuM ja ApeluM che. Page #21 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ( 12 ) 18 // zaradA derat // '1-18 - zarat pratyAzimA aMtya vyasanane ma a ya hai; bhaDe, saraa ( zarat ); bhisaa (bhiSak). 19 // dik prAvRSoH sH|| 1-19 etayo rantyavyaJjanasya so bhavati / diz bhane prAvRS se zahAnA aMtya akSarane pahale so bhUvAmAM mAre cha; gama, diso (dik ); pAuso (prAvRT ). .20 // Ayu rapsarasorvA // 1-20 / etayo ransavyaanasya so vA bhavati / / . Ayus mane apsarasa se zahAnA saMtya akSarane pahale vi48 so bhuyacha; bhI, dIhAuso, dIhAU, (dIrghAyu:); accharaso, accharA, (apsarAH). 1 / prAkRtaprakAze sUtramidaM bhinnArthakaM bhinnasvarUpazca varttate / prAkRtamakAzamAM 20 sUtranuM 35 huMcha, ane tenI artha 55 / thAya cha , "shrdoNd"| zarat zahanA aMtya takArane Ed do rAya cha bha, sarado 2 / prAkRtaprakAzamA A sUtra mena me Apa Page #22 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ( 13 ) 21 // mo 'nukhAraH // '1-23 ansamakArasyAnusvAro bhavati / aMtya makArane pahale manusvAra bhUyacha gama, jalaM, phalaM. kcidnysyaapi| Ae makAra aMtenahisAvyA hAya tapaNa, vi38 anusvAra thAyache bho, vaNammi, varNami ('vane). 22 // vA khare mazca // 1-24 antya makArasya svare pare 'nusvAro vA bhavati / pale lugapabAdaH, masya makArazca // makAranI pachI sAsa 12 sAnyA hAyatA, tenA vidhe manusvAra thAyacha. nem ne mAte anusvAra narIme, t| makAra kAyama rahe che, ane te nI aMdara pachIne vara meLavIe, topaNa yAta nema, phalaM Aharai, phala (mAharai, phalamAharati). ___ bahulAdhikArAt anyasyApi vyavanasya makAraH / makAra 1|praakRtpkaace mUtra midaM kizcid bhinAkAraM dRzyate, yathA "movindaH" (12 a. 4) / prAkRtaprakAzamAM // sUtra mo binduH Ayu. 2 / etadapi sUtraM prAkRtamakA bhimAkati vidyate, yathA "api maca" mA sUtra 5 prAkRtaprakAzamAM aci mama mevA aSamAM ApyuM che. A Page #23 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ( 14 ) zivAya bIjA vyaMjanane paNa A vikalpa lAgu pADavAmAM Ave che; ane tethI, bIjA vyaMjanone badale paNa pAra thAya che jemake, vizvak vIsum ; pRthak , piham ; samyak , sammam / __23 // ja Na no vyaJjane // ' 1-25 Ga, ba, Na, na, ityeteSAM sthAne vyaane pare 'nusvAro bhavati / i, u, Na, n , ye vyaMganAnI pachI mAna vyaMjana sAvatA, memane pahale manusvAra bhUya cha; sabhaDe, paMtI (paGktiH ); paraMmuho (parAGmukhaH); kaMcuo (kaJcakaH); vaMcaNaM (vazcanam ); saMmuho (SaNmukhaH); utkaMThA (utkaNThA); kaMso (kaMsaH); aMso ( aMzaH); 24 // vakrAdA vntH||1-26 vakrAdiSu yathAdarzanaM prathamAdeH svarasyAnta AgamorUpo 'nusvAro bhavati / 1 / prAkRtaprakAze "najo hali" ityevaM sUtra masti / tadvRttistu, nakAra jakArayo haliparato bindu rbhavati, makArazca / (14. a 4) / prAkRta prakAzamA ghucha , vyaMjananI pUrva pAvasA mAtra na bhane snAna manusvAra akSA m yAyachabho, kaMso kamso (kaMsa:); vaMcaM, vamcanaM, (vaJcana). - 2 / prAkRtaprakAzamAM sA sUtra "vakrAdiSu" mejavyche.. Page #24 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ( 15 ) vakra ityAdi zabdamAM anusvAranA Agama thAya che; nebhaDe, vaMkaM (vakraM); taMsaM (tryasraM); aMsU (azru ); maMsU (zmazru); guMThI (gRSTiH); maMthaM (mastaM); puMcchaM (pucchaM); guMcchaM (gucchaM); muMDaM (mUrddhana ); phaMso (sparza); buMdho (dRtaH ); kaMkoDo (karkoTa :); kuMpalaM (kudmalaM); daMsaNaM (darzanaM ); vaMNo (varNa :); aMso (azvaH ); vicchio (vRzcika); maMjAro (mArjAraH ) - eSu Adyasya / vayaMso ( vayasyaH); maNasiNI (manasvinI); maNaMsilA (manaH zilA); parDisudaM (pratizrutaM); paDimuA ( pratizrut) - eSu dvitIyasya / uvariM (upari); ahirmuko (abhimuktaH) / 25 // ktvAsvAderNa svorvA // 1-27 1 ktvAyAH svAdInAM ca yo NaH suca, tayo ranusvAro 'nte vA bhavati / prAkRta kalpa latikAbhAM vakrAdigaNabhAM nIyenA shbche| sAdhyA cheHvakratrayasra, vayasyAzru / zmazru, pucchAtimuktakau // sRSTi manasvinI sparzaH / zruta pratizrutaM tathA // nivasanaM darzanaM cavai / vakrAdi Sveva mAdayaH // 1 / prAkRtaprakAze 'tra bhinnArthaka meva sUtraM varttate, yathA " ktva UNaH" (23. a. 4) / ktvaH sthAne UNa syAt / saMbaMdhaka bhUtadaMtanA ktvA pratyayane pahale UNa thAya che; nebhaDe, gheUNa ( gRhItvA ); souNa ( zrutvA); kAUNa (kRtvA); dAUNa (datvA): Page #25 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ( 16 ) ktvAne pahale prAkRtabhA thayesA mAhezamAne jAvecha, tene 5. manusvAra piye bhUya che. temana, svAdi (su, au, ityAdi) pratyamAM je ke Ave, tene badale paNa anusvAra vi bhUya cha; abhaDe, ktvA-kAUNaM, kAUNa, (kRtvA); svAdi-vaccheNaM, vaccheNa (vRkSaNa); vacchesuM, vacchesu, (vRkSeSu ). kalpalatikA mate "kAUNaM" ityAdivaja ktvaH sthAne tuNaM vaNau syAtAm / kalpalatikAmA cha , ktvAne pahale tuNa bhane taNa thAyacha, nabha, ghetUNaM, ghetuNaM, (gRhItvA); 55, temA kAUNaM (kRtvA), muNiUNaM (zrutvA), pratyAdi 25vA cha. __ kalpalatikAyAM nimnalikhitAni sUtrANi santi / kalpalatikAmAM nIya sAM sUtro cha:-"uANaH kApi vaktavyaH" yathA gheuANa (gRhItvA), souANa (shrutvaa)| "ktavato to yntH|" kavat pratyaye vataH sthAne vantaHsyAt / ktavat pratyayanA vatne 5 se vantaH thAyacha; lebha, kaavanto ( kRtavAn ), gavanto (gatavAn). zaurasenyAM "ktvaH sthAne ia dUNau syAtAM"zaurasenI nAmanI prAkRta bhASAmA ktvAne mAse iya sane dUNa mAya OM namo, bhaviya, bhodaNa (bhUtvA). paizAcyAntu "tUNaH syaat"| paizAcI bhASAmA ktvAne se sUNa saya rama, gaMtUNa (gatvA). Page #26 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ( 17 ) 26 // viMzatyAde lak // ' 1-28 vidhAtyAdInA manusvArasya lug bhavati / vizati tyA zahAmA anusvArane tapathAya cha; bama, pIsA (viMzatiH); tIsA (triMzata); sakkoM (saMskRtaM); sakAro (saMskAra); sattuaM (saMstutaM). ____27 // mAMsAde rvA // 1-29 mAMsAdInA manusvArasya lug vA bhavati / mAMsa chatyAhi zAma anusvAranI visya so5 thAya cha bama, mAsaM, maMsaM, (mAMsa); mAsalaM, maMsalaM, (mAMsalaM); kAsaM, kaMsaM, (kasiM); pAsU, paMsU (pAMsu); kaha, kahaM (kathaM); eva, evaM (eva); NUNa, NUNaM, (nUna); ki, kiM, (kim ), iANi, iaNI, dANi, dANi, (idAnIM); samuha, saMmuhaM, (saMmukhaM); kimuaM, kiMsuaM, (kiMzukaM); sIho, siMgho, (siMhaH). 1 / kalpalatikAyAM sUtrasyAsya evaM rUpa masti / kalpalatikAmAM ke sUtra nIya pramANe mAyuM cha:-"lug bindo vizatisameSu diirghshcaadeH"| viMzati tyA zahAmA anusvaarne| to5 thAyacha, mane pahele 12 dIrgha thAyacha, nabha, vIsaI, vIsA, (viMzatiH). vAmanAcAryasya mate kevalaM saMskRta, saMskAra, saMstuta zabde Su nitya manusvAralopaH / vAmanAcAyatuM mata yevUche , mAtra saMskRta, saMskAra, sane saMstuta, peTasA / zomA anusvAra ne| lepa nitya che, bIjA zabdomAM vikalpa che. Page #27 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ( 18 ) 1 28 // varge'ntyo vA // anusvArasya varge pare tasyaiva vargasyAntyo vA bhavati / anusvAranI paMchI sAgaseona sparza vyaMjana ( paDelA pAMya vargamAMnA kAi vyaMjana ) AnyA DhAya, tA je varganA te vyaMjana hoya, te vrgne| anunAsika vyaMjana viThThalye bhUhAya hai; bhaTThe, paMko, paGko (paGkaH ); kaJcuo, kaMcuo (kacukaH ) ; saMkA, saGkA (zaGkA ); saMkho saGkho ( zaGkhaH ) ; santaraI, saMtarai ( santarati ) varga itikiM ? 2 // sUtrabhAM " varge " menuM pada bheTalA bhATe bhUmyu che haiM, anusvAranI pachI vargya vyaMjana nahi hoya, te anusvAra meaidi Hell; 78, fangeit (fanyn:) | // liGgavivekaH // 29 // prAvRT zarattaraNayaH puMsi // / 1-30 ra / 1-31 35mAM mApe 1 / prAkRtaprakAzabhAM yA sUtra vadhAre vyAya che. te kheDe, yayi tadvargAntaH bheTale anusvAra pachI zU, SU, s, h sivAya mI pieN| vyaMjana sagosaga yAve, to mnusvArane badale te vyaMjananA varganA anunAsika vyaMjana thAya che. 2 / prAkRtaprakAze, kalpalatikAyAJca, sUtradvayamevaM varttate / prAkRtaprakAzabhAM ne kalpalatikAbhAM nInAM me sUtra vyAyAM che:na sAnta mAtRTa zaradaH puMsi " " na ziro nabhasI " 1 44 Page #28 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ( 19 ) prAvRT , pArat , taraNi isetAH zabdAH puMsi prayoktavyAH / mAvRSa, pArad , 2mane tarUNI mA zaharI zrI siMganA cha, tA55 divaMgamA 152 / 5 cha; nabhaI, pAuso (prAvRd); sarao (zarat); taraNI (taruNiH ); 30 // snAmadImAzaro nbhH||'|1-32 dAmana , ziram , nabhas, varjitaM sakArAntaM nakArantazca ghAndarUpaM puMsi prayoktavyam / dAmana , ziram , ane nabham ye hai| sivAya bhI nakArAnta bhane sakArAnta zahAnA satya nakAra bhane skaarne| vA5 yadhane, te zaha mAtra pussiMgamA04 152 / 5 cha (sUtra 10 muMnusA). sAntAH - jaso (yazas); pao (payas ) ; tamo (tamas ); teo (tejas ); saro ( saras); nAntA:- jammo (janmana) nammo (narman ); kammo (karman); vammo (varman ). ___ adAma, ziro nabha itikiM ? dAmana , ziras ane nabham ye zabda bAtala kema karyo, tenuM kAraNa nIce ApelA mArA 952thI zAze: 1 / 29 sUtrasyatilakaM dRzyatAm / 28 mA sUtra 752 15 cha, te namo. Page #29 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ( 20 ) dAmaM (dAma); ziraM (ziraH); nahaM (nabhaH). - yacca "varSa (vacam); sumaNaM (sumanas); sammaM (zarman), camma (carman)" iti dRzyate tadbahulAdhikArAt / viklpne| adhikAra A sUtramAM paNa lAgu paDe che. tethI, A sUtramAM kahelA varganAM keTalAeka nAma napuMsaka liMgamAM paNa vaparAya che, jemake, va, sumaNaM, tyAhi. 31 // vA 'kSyartha vcnaadyaaH|| 1-33 akSiparyAyA, vacanAdayazca, zabdAH puMsi vA pryoktvyaaH| - akSi zahanA samAnArtha za4 2mane vayana tyA shhe| pusliMgamA vidhe 152||y cha bhaTTa, acchI, acchII (akssi).| aMgulyAdi pAThAdakSizabdaH strIliGge 'pi / akSi za5-6 aMgulyAdi vargamAM gaNAvyuM che, tethI ga zabda strIliMgamAM paNa vaparAya che bama, esA acchI; cakhU, cakkhuI (cakSuH); NaaNo, NaaNaM (nayanaM); loaNo, loaNaM (locanaM) vacanAdayaH-vaaNo, vaaNaM (vacanaM); kulo, kulaM (kulaM); 1 / kalpalatikAmAM nIyanI ArimApI cha. kalpalatikAyAM kArikaiSA vartate-"zAkalyaH zaradaM strItve klIve nAntaMcakueiDanaH / puMklIvayostathAkhyAtaM nayanAdi tathA praiH|" kalpalatikAne bhate razmi za6 viTye strIliMgamA 152||y cha; nama:, "razmi striyAM veti vktvyN"-klpltikaa| - Page #30 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ( 21 ) mAhApyo mAhApyaM ( mAhAtmyaM ), isaadi| __"pRSThAkSi praznAH striyAM vA "iti kecit / 4mA vyA. 291 zAzane mate pRSTha, akSi mane prazna ye zAstrIliMgabhAM vidaye 152rAya cha bhaI, puTThI, puDhe (pRSThaM); acchI, acchaM (akSi); paNahA, paNaho (praznA). 32 // guNAdyAH klIve vA // / 1-34 guNAdayaH klIve vA pryoktvyaaH| guNAdi varganA sh| napuMsa viMgamA vipe 15||y ch| babha, guNaM, guNo (guNaH); devaM, devo (deva:); maMDalagaM, maM'laggo (maMDalAnA); kararuhaM, kararuho (kararuhaH). 33 // vemAJjalyAdyAH striyAm // ' / 1-35 / imAntA, aalyAdayazca, zabdAH striyAM vA pryoktvyaaH| iman pratyaya sArA zaha, tathA aMjalyAdi varganA hai| vikSye zrIsiMgamA 152 / 5 cha bhaha, esA garimA, eso gari 1 / kalpalatikAyAM aalyAdisthAne "kAzmIroSmasImaghAbdA paThitAH" / kalpalatikAbhA yA sUtramA kAzmIra, ujya ane sIma, ye hai| aMjalyAdi varNane mahale mAyA cha. "kAzmIraroSma sImemani ca striyAm ," yema cha, bhane viY matAnyA nathI. kasumIrA (kAzmIraH); umhA uSmA sImA sIma, Page #31 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ( 22 ) mA; esA mahimA, eso mahimA; esA aMjalI, eso aNjlii| aMjali, pRSThA'kSi, prazna, caurya, nidhi, vidhi, razmi, granthIsetA aalyAdayaH uktapUrvamyaH pRSThAdibhyaH / zeSA udAhriyante yathA "coriA, corio (cauveM ); nihI (puMstrI) (nidhiH); vihI (puMstrI) (vidhiH); gaMThI (puMstrI) (granthiH ). 34 // bAhorAt // 1-36 bAhuzabdasya striyA mAkAro 'ntAdezo bhavati / bAhu za zrIsiMgamA 15zayo hai|y, ta u ne pahale A thAyarama, bAhA (bAhu). striyAmiseva , mAtra strIliMgamA " A thAya cha yAre puliMgamAM vaparAye hoya, tyAre rAhu evuM ja tenuM rUpa rahe che. // vizeSa niymaaH|| 35 // ata o visargasya // 1-37 saMskRta lakSaNotpannasya ataH parasya visargasya sthAne ko ityAdevo bhavati / - jayAre ya nI pachI visarga AvyuM hoya, tyAre te visargane bho thAyacha, bha, savvao (sarvataH); purao (purataH); aggabho (agrataH); maggao (mArgataH). Page #32 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ( 23 ) evaM siddhAvasthApekSayA zahane aMta akAra / mAnadhye, me 132rnu nathI; sabhA, bhavao (bhavataH); bhavaMto (bhavantaH); saMto (santaH); kudo (kutaH). 36 // niSpati otparI, mAlyasthorvA // 1-38 nir prati iseto, mAlya zabde sthA dhAtau ca pare, yathAsaMkhyam ot parI ityevaM rUpau vA bhavataH / abhedanirdezaH sarvAdezArthaH / mAlya zanI purve nir upasarga yAve, to tene pahale vidaye o thAyacha; tamana, sthA thAtunI purva prati 5sargamAve, to tene pahale pari thAyacha, nabha, omallaM nimmallaM (nimmAtyaM); parihA, paiTA (pratiSThA); pariThipaiTiaM (pratiSThitam ). 37 // AdeH // 1-39 AderityadhikAraH ka, ga, ca, jetyAdisUtrAt prAgavizeSa veditvyH| "AdeH" 24 // adhikAra cha. tethI, ka ga ca ja chatyAdi sUtra sudhI badhAM sUtramAM "prathama varNane badale " eTalA zabdone adhyAhAra che, evuM samajavuM. 38||tydaadyvyyaat tatvarasya luk // 1-40 sadAde ravyayAca parasya tayoreva sadAyavyayayo rAdeH svarasya bahulaM lug bhavati / Page #33 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ( 24 ) - sadAdi sarvanAma athavA avyayanI pachI, tyadAdi sarvanAma athavA caDyAM Ave te pachInA zabdanA Adya svarane vikaspeso5 thAyacha bha?, amhevva, amheenca (vayameva ); jaihaM, jaiahaM (yadyaham). 39 // padA dapervA // 1-41 padAt parasya ape ravyayasyAde TuMg vA bhavati / . .. api- upasarganI paDelA paNa za6 20yA hai|y, to apinA mAgha svrn| vida to5 thAyache bhaTTa, taMpi, tamapi; kipi, kimapi3 keNavi, keNAvi (kenApi); kahaMpi, kahapi (kathamapi). 40 // iteH kharAt tazcaddhiH // 1-42 . padAt parasya 'ite'ravyaya syAde TuMg vA bhavati / svarAt parazca takAro dvi bhvti| padanI pachI lagolaga UMti zabda Ave, te ti zabdanA pahelA phArane vikalpa lepa thAya che. padane aMte svara hoya, te iti zahanA takArane dvitva thAyacha bama, kiMti (kimiti); jaMti (yaditi). svarAt yathA:-tahatti, piotti; purisotti (tatheti, miyaiti, puruSa iti). Page #34 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ( 25 ) 41 // lupta ya ra va za Sa sAM dIrghaH // 1-43 prAkRta lakSaNavazAlluptA yAdyA upayryyadho vA yeSAM zakAra SakAra sakArANAM teSAm AdeH svarasyA dIrgho bhavati / bhyAre zU, pU, s nI pUrve athavA pachI y, r, v, zU, p, s bheDAyA DAya, ane prAkRtabhAM y, r, v, z, SU, sU ne sopa thayo hoya, tyAre, prAkRtabhAM z, p, snI pUrve ne svara hoya, je tene| TThIrgha thAyache; ne bhaTThe, zasya ya lope (znI sAthai bhaNesA yne / sopa thavAthI) pAsayi ( pazyati); kAsavo ( kazyapaH); ra lope (zanI sAthai bhaNesA ra no soya thavAthI) vIsamayi (vizrAmyati ); vasAmo (vizrAmaH ) ; saMphAsaM (saMsparzaH); va lope (zU nI sAthai bhaNesA v no sopa thavAthI ) Aso ( azvaH ) ; vIsasai (vizvasiti ) ; vIsAso ( vizvAsaH ), za lope (zU nI sAthai bhaNelA zUno sopa thavAthI ) dusAsaNI (duzzAsanaH ) ; maNAsilA ( manazilA); Sasya yalope (ghnI sAthai bhaNesA yU no sopa thavAthI) sIso ( ziSya : ) ; pUso ( puSyaH ) ; manUso ( manuSyaH ) ; ra lope (ghUnI sAthai bhaNesA ra no sopa thavAthI ) kAsao ( karSakaH ) ; vAsA (varSA); va lope (vUna sopa thavAthI) vIsuM (viSvak); sasya ya lApe (sUnI sAthai bhaNesA yU no soca thavAthI) sAsaM (zasyaM); kAsi (kasyacit); ra lope (s nI sAthai bhaNesA r no soca thavAthI) Uso (usraH); va lope ( s nI sAthai bhaNesA v no boya thavAthI) Page #35 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ( 26 ) vikAsAro (vikasvaraH); nIso (nisvaH); sa lope (m nI sAtha bhaNesA s no so5 thAthI) nIsaho (nissahaH). na dIrghAnusvArAditi pratiSedhAt sarvatrAnAdau zeSAdezayodvitvamiti dvitvaabhaavH| __ 42 // ataH samRdhyAdau vA // 1-44 samRddhi ityeva mAdiSu zabde vAde rakArasya dI? vA bhavati / samRddhayAdi varganA 254mA pahesA ane pahale vikalpa A thAyacha bha, sAmiddhI, samiddhI, (samRddhiH); pAaI, paaDaM (prakaTaM); pAsiddhI, pasiddhI (prasiddhiH); pADivaA, par3ivA (pratipat); pAsutaM, pasuttaM (prasuptaM); pADisiddhI, paDisiddhI (pratisiddhiH); sAriccho, sariccho (sadRzaH); mANaMsI, maNaMsI (manasvI); mANasiNI, maNaMsiNI (manasvinI); AhijA(A)I, 1 / prAkRtaprakAzabhA // sUtra nIya pramANe mAyUM cha:A samRddhayAdiSu vA. sane samRddhayAdi vargamA azva gaavy| che; nabha, Aso, aso (azvaH) kalpalatikAmA samRddhayAdi varga nIce pramANe gaNAvyo che - samRddhiH pratisiddhizca, prasiddhiH prakaTaM tathA / prasuptaJca pratispardhI, pratipacca manasvinI / abhijAtiH sadRzazca, samRdhyAdi rayaM gaNaH / Page #36 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ( 27 ) ahijA(A)I (abhijAtiH); pAroho, paroho (prarohaH); pAvAsU, pavAsU (pravAsI); pADipphaddhI, paDipphaddhI (prtisprdhii)| ajvidhiH| 43 // iH svapnAdau // ' 1-46 svapna ityeva mAdi SvAde rasya itvaM bhavati / svamAdi vargamA 59sA akArane pahale ikAra bhUpAmA bhAva ch| bama, siviNo. ArSe ukAropi / *SIyAnA mata prabhAra svapna zahanA ghehesA akArane pahale ukAra thAyacha; gabha, suviNo (svapnaH); isi, (ISat); veDiso (vetasaH); viliaM (vyalIka); viaNaM (vyajanaM) muiMgo (mRdaGgaH); kiviNo (kRpaNaH); uttimo (uttamaH); mirikaM (maricaM); diNaM (dattaM), (vahulAdhikArAt NatvA'bhAve na ....... 1 / prAkRtaprakAzamAM 20 sUtra ane tanI vRtti nIya pramANe mApI cha " idISat , paka, svapna, vetasa, vyajana mRdaGgAGgAreSu / ataHparaM vetinivRttamiti pAThazca vrcte"| pUrvanA sUtramA vi65 kaLe che, te A sUtramAM lAgu paDato nathI. zaurasenI bhASAmAM, aGkAra sane vetasa zamAM pehetA akAra ne pahale ikAra thatA nathI (zaurasenyAM aGkAra vetasayo. ritvaM naasti)| (1) Page #37 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ( 28 ) bhavati / bahulAdhikAra (vikalpa) sAzu 57pAthI, datta zamAMta ne badale nahi thaye hoya, tyAre pahelA gaLAne badale kAra paNa thatA nathI; mA dattaM. ) 44 // mayavyairvA // 1-50 mayad prasaye Ade rataH sthAne 'ai' isAdezo vA bhavati / mayad pratyamA peDesA akArane pahale visye ai bhUsvAmI Ave cha hai, visamaio, visamao (viSamayaH). 45 // (uH) jJo Nattve 'bhijJAdau // 1-56 abhijJa evaM prakAreSu Natve kRte jJasyaivAta utvaM bhavati / mA ityAdi zabdamAM, jayAre jJane apabhraMza thaI na thAya che, tyAre tanI aMdaranA garAne badale upara mUkavAmAM Ave 2 maha, ahiNNU (abhijJaH); savvaNNU (sarvajJaH); AgamaNNU (AgamajJA). 'Nave' iti ki? "Na thAyache tyAre" yevU sUtramA cha, tenu|25 se cha, abhijJaH, sarvajJaH, ye zahAnA ahijjo, vvajjo sevA apabhraMza jayAre thAya che, tyAre temAM ne ja thayo nahIM mATe mane ka paNa thaze nahIM. abhijJAdAviti kim ! " amijJA tyA zahAbha sema Page #38 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ( 29 ) sUtramA yu cha, tenuM // 21 // ye cha , abhijJA vargabhAMga hai| gaNAvyA nathI, te zabdomAM no ja thayo hoya, te paNa mane 3 yatA nathI, sabhA, paNNo (prAjJaH). yeSAM jJasya Natve kRte utvaM dRzyate, te'bhijnyaadyH| rezamA jnyne| Na thAyacha, sane ane| u thAyache, te shhe| abhijJA vargamA yAve cha, sebha samanag. 46 // e zayyAdau // 1-57 zayyAdiSu Ade rasya ettvaM bhavati / zayyAdi vargamA pahesA ane pahale e bhUpAmAM Ave cha 8, sejA (zayyA); suMderaM (suMdaraM); geMDuaM (kandu). 47 // vA'pau // 1-63 arpayatau dhAtau Ade rasya otvaM vA bhavati apa' yAtuna paDesA ane pahale vikSye o thAyacha sabhaDa, oppei, appei (arpayati); oppiaM, appiraM (arpita). . 48 // svapAvucca // 1-64 svapitau dhAtau Ade rasya ot ucca bhavati / 1 kalpalatikAmAM zayyAdi varNanIya pramANe gye| cha:" zayyA, saundarya, paryyanto karAzcaryatrayodaza / vallIcetyAdayo jJeyAH zayyAdaulakSyadarzanAva / " Page #39 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ( 30 ) svap dhaatun| 57 // ane| o athavA u vidadhe thAyacha, sabhaDe, sovai, suvai, (svapiti). 49 // nAt punarAdAi // 1-65 naJaH pare punaH zabde Ade rasya A, Ai, ityAdezau vA bhvtH| __ punar -4nI pUrva na za04. 2mAvAne, napunaH ye re 56 thAya, temAM punaranI aMdaranA 2nI pachI AvanArA ane badale mA athavA sArU thAya che, athavA te emAM koI paNa pheraphAra thAya nahIM; bha,-NauNA, NauNAi, pakSe NauNa (napunaH). 50 // vA, avyayotkhAtAdAvadAtaH // '1-67 avyayeSu, 'utkhAtAdiSu ca zabdeSu, Ade rAkArasya advA bhavati / 1 prAkRtaprakAza kalpalatikayoH sUtrametaditthaM paThyate / yathA, "adAto yathAdiSu vA" (10 / 1) prAkRtaprakAza mane kalpalatikA ye manne athAmA mA satrane 56 " adAto yathAdiSu vA" evuM sUtra ApyuM che. kalpalatikAmAM yathAdi varganA hai| nIce pramANe - 0yA cha:- yathA, tathA, tAlavRnta, prAkRtotkhAta cAmaraM / cATumahAva, prastAra, pravAhA, hAlika stathA / mArjArazca kumArazca mArjAreyukalopini / saMsthApitaM khAditaMca marAlazcaiva maadyH|| Page #40 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ( 31) avyayabhAne utkhAtAdi vargabhAM, Ane mahale vidhe a thAyacha bha, avyayaM-jaha, jahA (yathA); taha, tahA (tathA); ahava, ahavA (athavA); utkhAtAdi-ukkhaaM, ukkhAaM (utkhAtaM); camaraM, cAmaraM (cAmaraM); kalao, kAlao (kAlakaH); uviraM, ThAviaM (sthApitaM); pariThaviaM, pariThAviaM (pratisthApitaM); saMThavizra, saMThAviraM (saMsthApitaM); payaaM, pAyaaM (prAkRtaM); talaveNTaM, tAlaveNTaM (tAlakRntaM); halio, hAlio (hAlikaH); NarAo, NArAo (nArAcaH); valaA, valAA (balAkA); kumaro, kumAro (kumAraH); khaiaM, khAiraM (khAditaM). 'brAhmaNa pUrvAhuyorapi' brAhmaNa sane pUrvAhna ye zahAne 55 niyama lAgu paDe cha rebhaDe, bamhaNA, bAmhaNo (brAhmaNaH); pucaNho puvANho (pUrvAhnaH ) / . 1 / prAkRtaprakAza kalpalatikayo mate vakSyamANAnA mapi vAkyAnAM vikalpe nAtvaM bhavati / prAkRtaprakAza ne kalpalatikA ye be graMthanA mata pramANe A sUtra nIce lakhelA zabdone paNa lAgu paDe cha:-prastAraH, mahAraH, dAvAgniH, cATu mArjAraH, marAla: pravAhaH / krameNa yathA-pattharI, patthArI; pahAro, paharo; davaggI, dAvaggA; caDu, cADu majjAro mAjjAro; maralo, marAlo; paraho, pvaaho| kalpalatikAyAM sthApitAde nitya misapi sUtrAntara masti / kalpalatikAmA vaNI pAre vyA niyama mAthyo cha, sthApi Page #41 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ( 32 ) 51 // ghaJa vRddhe va // 1-68 ghaJ nimitto yo vRddhirUpa AkAra AdibhUtaH, tasya adUvA bhavati / dhAtune ghan pratyaya lAgyAthI, dhAtunA tranA A thayA hAya, tyAre te Ane pahale viuye a thAyache; te bhaDe, pavaho, pavAho ( pravAha :); paaro, paAro ( prakAra :). 1 ' kacinna bhavati / mevAM DeTA zobhAM aane| athte| nathI; bhaDe, rAgaH rAo / tAdi vargAM Ane pahale hamezAM a thAyache; nebhaDe, ThaviaM (sthApitaM ); paMsuraM (pAMsuraM); madhurIaM ( mAdhuryya). zaurasenyAdauci datvaM niSiddham / zaurasenI vigere laassaaAmAM keTalAeka zabdamAM Ane badale tra thatA nathI; jemake, jadhA (yathA ), tadhA (tathA). (2) 1 / prAkRta prakAzAdau pravAha prahArAdayaH katipaya ghajanta zabdA yathAdyantarniviSTA atra tu sUtreNAnena ghaJantamAtraM / prAkRtaprakAza vIre zrathAbhAM pravAha prakAra hatyAhi DeTalA shbd| yathAdi vargamAM gaNAnyA che, pazu, yA sUtrabhAM yev| niyama 4yo che hai, ghaJ pratyaya sAMgIne bheTalA shh| thayA hoya, te badhA zabdAmAM Ane badale 6 vikalpe thAyache. Page #42 -------------------------------------------------------------------------- ________________ - ( 33 ) 52 // mAMsAdi SvanukhAre // 1-70 mAMsa prakAre dhvanusvAre satiAde rAto 'dbhavati / mAMsAdi varganA zambhA ne manusvAra cha, te 2anusvArane jayAre lepa nahIM thAya, tyAre ja pahelA gAne ma thAya che jemake, maMsa (mAMsa) paMsa (pAMzuH) paMsano (pAMsana); kaMsaM (kAMsya) kasio (kAMsikaH); vaMsio (vAMzikaH); saMsiddhio (sAMsiddhikaH); saMjattio (sAMyAtrikA) anusvAra iti kim ? "te manusvAranA yA to5nahIM thAya tyAreja" evuM A sUtramAM kahyuM che, te uparathI, ema samajavAnuM , jyAre te manusvAranI so5 thAya, tyAre aane| athAya nahIM; bha, mAsaM, pAsU, ityAdi. 53 // iH sadA diSu // 1-72 sadAdiSu zabdeSu Ata itvaM vA bhavati / sadAdi vrnnn| zahAmAM Ane pahale vidaye i thAyacha: maha, sai, saA (sadA); tai, taA (tadA); jai, jaA (yadA); Nisiaro NisAaro (nishaacrH)|' 1 / prAkRtaprakAza kalpalatikAdau " it sadA diSu " ityevaM sUtrarUpamasti / prAkRtaprakAza, kalpalatikA, tyA graMthAmA . "it sadA diSu" me sUtra mAyuM che. Page #43 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ( 34 ) 54 // AryAyAM ya UH zvazvAm // 1-77 zvazvAM vAcyAyAM AryAzabde yasthAna Ud bhavati / AryA za-4nI sAsu sevA jyA artha thAya, tyAre ne mahale U thAyache sabhaDe, UjjA. zvazvAmiti kim ? " sAsusI lyAre artha thAya tyAre" me guMcha, tenuM 125 , ajjA (AryA) yene partha zreSTha athavA pUjya strI sevA thAyacha. 55 // mAtraTi vA // 1-81 . mAtraTa prayaye Ata ed vA bhavati / mAtraT pratyayanA Ane pahale vi8 e thAyache nabhaI etiamettaM, etiamattaM (etAvanmAtra) . bahulAdhikArAt kacina mAtrazabde 'pi // AmA graMthamA "bahulam" (yA madhyAya sUtra 3 guM) yeva vi385 pAya adhikAra cha, te adhikArane sAdhe mAtra zamAM 55 Ane mahale e thAyache sabhA, bhoaNamettaM (bhojanamAtra). __ 56 // isvaH saMyoge // 1-84 saMyoge pare dIrghasya ca yathAdarzanaM hastro bhavati / dIrdhasvara pachI joDAkSara Ave che, keTalAeka zabdomAM te dIrdha svarane mahasva svara thAyache sabhaDa, aMbaM (AnaM); taMbaM (tAnaM); Page #44 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ( 35 ) virahaggI (virahAni:); assaM (AsyaM) muniMdo (munIndra:); titthaM (tIrtha); gurullApAH (gurullApAH); cuNNaM (cUrNa); NariMdo (narendraH); miliccho (mlecchaH); aharu (adharoSThaH); nIluppalaM (nIlotpalaM )saMyoga iti kim ? " pachI bheDAkSara Ave to " menuM dhuM che, tethI DAkSara nahi hoya to, diirghn| hasva thato nathI; dIrdhane thatA bebhaDe, AyAso ( AyAsaH ). 1 57 // ita ed vA // 1-85 saMyoga iti vartate / Ade rikArasya saMyoge pare ekAro vA bhavati / e rU pachI joDAkSara Ave te, ne badale vikalpe haiM thAyache; 1 prAkRtaprakAze kalpalatikAyAMca, sUtramida mitthaM varttate, yathAM "eva piNDa sameSu " / "prAkRta prakAzabhAM ne kalpalatikA bhAM, et piNDa sameSu " meTale piNDa vA zabdamAM ne pahale viTa chu thAya che, evA rUpamAM A sUtra ApyuM che. samagrahaNaM saMyogapara syopalakSa NArtham | ma sUtramAM "piNDa sama=piNDa nevA" menu' 'dhuM che, te uparathI bha sabhavAnuM De, 32va 6 pachI joDAkSara Ave te, te ne! na thAyache. zaurasenI bhASAdau " piNDAdi bvetvaM " na bhavati / zaurasenI vigere bhASAomAM visAti varganA zabdomAM du thatA nathI; 248, 19034, alfag1. Page #45 -------------------------------------------------------------------------- ________________ / ( 36 ) mamata, paNDa, piNDaM (piNDa); jeddA, NihA (nidrA); seMdUraM, siMdara (sindUraM); dhammellaM, dhammillaM (dhammillaM); veNhU, viNhU (viSNu); peDaM, piThaM (pRSThaM); cehaM, cihaM (cinheM); vellaM, villaM (villaM). 58 // a itau tau vAkyAdau // // 1-91 vAkyAdibhUte iti zabde yastaH, tatsambandhina ikAra syAkAro bhavati / jayAre vAkyanI zarUAtamAM ti zabda Ave, tyAre tinI haranI in| a thAyacha; abha-ia jaM piavasANe (iti yat priyAvasAne), ia uaha aNaha vaaNaM (iti pazyatAnyathAvacana). - vAkyAdA viti kim ? "vAyanI za3mAtamA" me te uparathI e niyama samaja ke, "jayAre vAkyanI zarUvAtabhaaN" iti za6 nahIM AyA hAya, tyAre tinI haranI in| a thatI nathIbha, piotti (priya iti); purisotti (puruSa iti). 59 // ra-luki niraH // 1-93 ___nira upasargasya rephalope sati, ita IkAro bhvti| . jyAre nir upasarganA / so5 thAyache, tyAre nitI 1 mA sUtramA "vAkyAdau 14yanI 13mAtamA" mema ghucha, tene mahale prAkRtaprakAzabhA "padAdau padanI za3mAtabhA" me yuche. Page #46 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ( 37 ) yAyacha; abhaDe, NIsaho (nissahA); NIsAso (nizvAsaH). __ra-lu kIti kim ? "gn| so5 thAyacha tyAre" ihI thAya, evuM kahyuM che, tethI ne lepa nahIM thAya, te rU dIdhe thatI nathI; nabhaI, Nirao (nirayaH); Nissaho (niHsaMhaH). 60 // dinyo rut // 1-94 - dvizabde nAbupasarge ca, ita ud bhavati / dvizanI, mane ni upasarganI ine ma u thAyara, dvi-duAI, duve (dvau); duvaaNaM (dvivacanaM). . . - bahalAdhikArAta kacid vikalpaH / "bahulam" ye sUtranA adhikAra AkhA pustakamAM cAle che, tene lIdhe keTalIka vakhate dvi mane ninI saMranI in| u vikSye thAyacha nabhaI, duuNo, diuNo (dviguNaH); duio, diuo (dvitIyaH). kacin na bhavati / 4sI 15 dvi sane ninI hanI in| u yatA nathI; maha, dio (dvijaH); dvirao (dviradaH). kacid Attva mapi 4sI 15te o 55 thAyacha babho, dovaaNaM (dvivacanaM); ni-Numajjai (nimajjati), NumaNNo (nimanaH). kacina na bhavati / yA sUtrane sAmea5416 bho, NivaDai (nipatati). . Page #47 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ( 38 ) 61 // oca dvidhaakRtH||'1-97 dvidhA zabde kRJ dhAtoHprayoge, ita ottvaM cakArAd utvaM ca bhavati / dvidhA za6 ka yAtunI De 152yo DAya, tyAre dvinI yaM42nI ine 14 umathavA o vijaya thAyache nabha, dohAkiyaM, dohAiaM, duAiaM, (dvidhAkRtaM); dIhAja, duhAijja (dvidhA kriyate). kutra iti kim ? "kRyAtunI le 15rAya hAya tyAre," me mA sUtramA cha tathA kupAtu nahIM hai|y tyAre, dvidhAni haranI in| u o yatA nathI bama, dihAgabhaM (dvidhAgataM). kacita kevalasyApi sI mate pAtu nahIM ya, te paNa ekalA ja dipA zabdanI aMdaranI 3 thAya che; jemake, . ihA. 62 // pAnIyAdi vit // 1-101 pAnIyAdiSu zabdeSu Ita ida bhavati / 1 prAkRtaprakAze sUtra midam "occa dvidhAkunaH" ityevaM rakSyate / prAkRtaprakAzamAM yA sUtrane A "o ca dvidhA kuma", evuM sUtra ApyuM che. 2 prAkRtaprakAze "idItaH pAnIyAdiSu" (1819) ivevaM sUtra masti / prAkRtaprakAzabhA "idItaH pAnIyAdiSu" mej sUtra Ayu cha. prAkRtaprakAzamAM pAnIyAdi vargamA nAyanA Page #48 -------------------------------------------------------------------------- ________________ mAkRtaM prAkRtaM tRtIyaM pasIda ( 39) pAnIyAdi vargabhA hI Ine pahale has1 i thAyache :saMskRtaM saMskRtaM . pANi pAnIyaM kariso karISo ali alIkaM siriso zirISaH jiai. jIvati dvitIyaM jiau jIvatu taiaM vili vyalI gahiraM 1 gabhIraM upaNi upanItaM ANi AnItaM padivi pradIpitaM osiaMto avasIdan prasIda .. gahiraM gRhItaM vammio valmIkaH tANiM tadAnIM __bahulAdhikArA deSu kacina niyam , kacid viklpH| "bahulam" evuM je adhikAra vAcaka sUtra che, te ghaNuM vyApaka che; tene lIdhe zahe! mAyA nathI:-upanIta, AnIta, jIvatu, jIvati, pradIpita, prasIda, zirISa, gRhIta, valmIka, avasIdan , 2 // mAM, prAkRta prkaashn| mata pramANu, 21 i thAya nahI. kalpa latikAyAM pAnIyagaNa itthaMnirdiSTam / kalpalatikAbhAM pAnIyAdi varganA shhe| nIce pramANe - 50yA cha:-"pAnIyaM, vIDitA lIka, dvitIyaM ca, tRtIyakaM, / tathA gRhIta mAnItaM, gabhIraM ca karISavat , // . idAnI ca, tadAnIM ca pAniyAdi gaNo yathA // 1 gahera hindii| Page #49 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ( 40 ) pAnIyAti varganA keTalAeka zabdane A sUtra avazya lAgu paDe che, ane DeTalAune viTye sAgu paDe che; bhaDe, pANIaM, alIaM, jIai. 63 // tIrthe ho // tIrtha zabde he sati ita UttvaM bhavati / jyAre tIrtha zabdanA thai ne badale haiM thAyache, tyAre rU nA 1 1-104 thAyache; prema, tUhaM. de iti kim ? " ha thAyache tyAre " menuM dhuM che, tethI, bhyAre rthn| ha thAya nahIM, tyAre iin| U thAya nahIM; bhebhaDe, titthaM. 64 // uto 'nmukulAdiSu // 1-107 2 mukula ityeva mAdiSu zabdeSu, Ade ruto 'vaM bhavati / 1 keSAJcinmate udgIrNa zabdasyApi ita ut bhavati / keTalAeka vaiyAkaraNeAnA mata pramANe Ine zabdamAM paNa te mahate u thAyache; ne bhaDe, ugguNNaM. 2 prAkRta prakAze " anmukuTAdiSu" ityevaM sUtrarUpaM vidyate / prAkRtaprakAzabhAM " anU mukuTAdiSu - mukuTAdi varganA zobhAM pddesaaune| a thAyache, " menuM sUtra mAyuM che. kalpalatikAryA mukuTAdigaNo yathA / kalpalatikAbhAM mukuTA Page #50 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ( 41 ) mukulAdi varganA zamA pasA une pahale a thAyache. mA0 . saM prA0 saM prA9 saM maulaM mukulaM maulo / agara aguruH garUI guvI mauro ra soamalaM saukumArya galoI guDucI jahuThilo / yudhiSThiraH jahihilo kacid AkAro 'pi / sAye zobhA 59sA une pahale A 55 thAyacha; abhaDe, vidAo (vidrutaH) / ....65 // gurau ke vA // ' 1-109 gurau svArtha ke sati, Ade ruto 'd vA bhavati / guruka zabhA ka pratyayane sIdhe nyAre guru (mAre) shhne| artha badalAte nahIM hoya, tyAre pahelA 3ne vikalpa = thAya che; di varga nA2 pramANe ge|vyo cha: mukuTaM, karbura, gurcI, saukumArya, yudhiSThiraH, / gurukaM co parI sAdau mukuTAdiSu lakSayet // kaburazabdasya kavvara miti rUpam / 1 prAkRta prakAze "upari guru" zabdo mukuTAdi SvantabhAMvito, tena na tayo viklpH| prAkRtaprakAzabhAM upari sane guru e be zabda puraka vargamAM gaNavyA che; tethI, tenA pahelA kane athAyacha. Page #51 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ( 2 ) jemake, nahago, juho (JT:), '' ja timi ? " jyAre TM pratyaya lAgIne artha badalAta nahIM hoya tyAre, ' evuM kahyuM che; tene lIdhe gurU zabdane artha badalAtA haiAya tyAre pahelA unA tra thAya nahIM; jemake, puruSo (guruja: ) ochA darajjAnA gurU ( upagurU ). 66 // Uruto 'nutsAhocchannetsacche // 1-114 utsAha, ucchanna vajjite zabde, yaH tsaH cchaH ca, tayoH parayo rAde ruta Ud bhavati | jyAre zabdanI zarUAtamAM hrasva haiM AvyA hAya ane pachI sa ke dai Avyo hoya, tyAre te hrasva unA dIrdha ' thAyache. e niyamane utttAda ane inna e be zabda apavAda rUpa che; jemake, mugo (rabhuttra); tavo (SF ) mitto (flTM:); jhutro (pannu ; ) (uddattA sunnA: casmAt sa) anutsAhocchanna iti kim ? " utsAha bhane ucchanna zabda apavAda rUpa che, ' evuM kahyuM che, tethI pujjAze, ane 3rahaLo, evAM rUpa thAyache. 67 // luki duro vA 1 - 115 durupasargasya rephalope sati, uta UttvaM vA bhavati / jyAre dur upasarganA nA lApa thAyache, tyAre ne badale Page #52 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ( 43 ) viThThahye dIrgha U thAya che; bhI, dUsaho, dusaho (duHsaha ); dUhao, buhao (durbhagaH ). lukIti kim ? " ne sopa thAyache tyAre, " menuM hyuM che, tethI jyAre nA leApa nahIM thAya, tyAre 3 dIrdha thatA nathI; bha, dussaha viraho / 68 // ot saMyoge / saMyogepare Ade ruta olaM bhavati / 1 / 1-116 1 prAkRta prakAze " uta otuNDarUpeSu " ( mA0 10 | 1 ) ityevaM sUtra masti / prAkRtaprakAzabhAM "uta ot tuNDa rUpeSu tuNDa nevA zobhAM hrasva une| o thAyache, " menuM sUtra vyAyuM che, jevA zakhkhAmAM nA o tenA upara TIaAre me dhuM cheDe, " rUpa grahaNaM saMyogapara lakSaNArtham tuNDa rUpa ( tuNDa nevA) menuM dhuM che, te uparathI me samajavAnuM ke, 3nI pachI joDAkSara Ave tyAre," nA o thAyache. kalpalatikAyAM tuNDAdigaNo yathA / kalpalatikAbhAM tuNDAdi varga nIce pramANe gaNAvyeA cheH tuNDa, kuTTima, kuddAla, muktA, mudgara, lubdhakAH / pustakaMcaiva manye'pi kumbhI, kuntala, puSkarAH / zaurasenyAM ozvasya niyatA nAsti / zaurasenI bhASAbhAM mevA sune| hamezAM o thAya yevo niyama nathI; tethI, zaurasenI bhASAmAM e vikalpe thAyache. Page #53 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ( 44 ) zabdanI zarUAtanA pachI joDAkSara Ave che, te ne o thAyacha; abhaDe, toNDaM (tuNDaM ); moNDaM (muNDaM); pokkharaM (puSkaraM); koTimaM (kuThima); potthoM (pustakaM); loddhao (lubdhakaH); mottA (muktA); vokaMtaM (vyutkrAnta); koMtalo (kuntalA); 1 / 69 // Rto 't // 1-126 Ade phraMkArasya attvaM bhavati / zamA phet| RDAya, to tenI a thAyache bhA, gharaM (ghRtaM); taNaM (tRNaM); kaaM (kRtaM); vasaho (vRSabhaH); mao (mRgaH, mRto vA); vaDhDho (vRddhaH); ghaTTo (ghRssttH)| 70 // it kRpaadau||||1-128 kRpA isevamAdiSu zabdeSu AdeH Rta ittvaM bhavati / 1 prAkRta prakAze "id RSyAdiSu" (mA0 28 / 1) isevaM sUtramasti / mAkRtaprakAzamAM kRpAdine pahale RSyAdi ye khu. kalpalatikAyAM RSyAdigaNo ythaa| kalpalatikAbhAMRSyAdi varganA zabdo nIce pramANe gaNAvyA che - RSyAdiSu kRtiH kRsA dhRSTo, vRSabha, vRzcikaH / . vRSazca, pRthalo, gRdhro, mRgAko masRNam, RSiH // sRSTi, dRDho, mRto, gRSTi, vitRSNa, kRta, kRttyH| saMjhAvAcakaH kRSNo 'yam RSyAdigaNa iidRshH|| Page #54 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (45) kRpAdi varganA zahAnI zayAtanA RnI ithAyacha rebha:pA0 saM0 mA0 saM0 prA0 saM0 kivA kRpA hia hRdayaM miDaM mRSTaM dilu dRSTaM dichI dRSTiH sihaM sRSTaM sihi sRSTiH giTTI gRSTiH picchI pRthvI bhiU bhRguH | bhiMgo bhRGgaH bhiMgAro bhRGgAraH siGgAro zRGgAraH | siyAlo zRgAlaH dhiNA ghRNA -ghusiNaM ghusaNaM / viddhakaI vRddhakaviH samiddhI samRddhiH idDI RddhiH giddhI guddhiH / kiso kRzaH kisANU kRzAnuH kisaro kuzaraH kicchaM kRcchaM kiI kRtiH / dhiI dhatiH kivo kRpaH kivaNo kRpaNaH kivANaM kRpANaM viJcao vRzcikaH tippaM tRptaM kisio kRSitaH nivo nRpaH kiccaM kasaM vittaM vRttaM / vittI vRttiH hiraM hRtaM vAhittaM vyAhRtaM bihio baMhitaH visI sI / isI RSiH / chihA spRhA sai sakRt / viiNho vitRSNaH | ukkiha utkRSTa #FEEEEEEEEEEEEE A 1 kalpalatikAmate nimnalikhiteSu Rto nitya mittvam / kalpalatikAnA mata pramANe nAya samesA zahomA Rne pahale Page #55 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ( 46 ) kalpalatikAmate viSNu vAcini kRSNa zabde ca vikalpena ittvaM bhavati; kalpalatikAnA mata pramANe, syAre kRSNa shhne| 2martha viSNu thAyache, tyAre Rne ma vikSye i thAyache; bhI, kiNho, kaNho (kRSNaH ). 71 // pRSThe vA 'nuttarapade // 1-129 // pRSThazabde 'nuttarapade Rta id bhavati vA / jayAre 98 zabdanI pUrve bIjo koI zabda nahIM Ave hoya, eTale jayAre pRE zabda keI samAsamAM chelle zabda nahIM tht| DAya, tyAre ne pahale vispe i thAyacha; bhI, piDaM, paDaM (pRSThaM). hamezAM thAya che - bhRGga bhRGgAra zRGgArAH kRpANaM kRpaNaH kRpA // zRgAla hRdaye vRSTi dRSTi bRhita meva ca // samRddhi kRzarA tRpti vRtti vRddhi stu kRtrimaM // kukavAku stathetyAdau nitya mittvam Rto matam // tato'nyatra viklpH| meTasA zahAmA hamezA i thAya che, evuM kahyuM che tethI eTalA zabdo zIvAyanA bAkInA badhAM zabdomAM ne badale vikalpa thAya che, ema samajavuM jemake, viso vaso (vRss:)| Page #56 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ( 47 ) anuttarapada iti kim ? "nyAre pRSTha 2067 sabhAsamA chelle zabda nahIM thato hoya tyAre," evuM kahyuM che, tethI jayAre gp zabda keI samAsamAM chelle zabda thato hoya, tyAre vikaspe nahIM, 55 25vazya thAyache bho, mahivaDhaM (mahIpRSThaM). 72 // udRtvAdau // / 1-131 Rtu ityAdiSu zabdeSu AdeH Rta ud bhavati / Rtu tyAdi zamAM Rne| a thAyacha; abhaDe, mA0 saM0 prA0 saM0 prA0 saM0 uU Rtu parAmuTho parAmRSTaH puDhaM pRSThaM pauTTe pravRSTaM puhai / pRthivI pauttI pravRttiH pAuso prAvRS pAuaM prAvRtaM 1 prAkRta prakAze "uhatvAdiSu" ityevaM mUtra masti (mA0 - 19 / 1) prAkRtaprakAzamAM "uhatvAdiSu" meg sUtra yApyuM che. - kalpalatikAyAM RtvAdigaNo ythaa| kalpalatikAmAMRtvAdi .. gaNa nIya pramANu yo cha: Rtu maMdaGgo nibhRtaM vRtaH parabhRto mRtH|| prAvRd pravRtti vRttAnto mAtRkA bhrAtRka stthaa| mRNAla pRthivI vRndAvana jAmAtRkA api // vRndArakazca prabhRtiH pRSTha vRddhAdayaH pare // lakSAnusArato jnyeyaaH| puhavI / Page #57 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ( 48 ) . prA0 saM0 prA0 saM0 prA0 saM0 bhui bhRtiH pahudi prabhRti pAhudai prAbhRtaM parahuo parabhRtaH NihuaM / NiuaM nighRtaM NihudaM mRta viu vivRtaM saMvadaM saMvRtaM vuttaMto vRttAntaH NivvuaM] Nivvui nirvRtiH buMdaM vRndaM NicudaM buMdAvaNaM vRndAvanaM vuDDo vRddhaH buDDhI vRddhiH / usaho RSabhaH muNAlaM . mRNAlaM uju RjuH jAmAuo) ___mAuA mAtRkA mAU / jAmAtakaH mAtA jaamaaduo|" mAdu ) bhAuo bhrAtRkaH piuo pitRkaH puhuvI pRthivI ..... mRgAGke ca vikalpe nottva micchanti kecit , yathA muaMko, maNko| sAyanA mata pramANu, mRgAGka zahanA Rne vidadhe u thAyacha.. ___73 // gauNAntyasya // 1-134 gauNapadasya yo 'ntya Rt , tasya ud bhavati / samAsamAM zULapamAM chevaTe $ Ave, to tene 3 thAya che; abhaDe, mAu(du) maNDalaM (mAtRmaNDalaM); mAu(du) haraM (mAtRgRha); piuvaNaM (pitRvanaM). Page #58 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (49) 74 // mAtu rid vA // 1-135 mAtRzabdasya gauNasya Rta id vA bhavati / sabhAsamA mAtR za6 gauNapada hai|y (bhuNya54 nahI hoya), to tenA Rne vidhe i thAyacha; abhaDe, mAiharaM, mAuharaM (mAtRgRha). kacid agaunnsyaapi| sIye 15te mAtR za6 pradhAna DAya, to55 tenA RnI i thAyache ma, mAiNo (mAtu:). 75 // riH kevalasya // ' / 1-140 kevalasya vyaJjane nAsaMpRktasya RtaH riH Adezo bhavati / zabdanI zarUAtamAM na Ave, ane te koI vyaMjanamAM bhaNeto nahIM hoya, tote ne pahale ri thAyache bha, riddhI * (RddhiH ). . RNa, Rju, RSabha, Rtu, RSiSu vikalpena ri rAdezo bhavati / yA niyama RNAdi varganA zahAne vikSye sAzu paDe cha; sabhaDe, riNaM (RNaM); rijju, ujjU (RjuH); risaho, usaho (RSabhaH); riU, udU (RtuH); risI, isI (RssiH)| 1-141 76 // dRzaH kip Tak sakaH 1-142 kipa, Tak, sak , ityetat kRdantasya dRze rdhAtoH Rto rirAdezo bhavati / 1 prAkRtaprakAzamAM "ayuktasya riH" me sUtra yApyu cha. Page #59 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ( 10 ) dara dhAtune pU, haLa, sa, A kRdaMta pratyaya lAgyAthI je rUpe thAya, tenI aMdaranA mAM maLelA ne badale phi thAya che jemake, gro , tAriNI, rasa, saro , , zari, aNNAriso, amhAriso, tumhaariso.| Tak, sak, sAhacaryot tyadAdhanyAdi sUtra vihitaH kipa iha hete ! A sUtramAM 8 ane 2 pratyenI sAthe hindu pratyaya gaNu chete uparathI evuM samajavAnuM che ke, A sUtrane saMtAnyA sUtranI sAthe joDIne vAMcavuM joIe eTale, tyAdi sarvanAmanI sAthe dara dhAtu Ave, ane tene hindu pratyaya 1 khAtAmAM je sUtra ApyuM che, tene arthe A sUtranA karatAM vadhAre vyApaka che. te artha e che ke, zabdanI zarUAtamAM 3 Ave, ane te bIjA koI vyaMjananI joDe maLela nahIM hoya, te, te trane badale kaI kaI vakhata re thAya che. . zaurasenyAM yAdRzAdInAM jAdizaM ityAdirUpaM bhvti| zaurasenI bhASAmAM vAdarAri zabdanA bAlikA ItyAdi rUpa thAya che jemake, nAzi, tAliza, ItyAdi. apabhraMze . apabhraMza bhASAmAM rASTra, taravAM ItyAdi rUpa thAya che. vairAcAkhA pairavI bhASAmAM jJAtihiM, tAta, ItyAdi rUpa thAya che. Page #60 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ( 51 ) lAge, tyAreja tenA ne badale thAyache, ema samajavuM. kalpalatikAbhAM " lRtaH kevalasya " me vadhAre sUtra vyAyuM > cha. te artha / che De, vyaMjananI leDe la nahIM bhaNeso hoya, to te lane se li thAyache; bebhaDe, lRkAraH (likAro ). kalpalatikAyAM varNAntarAsaMyuktasya lRkArasya liH syAd iti pATho dRzyate / 77 // aitaH et // 1-148 zabdabhAMne pahelI ai hai|y tene mahale e thAya che; bhebhaDe, selo (zailaH); settaM, seccaM (zaityaM); erAvaNo (airAvaNaH); tellukkaM (trailokyaM); kailAso (kailAsaH ); keDhavo (kaitavaH ); behavvaM ( vaidhavyaM ) / 78 // ai daityAdauca // 1- 151 1 daitya ityeva mAdiSu ca, aito ai isAdezo bhavati etvApavAdaH / 1 prAkRtaprakAzabhAM " daityAdiSva" menuM sUtra vyApyuM che, teno artha ya sUtranA nevA che. sAdigaNaH / kalpalatikAbhAM daityAdi varga tithe prabhA gaNAnyA che: daityAdau vaizya, vaizAkha, vaizampAyana kaitavAH / svaira, vaideha, vaideza, kSetra, vaiSayikA api // daityAdiSvapi vijJeyAstathA vaidezikAdayaH / hemacaMdranAbhata pramANe yA niyama kaukSeyaka zabhane viTye sAgu paDe che, 1 - 161; bho, kuccheayaM, koccheayaM. Page #61 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ( 52 ) sainya ane daikhAdi varganA zobhAM aine pahale ethaMtI nathI, yaee ai thAyache; bhebhaGe, sainnaM daico (daityaH); daiNNaM ( dainyaM); aisariaM ( aizvarya); bhairavo ( bhairavaH) ; daivaaM ( daivataM ); vaiAlio (vaitAlika: ); vaieso (vaidezaH ); vaieho (vaidehaH ); vaiabbho (vaidarbha:); vaissAro (vaizvAnaraH ); kaiavaM ( kaitavaM ); vaisAho ( vaizAkhaH ); va sAlo ( vaizAla : ); ityAdi / 79 // vairAdau vA // 1 1-152 vairAdiSu aito ss (ai ) rAdezo vA bhavati / vairAdi varganA zobhAM aine pahale viTape ai thAya che; 9bhaTThe, vairaM, veraM (vairaM ); kailAso, kelAso (kailAsaH); kairavaM, keravaM (kairavaM ); vaisavaNo, vesavaNo (vaizravaNaH ), vaisaMpAaNo, vesaMpAaNo (vaizampAyanaH); vaiAlio, veAlio (vaitAlikaH); vaisio, vesio (vaizikaH ); caitto, cetto (caitraH ) / 1 mA sUtrane pahale kalpalatikAbhAM niyenI kArikA khAyI che: caira, kaitava, caitrAzca kailAsa, daiva bhairavAH / aidicchanti vikalpena ca kovidAH // zaurasenyAM deve naiSa vidhiH / zaurasenI bhASAbhAM deva zahane A nIyama lAgu paDatA nathI. Page #62 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (53) 80 // auta ot // 1-159 aukAra syAde rod bhavati / zabdanI aMdara pahele gau hoya tene go thAya che, jemake, komaI (kaumudI); jovvaNaM (yauvanaM); kotho (kaustubhaH); kosaMbI (kauzAmbI); koMco (krauJcaH); kosio (kauzikaH); sohaggaM (saubhAgyaM); dohaggaM (daurbhAgyaM); godamo (gautmH)| 81 // ut saundaryAdau // '1-160 saundaryAdiSu zabdeSu auta ud bhavati / saundaryAdi varganA zamI aune pahale u thAya cha; bhI, suMdaraM, suMdariaM (saundarya ) ; suMDo (zauNDaH); suddoaNI (zaudadaniH); duvArio (dauvArikaH); muMjAaNo (mauAyaNaH); sugaMdhattaNaM (saugandhAM); pulomI (paulomI); suvaNNio (sauvarNika:); .... 82 // auH paurAdau ca // 1-161-62 kauzeyaka paurAdiSu ca auta au rAdazo bhavati / -1 kalpalatikAyAM saundaryAdayo yathA / kalpalatikAmA saundaryAdi varga niye pramANe gAvyo ch:| saundarya zauNDikI dauvArikaH zauNDopariSTakaM / - kaukSeyaH pauruSaH paulomi mauna dauspaadhikaadyH|| .. Page #63 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (54) kauzeyaka 274mA, tathA paurAdi varganA zamA, aune mAse au thAyacha; abhaDe, kaucheaaM (kaukSeyaka:); pauro (paura:); kauravo (kauravaH); kausalaM (kauzalam); parisaM (pauruSaM); sauhaM (saudham); gauDo (gauDaH); maulI (mauliH); mauNaM (mauna); saurA (zaurAH); kaulAH (kaulaaH)| 83 // avApote // 1-172 avApayo rupasargayoH uta iti vikalpArthanipAte ca aade| svarasya pareNa sasvaravyaanena saha od vA bhavati / ava ane apa ye usane mahata, ane uta me vikalpArthaka avyayane pahale, visye o thAya cha bha, oAso, . 1 kalpalatikAyAM paurAdayo yathA / kalpalatikAbhAM paurAdi varga nIce pramANe gaNAvyuM che - paura pauruSa caulAni gauDa kSaurita kaurvaaH| kauzalaM mauli vaucityaM paurAkRti gaNA mtaaH|| zaurasenI bhASAmA paura sane kaurava se zahamA aune ma. au thatI nathI. -- zaurasenyAM paura kauravayoH krameNa porokAravo iti rUpe bhvtH| 1prAkRtaprakAzamAM "odavApayoH" me sUtra cha / mAgadhyAm avApayo rutvaM otvaM ca / mAgadhI bhASAmA ava ane gapa upasargane badale 3 athavA mo thAya che. Page #64 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (55) avaAso (avakAzaH); osaraI, avasaraI (apasarati); o vaNaM, ua vahaNaM (uta vanam .) / kacin na bhavati / sAme zahAmA ava apa mane utane pahale othatA nathI bhaDa, avagaaM(apagataM); avasado (apsdH)| 84 // Uccope // 1-173 upazabde AdeH svarasya pareNa vyaanena saha Un o cAdizau bhvtH| upa 75sargane pahale U athavA o thAya cha bhaTTa, UhasiaM, ohasi ( upahasitaM ); UAso, oAso (upavAsaH). iti prAkRta vyAkaraNe prathamo 'dhyaayH| 1 / eta dadhyAyoktA niyamAHprAyaH sA svapi mAkRtabhASAmu pravarttante / kevalaM 55 sUtra metat zaurasenyAM piNDAdiSu na prvrttte| A adhyAyamAM je niyame kahyA che, te ghaNuM karIne badhI mAkRta bhASAyAmAM sAzu 59 che; mAtra 55 bhuM sUtra zaurasenI bhASAmAM piver varganA zabdone lAgu paDatuM nathI. Page #65 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (56) / atha dvitiiyo'dhyaayH| 1 // svarA dasaMyukta syAnAdeH 1-176 / ' adhikAro 'yam / yad ita Urdhva manukramiSyAma stat svarAt 1 A sUtrane badale mAtAjArAmAM niceluM sUtra ApyuM cha:-" ayuktasyAnAdau" (prAkRtaprakAze dvitIyAdhyAyasya prathama sUtram ) (tatra svarA diti padaM nAsti) yemA "svarAt=252nI pachI sAvatA" ye 4 nathI. __ "atrAsaMyukta syesevaM kathane naiva prayojana siddhi bhavati / tat svarA diti padaM tatheti na zaGkitavyam " / yatrAnusvArasya paJcama varNo na jAtaH, tatra paravartino vyaJjana syAsaMyuktattvAt lope prApte, svarAd isanena niSedhaH / "asaMyuktasya=I vyaMjana sAtha nahIM joDAyela vyaMjana e zabda A sUtramAM AvyA che, tethI "svarAt svaranA pachI pAvasA" se shm| nAmA cha, medhuM nahIM samajavuM; kAraNake, je zabdamAM anuvAne badale vargane pAMcamo manunAsika akSara nahIM mukAte hoya ane pachI akSara joDAkSara nahIM thatuM hoya, te zabdone A niyama lAgu paDe nahIM, sevA hetuthI yA sUtramA "svarAt-252nI pachI pAvasAmane "asaMyuktasya mI vyaMjana sAtha nahIM DAyata" mevAM ye pada mukyA che. Page #66 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (57) para syAsaMyukta syAnAde bhavati, iti veditavyam / A sUtramAM gAdhara kahyA che, tethI pachInA sUramAM ene adhyAhAra 12vI. have pchiin| sUtrImA niyama hAche, te niym| (1) svaranI pachI pAvasA, (2) zanI za3vAtamA nahIM yAvasA, tathA (3) mI vyaMjananI sAthe nahI DAyalA, vyNgnane lAgu paDe che, evuM samajavuM. 2||k,g,c,t da, pa, ya, vAM prAyo luk||1-177' svarAt pareSA manAdibhUtAnA masaMyuktAnAM ka ga, ca ja, ta da, pa, ya vAnAM pAyo lug bhavati / . k ga, c j , t d, p, y v , 2 // vyaMganI za. bdanI zarUvAtamAM nahIM AvyA hoya, svaranI pachI AvyA hoya, 1 apabhraMze tAdRzAnAM ka kha, ta tha, pa pha, ga gha, da dha, va bhA bhavanti / apabhraMza bhASAbhAM, vrnnne| paDatA yane bhAna akSara kaI vyaMjana sAthe joDAyeluM nahIM hoya, tyAre tene badale ta varganA zrImane yAthA akSara thAya che. 4-396 paizAcyAM naiSa vidhiH / tatra tu, tRtIyatUryayoH sthAne yathAkrama prathamadvitIyau / paizAcI bhASAmA zrImane yAthA akSarane . ise pahelo mane pIne sakSa2 bhujAya bho, nagaraM, nakara; bhagavatI, phakavatI. 4-325 Page #67 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (58) ane bIjA vyaMjana sAthe joDAIne joDAkSara nahIM thayo hoya, to, tabhanI pArIna sothAya cha; abhaDa, ka-loo (lokaH); saaTaM (zakaTaM); muulaH (mukulaH); Naulo (nakulaH); NoA (naukA); muulidA (mukulitA); ga-Nao (nagaH); NaraM (nagaraM); maaMko (mRgAGkaH); sAaro (sAgaraH); bhAIrahI ( bhAgIrathI); bhaavadA (bhagavatA); ca-saI (zacI); kaaggaho (kacagrahaH); vaaNaM (vacana) ; sUI (sUcI); roadi, (rocate); uidaM ( ucitaM); sUaraM (sUcakaM); ja-raao (rajakaH); paAvaI (prajApatiH); gao (gajaH); raadaM ( rajataM)ta-viANaM (vitAnaM); kiaM ( kRtaM); rasAalaM ( rasAtalaM); raaNaM (ratnaM ) ; da-jai ( yadi); naI (nadI); gaA (gadA); maaNo (madanaH); vaaNaM (vadanaM); mao (madaH); pa-riU (ripuH); surariso (supuruSaH); kaI ( kapiH ); viulaM (vipulaM); yadalU ( dayAluH); NaaNaM ( nayanaM); vioo ( viyogaH); vAuNA ( vAyunA); va-jIo ( jIva:); diaho ( divasaH) lAaNNaM (lAvaNyaM ); vioho (vibodhaH); valaANalo ( vddvaanlH)| prAyo grahaNAt kacin na bhavati / 2 // sUtramA "prAya: pay rIna" me 54 bhusyu cha, tethI, mema samabhavAtuMcha, maaniyamane keTalAeka apavAda che. eja hetuthI bAjhatAjAmAM evuM Page #68 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (59) ghucha hai, (prAkRtaprakAze) yatra zrutisukha masti / jyAM pyAra karavAmAM sugamatA AvatI hoya athavA sAMbhaLanAranA kAnane kaTheratA lAgatI hoya, tyAM upalA akSarone lepa thato. nathIbha, sukusumaM; prayAgajalaM; priyagamaNaM; sugado (sugataH); agurU; sacAvaM (sacApaM); vijaNaM; atulaM ; sutaraM ; viduro; Adaro; apAro; ajaso; davo; dANavo ; sabahumAnaM ; isaadi| __svarAd iti kim / " svarAt s12nI pachI pAvasA" evuM sUtramAM kahyuM che, tethI nicenA zabdomAM zuM zuM ityAdine sA5 yatA nathI:- saMkaro; saMgamo; Nakacaro (naktaJcaraH) dhaNaMjao; puraMdaro; saMvaro 1 klpltikaamte| kalpalAtikAmA niyanI // 27 mApIcha: prAyo grahaNata zcAtra pUrva prAkRta kovidaiH| yatra na zruti saubhAgyaM tatra lopo na manyate // prAkRta bhASAnA prAcIna vaiyA2NanA mata prabhAye, jyA zrutisukha ( 3 mAdhurya) nathI, tyAM so5 th| nathA; bhI, cucuaM (cUcUkaM); supavittaM (supavitraM); sateo ( stejH)| , - kecit "gatvaM madakale kasya, tathA marakate bhavet" iti .. vadanti / sAno mata mecha, madakala ane marakata, se zammI kane Ae ga thAya cha; abha, maragaaM ( marakataM), maagalo (madakalaH). Page #69 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (60) ayukta syati kim ? "ayuktAnAm mIla vyaMjana sAye -joDAIne jeDAkSara nahIM thayelA " evuM pada sUtramAM che, tethI niyenA zahAmA k g pratyAhinI 25 yatA nathI:- akko; vaggo ; aggho; maggo (mArgaH) ; acco (aryaH); uddAmo. . anAde riti kim ? " anAdibhUtAnAm= zanI za3mAtamA nahIM pAyA hAya", tA, k g pratyAhinI sopa thAya che, evuM sUtramAM kahyuM che; tethI nIcenA zabdomAM va zuM tyAhinA 5 thatA nathI:- kAlo, gandho, coro, jAro, tarU, davo, pAvaM (paapN)| samAse tu vAkya vibhaktyapekSayA bhinnapadatva mapi vakSyate; tenatatra yathAdarzana mubhaya mapi bhavati / sabhAsamAM iri 56 oLakhI zakAya che, te samAsamAM uttarane (chellA bhAgane) pahele akSara mahemUta nathI, evuM vikalpa mAnI zakAya tethI, tene vidathe to5 thAya cha sabhA, sahaaro (sahacaraH); jalaaro; (jalacaraH); sahaAro (shkaarH)| prAkRtaprakAzakAra stu, tamevArtha bhinnabhaGyA sUcayati / maakRtprkaashn| tIno 55 me mamiprAya cha; te 4 cha hai, * lopo bhavati ityanena jJApayati sUtrakAro, yathA uttarapadAdi ranAdi reva / sUtramAra hemacandra cha , samAsanA uttrpdne| je Adya akSara heya, tene Adha akSara gaNu nahIM? Page #70 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (61) kecit , keSucit kasya gatva mevecchanti, na tu lopam / bhIla keTalAeka sUtrakArene e mata che ke, no lepa nahIM kare, 59 ga 72vA; lebhaDe, egattaNaM (ekatvaM); ego (eka:); amugo (amukaH); AgAro (AkAra:); Agariso (AkarSaH) / ArSe anyad api dRzyate / ArSa(RSiyA aresA) prayogamA game te akSara bIjA game te akSarane badale mUkavAmAM Ave che babha, AuMjaNaM (aakunycnN)| 1 patAkAdikaM varjayitvA, tasya sthAne do bhavati / zaurasenI bhASAmA tane ANe da thAyachama, tAdo (tAta:); pazu mA niyabhane patAkAdi gaNanA 2056 cha bha, paDAA (patAkA), vvAvaDo (vyApRtaH), gabhiNaM (gabhitaM). bharata zamAM tne| dha thAyarcha babha, bharadho (bharataH). 4-260 dalopaH prAyeNa niSiddha dne| yaj arIne vA5 42 / nahIM, vo mAyeno mata cha bha, vadaNaM, saudaaminnii| prAyograhaNAt kacidasya lopo 'pi = sUtramA "prAyeNa=j karIne evuM kahyuM che, tethI kaI kaI ThekANe Treno lepa thAya cha bha, hiaaM (hRdayaM). mAgadhyAM chasya sthAne zco bhvti| '4-295-mAgadhI bhASAmA chane ye zca thAya cha. tathA jadyayoH sthAne yH| tamana ja ghane 4ANe ya thAya che. ya lopo na / yano sA5 yatA nathI. 4-292 Page #71 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (62) lopa iti nivRttaM " to5 thAya cha" / savisAra yAsata tA, te 2412vethI puure| thayo. 3 // nAvarNAt pH|| 1-179 avAda para syAnAdeH pasya lug na bhavati / anAdi ( za5-8nI 23yAtamA nahIM pAyA hai|y), ane a AnI pachI mAvyA hai|y, tavA pa na so5 yatA nathI, bha, savaho (zapathaH); sAvo (shaapH)| 4 // avarNe yazrutiH // 1-180 / ka ga, ca jetyAdInAM luki sati, yaH zeSo 'varNaH, tasmAt parato laghuprayatnatara yakAra zruti bhavati / syAre ka ga ca ja, pratyAkSironA 5 thAyache, tyAre te akSaronI saMha ne aAya, mane te anI paDasAne a A sAvyA hAya, to, te ane| laghuprayatnavANe (9 / ayyAravANA) yakAra saMbhaNAya cha. ' 5 // kha, gha, tha, dha, bhAM haH // 1-187 ___ svarAt pareSA masaMyuktAnA manAdibhUtAnAM kha gha, tha dha, bha, paizAcyAM tadayoH sthAne to bhvti|4-307| paizAcI bhASAmAM tadane gae ta thAya cha hRdayasya hitaya miti rUpaM bhavati / hRdaya parnu hitaya meg35 thAya che. Page #72 -------------------------------------------------------------------------- ________________ __ (63 ) ityeteSAM varNAnAM prAyo ho bhavati / kha gha,tha dha,bha,ye vyaMganI, (1) mI vyaMganAnI sAtheyasA nahIM hai|y,(2)te zanI za3yAtamA nahIM hai|y, ane(3) temnI pUrve svara AvyuM hoya, to, temano ghaNuM karIne thAya che jemake, kha-maho (makhaH); muhaM (mukhaM); mehalA (mekhalA); lihai (likhati); pamuheNa (pramukheNa); sahI (sakhI); AlihidA (AlikhitA); gha-meho (meghaH); jahaNaM (jaghanaM); mAho (mAghaH); lAhaaM (lAghavaM); lahu (laghu) tha'-nAho (nAtha:); gAhA (gAthA); mihuNaM (mithuna); savaho (zapathaH); kahehi (kathaya); kahedu (kathayatu); kahaissaM (kathayiSyAmi); kahaM (kathaM); maNoraho (manorathaH); dha-sAhu (sAdhuH); rAhA (rAdhA); bAho (bAdhaH); bahiro (badhiraH); bAhai (bAdhate); iMdahaNU (indradhanuH); ahiaM (adhika); mAhavIladA (mAdhavIlatA); mahuaro (madhukaraH) bha-sahA (sabhA); sahAvo (svabhAvaH); gahaM (nabhaH); ghaNaharo (ghanabharaH); sohai (zobhate); sohaNaM (zobhanaM); AharaNaM 1 pRthavI prathamaJca varjayitvA zaurasenyAM thakArasya prAyo dho bhavati / zaurasenI bhASAmAM, pRthivI ane prathama ye ye za6 zivAya, bIjA zabdomAM thano ghaNuM karIne gha thAya che; jemake, jadhA (yathA), tadhA (tathA), aNNadhA (anyathA). pRthivI zamA thne| ha, sane prathama zamAM thne| Dha, thAyache nabha, pahuvI (pRthivI); paThumaM (prthm)| 4-267 Page #73 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ( 64 ) 1 (AbharaNaM); dullaho (durlabhaH); vallaho (vallabhaH) / " 1 svarAd iti kim ? / " tebhanI paDelAM svara mAnyo hoya " tAna, tebhne| ha thAya che, ve niyama che; tethI saMkho ( zaGkhaH ), adi ( aga ), kur (HU) scule avdiHi g qai 19. asaMyuktasya iti kim ? " the vyaMjano mIla vyaMjanonI sAthai bheDAsA nahIM hoya " tona, bhne| ha thAya che, yevoni4x d; a, g1q3 (grqia ); fage (faxg); aras ( akSati ) / " anAdeH iti kim ? " zahanI AtamAM nahIM AvyA hoya " tona, tebhne| ha thAya che, meveo niyama che; tethI, gajjaMto ( garjayan ) ; khe gajjai ghaNo ( khe garjayati ghanaH ) / / prAyaH ityevam / " dhaNuM arIne ha thAya che," meve niyama che; tethI, pakhalo (prakhala: ) ; palambaghaNo ( pralambannaH ) ; adhIro ; aghaNNo (adhanyaH); upaladdhabhAvo ( upalabdhabhAvaH ) ; jiNadhammo ( jinadharma : ) ; ityAdi dRzyate / 6 // ToDaH 1 - 195 / / svarAt parasyAsaMyukta syAnAdeH Tasya Do bhavati / 1 zaurasenyAM dha bhayoH krameNa dakAra vakAravat uccAraNaM vihitaM, na tu lekhataH svArUpyam / zaurasenI bhASAbhAM mosavAbhAM ghanAda, ane ma nA va thAyache, paNa lakhavAmAM kAMIpaNa pheraphAra thatA nathI. Page #74 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ( daka) (2) svaranI pachI AvelA, (2) bIjA vyaMjananI sAthe nahIM joDAelA, ane (2) zabdanI zarUAtamAM nahIM AvelA, evA Tana ru thAya che jemake, navo (naTa), ma (mA), viDava (viTa), gho (ghaTA), ghara (gha) svarAMta phata ?i e "svaranI pachI AvelA" no thAya che evo niyama che; tethI, ghaMTA zabdamAM no 4 thato nathI asaMyutha kRti vim ?. "bIjA vyaMjananI sAthe nahIM jeDAelA rane ru thAya che, e niyama che; tethI, vadA zabdamAM ne ru thato nathI. ganA tari? "zabdanI zarUAtamAM nahIM AvelA" ne zuM thAya che, e niyama che; tethI, jo zabdamAM rano. 4 thato nathI. utta na mArA keTalAeka zabdomAM A sUtra pramANe Tana 3 tha joIe, tema chatAM, te thatuM nathI; jemake, gara (gati). 7 o vA 2-218 che. Nyante paTa dhAtau Tasya lo vA bhavati / pa dhAtunA devamadranA rUpamAM Tane vikape 4 thAya che; jemake, pha, , (vAti ). 8 To DhaH 2-111. svarAt para syAsaMyukta syAnAdeH Thasya Dho bhavati / Page #75 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ( 66 ) (1) ravaranI pachI AvelA, (2) bIjA vyaMjanI sAthe nahIM joDAelA, ane ( 2 ) zabdanI zarUAtamAM nahIM AvelA, evA nA Dha thAya che, jemake, maDho (ma:); saTTo (:); maDho (ma); tAro ( kAra; ) | svarAj phatyeva / 'svaranI pachI AvelA' ne ja Dha thAya che, eve niyama che; tethI, vaikuMo ( vaijjaH ) zabdamAM 4 nA 4 thatA nathI. - gasaMcustasya kRti vim ? / '' bIjA vyaMjananI sAthe nahIM joDAelA'" 4nA Dha thAya che, evA niyama che; tethI, cidarU (tivrutti) zabdamAM ne Dha thatA nathI. anAveH rUti trim ? / " zabdanI zarUAtamAM nahIM AvelA ' nA TM thAya che, evA niyama che; tethI, dArUM (sthAyI) zachadramAM ne Dha thatA nathI. o // kohraH / / / ` / ?-202. z|| svarAt para syAsaMyukta sthAnAde rDa: prAyo lo bhavati / (1) varanI pachI AvelA, (2) bIjA vyaMjanI sAthe nahIM joDAelA, ane (3) zabdanI zarUAtamAM nahIM AvelA, evA {' chu mAta gAro kaya ca" kRti mUtrarUpa matti madhruttamajAramAM "turtha va' evuM sUtra che. Page #76 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (67) Dane dhAzuM arIne la thAyacha; gabha, valavAmuhaM (vaDavAmukhaM); gahalo (garuDaH) kIlai (krIDati); talAo (taDAgaH); valahI (vaDabhI). ___ svarAt ityeva / " svaranA pachI AvA" ddne| la thAya cha, mevA niyama cha tethI, moMDaM (muNDaM ), koMDaM (kuNDaM ) hemA Dana la tht| nathI. __ asaMyuktasya ityeva / "mI vyasananI sAtha nahIM leDAyasA" Dana la thAya cha, mevA niyama cha tethI, khar3aH (khaDgaH) zamA Dane lathata nathI. anAdau iseva / "zanI 23mAtabhA nahIM yAvesA" DanI la thAya cha, sevA niyama cha tethI, Dibho (DimbhaH) 2-4 mA ddne| la thatenathI. - 'prAyo' grahaNAt kacid vikalpo 'pi|suutrmaa prAyaH (dhaarIne) evuM pada che, tethI keTalAeka zabdomAM ne 4 vikalpa thAyacha; bha, valisaM, vaDisa; dAlima, dADimaM; gulo, guDo NAlI, NADI; NalaM, NaDaM. kacin na bhavati / 4sAya zahAmA ddne| la thatA nathI; bha, niviDaM, pIDiaM (pIDitaM); NIDaM / ra . 2 / prAkRta prakAza kAra mate dADima, vaDisa, niviDAnAM latvaM na bhavati / prAkRtaprakAzanA bhata prabhAe dADima, vaDisa, mane nibiDa zobhA Danela tht| nathI. Page #77 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (68) 10 // pratau DaH // 1-206. pratyu pasarge tasya Do bhavati / prati upasarganA tano Da thAyacha bha, paDivaNaM (pratipannaM), paDisaro (pratisaraH), paDimA (pratimA). prAya ityeva / ye sUtramA prAyaH ( ghArIna) se shhne| 24dhyAhAra 42vAna cha; tethI, prati 5sarganA tne| Da ghAza hAmA tht| nathA; bhaI, paivaM (pratIpaM); saMpaI (saMpati); paiThANaM (pratiSThAnaM); paiThA (pratiSThA); paiNNA (pratijJA). prAkRta prakAze "RtvAdiSu todaH" (mA0 72)iti sUtraM ptthitm| hemacandrastu, vidhi mimaM zaurasenI mAgadhI viSayaM mnyte| tanmate, sAdhAraNa prAkRte tu, RtvAdInAm uU isAdi rUpaM bhavati / - prAkRtaprakAzabhA "RtvAdiSu todaH" (Rtu tyA shhe| mAM tanoda thAya cha), me sUtra cha. 59 hemacaMdra cha, "sa tu, zaurasenI mAgadhI viSaya eva dRzyate, iti nocyate / tanoda thavA te, zaurasenI mane mAgadhI bhASAmAna niyama cha tethI, mahiyA niyama yo nathI." sAdharaNa ta bhASAmAM 50 ityAdi zabdonAM 3 ItyA kalpalatikA mate kevalaM pIDita guDa zabdayo vikalpena latvaM bhavati / kalpalatikAnA mata pramANe pIDita mane guDa ye ye zammAna ddne| la vikSye thAyacha. Page #78 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ( 69 ) hi 35 thAya che; nebhaDe, uU ( RtuH ) ; raaaM (rajataM ); eaM ( etaM ); gao ( gataH ); saMpaaM ( sAmprataM ); jao ( yataH ); tao (tataH); kaaM (kRtaM); haAso ( hatAzaH ); tAo ( tAta :); ityAdi. 11 // daMza dahoH // 1-218. 1 anayo feat sya so bhavati / daMz bhane daddU, ( dazati ); ses (dahati ). ye dhAtunA dne| Da thAya che; bhaDe, Dasai 12 // pradIpau laH // 1-221. pUrve dIpyatau dhAtau dasya lo bhavati / ipU dhAtunI pUrve meM upasarga ALyeA hAya, te ne hathAya che; bha, palIbei (pradIpayati ); palittaM (pradIptaM). 1 RtuH, kirAto, rajataJca tAtaH; susaGgataM, saMyata sAmprataMca / susaMskRti prIti samAna zabdA stathA kRtirnivRti tulya medava // upasarga samAyukte kRti vRtI vRtAgatau / RtvAdigaNane neyA anye ziSTAnusArataH // kalpalatikAnA bhata prabhANe zruta shbdbhaaNtne| da hamezAM thAya che; bha, sudaM (zrutaM); ane, hata zahAM tne| da viye thAya che; bhaDe, hao, hado, ( hataH ). Page #79 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (70) ___13 // dIpau. dho vA // 1-223. dIpa dhAtau dasya dho vA bhavati / dIpa yAtunA dn| viSedha thAya cha bha, dhippai, dippai, (dIpyati). 14 // no nnH||'| 1-228. svarAt para syAsaMyukta syAnAde nesya No bhavati / (1) 12nI pachI pAvasA, (2) mI vyasananI sAthai nahIM joDAelA, ane (2) zabdanI zarUAtamAM nahIM AvelA, mevA nano Na thAya cha bhaTTa, kaNyA (kanyA); saaNaM (zayana); ityAdi. . atra, vararuci hemacandrayo mahadantaraM dRzyate, yathA prAkRtaprakAze "no NaH sarvatra" (mA. 42 sU. 2 a.) iti sUtraM dRzyate / tasya vR- tistu, sarvatra, Adau anAdau vA, nakArasya NakAro bhavati / A sUtranI bAbatamAM varahona ane hemacaMdrae benAM matomAM gharI tAkata cha. prAkRtaprakAzabhAM, "no NaH sarvatra (madhe Ae nn| Na thAya che)" me sUtra cha.tenI vyAcyA sevA rIcha, zabdanI zarUAtamAM AvelA, athavA zabdanI aMdara bIje keI A mAsA, nn| Na thAyache. paNa, hmcNdrn| 0yA329 mAmA 1. paizAcyAM NakArasya nakAro bhavati / paizAcI bhASAmA nnne| na thAya che. Page #80 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (71) pe sUtra 2 // pustabhA sIdhu cha, tathA sarIna, vararucinA mata prabhArI nArAyaNa zarnu NArAyaNa me 35 5 nadhya 54 hmcNdrn| mata pramANe, nArAyaNa ane NArAyaNa sevAye rUpa thAya che (AgaLanuM satra ju). paNa pionA lakhANamAM yA niyama pavAmA sAvatA nathI; sabhA, analo, anilo. 15 // vA dau // 1-229. asaMyukta syAdau vartamAnasya nasya No vA bhavati / bIjA vyaMjananI sAthe nahIM joDAelA, ane zabdanI za3aatmaa mAsA, naneNa vipe thAyacha abhaDe, Naro, naro, (naraH); "i, nai, (nadI). . asaMyukta syeseva / "thA vyasananI sAtha nahI DAyevA" nne|| Na thAya cha tethI, nyAyaH ye zamAM nanaNa thatA nathI. ___ 16 // po vH||'| 1-231. svarAt para syAsaMyukta syAnAdeH pasya pAyo vo bhavati / svaranI pachI AvelA, bIjA vyaMjananI sAthe nahIM joDAelA, ane zabdanI zarUAtamAM nahIM AvelA, pana ghaNuM karIne va thAya cha; abhaDe, savaho (zapathaH); sAvo (zApaH); ulavo (ulapaH); uvasaggo (upasargaH); paIvo (pradIpa:); kAsavo (kAzyapaH); pAvaM (pApaM); uvamA (upamA); mahivAlo (mahIpAla:); govei (gopayati); kalAvo (kalApaH); tavai (tapati); kavolo (kapola:).. Page #81 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (72) svarA dityeva / "212nI pachI pAvasA" panI va thAyacha tethI, kampai (kampate) zamA panI va thatA nathI. , asaMyukta syetyeva / "mIla vyaMjananI sAtha nahIM DAyasA" pn| 4 va thAya cha; tethI, appamatto (apramattaH) ye zabhA pne| 'va thatA nathI. ___anAdi rityeva / " zanI 23yAtamA nahIM mAvadA" pne| // va thAyacha tethI, paDhai (paThati) za5mApana va thatInathI. .. prAya iseva / sUtramA prAyaH ( ghArIna) mej 56 cha tethI, A niyama vikalpe lAgu paDe che ane, je zabdamAM keI akSarane lepa nahIM theye hoya, te zabdane ja lAgu paDe che, jemake, riU (ripuH). 17 // paTau phaH // 1-232. gyante paTi dhAtau pasya pho bhavati / paT paatun| preraka 35bhA panepha thAya cha bha, phAlei, phADei, (pATayati). - 1 prAkRtaprakAze sUtrarUpaM sama meva vidyate / prAkRtaprakAzamA eja sUtra ApyuM che. __zaurasenyAM apUrva zabdasya "apuravaM," "apuvvaM," iti rUpadvayaM bhavati (4-270) / zaurasenI sASAmAM, apUrva zahanA "apuravam" mane "apuvvaM" savA 35 thAyache. pasya ca vaH / tamA zaurasenImA pane Aye parIne va thAya che. Page #82 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (193) 28 // jo meM haiM // ?-rarU6. svarAt parasyAsaMyukta syAnAdeH pasya bha hau bhavataH / svaranI pachI AvelA, khIjA vyaMjananI sAthe nahIM joDAelA, ane zabdanI zarUAtamAM nahIM AvelA, evA ne ThekANe ma ane haiM thAya che. kRSir ma : / keTalAeka zabdomAM mAtra ma ja thAya che; jemake, ramo (teja); samA (fAT). lavita 3 4: |"keTalAeka zabdamAM mAtra haiM ja thAya che; jemake, muttAruM (muols). E cit mA aai keTalAeka zabdamAM meM ane banne thAya che, jemake, samAhiJA, seddAjitrA, (AAjinhA); samaro, sahayo, ( Ai ). svarA vityeva / '" svaranI pachI AvelA '' nA ja meM ane maiM thAyache; tethI, zuMr (gurdAti) zabdamAM ne ma ke krU thatA nathI. asaMyu speghevA'bIjA vyaMjananI sAthe nahIM joDAelA' nA ja ma ke haiM thAya che; tethI, purjA (puchyuM) zabdamAM ne ma ke haiM thatuM nathI. anAvA viSeva / '"zabdanI zarUAtamAM nahIM AvelA" ne ja ma ke haiM thAyache; tethI, jaLo zabdamAM nA ma ke haiM thatA nathI,' 1. zauraNeyAMya ca| zausenI bhASAmAM nA 6 ja thAya che. Page #83 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (74) 19 // bo vH|| 1-237. svarAt para syAyukta syAnAde basya vo bhavati / svaranI pachI AvelA, bIjA vyaMjananI sAthe nahIM joDAelA, ane zabdanI zarUAta nahIM AvelA rano gha thAya che; jebh, alAvU, alAU. 20 // bisinyAM bhH|| 1-238. bisinyAM basya bho bhavati / bisinI za-4 mA banAma thAyacha bha, bhisiNI (visinI). strIliGga nirdezA diha na bhavati / sUtramA strIlimI za6 lIdhe che; tethI, e zabdanA napusakaliMgI rUpamAM ne ma thato nathA; bhI, bisaM (visam). 21 // AdeyoM jH|| 1-246. padAde yasya jo bhavani / za5-4nI za3sAtamA mAsA yano ja thAya cha bha, jaso (yazaH); jamo (yamaH); jAI (jAtiH). Ade riti kim ? / sUtramA "AdeH (23AtamA yAtA)" evuM pada che; tethI, zabdanI zarUAtamAM nahIM AvelA rano ja .. jaina prAkRte masthAne bo bhavati / jaina prAkRta bhASAmA mane Ae ba thAya cha; abhaDe, bammaho (manmathaH). Page #84 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (75) thatA nathI bhaDa, avaavo (avayavaH). ___ bahulAdhikArAta sopasarga syAnAde rapi / "bahulam (5 - rIne, e sUtranA adhikAkArathI evuM samajavAnuM che ke, zabdanI pUrve upasarga lAgyuM hoya, ane tethI ja varNa zabdanI zarUAtamAM nahIM hai|y, tApa yn| ja thAya cha bha, saMjamo ( saMyamaH ); saMjoo (saMyogaH); avajaso (apayazaH). kalpalatikA mate sAmAnyata uttara padasthita syApi yakArasya jAdezo bhavati / klpltikaane| mata vyv| cha, samAsanA uttrapadanI zarUAtamAM ja AvyuM hoya, to paNa tene ja thAya che, the| sAmAnya niyama cha; abha, gADhajoSaNA (gADhayauvanA); ajoggo (ayogyaH). ArSe lopo'pi / Rssiyaane| mata yA cha , zahanIza3mAtamA mAsA yne| so5 555 thAya cha; abhaDe, ahajAaM ( yathAjAtaM).. 22 // yuSma dyarthapare tH||1-246. yuSmacchbdArtha pare yasya to bhavati / yuSmad za54nA yo ta thAyache bha, tumhAriso (yuSmAdRzaH). 1 / mAgadhyAM yasya jAdezo na bhavati / mAgadhI bhASAmA yne| jathata nathI. Page #85 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (76) 23||tiiy kRyo jH| (vottarIyAnIya-ityAdi)1-248. -tIya pratyaye, kRdanteSu ca, yo ya, stasya dvirukto jo (jaH) vA bhavati / tIya prtyyn| ya, mane kRdaMta prtyyaane| ya, mIla vyarnanI sAtha nahIM DAyata hAyatA, tanI dvitva ja (jja) vi pe thAya cha; abhaDe, karaNijaM, karaNIaM; ramaNijaM, ramaNIaM; dIjo, dIo, (dvitIyaH); pejaM, peaM, (peyaM). 24 // chAyAyAM ho vA kAntau // 1-249. akAntau vartamAne chAyA zabde yasya ho vA bhavati / . chAyA shhne| kAnti ye| matha nahIM thte| DAya, tyAre, tenA yne| ha thAya cha; abhaDe, vaccassachAhA (vRkSasyachAyA). 25 // haridrAdau lH||1-254. haridrAdiSu zabde vasaMyuktasya rasya lo bhavati / haridrAdi varNanA zahAmA bhI vyasananI sAtha nahIM - yo ra cha, tenAla thAya cha; abhaDe, haladdA ( haridrAH); dilido (daridraH). kalpalatikAyAM haridrAdi gaNo yathA / kalpalatikAmA haridrAdi gaNa niye pramANe yApyo che: haridrA, mukharA GgAra, sukumAra yudhisstthiraaH| karuNA caraNaM caiva parikhA parighA vapi // Page #86 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (7) kirAtazcAGgurI caiva daridrazcai vmaadyH| AdizabdAt pAribhadra jaThara niSThurApadvAra zabdAnAM saMgrahaH / bahulaM ( rIna), ye sUtranA adhirathI ye anumAna thAya cha, caraNa shhne"5||" yA yartha nahIM thatA hAya, tyAre tenA / la tht| nathI bama, padassa caraNaM; temana jaThara, nihuro, sevA 55 35 thAya che.' 26||sh SoH sH||1-260. zakAra SakArayoH so bhavati / z bhane S yethe akSarane pahale s thAya cha bha?, kuso (kuzaH), seso (zeSaH). 4 / 25, prAkRta bhASAnA bhUNAkSaromAM ane jUe be vyaMjana samuLagA nathI ja. 27||ho gho 'nusvArAt // " / 1-264. anusvArAt parasya ho gho bhavati / 1 mAgadhyAM ra sthAne lo bhavati / mAgadhI bhASAmA rane pahale la thAya che. paizAcI bhASAmAM para rane pahale la thAya che. jainaprAkRte rasthAne Nasau vihitau / jainaprAkRtabhArane pahaleNa (anusvAra) ne sa thAya cha bha, siMsa (ziraH). . . 2 mAgadhyAM zaSasAM sa eva / mAgadhI bhASAmA zapasane 5dale hamezAM na ja thAya che. Page #87 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (78) anusvAranI pachI bhAvanA hanI gh vi thAya cha; abhaDe, siMgho, sIho, (siMhaH); saMghAro, saMhAro, (saMhAraH). kacid anusvArA dapi / vAme zamAM hnI 57sA anusvAra nahI |y, tA55 tene| gha thAyacha; abhaDe, dAgho (dAhaH). iti dvitIyo 'dhyaayH|| , atha tRtIyo'dhyAyaH / prathamaH paadH| 1 // saMyuktasya // 2-1 yad ita Urddha manukramiSyAma stat saMyukta syeti veditavyam / have pachI je niyama AvavAnA che, te joDAkSaranA che, ema sama.na. 2||kg TaDa tada pa zaSasAM mUrddha luk, zeSANAM dvitvaM cAnAdau // 2-77 mUrda sthitAnA saMyukta varNa saMbandhinA meSAM lug bhavati / . anAdau sthitAnAM zeSANAM dvitvaM ca / - jaine hasthAne rajhamA bhavanti / jainamAkRtabhA hane pahale rajhama thAya cha; nema, gharaM (gRha), bajjhI (bahiH), jibmA (jihvAH). Page #88 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ( 79 ) kaga, TaDa, tada, pa, zaSasa, me vyaMno ardha DAkSarabhAM pNhelA AvyA hAya, tA teenA lepa thAya che; ane e vyaMjane zabdanI zarUAtamAM nahIM hAya, teA bAkI rahelA vyaMjanAne dilla thAya che; bha! : mA0 saM0 prA0 bhuktaM sitthaM ka- bhuktaM ga-duddhaM dugdhaM muddhaM Ta- sappao paTpadaH kaSphalaM Da - khaggo khaDgo; sajjo saM0 sikthaM mugdhaM; kaTphalaM paDajaH / / prA0 saM mA0 saM bhattaM bhaktaM muktaM muktaM siNiddho snigdhaH / ta-uppalaM utpalaM; upAo utapAtaH / mudgaro / payryAptaM; da- muggo mudraH; muggaro pa-suttaM sutaM; pajjataM za-niccalo nizcala:;cuai goSThI; niThTharo sa- khaliaM skhalitaM;Neho snehaH / Sa - goTTI zrutati / niSThuraH / 3 // adho manayAM zeSANAM dvitvaM cAnAdau 2-78 maggU gutto makramaH / guptaH / ma na yAM saMyukta syAdho varttamAnAnAM lugaM bhavati / anAdau varttamAnAnAM zeSANAM dvitvaM ca / hAya, te| ma, na, ane ya, me vyaMjano / bheDAkSarane cheDe bhAgyA ene lopa thAya che; ane te joDAkSara zabdanI zarUA Page #89 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (80) tabhA nahIM jAya,to mAjIsA vyaMjanAne dvitva thAyache nabha: prA0 saM0 mA0 saM0 prA0 saM0 ma-juggaM yugmaM rasmI razmi saro smaro na-naggo nagnaH bhaggo bhagnaH laggaM lagnaM / ya-sommo saumyH| 4||srvtr lavarA macandre, zeSANAM ditvaM caanaadau||2-79 __ candra zabdA danyatra sarvatra la va rAM saMyukta syordhva madhaH sthitAnAM luga bhavati / anAdau sthitAnAM zeSANAM ca dvitvaM syAt / ra la va, ye vyaMjanA DAkSaranI 23yAtamA DAya, athavA cheDe haiya, te teone hamezAM lepa thAya che ane te joDAkSara koI zabdanI zarUAtamAM nahIM hoya, to bAkI rahelA akSarane dvitva thAya cha; paNa, ye niyama caMdra zahane sA paDatA nathI; nama: saM0 prA0 saM0 la-Urdhvam ukkA ulkA ; vakalaM valkalaM va- " zabda: abdaH lubdhaH loddhao lubdhakaH akko akaH; vaggo vargaH la--adhaH sahaM zlakSNaM vikkayo viklavaH va- , pikaM , pakaM dhatthaM dhvasta ra-, cakaM cakraM gaho .: rAtriH . rattI / mA0 saddo FEEEEEE graho Page #90 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ( 8 ) e niyama ra zabdane lAgu paDato nathI; jemake, 2 (1jA). paNa keTalAeka hastalikhita pustakamAM le evuM paNa rU5 mAlama paDe che. atra dva ityAdi saMyuktAnA mubhaya lopamAptau yathAdarzanaM lopH| upalA sUtrane AdhAre ItyAdi joDAkSaremAM pahelA ane chellA, evA bane akSarane lepa thaI zake che paNa ene ThekANe prAcIna rUDhi joIne, je vyaMjanane lepa karo ghaTato hoya, te ja vyaMjanane lepa kara. tethI, vid kartha keTaleka ThekANe pahelA vyaMjanane lepa thAya che, jemake, vaLa ( ); viSa (dipuna:); mUrNa ( varSa); sarve (sarva). - vid adhara keTaleka ThekANe chellA vyaMjanane lopa thAya che; jemake, vIve (ciM); phukkA (lyA); parNa (pAsa); viDyo (di:); kumAruM (kigAtA). - ni keTaleka ThekANe pahelA athavA bIjAne, bemAMthI game tene, lepa thaI zake che, jemake, vAjuM, rAI, dvAra). 5. Trese vA ! 2-80 dra-zabde rephasya lug vA bhavati / ? cAtyA mA niyama sarvatra vartatA gavartI bhASAmAM paNa A niyama badhe ThekANe lAgu paDe che. Page #91 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (82) drAkSamAM ne| vidadhe vA5 thAyache nabhaI, doho (drohA); ruddo (rudraH); bhadaM (bhadra); samuddo (samudraH). 6||jnyo JaH, jasya dvitvaM cAnAdau // // 2-83 jJAsaMbandhino asya lug vA bhavati / jasya ca dvitva manAdau / jJA yAtunajJa DAkSara / zanI za3yAtamA nahIM hai|y, te tenI aMdaranA no vikalpa lepa thAya che, ane bAkI rahelA jane dvitva thAya cha; abhaDe, sabajjo, savaNU ( sarvajJaH); appajjo, appaNNU (alpajJaH); ahijo, ahiNNU (abhijJaH); NANaM, jANaM (jJAna); saMjA, saMNNA (saMjJA); ajo, aNNo (ajJaH). 2 zaurasenyAM jJasthAne no bhavati / avantI bhASAmA bhane badale na mUkavAmAM Ave che. - mAgadhyAM jJasya no bhavati 4-263 / mAgadhI bhASAmA jJane badale ... mUkavAmAM Ave che. paizAcyA mapi mAgadhIvad jJasya jJo, rAjan zabdasambandhino jJasya tu citra vA 4-303 / paizAcI bhASAmA 55] mAgadhI mApAnI peThe jJane 56 (dvitva a) thAya cha; 57, rAjana shbdano je hoya, tene badale vikalpa vira mUkavAmAM Ave che. zaurasenI mAgadhI paizAcI nyaNyorApa jo bhavati 4293 / zaurasenI, mAgadhI, mane paizAcI bhASAyAmA nya mane Nya, yethe 12ne 54se nana (dvitva Ja) mAmA yAve che. Page #92 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (83) kacin na bhvti| sAye zahAbhAM manA 5 yatA nathI; bama, viNNANaM / 7 // anAdA vAdezasya dvivacanam // 2-89 anAdau vartamAna syAdezasya dvitvaM bhavati / . A sUtra pachI AvanAro sUtromAM kahelA niyama pramANe, joDAkSarane badale je eka vyaMjana mUkavAmAM Ave, te vyaMjana zabdanI zarUAtamAM nahIM hoya, te tene tri thAya che; jemake, lahI, (yaSTiH); dihI (dRSTiH); haththI (hastI,) ityAdi. 8 / / dvitIya turyayo rupari pUrvaH / / 2-90 dvitIya turyayo tviprasaGge upari pUrvI bhavataH / dvitIya . syopari prathamaH, caturtha syopari tRtIyaH, iyarthaH / ___ ka ca Ta ta pa, ye pAya varNanA ilon ane yAthA yakSarAne hita karavAnuM hoya, tyAre eka ne eka ja akSara be vAra nahIM lakhave; paNa bIjA akSaranI pUrve pahelo akSara lakho, ane yethAnI pUrva zrIna 653; abhaDa, cavakhANaM (pAlpAnaM); agyo ( arghaH ). 9 // na dIrghAnusvArAt // 2-92 joDAkSaramAMthI bAkI rahelA vyaMjananI pUrve rIdhe svara athavaa anusvAra mAnya |y, to te 4ii 29sA 0yananane dvitva Page #93 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (84) yatuM nayA bhI, isaro ( IzvaraH); lAsaM ( lAsyaM ); saMketo (saMkrAntaH ); saMjhA ( saMdhyA). 10||r hoH||2-92 repha hakArayo dvitvaM na bhavati / ra sane ha, ye ye vyaMjanAne ditva thatuM nathI; nabha, ra-muM. dere, ( saundarya ); bamhaceraM (brahmacarya); dhIraM (dhairya ); vihalo (vihalA); kahAvaNo (kArSApaNaH). 11 // samAse vA // 2-97 samAse dvitvaM vA bhavati / . samAsabhA kSaramAthA mAjI rahesA vyaMjanana vi dvitva thAya cha; bhaI, naIggAmo, naIgAmo (nadIgrAmaH). bahulAdhikArA danyatrA pi / "bahulam" me sUtranA adhikArathI sema 5 // mane, samAsabhAM AvasA vyaMjanane, dvitvanAM sUtra pramANe dvitva nahI yatu hai|y, t|555 tene vi dvitva thAya; bhI, tellokaM, telokkaM (trailokyaM) . __12 // tailAdau // ' / 2-98 tailAdi SvanAdau yathAdarzana mansa syAnanyasya ca vyaanasya dvitvaM bhavati / 1 prAkRta kalpalatikAyAM prAkRta prakAze ca, sUtra syAsya Page #94 -------------------------------------------------------------------------- ________________ tailAdi vargamA, 25-4nI za32mAtamA nahIM mAvesA vyasanane dvitva thAya cha; paNa, jyA vyasanane dvitva 42j, te prAcIna iti 752thA na nayA bhaDa, tellaM (tailaM); maMDukko (maNDUkaH); veillaM (vicakillaM); ujjU (RjuH); sottaM (zrotaH); pemma (prema); viDDA (brIDA); jovvaNaM (yauvana). 13 // saivAdau vA / 2-99 sevAdi banAdau yathAdarzana mantyasyAnatyasya ca, vA dvitvaM bhavati / "nIDAdiSu isevaM rUpa masti / prAkRtakalpalatikAbhAMsane mAkRtaprakAzabhAM, "nIDAdiSu" me sUtra mAthucha. kalpalatikAyAM nIDAdigaNo yathA kalpalatikAbhAM nIDAdi gaNa niye pramANe sAmyo cha: nIDa, vyAhRta, maNDUka, srotAMsi, prema, yauvane / Rju, sthUlaM, tathA tailaM, trailokyaM ca gaNo yathA // . nIDDaM (nIDaM ), vAhittaM (vyAhRtaM ) / 2 kalpalatikAyAM sevAdigaNo ythaa| kalpalatikAbhA.sevAdi gaNa niye pramANe sAdhyA cha: sevA kautahalaM daivaM vihitaM nakha jaanunii| pivAdayaH savA zabdA etadAdyA yathArthakAH // trailokyaM karNikAraM ca vezyA bhUja ca dukhitaM / Page #95 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ( 86 ) upale| niyama vAti vargane vikalpe lAgu paDe che, jemake, sevvA, sevA, vihitto, vihio; kouhalaM kouhalaM, vAullo, bAulo, ityAdi / * 14 // kSaH khaH, kvacit tu jhabhau / ' / 2-3 kSasya kho bhavati, kacittu kamphA vapi / kSane pahale kha bhUAya che; bhaTThe, khao ( kSayaH ); lakhaNaM ( lakSaNaM ). kacit tu jhabhA vapi / pazu, DeTalA zobhAM kSane pahale cha athavA bhUsvAmAM Ave che; bhaDe, chINaM, khINaM, (kSINaM); jhijjara, vidyati ( kSidyati). rAtri vizvAsa nizvAsA mano'strezvara razmayaH // dIrghe ziva tUSNIka mitra puSpAsi durlabhAH / duSkaro niSkRpaH karma kareSvAsa parasparaM / nAyakAdyA stathA zabdAH sevAdi gaNa saMmatAH / * zaurasenyAM sevAdiSu dvitvaM na bhavati / zaurasenI bhASAbhAM, sevAdi varganA zamAM dvitva yatuM nathI. 1 mAgadhyA manAdau varttamAnasya kSasya Sko bhavati, prekSAcakSo stu skaH 4-296-297 / mAgadhI bhASAbhAM zahanI za3AtamAM nahIM AvelA kSane pahale eka thAya che; pazu prekSa bhane AcakSa zobhAM nyAvesA kssne| ska thAya che. Page #96 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 15 // cho 'kssyaadau|| ' / 2-17 akSyAdi vargamA kSane 5 kha nahI, paNa cha bhUvAmA Avecha bhI, acchI (akSi); ucchU (ikSuH), ityAdi. kacit sthagita shbde'pi| 48mI mata sthagita shn| sthane pahale cha bhUpAbhA yAve cha bha3, chaiyaM (sthagitaM). 16 // kSaNa utsave // // 2-20 kSaNa zabde utsavAbhidhAyini saMyuktasya cho bhavati / jyAre kSaNa zahanA artha utsava (mAcchava) thAya che, tyAre 2 kalpalatikAyAm akSyAdigaNo yathA:- kalpalatikAmAM akSyAdi gae nIce pramANe gye| cha: atrAkSi cakSu rakSuNNa / kSAra utkSipta makSikaiH // dakSo vakSaH sahase 'kSa / kSetra kSIrekSu kukSayaH // kSudhA cetyAdayaH zabdA / akSyAdi gaNa saMmatAH // RSiyAnA mata prabhArI ikSu, kSIra, sane sadRkSa, ye zahInAM, ikhu, khIraM, sarikkham , sevA 35 thAya che. zaurazenyAM sadRkSa kSAra zabdayo zchatvaM niSiddham / zaurasenI bhASAmAM, sahakSa ane kSAra, ye zanA kssne| cha tht| nathI. . 1 zaurasenyA kSaNazabde chatvaM na / zaurasenI bhASAmA kSaNa zabdanA sane ja thatuM nathI. Page #97 -------------------------------------------------------------------------- ________________ tenA kssne| cha thAya cha. 59, jyAre tenomartha paLa (ghaDInA saame| bhAga, bahuja cheDe vakhata), evo thAya che, tyAre ne che te nathA; babha, khaNo. 17 // kma moHpH||'| 2-52 kma moH po bhavati / kmanmane baDAkSarAnI pa thAya cha bha, ruppaM (rukma); rupippaNI (rukmiNI); kuppalaM (kulaM). kacit cmA pi| sAye zahAmA mane pahale ma 555 thA chai; nabhaI, rucmI (rukmI). 18||k skayo ni khaH // 2-4 anayo nAmni saMjJAyAM kho bhavati / nAmamA Ska pathavA ska pAvyA hAya, to tamane pahale kha thAya cha bha, ka-pokkharaM (puSkara), pokkhariNI (puSkariNI), nikkhaM (niSkaM ); ska-khaMdho ( skandhaH ), khaMdhAvAraH (skandhAvAraH ). nAmnIti kim ? / sUtramA "nAmni (nAmawi)" me ghucha tathA kriyApadabhAM athavA kRdaMtabhA ka mathavA ska mAnyA hAya, 2 prAkRta kalpalatikAyAM "kma sya ca" isevaM sUtrarupamasti / prAkRtakalpalatikAmA " kmasyaca (kmanI pa thAyacha);" me sUtra cha. - Page #98 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ( 89) to nA kha tht| nathA; nabhaI, dukkAraM, (duSkaraM ); nikkAmma, (niSkrAmya); sakkoM (saMskRtaM). 19 // STasya Tho 'nuSTraSTAsaMdaSTe // 2-34 uSTrAdi varjite STasya Tho bhavati / uSTra, iSTA pane saMdaSTa, ye shh| zivAya, mI zammI Tane pahale Tha thAya cha bhaTTa, laTThI (yaSTiH); muTThI (muSTiH); diThI (dRSTi:); sihI (sRSTi:). ____ anuSTeSTAsaMdaSTa iti kim ? / sUtramA "uSTra, iSTA, saMdaSTa, se 25 zivAya," me ghucha tethI, me zahAnA uTTho, ichA, saMdaho, mevA 35 thAya cha. 20 // tya zco 'caitye // 2-13 caisarjite sasya co bhavati / 3 / hemacandramate mAgadhyAM saMyoge vartamAnayoH sakAra SakArayoH so bhavati; tathAhi, kaskayoska iti rUpaM, STasya sTa iti rUpam / hemacaMdranA bhata pramANe, mAgadhI bhASAmA bhI vyaMjananI sAtha nAyesA zamane Sanesa thAya cha tathI, zka mane Ska ye na. DAkSarone badale ja mUkAya che, ane dRne badale ra mukAya che. kalpalatikAmate tatrApi zakAra eva / kalpalatikAnA bhatta pramANe e joDAkSaromAM paNa thAya che. Page #99 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (90) sane mate ca thAya cha; 59 caisa zammA tyne| ca tht| nathI; bhI, saccaM (satyaM); pacao (prasayaH); nizcaM (nityaM); paJcaccha (pratyakSaM). ___ acaisa iti kim ? / sUtramA "acaitye (caisa za6 zivAya)" me khucha tathA caitya zarnu caitta, medhuM 35 thAya che. 21 // tvathva da dhvAM caccha ja jjhAH kacit // 1-15 eSAM (va, thva, da, dhvAM) yathAsaMkhya mete (ca, cha, ja, jjhAH) kacid bhavanti / sAye zahAmA tva, thva, dva, mane dhva, ye DAkSarone mAteca, ccha, jja, ane ujha, ye akssre| manu thAya cha; 2bhaTe, NacA (jJAtvA); socA (zrutvA); picchI (pRthvI); vijja (vidvAn ); bujjhA (budhdhA). 22 // tasyA dhUttAdau // 2-30 tasya To bhavati, dhUrtAdIna varjayitvA / tane pahale Ta thAya cha; 59, dhUrtAdi gn| zammA ne pahale Ta yatA nathI; bhI, kevaTTo (kaivartaH); vaTTI (vartI); NaDao (nartakaH); NaTTaI (nartakI); saMvaTTi (saMvattika). adhUrtIdA viti kim ? / sUtrabhA, "adhUrtAdau (dhUrtAdi gaNa zivAya )", me yucha tethI, dhUtto (dhUtaH), kittI (kIrtiH), evAM rUpa thAya che. Page #100 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (91) dhUrtAdi yathA:-dhUrtaH, kIrtiH, vArtA, vartanaM, nivartana, pravartana, saMvartana, AvartanaM, nivartakaH, pravartakaH, saMvartakaH, vartikA, vArtikaH, kArtikaH, kartari, mUrtiH, muhUrtaH. . bahulAdhikArAt vaTTA / " bahulaM" ye sUtranA adhikArathI vArtA zamrnu vaTTA*, me 35 thAya che. 23 // isvAt thya zca tsa psA mAnazcale chH||2-31 isvAt pareSAM, thya, zva, tsa, psAM cho bhavati / isva svaranI pachI thya, zva, tsa, psa, ye ddaakssre| maa05|| heya, te temane badale ja thAya che; paNa na zabdamAM ane 4 yatA nathIbha, pacchaM (pathyaM); pacchA (pathyA); micchA (mithyA) racchA (rathyA); zca-pacchimaM (pazcima); accheraM (Azcarya); pacchA (pazcAt ); tsa-ucchAho (utsAhaH); maccharo (matsaraH); vaccho (vatsaH) psa-licchai (lipsati ); licchA (lipsA); jugucchai (jugupsati); accharA (apsarA). -isvAditi kim ? / sUtramAM, "isva svaranA pachI," me ghu chetethI, je joDAkSaranI pUrve svara nahIM hoya, te temane cha yatA nathI; abhaDe, UsArio ( utsAritaH). * mAgadhyAM ttayozca sTa iti rUpaM, keSAMcinmate zTa iti / mAgadhI bhASAmAM, tta sane ye DAkSarenuM sTa me 35 thAya che; paNa, keTalAekanA mata pramANe teonuM da evuM rUpa thAya che. Page #101 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (92) anizcala iti kim ? / sUtramA, " anizcala (nizcala zama zivAya)," Aj ghucha tethI, nizcala zarnu nizcalo me 35 thAya che. ArSe (RSiyAnA mata pramANe) tathya manuM taccaM meQ35 thAya che. 24 // yasya jH||2-24 ghasya jo bhavati / ghane pahale ja thAyaOM namoha, majja (madya); avajaM (ava), veja (vecaM); vijjA (vidyA). 25 // dhyasya jhH|2-26 dhyasya jho bhavati / dhyane 5hate jha thAya cha bama, jhANaM (dhyAna); uvajjhAo (upAdhyAyaH); sajjhAo ( sAdhyAyaH); majjhaM (madhya); vimA (vindhyaH); ajjhAo (adhyAyaH). -1 kalpalatikAyAM "padyAdiSu na" iti pATho vidyate / kalpalatikAbhAM, padyAdi zamA bne| ja yatA nathI, mej jhucha tethI, paI, gaI, avaI, mevAM 35 yAya che. udyama kecidicchanti / keci dicchanti kevalaM ||4saan| pramANe ghara zabdamAM ne za thAya che, paNa keTalAekanA mata mata prabhAe tht| nathI bama, uddamI, ujjamI, (udyamI). Page #102 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (93) 26 // najJo naH // 2-42 anayo NoM bhavati / mna ane jhane 5 Na thAya cha bha, niNNaM (ninnaM); paijuNNo (pradyumnaH); NANaM (jJAna); saMNNA (saMjJA); paNNA (majJA); viNNANaM (vijJAna). 27 // nmo mH||2-61 nmasya mo bhavati / nmane pahale ma thAya cha; bhI, jammo (janma); mammaho ( manmathaH). 28 // yya yo jH||'|2-24 anayojaH syAt / .--.. vya sane ye, ye yane 54 ja thAya chagema, vya-jajjo (jayyaH); sejjA (zayyA); rya-bhajjA (bhAryA); kajja (kArya); ... 1 prAkRta prakAze "yazayyAbhimanyuSu jaH" ityevaM sUtrarUpa masti / prAkRtaprakAzamA ryAkSarane mate, ane zayyA mane abhimanyu zahanA naDAkSarAne pahaja thAya cha, meyu cha. zaurasenyAM yasya sthAne yyo pi bhavati / zaurasenI bhASAmA yene pahale yya thAya che. . paizAcyAM ya'syasthAne kacit riyAdezaH / paizAcI bhASAmAM, sAye zahAmA yane pahale riya thAya che. Page #103 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (94) vajja (varya); pajjAo (paryAyaH); pajjantaM (paryantaM). ___29 // stasya tho 'samastastambe // 2-45 samasta stamba varjite svasya tho bhavati / stane mahale tha thAya cha; 555 samasta sane stamba se yezahAmA stn| tha thatA nathI; gama, ityo (hasta:); thottaM (stotraM); thoraM (stoka); pattharo (prastaraH); thui (stutiH); ityAdi. ' asamasta stamba iti kim ? / sUtrabhA, "asamasta stambe (samastamane stamba shhe| zivAya", me ghucha tethI, samattaM sane tambo, mevAM 35 thAya che. ___30||p spayoH phaH // 2-53 pa spayoH pho bhavati / Spa mane spa, ye yene pahale pha thAya chaabhaDe, puphphaM, sapharpha, niphpheso ( puSpaM, zaSpaM, niSpezo); phaMdaNaM, paDiphphaddI, phaMso (spaMdanaM, pratispardhI, sparza:). 31 ||shn, SNa, sa, hna, hna, kSNAM haH // 2-76 znAdInAM saMyuktAnAM NakArAkrAnto hakArAdezo bhavati / 1 / mAgadhyAM narthayoH sta eva / mAgadhI lASAmAM, sta mane thane badale ta thAya che. 2 / paizAcyAM snasya 'sina' ityAdezo bhavati / paizAcI mAthAmA snane mahale sina thAya che. Page #104 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (95) zna, Na, stra, ru, mane kSga, DAkSarAne mahase Nha thAya cha bho, zna-paNho, (praznaH); SNa-viNhU (viSNuH); kaNho (kRSNa:); uNhIsaM (uSNISaM); stra-joNhA (jyotsnA); NhAU (snAyuH); grahANaM (snAna); hra-vaNhI ( vahniH); jaNhU (januH); ha-puvvaNho ( pUvAGgaH ); avaraNaho (aparANa:); kSNa-sahaM (zlakSNa); tiNhaM (tIkSNaM). 32 // zma, Sma, sma, mAM nhaH // 2-74 zmAdInAM saMyuktAnAM sthAne makArAkAnto hakAra Adezo bhavati / . ima, ma, sma, mane , sAkSarIne pahale mha thAya cha sama, ima-kamhAro (kAzmIraH); Sma-gimho (grISmaH); umhaM (uSpa); sma-amhAriso (asmAdRzaH); vimhao (vismayaH); mabamhA (brahmA); sumho ( sumaH) bamhaNo (brAhmaNaH); bamhaceraM (brahmacarya ). ... kacid mbho'pi dRzyate / TasA zahImA mane pahale mbha thAyacha bha, bambhaceraM (brahmacarya). kacin na bhavati / saaye| zahImA 2sUtramA ddet| niyama sA paDatA nathI; bama, rasmI (razmiH); saro (smaraH). 33 // hyasya jhH||2-26 hyasya sthAne jha isAdezo bhavati / Page #105 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ( 96 ) ne pahale jha thAya che; nebhaDe, sajho (sahyaH ); majhaM ( mahAM ); gujhaM (guhyaM); ityAdi. 34 // hro lhaH // 2-76 ha sthAne lakArAkAntIhakArAdezo bhavati / hane pahale lha thAya che, ne bhaTThe; kalhAraM (kaDhAraM ) ; palhAo ( mahAdaH ). 35 // viprakarSaH // 2-105 adhikAro 'yaM; Apariccheda samApte ryuktasya viprakarSo bhavati / joDAkSaranA vyaMjanA chuTA thAya che. A sUtrabhAM adhikAra | che; tethI, huve pachInAM sUtrAmAM, "leDAkSaratA vyaMjano chUTA thAya che," menuM vyadhyAhAra sabhanavu. 2- 106 la 36 // it lA lAt // lakAre NAntasaMyuktasya viprakarSo pUrva syetvaM ca / je joDAkSarane cheDe ja AvyA hAya, te joDAkSaranA vyaMjanA chUTA thAya che; mane, paDesA vyaMjanane i lAge che; bhaDe, kiliNaM (klinnaM); kili (kliSTaM); siliTTe (zliSTaM; piluhaM (laSTaM ); siloo (zloka), kileso (kleza:); milANaM ( mlAnaM ); kilissara (kliSyati ). kvacin na bhavati / TheTalA zobhA yA sUtra lAgu paDatu nathI; ?bhaDe, kamo (klamaH); pavo (lavaH); sukUka pakkho (zuklapakSaH). Page #106 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (97) 37 // tanvI tulyeSu // 2-113 ukArAntA kI prakhayAntA stanvItulyAH, teSu saMyuktasya viprakarSaH pUrva syokArayoga zca / tanvI zanI 54, zahAnA bhUgamA uDeya cha, bhane pachIthI zuM lAgelI hoya che, te zabdonA joDAkSaranA vyaMjano chUTA thAya cha, mane tenI paDesAMnA vyaMjanane u sAgecha bho, tiguvI, taNuI (tanvI); lahuvI, lahuI (laghtrI); guruvI, guruI (gurvI); puhuvI (pRthvI). kaci danyatrA pi / yA sUtrane niyama mA sAmeza4AmA 555 sA paDe cha; abhaha, surugyo (sunaH). ArSe sUkSmazabdasya suimeti rUpaM bhavati / RSiyAnA mata pramANe sUkSma zarnu suhuma, mej 35 thAya che. 38 // eka svare zvaHsve 2-114 ekasvare pade yau zvas sva isato, tayoH viprakarSaH, anyavyaanAva pUrva muc ca bhavati / . jyAre zvas pane sva, ye zahIno mIna zahAnI ddesmAsa thayela hoto nathI, paNa emanA pachI koI bIjo zabda Ave che, tyAre temanA joDAkSaranA vyaMjanane chUTA thAya che, ane tamAthI paDesA vyaMjanane u sAgecha bha, suve kaaM (zvaH kRtaM); suve janAH ( sve janAH). Page #107 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ( 98 ) atha tRtIyodhyAyasya dvitIyaH paadH| prasaya vidhAnam / . 1 // zIlA dyarthamye syaraH // ' / 2-145 __zIla dharma sAdhvarthe vihitasya prayayasya ira ityAdezo bhavati / . zIla ( bhananI vRtti, 24), dharma (svalAva, bhananI prati), pane sAdhu (zasa, DAMzImA2, sAhI), yevA artha mtaavnaa| tRn , in, mane nin tyAgi pratyayo sANe cha, tevA yA pratyayAne 54se ira ye| pratyaya lAgecha bha, hasiro, rociro, lajjiro, bhamiro, isAdi. .. kecit tu tRNa eva ira mAhuH, teSAM mate namigamyAdInAM Namira gamirAdayo na sidhyanti / sAyanA mata prabhArI mAtra tan pratyayane badale jarUra pratyaya thAya che. paNa, temane mata laIe, to namI, gamI, tyAdi saMskRta 0-4 / , temanAM Namira, gamira, ItyAdi rUpa thAya nahi. 1 / zIlAdi the taanaa2| prtyye| tRn, in, nin, chatyAdi cha. Page #108 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ( 99 ) , 2 // ktvAstumat tUNa uANaH // 2-146 ktvA pratyayasya tum, at, tUNa, uANa ityete AdezA bhvnti| 2055 35ii bhUta kRdNtne| ktvA pratyaya saMskRtabhA cha, tene Aye tum , atU, tUNa, thyane uANa, vyevA Adeza thAya cha bha, daddham, mottuM (dagdhvA, munkA); bhamia, ramia, (bhramitvA, ramitvA); ghettUNa, kAUNa (gRhItvA, kRtvA ); bhottuANa, sIu-. ANa ( bhutkA, savittvA ). 3 // idamarthasya karaH // 2-147 idamarthasya prayayasya kera isAdezo bhavati / 21 tenu cha," / artha ytaa-2|| saMskRtabhAko pratyayo sAge cha, tene pahale kera thAya cha bha, tuhmakero (yuSmadIyaH), amhakeraH (asmadIyaH). ... 1 / zaurasenyAM ktvA sthAne iya dUNo Adezau bhvtH| 4-271 kRgamo stu anya iti / zaurasenI lAmA ktvAne 56 iya thA UNa thAya cha paNa, kRpane gam , ye yAtumA kvAne 14 adUya thAya che. mAgadhyavantatyo ktvA sthAne tUNa ityAdezo bhavati / mAgadhI bhane avantI bhASAyAmA kvAne 543 tUNa thAya che. . apabhraMze ktvA sthAne ii, ui, vivi, isete AdezA bhavanti / apabhraMza bhASAmA ktvAne 56 ii ui, viavi, thAya che. Page #109 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (100) kacin na bhavati / sAye zahAmAMsA niyama sAya 54te nathI; bhI, pANinIA (pANiNIyAH). 4 // yuSmadasmadoJa eccayaH // 2-149 AbhyAM para syeda martha syAtra ecaya ityaya mAdezo bhavati / yuSmad bhane asmad ye zahone, "2mA ternucha " meQm'tAvanA pravra pratyaya lAgeluM hoya, to tene ThekANe prA thAya cha bha, tUmheccayaM (yuSmAka midaM); amheccayaM (asmAka midaM). 5 // tvasya vA DimAttaNau // 2-154 tva pratyayasya DimA, taNa, isAdezau vA bhavataH / - bhAvavAcaka va pratyayane 54 DimA ane taNa vikSye thAya cha; abha, pINimA, pINattaNaM, (pInatvaM). pInatA isasya prAkRte 'pINA' iti rUpaM bhavati, 'pINadA' iti tu bhASAntare, teneha talo dA na kriyate / pInatA zarnu 35 prAkRta bhASAmA pINaA thAyache, mane bhI bhASAyAmAM pINadA thAya che. tethI, tal (tA) pratyayano dA yatA nathI. vararucinA sarvAsveva bhASAsu tal pratyayasya dA vihitaH / 55 vrrucin| mata pramANe, madhI prAkRta bhASAyAmAM tal (tA) pratyayane badale tA thAya che. 2 / apabhraMze Ara isAdezo bhavati / apabhraMza lASAmA ecayane se Ara thAya cha; abhaDe, amhAro (asmadIyaH), isaadi| Page #110 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (808) 6 || anaMkoThAttailasya DellaH // 2- 155 aMkoThavajrjitAc chabdAt parasya taila- pratyayasya Della isAdezo bhavati / dhA zobhAM taila zabhane pahale Della (ella) thAya che; paNa aMkoTa zabne Della (ella) maheza thateo nathI; bha4, iMgudI elaM ( iMgudItailaM ). anaMkoThAditi kim ? | sUtrabhAM "anaMko ThAva (aMkoTha zabda zivAya)", menuM hyu che; tethI, aMkolatelaM, me 35 thAya che. 7 // yattadetado DAvadAde rittia, atalluk ca // 2-156 ebhyaH parasya DAvadAdeH parimANArthasya ittia ityAdezo bhavati, etadoluk / yad, tad, ane etad, ye zabhone bhASa tAvanArI DAvada ( Avat) pratyaya lAge che; te pratyayane pahale ittia thAya che; mane ane etad zahane ittia pratyaya sAge, tyAre etad zabdane lApa thAya che; ne bhaTThe, jittiaM ( yAvat ); tittiaM ( tAvat ); ittiaM ( etAvat ). 8 // idaM kimo Detti, Dettilla DeddAH // 2- 157 idaM kiM zabdAbhyAM DAvato, Dettia, Dettilla, DedahA ityAdazo bhavanti / Page #111 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ( 102 ) idam ane kim zahAne DAvat (Avat) pratyaya lAge, tyAre DAvatne mahale Dettia (ettia), Detilla (esilla), ne Deddaha eddaha) thAya che; bha, ettiaM, ettillaM, eddahaM, ( iyat ); kettiaM, ketillaM, kedahaM, (kiyat ). keSAMcin mate sUtra midaM yattadeteSvapi pravarttate / DeTalAyenA bhata pramANe, yA sUtra yad, tad ne etad zabhone pa zabdAne paNa lAgu paDeche. etado lopazca / etad zabdano soya thAya che; nebha, jettiaM, jettillaM, jeddahaM, ( yAvat ). 9 / / kRtvaso hutaM // 2 - 158 kRtvas pratyayasthAne hutta mityAdezo bhavati / kRtvas pratyayane mahale hutta thAya che. badale 10 // Alvi, llo, lA, la, vante, mantettara maNA mtupH|| 2-159 AlU, illa, ulla, Ala, vanta, nta, ira, maNa, isaMta AdezA matup sthAne bhavanti / 1 1 / keSAJci mamanterA vapi DeTalAnA bhata prabhAze mat atyayane mahale manta mane ira thAya che; ne bhaDe, sirimanto ( zrImAn ); puNNaMmato ( puNyamAn); dhaNiro ( dhanavAn ); ityAdi. Page #112 -------------------------------------------------------------------------- ________________ saMskRtamAM nAme matadU (ta) pratyaya lAge che, tene ThekANe mAhu, cha, 3g, mA, va, rUta, ra, ane e pratya lAge che, jemake, kSAt, (rjAvAna ); frdAr (nidrAvAna); viArillo (vikAravAna ); dhaNAlo (dhanavAn ); ityAdi. yathAdarzanamete prayoktavyA na sarve sarvatra / belAtI bhASAmAM ke lakhelAM pustakamAM, je zabdane je pratyaya lagADavAnI rUDhi jaNAtI hoya, te zabdane teja pratyaya lagADa kevaLa, game te zabdane game te pragyaya lagADIe, teo cAlaze, ema samajavuM nahIM. dRSTi vAre nA ropipu ghanate 2-264 keTalAekanA mata pramANe, tune ThekANe 4 ane 3chuM pratyayene upayoga siddhAnta zaumuvImAM zeSa prajA nAmanA bhAgamAM kahela che tyAM tenA je artha kahyA che, te ja arthamAM te pratyane mAtamAM upaga kara joIe; jemake, gI (paurI, puramAM); gApuruM (gAma). 22. vate che -50 vateH sthAne vya isAdezo bhavati / saMskRtamAM vava pratyaya che, tene ThekANe dvitva thAya che, jemake, maga (Fdhuvan). Page #113 -------------------------------------------------------------------------- ________________ eka SEKA (104) svArtha pratyayAH / svArthapratyaya, meTate prtyye| sAvyAthI bhUga shhne| 'artha masAta nathI. saMskRta zabdAH prayayAH prAkRta rUpANiH nava navallo; 2-165 (ekallo ekallo 2-165 upari (saMvyAnaM) avarillo 2-166 miyA (bhumayA, DamayA bhamayA 2-167 Diama saNiam 2-168 1 Diam maNiam manAk Daam maNaam 2-169 mizra DAlia misAliam 2-170 ra dIharaM 2-177 ... la vijjulA 1 atra yebhyaH zabdebhyo ye pratyayA likhitA stebhya eva te bhavanti, nAnyebhyaH / 2 / nIyame zahanI mAgaNI pratyaya lakhe che, te ja zabdane te pratyaya lAge che bIjA koI zabdane te pratyaya lAge nahIM. zanaisa dIrgha vidyut Page #114 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (105) pattalaM pIta pIvalaM. babababa aMdha pIalaM aMdhalo yama la jamalaM (2-173) ___ svArthe ka pratyaya stu sarvebhya eva zabdabhyo bhavanti / yA zabdone vA vA pratyaya lAge che; tethI, mULa zabdanA arthamAM kAMI paNa pheraphAra thato nathI.' . sarve veva prAkRta vyAkaraNe dhvakaikasyApi padavizeSa syotpattisAdhaka kArya vizeSa siddhyartham sUtravizeSo vidyate, tAdRza sUtrANAMca saMkhyAdhikatayA kevalaM grantha-gauravaM jAtam / vaya tuM tadoSa parihArArtha matrAkArAdikrameNa tattatpadAnAM saMskRta-rUpaM pradazya, tadane prAkRta rUpaM darzayAmo, yena saulabhyA diSTa siddhi bhavet / prAkRta lApArnu vyA 91 9 vidvAnAye 2-yu cha, bhane toe dareka zabdanuM rUpa siddha karavA mATe judAM judAM sUtra ApyAM che. paNa evAM sUtra ApyAthI graMthavistAra thAya che te na thAya, meTasA bhATe, aA IInA anumamA saMskRta za6 sane tenI AgaLa tenuM prAkRta rUpa, evI eka yAdI nIce ApI che - ... 1 mAgadhyAM svArthe vihite ke pare dI| vA syAt / mAgadhI.. bhASAmAM jyAre vAthe va pratyaya lAge, tyAre zabdane aMtya svara visyevA thAya cha; abha, pavaNAke, pavaNake (pavana:). Page #115 -------------------------------------------------------------------------- ________________ araNyaM (106) saMskRtaM prAkRtaM saMskRtaM prAkRta akANDaM atthakkaM 2-174 ayaskAraH ekkAro agniH aggI, agaNI ayi 2-102 raNaM, araNaM saMDoThaH aMkollo | arddhaH aDadaM, addhaM2-41 aGgAraH iMgalo, (') aMgAlo | arhaH ariho, araho acalapuraM alacapuraM 2-118 2-104 atasI alasI aruhaMto, | arhan ( aNimuttaaM, arahaMto, J arihaMto atimuktakaM 2 aNiutta, / adiutta 2-111 adhaH heLaM 2-141 alAbu: lAU, alAU antaHpuraM aMtepura,(2)aMte uraM avaTaH aDo,avaDo?-271 antazcArI aMteArI avahRtaM avahaDaM, (ArSe) anyo'nyaM aNNaNNaM, aNNuNNaM / aSTAdaza aTTharaha apasmAraH amhAlo asurAH agayA 2-174 asthi aTThI 2-32 asparza AphaMso abhimanyuH AhimaJjU , AgataH Ao, Aao / ahimajjU2-26 1-268 1 / zaurasenyAM aMgAra zabdasya aMgAro iti rUpaM bhavati / 2|shaursenyaaN "antaHpura"sya aMdeuraM iti rUpaM bhavati / ahivaNNu, ahimaNNu, Page #116 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (107) saMskRtaM prAkRtaM / saMskRtaM prAkRtaMAcAryaH Airio,Aario AttamANo AtocaM avajjaM, AojjaM AtmA appA, attA 2-51 1-271 AtmIyaM - appaNNayaM (') AzIH AsIsA2-174 2-163 ( accheraM, AdRtaH ADhio 2-21,2-66 Apelo, acariaM, 2-67 ApIDaH . ra Amelo, Azcarya 2 acchariaM , / AveDo 234 AnaM ambaM 2-56 accharija, , ( accharIaM , ArabdhaM ADhataM, AraddhaM Ardra ullaM, AlaM, allaM, adaM / | AzliSTaM AliTTha, AliddhaM 2-49 Ardrayati ullei, ollei AsAraH usAro, osAro AryaH Airio, ajo AlAnaM AhaDaM, (ArSe) | AhRtaM ANAlaM 2-117 / ikSuH ucchU, IkhU2-17 1 AlI (sakhI) iGgadaM aMguaM, iMguaM. . 1zaurasenyAM AtmIya zabdasya attakeraka miti rUpaM bhavati / acchaara, " . AlI / ulI (zreNI) | Page #117 -------------------------------------------------------------------------- ________________ saMskRtaM mAkRtaM iMSat (108) mAkRtaM / saMskRtaM udumbaro umbaro, uDambaro idAnIm / ettAha udukhalaM / / okhalaM (') - / iANI (') ulUkhalaM ulUkhalaM 2-134 udvayUdaM uvvIda, ubUDhaM IzaH eriso (') upari uvari (') avara isI ubhayaM avahaM, uvahaM, ubhayaM ISatpakA kUrapikA (3) 2-138 2-129 urva ubhaM, uddhaM 2-59 uccas ucca RkSaH riccho, rikkho 2-19 utkaraH ukkero, ukkaro RjuH rijjU, ujjU utsavaH ucchavo, Usavo RtuH riU, uU, udU ___2-22 / RddhiH riDDhI, riddhI, iDDhI utsAhaH utthAro, ucchAho 2-47 2-48, 2-21 | RNaM riNaM, aNaM utsukaH usuo, 2-22 RSabhaH risaho, usaho 1 / zaurasenyAM idAnImo "dANi" iti rUpaM bhavati / 2 / zaurasenyAM IdRzasya "idisaM" iti rUpaM bhavati / 3 / samAsasthita syeSatU zabdasya "kUra" Adezo bhavati anyatra, ISat pakaM / .... 4 / zaurasenyAM udukhalasya "uU-ilaM" iti rUpaM / / 5 / zaurasenyAM " uri" ......... Page #118 -------------------------------------------------------------------------- ________________ saMskRtaM RSiH ekAdaza ekadA kakubh kaNDUyanaM katamaH katipayaM kadanaM ekasi, ekkasiaM, ekkaIA, egaA etAvat ittiaM airAvataH erAvaNo auSadhaM osaDhaM, asaha kakudaM kau, kakudhaM 2 - 174 kadambaH kadarthitaM risI, isI prAkRtaM e.Araha ( 109 ) kakuhA saMskRtaM kadalaM kadalI { kandarikA kandukaM kabandhaH karavIraH kareNU kaNDua kaime kaivAhaM, kaiavaM kaDaNaM, kaaNaM kalambo, kaambo karparaM kavaTThi 2- 29 | kapasiH 2-29 kAmukaH mAkurta kelaM, kaalaM kelI, kaalI; karalI (adrume) kaNDaliA 9-38 geMduaM karmadho, (1) kaaMdho 1-239 kaNavIro 1- 253 kaNerU (2) 2-116 karNikAraH kaNNero, kaNNiAro 2-95 khapparaM jelaccho 2-174 kAuMo 1 / zaurasenyAM " kaSandha " zabdasya na rUpa-parivarttanaM bhavati / 2 / zaurasenyAM kareNa zabdasya na rUpa parivarttanaM bhavati / Page #119 -------------------------------------------------------------------------- ________________ kAlAyasaM 1 kAlAasaM ') kAlAyau / kAlAsaM, (110) saMskRtaM prAkRtaM saMskRtaM prAkRtaM kArSApaNaH kAhAvaNo,kahAvaNo klinaM kiliNNaM : 2-71 kIdRzaH kerizo(3) kIlakaH khIlao kouhalaM 1-269 kAuhallaM, kAzmIraH kamhAro 2-60 kutUhalaMra kohalaM, kAsitaM khAsi | kuDaM 2-174 / kaMsuaM, kesuaM, / kuuhalaM / kiMsuaM, kisuaM kubjaH khujjo, kubja(puSpe) kirAtaH ... (cilAo (pulinde), / kohaNDI (*), rAta kirAo(kAmarUpe) kuSmaNDIra kohalI, 2-73 kiri kiDI 1-251 / kohaDI kriyA kiriA kUparaM kopparaM kisalayaM kisalaM, kisalaaMkRttiH kiccI 2-12 1-269 | kRzaM kisaM, kasaM ... 1 / 2 / zaurasenyAM "kAlAyasa" "kirAta" zabdayo na vizeSa niyamA numRti bhavati / 3 / zaurasenyAM "kIdRza" zabdasya "kIdisaM"iti rUpaM bhavati / 4 / zaurasenyAM 'kuSmaNDI' zabdasya 'kulaNDI' iti rUpaM bhavati / Page #120 -------------------------------------------------------------------------- ________________ kss kss zl zl-, tstshaa tstshaa tstshaa bhyaa- shts sgyu- (111) saMskRtaM prAkRtaM / saMskRtaM mAkRtaM kasiNo, kSuptaM kika, chattaM kRSNaH kasaNo (varNe), kSeTakaH kheDao 2-6 ( kaho (viSNau) kSmA chamA, khamA2-101 . 2-110 khacitaH khasioM, khaio kRtsnaM kasiNaM 2-104 khaNDitaM khuDiaM, khaNDiaM kRptaM kilitaM khalvATa: khallIDo kesaraM kisaraM, kesaraM kaiTabhaH keDhavo 1-240 gaggaraM gataH gaDDo 2-35 kauccheaaM2-17 gaIbhaH gaIbhaH gaDDaho, gaddaho2-37 gabhiNaM / khaNo (samaye) gavayaH gauo 2-20 gAmbhIrya gaMbhirI gAyanaH / chamA (pRthivyAM), kSamA 1 ghAyaNo rekhamA (kSAntau) .. 2-174 2-18 grAhya gecaM kSiptaM chuTaM, khittaM guDucI galAI 2--127 gRha gharaM 2-144 khIaM, chIaM gRhapatiH gahavaI chuhA 2-17 godAvarI golA, goAvarI kaukSayakaM ! kuccheaaM, garmitaM kSaNaH / chaNo (utsave), kSudhA Page #121 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (112) saMskRtaM prAkRtaM / saMskRtaM mAkRtaM 0 gANo, gao; cAmuNDA cAuMDA gA:1 gAvo, gAo cikuraH ciharo 2-174 cihna cindhaM, cihna gauH (strI.) gAvI, ghAvIo 2-50 2-174 catya cai 2-107 gauravaM gAravaM, gauravaM (') cauthya coriaM 2-107 caturguNaH coNo, cauNo. | chAgaH chAlo chAgI coTTho, cauTTho caturthaH chAlI laayaa| chAhA (anAtape),chAA caturthI coTThi, cauTThI codaha, cauddaha chagaM chaumaM, chamma caturdazI, codasI, cauddasI chardikaH chaDDio 2-36 catuIraM coddAraM, cauddAraM jaTilaH jaDilo, jaDilo caccaraM 2-12 catvaraM janma jammaNaM, jammo capeTaH cavilo, caviDo 2-174 capeTA caviDA, caveDA jihA jIhA, jibhA candrikA caMdimA (2) 2-67 1 / zaurasenyAM 'gaurava' sya 'goravaM' 'gauravaM' itirUpaM dvayaM . 2 / zaurasenyAM candrikAyAH "caMdiyA" iti, tathA "cihna" sya ciNhaM iti rUpaM bhavati / chaayaa| chAA ( kAntau) caturdaza Page #122 -------------------------------------------------------------------------- ________________ saMskRtaM jIrNa jIvaH jIvitaM jyA tagaraM taptaM tAmraM tAmbUlaM { tAvat tittiriH tiryak { prAkRtaM juNNaM, jiNaM jIo, jUo ( 113 ) jIaM, jIviaM 1- 271 jIA 2 - 179 TagaraM taviaM, tattaM 2- 105 tambaM 2-56 tambola ujjalo 2- 174 tA, tAva ('), tittiaM 1 - 271 tittiro tiricchI, tiriA (ArSe) saMskRtaM tIrtha tucchaM tUrNaM tUNIraM tU prAkRtaM tehaM, tU, titthaM tripaJcAzat daMSTrA 2 - 143 dagdhaM tIkSNaM tikkhaM tihu~ 2-82 | daNDaH cucchaM, chucchaM toNaM, tUNaM toSNIraM tUvaraH trasaraH trayodaza trayoviMzatiH trayastriMzat triMzat tricatvAriMzat tUraM 2-63 duvaro 2-72 Tasaro teraha tevIs tettIs tIsA tealIsA 2-174 tevaNNA 2 - 174 dADhA Da, daDa 2-40 DaMDo, daMDo 1 / tAvacchandasya zaurasenyAM dAva iti rUpaM bhavati / apabhraMze tu tavauaM, tAma, tAu~, tAhi, tetula, iti rUpANi bhavanti / Page #123 -------------------------------------------------------------------------- ________________ mAkRta (114) saMskRtaM prAkRtaM / saMskRtaM dattaM diNNaM 2-43 / duallaM, duUlaM, danujavadhaH daNuvao, danuo / dugullaM (ArSe) 1-267 | durgAdevI dugAvI, duggAevI dambhaH DaMbho, daMbho . 1-270 daraH Daro (bhaye), daro (alpe) durbhagaH duhavo, duhao daza dasa, daha 1-262 dazanaM DasanaM, dasaNaM duSkRtaM dukkaDaM (ArSe) dazamukhaH dahamaho, dasamuho(1) | duhitA dhUA, duhiA daSTaH DaTTho, dakko, do 2-126 2-2 dRptaH dario 2-96 dakSiNaH dahigo, dakkhigo | diaro, dearo 2-72 dAhaH DAho, dAho, dAgho deulaM, devaulaM divasaH divaho, divaso 1-271 '1 / 263 . devaM devaM, daivvaM (2) daMvi digghI, dIhora-91 dohadaH Dohalo, dohalo duHkhaM duhaM, dukkhaM2-72, dolaH Dolo, dolo 2-76 / dvAdaza vAraha 1 / zaurasenyAM saMjJAyAM daza zadIya "za" kArasya hakAro na bhavati, yathA dazamaho (raavnnH)| 2 / zaurasenyAM 'deva' zabdasya kevalaM 'deva' iti rUpaM bhavati / Page #124 -------------------------------------------------------------------------- ________________ saMskRtaM dvAraM dhanuSM dhAtrI dhik dhigastu dhuryaH dhRtiH dhvajaH dhvaniH prAkRtaM dereM, duAraM, dAraM, duvAraM, vAraM 2-112 dhaNuho, dhaNU ( 115 ) dhAI, dhArI 2-85 dhii dhirastu 2-174 dhorio dihI, dhiI 2 - 131 dhiTTo, ghaTTo dhRSTaH dhRSTadyumnaH ghaTTahUNo ( 1 ) 2 - 94 dhairya dhIraM, dhijjaM 2-64 jhao, dhao2 - 27 dhunI naptA Nattio, Nattuo namaskAraH NamokkAro navaphalikA NohaliA navamAlikA NomAliA nArakikaH raio 46. 1 / zaurasenyAM " dhRSTadyumna" saMskRtaM nApitaH nikaSa: nimbaH nirjharaH nilayaH nivRttaM nizIthaHnizcalaH niSaNNaH niSadhaH nIcais nIDaM nIpa: prAkRtaM hrAvio, nApio Nihaso limbo, Nimbo ujjharo, nijjharo NihelanaM 2 - 174 NivattaM, NiDataM, NiattaM NisIDho, NisIho Niccalo NumaNNo, NisaNNo NisaDo NIcaaM peDa, peDaM, pIDaM 1 NImo NIvo 1 - 234 NImI, NavI 1 - 259 uraM, NiuraM, NuuraM { nIviH nUpuraM naiyAyikaH NiAio nauH NAvA yA "vizaddhati rUpam / Page #125 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (116) saMskRtaM prAkRtaM / saMskRtaM prAkRtaM pakaM pikaM, pakaM parikhA phalihA 1 / 232 pakSma pamha 2-74 parighaH phaliho 1 / 232 paJcadaza paNNaraha 2-43 / paruSaH pharuSo 1 / 232 paJcapaJcAzata paMccAvaNNA,paNNapaNNA paI: vado 2-174 - paryantaH peraMto, pajjanto paJcAzat paNNAsA 2-43 2-68 patAkA paDAA paryastaM pallaTeM, pallatthaM pattanaM paTTaNaM 2-29 2-47, 2-68 padAtiH pAiko, pAAI pallANaM, paDAyaNaM 2-138 1 / 262, 2-68 pana pomma, paumaM, pammaM | palitaM paliaM, palilaM 2-112 | palyaGkaH pallaGkA, paliaMko panasaH phaNaso 1-232 | pAdapatanaM pAavaDaNaM,pAvaDaNaM paNDitaH pakkalo 2-174 1-270 panthAH paho pAdapIThaM pAvIDaM, pAavIDaM parasparaM paropparaM (') 1-270 parakIyaM / pArakaM, pArikaM, pAnthaH / / pArakeraM, pArAkera pathikaH / pahiho 2-152 2-148 | pApaddhiH pAraddhI 1 / 235 1 / apabhraMze "avaropyarU" iti rUpaM bhavati / Page #126 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pRthak { pidha, piha, pRthivI { puhai, puhavI, (117) saMskRtaM prAkRtaM / saMskRtaM prAkRtaM pArAvataH pArao, pArAvao | pUgaphalI popalI pAribhadraH phAlihaddo 1 / 232 | pataraH poro pASANaH pAhANo, (')pAsANo | pUraNaM poNaM 1-262 pUrva purimaM, puvvaM (3) piTharaH pihaDho, piDharo 2-135 pitRSvasA piusiA, piucchA . 2-142 / pudhaM, puhaM pizAcaH pisallo, pisAo . pIThaM peDhe, pI. prAthavA 1 puDhavI pItaM pI paiNDapAtiH piNDapAI pItalaM pIvalaM, pIalaM pauruSaM parisaM pAyUSaM peutaM prakoSTho pavaTTho, paoTTo (3) punnAgaH puNNAmo pratijJA paINA puruSaH puriso (2) pratizrut paDaMsuA . pUgaphalaM poppalaM pratiSThAnaM paiTThINaM 1 / zaurasenyAM 'pASANa' zabdasya 'pAhAga' iti rUpaM bhavati / 2 / zaurasenyAM "puruSa" sya "puruso" tathA "pUrvasya" "puravaM" iti rUpaM bhavati / 3 / zaurasenyAM "prakoSTha" zabdasya "paoTTo" iti rUpaM bhavati / Page #127 -------------------------------------------------------------------------- ________________ prabhUtaM (118) saMskRtaM prAkRtaM / saMskRtaM prAkRtaM pratIpaM paivaM plakSaH palakkho 2-103 pratyUSaH paccUho, paccUso balIvarddhaH baillo 2-174 2-14 ( bamhaceraM 2-63 prathamaM puTumaM, paDhumaM paDhamaM brahmacarya ra bambhaceraM bahuaM 1 / 233 / bahmacariaM pravAsI pAvAsU bhaginI vahiNI, bhaiNI 2-126 pravRttaM paaTuM, pauttaM 2-29 bharataH bharaho prazithilaM pasaDilaM, pasiDilaM bhavyaM bhaviaM 2-107 . prAkAraH pAro, paaaaro| bhavAn bhavanto 2-174 1-268 bhasma bhassaM, bhappaM 2051 mAbhRtaM pAhuDaM bhAginI bhAmiNI prAyaH pAo (') bhAjanaM bhAaNaM, bhANaM (') pAMguraNaM, * 1-267 / prAvaraNaM ra pAuragaM. pAuragaM, bhAr2yA bhAriA 3-107 / pAvaraNaM bhindipAlaH bhiNDivAlo (3) bhAvArakaH pAvArao, pArao 2-38 1-271 / bhISmaH bhiSpho (1)2-54 1 / apabhraMze "prAya" zabdasya "prAo" 'prAi' 'mAbimba' 'prAvimba' ityAdi rUpANi bhavanti / 2 / 3 / 4 / zaurasenyAM "bhAjana" sya kevalaM "bhAaNaM" miti, bhindipAlasya "bhindivAlI", "bhiNDivAlI" iti rUpaM dvayaM, tathA "bhISma" sya bhippo iti rUpaM bhavati / Page #128 -------------------------------------------------------------------------- ________________ mAtRSvasA ! mAsiA, ELE FEEEEEEEEEEET (119) saMskRtaM prAkRtaM / saMskRtaM prAkRtaM bheraH bheDo 1-251 malinaM mailaM, maliNaM bhaikSAjIvaH bhikkhAjIo 2-138 bhramaraH bhasaro, bhasalo mamRNaM masiNaM, masaNaM 1-244 mahAn mahanto (') 2-174 bhrUkuTiH miuDI mahArASTaM marahaTThaM 2-119 bhrUlatA, bhUladA mAkandaH maando maghavAn maghoNo 2-174 madakalaH maagalo / mAucchA madhyamaH majjhimo 2-142 manyAnhaH majjhaho, mahyahno mAdhuryaM maharivaM madhUkaM mahuaM, mahU majjAro 2-132 manmathaH banmahI 1 / 242 mirA merA manyuH mantU, maNNU 2-44 | muktaM mukaM, muttaM 2-2 mayUkhaH moho, mauho / mubala mUsalaM, musalaM mayUraH moro, mauro, mayuro murukho, mukkho marakataM maraga 2-119 marditaM maDDiaM 2-35 / mUrdA muDDhA, maddhA 2-41 1 / zaurasenyAM 'mahAn' ityasya 'mahando' iti rUpaM bhavati / manohara maNoharaM, magaha mArjAraH / maJjaro, khAro. Page #129 -------------------------------------------------------------------------- ________________ methi: meDhI | yudhidhirH| jahuThilo, | yudhiSThiraH jahiThilo (') mRtakaM (120) saMskRtaM prAkRtaM / saMskRtaM mAkRtaM mUlyaM mollaM mUSikaH musao yathA jahA (1) miaMko, yamunA jaNA maaMko yaSTiH laTThI (2)2-34 mRtakaM maDaaM 1-247 mRttikA maTTiA 2-29 / yAvat jittiaM, (7) jA, jAva mRtyuH miJcU, maccU . 1-271 mRdaGgaH miaMgo, muaMgo mAuaM, mauaM / mAukkaM | raktaM raggaM, ratnaM 2-10 raaNaM 2-101 ( rAika 2-148 mRSA musA, mUsA, mosA | rAjakIyaM ra rAakeraM mRSAvAk musAvAA ( rAyaka 1 / "yathA" zabdasya zaurasenyAM "jadhA" tathA apabhraMze "jema, jiha, jidha" iti rUpANi / 2 / "yaSTi" zabdasya zaurasenyAM "jaTThI" iti rUpam / 3 / "yAvat " zabdasyApabhraMze jabaDDaaM, jettulo, jAma, jAhiM iti ruupaagi| 4 / "yudhiSThirasya" saurasenyAM "jahidaThiro" iti rUpam / madatvaM / mAuttaNaM, mauttaNaM, ratnaM / mAukaM 2-2 mAuttaNaM, mauttaNaM. mRdutva Page #130 -------------------------------------------------------------------------- ________________ vanaspati evaNassaI 2-69 vanaspati / vanapaphaI (121) saMskRtaM prAkRta saMskRtaM prAkRtaM rAjakulaM rAulaM, rAaulaM vajraM vairaM, vajaM 2-105 1-267 vaNDaM vuDaM, vaNDaM rAtriH rAI, rattI vadaraM, badaraM voraM, (*) boraM rugNaH lukko, luggo 2-2 vadarI, badarI vorI, borI ruditaM ruNaM laghukaM halu, lahUaM 2-122 lajjAvati lajjAluiNI vanitA vilayA, vaNidA2-128 2-174 | vayaM vari lalATaM NaDAlaM, NiDAlaM,NalAI vallI vellI, vallI 1 / 257, 2-123 vasatiH vasahI lavaNaM loNaM, lavaNaM vahis, bahis vAhi, vAhira lAhala: NAhalo, lAhalo (') bAhiM, bAhira 1-256 vAtulaH vAulo lAGgalaH NAMgalo, (2) lAMgalo vArANasI vANArasI 2-116 1-256 ... vAho (azaniH)2-70 lAzUla: NAGkalo, lAMgUlo "vAppo (dhume ) (3) 1-256 viMzatiH vIsA 1 / 2 / 3 / zaurasenyAM "lAhala" sya "lehalaM", "lAla" stha "laMgalaM, tathA "lagala" sya "laMgUlaM" iti rUpaM bhavati / 4 / zaurasenyAM "badara" sya "voraM" iti rUpaM bhavati / Page #131 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ( 122 ) vizrambhaH vizvak vizvastaH viSamaH saMskRtaM vIrya vRkSaH saMskRtaM prAkRtaM vicakillaM vellaM, viillaM viccha rdaH vicchaDDo 2-36 vitarddhiH viaDDI 2-36 vidagdhaH viaDDho 2-40 vibhItakaH vaheDaaDo vIsaMbho vIsuM vIsattho visaDho, visamo 1-241 viSNuH adio 2-164 visaMTulaM viTThalaM 2-32 vRSabhaH vihInaH vihUNo, vihINo vRSTaM vihvalaH bhimalo, vibhalo, vi vRSTiH halo 2-58 vRhattaraM 1 / zaurasenyAM " vRkSa "sya rUpaM " rukkha " iseva / vRttaM vRddhaH vRddhiH vRntaM prAkRtaM vIriaM 2 - 17 rukkho, vaccho (') 2-127 vRndArakaH vRzcikaH vaTTha 2-29 buDDho 2-40 vuDaDhI 2-40 veNTa, voTaM, viTaM 2-31 bu~dArao ) viJchuo, 2-16 vicchuo vicuo, viDio usaho, vasaho viThTha, buTTa viTTI, vuTThI vahaaraM Page #132 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zamI (123) saMskRtaM prAkRtaM / saMskRtaM prAkRtaM ( vihapphaI (') zanaizcaraH saNiaro haeI, chamI 2 / 265 vRhaspatiHra vahapphaI, bhayassaI zavaraH samaro 1 / 258 bhayapaphai, vuhassaI zAkhA sAhulI 2-174 ( vihassaI, vuhassaI zAvaH chAvo (1)1-265 veNuH velU zAvakaH suvao vetasaH beDiso (2) zAI sAraMgaM 2-100 vedanA viagA, veaNA zithilaM siDhilaM, saDhilaM vaidUrya veruliaM2-133 vyAkaraNaM vAraNaM, vAaraNaM / siraviaNA 1-268 sIbharo, vyApRtaH vAvaDo zIkaraH 2 sIharo, vyuvasargaH viusaggo 2-174 | sIaro () vyutsarjanaM vosiraNaM , zuktiH sippI 2-138 zakaTaM saaDaM zuklaM suGa, sukaM 2-11 zaktaH zakko, satto 2-2 zaGkha siMgaM, saMgaM 1 / 2 / zaurasenyAM " vRhaspateH" "vihappai" isekaM rUpaM bhavati, "vetasa" ya "veDasa" iti / - 3 / 4 / zaurasenyAM "zAva" sya sAvo iti, tathA "zIkara" sya "sIkara" iti rUpaM bhavati / zirovedanA { ziroveaNA, Page #133 -------------------------------------------------------------------------- ________________ saMskRtaM zRGkhalaM saMkalaM zauMdarya soMDiraM 2-63 zaurya soriaM zvA zmazAnaM SaNmukhaH SaSThaH SaSThI saTA saptatiH sA, sANo massU sAmao ( 124 ) prAkRtaM masANaM, sIANaM, suANaM karasI 2-174 zmazru zyAmAkaH zlAdhA salAhA 2- 101 zleSma selipho, selimho 2-55 saDhA sattarI champuho chaTTo 1-265 chaThThI saptadaza sattaraha saptaparNaH chattivaNNo, chattavaNNo 1-265 saMskRtaM samarthaH saMmardaH samastaM saroruhaM sarvAGgINaH sAkSI sAtavAhanaH sAdhvasaM sAmarthya sAnnA siMhaH prAkRtaM allaM, samatyo 2-174 samaDo 2-36 samattaM sararuha~, sarorUhaM savvaMgio 2-151 sakkhiNo2-174 sAlavAhano sajjhasaM 2-26 sAmacchaM, samatthaM 2-22 suNahA sIho siMhadattaH siMhadatto siMharAjaH siMharAo sirA chirA somA lo, sukumAraH suumAlo, { sukumAlo Page #134 -------------------------------------------------------------------------- ________________ -sudhA sUkSma sthANuH / khANU (vRkSaskande); (125) saMskRtaM mAkRtaM / saMskRtaM prAkRtaM / sukRtaM sakaDaM (ArSe) ho / chokaM, thovaM,2-125 chuhA 1-265 / thevaM, thokaM sUhao, | syAnaM ThINaM, thINaM, thiNaM subhaga: suhao, 2-33 muivo strI itthI, thI (') 2-130 suNhaM, . sthaviraH thoro saNahaM, sthAnaM ThINaM, thINaM J suhamaM (ArSe) sUryaH sUrio sthANuH / thANU (zive ) socchAsaH sUAso saindhavaM siMdhavaM sthUNA thoNA, thUNA sainyaM siNaM seNNaM thoraM, thUlaM 11255 skandaH khaMdo, kaMdo 2-5 | sthairya thoriaM stabdhaH ThaDDho 2-39 saNiddhaM, 2-109 stambaH taMbo snigdhaM 2 siNiddhaM, (khaMbho(sthuNAyAM),2-8 stambhaH 2 thaMbho, 2-9 | snuSA suNhA, musA, (ThaMbho (nizcale)2-9 1-261 stavaH thavo, tavo 2-46 | snehaH saNeho, ho stenaH ttheNo, sthUNo 2-102 NiddhaM Page #135 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (126) . saMskRtaM prAkRtaM / saMskRtaM prAkRta spRhA chihA 2-23 hari haliAro (kaTikaM phalihaM / hariAlo 2-121 sphiTikaH khiDio,phiDio haladdI sphoTakaH khoDao, phoDao (') haridrA / / haliddI, / haladA, 2-6 / haladdA syAt (kriyA.) siA 2-107 / harizcandraH hariaMdo svapnaH siviNo, simiNo hInaH hUNo, hINo 1-259 | hRdayaM hiaM, hia (') hanUmAn haNumanto 2-108 1-269 haraH hIro, haro hRdo, 2-120 | ida: 2 hado harao (ArSe) zaurasenyAM vizeSa-niyamA nusRtAH shbdaaH| zau. saM. zau. atizIghraM adisIgdhaM anyathA aNNadhA (3) (1) zaurasenyAM sphoTakasya phoDao iti rUpaM bhavati / (2) paizAcyA hRdayasya "hitapaM" iti rUpaM bhavati / zaurasenyAM "hiaaM" iti / (3) apabhraMze anyathA zabdasya anu, aNNaha iti rUpadvayaM bhvti| harItakI { haDaDuI, raDaI Page #136 -------------------------------------------------------------------------- ________________ grathitaM / gahiMda. apUrva / avaruvaM. (127) saM. . zau. / saM. atulitaM atulidaM, atulitaM anyAraMzaH aNNAdiso(1) / grathitaM cUtalatikA cUdaladiA / auvvaM tathA arjukA tadhA ajjaA tAvat tetti, dAva avasthA avitthA tvadIyaM tavakerakaM asmadIyaM amhakerakaM duhitakA duhidiA Azcarya aJcarIaM nizcintaH nicido vi pitRkaH pituko praguNaM ujjavaM utthitaM utthidaM bharata: bharadho etAvat etti bhattoM eva jeva, yujeva kauravaH bhartRdArikA bhaTTidAriA koravo madanikA madaNiA khaNaH sAraM khAraM madIyaM mamakerakaM kathaM kadhaM mAtRkaH mAtuko khalu khu murukho gaNikA gaNiA jadhA () (1) apabhraMze anyAdRzasya "annAdiso avarAiso" iti ruupdvyN| (2)apabhraMzeyathA zabdasya "jema, jiha, jidha," itirUpANi bhvNti| bhaTTA kSaNaH mUrkhaH yathA Page #137 -------------------------------------------------------------------------- ________________ saM. (128) zau. / saM. sahakSa sarikhaM yAvat vadanaM vRkSaH jitti vadaNaM rukkho saha / sahasatthi | saha / sahasA saudAminI sodAmiNI prAcyAyAM vakSyamANa kArikaiva vizeSavidhAyinI / hIhI bho paritoSe syAt hImAna hIca vismaye // rAjea, jea, jiA zabdA evArthe saMmatAH satAM // 1 // vakre vaGgu taraGgau dvau saMbuddhyAkSepayo re // iNaM, ima, idaM trINi dRzyante ida marthake // 2 // vIdA vihita viproktau prakRte vahidaM tathA // avi, bhAvidrAvirvede pAyogrAmyopamA bahu // 3 // avansAM vizeSaniyamAnugAH shbdaaH| sadRzaM saricchaM avantyAM dRzyate te me / dvayoHmAyastahaM mhN|| te-taha me-mhN| Page #138 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (129) Adra kRtaM gataM mAgadhyAM vizeSaniyamAnugatAH / tasmAt tA (1) ollaM maDe, made koSNaM koziNaM ratnaM radaNe kaDe, kade vayasyaH vayaMzo grISmaH gimho vamatiH vasadhI gaDe, gade bubhukSA bhuzkA taspAt tA (') zRgAlaH ziAlA, zeAle hI vismaye ca, tApeca / kutsArthe ca vidu budhAH // lele, ase, le, zabdA zca / saMbudhyA kSepayo matAH // 1 // mAtrArthe mAtrikaM khyAtaM / kiccAtazca pizAta ke // gaNanAyAM matA gaNNA / puruSo puliza stathA // 2 // hImAnahe vismaye syAt / luk ca chaMdo vazA diha // baTAbaMDuva micchanti / haDDakaM hRdaye tathA / // 3 // ahaM ca dRzyate 'trApi / ahamarthe hage, hake // yuSmadarthe pada dvandvaM / tuppaM tumhe ca saMmatam // 4 // (1) zaurazenyAmapi tasmAdityasya tA iti bhavati / Page #139 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (130) paizAcyAM vizeSa niyamAnugatAH zabdAH / pakhamaM uSNaM kArya pica gRhaM kiMhuM, kharazca usanaM, uhaM pakSma kaccaM pRthivI puthupI .. prathamaM puthumaM paizAcyA dusthAne tu bhavati / paizAcI bhASAmA tunuM Tu me 35 thAya che.. saM. divA nava anyAhazaH / annAdiso, nAMhi apabhraMze vizeSa niyamAnugatAH shbdaaH| saM. apa. apa. adbhutaM Dhakkari dive anyathA anu, aNaha; dhruvaM / dhruvu navakhaH / avarAiso apaskandaH daDavaDo para Avai punaH puNu pRthak pRthak juaM, jaba IdRzaH mAi, prAo, uktaM prAimba,pAvimbakema, kiha, kidha mA paraM Apat aiso kathaM Page #140 -------------------------------------------------------------------------- ________________ saM. kila kIdRk kIdRzaH kutaH kutra kRkaTa: kautukaM krIDA tataH tatra tathA tadA tAdRk tAdRzaH apa. kira keha kaiso ka, kaha ketyu dhappalo koTTThU kheTThU to ( 131 ) tetthu, tattu tima, tiha, tigha to teha iso bIjAne badale Ave che. saM. manAk yatra yathA yAdRk yAdRzaH varma vinA vipat zIghraM saMpat samaM viSaNNaM vunnaM vahilaM saMvai saha maNAo jetthu, yattu jema, jiha, jidha jeha jaiso viccaM viNu vivai samA sahUM pAJcAlyAM vizeSa niyamaH / // ralorvyayaH // pAJcAlI bhASAbhAM ra bhane la meM ye vyaMjana vi apa. Page #141 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (132) Takka bhASAyAM vizeSa niyamaH / // ud bahulaM // Takka bhASAmA, dhAzuM zana, hare zahane cheDe u mA cha. AbhIyA~ vizeSa niymaaH| // kIcake kasyAd vA // AbhIrI bhASAmA kIcaka zamanA chedasA kane pahale vidhe A thAya cha; abhaDe, kIaA, jIo (kIcakaH). // kacit Darayo le|| keTalAeka zabdomAM ku ane , e bene badale mukAya che. // na lopo 'raNye // araNya zamAM paDesA ane| so5 yatA nathI. // samAse 'Glopa zca // samAsanA ye zahAnI yenA svaranA to5 thAya cha avyayaM // 2-175 taM vAkyopanyAse 2-176 | viSAde, vikalpe, Ama abhyupagame 2-177 | haMdi ra nizcaye, pazcAttApe, Navi vaiparIse 2-178 sase 1-180 Page #142 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (133) ba, va / bhai, cea, { avadhAraNe ca *hon iMdU { grahANArthe 2-181 mAmi, sakhyA AmantraNe miva, piva, 2-195 viva, viara ivArthe 2-182 | de sakhyAH saMmukhIkaraNe ca 2-196 citra I dAne,pRcchAyAM,nivAraNeca 2-184 2-197 jeNa, teNa lakSaNe 2-183 na / nizcaye, vitarke, bale nirdhAraNe, nizcaye ca hu, khu saMbhASane, vismaye ca 2-185 2-198 kira, ira, hira kilAthai2-186 gardAyAM,AkSepe, vismaye veraM kevale 2-187 U sUcanAyAM cara-199 Navari Anantarye 2-188 . alAhi nivAraNe 2-189 thU kutsAyAM 2-200 aNa, NAI niSedhArthe 2-190 re, are saMbhASaNe,ratikalahe ca mAI mA (a) the 2-191 . 2-201 haddhI nirvede 2-192 vedhe bhaya, vAraNa,2-193 hara / ratikalahe, kSepe ca viSAde 2-194 2-202 AmantraNe ca o sUcanAyAM pazcAttApe2-201 | hare / saMbhASage. Page #143 -------------------------------------------------------------------------- ________________ avvo pADikkaM sUcanAyAM duHkhe, saMbhASaNe, aparAdhe, pADieka{ pratyekArthe 2 - 210 pazyArthe 2-211 vismaye, Anande, Adare, bhaye, khede, viSAde pazcAttApeca itarathArthe2-212 2- 204 jhaTiti, samprati saMbhAvanAyAM 2 - 205 2-213 mughArthe2 - 214 ai baNe {anukampAyAM ca2-206 vimarza 2 -207 maNe ammo Azvarthe 2- 208 appaNo svayamarthe 2-209 dANi jjeva, (yjeva ) evaMNedaM kiMda daDAttha heje ( 134 ) idAnIM eva evamidaM kimidaM dvAgArthe ceTyAhAne ua iharA ekkasari moraullA dara { zaurasenyAM avyayaM / kiNo i, je, re ardhArthe, ISadarthe ca 2-215 prazne 2-216 pAdapUraNe 2-217 halA hImANahe { ammahe hIhI dava, via, vva sakhyAhAne vismaye, nirvede harSe vidUSakasya hArSoktau ivArthe Page #144 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ( 135 ) zeSaM prAkRtavat / ete vyayazabdA mAgadhyA mapi tattadartheSu vyavahiyante / kevalaM " 'adhunA " zabdasya aUri iti rUpaM bhavati / apabhraMze vizeSAvyayazabdAH / chadru yadi hUhU ityAdayaH zabdAnukaraNe, ghugghI ityAdayaH ceSTAnukaraNe | ghaI, khAiM ityAdi anartha kAH pacchai pazcAt evameva athavA naM, nau, nAi, navAgU, jANi, jaNu heli puNu avaseM, avasa { ivArthe he sakhi eyavArA kehi, tehi, resi, resiM, tANa ekazaH { tAdarthe punaH avazyaM emmai avaha pacaliu etahe embAhi pratyuta itaH idAnIM Page #145 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ( 136 ) atha caturtho'dhyAyaH / zabda sAdhana vidhiH / nAmanuM rUpAkhyAna // sAdhAraNa niyamAH // sAdhAraNa niyameA. (1) // prAkRte saMskRtavat trINyeva puMstrIklI bAkhyAni liGgAni santi / yeSAM saMskRtazabdAnAM prAkRte liGgaviparyayo bhavati, prathamAdhyAye tadvivekaH kRtaH / 1 prAkRtabhA, saMskRtanI peThena, pulliMga, strIliMga ane napuMsakaliMga liMga, mevAtra liMga che. ne saMskRta zabhAnA liMga mAkRtabhAM mahasAya che, teyAne viSe palA adhyAyamA niyamo yAcyA che. (1) (2) || prAkRte dvivacanaM nAsti // prAkRtabhAM dvivacana nathI, menuM paDelA adhyAyabhAMDe che. (1) zaurasenyAM bhAgadheya puMsi / bhAgadheya zabda kadhI prAkRta bhASAyAM napuMsakaliMgI che; pazu zaurasenI bhASAbhAM pulliMgI che. suptiG liGga vibhaktInAM zakAryAM tu viparyayaH / sup (nAbhanA pratyaya), tiG (priyAyahanA pratyaya ), liMga ane vibhakti, e badhI vAtAnA cArI bhASAmAM bIlakula niyama nathI. Page #146 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (37) tethI, prAMtamAM, vivAna ane duvAna, evAM be ja vacane che. saratanA vivanane ThekANe bAtamAM vajana vaparAya che. (3) prAkRte SaD vibhaktaya zcatA abhAvaH / 3-131 * batamAM cha vimAo che; kemake, mAtamAM caturthI vibhakita nathI; turthIne ThekANe paNa vaparAya che. (4) prAkRte paJcavidhAH zabdA dRzyante-avarNAntA, ivAntA, uvarNAntA, RvarNAntA, stathA hlntaaH| vAta bhASAomAM, gArAna, mAna, , trajAnta ane hRtta (caMganAna ), evA pAMca prakAranA ja zabdo hoya che, eTale, chata bhASAonA zabdone cheDe, garuka ane vyaMjana, e pAMca prakAranA ja akSare AvI zake che.(1) ___ akArAnta puMlliGga zabdarUpANi / gArA puliMgI nAmonuM rUpAkhyAna karavA mATe sAmAnya niyama 2. vara kuvidhA pUrva rAjA, rAta dRDhattAnAM nA sAthe mAvA vAstavika rIte jotAM, traNaja prakAranA zabda che; kemake, zabdane cheDe AvelA bano ghaNuM karIne thAya che, ane keTalAeka zabdomAM cA athavA sAra thAya che ane zabdane cheDe AvelA vyajanone lepa thAya che, athavA teomAM umeravAmAM Ave che. Page #147 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (28) (1) adantAt puMsi prathamaikavacanasya soH sthAne o syAt / gajAnta puliMgI nAmonI prathamAnA ekavacanano pratyaya saMskRtamAM su che, tene ThekANe bAra bhASAomAM thAya che.(') - (2) 5, za, Sa, gAyuM, pu parantAnAya dIrgho bhavati, jazzasopa zca / (2)3-12 3-4 . prathamAnuM bahuvacana, dvitIyAnuM bahuvacana, paMcamInuM ekavacana, ane SaSThInuM bahuvacana, eTalA pratyenI pahelAM cArAja nAmane chelle na dIdhe thAya che ane prathamAnA tathA dvitIyAnA bahuvacananA pratyeno lepa thAya che. (3) ataH paraM syAmo 'kArasya lug bhavati / 3-5 dvitIyAnA ekavacanane pratyaya karyuM che, tenA ne - 1 / mAgadhyAM sau pare 'kArasya 'e'kAro bhavati sulopa zca / mAgadhI bhASAmAM satta zabdone prathamAnA evacanane pratyaya lu lagADa heya, tyAre aMtya ane ThekANe thAya che, ane sune lepa thAya che, jemake, sa haya, pa thaze, mepara che. ___apabhraMze svamoH parayo rakAra syokAro bhvti| apabhraMza bhaaSAmAM mArA zabdone prathama ane dvitIyAnA ekavacananA pratyayeno lepa thAya che. * 2 | gapaze sarva garAta apaza bhASAmAM prathama ane dvitIyAnA bahuvacananA pratyeno hamezAM lepa thAya che. Page #148 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (838) rAnta nAmeAnI AgaLa lApa thAya che. (4) ataH parasya TA iletasya SaSThI bahuvacanasya cAmo No maryAti / 2-6 tRtIyAnA ekavacananA pratyayA che teneA, ane pInA bahuvacanane pratyaya Ar che tenA, ja thAya che. (') (5) Gi Gasau varjayitvA supi parataH akArasya evaM bha AMta / 3-14-2 azAnta nAmeAnA aMtya ane ThekANe, badhI vittionA badhA pratyayAnI pahelAM, dda thAyache; paNa, sakSamI ane pachInA ekavacananA pratyayanI pahelAM maneA ha thatA nathI. 1 | apabhraMze 'TA' sthAne NakArAnusvArau vihitau / apabhraMza bhASAmAM TAne ThekANe na athavA anusvAra thAya che. apabhraMze TA parato 'kArasya niyametvaM, bhisi ca vikalpena / apabhraMza bhASAmAM gArAnta nAmAnA anya anI pachI TA AvyA haiAya, teA te ganeA haMmezAM haiM thAya che; ane manI 5DhelAM vikalpe rU thAya che. apabhraMze akArAt para syAmo 'he' ityAdezo bhavati / apabhraMza bhASAmAM pachInA bahuvacananA Ak pratyayane ThekANe thAya che. mAththAM gAmo sArUM yA / mAnadhI bhASAmAM gAmane ThekANe vikalpe kAma thAya che. Page #149 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (140) (6) ataH parasya bhisaH sthAne kevalaH sAnunAsikaH sAnusvAra zca hi bhavati / 3-7 tRtIyAnA mahuvayananA pratyaya bhis cha, tene the akArAnta nAmAnI pachIsAnunAsika hiMmayavAsAnusvAra himthAyache.(') (7) ataH parasya DaseH tto, do, du, hi, hito ityeta AdezA bhavanti / dakArasya luk ca / 3-8 paMcamInA kyananI pratyaya usi cha, tene akArAnta nAbhAnI pachI to, do, du, hi, hito, sevA mAheza thAyale. (2); bhane, do bhane dunA dakArane so5 thAya che. 1 / prAkRtaprakAza kalpalatikayoH kevalaM 'him' isAdezo vihitaH / prAkRtaprakAza sane klpltikaan| mata pramANu, mAtra bhisane Ae him thAya che. 2 / prAkRtaprakAza kalpalatikayoH useH sthAne 'Ado' 'du' tathA 'hi' ititraya eva AdezA vihitAH / prAkRtamakAza mane kalpalatikAmA cha, sine Ae Ado, du, hi, mevA traNaja Adeza thAya che. zaurasenyAM Gase: sthAne Ado, Adu, isAdezau bhvtH| kalpalatikA mate kevalaM do| zaurasenI bhASAmA usine ANe Ado, Adu, savA mAheza thAyache 51, kalpalatikAnA mata pramANu me do mevI mAheza thAya che. Page #150 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ( 141 ) (8) ataH parasya bhyasaH sthAne tto, do, du, hi, hiMto suMto ityeta AdezA bhavanti / 3-9 paMcamInA bahuvayananA pratyaya bhyas che, tene he azu akArAnta nAbhonI pachI tto, do, du, hi, hiMto, suto, mevA Adeza thAya che. (1) ( 9 ) ataH parasya saH sthAne ssa ityAdezo bhavati / 3-10 SaSThInA me'vnynn| pratyaya Gas che, tene he akArAnta nAbhAnI pachI ssa thAya che. (2) paizAcyAM GaseH sthAne Ato Atto ityAdezau bhavataH / paizAcI bhASAbhAM Gasine tthe| Atto yane Atto, mevA me aadeza thAya che. apabhraMze Gase rha, huu| apabhraMza bhASAbhAM Gasine TheGA ha ane evA be Adeza thAya che. hU, 1 | apabhraMze bhyaso 'kArAt parasya hUM. ityAdezo bhavati / apabhraMza bhASAbhAM akArAnta nAmonI pachI, bhyasne aNu hUM evA Adeza thAya che. 2 / mAgadhyAM Gaso vikalpenAhAdazo bhavati / mAgadhI bhaaSAmAM ne ThekANe, vikalpe gad evA Adeza thAya che. apabhraMze GasaH su, ho, sso, ityeta AdezA bhavanti / apabhraMza bhASAbhAM Gas ne he ase su, ho, sso, mevA Aheza thAya che. Page #151 -------------------------------------------------------------------------- ________________ dvitIyA (142) (10) ataH parasya De rekAro mmi zcAdezo bhavati / 3-11 saptamInA svynne| pratyaya Di cha, tene Ae akArAnta nAmAnI pachI emmi / mAheza thAya che. (') udAharaNam / ekavacanaM bahuvacanaM prathamA devo devA devaM deve, devA tRtIyA deveNa(2) devehi, devehi, devehi / devatto devAhito 3-13 davAoM devAsuMto paJcamI devAu ( devehito, isAdi / devAhi ( devAhitto isAdi devasma devANa, devANaM saptamI deve, devemmi devemu, (3) devesuM sambodhanaM deva, devo devA 1 / zaurasenyAM adantAt u: kevalaM ekAra eva / zaurasenI bhASAmA akArAnta nAmanI pachI, Dino yA e thAya che. ... 2 / kalpalatikAmate deveNaM devANaM iti TAmo rUpam / 3 / apabhraMze supo hiM hUcca kacida bhavati / SaSThI Page #152 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (143) sarve adantA deva zabdavat jJAtavyAH / 55 akArAnta nAbhAnu, deva zanI peThe, 35||yaan 2j. puMliDekArokArAnta zabdAnAM rUpANi / akArAnta mane i. kArAnta pulliMga mahAnuM 3pANyAna:- . niyamAH (1) idudantAnAM su, jas, bhis, bhyam, supa iseteSu parato 'ntasya dIrgho bhavati / 3-16 ikArAnta sane ukArAnta nAmAne prathamAyakyana, dvitIyA bahuvacana, ane paMcapI bahuvacananA pratye lAgavAnA hoya, tyAre aMtya ? ane une dIrdha thAya che. (2) idudantayo jaisa okArAdezo bhavati, No ca; jaso luka ca kacit / saMskRtabhA prathamA savayananA pratyaya jas cha tene Aye, ikArAnta sane ukArAnta nAmAne, o athavA No pratyaya lAge che ane keTalAeka zabdamAM najU pratyayane lepa thAya che. (3) idudantayoH zaso No bhavati, Gasa zca vA / (') 1 / apabhraMze idudyAM Gasi, bhyas, DInAM yathAkramaM he, huM, hi, ityAdezA bhavanti / apabhraMza bhASAmAM, ikArAnta sane ukArAnta nAmAne Gasi, bhyam , mane Gi, ye pratyayAne Aye anubhe, he, hU~, mane hi, mevA mAheza thAya che. Page #153 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (144) dvitIyA makyananI pratyaya zas cha tene , ikArAnta ane udAtta nAmone ne pratyaya lAge che; ane SaSThI ekavaynnaa pratyaya Gas cha tene A No sipe thAya che. (4) idudantebhyaH TA vibhakta rNA ityaya mAdezo bhavati / tRtIyA sekyananI pratyaya TA cha tene ANu, ikArAnta sane ukArAnta nAmAne NA pratyaya lAge . ('). (5) // zeSa madantavat // bAkInAM rUpe gArAnA nAmonAM jevAM ja thAya che. udAhAraNAni ekavacanaM vajavacanaM prathamA girI girIo, giriNo 3-125 dvitIyA giri girI, giriNo (') 3-18 tRtIyA giriNA girIhiM pazcamI girido, ityAdi girihito, girIsuMto, ityAdi 1 / apabhraMze TA sthAne e sAnusvAro, NakAra zca bhavati / apabhraMza bhASAmA ikArAnta sane ukArAnta nAmAne, TAne Aye eM mane eNa, sevA mAheza thAya che. 2 / keSAMcin mate zasi ca girIo giri, guruo, guru iti rUpa dvayam / sAyanA mata pramANe, dvitIyA marDavayanamA girIo giri, mane guruo, guru, savA 595 mA 35thAya che. Page #154 -------------------------------------------------------------------------- ________________ SaSThI saptamI saMbo. prathamA dvitIyA tRtIyA paJcamI SaSThI saptamI saMbodhanaM ( 145 ) giriNo, girissa girimmi giri, girI gurU gurUM gurUo, guruNo guruNo gurUhiM guruhito, ityAdi guruNaM, guruNa (2) gurusu, gurusuM guru guruo sarve ikArAntA giri zabdavat, kAurAntAzca guru zabdavad giriNaM, girINaM (15) girIsu, gIrIsuM, 3 - 128 girIo 3-38 guruNA gurudo, ityAdi guruNo, gurussa gurummi rUpANi bhajante / ikArAnta bhbhane ukArAnta mI giri ne guru zahAnI peThe na thAya che. RkArAnta puMliGga zabda rUpANi / niyamA: (1) RkArAntasya supi parata Ara ityAdezo bhavati, ada ghAM nAbhAnuM 3pANyAna 1 / apabhraMze Amo hUM, haM ca bhavati / apabhraMza bhASAbhAM ikArAnta ne ukArAnta nAbhone SaSThI maDuvayananA Amane Theule hU~ ne haM thAya che. Page #155 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (146) ntava cAsya rUpANi / 3-45 (') RkArAnta nAmAnA satya Rne, yI vimastivyAmAM Ara e Adeza thAya che ane pachI, evAM nAmanAM badhAM rUpe 4kArAnta nAbhAnI peThe / thAya che. (2) svamo varja supi parata RkArasya sthAne vikalpenokArAdezaH, utva pakSe cokArAnta zabdavad rUpANi bhavanti / 3-44 __ RkArAnta nAmAnA satya Rne Aye, pI vimstiyaamAM vikalpa thAya che ane pachI, evAM nAmonAM badhAM rUpa ukArAta nAbhAnI peThe / thAyacha. 56, prathabhAnA mane dvitIyAnA ekavacanamAM ne ThekANe thatuM nathI. ___(3) saMbodhane sau pare, Rdantasya vikalpenAkArAdezo bhavati vizepaNa vAcini tu na / 3-39 saMbaMdhananA ekavacanamAM ne vikalpa ra thAya che jemake, he pia, he piara(he pitaH). 59, RkArAnta vizeSa hAya, t| tenA Rne| a tht| nathA; bhadre, he kartAra. (4) pita, bhrAtR, jAmAtRNAM supi parata RsthAne 'aro' bhavati, aaraapvaadH| 3-47 1 / zaurase yAM bhartR zabdasya 'bhaTThA' iti rUpaM bhavati / zaurasenI lASAmA bhartR zarnu bhaTThA me 35 thAyache. Page #156 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (147 ) fqz, Ma, 24a Gratz, a qusia, qal faulsazobhAM Rne TheGAeMge Ara nahIM, pazu ara thAya che. me nAbhonuM akArAnta nAbhAnI peThe na 3pANyAna thAya che; paNa, saMbodhananA ekavacanamAM vikalpe A thAya che. 9 mA 2 yA 3 yA 5 mI ekavacanaM bhattAro bhattAraM udAharaNAni / bharttRzabdaH / bhattuNA, bhattAreNa bhattArAdo, bhattaNo isAdi bhattaNo, bhattArassa vajuvacanaM mattaNo, bhattArA bhattuNo, bhattAre bhattArehiM, bhattuhi bhattArahiM, bhatturhito bhattuNaM bhattArANaM bhattumu, bhattAresu 6 SThI 7 mI bhattAre, bhattArammi, bhattummi saM. he bhattArAH he bhattAra sarveSA mRkArAnta puMliGgAnAM bhartR zabdavat rUpANi bhavanti / adhAM RkArAnta nAbheAnu N pANyAna bhartRnI peThe na thAya che. Page #157 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (148) pitR-shddhH| ekavacanaM bahuvacanaM 1 mA piA (1) piaro piarA (2) 3-48 2 yA piaraM (3) piare, piduNo 3 yA piareNa, piduNA piarehiM 5 mI piarAdo, piduNo ityAdi piarahito, piduhito ityAdi 6STI piarassa, piduNo piarANaM, piNaM .7 mI piare, piarammi, pidummi piaresu, pidusuM, saM he pia, he piara he piarA 3-40 evaM bhrAta, jAmAtro rUpANi bhavanti / se prabhAe bhrAtR sane jamAta zahAnA 35 sabhAvAM. 1 / zaurazenyAM prathamaikavacane "pidA" iti rUpaM bhavati / yathA " tAda kaNNo viedAe pidaa"| zaurasenI bhASAmA prathamA yananuM 35 pidA me thAyache abhaDe, tAda kaNNo viedAe pidA. 2 / bhrAta zaddhasya jasi 'bhAdaro' iti rUpaM dRzyate / bhrAta zatuM prathamA mevayanamA bhAdaro me 35 nepAmA mAcha sabhaDe, aNugendu edaM vavasidaM te bhAdaro. 3 / bhASAntare ami 'pidaraM' iti rUpam / dvitIyA 234canamAM vizvanuM evuM rUpa keTalIeka bhASAomAM jovAmAM Ave che. Page #158 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ( 149 ) IkArokorAntAnAM puMliGgAnAM rUpANi / (1) prAkRtaprakAza kalpalatikayo rIkArokArAntAnAM zabdAnAM sAdhanArthaM na pRthak sUtrANi vidyante / pratIyate tat teSA mapi yathAkrama mikAkArAntavat kAryANi bhavantIti / prAkRtaprakAzabhAM ne kalpalatikAbhAM, IkArAnta ne UkArAnta puMliMga honA 3pANyAnane bhATe vizeSa sUtra vyApyAM nathI. tethI, evA zabdonuM rUpAkhyAna anukrame hrasva ArAnta ane ukArAnta zabhAnI paDe na thAya che. (2) hemacandreNa tu vintAnAM IkArokArAntAnAM sarvasyA meva vibhaktau hrasva vidhAnaM kRtaM, saMbodhane tu vikalpena / 3-43 hemacaMdranA mata prabhANe, dhAtuone kip pratyaya sAgIneM ne dIrgha IkArAnta yane UkArAnta zabda thAya che, tebhne| aMtya svara badhI vibhakitamAM harava thAya che; paNa saMyodhana ekavacanamAM e niyama vikalpe lAgu paDe che. go zadbasya puMliGge gAva iti rUpaM bhavati / tato 'syAdantavat rUpANi bhavanti / go hanuM pulliMgAM gAva me 35 thAya che, ane pachI akArAnta zabhanI peThe menAM 35 thAya che. Page #159 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (150) strIliGga shdvaaH| strIliDa zaddhAnAM rUpa kathanAt prAk, strI prasayA vivicynte| te ca prAyaH saMskRtavat , kacit tu vizeSa niymaanugtaaH| strIliMga zahArnu 35||dhyaan ubha 2j, te tAM paDesAM strI pratyaya viSa viyA2 12vo meya. prAkRtabhA strI pratyayo, pANu rIna, saMskRta mevAna cha; sAye zahAne vizeSa niyama sANe cha, te niyemA cha. _ vizeSa strii-pryyaaH| (1) aNAdi prasaya nimitto yo GI ruktaH,striyAM tasya viklpH| 3-31 saMskRtamA nAmane strIliMga pratyaya DI (I) sAgecha, te pratyaya bAtamAM vikalpe lAge che. (2) ajAti vAcino nAmnaH striyAM vikalpena DIH / 3-32 mAM strIliMga vizeSa / GI ( I ) pratyaya vi78 mAge cha strI jAti (01.ma strI) matAvanA nAmAne DI (I) pratyaya avazya sANe cha gama, kAlI, kAlA, isAdi. kumAryAdau nityameva / kumArI gaNanA zahAne DI (I) pratyaya avazya lAge che. (3) chAyA haridrAbhyAM vA / 3-34 Page #160 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (151) chAyA sane haridrA, ye ye zahAne GI (I) viTye sAne cha bha, chAhA, chAhI; haladdA, haladdI. (4) svasrAdeH sthAne svasAdaya, Adantava ca rUpANi / svasrAdi ( svasR gaNanA ) zanAM svasA tyAdi 35 / thaaya che; ane mArA zabdonI peThe temanuM rUpAkhyAna thAya che; bhaDe, sasA, naNaMdA, duhiA. (5) anAmi supi kiM? yat-tadyaH striyAM GI / kim , yad , sane tad , ye sarva nAmAne, SaSThI maI kyananA nAm pratyaya zivAya mI vimatimAmA, DI (I) pratyaya vi48 sANe cha; bebha, kIo, kAo. (') // striyAM jaz zasoH sthAne ut, ot, ityeto vA bhavataH dIrgha zca vA hUsvasya / 3-27 strIliMga prthmaan| mane dvitIyAnA ma vayanamA ut (u) athavA ot ( o ) pratyayo sAge cha; mane aMtya s12 21 hai|y, to tene vihI thAya che. (2) 1 / zaurasainyAM naiSa vidhiH pravartate / zaurasenI bhASAmA mA niyama lAgu paDatuM nathI. 2 / zaurasenyAM jasi striyAM ut na syAt / zaurasenI lASAmA strIliMga zahAne prathamA me kyanabhAu thatanathI. Page #161 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (152) (2) striyAM vartamAnAt nAmnaH pare TA, Gam , GInAM sthAne At at, et , ityeta AdezA bhavanti / AdantAttu TAdInAM sthAne At na bhavati / 3-29 strIliMga nAmAne TA, Gas, mane GI, ye pratyAne A, a, mane e, mevA mAheza thAya cha; (') paraMtu AkArAnta namamAM e Adeza thatA nathI. (3) sarvatra ca prAg dIrgho, use / 3-29 strIliMga zamdAnI aMtya svara 21 lAya, to te mI vibhakitaomAM dIdhe thAya che paNa vaMthI eka vacanamAM mAtra vi 485 hI thAya che. (2) ( 4 ) strIliGgasya nAmne 'mi pare hrasvo vA bhavati / strIliMga naamne| aMtya 212 dvitIyA me vayanamA vidhe chuva thAya che. 1 / apabhraMze TAsthAne edeva / apabhraMza bhASAmAMTAne e thAya che. 2 apabhraMze Gasi GamoHsthAne he, bhyasAmoH sthAne hu~, tathA 2 sthAne hi bhvti| apabhraMza bhASAmA Das mane usi se pratyayAne gaye he thAya cha, bhyas 2mane Am ye pratyayAne 8ye huM thAya cha, mane Dine ye hi thAya che. Page #162 -------------------------------------------------------------------------- ________________ . . (153) ( 5 ) striyAM vartamAnA dIkArAntAt soH jazzasozca sthAne AkAro vA bhavati / / IkArAnta strIliMga nAmAne prathamA savayana, mane paakynamAM ane dvitiyA bahuvacanamAM A evo pratyaya viyadhe lAge che. (6) AbantAt sambodhane Apa etvaM vaa| 3-41 Ap pratyaya sAgAne yesAM, AkArAnta strIliMga nAmAne saMbodhana mevayanamA Ane ye e sAge cha; babha, he mAle. anyatra tu na bhavati / Ap pratyaya sAmAna nAmI thayAM * nathI, tevA AkArAnta strIliMga nAbhAmA e yte| nathI; sabhA, 'he piucchA. AkArAnta striilinggshdvaaH| latA shdvaaH| ekavacanaM vajuvacanaM 1 mA ladA ladA, ladAo (') ladAu 2 yA ladaM ladA, ladAo, ladAu 3-129 1 / prAkRte prAtipadika vibhaktisvarayo rna sandhiH / prAkRtabhAM mULa zabda ane vibhakitanA pratyaye, emanA svaranI saMdhi thatI nathI. Page #163 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ( 154 ) 3 yA ladAe, laMdAi ladAa ladAhi, ladAhiM ladAhi~ 3-129 3-129 5 mI ladAdo, ladA iyAdi 3 - 126 ladahiMto ityAdi / 3-127 6 SThI ladAe, ladAi, ladAa ladANaM, ladANa | 3- 129 7 mI ladAe ladAi ladAa saM. he lade, he ladA. sarve AkArAntA latAvat / thAya che. 1. mA buddhI, 2 yA buddhi 3 yA 5 mI 6 SThI madhA AkArAnta strIliMga zahAnuM 3pANyAna latA prabhA 7 mI saM. ikArAnta strIliGga zabdAH / ekavacanaM buddhIe, buddhIi buddhI, buddhi buddhIe, buddhIi ( ityAdi buddhIe, buddhI ladAsu, ladAsuM ladAo buddhI, buddhIa buddhIe, buddhI buddhIA, buddhIa buddhI vajuvacanaM buddhI, buddhio, buddhiu buddhI, buddhio, buddhiu buddhIhi ( buddhIhaM buddhIhito, buddhImaMto ityAdi | buddhINa, | buddhINa J buddhIsu, buddhImaM buddhI, buddhIo isAdi Page #164 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (155) sarve ikArAnta strIliGga zabda buddhi zabdavat / yA IkArAnta strIliMga zahanuM 3pAyAna buddhi prabhArI ja thAya che. ukArAnta strIliGga shbdaaH| ekavacanaM vahuvacanaM 1 mA gheNU gheNU, gheNUo, gheNUu 2 yA gheNu dheNU, gheNUo, gheNUu 3 yA dheNUe, gheNUi, gheNUA, gheNUa gheNUhi, gheNUhiM 5 mI gheNUdo, gheNUi, isAdi gheNUhito, gheNUmuMto 6 SThI gheNUe, gheNUi, gheNUA, gheNUa gheNUNaM, dheNUNa 7 mI gheNUe, ityAdi gheNUsu, gheNUsuM saM. gheNu, gheNU hsaadi| sarve ukArAnta strIliGgA dhenu zabdavat / .... cyA ukArAnta strIliMga zahAnu 35AmyAna dhenu zam pramANe ja thAya che. IkArAnta striilinggshbdaaH| nadI shbdH| ekavacanaM vahUvacanaM 1 mA naI, naIA naIo, naIA Page #165 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 2 yA naI 3 yA naIe iyAdi 5 mI naIe naIa, naIdo ityAdi 6 SThI tRtIyAvat 7 mI tRtIyAvat saM. nai ityAdi / ekavacanaM ( 156 ) sarve IkArAnta strIliGa zabdA nadI zabdavat 3-42 madhA IkArAnta strIliMga zabhonuM 3pANyAna nadI zaha pramANe thAya che. 1. mA vahU 2 yA vahUM naI, naIo, naIA naI, naI hiM naI, naIhito, naisuMto naINaM, naINa naI, naIsuM UkArAnta strIliGga zabdAH / vadhU zabdaH / 3 yA vahue, vahUra ityAdi 5 mI bahUdo, vahue isAdi 6 SThI tRtIyAvat 7 mI tRtIyAvat .saM. bahuvacanaM vahU, bahUo ikhAdi hU, bahUo ityAdi bahUhi, vahUhiM vahUti, bahusuMto vahUNaM, vahUNa bahUsu, bahUsuM vahu ityAdi / sarve UkArAnta strIliGga zabdA vadhUvat / Page #166 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (157) yA UkArAnta strIliMga zahArnu 35AbhyAna vadhU pramANe thAya . RkArAnta strIliGga zabdAH / mAta shbdH| - ekavacanaM bahuvacanaM 1 mA mAA, mAyarA. mAA: 2 yA mAaM (') mAe 3 yA mAAi, mAAa ityAdi mAehiM mAehi 5 mI mAAdo, mAAe ityAdi mAAhito, mAAsuto 6SThI tRtIyAvada mAANaM mAANa 7 mI tRtIyAvat mAAsu, mAAsuM .saM. mAa ityAdi (') 1 / zaurasainyAM dvitIyakavacane 'mAdaraM' iti rUpaM. bhavati / zaurasenI bhASAmA mAtR zahanuM dvitIyA me vayanamA mA. daraM me 35 thAyache. 2 / hemacanda mate mAtR zabdasya 'mAI' 'mAarA' iti rUpadvayaM bhvti| hemacaMdranA mata pramANe, mAtR zahanA mAI mane mArA evA be rUpa thAya che. Page #167 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ( 158 ) gozadvasya strIliGge gAvI, gAI, iti rUpadvayam, tatazca IkArAnta strIliGgavad rUpANi / go zabhana, strIliMgabhAM gAvI ane gAI, vAM me 35 thAya che; bhane pachI IkArAnta strIliMga zabdanI peThe tenuM rUpAkhyAna thAya che, ajanta klIvaliGga zabdAH / niyamAH (1) klIbe varttamAnAt svarAntAt nAmnaH soH sthAne m bhavati 3 - 25 napuMsaka liMgamAM ajaMta (nene cheDe svara che te) nAbhAne prathamA ekavacanamAM maiM pratyaya lAge che. (2) klIve varttamAnAt svarAntAt nAmnaH parayo jaMzzasoH sthAne Nizcatyeta AdezA bhavanti / ( 1 ) 3 - 26 evA prathamA ne dvitIyAnA maDuvayanabhAM hU~, I, mane Ni, sevA pratyayeA lAge che. (3) klIve saMbodhane sulopo bhavati / 3-37 napuMsakaliMgI saMbodhana svathanA pratyayA soca thAya che. 1 / zaurasenyAM klIbe jazAsoH sthAne kevalaM NirAdezaH / zaurasenI bhASAbhAM napuMsakaliMganA prathamA ne dvitIyAnA mahuvanthanabhAM Ni pratyaya lAge che. apabhraMza bhASAbhAM prathamA bhane dvitIyAnA maDuvayanamAM iM pratyaya lAge che. Page #168 -------------------------------------------------------------------------- ________________ bahuvacanaM (159) (4) klIve sau pare iduto na diirghH| 3-19 napuMsaliMganA prathamA yevayanamA ikArAnta mane ukArAnta zabdane aMtya svara dIdhe thato nathI. akArAnta klIva liGga zabda rUpANi / kula zabdaH / ekavacanaM 1 mA kulaM kulANi, kulAI, kulA 2 yA kulaM kulANi, kulAI, kulAI saM. he kulaM ___puMvad anyt| bhAna 35akArAnta pulliMga zahanI ghe? ja thAya che. ikArAnta klivaliGga zabda rUpANi / dadhi shbdH| . ekavacanaM bahuvacacanaM 1 mA dahi, dahi dahINi, dahII, dahI 2 yA dahi, dahi dahINi, dahIiM, dahI - saM. dahi / vad anyat / mI 3ikArAnta puMlliMga zahAnI peThe ja thAya che. ukArAnta klIbaliGga zabda rUpANi / Page #169 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (160.) madhu shbdH| ekavacanaM bahuvacanaM 1 mA mahuM, mahu mahaNi, mahUI mahUi~ 2 yA mahuM, mahu mahANi, mahUiM, mahui~ saM. mahu puMvadanyat / mAna 35 ukArAnta pulisa za5-8nI 4 thAya che. halantAH shbdaaH| prAkRte halantAH zabdA eva na santi / keSAJciantya halAM lopaH, keSAJcAjante pariNAmaH / tata eva halanta zabda sAdhanAtha na niyama vizeSA lakSyante / prAkRtAcA hiM, kevalam Atman rAjan ityetayoH zabdayoH sAdhanArtha kati niyamAn kRtvA, ta evAnyatra nAnteSu yathAdarzanaM prvrtitaaH| prAkRta bhASAmAmA, halaMta (bane cheDe vyasana Deya, tevA) zabda che ja nahIM. saMskRtamAM je kRta zabda che, temAM keTalAeka zabdanA aMtya vyaMjanane lepa thAya che ane, keTalAeka sUta zabdonuM rUpa badalAIne, temane cheDe svara Ave che. ethI karIne, hata zabdanuM rUpAkhyAna karavA sArU, prAkRta vyAkaraNamAM niyama mAyA nathI. Atman bhane rAjan mevAta mahInA rUpa banAvavA sArU, prAkRta bhASAnA vyAkaraNakAroe keTalAeka Page #170 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ( 161 ) niyameo yAcyA che; te na niyameo, pIla nakArAnta zabhAne lgaaDIne, mAnya graMthAmAM jevAM rUpA mAlama paDe che, tevAM rUpe banAvanA kAmamAM levA paDe che. rAjan zabda rUpANi / 3-49 thI - 3-66 sudhI ekavacanaM 1 mA rAA (2) 2 yA rAaM 3 yA raNNA, rAiNA 5 mI rAAdo, raNNo, rAAdu rAiNo 6SThI raNNo, rAiNo, rAassa 7 mI ammi, rAe, rAimmi saM. rAja, rAaM ityAdi bahuvacanaM rAANo, rAA rAe, rAANo rAe hiM rAAhiMto, rAihiMto rAANaM, rAhaNaM, rAANNa rAesu, rAesuM Atman zabda rUpANi / 3-56-57 ekavacanaM 1 mA appA, appANo bahuvacanaM appANA, appANNo, appA 1 hemacandra matenAntasya puMsi vikalpenANAdezo bhavati / hemacaMdranA bhata prabhArI, puMlliMga nakArAnta zabdonA aMtya nane TheAe ANa viTye thAya che; bhaDe, rAANo, rAA, ityAdi. Page #171 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 2 yA appANaM, appaM.. appANe appaNo 3 yA appANeNa, appaNA..... appANehiM, appehiM (appANAo, appaNo, (appANAhito 5 mI appAo, appAdo appAhiMto (iyAdi (isAdi 6SThI appANNassa,apUpaNo appANANaM appANaM . 7 mI appANammi, appe appANesu, appesu saM. appaM isaadi| yuvana, grAvana, brahman, ityAdayo nakArAntA Atman zabdavat / yuvan, grAvana, brahman, tyAhi nakArAnta puMsviMga zahAnAM 35 // Atman zanI petthe| thAya che. prAkRta kalpalatikAyAM sau pare bhavat bhagavato ranta syAnusvAro vihitH| prAkRta kalpatikAnA gata pramANe, bhavat ane bhagavat , me zahAnA aMtya tanI, prathamAnA sane saMvodhananA savayanamA, anusvAra thAya cha; abhaDe, bhavaM (bhavAn ), he bhavaM (hebhavan) bhaavaM ( bhagavAn ), he bha Page #172 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (163) avaM (he bhagavan ) (') / pAcyAyAM bhavacchadrasya strIliGge bhodI iti rUpaM bhvti| prAcyA lASAmA bhagat zahenuM strIliMgabhAM bhodI me 35 thAya cha. sarvanAma zabdAH / prAkRte sarvanAma saMbandhinaH ke'pi sAdhAraNa niyamA na dazyante, sarva eva niyamA vishess-svbhaavaaH| kevala madantasarva nAmazabdAnAM sAdhanArtha kati sAdhAraNa niyamAHsantIti, teSA mullekhaH kriyte| anyeSAM tu, sAdhana niyamA statta dudAharaNebhyo 'vagantavyAH / (2) / 1 zaurasenyAM niyama eSa maghavat zabde 'pi pravartate / zaurasenI bhASAmA yA niyama maghavat zahane 59 sAzu 53 cha. ... tatra durvAsasaH sau durvAsA iti rUpam / zaurasenI bhASAmA durvAsas zahanuM prathamA savayanamA durvAsA me 35 thAya che. ---- 2 / sarvanAma zaddhA athavA sarvAdi gaNaH--sarva, vizva, ubha, ubhaya, Datara Datama, (prayayAnta), itara, anyatara, tvat , tva, nema, sama, sima, tyad, yad , etad , idam , adam, eka, dvi, yuSmad , asmad , bhavat , kim| Page #173 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (164) 2 prAkRtabhASA sarvanAmanesA paDe,yevA sAdhAraNa niyama nathA, hare sarvanAmane bhoTa / / niyama mAyA che. mAtra akArAnta sarvanAmonA 32 // sAdhavAne bhATe sAye sAdhAraNa niyama che, te ahIM ApyA che. bIjAM sarvanAmanAM rUpanA udAharaNe ApyAM che, te uparathI tenA sAdhAraNa niyama samajI levA, adanta sarvanAma sAdhana niymaaH| (1) sarvAde rataH parasya jasa ed bhvti| 3-68 sarvAdi gaNanA akArAnta zahAne prathamA savayanamA e pra. tyaya sAro cha. (') ___(2) / sarvA deradantAt Amo esiM ityAdezo vA bhavati / Dezca smi, mmi, ttha ityeta AdezA bhvnti| tathedametadau vAyatvA De hi cA dezo bhavati / 3-61-3-59-3-60 sarvAdi varganA sarvanAmAne puMlliMga athavA napuMsakaliMgamA Ama pratyayane pahale esi, Gine pahale smi, mmi ane ttha sevA pratyaya lAge che. temaja, badhAM sarvanAmane tine ThekANe hiM lAge 1 / zAkayA~ sarvanAmna eca / zAkarI bhASAmA sakara zabdanA pahelA ane ThekANe vikalpa nuM lAge che, jemake, sevve, sarve. Page #174 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ( 165 ) che; paratuM vak ane tat sarva nAmane ne ThekANe phei lAgatI di (2) ekavacanaM 1 mA sanco 2 yA savvaM sarva zabda puM rUpANi / bahuvacanaM savve sacce 3 yA savveNa 5 mI savvado, savvato ityAdi 6 SThI savvassa 7 mI savvasmi, savvammi, savvattha, savvahiM (9) savvehi savvehiMto ityAdi savvesiM, savvANaM savrvvasu, sandhesuM 1 / zaurasenyAM idam kiM yattaddbhya Ama esiMna syAt / zorasenI lASAbhAM, idam, kim, yad, tad me sarvanAbhAnI pachI aane ThekANe tti evA Adeza thatA nathI. Takka bhASAmA kimAde rAmo haM syAt / Takka bhASAbhAM kimAdi sarvanAmeAne jJAne ThekANe haiM Adeza thAya che. apabhraMze akArAntAt sarvanAmno Ge hiM metra kevalam / apabhraMza bhASAbhAM, akArAnta sarvanAmAbhAM Gine pahale bhAtra hiM thAya che. 2 / apabhraMze 'dantAt sarvAdeH use hI ityAdezo bhavati / Page #175 -------------------------------------------------------------------------- ________________ - sarbAdInAM strIliGge Adanta strIliGga zabdavat , klIve adanta klIbaliGa zabdavat rUpANi / sarvAdi zahAnA 3au, strIliMgabhAM, AkArAnta strIliMga zahAnI peThe thAya cha tathA napuMsaliMgabhAM, manAM 3 // akArAnta napuMsakaliMga zahAnI peThe thAya cha, evaM vizvAdayaH / ye pramANu vizva, ubha, ubhaya, tyA zabdanAM rUpe samajavAM. apabhraMze sarvasya saahaadeshH| apabhraMza bhASAmA sarvane Aye sAha me| mAheza thAya che. ___yat zabda puM rUpANi / ekavacanaM vahuvacanaM 1 mA (') jo 2 yA jaM 3 yA jeNa, jiNa 5 mI jatto, jado, jamhA, jAo jAhiMto,jAsuMto ityAdi apabhraMza bhASAmA akArAnta sarvanAmAna usine pahale hAM mevo mAheza thAya cha. tathA De kevalaM him aiva / temana, Gine pahale mAtra hipa e ja Adeza thAya che. 1 / apabhraMze dhra iti rUpaM bhavAte / jehiM Page #176 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (167) 6SThI jassa,jAsa (') 6-37 jANaM, jesi (2) 7 mI jasmiM , jammi, jahiM (') jattha jesu ___ yacchabdasya strIliGge Am varjite GI rvA bhavati / yathA jI, jIyA, ityaadi| yad ne strIliMgabhAM GI (I) pratyaya vipesAge cha paNa pachI bahuvacanamAM lAgatI nathI. - tat zabda rUpANi / - ekavacanaM bahuvacanaM 1 mA so 3-86 2 yA taM, NaM 3-70 1 / apabhraMza bhASAmA pulliMgamA jAsu, ane strIliMgamA jahe, evAM rUpa thAya che. 2 / zaurasenyAM kevalaM jANaM / zaurasenI bhASAmAM jANaM ye ekaja rUpa thAya che. Takka bhASAyAM jAhaM, jANaM, iti rUpa dvym| Takka bhASAbhAMjANaM sane jANaM, mevA 2 35 thAya che. 3 / kAlArthe jAhe jAlA / syAre saptamI vynne| artha kAla (15ta), mev| yatA hAya, tyAre jAhe ane jAlA vAM rUpa thAya che. Page #177 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (168) 3 yA teNa, tiNA, (') NeNa 3-69 tehiM, johiM 5 mI tatto,tado,tA,tamhA,tAo3-67 tAhiMto ityAdi / 6SThI tAsa, se tassa, (2)2-52 tAsa,tANaM,tesi,siM,dANaM3--62 7 mI tasmi, tammi (), tattha,tahiM (') tesu ityAdi 3-81 1 / paizAcI bhASAmA pulliMgamA nena, ane strIliMgabhAM nAe, evAM rUpa thAya che. 2 / saurasenyAM Gasi tasya se iti, Ami ca tANamiti / zaurasenI bhASAmA SaSThI mejavayanamAMtasya sane se,sane - huvayanamA tANam , mevAM 35 thAya che. apabhraMza bhASAmAM, SaSThI yevayanatuM puMlliMga taha, sane strIliMga tAsu, savA 35 thAya che. __Taka bhASAmA SaSThI gavayanamA tAhaM mane tANaM me 35 thAya che. 3 / saptamI vynn| kAla (15ta), mevI artha jyAre thAya che, tyAre tAhe, tAlA, mevAM35 thAtha che. . zaurasenyAM 3 mi na bhavati / zaurasenI bhASAmA saptamI - vacanamAM pti thatI nathI. . apabhraMza bhASAmA puMlliMgabhAM tahiM, mane strIliMgabhAMtahe, mevA rUpa thAya che. 4 / apabhraMze traM iti rUpam / Page #178 -------------------------------------------------------------------------- ________________ tacchabdasya strIliGge prathamaikavacane sA iti rUpam / strIliMga prathamA savayanamA tat zantuM sA, 35 thAya che. libetaM / napuMsaliMgabhAM prathamA savayanamAM taM, me 35 thAya che. striyA mAm varjite GI ca / strIliMgabhAM I pratyaya sAge cha; paNa pachI bahuvacananA A pratyayanI pahelAM huM lAgatI nathI; nabha tI, tIA, tyAdi. e t zabda puM rUpANi / . 3-82 thI 3-86 sudhI. ekavacanaM bahuvacanaM 1 mA esa, eso, (1) 3-3 ete, ede . (1). libe idaM, eaM, iti rUpa dvayam / napuMsakaliMgabhAM idaM bhane eam , sevAye 35 thAya che. striyAM esA iNamA iti rUpa dvayam / strIliMgabhAM esA mane iNamA, vA 35 thAya che. __apabhraMze puM eho, strI eha, klibe ehu / apabhraMza bhASAmA puliMgamA eho, strIliMgamA eha, mane napuMsaliMgabhAM ehu, mevA 35 thAya che. Page #179 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (170) 2 yA etaM, 3 yA ediNA, edeNa, eNaM 3-69 etoha, edehi, eehiM 5 mI etto, ettAha, eAo ityAdi etehiMto, ityAdi 6SThI eassa, edassa, (') eassa, se siM, eesi, edANaM (') ayammi, ettha, iammi, (') eesu, edesu, / eammi, eassiM ityAdi ityAdi zaurasenyAM esa iti rUpaM na syAt / zaurasenI bhASAmA esa evuM rUpa thatuM nathI. 1 / apabhraMze si eahAM iti ruupm| apabhraMza bhASAmA SaSThI vayanamA eahAM me 35 thAya che. 2 / zaurasenyAM kevalaM edANaM / saurasenI lASAmA me edANaM me 35 thAya cha. Takka bhASAyAM edaha, edANaM iti rUpa dvayam / Takka bhASAmA edahaM mane edANaM sevAye 35 thAya che. 3 / apabhraMze ei iti ruupm| apabhraMza bhASAmA ei mej rUpa thAya che. Page #180 -------------------------------------------------------------------------- ________________ amUhi (171) adas zabda puM rUpANi / 3-87 thI. 3-89 sudhI. ekavacanaM bahuvacanaM 1 mA amU (') amUNo 2 yA amuM amUNe 3 yA amuNA 5 mI amUo, amUu, ityAdi amUhiMto ityAdi 6SThI amuNo, amussa amUNaM 7 mI amummi, ayammi, iammi amUsu isAdi idam zabda puM rUpANi / 1 / adam zabdasya prathamaikavacane sarvatra aha iti ca rUpaM bhavati / tro liMgabhAM prathamA savayanamA adasa zahenuM aha meg -mIj 35 thAya che. zaurasenyAM aha iti rUpaM na bhavati / zaurasenI bhASAmA aha evuM rUpa thatuM nathI. ___sAdhAraNataH striyAM amU, tathA klIve amuM, iti / sAdhAraNa zata, strIliMgamAM amU, mane napuMsaliMgabhAM aK mevA 35 thAyacha. Page #181 -------------------------------------------------------------------------- ________________ bahuvacanaM (172) 3-72 thI 3-79 sudhI. ekavacanaM 1 mA imo (') (a) ime 9 yA imaM, NaM 3 yA imiNA, imeNa, NeNa 369 ehiM, imahiM, hiM 5 mI ido, imAdo, itto ityAdi imehiMto ityAdi 6SThI assa, imassa, se 3-81 imANaM, siM (2) 3-81 1 / idam zabdasya, strIliGge sau iaM imiA, tathA klIve sau amica, idam , iNam iti rUpa dvayaM bhvti| idam za4nA strIliMga prathamA meyayanamA iyaM mane imiA, savA 2 35 thAyacha; tathA napuMsakaliMgamA prathamAnA ane dvitiiyaan| savayanamA idam sane iNam , mevA ya 35 thAya che. zaurasenyAM striyAM iaM, kibe idam imam / zaurasenI bhASAmA strIliMga prathamA sekyanabhAiaM, sane napuMsakaliMgabhAM prathamA - kavacanamAM Tram ane kam evAM rUpa thAya che. apabhraMze idama AyA dezaH / apabhraMze bhASAmA idam zane Aya Aheza thAya che. 2 / zaurasenyAM Ami kevalaM imANaM iti rUpam / zaurasenI mApAmA, SaSThI makyananuM imANaM me // 35 che. Page #182 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (173) 7 mI assiM, imariMsa, iha, Ne isu kiM zabda puM rUpANi (') / ekavacanaM 1 mA ko (') 2 yA ke 3 yA kiNA, keNa 3-59 kehi 5 mIkINo, kIsa, kamhA, katto kado(3)3-68 kehiMto ityAdi bahuvacanaM 6SThI kAsa, kassa (1) kAsa, kesi, kANaM 3-63 1 / apabhraMze kima: sthAne kAi, kavaNau, isAdezau ca / apabhraMza bhASAmAM kim zahane kAi mane kavaNa 201 / ye 21deza vikalpa thAya che. 2 / striyAM kA, klIbe kiM / strIliMgamAM kA, sane napuMsakaliMgamA ki, mevA 35 thAya che. 3 / zaurasenyAM Gasau kudo| zaurasenI bhASAmA, paMcamI 28vacanamAM to evuM rUpa thAya che. ___ apabhraMze kahAM / apabhraMza bhASAmA paMcamI savayanamA kahAM evuM rUpa thAya che. __ . 4 / striyAM 3-64 kIa, kIA, kII, kIe; zaurasenyAM puMsi kAsa na bhvti| strIliMgamAM kIa, kIA, kII, mane kIe, Page #183 -------------------------------------------------------------------------- ________________ . (174) 7 mI karhi, kassi kammi, kattha(') kesu ityAdi kAlArthe nyAre sptmiin| artha kAla (qui) thAya cha, tyAre kAhe, kAlA, mane kaiA, yevA 35 thAya cha. 3-35 yuSmacchara rUpANi / 3-90 thI 3-104 sudhI. ekavacanaM bahuvacanaM ... tumaM, taM, tuM, jhe, tujhe, tujjha, tumha, 2 mA tavaM, taha / tumhe, umhe, tujhe / taM, tuM, tuvaM, tumaM / vo, tujhe, tujjha, / tuha, tume, tue / tunhe, tuhye, .. ( de, te, tai, tue, ( tumhehiM, tuhyehi, umhehi, 3 yA ra tumaM tumai, tumae, ra ujjhahiM, tujjhehi, ( tume, tumAi ( iyAdi mevA 35 thAya cha, strIliMga SaSThI savayanamAMkissA ane kIse, evAM rUpa thAya che. zaurasenI bhASAmA, puMlliMgamAM kAsa meSu 35 yatuM nathI. apabhraMze puMsi kAsu, striyAM kahaM / apabhraMza bhASAmA, puMlliMgamA kAsu, ane strIliMgamA kahaM, mevA 35 thAya cha. - 1 / zaurasenyAM kammi iti rUpaM na / zaurasenI bhASAmA kammi me 35 nathI. Page #184 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ( 175) tatto, taitto, tuvatto tuma tto, tujjhatto, tumhatto, tu hatto, tuhAto tado, tuva, duhi, tumahito, ityAdi, tuha, tujjha, tumma, tui, tu, tumhANa, tumANa, tuhANa 6SThI 2 te, tumha, tuha, turha, tu, tuma, tame, tumAi, de, tuhya umhANa, tuvANa ityAdi tusu, tumhesu, tuhyesu tuhasu, tumasu, tuhesu 7 mI tai tara, tuma tuma, tumAi J tara, tumma, tumammi, tummi, tuhammi, tujjhammi, ityAdi { itayAdi mAgadhyAM yuSmad zaddhasya sthAne tuppaM, tumha, ityAdezau bhavataH / mAgadhI bhASAbhAM yuSmadne mahale tumane tumha evAM rUpa thAya che. 5 mI zaurasenyAM yuSmad zaddha rUpANi / ekavacanaM 1 mA, 2 yA, tumaM 3 yA tae, 5 mI tumhAdo 6 SThI te, de, taha, tumha tumhAhito tujjhA hito tujjhatto, tumhatto tehiMco, duhito ( ityAdi / vo, bhe, tujjha, tuhyANa, bahuvacanaM tumhe tumhe hiM tumhAhito tumhANaM Page #185 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 7 mI tara, ityAdi apabhraMze yuSmad zabda rUpANi / ekavacanaM 1 mA tuha 2 yA taI, paI 5 mI uhoMta, tadhu hoMta, tudyuhoMta (Ama) tumhahaM, (supi) tumhAsuM 1 mA 2 yA 3 yA (176 ) 5 mI { asmad zabda rUpANi / 3 - 105 thI 3 - 117 sudhI ekavacanaM bahuvacanaM me, vaaM amha, amhe ahaM, ahammi, ammi, amhi haiM, ahaaM, mmi { NeNaM, mi, ammi, amhaM, [ maM, mamaM, mimaM, ahaM mime, mamaM mamae, mae, mamAi, mai, iNo, maA mahatto, mamatto, matto, mahatto, mAtto, maido, mamaduhi ityAdi tumhe / bahuvacanaM tumhe tumhAiM tumhahiM tumhaM amho, mo amhe, amhA, No Ne, amha amhehiM, amhArhi, amha amho, Ne mamatto, amhatto, mamAhito, mamAsuMto, mamesuMto, amhehitA ityAdi Page #186 -------------------------------------------------------------------------- ________________ me, mama, mai, maha mahaM, mA, mahA~ amha, amhaM * mi, mai, mamAi 7 mI ( mara, me, amhammi, mamamaesa, evaM amhasu, {mpi, mahamma ityAdi / mamasu ityAdi (1) zaurasenyAM asmad zabda rUpANi / ekavacanaM 6 SThI 1 mA hI, ahaM 2 yA maM ( 177 ) 3 yA mae 5 mI matto, mamAdo 6 SThI me, mama, maha Ne, No, mahA, amUha, amhaM, amhe, amho, mama, amhANaM, ( mahANaM, mahyANaM amahesu, mapesu, mahesu, amhe, vayaM amhe amhehiM amhehiMto ityAdi amha, amhANaM 7 mI mai, mae amhesu 1 mAgadhyAM ahaM vayamoH sthAne " hage " "hake" ityA dezau bhavataH / mAgadhI lASAbhAM ahaM mane vayaM me 3pane pahale hame ane " hake, va 35 thAya che. 1 mA hau 2 yA mai apabhraMze asmad zana rUpANi / ekavacanaM bahuvacanaM bahuvacanaM amhe, amhai amhe, amhaI Page #187 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (178) 3 yA mai amhehi 5 mI mahu, mahya amhehite 6SThI mahu, mA amhahe 7 mI mai amhAsu dvi zadasya rUpANi / 3-119 thI 3-120 sudhI. bahuvacanaM bahuvacanaM | do, duve, doNi, dohito, vehito, 1 mA 1 / veNi, duNi, viNi" / isAdi - ) do, duve, doNi, doNhaM,(')doNaM3-123 " / veNi, duNi, viNi veNNaM | doha, dohi, 7 mI dosu, vesu 2 yA vihi tri zabdasya rUpANi / 1 / saMkhyAvAcakebhya Amo haM chaha ityAdezau bhavataH saMkhyAvAcaka zahane SaSThI mahuvayanamA, Am ne pahale, mane paha, vyA pratyayo sAge cha; abhaDe, paMcaNha, chaNha, saptaNha, tyAhi. viza tyAde na / viMzati ityAdi zamA Amne 53 haM hathatA nathI. Page #188 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (179) bahuvacanaM 1 mA tiNi 3-121 2 yA tiNNi 3-121 3 yA tIhiM 3-118 bahuvacanaM 5 mI tIhitI 6SThI tiNaM 3-122 7 tI catuH zaddha rUpANi / cittAri bahuvacanaM bahuvacanaM 1mA 3-123 1. cittAro, cauro, 5 mI caUhito 3-17 6SThI cauNhaM 3-123 .. 2yAra 7 mA cum| cattAro, cauro, / cattAri ... caUsu / cauhiM 3 yA cahitI // zeSANA madantavat / / uktebhyo 'nyeSAM saMkhyAvAcakAnAmadantavat rUpANi bhvNti| mAga saMkhyAvAcaka zahArnu 35cyAna akArAnta nAmAnI peThe thAya cha. paJcan zabdasya striyAM 'Apa' bhvti| paMcan zahane strIliMgabhAM Apa (A) pratyaya sAge che. paJcA, paJcAhiM, ityAdi / Page #189 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (180) vibhaktayAdeza vidhiH| vibhakitaone vAkyamAM upayoga ke kara, te vize niyama. tAdarthe SaSThI vA / 3-132 jyAre caturthI no artha tAdarthya (tene bhATa) thAya cha, tyAre caturthIne pahale vidhe SaSThI 152 / 5 che. __prAkRte vibhakti vyavahArasya niyamo nAsti, kacit dvitIyAtRtIyayoH saptamI, paJcamyAstRtIyA, saptamyA dvitIyA, prathamAyA api dvitiiyaa| prAkRta bhASAyAmA, mabhu vimati bhuSa arthamA vA5. ravI, e niyama nathI; keTaleka vakhate dvitIya ane tRtIyAnA marthamA saptamI 152||y cha; paMcamInA arthamA tRtIyA, mane saptamI nA arthamA dvitIyA 152 / 5 cha; merA nahIM, 59, prathamAnA arthamA 55 dvitIyA 152|ych. (') 3-134 thI 3-137 sudhI. 1 / zAvayA~ saptamyAM pnycmii| zAbarI bhASAmA sptmiin| arthamA paMcamI 152 / 5 cha. iti cturtho'dhyaayH| Page #190 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ( 181 ) atha paJcamodhyAyaH / prathamaH pAdaH / ( tiGanta prakaraNam ) kriyApada vicAra. pratyaya - vivekaH / prAkRte kyaG yaGAdi pratyayAnAM na vizeSa niyamA varttante / kevalaM hemacandrasya vyAkaraNe "kyaGo ya luk " ityekaM sUtraM dRzyate / 3-138 prAkRta bhASAnAM vyArA mAM kyaG yaG chatyAhi pratyayo viSe vizeSa niyameo nathI. mAtra hemacaMdranA vyA2zubha, kyoya luk (kyaG pratyayaneo ya sApAya che), meTalu bheDa na sUtra che tethI garuA (aguru guru rbhavati ), menuM 35 thAya che. (2) prAkRte gaNa bheda vyavasthaiva nAsti / mAdbhuta bhASAomAM dhAtuenA jUdA jUdA gaNu nathI; eTale, badhA dhAtue eka ja gaNunA che, ema samajIne temanuM rUpAkhyAna thAya che. (3) prAkRte tibAdInAM tiGAM varttamAna kAle vakSyamANa rUpANi bhavanti / tathA 'dantAM zca varjayitvA dhAtUnAM nAtmanepaditva parasmaipaditva bhado 'pi / Page #191 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (182) saMskRtabhA tip, tam, tyAla,yAnA ke pratyayo che,te pratyamAM prAkRtamAM vartamAna mAM nice batAvyA pramANe pheraphAra thAya cha. parasmaipada sane Atmanepada, mevAne 55 prAkRtamA nathI; mAtra akArAnta pAtumAmA parasmaipadI sane AtmanepadI mevA me che. ('). vrtmaankaal-prtyyaaH| ekavacanaM bahuvacanaM prathama puruSa (nIne 535) i (); nti, nte, ire 3-142 madhyama puruSa (mIna 531) si; itthA, ha 3-143 (1) atra hi,pANinIya prasthAnA nusArata stibAdInAM svarUpa mavagantavyam / 2mA 42 zubhAM, pANininA 0|29shumaar tibAdi pratye kahyA che, te ja pratyayo A prakaraNamAM lIdhA che, te yAda 15. yathA, tip , tam, jhi; sipa, tham, tha; mip, vas , mas ta, AtAm jha thAsa, AthAM, dhvam ; i, vahi, mahiG. zaurasenyAM sarve dhAtavaH parasmaipadino bhavanti / zaurasenI bhASAmA 55 dhAtumA parasmaipadI thAya che. - (1) / smarvavyaM hi, prAkRte dvivacanaM nAstI ti| prAkRta bhASAmA dvivacana nathI, te yA 25g. Page #192 -------------------------------------------------------------------------- ________________ uttama puruSa (paDato 535) mi, mI, mu, mAM, (')3-144 (4) akArAntAnA mAtmanepadi dhAtUnAM prathama madhyamayo rekavacanasya sthAne yathAsaMkhyaM e, se, ityodazau vaabhvtH| 3-139, 3-140, 3-145. akArAnta AtmanepadI dhAtumAne, prathama puruSa (cIna 535) mane madhyama puruSa (mIna pu31 ), memanA vayanamA satume e ane se the| mAheza vikSye thAya cha; sabhaDe, tuvarae, tuvarase (tvarate, tvarase). (2) / apabhraMze vartamAne tibAdInAM svarUpANi yathA / apabhraMza bhASAmA tibAdi (bIna, mI, ane 59 // yu31nA) .. pratyayAnAM 3 // niye pramANu thAya cha: ekavacanaM prathama puruSa (trIne pu35) i nti madhyama puruSa (mIna 535) hi uttama puruSa (phele| 535) u paizAcyAM ti sthAne ti, te, ityAdezau bhavataH / paizAcI naaSAmAM ti pratyane ThekANe te ane te evA pratyaya thAya che. zaurasenyAM tisthAne 'di' bhavati / zaurasenI bhASAmA tine mate di thAya cha; nabha, hodi, bhodi ( bhavati ). bahuvacanaM hog Page #193 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (184) (5) adantAd dhAto au pare ata AttvaM vA bhavati / 3.154 akArAnta pAtumAne mi pratyayanI pUrva ane| A vidhe thAya che bhaDa, hasAmi, hasami. (6) akArAntAddhAto rmomumeSu pareSu ata itva mAttvaM ca bhavati, kacid ettva mpi| 3-166 akArAnta thAtumAne mo, mu, athavA " pratyaya lagADavA hoya, te ThaMca gAne badale rU A thavA A thAya cha; 32 15te e 55 thAtha cha; abhaDe, hasimA, isAmo, hasemo; hasimu, tyAhi. ___ akArAnta dhAtUnAM vartamAna rUpANi / bhaNa dhaatuH| ekavacanaM bahuvacanaM pra. pu. bhaNai, bhaNae bhaNanti, bhaNante, bhagire ma. pu. bhaNasi, bhaNase bhaNaha, bhaNitthA (bhaNAmi, bhiNAmo, bhaNimo, u. pu. bhaNami / bhaNemo ityAdi evaM hasa paThA dyH| asa dhAtu stu vizeSa niyama mananusarati / as thAtune vizeSa niyama lAge cha; tathI, tenAM 35 niye pramANe thAya cha:- . asa dhAtu rUpANi / ekavacanaM pra. pu. acchai, asthi 3-148 acchaMti, asthi bahuvacanaM Page #194 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (185) ma. pu. si, acchasi, asthi 3 - 146 asthi, acchitthA, acchaha u. pu. mha, asthi, acchAmi 3 - 147 maho, mhA, ityAdi 3 - 147 (7) bhUtArthe vihitasya pratyayasya sthAne svarAntAt hI, sI, hIa, ityeta AdezA bhavanti / 3- 162 bhUtakAlabhAM svarAnta (nene cheDe svara che tevA ) dhAtukhAne madhA pratyayone pahale hI, sI, ane hIa, sevA maheza thAya che; bhaDe, kAsI, kAhI, kAhIa, ( akArSIt, akarot, cakAra, ityAdi ); ThAsI, ThAhI, ThAhIa ( asthAt, atiSThat, tasthau ). (8) vyaJjanAntAd dhAtoH parasya bhUtArthe vihitasya pratyayasya sthAne 'ia' Adezo bhavati / 3-163 / bhUtakAlabhAM vyajanAnta dhAtuone badhA pratyayeAne badale phatra evA eka ja pratyaya lAge che (1), bhaDe, geNahIa ( agrahIta, agRhNAt, jagrAha ). (1) / prAkRtaprakAzamate bhUte pratyayasya Iya Adezo bhavati, ekAca stu dhAto hIMyAdezaH / prAkRtaprakAzanA bhata prabhA bhUtakALabhAM mayA pratyayAne mahale Iya thAya che, mAtra ekAc (bhAMDa sva2 che tevA ) dhAtuyyAne hIya thAya che; bhaDe, huvIa, ( abhUt, abhavat, babhUva); kAhIa, (akArSIt, akarot cakAra ) . mAyo bhUte niSThAnta prayoga eva dRzyate / bhUtakALabhAM, dhAzu rIne, tamane tavat pratyayavANAM vizeSANu zyI bhUta kRdanta varAya che. Page #195 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (186) asa dhAto bhUtArthena prasayena saha 'Asi' 'rahesi' isAdezau bhavataH / 3-164 / bhUtakALamAM am pAtune, mA 531mAM sane yA vayanamA Asi athavA rahosi, savA mAheza thAya cha; gema, Asi, (saH, tvaM, ahaM, ityAdi). . __prakAze tvekavacane SvayaM vidhiH / prAkRtaprakAzanA mata :bhAye, Asi ane rahosa, ye the| mAtra savayanamA / thAya che. (9) bhaviSyati tibAdAnAM rUpANi / bhaviSyakALabhA tivAdi pratyanArUpa nice pramANe thAya cheekvcnN - bahuvacanaM hinti, hinte, hire hii 3-166 ma. pu hisi hittha, hiha 3-167) himi, hAmi, ssAmi, ssam hissA, hitthA (')3-168 (1) / zaurasenyAM bhaviSyadartha pratyaye pare ssi bhavati, ssa iti kalpalatikA / zaurasenI bhASAmA, bhaviSyakALabhA pratyayAnI paDesAyAtune ssi sAge chakalpalatikAnA mata pramANu ssa sAge che. - mau tu na / 52 tu,mi pratyayanI paDesAM ssissa sAgatAnathI. Page #196 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pra. pu. ma. pu. u. pu. ( 187 ) bhaviSyati dhAtu rUpANi / bhU dhAtu rUpANi / ekavacanaM { hoDiGka, (bhaviSyati vA ) hohihi (bhAvi vyasi, ityAdi ) hohima, hossAmi, hos, (bhaviSyAmi ityAdi ) bahuvacanaM hohinti, isAdi ( bhaviSyanti, bhavitAro vA ) hohitthA, hohi bhaviSyatha ( ityAdi ) hohAmo, ho sAmo isAdi (bhaviSyAmo ityAdi) dhAto ruttarata ikAra ca / ane dhAtune i ubheravAmAM Ave 9; 143, chiaffaiq, miiftaik, sewa. avantyAM dhAtu tiGormadhye bhaviSyadviSaye jja, jjA, syAtAM / avanti bhASAbhAM bhaviSyakALabhAM dhAtu mane tibAdi pratyaya, me nIvara jja mane jA bAgeche; ne bhaDe, hojjai, hojjAi (bha viSyati ) paizAcI bhASAbhAM bhaviSyakALabhAM tine pahale essa thAya che. apabhraMze bhaviSyadartha viSayasya yAdeH AsI vA bhavati, kalpalatikAmate iza zca / apabhraMza bhASAmA, bhaviSyakALa bhAM tivAdi pratyayone pahale viTaye Asa thAya che; kalpalatikAnA bhata prabhANu, iza bhe| thAya che. Page #197 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (188) kR dhAtu ruupaanni| [ kAhii (kariSyati, kAhiti (kariSyanti / kartA, akariSyat) / kartAraH, akariSyanta) kAhisi, (kariSyasi ( kAhitthA, ma. pu. 1 ityAdi) evamanya (kariSyatha) (trApi / ( ityAdi u. pu. kAhaM, kAhimi kAimo __ hasa dhAtu ruupaanni| ekavacanaM bahuvacanaM / hasihi, (hasi- hasihinti, (hasiSyanti) / vyati) ityAdi / iyAdi / [ hasihisi, (hasi- hasihitthA (hasiSyatha) / yasi) ityAdi / iyAdi hasissaM, ityAdi hasissAmo hasihAmo / (hasiSyAmi) isAdi / (hasiSyAmaH) ityAdi evaM bhaNa, paThA dyH| (11) vakSyamANa dhAtavo bhaviSyati vizeSa niyamAna nusaranti / seSA muttama puruSaikavacana rUpANya tra likhynte| anyatra tu, zru dhAtuva davagantavyAni / Page #198 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (189) bhaviSyakALabhAnIya saNesA pAtumAne vizeSa niyama lAge che teone pahelA purUSanA ekavacananAM rUpe lakhyAM che; bIjAM rUpa, zra dhAtunA rUpe AgaLa AvyAM che, te pramANe samajavAM. dhAtavaH ___ uttama puruSaikavacana rUpANi kAhaM, kAhimi 3-170 dAhaM, dAhimi 3-170 saM-gama saMgacchaM 3-170 rocchaM " " vida vecchaM " " dRza vecchaM mida bhecchaM vaca bhuja bhocchaM muca chida socchaM, socchissaM, socchimi isAdi,, gama gacchaM mocchaM " " checchaM " " zru dhAtu rUpANi / ekavacanaM bahuvacanaM socchii,socchihii socchinti,socchihinti pra. pu.3-1721 (zroSyati) isAdi / (zroSyanti ityAdi) Page #199 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (190) [ socchisi, socchihisi | socchitthA, isAda . (zroSyasi) isAdi / (zroSyasi iyAdi) socchaM, ityAdi / socchimo, socchihimo pa. 2 (zroSyAmi) ra isAdi - isAdi (zroSyAmaH) ityAdi (12) vidhyartha (loda, vidhi liG-isAdi). (ekavacanaM) - bahuvacanaM prathama puruSa (u) (') (ntu)! madhyama puruSa su, hi (2) 3-173 ha uttama puruSa su mo (1) / zaurazenyA manujJAyAM usthAne 'du' rAdezo bhavati / zaurasenI bhASAbhAM, anujJA (52vAnagI mA5vI) artha hAya, tyAre une mahata du thAyache. (2) / akArAt parasya soH sthAne ' ijjasu,' 'ijjehi,' 'ijje,' ityeta AdezA bhavanti / akArAnta yAtune sune pahale ijjasu, ijjahi, mane ijje, savA mAheza vidaye thAya che. _ akArAntAt mulopa zca vaa| akArAnta pAtunI pachI mune| vikalpa lepa thAya che. daNDi mate ekA ca eva hiH / daNDInA mata pramANe, ekAca (namA ye sva2 cha tavA) yAtuyAne hi pratyayasAya che. 3-174 1 3-176 Page #200 -------------------------------------------------------------------------- ________________ vidhyAdiSu dhAtu rUpANi / hasa dhaatuH| ekavacanaM bahuvacanaM / hasau, (hasatu hasantu, hasentu, pra. pu. haset) ityAdi / (haseyuH) isAdi hasasu, hasahi, hasa, hasera jasu, hasejjahi, hasejje, 1 .) haset ) isAdi ((hasa, hase.) isAdi 3-176 ( / hasamu, ( hasAni, hasAmo (hasAma, hasema) u. pu. ( hasamu / haseyaM ) ityAdi / ityAdi evaM paThAdayaH . keSAMcina mate ji dhAto vidhyAdiSu vartamAnavat rUpANi bhavanti / sAyanA mata pramANu, ji yAtuno 35o, vidhyarthamA vartamAna va thAya cha bha, jaai, chatyAhi. (') (13) vartamAne, bhaviSyati, vidhyAdiSu cotpannasya pratyayasya jja jjA, itye tA vAdezau vA bhavataH / pakSe yathAmAptam / 3-177 / zaurasenyAM 'ji' dhAto vidhyAdiSu 'jedu' ityAdi rUpANi bhavanti / zaurasenI bhASAmA, vidhyartha vigaire arthImA ji thaatunAM niphTa ityAdi rUpa thAya che. Page #201 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (192) vartamAna kALabhAM, bhaviSya kALama ane vidhyartha vigere 24mAM je pratyaya lAgavAnA hoya che, temane badale ja ane nA vikalpa thAya che; "vikalpa" evuM kahyuM che, tethI upara batAvyA pramANe paNa rUpe thAya. hemacandramate svarAnta dhAtUnA mevAyaM vidhiH / hemacaMdranA mata pramANe jja anejjA, mAtra svarAnta thAtumAnena sAge cha; nabhaI, hasajja, hasejjA (hasati, hasiSyati, hasatu, haset , tyAdi. (') / 3-159 (14) varttamAne, bhaviSyati, vidhyAdiSu ca dhAtupratyayayormadhye 'pijja jjA isAdezau vA bhavataH / 3-178 vartamAnakALabhAM, bhaviSyakALabhAM, mane vidhyartha vigairebhA pAtu mane pratyayanI -ye. 55 jja 2pane jjA yev| mAheza vizthAyacha; sabhaDe, hojjai, hojjAi (bhavati, bhaviSyati, bhavatu, bhUyAd , ityaadi)| 3-165 (15) zat zAnac itye tayo rekaikasya nta mANa ityetA vAdezau bhvtH| 3-181 / vartamAna kRdaMtanA zat mane zAnac, yethe pratyayAne nta ane mANa me|| mAheza thAya cha (2); bama, 1 / zaurasenyAM naiSa vidhiH / zaurasenI lASAmAM, // niyama lAgu paDato nathI. 2 / apabhraMze trikAle zata prtyyH| apabhraMza lApAmAM, ye kALabhAM, theTale vartamAna, bhUta, sane bhaviSyakALamAM, zatR pratyaya 152rAya cha; sabha, bhAnto (bhavana, bhaviSyan , tyAdi). Page #202 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (193) paDhanto, paDhamANo; hasaMto, hasamANo (paThan, hasan). (16) striyAM vartamAnayoH zatR zAnaco rIkArAdezo bhavati, ntI, mANA c| 3-189 / strIliMgabhAM, zat sane zAnac ne mahate I thAya cha; temana, ntI mane mANA 55 thAya che. (17) vartamAna, vidhiliG, zatRSu parato 'kArasya sthAne ekAro vA bhavati / (') 3-158 / vartamAnakALa, vidhyartha, sane rAta pratyaya, emanI pahelAM dhAtune cheDe ya hoya, to tene vikalpa e thAya cha bha, hasei, hasai (hasati); haseu, hasau (haseta); zat haseMto, hasaMto (hasan). kacit na bhavati / sAme pAtumAne e saagt| nathI, bhaDe, jaai (jayati). kacid Attva mapi / sAye yAtumAne A 555 sANe cha; naDe, suNAu ( zRNotu ) (). 1 / zaurasenyAM dhAtu tiGo madhye bahulam edAtau syAtAm / zaurasenI bhASAmA pAtu mane liG pratyaya, memanI 12ye vidhe e athavA A pAye cha; abhaDe, bhaNedi, bhaNAdi. 2 zaurasenyAM yakaH sthAne ia ityAdezo bhavati / zaurasenI bhASAmAM ane badale rU thAya che. paizAcyAM tu 'iyya' ityaadeshH| paizAcI bhASAmA, yakane pahale iyya thAyache. Page #203 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (194) // bhAva krmnnoH|| bhAve ane karmaNi rUpa. (18) bhAva karma vihitasya yakaH sthAne Ia, ijja, isetA vAdezau bhavataH / 3-160. ___ bhAve bhane karmaNi 35ne yak (ya) pratyaya sAro cha, tene mAte ia sane ijja mAheza thAya cha; bhaI, hasIai, hasijjai, (hasyate). dRza vaco stu bhAvakarmaNo yathAsakhyaM 'dIsa' 'vucca' iti rUpaM bhavati / dRz Ane vac pAtumAne bhAve mane karmaNi 35mA anubhe. dIsa mane vucca yevA mAheza thAya cha; abhaDe, dIsai, (dRzyate); buccai (ucyate). (') 3-161. ktvAdInAM kAryavizeSaH / (19) ktvA, tum, tavya, bhaviSyat kAla-vihite va prasaye pare, ata evaM icca bhavati / 3-157. ktvA, tumun , sane tavya pratyayAnI paDasA, tathA bhaviSyakALanA pratyayAnI paDesAM akArAnta ghAtunA yaMtya ane Aye - 1 / prAkRtaprakAza mate NicaH sthAne e Avau bhavataH dhAtorakArasya cAttam / prerkbhdne| pratyaya Nic cha, tene pahale prAkRtaprakAzanA mata prabhArI emane Ava thAya cha, tathA yAtunA santya akArane A thAya che. Page #204 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (195) e athavA i thAya cha; abhaTTa, haseUNa, hasiUNa (hasitvA), haseUM, hasiUM (hasituM); iseavvaM hasiavvaM (hasitavyaM), isAdi / kta pratyaye parata ata i bhavati / vizeSaNarUpI bhUtakRdaMtanA tanI paDesA ane pahale i thAya cha; bho, hasiaM (hasitaM), paThiaM (paThitaM). NijantAnAm / (20) NeH sthAne at, et, Ava, Ave, iti catvAra AdezA bhavanti / (') 3-149. prerkbhedne| pratyaya Nic (Ni-i-ay ) che, tene pahale a, e, Ava, sane Ave, yev| sAiza thAya che. (21) kte bhAva karma vihite ca pratyaye parataH Ne luk, avItyAdeza zca / 3-152. __ bhAve mane karmaNi 35mAM, tathA tanI paDesAM, nnicne| to5 thAya che jayAre lepa nahIM thAya, tyAre tane badale mAre e mAheza thAya che. kAriaM, karAviraM (kAritaM); hAsiaM, hamAviraM 1 / avantyAM zRNotyAdeH suvya isAdi rUpaM, yathA sudhae (zrUyate), bhaNae (bhaNyate), gammae (gamyate) / avantI bhASAmA zru ItyAdi nAnA dhAtuone mukhya ItyAdi rUpa thAya che jemake, sunvae (zrUyate), bhaNNae (bhaNyate), mammae (gamyate). Page #205 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (196) - (hasitaM); 3-153. sosiaM, sosaviraM (zoSitaM); tosiaM, tosaviraM (toSitaM); kArIai, karAvIai, kArijjai, karAvijjai (kAryate) isAdi / 3-150. __Nici bhramasthAne vikalpena bhamADAdezaH / Nic pratyayanI pakSA, bhrama pAtune bhamADa yevo mAheza thAya cha bha, 3-151 ___ bhasADai, bhamADei, bhAmei, bhamAvai (bhraamyti)| iti prathamaH paadH| atha pcmodhyaaysy| dvitIyaH paadH| (dhAtvAdeza vidhiH) sAdhAraNa niymaaH| (1) vyaJjanAntAd dhAto rante 'akAro' bhavati / 4-239 vyaMjanAnta yAtuna sA vyaMganamA a bheravAmAM Ave cha bha, hasaI (hasati), ityAdi. (2) akArAntAna varjayitvA svarAntAddhAto rante 'kArAgamo vA bhavati / 4-240 Page #206 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ( 197) svarAnta dhAtunA chesA svaranI yAgaNa vimTye a mUkavAmAM Ave che; paNa je dhAtu aArAnta hoya, tenI AgaLa a bhUmvAmAM aavt| nathI; bhaDe, pAi, pAai, (pAti); ityAdi - (3) ci, ji, du, zru, stu, lU, pU, dhUnA mante NakArAgamo bhavati, eSAM dIrgha svarasya hasva ca / 4- 241 7. ci, ji, hu, zru, khu, lU, pU, ane dhU, me dhAtuyyAne cheDe ga umerAya che; ane emAM jene cheDe phIrgha ravara che, tenA te dIrgha sva2 hrasva thAya che; bhaDe, ciNai. cyAdInAM karmaNi bhAve ca varttamAnAnA mante dvirukto vakArAgamo vA bhavati / 4-242 karmavAcya ne bhAvavAcya zyAmAM dhAtUne dvitvaM vtra viye sAge che; yane yakU (jja) pratyaya dhAtune sAgeso hoya, to te ykne| soca thAya che; nebhaDe, civvara, ciNijjai (cIyate), ityAdi. ciJ han khanAM karmaNi bhAve cAnte dvirukto mo vA bhavati / yako lopaH / 4- 243 / 4 - 244 / ci, han bhane khan, e dhAtumaane karmavAcya ne bhAvavAcya 3pobhAM dvitva mma vimTye thAya che, mane yak pratyaya soya thAya che; he cimmai (cIyate), immai (hanyate), ityAdi ( 1 ) . (1) zaurasenyAM niyama eSa na vartate / zaurasenI bhASAbhAM bhA niyama lAgu paDatA nathI. Page #207 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (198) hanteH karta yapi / sA niyama han yAtune kari 35mA 55 sA 5 cha. ___ (4) dui, liha, vah , rudhA mantyasya bhAvakarmaNo dvirukto bho bhavati , yak lopa zca / 4-245 __dui , li, vah , ane rudh , ye pAtumAnAM, karmavAcya bhane bhAvavAcya 3pomA vyatya akSarane pahale dvitva bbha thAya cha, ane yakno tA5 thAya cha; abhaDe, dubbhai, duhijjai (duhyate), ityAdi. (5) gamAdInA mantyasya bhAvakarmaNo tviM vA bhavati / yak lopa zca / 4-249 gam ityAhi pAtuyAnAM karmavAcya bhane bhAvavAcya 35omAM aMtya akSarane vikalpa diva thAya che, ane cane lepa thAya che sama, gammai, gamijUjai (gamyate); hassai, hasijjai (hasyate). vakSyamANA dhAtako bhAva karmaNo vizeSa niyamA nanusaranti / nIya saNesA pAtumAne karmavAcya bhane bhAvavAcya 3pAmA vizeSa niyama lAge che - dhAtavaH bhAvakarma rUpANi daha 4-246 Dajjha, Dahijjai (dahyate) bandha 4-247 baMdhai, baMdhijjai (badhyate) saM-rudha ) saMrubbhai, saMrudhijjai (saMrudhyate) anu rudha 4-248 aNarubbhai, aNurudhijjai (anurudhyate) upa-ruSa ubaruAi, ubarudhijjai (uparudhyate) Page #208 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (199) hocs i so loud 150W hIrai harijjai (hriyate), kIrai, karijjai (kriyate) tIrai, tarijjai (tIryate) jIrai, jarijjai (jIryate) ( biDhappai, biDhavijjai, ajijjai, arja 4-251 / (aya'te) jJA 4-252 Navvai, Najjai, jANijjai, gAijjai (jJAyate) vi-A-hR 4-253 vAhippai, vAharijjai (vyAhiyate) A-rabha 4-254 ADhappar3a, ADhavIai (Abhyate); striha .. [ sippai (snihyate) sica / sippai (sicyate) graha 4-256 gheppar3a, gahijjai (gRhyate) spRza 4-257 chippai (6) dhAto rantya syovarNa sthAvAdezo bhavati / 4-233 yAtune cha uhAya, to tene pahale ava thAya cha bha, nhu Nhava, ityAdi . (7) dhAto rantAsya 'R' varNa syArAdezo bhavati / 4-234 dhAtune cheDe RDeya, to ten| ara thAya cha; abha, kR-kara ityAdi . vRSAdInA mukArasya tu 'ari' isAdezo bhavati / 55 vRS / Page #209 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (200) tyA pAtumAmAM ne pahale ari thAya cha; maI, vRSa-varisa, kRpa-karisa ityAdi. 4-236 . (8) dhAto rivarNa syovarNasya guNo bhavati / 4-237 dhAtubhAM isane uDeya, to tene guNa thAya cha bha, nei (nayati), mottuNa (muktvA). (9) ruSAdInAM svarasya dIrghaH / 4-336 ruSa tyA pAtumAmA hasva 12ne pahale hI s12 thAya cha; abhaDe, rUsai, pUsai (puSNAti), sIsai (ziSyati.) (10) dhAtuSu svarANAM sthAne svarA bahulaM bhavanti / 4-338 dhAtuomAM je svara hoya, tene badale ghaNeka ThekANe bIje game te 12 thAya cha; yo 252 bhuvI, te ziSTa saMpradAya 75rathI jANo. (11) agro-llikhitA dhAtavo vizeSaniyama vazAt rUpAntaraM prAmuvanti / - nIce lakhelA dhAtuone vizeSa niyamo lAge che saMskRta dhAtavaH saMskRta dhAtUnAM prAkRta rUpANi _4-24 bajara, pajjara, uppAla, pisuNa, saMgha, bolla, katha " 4-3 / cava, jaMpa, sIsa, sAha; Nivvara (duHkhArthe) jugaptA 4-4 jhuNa, duguccha, dugucchA bubhukSa 4-5 NIra Page #210 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (201) dhumA; dahA dhyA 4-6 jhA gai 4-6 gA jJA 4-7 jANa, muNa; ut-dhamA 4-8 zrat-dhA 4-9 pA (pAne) 4-10 pijja, Dulla, paTha, ghoDa ut-vA 4-11 orummA, vasuA . nI-drA 4-12 ohIra, oMgha A-ghA 4-13 Aiggha('). snA 4-14 abbhutta sam-styai 4-15 khA sthA (') 4-16 ThA, thaka, ciTTha, nirappa (1) zaurasanyAM prAsyAne jiMha / zaurasenI bhASAmAMnA yAtune mahale jiMha thAya che. ___ (2) apabhaMze sthA sthAne Thakka zca / apabhraMza bhASAmA sthAne pahale Thakka thAya che. zaurasenyAM sthA sthAne kevalaM ciTu, udaH parasya tu uttha / zaurasenI bhASAmA sthA ne pahale ciTu thAya cha; 55 ud sthA ne mahale uttha thAya che. zAkArI bhASAyAM sthA sthAne ciSTa iti ca / zakArI bhASAmA sthA ne pahale ciSTa 55 thAya che. Page #211 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ut-sthA 4-17 mlA 4-18 nir - mA 4- 19 kSi 4-20 chadi - NicUM 4-21 ni-vR-Nic 4-22 ni-pata-Nic 4-22 du- Nic4-23 dhavala - Nic 4- 24 tula-Nic 4-25 vi-rica-Nic 4-16 mizra Nic 4-28 ud- dhUli 4-29 bhUma- Nic 4-30 taDa- Nic 4-27 naza - Nic 4-31 dRza- Nic 4032 ut- ghaTa- Nic 4-33 spRha- Nic 4-34 (202) Tha, kukkura vA, pavvAya nimmANA, nimmava nijjhara Numa, nnuma, sannuma, Dhaka, omvAla NihoDa, nivAra NihoDa dUma, duma, dhavala, (dumazca) ohAma (vA) oluNDa, ulluNDa, palhattha, vireja valAsa, melava (vA) guNTha, uddhUla tAliaNTa, tamADa, (vA) AhoDa, vihoDa (vA) viuDa, nAsava, hArava, vippagAla, palAva dAva, daMsa, dakkhana, darisa ugga, ugghADa siha Page #212 -------------------------------------------------------------------------- ________________ saM-bhU-Nic 4-36 ut-nama-Nic 4-36 pra-sthA-Nic 4-37 vi-jJA-Nic 4-38 arpa-Nic 4-39 yA-Nic 4-40 -Nic 4-41 vikoza-Nic 4-42 rAmantha-Nic 4-43 kAma-Nic 4-44 prakAza-Nic 4-45 kampa Nic 4-46 A-ruha-Nic 4-47 dula-Nic 4-48 raJja-Nic 4-49 ghaTa-Nic 4-50 veSTa-Nic 4-51 (203) AsaMgha, (vA) ucchaMgha, ullAla, guluguccha uppela, |usyaav paTTaba, peNDava, par3Ava voka, Avukka, viNNava alliva, caJcuppa paNAma, appa java, jAva; ombAla, pavvAla, pAva pakkhoDa (vA) oggAla, vaggola, romaMtha Nihuva Nuvva, pAsa vicchola (vA) vala, rova raMkhIla, Dhola rAva (vA) parivADa (vA) pari-Ala Page #213 -------------------------------------------------------------------------- ________________ vi-kI 4-52 (204) (kiNa (') / ke, kiNa bhI 4-53 bhA, vIha; A-lI 4-54 allI [NilI-a, Ni-lukka, Nirigdha, lukka ni-lI 4-55 likka, lhikka, nilijja vi-lI 4-56 virA, (vA) ru 4-57 ruMja, ruMTa, rava zru 4-58 haNa, suNa dhU (3) 4-59 dhuva, dhuNa hUva, ho, hava, bhava, (vakAret varja 4-61 | pratyaye) hu isAdezaH, (pRthagbhUta spabhU (') 4-62 aSTArthayoH) NivvaDa ityAdezaH, (prapU | bakasya tu bhUdhAtoH)huppa isAdezaH, 4-64 (kta prayaye pare) 'ha' ityAdezo vA (1) apabhraMze kI dhAtoH kIsu iti rUpaM bhavati / apabhraMza bhASAmA kI yAtunuM kImo 35 thAya che. (2) apabhraMze paryAptArthe bhuvo huca ityAdezo bhavati / apabhraMza bhASAmA paryApta (5041, gha) ye arthamA bhu thAturnu hucca me paNa rUpa thAya che. Page #214 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 4-65 4-66 4-67 4-68 kR (') 4-69 4-70 4-71 4-72 4-73 ( 205 ) kuNa, kara, (kANekSitArthe ) NiAra, (niSTambhaviSaye ) Nihuha, ( avaSTambha viSaye ) saMdANa, ( zramaviSaye ) vampha, (krodhenoSTha mAlinya karaNArthe) Nicolla, ( zaithilya lambana karaNArthe ) payalla, pailla, (niSpAtAcchoTanArthe ) pIlu - ccha, ( kSaurakaraNArthe) kamma, ( cATu karaNArthe ) gulala zaurasenyAM bhU dhAtoH sthAne bho ho zva, lavyapo bhava iti / zaurasenI lASAbhAM bhU dhAtune pahale bho bhane ho vA 35 viTye thAyache; pazu bhiviSya kALamAM, mane yap (kvA) tathA kta pratyayanI paDesAM bhava thAya che: bhaDe, bhaviSyAdi - bhaviya; kte - bhU. 1 (1) zaurasenyAM kRJaH sthAne kevalaM kara iti AdezaH / tavAyapIH ka iti, tathA ktvAyapoH sthAne dua iti ca / tuma tavyayoH kA iti / zaurasenI bhASAbhAM kR dhAtune pahale kara thAya che; mane, ktvA yane yapanI paDelAM kRne ktvA bhane yapne mahate dua thAya che; pratyayeAnI pahelAM jUne badale jA thAya che. pahale ka thAya che, tathA tebhana tum ane tavya temaja Page #215 -------------------------------------------------------------------------- ________________ smR (*) 4-75 vi-A-ha 4-76 4-91 muca 4-92 vaJca 4-93 raca 4-94 sam-A-raca 4-95 sic 4-96 praccha 4-97 4-98 (206) jhara, jhUra, bhara, bhala, laTa, vimhara, sumara, payara, pamhaha, sara, (vipUrvakasya ( smarateH) pamDusa, vimhara, vIsara kokka, pokka, vAhara chaDDa, avaheDa, mella, usikka, reaba, raNiluccha, dhasADa, mua (duHkhamocanArthe) Nivvala vehava, velava, jUrava, umaccha uggaha, avaha, viDaviDDa uvahattha, sArava, samAra, kelAya siJca, sipa, sea puccha {bukka, (vRSa garjane ) Dhikka ragdha, chajja, saha, rIra, reha (2) payalla, uvvella, (gandha prasAre) mhmh| garna 4-99 rAja 4-100 4-77 pra-sa. 4-78 (1) zaurasenyAM smR sthAne sumara ityAdezo bhavati / zaurasenI bhASAmA smRne pahale mumara thAyache. (2) zaurasenyAM rAjasya rAa iti rUpam / zaurasenI bhASAmA rAj pAtu, rAa me 35 thAyacha. Page #216 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ni-mR 4-79 jAgR 4-80 vi-A-pR 4-81 saM (J) 4-82 A-dU(G) 4-83 ma-ha 4-84 ava-ttu 4-85 zaka 4-86 tyaja (207) . nIhara, nIla, dhADa, varahADa, nIsara jagga, jagAra AaDDa, vAvAra sAhara, sAhaTTha sanAma, Adara sAra, pahara oha, orasa, uara caya, tara, tIra, pAra, sakka caya pR-Nica pAra phakka 4-87. thakka zlAgha 4-88 salUha khaca 4-89 veaDa, khaca paca 4-90 solla, paulla, patra mamja (') 4-101 AuDDa, NiuDDa, vuDDa; khuppa puMja 4-102 Arola, vamAla, puMja lajja 4-103 jIha, lajja (1) zaurasenyAM masUjadhAtoH sthAne buDDa majjau bhvtH| zaurasenI bhASAmAM paN dhAtune badale huM ane mana evA rUpa thAya che. Page #217 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (208) ut-vija 4-227 uciva tija 4-104 osukka [ ugghuma, luJcha, puJcha, puMsa, phusa, pusa, mRja (') 4-105 / luha, hula; rosANa vemaa, musumUra, mUra, sUra, sUDa, vira, bhaMja 4-106 / paviraMja, karaJja, nIraMja vraja (1) 4-225 vacca anu-vraja 4-107 pariagga, aNu vacca arja 4-108 viDhava, ajja yuja 4-109 juMja, jajja, juppa 4-110 bhuMja, jima, jema, kamma, aNha, samANa, camaDha, bhuja - OM 4-111 / vaDDa (upa pUrvakasya bhujadhAtoH)kammava isaadesho| ghaTa 4-112 gaDha, ghaDha saM-ghaTa 4-113 saMgala, saMghaTTa sphuTa 4-231 phuTTa, phuDa sphuTa (hAsye) 4-114 mura (1) zaurasenyAM mRjasthAne ghasa isAdezo bhavati / zaurasenI sASAmA mRj pAtune 54 ghasa thAyache. (2) mAgadhyAM vrajadhAtusthAne vaJja isAdezo bhavati, mAgadhI bhASAmAM traN dhAtune badale va thAya che. Page #218 -------------------------------------------------------------------------- ________________ maNDa 4-115 ciMca, ciMca, ciMcilla, rIDa, TiviDika toDa, tuTTa, khuTTa, khuDa, ukhuDa, ullukkA tuDa 4-116 |nnilukk, lukka, ucchUra ghUrNa 4-117 ghula, ghola, ghumma, pahalla (1) nRta 4-224 naca, DhaMsa, vivaddha vi-vRtta 4-118 katha 4-119 aTTha, kaDha grantha 4-120 gaNTha maMtha 4-121 virola, ghusala hAda 4-122 ava atya, (Nyanta syApya syaivaM ruupm|) ni-sada 4-123 Numajja (duhAva, Nicchalla,NijjhoDa, Nivvara Nillara, chida lUra, chiMda; (ApUrvakasya chideH) oaMda, 4-125 (uddAla isAdezau vida 4-224 vija da mala, maDha, parihaTha, khaDDa, caDDa, maDDa, 4-126 1 / pannADa spanda 4-127 culucula, phaMda (1) zaurasenyAM kevalaM dhumma iti / zaurasenI bhASAmA vaM ghumma mej435.thAyache. Page #219 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pada 4-224 pajja ni-pada 4-127 nivvala, nippajja vi-saM-vada 4-129 viaTTa, viloha, phaMsa, visaMvatra ruda 4-226 ruva, rova zAda 4-130 jjhaDa, pakkhoDa A-kranda 4-131 NIhara, akkanda khida 4-132 jUra, visUra, khija svida 4-224 sijUja 5 4-217 / utthaMgha, rumbha, rundha ni-sidha 4-134 hakka, niseha krudha 4-135 jUra, kujhja jana 4-136 jA, janma tana 4-137 taDa, taDDa, taDDava, viralla tupa 4-138 thippa upa-sRpa 4-139 alliya, uvasappa saM-tapa 4-140 DaMkha vi-Apa 4-141 zrIagga, vAva sam-Apa 4-142 samANa, samAva galattha, aDDarakkha, solla, pella, golla, (chuha, hula, parI, ghatta, gula, khiva Page #220 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (211) 4-144 (guluguccha, utthaMgha, allattha, ubbhunta, usmiuda-kSipaka , hakkhipa, ukkhiva (ApUrcasya kSipa 4-145 (te.) gIrava, akkhiva svapa 4-146 kamaThasa, lisa, loha, sua vepa 4-147 Aamba, Aajjha veva vi-lapa 4-147 bhaMkha, vaDavaDa, vilava lie 4-149 liMpa gupa 4-150 viDa, NaDa, guppa kRpAMkaroti 4-151 avahAvei pra-dIpa 4-151 teava, saMduma, saMdhukka, abhutta lubha 4-159 saMbhAva, luvma kSubh 4-154 khaura, paDDaha A-rama 4-155 AraMbha, ADhava, Arama upa-A-labha 4-156 jhaMkha paccAra, velava; uvAlabha ava-muMbha 4-157 jaMbhA, jabhAai nam 4-226 Nava nama (bhArAkrAnte kartari) 4-158 NimuDha, nava vi-zrama 4-159 NivvA vIsama A-krama 4-160 ohAva ucchAra, chaMda, akkama Page #221 -------------------------------------------------------------------------- ________________ bhrama 4-161 4-161 gama (9) 4-162 (212 ) TiriTilla, DhuDhula, DhaMDhalla, cakkamma sammADa, bhamaDa, bhamADa talaaMTa, jhaMTa, jhaMpa, bhuma, guma, phuma, phusa, duma, dusa, parI, para, bhama; 9 ai, aiccha, aNuvajja, avasajja, ukkusa, akkusa, paJcaDDa, pacchadaM Nimha NI NINa, NIlukUka, padaa, raMbha, parialla, bola, pariala, NiriNAsa, Nivaha, avaseha, avahara, gaccha; (ApUrvvasyagameH sthAne ahipacua ( ityAdezo bhavati vA, pakSe Agaccha ) / hamma hamma ( gatau ) saM-gam 4-164 abhi-A-gama 4 - 165 (1) zaurasenyAM ktvAyapo rgameH sthAne ga iti tavAyapo dUyazca / zaurasenI bhASAbhAM ktvA bhane yap pratyayonI paDesAM gam dhAtunuM ga evuM rUpa thAya che, vaLI vavA ane thavuM pratyayAnuM jUtha evuM rUpa thAya che. abhiDa saMgaccha ummattha mAgadhyAM gameH sthAne gazca / mAgadhI lASAbhAM gam dhAtunuM gazca evuM rUpa thAya che. Page #222 -------------------------------------------------------------------------- ________________ preti - A-gama 4 - 166 zam 4-167 rama 4-168 pUra 4-159 4-169 tvara 4-171 4-172 . kSara 4-173 cala 4-231 ut-chala 4-174 Ti-gala 4-175 daLa 4-76 pramIla 4-232 vala 4-176 bhraMza 4-177 naza 4 - 178 avakAza 4-179 ( 213 ) palo, pazcAgaccha parisAma, patA, sama saMkhuDDa, kheDDa, ubbhAva, kilikiM ca, kohuma, mATTA a, NIsara, vella, rama agghADa, ugghava, uddhUma, aMguma, { ahirema, pUra tuvara, jaaDa, tUra (ktAdau ) tura ityapi khira, jjhara, pajjhaDa, paJcaDa, Nivvala, NiTua calla, cala ucchala thippa, Niddaha visaTTa, dala pamilla, pamIla vampha, vala phiDa, phiTa, phuDa, phuTTa, cukka, bhula, bhasa NiriNAsa, Nivaha, ava seha, paDisA, seha, avahara, nassa ovAsa Page #223 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (214) saM-diza 4-180 appAhaH niaccha, peccha, avaaccha, avaaya, dRza (1) 4-181 1 cajja, saccava, dekkha oakkha, ava (kakha, avaakkha, pulaa,nia,avaAsa [ phAsa, phaMsa, phArasa, chiva, chiha AlaMkha spRza 4-182 Aliha ma-viza 4-183 paria, pavisa (2) pra-mRzamuSoH 4-184 panhusa; [Nivaha,NiriNAsa, NiriNijja, roja piSa 4-185 caDDa, piis| ___(1) zaurasenyAM dRzaH pech| zaurasenI bhASAmA dRz pAturnu pacha me 35 cha. apabhraMze dRzeH prassa / apabhraMza bhASAbhAMza pAtupramsa meg 35 thAya che. kalpalItakAmate dekakha zca / kalpalatikAnA mata pramANe dRz dhAtunuM sevana evuM paNa rUpa thAya che. (2) apabhraMze prapUrvasya vizateH paisava isAdezo bhvti| apabhraMza bhASAmA pra 5sayAmA viz pAtunuM (mavizrnu paisava evuM rUpa thAya che. Page #224 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (215) bhaSa 4-186 4-187 kRSa 4-188 gaveSa 4-189 zleS 4-190 mUkSa 4-191 kAMkSa 4-193 prati-IkSa 4-193 takSa 4-194 vi-kasa 4-195 hasa 4-196 sraMsa 4-197 casa 4-198 ni-asa 4-199 pari-am 4-200 ni-zvasa 4-201 bhukka, bhasa / kaTTa, sAaTTa, anaca, aNaccha,aaccha. JAiMccha,karisa;(asikarSaNArthe)akkhoDa duDhalla, DhaMDhola, gamesa, patta, gavesa sAmagga, avaAsa, pariatta, silesa; coppaDa makkha [Aha, ahilaMgha, ahilaMkha, vaca, vampha, (maha, siha, vilupa, kaMkha sAmaya, vihIra, viramAla, paDikkha taccha, caccha, rampa, takkha, rampha koAsa, vosaTTa, viasa guMja, hasa lhasa, DiMbha, saMsa Dara, vIja, vajja Nima, guma pallIha, pallaTTa, palhattha jhaMkha, nIsasa Usala, Usumbha, Nillasa, pulaAa, gujolla, guMjulla, Aroa bhisa, mAsa ut-lasa 4-201 bhAsa 4-202 Page #225 -------------------------------------------------------------------------- ________________ graha (1) 4-210 grasa 4-204 ghisa, gasa ava-gAha 4-205 ovAha, ogAha Aruha 4-206 caDa, valagga, Aruha muha 4-207 gumma, gummaDa, mujjha daha 4-208 ahiUla, Alukha Daha vala geNUha, hara, paMga, NiruvAra, ahi4-209 / paccua kA, tuma, tavyeSu grahasthAne ghet ityAdezo bhavati / vaca (2) 4-211 (kA, tuma, taSyeSu) vot (1) zaurasenyAM graha dhAtoH 'gelha' iti rUpaM bhvti| zaurasenI bhASAmAM vad dhAtunuM evuM rUpa thAya che. kasyacin mate kta tavyayoH 'ge' iti / sAyanA mata pramANe ja ane tavya e pratyayenI pahelAM zat dhAtunuM che evuM rUpa thAya che. ___bhAvaka maNoH gejjha, gheppo / bhAve ane bhae prayogamA graha yAtunuM gejjha bhane gheppa mevA 35 yAya che. apabhraMze graha sthAne gRlha isAdezo bhavati / apabhraMza bhASAmA graha pAtune gRhNa mAheza thAya che. (2) zaurasenyAM brU vacoH sthAne vacca iti| zaurasenI bhASAmA chU bhane vc pAtune vcc / mAheza thAya cha. Page #226 -------------------------------------------------------------------------- ________________ accha, (217) ___ ktvA, tum, tavyeSu parataH ruda, bhuja, mucA mantyavarNasya to bhavati / ktvA, tum , ane tavya, meM pratyayAnI paDesAM rad, bhuj, sane muc dhaatumaan| satya akSarane Aye ta thAya che. 4-212 mAsthAne bhUtabhaviSyato kA, tuma tavyeSu ca parataH kA isyAdezo bhavati / bhUta ane savidhya 15mA, tathA ktvA, tum , bhane tavya pratyayAnI paDesAM kRyAtunuM kA 35 thAya che. 4-214 iSa / iccha (1) krudha kujjha, gama 14-115 gaccha 14-216 yama ) sidha si, asa. sada pata paDa, mida vaDha 4-220 jujjha, veSTa veda, 4-221 vudha 4-2172 vujA saM-ceSTa saMvella 4-222 gRdha gujjha ut-veSTa ujvella, uvveDha, 4-294 khAda dhAvorantyasya lum bhavati / khAd bhane dhAv pAtunA satya varNanAtA5 thAya cha; bhI, khAi, khAai (khAdati); ghAi, dhAai (dhAvati).-4-228 sRja dhAto ranyasya ro bhavati / 4-229 (1) zaurasenyA icchate paccha / zaurasenI bhASAmA iS (iccha) dhAtu puccha 35 thAya che. saha, 14-219 chida bhida, Page #227 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (218) mRj pAtunA atya varNana ) ra thAya cha; bhaTTa, siraha (sRjati). zakAdInA mantyasya dvitvaM bhavati 4-230 zakAdi gAnA yAtumAnA satya akSarane dvitva thAya cha; bha, zakkA, lagga, kuppa, nama, tyAdi. aphuNNAdayaH zabdAH Akrami prabhRtInAM dhAtUnAM sthAne ktena saha nipAtyante / 4-258 aphuNNa pratyAzima Akrama tyA pAtumAne Ayukta pratyayavANA 35n| (bhUta tana),arthamA 152 / 5 cha; amA, aphupaNo (AkrAntaH), ukkosaM (utkRSTaM),phuDaM (spaSTa),volINo (atikrAntaH),vIsaho (vikasitaH),luggo (ruglaH),vilhakko (naSTa), pa. haTTI (pramRSTaH), vidvattaM (ajitaM), chittaM (spRSTaM), jaDhaM (tyaktaM), mA. si (kSipta), nizchuDhaM (udRttaM), cakkhiraM (AsvAditaM), nimiaM (sthApitaM), ityaadi| pAtumAnAM zorasenI bhASAmA vizeSa 35 thAya cha, ta:saM. dhAtuH mA rUpaM / carca cavya, . pusa, chira, chippA mRja Page #228 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (219) thuNa de, (bhaviSyati) dai, (ktatavyayoH) dA pAcayatyAdInAM pacadi' ityAdayo nipAtyante / pAcayati chatyAhi yiApahInAM pacadi tyAta 3 thAya che. ziSTa prayoga aadrnniiyH| mAnya vidvAna 53vAsa vAparesA prayogane bhAna ApavuM joIe. ___ apabhraMze brU sthAne buva isAdezo bhavati / apabhraMza bhASAmA brU thAturnu brUva 35 thAya che. apabhraMze kSiptAdInAM sthAne chola ityAdaya AdezA bhavanti / apabhraMza bhASAmAM kSipta pratyAzi-4AnAM cholla tyaa3| thAya che. apabhraMze ApUrva cakSa sthAne akkha isAdezo bhavati / apabhraMza bhASAmA AcakSatuM akkha me 35 thAya che. - apabhraMze vadasthAne bolla isAdezo bhavati / apabhraMza bhASAmA vada pAtu, bolla meg 35 thAya che. ila - saMpUrNam. / Page #229 -------------------------------------------------------------------------- Page #230 -------------------------------------------------------------------------- ________________ // shriiH|| prAkRta vyAkaraNam. hemacandrAcArya kRta aSTamAdhyAyaH OM namaH siddhebhyaH // 1 // atha prAkRtam // atha zabda AnantaryArtho 'dhikArArtha ca // prakRtiH saMskRtam / tatra bhavaM tata AgataM vA prAkRtam / saMskRtAnantaraM prAkRta madhiIkrayate // saMskRta pachI saMskRtathI thatuM je prAkRta rUpa teno adhikAra karAya che. saMskRtAnantaraM ca prAkRta sthAnuzAsanaM siddha sAdhyamAna bhedasaMskRta yone reva tasya lakSaNaM na dezyasya iti jJApanArtham / saMskRta samaM tu saMskRta lakSaNe naiva gatArtham / prAkRte ca prakRti pratyaya liGga kAraka samAsa saMjJAdayaH saMskRtavad veditavyAH // . lokAd iti ca vartate / tena R-ka-la-la-ai-au-Ga-a-za-SavisarjanIya-plana-voM varNasamAnAyo lokAd avagantavyaH / Gajo sva vayaM saMyaktau bhavata eva / / __ aidautau ca keSAMcit / kaitavam / kaiavaM // saundaryam / sauMbhariaM // kauravAH / kaurava // tathA asvaraM vyaJjanaM dvivacanaM caturthIvahuvacanaM ca na bhavati / / Page #231 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ||2||bhulm // bahulam isadhikRtaM veditavyam A zAstra parisamApteH // .. maa| yAya sabhAta thAya tyAM sudhI bahulam ( ghArIne, vi8) / zanI anuvRtti thAya che. bahula hAthI te sUtranI koI ThekANe pravRtti thAya; koI ThekANe apravRtti thAya; kaI ThekANe vikalpa thAya ane koI ThekANe bIjI ja kArya thAya. tata zca / kacit prIttaH, kacid apravRttiH, kacid vibhASA, kacid anyadeva bhavati / tacca yathAsthAnaM darzayiSyAmaH / / // 3 // ArSam // RSINAm idam ArSam / ArSa prAkRtaM bahulaM bhavati / tadapi yathAsthAnaM drshyissyaamH| ___ ArSa ( *piyAne 45) 7 prAta, te bahulam (vivakSita) thAya cha ____ ArSe hi sarve vidhayo vikalpyante / ArSa prAtamA sarva vidhi vikape thAya. // 4 // dIrgha isvau mitho vRttau|| vRttau samAse svarANAM dIrgha isvau bahulaM bhavataH, mithaH prsprm|| samAsamA svarAne 52252 varSa mane 25 bahulam ( pazurone) thAya che bho tatra isvasya diirghH| yntrvediH| antA-veI // saptaviMzatiH / Page #232 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sattAvIsA // kaci na bhavati / juvai-aNo / kacid vikalpaH / vArI-maI vAri-maI // bhujayatram / bhuA-yantaM // patigRham / paI haraM pai-haraM // velU-vaNaM velu-vaNaM // dIrghasya hrasvaH / niambasila. khaliavIi-mAlasta // kacid viklpH| jau~Na-yaDaM juNnnaayddN| nai-sottaM naI-sottaM / gori-haraM / gorI-haraM / vahu-muhaM vahU-muhaM // // 5 // padayoH saMdhi // saMskRtoktaH saMdhiH sarvaH prAkRte padayo yavasthita vibhASayA bhavati // saMskRta bhASAne saMdhinA niyama prAkRta bhASAmAM be padanI saMdhi karavI hoya to,vyavasthitavibhASAthI thAya che, jemake, vAsesI vAsa-isI / visamAyavo visama-Ayavo / dahi-isaro dahIsaro / sAUayaM sAu-uayaM // padayoriti kim / paao| paI / vtthaao| muddhAi / muddhAe / mahai / mahae // bahulAdhikArAt kacid ekapadepi / kAhiha kAhI / viio biio|| ||6||n yuvarNa syA sve|| ivarNasya urvaNasya ca astre varNe pare saMdhi na bhavati / phuvarNa ane suvarNanI vijAtIya vara para hoya te, saMdhi Page #233 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ( 4 ) thatI nathI; bebha na veri-varavi avayAso | vandAmi ajja- varaM / daNuinda- rUhiralitto sahara uindo naha - pahAvali - aruNo saMjhA-bahu - avaUDho Nava- vAriharovva vijjulA - paDibhinno / yuvarNasyeti kim / gUDhoara - tAmarasANusAriNI bhamara pantivva // astra iti kim / puhavIso || // 7 // edotoH svare // ekAra okArayoH svare pare saMdhirna bhavati | kAranI ane bokAranI, ravara para hAya teA, saMdhi thatI nathI; nebhaDe, huA nahulihaNe AbandhantIeN kaJcaaM aGge / mayaraddhaya - sara- dhoraNi-dhArA - cheanna dIsanti || uvamAsu upajjattebha-kalabha - dantAvahAsamUrujuaM / taM caiva malia-visa-daNDa - virasamAlakkhimo ehi // aho acchariaM || edotoriti kim / atthAloaNa- taralA iyara - kaINa bhamanti buddhIo | atthaccer nirArambhamenti hiayaM kaindANaM // Page #234 -------------------------------------------------------------------------- ________________ // 8 // svara syoddhRtte // vyaana saMpRktaH svaro vyaane lupte yo vaziSyate sa uddhRta ihocyate / svarasya udrutte svare pare saMdhi na bhavati // varanI, uddatta (vyaMjananI sAthe vartate svara vyaMjanane lepa thayA pachI bAkI rahe che te) svara para chatAM, saMdhi thatI nathI; bhI, visasijjanta-mahA-pasu-dasaNa-saMbhama-paropparArUDhA / gayaNicciya gandha-uDiM kuNanti tuha kul-nnaariio| nisaa-aro| nisi-aro| rynnii-aro| maNuatta // bahulAdhikArAt kocad vikalpaH / kumbha-Aro kumbhAro / su-uriso muuriso|| kacit saMdhi reva / saalaahnno| cakkAo ata eva pratiSedhAt samAse 'pi svarasya saMdhau bhinna padatvam // // 9 // tyaadeH|| tivAdInAM svarasya svare pare saMdhi na bhavati // tip vigere prasayanA svanI, 252 52 chatA, pi yatI nathI; bhI, bhavati iha / hoi iha // - ||10||luk|| svarasya svare pare bahulaM lug bhavati // Page #235 -------------------------------------------------------------------------- ________________ svarane, vara para chatAM, ghaNuM karIne lepa thAya che; jemake, tridsheshH| tiasiiso|| niHzvAsocchAso / nIsAsUsAsA // // 11 // antya vyaJjanasya / bAbdAnAM yad anya vyaanaM tasya lug bhavati / zana satya vyaMjananAso5thAya cha; abhaDe, jAva / tAva / jaso / tamora jmmo|| samAse tu vAkyavibhaktyapekSAyAm antyatvam ananyatvaM ca / tenobhayamapi bhavati / sadbhikSuH / sabhikkhU // sajjanaH / sajjaNo / etadguNAH / ataguNAH // tadguNAH / tagguNA // // 12 // na shrdudoH|| zrad ud isetayo rantya vyaJjanasya lug na bhavati // zrad Ane udnasatya vyaMjananI to5 yte| nathI; bhI, saddIharaM / sddhaa| uggayaM / unnayaM // ||13||ni rduro // nir dur ityetayo ransa vyaJjanasya vA lug na bhavati // nir mane durn| ma ya vyanana vi8 so5 yatA nathI; abhaDe, nissahaM nIsahaM / dussaho dUsaho / dukkhio duhio|| Page #236 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (7) // 14 // svarentara shc|| antaro nirozcAnyavyaanasya svare pare lug na bhavati // 22 52 chatA, antar , nir , mane durnA satya vyaganane sA5 yatA nathI; abhaDe, antarappA // nirantaraM / niravasesaM // duruttaraM / duravagAhaM // kacid bhavatyapi / antovari // // 15 // striyA mAda vidyutH|| striyAM vartamAnasya zabda syAntya vyaJjanasya AttvaM bhavati vidyucchabdaM varjayitvA / lugapavAdaH // . strIliMgamAM vartatA vidyuta zivAya bIjA zabdanA aMtya caMjanane AkAra thAya che lepanuM apavAdaka A sUtra che; jemake, sarit / sriaa|| pratipad / pADivaA // saMpad / sNpaa|| bahulAdhikArAd ISatspRSTatara ya zruti rapi / sariyA / pADivayA saMpayA // avidyuta iti kim / vijjU // ||16||ro raa|| striyAM vartamAna syAnyasya rephasya rA ityAdezo bhavati / aavaapvaadH|| strIliMga zabdanA aMtya rephano nA thAya che; gAkAra karavA Page #237 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (<) viSenA niyabhanu apavAha sUtra che; bhaDe, girA / dhurA / purA // // 17 // kSudho hA // kSudhU zabda syAnya vyaJjanasya hAdezo bhavati // kSudhU zahanA saMtya vyaMjanana hA thAya che; nebhaDe, chuhA // // 18 // zaradAde rat // zaradAde ransa vyaJjanasya at bhavati || zarad dhatyAdi zabdanA aMtya vyNjn| athAya che; bhaTTe, zarad / sarao || bhiSak / bhisao || // 19 // dik-prAvRSoH saH // etayorantya vyaJjanasya so bhavati // diz mane prAvRS zabhanA satya vyaMjanano sa thAya che; ne bhaDe, disA | pAuso || // 20 // Ayu rapsaraso rvA // etayorantya vyaJjanasya so vA bhavati // Ayus bhane apsaras zahanA aMtya vyaMjanano viTapesa thAya che; bhaDe, dIhAuso dIhAU / accharasA accharA // Page #238 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (9) // 21 // kakubho hH|| kakubh zabda syAntya vyaanasya ho bhavati // kakubh 25-4nA satya vyasananI ha thAya cha; abhaDe, kauhA // // 22 // dhanuSo vaa|| dhanuH zabda syAntya vyaJjanasya ho vA bhavati // dhanum zanAtya vyaMgananA vipeha thAya che bhADe, dhaNuhaM dhnnuu|| // 23 // mo nusvaarH|| antya makAra syAnusvAro bhavati // satya maarn| anusvAra thAya cha bha, jalaM phalaM vacchaM giri peccha // kacid anantyasyApi / vaNammi / varNasi // // 24 // vA svare ma shv|| antya makArasya svare pare nusvAro vA bhavati / pakSe lugapavAdo masya makArazca bhavati // vande usabhaM ajiaM / usabhamajithaM ca vande // aMtya prakArane svara para chatAM vikalpe anusvAra thAya che. te jyAre thato nathI, tyAre ma ja rahe che, tene lepa thatuM nathI. Page #239 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ( 10 ) bahulAdhikArAd anyasyApi vyaJjanasya makAraH / artha ase anya vyNjnne| pazu ma thAya che; nebhaDe, sAkSAt / sakkhaM // yat / jaM // tat / taM // viSvak / vIsuM // pRthak / pihaM // samyak / sammaM / / ihaM / ihayaM | AleduaM / ityAdi // // 25 // Ga-a-Na-no vyaJjane // Ga na Na na iseteSAM sthAne vyaJjane pare anusvAro bhavati // Ga, Ja, Na, na, mAvazIne pahale vyaMjana para chatAM manu2912 914 I; DHE, F1 qig: | id || qugga: | rigdl Ja / kaJcukaH / kaMcuo || lAJchanam / laMchaNaM // Na / SaNmukhaH / chaMmuha // utkaNThA / ukkaMThA // na / sandhyA / saMjhA || vindhyaH / viMjho // // 26 // vakrAdA vantaH // vakrAdiSu yathAdarzanaM prathamAdeH svarasya anta AgamarUpo nusvAro bhavati // vajra ityAdi zabdanA prathama, dvitIya vigere (jema jovAmAM Ave tema) varane anuravAra Agama aMte thAya che; jemake, vakaM / taMsaM | aMsuM / maMsU / puMchaM / guMchaM | muNddhaa| paMsU / budha | kaMkoDo | kuMpalaM / daMsaNaM / viMchio / giThI / maMjAro / eSvAdyasya // Page #240 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (11) vayaMso / maNaMsI / maNasiNI / maNasilA / pddNsuaa| eSu dvitIyasya // avariM / aNiutayaM / aimuMtayaM / anayo stRtIyasya // vakra / vyatra / azru / zmazru / puccha / guccha / mUrddhan / pazuM / buna / kakoTa / kuDmala / darzana / vRzcika / gRSTi / mArjAra / vayasya / manasvin manasvinI / manaHzilA / pratizrut / upari / atimuktaka / ityAdi // ... kaci cchandaHpUraNepi / devaM-nAga-suvaNNa // kacina bhavati / giTThI / majAro / maNasilA / maNAsilA // ArSe maNosilA / aimuttayaM // // 27 // ktvA-syAde Na-svo rvA // kvAyAH syAdInAM ca yau NamU tayo ranusvAro'nto vA bhavati / / ktvA pratyayano mane si vigaire pratyayanAne Na mane su thAya che, teone anusvAra vikalpa lAge che, jemake, ktvA / kAUNaM kAUNa / kAuANaM kAuANa // syAdi / vaccheNaM vaccheNa / vacchesuM vacchesu // Nasvoriti kim / karia / AggiNo // // 28 // viMzasAde tthek|| viMzatyAdInAm anusvArasya lug bhavati // Page #241 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ( 12 ) viMzati vigere zahanA anusvAranA sopa thAya che; nebhaDe, viMzatiH vIsA // triMzat tIsA | saMskRtam sakkayaM / saMskAraH sakkAro / ityAdi // // 29 // mAMsAde rvA // mAMsAdInA manusvArasya lug vA bhavati // mAMsa vigere zabdanA anusvAranA vikalpe lepa thAya che; nebhaDe, mAsaM maMsaM / mAsalaM maMsalaM / kAsaM kaMsaM / pAsU paMsU / kaha kahaM / eva evaM / nUNa nUNaM / iANi iANi / dANi dANi / kikaremi kiM karomi ) samuhaM saMmuhaM ) ke kisaaM / sIho siMgho / mAMsa / mAMsala | kAMsya / pAMsu / katham / evam / nUnam / idAnIm / dANi / kim / saMmukha / kiMzuka | siMha / ityAdi // // 30 // varge ntyo vA // anusvArasya varge pare pratyAsatte stasyaiva varga syAntyo vA bhavati // vargIya varNa para chatAM anuvArane badale te ja vargane pAMcameA varNa vikalpe thAya che; jemake, paGko paMkoM / saGkho saMkho / aGgaNaM aMgaNaM / laGghaNaM laMghaNaM / kao kaMcuo / laJchaNaM laMchaNaM / aJji aMjiaM / saJjhA saMjhA / Page #242 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ( 13 ) sure kaMTao / ukkaNTA ukkaMThA / kaNDaM kaMDe / saNDho saMDho / antaraM aMtaraM / pantho paMtho cando caMdo / bandhavo baMdhavo / kampai kaMpai / bamphara vaphai / kalambo kalaMbo / Arambho AraMbho // varga iti kim / saMsao / saMhara || nityamicchantyanye // / / 31 / / prAvRT-zarattaraNayaH puMsi // prAvRS zarat taraNi ityete zabdAH puMsi puMlliGge prayoktavyAH / mAtRS, zarad, bhane taraNi, yA zabda siMgamAM na vAparavA; bhaDe, pAuso / sarao / esa taraNI // taraNizabdasya puMstrIliGgatvena niyamArtha mupAdAnam || // 32 // snA madAma ziro nabhaH // dAman ziras nabhas varjitaM sakArAntaM nakArAntaM ca zabdarUpa puMsi prayoktavyam / sAntanam / jaso / pao / tamo | teo uro // ane dAman, ziras, yane nabhas yA zabda vane mIla sddaaA bIjA sakArAMta ane nakArAnta zabda puliMgI thAya che; jemake, nAntam | jammo | nammo | mammo // adAmazironama iti kim / dArmaM / siraM / nahaM || Page #243 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (14) yaJca seyaM vayaM sumaNaM sammaM camma miti dazyate tara bahulAdhikArAt // // 33 // vA kSyartha vcnaadyaaH|| AkSiparyAyA locanAdaya zca zabdAH puMsi vA prayoktavyAH // nayana, locana, vigere nayanArtha zabda, tathA vacana vigere zabda vikalpa puliMga thAya che; jemake, akSyarthAH / ajavi sA savai te acchI / naccAviyAI teNamha acchIiM // (ajalyAdipAThAdakSizabda : strIliGge pi) esA acchI / cakkhU cakkhUI / nayaNA nayaNAI / loaNA loaNAI // vacanAdi / vayaNA vayaNAI vijjugA vijyUe / kulo kulaM / chando chandaM / mAhappo mAhappaM / dukkhA dukkhaaii||bhaaynnaa bhaaynnaaii| hatyAdi / iti vacanAdayaH // nettA nettAI / kamalA kamalAiM ityAdi tu saMskRtavadeva siddham // // 34 // guNAyAH klIve vaa|| guNAdayaH klIve vA pryoktvyaaH|| guNa vigere. 15-6 vi48 napuMsa siMgamA cha; abhaDe, guNAI guNA / vihavehi guNAi~ magganti / devANi devA / bindUI binduNo / khagaM khaggo / maNDalaggaM maNDalaggo / kararuhaM krruho| rukkhAI rukkhA / ityAdi / iti guNAdayaH // Page #244 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (15) // 35 // vemaanyjlyaadyaaHstriyaam|| imAntA aalyAdaya zva zabdAH striyAM vA pryoktvyaaH|| iman pratyayAnta, bane yate DiyA mAheza mAchate za-4, ane gajha4i vigere zabda vikalpa strIliMga thAya che, jemake, esA gAramA esa mAhamA esa mahimA / esA nilljjimaa| esa nilajjimA / esA dhuttimA esa dhuttimA // aJjalyAdi / esA aJjalI esa aJjalI / piTThI piThaM (pRSThamitve kRte striyAmevetyenye) ||acchii acchi / paNhA pnnho| voriA cori| evaM kucchI balI nihI / vihii| rssii| gnntthii| ityaJjalyAdayaH // gaDDA gaDDo iti tu saMskRtavadeva siddham // imeti tantreNa tyAdezasya DimA ityasya pRzvyAdImna zca saMgrahaH / (tvAdezasya strItva meve ccha ntyeke)| // 36 // bAho rAt // vAhu zabdasya striyA mAkAro ntAdezo bhavati // vAhu zapane strIliMgamA 22 tAheza thAya cha; abhaDe, vAhAe jeNa dhario ekkAe // (striyAmityeva) vAmearo bAhU // // 37 // ato Do visargasya / / saMskRta lakSaNotpanna syAtaH parasya visargasya sthAne Do ityAdezo bhavati // saMrakRta niyama pramANe cakorathI para je visarga tene je thAya che; Page #245 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (16) abhaDe, sarvataH / sabao // purataH purao // agrataH aggo // ___mArgata: maggao // evaM siddhaavsthaapekssyaa| bhavataH bhvo| bhavantaH bhavanto // santaH santo // kutaH kudo // // 38 // niSpratI otparI mAlya-stho rvA // nira prati ityeto mAlyazabde sthAdhAtau ca pare yathAsaMkhyama ota pari isevaMrUpau vA bhavataH / abhedanirdezaH sarvAdezArthaH // nira mane prati za5-4nA, mAlya 25-6 2sane sthA dhAtu 52 chatAM, sanu me o sane pari thAya cha; abhaDe, omAlaM / nimmallaM / omAlayaM vahai / pariThThA paiTThA / pariDiaM pitttthiaN|| // 39 // aadeH|| Ade rityadhikAraH kagacaja0 ( 1. 177] ityAdimUtrAt prAga vizeSe veditvyH|| AdeH // suutrn| / 177 sudhI thi|2 che. // 40 // yadAdyavyayAt tatsvarasya luk // tyadAde ravyayA ca parasya tayo reva tyadAdyavyayayo rAdeH svarasya bahulaM lug bhavati // tyad vigere 4thI bane avyayathA 52 je tyadadi za6 tathA avyaya, teyAnA mAhi svrne| pArIna 5 thAyache; bhI, amhettha amhe ettha / jaimA jai imaa| jaiha jai ahaM / / Page #246 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ( 17 ) // 41 // padA dape va . // ! padAt parasya ape ravyaya syAde lug vA bhavati // kAI pathakI para zrava zabdanA ane vikalpe lApa thAyache; bha, taMpi tamatri / kiMpi kimavi / keNAvi / kapi kahamavi !! // 42 // iteH svarAt tazca dviH // 1 padAt parasya ine rAde luMg bhavati svarAt parazca takAro dvibhavati // kAI paDathI para tti zabdanA Adi kArane lepa thAya, ane rUti zabdane te jo svarathI para Ave, te te bevaDeA thAya che; bha, kiMti / jaMti / diti / na juttaMti // svarAt / tahatti | jhati / piotti / purisotti // padA dise / isa viJjha-guhA-nilayAe || // 43 // lupta-ya-ra-va-za-Sa- sAM za-pa- sAM dIrghaH // prAkRta lakSaNa vazA lluptA yAdyA uparyadho vA yeSAM zakArapakArasakArANAM teSA mAdeH svarasya dIrgho bhavati // za, Sa, sanI sAthai vartatA ya, ra, va, za, Sa, sopa thAya te zaSa sana pUrva svara dIrgha thAya che; ne bhaDe, zasya yalope / pazyati pAsa || kazyapaH kAsavo || Avazyaka AvAsayaM // ralope | vizrAmyati / vIsamai | vizrAmaH / vIsAmo Page #247 -------------------------------------------------------------------------- ________________ mizram / mIsaM // saMsparzaH / saMphAso // vlope| ashvH| Aso // vizvasiti / vIsasai // vizvAsaH vIsAso // zalope / duHzAsanaH / dUsAsaNo // manaHzilA / maNAsilA // Sasya ylope| ziSyaH / sIso // puSyaH pUso / / manuSyaH / maNUso // ralope / karSakaH / kAsao // // varSAH / vAsA // varSaH / vAso // vlope| viSvANaH / vIsANo // viSak / vIsuM // palope / niSSiktaH / nIsitto // sasya yalope / sasyam / sAsaM // kaspacit / kAsai // ralope / usraH / Uso // visraMmbhaH / vIsambho // vlope| vikasvaraH / vikAsaro // niHssH| salope / nissahaH / nIsaho / na dIrghAnusvArAt [ 2 92 ] iti pratiSedhAt sarvatra anAdau zeSAdezayo bitvam [ 2.89 ] iti dvitvAbhAvaH // // 44 // ataH samRddhayAdau vA // samRddhi isavamA diSuzabdeSu Ade rakArasya dI? vA bhavati // samRddhi vigere zabdomAM Adi akArane dIrdha vikalpa thAya che; abhaDe, sAmidI smidhii| pAsiddhI / pasiddhI / pAyarDa payarDa / pADivaA paDivaA / pAsuto pamutto / pADisiddhI paDisiddhI / sAriccho sariccho / mANasI marNasI / mANasiNI / maNasiNI / AhiAI ahiAI / pAroho paroho / pAvAsU pavAsU / pADipphadrI paDikaDI / samRddhi prsidi| prakaTa / matipat / prmupt| pratitikSiA sarasa / manaskila / manIkhanI / abhiyAti / prroh| Page #248 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pravAsin / pratisparddhin // . ___ AkRtigaNoyam / tena / asparzaH / AphaMso // parakIyam / pArakera / pArakaM // pravacanam / pAvayaNaM / caturantam / cAurantam ityAdyapi bhavati // // 45 // dakSiNe he // dakSiNa zabde Ade rato he pare dIrgho bhavati // dakSiNa zabdanA Adi prakArano du para chatAM dIrgha thAya che bhaDe, dAhiNo // ha iti kim / dkssinno|| // 46 // iH svapnAdau // svapna ityevamAdiSu Ade rasya itvaM bhavati // svapna vigere zabdanA Adi ane zuM thAya che. A prAkRtamAM kAra paNa thAya che. paraMtu bahulAdhikArathI ra zabdamAM ten| Na yatA nathI, tyAre ane| i 55 yato nathI. sivinno| simiNo // ArSe ukAropi / sumiNo / Isi / veDiso / viliaN| viaNaM / muiGgo / kiviNo / uttimo / miriaM / diNNaM // bahulAdhikArANNatvAbhAve na bhavati / dattaM / devadatto // svapna / ISat / vyalIka / vyajana / mRdaGga / kRpaNa / uttama / marica / datta / isAdi // // 47 // pakAGgAra-lalATe vA // eSvAde rata itvaM vA bhavati // ' paDhava, aMgAra ane lalATa zabdanA Adi gakArane vika Page #249 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sya thAyacha bha, pikaM pakkaM / iGgAlo anggaaro|nniddaalN NaDAlaM // // 48 // madhyama-katame dvitIyasya // __ madhyama zabde katama zabde ca dvitIya syAta itvaM bhavati // madhyama zabdamAM ane katama zabdamAM bIjA ane rU thAya che, bha, majjhimo / kimo|| - // 49 // saptapaNe vaa|| .. saptapaNe dvitIya syAta itvaM vA bhavati // saptaparNa zabdamAM bIjA prakArane 6 vikalpa thAya che; bhaTa, chattivaNNo / chattavaNNo // ___ // 50 // mayada i vA // mayamayaye Ade rataH sthAne ai ityAdezo bhavati vA // maya pratyayamAM Adi akArane aruvikalpa thAya che; jemake, viSamayaH / visamaio, visamao // // 51 // I hare // hara zabde Ade rata I vA bhavati // 12 mA mA aranAI vi38 thAyache; hIro hro|| // 52 // dhvani-viSvaco ruH // anayo rAde rasya ukhaM bhavati // dhvani ane viSya zabdamAM Adi akArane thAya che Page #250 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (21) dhuNI / viisuN|| kathaM suNao? / zunaka iti prakRtyantarasya // zvanazabdasya tu sA, sANo, iti prayogau bhvtH|| // 53 // caNDa-khaNDite No vA // anayo rAde rasya NakAreNa sahitasya ukhaM vA bhavati // caDa ane khaDita zabdamAM Adima ane i A be varNane 54 u vidaye thAya cha; cuDaM cnnddN| khuDio khaNDio // // 54 // gavaye vH|| gavaya zabde vakA rAkArasya utvaM bhavati // gavaya zamnA vne| u thAya cha; gauo / gauA // // 55 // prathama pa-thorvA // prathama zabde pakAra thakArayo rakArasya yugapat krameNa ca u. kAro vA bhavati // - prathama zabdamAM pathI ane thathI para gakArane badale ekaja 15te 2551 // iiii 15te 12 thAya cha; puDhumaM puDhamaM paDhumaM paDhamaM // // 56 // jJo Natve bhijJAdau // abhijJa evaMprakAreSu jJasya Natve kRte jJasyaiva ata ukhaM bhvaa||| abhijJa vigere zabdanA jJano ja thaye chatAM jJanA ane badale u thAya cha; ahiNNU / sadhaNNU / kayaNNU / AgamaNNU // Page #251 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ( 22 ) tva iti kim ? | ahijjo / sabvajjo // abhijJAdAviti kim ? / prAjJaH / paNNo // yeSAM jJasya NaNve utvaM dRzyate te abhijJAdayaH // 11 // 57 // cchayyAdau // zayyAdiSu Ade rasya etvaM bhavati // zayyA vigere zabdanA Adi akAranA kAra thAya che; sejjA / sunderaM / genduaM / ettha // zayyA | saundarya / kanduka | atra || ArSo purekammaM // // 58 // valyutkara- paryantAzcarye vA // eSu Ade rasya etvaM vA bhavati // vahni, utkara, paryaMnta ane Azcarya zabdamAM Adi nA e viDaye thAya che; vellI vallI / uktero ukkaro / peranto pajjato | accheraM acchariaM acchaaraM accharijjaM accharIaM // // 59 // brahmacarye caH // brahmacaryazabde casya ata etvaM bhavati // zramantharya zabdabhAM yUthI para ane| e thAya che; bamhaceraM // // 60 // tontari // antazabde tasya ata evaM bhavati // bhyantar zabdabhAM tthI para ane| e thAya che; antaHpuram / Page #252 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ( 23 ) anteDaraM || antazcArI / anteArI // kacinna bhavati / antaggayaM / anto- vIsambha- nivesiANaM // // 61 // ot // padmazabde Ade rata otvaM bhavati // padma zambhAM yahi arano o thAya che; pommaM // padma-chadma0 [2. 112] iti vizleSe na bhavati / paumaM // // 62 // namaskAra - paraspare dvitIyasya // anayo dvitIyasya ata otvaM bhavati // namaskAra ane paraspara zabdamAM bIjA kAranA o thAya che; namokkAro | paropparaM // // 63 // vApa // arpayata dhAtau Ade rasya otvaM vA bhavati // arpi dhAtumAM Adi nA tro vikalpe thAya che; konve rous | opi apiaM // zu // 64 // svapAvucca // svapitaughAta Ade rasya ot ut ca bhavati / / svay dhAtubhAM Adi ane| o bhane u thAya che; sovar3a ! Page #253 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ( 24 ) // 65 // nA tpunaryAdAi rvA // naJaH pare punaH zabde Ade rasya A Ai ityAdezau vA bhvtH|| naJ thaDI 52 punar zabhanA Adi ajharane Thebhale A ane Ar Adeza thAya che. punar zabda ekalA DhAya te paNa I vaNate Ai vyAheza thAya che. na uNA / na uNA | pakSe / na uNa / na uNo // kevalasyApi dRzyate / puNAi // // 66 // vAlAvvaraNye luk // alA bvaraNya zabdayo rAde rasya lugU vA bhavati // alAvyu ane araNya zabdanA Adi akAranA lepa vikalpe thAya che; lAuM alAuM / lAU alAU / raNaM araNaM // ata iseva | AraNNa- kuJjarovva vellanto // // 67 // vAvyayotkhAtAdAvadAtaH // avyayeSu utkhAtAdiSu ca zabdeSu Ade rAkArasya ad vA bhavati // anyayAmAM ane utpAta vigere zabdomAM AditrakArane a vi thAya che; avyaya / jaha jahA / taha tahA / aha aha - vAha hA / ityAdi || utkhAtAdi / ukkhayaM ukkhAyaM / camarau cAmarau / kalabho Page #254 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (25) kAlao / Thavio ThAvio / parivio pariThAvio / saMvi o saMThAvio / payayaM pAyayaM / talaveNTaM tAlaveNTaM / talavoNTaM tAlaboTaM / halio hAli o / narAo nArAo / valayA vlaayaa| kumaro kumAro / khairaM khAiraM // utkhAta / cAmara / kAlakA sthApita / prAkRta / tAlavRnta / hAlika / nArAca / balAkA / kumAra / khAdira isAdi // kecid brAhmaNa pUrvAhnayo rapIcchanti / bramhaNo brAmhaNo / puvvaNho puvvAho // davaggI / dAvaggI / caDU / cADU / iti zabdabhedAt siddham // // 68 // ghavRddhe // ghanimitto yo vRddhirUpa AkAra stasyAdibhUtasya ad vA bhavati / jene gha pratyaya nimitta che, evA vRddhirUpa kArane akA2 vikSye thAya cha patraho pavAho / paharo pahAro / payaro pyaaro| prakAraH pracAro vA / patthavo patthAvo // kacinna bhavati / rAgaH / raao|| // 69 // mahArASTra // mahArASTra zabde Ade rAkArasya ad bhavati / / mhaa2|74 15 mA yA AranI a thAya cha; parahaTTaM merarale // Page #255 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (26) // 70 // mAMsAdi SvanusvAre // mAMsaprakAreSu anusvAre sati Ada rAtaH ad bhavati // mAMsa vigere zabdomAM anusvAra jayAre rahe che, tyAre Adi aane| a thAya cha; maMsaM / paMsU / paMsaNo / kasaM / kNsio| vNsio| paMDavo / saMsiddhio / saMjattio // anusvAra iti kim ? / mAsaM / pAsU // mAMsa / paaNsu| pAMsana / kAMsya / kAMsika / vAMzika / pANDava / sAMsiddhika / sAMyAtrika / ityAdi / / // 71 // zyAmAke maH // zyAmAke masya AtaH ad bhavati // zyAmA zamAM mathI 52 aane| a thAya cha; sAmao // // 72 // iH sadAdau vaa|| sadAdiSu zabdeSu Ata itvaM vA bhavati / sahA vigere zobhA AnA i vilpe thAya cha; sai sayA / nisi-aro nisA-aro / kuppiso kuppaaso|| // 73 // AcArye co ca // AcArya zabde casya Ata itvam agvaM ca bhavati // AcArya zabdamAM nathI para phu ane ga thAya che; aairio| aayribho|| Page #256 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (27) // 74 // IH styAna-khalvATe // styAna khalvATayo rAde na I bhavati // tyAna ane khavATa zabdomAM Adi gAne rU thAya che; ThINAM / thINaM / thiNNaM / khlliiddo|| saMkhAyam iti tu samaH styaH khA[4. 15]iti khAdeze siddham / / // 75 // uH sAnA-stAvake / Anayo rAde rAta utvaM bhavati // sAranA ane svAvaka zabdomAM Adi mAne 3 thAya che; muNhA / thuvo|| // 76 // UdAsAre // AsAra zabde Ade rAta Ud vA bhavati // sAsAra zamAM yAhi aan| U vizthe thAya cha; uusaaro| aasaaro|| // 77 // AryAyAM yaH zvazvAm // AryA zabde zvazvAM vAcyAyAM yasyAta Urbhavati // A zabdane sAsU e artha hoya, tyAre thI para mAne U thAya cha; ajjU // zvazvAmiti kim ? / ajjA // // 78 // egrAhye // . grAhya zabde Ade rAta ed bhavati // Aya zammA A AnI e thAya cha; gejmaM // Page #257 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (28) // 79 // dvAre vA // dvAra zabde Ata ed vA bhavati // dvAra zamAM Anee vis thAya cha deraM / pakSe / duAraM dAraM vAraM // kathaM neraio nAraio ? / nairayika nArakika zabdayo bhaviSyati // ArSe anyatrApi / pacchekammaM / asaheja devAsurI // // 80 // pArApate ro vA // pArApata zabde rastha syAta ed vA bhavati // . paa2|5t zabhA rathI 52 aane| e viTye thAya cha pA. revao paaraavo|| . // 81 // mAtraTi vA // mAtraTa prasaye Ata ed vA bhavati // mAtra pratyayamAM ane koI vakhate mAtra zabdamAM mAne / vi thAya cha; ettiamettaM / ettiamattaM // bahulAdhikArAt kaci mAtrazabdapi / bhoaNa-mettaM // // 82 // udodA // AI zabde Ade rAta ud o ca vA bhavataH // ArTa zabdamAM Adi 3 ane vo vikalpa thAya che; ullaM / ollaM / Page #258 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ( 29 ) pakSe | alaM / ahaM / bAha- salila - pavaheNa ullei // || 83 || odAlyAM paGktau AlI zabde paGktivAcini Ata otvaM bhavati / / AlI zabdane paMkti artha hAya, tyAre nAnA go thAya che; olI || paGktAviti kim ? | AlI sakhI | // 84 // hrasvaH saMyoge // dIrghasya yathAdarzanaM saMyoge pare hrasvo bhavati // dIrgha varNane ghaNu karIne saMyukta vyaMjana para hAya, tyAre hrasva thAya; At / Amram | ambaM // tAmram / tambaM // virahAni virahaggI || Asyam | assaM || It / munIndraH muNindo | tIrtham / titthaM // Ut / gurullApA: / gurullAvA || curNaH / cuNNo // et / narendraH / narindo || mlecchaH | miliccho || diTThikka thaNabahvaM // ot / sadharoSThaH / aharu || nIlo tpalam | nIluppalaM // saMyoga iti kim ? | AyAsaM / isaro | usako // // 85 // ita edvA // saMyoga iti vartate / Ade rikArasya saMyoge pare ekAro vA bhavati // Adi kAranA saMyukta vyaMjana para chatAM 6 vikalpe thAya che; peNDaM piNDaM | dhammellaM dhammillaM / senduraM sindUraM / veNhU viNhU | pekSaM piTThe / bellaM billaM // Page #259 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (30) kacinna bhavati / cintA // // 86 // kiMzuke vaa|| kiMzuka zabde Ade rita ekAro vA bhavati // zu zamAM yA inae vis thAya; kesura kiNsuaN|| // 87 // mirAyAm // mirAzabde ita ekAro bhavati // bhiH zamA ijrne| e72 thAya; merA // ||8||pthi-pRthivii-prtishrunmuussik-hridraa-bibhiitkessvt eSu Ade ritokAro bhavati // pathin, pRthivI, pratizrut, bhUSi, ridrI mane minIta A zabdomAM Adi kArane akAra thAya. ( keTalAka leka haridra zamA in| aAra vidathe re cha.) paho / puhii| puDhavI pddNsuaa| mUsao / haladdI / haladdA / baheDao // panthaM kira desitteti tu pathizabda samAnArthasya panthazabdasya bhaviSyati // haridrAyAM vikalpa isanye / haliddI halihA // // 89 // zithileGgude vaa|| anayo rAderitod vA bhavati // zithila ane iMguda zabdamAM Adi kArane akAra vika Page #260 -------------------------------------------------------------------------- ________________ st5.|| (31) thAyacha sddhilN| pmddhilN| siDhilaM / pasiDhilaM / aGguraM / inggaN|| nirmita zabde tu vA AtvaM na vidheyam / nirmAtanirmitazabdAbhyAmeva siddheH|| // 90 // tittirau rH|| tittirizabde rasyetod bhavati // tittiri 2-4 mA . 52 ine| a thAya cha tittiro / // 11 // itau to tyAdaura vAkyAdibhUte itizabde ya stastatsaMbandhina ikArasya akAro bhavati // vAyanA prAraMbha ti zahanA antya in| a thAya cha; isa nampiAvamANe / ia viasia-kusuma-saro / / vAkyAdA viti kim ? / piotti / purisotti // // 92 // IrjihvA-siMha-trizadizato tyaa|| jihAdiSu ikArasya tizabdena saha Irbhavati // jI hA, siMha, trizat ane viMzati, A zabdomAM kArane Ira thAya che. 2 yAya, tyAre viMzati ne ti tIpAya cha; bhI, jIhA / sIho / tIsA / vIsA // . bahulAdhikArAt kacinna bhavati / siMha-datto / siNh-raamo|| Page #261 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ( 32 ) // 93 // luki niraH // niupasargasya rephalope sati ita IkAro bhavati || nir upasarganA rano soya thAya, tyAre ine| I thAya che; nIsarai / nIsAso // lukIti kim ? / niNNao / nissahAI aGgAI | // 94 // dvinyorut // dvizabde nA vupasarge ca ita ud bhavati // dri zabdamAM ane ni upasargamAM pheMkArane kAra thAya che; dvi / du-mato | du-AI | du-triho / du-reho / du-trayaNaM / bahulAdhikArAt kacid vikalpaH / du-uNo vi uNo / duio viio // kacinna bhavati / dvijaH / dio || dviradaH / dirao || kvacid otvamapi / do-vayaNaM // ni / Numajjai / Numanno // kvacinna bhavati / nivaDai // // 95 // pravAsIkSau // anayorAderita utvaM bhavati // pravAsit ane rUkS zabdamAM Adi kAranA kAra thAya che; pAvAsuo / ucchU | Page #262 -------------------------------------------------------------------------- ________________ // 96 // yudhiSThire vaa|| yudhiSThirazabde Ade rita utvaM vA bhavati // yudhiSThira zabdamAM Adi kArane hakAra vikalpa thAya; jahuThilo / jhitthtthlo|| // 97 // occa dvidhaakRtH|| dvidhAzabde kRJdhAtoH prayoge ita otvaM, cakArA dutvaM ca bhavati // lyAre dvidhA zanI saMjaya kR (2j) yAtunI sAtha khAya, tyAre dvidhA zamAM irne| o bhane u thAya cha; dohA-kijjai / duhA-kijjai // dohA-iaM / duhA-iaM // kRJ iti kim ? / dihA-gayaM // kacit kevalasyApi / duhAvi so sura-vahU-sattho / // 98 // vA nirjhare naa|| nijharazabde nakAreNa saha ita okAro vA bhavati // nijhara zamAM nishn| o vikSye thAya cha ojharo nijjharo // // 99 // harItakyA mIto 't // harItakIzabde AderIkArasya ad bhavati // harItakI zamAM iin| (rIbhAnA InA) a thAya; haraDaI // Page #263 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (34) // 100 // aatkshmiire|| kazmIrazabde Ita Ad bhavati // kazmIra za5-4mA iin| A thAya; kamhArA // // 101 // pAnIyAdi vit // pAnIyAdiSu zabdeSu Ita id bhavati // pAnIya vigere zamAM I ne| 25 i thAya; pANi / aliaM / jiai / jiau / viliaM / kariso / siriso / duiaN| tai / gahiraM / uvaNiraM / ANioM / plivi| osimantaM / pasia / gahiraM / vAmmao / tayANi // pAnIya / aliik|| jIvati / jIvatu / brIDita / karISa / zirIpa / dvitIya / tRtIya / gabhIra / upanIta / AnIta / pradIpita / avasIdat / prasIda / gRhIta / valmIka / tadAnIm / iti pAnIyAdayaH // bahulAdhikArA deSu kaci nisaM, kacid viklpH| tena / paanniiaN| alIaM / jiiai| karIso / uvaNIo / isAdi siddham // // 102 // ujIrNe // jIrNa zabde Ita ud bhavati // jIrNa 25-4mA iin| U thAya cha; abhaDe, juNNa-surA // kacinna bhavati / niNNe bhoaNamatte // Page #264 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ( 35 ) . // 103 // hIna-vihIne vaa|| anayo rIta UtvaM cA bhavati // hIna bhane vihIna zamA iin| U2 vikSye thAya cha bha, hUNo hINo / vihUNo vihINo // vihIna iti kim ? / pahINa-jara-maraNA // // 104 // tIrthe he // ..... tIrthazabde he sati Ita UtvaM bhavati // tIrtha za5-4mA thn| ha thayo cha, iin| U thAya cha; bhI, tUhaM // ha iti kim ? / titthaM // - // 105 // e pIyUSApIDa-vibhItaka-kIdRzedRze // eSu Ita evaM bhavati // pIyUSa, ApIDa, vibhItaka, kIza mane IdRza 41 zahAnA iin| e thAya cha; bhaDe, peUsaM / Amelo / baheDao / keriso| eriso|| // 106 // nIDa-pIThe vA // anayo rIta etvaM vA bhavati // nIDa mane pITha 25-mAM Ina e visye thAya cha bho, neDaM nIDaM / peheM pI // Page #265 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ( 36 ) // 107 // uto mukulAdi Svat // mukula iseva mAdiSu zabdeSu Ade ruto 'tvaM bhavati // mukula vigere zabdanA yahi ubhrne| athAya che; bhaDe, maulaM / maulo / mauraM / mauDaM | agaruM / garuI / jahuTThilo / jahiThilo / soamalaM / galoI || mukula | mukura | mukuTa / aguru / gurvI / yudhiSThira / saukumArya / guDUcI / iti mukulAdayaH // kacidAkAropi / vidrutaH / vidAo // // 108 // vauparau // 1 1 uparA buto 'd vA bhavati // upari zahanA una! a viTye thAya che; nebhaDe, avariM / uvari // // 109 // gurau ke vA // gurau svArthe ke sati Ade ruto 'd vA bhavati // cudde zabdathI svArthamAM ja pratyaya thayo hAya, tyAre Aphri uThA2ne! a|2 thAya che; bha, garuo guruo // ka iti kim ? | guru // // 110 // i kuTau // kuTA vAde ruta i rbhavati // bhrukuTi zabdabhAM mAhi ubharano i thAya che; bha, bhiuDI // Page #266 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ( 219 ) // 111 // puruSe roH // puruSazabde ro ruta i rbhavati // puruSa zahanA ratha para une| i thAya che; bebharDe, puriso / parisaM // // 112 // IH kSute // kSutazabde Ade ruta ItvaM bhavati // kSuta zabdanA yahi une| I thAya che; nebhaDe, chIaM // // 113 // Utsubhaga-musale vA // anayo rAde ruta Ud vA bhavati // subhaga ne musala zahanA hiune| U viTye thAya che; bha, suhavo muhao | mUsalaM musalaM // // 114 // anutsAhotsanne tsacche || utsAhotsanna varjite zabde yau tsacchau tayoH parayorAde ruta Rd bhavati // utsAhAne utpanna zivAya kAIpaNa zabdanA je rasa ane cchate para chata, Adi ujharane U thAya che; bhaDe, rasa / Usuo | Usavo / Usitto / Usarai || cha / udgatAH zukA yasmAt saH Usuo | Usasai || anutsAhotsanna iti kim ? | ucchAho / ucchanno // Page #267 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (38) // 115 // laki duro vA // dupasargasya rephasya lope sati uta UtvaM vA bhavati // 7 upasarganA ne lepa thayo chatAM, 3no vikape thAya cha bha, dusaho dusaho / duhavo duho|| lukIti kim ? / dussaho viraho // // 116 // otsaMyoge // saMyoge pare Ade ruta otvaM bhavati // saMyukta vyaMjana para Ave to, Adi ne go thAya che; sabhA, toNDaM / moNDaM / pokkharaM / koTTimaM / potthao / loddho| motthA / moggaro / poggalaM / koNDo / konto / vokantaM // // 117 // kutUhale vA ikha zca // kutUhalazabde uta od vA bhavati, tatsaMniyoge hrasva zca vA // kutUhala zamA un| o vikSye thAyaane te thAya, tyAre kutUhala zanA tthI. 52 hI Uno hava u vizTye thAya cha; bha, koUhalaM kuUhalaM kouhallaM // // 118 // adUtaH sUkSme vA // sUkSmazabde Uto 'd vA bhavati // sUkSma zahanA Uno avi78 thAya cha; abhaDe, saNhaM suNDaM // ArSe / suhumaM // Page #268 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (39) // 119 // dukUle vA lazca dviH // dukUlazabde UkArasya atvaM vA bhavati, tatsaMniyoge ca lakAro dvirbhavati // dukUla zahanA hI une| a viTye thAya; bhane te thAya, tyAre l mevaDAya che; ne bhaDe, duallaM duUlaM // A dugulaM // // 120 // IrvodayUDhe // udvayUDhazabde Uta ItvaM vA bhavati // uDha zahAM UnA I viTye thAya che; bhaDe, ubvIDhaM / ubbUDhaM // // 121 // urbhU-hanUmatkaNDUya-vAtUle // eSu Uta utvaM bhavati // bhrU, hanUmat, kaNDUya mane vAtUla zabdamAM uune| u vi thAya che; bhaDe, bhumayA / haNumanto / kaNDuai / vAulo // // 122 // madhUke vA // madhUkazabde Uta ud vA bhavati // madhUka zabdabhAMUna / u viTye thAya che; ne bhaDe, mahuaM mahUaM // // 123 // idetau nUpure vA // nUpurazabde Uta it et itau vA bhavataH // Page #269 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (40) nUpura 15-6 // janA i bhane e piye thAya cha; bhiDe, niuraM neuraM / pakSe nUuraM // // 124 // otkUSmANDI-tUNIra-kUpara-sthUla-tAmbUla guDUcI-mUlye // eSu Uta od bhavati / kUSmADI, tUNIra, kUrpara, sthUla, tAmbUla, guDUcI, mane mUlya, 2 // zahAnA Uno o thAya cha; abhaDe, kohaNDI kohalI / toNIraM / kopparaM / thoraM / tambolaM / galoI / mollaM // // 125 // sthUNA-tUNe vA // anayo rUta otvaM vA bhavati // sthUNA mane tUNa zahanA Uno o miTye thAya chaabhaDe, thoNA thUNA / toNaM tUNaM // // 126 // Rto 't // Ade kArasya akhaM bhavati // All Raarn| athAya cha; gema, ghRtam / ghayaM // tRNam / taNaM // kRtam / kayaM // vRSabhaH / vasaho / mRgaH / mao // ghRSTaH / ghaTTho // duhAiamimi kapAdipATha // Page #270 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ( 41 ) // 127 // AtkRzA-mRduka-mRdutve vA // eSu Ade Rta Ad vA bhavati // kRzA, mRduka, mane mRdutva zabdamAM ane hi RmaranA A thAya ADhi kAranA che; ne bhaDe, kAsA kisA | mAukkaM mayaM / mAukkaM mauttaNaM // " // 128 // itpAdau // kRpA isa diSu zabdeSu Ade Rta itvaM bhavati // 1 kRpA vigere zabhAnA yahi Rna i thAya che; je bhaDe, kivA / ' hiyayaM / miTU rase eva / anyatra machaM / dikSaM / diTThI / siddhaM | siTThI | giNThI / picchI / bhiU / bhiGgo / bhiGgAro / siGgAro / siAlA / ghiNA / ghusiNaM / viddha-kaI / samiddhI / iddhI / giddhI / kiso | kisANU / kisarA / kicchaM / ti / kisio | navo / kiccA / kiI / dhiI / kivo / kiviNo / kivANaM / vidhuo | vittaM / vittI / hiaM / vAhitaM / bihio / visI / isI / viiho / chihA / saha / ukki / nisaMsa / riddhI | kRpA | hRdaya / mRSTa dRSTa | dRSTi / sRSTa / sRSTi | gRSTi / pRthvI / bhRgu / bhRGga / bhRGgAra / zRGgAra | zRgAla / ghRNA / ghusRNa / vRddhakavi / samRddhi / Rddhi / gRddhi / kRza / kRzAnu / kRsarA / kRchra / tRpta / kRSita / nRpa / kRtyA | kRti / dhRti / kRpa | kRpaNa | kRpANa | vRzcika / vRtta / vRtti / hRta / vyAhRta / bRMhi 1 Page #271 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (42) ta / vRsI / RSi / vitRSNa / spRhA / sakRt / utkRSTa / nRzaMsa // kacina bhavati // // 129 // pRSThe vAnuttarapade // pRSThazabde 'nuttarapade Rta id bhavati vA // gNa zabda samAsane ane na hoya, tyAre nAno vikalpa thAya cha; abhaDe, piTThI paTThI / pitthi-priviaN|| anuttarapada iti kim / mahi-vaDhaM // // 130 // masRNa-mRgAGka-mRtyu-3 eSu Rta id vA bhavati // masRNa, mRgAGka, mRtyu, zRGga mane dhRSTa zahanA Rne| ivikSya thAya cha bha, masiNaM masaNaM / miaGko mayako / micU macU / siGga saGgaM / ciTTho dhaTTho // __ // 131 // udRtvAdau // Rtu isAdiSu zabdeSu Ade ta ud bhavati // Rtu vigere zahAnA mAhi Rne| u yAya cha bha, uU / parAmuTTho / puTTho / pauTTho / puhaI / pauttI / paauso| paauo| bhuI / pahuDi / pAhuDaM / prhuo| nihuaM / niu / viu / saMvuaM / vuttanto / nivvuaN| nivvuI / vundaM / vundAvaNo / vuddddho| vuDDhI / usaho / muNAlaM / ujjU / jAmAuo / mAuo / mAu Page #272 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ( 43 ) A / bhAuo / piuo / puhuvI || Rtu / parAmRSTa / spRSTa / pradRSTa / pRthivI / pravRtti / prAvRS / prAvRta / bhRti / prabhRti / prAbhRta / parabhRta / nibhRta | nivRta / vivRta / saMvRta / vRttAnta | nirvRta |nirvRti | vRnda / vRndAvana / vRddha | vRddhi / RSabha / mRNAla / Rju / jAmAtRka / mAtRka / mAtRkA / bhrAtRka / pitRka / pRthvI / ityAdi // // 132 // nivRtta vRndArake vA // I anAyo Rta ud vA bhavati // nivRtta bhane vRndAraka honA Rne| u vidaye thAya che bha, nivRttaM niattaM / bundArayA vandArayA | // 133 // vRSabhe vA vA // vRSabhe Rto vena saha ud vA bhavati // vRSabha zabdanA vRne| ( v ane Rne|) uvi thAya che; THE, CHET THET UI // 134 // gauNAntyasya // gauNazabdasya yontya Rt tasya ud bhavati || gauNapada ( vizeSaNa, apradhAna) pahanA antya Rne u thAya che; nebhaDe, mAu- maNDalaM / mAuharaM / piu-haraM / mAu- siA / piGa-siA / piu-vaNaM / piu-vaI // Page #273 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ( 44 // 135 // mAtu radvA // mAtRzabdasya gauNasya Rta id vA bhavati // jo mAttu zabda gANu DhAya, teA tenA anya nA vikalpe thAya che; bha, mAi-haraM / mAu-haraM // kaci dagauNasyApi / mAINaM // // 136 // uddonmRSi // mRSAzabde Rna ut Uda occa bhavanti // mRSA zahanA Rne| u, U, mane o thAya che; ne bha, musA / mUsA | mosA / musA-vAo / mUsA-vAo / mosA-vAo // // 137 // idutau vRSTa- vRSTi - pRthaG- mRdaGga naptRke // eSu Rta ikArokArau bhavataH // dRSTa, vRSTi, pRthak, mRdaGga, ne naptRka zahanA Rne i ane 9143; 148, fest gest | frest gest | fae ye 1 miiGgo muhaGgo / natio nattuo // // 138 // vA bRhaspatau // bRhaspatizabde Rta idutau vA bhavataH // bRhaspati zamhanA Rne| i bhane u Tipe thAya che; nabhaI, I buka | pakSe | bahakaI // Page #274 -------------------------------------------------------------------------- ________________ // 139 // idedoDhante // vRntazabde Rta it et occa bhavanti / vRnta zanA Rne| i, e, ane o thAya cha; abha, viNTaM veNTaM voNTaM // // 140 // riH kevalasya // kevalasya vyAne nAsaMpRktasya Rto ri rAdezo bhavati // je - vyaMjananI sAthe joDAela na hoya, to tene riAhesh thAya cha bhoTe, riddhI / riccho // // 141 // RNarvRSabhavRSau vA // RNa Rju RSabha Rtu RSiSu Rto rirvA bhavati // RNa, Rju, RSabha, Rtu, mane RSi 240 zahAnA Rne| ri vis thAya cha bha, riNaM aNaM / rijjU ujjU / risaho usaho / riU uU / risI isI // // 142 // dRzaH kim-TaksakaH // kie Tak sak ityetadantasya dRze rdhAto brato ri rAdezo bhavati // kipa, Tak ,sane sak pratyayagane santa cha, te dRzyAtuna Rno ri thAya cha bha, sadRk / sari-vaNNo / sri-ruuvo| saribandINaM // sadRzaH / sariso // sdRkssH| sariccho // Page #275 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (46) evam eAriso / bhvaariso| jaariso| taariso| keriso| eriso / annAriso / amhAriso / tumhAriso TaksaksAhacaryAt sadAdyanyAdi [he0 5.1] sUtravihitaH kiviha gRhyate // // 143 // AdRte diH // AdRta zabde Rno Dhi rAdezo bhavati // AdRta 35-4nA Rne| Dhi thAya cha bha, Adio // // 144 // ari hapte // dRptazabde Rto ri rAdezo bhavati // dRpta za5-4nA RnI ari thAya cha rema, dario / dariasIheNa // ___ // 145 // lata iliH kRpta-klanne // anayo lata ili rAdezo bhavati // klRpta mane kRnna zamanA lo ili thAyacha bha, kilinakusumovayAresu // dhArAkilinna-vattaM // // 146 // eta iddhA vedanA-capeTA-devara-kesare // vedanAdiSu eta ittvaM vA bhavati // vedanA, capeTA, devara, ane kesara za5-4nA eno i vijaya thAya cha bha, viaNA veaNA / caviDA / viaDa-caveDA-vi Page #276 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (47) nnoaa| diaro devaro // mahamahia-dasaNa-kisaraM / kesaraM / / mahilA mahelA iti tu mahilAmahelAbhyAM zabdAbhyAM siddham / / : // 147 // UH stane vA // stene eta Ud vA bhavati // stena zahanA en| U vikSye thAyache bhADe, thUNo thego|| - // 148 // aita et // aikAra syAdau vartamAnasya evaM bhavati // zabdanA svaromAM AraMbhe vartatA ne thAya che; jemake, selA / telukaM / erAvaNo / kelAso / vaijo / keDhavo / vehavvaM // // 149 // itsaindhava-zanaizvare // etayo rata ittvaM bhavati // saindhava mane zanaizvara za5-4nA aine| i thAya cha bha, sindhavaM / snnicchro|| // 150 // sainye vA // sainya zabde aita id vA bhavati // sainya zahanA aine| i vikSye thAya che bhaI, sinnaM senaM // // 151 // ai daityAdau ca // sainya zabda daitya isevamAdiSu ca aito ai ityAdezo bhavati / ekhaapvaadH|| Page #277 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (48) sainya zahanA mane desa vigere zahAnA aina ai thAya cha, (e thA nathI); bhI, sainnaM / daicco / dainnaM / aisri| bhairavo / vAjavaNo / div| vaiAlIaM / vaieso / vaieho / vaidabbho / vaissANaro / kaiavaM / vaisAho / vaisAlo / sairaM / cahattaM // daisa / dainya / aizvarya / bhairava / vaijavana / daivata / vaitaaliiy| vaideza / vaideha / vaidarbha / vaizvAnara / kaitava / vaizAkha / vaishaal| svaira / caitya / ityAdi / vizleSe na bhavati / caityam / ceiaN|| ArSe / caityavandanam / cI-vandaNaM // // 152 // vairAdau vA // vairAdiSu aitaH ai rAdezo vA bhavati // vaira vigere zahanA aine| ai visye thAya cha bho, vairaM veraM / kilaaso| kelAso / kairavaM keravaM / vaisavaNo vesavaNo / vaisampAyaNo vesampAyaNo / vaiAlio veAlio / vaisi vesiaM / caitto cetto // vaira / kailAsa / kairava / vaizravaNa / vaizampAyana / vaitAlika / vaizika / caitra / ityAdi // // 153 // eca daive // daiva zabde aita et ai zcAdezo bhavati // . daiva zahanA aina e sane ai mAheza thAya che bhADe, devvaM daivvaM daivaM // Page #278 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (49) // 154 // uccai nicaisyaH // anayo retaH aa ityAdezo bhavati // uccais ane nIcais zamdAnA aito aa thAya cha; bha, uccabhaM / mIcabhaM / uccanIcAbhyAM ke siddham / uccai caiso stu rUpAntara nivRtyartha vacanam // // 155 // IdvaiyeM // dhairya zabde aita Ida bhavati // dhairya za6nA ainA I thAya cha; bhI, dhIraM harai visAo // // 156 // otodvAnyonya-prakoSThAtodya-zirovedanA-manohara saroruhe ktozca vaH // eSu oto 'vaM vA bhavati vatsaMniyoge ca yathAsaMbhavaM kakAratakArayo vaadeshH|| anyonya, prakoSTha, Atodya, zirovedanA, manohara, mane saroruha, yA zabdonA one a thAya; ane A zabdonA (je zabdamAM saMbhave temAM ) ksa ne tnI va thAya cha rema, annannaM annunaM / pavaTTho puttttho| Avaja bhAujaM / siraviaNA siroviaNA / maNaharaM maNoharaM / sararuhaM saroruhaM // // 157 // UtsocchcAse // socchvAsa zabde ota Ud bhavati // socchvAsa zahanA ono U yAya cha; bhI, sochvAsa / sUsAso // // 158 // gvyu-aaH|| Page #279 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (10) gauzabde otaH au Aja ityAdezau bhavataH // tte zabdanA sronA anna ane Ama evA Adeza thAya che; jemake,. gaubho / gauA / gAbha | harassa esA gAI // // 159 // auta ot // aukAra syAde rod bhavati // kAIpa zabdanA svaromAM je Adi au tenA au thAya che; jemake, kaumudI | komuI || yauvanam / jogvaNaM // kaustubhaH / kotthuho | kauzAmbI / kosambI // krauJcaH / koco // kauzikaH / kosibha // // 160 // utsaundayAdau // saundaryAdiSu zabdeSu auta ud bhavati || saundarya vigere zobhAM bhaunA u thAya che; 9bhaDe, sundaraM sundaribhaM / muJcAyaMNo / suNDo / suddhAaNI / duvArio / sugandhattaNaM / pulomI / suvaNio // saundarya / mauJjAyana / zauNDa / zauddhodani / dauvArika / saugandhya / paulomI / sauvarNikaH // 1 // 169 // kaukSeya vA // kaukSeyaka zabde auta ud vA bhavati / / kaukSeyaka zubhAM auneA u vizye thAya che, nebhaDe, kucchebhayaM / kauccheanaM // // 162 // a: paurAdau ca // kaukSeyake paurAdiSu ca auta au rAdezo bhavati / Page #280 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (51) kaukSeyaka mAM au tathA paura vigaire mhAbhA. mIna - yAya cha; bhI, kauccheayaM // pauraH / pauro / paura-jaNo // kauravaH / phauravo // kauzalam / kausala // pauruSam / parisaM // saudham / sauha // gauddH| gauro // mauliH maDalI // maunam / mauNaM // saurAH / saurA // kaukAH / phaulA // // 163 // Aca gaurave // gaurava zabda auta Atvam au zca bhavati / gaurava zammA bhautI mA athavA au thAya cha, thAya); bhI, gauravaM / gauravaM // // 164 // nAvyAvaH // nau zabde auta AvAdezo bhavati // nau zamA bhautA Ava thAya ; bha, nAvA // // 165 // etrayodazAdI svarasya sasvaravyaJjanena // trayodaza ityevaMprakAreSu saMkhyAzabdeSu AdeH svarasya paraNa sasvareNa vyaJjanena saha ed bhavati // - trayodaza mevA jatana saMdhyAvAya sambhA mA svaranA pachI AvelA svarane pachInA svara ane vyaMjananI sAthe zuM thAya che, jemake, tare / tevIsA / tetIsA / // 166 // sthavira-vicakilAyaskAre // eSu AdeH svarasya pareNa sasvaranyajanena saha ed bhavati // Page #281 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ( 12 ) sthAvaraM, bicakila, mane ayaskAra zobhAM yAhi svarano pachInA 112 mane vyaMjananI sAthai e thAya che; prema, thero / veddalaM / muddha - vi. addalla-sUNapuJja ityapi dRzyate / ekAro // // 167 // vA kadale // kadala zabde AdeH svarasya paraNa sasvaravyaJjanena saha ed vA bhavati // nakuru zabdamAM Adi svarane pachInA svara ane vyaMjananI sAthe e viDaye thAya che; prema kelaM kayalaM / kelI kayalI // I // 168 // vetaH karNikAre // karNikAre itaH sasvaravyaJjanena saha ed vA bhavati // nijAra zabdamAM nA svara ane vyaMjananI sAthe 6 vikalpe thAya che; bhebhar3e, kaNNero kaNNiAro / / // 169 // ayau vait // ayi zabde AdeH svarasya pareNa sasvaravyaJjanena saha ev vA bhavati // ca zabdamAM Adi svarane pachInA svara ane vyaMjana sAthe vidaye thAya che, nema, ai bIhemi / ai ummattie // vacanA dekArasyApi prAkRte prayogaH // // 170 // otpUtara badara - navamAlikA navaphalikA- pUgaphale // pUtarAdiSu AdeH svarasya pareNa sasvaravyaJjanena saha oda Page #282 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (53) vA bhavati // pUtara, badara, navamAlikA, navaphalikA mane pUgaphala meM zayana mAs5i2 bhane 52 212 sahita vyasanane mahale o thAya cha; ma, poro| boraM / borI / nomAliA / nohaliA / popphalaM / popphalI // // 171 // na vA mayUkha-lavaNa-caturguNa-caturtha-caturdaza-caturvAra sujhumAra-kutUhaleodukhalolUkhale // mayakhAdiSu AdeH svarasya pareNa sasvaravyaJjanena saha od vA bhavati // mayUkha, lavaNa, caturguNa, caturtha, caturdaza, caturvAra, sukumAra, kutUhala, udUkhala bhane ulUkhala, me zamana mA.52 ane tathA 52 222 sahita vyanatamale o vikSye thAya che; rebha, moho maUho / loNaM / ia lavaNuggamA / cogguNo caugguNo / cottho cauttho / cotthI cautthI / coddaha / cauddaha / coisI cauddalI / covvAro cauThavAro / somAlo sukumAlo / kohalaM kouhallaM / taha manne kohalie / mohalo uuhlo| AkkhalaM / malUhalaM // moro maUro iti tu moramayUrazabdAbhyAM siddham // // 172 // avApote / / __ avApayo rupasargayo ruta iti vikalAnipAte ca AdeH svarasya pareNa sasvaravyaJjanena saha od vA bhavati // zrava, apa, ane 1i44Artha uta, mA zamne mahase o vi. thAya; bha, ava / oarai avayarai / oAso avyaaso|| apa / osarai avasaraha / osAriaM abasAriaM // uta / ovagaM / oghaNo / ua ghaNo // kacina bhavati / bhavagayaM / avasaho / ua ravI // Page #283 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ( 54 ) // 173 // Uccope // upa zabde AdeH svarasya pareNa sasvaravyaJjanena saha Ut ovAdezau vA bhavataH // upa zahane pahale U bhane ohiye thAya; nabhaI, UhasibhaM ohasiaM hasi / ajjhAo ojjhAo uvajjhAo / UAso oAso uvavAso // // 174 // umo niSaNNe // niSaNNa zabda AdeH svarasya pareNa sasvatvaJjanena saha uma Adezo vA bhavati || NumaNNo / NisaNNo // niSaNNa zahA mAhi svara ne parasasvara vyaMjanane pahale uma fase 214; 748, gavoir | forevoir || // 175 // prAvaraNe avAU || prAvaraNazabde AdeH svarasya pareNa sasvaravyaJjanena saha tha ATha ityetAvAdezau vA bhavataH // dale mAvaLa zabdanA Adi svara ane para ane svarasahita vyaMjanane ba aGgu bhane Au vimTye thAya; bhaDe, paGguraNaM pAuraNaM pAvaraNaM // // 176 // svarA dasaMyukta sthAnAdeH // adhikAroyam ya dita Urdhva manukramiSyAma statsvarAtpara syAsaMyukta sthAnAde bhava tIti veditavyam // A sUtrathI AgaLa je kArya karavAnuM, te sarve svarathI para asaMyukta je Adi bhinna varNa, tene ThekANe jANuvuM. Page #284 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (55) // 177 // ka-ga-ca-ja-ta-da-pa-ya-vAM pAyo luk // svarAtpareSA manAdibhUtAnA masaMyuktAnAM kagacajatadapayavAnAM bhAyo lug bhavati // ... svarayA 52 chatai, Ahi bhinna, ane masayuta, sevA ka, ga, ca, ja, ta, da, pa, ya, bhane va, mA pAnI pa rI 5 yAya, ma, k| tisthayaro / loo / sabaDhaM ||g / nao / nayaraM / mayako // ca / sai / kaya. ggaho // ja / rayayaM / payAvaI / gao // ta / viANaM / rasA-palaM / jaI // cha / garyo / mayaNo // pa / riU / suuriso|| ya / dayAlU / gayaNaM / vibhobho // cha / lAyaNaM / viuho / valayANalo // prAyograhaNAtkaci na bhavati / sukusumaM / payAgajalaM / sugao / agarU / sacAvaM / vijaNaM / viduro / sutAraM / sapAvaM / samavAo / devo / dANavo // svarAdityeva / saMkaro / saMgamo / nakaMcaro / dhaNaMjao / visaMtavo / puraMdaro / saMvuDo / saMvaro // bhasaMyuktasyetyeva / ako / vaggo / aJco / vajaM / dhutto / uddAmo / vippo / kajaM / savvaM // kacitsaMyuktasyApi / naktaMcaraH / nakaMcaro // anAderityeva / kaalo| gandho / coro / jAro / tarU / davo / pAvaM / vnnnno| yakArasya tu jatvam bhAdau yakSyate / samAse tu vAkyavibhaktyapekSayA bhinnapadatvamapi vivakSyate / tena tatra yathAdarzanamubhaya mapi bhavati / suhakaro suhayaro / Agamio Ayamio / jalacaro jalayaro / bahutaro bahuaro / suhado / suho| ityAdi // kaci dAde rapi / sa punaH / sa uNa // sa ca / so a|| cinhaM indhaM // kacicasya jaH / pizAcI / pisAjI // ekasvam / egattaM // eka / ego // amukaH / amugo // asukaH / asugo // zrAvakaH / sAvago // AkAraH / bhAgAro // tIrthakaraH / titthagaro // AkarSaH / bhAgariso // logassujoga Page #285 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ( 66 ) rA / ityAdiSu tu vyatyayazca [ 4.447 ] ityeva kasya gatvam || ArSe anyadapi dRzyate / bhAkuJcanaM / AuNTaNaM / atra casya Tatvam // // 178 // yamunA-cAmuNDA - kAmukAtimuktake monunAsikazca // eSu masya lugbhavati, chaki ca sati masya sthAne anunAsiko bhavati // yamunA, cAmuNDA, kAmuka, bhyane atimuktaka zahanA ma no lopa thAya, bhyane tyAre ma ne pahale anunAsika thAya; nebhaDe, jau~NA / cAu~NDA / kA hu~o | aNiu~tayaM // kvacinna bhavati / aimuMtayaM / aimuttayaM // 1 // 179 // nAvarNItpaH avaNI tpara syAnAnAdeH pasya lug na bhavati // avathI para yAni pa to soya thato nathI; bhaI, savaho / socA // anAderityeva / parauDo // // 180 // avarNo yazrutiH // kagacajetyAdinA luki sati zeSaH avarNaH avarNA tparo laghuprayatvatara yakAra zruti rbhavati // 177 sUtra pramANe lopa thayA pachI, bAkI rahelo e vadhu jo kApaNu vathI para hoya, to tene mahase laghuprayatnatara ( nenuM ubhyA uztA - anuM bhUNa, madhya, mane maya DhIsuM thAya che te ) yAra thAya che. titthayaro / sayaM / nayaraM / mayaGko / kayaggaho / kAya - maNI / rayayaM / payAbaI / rasAyalaM / pAyA / mayaNo / gayA / nayaNaM / dayAlU / lAyapaNaM // avarNa iti kim / so / pauNo / paraM / rAIvaM / nihao / ninao / bAU / kaI / avarNAdityeva loassa / dearo // kvacid bhavati / piyahU || Page #286 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (17) // 189 // kubja-karpara-kIle kaH khopuSpe | eSu kasya kho bhavati puSpaM cet, kubjAbhidheyaM na bhavati // kubja, karpara, mane kIla zahanA kne| kha thAya che; mAtra kubja zahanA partha puSpa nahi hoya to; nabha, khujjo / khapparaM / khIlao || apuSpa iti kim / baMdhe kujjaya-pasUNaM / AnyatrApi / kAsitaM / khAsiaM / kasitaM / khasiaM || // 182 // marakata - madakale gaH kanduke tvAdeH // anayoH kasya go bhavati / marakata, madakala zahanA ka na ga thAya, ramane kandukahanA khAdha koga thAya. kanduke tvAdyasya kasya maragayaM / bhayaralo / genduaM // // 183 // kirAte caH kirAte kasya co bhavati // kirAta nAka neo ca thAya. cilAo || pulinda evAyaM vidhiH / kAmarUpiNi tu meSyate / nasimo hara kirAye // // 184 // zIkare bha-hau vA // zIkare kasya bhau vA bhavataH // zakara zambhAM ka o bhane haviye thAya. sIbharo / sIharo pakSe / sIaro // // 185 // candrikAyAM maH // candrikAzabde kasya mo bhavati // candrikA zubhAMka to sa thAya candimA || Page #287 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (58) // 186 // nikaSa-sphATaka-cikure ha. eSu kasya ho bhavati // nikaSa, 254 bhane cikura zamAM kaha thAya. nihaso / - liho / cihuro // cihurazabdaH saMskRtapi iti durgaH // // 187 // kha-gha-tha-dha-bhAm // svarAtpareSA masaMyuktAnA manAdibhUtAnAM kha gha gha gha bha itye. teSAM varNAnAM prAyo ho bhavati // . varathA 52, masayuta mate mAha mina, rekha, gha, tha, dha, bhane / bha, tabhana pahale thArIta ha yAya che. kha / sAhA / muhaM / mehalA / lihai // gha / meho / jahaNaM / mAho / lAhai // th|naaho / bhAvasaho / mihuNaM / kahai // dha / sAhU / pAho / bAharo / bAhai / inda-haNU // ma / sahA / sahAvo / nahaM / thaNaharo / sohai // svarAdityeva / saMtro / saMvo / kaMthA / baMdho / khaMbho // asaMyuktasyetyeva / akkhaDa / bhagdhai / kasthai / siddhao / bandhai / labbhai // anAderisyeva / gamante khe mehaa| gagchai ghaNo // prAya ityeva / sarisavakhalo / palaya-ghaNo / athiro / jiNadhammo / paNaTra-bho / nabhaM // // 188 // pRthaki ghogaa|| pRthakzande thasya dho vA bhavati // pRthak 204mA na dha vidhe yAya. pithaM pudhaM / pihaM puhaM // // 189 // zRGkhale khaH kaH zrRGkhale khasya ko bhaSati // Page #288 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (59) zRGkhala zAsana ka yAya, saGkalaM // ! 190 // punnAga-bhAginyorgoM maH // anaye rgasya mo bhavati // purAga bhane bhAginI zubhAMga na ma 5 // cha. punAmAI pasante / bhaaminnii| // 191 // chAge lH|| chAge gasya lo bhavati // chAga nA ga ! la yAya . chAlo / chAlI // // 192 // Utve durbhaga-subhage vH|| anayo rUtve gasya vo bhavati // dubhaMga bhane subhaga ta uhI yAya cha, tyAre ga ma pa yAya cha. cUhavo / sUhavo / arava iti kim / duhao / suhao // // 193 // khacita-pizAcayo zvaH sallau vA // banayo zvasya yathAsaMkhyaM sa la ityAdezau vA bhavataH // khacita zammA ca na sa, mata pizAca zammA cAla vidhe yAya . khasio khaio / pisallo pisAo // // 194 // jaTile jo so vA // jaTile nasya jho vA bhavati // jaTila zahanA ja vi pAya. mArilo jarilo // Page #289 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (60) // 195 // ttoddH|| kharA para syAsaMyukta syAnAdeSTasya Do bhavati // 212thA 52, masayu41 mata mAhimana Ta na Da thAya. naDo / bhaDo / ghaDo / ghaDaI // svarAdityeSa / ghaMTA // asaMyuktasyetyeva / khahA // anAde rityeva / Takko // kacinna bhavati / aTati / aTai // // 196 // saTA-zakaTa-kaiTabhe ddhH|| eSu Tasya Dho bhavati // saTA, zakaTa, mana kaiTabha, me manA Tana Da yAya 2. sahA / sa. yaDho / keThavo // // 197 // sphaTike laH // sphaTike Tasya lo bhavati // sphaTika zahanA Ta la thAya cha. phaliho // // 198 // capeTA-pATau vA // : capeTAzabde, Nyante ca paTidhAtI, Tasya lo vA bhavati // capeTA zamana, bhane Nyanta paT dhAtunA To la vinaya yA5 . pavilA caviDA / phAlei phADei // // 199 // Tho ddhH|| svarA para syAsaMyukta syAnAde SThasya do bhavati // 212thA 52 sayumina, mana mAimina, na ta thAya. maDho / saDho / kamaDho / kuDhAro / paThai // svarAdityeva / vaikuMTho // asNyuktsyetyep| cii // anAderityeva / hiae ThAi // Page #290 -------------------------------------------------------------------------- ________________ thata nayA ). meDhI / siDhilo / siDhilo / paDhamo // // 200 // aGkoThe lla: aGkoThe Thasya dvirukto lo bhavati // akoTha 4la thAya che. kakolatalla tuSpaM // // 201 // piThare ho vA razca DaH // piThare Thasya ho vA bhavati // vika zabdanA 4 ne vikalpa thAya; ane te thAya, tyAre tene cha yAya. pihaDo piDharo // // 202 // Do laa|| svarA para syAsaMyukta syAnAde Dasya prAyo lo bhavati // svarathI para saMyuktabhinna ane Adibhinna, 4 ne ghaNuMkarIne stra thAya. ghaDavAmukham / valayA-muhaM // garulo / talAyaM / kIlai // svarAdityeva / moMDa / koMDa // asaMyuktasyetyeva / khaggo // anAda rityava / ramai Dimbho // prAyo grahaNAt kvacid vikalpaH / valisaM vaDisaM / dAlimaM dADimaM / gulo guDo / NAlI / NADI / NalaM gaDaM / bhAmelo bhAveDo // vicina bhavatyeva / niSiDaM / gauDo / pIDibhaM / nADaM / uDU / taDI // // 203 // veNau No vA // veNau Nasya lo vA bhavati // Page #291 -------------------------------------------------------------------------- ________________ veNu 24 // vina yAya. velU / ve // // 204 // tucche tazca-chau vA // succhazabda tasya ca cha ityAdezau vA bhvNtH|| tuccha mana ta na ca mana cha visye yAya. pucchaM / kuLa / tucchaM // // 205 // tagara-sara-tUbare ttH|| eSu tasya To bhavati // vagara, brasara bhane tUbara zamnA vAya. garo / saro TUvaro // // 206 // pratyAdau ddaa|| pratyAdiSu tasya Do bhavati // prati vagere zamAM taM na Da yA5. paDivanaM / parihAso / paDihAro / paaddipphddhii| pddisaaro| paDinibhattaM / paDimA / pddivpaa| paraMsuA / pddikrh| pahuri / pAhuDaM / gAvaDo / paDAyA / baheDao / haraDai / maDakaM // bhaasse| duSkRtam / dukkaDaM // sukRtam / sukaDaM // mAhRtam AhaDaM / bhavahRtam bhavahaDa / ityAdi // prAya ityava / pratisamayam paisamayaM // pratIpam / paIvaM // saMprati / saMpai // pratiSThAnam / paihANaM // pratiSThA / paiTThA // pratijJA / pahaNNA // prati / prabhRti / prAbhUta / vyApta / patAkA / vi. bhItaka / harItakI / mRtaka ityAdi / Page #292 -------------------------------------------------------------------------- ________________ // 207 // itve tase // vetase tasya Do bhavati, itve sati // vetasa nA t yI 52 bha nA.........yAya, sAre t nAthAya. veDiso // itva iti kim / veaso // iH svamAdau [.. 4 ] iti ikAro na bhavati isva iti vyAvRttibalAt // // 208 // garbhitAtimuktake nnH|| anayo stasya po bhavati // garmita mane atimuktaka na ta na Na 5 . gambhiNo / maNiutaya // kacinna bhavatyapi / aimuttayaM // katham erAvaNo / airAvaNazabdasya / erAvao iti tu airAvatasya // // 209 // rudite dinA nnnnH|| rudite dinA saha tasya dvirukto No bhavati // harite 25bhA dit ne pahale paNa yAya che. ruNNa // anna kecida prAtvAdiSu da ispArabdhavantaH sa tu zaurasenImAgadhIviSaya eva dRzyate iti nocyate // prAkRte hi / RtuH / riU / uU // rajatam / syayaM // etd| evaM gataH gao // AgataH / Agao // sAMpratam saMpayaM // yataH / jao // tataH to // kRtam / kayaM // hatam / hayaM // hatAzaH / hayAso / zrutaH / suo // AkRtiH / bhAkiMI // nivRtaH / nimvuo|| tAtaH / tAo // kataraH / kayaro / dvitIyaH / duio ityAdapaH prayogA bhavanti / ma punaH ra......rayadamityAdi // kacit bhAvepi vyatyayazca [ 4.447] ityeva siddham // dihI ityetadarthaM tu terdihiH [2. 171] iti vkssyaamH|| Page #293 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ( 64 ) // / 210 // saptatau raH // tau tasya ro bhavati // saptati zahanA ta neo ra thAya cheH sattarI // 219 // atasI - sAtavAhane laH // anayo stasya lo bhavati // atakhI mane sAtavAhana zabhanA ta neo la thAya che. alasI / sAho | sAlavAhaNo / sAlAhaNI bhAsA // 1 // 212 // palite vA // palite tasya lo vA bhavati // palita zahanA ta no la viuye thAya che. palilaM / paliaM // // 213 // pIte vo le vA // pIte tasya vo vA bhavati // paMti zabne svArthamA la pratyaya lagAva, vAre ta to va pichala thA. svArthalakAre pare // pavilaM / paailaM // laiti kim / paaiM // // 214 // vitasti-vasati bharata kAtara- mAtuliGge haH // eSu tasya ho bhavati // vitAsta, vasati, bharata, kAtara, bhbhane mAtuliGga zahanA thAya che. vihatthI / visahI || bahulAdhikArAt kacinna bhavati / bharaho / kAhalo / mAhuliGgaM // mAtuluGgazabdasya tu mAuluGga || // 219 // methi zithira-zithila - prathame thasya DhaH // eSu thasya Dho bhavati // methi, zithira, zithila bhane prathama zumhanAtha ne thAya (ha tane ha vasaI / Page #294 -------------------------------------------------------------------------- ________________ thn| nathI. ) ( 61 ) / / 216 / / nizItha pRthivyorvA // anayosthasya do vA bhavati // nizItha ne pRthivI zamAM tha to da vi thAya nisIDho / nisIho / puDhavI | puhavI // * / / 217 // dazana daSTa-dagdha - dolA-daNDa-dara- dAha dambha-darbha-kadana dohade do vA DaH // edasya Do vA bhavati - dazana, dRSTa, dagdha, dolA, dRNu, dara, dAha, dambha, darbha, kadana yate dohada nAda noDa diye thAya. DaNaM dasagaM / DaTTo daTTho / DaDDo daDDho / DolA dolA / DaNDo daNDo / Daro daro / DAho dAho / Dambho dambho / Dabbho dabbho / kaDaNaM kayaNaM / Dohalo dohalo || darazabdasya ca bhayArthavRttereva bhavati / anyatra dara- dalia || // 298 // deza-dahoH // anayordhAtordasya Do bhavati // daMz bhane daha dhAtunA da na Da thAya. usai Dahai // // 219 // saMkhyA-gadde raH // saMkhyAvAcini gagadazabde ca dasya se bhavati // ardha pazu saMkhyAvAcaka zabdabhAM ane gagdada zahabhAM da no ra thaHtha che, (da saMyukta ne mitra hoya tyAre ). eAraha / bAraha teraha | gaggaraM // anAderityeva / te dasa || asaMyuktasyetyeva || cauddaha || Page #295 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (16) // 220 // kadalyA madrume / / kadalIzabde adgumavAciAna dasya ro bhavati // kadalI zo 3 (keLa) artha na DAya, tyAre da no ra thAya cha. karalI // adruma iti kim / kayalI kelI // // 221 // pradIpi-dohade la: prapUrva dIpyate dhAtau dohadazabde ca dasya lo bhavati // pra 5sayA 52 dIp dhAtuna mane dohada zahanA da na la thAya che. palivai / palittaM / dohalo // // 222 // kadambe vA / / kadambazabda dasya lo vA bhavati // kadamba zana! da la vikSye thAya che. kalambo / kayambo // // 223 // dIpau dho vaaH|| dIpyato dasya dho vA bhavati // dIp dhAtuna da na dha vidhe thAya cha. dhippai / dippai / // 224 // kadarthite vaH / / kadarthite dasya vo bhavati // kadarthita zamana da na va thAya che. kavaTTio // // 225 // kakude haH // kakude dasya ho bhavati // kakuda zahanA dana ha thAya che. kauhaM / Page #296 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (67) // 226 // niSadhe dho ddhH|| niSadhe dhasya Dho bhavati // niSadha zayanA dha nA Dha thAya che. nisaDho // // 227 // vauSayaH // auSadhe dhasya Dho vA bhavati // auSadha zahanA dha no Dha viye thAya che. osaDhaM / osahaM // // 228 // no nnH|| svarAtpara syAsaMyukta syAnAde nasya No bhavati ! 212thA 52, amayukta, mane mAhiminna, na ta Na thAya. kagayaM / mayaNo / vayaNaM / nayaNaM / mANai // ArSe / aarnaalN| anilo / anlo| ityAdyapi // // 229 / / vAdau // asaMyukta syAdau vartamAnasya nasya No vA bhvtiH|| asaMyukta, mAne yA vartatA na na Na vikSye thAya. garo nro| gaI naI / Nei nei // asaMyuktasyetyeva / nyAyaH / nAo // // 230 // nimba-nApita laNhaM vA // anaryAnasya laNha ityetau vA bhavataH // nimba bhane nApita zana na na manu la bhane vha vi44ye thAya 2. limbo nimbo / pahAvio nAvio // Page #297 -------------------------------------------------------------------------- ________________ // 231 // po kH|| svarAtpara syAsaMyukta syAnAdeH pasya prAyo vo bhavati // svarathI para, Adibhinna, ane asaMyukta ne ghaNuM karIne gha thAya. savaho / sAyo / ubasago / paIyo / kAsavo / pAvaM / uvmaa| kadhilaM / kuNavaM / kalAvo / kavAlaM / mahi vAlo / go-vai / taghada // svraadityev| kampai // asaMyuktasyatyeva / appamatto // anAderityeva / suheNa paDhai // prAya ityeva / kaI / riU // etena pakArasya prAptayo lopavakArayo yasmin kRte zrutisukha mutpadyate sa tatra kAryaH // // 232 // pATi-paruSa parigha-parikhA-panasa-pAribhadre phH|| . Nyante paTidhAto paruSAdiSu ca pasya pho bhavati // Nyanta paT dhAtu (pATi), parugha, parica, parikhA, panasa ane pAribhadra zahanA pa pha thAya. phAlei phADei / pharuso / phaliho / phalihA / phaso / phAliha ho // // 233 // prabhUte vH|| prabhUte pasya vo bhavati // prabhUta zunA pa no va thAya. bahuttaM // // 234 // nIpApIDe mo vAH // anayoH pasya mo vA bhvtiH|| nIpa ne ApIDa 256nA panI ma 1i8pe thAya. nImo niivo| Apelo AveDo // Page #298 -------------------------------------------------------------------------- ________________ // 235 // paapaurH|| * pApaddhavipadAdau pakArasya ro bhavati // pApaddhi zana! bhinna pa nI ra thAya. pAraddhI // // 236 // pho bha-hau // svarAtpara syAsaMyukta sthAnAdeH phasya bhahau bhavataH // svarathI para, Adibhinna ane asaMyukata ne ghaNuM karIne ma ane thAya. kvacid bha: / rephaH / rebho // zikA / sibhA // kvacittu hH| muttAhalaM // kvacidubhAvapi / sabhalaM sahalaM / sebhAliA / sabharI saharI / gubhai guhai // svarAdityeva / guMphai // asaMyuktasyetyeva / puSpaM // anAderityeva / ciTThai phaNI // prAya ityeva / kasaNa phaNI // // 237 // bo vaH // kharAtpara syAsaMyukta syAnAde basya vo bhavati // 212thA 52, bhinna, Ane saMyukta bne| va thA5. alAbU / alAvU / alAU // zabalaH / savalo // // 238 // bisinyAM bhaH // bisinyAM basya bho bhavati // bisinI zamAM ba na bha thAya. bhisiNI // strIliGganirdezA dida na bhavati / bisa tantu pelavANaM // // 231 // kabandhe ma-yau // kabandhe basya mayau bhvtH|| kavandha 256 // ba / ma bhane ya thAya. kamandho / kayandho // Page #299 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (70) // 240 // kaiTabhe bho vH|| kaiTabhe bhasya vo bhavati // kaiTabha zana bha va yAya. keDhavo // // 241 // viSame Dho vA // viSame masya Dho vA bhavati // viSama sh0-|| ma na Dha vikSye thAya. visaDho / visamo // // 242 // manmathe kH|| manmathe masya vo bhavati // manmatha zahanA ma va thAya. vammaho // // 243 // vAbhimanyau // abhimanyuzabde mo vo vA bhavati // abhimanyu zaha! mana va vithe thAya. ahivanna ahimannU // // 244 // bhramare so vA // bhramare masya so vA bhavati // bhrabhara zahanA mana! sa vi44 thAya. bhasalo bhamaro // // 245 // Ade ryo jH|| padAde yasya jo bhavati // pahanI za3mAtamA ya na ja thAya. jaso dhamo jAi // Aderiti kim / avayano / viNaA // bahulAdhikArAt sopasarga syAnAde rapi / Page #300 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (71) saMjamo / saMjogo / avjso| kvaci na bhavati / paoo // ArSe lopopi / yathAkhyAtam / ahakkhAyaM // yathAjJAtam / ahAjAyaM // // 246 // yuSmadyarthapare taH !! yuSmacchadvArthapare yasya to bhavati // yuSmadzaddha nyAre artha52 hAya (tuM mevA arthamA Deya), sAre tanA yo ta thAya che. tumhAriso / tumhakero // arthapara iti kim / jumhadamha-payaraNaM // // 247 // yaSTayAM lH|| yaSTayAM yasya lo bhavati // yaSTi sh-4|| ya na la thAya che. laTThI / veNu-laTrI / ucchu-lar3I / mahu-laTrI // // 248 // bottarIyAnIya-tIya-kRye jH|| utarIyazabde anIyatIyakRdhapratyayaSu ca yasya dvirukto jo vA bhavati // uttarIya zanI mane anIya, tIya, mate kRtsaMjJaka ya pratyaya, me. monA ya na ja-thAya che. uttarijjaM uttarIaM // anIya / karaNijjaM karaNIaM / vimhaNijaM javaNIaM // tiiy| biijjo bIo // kRdya / pejA peaa|| // 249 // chAyAyAM hokAnto vA // akAntau vartamAne chAyAzabde yasya ho vA bhavati // chAyA zo Anti artha na DAya, sAre ya ta ha vi. thAya. Page #301 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ( 72 ) vacchassacchAhI vacchaslacchAyA / AtapAbhAvaH / sacchAhaM sacchAyaM // akAntAviti kim // muha-cchAyA / kAntirityarthaH // / / 250 / / DAha vau katipaye // katipaye yasya DA va ityetau paryAyeNa bhavataH // katipaya zanAya to DAha yane va thAya che. kaivAhaM / kaiavaM // / / 251 / / kiri mere roDa: anayorasya Do bhavati // kiri bhane bhera zahanA ra no Da thAya che. kiDI / jeDo || // 252 // paryANe DAvA // paryA rasya DA ityAdezo vA bhavati // paryANa zahanA ra no DA maheza viye thAya che. paDAyANaM palANaM // // 253 // karavIre NaH karavIre prathamasya rasya No bhavati // karavIra nAka thI 52 ra neo Na thAya che kaNavIro // / / 255 / / haridrAdau laH haridrAdiSu zabdeSu asaMyuktasya rasya lo bhavati // haridrA vigere zamAM saMyukta ra na la thAya che. haliddI / dali ddAi / daliddA | dAlidaM / halido huTThilo / siDhilo | muhalo / calo / go / kalu / iGgAlo / sakkAlo / somAlo / cilAo pha lihA / phaliho / phAliho / kAhalo | lukko / avaddAlaM / bhasalo / Page #302 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (73) jaDhalaM / baDhalo / niThulo // bahulAdhikArA caraNazabdasya pAdArthavRtte reva / anyatra caraNa-karaNaM // bhramare sasaMniyoge eva / anyatra bhamaro // tathA / jaDharaM / baDharo / niharo itpAyapi // haridrA / daridrAti / daridra / dAricha / haridra / yudhiSThira / zithira / makhara / caraNa / varuNa / karuNa / aGgAra / satkAra / sukumAra / kirAta / parikhA / parigha / pAribhadra / kAtara / rugNa / apadvAra / bhramara / jaThara / baThara / niSThura / ityAdi / ArSe duvAlasaGge ityAdyapi // // 255 // sthUle lo rH|| sthUle lasya ro bhavati // sthUla zanA la no ra thAya che. thora // kathaM thUlabhaddo / sthUrasya haridrAdilatve bhaviSyati // // 256 // lAhala-lAGgala-lAle vAde nnH|| eSu Ade lasya No vA bhavati // lAhala, lAGgala mane lAla zanA mAhi la ga 1i44ye thAya cha. NAhalo / lAhalo / NaGgalaM / laGgalaM / NakulaM / laGgalaM // // 257 // lalATe ca // lalATe ca Ade lasya No bhavati // lalATa 2-611 mAha la na Na thAya cha. NiDAlaM NaDAlaM // // 258 // zabare bo maH // zavare vasya mo bhavati // zabara zamnA ba na ma thAya. samaro // Page #303 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (74) // 259 // svama-nIvyo vii|| anayo rvasya mo vA bhavati // svapna ane nIvI zahanA va na ma vithe yAya. simiNo siviNo! nImI nIvI // // 260 // za-poH sH|| zakAra SakArayoH so bhvti|| zarane ma pa ra sa thAya. za / saho / kuso / nisNso| vaso / sAmA / suddhaM / dasa / sohai / visai // pa / saNDo / nihaso / kasAo / ghosai // ubhayorapi / seso / viseso // // 261 // snuSAyAM ho na vA // snuSAzabde Sasya NhaH NakArAkrAnto ho vA bhavati // stuSA mAM pa nA ha vidhe thAya. suNhA susA // // 262 // daza-pASANe hH|| dazanzabde pASANazabde ca zo yathAdarzana ho vA bhavati // dazan bhane pASANa 2-6 // za / ma pa / (ma prayoga bhAve te pramANe ) ha vidhe daha muho dasa-muho / dh-blo| daha-raho dasaraho / daha dasa / emaAraha / bAraha / teraha / pAhANo pAsANo // // 263 // divase saH divase sasya ho vA bhavati // divasa zamnA sa na ha piye thAya. divaho / divaso // . Page #304 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (75) // 264 // ho gho nusvArAt // anusvArAtparasya hasya gho vA bhavati // anusvArathI para chu ne gha vikalpa thAya (keI vakhate anusvAra pUrva na hoya to 55.) siMgho / sIho // saMghAro / saMhAro / kvaci dananusvAra* dapi / dAhaH / dAgho // // 265 // SaT shmii-shaav-sudhaa-sptprnnessvaadeshchH|| eSu AdeverNasya cho bhavati // SaS , zamI, zAva sudhA, ane saptaparNa zahanA mA varNana cha thAya, chaTo / chaTThI / chappao / chaMmuho / chamI / chAvo / chuhA / chattivaNNo // // 266 // zirAyAM vA // zirAzabde Adezcho vA bhavati // zirA zamnA mAhiza na cha 1i38 thAya. chirA sirA // // 267 // luga bhAjana-danuja-rAjakule jaH sasvarasya na vaa|| eSu sasvarajakArasya lug vA bhavati // bhAjana, danuja bhane rAjakula zahanA 252 sahita jo lo5 vi. rUpe yAya. bhANaM bhAyaNaM / daNu-vaho / daNua-vaho / rA-ulaM rAya-ulaM // // 238 // vyAkaraNa-prAkArAgate kagoH eSu ko gazca sasvarasya lug vA bhavati // vyAkaraNa bhane prAkAra zamnA 252 sahita kanosane Agata zahanA sa252 ga no o5 vikSye thAya. vAraNaM vAyaraNaM / pAro pAyAro Ao Agao // // 269 // kisalaya-kAlAyasa-hradaye ya: eSu sasvarayakArasya lug vA bhavati // Page #305 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (76) kisalaya, kAlAya ta yo hRdaya zanA 212 sahita ya ra so5 / (148ye thAya. kisalaM ki jalayaM / kAlAsaM kAlAyasaM / mahaNNava-samA sahi. mA } AlA te sahiaehiM ghepanti / nilamaNuppia-hiassa hiayaM // . // 270 // durgAdevyudumbara-pAdapatana-pAdapIThentadeH // eSu sasvarasya dakArasya antarmadhye vartamAnasya lug vA bhavati // durgAdevI, udumbara, pAdapatana gare pAdapITha zahanA madhya da ne so5 544ye thAya. duggA bI / duggA-evI / umbaro uumbaro / pA-vaDaNaM pAya-vaDaNaM / pA vIDhaM pAya vIDhaM // antariti kim / durgAdevyAmAdau mA bhUt // // 271 // yAvattAvajjIvitAvarttamAnAvaTa-prAvAraka devakulaivameve vH|| yAvadAdiSu sasvaravakArasyAntarvartamAnasya lug vA bhavatiH // yAvat , tAvat , jIvita, AvartamAna, avaTa, prAvAraka, devakula Ane evameva zanA yakSA va na so5 vikSye thAya. jA jAva / tA tAva / jAaM jAviraM / attamANo aavttmaanno| aDo avaDo / pArao pAvArao de-ulaM deva-ulaM / emeva evameva // antarityeva / evameventyasya na bhavati // ityAcAryazrIhemacandraviracitAyAM siddhahemacandrAbhidhAnasvopajJa. zabdAnuzAkanavRttau aSTamasyAdhyAyasya prathamaH pAdaH / / yad dormaNDalakuNDalIkRtadhanurdaNDena siddhAdhipa kAtaM varikulAt tvayA kila dalatkunda vadAtaM yazaH bhrAntvA trINi jAnti khedavivazaM tanmAlavInAM vyadhAdApANDau stanamaNDale ca dhavale gaNDasthale ca sthitim // 1 // prathama pAda saMpUrNa. Page #306 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (77) // 1 // ahaM // saMyuktasya / adhikAroyaM jyAyAmIt [2,1.15] iti yAvat / yadita Urdhvama. nukramiSyAma statsaMyukta syeti veditavyam // bIjA pAdarA 115 satra sudhI je kArya karavAnuM te saMyukta varNane thAya che. 2 // prathama sUtra 252 che. yAvat / yadita UrdhvamanukaniyAma statsaMyukta syeti veditavyam // // 2 // zakta-mukta-daSTa-rugNa-mRdutve ko vA // eSu saMyukta ko vA bhavati // zakta, mukta, dRSTa, rugNa ane mRdutva zanA saMyukta vrnnn| ka vi. 43 thAya che. sakko satto / mukko mutto / Dakko * daho / lukko luggo mAukaM mAuttaNaM // _ . 3 // kSaH khaH kacittu cha jhau // kSasya kho bhavati / kacittu chajhAvapi / kSa ne. kha thAya. dha 15te kSa no cha bhane jha 595 thAya. khao / lakkhagaM // kvacittu chajhAvapi / khoNaM / chINaM / jhINaM jhijai // // 4 // ka-skayo nAmni // anayo rnAmni saMjJAyAM kho bhavati // sNs|| zamAM eka sane ska no kha thAya. Ska / pokkharaM / pokkha . rinnii| nikkhaM // sk| khndho| khndhaavaaro| akkhando // nAmrIti kim / dukkaraM / nikkampaM / nikkao / namokAro / sakkayaM / sakAro / takaro // Page #307 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (78) / 5 // zuSka skande vA / / anayoH kaskayoH kho vA bhavati // zuSka bhane skanda za5-8nA eka mate ska no kha vikSye thAya. sukkhe sukaM / khando kando // ||6||shvettkaa // veTakAdiSu saMyuktasya kho bhavani // kSveTaka vigere za-4 sayuta vo kha thAya. kheDabho / sveTakazabdo viSaparyAyaH // ghoTakaH / khoDao // sphoTakaH / Dao // spheTakaH // kheDao // spheTikaH / kheDio // // 7 // sthANA vahare // sthANau saMyuktasya kho bhavati // sthANu za ziva kA vAyaOM na hoya, sAre saMyukta vrnnn| (stha ) kha thAya che. khANU // ahara iti kim / thANugo rehA // // 8 // stambhe sto vA // stambhazabde stasya kho vA bhavati // stambha ! sta ta kha thAya che. khambho / thambho / kASThAdimayaH // ||9||th-tthaa vaspande // spandAbhAvavRttau stambhe stasya thaThau bhavataH / / stambha zanI sthira me artha DAya sAre stanoTa mane tha thAya cha. thambho / umbho // stambhyate / thAmbhajai / umbhijai // Page #308 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ( 79) // 10 // rakte go vA // raktazabde saMyuktasya go vA bhavati // rakta zahanA saMyukta varNana (kta ne) gA vi thAya. raggo ratoM // // 11 // zulkeGgo vA zulkezabde saMyuktasya go vA bhavati // zukla zahanA kla neoGga vithAya suGgaM sukaM // // 12 // kRtti catvare ceH anayoH saMyuktasya co bhavati // kRtti bhane cavvara rAnA saMyukta varNane mahaye ca thAya. kiccI / caJcaraM // // 13 // tyocaitye // caityavarjite tyasya co bhavati // caitya varNita zahanA tya na ca thAya. saccaM / pacao || acaitya iti kim caittaM // // 14 // pratyUSe Saca ho vA // pratyUSe tyasya co bhavati, tatsaMniyoge ca Sasya ho vA bhavati / / prastUpa zabdamAM hra ne = thAya; ane te thAya, tyAre 1 nA 6 vikalpe thAya paccUho / paccUso // // 15 // tva-dhva-dva-dhvAM ca cha ja jhAH kacit // eSAM yathAsaMkhya mete kacit bhavanti // ardha sthalabhAMtvanAca, thva neo cha, dva neo ja, pane dhvanI Page #309 -------------------------------------------------------------------------- ________________ thAya che. bhuktvA / bhauccI // jJAtvA / NacA // zrutvA / socA // pRthvI / picchI // vidvAn / vija // budhvA bujjhA // bhoccA sayalaM picchi vijaM bujjhA aNaNNa va ggAmi / caiUga tavaM kAuM santI patto sivaM paramaM // // 16 // vRzcike zvecurvA hacavike zveH sasvarasya sthAne Jcu rAdezo vA bhavati vRzcika rAnA zci varNato cha vi48 thAya. (cha yatA nayA). vi. zuo vicao / pakSe / vinchio // // 27 // chokssyaadii|| .. akSyAdipu saMyuktasma cho bhavati / akSi vigere zamanA saMyuta varNane cha thAya che. acchi / ucchU / lacchI / kaccho / chIaM chIraM / sariccho / vaccho / macchiA / chettaM / chuhA / daccho / kucchI / vacchaM / chuNNo / kacchA / chaaro| kuccheayaM / churo ucchA ,yaM sAriccha // akSi ukSu lakSaNI kakSa kSuta kSIra sadRkSa vRkSa makSikA kSetra kSudh dakSa kukSi vakSas kSuNNa kakSA kSAra kaukSeyaka kSara ukSanu kSata sAdRzya // kacit sthagitazabdepi chaiaM // ASe ikkhU / khIraM / sArikkhamityA dyapi dRzyate // kSamAyAM kau // 18 // kau pRthivyAM bartamAne kSamAzabde saMyuktasya chau bhavati / kSamA zamne pRthvI artha hAya, sAre kSa / cha thAya che. chamA pR. thivI // lAkSaNika syApi kSamAdezasya bhavati kSamA chamA // kAviti kim / khamA kSAmtiH // Page #310 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (81) // 19 // RkSa vo kSazabde saMyuktasya cho vA bhavati RkSa zAkSa nA cha 144the pAya . ricchaM / rikkhaM / riccho rikkho // kathaM chUTa kSiptaM vRkSa-kSiptayo rukkha-chUDhI [2. 127 ] iti bhaviSyati // // 20 // kSaNa utsave kSaNazabde utsavAbhidhAyini saMyuktasya cho bhavati / kSaga zo mA-71 artha hAya to tenA kSa ne cha yAya. chnno|| sarasA iti kim / khaNo // // 21 // isvAt thya-zva-tsa-pjAmaMnizcale istrAtpareSAM thyazcatsaplAM cho bhavati // thya, zva, rasa bhane psa ne pahale cha thAya. 2. niyama nizcala zama bhAgata nathA. (mArSa bhatabhA tathya zahanA thya na ca 55 thAya che. dhya / paccha / pacchA / micchA // zca / pacchimaM / accheraM pacchA // sa , uccha.ho / macchalo / maccharo / saMvacchalo / saMvaccharo / ciicchai // psa lincha / jugucchai / accharA / hrasvAditi kim / UsArio // Anazcala iti kim / nizcalo // ArSe tathye copi / taccaM // // 22 // sAmotsukotsave vA eSu saMyuktasya cho vA bhavati / sAmarthya, utsuka bhane utsava zambho sayuta vyaganana upisthe / pAya 2. sAmaccha sAmatthaM / ucchuo subho / ucchavo asavo // Page #311 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ( 2) - // 23 // spRhAyAm spRhAzabde saMyuktasya cho bhavati / phsyaapvaadH|| spRhA 25mAM sayuta varNana cha thAya cha. chihA / bahulAdhikArA kaMci danyadapi / nippiho // // 24 // dya yya yA naH eSAM saMyuktAnAM jo bhavati // dha, pya sane rya mA saMyukta vagAnI ja thAya che. dha / majaM / avajaM / vejo / juI / joo / yaya / jajo / sejA / rya / bhjaa| caurya. samatvAt bhAriA / kajaM / vajaM / pajAo / pajattaM / majAyA // // 25 // abhimAnyau ja-au vA abhimanyau saMyuktasya jo azca vA bhavati // bhabhimanyu 15-4aa saMyukta varNana ja ma ja 1485 yAyace. bhahimanjU / ahimajU / pakSe / ahimannU / abhigrahaNAdiha na mavati / mabU // // 26 // sAdhvasa-dhya hyAM zaH sAdhvase saMyuktasya dhyavayozca jho bhavati // sAdhvasa zahanA dhva nau gate dhya tathA cha / saMyukta varNana jha yAya che. sazasaM // dhya / vajjhae / jhANaM / uvajjhAo / sajjhAbho / sajhaM / vimo // cha / sajjho / majjhaM / gujjhaM / gajjhai // // 27 // dhvaje vA dhvajazabde saMyuktasya jhA vA bhavati // dhvaja 15-6nA va na vithe yAya che. jhao dhabho // Page #312 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (83) // 28 // indhau.zA indhau dhAtau saMyuktasya jhA ityAdezo bhavati // indh pAtu // ndh / jhA yA5 . samijjhAi / vijjhAi // // 21 // vRtta-pravRtta mRttikA-pattana-kadarthite TaH eSu saMyuktasya To bhavati // vRtta, pravRtta, mRtikA, pattana bhane kadarthita zahanA saMyukta varNana ra pAya che. vaho / payaho / maTTiA / paTTaNaM / kavaDhio // // 30 // tasyAdhU dau tasya To bhavati dhAdIn varjayitvA // dhUtaM vigere zam zivAya bhAga zahAnA ta no Ta yAya che. kevtto| caTThI / jaTTo / payai // vaTThalaM / rAyavaTTayaM / nadaI / saMvaTTikaM // adhUrtAdApiti kim / dhutto / kittI / vattA / bhAvattagaM / nivattaNaM / pavattaNaM / saMvattagaM / bhAvattao / nivattao / nivvattao / pavattao / sNvtto| pa. ttiA / vattio / kattio / ukkatio / kattarI / muttI / mutto / muha. to // bahulAdhikArAd vahA // dhUrta / kIrti / vArtA / Avartana / nivaH tn| pravartana / saMvartana / Avartaka / nirvartaka nivrtk| prvk| saMvartaka / vrtikaa| vArtika / kArtika / utkartita / kartarI / mUrti / mUta / muhUrta / ityaadi| // 31 // vRnte NTaH vRnte saMyuktasya NTo bhavati // vRnta zanI saMyukta paryuno NTa thAya che. veNTaM / tAlave // // 32 // Thosthi-visaMsthule anayoH saMyuktasya Tho bhavati // Page #313 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (84) asthi mane visaMsthula zahanA sAta vrsst| 3 yAya 7. bhaTThI / visaMtulaM // // 33 // styAna caturthArthe vA eSu saMyuktasya Tho vA bhavati // styAna, caturtha bhane artha zamnA saMyukta varNana Thavi75 55 7. ThINaM thINaM / cauho / aho prayojanam / bhattho dhanam // ||34||ssttsyaanudessttaasNdsstte uSyAdivarjiteSTasya Tho bhavati // uSTra, iSTA gane saMdiSTa pati zanASTa na 3 thAya. laTThI / mu. hI / dihI / sihI / puTTho / kaTuM / surahA / iho / bhaNiTuM // anuSTreSTAsaMdaSTa iti kim / uho / ihAcuNNaM vya / saMdaTTo // // 35 // garne DaH gartazabde saMyuktasya Do bhavati / gata 14 // ta nau Da thAya . gaDDo / gaDDA // // 36 // sammada vitardi-vicchaI-cchardi-kaparda-mardite rdasya eSu rdasya DatvaM bhavati // saMmarda, vitadi, viccharda, chardi, kaparda, bhane mardita manA I nA Da yAya che. samrADDo / viaDDI / vicchaDDo / chaDDai / chaDDI / kavaDo / mahioM / sammADao // // 37 // gardabhe vA gardabhe rdasya ho vA bhavati // gadama nA da na Da (16 yAya 7. gahA / gaddaho / Page #314 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (11) || 38 || kandarikA bhindipAle NDa: anayoH saMyuktasya NDo bhavati // kandarikA bhane bhindipAla zahanA saMyukta vanA NDa auston | bhiDivAlo || thAya che. // 39 // stabdha Tha-dau stabdhe saMyuktayoryathAkramaM uDhau bhavataH // stabdha zamnAsta no yane udhanA Dha thAya che. ThaDDo // // 40 // dagdha-vidagdha-vRddhi vRddhe TaH eSu saMyuktasya do bhavati // dagdha, vidagdha, vRddhi bhane vRddha zahanA saMyukta vanoda thAya che. do / viaDDA | buDDI / vuDDo || kvacina bhavati / viddha-kaha-nirUviaM // // 41 // zraddharddhi mUrdhante vA eSu ante vartamAnasya saMyuktasya Dho vA bhavati // zraddhA, Rddhi, mUrdhan bhane ardha zahanA chelA saMyukta vrnnn| vi. udhye thAya che. saDDhA saddhA / iDDI riddhI | muNThA muddA / bhaGkaM bhaGkaM // // 42 // norNaH anayo NI bhavati // na yajJa na Na thAya che na / niSNaM / pajjuNNo // jJa / NANaM / saNNA / paNNA / biNNANaM || // 43 // paMcAzatpaMcadaza-datte eSu saMyuktasya No bhavati // Page #315 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (86) paJcAzat, paJcadaza mane datta zahanA saMyukta vrnnn| Na mAya che. paNNAsA / paNNaraha / diNNaM // // 44 // manyau nto vA manyuzabde saMyuktasya nto vA bhavati // manyu 2 mA saMyuta va to nta thAya che. mantU mannU // // 45 // stasya thosamasta-stambe samastastambavarjite stasya tho bhavati // samasta pane stambavarjita zahanA sta no tha thAya che. hattho / thuii| yottaM / thoaM / pattharo / pasattho / asthi / sAtha // asamastastamba zate krim / samatto / tambo // stave vA // 46 // stavazabde stasya tho vA bhavati // stava 2-4 // sta nA 5 (148ye thAya che. thavo tavo // paryaste tha-Tau // 47 // paryaste stasya paryAyeNa thaTau bhavataH // paryasta shn|| sta tha bhane Tha pAya che. pallatyo pallaTo // votsAhe tho hazca raH // 48 // utsAhazabde saMyuktasya tho vA bhavati tatsaniyoge ca hasya rH|| utsAha zamnA ts na tha visye thAyache ma ta thAya sAre hn| rAya che. utthAro ucchAho / Page #316 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (87) AzliSTe la-dhau // 49 // AzliSTe saMyuktaryoyathAsaMkhyaM la dha ityetau bhavataH // AzliSTa zanA z / la mane Ta na dha thAya che. Aliddho // cihne dho vA // 50 // cihna saMyuktasya nyo vA bhavati / hApavAdaH // pakSe lopi // cinha 15-6nA nha ne| ndha 1i8 thAya che. cindhaM indhaM ciNhaM // bhasmAtmanoH po vA // 51 // anayoH saMyuktasya po vA bhavati // bhastan mate Atman shm| saMyukta varNana pa vi38 thAya che. bhappo bhasso / appA appANo / pakSe attA // i-moH // 52 // ikmoH po bhavati // huM ane tama zabdane ra thAya che. (koI ThekANe paNa thAya che.) kuzalam / kumpalaM / rukmiNI // ruppiNI // kvacit yopi| runmI ruppii|| __Spa-spayoH phaH // 53 // SmaspayoH pho bhavati // ma bhane sana pha thAya che. puSpam / puppha // zaSpam / sappha // niSpeSa: / nipheso // niSpAvaH / niSphAvo // sandanam / phandagaM // pra. tispardhin / pADipphadvI // bahulAdhikArAt kvacid vikalpaH / buhapphaI buhappaI // navina bhavati / nippaho / NippuMsaNaM / paropparam // Page #317 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (88) bhISme SmaH // 14 // bhISme Smasya pho bhavati // bhISma zahanA ma ta pha thAya che. bhippho // zleSmaNi vA // 55 // zleSmazabde Smasya pho vA bhavati // zleSman zahanA ma ta pha vi4 thAya che. sepho siAlamho // tAmrAne mbaH // 56 // anayoH saMyuktasya mayukto bo bhavati // tAmra bhane Amra zahanA mrate mba thAya che. tambaM / kambaM // ambira tambira iti dezyau / ho bho vA // 57 // hasya bho vA bhavati // hatI bha vi85 thAya che. jibbhA jIhA // vA vihvale vau vazva // 58 // vivale tasya bho vA bhavati, tatsanniyoge ca vizabde vasya vA bho bhavati // vihala zahanA hI bhaviSe thAya che, te thAya tyAre vi varNanA va (144the bha thAya che. bhinbhalo vibhalo vihlo|| vorve // 51 // Urdhvazabde saMrakta hya bho vA bhavati / / ardhva zambhAdhanA bhavi85 thAya cha. unbhaM uddhaM // Page #318 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (89) kazmIre mbho vA // 60 // kazmIrazabde saMyuktasya mbho vA bhavati // kazmIra sh|| zm no mbha 1i8 yAya che. kambhArA kamhArA / / nmo maH // 61 // nyasya mo bhavati / adholopaapvaadH|| nma no ma thAya che. jmmo| vmmho| mammaNaM // // 62 // nmo vA nyasya mo vA bhavati / adholopApavAdaH // gNa ne| ma vizpe thAya che. yugmam / jumma juggaM // tigjam / timmaM tige / / // 63 // brahmacarya-tUrya-saundarya zauNDIrye yo raH eSu yasya ro bhavati / jApavAdaH // ____ brahmacarya, tUrya, saundarya, mane zauNDIrya mA zahAnA 2 no ra thA5 . dhmhcerN| cauryasamatvAd bamhacariaM / tUraM / sundara / soNDIraM // // 64 // dhairye vA dhairya yasya ro vA bhavati // dhairya zabhA ta ra visye thAya che. dhIraM dhijaM // sUro sujo iti tu sUrasUryaprakRtibhedAt // // 65 // etaH paryante / paryante ekArAtparasya yasya ro bhavati // paryanta zamnA methI 52 ye nA ra thAya . peranto // eta iti kim| pjnto|| Page #319 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (90) // 66 // Azcarye Azcarya etaH parasya yasya ro bhavati // Avaya 25-6na! e thI 52 ye nau ra thAya che. accheraM // eta ityeva / bhcchriaN|| // 67 / / ato riAra-rijja-rIaM Azcarya akArAtparasya yasya riaara rija rIa ityete AdezA bhavanti // Azcarya zanA a 12thI 52 re ye,tenI ria, bhara, rija sane rIa maheza thAya che. acchariaM acchaaraM accharijaM acchIaM // bhata iti kim / accherN|| // 68 // paryasta-paryANa saukumArya llaH eSu yasya llo bhavati / paryasta, paryANa, ane saukumArya zahanA ye nA lla thAya . paryasta pallaTaM pallatthaM / pallANaM / soamalaM // palaGko iti ca palyaGkazabdasya yalope dvitve ca // paliaGko ityapi caurya samatvAt // // 69 // bRhaspati-vanaspatyoH so vA anayoH saMyuktasya so bhavati // bR spati ane vanaspati zahanA sayuta va ! sa vi12 yAya .. bahassaI bahapphaI / bhayassaI bhypphii| vaNassaI vaNapphaI // // 70 // bAppe hozruNi bASpazabde saMyuktasya ho bhabati azruNyabhidheye // Page #320 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ( 91 ) vASpa zahAMsumartha hoya, to tenA upa no ha thAya che| bAho netra jalam // azrugIti kim // bappho USmA // // 71 // kArSApaNe kArSApaNe saMyuktasya ho bhavati // kAropaNa zamnA sayukta varguno (rSa no) ha thAya che kAhAvaNo // kathaM kahAvaNo / hrasvaH saMyoga [1.84 ] iti pUrvameva hrasvatvaM pazcAdAdeze / karSAdasya vA bhaviSyati // // 72 // duHkha dakSiNa- tIrtha vA eSu saMyuktasya ho vA bhavati // duHkha, dakSiNa ne tIrtha zahanA saMyukta vrnnut| havi thAya che. duI dukkhaM / para dukve dukkhi viralA / dAhiNo dakkhiNo / tUhaM titthaM // || 73 // kUSmANDyAM Smo lastu NDo vA kUSmANDyAM SmA ityetasya ho bhavati NDa ityasya tu vA lo bhavati // kUSmANDI zahanA mA no ha ya NDa neo viu la thAya che. kohalI kohaDI || // 74 // pakSma-zma-Sma- sma hmAM mhaH pakSmazabda saMbandhinaH saMyuktasya imaSmasmathmAM ca makArAkrAnto hakAra Adezo bhavati // pakSma zahanA kSma no bhane ima, hama, sma ane hA to mha thAya che. ( zreSTha ase hA no mbha pazu thAya che.) pakSman / pamhAI / pamhala- lobhathA // ima / kuzmAnaH / kumhANo / kazmIra : kamhArA // Sma / grISmaH / Page #321 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (92) gimho / amAM / umhAM // sm| asmAdRzaH / kmhaariso| vismayaH / vi. mhao // ma / brhmaa| bamhA // suhyAH / sumhA // bamhaNo / bamhaceraM // kacit bhopi dRzyate / bmbhgo| bmbhcerN| simbho / kvacinna bhvti| rAzmaH / rssii| smaraH / sarI // // 75 // sUkSma-zna-SNa-stra-ha-ha-kSNAM vhaH sUkSmazabdasaMbandhinaH saMyuktasya inaSNasnahraNAM ca NakArAkrAnto hakAra Adezo bhavati / sUkSma zahanA ma ta sane zna, paNa, stra, la, haNa gate kSNano Nha thAya che sUkSmaM / sohaM // shr| paNho / siNho // paNa / viNhU / jiNhU / kaNho / uNhIsaM // sa / joNhA / ph| o| paNhuo // hv| vhii| jagaha // hai| pudhnnho| avaraho // daMga / sohN| tighaM / viprakarSe tu kRSNakRtsnazabda. poH ksNnno| ksinno|| // 76 // ho lhaH DhaH sthAne lakArAkAnto hakAro bhavati / / ha kssrte| lha thAya che. kalhAra / palhAo // // 77 // ka-gaTa-Da-ta-da-pa-za-pasa ka-pAmUrya luk eSAM saMyuktavarNasaMbandhinAmUz2a sthitAnAM lum bhavati // sAta va[nA prA2mamA vartatA k, g, T, D, t, d, p, z, 5, s, ku,pa, ma pani 5 thAya che. k| bhuttaM / sitthaM // g| duddhaM / mudaM // tt| SaTpadaH / chappabho // kaTaphalam / kapphalaM // Da / khaGgaH / khaggo // pddjH| sajo // t| uppalaM / uppAo // d| mdruH| maggU / moggaro // p| suso| gutto // sh| LaNha / nizcalo |cubhi // Sa / gohii| chaho / niTTaro // sa / khalibho / neho|| 4ka / duHkham / dukhaM // 45 / bhNt:paatH| bhaM. dvappAbho // Page #322 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (93) // 78 // adho ma-na-yAm manayAM saMyuktasyAdho vartamAnAnAM lum bhavati // sa1 panA mante vartatA m, na , bhane yU no5 thAya . m| juggaM / rssii| sro| seraM // na / nggo| lggo|| ya / saamaa| kuhN| pAho // // 79 // sarvatra la-va rAmavandre bandrazabdAdanyatra labarAM sarvatra saMyuktasyordhvamadhazca sthitAnAM lum bhavati // candra zama zivAya bhAga saMyogamA vartatA l , ba , maleranA so5 yAra che. Udhrva // la / ulkA / ukkA // valkalam / vkklN|| b| za. daH / saddo // bhabdaH / ado // lubdhakaH / loluo // ra / arkaH / bhakkA // vrgH| vaggo // adhaH / zlazam / samhaM // viklavaH / vikkavo // pakkam / pravaM pi|| dhvstH| dhastho // cakra / caka // grahaH / gaho // raatriH| rttii|| bhanna ityAdisaMyuktAnAmubhayaprAptI yathAdarzanaM lopaH // kciduurdhvm| u. dimH| uThevaggo // dviguNaH / vi unno|| dvitIyaH / bIbho // kalmaSam / ka. mmasaM // sarvam / savaM // zulbam / subbaM // kvacittvadhaH / kaavym| kavvaM // kukhyaa| kullA // mAlyam / mallaM // dvipaH / dio // dvijAtiH / duI ||k. citpyaameg| dvAram baa|| dAraM // udvignaH / uviggo| ubdhiNNo aba iti kim / vandraM / saMskRtasamoyaM prAkRtazabdaH / anottareNa vikalpopi na bhavati niSedhasAmarthyAt // // 80 ||dr ro na vA drazabde rephasya vA lug bhavati // dra // ra nAvi so5 thAya che. cando cndro| rudo rudro bhara bhadraM / samudro // samuddo // dazabdasya sthitiparivRttau daha iti rUpam / Page #323 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (94) tatra ho daho / kecid ralopaM necchanti / drahazabdamapi kazcit saMskRtaM manyate // vodrahAdayastu taruNapuruSAdivAcakA nityaM rephasaMyuktA dezyA eva / siknantu vodriio| vodraha-drahammi paDiA // // 81 // dhAnyAm dhAtrIzande rasya lug vA bhavati // bhAtrI zanA ra so5 vi35 yAya che. pttii| hasnAtU prAgeva ralope dhaaii| pakSe / bhArI // // 82 // tIkSNe NaH tIkSNazabde Nasya lug vA bhavati // takSiNa 25n| N na so5 1i485 thAya che. tikkhaM / tihaM // // 83 // jJo aH jJaH saMbandhino asya luga vA bhavati // jJa zahanAm na so5 vikSye yAyace. jANaM NANaM / samvanosandha. paNaappajo appaNNU / daivajjA divnnnnuu| iGgiajjo inggiannnnuu| ma. Noja magopaNaM / ahijo ahiNNU / pajA paNNA / ajA bhaannaa| saMjA sa. NNA // kAcinna bhvti| viNNANaM // // 84 // madhyAhne hA madhyAhne hasya lug vA bhavati // madhyAhna zahanA ha 5 vi343 yAya 7. majjhano majjhaNho // // 85 // dazAI pRthagyogAdveti nivRttam / dazArhe hasya lug bhavati // dasarAha zahanA ha so5 yAya che. dusAro // Page #324 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (95) // 86 // AdeH zmazru zmazAne anayorAdeluMga bhavati // zmazru bhane zmazAna zahanA (mAhi) z nAso5 thAya che. mAsU maMsU massU / masANaM // ArSe zmazAnazabdasya sIANaM susANamityapi bhavati // // 87 // zco harizcandre harizcandrazabde zca ityasya luga bhavati // harizcandra zamnA z / so5 thAya che. hariando // // 88 // rAtrau vA rAtrizabde saMyuktasya lug vA bhavati // rAni zanA saMyukta pahuMno so5 vi485 thAya che. rAI rattI // // 89 // anAdau zeSAdazayoditvam padasyAnAdau vartamAnasya zeSasyAdezasya ca dvitvaM bhavati // pahanA bhinna zeSa paryu tathA 2.heza mevA thAya che. shess| kappatarU / bhuttaM / duddhaM / naggo / ukkA / akko / mukkho // Adeza / ddkko| jkkho| rggo| kiccii| ruppii|| kvacinna bhavati / kasiNo // anAdAviti kim / khaliaM / thero / khammo // dvayostu dvitvamastyeveti na bhavati / vicuo / bhiNDivAlo // // 9 // dvitIya turyayorupari pUrvaH dvitIyaturyayordvitvaprasaGge upari pUrvI bhavataH // dvitIyasyopari prathamazcaturthasyopari tRtIya ityarthaH // . dhitva karyA pachI te bemAM pahelA varganA dvitIya varNane prathama varNa ane vargIya caturtha Page #325 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (yAyA) pazunA tRtIya (jIne) varSa thAya che. zeSa / bakkhANaM / vagyo / mucchA / nijjharo / kaTeM / titthaM / niddhaNo / guppha / nibbho / Adeza / jakkho / ghasya nAsti // acchii| majjhaM / pttttii| vuDDo / httho| aalikho| puSkaM / bhinbhalo / tailAdau ( 2.98 ) dvitve okkhalaM / sevAdau (2.99) nakkhA / nahA / samAse / kaincha o kai dhao / dvitva ityeva / khAo // // 91 // dIrgha vA dIrdhazabde zeSasya ghasya upari pUrvo vA bhavati // dIrdha zabdamAM zeSa rahelA 6 ne diva karyo pachI pUrva ne ja vi. thAya che. digdho dIho // // 92 // na dIrghAnusvArAt dIrghAnusvArAbhyAM lAkSaNikAbhyAmalAkSaNikAbhyAM ca parayoH zeSAdezayordvitvaM na bhavati // dIgha ane anusvAra pachInA zeSa varNa athavA Adeza bevaDe thatuM nathA. chUDho / nIsAso / phAso // alAkSaNika / pArzvam / pAkhaM / zI. m / sIsaM // IzvaraH / Izaro // dveSyaH / veso // lAsyam / lAsaM // Asyam / AsaM // prepyaH / peso // avamAlyam / omAlaM // AjJA / prANA // AjJasiH / ANattI // AjJapaNaM // anusvArAt / yasram / tasai alAkSaNika / saMjhA / viMjho / kaMsAlo // // 93 // ra hoH rephahakArayotviM na bhavati / 25 mate ha4523 me 175 (4) thatu nathI. rephaH zeSo nAsti // Adeza / khunderaM / bamhaceraM / parantaM // zeSasya hatya / vihalo // Adeza. sya / khaavnno|| Page #326 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (97) // 94 // dhRSTadyumne NaH dhRSTadyumnazabde Adezasya Nasya dvitvaM na bhavati // paSTacunna zamA re ga mAheza te hi yatu nathI. paNo // // 95 // karNikAre vA karNikArazande zeSasva Nasya dvitvaM vA na bhavati // karNikAra 25-6 // zeSa Na ne 4 yatuM nathA. kaNiyAro knnnnibhaaro|| // 96 // dRpse saptazabde zeSasya dvitvaM na bhavati / / rata 206nA zeSane vi yatuM nathI. daribha-sIheNa // // 97 // samAse vA zeSAdezayoH samAse dvitvaM vA bhavati // zeSa mayA mAhezane sabhAsamA viviye yAya che. naiggAmo naha. gAmo / kusuma-ppayaro kusuma payaro / deva tthuI deva thuI / hara kkhandA hara. khandA / AgAla-kkhambho ANAla khambho // bahulAdhikArAdazeSAdezayorapi / sa-ppivAso sa pivAso / baddha phalo baddha-phalo / malaya sihara-kkhaNDaM mala. ya sihara laNDaM / pammukkaM pamucha / bhadaMsagaM bhadaMsaNaM / paDilaM pahilaM / tellokaM telokaM ityAdi // // 98 // tailAdau // tailAdiSu anAdau yathAdarzanamantyasyAnantyasya ca vyaJjanasya dvitvaM bhavati // Page #327 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (98) saiTa vigere zabdamAM jema jema prayoga jovAmAM Ave tema tema sAhibhinna (antya athavA antyamitra) vyasanane hi thA5 cha. telaM / maNDukko / veillaM / ujjU / viDDA / vahuttaM // anantyasya / sottaM / pemmaM / jumvaNaM // ArSe / paDisoo / vissoasiA // taila / maMDUka / vicakila / Rju / brIDA / prabhUta / srotas / preman / yauvana / ityAdi // // 99 // sevAdA vA sevAdiSu anAdau yathAdarzanamantyasyAnantyasya ca dvitvaM vA bhavati // sevA vigere zahArnu sAhibhinna vyasana vi8 5 thAya . sevvA sevA // nehuM nIDaM / nakhkhA nahA / nihitto nihio| vAhita vAhio / mAukaM mAuaM / eko eo / kouhallaM kouhalaM / vAullo vA. ulo / thullo thoro / huttaM hUaM daivvaM daivaM / tuNhikko tuNhio / muko mUo / khaNNU khANU / thiNaM thINaM // antyasya / amhoraM amhakeraM / taMcea taMce / soccia socia // sevA / nIDa / nakha / nihita / vyaahRt| mRduka / eka / kutUhala / vyAkula / sthUla / hUta / daiva / tUSNIka / tUkA sthANu / styAna / asmadIya / cea / cia / ityAdi // // 100 // zAGgai GAtpUrvot zA. GAtpUrvo akAro bhavati // Aja 204 // cha thA pUrva a mevo bhAgama bhAge . sAraGga / // 101 // kSmA-zlAghA-ratnentyavyaJjanAt // eSu saMyuktasya yadantyavyaJjanaM tasmAtpUrvod bhavati // Page #328 -------------------------------------------------------------------------- ________________ kSmA, zlAmA mate ratna zahanA saMyuta vyasanAmAMyI bhansa yA jananI pUre e Agama lAge che. (ArSa matamAM sUkSma zabdanA " nI pUrva bhAgama bhAge cha.) chamA / salAhI / rayaNaM // ArSe sUkSmepi / suhamaM // // 102 // snehAMgyorvA // anayoH saMyuktasyAntyavyaJjanAtpUrvokAro vA bhavati sneha bhane agni zahA saMyukta satya vyasananI pUrva a bhAgama 146 sAga ke. saNeho neo / agaNI aggI // . // 103 // plakSe lAt plakSezande saMyuktasyAntyavyaJjanAllAtpUrvoda bhavati // . . plakSa na la nI pUrva a mAgama thAya che. palakkho // // 104 // I-zrI-hI-kRtsna kriyA-diSTayAsvit hai, zrI, hI, kRtsa, kriyA ane diSTyA yA zahAnA saMyukta sansa vyasananI pUrva i mAgama thAya che. hai / arihaI / arihA / garihA / bariho // zrI sirI // hI / hirI // hItaH / hirIo // ahIkaH / ahi. rIo // kRtsvaH / kasiNo // kriyA / kiriA // ArSe tu hayaM nANaM ki mAhINaM // diSTayA / dihiA // . ze--tapta-vajra vA // 105 // zarSayostaptavajrayozca saMyuktasyAntyavyaJjanAtpUrva ikArI va bhvti|| Page #329 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (100) ze, bhane rSa samAnA tathA tapta mate vajra zahanA sayAganA sansa vyasanI pUrva i me mAgama vi38] Ave che. zaM / bhASariso bhAyaMlo / sudarisaNo sudaMsaNo / darisaNaM dasaNaM // rSa / varisaM yAsaM / varisA vAsA / varisa-sayaM vAsa-sayaM // vyavasthitavibhASayA kacinnityam / parAmariso / hAraso / amariso // tapta / tavio satto // vana / varaM varma / // 106 // lAt // saMyuktasyAntyavyaJjanAlArapUrva id bhavati // je saMyoganuM anya vyajana s hoya te tenI pUrva phu Agama thAya. kilinaM / kilihaM / siliTuM / piluTaM / piloso / silimho / siso / sukkilaM / suilaM / siloo / kileso / ambilaM / gilAi / gilANaM / milaai| milANaM / kilammai / kilanta // kvacina bhavati / samo / payo / vippavo / suka pakkho // utplAvayati / uppAve // // 1.07 / syAd-bhavya-caitya-cauryasameSu yAt // syAdAdiSu cauryazabdena sameSu ca saMyuktasya yAtpUrva id bhavati / syAt , bhavya, mane caitya zahanA tathA caurya s2|| zahAnA sayuta gha 42nI pUre i mAgama thAya . siA / siA-vAo / bhaavo| ceimaM // cauryasama / cariaM theri / bhAriA / gmbhiiriaN| ghiiribhN| maayribho| sundariaM / soriaM / vIriaM / variaM / sUrio / dhoriaM / bmhcriaN|| 108 / svarma nAt / / svapnazabde nakArAtpUrva id bhavati // svama rAnA na nI pUrva i // 2 bhAgama yAya che. siviNo / Page #330 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ( 101) // 109 // snigdhe vAditau // snigdhe saMyuktasya nAtpUrvI aditau vA bhavataH // snigdha zamnAna nI pUrva bha ma imAma piye yAya che. saNiddhaM siNidaM / pakSe nidaM // // 110 // kRSNe varNe vA // kRSNe varNavAcini saMyuktasyAntyavyaJjanAtpUvauM aditau vA bhvtH|| varNavAcaka waa zabdanA saMyukta La nI pUrve ja ane 6 Agama vi44the yAya che. kasaNo kasiNo kaNho // varNa iti kim // viSNau kaNho // // 111 // uccAIti // aIt-zande saMyuktasyAntyavyaJjanAtpUrva ut aditau ca bhvtH|| bhahat zahanA ha na pUrva u, a, mane i bhAgama thAya che. aruho bharaho mariho / aruhanto arahantA arihanto // // 112 // padma-chadma- mUrkha dvAre vA // eSu saMyuktasyAntyavyaJjanAtpUrva ud vA bhavati // pana, chadma, mUrkha bhane dvAre zammA saMyuta anya vyA pUrva samAgama visye yAya che. paumaM pomma / chaumaM chammaM / murukkho mukkho|| duvAraM / pakSe / vAraM / deraM / dAraM // // 113 // tanvItulyeSu // ukArAntA sIpratyayAntAstanvItulyAH / teSu saMyuktasyAntyavya Page #331 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (102) janAtpUrva ukAro bhavati // ___santa thA kI pratya5 zthei to, ra tanvI vigaire 256 yAya tayAnA saMyuta 2.5 054nanI pUrva u ma thAya che. taNuvI / la. huvI / garuvI / bahuvI / puhuSI / mauvI // kvacidanyatrApi / srughnam / surugdhaM // ArSe / sUkSmam / suhumaM // // 114 // ekasvare zvaH-sve // ___ ekasvare pade yau zvas sva ityetau tayorantyavyaJjanAtpUrva uda bhvti|| jyAre paNa zabda ane stra zabda eka svaravALe heya (samAsa ke vRttimAM na hoya) tyAre teonA anya vyaMjananI pUrve Agama thAya che. zvaH kRtam / suve kayaM // sve janAH / suve jaNA // ekasvara iti kim / sva-janaH / sa-yaNo // // 115 // jyAyAmIt // jyAzabde antyavyaJjanAtpUrva Id bhavati // jvA za5mAM satya vyasanI pUrva I mAgama jIbhA // // 116 // kareNU vArANasyo r-nnorvytyyH|| anayo rephaNakArayorvyatyayaH sthitiparivRttirbhavati // zrIkSiA kareNU za5 ane vArANasI zammA ra no Na yA5 bhane janA ra yA5 cha. kaNerU / vANArasI nIliGganirdezAtpuMsi na bhavati / eso kareNU // // 117 // AlAne lanoH / / Page #332 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (103) AlAnazabde lanorvyatyayo bhavati // mAlAma zahanA la na na thAya mate na tola thAya cha. bhANAlo / ANAla-kkhambho // // 118 // acalapure ca-loH // acalapurazabde carakAralakArayorvyatyayo bhavati / acalapura zahanA ca na la pa la ca yAya che. alacapuraM / // 119 // mahArASTra h-roH|| mahArASTrazabde harorvyatyayo bhavati // mahArASTra zahanA ha ! ra mate ra ! ha yAya. marahahaM // // 120 // hrade ha-doH // hadazabde hakAradakArayorvyatyayo bhavati // hUda za5-4A ha / da ma da ha thAya. draho // ArSe / harae mahapuNDarie // // 121 // haritAle ra-lorna vA // haritAlazabde rakAralakArayorvyatyayo vA bhavati // haritAka za5mA ra ! la bhane la aa ra vi46 yAya cha. haliAro hariAlo // // 122 // laghuke l-hoH|| laghukazabde ghasya itve kRtye lahorvyatyayo vA bhavati // Page #333 -------------------------------------------------------------------------- ________________ laghuka zamnA ghoha azthei, tyAre, la na ha bhane hAla vi. 485 yAya che. halubhaM / lahubhaM // ghasya vyatyaye kRte padAditvAt ho na prAmotIti hakaraNam // // 123 // lalATe la-DoH // lalATazabde lakAraDakArayorvyatyayo bhavati vA / / 4chATa zabdamAM bIjA 4 ne ane ne 4 vikalpa thAya che. gaDAlaM / NalADaM / lalATe ca [1. 257.] iti bhAderlasya NavidhAnAdiha dvitIyo la: sthAnI // // 124 // hye hyoH|| hyazabde hakAyakArayorvyatyayo vA bhavati // ra zammA hAratI ya 42 are yArI ha // 2 vi48pe yAya che. gu. jham / guruhaM gujjhaM // sahyaH / saraho sajjho // - // 125 // stokasya thoka-thova-thevAH stokazabdasya ete traya AdezA bhavanti vA // ___ stoka zane thoka, thova, mane theva mAheza vikSye yAya che. thokaM thovaM thevaM / pakSe / thomaM // ___ // 126 // duhita bhaginyodhUA- bahiNyau // anayoretAvAdezau vA bhvtH|| duhita mane bhaginI zahane vi8 dhuA bhane bahiNI mevA mA. deza manu me yAya che. dhUbhA duhiA / bahiNI bhaiNI / Page #334 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (105) // 127 / / vRkSa kSiptayo rukkha-chUDhauM / vRkSakSiptayoryathAsaMkhyaM rukkha chUDha ityAdezau vA bhvtH|| vRkSa mate kSipta zamne vidhe rukkha bhane chUDha mevA mAheza satu. me yAya 7. rukkho vaccho / chUTa khittaM / ucchUTa / ukkhittaM // // 128 // vanitAyA vilyaa| vanitAzabdasya vilayA ityAdezo vA bhavati // vanitA ne vilayA mevo Ahe 1485 thAya che. vilayA ga. NibhA // vilayetisaMskRtepIti kecit // // 129 // gauNasyeSataH kuurH|| ISacchabdasya gauNasya kUra ityAdezo vA bhavati // Ipat 206 gauNa khoya tyAre tane kUra me mAheza vi58pe yAya. ciMcava kUra-pikkA / pakSe / Isi // . // 13. // striyA itthii|| strIzabdasya itthI ityAdezo vA bhavati // strI ne itthI mevo mAheza diye thAya che. itthI zrI // // 131 // dhRtordihiH|| dhRtizabdasya dihirityAdezo vA bhavati // dhati zamna dihi mAheza piye yAya 2. dihI ghiI // Page #335 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ( 106) // 132 // mArjArasya mnyjr-vjrau|| mArjArazabdasya maJjara vaJjara ityAdezo vA bhavataH // mArjAra za54ne mAra sane vAra mevo maheza vidhe yAya. mAro vAro / pakSe / majAro // // 133 // vaiDUryasya veruliaN|| vaiDUryazabdasya verulia ityAdezo vA bhavati // ___ vaiDUrya zamne verulibha meve| mAheza 1i44the yAya che. verulibhaM / vedujaM // // 134 // eNhi ettAhe idAnImaH // asya etAvAdezau vA bhavataH // idAnIm zahate eNhi bhane ettAhe meve| mAheza vi46 yAya. emhi / ettAhe / iANiM // // 135 // pUrvasya purimH|| pUrvasya sthAne purima ityAdezau vA bhavati // pUrva 456ne 300 purima meve| mAheza vi. thAya cha. purimaM puTavaM // // 136 // trastasya hittha- tahau // prastazabdasya hitya taha ityAdezau vA bhavataH // trasta zanne A histha bhane taha mevA mA vi yAya che, hitya tahaM tatthaM // Page #336 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (107) // 237 // bRhaspatau baho bhayaH bRhaspatizabde vaha ityasyAvayavasya bhaya ityAdezo vA bhavati bRhaspati 15-4aa baha mAgatA bhaya mAheza vi48 thAya che. bha. yassaI bhayapphaI bhayappaI // pakSe / bahassaI / bahapphaI / bahapaI // vA vRhaspatI [1. 138] iti ikAre ukAre ca vihassaI / bihapphaI / bihappaI / buhassaI / buhapphaI / buhappaI // // 138 // malinobhaya zukti-chuptArabdha-padAtemailAvaha sippichikADhatta-pAikaM // malinAdInAM yathAsaMkhyaM gailAdaya AdezA vA bhavanti // malina 1, ubhaya 2, zukti 3, chupta 4, Arabdha 5, mane padAti ha sA samhAne Aye maila 1, avahara 2, sippi 3, chikka 4, ADhatta 5, bhane pAika sevA mAheza vi85 thAya che. malina / mailaM maliNaM // ubhaya / bhavahaM / uvahamityapi kecit / avahoAsaM / ubhayaba // ArSe / ubhayokAlaM // zukti / sippI suttI // chupta / chikko chutto // Arabdha / bhAu. to Araddho // padAti / pAiko payAI // // 131 // daMSTrAyA dADhA // pRthagyogAdvati nivRttam |dNssttraashbdsy dADhA ityAdezo bhvti|| paMDA zahane dADhA mevo maheza thAya cha. dAr3hA / bhayaM / saMskRtapi // // 140 // bahiso vAhi-bAhirau // * pahiHzabdasya bAhiM bAhira ityAdezau bhavataH // Page #337 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (108) pahis za bAhiM mane bAhira the| mAheza yAya che. pAhiM vaahirN|| // 141 // adhaso he // adhaszabdasya heDha ityayamAdezo bhavati / bhadharas 5543 hetu mevo maheza yAya che. heDheM // // 142 // mAta-pituH svasuH siaa-chau|| mAtRpitRbhyAM parasya svasUzabdasya siA chA ityAdezo bhvtH|| mAtR bhane pitR za54thA 52 khasR zahane siA ne chA mevA mAheza yAya che. mAu-siA / mAu-cchA / piu siA / piu cchA // // 143 // tiryacastiricchiH // tiryazabdasya tiricchirityAdezo bhavati / tiryaca zane tiriccha mevI mAheza thAya che. tiricchi pecchai // bhArthe / tiribhA ityAdezopi / tiriA // // 144 // gRhasya ghroptii|| gRhazabdasya ghara ityAdezo bhavati patizabdazcet paro na bhvti|| pati 45152 nA 5 tyAre, gRha zahane ghara me| mAheza yAyace. gharo / ghara-sAmI / rAya-haraM // apatAviti kim / gaha-vaI // // 145 // shiilaadyrthsyerH|| zIladharmasAdhvarthe vihitasya pratyayasya ira ityAdezo bhavati // Page #338 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ( 109 ) zIla, dharma bhane sAdhu yA artha vidhAna sA pratyayane mahase ira thAya che. hasanazIlaH hasiro / roviro / lajjiro / jamparo / ve ro bhamiro | Usasi // kecit tRna eva iramAhusteSAM sidhyanti / tRnotra rAdinA bAdhitatvAt // namiragamirAdayo na // 146 // ktvastumattUNa- tu ANAH // ktvApratyayasya tum at tUNa tuAna ityete AdezA bhavanti // baravA pratyayane he tum, a, tUNa, bhyane tuANa mevA mAheza thAya che. tum | duhu~ / mottuM at / bhabhibha / ramibha || tUga / ghettUNa | cAUNa || tuANa / bhetuANa | souANa || vandittu ityanusvAralopAt // vandittA iti siddhasaMskRtasyaiva vopena // kaTTu iti tu bhASai / || 147 || idamarthasya keraH // idamarthasya pratyayasya kera ityAdezo bhavati // 6 idam ' ( A ) arthamA resA pratyayane Ae kera maheza thAya che, yuSmadIyaH / tumhakerI || asmadIyaH / bhamkero // na ca bhavati / maIbha - pakkhe | pANiNI || || 148 || para-rAjabhyAM ka- Dikkau ca // para rAjan ityetAbhyAM parasyedamarthasya pratyayasya yathAsaMkhyaM sayuktau ko Dit ikathAdezau bhavataH / cakArAtkeratha || para yane rAjan zabthI idam ( A ) mA arthamAM ne pratyaya (kI. ya) tene Ale ganubhekkAne Dit ( Da 42 che itsaMjJakA ikka, bhane kera pratyaya thAya che. parakAyam / pArakkaM / parakaM / pArakeraM || / ) Page #339 -------------------------------------------------------------------------- ________________ rAjakIyam / rAikaM / rAyakaraM // // 149 // yuSmadasmadotra ecayaH / / AbhyAM parasyedamarthasyAtra eccaya ityAdezo bhavati // yuSmad gate asmad za5-idamarthamA mAtA aJ pratyayate // ezcaya mev| mAheza yAya che. yuSmAkamidaM yauSmAkam / tumhezcayaM / evam amhaccayaM // // 150 // vtevH|| vateH pratyayasya dvirukto vo bhavati // vati pratyaya A va mAheza yAya che. maDuravva pADaliutte pAsAyA / // 151 // sarvAGgAdInasyekaH // sarvAGgAt sarvAdeH pathyaGga [he0 7.1] ityAdinA vihitasyenasya sthAne ika ityAdezo bhavati / / sarvAGga zamyA Ina pratyaya ANe ika mAheza yAya che. sarvAmI paH / savvAGgio // // 152 patho NasyekaT // nityaM NaH panthazca [he0 6.4] iti yaH patho No vihitastasya ikaT bhavati / nityaMNaH panthazca (64) mA sUtrathA pathin za64 ra Na pratyartha thAya cha, tana Aye ikaTa (ika ) mAheza yAya che. pAnthaH / pahio // / 153 // IyasyAtmano nnyH|| Page #340 -------------------------------------------------------------------------- ________________ : AtmanaH parasya Iyasya Naya ityAdezo bhavati // ___ bhAraman 15-65 52 Iya pratyaya ye gaya thAya cha AtmIyam / appaNayaM // // 154 // tvasyaDimA-taNau vA // tvapratyayasya DimA ttaNa ityAdezau vA bhavataH // sva pratyaya 4 DimA ( imA) bhane ttaNa mAheza vi48ye yAyacaM. pANimA / pupphimA / paNittaNaM / puSphattaNaM / pakSe / paNittaM / pupphataM // innaH pRthvAdiSu niyatatvAt tadanyapratyayAnteSu asya vidhiH // pInatA ityasya prAkRte pINayA iti bhavati / pINadA iti tu bhASAntare / teneha talo dA na kriyate // // 155 // anaGkoThAttailasya ddellH|| akoThavarjitAcchabdAtparasya tailapratyayasyaH Della ityAdezo bhavati // aGkoTha pati iJ 40 52 mAdA taila pratyayate Della (ella) 'heza yAya che. surahi-jaleNa kaDuellaM // anaGkoThAditi kim / aGkollatellaM / __ 156 // yattadetadotorittia etalluk ca // ebhyaH parasya DAvAderatoH parimANArthasya ittia ityAdezo bhavati etado luk ca // yad, tad mane etad yI paribhAera arthamA cyeA DAvAdi ( Ava che mAdinane, ) atu pratyayane itiA mevo maheza thAya) Page #341 -------------------------------------------------------------------------- ________________ bhane etad anI soya yAya . yAvat / jittimaM / tAvat / titti|| etAvat / ittibhaM // // 157 // idAMkimazca Dettia Dettila-DedahAH idaMkiMbhyAM yattadetadbhayazca parasyAtorDAvato; Dita etti ettila evha ityAdezA bhavanti etalluk ca // idam , kim , yad, tad sane etad zalthI atu pratyayate // khAvatu pratyaya ye Dit ( che itsaMjJaka monI, sevA ) ettibha, e. ttila gane eddaha maheza yAya che. iyat / etti / ettilaM / eddahaM // kiyat / katti / kattilaM kedahaM // yAvat / jetti / jattilaM / jeddahaM // tAvat / tettibhaM / tettilaM / tehahaM // etAvat / ettikaM / ettilaM / eddhN|| // 158 // kRtvaso huttaM // vAre kRtvAsa [ he 0 7.2] iti yaH kRtvam vihitastasya hu. - ttamityAdazo bhavati // vAra arthamAM thayelA vat pratyayane ThekANe surata evo Adeza thAya 7. sayahuttaM / sahassahuttaM // paMthaM priyAbhimukhaM piyahuttaM / abhimukhArthena husazabdena bhaviSyati // // 159 // AkhillollAla-vanta-mantettera maNA matoH // Alu ityAdayo nava AdezA matoH sthAne yathAprayogaM bhvnti|| matu (mat, vat) pratyaya ANe Alu 1, illa 2, ulla 3, bhA. cha , vanta 5, manta 6, itta 7, ira 8, mane maNa 9, me| mAheza thA5 . ( 32sA so mA mevA zane 595 42che che.) Alu / nehAcha / dayAla / IsAla lajjAluA // ila / sohillo| chaailo| jaamiyo| Page #342 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ( 113 ) ulla / vibhArulo / maMsullo | dappullo || Ala | saddAlo / jaDAlo / phaDAlA / rasAlo / joNhAlo || vanta // dhagavanto / bhattivanto // manta / haNumanto / sirimato | puNNamanto / itta / kaNvaitto | mANaitto // ira / gaviro rehiro // maNa | dhaNamaNo // kecinmAdezapIcchanti / haNumA // matoriti / kim / dhaNI / atthio || // 160 // to do taso vA // tasaH pratyayasya sthAne to do ityAdezau vA bhavataH // tas pratyayane Theulo tto bhane do mAheza vimdhye thAya che. satratto sado | ekatto ekado | annatto annado / katto kado / jatto jado / tatto tado / itto ido / pakSa / savvabho / ityAdi // / | 161 // trapo hi-ha- tthAH // pratyayasya ete bhavanti // ap (tra) pratyayane TheA hi ha bhane stha mAheza thAya che. yatra / jahi / jai / jattha // tatra / tahi / taha / tattha // kutra / kahi / kaha kastha || anyantra annahi / annaha / annattha // 162 // vaikAdaH si siaM iA // ekazabdAtparasya dApratyayasya si si iA ityAdezA vA bhavanti // 4 thI 52 dA pratyayane ali, siaM bhane iA mevA mAheza vipe thAya che. ekadA / ekkAse / ekasiaM / ekahuA / pakSe / egayA // Page #343 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ( 114 ) // 163 // Dikla Dullau bhave // bhaverthe nAmnaH parau halla ulla ityetau Dito pratyayau bhavataH // bhava ( vidyamAna ) arthamAM nAbhathI para Dit illa bhane ulla mevA pratyaya thAya che. (ane bhate Alu bhane Ala pazu thAya che.) gAmillibhA / purillaM / heDilaM / uvarillaM / appullaM || AlvAlAvapIcchantyanye // 1 // 164 // svArthe katha vA // svArthe kazcakArAdillollo Ditau pratyayau vA bhavataH // svArthabhAM ka bhane Dit ulla bhane ullabhA / pratyayo thAya che ka / kuGkumapiJjarayaM / candao / gayaNayammi / dharaNIhara pakkhubhantayaM / duhiae raam-hiayi| ehyN| AleGkubhaM / AzleSTumityarthaH // dvirapi bhavati / bahuayaM // kakAroccAraNaM paizAcikabhASArtham / yathA / vatana ke vatanakaM samappettana // illa / maha piullao | muhulaM / hatthullA / pakSe / cando | gayaNaM / iha / A. lehuM / bahu / bahuaM| muhaM / itthA // kutsAdiviziSTe tu saMskRtapradeva kapa siddhaH / yAvAdilakSaNaH kaH pratiniyataviSaya evati vacanam // // 165 // llo navaikAdvA // AbhyAM svArthe saMyukto lo vA bhavati // nava tathA eka zabdanI svArthamAM lla pratyaya vimye thAya che. navalo / ekalo || sevAditvAt kasya dvitve ekalo / pakSe / navo / ekko / eo // // 166 // upareH saMvyAne // saMvyAnerthe vartamAnAduparizabdAt svArthe ddho bhavati / / Page #344 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ( 115 ) 4 upari zahanA 75 vastra' artha hoya tyAre svArthamAM pratyaya thAya che. abarillo // saMndhAna iti kim / avariM // // 167 // bhruvo mayA DamayA // zabdAtsvArthe mayA DamayA ityetau pratyayau bhavataH // bhrU sahI svArthabhAM mayA ne DamayA ( amayA) pratyaya thAya che. bhu maiyA bhamayA // / / 168 / / zanaiso Diam // zanaiszabdAtsvArthe Diam bhavati // zanais zadhthI svArthabhAM Diyam (iam ) pratyaya thAya che. saNiamavagUDho // / / 169 / / manAko na vA DayaM ca // manAkzabdAtsvArthe Dayam Diam ca pratyayo vA bhavati // manAk zab6thI svArthabhAM Dim (ayam ) bhane Diam (am ) pratyaya hiye thAya che, maNayaM / maNiyaM / pakSe / maNA // || 170 || mizrADDAliaH // mizrazabdAtsvArthe DAliaH pratyayo vA bhavati // mizra zamhathI svArthamAM DAlibha (Alia) pratyaya viudaye thAya che. mIsAliaM / pakSe / mIsaM // 1 // 171 // ro dArghAt // dIrghazabdAtparaH svArthe ro vA bhavati // dIrgha zabda thI para svArthamAM ra pratyaya vizye thAya che. dIharaM / dahiM // Page #345 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (116) // 172 // tvAdeH sH|| bhAve tva-tal [he0 7. 1] ityAdinA vihitAravAdeH paraH svArthe sa eva tvAdi bhavati // bhAva arthamA ne tva vigere pratyayo thAya cha tara (sva vire) pratyaya tadanta zamyA svArthamA yAya che. mRdukatvena / maDaattayAi // AtizAyi. kAttvAtizAyika: saMskRtavadeva siddhaH jittttyro| kaNiTTayaro // // 173 // vidyutpatra pItAndhAllaH // ebhyaH svArthe lo vA bhavati // vidyat , patra, pati, mana azva zapathA 52 svArthamA la pratyaya visye thAya che. vijjulA / pattalaM / pIvalaM / pIalaM / andhlo| pksse| vijjU / pattaM / pIraM / andho // kathaM jamalaM / yamalamiti saMskRtazabdAd bhaviSyati // // 174 / / gonnaadyH|| goNAdayaH zabdA anuktaprakRtipratyayalopAgamavarNavikArA bahulaM nipAtyante // ma saM24tamA pRSodara vigaire za56 prakRti, pratyaya lopa, Agama, ane ravivAra karIne (jema prayAga Ave che tenA anusAra, siddha karAya cha tamanda prAtamA goNa vigere za6 aprAptakAryanuM nipAtana aza2 sikSa thAya che. gauH / gonno| gAvI // gaavH| gAvIo // bliivdH| bhllo|| bhApaH / Aja // paJcapaJcAzat / paJcAvaNNA / paNapannA // tripaJcAzat / teva. nnnnaa| tricatvAriMzat teAlIsA // byutsrgH| viusaggo // vyutsarjanam / Page #346 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (117) dhosiraNa // bahimaithunaM vaa| bahiddhA // kAryam // NAmukkasi // kvacit / ka. sthi|| udvahati / mumvhi|| apsmaarH| vamhalo // utpalam / knd|| dhi. dhik / chichi| ddhiddhi // dhigastu / dhirasthu // pratispardhA / pddisiddhii| pADisiddhI // sthaaskH| caccikaM // nilayaH / nihelaNaM // maghavAn / mghonno|| sAkSI / sakkhiNo // janma / jammaNaM // mahAn / mhnto|| bhavAn / bhava. nto // AzI: / AsIsA // kvacit hasya Dabhau / bRhattaram / vaDDayaraM // hi. moraH / bhimoro // lasya i| kSullakaH / khuDDao // ghoSANAmatano gAyanaH ! ghAyaNo // vaDaH / baDho // kakudam / kakudhaM // akANDam / atthakkaM // lajjA. ctii| lajAluiNI // kutUhalam / kuTuM // cuutH| mAyando / mAkandazabda : saMskRtepItyanye // viSNuH / bhaTTio // zmazAnam / karasI // asuraaH| aga. yA // khelam / kheDDu // pauSpaM rajaH / tiGgicchi // dinam / alN|| samarthaH / pakkalo // paNDakaH gelaccho // karpAsaH / palahI // balI / ujallo // tAmbU. lam / jhasuraM // puNshclii| chiMchaI // zAkhA / saahulii| ityAdi // vAdhikArApakSe yathAdarzanaM gauo ityAdyapi bhavati // golA gobhAvarI iti tu golAgodAvarIbhyAM siddham // bhASAzabdAzca / Ahittha / lallaka / viDira / pacaDia / uppehaDa / maDapphara / pahicchira / ahamaha / vi. haDapphaDa / ujalla / hallapphala ityAdayo mahArASTravidarbhAdidezaprasiddhA lokatovagantavyAH krivAzabdAzca avayAsai / phusphullai / upphAlei / ityAdayaH / ataeva ca kRSTa-dhRSTa-vAkya-vidvas-vAcaspati viSTarazravas pracetas prokta protA. dInAM vibAdipratyayAntAnAM ca agnicitsomasurasuglasuglasumletyAdInAM pUrvaiH kavibhiraprayuktAnAM pratItivaiSamyaparaH prayogo na kartavyaH zabdAntaraireva tu ta. darthobhidheyaH / yathA kRSTaH kuzalaH / vAcaspatiguruH / viSTarazravA harirityAdi / ghRSTazabdasya tu sopasargasya prayoga iSyata eva / mandara yaDa-parighaTaM / taddhi asa-nihaThANaGga ityAdi // ArSe tu yathAdarzanaM sarvamAviruddham / ythaa| ghaTTA / mhaa| viusA / sua lkkhnnaannusaarenn| vakvantaresu. a puNo ityAdi // Page #347 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ( 198) . // 175 // avyayam // adhikaaroym| itaH paraM ye vakSyante ApAdasamAptestavyayasaMjJA jnyaatvyaaH|| A sUtrathI Agala je kahevAze te sarva avyaya jANavA. // 176 // taM vAkyopanyAse // tamiti vAkyopanyAse prayoktavyam // tam mA zampAyanA upanyAsamAM (mAmA) avyaya Mpo, taM tisa-bandi mokkhaM // // 277 // Ama abhyupagame // Ametyabhyupagame prayoktavyam // Am // bhavyaya abhyupagama (25 / 2j, 3bhusa 32) matheM 6-yAvA. Ama bahalA vaNolI // // 178 // Navi vaiparItye // NavIti vaiparItye prayoktavyam // vaiparItya arthamA (rApamA ) Navi bhavyaya yAro. Navi hA vaNe // // 179 // puNarutta kRtakaraNe // puNaruttAmati kRtakaraNe prayoktavyam // punaruttam // 56 resu, 5zathA 42 rAya, tA . ai suppai pasAle jIsahehi ajehiM puNaruttaM // Page #348 -------------------------------------------------------------------------- ________________ // 180 // handi-viSAda-vikalpa-pazcAttApa-nizcaya-satye // handi iti viSAdAdiSu prayoktavyam // vibAda (me), vikalpa, pazcAttApa, nizcaya bhane satya mA arthamA handi za6 vA52vI. handi calaNe No so Na mANio handi huja ettAhe / handi na hohI bhaNirI sA sijai handi tuha kaje // handi / satpamityarthaH // // 181 // handa ca gRhANArthe / / handa handi ca gRhANArtha prayoktavyam / / handa bhane handi mA 50yaya 'grahaNakara' 25 arthamA cha. handa pa. hoesu imaM / handi / gRhANetyarthaH // // 182 // miva piva viva va va via ivArthe vA // ete ivArthe avyayasaMjJakAH prAkRte vA prayujyante // miva, piva, viva, gha, va, mane via 5 avyaya sana 16, prAtabhA upamAnArthamA visye yArAya che. kumujhaM miva / candaNaM piva / haMso viva / sAmaro vva strIroo / sesassa va nimmoo / kamalaM via / pakSe / nIluppala-mAlA iva // // 183 // jeNa teNa lakSaNe / / jeNa teNa ityeto lakSaNe prayoktavyau // lakSaNa ([4-6, nizI ) arthamA yeNa mana teNa - yArAya the. bhamara-ruaM jeNa kamala-vaNaM / bhamara-ruraM tela kamala-vaNaM // Page #349 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ( 120 ) // 184 // Nai cea ca avadhAraNe // etevadhAraNe prayoktavyAH // $?g, ax, fax, a, 241 RIDE (24:44) SHazo((day) >>ani che. gaIe i / jaM cea maulaNaM loNANaM / aNubaddhaM taM citra kAmiNINaM // sevAditvAd dvimapi / te ci dhannA / te a supurisA / ca / sa ca ya veNa sa ca sIleNa // // 185 // bale nirdhAraNa nizcayayoH || bale iti nirdhAraNe nizcaye ca prayoktavyam // nirdhAraNa ( samudAyabhAMthI ye loga ho hepADavA te) arthamAM ne nizcaya arthamAM bale avyaya ubhyAzaya hai. nirdhAraNe / bale puriso ghaNaMjao khattiANaM || nizcaye / bale sIho / siMha evAyam // || 186 // kirera hira kilArthe vA // kira ira hira ityete kilArthe vA prayoktavyAH // kira, ira bhane hara thA zabdo kila zabhanA arthamAM viTye ubhyArAya che. kallaM kira kharahiao / tassa ira / pia-vayaMso hira / pakSe / evaM kila teNa siviNae bhaNiA || // 187 // Navara kevale // kevalArthe Navara iti prayoktavyam // kevala arthabhAM Navara saha duyyAzaya he Navara piAIM cibha Nivvanti // Page #350 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ( 121 ) // 188 // Anantarye vari // Anantarye NavarIti prayoktavyam // Anantarya arthamAM Navari zabda ubhyAzaya che. Navari a se rahu-vai. NA || kecittu kevalAnantaryArthayorNavaraNavari ityekameva sUtraM kurvate tanmate. bhAvapyubhayArthI // // 189 // alAhi nivAraNe // alAhIti nivAraNe prayoktavyam // nivAraNa arthabhAM alAhi zaha che. bhalAhi kiM vAieNa leheNa || // 190 // aNa NAI naJarthe // aNa NAI ityetau northe prayoktavyau // aNa bhane NAI yA zaha niSedha arthamA myAvA. aNacinti amamuNantI / NAIM karemi rosaM // // 199 // mAI mArthe // mAI iti mArthe prayoktavyam // mA zahanA niSedha3thI arthamA mAI zabda vAparato. mAjhaM kAhIbha rosa / mA kArSId roSam // || 192 | haddhI nirvede // hI ityavyayamataeva nirdezAt hAdhikazabdAdezo vA nirvede prayoktavyam // hAdhik yA savyayAne ase haDDI mevo maheza thAya che. haddhI haddhI / hA dhAhavAha || Page #351 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ( 122 ) // 193 // vevve bhaya vAraNa- viSAde // bhayavAraNaviSAdeSu veve iti prayoktavyam // bhaya, vAra, yane vivAha (meha) arthamAM venve mA zabda vApara. vevvetti bhaye vevvetti vAraNe jUraNe a vevvetti / ullAvivi tu vevvetti mayacchi kiM NeaM // ullAventIe ua jUrantIeN kiM tu bhIbhAe / savvADieN vevvetti tIeN bhaNibhaM na vimharimo // // / 194 / / vevva ca AmantraNe / dor vevve ca AmantraNe prayoktavye // sodhana arthabhAM venve ramate vevva za6 vApa2vA vevva gole / vebve murandale vahasi pANiaM // // 195 // mAmi halA hale sakhyA vA // ete sakhyA AmantraNe vA prayoktavyAH || samInA yAmantraSu viSe mAmi, halA bhane hale zabda che. mAmi sarikkharANavi // paNavaha mANassa halA || hale hayAsassa | pakSe / sahi erisa cia gaI // // 196 // de saMmukhIkaraNe ca // saMmukhIkaraNe sakhyA AmantraNe ca de iti prayoktavyam // samIne maMtra hoya, to de za sibha tAva sundari || de A pasibha nibhattasu // yavaza che. depa Page #352 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ( 123 ) // 197 // huM dAna-pRcchA-nivAraNe // huM iti dAnAdiSu prayujyate // dhAna, prazna bhyane nivAraNa arthamAM huM zabda vaparAya e dAne || huM gevha apaNo cia || pRcchAyAm / huM sAhasu sambhAvaM // nivAraNe / huM nila samosara || // 998 // hu khu nizcaya-vitarka saMbhAvata vismaye // hu khu ityeto nizcayAdiSu prayoktavyau // 1 nizcaya, vita, saMbhAvanA mane vismaya ( bhAzcarya ) arthabhAM hu ane zu A avyaya uccArAya che. (paraMtu haiM avyaya anusvAra pachI uccArave nahIM . ) nizcaye / taMpi hu bhanchinnasirI / taM khu sirIe rahassaM // vitarkaH UhaH saMzayo vA / Uhe / na hu NavaraM saMgahiA / ebhaM khu hasai // saMzaye / jalaharo khu dhUmavaDalo khu // saMbhAvane / tarIDaM Na hu Navara imaM / ebhaM khu hasai || vismaye / ko khu eso sahasta- siro // bahulAdhikArAdanusvArAtparo hune prayoktavyaH // 1 // 199 // U gardAkSepa - vismaya sUcane // U iti garhAdiSu prayoktavyam // niMdA, AkSepa, vismaya, ane sUcanAnA arthamAM avyaya che. garhAM / U Nillana || prakrAntasya vAkyasya viparyA sAzaGkAyA vinivartanalakSaNa akSika // kiM mae bhaNiaM // vismaye / U kaha muniA ahayaM // sUcane / U keNa na viNmAyaM // // 200 // dhU kutsAyAm 11 thU iti kRtsAyAM prayoktavyam // Page #353 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (124) ni-el- arthamA thU meg ma05 che. thU nilajo lonI // ||201||re are saMbhASaNa-ratikalahe // anayorarthayoryathAsaMkhyametau prayoktanyau // saMbhASaNa arthamAM che ane prItipUrvaka kahe arthamAM are zabda uccAraay cha re sNbhaassnne| re hiaya maDaha-sariA // bhare rasikalahe / are mae samaM mA karesu uvahAsaM // // 202 // hare kSepe ca // kSepe saMbhASaNaratikalahayozca hare iti prayoktavyam // kSepa (nindA, saMbhASaNa, ane prItipUrvaka kalaha arthamAM dure zabda yA kSepe hare Nilaja // saMbhASaNe / hare purisA // ratikalahe / hare bahu-vallaha // // 203 // o sUcanA-pazcAttApe / o iti sUcanApazcAttApayoH prayoktavyam // ___ o avyaya sUyanA mane 5vAtAnA arthamA yArAya the. sUcanAyAm / o aviNaya tattile // pazcAttApe / o na mae chAyA ittiAe // vikalpe tu utAdezenaivIkAreNa siddham // o viraemi nahayale // // 204 // avvo sUcanA-duHkha-saMbhASaNAparAdha vismayAna . dAdara-bhaya-kheda-viSAda-pazcAttApe // abbo iti sUcanAdiSu prayoktavyam // suyanA, du:, samASaY, a555, vismaya, mAna-6, ma.62, bhaya, Page #354 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ( 125 ) meha, viSAmane pazcAttApanA arthabhAM avo zabda ubhyAzaya che. sUghamAyAm / abbo dukkarayAraya // duHkhe / anvo dalanti hiyayaM // saMbhASaNe / avo kimi kimi || aparAdhavismayayoH / roat haranti hiayaM tahadi na vesA havanti juvaINa | anvo kiMpi rahasa muNanti cuttA jaNakabhahimA || AnandAdarabhayeSu / anvo supahAyamiNaM adhvo ajabhha sapphalaM jIaM / rai asmi tume navaraM jai sA na jUrihi || khede / avo na jAmi chettaM // viSAde / roat nAsenti dihiM pulayaM vanti denti raNaraNayaM / ehi tassea guNA teci avo kaha Nu eaM // pazcAttApe / roat taha teNa kayA ahayaM jaha kassa sAhemi || // 205 // ai saMbhAvane || saMbhAvane ai iti prayoktavyam // saMbhAvanA arthabhAM ai zabda ubhyA rAya che. ai diara kiM na pecchasi // // 206 // vaNe nizcaya - vikalpAnukampye ca // ghaNe iti nizcayAdau saMbhAvane ca prayoktavyam nizcaya, vihya, anumbhbhya ( hayA sAvatrA yogya) arthamAM ne saMbhA cunA arthabhAM vaNe zu6 ubhyA rAya che. vaNe demi / nizcayaM dadAmi // Page #355 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (126) vikalpe / hoi dhaNe na hoi / bhavati vA na bhavati // armukampye / dAso vaNe na muJcai / dAsonukampyo na syajyate // saMbhAvane / nasthi vaNe jaM na dei vihi pariNAmo / saMbhAvyate etadityarthaH // // 207 // maNe vimarza / / maNe iti vimarza prayoktavyam / / vimarza (vitaI, piyA2) arthamA maNe 256 2-yaa| 2. ( manye tu bhAnu chu ' 20 arthamA 55 dhanA mate thAya che. maNe sUro / kiM svitsUryaH // anye manye ityarthamapIcchanti / // 208 // ammo Azcarye / / ammo ityAzcayeM prayoktavyam / / Azcarya arthamA ammo za6 syaa2|5 cha. ammo kaha pArijaI // // 209 // svayamothai appaNo na vA / / svayamityasyArthe appaNo vA prayoktavyam // svayaM zahanA artha (pati) bhAM apaNo za6 (162 yArA . visayaM viasanti appaNo kamala-sarA / pakSe / saMyaM cebha muNasi kaNijaM // // 210 // pratyekama: pADika pADiekaM / / pratyekamityasyArtha pADika pADiekaM iti ca prayoktavyaM bA // pratyekam 2-4aa artha (62 me) mAM pADikam mane pADiekas yA vyaye vi8 myArAya che. pADikaM / pADiekaM / pakSe / pattebhaM // ... Page #356 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (127) // 211 / / ua pazya // ua iti pazyetyasyArthe prayoktavyaM vA // pazya (oyt) mA 254nA arthamA ua vidhe yAya che. ua nizcala niphaMdA bhiliNI-pattaMmi rehai balAA / nimmala maragaya-bhAyaNa parihiA saGkha-suttivva // pakSe pulaAdayaH // // 212 // iharA itarathA // iharA iti itarathArthe prayoktavyaM vA // itarathA zahanA arthamAM iharA vipe thAya che. iharA nisAmannehiM / pakSe / iarahA // // 213 // ekkasariMaM jhagiti saMprati // ekkasariaM jhagityarthe saMpratyarthe ca prayoktavyam / / jhaga arthamA mate saMprati (marAi) mA arthamA ekkasari za5-6 yAravAmAM Ave che. ekkasariaM / jhagivi sAMprataM vA // // 214 / moraullA mudhA // moraullA iti mudhArthe prayoktavyam / / mudhA (vyartha ) 206 // arthamA moraullA 25-6 yA23. moraullA / mudhetyarthaH // // 215 // darArdhAlpe // dara ityavyayamardhArthe ca prayoktavyam // ardha arthamA bhane alpa arthamA. dara avyaya pyArAya che. dara vibhasi / ardheneSaddhA vikasitamityarthaH // . Page #357 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (128) // 216 // kiNo prazne // kiNo iti prazna prayoktavyama // prazna viSe kiNI 16 vyA23. kiNo dhuvasi // // 217 // i-je-rAH pAda-pUraNe // ije ra ityete pAdapUraNe pryoktvyaaH|| pAhapUrane viSe i, je bhane ra 2 // 20yye| che. nauNA i acchiii| aNukUlaM vottaM je / geNhai ra kalama-govI // aho / haho / heho / haa| nAma / ahaha / hIsi / ayi / ahAha / aririho ityAdayastu saMskRtasa. matvena siddhAH // // 218 // pyaadyH|| pyAdayo niyatArtha vRttayaHprAkRte prayoktavyAH // pi, vi vigaire zaho sakRtanA he api viore 15 // magara Ata lASAmA zyAzaya che. pi vi apyarthe / ityAcAryazrIhemacandrasUriviracitAyAM siddhahemacandrAbhidhAnasvopajJazabdAnuzAsanavRttau aSTamasyAdhyAyasya dvitIyaH pAdaH samAptaH // (bhAna yA saMpUrNa dviSatpurakSodavinodahetobhavAdavAmasya bhavaddhajasya / bhayaM vizeSo bhuvanaikavIra paraM na patkAmamapAkaroti // // -wro.ke-- ... Page #358 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ( 129) // 1 // ahaM / vIpsyAtsyAdepsyei svare mo vA // vIpsArthAtpadAtparasya syAdeH sthAne svarAdau vIpsAthai pade pare mo vA bhavati // vIpsA arthamA 4 thayAM chatai vAsArtha pUrva 5454 52 syAdi (si vigere ) pratyayate Aye 21 // vAsArtha: 56 DAya to ma mAheza vi45ye thAya che. ekaikam / ekkamekaM / ekkamekkeNa / anggeangge| aGgamaGgammi / 5kSe / ekkekkamityAdi // . // 2 // ataH sejhaiH|| akArAntAnAmnaH parasya syAdeH seH sthAne Do bhavati // anta nAma2yAdi prayayabhAna si prayayate pahale Do (o) thAya che. vaccho // // 3 // vaitattadaH // etattadokArAtparasya syAdeH seo vA bhavati // etad mane tad zahanA a||2thaa 52 2yA pratyayamAMnA si pratyaya Aye Do (o) 18pe thAya che. eso esa / so NaroM / sa paro // // 4 // jas zasolak // akArAntAnAmnaH parayoH syAdisaMbandhinorjas zasoluMg bhavati // arAnta nAmA prathamA mane dvitIyAnA mayanana luk (lopa) yAya che. vacchA ee / vacche peccha // Page #359 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ( 130) || 5 || amosya // ataH parasyAmokArasya lug bhavati // asthI 52 am pratyayanA amarano lopa thAya che. vacchaM peccha // 6 // TA- AmorNaH // ataH parasya TA ityetasya SaSThIbahuvacanasya ca AmoNa bhavati // aAzanta nAbhathI 52 TA (tRtIyAnuM me'thana) bhane Am ( paThInu mahuvayana) neo Na thAya che. vaccheNa / vacchANa // * // 7 // bhiso hi hi~ hiM // ataH parasya bhisaH sthAne kevalaH sAnunAsikaH sAnusvArazca hirbhavati // akArAnta nAmathakI mik pratyayane ThekANe haiiM, ai ane urdU A traNa mAheza thAya che. vacchehi vacche hai~ / vacchehiM kayA chAhI // // 8 // Gases tto-do-du-hi- hinto-lukaH // ataH parasya GaseH to do du hi hinto luk ityete paDAdezA bhavanti / / aazanta nAmatharI 52 Gasi (paMcamInuM vayana ) pratyayane Age tto, do (o), du (u), hi, hinto bhane luk (lopa) thAya che. vacchato / vacchAo / vacchAu / vacchAhi / vacchAhinto / vacchA / dakArakaraNaM bhASAntarArtham // Page #360 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ( 131) // 9 // bhyasas to do du hi hinto sunto / ataH parasya bhyasaH sthAne to do du hi hinto sunto ityAdezA bhavanti / ___ anta naam| 52 bhyas pazyane Aye to, do (o, du (u), hi, hinto ane sunto mevA mAheza thAya vRkSebhyaH / vcchtto| vacchA. o / vacchAu / vacchAhi / vacchAhe / vacchAhinto / vacchehinto / vacchA. sunto / vacchesunto // // 10 // usaH stH|| ataH parasya DasaH saMyuktaH so bhavati // a||2||-1 zayI 52 14InA meyayana ( Das ) 2 re ss| sAza thAya che. piyasta / pemmassa / upakumbhaM zaityam / uvakumbhassa sI- ' alattaNaM // // 11 // De mmi // ataH parasya aeNrDit ekAraH saMyukto mizca bhavati // sakArAta zabda thakI saptamInA ekavacanane badale (e) ane A mAheza thAya . vacche / vacchAmma // devam / devammi / tam / tammi / atra dvitIyAtRtIyayoH saptamI [3.135] ityamo DiH // // 12 // jas-zas-Gasi-to-do-dvAmi diirghH|| eSu ato dI? bhavati // jas, zas, isi, bhyas pratyaya ANe yata to, do, mane du, Page #361 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sane Am pratyaya 52 yatA, ana harSa (A) thAya cha jasi zasi c| vacchA // Gasi / vcchaao| vacchAu / vacchAhi / vacchAhinto / vacchA // tododuSu / vRkSebhyaH / vacchatto / hrasvaH saMyoge [1-4] iti hrasva: // vacchAo / vacchAu // Ami / vacchANa // sinaiva siddhe ttododugrahaNaM bhyasi etvabAdhanArtham // // 13 // bhyasi vA // bhyasAdeze para ato dIrgho vA bhavati // to, do mane du zivAya mAnne bhyas / mAheza 52 7di ano vipe A thAya che. vacchAhinto vacchehinto / vacchAsunto vacchesunto / vacchAhi vacchehi / // 14 // TANa-zasyet // TAdeze Ne zasi ca pare asya ekAro bhavati // rane Adeza ja para hoya che ane sat para hoya te ja ne ? thAya che. TANa / vacchega // Neti kim / appaNA / appaNiA / appaNa. iA // zas / vacche peccha // // 15 // bhisbhyassupi // eSu ata ebhavati // bhis , bhyas bhane sup (samA mayayana) 52 hoya to ana e thAya cha. bhis / vacchehi vacchehi / vacchehiM // bhyas / vacchehi / vacchehirato / vacchesunto // sup / vacchesu // Page #362 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ( 133) // 16 // iduto diirghH|| ikArasya ukArasya ca zisbhyassupnu pareSu dIrgho bhavati / bhis , bhyas bhane sup 52 chatai i bhane u na hI thAya che. bhit / girIheM / buddhIhi / dahIhiM / tarUhi dhegRhiM / mahahiM kayaM // bhyas / girIo / buddhIo / dahIo / tarUo / gheNUo / mahUo Aga. o // evaM girIhinto / girIsunto Agao ityAdyapi // sup / girIsu / buddhIsu / dahIsu / tarUsu / dheNUsu / mahUsu ThiaM // kvacinna bhavati / dia-bhUmisu dANa-jalolliAI // iduta iti kim / vacchehiM / vacche sunto| vaccheSu // bhisbhyassupItyeva / giriM taraM peccha // // 17 // caturo vaa|| catura udantasya bhisbhyassupsu pareSu dIrgho vA bhavati // urAnta catur 2-611 anya u ta bhis, bhyas bhane sup 52 hAya to 4i8 hI thAya che. caahi cauhi / caU bho ca ubho / caU tu crsu|| // 18 // lupte zasi / / idutoH zasi lupte dIrNo bhavati // jyAre rASTra pratyayane lepa thAya tyAre zuM che ane 3 ne ja thAya che. girI buddhI / tarU / dheNU peccha // lusa iti kim / gira go / tarUNo peccha // iduta ityeva / vacche peccha // jas zas [3.12] ityAdinA zasi dIrghasya lakSyAnurodhArtho yogaH / lusa iti tu NAMce prasasabAryazaGka nivR. tyartham // Page #363 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ( 134 ) // 19 // // aklIve sau|| itoklIve napuMsakAdanyatra sau dI? bhavati // jyAre dRDhAgata ane kArAnta zabda napuMsaka liMgamAM na hoya tyAre si (5yabhAnu meyayana) 52 ch| i / ma u tIrtha thAya cha. (31. dhane mate A hI yo nathI sAre pti / m thAya.) girI / budvI / tarU / dheNU // aklaba iti kim / dahiM / mahuM // sAviti kim / gireM / buddhiM / tarUM / dheguM // kecitu dIrthatva vikalpya tadabhAvapakSe semI. dezamapIcchanti / aggi / nihiM / vAuM / vihu~ // // 20 // puMsi jaso Dau Dao vA // iduta itIha pazcAmyantaM saMbadhyate / idutaH parasya jasaH puMsi au ao ityAdezau Ditau vA bhaktaH // puliMgamAM rUkAra ane kAkI para traNa pracayane ThekANe a3 ane amo mevA Dit mAheza 1i45 thAya che. aggau aggao / vAya: vAyao ciTThanni / pakSe / gaNo / vAugo // zeSe adantavadbhAvAd aggI / vA U // puMjIti kim / buddhoo / dheNUo / dahIiM / mahUiM // jasa iti kim / aggii| Agago / vAU / vAugo pecchai // iduta ityeva / vacchA // // 21 / voto ddvo|| udantAtparasya jasaH puMsi Dit abo ityAdezo vA bhavati // puliMgamAM ukArAnta zabdathI para nA pracayane ThekANe hindu e Page #364 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ( 135) mAheza vipe thAya che. sAhavo / pakSe / saaho| sAhau / sAhU / sAhu. No // utta iti kim / vacchA // puMsItyeva / dhegU / mahUI // jasa itye. va / sAhU / sAhuNo peccha // // 22 // jas zasorNo bA // . idutaH parayorjas-zasoH puMsi No ityAdezo vA bhavati // puliMgamAM phrakAra tathA kArathI para ane pratyayane ThekANe No mevo maheza vi48 thAya che. giriNo / taruNo rehanti peccha vA / pakSe / girI / tarU // puMsItyeva / dahIiM mahUI // jas-zasoriti kim / giriM / taraM // iduta ityeva / vacchA / vacche // jas-zasoriti dvitvamiduta ityanena yathAsaMkhyAbhAvArtham / evamuttarasUtrepi // // 23 // Gasi-GasoH puM-klIve vA // puMsi klIve ca vartamAnAdidutaH parayosiGasorgo vA bhavati // puMliMga ane napuMsaka liMgamAM vartana rUkArAnta ane kArAnta zabdathii 52 Gasi mache Gas pratyapane A No vi48ye thAya cha. giriNo / tarugo / dahiNI / mahuNo Agao viAro vA / pakSe / seH / giriio| girIu / girIhinto / tarUo / tarUu / tarUhinto // hiluko nissetsyte|| hapsaH / girissa / tarussa // GasiGasoriti kim / girinnaa| taruNA kayaM // puMklIva iti kim / buddhI / gheNUa laddhaM samiddhI vA // iduta ityeva / kmlaao| kamalasa // Page #365 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ( 136 ) // 24 // ToNA // puMkkI vartamAnAdidutaH parasya TA ityasya NA bhavati // puliMga ane napuMsaka liMgamAM vartatA phkArAnta ane dakArAnta za 4 52 TA pratyayano NA thAya che. giriNA / gAmaNiNA / khalapuNA / taruNA / dahiNA / mahuNA || Ta iti kim / girI / tarU 1 dahiM / mahuM // puMkkIba ityeva / buddhIa / dheNUa kayaM // iduta ityeva / kamaleNa // // 25 // klIbe svarAnm seH // kIve vartamAnAtsvarAntAnAmraH seH sthAne m bhavati // napuMsakaliMgamAM svarAnta nAmathakI para tti ne badale skrU thAya che. varNa / pemaM / dahiM / mahuM // dahi sahu iti tu siddhApekSayA // kecidanunAsikamapIcchanti / dahi / mahu~ || klIva iti kim / bAlo / bAlA / svarAditi iduto nivRtyartham // / // 26 // jas-zasa-i~-hU~-NayaH saprAgdIrghAH // klIve vartamAnAnAmnaH parayorjas-zasoH sthAne sAnunAsikasAnusvArAvikArau NizrAdezA bhavanti samAgdIrghAH / eSu satsu pUrvasvarasya dIrghatvaM vidhIyate ityarthaH // napuMsakasiMgamAM jas mane zas pratyayane pahale i~, iM, gane Ni maheza thAya che ramane pUrva svara dIrgha zAya che. i~ / jAi~ vayaNAi~ amhe // iM / ummalinti paGkayAI peccha vA ciTThanti dahIhaM jema vA hanti mahUI muvA // Ni / phullanti paGkayANi geNDa vA / hunti dahINi jema vA / Page #366 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ( 137 ) evaM mahUNi // klIba ityeva / vacchA / vacche // jas zasa iti kim // ? sUhaM // // 27 // striyAmudotau vA // striyAM vartamAnAnAmnaH parayorjas zasoH sthAne pratyekam ut ot ityetau saprAgdI vA bhavataH // strIliMgamAM vartatA nAbhI 52 jas bhane zas ne (re'ne) u mane o maheza thAya che. vacanabhedo yathAsaMkhyAnivatyarthaH // mAlAu mA. lAo | buddha buddhI / sahIu sahIo | gheNUDa gheNUo / bahUu bahUo / pakSe | mAlA |buddhI | sahI / gheNU / vahU // striyAmiti kim / vacchA jasU zasa ityeva / mAlAe kayaM // taH sevA vA 11 striyAM vartamAnAdIkArAntAt serjas zasova sthAne Akaro vA bhavati // 11 26 11 strIliMgamAM vartatA imarAnta nAmI si, jasa ne zasa se heale A vi thAya che. esA hasantIA / gorIA ciTThanti paccha vA / pakSe | hasantI / gorIo // // 29 // TA Gas - DeradAdidedvA tu GaseH // striyAM vartamAnAnAmnaH pareSAM TAGasaGInAM sthAne pratyekam at At it et ityete catvAra AdezAH saprAgdIrghA bhavanti / GaseH punarete saprAgdIrghA vA bhavanti // Page #367 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ( 138 ) strIliMgamAM nAbhazrI 52 TA, Gas ane ki ne a] a, A, i, ane 6 evA Adeza thaine pUrvasvara dIdhe thAya che tathA paMcamInA eka vacanane badale uparanA Adeza vikalpe thAya che, ane tyAre pUrvastara dIrgha thAyache. muddhA | muddhAi / mudrAe kayaM muhaM ThiaM vA // kapratyaye tu muddhibhA / muddhiAi / muddhiAe || kamaliAa / kamaliAi / kamaliAe // buddhIa | buddIA / buddhIi | buddIe kayaM vihao ThiaM vA // sahIa / sahI. A / sahIi / sahIe kayaM vayaNaM ThiaM vA gheNUa / gheNUA / gheNUi / gheNU kayaM duddhaM ThiaM vA // vahUa / vahUjA / vahUi / vahUe kayaM bhavaNaM Thi vA // Gasestu vA / muddhAa / muddAi / muddhAe / buddhIa / buddhiiaa| buddI | buddhI || sahIa / sahIA / sahIi / sahIe // dhegUna / dheA / veNUi / gheNU || bahUa vahUA vahUi / vahue Agao ! pakSe / muddhAo / muddhAu / muddhA hinto // raIo / raI / raIhito 1. o / gheNU / gheNU hinto / ityAdi || zevedantavat [ 3.124] atidezAtU jas.zas-Gasi*tto dvAmi dIrghaH [ 3.12] iti dIrghatvaM pakSepa bha vati // striyAmityeva / vacchaMga | vacchastra / vacchami / vacchAo || TAdI. nAmiti kim / muddhA | buddhI / sahI / NU | vahU // // 30 // nAta At // striyAM vartamAnAdAdantAnnAmnaH pareSAM TAGasa GiGasInAmAdAdezo na bhavati // strIliMgamAM vatatA Aazanta nAma thaDI 52 TA, GasU, Di. bhane Gasi pratyaya A A ya Aheza thato nathI. mAlAa / mAlAi / mAlAe kayaM suhaM ThiaM Agao vA // Page #368 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (139 ) // 31 // pratyaye DIna vaa|| aNAdisUtreNa (he 1 2. 4.) pratyayanimitto yo DIruktaH sa striyAM vartamAnAnAmnA vA bhavati / strIniviNe pratyaya (aNAdi) ke nimitta cha me| GI pratyaya vi. 48ye thAya cha sAhaNI / kurucarI / pakSe / At [he0 2.4 ] ityAp / sAhaNA / kurucarA // // 32 // ajAteH puMsaH anAtivAcinaH pulliGgAt striyAM vartamAnAtU DIvo bhvti|| jAtibhivAcaka (jAtivAcaka nahI te) puMliMgI zabda jayAre strolagamAM vate hoya tyAre tethI phI pratyaya vikalpa thAya che. (jayAM su prApta nayI tyAM A 1i85 go.) nIlI nIlA / kAlI kAlA / hasamANI ha. samAgA / suppaNahI supaNahA / imIe imAe / imaNiM imANaM / eIe e. aaeN| eINaM eANaM / ajAteriti kim / kariNI ! ayaa| elayA // aprApte // vibhASeyam tema gorI kumArI ityAdau saMskRtavannityameva DIH // // 33 // kiM-yattadosyamAmi // siamAmvarjite syAdau pare ebhyaH striyAM DIvo bhavati // si, am, ane Am varjita 2yAhi praya5 52 hAya to kim, yad, sate tad zapathI DI vizpe thaya che. kIo / kAo / kIe / kaae| kIsu / kAsu / evaM / jIo // jAo / tIo / tAo / ityAdi // atyamAmAti kim // kA / jA / sA / kaM / jaM / taM / kANa / jANa / tANa // Page #369 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (140) // 34 // chAyA-haridrayoH // anayorAyasaGge nAmnaH striyAM kIrvA bhavati // chAyA bhane haridrA 25-Ap pratyaya se DI vikSye thAya che. chAhI chAyA / halahI haladdA // // 35 // svasradeiDa // khasrAdeH striyAM varvamAnAt DA pratyayo bhavati // svasR (kore zahane strIlimA DA (A) pratyaya thAya che. sasA / naNandA / duhiA / duhiAhiM / duhiAsu / duhiA-suoM / gauA // // 36 // isvomi // strIliGgasya nAmnomi pare isvo bhavati // strIbinAbhane am pratyaya 52 chatai -922 thAya che. mAlaM / niN| vahu / hasamANiM / hasamANa peccha // amIti kim / mAlA ! shii| vahU // // 37 // nAmantrayAtsau maH // AmantryArthAtpare sau sati klIve svarAnm seH ru. 25] iti yo m uktaH sa na bhavati // ... sAdhanathI 52 sine napuMsa ligamA sutra (3. 26) pramANe re m yo dhame, te thatenathI. he taNa / he dahi / he mahu // Page #370 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (141) // 38 // DI dI? vaa|| AmacyArthAtpare sau sati ataH se?2.2] iti yo nitya DoH prApto yazca aklIbe sau [ ru. 19 ] iti idutorakArAntasya ca mApto dIrghaH sa vA bhavati // sodhanazrI si 52 chatA sUtra (3. 2) prabhArI re Do (o) nitya thatAta te sane suutr(3| 18) pramANe 2 a, i, sane une hArtha nitya prAta thAchata viSe thAya. he deva he devo // he khamA-samaNa he khamA samago / he aja he ajjo // dIrghaH / he harI he hari / he gurU he guru / jAi visu. ddhaga pahU / he prabho ityarthaH / evaM doNNi pahU jia lo| pakSe / he pahu / eSu prApte vikalpaH // iha tvaprApte he goamA he goama / he kAsavA he kAsava / rere capphalayA / rere nigviNayA // // 39 // Rtodvaa|| RkArAntasyAmantraNe sau pare akArontAdezo vA bhavati // Rgata nAmanA ko samadhinatA, me kyana pratyaya (si) 52 hoya to a vikSye thAya che. he pitaH / he pibha // he dAtaH / he daay| pakSe / he piraM / he dAyAra // // 40 // nAmnyaraM vaa|| RdantasyAmantraNe sau pare nAmni saMjJAyAM viSaye araM iti anvAdezo vA bhavati // da kArAnta nAmanA ne saMbaMdhanane eka vacana pratyaya para heya Page #371 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (142) ane te nAma je rUDha heya (guNa ke kriyA batAvatuM na haiya) te, ne bharaM mAheza piye thAya che. he pitaH / he piaraM / pakSe / he / pia / nAmnIti kim / he kataiH / he kattAra // // 41 // vApa e|| AmantraNe sau pare Apa etvaM vA bhavati // sabodhananA eka vacanamAM mAnuM pratyayane , vikalpa thAya che. (kaI 4d o 595 .5 cha.) he mAle / he mahile / ajie / pajie / pakSe / he mAlA / ityAdi // Apa iti ki / he piucchA / he mAcchA // hulAdhikArAt kvacidotvamapi / ammo maNAmi bhaNie / // 42 // IdatoIsvaH // AmantraNe sau pare IdantayoIsvo bhavati // samAdhanA si 555 52 chatai pha bhane Une 925 thAya che. he nai / he gAmaNi / he samaNi / he bahu / he khalapu // // 43 // kipaH // kibantasyadUdantasya isvo bhavati // jene ane zik pratyaya Avyo hoya te sUkArAnta ane sukArAnta za. pahane .625 thAya che. gAmaNiNA / khalapuNA // gAmaNiNo / khalapuNA // // 44 // RtAmudasyamausu kaa.|| siamauvajite arthAt syAdau pare RdantAnAmudantAdezo vA bhavati // Page #372 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (143) si, am, bhane au zivAya yA pratya552 lAya to, nAmanA ma. pahita Ro u [538 thAya che. jas / bhattU / bhattuNo / bhattau / bhtto| pakSe / bhattArA // zas bhattU / bhattaNo / pakSe / bhattAre / ttaa| bhattuNA / pakSe / bhattAreNa // bhis / bhattahiM / pakSe / bhattArehiM // Gasi / bhattuNo / bhattao / bhattUu / bhattahi / bhattahinto / pakSe / bhttaaraao| bhattArAu bhattAra hi / bhattArAhinto / bhattArA / Gas / bhattUNo / bhattassa / pakSe / bhattArassa / sup / bhastUsu / pakSe / bhattAresu // bahuvacanasya vyAptyarthatvAt yathAdarzanaM nAmnyapi ud vA bhavati jaszasGasiGasu / diuNo / jAmAuNo / bhAuNo // TAyAm / piuNA // bhisi / pijIha // supi / piUsu / pakSe / piarA / ityAdi // asyamausviti kim / si / piaa|| am / piaraM // au / piarA // // 45 // AraH syAdau / syAdau pare Rta Ara ityAdezo bhavati // syAdi pratyaya 52 chatAM na Ara thAya che. bhattAro / bhattArA / bhattAra / bhattAre bhattAreNa / bhattArehiM // evaM GasyAdiSUdAhAryam // luptatyAdyapekSayA / bhattAra-vihi // // 46 // A arA mAtuH mAtRsaMbandhina RtaH syAdau pare A arA ityAdezau bhvtH|| mAtR shn| R na A bhane arA thAya che. mAA / mAarA / mAAu / mAAo / mAarAu / mAarAo / mAaM / mAaraM / ityaadi| bAhulakAjananyarthasya A devatArthasya tu arA ityAdezaH / mAAe kucchiie| namo mAarANa // mAturid vA [1.135] ittItve mAINa iti bhavati / Page #373 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ( 144 ) RtAmuda [ 3.44 ] ityAdinA utve tu mAUe samanni vande iti // syA dAvityeva / mAidevo / mAi-gaNo !! // 47 // nAmnayaraH // Rdantasya nAmni saMjJAyAM syAdau pare ara ityantAdezo bhavati // kArAnta zabdathI kAinI saMjJA (nAma) jaNAtI hoya te anya R no ara thAya che. piarA / piaraM / piare / piareNa / piarehiM / mAyarA / jAmAyaraM / jAmAyare / jAmAyareNa / jAmAyarehiM / bhAyarA bhAyaraM / bhAyare / bhAyareNa / bhAyarehiM || // 48 // A sau na vA // Rdantasya sau pare AkAze vA bhavati // kArAnta nAmanA anya 6 nA sipratyaya para chatAM A vikalpe thAya che. piA / jAmAyA / bhAyA / kattA | pakSe / pibharo / jAmAyaro | bhAyaro | kattAro // // 49 // rAjJaH rAjJI nalopantyasya AtvaM vA bhavati sau pare // rAjan zabhanA nano sopa thayo chatAM si pratyaya para hoya, to, A vidaye thAya che. rAyA / he rAyA / pakSe / ANAdeze / rAyANo // he rAyA / rAyamiti tu zaurasenyAm / evaM he appaM / he appa // Page #374 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ( 145 ) // 50 // jas-jasU usAM No // rAjanazabdAtpareSAmetrAM No ityAdezo vA bhavati / / rAjan zabthI 52 jas, zas, Gasi bhmane isa ne sthAne No meve| mAheza vimye thAya che. jas / rAyANo ciTThanti / pakSe / rAyA // zas / rAyANo peccha / pakSe / rAyA / rAe // Gasi / rAiNo raNNo A gao / pakSe / rAyAo / rAyA / rAyAhiM / rAyAhinto / rAyA // is / rANo raNgo dhaNaM / pakSe / rAmassa // // 51 // ToNA // rAjanazabdAtparasya yA ityasya NA ityAdezo vA bhavati // rAkhanlR zabdathI para dA pratyayane nA evA Adeza vikalpe thAya che. rANA | raNNA | pakSe / rAyeNa kayaM // // 52 // irjasya No NA - Gau // rAjanazabdasaMbandhino nakArasya sthAne NoNAGiSu pareSu ikAro vA bhavati / / viye rAjan zabnA jane No NA bhane Gi pratyaya para chatAM thAya che. rAiNo cihnanti peccha bhagao dhaNaM vA // rAiNA kayaM / rAisti / pakSe / rAyANo / raNNo / rAyaNA / rAeNa / rAyammi // // 53 // iNamamAmA // rAjan zabdasaMbandhino jakArasya amAmbhyAM sahitasya sthAne iNam ityAdezo vA bhavati // Page #375 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ( 146 ) rAjan zahanAja am ane Am pratyayanI sAthai ( ja bhyate pra. tyayane mene hea) iNam yevo maheza vim thAtra che rAiNaM peccha / rANaM dhaNaM / pakSe / rAyaM / rAINaM // 1 || 14 || IdbhisyAmpupi / rAjanazabdasaMbadhino jakArasya bhisAdiSu parato vA IkAro bhavati // / bhis, bhyas, Am bhane sup (su) prasaya 52 chatAM rAjan kahanA jane viu I thAya che. bhis / rAIhi // bhyas / ra Ihi hinto / rAIsunto // Am rAI // sup / rAIsu / pakSe / hi / ityAdi // za rAI - rAyA * // 55 // Ajasya TAGasiGassu saNANoSvaN // rAjanazabda saMbandhina Aja ityavayavasya TAGasiGasu NA No ityAdezApaneSu pareSu aN vA bhavati // , rAjan zabhanA Aja lAgane TA, Gasi, Gasa NA mane No A praNaya athavA pratyayanA Adeza para chatAM traN evA Adeza vikalpe thAya che. raNNA rAiNA kathaM / raNNo rAiNo Agao dhaNaM vA // TAGasiGasviti kim / rAyANo ciTThanti peccha vA // saNANoSviti kim / rAe / rAyAo / rAyassa // // 56 // puMsyana ANo rAjavacca // puMliGge vartamAnasyAnnantasya sthAne ANa ityAdezo vA bhavati / pakSe / yathAdarzanaM rAjavat kAryaM bhavati // Page #376 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (147 jene ane anna che evA puliMgamAM vartatA zabdanA sara bhAgane badale marLa vikalpa thAya che ane eka vakhate rAga zabdane lagatuM je meM Arya cha ta te Arya thAya che. ANAdeze ca ata: seDoM: [32] ityA. dayaH pravartante / pakSe tu rAjJaH jas-zas-si kasA No [3.50 ] To NA [3.24 ] iNamamAmA [3.53 ] iti pravartante // appANo / appANA / appANaM / appANe / apANeNa / appANehi / appANAmao / appaannaasunto| appANasla / appANANa / apANammi / appANesu / apApa-kayaM / pakSe / rAjavat / aSpA / appo / he appA / he appa / appANo ciTThanti / appANo peccha // appaNA / appehi / appANo / appaao| appAu / appAhi / appAhinto / appA / appAsunto // appaNo dhaNaM / appANaM / appe / asu // rAmANo / rAyANA / rAyANaM / rAyANe / rAyANaNaH / rAyAgehiM / rAyANAhinto / rAyANasta / rAyANANaM / rAyANammi / rAyANesu / pakSe / rAyA / ityAdi / evaM juvANo / juvANa jnno| juA // bamhA. No / bamhA // advANo / addhA // ukSan / ucchANo / ucchA // gaavaanno| gAvA // pUsANo / pUsA // takkhANo / takkhA // muddhaanno| muchA // zkn / sAgo / sA // sukarmagaH pazya sukammANe peccha / niei kaha so sukammA. Ne / pazyati kathaM sa sukarmaga ityarthaH // putIti kim / zarma / sammaM // / / 57 // AtmanaSTo NiA NA // AtmanaH parasyASTAyAH sthAne NiANaiAityAdezau vA bhvtH|| Atmana zabda thakI para ra pracayane ThekANe jagA ane jIrU A evA mAheza pi. thAya che. // apagibhA pAuse uvagayammi / appaNiA ya viDi khANiA ! apaNaibhA / pakSe / apANeNa // ....... Page #377 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ( 148 ) // 58 // ataH sarvAderDerjasaH || sarvAderadantAt parasya jasaH Dit e ityAdezo bhavati || aAzanta sarvAhi ( sarvanAma ) thI para jas pratyayate sthAne Dit me maheza thAya che. sabbe / anne / je / te / ke / ekke / kayare | iyare / ee // ata iti kim / savvAo riddhIo | jasa iti kin / savvassa // 1 1 // 59 // Ge: ssimmi- tathAH // sarvAderakArAtparasya Ge sthAne hiMsammittha ete AdezA bhavati / / aazanta sarvAhi thaDI 52 ne Gi tene spsi, mmi, ramane mevA khA deza thAya che. santrassi / savvammi | sanvattha // annassi / anami / anatha // evaM sarvatra || ata ityeva / amummi // // 60 // na vAnidametado hiM || idam etadvarjitAtsarvAderadantAtparasya GerhimAdezo vA bhavati // idam, bhane etad vagaranA aAzanta sarvAhi zabda thar3I para ne Gi tenAhiM mevo maheza vimye thAya che sabahiM / annahiM / kahiM // jahiM / tahiM // bahulAdhikArAt kiMyattadbhayaH striyAmapi / kAhiM | jAhiM ! tAhi || bAhulakAdeva kiMyattadosyamAmi [ 3.33] iti GIrnAsti // pakSe / savasi / savvam / savvattha / ityAdi // striyAM tu pakSe / kAe / kIe / jAe | jIe tAe / tI // idametadvanaM kim / imassi / eakhi|| // 61 // Amo Desi || sarvAderakArAntAtparasyAmo DesimityAdezo vA bhavati / aAzanta sarvAdhithI 52 le Am tene Dit esima yevA Ahe Page #378 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (149) vi thAya che. ( mate strIlimA para thAya che.) samvasi / amesi / avaresiM / imesi / ee seM / jesiM / tesiM / kesi / pakSe / savvANa / annANa / avarAga / imANa / eAga / jANa / tANa / kANa // bAhulakAt striyAmapi / sarvAsAm / sA~seM // evam asi / tesiM // // 62 // kiMtaddhayAM ddaasH|| kiMtadbhayAM parasyAmaH sthAne DAsa ityAdezo vA bhavati // kim, ate tad zayA 52 Amne 5 Dit Asa mAheza pi. se thAya che. kAsa / tAsa / pakSe / kesi / tesiM // // 63 // kiMyattadbhayo usaH // ebhyaH parasya saH sthAne DAsa ityAdeza vA bhavati / saH staH 3.10] ityasyApavAdaH / pakSe sopi bhavati // kim , yad bhane tad zathA 52 Das 2 ANe Dit Asa me| mAheza 1i45 thAya che. kAsa / karasa / jAsa / jassa / tAsa / tassa // bahulAdhika rAt kiMtagayAmAkArAntAbhyAmapi DAsAdezo vA / kasyA dhnm| kAsa dhaNaM // .. tasyA-dhanam / tAsa dhagaM / parcha / kAe / tAra // // 64 // IdbhayaH ssA se // kimAdibhbha IdantebhyaH parasya GamaH sthAne ssA se ityAdezau vA bhavataH / TA-Gas DeradAdidevA tu GaH[3.29] ityasyApavAdaH pakSe adAdayopi // IrAnta kim , yad bhane tad zamyA 52 ne upa tene Aye sAmane se meve| mAheza viye thAya che. (yA sUtra 3. 29) nA Page #379 -------------------------------------------------------------------------- ________________ a556 cha. kissA / kIse / kIa / kIA / kIDa / kIe // jissA / jIse / jIbha / jIA / jIi / jIe // tissA / tIse / tIa / taa| tIi / tIe // // 65 // aeNDohe DAlA iA kAle / kiMyattadbhyaH kAlebhidheye De sthAne Ahe AlA iti Ditau iA iti ca AdezA vA bhavanti / hissimmitthAnAmapavAdaH pakSe tepi bhavanti // ___kim, yad yate tad nyAre sanA vizeSa ya sAre Di pratyayane Ae Dit Ahe sane Dit AlA ane iA mAheza vithe thAya che. kAhe / kAlA / kaiA // jaahe| jAlA / jiaa|| tAhe / taalaa| tiaa|| tAlA jAganti guNA jAlA te sahiaehiM gheppanti / parcha / kahiM / kassi / kammi / kattha // // 66 // usemhIM // kiMyattadbhyaH parasya GaseH sthAne mhA ityAdezo vA bhavati / kim, yad mana tad zamyA 52 me Gasi tane ANe mhA mevo mAheza pitye thAyacha. kamhA / jamhA / tamhA / pakSe / kAo jaao| taao|| // 67 // tado ddoH|| tadaH parasya Dasa? ityAdezo vA bhavati // ... tad zamyA Gasi pratyaya re Dit o Aheza viye thAya che. to| tamhA // Page #380 -------------------------------------------------------------------------- ________________ // 68 // kimo ddinnaa-ddiisau|| .... - kimaH parasya GaseNio DIsa ityAdezau vA bhltH|| kim 1544 // 52 re Gasi tava e Dit iNo mane Dit Iso mevA mAheza vikSye thAya che. kiNo / kIsa / kamhA // // 69 // idametatki yatadbhayaSTo DiNA // ebhyaH sarvAdibhyokArAntebhyaH parasyASTAyAH sthAne Dit iNA ityAdezo vA bhavati // idam, etad , kim , yad, bhane tad 24 // 52 TA pratyayana are Dit iNA meve| mAheza vikSye thAya che. imiNA / imeNa // ediNA / edeNa // kiNA / keNa // jiNA / jeNa // tiNA / teNa / // 70 // tado NaH syAdau kacit // tadaH sthAne syAdo pare Na Adezo bhavati kacitU lakSyAnusAreNa // ____ kvacit tad zamne sthAne syAdi pratyaya 52 hAya sAre Na me| mAheza thAya che. NaM peccha / taM pazyetyarthaH // soai a rahuvaI / ta. mityarthaH // striyAmapi / hatthunnAmia-muhI NaM tiaDA / tAM trijaTetyarthaH // NeNa bhaNi / tena bhaNitamityarthaH // to Na kara-yala dviA / tenetyarthaH // bhaNi ca NAe / tayetyarthaH // hiM kayaM / taiH kRtamityarthaH // NAhi~ kayA tAbhiH kRtamityarthaH // // 71 // kimaH kastra-tasozca // kimaH ko bhavati syAdo tasozca pryoH|| Page #381 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (152) syAdi prasaya, mane tas pratyaya 52 bAya pAre kim zanne kasavA mAheza thAya che. ko / ke| kaM / ke / keNa // tr| karatha // tas / kao / katto / kado // // 72 // idama imaH // idamaH syAdau pare ima Adezo bhavati // idam syAdi pratyaya 52 DAya to ima yevo maheza thAya che. imo / ime / imaM / ime / imeNa striyAmapi / imA // // 73 // puM-striyona vAyamimiA sau // idamzabdasya sau pare amiti pulliGge imizrA iti strIliGge Adezau vA bhavataH // si pratyaya 52 chati ligamA idam zo ayam ane ra vi. gamA imiA sevA mAheza viye thAya che. ahavAyaM kaya ka jo / imi A vANia-dhUA / pakSe / imo / imA // // 74 // ssi-ssayorat // idamaH siMsa ssa ityetayoH parayorad bhavati vA / / idam zahane si sane ssa 52 haya to a Adeza vidhe yAya cha. assi / assa / pakSe / imAdezopi / imassi / imassa // bahula dhi. kArAdanyatrApi bhavati / ehi / esu / Ahi / ebhiH eSu AbhirityarthaH // // 79 // Daimana hH|| idamaH kRtemAdezAt parasya De: sthAne mena saha ha Adezo vA bhavati // Page #382 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (153) - idam zamne ima maheza yo pachI ima shm| ma bhane Gi 5. tyayaM mA mene pahane ha maheza vi. thAya che. iha / pakSe / imasi / imammi // // 76 // na sthH|| idamaH parasya : risa-mmi-tthAH [ru. 59.] iti prAptaH stho na bhavati // idam za6 41 Di. pratyayate (3. 51) pramANe pAmatI stha thata nathI. ii / imassi / imammi // // 77 // Nom-bhasTA-bhisi // idamaH sthAne amzasTAbhisnu pareSu Na Adezo vA bhavati / am, zas , TA, mane mis prat35 52 7i idam zane Na mAdeza vithAya cha. NaM peccha / paccha / Nega / jehi kayaM / pakSe / imaM / ime / imeNa / imahi || // 78 // ameNam // idamAmA sahitasya sthAne iNam ityAdezo vA bhavati // idam zabda mane bham pratya5 mA mena Ara iNam meve| mAheza vi. thAya che. iNaM peccha / pakSe / imaM // // 71 // klIve syamedamigamo ca // napuMsakaliDe vartamAnasyedamaH syambhyAM sahitasya ivam iNamo iNam ca nityamAdezA bhavanti / / Page #383 -------------------------------------------------------------------------- ________________ - napuMsaka liMgamAM vartata phuvana zabda ane hi ke Ama pratyaya A me ro idam iNamo ane iNam sevA meza nitya thAya che. idaM iNamA iNa dhaNaM ciTa i peccha vA // // 80 // kimaH kiM // kimaH klIve vartamAnasya syambhyAM saha kiM bhavati // napuMsa khima kiM zahane si , am pratyayanA sAthe kim mAheza thAya che. kiM kulaM tuha / kiMkiM te paDihAi // // 81 / vedaM-tadetado GasAmbhyAM se-simau // idam tad etad ityeteSAM sthAne Gas Am ityetAbhyAM saha yathAsaMkhyaM se sim ityAdezau vA bhavataH / / idam tad ane etad zamne Aye Gas bhane Am // prtyye| sAthe che ane sima A Adeza anukrame thAya che. (keine mane mAra 5555 sAye idam ana tad zamne 5 se mAheza thAya che.) idam / se sIlam / se guNA / asa zIlaM guNA vetyarthaH // siM ucchaaho| eSAm utsAha ityarthaH // tad / se sIlaM / tasya tasyA vetyarthaH // siM guNA / teSAM tAsAM vetyarthaH // etad / se ahi aM / etasyAhitamityarthaH // siM guNA / siM sIlaM / eteSAM guNAH zIlaM vetyarthaH / pakSe / imassa / imesiM / imA. Na // tassa / tesiM tANa eassa / eesi / eANa / idaMtadorAmApi se. AdezaM kazcidicchati // // 82 // vaitado sesto tAhe // etadaH parasya Ga seH sthAne co cAhe ityetAvAdezau vA bhvtH|| etA 104aa 52 basi pratyaya Aye to. mane tAhe mevA mA. Page #384 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ( 155 ) deza vikalye thAya che. etto / ratAhe / pakSa / eAo / eAu / eAhi Ahinto A || // 83 // tthe ca tasya luk // etadastthe para cakArAt to cAhe ityetayozva parayostasya lug bhavati // etad mhnaatne| ttha, to khAne tAhe para chatAM sopa thAya che. ettha / eto / etAhe // // 84 // eradItau mmo vA // etada ekArasya jyAdeze mmau pare adItau vA bhavataH // tat zabdanA dukAranA hiMte Adeza je ma te para chatAM ane I visthAya che, ayasmi / Iyasmi / pakSe / ammi || // 85 // vaiseNamiNamo sinA // etadaH sinA saha esa iNam iNamo ityAdezA vA bhavanti / / etad ne si pratyayatI sAthai esa, iNam ane iNamo sevA mA. heza vihaye thAya che. savvassavi esa gaI || sabvANavi patthivANa esa ma. hI // esa sahAocia sasaharassa || esa siraM / iNa / iNamo / pakSa / ebhaM / esA / eso // // 86 // tadazva taH soklISe // vada etadazva takArasya sau pare alIce so bhavati / Page #385 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (156) tad mane etad za54nA to napuMsa siMnaya t| sa yAya. so puriso / sA mahilA / eso pio / eso muddhA // sAvityeva / te ee dhamA / tAo eAo mahilAo // allIba iti kim / taM eaMdhaNaM // / 87 // vAdaso dasya honodAm // adaso dakArasya sau pare ha Adezo vA bhavati tasmiMzca kR. te ataH se?H [3.3.] ityovaM zeraM saMskRtavat [4.4 48.] ityatidezAda At [he0 2.4.] ityAp klIve svarAnma seH [3. 25.] iti mazca na bhavati // __adam zamnA danA si pratyaya 52 7ri havi:4ye thAya cha bhane te the| DAya to sino do mAheza, Apa 5.55 gate sine| ma yatA nayI. aha puriso / aha mahilA / ahaM vagaM / aha moho para-guNa lahu ayAi / ahaNe hieNa hasai mAraya-taNao / asAghasmAn hasatatyirthaH / aha ka. mala muhI / parcha / Uttarega murAdezaH / amU puriso / amU mahilA / amuM vrnn| // 8 // muH syaado|| adaso dasya syAdau pare murAdezo bhavati / / adas zahanA dana 25 52 ch| mu mAheza thA5 cha. anU pu. riso / amuNo purisA / amuM baNaM / amUhaM vagAiM / amUgi vagANi / amU mAjhA / amUra amUo mAlAo / amugA / amarmAheM // usi // a. mUo / amUra / amUhinto // bhyas / amUhinto / amUsunto // Gas / amugo amussa // Am amUga // ki / amummi // sup / amUm // Page #386 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (157) // 89 // mAvayeau vaa|| adasontyavyaJjanaluki dakArAntasya sthAne GyAdeze mau parataH aya ia ityAdezau vA bhavataH // adas zanAsanya vyaktI so5 yI 57 kitI mAheza ne mmi te 52 heya to dasarAnta bhAgane aya mate ea mevA mAheza vi. 62 thAya che. ayammi / iammi / pakSe / amummi / // 90 // yuSmadastaM tuM tuvaM tuha tuma sinA // yuSmadaH sinA saha taM tuM tuvaM tuha tuma ityete pazcAdezA bhvnti| yugman zane sinI sAtha taM, tuM, tuvaM, tuha bhane tumaM me pAMca mAheza thAya . taM tuM tuvaM tuha tuma diho // ___ // 91 // bhe tumme tujjha tumha tumhe urahe jasA // yuSpado jasA saha me tumbhe tujjha tumha turahe uvhe ityete SaDA. dezA bhavanti / / yuSmad zamne jas pratyayanA sAthe (yUyaM ne mAse)bhe, tumbhe, tujjha, tumha, turahe, ura me7 mAheza thAya che. bha tubbhe tujjha tumha tumhe urahe ciTThaha / bho mhajjhau vA [ 3.104.] iti vacanAt tumhe / tujhe / evaM cASTarUpyam // // 92 // taM tuM tumaM tuvaM tuha tume tue amA // yuSmadomA saha ete saptAdezA bhavanti // yuSmad zahane amtI sAye (tvAM ne mane) taM, tuM, tumaM, tuvaM, tuha, tume, ane tue mevA sAta mAheza thAya che. taM tuM tumaM tuvaM tuha tume tue vandAmi // Page #387 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ( 158 ) // 93 // vo tujjha tubbhe tumhe unhe bhe zasA || yuSmadaH zasA saha ete SaDAdezA bhavanti // yuSmad zahane zas pratyayanI sAthai vo, tujjha, tubbhe, tumhe, ucche cha maheza thAya che vo tujha tubhe / ubho mhajjhau veti vacanAt tumhe tujhe tumhe unhe bhe pecchAmi // // 94 // bhedi de te tai tara tumaM tumai tumae tume tumAi TA // yuSmadaSTA ityanena saha ete ekAdazAdezA bhavanti // yuSmad zabne TA pratyayana sAthai bhe, di, de, te, tai, tara, tumaM, tumai, tuma, tume, tumAi sevA agIyAra Aheza thAya che. bhedi de tai tara tumaM tumai tumae tujhe tumAi jampiaM // // 95 // tubhehiM ujjhehi umhehiM tumhehiM uyahi bhisA // bhe yuSmado bhisA saha ete paDAdezA bhavanti // yuSmad zabhane bhis pratyayanI sAye me, tumbhehiM, ujjhehiM, unhe hiM tumhe hiM, uchehiM mevA cha maheza thAya che. bhe / tumbhehiM / ubho mha jjhau beti vacanAt tumhehiM tujjhehiM ujjhehi umhehiM tumhehiM urahehiM bhuttaM / evaM cASTarUpyam // // 96 // tai-tuva- tuma tuha-tumbhA Gasau / yuSpado sau paJcamyekavacane parata ete paJcAdezA bhavanti / Gasestu tAdoduhihintoluko yathAprAptameva // gone aved duq sia (40 240) 42 vai ag, ga, ga, ane tumbha vA dhAnya Aheza thAya che tahatto / tuvato / tumanto / tuha Page #388 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (159) tuhatto / tumbhatto / Thamomha jjhau veti vacanAt tumhatto / tujjhatto // evaM doduhihintoluzvapyudAhAryam // tatto iti tu tvatta ityasya valope sati // // 97 // turaha tubbha tahinto usinA // yuSmado usinA sahitasya ete traya AdezA bhavanti // yuSmad zahane usi pratyayanA sAye turaha, tubbha sane tahinto // traNa mAheza thAya che. tumha tubbha tahinto Agao / bbho mha-jjhau veti vacanAt tumha / tujjha / evaM ca paJca rUpANi // // 98 // tumbha-tuyhorahomhA bhyasi // yuSmado bhyasi parata ete catvAra AdezA bhavanti // .. yuSmad za542 ANe bhyas pratyaya 52 Deya to tubbha, turaha, urahabhane umha mevA yAra mAheza thAya che. bhyasastu yathAprAptameva / tubbhatto / turahatto / uhatto / umhatto / bho mhajho veti vacanAt tumhtto| tujjha. to // evaM doduhihintosuntoSvapyudAhAryam // // 99 // tai-ju-tetumha-tuha-tuhaM-tuba-tuma-tuma-tumo tumAi-di de-i-e-tubbhobhoyahA GasA // yuSmado GasA SaSThayekavacanena sahitasya ete aSTAdazAdezA bhavanti / / yajmada zahane SahInA me kyananI sAthe tai, tu, te, tumhaM, tuha, tuhaM, tuva, tuma, tume, tumo, tumAi, di, de, i, e, tubbha, ubbha, uha mevA 18 mAheza thAya 7. tai / tu / te / tumhaM / tuha |tuhN / tuva / tuma / tume / tumo / tumAi / di / de| i / e| tumbha / ubbha / uraha dhaNaM // bho mha jajJo veti vacanAt tumha / tujjha / umha / ujjha / evaM dvAviMzatI rUgaNi // Page #389 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ( 160 ) // 100 // tu vo bhe tumbha tubhaM tumbhANa tuvANa tumANa tuhANa umhANa AmA || yuSmada AmA sahitasya ete dazAdezA bhavanti // yuSmad zane Am pratyayanI sAye tu, vo, bhe, tumbha, tubhaM, tubhANa, tuvANa, tumANa, tuhANa ne umhANa sevA dasa Adeza thAya che. tu / bobhe / tubbha / tubhaM / tugbhANa / tutrANa | tumANa / tuhANa / umhANa / ktvA syAderNasvorvA (1.27 ) ityanusvAre tubbhANaM / suvANaM / tumANaM / tuhANaM // umhANaM || ubho mha-jjhau veti vacanAt tumha / tujjha / tumhaM / tujhaM / tumhANa | tumhANaM / tujjhANa / tujjhANaM dhaNaM / evaM trayoviMzatI rUpANi // // 101 // tuma tuma tumAi tara tae DinA // yuSmado GinA saptamyevamacanena sahitasya ete paJcAdezA bhavanti || yuSmadrU zahane Gi pratyayanI sAthe tume, tumae, tumAi, tai, bhane tava Aheza thAya che. tume tumae tumAi taha tae ThikSaM // // 102 // tu-tutra- tuma tuha-tubhA Gau // yuSmado Gau parata ete paJcAdezA bhavanti / destu yathAmAptameva // yuSmad zamhane Di- pratyaya para hoya to tu, tuba, tuma, tuha ane tubha vA pAMya maheza thAya che. tummi / luvAmma / tumammi / tuhammi / tumbhammi / bho mha-jjhau veti vacanAt tumhammi / tujjhammi / ityAdi // gone aved gq (Ho Ho ) 42 vai I, aa, ga, ge, 27 tumbha maheza thAya che. tusu / tuvesu / tumesu tuhesu / tubbhesu || mo Page #390 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ( 161) // 103 // mupi|| yuSmadaH supi parataH tu-tu-tuma-tuha-tubbhA bhavanti // . zuSmad zane sup (sa. me.) 52 7i tu, tuva, tuma, tuha, ane tubbha mAheza thAya che. mha-jho veti vacanAt tumhesu / tujhesu // kaci. ttu supyatvavikalpamicchanti / tanmate tuvasu / tumasu / tuhasu / tummasu / tumhasu / tujmasu / tubbhasyAtvamapIcchatyanyaH / tumbhAsu / tumhAsu / tujjhAsu // // 104 // bho mha-jjhau vA / / yuSmadAdezeSu yo dvirukto bhastasya mha jjha ityetAvAdezau vA bhavataH // yuSmad zahanA mAhezAmA 2 bha me bhAga cha, te mha bhane jasa mevA mAheza piye thAya cha. pakSe sa evAste / tathaiva codAhRtam // // 105 // asmado mmi ammi amhi ha ahaM ahayaM simA // asmadaH sinA saha ete SaDAdezA bhavanti // asmad zahane si nI sAtha mmi, ammi, amhi, haM, ahaM mane ahayaM sevA mAheza thAya che. aja mmi hAsiA mAmi tega // unnama na ammi kuviA / amhi karemi / jeNa. haM viddhA / kiM pamhuimmi bhahaM / ahayaM kaya-ppaNAmo // // 106 // amha amhe amho mo vayaM bhe jasA // asmado jasA saha ete SaDAdezA bhavanti // asmad zahane jas pratyaya- sAye amha, amhe, aho, mo, vayaM, bhesavA 7 mAheza thAya . amha mamhe Amho mo vayaM me bhnnaamo|| Page #391 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (162) // 107 ||nne NaM bhi ammi amha mamha maM mamaM mimaM ahaM amA // asmadomA saha ete dazAdezA bhavanti // - asmad zamne amtI sAye Ne, Na, mi, ammi, bhamha, mamha, meM, mamaM, mimaM bhane ahaM mevA 6za mAheza thAya che. Ne Na mi ammi amha mamha maM mamaM mimaM ahaM peccha // // 108 // amhe amho amha Ne zasA // asmadaH zasA saha ete catvAra AdezA bhavanti / asmad zamne zastI sAthe amhe, amho, amha bhane Ne mAheza thAya 2. amme bhamho amha Ne peccha // // 109 // mi me mamaM mamae mamAi mai mae mayAi Ne ttaa|| asmadaSTA saha ete navAdezA bhavanti // .. asmad zane TA pratyayAnI sAthai mi, me, mama, mayae, mamAha, maI, mae, bhayAi, bhane Ne mevA na mAheza yAya cha. mi me mamaM mamae mamAi mai mae mayAi Ne kayaM // * // 110 // amhehi amhAhi amha amhe Ne bhisA // asmado bhisA saha ete pazcAdezA bhavanti / asmad zahane misa prasayanI sAthai amhehi, amhAhi, amha, amhe bhane Ne mevA pAya mAheza thAya che. bhamhehi amhAhi amha amhe Ne kyN|| // 111 // mai-mama-maha-majjhA Gasau // - asmado sau paJcamyekavacane parata ete catvAra AdezA bhavanti / Dansestu yathAprAptameva // Page #392 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (163) asmad zamne Dali 5.55 52 chatAM maha, mama, maha ane rAjjha mevA ya:2 mAheza 5.5 che. maitto mamatteo mahatto majjhatto Ago / matto iti tu matta ityasya / / evaM do-duhi-hinto lusvapyudAhAryam // // 112 // mamAmhau bhyAsi // asmado bhyAsa parato mama amha ityAdezau bhanataH / bhyasastu yathAprAptam // asmad zahane bhyas pratyaya 52 chatAM mama gane amha me|| mAheza thAya che. mamatto amhato / mamAhinto / amhAhinto / manAsunto / bha. mhaasunto| mamesunto / amhesunto // // 113 // me mai mama maha mahaM majjha majjhaM amha amhaM GasA // asmado GasA SaSTayekavacanena sahitasya ete navAdezA bhavanti / / asmad zane SaSThInA se payananI sAye me, mai, mama, maha, mahaM majha, mahaM, mane amhaM mevAnara mAheza thAya che. me mai mama maha mahaM majma majjhaM amha amhaM dhaNaM // // 114 ||nne No majjha amha amhaM amhe amho. amhAga mamANa mahANa majjhANa AmA // asmada AmA sahitasya ete ekAdazAdezA bhavanti // SaSThInA pahuyana Am pratyayanI sAye asmad za Ne, ko, majjha, amha, ahaM, amhe, amho, mhANa, mamANa, mahAga, majjhANaM sevA sabhIyAra mAheza yAya che. Ne No majjha amha am amhe amho amhANa mamANa mahANa majjhAga dhagaM // ktvA-syAderNa svovI [1.27.] ityanusvAre / bhamhANaM / manANaM / mahAgaM / majjhANaM / evaM ca paJcadaza rUpANiH // Page #393 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ( 164 ) // 115 // mi mai mamAi mae me GinA || asmado GinA sahitasya ete paJcAdezA bhavanti // Gi prayuyanI sAthai ahamada zahane mi, mai, mamAi, mae bhane bhe zetrA yAMya maheza thAya che. mi maI mamAi mae me Thi // // 116 // amha-mama-maha-majjhA Gau // asmadau Gau parata ete catvAra AdezA bhavanti / Destu yathAmAptam // asmad zabne Gi pratyaya para hoya to amha, mama, maha, bhane majjha sevA bhAra maheza thAya che. amhammi mamammi mahammi majhammi ThiaM || // 117 // supi // asmadaH supi pare amhAdayazcatvAra AdezA bhavanti // sup pratyaya 52 chatAM asmad zabne amha, mama, maha bhane majjha bhetrA yAra Aheza thAya che. amhesu mamesu / mahesu / majhesu / etvavika. upamate tu / amhasu / mamasu / mahasu / ma jhasu // amhasyAtvamapIcchatyanyaH amhAsu // // 118 // trestI tRtIyAdau / treH sthAne tI ityAdezo bhavati tRtIyAdau || " tri zabdane tRtIyAdi vibhakti para chatAM tI evA Adeza thAya che. tIhi kayaM / tIhinto Agao / tinhaM dhaNaM / tIMsu ThiaM // // 119 // dverdo ve // dvizabdasya tRtIyAdau do ve ityAdezau bhavataH // Page #394 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ( 165 ) di zabdane tRtIyAdi vibhakta para hoya teA ho ane te evA Ahesh thAya che. dohi vehi kayaM / dohinto Agao | donhaM veNhaM dhaNaM / desu suThi // // 120 // duve doNi veNNi ca jas-zasA // jasa- zabhyAM sahitasya dve: sthAne duve doNi veNNi ityete do ve ityetoca AdezA bhavanti // dvi zabne jas bhane zasa pratyayanI sAthai duve, dogNi veNNi, do Ane ve mevA Aheza thAya che. duve doNNi veNNi do ve ThiA peccha vA hasva: saMyoge (1.84 ) iti hrasvatve duSNi viSNi // / / 121 // stiNiH // jasU zasRbhyAM sahitasya tre: sthAne tiSNi ityAdezo bhavati // tri zabdane r ane rAy praNayanI sAthe fair evA Adeza thAya. tiNi Accha vA // // 126 // caturacattAro cauro cattAri // caturazabdasya jas zasbhyAM saha cattAro cauro cattAri ityete AdezA bhavanti || catur zahane Thea cattAro, cauro bhane cattAri mevA maheza thAya cattAro / cauro / cattAri ciTThanti peccha vA // // 123 // saMrUpAyA Amo NDa NdaM // saMkhyAzabdAtparasyAmo NDa N ityAdezau bhavataH // sakhyAvAcaka zabdathI para Ane badale haiM ane tlR Adeza thAya Page #395 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ( 166 ) che. donha | tiha / caNha / paJcaNha / chaNha | sattaNha / TuNha // evaM dohaM / ti / caunhaM / paMcahaM / chaNhaM / sattaNhaM / aTThaNhaM / navahaM / dahaM / paNNarasahaM divasANaM / aTThArasahaM samaga- sAhassINaM || katInAm / kain || bahulAdhikArAd nityAderna bhavati // // 124 // zeSedantavat // 1 upayuktAdanyaH zeSastatra syAdividhiradantavadavidizyate / yevakArAyantaSu pUrva kAryANi noktAni teSu jas-za soluk [3.4.] ityAdIni aintAvikAravihitAni kAryANi bhavantItyarthaH // je AkArAnta vigere zabdone lagatuM kArya upara pramANe karyuM nathI te zobhAM aAzanta zanI peThe artha dhuM tava jassorluk ityetatkAryatidezaH / mAlA girI gurU sahI vahU rehanti peccha vA // amosya [3.5.] ityetatkAryAtidezaH / giriM guruM sahiM vahuM gAmAgaM khalauM pejcha | TA.A. mArgaH [ 3.6 ] ityetatkAryAtidezaH / hAhANaM kIM / mAlANa girINa gurUNa sahINa vahUga dhagaM / TAyAstu | ToNA [ 324.] | TA. Gas - DeradAdideva / tu Ga: [ 3.29.] iti vidhiruktaH // bhisohi hi hi [3.7.] ityeta. tkAryAtidezaH / mAlAhi girIhi gurUhi sahIhi vahUhi kathaM / evaM sAnu - nAsikAnusvArayorapi // Gases to- do-du-hi- hinto-lukaH [3.8.] ityetatkAryAtidezaH / mAlAo / mAlAu / mAlAhinto // buddhIo | buddhIu / buddhIhinto // gheNUo / gheNUH / gheNUhinto Agao / hilukau tu pratiSetsye te [3.127,126] / bhyas to do du hi hinto sunto [39] ityetatkAyatidezaH / mAlAhinto / mAlAsunto / histu niSetsyate [3.127.] / evaM girIhinto / ityAdi // usaHssaH [3.10.] ityetatkAryAtidezaH / girisa 1 gurussa / duhissa / mahussa // striyAM tu TA Gas Ge: [ 3 29.] i. syAdyuktam // De mmi Ge: [ 3.11] ityetatkAryAtidazeH / girimmi gurummi / Page #396 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (167) dahimmi / mahummi / Destu niSetsyate [3.128.] / striyAM tu TA-bs : [3.29] ityAdhuktam // jas zas-Dasi-to-do dvAmi dIrghaH [3 12.] ityeta. skAyAMtidezaH / girI guru ciTThanti / girIo gurUo Ago / girINa guruNa dhaNaM // bhyasi vA [3 13.] ityetatkAti dezo na pravartate / iduto dIrghaH [3.16 ] iti nityaM vidhAnAt // TANa zasyet [3.14.] bhisbhyarasupi [3.15] ityetatkAtidezastu niSetsyate [3.129.] // // 125 // na dI? nno|| idudantayorAjas-zasGasyAdeze ko ityasmin parato dIrghA na bhavati // jas, zas bhane usi bhanI mAheza No ta 52 chata hI yatA nA. aggiNo / vAuNo // No iti kim / bhaggI / aggIo // // 126 // Gaselak // AkArAntAdibhyodantavatprApto Daselaga na bhavati // sakArAta vigere zabdothI sakArAnta zabdanI peThe kRti pratyaya le5 yatI nA. mAlato / mAlAo / mAlAu / mAlAhinto Ago // evaM aggIo / vAUo ityAdi / // 127 // bhyasazca hiH // AkArAntAdibhyodantavatmApto bhyaso usezca hina bhavati // Anta vigere zauthA azarAnta zaMbhara bhyas mane Da-si pratyayana ase hi thA5 che te yatA nathA. mAlAhinto / mAlAsunto / evaM aggIhinto / ityAdi // mAlAo / mAlAu / mAlAhinto // evam bhaggIo / ityAdi // Page #397 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (168) // 128 // ddeH|| AkArAntAdibhyodantavatmApto De na bhavati // . AkArAnta vigere zabdothI akArAnta zabdanI peThe prApta thatA dine De (e) yA nathI. aggimmi / vAummi / dahimmi / mahummi // // 129 // et // AkArAntAdInAmarthAt TAzabhisbhyassupsu paratodamtavad etvaM na bhavati // ___A tA zahAne TA, zas, bhis, bhyas bhane sup 52 chatai eara yatA nathA. hAhANa- kayaM // mAlAo peccha // mAlAhi kayaM // mAlAhinto / mAlAsunto Amao | mAlAsu ThiaM // evaM aggiNo / vAu. No / ityAdi // ... // 130 // dvivacanasya bahuvacanam // sarvAsAM vibhaktInAM syAdInAM tyAdInAM ca dvivacanasya sthAne bahuvacanaM bhavati // sarva (syAdi ane tyAdi ) vimatimAna vayanane mahase - yana thAya che. doNi kuNanti / duve kuNanti / dohiM / dohimto / dosu. nto / dosu / hatthA / pAyA / thaNayA / nayaNA // // 131 // caturthyA: baSThI // caturthyAH sthAne SaSThI bhavati // camurthI5 SaSThI- . muNissa / muNINa deha // namo deva. isa / devANa // Page #398 -------------------------------------------------------------------------- ________________ . . // 13.2 / / tAdarthyA // tAdarthyavihitasya Dezcaturyekavacanasya sthAne SaSThI vA bhavati / tAdarthya ( 5554 / 24 mAra ) arthabhAM caturthInA savayanane se SaSThI vikSye thAya che. devassa devAya / devArthamityarthaH // De-riti kim / devANa // // 133 // vadhADDAizca vA // vadhazabdAtparasya tAdarthyaDerDid AiH paSThI ca vA bhavati / vadha za044 tAdarthyabhAra De. (20 me.) tene are Dita bhAi mane SaSThI vi345. thAya. che. vahAi vahassa vahAya / vadhArthamityarthaH / // 134 // kacid dvitiiyaadeH|| dvitIyAdInAM vibhaktInAM sthAne SaSThI bhavati kacit // Aye dvitIyA vizere vimAnane pahale SaSThI thAya che. sImAdha. rassa vande / tissA muhassa bharimo / atra dvitIyAyAH SaSThI // dhagassa laddho / dhanena labdha ityarthaH / cirassa mukkA / cireNa muktetyarthaH / tesimeamaNAiNaM / tairetadanAcaritam / atra tRtIyAyAH // corassa bahii / co. rAdvibhetItyarthaH / iarAiM jANa lahuakhkharAiM pAyantimilla-sahiANa / pAdAntena sahitebhya itarANIti / atra paJcamyAH // piThThIe kesa-bhAro / atra saptamyAH // // 136 // dvitIyA-tRtIyayoH saptamI bhavati // dvitIyAtRtIyayoH sthAne kacit saptamI bhavati // . .. Page #399 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (170) 7 dvitIyA mate tRtIyAnA prasaMgamA saptamI yAya. gAme basAmi / nayare na jAmi / atra dvitIyAyAH // mai vevirIe mliaaii|| tisu tesu alaMkiA puhavI / atra tRtIyAyAH // // 136 // paJcamyAstRtIyA ca // paJcamyAH sthAne kacit tRtIyAsaptamyau bhvtH|| paJcamInA prasaMgamA aya tRtIyA ane saptamI yAya. coreNa bIhai / corAdvibhetItyarthaH antaure ramiumAgao raayaa| antaHpurAd ranvAgata ityarthaH // // 137 // saptamyA dvitIyA / saptamyAH sthAne kacid dvitIyA bhavati // saptamInA prasaMgamA 4 ANe dvitIyA yAya. (prathamAnI 55 dvitI. yA yAya 7.) vijjujjoyaM bharai rattiM // ArSe tRtIyApi dRzyate / teNaM kAleNaM / teNaM samaeNaM / tasmin kAle tasmin samaye ityarthaH // prathamAyA api dvitIyA dRzyate / caubasi pi jiNavarA / caturviza. tirapi jinavarA ityarthaH // // 138 // kyaDoryaluk // kyaGantasya kyaGghantasya vA saMbandhino yasya lug bhavati // kyA athavA kyaNa prasaya nete mante hoya tenA yano so5 thAya ke garubhAi / garuAbhai / agururgururbhavati gururivAcarati vetyarthaH // kra. dae / damadamAi / damadamAbhai // lohibhAi / lohiAbhai // Page #400 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ( 171 ) // 139 // tyAdInAmAdyatrayasyAdyasyececau // tyAdInAM vibhaktInAM parasmaipadAnAmAtmanepadAnAM ca saMbandhinaH prathamatrayasya yadAdyaM vacanaM tasya sthAne ic ec ityetAvAdezau bhavataH // tyAdi ( parasmaipada bhane Atmanepada game te ) vilastInA prathama traya - ( gunnarAtI vyAm2yu pramANe trIle 53Sa ) nA me'vayanane ic (i), bhbhane eca (e) thAya che. hasai | hasara / vevai / vevae / cakArau icecaH [ 4. 310 ) ityatra vizeSaNArthau // // 140 // dvitIyasya si se * tyAdInAM parasmaipadAnAmAtmanepadAnAM ca dvitIyasya trayasya saMbandhina Adyavacanasya sthAne si se ityetAvAdezau bhavataH // tyA pratyayonA bhI puSanA me vayananA sthAnamA si yate se thAya che. hasasi / isase / vevasi vevase // // 141 // tRtIyasya miH // tyAdInAM parasmaipadAnAmAtmanepadAnAM ca tRtIyasya trayasyAdyasya vacanasya sthAne mirAdezo bhavati // tyAdi pratyayeAnA tRtIyaMtraya ( gu. vyA0 50 1 leA pu0) nA eka vacanane badale me thAya che (mAtra mar praNayanA dukAranA lopa thAya che ). sAmi | vevAmi // bahulAdhikArAd miveH sthAnIyasya merikAralopazca // bahu-jANaya rUsiDaM sakaM / zaknomItyarthaH // na maraM / na niye ityarthaH // Page #401 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (172) // 142 // bahuSpAdyasya nti nte ire // . tyAdInAM parasmaipadAtmanepadAnAmAyatrayasaMbandhino bahuSu varta. mAnasya vacanasya sthAne nti nte ire ityAdezA bhavanti // - tyA pratyayonA prathamatrayanA paDa vayanane ( anti virene) nti, nte sane hare the| mAheza yAya che. hasanti / vevanti / halijanti / ramijanti / gajante khe mehA // bIhante rakkhasANaM. ca // uppajante. kai. hiaya sAyare kava rayaNAI // donivi na pahappire bAhU / na prabhavata i. tyarthaH // vicchohare / vikSubhyantItyarthaH // kacid ire ekatvepi / sUpaire ga.ma cikkhallo / zuSyatItyarthaH // // 143 // madhyamasyetthA hacau tyAdInAM parasmaipadAtmanepadAnAM madhyamasya trayasya bahuSu vartamAnasya sthAne itthA hac ityetAvAdezau bhavataH // tyAdi vimatiyAnA mI pu31nA mavayanane ANe itthA bhane hacU (ha) sevA maheza thAya che. hasitthA / hasaha / vevitthA / vevaha // bAhula kAditthAnyatrApi / yadyatte. rocate / jaM jaM te roitthA / haca iti ca kAraH iha-hacorhasya (1.268) ityatra vizeSaNArthaH // // 144 // tRtIyasya mo-mu-mAH // tyAdInAM parasmaipadAtmanepadAnAM tRtIyasya trayasya saMbandhino bahuSuH vartamAnasya vacanasya sthAne momu ma ityete AdezA bhavanti // syAdi pratyAnA tRtIyayana pahuMcayana ( mas (kore) ne mA, su Page #402 -------------------------------------------------------------------------- ________________ bhane ma me| mAheza yAya che. hasAmo / hasAmu / hasAma / tuvarAmo / tuvarAmu / tuvarAma // // 145 // ata evaic se // tyAdeH sthAne yo eca se ityetAvAdezAvuktau tAvakArAntAdeva bhavato nAnyasmAt // _____3.139 sUtra prabhArI ne 3.140 sUtra prabhArI re ecU mane se Adeza thAya che te sakArathI para ekavacanane pratyaya Avyo hoya te ja thAya che. (anyathA yatA nayI). hasae / hasase // tuvarae / tuvarase // ka rae / karase // ata iti kim / ThAi / ThAsi // vaai| vasuAsi hoi / hosi / evakArokArAntAd ecU se eva bhavata iti viparItAvadhAraganiSedhArthaH / tenAkArAntAd ica si ityetAvapi siddhau // hasai / ha. hasasi // vevai / vevasi // // 146 // sinAsteH siH|| 'sinA dvitIyatrikAdezena saha asteH sirAde so bhavati // bIjA 535nA me kyanane pa ra si tanI sAye as (g) dhAtu se si mAheza thAya cha. nihuro jasi // sineti kim / se. Adeze sati athi tuma // // 137 // pi-mo-maimiha-mho mhA vA // asterdhAtoH sthAne mi moma ityAdezaiH saha yathAsaMkhyaM mhi mho mha ityAdezA vA bhavanti / . bhas dhAtunA sthAna mi mAhezanI sAtha mhi, monI sAye mho bho ma mazinI sAye mha mevA mAheza vikSye thAya che. esa mhi / . .' Page #403 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (174) eSosmItyarthaH gayamho / gayamha / mukAssyAgrahaNAdaprayoga eva tasyetyavasA. yate / pakSe asthi abhhe / asthi amho // nanu ca siddhAvasthAyAM pakSmazma na sma hAM mhaH (2.74) ityanena mhAdeze mho iti sidhyati / satyam kiM tu vibhaktividhau prAyaH sAdhyamAnAvasthAGgIkriyeta / anyathA kaccheNa / 'vacchesu / sabve / je / te ke ityAdyarthaM sUtrAya nArambhaNAyAni syuH // // 148 // atthistyaadinaa|| asteH sthAne tyAdibhiH saha atthi ityAdezo bhavati // ____ atU dhAtune yA pratyayonI sAthe asthi mevo mAheza yAya che. athi so / asthi te / asthi turma / asthi tumhe / bhatthi ahaM / mAthi amhe // // 149 ||nnerdedaavaave // NeH sthAne at et Ava Ave ete catvAra AdezA bhavati / / Ni pratyayate 4 a, e, Ava ane Ave me|| yAra mAheza yAya cha darisai / kArei / karAvada / karAha // hAsei / hasAvei hasAvei // uvasAmei / ubasamAvai / uvasamAvei // bahulAdhikArAt kacidenAsti / jANAvei // kvacid Ave nAsti / pAei / bhAvei // // 150 // gurvAderavirvA / gurvAdeNe sthAne api ityAdezo vA bhavati // LithI pUrva svara gurU heya te Line ThekANe ravi Adeza vikalpa yAya che. zoSitam / sosvirN| sosi // tossitm| tosaviraM / tosi|| Page #404 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ( 175) ... // 151 // bhramerADo vA // . bhramaH parasya rADa Adezo vA bhavati // bhram dhAtuyI 52 Ni 2 re ADa meve| mAheza pi4 yAya che. bhamADai / bhamADei / pakSe / bhAi : bhamAvai / bhamAvei // // 152 // lugAvI kta-bhAva-karmasu // NaH sthAne luk Avi ityAdezau bhavataH kte bhAvakarmavihiteca pratyaya parataH // sata pratyaya ane bhAva athavA karma arthamAM karelo patyaya para chatAM , Nita so5 ane mAvi mAheza yAya che. kAriaM / karAvi // hAsi / hasAviraM // khAmibhaM / khamAvimaM // bhAvakarmaNoH / kaariiai| karAvIai! kArijai / karAvijai / hAsIai / hasAvIbhai / hAsijai / hsaaviji|| // 153 // adelukyAderata aaH|| NeradellopeSu kRteSu AderakArasya A bhavati // ne sthAne a, 6 ane lepa kariye tyAre tethI pUrva ane A thA ya che. (kaIne mate Ave ane A Adeza kariye tyAre paNa eno A yAya che). ati / pADai / mArai // eti / kArei khAmei // luki / kAriaM / khAmi / kArIai / khAmIai // kArIjai / khAmijai // bhadellukIti kim / kraavirN| karAvIai / karAvijai // Aderiti kim| saMgAmei / iha vyavahitasya mA bhUt // .. kAkAsya mA bhata // Page #405 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ata iti kim / dUsei // kecitu AvabhAdhyAdezayorappAderata bhAsvamiccha. nti / kArAvei / hAsAvio jago sAmalIe // // 154 // mau vA // ata Aiti vrtte| adantAddhAtoau pare ata AtvaM vA bhavati / / akArAnta dhAtuthI bi pracaya para chatAM ane rUane A vikalpa thAya che. hasAmi hasami / jANAmi jANami / lihAmi lihami // ata ityeva / homi // // 155 // ica mo-mu-me vA // akArAntAddhAtoHpareSu mosumeSu ata isvaM cakArAd AtvaM ca vA bhvtH|| aparAnta dhAtuthA mo, mu mane ma 52 chatai ane| igane A di. azye thAya che. bhaNimo bhaNAmo / bhaNimu bhaNAmo / bhaNima maNami / pakSe / maNamo / bhaNamu / bhaNama // vartamAnA paJcamI-zatRSu vA (3.158) ityetva tu bhaNemo / bhaNemu / bhaNema / ata ityeva / ThAmo / homo // // 156 // te // ke paratota itvaM bhavati // -- kta prasaya 52 chatai mana i thAya 2. hasia / paDima / navikaM / hAsimaM / Page #406 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pADhi // gaye nayamityAdi tu siddhAvasthApekSaNAt / ata ityeva / maay| lu / hu // // 157 // eca ktvA-tum-tavya-bhaviSyatsu // ktvAtumtavyeSu bhaviSyakAlavihite ca pratyaye paratota ekArazvakArAdikArazca bhavati // kvA, tum, tavya bhane bhaviSyat asama vidhAna reso pralaya 52 chatai arano era thA5 cha. ktvA / haseUNa / hasiUNa // tum / ha. seuM / hasi // tanya / haseabvaM // hasiabbaM // bhavivyat / hasehiMi / hasihida // ata ityeva / kAUNa // // 158 // vartamAnA-paJcamI-zatRSu vA // vartamAnApazcamIzatRSuparata akArasya sthAne ekArovA bhvti| vartamAna (vimati ), 5bhI ( vibhAkta tu vizere ) mane zatU pratyaya para chatAM sarakArano pakAra vikalpa thAya che. kaI ThekANe A paNa thAyaM. ) vartamAnA / hasei hasai / hasema hasima / hasemu hasimu // paJcamI haseu hasau / suNeu // zatR / hasento hasanto // cina bhavati / jayai / kadhidAtvamapi / suNAu // // 159 // jjA-jje // jAja ityAdezayoH parayorakArasya ekAroM bhavati // jA bhane ja mAheza 52 chatai ane| e thAya che. hasejA / hsej|| bata ityeva / hojA / hoja Page #407 -------------------------------------------------------------------------- ________________ . (178) ..... ...' ||160||iia-ijjo kyasya // , cijiprabhRtInAM bhAvakarmavidhi vakSyAmaH / yeSAM tu na vakSyate / teSAM saMskRtAtidezAtprAptasya kyasya sthAne Ia ijja ityetAvAdezau bhavataH // bhAva athavA karma arthamA thayelA vacane badale ja ane putra evA mAheza thAya che. hasIai / hasijai / hasIanto / hasijjanto / hasI. amANo / hasijjamANo / paDhIai / paDhijai / hoIai / hoi jai // vahulAdhikArAt kvacitU kyopi vikalpena bhavati / mae nayeMja / mae navijeja / teNa lahejaM / teNa lahijeja / teNa accheja / teNa achijjena / teNa acchIai // .. // 11 // dRzi-vaDIMsa-DuccaM // dRzevazca parasya kyasya sthAne yathAsaMkhyaM DIsa icca ityAdezau bhavataH / iiaijjaapvaadH|| ____ dRz dhAtuthA ane vaca dhAtuthI 52 kyane ma manu me DIsa [Isa] . mane duzca [ucca] mAheza thAya che. dIsai vuJcai // // 162 // sI hI hIa bhUtArthasya // bhUtetheM vihitodyatanyAdiH pratyayo bhUtArthaH tasya sthAne sI hI hIa ityAdezA bhavanti // svarAH dhAtu thakI vighana karelA adhAtanI vigere bhUtArtha pratyayane Aya sI, hI bhane harama mevA Aheza thAya 2. uttaratra vyaJjanAdIbhavibhA.. Page #408 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (279) mAt svarAntAdevAyaM vidhiH / kAsI / kAhI / kAhIa / akArSIt / a. karot / cakAra vetyarthaH / evaM ThAsI / ThAhI / ThAhI // ArSe / devindo iNamambavI ityAdI siddhAvasthAzrayaNAt hastanyA: prayogaH // // 163 // vyaJjanAdIH // vyaJjanAntAddhAtoH parasya bhUtArthasyAdhatanyAdipratyayasya Ia ityAdezo bhavati // vyaMjanAnta dhAtuthI vidhAna karelA bhUtArtha (adhatanI vigere) pratyayne ye Ia mevo maheza thAya che. huvIa / abhUt / abhavat / bamu vetyarthaH // evaM ajchIa / AsiSTa / Asta AsAMcaka vA // geNhI !.. agrahIt / agRNhAt / jagrAha vaa|| // 164 // tenAsterAsyahesI // asterdhAtostena bhUtArthena pratyayena saha Asi ahasi ityAdezau bhavataH // bhUtArtha pratyayana sAye as ( 2 ) ne Are bhAsi bhane ahesi se| mAheza yAya che. Asi so tuma ahaM vA / je Asi / ye AsamityarthaH / evaM ahesi // // 165 // jjAtsaptamyA ivA // saptamyAdezAt jjAtpara irvA pryoktvyH|| yAt vigaire sabhI ( miti ) no maheza reja tathA 52 i. viye yAya. bhavat / hojai / hoja // Page #409 -------------------------------------------------------------------------- ________________ // 166 // bhaviSyati hiraadiH|| bhaviSyadarthe vihite pratyaye pare tasyaivAdihiH prayoktavyaH / / bhaviSyakAlamAM vidhAna karela pratyaya para chatAM teneja prAraMbhe hi mAgama thAya che. hohii / bhaviSyati bhavitA vetyarthaH // evaM hohinti / hohisi / hohitthA / haMsihii / kAhi // // 167 // mi-mo-mu-me ssA hA na vA // bhaviSyatyarthe mimomumeSu tRtIyatrikAdezeSu pareSu teSAmevAdI ssA hA ityeto vA prayoktavyau / herapavAdau / / bhaviSyakAlamAM tRtIyatraya (gu. vyA. pra. 1 le purUSa) nA Adeza me mi, mo, mu bhane ma te 52 chatai ta sAdRzAnain 5.2me ssA bhane hA // mAgama pipe thAya che. pakSe hirapi // hossAmi hohAmi / hoslAmo hohaamo| hossAmu hohAmu / hossAma hohAma // pakSe / hohimi / hohimo / hohimu / hohima // kacittu hA na bhavati / hasissAmo / hasihimo // // 168 // mo-mu-mAnAM hissA hitthA // dhAtoH parau bhaviSyati kAle momumAnAM sthAne hissA hitthA ityeto vA prayoktavyau // dhAtuthI para bhaviSyakAlamAM AvelA mo, gu, ane mane ThekANe hissA bhane hitthA mAheza vi. thAya cha. hohissA / hohityA / hasi hissA / hasihatyA / pakSe / hohimo / hossAmo hohAmo / ityAdi / Page #410 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ( 181 ) // 169 // meH ssaM // dhAtoH paro bhaviSyati kAle myAdezasya sthAne ssaM vA prayoktavyaH // dhAtuthI para bhaviSyata kAlamAM phri evA Adezane suM eve Adeza thAya che. hos / hasissaM / kittaissaM / pakSe / hohimi hossAmi / hohAmi ttihimi || // 170 // kR-do haM // karoterdadAtezva paro bhaviSyati vihitasya myAdezasya sthAne haM vA prayoktavyaH // kR bhane dA ( 0 u le ) thA vidhAna vaisA bhaviSyatyAsabhAM mi mevA Ahezane he haM yevo maheza vidhye thAya che. kAhaM / dAhaM / kariSyAmi dAsyAmItyarthaH // pakSe / kAhimi / dAhimi / ityAdi // // 171 // zru-gami rudi-vidi-dRzi-muci-vaci-chidi-bhidi-bhujAM socchaM gacchaM rocchaM vecchaM dacchaM mocchaM vocchaM checchaM bhecchaM bhocchaM // zrAdInAM dhAtUnAM bhaviSyadvihitamyantAnAM sthAne socchamityA : dayo nipAtyante // bhaviSyatsanA pratyaya mi nemAne bhante che vA zru, garma, rud vid, za, muc, bac, chidU bhane bhUjne mahase [ zradhyAmi gamiSyAmi Page #411 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ( 182 ) vagerene pahale ] socchaM, gacchaM, rocchaM, vecchaM dacchaM, mocchaM, vAcchaM, checchaM bhecchaM bhocchaM mevA haza maheza anume thAya che socchaM / zroSyAmi || gacchaM / gamivyami // saMgacchaM / saMgasye // rocchaM / rodivyAmi // vida jJAne / vecchaM / vediSyAmi // dacchaM | drakSyAmi || mocchaM | mokSyAmi / vocchaM / vakSyAmi // checchaM | chetsyAmi // bhaicchaM bhetsyAmi // bhocchaM / bhokSye // // 172 // socchAdaya ijAdiSu hiluk ca vA // zrAdInAM sthAne ijAdiSu bhaviSyadAdezeSu yathAsaMkhyaM socchAdayo bhavanti / te evAdezA antyasvarAdyavayavavarjA ityarthaH / hiluk ca vA bhavati // kSu vigere dhAtuone ThekANe jJAti bhaviSyadAdeza para chatAM sAccha vigere daza Adeza anukrame thAya che ane phrinA vikalpe lApa thAya che. so cchii / pakSe / socchihi / evaM socchinti / socchihinti / socchisi / socchihisiN'| socchitthA / socchihitthA / socchiha / socchihiha / socchimi / socchihimi / socchissAmi / socchihAmi / socchissaM / so. chaM / socchimo / socchihimo / socchislAmo / socchihAmo / socchi* hissA / socchihithA / evaM mumayorapi // gacchii / gacchahi / gacchanti / gacchihinti / gacchisi / gacchihisi / gacchitthA / gacchihitthA / gacchai / gacchahi / gacchimi / gacchahimi / gacchissAmi / gacchihAmi / gacchihasaM / gacchaM / gacchimo / gacchihimo / gacchissAmo / gacchihAmo / gacchihissA / gacchihitthA / evaM mumayorapi // evaM rudAdInAmapyudAhAryam // 1 1 // 173 // dusumu vidhyAdiSvekatasmiMstrayANAm // vidhyAdiSvartheSUtpannAnAmekatverthe vartamAnAnAM trayANAmapi trikANAM sthAne yathAsaMkhye du su mu ityete AdezA bhavanti // Page #412 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ( 183 ) vidhi, nimantraNa vigere artheAmAM thatA trIjA purUSanA eka vacanane badale 3, khIjA pu. e. badale su, ane 1 lA pu. e. te khale su thA. isa sAhasasu tumaM / hasAmu ahaM // pecchau | pecchasu / pecchAmu || dakAroccAreNa bhASAntarArtham // } // 174 // sohirvA // pUrvasUtravihitasya soH sthAne hirAdezo vA bhavati // 173 sUtra prabhANe thatA suno hi viye thAya che dehi desu // // 179 // ata ijjasvijjahIjje-luko vA // akArAtpasya soH ijjasu ijjahi ijje ityete lukU ca AdezA vA bhavanti // amarathI 52 sune ijjasu, ijjahi mane ijje mevAtra maheza mane ye vamate soya3thI maheza vimdhye thAya che. hasejasu / hasejjahi / ha sejbe / isa / pakSe / hasasu // ata iti kim / hosu | ThAhi // // 176 // bahuSu ntu ha mo // vidhyAdiSUtpannAnAM bahuSvartheSu vartamAnAnAM trayANAM trikANAM sthAne yathAsaMkhyaM ntu ha mo ityete AdezA bhavanti // vidhi vigere arthamAM thatA purUSakheAdhaka ahuvacana pratyayAne ThekANe ntu, ha, mane mo the| maheza thAya che. ntu / hasantu / hasantu haseyuvI // h| isaha / hasata / iseta vA // mo / hasAmo 1 hasAma / hasema vA // evaM tuvarantu / tuvaraha / tuvarAmo // Page #413 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ( 184) // 177 // vartamAnA-bhaviSyantyAzca jja jjA vaa|| vartamAnAyA bhaviSyantyAzca vidhyAdiSu ca vihitasya pratyayasya sthAne jja jjA ityetAvAdezo vA bhvtH|| vartamAnA, bhaviSyantI ane vidhi vigere arthamAM vidhAna karAto je pratyaya temane ThekANe ane zA evA Adeza vikalpa thAya che. (bIjA soDAnA bhate mI sarva vimatimAne 51 ja mane jA yAya 7.) pakSe yathAprAptam // vatamAnA / haseja / hasejA / paDheja / paDejA / suja / suNejjA // pakSe / hasai / paDhacha / suNai // bhvissymtii| paDheja / pddhejaa| pakSe / paDhihii / vidhyAdiSu / hasejja / hasijA / hasatu / hasedvA isya. rthaH / pakSe / hasau // evaM sarvatra / yathA tRtIyatraye / bhaivAejjA / bhAi vAyAvejjA / na samaNujANAmi / na samaNujANejjA vA // anye svanyAsAmapIcchanti / hojja / bhavati / bhavet / bhavatu / abhavat / bhabhUt |b. bhUva / bhUyAt / bhavitA / bhaviSyati / abhaviSyavetyarthaH // // 178 // madhye ca svarAntAdvA / svarAntAddhAtoH prakRtipratyayayormadhye cakArAtmatyayAnAM ca sthAne jja jjA ityetau vA bhavataH vartamAnAbhatiSyantyorvighyAdiSu ca // svarAnta dhAtuthI vartamAnA, bhaviSyantI ane vidhyAdi arthamAM thayela pralaya para chatAM maLe ane pratyayane ThekANe ane kyA vikape thAya che. vartamAnA / hojjai / hocnAi / hojja / hojA / pakSe / hoi / evaM hojjasi / hojjAsi / hojja / hojjA / hosi / ityAdi // bhvissyntii| Page #414 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ( 185 ) hojjahi / hojjAhii / hojja / hojjA / paMkSe / hohii // evaM hojjahisi / hojjAhisi / hojja / hojjA / hohisi / hojjahimi / hojjAhimi / hojjassAmi / hojjahAmi / hojjassaM / hojja / honA / ityAdi // vidhyAdiSu / hojjau / hojjAu / hojja 1 hojjA / bhavatu bhavedvetyarthaH / pakSe / hou || svarAntAditi kim / hasejja | hasejjA / tuvarejja / tuvarejjA / // 179 // kriyAtipatteH // kriyAtipatteH sthAne jjajjAvAdezau bhavataH // priyAtipattinA pratyayAne hase jja bhane jjA mAheza thAya che. houjA hojjA | bhabhaviSyadityarthaH / jai hojja vaNNaNijjo // // 180 // nta-mANau // kriyAtipatreH sthAne ntamANau Adezau bhavataH // kriyAtipatti vibhaktinA pratyayane badale TM ane mALa Adeza thAya che. honto / homANo / abhaviSyAdinyarthaH // hariNa-hANe hariNaGka jaba si hariNAhivaM nivesanto / na sahanto vibha to rAhuparihavaM se jiantassa // // 189 // zatrAnazaH // zatRAnaz ityetayoH pratyekaM nta mANa ityetAvAdezau bhavataH // zatR bhane Anaza praNayane ThekANe dareke nna ane mALa Adeza thAya che. zatR / hasanto hasamANo // Anaza | vevanto vedamANo // Page #415 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (186) // 182 // I ca striyAm // striyAM vartamAnayoH zatrAnazoH sthAne I cakArAt tamANau ca bhavanti // je 7 ane AnA pratyaya strIliMgamAM hoya to teone ThekANe , nta ane mANa yA traya mAheza thAya che. hasaI / hasantI / hasamANI / vevaI / vevantI / vevamANI // . . ___ ityAcAryazrIhemacandraviracitAyAM siddhahemacandrAbhidhAnasvApa zazabdAnuzAsanavRtto aSTamasyAdhyAyasya tRtIyaH pAdaH // 3 // Urdhva svarganiketanAdapi tale pAtAlamUlAdapi tvatkIrtidhamati kSitIzvaramaNe pAre payodherapi / tenAsyAH pramadAsvabhAvasulabhairuccAvacaizcApale. ste vAcaMyamavRttayopi munayo maunavrataM tyAjitAH // 1 // sarvavide namaH // Page #416 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (187) . trIjo pAda saMpUrNa. // 1 // ahaM // idito vA // sUtre ye idito dhAtavo vakSyante teSAM ye AdezAste vikalpena bhavantIti veditavyam / tatraiva codAhariSyate // A sUtrathI AgaLanA sUtramAM je je dhAtune saMzaka kArane 4 nirdeza karyo hoya te te dhAtunA Adeza vikalpa thAya che. // 2 // karvajjara-pajjaroppAla-pisuNa-saGka-bollacava-jampa. sIsa saahaaH|| katherdhAtorvajjarAdayo dazAdezA vA bhavanti // . katha ghAtune Ae (1) vajara, (2) pajara, (3) uppAla, (5) pisuNa, (5) saGa, (6) bolla, (7) cava, (8) jampa, (4) sIsa mane (10) sAha mevA 6 mAheza vi. thAya che. vajarai / pajarai / uppAlai / pisunni| saGkhai / bollai / cavai / jampai / sIsai / sAhai / ubbukkai iti tUtpUrvasya buka bhASaNe ityasya / pakSe / kahaha // ete cAnyairdezIsu paThitA bhapi asmAbhirdhAsvAdezIkRtA vividheSu pratyayeSu pratiSThantAmiti // tathA c| vajario kathitaH / variUNa kathayisvA / vajaraNaM kathanam / vajaranto kathayan / vajAraanvaM kathayitavyamiti rUpasahasrANi sidhyanti / saMskRtadhAtuvaJca pratyayalopAgamAdividhiH // // 3 // duHkhe nnivvrH|| duzvaviSayasya koNincara ityAdezo vA bhavati // Page #417 -------------------------------------------------------------------------- ________________ - (188) je dhAtu duHkha viSe heya te nizvara A Adeza vikalpa thAya cha. Ninvarai / duHkhaM kathayatItyarthaH // // 4 // jugupse jhuNa-duguccha-duguJchA // jugupserete traya AdezA vA bhavanti / jugupsa ghAtune Ae jhuNa, duguccha bhane duguncha vA mAheza piye yAya che. jhuNai / dugucchai / dugunch| / pakSe / jugucchai // glope| duu. cchai / duuJchai / juucchai // // 5 // bubhukSi vIjyoArava-vojau // bubhukSerAcArakibantasya ca vIjeyathAsaMkhyametAvAdezau vA bhvtH|| bubhukSa dhAtune gIrava bhane AcAravibanta (mAyA arthamA yatA vip pratyaya bhane anta cha te) vIja ghAtune Aye voja Aheza vispe yAya che. NIrakai / buhukkhA / vojai / bIjaha // // 6 // dhyA-gojhA-gau // anayoryathAsaMkhya jhA gA ityAdezau bhavataH // dhya dhAtune mA bhane gai thAtune gA nitya yAya 7. mAi / sAmai / NijjhAi / NisAmai / nipUrvo darzanArthaH / gAi / gAyai / sANaM / gaannN|| ||7||jnyo jANa-muNau // jaanaate||nn muNa ityAdezau bhavataH // Page #418 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (189 ) ne muNa maheza thAya che. jANai / muNa NAUNa / jJA dhAtune pahale jhANa bahulAdhikArAtkacidvikalpaH / jANiaM / NAyaM / jANi / jAgaNaM | nANaM / maNai iti tu manyateH // // 8 // udo dhmo ghumA // udaH parasya dhmo dhAtorghumA ityAdezo bhavati // d upasargathI para mAdhAtune ThekANe humA mAi // AdaeNza thAya che. // 9 // zrado dhA dahaH // zradaH parasya dadyAterdaha ityAdezo bhavati // zrat vyadhyayathI 52 dhA dhAtune daha mAheza thAya che. lahai / sadahamANo jIvo // // 10 // piveH pijja* Dalla paTTa-ghoTTAH // pibaterete catvAra AdezA vA bhavanti // pA (pI) dhAtune hejhale pija, Dalla, paha bhane ghoTa vA Adeza visye thAya che. pijjai / Dallai | paTTai / ghoDadda | pibhai || // 11 // udvAterorummA vasuA || utpUrvasya vAteH orummA vasuA ityetAvAdezau vA bhvtH|| udvA (ud upasarga bhmane vA dhAtu ) ne pahale orummA bhane vasubhA maheza vizye thAya che. johammAi / vasuA | ubvAi // Page #419 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (190) - // 12 // nidrAterohIroDau / nipUrvasya drAteH ohIra uGgha ityAdezo vA bhavataH // ti upasargasahita dA pAtune bho bhohora bhane usa mevA me mAheza vipe yA5 cha. moharii / uGkai / nihAi // // 13 // AdherAigghaH // AjighraterAigdha ityAdezo vA bhavati / / bhA-brA ghAtune pahale vidhe Aigdha mAheza thA5 7. Aigbai / bhagghAi // 14 // nAterabhuttaH // snAterabhutta ityAdezo vA bhavati // mA pAtune abbhUtta Ahesa vi46 thAya che. bhanbhuttai / hAi // // 15 // samaH styaH khaH / saMpUrvasya styAyateH khA ityAdezo bhavati / sam yahI parastI dhAtuna ANe khA mAheza thAya che. sNkhaai| sNkhaay|| // 16 // sthaSThA-thaka-ciTTa-nirappAH / / tiSThaterete catvAra AdezA bhavanti // sthA dhAtune Ae ThA, thakka, ciTTha mane mirappa me yAra maahesh| yaya 2. ThAiTha / bhai / ThANaM / pahio / uhio / pahAvibho / umAvi, Page #420 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ( 191) bho / thai | cihna / ciDiUNa / nirampai // bahulAdhikArArakAcinna bha. bati / thimaM / thANaM / patthio / utyio / thAUNa // // 17 // udaSTha-kukkurau // udaH parasya tiSThateH Ta kukura ityAdezau bhavataH // rar upasargathI para sthA dhAtune ThekANe 4 ane kukura evA Adeza thAma che. maThTha / ukukurai // // 18 // mleva-panvAyau // mlAyatervA panvAya ityAdezo vA bhavataH // OM dhAtune ThekANe vikalpe aa ane ya evA Adeza thAya che. bAi / padhvAyai / milAi || // 19 // nirmo nimmANa nimmo // nirapurvasya mimIteretAvAdezo bhavataH // nir upasarga lene pUrve che tene Aye (nirmA ne hea) nimmANa bhyane nimmava sevA maheza thAya che. nimmANai | nimmavaha || // 20 // kSeNijjharau vA // kSayatejjhira ityAdezo vA bhavati // kSi dhAtune NijAra yevo maheza viTye thAya che Nijjharaha / pakSe / jhijjai // Page #421 -------------------------------------------------------------------------- ________________ // 21 // dennennum-nuup-shnum-ddhkaumbaal-pdhdhaalaaH / / chadeya'ntasya ete paDAdezA vA bhavanti // myanta damaTa chAdi dhAtune A Numa, nUma, sAma, Dhakka, mo. svAla bhane pavAla sevA 7 mAheza vithe thAya che. Numaha / nUmai / Nasve NUmai satrumai / Dhakai / omvAlai / pabvAlai / chAyai // // 22 // nivipasyoNihoDaH // nigaH patezca Nyantasya NihoDa ityAdezo vA bhavati // ni upasargasAlita Nyanta vRga pAtu bhane pat pAtu (ni-vAri bhane pAti) memane A NihoDa mAheza vipe yAya cha. NihoDaha / pakSa / nivArei / pADei // // 23 // dUlo damaH // dDo Nyantasya dUma ityAdezo bhavati // Nyanta dUka dhAtune dUma me Ahe. thAya che. damai mana hiayaM // // 24 // dhavalerdumaH // dhavalayatarNyantasya dumAdezo vA bhavati // Nyanta dhavali pAtune duma me mAheza vikSye thAya che. dumaha / dhavalai // svarANAM svarA (bahulam ) [ 1.238 ] iti dIrghatvamapi / miraM / dhavalitamityarthaH // Page #422 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ( 193) // 29 // tulerohAmaH // tuleya'ntasya ohAma ityAdezo vA bhavati // Nyanta tula (toli) dhAtune Aye ohAma meva Ahe vidhe thAya che. ohAmaha / tulai // // 26 // viricrolunnddoplunndd-plhtyaaH|| virecayateNyantasya oluNDAdayastraya AdezA vA bhavati // Nyanta vireci pAtune oluNDa, ullugu mane palhatya mevAtra mAheza vi38 yAya 7. oluNDaha / ulluNDai / palhatyai / vireai // // 27 // tdderaahodd-vihoddau| taDeya'ntasya etAvAdezau vA bhavataH // Nyanta taD (tADi) yAtune hoDa bhane vihoDa mevA mAheza vi. 82 yAya che. AhoDai / vihoDai / pakSe / tADei // // 28 // mizrevIMsAla-melavoM // .. . mizrayatarNyantasya vIsAla melava ityAdezau vA bhavataH / Nyanta mizrine ma42 vIsAla bhane melava me mAheza vidhe yAya 2. vasiAlai / melavai / missai // __ // 29 // utthuulgunntthH|| uddhaleya'ntasya guNTha ityAdezo vA bhavati // Nyanta udhdhUli pAtune guNa meve| mAheza vipe thAya 2. guNThai / pakSe / ukhulei // Page #423 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ( 194) // 30 // bhramestAliaNTa-tamADau // bhramayateya'ntasya tAliaNTa tamADa ityAdezau vA bhavataH // Nyanta ami dhAtu tAliaNTa mane tamADa mevA mAheza vi thAya 2. tAliaNTai / tamADai / bhAmei / bhamADei / bhamAvei // .. // 31 // nazerviuDa-nAsata-hArava-viSpagAla-palAvAH // narNyantasya ete paJcAdezA vA bhavanti / Nyanta naz (nAzi) dhAtune viuDa, nAsava, hArava, vippagAla, mane palAva mevA pAMya mAheza vi. thAya che. viuDai / nAsavai / hAravai / vippagAlai / palAvai / pakSe / nAsai // __ // 32 // dazerdAva-dasa-dakkhavAH // dRzerNyantasya ete traya AdezA vA bhavanti // Nyanta dRza ( darzi ) dhAtune dAva, daMsa, mane dakkhava mevA 14 mAheza vikSye thAya che. dAvai / dasai dakkhavai / dArisaha // . // 33 // udghaTeruggaH // utpUrvasya ghaTeryantasya ugga ityAdezo vA bhavati // utpUrvaka pyanta ghaT dhAtune [uTine] ugga me| mAheza 1i4 thAya che. uggai / ugghADai // // 34 // spRhaH sihaH // . spRho Nyantasya siha ityAdezo bhavati // jyanta pahi dhAtune siha mevo Adeza thAya cha. siMhaha // Page #424 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ( 195 ) // 35 // saMbhAverAsaGghaH // saMbhAvayaterAsaGgha ityAdezo vA bhavati || saMbhAvi dhAtune AsaGga meyo maheza vaha thAya che. AsaDai / saMbhAvai // || 36 || unnamerutthaGgollAla-guluguJchopelAH // utpUrvasya namerNyantasya ete catvAra Adezo vA bhavati // utpUrvaka Nyanta nAma dhAtune utthaGa, ullAla, guluguccha, bhane uppale mevA Aheza vimudhye thAya che. utthai | ullAlai / gulu gumchai / uppldddduu| nAvaiDa || || 37 || prasthApeH patra- peNDavau // pUrvasya tiSThaterNyantasya paTTava peNDava ityAdezau vA bhavataH // prasthApidhAne paTuva ne peNDava senA Ahe vizye thAya che. pavaI | peNDavara | pahAva // 38 // vijJakAko // tripUrvasya jAnAterNyantasya voka avuka ityAdezau vA bhavataH / / payanta vijJapi dhAtune TheDA vokka bhane avukka mevA maheza vi thAya che. vokkara / avukkar3a | viSNavadda || // 39 // arperallitra - caccuppa - paNAmAH // arperNyantastha eve traya AdezA vA bhavanti / / pabanta arpi dhAtune alliba, cuccuppa bhane paNAma bhevA Aheza vi Page #425 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (196) pe thAya che. alivai / caccuppai / paNAmai / pakSe / appei // // 40 // yApevaH // yAteryantasya java ityAdezo vA bhavati // Nyanta yApi dhAtune java sevA mAheza 1i6 thAya che. javai jaavi|| // 41 // plAvarombAla-pavvAlau // plavarNyantasya etAvAdezau vA bhavataH // - Nyanta plAvi dhAtu ombAla mane pavAla me|| mAheza (178 .yAya che. omvAlai / pavvAlai / pAveha // // 42 // vikozeH pkkhoddH|| vikozayatarnAmaghAtIrNyantasya pakkhoDa ityAdezo vA bhavati // vikozi mevA Nyanta nAma dhAtune pakkhoDha mevI mAheza vi46 yAya che. pakkhoDai / vikosai // // 43 // romanthe roggaal-vggolau|| romanthe madhAtorNyantasya etAvAdezau vA bhavataH // Nyanta romanthi mevA nAmadhAtuna roggAla mane vaggola ! mA. hai| vi38 thAya che. bhoggAlai / vaggolaha / romanthai / // 44 // kameNihuvaH // kameH svArthaNyantasya Nihuva ityAdezo vA bhavati // svArthaNyanta kAmi dhAtune Nihuva mevo maheza vi46pe yAya 7. Ni. hubaha / kAmeha // . Page #426 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ( 197 ) // 45 // prakAzerjuvvaH // prakAzeyantasya Nuvva ityAdezo vA bhavati / / . Nyanta prakAzi dhAtune Nuvva / maheza vimadhye thAya che. vai / payase // // 46 // kamperviccholaH // kamperNyantasya vicchola ityAdezo vA bhavati // yanta kampi dhAtune vicchola yevo maheza vihaye thAya che. vi ccholai / kampei // // 47 // AropervalaH // AruherNyantasya vala ityAdezo vA bhavati // Nyanta Aropi dhAtune vala yevo maheza vikSye thAya che. valai | Arovedda || // 48 // dole raGgolaH // duleH svArthe Nyantasya raGkhola ityAdezo vA mabAre || svArthaNyanta dul ( doli ) dhAtune rakhola bhevo maheza vi thAya che. raGkholaha / dolaha // : // 49 // rorAvaH // rajjerNyantasya rAva isthAdezo vA bhavati // vayamta rakSi dhAtune rAja yevo maheza vimadhye thAya che. rAvai / oha // Page #427 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ( 198) // 50 // ghaTeH parivADaH // ghaTeryantasya parivADa ityAdezo vA bhavati // Nyanta ghaTi dhAtune parivAra mevo maheza vipe yA5 . pari. vADei / ghaDe // // 51 // veSTaH pariAlaH beSTeyantasya pariAla ityAdezo vA bhavati // Nyanta veSTi dhAtune pariAla me| mAheza 148pe yAya che. pari. Alei / veda // ... // 52 // kriyaH kiNo vestu ke ca // Neriti nivRttam / krINAte. kiNa ityAdezo bhavati / ve parasya tu dviruktaH kezvakArAtkiNazca bhavati / kI dhAtune kiNa mAheza thAya che mere te krI dhAtu vi 65sayA 52 ya ta ke mane kiNa mevA maheza thAyacha. kiNai / vikei / vikinnh|| // 53 // bhiyo bhA-bIhau / / vibheteretAvAdezau bhavataH // bhI dhAtune.bhA mane bIha mevA Aheza thAya che. bhAi / bhAibhaM / bIhaha / bIhi // bahulAdhikArAd bhIo // .. // 54 // aaliiddollii|| AlIyateH allI ityAdezo bhavati / / ..mAlI thAne mali vo mAheza- yAya 7. alliyaa| mlliinno| Page #428 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ( 199) // 55 // nilINilIa-NilaMka Nirigdha luka likka lihakAH // nilIDa ete SaDAdezA vA bhavanti / / .. . . ni lIDne / NilIa, Nilukka, Niriggha luka, lika, bhane hika mevA 7.mAheza vi thAya 7. NilIai / zilubaha / Nirigghaha / lu. kai / likai / lihakkai / nilijjai // // 56 // vilIvirA // vilIvirA ityAdezo vA bhavati // . vilIne Ae virA mevo maheza vidhe thAya. virAi / vilijai!! // 57 // rute ruja-ruSTau // . .. rauteretAvAdezau vA bhavataH // ru dhAtune ruja bhate. ruNTa mevA mAheza vipe yAya che. ruJjaha ! ruNTai / rvi|| . // 58 // shrutterhnnH|| zRNoterhaNa ityAdezo vA bhavati // svAdi gaNamAna zru dhAtune Aye haNa meve| mAheza vi46 yAya che. haNai / suNaha // // 59 // dhRgedhuvaH // dhunAtedhuMba ityAdezo vA bhavati // dhUm dhAtu (ga) 5 bho athavA 8 bhI) 2 dhuva me mAheza viye thAya che. dhuvai / dhuNaMha // Page #429 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (266) - // 6 // bhuveho huva-havA bhuvo dhAto: huva hava ityete AdezA vA bhavanti // - bhU dhAtune Ae ho, huca, mate hava mevA mAheza vidhye yAyale. hoi / honti / huvai / huvanti / havai / havanti // pakSe / bhavai / parihINa-vihavo / bhaviuM / pabhavai / paribhavai / saMbhavai // kvacidanyadapi / ubbhuai / bhattaM // // 61 // aviti huH // vidvarje pratyaye bhuvo du ityAdezo vA bhavati // viH zivAya pratyaya para chatAM mU dhAtune zu e Adeza vikalpa thAya che. hunti / bhavan / hunto / avitIti kim / hoha // . // 62 // pRthak-spaSTe nnibddH|| pRthakbhUte spaSTe ca kartari bhuvo NivvaDa ityAdezo bhavati // jyAre mu dhAtune kartA pRthapha athavA spaSTa hoya tyAre tene ThekANe NivvaDa meve| mAheza thAya che. NibvaDai / pRthak spaSTho vA bhavatItyarthaH / // 63 // prabhau duppo vA // prabhukakasya bhuvo huppa ityAdezo vA bhavati // jyAre jUne kartA prabhu hoya tyAre tene duvg evo Adeza vikApe thAya che. prabhutvaM ca prapUrvasyaivArthaH / aGgezia na pahupada / pakSe / pabhave // // 64 ||te huuH|| bhuvaH ktamatyaye hUrAdezo bhavati // Page #430 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ( 201 ) kta pratyaya para chatAM bhU dhAtune hU yevo maheza thAya che| hUaM / aNuhUbhaM / pahUaM || // 65 // kRgeH kuNaH // kRgaH kuNa ityAdezo vA bhavati // kRg ( 2 ) dhAtune heAge kuNa sevA mAheza vihaye thAya che. kuNai / karai || // 66 // kANekSite NiAraH // kANekSitaviSayasya kugo NiAra ityAdezo vA bhavati // bhI mAMgothI levaM, mevA artha hoya tyAre kRg dhAtune NiAra yevo maheza vidhye thAya che. NiArai / kANekSitaM karoti // // 67 // niSTambhAvaSTambhe NiTThaha- saMdANaM // niSTambhaviSayasyAvaSTambhaviSayasya ca kRgo yathAsaMkhyaM miTThuha saMdANa ityAdezau bhavataH // kRg dhAtunA nyAre niSThambha ( nizreSTa ) khuM bhev| martha thatA hoya tyAre hii bhane avaSTambha ( ( yattasthairya ) : yevo martha thato hoya tyAre saMdANa yevo maheza biuye thAya che. nihuhai / niSTambhaM karoti / saMdANai / avaSTambhaM karoti // // 68 // zrame vAvamphaH // zramaviSayasya kugo vAvampha ityAdezo vA bhavati // zrama vo vo bhartha thato hoya tyAre kRg dhAtune vAkpha mere| Page #431 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (202) mAheza vi thAya che. vAvasphai / zramaM karoti // . // 69 // manyunauSThamAlinya NivolaH // manyunA karaNena yadoSThamAlinyaM tadviSayasya kugo Niyola i. tyAdezo vA bhavati // manyu (35) 43 so bhanina 42vA, vo artha DAya sAre kRg dhAtune A Nivola mevI mAheza vi. thAya . Nibolai / manyunA oSThaM mAlanaM karoti // // 70 // zauthalya-lambane payallaH // zaithilyaviSayasya lambanaviSayasya ca kugaH payalla ityAdezo vA bhavati // zithilya karavuM ane jarUra karavuM (laTakavuM) e arthe hoya tyAre kRg dhAtune Aye payalla / mAheza vikSye thAya che. payallai / zithilIbhavati lambate vA // .. // 71 // niSpAtAcchoTe NIluJchaH // niSpatanaviSayasya AcchoTanaviSayasya ca kRgo NIluncha ityAdezo bhavati vA // niSpatana (jhaDapa mAravI) A Tana (zikAra karavI) evo artha thata heya tyAre A dhAtune ThekANe lujha evo Adeza vikalpa thAya che. pIluncha / niSpatati / AcchoTayati vA // ... .. ... Page #432 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (203) .. // 72 // kSure kammaH // ... kSuraviSayasya kugaH kamma ityAdezo vA bhavati // saira karavuM evo artha hoya tyAre zuM dhAtune # evo Adeza vi thA5 che. kammai / kSuraM karotItyarthaH // // 73 // cATau gulalaH / / cATuviSayasya kRgo gulala ityAdezo vA bhavati // cATukaraNa (lADa kare) artha heya te , dhAtune gujai evo Adeza vikSye thAya che. gula lai / cATu karotItyarthaH // // 74 // smrejhr-jhuur-bhr-bhl-lh-vimhr-mumr-pyr-pmddhaaH|| smarerete navAdezA vA bhavanti // smR dhAtune Ae jhara, jhUra, bhara, bhala, laDha, vijhara, sumara, payara bhane pamhuha mevA na mAheza vi thAya che. jharai / zUrai / bharai / bhalai / laDhai / vimharai / sumarai / payarai / pamhuhai / sarai // // 72 // vismuH pmdus-vimhr-viisraaH|| vismaraterete AdezA bhavanti // vismR dhAtune pahusa vimhara mate vIsara me|| mAheza yAya che. pamhusai / vimharai / vIsaraha // . ........... // 76 // vyAhageH koka poko // vyAharateretAvAdezau vA bhavataH // ... vyA-ham pAtune bhaeko bhane poka pA ma.he pi 414 Page #433 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ( 204) cha. kokaha / drasvatve tu kukai / pokaI / pakSe / vAharai // // 77 // prasareH payallovellau // prasarateH payalla uvela ityetAvAdezau vA bhavataH // 'pra.sa ghAtuna Ae payala mane uvella mevA mAheza viye yAya che. payallai / uvellai / pasarai // // 78 // mahamaho gandhe // prasaratergandhaviSaya mahamaha ityAdezo vA bhavati / / gavatI prasAra 42 mevomartha hoya tyAre pra-sane pahale mahamaha mevo mAheza vi46 thAya 2. mahasahai mAlaI / mAlAI mandho pasarai // gandha iti kim / pasarai // // 79 // nissareNIhara-nIla-dhADa-varahADAH // nissaraterete catvAra AdezA vA bhavanti / nis-s dhAtune NIhara, nIla, dhADa, varahADa mevA yAra mAheza vi. 44 thAya che. NIharai / nIlai / dhADai / varahADai / nIsaraha // // 80 // jAgrejaggaH // jAgarterjagga ityAdezo vA bhavati // jAgR dhAtune jagga me| mAheza visthe thA5 . jaggai / pakSe / jaagr|| // 81 // vyAgharAaDDaH // .: vyApriyaterAaDu ityAdezo pA bhvti|| . Page #434 -------------------------------------------------------------------------- ________________ . (205 ) yA vAtune ale AbhaDa me| maheza viDaye thAya che. 3 | vAvareha // // 82 // saMdvageH sAhara-sAhaTTau // saMtRNoteH sAhara sAiTTa ityAdezau vA bhavataH // saM-vRg ( 10 5 bho ) dhAtune ase sAhara bhane sAhaha vA nyAheza viye thAya che. sAharai / sAhadvaha / saMvarai // // 83 // AhadeH sannAmaH // AdriyateH sannAma ityAdezo vA bhavati // A dRD dhAtune TheDA! sanAma meva AherA vimye thAyale. sanAmaha / Adarai // // 84 // prahRgeH sAraH // Aja praharateH sAra ityAdezo vA bhavati / / pra-hRg dhAtune asAra mev| maheza vimlye thAya che. sArai | pahasD // // 85 // avatareroha-orasau || avatarateH oha orasa ityAdezau vA bhavataH // ava-tR ne Thele oha bhane orasa mevA maheza viudaye thAya che. ohai / orasai / bhobharai // // 86 // zakezcaya-tara-tIra-pArAH // zakroterete catvAra AdezA vA bhavanti // Page #435 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (206) zaka (gae 5 mI) Age caya, tara, tIra bhane pAra sevA mA. deza vi thAya che. cayai / tarai / tIrai / pArai / skki|| tyajate. rapi cayaha / hAni karoti / taratarapi taraha // tIrayaterapi tIrai // pA. rayaterapi pArei / karma samAmoti // // 87 // phakasthakaH / / phakatesthakka ityAdezo bhavati // / dhakka dhAtune thakka meva! Ahe. thAya che. thakaha // 88 // zlAghaH salahaH // ... zlAghateH salaha ityAdezo bhavati / zlAgh pAtune salaha mevo maheza yAya . salahai / / 89 // khaverveaDaH // khacaterve aDa ityAdezo vA bhavati // khac dhAtuna veaDa meo Aheza pipe thAya che. veaDai / khch|| // 90 // paceH solla-paulau / / pacateH solla paula ityAdezau vA bhavataH // pac dhAtune solla bhane paula mevA Ahe. vidhe yAyace. solai / paulai / payaH // . // 91 // muvezchaDDAvaheDa-mellossika reaba jilluncha-sADAH // . muzcaterete saptAdezA vA bhavanti / muca pAtune cha, abaheDa, mella, ussika, rebhava, gilluncha, bhane dhe. Page #436 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ( 207 ) sADa bhetrA sAta mAheza viudaye thAya che. chaDDaha / avaheucha / melA | ussikai / rebhavai / Nillubbadda | dhaMsADadda | pakSe / muai // // 92 // duHkhe NivvalaH // duHkhaviSayasya muceH Nivvala ityAdezo vA bhavati // muc dhAtunA artha kyAre 'huH bhuvu hoya tyAre tene Nivvala mev| maheza vidhye thAya che. Nigvalei / dukhaM muJcatItyarthaH // // 93 // vaJcerveha velava-jUravomacchAH / / vaJcaterete catvAra AdezA vA bhavanti // vaJca dhAtune behava, velava, jUrava bhane umaccha sevA bhAra maheza vihaye thAya che. behavaha / velavai / jUravaha / umacchai / vaJcai // // 94 // raceruggahAvaha-biDaviDDAH // rucerdhAtorete traya AdezA vA bhavanti // ruc dhAtune uggaha, avaha bhane viDAvaDDa vA maheza vi thAya che. uggahai / avahaha / viDaviDai / rayai // // 95 // samAraceruvahatya - sArava samAra kelAyAH samAracerete catvAra AdezA vA bhavanti // samA-racane a] uvahastha, sArava, samAra ne kelAya mevA thAra mAheza vidhye thAya che. uvahatthai / sArabadda / samArai | kelAyai | samArabai // // 96 // siceH siJca- simpau // sizcateretAvAdezau vA bhavataH // Page #437 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (208) :. sin dhAtune sima bhane simma sevA Aheza vi385 yAya che. sica. i| simpaha / sebhai // // 97 // pracchaH pucchaH // pRccheH pucchAdezo bhavati // pracch dhAtune puccha yo mAheza thAya che. pucchai // // 98 // garjerbukaH garjaterbuka ityAdezo vA bhavati // garbha dhAtune bukka mevI mAheza pipe yAya che. vukkai / gajai // vRSe DhikaH // 99 // vRSakatakasya garjerdika ityAdezo vA bhavati. je dhAtune kartA baLada hoya to tene Dhi evo Adeza vikadhe yAya che. Dhakkai / vRSabho garjati // // 100 // rAjeragdha-chajja-saha-rIra-rehAH // rAjerete pazcAdezo vA bhavanti // rAj dhAtune agva, uja, saha, rIra mate reha pAMya mAheza vi. 48ye thAya che. agghai / chajai / sahai rIrai / rehai / rAyai // ... // 101 // masjerAuDDa-NiuDDa-buDDa-khuppAH majjeterete catvAra AdezA vA bhavanti // masj dhAtune AuDDa, NiuDDa, buDDa bhane khuppa sevA yA2 23 vi. 46. thAya che. AuDDai / NiuDDai / buDDai / khuSpai / mji| Page #438 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ( 209 ) // 102 // pujerArola - vamAlI // pujeretAvAdezau vA bhavataH // puj dhAtune Arola bhane vamAla mevA mAheza vihaye thAya che. Arochan / vamAlai / puai // // 103 // lasnehaH // lajjatejaha ityAdezo vA bhavati // lasj dhAtune jIha theve| maheza vihaye thAya che. jIhaha / lajjai // // 104 // tijerosukaH // tijerosukka ityAdezo vA bhavati // tij dhAtune Theo bhosuka bhevo maheza viThThaye thAya che. osukka ! tebhaNaM // // 105 // mRjerugghusa - luJcha- puJcha puMsa- phusa - pusa- luha-hula- rosANAH / ! mRjerete navAdezA vA bhavanti // mRj dhAtune ugghusa, luncha, puncha, puMsa, phula, pusa, luha, hula bhane rokhANa vA natra maheza viSTye thAya che. ugghusai / lumchai / pugcha / puMsai | phusai / pusa / luhadda / hulai / rosANai | pakSe | majjai // // 106 // bhajervemaya-musumUra-mUra- sUra-sUDa- vira-paviraJjakaraJja-nIraJjAH // bharete navAdezA vA bhavati // bhaj dhAtune vemaya musumUra, mUra, sUra, sUDa, vira, paviraa, karaa . Page #439 -------------------------------------------------------------------------- ________________ N (210) bhane nIrA me na mAheza vidhe thAya che. vemayaI / musumUrai / mUrai / sUrai / suDai / yirai / paviraJjai / karAi / nIrajai! bhaai|| // 107 // anuvraje: pddiaggH|| anuvrajeH paDiagga ityAdezo vA bhavati // anu-vraj dhAtuna paDiagga mevo maheza vikSye thAya che. paDia. ggai / aNuvaJcai // // 108 // arjeviMDhavaH // arjeviMDhava ityAdezo vA bhavati / bhajU ghAtune viDhava mevo maheza vidaye thAya che. viDhavai / annaha // 109 // yujo junyj-jujj-juppaaH|| yujo juJja jujja juSpa ityAdezA bhavanti / thuj dhAtune juJja, juja ane juppa me mAheza vi38 thAya che. juai / jujjai / juppai // // 110 // bhujo zuJja-jima-jema-kammANha-samANa-camaDha caDDAH // bhuja eteSTAdezA bhavanti / bhujU ghAtune bhuJja, jima, jesa, kamhANha, samANa, camaDha mane caha mevA mA mAheza thAya che. bhuJjai / jimai / jemai / kammei / aNhai / samANai 1 camaDhai / caDDai // // 111 // vopena kmmvH|| upena yuktasya bhujeH kammava ityAdezo vA bhavati // Page #440 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (331 ) upa-bhuj ne Thele kammava meve Aheza vimye thAya che. kammavaha | bahu // // 112 // ghaTergadaH // ghaTatergada ityAdezo vA bhavati // ghara dhAne gar3ha maheza vidhye thAya che. gaDhai / ghai // // 113 // samo galaH // sampUrvasya ghaTatela ityAdezo vA bhavati / / sam-ghaTne heale gala maheza viudaye thAya che. saMgalai | saMghaDai // // 114 // hAsena sphuTermuraH // hAsena kAraNena yaH sphuTistasya murAdezo vA bhavati // rar dhAtunuM karaNa jyAre hAsya hAya tyAre tene mura evA Adeza vihaye thAya che. murai / hAsena sphuTati // // 119 // maNDaizciJca ciJcaa-ciJcilla-rIDa- TiviDikAH // maNDerete paJcAdezA vA bhavati // maND dhAtune ciJca, ciJcabha, ciJcila, roDa, khane DiviDikka bheyA bhAMga Aheza viudaye thAya che. ciJca / ciJcaai / ciJcillara | rIDai / TiviDikkai / maNDai // // 116 // tuDhestoDa tuTTa * khuTTa-khaDokkhu Dollukka - nniluk-lukolluuraaH|| tuDerete navAdezA vA bhavanti // tuD dhAtune toDa, tuTTa, khuTTa, khuDa, ukkhuDa, ullukka, Nilukka, luka, Page #441 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ( 212) bhane ullUra mevA nava mAheza vipe yAya. toha / tui / khuTTA / khuDai / ukkhuDai / ullukkai / Nilukai / lukkai / ullUrai / suDA / // 117 // pUrNo ghula-ghola-ghumma-pahallAH // ghUrNerete catvAra AdezA bhavanti / dhUrNa pAtune ghula, ghola, ghumma ane pahala mevA yAra mAhe. yApache. ghulai / gholai / ghummai / pahalai / . // 118 // vitesH|| vidyatesa ityAdezo vA bhavati // vivRtne Ae laMsa mAheza vipe yAya che. DhaMsaha / vivai / // 119 // katherathaH // katharaTTa ityAdezo vA bhavati // - kath pAtune aTTa meo mAheza thAya che. aTTai / kaDhai / // 120 // grantho gaNThaH // granthagaNTha ityAdezo bhavati / / granth dhAtune gaNTha mevo Aheza yAya che. gaNThai / gaNThI // // 121 // manghusala-virolau // mandheghusala virola ityAdezau vA bhavataH // mantha dhAtu ye ghusala ne virola mevA mAheza vi thAya haiM. ghusalai / virolai / manthai // // 122 // haadevacchH|| Page #442 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (213) hAdatarNyantasyANyantasya ca avaaccha ityAdezo bhavati // pyanta my|| maNyanta hAd dhAtune avamaccha mev| mAheza yAya che. bhavaacchai / hAdate hAdayati vA // ikAro NyantasyApi parigrahArthaH // // 123 // neH sado majjaH // nipUrvasya sado majja ityAdezo bhavati / ni-sakne 40 maja mevo mAheza thAya che. attA estha Numajai // // 124 // chidevuhAva-Nicchalla gijjhoDa Nincara gillUra lUrAH // chiderete SaDAdezA vA bhavanti / chid pAtune duhAva, Nicchala, mijhoDa, Ninvara, gillUra bhane lUra mevA 7 mAheza vidhe thAya che. duhAvai / Nicchalai / gijhoDai / viraha / NillUrai / lUrai / pakSe / chindai / // 125 // AGA oandodAlo // AGA yuktasya chideroanda uddAla ityAdezau tA bhavataH // A-cchin ne Ara oanda bhane uddAla me mAheza vi thA . oandai / uhAlai / acchindai // // 126 // mRdo mala-maDha-parihaTTa-khaDa-caDDa-maDDa-pannAhAH / / mRdAterete saptAdezA bhavanti // mRd dhAtune Ae mala, maDha, parihaTTa, khaha, caha, maDa, bhane paJcAu mevA sAta mAheza vidhe yAra cha. malai / maDhai / parihAi / khaTTara - cahA / maDDA / pannADai // Page #443 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (214) // 127 // spandethuluculaH / * spandethulucula ityAdezo vA bhavati / / ... . spanda dhAtune culucula meve| mAheza vi44 bAya . culucuH lai / phanda3 // // 128 // niraH prvlH|| nipUrvasya padevala ityAdezo vA bhavati // nir yI 52 yatA pad dhAtune vala mevo maheza vikSye thAya che. nivalai / nippji|| .. // 129 // visNvderviatttt-vilotttt-phNsaaH|| visaMpUrvasya vaderete vaya AdezA vA bhavati // visam-vadne ase viaTTa, viloTTa, bhane phaMsa mevA trayu mAheza vipe thAya 7. viadRi / vilodRi / phaMsai / visaMvayai // // 130 // zado jhaDa-pakkhoDau // zIyateretAvAdezau bhavataH // zad dhAtuna jhaDa bhane pakkhoDa mevA mAheza yA5 2. jhaDai / pakkhoDai // // 131 // aakrndeiihrH|| Akrandehara ityAdezo vA bhavati / A-krandane ANe pIhara meva mAheza vidhe thAya che. NIharai / bhakandai // Page #444 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (215) // 132 // khiderjUra-visUrau. khideretAvAdezau vA bhavataH // khid dhAtune jUra ane visUra mevA Ahesa vithe yAya che. juurh| visUrai / khijai // // 133 // ruberutthaGghaH // rudherutthava ityAdezo vA bhavati // rudh dhAtune utthana meve| mAheza vi38. thAya. utthkhrundhh| // 134 // niSedheIkaH // niSedhateIkka ityAdezo vA bhavati // ni-Sedh dhAtune haka mevo Adeza vidhe thAya 2. hakaha / nisehaha // . . // 135 // krudhejuurH|| krujUra ityAdezo vA bhavati // krudh dhAtune jUra me| mAheza vithAya che. jUrai / kujjhai // // 136 // jano jA-jammo // . jAyaterjA jamma ityAdezau bhavataH // jan pAtune jA ane jamma mevA mAheza thAya che. jAbhai / jmmi|| // 137 // tanestaDa-taDa-taDDava-virallAH // tanerete catvAra AdezA bA bhavanti // tan dhAtune taDa, taDa, taDDava bhane virala me|| mAheza vispe thAya che. taDai / taDDai / taduvai / virallai / taNai // Page #445 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (216) // 138 // tRpsthippH|| tRpyatesthippa ityAdezo bhavati // tRp pAtune thippa me mAheza yAya che. thippai // // 139 // upasaralliH // upapUrvasya sRpeH kRtaguNasya allia ityAdezo vA bhavati // upa sRpne nyAre guNa thAya sAre tara azana mevo maheza vispe yAya cha. alliAi / upasappai // // 140 // sNtpejhngkH|| saMtapejhaGkha ityAdezo vA bhavati // sam-tapne / zaGkha meve| mAheza thAya che. zaGkhai / pakSe / sNtppi|| // 141 // vyAperoaggaH // vyAmoteH roagga ityAdezo vA bhavati // vi-Apne Ae oagga meve mAheza yAya cha. oaggi| vAvei / __ // 142 // samApeH smaannH|| samAmoteH samANa ityAdezo vA bhavati // sam-Apne Ae samANa mevo mahe vidhe yApache. samANai / samAvaI // // 143 // kSipergalatyADakkha-solla-pella-golla chuha-hula-parI ghttaaH|| kSiperete navAdezA vA bhavanti // kSip dhAtune galastha, aDDaksa, sola, pella, gocha, chuha, hula, parI Page #446 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (217) jana patta mevA na mAheza vi thAya 7. galatthaI / aDaksai / so. lai / pellai / golai / hasvasve tu Nullai / chuhai / hulai / parIi / ghasai / khivaha // // 144 // utkSipergulaguJchotthaGghAlatthonmuttossika hakakhuvAH utpUrvasya kSiperete paDAdezA vA bhavanti // ut-kSipane Age gulaguncha, utthaka, bhalatya, unbhutta, ussika bhane havakhuva vA 7 mAheza vikSye thAya che. gulagunchai / utthi| alla. tyai / unbhuttai / ussikai / hakkhuvai / ukkhivai // // 145 / / AkSipeIravaH // AGapUrvasya kSipehava ityAdezo vA bhavati // A-kSipane ma NIrava va mAheza vi thAya . mIravai / bhakkhivai / // 146 // svape kamavasa-lisa-lohAH // straparete traya AdezA vA bhavanti / svap dhAtune kamavasa, lisa bhane loha mevA taya mAheza visye yAra cha. kamavasai / lisai / lohaha / suai // // 147 // peraaymbaayjjhau|| veperAyamba Ayajya ityAdezo vA bhavataH // ghep dhAtune Ayamba mane AyajJa mevA mAheza vikSye thAya che. Ayambada / Ayajjhai / vevai / Page #447 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ( 218 ) // 148 // bilapeDa vaDavaDau // bilaeen asas ityAdezo vA bhavataH // kilapUne zaGkha bhane daDapaDa bhe! Ahe viTye thAya che. zaGkha / vaDara | bilavaha // // 149 // lipI limpaH // limpaterlimpa ityAdezo bhavati // lipU dhAtune limpa yevo maheza thAya che. limpa | // 150 // gupyervira- jar3au // gupyateretAvAdezau vA bhavataH // guru (gayu 4 the| ) ne kie bhane Da sevA mAheza vizsye dhA 1. viraha / Dadda | pakSe / gupcha | // 111 // poho NiH // pe: vaha ityAdezo yanto bhavati // krap dhAtune avaha bhevo vyanta maheza thAya che. dahAve / pa | karotItyarthaH // // 152 // pradIpeste ava-sanduma-sandhukAnbhuttAH // pradIpyaterete catvAra AdezA vA bhavanti // pradIpU ne teava, sanduma, sandhukka bhane abbhuta mevA yAra mAheza vihaye thAya che. teAvai / sandumai / sandhukkai / abbhuttai | palIvai // // 113 // lubheH saMbhAvaH // Page #448 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (219 ) lubhyaH saMbhAva ityAdezo vA bhavati // lubh dhAtRne saMbhAva bheva pAheza pilye thAya che. saMbhAvai lugbhai // // 154 // kSubheH khara- pahau / kSubheH khajara pahuha ityAdezo vA bhavataH // zubha dhAtune sara bhane Daha me| Adeza vizsye ghAya ke u paDDaha rai | paDuhaH / kumbhai || // 155 // AGo rame rambha-davau || AGaH parasya rame rambha va ityAdezo vA bhavataH // AG upasargathI 52 rabha dhAtune sabha bhane Dhaba merA mAheza viTye thAya che. Arambhai / ADhavai / Arabhai // // 156 // upAlambherjhaGgha-paccAra- velavAH || upAlambherete traya AdezA vA bhavanti // upa-A lambhane zaGkha, paccAra bhane velava yAtrA maheza vispe thAya che. jhaGkhai / pacAraha ! velavai / uvAlambhai // // 157 // averjumbho jambhA // jRmbharjambho ityAdezo bhavati vestu na bhavati // namna dhAtu jo vi upasargathI para na hoya te tene nammA evA Adeza thAya che jambhAi | jambhAai || averiti kim / keli-pasaro viambhai // / / 198 // bhArAkrAnte namerNisudaH // bhArAkrAnte kartari namosuDha ityAdezo bhavati / / Page #449 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (220) nam pAtuna tIno artha nne bhApa yuta (bhA25 namata)meyo yatA aba to nam pAtune gisuDha mevI mAheza yAya che. NisuDhai / pakSe / gavaha / bhArAkAnto namatItyarthaH // __ // 159 // vizramaNivvA 5 vizrAspatarNivyA ityAdezA vA bhavati // vizvam dhAtu NidhA me| mAheza vipe ya5 cha. NimvAi / vIsamai // // 160 / AkramerohAvotthAcchandAH // . Akramaterete va AdezA vA bhavanti // A kram dhAtune ohAva, utthAra bhane chunda mevANa mAheza vi. 85 yAya che. ohAvai / atthArai / chundai / akkamaha // ||16||bhrmessttirittill huNdula DhaNDhalla-cakamma-mammaDa-bhamaDa-bhamADatala-aNTa-jhaNTa jhampa bhuma-guma-phuma-phusa-duma dus-prii-praaH|| bhramereteSTAdazAdezA vA bhavati zram dhAtune TiriTalla, duNDhulla, DhaNDhalla, cakkarama, bhammaDha, bhamau, bha. mADa, talaaNTa, jhaNTa, jhampa, bhuma, guma, phuma, phusa, duya, dusa, parI,mana para sevA sahAra mAheza visye yAya che. TiriTelai / DhuNDalai / DhaNDa. lai / cakammai / bhammaDai / bhamaDai / bhamADai / talaaNTai / jhaNTai / jhampai / bhumai / gumai / phumA / phusai / dumai / dusai / parAi / parai / bhamai // Page #450 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ( 221 ) gameraI - aicchA NuvajjAvajjasokku sAkusa-pacaDa - pacchanda- Nimmaha-NI - NI NIlakka - padaa rambha-pariakla bola-parialaNiriNAsa vihAvaseddAvaharAH // 162 // gamerete ekaviMzatirAdezA vA bhavanti // gam dhAtune aI, aiccha, aNuvaja, bhavajjasa, ukkusa, akkuma, pa. caDU, pacchanda, Nimmaha, NI NINa, NIlukka, padabha, rambha, pariala, vola, pariala, NiriNAsa, Nivaha, bhavaseha bhane avahara merA memvIsa mAheza vihaye thAya che. aIi / aicchai / aNuvajjai / bhavajjasai / ukkusai akkusai / pajjaDDui / pacchandai / Nimmahai / NIi / NINai / NIlukaha padabhai / rambhai / parialai / volai / parialai / NiriNAsaha / vihai / avasehai / atraharaI / pakSe / gacchai // hammadda | Nihammadda | NIhamma | bhahammadda | pahammada ityete tu hamma gatAvityasyaiva bhabi. vyanti // // 163 // AGA ahipaccuaH // AGA sahitasya gameH ahipaccua ityAdezo vA bhavati // A-gamUne !!!! ahipaccua ove| maheza vimdhye thAya che. ahipaccuadda | pakSe / bhAgacchai // // 164 // samA abhiH // samA yuktasya gameH abhiDa ityAdezo vA bhavati // sam-gamne abbhiDa bheve| maheza vizye thAyache ambhiddA sNgcchdd|| Page #451 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 118 abhyADAmmatyaH / / ayAjhyA yuktasya gameH ummattha ityAdezo vA bhavati / / abhi-A-gamne ummastha merI mAheza vithe sAyaM cha. ummathai / anyagacchai : abhimukhamAgacchattItyarthaH / / 166 // pratyAGA palohaH / pratyAbhyAM yuktasya gameH paloha ityAdezo vA bhavati / / prati-A-gamate paloha me mAheza vi. thAya che. paloi . pacArAcchA .... // 167 / / zame paDisA-parisAmau // zameretAvAdazau vA bhavataH // zam dhAtune paDisA mane parisAma sevA mAheza vidhe yAya che. paDisAi / parisAmai / samai // // 168 // rameH saMkhuDDa-kheDDobhAva-kilikiJca-koTuma-moTTAya -NIsara bellAH // ramatereteSTAdezA vA bhavanti // ram dhAtune saMkhuDDa, kheDDa, ubbhAva, kilikiJca, koTuma, mohAya, NI. sara mana vella mevA mAi mAheza vikSye thAya che. saMkhuDDui / kheDai / unbhAvai / kilikiJcai / koDhumai / mohAyai / gIsarai / vechai / rmh|| // 169 // pUreragghADAgyavoddhamA gumAhiremAH // parerete paJcAdezA vA bhavanti / Page #452 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pUra yAtune agghADa, bhagdhava, addhama, aGgama bhane ahirema, sevA pAya mAheza visye thAya che. agghADai / bhagyavai / udumAi / agumaI / / Aharamei / pUraI // ....... // 170 // tva rastuvara-bhadau / tvarateretAbAdezau bhavataH / svar dhAtune tuvara sane jAu merI mAheza yAya che. tubara / ja. maMDaI / tuvaranto / jaaDanto // // 171 // tyAdizatrostUraH // tvaratestvAdau zatari ca tUra ityAdezo bhavati // tyAdi pratyaya bhane zatR 555 52. 7di svarne tUra -maheza thAya che. tUraI / tUranto // // 172 // turotyAdau // svarotyAdau tura Adezo bhavati // tvara dhAtune tyAdibhinna pratya5 52 7ii tura mAheza thAya . turio| turnto|| // 173 // kSaraH khir-ar-pjjnyr-pccdd-nniccl-nnittuaaH|| kSarerete SaD AdezA bhavanti // kSar dhAtune khira, jhara, pajjhara, paJcaDa, NiJcala mane NiTubha mevA 7 mAheza yAya che. khirii| shrii| panjharaI / pccddii| millaaii| nnittubhii|| Page #453 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ( 224 ) // 173 // ucchala utthalaH // ucchalaterutthalla ityAdezo bhavati // ut-zalne utthalla bheve| maheza thAya che. utthala3 // // 179 // vigalesthippa-Ni TUTTahau // vigatalateretAvAdezau vA bhavataH // vigalane thima bhane NiTuha mevA maheza vimulye thAya che. thippa ! NihuI / vigalaI // // 176 / / dali-valyorvisaTTa-vamphau // dalervalezca yathAsaMkhyaM visaTTa vampha ityAdezau vA bhavataH // dala dhAtune viTTha bhane balne bampha merA maheza vimulye thAya che. visaha / dhampha / pakSe / dalaI / valaha | // 177 // bhraMzeH phiDa - phiTTa phuDa- phuTa cukka bhullAH // bhraMzerete paDAdezA vA bhavanti // aMza dhAtune phiDa, phiTa, phuDa, phuTTha, cukka bhane bhullA cha bha heza vihaye thAya che. phiDei / phiTTa / phuDai / phuTTa / cukkaI / bhulai | pakSe / bhaMsaI // // 178 // nazerNiraNAsa- NivahAva seha-paDisA - sehAvaharAH // nazerete SaDAdezA vA bhavanti // naz dhAtune NiraNAsa, Nivaha, avaseha, paDisA, seha bhane avahara mevA mAheza viThThasye thAya che. giraNAsaha / vihadda | avasees | paDilAI / sehaI / bhavaharaI / pakSe / nassai // Page #454 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (226) // 179 // avAtkAzo vAsaH / avAtparasya kAzo vAsa ityAdezo bhavati // ava upasargayI 52 kAz pAtune vAsa meve mAhe. thAya che. AvAsai // // 180 // saMdizerappAhaH // saMdizaterappAha ityAdezo vA bhavati // sam-dizna 0 appAha mev| mAheza vidhe yAya che. appAhai / saMdisai // // 181 // dRzo niaccha-pecchAvayacchAvayajjha-vaja-savyava-de-, . kkhauakkhAvakkhAvaakkha-puloa-pulaa-niAvaAsa-pAsAH // dRzerete paJcadazAdezA bhavanti / dRz dhAtune niaccha, peccha, avayaccha, avayajma, vaja, sambava, dekha, oakkha, avakkha, avaakkha, puloa, pulaa, nibha, avaAsa sane pAsa sevA 542 mAheza thAya che. nimacchai / pecchai / avycchd| avayajma h| vajai / savvavai / dekkhai / obhakkhai / avakkhai / avaakkhai / puloei / pulaei / niai / avaAsai / pAsa // nijjhAai iti tu ni.. dhyAyateH svarAdatyante bhaviSyati // // 182 // spRzaH phAsa-phaMsa-pharisa chiva-chihAluhAlihAH // spRzaterete sapta AdezA bhavanti // .. spRz dhAtune phAsa, phasa, pharisa, chiva, chiha, AluGkha, bhane Alie Page #455 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (226) mevA sAta mAheza thAya che. phAsai / phaMsai / pharisai / chivi| chihai / AluGkhai / Alihai // // 183 // pravize riaH|| pravizeH ria ityAdezo vA bhavati // pra.viz na Aye ria yA mAheza vikSye thAya che. riai / pavi. sai // // 184 // praanmRsh-mussoddhusH|| prAtparayormuzatimuSNAtyo sa ityAdezo bhavati // prathA 52 mRz bhane muS yAtune mhusa / vi38 thAya che. pamhusai / pramazati / pramuSNAti vA // // 185 // piSeNivaha-NiriNAsa-NiriNajja-rozca caDDAH // pirete pazcAdezA bhavanti vaa|| piS dhAtune Nivaha, NiriNAsa, NiriNaja, roJca bhane caDDa ye|| pAya mAheza vidaye thAya che. Nivahai / nnirinnaasi| NiriNajai / roci| caDDui / pakSe / pIsai // ___ // 186 // bhaSe(kaH // bhaSe ka ityAdezo vA bhavati // . bhaS dhAtune bhukka mevo maheza pidhe thAya che. bhukkai / bhasai // // 187 // kRSaH kaDDa-mAaDDAzcANacchAyaJchAiJchAH // ... kRSarete SaDAdezA vA bhavanti // . Page #456 -------------------------------------------------------------------------- ________________ kRS dhAtune kaDDa, sAaDDa, aJca, aNancha, ayancha bhane AiJcha mevA cha mAheza vikSye thAya che. kaDai / sAaDai / aJcai / aNacchaha / ayanchai / Ai-chai / pakSe / karisai // // 188 // asaavkkhoddH|| asiviSayasya kRSerakkhoDa ityAdezo bhavati // d dhAtune artha jyAre talavAra khecavI' evo thato hoya tyAre teakkhoDa meve| mAheza thAya che. akkhoDei / asiM kAzAtkarSatItyarthaH // // 189 // gaveSe?Ndulla-DhaNDhola-gamesa-ghattAH // gaveSerete catvAra AdezA vA bhavanti // ' gaveSa dhAtune DhuNDhula, DhaNDhola, gamesa bhane ghatta merA yAra mAheza 18 yAya cha. DhuNdullai / DhaNDholai / gamesai / ghattai / gavesai // // 190 // zliSeH sAmaggAvayAsa-pariantAH // zliSyaterete traya AdezA vA bhavanti // zliS dhAtune sAmagga, avayAsa, ane parianta mevA mAheza vidhe thAya che. sAmaggai / avayAsai / pariantai / silesai // . // 191 // mrakSezvoppaDaH // mrakSezvoppaDa ityAdezo vA bhavati // .... mra dhAtune coppaDa meve Ahe vidhe thAya che. coppAi / sakkhA // // 192 // kAGgrerAhAhilaGghAhilaGgha vacca-vampha maha-siha vilumpAH // Page #457 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (228) kAGkSatereteSTAdezA vA bhavanti // kAGg dhAtune Aha, ahilaGgha, ahilaGkha, vacca, vampha, maha, siha mata vilumpa mevA mA4 mAheza vis thAya che. Ahai / ahilaGghaha / ahilaGgai / vaccai / vamjhai / mahai / sihai / vilumpai / kaGkhai // // 193 // pratIkSeH sAmaya-vihIra-viramAlAH // pratIkSerete traya AdezA vA bhavanti // prati IkS dhAtune sAmaya, vihIra ane viramAla mevA taya mAheza vipe yAya che. sAmayai / vihIrai / viramAlai / paDikkha3 // // 194 // takSestaccha caccha-rampa-ramphAH // takSerete catvAra AdezA vA bhavanti / / taz pAtune taccha, caccha, rampa bhane rampha mevA yAra mAheza vi85 yAya che. tacchai / cacchai / rampai / ramphai / takkhai // // 195 // vikaseH koAsa-vosaTTau / / vikaseretAvAdezau vA bhavataH // vi-kasne Aye koAsa mata vosa mevA mAheza vikSye yAya che. koAsai / vosai / viasai // . // 196 // hasergujaH // iseguja ityAdezo vA bhavati // has pAtune guja mevI mAheza vi46 thAya che. gujai / hasai / Page #458 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (229) // 197 // sehaMsa-Dimbhau // sraMseretAvAdezau vA bhavataH // saMs thAtune lhasa bhane Dimbha mevA mAheza vikSye thAya che. lha. sai / parilhasai salila vasaNaM / Dimbhai / saMsai // // 198 // trseddr-boj-vjaaH|| traserete traya AdezA vA bhavanti // as pAtune Dara, boja ane vaja sevA traya mAheza vi yAya cha. Darai / bojai / vajaha / tasai // // 199 // nyaso NimaNumau // nyasyateretAbAdezau bhvtH|| ni-as (210 4 yo) ne Nima bhane guma mevA mAheza yAya che. Nimai nnumh|| // 200 // paryasaH paloTa-pallaTa-palhatthAH // . paryasyaterete traya AdezA bhavanti / / pari bhasne paloDa, palaha, mane palhatya mevA 11 mAheza yAya che. palAi / pallai / parahasthai // // 201 // niHzvasejaH // niHzvaseja ityAdezo vA bhavati // ni:-zvas ne jhaGgha me| mAheza vi38 yAya . zaGkhai / niissi|| // 202 // ullseruuslosumbh-nnills-pulaaa-gujollaaromaaH|| Page #459 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ( 230 ) ullaserete paDAdezA vA bhavanti // ud- las ne Thea] Usala, Usumbha, Nillasa, pulaA, guJjola, AroA sevA cha maheza viTye thAya che, Usalai / Usumbhai / Nillasai / pulaAi / guJjolaha / hrasvatve tu / gujjullai / Arobhai ullasai // || 203 || bhAserbhisaH // bhAserbhisa ityAdezo vA bhavati // bhAs dhAtune bhisa yevo maheza viTye thAya che. bhisai / bhAsai // // 204 // grardhisaH // sesa ityAdezo vA bhavati // gras dhAtune ghisa bheva vyADeza vidaye thAya che. ghisai / gasai // // 209 // avAnA hevIhaH // avAtparasya gAha ityAdezo vA bhavati / / ava upasargathI 52 gAha dhAtune vAha mevo maheza vimTye thAyache. bhavAes | ogAhai // // / 206 / / AruhezvaDa - valaggau // Aruhe retAvAdezau vA bhavataH // . A-ruhUne Thele vaDa, ane valA sevA Aheza thAya che. caDadda | valaggai | Aruhai // // 207 // muddergumma gummaDauM / suretAvAdezau vA bhavataH // Page #460 -------------------------------------------------------------------------- ________________ muha dhAtuna gumma bhane gummaDa meM mAheza vikSye thAya che. gummai / gummaDai / mujjhai // // 208 // daherahiUlAluGkhau / / daheretAvAdazau vA bhavataH // daha dhAtuH ahiUla mane AluGkha merI mAheza vi38 thAya che. ahiUlai / AluGkhai / Dahai // // 209 // graho vl-geh-hr-pngg-niruvaaraahipccuaaH|| graherete SaDAdezA bhavanti // graha yAtune vala, geha, hara, paGga, niruvAra bhane ahipaJcabha mevA 7 mAheza thAya che. valai / gennhi| irai / paGgai / niruvArai / ahipaccuai // // 210 // ktvA tum-tavyeSu ghet // grahaH ktvAtumtavyeSu ghet ityAdezo bhavati // kvA, tum bhane tavya prasaya 52 chatai graha ghAtune ghet meve mAdeza yAya che. ktvA / ghettUNa / ghettuANa // kacinna' bhavati / geNhia / tum ghettu // tavya / ghettavvaM // - // 211 // vaco vo // vaktervot ityAdezo bhavati ktvAtumtavyeSu / / vac na Ae kvA, tum bhane tavya 52 chatai bot meve| mAheza thAya che. vottaNa / vottuM / vottavyaM // Page #461 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ( 112 ) : // 212 // ruda- bhuja-muca tontyasya // eSAmantyasya ktvAtumutavyeSu to bhavati // rudra, bhuj bhane muc dhAtunA yantya varNano ktvA, tum bhane tavya pratyaya para chatAM t thAya che. rottUNa / rotuM / rottavvaM // bhottUNa / bhotuM / bhoktavvaM // mokSaNa | motuM / mottavvaM // // 213 // dRzastena haH // zontyasya takAreNa saha dviruktaSThakAro bhavati // dRz dhAtunA bhyantya vane tanI sAthai mev| dahu~ / daSTubvaM // // 214 // AH kRgo bhUta-bhaviSyatozca // kRgontyasya AityAdezo bhavati bhUtabhaviSyatkAlayozcakArAt ktvAmRtavyeSu ca // dma dhAtunA anya nA bhUta ane bhaviSyakAlanA praNaya, tathA kvA, tuma ne tavya pratyaya para chatAM A thAya che. kAhIa / akArSIt / akarot / cakAra vA // kAhiha / kariSyati / kartA vA // ktvA / kaauu|| tum / kAuM // tavya / kAyanvaM // // 215 // gamiSyamAsAM chaH // thAya che. dahUNa 1 eSAmantyasya cho bhavati // gam, iS, yam bhbhane AsU me dhAtunA vyantya vanA cha thAya che. gacchai / icchai / jacchai / acchai // Page #462 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ( 233 ) // 216 // chidi bhido daH // anayorantyasya nakArAkrAnto dakAro bhavati // chidU bhane bhid dhAtunA antya varNanA ndu thAya che chindai / bhindai // // 217 // yudha-budha-gRdha* kudha-sidha-muhAM jjhaH // eSAmantyasya dvirukto zo bhavati // yudhU, budha, gRdhU, sidhU bhane muha se dhAtunA antya varNunA mevaDe / jjha thAya che. jujjhai | bujjhai | gijjhai / kujjhai / sijjhai / mujjhai // // 318 // rugho ndha-mbhau ca // rudhontyasya ndhambha ityetau cakArAt jjhazca bhavati // rudhU dhAtunA vyantya ghanAndhU, mbha, bhane jjha thAya che rundhaD / kambhai / rujjhai // // 219 // sada patorDaH // anayorantyasya Do bhavati / / sad bhane pat dhAtunA antya vano hUM thAya che. saDai | paDadda // // 220 // katha vardhA DhaH // anayorantyasya Dho bhavati // kvath, vRdhU athavA varS dhAtunA antya vrnnn| thAya che. kaDhai / vaDai pavayakalalA // paribhavuDu lAyapaNaM // bahuvacanAd vRdheH kRtaguNasya vardhezcAvize. peNa grahaNam // Page #463 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (234) // 221 // veSTaH // veSTa veSTane ityasya dhAtoH kagaTaDa ityAdinA [2.77.] palopentyasya Dho bhavati // veSTra dhAtunA no (2-77 sUtra prabhA) so5 cyA pachI santya ttne| d thAya che. veDhai / veDhijai // // 222 // samo lH|| saMpUrvasya veSTaterantyasya dvirukto lo bhavati // sam-veSTanA mAnya vargunI la yAya che. saMvellai // // 223 // vodH|| udaH parasya veSTaterantyasya llo vA bhavati // ud yI 52 veSTra dhAtunA santyane la vithe thAya che. unbellai / unveDhai // // 224 // svidAM jaH // svidiprakArANAmantyasya dvirukto jo bhavati // svid sa2 dhAtuna mantya varNana ja thAya che. savvaGga-sijirIe / saMpajjai / khijai // bahuvacanaM prayogAnusaraNArtham // // 225 // cH|| eSAmantyasya dviruktazco bhavati // praj, nRt bhane manA mantya paryaMta ca thAya . vaccai / nacAi / mch|| Page #464 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (235) // 226 // ruda-namorvaH anayorantyasya vo bhayati // rud mane nam dhAtuna mantya paryuta va thAya che. ruvai / rovai / nava // // 227 // udvijH|| udvijaterantyasya vo bhavati // ud vinA antya varNana va thAya che. ubvivai / umvevo // // 228 // khAda-dhAvorlak // anayorantyasya lug bhavati // khAd bhane dhAv dhAtuna mantya pazuno 5 thAya che. ( 2 // sUtra bahulAdhikArathI vartamAnA, bhaviSyantI ane vidhyAdhartha emanA eka vacana bhAMga sAge ). khAi / khAai / khAhii / khAu / dhAi / dhAhii / dhAu // bahulAdhikArAdvartamAnAbhaviSyAdvadhyAyekavacana eva bhavati / teneha na bha. vati / khAdanti / dhAvanti // vacinna bhavati / dhAvai purao // // 229 // sRjo rH|| mRjo dhAtorantyasya ro bhavati // sRj dhAtuna jneo ra thAya che. nisirai / vosirai / vosirAmi // // 230 // zakAdInAM dvitvam // zakAdInAmantyasya dvitvaM bhavati // zaka.di dhAtuna maya varNano vi thAya che. zak / sakkaD // Page #465 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ( 236 ) jima / jimmai || lag / laggai // mag / maggai || nassai || aT / pariadRdda || luD | palohai || nai || siv / sivvaha / ityAdi // // 231 // sphuTi caleH // anayorantyasya dvitvaM vA bhavati // phuDai kup / kuppai // naz tud | tudRi // naT / sphuT bhane cal dhAtunA antya varguno dvitva viuye thAya che. kuDcha / callaha calai // / / 232 // prAdermIleH // prAdeH parasya mIlerantyasya dvitvaM vA bhavati // tra vigere upasargathI pAmIjI dhAtunA te kritva vikalpe thAya che. pamilai pamIlas | nimillas nimIlai / saMmilai saMmIlai ummIe || prAderiti kim / mIlai // / ummilaha // 233 // uvarNasyAvaH // dhAtorantyasyovarNasya avAdezo bhavati / / dhAtunA vyantya u varNune ava Aheza thAya che hu / nihavai // cyuG / cavai // ru | ravai // ku / pasava // hu / niNhavaha // kavaha // sU / savadda | // 234 // RvarNasyAraH // dhAtorantyasya RvarNasya arAdezo bhavati // dhAtunA antya varNane bhara maheza thAya che. karai | dharadda | marai | Page #466 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (237) varai / sarai / harai / tarai / jarai // // 235 // vussaadiinaamriH|| vRSa ityevaMprakArANAM dhAtUnAm RvarNasya ariH ityaadeshobhvti|| vRS vA dhAtuna ne ari mAheza thAya che. vRS / varisai kRS / karisaI // mRS / marisaI // hRS / harisai // yeSAmarirAdezo ha. zyate te vRSAdayaH // // 236 // ruSAdInAM dIrghaH // ruSa ityevaMprakArANAM dhAtUnAM dIrgho bhavati // ruSa pAyAtuno 212 hI thAya che. rUsai / tUsaI / sUsai / dUsaI pUsai sIsaI ityAdi // // 237 // yuvarNasya guNaH // dhAtorivarNasyovarNasya ca vityApa guNo bhavati // - dhAtunA phuvarNa ane rAvaNane jita athavA ti pratyaya para heya to 5 guNa thAya che. jeUNa / neUNa / neI / nenti / uDe / raIntiA mottaNa / soUNa // cinna bhavati / nAo / uDDINo // // 238 // svarANAM svraaH||... dhAnuSu svarANAM sthAne svarA bahulaM bhavanti / - pAtumAmAMnA 21rane ma43 212 bahulaM (Izana ) yA . havai / hivaI // ciNaI / cuNaI // saddahaNaM / sahahANaM / dhAvaI dhuvii|| ruvaI rovai cinnityam / deI / leI / vihe / nAsaI pArSe / bemi // Page #467 -------------------------------------------------------------------------- ________________ // 239 // vyaJjanAdadante // vyajanAntAddhAtorante akAro bhavati // vyasanAta dhAtunI santa a mAgama thAya che. bhamai / hasai / kuNai / cumbai / bhaNai / uvasamai / pAvai / siJcai / rundhi| musi| harai / karai // zabAdInAM ca prAyaH prayogo nAsti // // 240 // svarAdanato vA // akArAntavarjitAtsvarAntAdAtorante akArAgamo vA bhavati / gakArAnta zivAyanA svarAnta dhAtunI anta = Agama vikalpa thAya che. pAi pAi / dhAi dhAai / jAi jAai / jhAi jhAai / jambhAi jambhAai / uvvAi uvvAai / milAi milAai / vikkei vikkeai| ho. UNa hoiUNa // anata iti kim / ciicchai / dugucchai // // 241 // ci-ji-zru-hu-stu-lU-pU-dhUgAM No isvazca // cyAdInAM dhAtUnAmante NakArAgamo bhavati eSAM svarasya ca isvo bhavati // ci, ji, zru, hu, stu, la, pU, yate dhUga yA dhAtune mante Na mAgama bhAva cha bhane dhAtumAnA 252425 thAya che. ci / cinni|| ji / jiNaha // zru / suNai // hu / huNai // stu / thugai // lU / lugai // pU / puNai // dhUm / dhuNai // bahulAdhikArAtvacidvikalpaH / ucci gai / uccei // jeUNa / jiNiUNa // jayai / jigi|| soUNa / sunniuunn|| // 242 // na vA karma-bhAve vyaH kyasya ca luk // Page #468 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (239) cyAdInAM karmaNi bhavi ca vartamAnAnAmante dvirukto vakArAgamo vA bhavati tatsanniyoge ca kyasya luk // karmaNi athavA bhAve prayogamAM ja vigere dhAtune ane kaa e mAgama vikSye thAya cha bhane te thAya sAre kyane so5 thAya che. civvai ciNijai / jivvai jiNijai / subvai suNijai / huvvai huNijjai / thumvai thuNijai / luvvai lunniji| puvvai / punniji| dhuvvai dhunniji|| evaM bhaviSyati / cinvihii / ityAdi // // 243 // mmazveH // cigaH karmaNi bhAve ca ante saMyukto mo vA bhavati tatsanni. yoge kyasya ca luk / / tti dhAtune kamaNi athavA bhAve pragamAM 5 evo anate Agama thAya cha mane ta thAya sAre kyane so5 thAya che. cimmai / civvai / ciNijai // bhaviSyati / cimmihi / cinvihii / ciNihi // // 244 // hankhanontyasya // anayoH karmabhAventyasya dvirukto mo kA bhavati tatsaniyoge kyasya ca luk // karmaNi athavA bhAve prayogamAM anna ane na dhAtunA anya no vikSye thAya che. mane te thAya tyAre kyo lopa thAya che. hammai haNi. jai / khammai khaNijai // bhaviSyati / hammihii haNihiz / khammihii khaNihiya bahulAdhikArAddhanteH kartaryapi // hmmii| hantItyarthaH // citra Page #469 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (24) bhavati // hantanvaM / hantUNa / hao // // 245 // bbho duh-lih-vh-russaamuccaatH|| duhAdInAmantyasya karmabhAve dvirukto bho vA bhavati tatsani yoge kyasya ca luk vaherakArasya ca ukaarH|| bhae athavA bhAve prayogamA duha, liG, vaha bhane rudh ||dhaatu anya varNane A vikalpa thAya che. te thAya tyAre to lopa thaIne bahanA amaranA uara yAya che. dummaI duhijaI / linbhaI / lihijai / bubbhaI vahijaI / rubbhaI rundhijaI / bhaviSyati / dunbhihii duhihii / ityAdi // // 246 // daho jjhH|| dahontyasya karmabhAve dvirukto jho vA bhavati tatsaniyoge kyasya ca luk // karmaNi athavA bhAve prayogamAM 6 dhAtunA do nA vikalpa thAya che. bhane te thAya tyAre kyane so5 thAya cha. ujsaMi dahijaI / bhaviSyati / Dajhihii / ddhihi|| // 247 // bandho ndhaH // bandherdhAtorantyasya ndha ityavayavasya karmabhAve jjho vA bhavati tatsanniyoge kyasya ca luk // ___bandh dhAtuna ndhne pahale abhae athavA bhAve prayogamA jha vi. ithe yAya cha bhane te thAya tyAre kyano so5 // 5 cha. bjjhii| bndhijii|| bhaviSyati / bajjhihii / bandhihi // Page #470 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (241) // 248 // samanpAluH // samanUpebhyaH parasva rudherantyasya karmabhAve jho vA bhavati ta. sanniyoge kyasya ca luk // sam , anu ane upa 5 / 52 rudh pAtunA nA bhari mayA bhAve prayogamAM paNa vikalpa thAya che, ane te thAya tyAre ane lopa thAya che. saMrujjhai / aNurujhai / uvarujjhai / pakSe / saMrundhijai / aNurundhijaha / uvarundhijai // bhaviSyati / saMrujjhihii / saMrundhihuii / ityAdi / // 249 // gamAdInAM dvitvam // gamAdInAmantyasya karmabhAve dvitvaM pA bhavati tatsaniyoge kyasya ca luk|| gam , has, bhaNa, chup, rukha (runI), labha , kath bhane bhuja thA. tunA anya vaNane karmaNi athavA bhAve prayogamAM diva vikalpa thAya che, yane ta thAya sAre yA do5 thAya . gam / gammai / gamijAi // ha. s / hassai / hasijai // bhaN / bhaNNai / bhaNijAi / chup / chuppai / chuvijaha // ruda-namorvaH [ 4.226 ] iti kRtavakArAdezo rudiratra paThyate / ruva / ruvai / ruvijaha // labh / labhai / lahijai // kath kathai / kahijai // bhuj / bhujai // bhujijaha // bhaviSyati / gammihii / gomahii / ityaadi| // 250 // ha kRta-jAmIraH / / eSAmantrasya Ira ityAdezI vA bhavati tatsanniyoge cAkyalukma Page #471 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (242) ha, kR, tU mane jume dhAtUmAnA sansa vrnnn| Ira mAheza viye saya cha, bhane ta thAya tyAre kyA sopa thAya che. hIrai harijai / kI. ra karinai / tIrai tarijaha / jIrai jarijai // // 251 // arjevddhppH|| ... antyasyeti nivRttam / arjeviDhaSpa ityAdezo vA bhavati tatsaniyoge kyasya ca luk // . ___aj dhAtune viDhappa mev| mAheza vi48 thAya cha bhane ta yAya sAre kyato do5 thAya che. viThappai / pakSe / viDhavijai / ajijai // . // 252 // jJo Navva-Najjau // jAnAteH karmabhAve Navva Najja ityAdezau vA bhavataH tatsavi. yoge kyasya ca luk // .. jJA dhAtune karmaNi athavA bhAve prayogamAM java ane LA evo mAheza vikSye thAya cha, ma ta thAya tyAre kyA so5 thAya che. gAi Najaha / pakSe / jANijai / muNijai // najJoNa: [2.12] iti NAdeze tu / gAilAi // nampUrvakasya / aNAijai // // 253 // vyAhage hippaH / vyAharateH karmabhAve vAhippa ityAdezo vA bhavati tatsanniyoge kyasya ca luk|| vyA-ha pAtune bhae mayA mAle prayogamA bAhindha meo mAheza Page #472 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (243) vipe thAya cha, bhane ta thAya tyAre kyA so5 thAya che. vAhippaha / bAharijai // // 264 // ArabherADhappaH // AGapUrvasya rabheH karmabhAve ADhapa ityAdezo vA bhavati kyasya ca luk // Arabhne dhaNe ADhappa mevo maheza vipe thAya cha bhane te thAya tyAre kyato so5 thAya che. ADhappai / pakSe / ADhavIai // // 255 // striha-sicoH sipH|| anayoH karmabhAve sippa ityAdezo bhavati kyasya ca luka / / bhae mayA nAve prayogamA siTa mane sic dhAtuna sippa meve| mAheza 55 cha, so ta thAya tyAre kyA so5 thAya che. sippai / nihyate / sicyate vA // // 256 // aherdheppH|| graheH karmabhAve gheppa ityAdezo vA bhavati pasya ca luk // ' kamaNi athavA bhAve prayogamAM 44 dhAtune ghera evo Adeza vipe thAya , te pAya tyAre kyato vo5 thAya che. ghepai / gihijaD // // 257 // spRsheshichppH|| . . ." . svataH karmabhAve chipAdezo vA. bhavati kA ca // . Page #473 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (244) karmANa ane bhAve prayogamAM chU dhAtune chi e Adeza vithaay cha, bhane ta yAya sAre kyanA do5 thAya che.chippai / chiviji|| // 258 // tenApphuNNAdayaH // apphuNNAdayaH zabdA AkramiprabhRtInAM dhAtUnAM sthAne ktena saha vA nipAtyante // __A-kram vigaire dhAtumAne ka pratyayatI sAye. apphuNga vizere sA. heza vi nipAtana 42rAya che. apphuNgo AkrAntaH // ukkosaM / utkRSTam // phuDaM / spaSTam // volINo / atikrAntaH // vosaTTo / vikasitaH // nisuho| nipAtitaH // luggo / rugNa: // lihako / naSTaH // pamhuho / pramRSTaH pramu Sito. vA. // viDhattaM / arjitam // cittaM / spRSTam // nimi / sthApitam // cakkhi / AsvAditam // luAM / lUnan // jaDhaM / tyaktam // ujhosi| kSipta // nicchUr3ha / ubRttam / palhatthaM paloTaM ca / paryastam // hasi. maNaM / heSitam / ityAdi // // 259 // dhAtavArthAntarepi // uktAdarthAdarthAntarepi dhAtavo vartante // saMta dhAtupArAyaNamAM je dhAtu je arthamAM kahe che te dhAtu tethI mAla arthamA 55 thAya 2. bali: prANane paThitaH khAdanepi vartate / va. kh| khAdati prANanaM karoti vA // evaM kali: saMkhyAne saMjJAnepi / ka. laha / jAnAti saMkhyAnaM karoti // rigirgatI pravezepi // righ| pra. vizati gacchati vA // kAMkSatervampha AdezaH prAkRte / vamphai / asyArthaH / icchati khAdati vA // phakatesyaka AdezaH thakai / nIcAM gati karoti vi. Page #474 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (245) lambapati vA // vilapyupAlambhyojhaGkha AdezaH / jhalaha / vilapati upAlabhate bhASate vA // evaM paDivAlei / pratIkSate rakSati kA // kecit kaizci. dupasargenityam / paharai / yudhyate // saMharai / saMvRNoti // aNuharai / sa. dRzIbhavati // nIharai / purIpotsarga kaseti // viharai / krIDati // Aha. raha / khAdati // paDiharai : punaH pUrayati // pariharai / syajati // uvaha. raha / pUjayati // vAharai / Avhayati // pavasai / dezAntaraM gacchati // uccapaha / caTati // ulluii / niHsarati // // 260 // to donAdau zaurasenyAmayuktasya / zorasenyA bhASAyAmanAdAvapadAdau vartamAnasya takArasya da. kAro bhavati na cedasau varNantareNa saMyukto bhavati // zaurasenI bhASAmA 5 minna le bhI vargunI sAtha saMyukta na DAya to tno d thAya che. tado pUrida padijena mArudinA mantido / etasmAt edAhi / edAo // anAdAviti kim / tadhA karedha jadhA tas:. rAiNo bhaNukampaNIA bhomi // ayuktasyeti kim / matto / asyautto / asaMbhAvida-sakAraM / halA sauntale // // 261 // aba kacit / / varNAntarasyAdhIvartamAnasya tasya zaurasenyAM do bhavati / kacilakSyAnusAreNa // saya bhanumAyA Ar1 54aa t / da yA 2. mhndii| vivando / bhandeuraM // Page #475 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ( 246) ___ // 262 // vAdestAvati // zaurasenyAM tAvacchabde AdestakArasya do vA bhavati // tAkt 55411 mAgha tUnI d vi463 thAya che. dAva / tAtra // // 263 // A Amantrye sau veno naH / / zaurasenyAmino nakArasya Amantrye sau pare AkAro vA bhvti|| zarasenImAM inta zabdanA sabaMdhananA eka vacanamAM ne A vi44ye thAya che. bhA kAcuiA / suhiaa| pakSe / bho tavassi / bho magasti // // 164 // movaa|| zaurasenyAmAmantrya sau pare nakArasya mo vA bhavati // zaurasenImA Ama si (sayodhananu me kyana ) 52 chatai nn| m vikSye thAya che. bho rAyaM / bho viayavamma / sukammaM / bhayavakusumAuha bhayavaM titthaM pavatteha / SakSe / sayala-loa anteAri bhayava hudavaha // // 265 // bhavadbhagavatoH // ___ Amacya iti nivRttam / zaurasenyAmanayoH sau pare nasya mo bhvti|| zaurasenImA bhavat bhane bhagavat zamanA mana si 52 chatAM thAya che. ki etthabhavaM ddhieNa cintedi / etu bhavaM / samaNe bhagavaM mahAvIre // pa. balido bhaya hudAsaNo / kacidanyatrApi / maghavaM pAgamAsaNe / saMpAiavaM sIso / kakvaM / karemi kAhaM ca // Page #476 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ( 247 ) // 266 // na vAryo yyaH // zaurasenyAM yasya sthAne thyo vA bhavati // zaurasenIbhAM yene| yya vidhye thAya che. ayyautta payyAkulIkA | suyyo / pakSe / ajjo / pajAulo / kajja-paravaso // // 267 // tho dhaH // zaurasenyAM dhasya dho vA bhavati // zaurasenIbhAM thn| dha vihaye thAya che. kadhedi kahedi / NAdho NAho / kadhaM kahaM / rAja-padho rAja-paho || apadAdAvityeva / thAmaM / theo // 1 // 268 // iha-hacorhasya // ihazabdasaMbandhino madhyamasyetyA- hacau [ 2.143] iti vihita - sva hacazca hakAraya zaurasenyAM dho vA bhavati dU zabdanA jUnA ane nA (za. 143 sU0 vi.) dnAr sAraseniibhaaN vihaye thAya che. idha / hodha / parittAyudha // pakSe / iha | ho / parittAgraha || // 269 // bhuvo bhaH // bhavateIkArasya zaurasenyA bho vA bhavati // bhUdhAtunA bhUto zaurasenIbhAM ha vidaye thAya che. bhodi hodi / bhu vAda huvadi / bhavadi havadi // Page #477 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (248) // 270 // pUrvasya puravaH // zaurasenyA pUrvazendasya purava ityAdezo vA bhavati // zaurasenImA pUrva zamne purava mevA Ahe vidhe yAya . apuravaM nADayaM / apurabAgadaM / pakSe / apuSvaM padaM / apuSvAgadaM // // 271 // ktva iya-dUNau // zaurasenyAM ktvApratyayaSya iya dUNa ityAdezau vA bhavataH // zaurasenImAM varaNa pratyayane dUra ane sULa evA Adeza vikalpa thAya cha. bhaiviyaM bhodUNa / haviya hodUNa / paDhiya paDhidUNa / ramiya randUNa / pakSa bhottA / hottA / paDhittA // rantA // // 272 // kR-gamo dddduaH|| AbhyAM parasya ktvApratyayasya Dit aDuma ityAdezo vA bhavati // kR bhane gam pAtuthA 52 ktvya prasyane Dit adubha mevo maheza vikSye thAya che. kaDubha / gaDubha / pakSe / karipa / karidUNa / macchiya / gacchidUNa // // 273 // diricoH|| tyAdInAmAdhatrayasyAvasyececI (3.139) iti vihitayosi cecI sthAne dirbhavati // Page #478 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (249) ( 31. 178) sUtra prabhArI vidhAna purezA ic bhane ecane Ae di yAya che. veti nivRttam / nedi / dedi / bhodi / hodi // // 274 5 ato dezca // akArAtparayoricecoH sthAne devakArAda dizca bhavati // azyA 52 ic bhane ecne ANe de bhane di thAya che. acchede / acchadi // gacchade / gacchadi // ramade / ramadi // kijade / kijadi // bhata iti kim / vasuAdi / nedi / bhodi // // 275 // bhaviSyati ssiH // zaurasenyA bhaviSyadarthe vihita pratyaye pare ssirbhavati // jaisenImAM dhAtuthI bhaviSyartha pratyaya para hoya te madhye rita thAya che. hissAhAmapavAdaH // bhavissidi / karismAdi / gacchissidi // // 276 // atI use do-DAda // ataH parasya seH zaurasenyA Ado Adu ityAdezau Ditau bhavataH // arathA 52 usi prasayane zaurasenImA Dit sevA Ado bhane Adu mAheza pAya che. dUrAdo vyeva / dUrAdu // . // 277 // idAnImo dANi // aurasenyAmidAnImA sthAne dANimityAdezo bhavati / Page #479 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (250) zaurasenImA idAnIm zamne dANim / mAheza thAya che. anantarakaraNIyaM dANiM ANavedu ayyo // vyatyayAtprAkRtepi / anna dANi bohiN.|| // 278 // tasmAttAH // zaurasenyAM tasmAcchabdasya tA ityAdezo bhavati // zaurasenImA tasmAt 204ne tA mAheza thAya che. vA jAva pavisAmi tA alaM edizA mANeNa // // 279 // montyANNo vedetoH|| zaurasenyAmansyAnmakArAtpara idetoH parayorNakArAgamo vA bhavati // zarasenImAM anya makArathI para phukAra ane kAra para chatAM nuM A Ama vipe thAya che. ikAre / juttaM jimaM juttAmaNaM / sarisa pima sarisamiNaM / ekAre kiM NedaM kimadaM / evaM NedaM evamedaM // . // 280 // evArthe vyeva // evArthe vyeva iti nipAtaH zaurasenyAM pryoktvyH|| zaurasenImA eva 1 arthamA ( avadhA25 varSe ) peva 250yaya vApara. mama yyeva bambhamassa / so yyeva eso|| // 281 // je vyAvhAne // zaurasenyAM caTayAnhAne hajje iti nipAtaH prayoktavyA Page #480 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ( 251 .. zaurasenImA sAnA sAmantraNa viSe hoM meg saya vApara. ha. je cadurike // . // 282 // hImANahe vismaya nirvede // . zaurasenyAM hImANahe ityayaM nipAto vismaye nivede ca prayo. ktvyH|| zaurasenImA mArya bhane ni ( me ) arthamA hImANahe meg 2055 pApa. vismaye // hImANahe jIvanta-vazcA me jaNaNI // nirvede / hImANahe palissantA hage edeNa niya-vidhiNo duvyavasideNa // // 283 // NaM nanvarthe / zaurasenyA nanvaya Namiti nipAtaH prayoktavyaH // nanu amana arthamA (A1, nizcaya virebhA ) Nam me ma035 vApara. gaM aphalodayA / NaM ayyAmissehiM puDhamaM yyeva ANattaM / NaM bhavaM me aggado caladi / ArSe vAkyAlaMkArepi dRzyate / namotthu NaM / jayA NaM / tayA NaM // . , . . . // 284 // ammahe harSe // zaurasenvAm ammahe izi nipAto harSe pryoktvyH|| saurasenImA 6 viSe ammahe maI 24055 vAparayuM. ammahe eAe summilAe supaligaDhido bhavaM // . . // 285 // hAhI vidUSakasya // Page #481 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (252) zaurasenyAM hIhI iti nipAto vidUSakANAM harSe dyotye prayo ktavyaH // saiArasenImAM vidUSakanA harSe viSe hiI evuM avyaya thAparavuM rahI mo saMpanA maNoradhA piya* vayassassa // // 286 // zeSaM prAkRtavat // zaurasenyAmiha prakaraNe yatkAryamuktaM vatonyacchaurasenyAM prAkRtavadeva bhavati // sUtrathI AdarIne je kAryo kahyAM che tethI khIju sarva kArya zArasenI bhASAbhAM prAkRta netuM bhAnuM dIrgha-hrasvau mitho vRttau [14] ityArabhya to donAdI zaurasenyAmayuktasya [ 4.260] etasmAtsUtrAtprAg yAni sUtrANi eSu yAnyudAharaNAni teSu madhye amUni tadavasthAnyeva zaurasenyAM bhavanti amUni punarevaM vidhAna bhavantIti vibhAgaH pratisUtraM svayamabhyU darzanIyaH // yathA bhandAvedI | juvadi-naNo / maNalilA / ityAdi // // 287 // ata etsau puMsi mAgadhyAm // mAgadhyAM bhASAyAM sau pare akArasya ekAro bhavati puMli puSTiGge // H mAgadhI bhASAmAM puMliMgamAM tti pratyayapara chatAM akAranA kAra thAya che. eSa meSaH / eze mero / ese pulize // karabhi bhadanta / kaoNme menta # ata iti kim / NihI / kalI / gilI | "paurANamaddha-mAgaha* bhAsA niyayaM hakai suttam" puMsIti kim / jahaM // badapi ityAdinArthasya artha mAgadha Page #482 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ( 293 ) bhASAmiyatatvamAmnAmi vRddhastadapi prAyosyaiva vidhAnAnna vakSyamANalakSaNasya // kayare Agaccha // se tarise dukkhasa hai jiindie / ityAdi // // 288 // ra-sorla-zau // mAgadhyAM rephasya dantyasakArasya ca sthAne yathAsaMkhyaM lakArastAlavyazakArazca bhavati // bhAgadhIbhAM r bhmane sne| anubhela ne zU thAya che. ra // nale / kule // sa / haMze / zuddhaM / zobhaNaM // ubhayoH / zAlaze / pulize // lahaza - vaza namila zula- zila-vialida-mandAla-lAyidaMhi - yuge / vIla- yiNe pakkhAladu mama zayalamavayya-yambAlaM // // 289 // sa-SoH saMyoge so grISme || mAgadhyAM sakAraSakArayoH saMyoge vartamAnayoH so bhavati grISmazabde tu na bhavati / UrdhvalopAdyapavAdaH // mAgadhImAM saMceAgamAM (saMyukta akSaramAM ) vartatA 6 ane sUtA sa thAya che. grISma zamAM yA niyama lAgato nathI, sa / skhilIda hastA buhaspadI | maskalI / vismaye // ca / zulka dAluM / kasTa / vistuM / zarupa-kavale | usmA / nisphalaM / dhanuskhaNDaM | agrISma iti kim / mimhabAzale || / // 290 // hR SThayosTaH // : dviruktasya Tasya SakArAkrAntasya ca ThakArasya mAgaNyAM sakArAkrAntaH TakAro bhavati // Page #483 -------------------------------------------------------------------------- ________________ . 63 (41) hamaneSTa no bhAgAbhA sT thAya che. hai| ptte| bhasTAlikA / bhasTiNI // cha / zusTu kadaM / kosTAgAlaM // // 291 // sth-rthyostH|| . stha rtha ityetayoH sthAne mAgadhyAM sakArAkAntaH to bhvni|| sth mate no st bhAgadhAmA thAya che. stha / svastide // yaM / a. sta vadI / zastavAhai // // 292 // ja dhayAM yaH // mAgadhyAM jadhayAM sthAbhe yo bhavati // bhAgadhImA j, ch, mane yn| v thAya . ja / yANadi / yaNavade ayyuNe / dugyo / gayyAdi / guNa-variyade // cha / mayyaM / ayya kila biyyAhale Agade // ya / yAdi / yadhAzalataM / yaann-vttN| yadi // yasya yatvavidhAnam Adaryo jaH [1. 245] iti bAdhanArtham // // 293 // nya-Nya-jJa jAM yH|| mAgabhyAM nya Nya jJa ja ityeteSAM dvirukto bo bhavati / bhAgadhAmA nya, Nya , jJa bhane so mJ thAya 2. nya / ahimanju kumAle / anna-dizaM / zAmaja-guNe kamjako valagaM // Nya / pumbhavante / abamham / pumjAhaM / pujaM // jJa / pammAvizAle / zanvagne / avnn| a / bhanjalI / dhaNanmae / panjale / // 294 // jo jH||. ....... Page #484 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ( 255) mAgadhyAM bajerjakArasya jo bhavati / yaapvaadH|| bhAgadhAmA vraj dhAtuna jano bja thAya che. vanadi // // 295 // chasya thonAdau // mAgadhyAmamAdau vartamAnasya chasya tAlavyazakArAkAntazco bhavati // bhAgadhAmA pAhibhinna chn| R thAya che. gazca gazca / ucaladi / pizcile / ghuzcadi // lAkSaNikasyApi ApannavatsalaH / Avatra vazcale // tiryaka prekSate / tiricchi pecchai / tirizci peskadi // anAdAviti kim / chaale|| // 296 // tasya kH|| mAgacyAmanAau vartamAnasya kSasya ko jihvAmUlIyo bhavati // bhAvImA kssne| *ka ( 04AbhUzIya ) thAya che. y:ke| lakaze // anAdAvityeva / khava-yalahalA / kSayajaladharA ityarthaH // // 297 // skara prekssaackssoH|| mAgadhyAM prakSerAvazezva kSasya sakArAkAntaH ko bhavati // bhAgadhAmA praIkS bhane A-cakSnA kSno ska thAya cha. jihvAmUlIyA. pavAdaH // peskadi / AcaskRti // .. // 298 // tiSThazciSTaH // mAmadhyAM sthAdhAtoyastiSTha ityAdezastasya ciSTha ityAdezo bhvti| Page #485 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (256) bhAmadhImA sthA pAtunA tiSTha Ahezane ciSTha meve| bhATe yAya . ciSTAMda // // 299 // avarNAdvA Daso DAhaH // mAgadhyAmavarNAtparasya Gaso Dit Aha ityAdezovA bhvti|| mAgadhImAM avarNathI para kar pratyayane hitu bAda e Adeza vidhe thA5 cha. hage na elizAha kammAha kAlI / bhagadatta zoNidAha ku. mbhe / pakSe / bhImazeNassa pazcAdo hiNDIadi / hiDimbAe ghaDukkaya,zoke Na uvazamadi // // 300 // Amo DAha vA // mAgadhyAmavarNAtparasya AmonunAsikAnto Dit AhAdezo vA bhavati / / mAgadhImAM avarNathI para A pratyayane hindu maTTe evo Adeza vi. sye pAya che. za-yaNAI suhaM / pakSa / nAlandANaM // vyatyayAtprAkRtepi / tAha / tumhAha~ / amhAha~ / sariAha~ / kammAha~ // // 301 // ahaM-vayamohaMge // mAgalyAmaiMcayamo sthAne hame ityAdezo bhavati // bhAgadhAmA aham bhane vayamne hage mevo maheza yAya che. hage za. kAvadAlatista-NivAzI dhIvale / hage. zaMpalA. // .. // 302 // zeSaM zaurasenIvata // Page #486 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (257) ... mAgaNyAM yaduktaM tatonyacchaurasenIvad draSTavyam / tatra to donAdau aurasenyAmayuktasya ( 4.260) // pavizadu Ayutte zAmi-- pazAdAya // mAgadhI bhASAmAM 287 sUtrathI mAMDIne AgaLa je rUpe ApelA che te zivAya bIjA badhA rUpe zairasenI pramANe (4 260 thI 286 sUtra prabhAra) thAya che. adhaH kvacitU (4. 261) / ale kiM eze mahande kalayale // vAdestAvati (4. 262) // mAledha vA dhaledha vA / ayaM dAva ze Agame // a Amantrye sau veno na: (4. 263) // bho kAhA // mo vA (1.294) // bho rAyaM // bhavadbhagavatoH (1.265] // etu bhavaM zamaNe bhayavaM mahAvIle / bhayavaM kadante ye appaNo parakaM ujjhiya palassa pa4 pamANIkalezi // na vA yo vyaH [1.266] // ayya eze khu kumAla malayakedU // tho dhaH [4267] // ale kumbhilA kadhehi // iha-hacoIsya [4.268] // ozaladha ayyA sozaladha // bhune bhaH (1.269 ) // bhodi // pUrvasya purakaH [4.270) // apuraya // ktva ive dUgau [1.271) // kiM khu zobhaNe bamhaNe zitti kaliya lamA paliggahe diNNe // kR-gamo DaDuH [4.272] / kaDuA / gaDua // diricecoH [4 273] // amaJcala kazaM pikkhiduM ido yyeva Agazcadi // [4.274] // ale kiM eze mahande kala. yale zuNIade / bhaviSyati risaH [4.275] // tA kahiM nu gade luhila. pie bhavissidi / ato userDAdo-DAdU [1.276] // ahaMpi bhAgulAyaNAdo muI pAvemi // idAnImo dANiM [5.277] // guNadha dANi hage zakAvayAlatista NivAzI dhIvale // tasmAttA: [4.278] // tA yAva pavizAmi // motyANNo vedetoH [4.279] // yuttaM NimaM / zalizaM mimaM // evArthe yyeva [1.280] // mama yyeva // hale ceThyAvhAne [4.281] // hale cadulike // hImANahe vismaya nivede [4.282] // vismaye / yathA udAttarAghave / raaksssH| Page #487 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (298) hImANahe jIvanta vazvA me jaNaNI // nivede // yathAM vikrAntamIme / rAkSasaH / hImANahe palissantA hage edeNa niya vidhiNo duvvavazideNa // gaM nanvatheM [4.283] // NaM avazalopazappaNIyA lAyANo // ammahe harSe [4.245] // ammahe eAe zummilAe zupaligaDhide bhavaM // hIhI vidUSakasya [4.285] // hIhI saMpannA me maNoladhA piyavayassassa // zeSaM prAkR. takt [4.286] // mAgadhyAmapi dIrgha-hasvau sitho vRttau [1.4] ityArabhya to donAdau zaurasenyAmayuktasya [4.260] ityasmAtprAg yAni sUtrANi teSu yAnyudAharaNAni santi teSu madhye amUni tadavasthAnyava mAgadhyAmamUni punarevaMvidhAni mavantIti vibhAgaH svayamabhyUhya darzanIyaH // . // 303 // jJo yaH paizAcyAm // paizAcyA bhASAyAM jJazya sthAne bo bhavati // paizAyI bhASAbhA jJanA na thAya che. panmA / sammA / savayo / jAnaM / vinjAnaM // // 304 // rAjJo vA ciJ // paizAcyA rAjJa iti zabde yo jJakArastasya ciJ Adezo vA bhavati // pizAcI bhASAmAM rajanana zabdanA r ne rijha e Adeza vikalpa yAya cha. rAcinA lapitaM / ramA lapitaM / rAcino dhanaM / ranjo dhanaM / jJa ityeva / rAjA // // 305 // ny-yojH|| paizAcyA nyaNyoH sthAne yo bhavati // Page #488 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (269) - paizAyImA ny bhane gy 20ne mJ thAya 2. kammakA / abhima. m / pumna kammo / pumsAhaM // .. . . // 306 // No nH|| paizAcyA NakArasya no bhavati // . paizAcImA gabharatA nara yAya che. guna-gana-yuso / gunena // // 307 // tadostaH // paizAcyAM takAradakArayosto bhavIta // paizAcImA ta bhane / / t thAya che. tasya / bhagavatI / pamvatI / sataM // dasva / matana-paravaso / satanaM / tAmotaro / pteso| vatanakaM / hotu / ramatu // takArasyApi tukAravidhAnamAdezAntarabAdhanArtham / tena pa. tAkA vetiso ityAdyapi siddhaM bhavati // // 308 // lolH|| paizAcyAM lakArasya LakAro bhavati // ... paizAyImA la na La thAya 7. sILa / kuLaM / jaLaM / saniLaM / kamaLaM // // 309 // zapoH sH|| paizAcyAM zapoH so bhavati // Page #489 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (260) . paizAyImA za ma no s thAya che. zaM / sAbhAta / sAmane / sasI / ruko / saGkho ||ss / visamo / kisAno // na kagacajAdiSaT za. myantasUtroktam [ 4. 324 ] ityasya bAdhakasya bAdhanArthoyaM yogaH // // 310 // hRdaye yasya pH|| paizAcyA hRdayazabde yasya po bhavati // paizAyImA hRdaya zubhahanA yato pa yAya che. hitapakaM / kiMpi kiMpi hitapake atthaM cintayamAnI // // 311 // TosturvA // paizAcyA ToH sthAneH turvA bhavati // paizAyImA TaparzamA ta vidhe yAra . kutumbakaM / kuTumbakaM // // 312 // ktvastUnaH paizAcyAM ktvApratyayasya sthAne tUna ityAdezo bhavati // paizAyImA ktvA pratyayA tUna the| mAheza thAya OM. gantUna / ra. stUna / hasitUna / paThitUna / kadhitUna // // 313 // dUna-thUnauSThavaH // paizAcyA STvA ityasya sthAne dUna tthUna ityAdezau bhvtH| pUrva syaapvaadH|| paizAyomASTavA ne dUna mate tthUna mevA mAheza thAya che. na. dhUna / natthUna / tadUna / tatthUna // Page #490 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (261 ) // 114 // rya*stra-STAM riya-sina-saTAH kacit // paizAcyA ryastraSTAM sthAne yathAsaMkhyaM riya sina sada ityAdezAH kacid bhavanti || zAyImAM ardha bhae / riya, snneo sina ne saTa mevA Aheza thAya che. bhAryA / bhAriyA // snAtam / sinAtaM // kaSTam / kasaTaM // kaciditi kim / sujo / sunusA | tiho // // 319 // kyasyeyyaH // paizAcyAM kthapratyayasya iyya ityAdezo bhavati // paizAthIbhAM kyA pratyayane iyya yevo maheza thAya che. giramate / diyyate / ramiyyate / paThiyyate // // 396 // kugo DIraH // paizAcyAM kRgaH parasya kyasya sthAne DIra ityAdezo bhavati // paizcAnyIbhAM kRg dhAtuthI kyo Dit Ira maheza thAya che. prabhumataMsane santrasta yyeva sammAnaM kIrate || // 317 // yAdRzAderdustiH // paizAcyAM yAdRza ityevamAdInAM ityasya sthAne tiH isyAdezo bhavati // Page #491 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (262) - yAdRza vigere nA dRzamana ti mevo maheza thA5 cha. yAti. so / tAtiso / ketiso / etiso / bhavAtiso / anjAtiso / yumhAtiso / amhAtiso // // 318 // icecH|| paizAcyAmicecoH sthAne tirAdezo bhavati // pezAyImA ic bhane ecne Aye ti mAheza yAya cha, vasuAti / bhoti / neti / teti // . // 319 // Attazca // paizAcyAmakArAtparayoH iceco sthAne tezcakArAt tizcAde. zo bhavati // .... paizAcImAM sakArathI para rune ane pune te ane ti e A heza thAya che. lapate / lapati / acchate / acchati / gacchate / gacchati / ramate / ramati // Aditi kim / hoti / neti // // 320 // bhaviSyatyeyya eva // paizAcyAmicecoH sthAne bhaviSyati eyya eva bhavati na tussiH // paizAyImA ic bhane ecno egya mAheza thAya che. (si yatA nayA.) taM bakhUna ciMtitaM rammA kA esA huveyya // // 11 // ato useDoto-DAtU // Page #492 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (263) paizAcyAmakArAtparasya GaserDito Atau Atu ityAdezau bhvtH|| paizAyImA RthA 52 chasi prasayane Ae Dit bhAto ane Atu mevA mAheza thAya che. tAva ca tIe dUrAto rayeva tiTa / tUrAtu / tu. mAto / tumAtu / mamAto (mamAtu // // 322 // tadidamoSTA nena striyAM tu nAe // __ paizAcyAM tadidamoH sthAne TApratyayena saha nena ityAdezo bhavati // strIliGge tu nAe ityAdezI bhavati // paizAcImAM san ane 4 zabdane ja pratyayanI sAthe ja evo Adeza thAya che paraMtu ta ane raja zabda strIliMgamAM hoya te nAju yo mAheza thAya che. tatthaM ca nena kata sinAnena // striyAm / pUjito ca nAe pAtagga-kusuma-ppatAnena // Teti kim / evaM cintayanto gato so tAe samIpaM // // 323 // zeSaM zaurasenIvat // paizAcyAM taduktaM tatonyacchaSaM paizAcyAM zaurasenIvad bhavati / / pizAcImAM bAkI badhAM rUpe zairasenI bhASA pramANe ja thAya che. paNa sasarIro bhagavaM makara dhajo / estha paribbhamanto huvegya / evaMvidhAe bhaga. vatIe kadhaM tApasa vesa-gahanaM kataM // etisaM bhatiTTa-puravaM mahAdhanaM taLUna / bhagavaM yadi meM varaM payacchasi rAjaM ca dAva loka / tAva ca tIe dUrAtosyeva tiTho so AgacchamAno rAjA // . . . . . jA . . . " Page #493 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ( 264) // 324 // na ka-ga-ca-jAdi-pada-zamyanta-sUtroktam / / paizAcyA ka ga-ca-ja-ta-da-pa-ya-vAM prAyoluka ( 1.177] i. tyArabhya SaT zamI zAva-sudhA-saptavarNeSvAdezchaH [1.265) iti yAvadyAni sUtrANi tairyaduktaM kArya tanna bhavati // pizAcI bhASAmAM 1177 lAra65 sUtra sudhImAM je kArya kahyA che te yatA nathI. makaraketU / sagara-putta-vacanaM / vijayasenena lapitaM / matanaM / pApaM / AyudhaM / tevaro / evamanyastrANAmapyudAharaNAni draSTavyAni // // 325 cUlikA-paizAcike tRtIya turyayorAdha-dvitIyau // cUlikApaizAcike vargANAM tRtIyaturyayoH sthAne yathAsaMkhyamAdyadvitIyau bhvtH|| cUlikA pazAcika bhASAmAM vargIya tRtIya ane caturtha varNane anuubhe te varganA prathama mana dvitIya varSa thAya che. nagaram / nakaraM // mArgaNaH / makkano // giri-taTam / kiri-taTaM // meghaH / mekho // vyAghraH / vakkho // dharmaH / khammo // rAjA / rAcA // jarjaram / caJcaraM // jiimuutH| cImUto // nirjharaH / niccharo // jharjharaH / chaccharo // taDAgam / taTAkaM // maNDalam / maNTalaM // DamarukaH / Tamako // gADham / kAThaM // SaNDhaH / saNTho ||ddkaa / ThakA // madanaH / matano // kandarpaH / kantappo // dA. modaraH / tAmotaro // madhuram / mathuraM // bAndhakaH / panthavo // dhUlI / thuulii|| bAlakaH / pAlako // ramasaH / raphaso // rambhA / ramphA / bhagavatI / pha. kavatI // niyojitam / miyocitaM / kacillAkSANikasyApi / paDimA ityasya sthAne paTimA / dADhA ityasya sthAne tAThA // Page #494 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ...... // 326 // rasya lokA ... cUlikApaizAcike rasya sthAne lo vA bhavati // .. cUlikA pizAcikamAM be vikalpa thAya che. panamatha panayApakupSita golI calanagga lagga-pati bimbaM / tasasu nakha tappanesu ekAtasa-tanu-thalaM luI // nacantassa ya lIlA-pAtuklevena kampitA vasuthA / ucchallanti samuddA sahalA nipatanti taM halaM namatha // // 337 // nAdi-yujyoranyeSAm / / dhulikApaizAcikepi anyeSAmAcAryANAM matena tRtIyaturyayorAdau vartamAnayojidhAtau ca AyadvitIyau na bhavataH // cUlikA pizAcikamAM paNa anya AcAryonA mate zabdanA prArambhamAM AvatA tRtIya ane caturtha varNanA ane yun dhAtunA nA prathama ane dvitIya varSa yatA nathA. gatiH / gatI // dharmaH / dhammo // jImUtaH / jI. mUto // jharjharaH maccharo // DamarukaH / Damaruko // DhakA / DhakkA // dAmo. daraH / dAmotaro // bAlakaH / bAlako // bhagavatI / bhakavatI // niyojitam / niyojitaM // // 328 // zeSaM prAgvat // cUlikApaizAcike tRtIyaturyayorityAdi yaduktaM tatonyacheSaM prAktana paizAcikavadU bhavati / Page #495 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (266) cUlikA pazAcimAM bIjuM badhuM kArya paizAcI jevuM ja thAya che. - karaM / makano / anayonoM NatvaM na bhavati // Nasya ca natvaM syAt / evamanyadapi // // 329 // svarANAM svarAH prAyopabhraMze // apabhraMze svarANAM sthAna prAyaH svarA bhavanti // sapazamA parIne pahale ghaI zata 21204 152 / 5 che. kaccu / kAzca // veNa / vINa // bAha / bAhA bAhu // paMhi / piTi / puhi / tnnu'| tiNu / tRNu // sukidu / sukio / sukRdu // kinnao / kilino // liha / lIha / leha // gari / gori // prAyograhaNAdyasyApabhraMze vizeSo vakSyate taspApi kvacitprAkRtavat zaurasenIvacca kAryaM bhavati // // 330 // syAdau dIrgha-hasvau // apabhraMze nAmnAtyasvarasya dIrghahasvau syAdau prAyo bhavataH / / apabhraMzamAM nAmanA anya svarane vADhi pratyaya para heya te dIrdha ane hasva ghaNuM karIne thAya che. DhollA sAmalA dhaNa campA vaNNI / NAi suvaNNa reha kasa-vai diNNI // Amantrye / DholA maI tuhuM vAriyA mA kuru dIhA mANu / nihara gamihI rattaDI daDavaDa hoi vihANu // striyAm // Page #496 -------------------------------------------------------------------------- ________________ biTTIe mai bhaNiya tuhuM mA karU vaGkI dihi / putti sakaNNI bhAli jivaM mArai hiai paihi / jasi // ei ti ghoDA eha thali ei ti nisimA khagga / etthu muNIsima jANIai jo navi vAlai vagga / eva vibhaktyantareSvapyudAhAryam // // 331 // syAmorasyot // apabhraMze akArasya syamoH parayoH ukAro bhavati / apabhraMzamAM hi ane A pratyaya para chatAM akAro kAra thAya che. dahamuhu bhuvaNa bhayaMkara tosia-saMkara Niggau raha vari caDiau / : caumuhu chaMmuhu zAivi ekahiM lAivi NAvai daiveM ghaDiau // ____ // 332 // sau puMsyodvA // apabhraMze pulliGge vartamAnasya nAmnokArasya sau pare okArA vA bhavati // apabhraMzamAM puliMgamAM nAmanA akArane ri pratyaya para hoya te - kAra vikape thAya che. agalima.neha-nivaTAhaM joaNa-lakkhuvi jAu / varisa saeNavi jo milai sAhe sokkhahaM so ThAu // puMsIti kim / aGgAha anu na miliu hali ahareM aharu na pattu / pia joantihe muha. kamalu emvai surau samattu / / ... Page #497 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (298) // 333 // ehi // apabhraMze akArasya TAyAmakAro bhavati // apazamAM ja pratyaya para heya te, akArane kAra thAya che. je mahu diNNA diahaDA daieM paksantaNa / tANa gaNantie aGkalita jAribhAr3a naheNa // // 334 // Dinnecca // apabhraMze akArasya DinA saha ikAra ekArazca bhvtH|| apabhraMzamAM akArane priyanI sAthe kAra ane kAra thAya che. sAyaru uppari taNu dharaha tali ghallai rayaNAI / sAmi subhiccuvi pariharai sammANei khalAI // tale ghallai // // 335 // bhisyedvaa|| apabhraMze akArasya bhisi pare ekAro vA bhavati // apabhraMzamAM akArane milsa pratyaya para chatAM pakAra vikalpa thAya che. guNahiM na saMpai kitti para phala lihiA bhuJjanti / kesari na lahai boDibhavi gaya lakkhehiM ghepanti // apabhraMzamAM akArathI para karIne che ane hu Adeza thAya che. Page #498 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (269) // 336 // Dasahe-hU~ // asyeti paJcamyantaM vipariNamyate / apabhraMze akArAtparasya sehaiM hu ityAdezau bhvtH|| apabhraMzamAM sakArathI para karine che ane hu Adeza thAya che. vacchahe gRNhai phalaI jaNu kaDu-pallava vajei // tovi maha humu suaNu ji te ucchAgi dhareiM // dhaccha hu gRhai // - // 337 // bhyaso hu~ / apabhraMze akArAtparasya bhyasaH paJcamIbahuvacanasya huM ityAdezo bhvti|| apabhraMzamAM sakArathI para paMcamI bahuvacana ane du e A deza yAya che. dUlhANe paDiu khalu appaNu jaNu mArei / jiha giri-siGgahuM paDia sila anuvi cUru karei // // 338 // usaH su-ho-ssavaH // apabhraMze akArAtparasya usaH sthAne su ho ssu iti traya A. dezA bhavanti / apazama athA 51 s pratyaya ye su, ho, bhane ssu mevA e mAheza thAya che... . Page #499 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (270) jo guNa govai appaNA payaDA karai parassu / tasu haraM kali-jugi dullahaho bali kijauM suaNassu // // 339 // Amo hN|| apabhraMze akArAtparasyAmo hamityAdezo bhavati // apabhraMzamAM prakArathI para mane evo Adeza thAya che. taNahaM taijI bhaGgi navi teM avaDa-yaDi vasanti / aha jaNu laggivi uttarai aha saha saI majanti // // 340 // hu~ cedudbhyAm // apabhraMze ikArokArAbhyAM parasyAmo hu~ haM cAdazau bhavataH // apabhraMzamAM phrakAra ane kArathI para zAne huM ane evA Adeza thAya che. (koI ThekANe mune paNa dura thAya che. ) daivu ghaDAvai vaNi taruhu~ sauNihaM paka phlaaii| so vari sukkhu paiTa gavi kaNNahiM khala-vayaNAI // prAyodhikArAt kvacitsupopi hu~ / dhavalu visUrai sAmiaho garumA bharu pikkhevi / hau~ ki na juttau duI disihi khaNDaI doNNi karevi // // 341 // Gasibhyas-DInAM he-huM-hayaH // apabhraMze idudbhyAM pareSAM usi bhyas Gi ityeteSAM yathAsaMkhyaM he hu~ hi ityete traya AdezA bhavAnti // Page #500 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (171) apasabhA 2 mate uRthI 52 si, bhyas bhane line bha nu he, huM bhane hi sevA Aheza thAya che. seheM / girihe silAyalu taruhe phalu gheppai nIsAvannu / gharu melleppiNu mANusahaM tovi na ruccai rannu // bhyaso huN| tarahuMvi vakkalu phalu muNivi parihaNu asaNu lahanti / sAmihuM ettiu aggala Aya bhiccu gRhanti // . kehi / aha virala pahAu ji kalihi dhammu // // 342 // Aho NAnusvArau // apabhraMze akArAtparasya TAvacanasya NAnusvArAvAdezau bhvtH| apabhraMzamAM akArathI para no ja ane anusvAra evA Adeza yAya che. daieM pavasanteNa // .. . // 343 // e cedutH|| apabhraMze ikArokArAbhyAM parasya TAvacanasya eM cakArAt NAnusvArau ca bhavanti // apabhraMzamAM prakAra ane sakArathI para rane badale huM ja, ane anushvaar thAya che. eN| aggieM uNhara hoi jagu vAeM sIbalu teva / jo puNu agi sImalA tasu upahattaNu keva // NAnusvArau / Page #501 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (272) . . vippi Arau jaivi piu tovi taM ANahi ajju / aggiNa daDDA jaivi gharu to teM aggi kajju / evamukArAdapyudAhAH // // 344 // syam-jas-zasAM luk // apabhraMze siam jas zas ityeteSAM lopo bhavati // apazamA si, am, jas bhane zasneso5 thAya che. ei ti ghoDA eha thali / ityAdi / atra syamjasA lopaH // jiva jiva baMkima lobhaNahaM Niru sAmali sikkhei / tiva tiva vammahu niaya saru khara-patthari tikkhei / / atra syamzasAM lopa: // // 345 // SaSThayAH // apabhraMze SaSThayA vibhaktayAH prAyo lug bhavati // apabhraMzamAM vaNIne ghaNuM karIne lepa thAya che. saMgara-saehiM ju vaNNibhai dekkhu amhArA kantu / . aimattahaM cattaGkusahaM gaya kumbhaI dArantu // pRthagyogo lakSyAnusArArthaH // // 346 // Amanvye jaso hoH // apabhraMze Amantryerthe vartamAnAnAmnaH parasya jaso ho ityAde. vo bhavati // Page #502 -------------------------------------------------------------------------- ________________ apabhraMzamAM nAmathaka para saMbaMdhananA traNa ne che evo Adeza yAya che (so5 yatA nathI.) lopApavAdaH / / . taruNaho taruNiho muNiu maI karahu ma appaho ghAu // . // 347 // bhissuporhi // apabhraMze bhissupoH sthAne hiM ityAdezo bhavati // . . azamA bhis bhane supno him mevo maheza thAya che. guNAha ma saMpai kitti pr|| sup| bhAIrahi jiva~ bhArai maggehi tihivi payahai // // 348 // striyAM jas zasorudot / / apabhraMze striyAM vartamAnAnAmnaH parasyaH jasaH zaptazca pratyeka mudotAvAdezau bhavataH // apabhraMzamAM strIliMgamAM vartatA nAmathI para traNa ane pratyayane Are (harene) u, sane o mevA Aheza thAya che. lopApavAdI // jasaH / aMguliu jajariyAo naheNa // zasaH / sundara-samvaGgAu vilAsi. jIo pecchantANa // bacanabhedAnna yathAsaMkhyam // // 349 ||tt e|| apabhraMze striyAM vartamAnAnAmnaH parasyASTAyAH sthAne e ityAdezo bhavati // . . . apabhraMzamAM strIliMga nAmathakI para aa pratyayane chu thAya che. Page #503 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (274) nia-muha-karahiMvi muddha kara andhArai paDipekkhai / sasi maNDala candimae puNu kAI na dUre dekkhai // . jahiM maragaya kantie saMvaliaM // // 350 // Gas Gasyohe // apabhraMze striyAM vartamAnAnAmnaH parayoGas Gasi ityetayohe ityAdezo bhavati // apabhraMzamAM strIliMga nAmathI para kAra ane s pratyayane che e mAheza thAya che. GasaH / tuccha-majhjhahe tuccha jampirahe / tucchaccha romAvAlahe tuccha rAya tucchayara hAsahe / piya vayaNu alahantiahe tucchakAya vammaha-nivAsahe // annu ju tucchau~ tahe dhaNahe taM akkhaNaha na jAi / kaTari thaNataru muddhaDahe je maNu vicci Na mAi // seH / phoDenti je hiyaDarDa appaNauM tAhaM parAI kavaNa ghaNa / ' rakkhejahu loaho appaNA bAlahe jAyA virUma thaNa // // 351 // bhyasAmortuH // apabhraMze striyAM vartamAnAnAmnaH parasya bhyasa Amazca hu ityAdezo bhavati // apabhraMzamAM strIliMga nAmathI para zuM ane manane du evo A deza thAya che. Page #504 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (275) bhallA huA ju mAriA bahiNi mahArA kantu / . . lajejaM tu vayaMsiahu jai bhaggA varu entu // vayasyAbhyo vayAsyAnAM vetyarthaH // // 352 // Dehi // apabhraMze striyAM vartamAnAnAmnaH parasya 2 saptamyekavacanasya hi ityAdezo bhavati // apabhraMzamAM strIliMga nAmathI pati pratyayane di evo Adeza thAya che. vAyasu uDDAvantiae piu diTTau sahasatti / addhA valayA mahihi gaya addhA phuTa taDatti // - // 353 // klobe jas-zaMsori. apabhraMze klIve vartamAnAmnAH parayojas-zasoH iM ityAdezo bhavati // apabhraMzamAM napuMsakaliMga nAmathI para gar ane rASTra pratyayane zuM e Adeza thAya che. kamalaI mellavi ali-ulaI karigaNDAI mahanti / asulahamecchaNa jAha bhali te Navi dUra gaNanti // // 354 // kAntasyAta uM syamoH // apabhraMze klIve vartamAnasya kakArAntasya nAmno yokArastasya syamoH parayoH uM ityAdezo bhavati // Page #505 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (276) apabhraMzamAM kArAnta napuMsakaliMga nAmathI para hi ane amane ? meko mAheza yAya che. bhannu ju tucchau~ tahe dhagahe // bhaggauM dekkhivi nibhaya balu balu pasariauM parassu / ummillai sasi-reha ji kari karavAlu piyasmu // // 355 // srvaaderddsehii|| apabhraMze sarvAderakArAntAtparasya GasehI ityAdezo bhavAte // apabhraMzamAM sakArAnta savaudithI para kasa pratyayane e Adesh yAya 7. jahAM homtau Agado / tahAM hontau aagdo| kahAM hontau - bhAgado // // 356 // kimo Dihe vaa|| apabhraMze kimokArAntAtparasya serDihe ityAdezovA bhavati / / apazabhA aparAnta kim 154aa 52 Gasi pratyayo Dit ihe evo Adeza vikalpa thAya che. jai taho tuTTau nehaDA maI sahu~ navi tila tAra / taM kihe vaGkehiM loaNehiM joijau saya vAra // // 357 // Dehi // apabhraMze sarvAderakArAntAtparasya 2H saptamyekavacanasya hiM ityAdezo bhavati / / .. apabhraMzamAM sakArAtta sarvAdithI para hijo e Adeza thAya che. Page #506 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jAhiM kapijai sariNa saru chijai khaggiNa khaggu / tahiM tehai bhaDa ghaDa-nivahi kantu payAsai maggu // ekahiM akkhihiM sAvaNu annahiM bhaddavau / mAhau mahiala satthari gaNDa-sthale sarau // aGgihiM gimha suhacchI tila-vaNi maggasiru / / tahe muddhahe muha paGkai AvAsiu sisiru // hiaDA phuTTi taDatti kari kAlakkheveM kAI / dekkhauM haya vihi kahiM Thavai paI viNu dukkha sayAI // // 358 // yacakkibhyA Gaso DAsuna vA // apabhraMze yAnAkam ityetebhyokArAntabhyaH parasya Gaso DAsu ityAdezo vA bhavati // sapazamA asanta yat, tat ane kim zapathA 52 Das prtyyane hita Aju e Adeza vikalpa thAya che. kantu mahArau hali sahie nicchaI rUsaha jAsu / . asthihiM sasthihiM hathihiMvi ThAuvi pheDai tAsu // jIviu kAsu na vallahauM dhaNu puNu kAsu na iha / dogivi avasara-nivaDiAI tiNa-sama gaNai visiTu // // 359 // striyAM Dahe // apabhraMze strIliGge vartamAnebhyo yattatkibhyaH parasya Gaso he ityAdezo vA bhavati // Page #507 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (278 ) apabhraMzamAM strIliMga yad, tad bhane kim zabthI 52 Gas pratyayane Dit ahe yevo maheza vi thAya che. jahe kerau / tahe kerau / kahe kerau || // 360 // yattadaH syamo // apabhraMze yattadoH sthAne syamoH parayoryathAsaMkhyaM zruM traM ityAdezau vA bhavataH // apabhraMzamAM thar ane tattve ThekANe tti athavA ar praNaya para chatAM anukrame kuM ane traM evA Adeza vikalpe thAya che. praGgaNi ciTThadi nAhu dhuM naM raNi karadi na bhrantri // pakSe taM bAMliai ju nivvahai // || 361 / / idama imuH klIve // apabhraMze napuMsakaliGge vartamAnasyedamaH syamoH parayoH imu ityAdezo bhavati // apabhraMzabhAM napuMsaliMga viSe vartatA idam zabhane li bhane am 52 chatAM imu bhess| maheza thAya che. imu kulu tuha tagaDaM / imu ku. // // 362 // etadaH strI-puM- klIve eha eho ehu || 1. apabhraMze striyAM puMsi napuMsake vartamAnasyaitadaH sthAne syamoH parayoryathAsaMkhyam eha eho ehu ityAdezA bhavanti // 32 Page #508 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (279) sapazamA si mane am 52 7ni, etad 154ne strI mAM eha, bhumimA eho bhane nasasimA ehu mevA mAheza thAya che. eha kumArI eho naru ehu maNoraha-ThANu / . eha vaDha cintantAhaM pacchai hoi vihANu // // 363 // ehs-shsoH|| apabhraMze etado jas-zasoH parayoH ei ityAdezo bhavati // pazamA jas bhane zas 52 7ti etad 2-4ne ei meve mA. heza thAya che. ei ti ghoDA eha thAle // ei peccha // // 364 // adasa oi // apabhraMze adasaH sthAne jas-zaso parayoH oi ityAdezobhavati // sapazamA adas zamne jas bhane zas 52 chatai oi meve| Adeza thAya che. jai pucchaha ghara vaDDAI to vaDDA ghara oi / / ... vihalia-jaNa-abbhuddharaNu kantu kuDIraha joi // amUni vartante pRccha vA // // 365 // idama aayH|| apabhraMze idamuzabdasya syAdau Aya ityAdezo bhavati // A5zabhA. idam 153 syAdi pratyaya 52 chati Aya me| mAza thAya cha. .. .. .. / Page #509 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (280) Aya loaho loaNaiM jAI saraI na bhanti / appie dii mauliahiM pie dii vihasanti / sosau ma sosau cia uahI vaDavAnalassa kiM teNa / jaM jalai jale jalaNo AeNavi kiM na pajattaM // Ayaho daDDha-kalevaraho jaM vAhiu taM sAru / jai bahabhai to kuhaha aha Dajjhai to chA // // 366 // sarvasya sAho vA // apabhraMze sarvazabdasya sAha ityAdezo vA bhavati // apabhraMzamAM sarva zabdane kAda evo Adeza vikalpa thAya che. sAhuvi lou taDapphaDai vaDuttaNaho taNeNa / vaDappaNu paripAvibhai hatyi mokalaDeNa // pakSe / samvuvi // // 367 // kimaH kAI-kavaNau vA // apabhraMze kimaH sthAne kAI kavaNa ityAdezauM vA bhvtH|| apabhraMzamAM vijJa zabdane zuM ane javaLa evA Adeza vikadhe thAya che. jai na su Avai dUi gharu kAI aho muhu tujjhu / vayaNu ju khaNDau tau sahi eso piu hoi na majjhu // kAI na dUre dekkhai // phoDinti je hiaDalaM aNpaNauM tAhaM parAI kavaNa ghaNa / rakkhejahu loaho appaNA bAlahe jAyA visama bhaNaH / . Page #510 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (281) supurisa kahe aNuharahiM bhaga kaje kavaNeNa / jiva jiva vahattaNu lahahiM tiva tiva navahiM sireNa // pakSe / jaha sasaNehI to muia aha jIvai ninneha / bihiMvi payArehiM gaibha dhaNa kiM gajahi khala meha // // 368 // yuSpadaH sau tuhu~ // apabhraMze yuSmadaH sau pare tuhu~ ityAdezo bhavati // thapazamA yupmad 204ne si 52 chatai tuhaM mevI mAheza thAya che. bhamaru ma ruNajhuNi raNNaDai sA disi joi ma roi / sA mAlai desantarima jasu tuhu~ bharahi vioi // // 369 // jas zasostumhe tumhaI // apabhraMze yuSmado jasi zasi ca pratyekaM tumhe tumhaiM ityAdezau bhvtH|| 255zamA yuSmad zahane jas athavA zas 52 chatai tumhe ane tumhaI mevA maheza thAya che. tumheM tumhaiM jANaha / tumhe tumhaiM pecch|| vacanabhedo yathAsaMkhyanivRttyarthaH // // 370 // TAGayamA paI taI // ... apabhraMze yuSmada TA Di am ityetaiH saha paI taI ityAdezau bhvtH|| Page #511 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (282) sapazabhA TA, Gi bhane amnI sAthe yuSmad zane paI bhane taI sevA mAheza thAya che. ttaa| paI mukkAhavi vara-taru phiTTai pattattaNaM na pattANaM / tuha puNu chAyA jai hoja kahavi tA tehiM pattehiM // mahu hiauM taI tAe tuhu~ saMvi anne vinaDijai / pia kAI karauM hAM kAI tuhuM macche macchu gilijai // DinA / paI maiM behiMvi raNa-gayahiM ko jayasiri takei / kesahiM leppiNu jama-ghariNi maNa suhu ko thakkei // evaM tiN|| amA / paI mallantihe mahu maraNu maI mellantaho tujyu / sArasa jasu jo veggalA sovi kRdantaho sajjhu // ___ evaM tiN|| // 371 // bhisA tumhehiM // AbhraMze yuSmado bhisA saha tumhehiM ityAdezo bhavati / A5zamA yuSmadne bhis pratyayanI sAthe tumhehi me| mAheza thAya che. tumhehiM amhahiM jaM ki diTTauM bahua-jaNeNa / taM tevaDDa samara-bharu nijiu eka khaNeNa // // 372 // usiDasbhyAM tau tujjha tudhra // - apabhraMze suSmado usisbhyAM saha tau tujjha tudhra ityete traya AdezA bhavanti / Page #512 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (283) 255zamA yuSmad zahane usi bhane usnI sAthai tara, tujjha mate tudhra mevA mAheza thAya che. tau hontau Agado / tujjha hontau aagdo| tudhra hontau Agado / usA / tau guNa-saMpai tujjha madi tudhra aNattara khanti / jai USpatti anna jaNa mahi maMDali sikkhanti // // 373 // bhyasAmbhyAM tumhahaM // apabhraMze yuSmado bhyas Am ityetAbhyAM saha tumhahaM ityAdezo bhavati // sapazamA bhyas mate AmanI sAthe yuSmad zane tumhahaM mevo thAya che. tumhahaM hontau Agado / tumhahaM keralaM dhaNu // // 374 // tumhAsu supA // apabhraMze yuSmadaH supA saha tumhAsu ityAdezo bhavati // sapazamA yuSmad zahane supnI sAye tumhAsu me| mAheza yAya cha. tumhAsu tthiaN|| // 379 // sAvasmado hau~ // apabhraMze asmadaH sau pare hauM ityAdezo bhavati // apabhraMzamAM A zabdane ri para chatAM ke e Adeza thAya che. tasu hauM kalijugi dullahaho // __ // 376 // jas-zasoramhe amhaI // ... Page #513 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (284) apabhraMze asmado jasi zasi ca pare pratyekam amhe amhaI. ityAdezau bhvtH|| 205zamA asmad zamne jas sane zas 52 7i (624ne) amhe mane amhahi me| mAheza thAya che. amhe thovA riu bahua kAyara emba bhaNanti / muddhi nihAlahi gayaga-yalu kai jaNa joNha karanti // ambaNu lAivi je gayA pahia parAyA kevi / avasa na subhahiM suhacchiahiM jiva amhaI tiva~ sevi // amhe dekkhai / amhaiM dekkhai / bacanabhedo yathAsaMkhyanivRtyarthaH // // 377 // TA-GayamA maI // apabhraMze asmadaH TA Gi am ityetaiH saha maI ityAdezo bha. vati // apabhraMzamAM at zabdane TA, ji ane mAnI sAthe mahuM e Adeza thAya che. ttaa| maI jANi pia virahiahaM kavi dhara hoi viAli / Navara miavi tiha tavai jiha digyaru khaya-gAli // GinA / paI maI behiM vi raNa gayahiM // amA / maI melantaho tujjhu // // 378 // amhehiM bhisA // apabhraMze asmaMdo bhisA saha amhahiM iyAdezo bhavati / / Page #514 -------------------------------------------------------------------------- ________________ . . (285) apazamA asmad ne misnI sAthai amhehiM me mAheza thA5 che. tumhahiM amhehiM jaM ki // // 379 // mahu majjhu usi GasbhyAm // apabhraMze asmado usinA GasA ca saha pratyekaM mahu majjhu i. tyAdezau bhavata // apazamA Dasi mane bhyasnI sAthe asmad ne mahu mane majmu mevA mAheza thAya che. mahu hontau gado / majhu hontau gdo|ngsaa|| mahu kantaho be dosaDA helli ma jhaGkhahi bhAlu / dentaho hau~ para unvaria jujjhantaho karavAlu // jai bhaggA pArakaDA to sahi majhu pieNa / aha bhaggA amhahaM taNA to teM mAriaDeNa // // 380 // amhahaM bhyasAmbhyAm // apabhraMze asmado bhyasA AmA ca saha amhahaM ityAdezo bhavati // sapamA asmad zahane bhyas bhane AmnI sAthe amhahaM me mAheza yAya che. amhahaM hontau Agado // AmA // aha bhaggA amhahaM taNA // // 381 // supA amhAsu // apabhraMza asmadaH mupA saha amhAsu ityAdezo bhavati // Page #515 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (286) apazamA asmad zamne supnI sAthe amhAsu meve| mAheza thAya cha. amhAsu tthiaN|| // 382 // tyAderAdya-trayasya bahutve hiM na vA // tyAdInAmAdyatrayasya saMbandhino bahuvartheSu vartamAnasya vacana syApabhraMze hiM ityAdezo vA bhavati // vartamAna vigere vimatinA Adyatraya (Y0 vyA0 3 le pu0 ) ma. huvacanane ThekANe apabhraMzamAM hiM evo Adeza vikalpa thAya che. muha kabari-bandha tahe soha dharahiM naM malla jujjhu sasi rAhu karahiM / tahe sahahiM kurala bhamara-ula-tulia naM timira-Dimma khellanti milia / // 383 / / madhya-trayasyAdyasya hiH // 383 // tyAdInAM madhyatrayasya yadAcaM vacanaM tasyApabhraMze hi ityAdezo vA bhavati // apazamA madhyatraya ( mI pu31nA ) meyayana pratyayane se hi e Adeza vikalpa thAya che. bappIhA piu piu bhaNabi kittiu ruahi hayAsa / tuha jali mahu puNu vallahai biDaMvi ga pUrima Asa // Atmanepade / bappIhA kaI bollieNa nigghiNa vAra i vAra / sAyari bhariai vimala jali lahahi na ekai dhAra // Page #516 -------------------------------------------------------------------------- ________________ saptamyAm / AyahiM jammahiM annahiMvi gori su dijahi kantu / gaya mattahaM cattaGkusahaM jo abhiDai hasantu // pakSe / ruasi / ityAdi // // 384 // bahutve huH // tyAdInAM madhyamatrayasya saMbandhi bahudyatheSu vartamAnaM yadvacanaM ta. syApabhraMze hu ityAdezo vA bhavati // apabhraMzamAM madhyatrayanA bahuvacanane 6 vikalpa thAya che. bali abbhatthaNi mahu-mahaNu lahuIhUbhA soi / jai icchahu vaDuttaNauM dehu ma maggahu koi // pakSe / icchaha / ityAdi // // 385 // antya-trayasyAyasya uN|| tyAdInAmanyatrayasya yadAcaM vacanaM tasyApabhraMze u ityAdezo vA bhavati // apabhraMzamAM anyatraya (gu vyA, 1 le pu) nA ekavacanane ThekANe ke evo Adeza vikalpa thAya che. vihi vinaDau pIDantu gaha maM dhagi karahi visAu / saMpai kaTThara vesa jiva chuDu agghai vavasAu // bAla kijeje suaNassu // pakSe / kaTThAmi / ityAdi // Page #517 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (208) // 386 // bahutve hu~ / tyAdInAmantyatrayasya saMbandhi bahuSvartheSu vartamAnaM ya. dvacanaM tasya huM ityAdezo vA bhavati // apabhraMzamAM cAra prajyamAMnA anyatrayanA bahuvacanane huM evA Adeza vikalpa thAya che. khagga-visAhiu jahiM lahahuM piya tahiM desahiM jaaeN| raNa dubhikkheM bhaggAI viNu jujheM na valAI // : pakSe / lahimu / ityAdi // // 387 // hi-svayoridudet / / paJcamyA hisvayorapabhraMze i u e ityete traya AdezA vA bhavanti / / apabhraMzamAM unnInA (AjJArtha pratyaya, tu vigerenA) di ane svane 6, 3 ane 4 evA traNa Adeza vikalpa thAya che. kuara sumari ma sallaiu saralA sAsa ma melli / kavala ji pAviya vihi vasiNa te cari mANu ma melli // ut / bhamA etthu vilimbaDai kevi diyahaDA vilambu / ghaga-pattalu chAyA bahula phullai jAma kayambu // Page #518 -------------------------------------------------------------------------- ________________ et (fake) priya emvahiM kare sellu kari chaDahi tuhuM karavAlu / jaM kAvAliya baNDA lehi bhramamNu kevAlu // pakSa / sumarahi / ityAdi // // 388 // vartsyati syasya saH // apabhraMze bhaviSyadarthaviSayasya tyAdeH syasya so vA bhavati // apabhraMzamAM bhaviSyakAla viSe je ati vigere praNaya che, temAMnA pata badale jJa viSaeN thAya chaeN, dibhahA janti jhaDappaDarhi par3arhi maNeoraha paccha / jaM bhacchadda taM mANibhadda hosaha karatu ma acchi // pakSe / hohi // // 289 // kriyeH kI // kriye ityetasya kriyApadasvApabhraMze kIsa iNyAdezo vA bhavati // apabhraMzamAM yei evA kriyApadane badale jIvu evA Adeza viayeN thAya che. samtA bhoga ju pariharadda tasu kantaho bali kIsu / tasu daddaveNavi muNDiyaraM jasu khallihaDauM sIsu // Page #519 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ( 290 ) pakSa / sAdhyamAnAvasthAt kriSe iti saMskRtazabdAdeSa prayogaH bAle kijjarDa suNassu // // 390 // bhuvaH paryAptau huccaH // apabhraMze bhruvo dhAtoH paryAptAvarthe vartamAnasya hucca ityAdezo bhavati // apabhraMzamAM skrU dhAtune pApti (pUrNetA, samarca hAvuM) arthamAM 64 mev| vyAheza thAya che. aituMgattaNu jaM thaNahaM so ccheyau na hu lAhu | sahi jai kevaha tuDi-vaseNa ahari pahucadda nAhu // // 399 // bUgo bruvo vA // apabhraMze brUgo dhAtorbuva ityAdezo vA bhavati // apabhraMzamAM brUg dhAtune bruva the| maheza vimye thAya che. bruvaha suhAsiu kiMpi // pakSe / itta broppiNu sauNi hiu puNu dUsAsaNu bropi / to hauM jANau eho hari jai mahu aggaha bropi // // 392 // brajerbunaH // apabhraMze vrajaterdhAtorbuna ityAdezo bhavati // vyapabhraMzabhAM vraj dhAtune buja yevo maheza thAya che, buja / je pi / vupiNu // Page #520 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (-291 ) - // 393 // dRzeH prassaH // apabhraMze dRzerdhAtoH prassa ityAdezo bhavati // bhyapabhraMzabhAM dRz dhAtune prassa the| maheza thAya che. prapade // // 394 // graherguNhaH // apabhraMze graherdhAtorguN ityAdezo bhavati // vyapabrazamAM graha dhAtune gRha bhege| mAherA thAya che.. paDha gRhe. piNu vatu // // 395 // takSyAdInAM chollAdayaH // apabhraMze takSiprabhRtInAM dhAtUnAM chola ityAdaya AdezA bhavanti // apabhraMzamAM takSNa vigere dhAtuAne eka vigere Adeza thAya che. jiva tiva tikkhA levi kara jai sasi chollijantu / to jai gorihe muha-kamali sarisima kAvi lahantu // AdigrahaNAd dezISu ye kriyAvacanA upalabhyante te udAhAryAH // cUDallau cuNNIhoisaha muddhi kavoli nihittau / sAsAnala jAla -jhagakkiau vAha-salila-saMsittaDa // abbhaDavaMciGa be payaI pemmu niattai jAva / savvAsaNa- riu-saMbhava ho kara paribhattA tAva // hibhadra khuDakara goraDI gayaNi ghuTuka mehu / Page #521 -------------------------------------------------------------------------- ________________ vAsA-ratti pavAsuahaM bisama saMkaDa ehu / ammi pamohara vajamA niccu je saMmuha thanti / mahu kantaho samaraGgaNai gaya-dhaDa bhajiu janti // putteM jAe kavaNu guNu avaguNu kavaNu mueMNa / / jA bappIkI muMhaDI campijai avareNa // taM tettiu jalu sAyaraho so tevaDu visthAru / tisahe nivAraNu paluvi navi para dhuDuai asAru // // 396 // anAdau svarAdasaMyuktAnAM ka-kha-ta-tha-pa-phAM ga gha. d-dh-b-bhaaH|| apabhraMzepadAdau vartamAnAnAM svarAtpareSAmasaMyuktAnAM kakhatathapaphAM sthAne yathAsaMkhyaM gaghadadhavabhAH prAyo bhavanti / / apabhraMzamAM padanA prArambha nahIM vartatA ane svarathI para evA asaMyu. st kne| g, khUna gh, tno d, thno dhU, pne| b, bhane phto bh ghag azata thAya che. kasya ga: diTThauM soma ggahaNu jasaihi hasiu~ nisngk| pi mANusa-vicchoha-garu giligili rAhu mayata // khasya ghaH / ammIe satthAvatthehiM sudhiM cintijjai maannu| pie dihe hallAhaleNa ko ceai appANu // tathapaphAnAM ddhvbhaaH| sabadhu koppiNu kadhidu maI tasu para sabhala jammuM / jAsu na cAu na cArahaDi na ya pamhahau dhammu // Page #522 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (293 ) anAdAviti kim | sabadhu kareSpiNu / atra kasya matvaM bhavati svarAditi kim / giligili rAhu mayaGka | asaMyuktAnAmiti kim / ekahi akkhihiM sAvaNu // prAyAdhikArAtkacina bhavati / jai kevai pAvasu piMja akiA kuDDu karIsu / pANI navai sarAvi jiva sanbaGge paisIsu // ubha kaNiAru paphulliau kaJcaNa* kanti payAsu / gorI - vayaNa - viNijjiau naM sevai vaNa-vAsu // // 397 || monunAsiko vo vA // apabhraMzenAdau vartamAnasyAsaMyuktasya makArasya anunAsiko vakAro vA bhavatei // apabhraMzamAM paddhibhinna asayukta rakAranA anunAsika vakAra (p ) viuye thAya che. kava~lu kamalu / bhavaru bhamaru | lAkSaNikasyApi / jiva tiva~ / jaiva / teva~ // anAdAvityeva / mayaNu // asaMyukta svetyeva // tasu 1 1 1 para sabhala jammu // // 398 // vAgho ro luka // apabhraMze saMyogAdadho vartamAno reko lugvA bhavati // apabhraMzabhAM adhaH (saMyukta vyanthI 52 ) vartatA huno so vihaye thAya che. jai kevaha pAvIsu piMDa // pakSe jadda bhaggA pArakar3A to sahi maMjyu priyeNa // // 399 // abhUtopi kacit // Page #523 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ( 294) apabhraMze kacidavidyamAnopi repho bhavati // apabhraMzamAM koI ThekANe - avidyamAna paNa (chatAM paNa na hoya te!) thAya che. vAsu mahArisi eu bhaNai jai sui-satthu pamANu / mAyahaM calaNa navantAhaM dividivi gaGgA-hANu // kaciditi kim / vAseNavi bhAraha-khambhi baddha // // 400 // ApadvipatsaMpadA da iH|| apabhraMze Apad vipad saMpad ityeteSAM dakArasya ikAro bhavati / sapazamA Apad, vipad bhane saMpadnA dnI i yAya che. anau karantaho purisaho Avai Avai / / vivai / saMpai // prAyodhikArAt / guNahiM na saMpaya kitti para // // 401 // kathaM yathA-tathA thAderemehedhA dditH|| apabhraMze kathaM yathA tathA ityeteSAM thAderavayavasya pratyekam ema ima iha idha ityete DitazcatvAra AdezA bhavanti / apamA kathaM, yathA mane tathA zahanA yaza bhAgane ema, hama, iha mane idha mevA Dit 4 mAheza yAya che. kema samappau duTu diNu vidha rayaNI chuDa hoi / . nava-vahu-dasaNa-lAsasau vahai maNAreha soi // o gorI muha-nijiau vahali lucha miyaGka // bhannuvi jo parihaviya-taNu so ki bhai nisaGku // Page #524 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ( 295) bimbAhari taNu rayaga-vaNu kiha Thiu sirimANanda / .. .. .. niruvama-rasu pieM piavi jaNu sesaho digNI mudda // bhaNa sahi nihumauM teva~ maI jai piu diddha sadosu / jeva na jANai majju maNu pakkhAvaDiaM tAsu // jiva jivaM vakima loaNahaM // viva tiva vammahu niaya-sara // maI jAgira priya virahiahaM kavi dhara hoi vibhAli / navara miaGkuvi tiha tavaha jiha diNayaru khaya-gAli || evaM tidha-jidhAvudAhAryo // // 402 // yAdRktAdRkkIgIdRzAM dAdehaH // apabhraMze yAhagAdInAM dAderavayavasya Dit eha ityAdezo bhavati // bhapamA yAdRz, tAdRz , kAdRz bhane IdRz , mA sAnA daH kArAdi bhAgane hindu pada e Adeza thAya che. maI bhaNiau balirAya tuhu~ kehau maggaNa ehu / .. . jehu tehu navi hoi bar3ha saI nArAyaNu eDu // . // 403 / / ato DaisaH // apabhraMze yAhagAdaunAmadantAnAM yAdRzatAzakIdRzAnAM dAre deravayavasya Din aisa ityAdezo bhavati // mayamA yAra, tAra, kIra bhane Iz samhAnA dala (i) ne Dit ahasa mevI mAheza pAya che. jaiso / taiso / Page #525 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ( 296 ) kaiso / bhaiso / // 404 // yatra-tatrayotrasya Didevatu // apabhraMze yatratatrazabdayostrasya etthu attu ityetau hito bhvtH| apazamA yatra mane tatranA ne etthu mate attu me Dit Adeza thAya che. jai so ghaDadi prayAvadI kethuvi leppiNu sikkhu / jesthuvi terathuvi etthu jagi bhaNa to tahi sArikkhu // jattu Thido / tattu vido // // 101 // etthu kutrAne apabhraMze kutra atra ityetayostrazabdasya Dit etthu ityAdezo bhavati // . apabhraMthamAM ja ane ara zabdanA ne dita puchu evo A deza thAya che. ketthuvi leppiNu sikyu // jetthuvi tethuvi erathu jAgi / // 406 // yAvattAvatorvAderma u mahi // apabhraMze yAvattAvadityanyapayorvakAsadeskyavaspa ma u mahi ilete traya AdezA bhavanti // . .. yAvat bhane tAvat 2055 vatU sAmane ma.. bhane mAha mevA Page #526 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ' . . traNa mAheza pAya che. Ama na nivaDaDU kumbha-yaDi sIha-catreDa-caDakcha / sAma samattahaM mayagalahaM paha-pai vajai Dhakka // .. tilahaM tilattaNu tAuM para jAu~ na neha galanti / / mehi paNa teji tila tila phiTTavi khala honti // jAmahiM visamI kaja-gaha jIvahaM majhe ei / tAmahiM acchau iyaru jaNu su-aNuvi antaru dei // // 407 // vA yattadoto. vaDaH // apabhraMze yad tad ityetayAratvantayoryAvattAvasarvikArAderakya. vasya Dit evaDa ityAdezo vA bhavati // __ antu pratyayAnta yAvat bhane tAvat 204 // vatne 41 Dit evaDa e Adeza vikalpa thAya che. jevaDu antara rAvaNa-rAmahaM tevaDu antaru paTTaNa-gAmahaM // pakSe / je. tulo / tettulo // ___ // 408 // vedN-kimoryaadeH|| apabhraMze idam kim ityatayAratvantayoriyatkiyatoryakArAderavayavasya Dit evaDa ityAdezoM cA bhavati // sabhA iyat bhane kiyat zahanA yahi bhAganA Dit evaMDa mevo maheza 1i36 thA . evaDu bhantaru / kebaDDu bhantara // pakSe / etulo / kettulo // . Page #527 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ( 298 ) // 409 // parasparasyAdiraH // 'apabhraMze parasparasyAdirakAro bhavati // paraspara zabhane apabhraMzamAM a yev| Adi ( bhAgabha ) thAya che. te muggaDA harAvibhA je pariviTThA tAhaM / avaropyaru joantAhaM sAmiu gaJjiu jAhaM // // 410 // kAdi - sthaidovoruccAra - lAghavam // apabhraMze kAdiSu vyaJjaneSu sthitayore o ityetayoruccAraNasya lAghavaM prAyo bhavati // apabhraMzamAM kArAdi vyaMjanAmAM vartatA 6 ane e uccAra karatI vAte TuMga (sadhu) dhADu urIne thAya che. surve cintijjai mANu // tasu hauM kali-jugi dullahaho || // 411 // padAnte u-huM- hiM-haMkArANAm // apabhraMze padAnte vartamAnAnAM ThaM huM hiM haM ityeteSAM uccAraNasya . lAghavaM prAyo bhavati // apabhraMzamAM pAte haiM, huM, haiM, ane huM hAya. tA,tenA uccAra dhaNuM karIne laghu thAya che. annu ju tuccha tahe dhaNahe | bali kijjaDaM suaNastu || daiu ghaDAvadda vaNi taruhuM // Page #528 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (299) tarahuMvi vAlu // khagga visAhiu jahiM lahahuM ' tagahaM tahajI bhaji navi // // 412 // mho mbho baa|| apabhraMze mha ityasya sthAne mbha iti makArAkAnto bhakAro vA bhavati // sapazabhA mhana! mbha piye thAya che. mha iti pakSma ima-ma smajhAM mhaH [2.75] iti prAkRtalakSaNavihitotra gRhyate / saMskRte tadasaMbhavAt / gimbho / simbho // .. mbha te viralA kevi nara je savvaGga illa / je vatA te vaJcayara je ujjua te baddala // // 413 // anyAhazobAisAvarAisau // apabhraMze anyAdRzazabdasya annAisa avarAisa ityAdezau bhvti|| apazamA anyAdRza ne annAisa mate avarAisa mevA maheza yAya che. annAiso / avarAiso // // 414 // prAyasaH prAu prAiva-prAimva paggimyAH // apabhraMze pAyas ityetasya prAu prAiva prAimba paggimba ityete catvAra AdezA bhavanti // .. .. . . . . , sapathamA prAyas zane prAu, prAiva, prAiva, bhane paggimba evA cAra Adeza thAya che. Page #529 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (300) anne te dahi loga annu taM bhua-jualu / ...... annu su ghaNa thaNa hAru taM annu ji muha-kamalu // annu ji kesa kalAvu su annu ji prAu vihi / jeNa NiambiNi thaDia sa guNAlAyaNNa-Nihi // prAiva muNihaMvi bhantaDI te maNiaDA gaNanti / akhai nirAmai parama-pai ajavi lau na lahanti / aMsu-jaleM prAimba goriahe sahi uvvattA nayaNa-sara / teM sammuha saMpresidhA denti tiricchI ghaca para // esI piuH rUsesu hauM ruI maI annuunnei| paggimba ei maNorahaI dukkaru daiu karei // // 41.5 // vAnyathonuH / / ... apabhraMze anyathAzabdasya anu ityAdezo vA bhavati // sabhA anyathA zamne anu me| Adeza vidhe yAya che. virahAnala-jAla karAliau pahiu kovi buDivi Thiao / anu sisira kAli sIala-jalahu dhUsu kahantihu udiLAo // pakSe / annaha // // 416 // kutasaH kau kaddantihu // . apabhraMze kutaszabdasya kau kahantihu ityAdezau bhavataH // a mai kutat zane kA mana kahantihu me mAhea pAya che. Page #530 -------------------------------------------------------------------------- ________________ mahu kamtahI guTTha Thiaho kau sumpaMDA 'balanti / / aha riu-ruhireM ulhavai aha appageM na bhanti // dhUmu kahantihu uDio // // 417 // tatastadostoH // .. apabhraMze tatas tadA ityetayosto ityAdezo bhavati // apabhraMzabhA tatas mane tadA mA . zahAne to vo mAheza thAya che. jai bhaggA pArakaDA to sahi majhu pieNa / aha bhaggAM amhahaM taNA to teM mAriaDeNa // // 418 // evaM paraM-sama-dhruvaM-mA-manAka emva para samANu dhruvu .. maM maNAuM // apabhraMze evamAdInAM emvAdaya AdezA bhavanti / / mazabhA evaM, paraM, samaM, dhruvaM, mA, mane manAk // anyona Ae bhane emba, para, samANu, dhruvu, ma bhane manA . mevA mAheza yAya che. evama emba / 'piya saMgami kaDe niiMDI pibhaho parokkhaho kemva / maI binnivi vimmAsiA nidda na emba na temva // paramaH paraH / muNahi na saMpaya kitti para samarmaH samAH / kantu ju sIhaho umimaha se mahu vaNDira mAthu / ........ Page #531 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ( 302 ) sIhu. nirakkhaya gaya haNai piu paya-rakkha khamAgu // dhruvamo dhruvuH / caJcalu jIvi dhruvu maraNu pitra rUsijai kAI / hosaI dihA rUsaNA divvahUM varisa-sayAI // mo maM / maM dhaNi karahi visAu || prAyograhaNAt / mANi paNaTThai jai na taNu to desaDA caijja / mA dujaNa kara pallavehiM daMsijantu bhamija // loNu vilijadda pANieNa ari khala meha ma gajju // bAliu galai sujhumpA gorI timmai ajju // manAko maNAuM // vihavi paNaTUTThai vaGkuDaGa riddhirhi jaNa sAmannu / fift maNA saha piaho sasi aNuharai na annu // ||419 // kilAthavA divA-saha-naheH kirAhavara dive sahuM nAhiM // apabhraMze kilAdInAM kirAdaya AdezA bhavanti // apabhraMzabhAM kilane kira, athabAne ahavai, divAne dive, sahane sahuM bhane nahine nAhiM mevA maheza thAya che. kilasya kiraH / kira khAi na pibhai na viddavadda dhammi na veccai rUaDau / iha kivaNu na jANai jaha jamaho khaNeNa pahuccai dUaDau || athavAhabadda | ahavaha na suvaMsahaM eha khoDi || prAyodhikArAt / Page #532 -------------------------------------------------------------------------- ________________ nAijai tahiM desaDai labbhai piyaho pamANu / maha Avaha to ANibhai ahavA taM ji nivANu // divo dive / dividivi gaGgA-hANU // sahasya sahu / jau pavasanveM sahuM na gayA na mubha vioeM tassu / lajijai saMdesaDA dintI suhayaHjaNassu // nhernaahiN| ettahe meha pianti jalu ettahe vaDavAnala Avai / pekkhu gahIrima sAyaraho ekkavi kaNi nAhi ohahaha // // 420 // pazcAdevamevaivedAnI pratyutetasaH pacchai embai ji emvahiM paJcaliu ettahe // apabhraMze pazcAdAdInAM pacchai ityAdaya AdezA bhavanti // apabhrazabhA pazcAtne pacchai, evamevane emvai, evane ji, idAnImne emvahi, pratyutane paJcaliu mane itas 204ne ettahe mevA mAheza thAya che.. pazcAtaH pacchai / pacchai hoi vihANu // evamevasya embai / emvaha surau samattu // evasya jiH / jAu ma jantau pallavaha dekhkha kaha paya dei / ... hiai tiricchI hara ji para piu DambaraI karei // idAmIma emvhiN| hari nacAviu paGgaNai vimhai pADija lou / . emvahiM rAha-poharahaM jaM bhAvai taM hou / Page #533 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pratyutasya paJcalirDa | sAva-saloNI goraDI navakhI kavi visa-gaNThi bhaDa paJcaliMu so maradda jAsu na lagAI kaNThi // itasa etta / ettahe meha pibhanti jalu // / / 461 / / viSaNNokta-vartmano vunna-vRtta-vicaM ! apabhraMze viSaNNAdInAM vunnAdaya AdezA bhavanti // apabhraMzabhAM viSaNNa, ukta, mane vartman zahane vunna, vRtta mane vizva mevA Aheza thAya che. viSaNNasya vunnaH / ( ( 204 ) maI tuhuM dhuru dharahi karehiM vimuttAiM / pahuM viNu dhavala na caDi bharu emvai vuna u kAI // 3 uktasya vRttaH / mahuM vuttaraM // vartmano viccaH / jaM maNu vicci na mAi // // 422 || zIghrAdInAM vahillAdayaH // apabhraMze zIghrAdInAM vahillAdaya AdezA bhavanti // apabhraMzamAM zAtra vigere zabdone vaheluM vigere Adeza thAya che. eka kaibha havi na AvahI annu vahila jAhi / mahaM miktA pramANiau pahuM behaDa khalu nantahiM // jhakaTasya ghaddalaH 1 L Page #534 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (301 ) jiva supurisa tiva ghaDalehUM jiva nai tiva~ valagAI / jiva DoGgara tiva~ koharahUM hiA visUrahi kAI H aspRzya saMsargasya vidyAla: 1 * je chaDDeciNu rayaNanihi apparaM taDi ghalanti / haM saGgrahaM vidyAlu paru phukkijanta bhamanti // bhayasya dravakaH / divehiM vittaUM khAhi vaDha saMci ma ekkuvidvam / kovi drava so paDai jeNa samappai jammu // AtmIyasya appaNaH / phoDenti je hiaDauM appaNa // dRSTedvehiH / ekalekka jaivi joedi hari suduM savvAyareNa / to vi dehi jahi karhii rAhI / ko sakacha saMvarevi daDDhannayaNA nehiM paluTTA || gADhasya nizcayaH / vivekas thirattaNa jonbaNi kassu maraTTu so lekha paThAvia jo laggai niccaTTu // asAdhAraNasya saDDalaH / kahiM sasaharu kahiM mayaraharu kahiM barihiNu kahiM mehu / dUra-ThiAhaMvi sajaNahaM hoi asadulu nehu || kautukasya koDaH / kumaru agnahaM taru-arahaM kuDDeNa dhalai hatthu / maNu puNu ekahi sallaihiM jai pucchaha paramatthu // krIDAyAH kheDUH / Page #535 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (306). kheDDayaM kayamamhehiM nicchayaM kiM payampaha / aNurattAu bhattAu amhe mA caya saami|| ramyastha ravaNNaH / sarihiM na sarehiM na saravarehiM navi ujANa-vahiM / desa ravaNNA honti vaDha nivasantehiM su-aNehiM // adbhutasya DhakkariH / hijaDA paI ehu bolio mahu aggai saya vAra // phuTTisu pie pavasanti hauM bhaNDaya Dhakkari-sAra // hesakhItyasya holiH / helli ma jhaGkhahi Alu // pRthakpRthagityasya juaMjumaH // ekka kuDullI paJcahiM ruddhI tahaM paJcahaMvi juaMjua buddhI / bahiNue taM gharu kahi kiva nandau jetthu kuDumbaGa anpnn-chnd| mUDhasya nAlia vddhau| . jo puNu maNi ji khasaphasihaau cintai dei na dammu na rUau / rai-vasa-bhamiru karaggullA liu gharahiM ji kontu guNai so nAliu // divahiM viDhattauM khAhi vaDha // navasya navakhaH / navakhI kavi visagaNThi // avaskandasya daDavaDaH / / calehiM calantehiM loajehiM je taI diTThA bAli / .. tahiM mayaraddhaya daDavaDau paDai apUrai kAli // yadezchuDuH chuDu agghai vavasAu // saMbandhinaH kera-taNau / Page #536 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (307) gayau su kesari piahu jalu nizcintaI hariNAI / jasu keraeM huMkAraDaeM muhahuM paDanti tRNAI // aha bhaggA amhahaM taNA // mAbhaipIrityasya mabbhIseti strIliGgam / satthAvatthahaM. AlavaNu sAhuvi lou karei / AdanahaM mabbhIsaDI jo sajaNu so dei // yadyadRSTaM tattadityasya jAiTiA / jai racasi jAiDiae hiaDA muddha-sahAva / ..... loheM phuTTaNaeNa jiva ghaNA sahesaha tAvaM // .. . // 423 // huhuru-ghugghAdayaH zabda-ceSTAnukaraNayoH / apabhraMze huhurvAdayaH zabdAnukaraNe ghugdhAdayazceSTAnukaraNe yathAsaMkhyaM prayoktavyAH // apabhraMzamAM zabdanA anukaraNa viSe dura vigere ane pachInA anukaraNa viSe zu vigere zabdo uccArAya che. ... maI jANiuM chuDDIsu hauM pemma dahi huhurutti / navari Acintiya saMpaDiya vippiya nAva maMDatti / AdigrahaNAt / khajai nau kalarakkehiM pijai nau ghuNTehiM / embai hoi suhacchaDI pieM dikheM nayaNehiM // ... ityAdi // .... .... aJjavi nAhu mahuji dhari siddhatyA vndeii| . Page #537 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ( 308) tAu~ji virahu gavakkhehi makaDa ghugghiu dei / / AdigrahaNAt / .. siri jara khaNDI loaDI gali maNiyaDA na vIsa / tovi goTThaDA karAviA muddhae uTTha-baIsa // ityAdi // // 424 // ghaimAdayonarthakAH / / apabhraMze ghaimityAdayo nipAtA anarthakAH prayujyante / / sapazamA ghaim vigere anarthaka nipAta (ma0yaya) 92 / 25 che. ... ammaDi pacchAyAvaDA piu kalahiau viAli / ghaI vivarIrI buddhaDI hoi viNAsaho kAli // AdigrahaNAt khAI ityAdayaH // // 425 // tAdarthe kehi-tehi resi-resiN-tnnennaaH|| apabhraMze tAdarse dyotye kehiM tehiM resi resiM saNeNa ityete paJca nipAtAH pryoktvyaaH|| sapazabhA kehi, tehiM, resi, resiM bhane taNeNa mA pAya bhavyaya tAdarthyamA (tata bhATe mevA arthabhAM) pyArAya che. DhollA eha parihAsaDI aibha na kavahiM desi / hara jhijauM tau kehiM pia tuhuM puNu anahi resi // evaM tehiMresimAvudAhAyau~ // vahuttaNaho taNeNa // / / 426 // punarvinaH svArthe dduH|| Page #538 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (309) apabhraMze punarvinA ityetAbhyAM paraH svArthe DuH pratyayo bhvti|| apabhraMzamAM putra ane vinAthI svArthamAM hita 3 pratyaya thAya che. sumarijai taM vallahauM jaM vIsarai maNA // jahiM puNu sumaraNu jAuM gau taho nehaho kaI nAuM / viNu jujjheM na valAI // // 427 // avazyamo De-Dau // apabhraMzevazyamaH svArthe . Da ityetau pratyayau bhavataH // apabhraMzamAM gavaraNa zabdathI hita chuM ane A pratyaya vArthamAM yAya. - jibhindiu nAyagu vasi karahu jasu adhinnaI annii| - mUli viNahai tuMbiNihe avase sukaI paNNaiM // avasa na suahiM suhacchiahiM // - // 428 // ekazaso DiH // apabhraMze ekazazzabdAtsvArtha Dirbhavati // ... sapazamA ekazas zamyA svArthamA Dit i pratyaya thAya . ekasi sIla-kalaMkiahaM dejahiM pcchittaaii| jo puNu khaNDai aNudiahu tasu pacchite kAI // // 429 // aDaDa DullAH svArthika-ka-luk ca // / apabhraMze nAnnaH parataH svArthe aDaDa Dulla ityete trayaH pratya. yA bhavanti tatsaMniyoge svArthe kamatyayasya lopazca // ..... Page #539 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (10) ....... apanA nAmA 52. svArthamA a, Dit aDa, mane Dit ulla evA traNa pratyaya thAya che. ane te thAya tyAre, svArthamAM AvelA ja pratyayane lopa thAya che. virahAnala jAla-karAliau pahiu panthi jaM diThau / ta melavi savvahiM panthiahiM soji kiau AggaThau // DaDa / mahu kantaho be dosaDA // Dulla / eka kuDullI paJcahiM ruddhI // // 430 // yogajAzcaiSAm // apabhraMze aDaDaDullAnAM yogabhedebhyo ye jAyante DaDaa ityAdayaH pratyayAstepi svArthe prAyo bhavanti // apabhraMzamAM , 64 ane 3 eenA bhinna bhinna vegathI hama vigere pratyaya thAya che te paNa ghaNuM karIne svArthamAM thAya che. DaDaa / phoDenti je hiaDarDa appaNauM // atra kisalaya [1.269] ityA. dinA yaluk // DullA / cUDullau cunnIhoisai // illaDaDa / sAmi pasAu salajju piu sImA -saMdhihiM vAsu / .. pekkhivi bAhu-balulaDA dhaNa mellai nIsAsu // anAmi syAdau dIrgha hvasvI [1.330] iti dIrghaH // evaM bAhu-balulla Dau / atra trayANAM yogaH // // 431 // trikAM tadantADDIH // : ... apabhraMze striyAM vartamAnebhyaH prAktanasUtradvayoktapratyayAnvebhyo DIH pratyayo bhavati // ........... ... ... ... Page #540 -------------------------------------------------------------------------- ________________ apabhraMzamAM upara be sAthI (kara ane ka20 thI) je pratyaya thAya cha, tanA che zathI nIligamA Dit I pratyaya thAya cha. . . . pahiA diTThI goraDI diTThI maggu nianta / aMsUsAsehiM kancuA titumvANa karanta // eka kuDullI paJcahiM ruddhii|| // 432 // aantaantaaddddaaH|| apabhraMze striyAM vartamAnAdapratyayAntapratyayAntAt DApatyayo bhavati // apabhraMzamAM strIliMgamAM vartatA ane jenI ane akarAyA . tyaya cha. mevA nAma thI Dit mA pratyaya thAya che. uyapavAdaH // piu Ahau subha vattar3I jhuNi kannaDai pahaha / taho virahaho nAsantabaho dhUlar3iAvi na diha // // 433 // asyede|| .......... / apabhraMze striyAM vartamAnasya nAno yokArastasya. AkAre pratyaye pare ikAro bhavati / / ...... apabhraMzamAM strIliMgamAM vartatA nAmane je prakAra tethI ja pratyaya 52 chata te mana i thAya che. 'pulaDimAvi nadiDa // striyAmityeva jhuNi kamAi paiTa // // 434 // yuSpadAderIyasya ddaar| ... Page #541 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (312) apabhraMze yuSmadAdibhyaH parasya Iyapratyayasya DAra ityAdezo bhavati // apazamA yuSpasad vigere zahAthI 522 Iya pratyaya teno Dit bhAra mevo mAheza thAya che. saMdeseM kAMI tuhAreNa jaM saGgaho na milijai / suiNantari pieM pANieNa pia piAsa kiM chijai // dikhi amhArA kantu / bahiNi mahArA kantu // // 435 // atorDattulaH // apabhraMze idaMkiMyattadetadbhyaH parasya atoH pratyayasya uttula ityAdezo bhavati // apazabhA kim, idam , yad, tad bhane ettaddhI 52 atu pratyayana Dit ettula mevo mAheza thAya che. ettulo / kettulo / jettulo / vettulo / etulo // // 436 // trasya uttahe // apabhraMze sarvAdeH saptamyantAtparasya trapratyayasya uttahe ityA. dezo bhavati // apabhraMzamAM sarakhyatta sarvAdi thakI para je 7 pratyaya tene ThekANe Dit ettahe the| mAheza thAya che. ettahe tettahe vAri ghari lacchi visaNThula dhAi / pia-panbhaThThava goraDI niJcala kahiM vi na dAha / . Page #542 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (313) . // 437 // tva-taloH ppaNaH // . apabhraMze tvataloH pratyayayoH ppaNa ityAdezo bhavati // .. apabhraMzamAM stra ane tat pratyayane ThekANe paNa evo Adeza thAya che. vaDappaNu paripAvibhai // prAyodhikArAt / vaDDattaNaho taNega // ' // 438 // tavyasya ievvauM evvauM evA / / apabhraMze tavyapratyayasya ievvaLa evbau evA ityete traya AdezA bhavanti // __ apazabhA tavya pratyayane iejvalaM, evbauM bhane evA mevA ra Adeza thAya che. eu gRhappiNu _ maI jai priu uvvArijai / mahu karievva kiMpi Navi marievvau~ para dejai // desuccADaNu sihi-kaDhaNu ghaNa kuTTaNu jaM loi / maMjiTae airattie savvu sahenvauM hoi // soevA para vAriA pupphavaIhiM samANu / jaggevA puNu ko dharai jai so veu pamANu // // 439 // ktva i-iu-ivi-avayaH // apabhraMze ktvApratyayasya i iu ivi avi ityete catvAra A. dezA bhavanti // . sapazabhA ktvA 5sayane i, iDa, ivi bhane avi mevA yAra sA thAya che. i| hiaDA jaba veria ghaNA to ki abhi caDAhuM / . . . Page #543 -------------------------------------------------------------------------- ________________ amhAhiM be hatthaDA jai puNu mAri marAhuM // iu / gaya-ghaDa bhajiu janti // iti / rakkhai sA visa-hAriNI be kara cumbivi jIu / .... paDibimbia-muMjAlu jalu jehiM aDohiDa pIu // avi| bAha vichoDavi jAhi tuhuM halaM tevai ko dosu / hiaya-Diu jai nIsarahi jANauM muJja sa rosu // // 440 // eppyeppiNvavyeviNavaH // apabhraMze ktvApratyayasya eppi eppiNu evi eviNu ityete catvAra AdezA bhavanti // sapanasabhA ktvA pratyayana empi, eppiNu, evi, mane eviNu me| cAra Adeza thAya che. jeppi asesu kasAya-balu deppiNu abhau jayassu / __ levi mahavvaya sivu lahahiM jhAeviNu tattassu // pRthagyoga uttarArthaH // // 441 // tuma evamaNANahamaNahiM ca // apabhraMze tumaH pratyayasya evam aNa aNaham aNahiM ityete catvAraH / cakArAt eppi eppiNu evi eviNu ityete / evaM cASTAvAdezA bhavanti / / ... ... .... sapazabhA tum pratyaya evam , aNa, aNahasa, aNahim , eppi, piNu, evi mane eviNu me IS mA pAya.... Page #544 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ( 315 ) devaM dukkaru nibhaya dhaNu karaNa na tau paDihAi / emvai suhu bhuJjaNahaM maNu para bhuJjaNahiM na jAi // jepi caeppiNu sayala dhara leviNu tabu pAlevi ! viNu santeM tisthesareNa ko sakkai bhuvaNevi // // 442 // gamerepiNveppyorerlugvA // apabhraMze gamerdhAtoH parayoraiviNu epi ityAdezayorekArasya lugbhavati vA // apabhraMzamAM r dhAtuthI para je Lu ane rUghdha A AdezeAnA ebharano sopa vimdhye thAya che, vA // pakSe ! gappaNu vANAsiMhiM nara aha ujjeNihiM gamppi | muA parAvahiM parama-pau divvantarahaM ma jampi // gaGga gamepiNu jo muai jo siva- tittha gamepi / kIladi tidasAvAsa- gaDa so jama-loDa jiNepi // // 443 // tRno aH // apabhraMze tunaH pratyayasya aNaya ityAdezo bhavati // vyapanazabhAM tRn pratyayane aNaa mev| maheza Aya che, hatthi mAraNa loDa bolaNaDa paDahu vajaNa suNau bhasaNa // // 444 // ivArthe naM- nau - nAi nAvai jaNi jaNavaH // Page #545 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (316) apabhraMze ivazabdasyArthe naM nau nAi nAvai jaNi jaNu ityete Sad bhavanti // 24pabhraMzamAM iva zahanA arthabhA naM, nau, nAi, nAvai, jaNi mane jaNu // 7 zam6 thAMya che. naM / naM malla-jujjhu sasi-rAhu karahiM // nau / ravi asthamaNi samAuleNa kaNThi viiNNu na chiNNu / cakke khaNDa muNAliahe nau jIvaggalu diNNu // naai| valayAvali nivaDaNa bhaeNa dhaNa uddhabbhua jAi / vallaha-viraha mahAdahaho thAha gavesai nAi // nAvai / pekSeviNa muhu jiNa varaho dahira nayaNa saloNu / nAvai guru macchara bhariu jalaNi pavIsai loNa // jaNi / campaya kusumaho majjhi sahi bhasalu paihau / sohai indanIlu jaNi kaNai baihau // jaNu / niruvama rasu pieM pievi jaNu // // 445 // liGgamatantram // apabhraMze liGgamatantraM vyabhicAri prAyo bhavati / / apabhraMzabhA liMga pANu za sahasAya cha, gaya kumbhaI dArantu // bhatra pulliGgasya napuMsakatvam / Page #546 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ( 317 ) anmA laggA DuGgarihiM pahiu raDatau jAi / jo ehA giri gilaNa maNu so kiM dhaNahe dhaNAi // atra abhA iti napuMsakasya puMstvam // pAi vilaggI annraDI siru lhasiuM khandhassu / tovi kaTArai hatthau bali kijjauM kantassu // atra anDI iti napuMsakasya strItvam // siri caDi khanti phalaI puNu hAlaI moDanti / tovi mahadduma sauNAhaM avarAhiu na karanti || atra DAlaI ityatra strIliGgasya napuMsakatvam // // 446 // zaurasenIvat // apabhraMze prAyaH zaurasenIvat kArya bhavati // 'pabhraMzabhAM dhANuM arIne zaurasenI bhASA prabhAo artha thAya che. sIsi seharu khaNu viNimmavidu khaNu kaNThi pAlaMbu kidu radie vihidu kha muNDamAlie jaM paNaeNa taM namahu kusuma-dAma-kodaNDu kAmaho || // 447 // vyatyayazca // prAkRtAdibhASAlakSaNAnAM vyatyayazca bhavati // prAkRta vigere bhASAnA sUtrAno vyatyaya pArA thAya che. yathA mAgadhyAM tiSThazciMSThaH [4.298] ityuktaM tathA prAkRtapaizAcIzaurasenIyapi bhavati / ci di // apabhraMze rephasyAdho vA lugukto mAgadhyAmapi bhavati / zada mANuzamaMza bhAlake kumbha zahazra vazAhe zaMcide ityAdyanyadapi draSTavyam // na kebalaM bhASA lakSaNAnAM tyAdyA dezAnAmapi vyatyayo bhavati / ye vartamAne kAle Page #547 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (318) prasiddhAste bhUtepi bhavanti / aha pecchai rahu-taNao // atha prekSAMcakre i. tyarthaH // bhAbhAsai rayaNIare / AbabhASe rajanIcarAnityarthaH // bhUte prasiddhA vartamAnepi / sohIa esa vaNTho / zRNotyeSa vaNTha ityarthaH // // 448 // zeSaM saMskRtavatsiddham // zeSa yadatra prAkRtAdibhASAsu aSTame noktaM tatsatAdhyAyInibaddhasaMskRtavadeva siddham // heha-hiya-sUra-nivAraNAya chattaM aho iva vhntii| jayai sasesA varAha-sAsa-dUrukkhuyA puhavI // atra catujhaM Adezo noktaH sa ca saMskRtavadeva siddhaH / uktamapi kacitsaMskRtavadeva bhavati // prAkRta vigere bhASAone lagatuM je kArya A AThamA adhyAyamAM kahyuM nathI, te sarva kArya saMskRta pramANe siddha thAya che. ___ yathA prAkRte uraszabdasya saptamyekavacanAntasya ure urammi iti pra. yogau bhavatastathA kacidurasItyapi bhavati // evaM sire / sirammi / sirasi sare / sarammi sarasi // siddhagrahaNaM maGgalAtham / tato hyAyuSmacchrotRkatAbhyudayazceti // ityAcAryazrIhemacandraviracitAyAM siddhahemacandrAbhidhAnasvopajJazabdAnuzAsanavRttAvaSTamasyAdhyAyasya. caturthaH pAdaH samAptaH // aSTamodhyAyaH // Page #548 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ( 119 ) sAmaptA ceyaM siddhehamacandrazabdAnuzAsanavRttiH prakAzikAnAmeti // AsIdvizAM patiramudracatuH samudramudrAGkitakSitibharakSamabAhudaNDaH / zrImUlarAja iti durdharavairikumbhi kaNThIravaH zuciculukyakulAvataMsaH // 1 // tasyAnvaye samajAne prabalapratApatigmadhutiH kSitipatirjayasihadevaH / yena svavaMzasavitaryaparaM sudhAMzau zrIsiddharAja iti nAma nijaM vyaleokhe // 2 // samyag niSevya caturacaturocyupAyAn jitvopabhujya ca bhuvaM caturabdhikAncIm / vidyAcatuSTaya vinItamatirjitAtmA kASThAmavApa puruSArthacatuSTaye yaH // 3 // tenAtivistRtadurAgamaviprakIrNa zabdAnuzAsanasamUhakadarzitena / abhyarthito niravamaM vidhivandyadhatta zabdAnuzAsanamidaM munihemacandraH // 4 // graMthAgraM 2985 zlokAH // zrIH // zubhaM bhavatu // lekhakavAcakayoH zubhaM kalyANaM bhUyAt bhavatu // avantInagare Page #549 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (20) Aje (ra) zu (6) ti vijJA cethI pAda saMpUrNa che aSTamAdhyAya samApta che Page #550 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zuddhipatram zuddham patram paktiH SH Bets RFE ::GM me mms . (pavaNoddhatam ) manyatvaM uNayaM naM (pavanoddhatam ) manasva uSNa nam vastra vano dIpaspRSTatara chuhA nasya nano daSizcepRSThatara kSuhA morU marUpo bhut :: datvA zrut sthA datvA syAdi si svAdi Page #551 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ' (2) taraNi . taraNi 2 tahaNI taruNi dImAza maMgalaggaM-ggo myaH zeSA - dAmazi maMDalaggaM-ggo bhyaH zeSA pari 1 . parI sya 28 syA abhijJA pratisthA buDDhI RddhiH vahaNaM bhabhijJa pratiSThA vuDDhI 48 RddhiH vaNaM dizau ca, ta Naka dezau ca, ja, ta , NakaM 59 gataM mataM 69 0 73 pasya zapharo phasya zapharaH 74 .tAnA tAnA SaDja utpAtaH utapAtaH duro Page #552 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ditva jhabhau nippa dvitva chabhau ppi zvasa syaraH EEEEEEEE nin Nin / ntatyo jIyAH nIyAH ma paNamaM vAn aGkoThaH arva karpAsaH palahI mAn saMkoThaH urca kapasiH jelaccho 106 109 Na 118 . 119 124 tasmAt tA (1) baTA 3 biSA . . viSA the Page #553 -------------------------------------------------------------------------- ________________ - gArtha hAryoM harSI devasma devassa 152 vaja pI svamo ukA ravamo sattu 147 . zabda & zabdA 152 153 155 Page #554 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (5) 157 158 159 udAH 160 bdAH katipaya kati gat hA bdA tyad tad 164 ba hada 161 smi bda klI puMsaka ti etat klI puMsaka 175 Page #555 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 177 178 " bhedo 182 nanu bAdA bhA 197 198 uba Abhya Arabhya ntA nta 201 205 tuma 207 . anbhi ambhi prati prati 213 Page #556 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (7) pti : mAsa : bhAsa tum turA tapya tavye : kA kvA tuma : tum budha vugha yu .: n yanta anta ntram bhuAyantaM, bhuaantaM hiI tram bhuAyantaM hii n diha hii iNaM tivA tiva 2Gsse spR Nami NThA teo| : loca hatyA garimA ityA garimA, ese garimA 15 Page #557 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (8) esA ma cori esa ma vAri zyA vAhu dhvA bAhu kimki| kivi / keNavi gvaM NAM Ana a sadha adha kRja vo pATha pAThAt M bhana anA rata nadhI) retaH ... (e thato nathI) raita: ryAdI yAdau teraha Page #558 -------------------------------------------------------------------------- ________________ naSaNNa yakSya ye anAdarityaja ******* dapa: pavi gda tiH bahu tiH dida dvA meDo poH pASA syaa, sthoo, lH a shraa sthoo kkaa ? yAvat do niSaNNa vakSya yo anAdaritye he E i dayaH pAMva dra ti vahu ti diha de bheDo poH pASA hRda kr ti sana 0 ( 6 ) waa, laa smy tasya khoDao r 55 59 61 63 " 64 65 67 68 "" 69 71 72 74 46 75 76 " dr 77 19 78 " "" 16 14 19 14 19 12 16 18 17 4 8 5 14 23 4 9 15 5 8 " Page #559 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (10) ... . ... R mA mAnyo manyau jhA . nya nma .. raNa eDI bhaba bRha bhava kArSA kUSmA kApA kUpmA la-va . hRsnAtU svAn . Page #560 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (11) zA . " . 6 . 2 . 0 carakA hakA : . . . cakA hakAra 104 zrI strI dhiI 2 107 189 110 .. <25: zapI - zamapI 114 Page #561 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (12) Dito Dito vati veti dArghA 115 dIrghA bhAma SAda 118 bAda jeNa . ca vi haddhI 121 vata jhaga ceacibha ci haddhI vana jhaTa giti the ISadarthe ca SadvA vyam 127 givi 128 131 Di: avo 134 636 mudvA 138 muddhA zAt zAtU 139 139 Page #562 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (13) nAtU nAt nprayA nitya 22. Rto RkA nityaM Rto RkA pi 2 ata 143 RtA Rta mnya zasasi rA 144 145 148 153 154 155 . jyA Page #563 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (14) 153 157 158 16 159 praya 160 bhA bmA 15 bhaba bhava 16 SaSThaye 163 164 jas jas jiNa kSiNa 168 tyAdi baSThI kacidU SaSThI kacid 169 vi 170 14 kyakSa kyapa tAbA tyadi tAvA tyAdi 172 Page #564 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (15) 173 amhe bve NyanA NI Asti as tumhe vanti uva 176 pratyaya mosume maNami anvaM vyat Ne: pratyaye momubhe bhaNami avaM Syat rataH kti kaci 77 Rdhi cit cit 178 vidhana vidhAna Page #565 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (16) dhAta zvA zvA . bhUja cyAmi jyAmi zvA 187 it gunchAH 188 gumchA vAjo vAjjI jA 189 dhA Page #566 -------------------------------------------------------------------------- ________________ kia <- :hai as ah Rusaaaaatsu. 18. 666 agbhu Ding wHe Ke Ding Ren ;Bai Si pavvA TOG vippa palAva Arch Page #567 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pAze bhAtu za TrA sma loDa khoDa Page #568 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (16) sakAI 2.6 phaka gabaI chaDaI 9 hei behare heDaha vehavave vaha DhikA ragya 2 . 8 mA 209 - 215 aapasa " 215 Page #569 -------------------------------------------------------------------------- ________________ * a an a msA 2 . . * * * * 221 bhavi Syanti vyanti ha.. moTTA moThA ragha aGga . ... 223 jjJa vigata .224 225 phasa the 220 Page #570 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (21) spa 228 lAbha dhisa 230 . pisa . has live in 23. 232 gRSsidh gRdh dh sidhU 233 vrajanRtamadAM caH 234 bhava 235 & . .......... bhaya n 236 237 238 229 - Aanan a lukU : . 4 242 dhai - dhai 242 gaini 245 ma thAga - 246 . li . 247 za 248 passalAda hattA 6 "paskhaladi hastI 253 si Summam ze Page #571 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (22) mava bhana 258 259 261 26. 265 va5 svarA sparA 266 evaM kAro 269 *hey *hee ktamA ktyAH vaca P0 zaMsori zasegiraM mAtraH 275 myo 277 279 Page #572 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (2 ) 281 283 285 289 bra 292 bhava bhava nisa pi bhe ELE-FREE 295 212 297 pAyasU prAvas 74. 10. 302 211 31. Page #573 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sAma ( 24 ) samA ... siMha / 319 siha varSeH varSe 320 // samAptam // Page #574 -------------------------------------------------------------------------- _