Book Title: Jain Paramparano Itihas Vol 1
Author(s): Darshanvijay, Gyanvijay, Nyayavijay
Publisher: Charitra Smarak Granthmala
Catalog link: https://jainqq.org/explore/001076/1

JAIN EDUCATION INTERNATIONAL FOR PRIVATE AND PERSONAL USE ONLY
Page #1 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pIMpaLa " tihA8. lekhake : munizrI. darzanavijayajI, munizrI. jJAnavijayajI munizrI. nyAyavijayajI (tripuTI) ats Use Only Page #2 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrI cAritramAraka graMthamAlA ba0 51 jaina paraMparAno ItihAsa [bhAga 1 lo. : lekhaka : munizrI vijya nyAya (tripuTI mahArAja ) maMtrI L: prakAzaka: bhIkhAbhAI bhUdharabhAI zAha, muMbaI caMdulAla lakhubhAI parIkha, amadAvAda, Page #3 -------------------------------------------------------------------------- ________________ prAptisthAna :caMdulAla lakhubhAI parIkha maMtrI : zrI. cAritra smA 2 ka. graMtha mA nA gajI bharI pALa, mAMDavInI pALa amadAvAda, kiMmata : 10 rUpiyA vi. saM. 2009 I. sa. 1952 vIra saM0 2478 ka0 cATa saM0 35 mudraka: goviMdalAla jagazIbhAI zAha, zA ra dA ma da Na laya, pAnakoranAkA : amadAvAda, Page #4 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Page #5 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 6 kaA rAri kare sva. muni zrInyAyavijayajI jo ke raDa, Life zarU , muni zrIdarzanavijyajI kAra nA | ahiM 1 , dha , , , ' mAsa : muni zrI jJAnavijayajI . phi. [E - S = = = = = = = = Page #6 -------------------------------------------------------------------------- ________________ - - have pachI ame pUrva bhArata ane uttarabhAratamAM vihAra karyo tyAre aneka vidvAnene saMparka sAdhyuM hatuM. paTanAnA zrIyuta kAzIprasAda jAyasvAla, mahAna vijJAnI jagadIzacaMdra bojha, kRSNanagaranA DisTrIkaTa eMjiniyara lekhaka ane kavi bhUpadeveMdra sebAkara ceTarajI, B.A, B.E, C.E, J.E, AAU, paTanAnA paramezvarajI dayALa e keTa (curAmaNa puravAlA), mathurA myujhiyamanA kyarekaTara bAbu vAsudevazaraNa agravAla M. A. ane dilhInA dayArAma sahAnI sAthe jenadharma, dArzanika ta, syAdvAda, dravyAnuyoga (jena vijJAna) tathA jaina ItihAsa saMbaMdhe ghaNI ghaNI vAta thaI hatI. pariNAme teo sAdarabhAve evI IcchA vyakta karatA ke, ukta viSayanuM jaina sAhitya jaladI prakAzita thAya te te dvArA bhAratavarSane pitAnI prAcIna Arya saMskRtinI prApti thAya. mAnava mAtra je jenadharmanA siddhAMtane apanAve te duniyAmAM cAlatA vera-jheranA kalaha avazya ochA thAya. e siddhAMtanA Adarzo AjanA jagatane ghaNI zAMti ApI zakaze ema have khulluM jaNAI Ave che. ame paNa e premALa mAgaNIthI utsAhita thaIne sau keI ItihAsapremIne upayogI evA paTTAvalI samuccayanA be bhAga prakAzita karAvyA. e prakAzanene bhArata ane bhArata bahAranA ItihAsae aMtaranA umaLakAthI vadhAvI lIdhA. A ja kAraNe A viSayamAM AgaLa vadhavA ane vadhu utsAhita thayA ane ItihAsanI sAmagrI ekatrita karavA lAgyA. Page #7 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ItihAsanA abhyAsIo mAne che ke jena sAhityamAM svataMtra graMtharUpe temaja chUTAchavAyA prAsaMgika ulalekharUpe ghaNe ItihAsa lakhAya che, jemAM bhAratanA prAcIna ItihAsanA aNaukela keyaDAne saraLa ukela maLe che temaja ItihAsanI tUTatI sAMkaLanA sAjaka aMkaDAo paNa maLe che. A dareka ghaTanAone vyavasthita rUpa ApI prakAzamAM lAvavI joIe. saMskRta ane prAkRtanA pUrA abhyAsIe ja A kAma karI zake tema che. ame traNee ukta vAtane lakSamAM rAkhIne "jaina paraMparAne ItihAsa" racave zarU karyo, jemAM chellA 2500 varSamAM thayela jaina AcAryo, munie, AryAe, rAjAo, maMtrIo, zeThiyA, vidvAne, zahere, tIrtho, graMthe, paraMparAo ane mahAsabhAo vagerene sapramANa ItihAsa raju karavAne IrAde rAkhe che. tene pahele bhAgaprakAzita thAya che, bIjA bhAge veLAsara prakAzita thaze. jo ke A kAma jaladI thAya ema amArI IcchA hatI-che ja, kintu amArA traNamAMnA eka muni nyAyavijayajI saM. 2007nA mA. zu. panA roja amadAvAdamAM svargavAsI thayA che. tethI kadAca vadhu vilaMba thAya evI paNa saMbhAvanA che. A pahelA bhAgamAM ItihAsanA abhyAsIone bahu upayogI thAya evI prAcIna ghaTanAo ApI dIdhI che. AnA traNa bhAga prakAzita thayA pachI cethA bhAgamAM AnI prastAvanA ane akArAdi nAmAvalI ( ) ApavI, ema amArI IcchA hatI, paraMtu vikhyAta vArtAlekhaka zrIyuta bhAI "jayabhikhu"e preraNa karI ke, "A graMtha ItihAsapremIo mATe ghaNuM upayogI che paNa je tenI akArAdi nAmAvaLI nahIM Ape te sAva nakAme banI jaze mATe AmAM akArAdine paNa dAkhala kare ja kare." Page #8 -------------------------------------------------------------------------- ________________ AthI AnI sAthe ja pariziSTamAM ganI yAdI ane akArAdi nAma dAkhala karavAmAM AvyAM che. A graMthanuM prapha-rIDIMga-saMzodhana paM. aMbAlAla premacaMda zAhe karI ApyuM che, te dhanyavAdane pAtra che. A graMthanuM prakAzana kadAca vilaMba thAta. kinta zeTha vADIlAla cunIlAla zeradalAlanAM patnI zrImatI sarasvatIbena (zazibena) tathA zeTha jIvAbhAI cunIlAla vageree Arthika madada ApI jaladI prakAzita karavA Agraha karyo, tethI AnuM prakAzana samayasara thayuM e vizeSa AnaMdanI vAta che. basa! A graMtha bhAratIya saMskRtinuM ajoDa aMga bane, e IcchApUrvaka ame viramIe chIe. li. . saM. 2009 kAzu 15 ) tA. 1-11-19para : jaina upAzraya surendranagara ( saurASTra) | muni darzanavijaya muni jJAnavijya (muni nyAyavijaya) Page #9 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pAnuM 41 45 46 47 47, 337 48 YL 48 49 49, 111 jaina paraMparAno ItihAsa vi Sa ya--anukra maNi kA pra. ghaTanA pAnuM pra. ghaTanA 1. zrI sudharmAsvAmI 12 jinAgama maMgalAcaraNa jaina tIrtho 24 tIrthakaro kalyANaka bhUmi bha0 mahAvIrasvAmI aSTApada ziSya parivAra takSazilA 11 gaNudhare rathAvartagiri rAja RSio zatruMjaya rAja RSiNIo giranAra jene rAjAe prabhAsapATaNa 8 tIrthakara hastinApura pArvasaMtAnIo caMpA AjIvaka sametazikhara bIjA munio mathurA caturvidha saMgha bharUca vihArabhUmi ajArA 25 AryakSetre ahicchatrA dharmapracArabhUmi zaMkhezvara anya dharmAcAryo cArUpa gazALo 13 ni 1, jamAli badarI ni. 2, tiSyagupta kumAragiri upakeza paTTAvalI jagannAthapurI (gaNapati) kSatriyakuMDa dvivaMdanikagaccha 36 juvAlukA tapArana zAkhA 37 rAjagRhI zrIsudharmAsvAmI gajapada niWga7 jIvitasvAmI 10 , * * * * * * * * *''3'' 49 10 51 53 11 55 12. 56 kaMboI 15 pa7, 18 32, 58 58 58 38 (76) 60. Page #10 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ghaTanA noMdiyA Adi prayAga pAvApurI 2. A ja bhUsvAmI 10 vastu viccheda rAjarSi avantivardhana bhadrezvara tItha sa0 84nA lekha vidizA sAMcI stUpa bhalapura lekha pATalIputra rAnta zreNika rAjA kANika matrI abhaya rAjA udAyI na' za 3. A0 prabhavasvAmI zrImAlanagara AsiyA tItha kAraTA tautha matrIva'za maMtrI kalpaka 4. A rAjya bhava (ca'pApurI) dazavaikAlika A bhadrabAhu (1) AgamavAcanA 4 zramaNe pAnuM. }1 dara ra ra 73 7? 75 }, 9} 74, 76 77 78 81 ra 84 85 106 49, 111 113 5. A0 zAbhadre 117 6. A0 sA~bhUtivijaya 119 119 131 134 87 re 94 90 97, 348 98 100 pra. pAnu. 136 136 13} 138 138 139 142 152 152 152 4 cUlikA Agama jaina rAjAo sauya cadragupta 155 155 rAjA biMdusAra 162 rAjA azoka 163 yuvarAja kuNAla 164 rAjA balabhadra 165 maMtrI cANAka 166 ni. 3 ASADha ziSyA 168 co 190 174 A 175 176 17 A suhasti ziSya gaNA-zAkhAo phrAgiNa ( khaMbhalija lekha ) (1) gaNudhara vaMza 177 177 179 (ra) vAcaka vaMza paTTAvalI 180 (vikrama) ghaTanA gaNu zAkhAo vihArapradeza digambara mAnyatA 7. A sthUlibhad maMtrI zakAla (5.0 varaci) (DhAzA-vezyA ) 7 Aya matrI zrIyaka 8. A0 mahuAgiri A suhasti ( saMprati carcA ) mahAgiri ziSyA 182 (3) yugapradhAna paTTAvalI 191 niSka, mitra 197 Page #11 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pAnuM pAnuM 204 prA ghaTanA (zanyavAda) 197 ni. 5. gaMgadeva 198 samrATa-saMprati 199 avaMtI tIrtha 202 jaina guphAo 204 pahADapura mALavAnI guphAo 205 DhIMpurI tIrtha 207 jaina tIrtho 210 9. A0 susthita 211 A0 supratibaddha. (2) AgamavAcanA 212 gaNa zAkhAo 213 A0 guNasuMdara 213 zyAmAcArya (1) 213. (bhuvanezvara) pa7, 218 10. A0 iMdradinna 220 A. priyagraMtha dharmapracAra 221 A0 nAga 221 kAna vaMza. 221 11. A0 kinnasUri A0 zAMti zreNika 223 gaNuM zAkhAo 223 agnidAha prathA 224 A pAMDilyA 224 A kAlaka (2) (saMvatsarI cotha) 227 pAMDilya ga7 228 samaya-carcA 228 (paMjAbanA jene) 230 ghaTanA A khapuTa 231 tAraMgA tIrtha 232 dharmapracAra 232, 234 A0 rUdradeva 25 A0 zramaNasiMha A0 pAdalipta 236 (staMbhana pArdha) 242 rAjAo 244 samaya nirNaya 244 A revatI mitra 245 A0 dharma 245 A0 siddhasena 245 sattAsamaya 258 samrATa vikrama (eka nAmavALA) 263 saMvata vicAra 265 samrATa zAlivAhana 270 12. A0 siMhagiri gaNuM-zAkhAo 272 A0 maMgu 272 A0 tAlIputra 272 A0 bhadragupta 273 A0 zrIgupta 273 A samita 273 dharmapracAra 275 ni6, rehagupta 275 rAzika paTTAvalI 277 IsAI mata 277 13. A0 vajasvAmI 284 ladhu bhadrabAhu 290 gaNa-zAkhAo 220 223 224 291 Page #12 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ghaTanA pAnu khIjA bhadrabAhu 292 A devavidha gaNI. paTTAvalI 292 jaina rAjA 298 jaina tIrtho 299 299 301 301 303 304 306 307 307 307 312 313 315 329 334 334 375 335 336 336 336 337 47, 337 319 340 340 341 341 (rathavIrapura ) 14. A0 vasena giranAra (3) AgamavAcanA cAra kuLA (A. saMgamasiMha) A nali A. nAgahasti A rakSita ni. cha gASThAmAhila ni. 8 zivabhUti digambara digambara paTTAvalIo jaina tIrthA junAgaDha tAladhvaja gira kharaDA mahuDI tharAda sApAraka rathAvata giri Asama pahADa vasaI dvArikA 15. A. ca'sUri caMdragaccha pAnuM. 344 347 348 348 90, 342 349 349 18. A0 protana 352 para mahAkSatrapA ghUmalInagara 350 3pa9 19 0 mAnadeva (1) dharma pracAra 20. A0 mAnatuMgara 32 361 A siddhara 362 A. umAsvAti 31. ghaTanA 16. A0 samantabhadra 19. A0 vRkraMdeva A jijragara rAjA nAhaDa kATA tIrthaM svarNagiri sAceAra tItha 21. A vIsara 22. A0 jayadevasUri 23. A0 devAnandasUri A mavAdI rAjA zilAditya valabhI vaMza ( valabhInAM gAmA ) guhila vaMza zIseAdivaza (bApA rAvala ) (4) AgamavAcanA valabhIbhaga (1) rAjavA caityasthiti ugirizukrA 24. A0 vikramasari 362 369 369 370 37. 381 383 385 386 386 388 390 393 394 400 402 403 Page #13 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pi 453 nab pra. ghaTanA pAnuM A zivazarma 403 A caMdaSi mahattara 404 vAsaMghadAsa mahattara 404 dharmasena mahattara 404 (graMthakAra jeDI) 404 A dharmadAsa ma 405 jinadAsa gaNI mahattara 408 A0 vimala 408 (pahemacariya) 409 kavi caMDa 410 dhammila hiMDI 411 5 A0 narasiMhasUri. 42 dharmapracAra 412 26. A0 samusUri 413 dharmapracAra 413 (5) AgamavAcanA 414 84 Agame 415 ( pramANa) 430 (A ) 430 (sAkSI) 431 graMthasAhitya AgamabhASA 432 (tAra-bhASA) vivaraNa graMtho 436 Agama-prazaMsA 438 kavasUtra 438 rAja taramANa 439 (5vaIyA) 441 (vItabhayanagara) 441 rAjA dhruvasena 442 nAgada. 443 pra. ghaTanA pAnuM valabhI tIrtha 444 ANaMdapura 444 27. A0 mAnadeva (2) 445 maitrI kathA 445 hArila vaMza paTTAvalI 447 dharmapracAra 449 (peTA go ) 45ra (gaNeza mUrti) 32, 452 28. A0 vibudhaprabha 53 A jinabhadra rAjA zaMkara 453 jaina rAjAo 454 (kekaNa) 454 kulapAka tIrtha 455 29. A0 jyAnaMda 457 A0 akalaMka 457 keTayArDa 457, 561 A siMhasUra 458 A0 agatyasiMha 458 A0 mAnatuMga 458 bhaktAmara 412 (mAnatuMga sUrivare) A devabhadra 46 3 (desUrivara) 46 3 rAjA harSa 464 464 ujajaina 464 bhinnamAla 94, 30. A0 raviprabha 465 A svAti 465 431 cha 463 cha cha K Page #14 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pAnuM 465 466 466 417 468 468 468 508 470 471 472 472 672 472 427ra pra. ghaTanA A siddhasena paTTAvalI A yajhadata A jinadAsa jinapratimA che. A0 yazava. A0 zIlaguNa (bIpUjamaryAdA) A0 devacaMdra A0 buDhAgaNa bhaTevarAgaccha A0 vaDezvara thArApadragaccha rAjA raghusena A vIrabhadra A0 haribhadra graMtha dharmapracAra samayavicAra rAjA vanarAja rAjA bhatRbhaTa guhilavihAra rAjA zilAditya maMtrI cAMpe maMtrI jAMba maMtrI nIne maMtrI Azaka triA devI mahAnizIthasUtra 32. A0 pradyumna 473 473 pra. ghaTanA pAnuM jaina saMskRti 50 3 zaMkarAcArya 504 valabhIbhaMga (2) 393, pa05 A0 saMbhUti 506 A0 zAMti 506 rAjaga7 paTTAvalI 506 (dharmapracAra) (kAMgaDA tIrtha) 508 (A0 vardhamAna ) 509 (A dharmaSa) 514 (dharmapracAra) 516 A udyotana 518 kRSNapiMga 518 dhanezvaragaccha 521 moDhaga7 522 A0 bapabhakTi 524 (dulavA) 524 (pAla) 525 A geviMda-nanna 534 rAjA zivamRgeza 534 paDihAra rAjAvalI 524 (lakSaNAvatI) 537 jena rAjAo 541 rAjA Ama 541 khumANa (3) 541 jaina gotra 541 graMthabhaMDAra karaheDA tIrtha 543 33, A0 mAnadeva 544 34 A0 vimalacaMda 545 A chavadeva 546 485 487 497 493 486 457 487 497 498 498 542 40 502 502 Page #15 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pAnuM 556 hA 557 558 559 560 561 561 :561 561 603 561 pa6ra 566 pa. ghaTanA bhAvAcArya padAvalI (A) vIrasara) A0 vijyasiMha A mahezvara A0 vijayasena A0 kamaladeva A jyasiha ye zrIvalla jya, baladeva A. keTayAcArya A0 zIlAMka A siddharSi A pradyumna A abhayadeva A0 nanna A0 malavAdI (2) A pAzva harSa purIyaza saDeraga7 paTTAvalI jaina ge A0 yazobhadra A balibhadra haEURDIga7 paTTAvalI khimaSi kRSNaSi A0 vIra paTTAvalI rAjA allaTa (talavADA) rAjA kardama che. ghaTanA pAnuM (tahanagaDha) 591 saMpAda0 rAjA 591 bhoja, kakakue 52 handuDI-rAjAvalI (rAtA mahAvIra) 593 (vADI) 593 jaina rAjavaMza 596 jena goro 600 bhAvasAra bhojaka 62 jaina staMbhe nADulAi tIrtha 604 jaina tIrthone vArasAhaka 66 pariziSTa paheluM : A. aSTApadAvatAra 611 B. udayagiri C. lATAcArya 613 D. A vajabhUti 614 pariziSTa bIjuM jaina rAzI ga 616 pariziSTa trIjuM : 621 jenA aitihAsika graMtha 21 pariziSTa cothuM : (akArAdi anukrama) 625 varga 1, tIrthakaronAM nAma da25 varga 2, gaNadhara, AcArya, upAdhyAya paMnyAsa, sAdhu-sAdhvIonAM nAmo 127 varga 3, bIjA dharmAcAryo-nihnava, digaMbara, sthAnakavAsI, zaiva, 567 567 567 568 569 573 577 578 579 579 587 588 500 pa1 Page #16 -------------------------------------------------------------------------- ________________ vedAMtI, cInI yAtrI vagereH 641 varga 4, gRhasthA-de-rAjA, magI, zaka, kavi, paMDita, deva, devIo ane yuropiyane 644 varga 5,oLakhANu-vaMza, gaccha, kula, gaNa, jJAti, gotra, mata, birUda, upanAM, viroSa bAbato vagere 660 varga 6, sthAnedeza, nagara, gAma, pahADa, nadI, vana, tIrtha, TIla vagere 676 varga 7, graMtha-jena Agame, jainagraMtha, jenetara graMtha, sAmayika, lekho, lipi vagere 697 vagere Page #17 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sudhArA-vadhAro 8 azuddha : pAnuM 2 lITI 25 551 291 : maMtrI abhayakumAra 50 mAnadeva pazcimI suhastisUri lAdrapada 258 177. A. mahezvara pariyamI susthitari bhApada 250 kalAke 1444 aprApya nathI, eTale citradevIo 104 108 123 123 178 185 185 231 260 280 302 306 311 346 389 40 naMdilasUri jinasUri kra781 batAvI vajIsvAmI dhaSa AryarakSita 6pa1 1339 hariSeNa sAtikA banI che 4400 prApya che, paNa mitradevIe vi. saM. 606 nAgeMdrasUri jinacaMdrasUri 4080 banAvI vajana dharmaSa gASThAmAhila 891 1309 raviSeNa 16. 459 470 munisuMdara nayA 511 516 516 519 617 bANa ? municaMdra tathA A. dharmapracAra madanacaMdra maMDovara mAnacaMdra caMDavara Page #18 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jaina paraMparAnA ItihAsa bhAga pahelA Page #19 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Page #20 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Namotthu NaM samaNassa bhagavo mhaaviirss| Namo loe sabvasAhnaNaM // jaina paraMparAno ItihAsa prakaraNa paheluM gaNadhara zrIsudharmAsvAmI vaMdAmi arihaMte, siddha Ayariye a uvajjhAe / samaNe saMgha dhamma, nANaM ca daMsaNaM carittaM // 1 // arihaMta siddha bhadaMta gaNadhara sUri vAcaka munivarA, gaNavaMza vAcakavaMza tAgaNa bhAsatA guNa sAgarA. zAkhA kule che ghaNA ratnatrayI vRddhikarA, jayavaMta che jayavaMta ho zrI jaina 5 dR paraMparA. 1 A avasarpiNI kALamAM 1 zrI RSabhadeva. 2 zrI ajitanAtha, 3 zrIsaMbhavanAtha, 4 zrIabhinaMdana svAmI, 5 zrI sumatinAtha, 6 zrIpa prabhu, 7 zrIsupArzvanAtha, 8 zrI caMdraprabhu, 9 zrIsuvidhinAtha, 10 zrI zItalanAtha, 11 zrI zreyAMsanAtha, 12 zrIvAsupUjya svAmI, 13 zrIvimalanAtha, 14 zrI anaMtanAtha, 15 zrIdharmanAtha, 16 zrI zAMtinAtha, 17 zrI kuMthunAtha, 18 zrIaranAtha, 19 zrImavilanAtha, 20 zrI munisuvratasvAmI, 21 zrI naminAtha, 22 zrInemanAtha, 23 zrI pArzvanAtha, ane 24 zrImahAvIrasvAmI. e 24 tIrthakara thayA che. temAMthI Aje aMtima be tIrthakara bhagavAnanI ziSyaparaMparA vidyamAna che ane Aje bhagavAna zrI mahAvIra svAmInuM zAsana cAle che-jayavaMta varte che. Page #21 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jena paraMparAne itihAsa vizvanA aMtima upakAraka bhagavAna mahAvIrasvAmI che. teone janma vi. saM. pUrve 543mAM caitra suda 13nI madhya rAtre kuMDagrAmanA kSatriyakuMDa vAsamAM rAjA siddhArthanI rANI trizalAdevInI kukSithI thaye hatuM. temanA bhAInuM nAma naMdivardhana, bahenanuM nAma sudarzana, patnInuM nAma yazodA, putrInuM nAma priyadarzana ane jamAInuM nAma ja mAlikumAra hatuM. temanAM pitAnAM vardhamAnakumAra, mahAvIrasvAmI, nigaTha nAyapura ane zramaNa bhagavAna mahAvIra ema aneka nAmo hatAM. teoe mAtA-pitA ane patnInA mRtyu pachI pitAnA vaDila baMdhu naMdivardhananI rajA laI 30 varSanI bharayuvAnImAM kArataka vada 10 mInA ceAthA pahere muni paNa svIkAryuM. teoe lagabhaga 1rA varSa paryata bhramitala para vihAra karyo, kaDaka vrata pAlana karyuM, aneka pariSaha-upasargo sahana karyA. zarIre jIvaleNa kaSTa jhIlyAM ane ghora tapasyA karI. tyAra pachI teone juvAlukA nadIne kAMThe zAlavRkSanI nIce dhyAna karatAM karatAM vaizAkha suda 10nA cothA pahere kevalajJAna thayuM ane teoe bIje ja divase vaizAkha suda 11 nI savAranA pahele pahore madhyama apApAnA mahasena vanamAM dharmopadeza ApI aneka manuSyane dharmamArgamAM sthApyA. 11 gaNadhara banAvyA. ane sAdhu, sAdhvI, zrAvaka tathA zrAvikA e caturvidha saMghanI sthApanA karI. ziSya parivAra teone mukhya ziSya 11 hatA, jeo gaNadhara tarIke prasiddha thayA. temane TUMke paricaya nIce mujaba che. - 1. gaNadhara zrIIdrabhUti gautama-magadhadezanA gebara gAmamAM gotamotrIya brAhmaNa vasubhUtinI patnI pRthvIdevIe vi. saM. pUrve papa1 mAM eka tejasvI bALakane janma Apyo. temanuM janma nakSatra jayeSThA ane janma rAzi vRzcika hatAM. mAtA-pitAe A bALakanuM nAma indrabhUti rAkhyuM. IndrabhUti 14 vidyAnA pAragAmI ane brAhmaNa dharmazAstronA paripUrNa jANakAra thayA eTale te magadhamAM mahApaMDita tarIke vikhyAta thayA. teo 500 brAhmaNa Page #22 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jJAna che. te gaNadhara zrIsudharmAsvAmI vivAthIone bhaNAvatA hatA ane yajJa hAma vagere tatkAlIna brAhmaNya vidhi-vidhAna karAvatA hatA. teo ekavAra pitAnA vidyAthI parivAra sAthe madhyama-apApAmAM somila brAhmaNane tyAM yajJa karAvavA mATe AvyA. A samaye temanI uMmara 50 varSanI hatI. barAbara e ja avasare bhagavAna mahAvIrasvAmI kevalI tIrthakara thayA ane caturvidha saMghanI sthApanA karavA mATe madhyamaapApAmAM padhAyA. teoe prathama ja vaizAkha suda 11 nA pahelA pahere paMDita IndrabhUti gautamanA "jIva che ke nahi?" e saMzayanuM nivAraNa karI temane 500 ziSyAnA parivAra sAthe pitAnA ziSya banAvyA. karavA, vikheravA, yuvera vA e tripadI ApI pitAnA "gaNudhara" tarIke sthApyA. temane te ja samaye mana:paryavajJAna utpanna thayuM, je gaNadhara "gautamasvAmI" e nAmathI vadhAre prasiddha che. teo mahAtapasvI hatA, mahAjJAnI chatAM taddana saraLa svabhAvanA hatA. teoe bhagavAna mahAvIrasvAmInA upadeza pramANe 12 aMga zAstronI racanA karI, aneka manuSyone dIkSA ApI, zrIkezI gaNadhara vagere aneka sAthe vArtAlApa karI tenI upara pitAnI satya mArgaNone prabhAva pADyo. e rIte 30 varSa sudhI zuddha munijIvananuM pAlana karyuM. bhagavAna zrI mahAvIrasvAmI mekSe gayA te ja samaye kArataka suda 1 nA sUryodaya samaye teo kevalI banyA ane 12 varSa sudhI kevaLapayoya pALI vIra saM. 12 mAM vaibhAragiri para anazana karI mazna pAyo 2. gaNadhara agnibhUti -magadha dezanA gebara gAmanA rahIza gautamagetrIya brAhmaNa vasubhUti ane brAhmaNa pRthvIdevInA dvitIya putra paMDita agnibhUtie 47 varSanI uMmare somila brAhmaNanA yajJa prasaMge vaizAkha suda 11ne divase ja potAnA vaDila baMdhu IndrabhUtinI dIkSA sAMbhaLI bhagavAna mahAvIra svAmI pAse AvI, "karma che ke nahi" evI pitAnI zaMkAnuM samAdhAna meLavyuM ane pitAnA 500 vidyAthIo sAthe dIkSA cakArI. temaNe tripadI samajI gaNadharapada prApta karyuM. teone 50 varSanI mAM vAva, anika Page #23 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jaina paraparAnA ItihAsa uMmare kevaLajJAna thayuM ane bhagavAna zrImahAvIrasvAmInI vidha mAnatAmAM ja 74 varSanI vaye vaibhAgiri para anazanathImAkSa prApti thaI. temanuM janma nakSatra kRtikA ane janma rAzi vRSabha hatuM. 3. gaNadhara vAyubhUti --ndribhUti gautamanA trIjA bhAI vAyubhUti hatA. temanuM janma nakSatra svAti ane janmarAzi tulA hatI. temane pazu 42 varSanI vaye peAtAnA khate Dika baMdhuonI dIkSA sAMbhaLIne namrabhAve bhagavAna mahAvIrasvAmI pAse AvI vaizAkha suda 11 nA savAre "AtmA A zarIrathI bhinna che ke abhinna che" evI peAtAnI zaMkAnuM samAdhAna meLavI potAnA 500 vidyAthI o sAthe dIkSA svIkArI, tripadI meLavI gaNudharapada prApta karyuM. teo 53mA varSe kevaDhI banyA ane 70 mA varSe bhagavAna mahAvIrasvAmInI vidyamAnatAmAM ja vaibhAragiri upara anazana svIkArI nirvANa pAmyA. 4. gaNadhara vyaktastrAmI--ma gaNadhara kAllAka nivAsI bhAradvAja gotroya brAhmaNa dhanamitra ane vAruNIdevInA putra hatA. temanuM janma nakSatra zravaNu ane janma rAzi makara hatAM. temane 51 mA varSe madhyama apApAmAM vaizAkha suda 11 nI savAre "paMca bhUta che ke nahi " evA peAtAnA saMzayanu samAdhAna meLavI 500 ziSyA sAthe bhagavAna mahAvIrasvAmI pAse dIkSA aMgIkAra karI ane tripadI dhArI gaNadharapada prApta karyu. teone bhagavAna mahAvIrasvAmonI vidyamAnatAmAM ja 63 mA varSe kevaLajJAna utpanna thayuM ane 80 mA varSe vaibhAragiri para nirvANa prApta yu`. 5. gaNudhara zrIsudharmAsvAmI A gaNudhara kallAka nivAsI agnivezyAyanagetravALA brAhmaNu dhamitra ane jillAdevInA putra hatA. temanuM janma nakSatra uttarA phAlgunI ane rAzi kanyA hatI. e samartha vidvAna hatA ane 500 ziSyA sAthe apApAmAM seAmila bhaTTane tyAM yajJa karAtravA AvyA hatA. tyAM ja vaizAkha suddha 11 nI savAre mahusena vanamAM bhagavAna maDhAvI rasvAmI pAse jaI "je prANI jevA hAya te bIjA bhavamAM pazu tevA Page #24 -------------------------------------------------------------------------- ________________ mANadhara bIsudharmAsvAmI rahe ke palaTAya" evI pitAnI zaMkAnuM suMdaratama samAdhAna meLavI pitAnA ziSya parivAra sAthe bhagavAnanA ziSya banyA. bhagavAne paNa temane tripadI ApI gaNadhara pade sthApyA ane dIghAyu hevAnA kAraNe gaNanI anujJA paNa teone ja ApI eTale potAnI pachI gaNanA nAyaka tarIke temanI varaNI karI hatI. temanI 50 varSe dIkSA, vIra saM. 13 mAM eTale 90 varSe kevaLajJAna ane vIra saM. 20 mAM eTale 100 varSe vaibhAragiri para anazanapUrvaka nirvANa thayuM hatuM. 6. gaNadhara maMDita maurya gAmanA vipra vAziSThanetravALA dhanadeva ane vijayAdevInA putra maMDitakumAra. temanuM janma nakSatra maghA ane janma rAzi siMha hatAM. teo 54mA varSe vaizAkha suda 11 nA divase bhagavAna mahAvIra pAse "baMdha tathA mokSane" saMdeha dUra karI 350 vidyArthIo sAthe dIkSita thayA. tripadIzravaNapUrvaka gaNadhara banyA. 68 mA varSe kevaLI thayA ane 83 mA varSe bhagavAna zrI mahAvIrasvAmInI vidyA mAnatAmAM ja vaibhAragiri para anazana karI nirvANa pAmyA. 7gaNadhara moye putra -teo morya gAmavAsI brAhmaNa maurya ane vijayAdevInA kumAra hatA. temanuM janma nakSatra mRgazIrSa ane janma rAzi vRSabha hatI. temane 25 varSanI uMmare vaizAkha suda 11 nA dine 350 ziSyo sAthe bhagavAna mahAvIrasavAmI pAse "devanI vidyamAnatA" bAbatanuM samAdhAna meLavavApUrvaka dIkSA, tripadI prApti ane gaNadharapaDhaprApti thayela che. teo 80 mAM varSe kevaLI ane 5 mAM varSe bhagavAnanI hayAtImAM ja vaibhAragiri upara anazana karI mokSe padhAryA che. - 8, gaNadhara akapita - A gaNadhara mithilAnA gautamabetrIya deva brAhmaNa ane jatInA putra hatA. temanuM janma nakSatra uttarASADhA ane rAzi makara hatAM. temaNe 49 mA varSe vaizAkha suda 11 nA divase mahasena vanamAM bhagavAna mahAvIra pAme " nAra Page #25 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jana paraMparAno itihAsa kIonA astitva viSe samAdhAna meLavI 300 ziSya sAthe dIkSA lIdhI. tripadI sAMbhaLI gaNadhara5da meLavyuM. 58 mA varSe kevaLajJAna prApta karyuM ane 78 mA varSe bhagavAnanI vidyamAnatAmAM ja vaibhAragiri upara anazana laI ekSagamana karyuM. 9 gaNadhara acalabrAtA-teo ayodhyAnA harita trIya vasu brAhmaNa ane naMdAdevInA putra hatA. temanuM janma nakSatra mRgazira ane janma rAzi mithuna hatAM. temaNe mahasena vanamAM bhagavAna mahAvIrasvAmI pAse jaI pitAnI "puNya pApanI hayAtI" bAbata zaMkAnuM samAdhAna meLavI 47 mA varSe vaizAkha suda 11 nA divase 300 vidyAthIo sAthe bhagavAnanI pAse dIkSA svIkArI, ane tripadI sAMbhaLI gaNadharapada meLavyuM. 59 mA varSe kevaLajJAna prApta karyuM ane 72 mA varSe bhagavAnanI vidyamAnatAmAM ja vaibhAragiri upara anazana svIkArI nirvANa meLavyuM. 10. gaNadhara metArya-teo vatsa dezanA taMgika gAmanA koDinyatrIya datta brAhmaNa ane varuNadevI brAhmaNanA putra thAya. temanuM janma nakSatra azvinI ane janma rAzi meSa hatAM. temaNe mahasena vanamAM bhagavAna mahAvIrasvAmI pAse jaI potAnI "paralekanI hayAtI" bAbata zaMkAnuM samAdhAna pAmI 37 varSanI uMmare vaizAkha suda 11 nA divase 300 vidyAthIo sAthe bhagavAna pAse dIkSA lIdhI. tripadI sAMbhaLI gaNadhara5ra lIdhuM. 47 mA varSe kevaLajJAna lIdhuM ane dara mA varSe bhagavAnanI hayAtImAM ja vaibhAragiri upara anazana svIkArI mekSa prApta karyuM. 11. bAladIkSita gaNadhara prabhAsa svAmI-teo rAjagRhI nagarImAM kauDinyatrIya brAhmaNa zrIbalanI patnI brAhmaNa atibhAnI kukSithI puSya nakSatramAM ne karka rAzimAM janmyA hatA te bAlavayamAM ja vidvAna banyA ane 300 vidyAthIone adhyApana karAvatA hatA. madhyama apApAmAM somila brAhmaNane tyAM teo paNa avayuM tarIke AvyA hatA ane bhagavAna mahAvIrasavAmI Page #26 -------------------------------------------------------------------------- ________________ aNudhara zrIsudharmAravAmAM kevaLI khanI tyAM padhAyo tyAre 10 vidvAnAe tA peAtAnA parivAra sAthe bhagavAnanI ziSyavRtti svIkArI hatI. paMDita prabhAsa paNa vaizAkha suda 11 ne divase mahusena vanamAM bhagavAnanI pAse AvyA ane "mAkSa che ke nahi" evI peAtAnI zaMkAnuM nizvakaraNa karI peAtAnA ziSyA sAthe bhagavAnanA ziSya khanyA ane tripadI sAMbhaLI 11 mA gaNudhara banyA. teo 25 A varSe kevaLajJAnI thayA ane 40 mA varSanuM AyuSya pUrNa karI bhagavAnanI hayAtImAM ja bhAgiri para anazana karI meAkSagAmI anyA. A 11 gaNudharA brAhmaNa jAtinA, vajaRSabhanArAca sadhayajIvALA, samacatusra saMsthAnavALA, svarNa samAna kAMtivALA ane AhAraka zarIrathI adhika rUpasa padAvALA hatA. te dareke vaizAkha suda 11 nA pahelA tathA bIjA paheAre bhagavAna mahArasvAmI pAse dIkSA svIkArI ane gaNudharapada meLavyuM. te ahasthapaNe 14 vidyAnA pAragAmI hatA. munipaNuM dvAdazAMgI gaNipiTakanA dhAraka nirmAMtA ane aMte kevaLajJAnI banyA hatA. A dareka gaNudharA rAjagRhInI vaibhAra pahADI para mAsakSamaNu tapathI mahinAnuM anazana karI nirvANa pAmyA hatA. bhagavAna mahAvIrasvAmIe vaizAkha suda 11 nA bIjA paheAre 11 gaNadharA manAvyA. tyAM ja sAdhu, sAdhvI, zrAvaka ane zrAvikA e catuvidha saghanI sthApanA karI ane tyArathI 30 varSa sudhI vihAra karI jagata upara mahAna upakAra karyo. te daramyAna sindhusauvIranA rAjA udAyI, banArasane rAjA alakha, kapilapuranA rAjA saMcati, dazANu pati dazArNa bhadra, sugrIva nagaranA rAjA khalabhadra, kururAjA RSiziva, mahArAjA zrIzaMga, mahArAjA vIrajasa vagere rAjA, vizAlAnI rAjakanyAeA, aMga dezanI rAjakanyA caMdanakhALA, mahArAjA zreNikanI 23 rANIA, yumakhAhunI rANI, mahArAjA zatAnInI paTTarANI, rAjakumArI jayantI rAjagRhInA rAjakumArI melakumAra vagere, sudananA rAjakumAra, peAlAsapuranA rAjakumAra, amitto, A dezanA rAja Page #27 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jaina paraparAnAM itihAsa kumAra A ka ane subAhu vagere 10 rAjakumArIe jaina dIkSA svIkArI bhagavAnanA zramasa'dhamAM dAkhala thayA hatA. magadhAja zreNika, magadhapati kaiANika, magadheza udAyI, vizAlApati mahArAjA ceTaka, gaNurAjA za'kha, avantIrAja ca'Dhapradyota, aMgapati dadhivAhana, sudarzana nagararAja yugamAruM, pAlAsapuranA rAjA vijayasena, ku'grAmapati gaNarAjA nadivardhana, vatsarAja zatAnIka, AmalakappAnA zAsaka seta, kaikayapati mahArAjA pradezI, pAvApurI zAsaka gaNurAjA hastipAla, gururAjA atizatru, RSabhapurapati dhanabAhu, vIrapuranA rAjA kRSNamitra, vijayapurapati vAsavadatta, bala, sogandhikApati akSatihata, kanakapurapati priyacaMdra, mahApuranareza, sudhASanagarapati ana, capeza datta ane kaiAzalarAja mitranandi vagere vagere saparivAra bhagavAna mahAvIranA ananya upAsakA hatA. bhagavAnanA zAsanamAM 9 vyaktie evI hatI ke je AgAmI ceAvIzImAM bharatakSetramAM tIrthaM 'kara thanAra che, jenAM nAmanIce mujaba che: 1. mahArAjA zreNika marIne narakamAM gayelA che. AvatI cAvIzImAM pahelA padmanAbha nAme tIrthaMkara thaze. 2. bhagavAnanA kAkA supArzva marIne IzAna devalAkamAM gayelA che. AvatI cAvIzImAM bIjA sudeva nAme tIrthaMkara thaze. 3. mahArAjA kaiANikanA putra magadharAja udAyI vinayaratnanA hAthe marI sanatkumAra devaleAkamAM gayelA che. te trIjA supA nAme tIthakara thaze. 4. pATTila aNugAra heritanApuramAM 32 ramaNIAne cheADI zuddha saMyama pALI, marIne sarvArthasiddha vimAnamAM utpanna thayela che. te ceAthA svayaMprala nAme tIthakara thaze. (anuttopapAtika') 5. dRDhAcu zrAvaka marI deva banelA che. pAMcamA sarvAnubhUti nAme tIrthaMkara thaze. 6. zaMkha zrAvaka AvatI cAvIzImAM sAtamA udayaprabha nAme tIrthaMkara thaze. Page #28 -------------------------------------------------------------------------- ________________ paheluM ] gaNadhara zrI sudharmAsvAmI 7. zataka zrAvaka dazamA zatakIrti nAme tIrthakara thaze. (gavatI). 8. daDha samyaka vadhAriNuM 3ra pagenI mAtA ane aMbaDa parivrAjaka dvArA bhagavAnane dharmalAbha meLavanAra zrAvikA sulasA AvatI covIzImAM nirmama nAme tIrthakara thaze. 9. siMha aNagArane bIjorApAka vahorAvanAra revatI zrAvikA marIne acuta devalekamAM gayela che. AvatI covIzImAM sattaramA samAdhi nAme tIrthaMkara thaze. digambarIya graMthamAM paNa revatIe bhagavAnane auSadha ApI tIrthakara nAma kama upAryuM hatuM evuM varNana che. (1ThANuMgasUtra sthAna 9) atyAra pahelAM bhagavAna pArzvanAthanA saMtAnIya cAra mahAvratavALA zramaNe vidyamAna hatA, jemAM AcArya zrIkezI gaNadhara mukhya hatA. gaNadhara indrabhUti gautama2vAmI temane zrAvastImAM maLyA hatA ane temane evI zaMkA thaI hatI ke, bhagavAna pArzvanAtha tathA bhagavAna mahAvIracavAmI; e bane tIrthakare che ane tIrthakaronA mArgamAM phera na hai joIe. zrIgautamasvAmIe tenuM samAdhAna karatAM jaNAvyuM hatuM ke baMnenA zramaNa saMghamAM je dekhAto phera che te vAstavika nathI; ItyAdi khulAsAnA pariNAme zrIkezIsvAmI bhagavAna zrI mahAvIrasvAmInI pAse temanI AjJAmAM AvI gayA hatA. A rIte zramaNa saMghanuM moTuM saMgaThana thayuM. A kezI gaNadharanI ziSya paraMparA cAlI jenuM nAma "upakezagaccha" paDayuM. upakezagacchanI paTTAvalI pAchaLa ApelI che. vaLI zALe ke je zarUAtamAM bhagavAna mahAvIra svAmIne ziSya hatA, teNe "AjIvakamata' calAvyuM. tenA mRtyu pachI tenA keTalAka ziSya paNa bhagavAna mahAvIrasvAmInI AjJAmAM AvI gayA hatA. revatIzrAvikayA zrIvIrasya auSadhadAnaM dattaM tenauSadhidAnaphalena tIrthakaranAmakarmopArjitam-ata eva auSadhidAnamapi daatvym|| ('sasthapAmuddI." da) Page #29 -------------------------------------------------------------------------- ________________ * jaina paraMparAne itihAsa [ prakaraNa A sivAya zeTha sudazana, dhanyakumAra abAdhipati zAli. bhadra, kasuMdaka, vipra RSabhadatta, sArthavAha sujAta, caMpAne maMtrI dharmagheSa, vAstrIne maMtrI vAtraka, avantIne rAjakumAra gopAla vagere parivrAjake, brAhmaNa, kSatriye ane zeTha-zAhukAro vagere paNa bhagavAnanI pAse AvI dIkSita banyA hatA. ekaMdare bhagavAnanA zAsanamAM 14000 sAdhu, 36000 sAdhvIo, 159000 vratadhArI zrAvako ane 318000 vratadhAriNI zrAvikAo hatI. tIrthakara bhagavAna mukhyatve sADI pacIsa dezamAM vicaryA che ane dharmapracAra karyo che. te dezo A pramANe che: naMbara Aryadeza rAjadhAnI magadha rAjagRhI (rAjagira) aMga , cappA (cappAnAlA) baMga (baMgALa) tAmralipti (tAluka) kaliMga uDIkhyA ane draviDanI vacce) kAMcanapura vArANasI (banArasa) kozala (avadha) sAketa (ayodhyA) gajapura (hastinApura) kuzArta zeriyA (zaurIpura) pAMcAla (prema) kopiya (kaMpilA ) jaMgala ahicchatrA saurASTra (kAThiyAvADa-saurASTra) dvAravatI (dvArikA) videha mithilA (janakapura) vatsa (prayAganI pazcime) kauzAMbI (kAma) 14 zAMdivya malaya (pUrvI dhATa) bhaddilapura (haTavarIyA pAse) masya (alavara jayapurane pradeza) vairATa asya (a) varuNa darzANuM (chattIsagaDha-khAnadeza) mRttikAvatI 19 cedI (caMderI) zutimatI kAzI 11. 12 nandipura 15 16 18 Page #30 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 21 22 23 25 lATa gaNadhare zrIsudhasvAmI 20 siMdhu-savIra (paMjAba) vItazaya (merA) zarasena mathurA bhaMgI pAvA (vizAlAnI pazcime) varta (vartaka) mAsapurI kuNAla zrAvastI (seTamaheTa) keTivarSa (bAnagaDha) kekaya (adeza) vetAMbikA (badilA ) bhagavAna mahAvIrasvAmIe ukta AryadezomAM vihAra karI dharmopadeza Ape, temAM paNa nIce pradeza jenadharmanI pradhAna bhUmi lekhAtI hatI. pUrvamAM aMga ane magadha, dakSiNe kauzAMbI, pazcime kurukSetrane yUNA vibhAga ane uttare kuNAlane sImADe. bAnI vacceno pradeza eTale bhAratavarSane madhyama khaMDa tatkAlIna dharmapradhAna bhUmi hatI, jemAM te samaye sAmAnya rIte 1 kAzI, 2 kezala, 3 aMga, 4 magadha, 5 vajaLa, 6 mela, 7 cedI, 8 vatsa, 9 kuru, 10 pAMcAla, 11 masya, 12 zurasena, 13 azmaka, 14 avantI, 15 gaMdhAra ane 16 kabaja; e 16 mahArAje hatAM. temAM licchavI, videhI ane mala e gaNataMtra rAjyo hatAM. licchavInA judA judA 9 saMghanuM eka saMgharAjya hatuM, je nI rAjadhAnI vizAlA hatI ane tene mukhya gaNanAyaka mahArAjA ceTaka hatuM. A mahArAjA ceTaka bhagavAna zrI pArzvanAthanA saMtAnIya zramane parama upAsaka hatuM ane bhagavAna zrI mahAvIra svAmIne mAme te hatA. ekaMdare mahArAjA ceTaka ane licchavIe parama jaina hatA. videDIenA saMghanuM paNa ghaNuM karIne karAla rAjAnA maraNa pachI saMgharAjya banyuM hatuM. tenI rAjadhAnI mithilA hatI. A ziva ane videhIonA saMghenA joDANarUpe eka "vRjI" saMgha sthApita thayA hatA. tenI rAjadhAnI paNa vizAlA hatI ane tene gaNanAyaka paNa mahArAjA "ceTaka ja hato. eTaluM ja nahIM paNa te samaye videhanI rAjadhAnI mithilAne badale vizAlA Page #31 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jaina paraMparAno ItihAsa [prakaraNa banI hatI bhagavAne vizAlAmAM 12 mAsA kayAM hatAM. mithilAmAM cha mAsAM karyA. bhagavAna mahAvIrasvAmI vizAlAnA bhANeja hatA ane vizAlAmAM avAranavAra vicAratA hatA tethI ja teo videdina ane vaizAlika paNa kahevAya che. malanA judA judA 9 saMghanuM paNa gaNarAjya hatuM, jenuM sthAna saMbhavataH malaya pAseno pradeza (mAnAma ane hajArIbAga jillo) hatuM. A saMghanA gaNanAyako bhagavAna mahAvIrasvAmInA upAsake hatA. te samaye madhya bhAratamAM ekadare 7707 gaNarAjAe hatA. vRjI ane malala sivAyanA bIjA cauda ekataMtra rAjya hatAM te paikInA kAzIrAja vagere ghaNuM rAjAe bhagavAna mahAvIra svAmInA anuyAyIo hatA. tenI neMdha nAmavAra upara ApI dIdhI che. A rIte bhagavAna zrI mahAvIrasvAmIe 30 varSa sudhI jagata upara upakAra karyo ane vi. saM. pUrve 470mAM bhagavAna pAvApurImAM hastipAla rAjAnI lekhanazALAmAM AvI comAsuM rahyA ane tyAM ja upadeza ApatAM ApatAM dIvALInI rAte chelA pahere sarvArthasiddha muhurtamAM nirvANa pAmyA. A samaye kaI khAsa rASTrAya mATe AvelA 9 licchavI ane 9 malakI e 18 gaNanAyake tyAM hAjara hatA. teoe bhagavAnanuM nirvANa thatAM bhAva udyota javAthI dravya udyAta kodIvA pragaTAvyA ane tyArathI bhAratavarSamAM "divALI parvanI sthApanA thaI. bIje divase kArtika suda 1nA sUryodaya samaye gaNadhara gautamasvAmIne kevaLajJAna thayuM ane gaNadhara zrI sudharmAsvAmI bhagavAnanI pATe AvyA. teo saMghanA nAyaka banyA. tatkAlIna anya dharmAcAryo? te samaye bhAratavarSanA madhyakhaMDamAM 1 gautamabuddha, 2 pUrakAzyapa, 3 zAla, 4 saMjayI vairaTTI putra, pa ajita kezakambala ane 6 kakuda kAtyAyana ema bIjA cha moTA dharmasaMsthApaka thayA Page #32 -------------------------------------------------------------------------- ________________ paheluM] gaNadhara zrIsudharmAsvAmI hatA je paikI zAyasiMha gotama buddha bauddha dharmane janma Apyo. temaNe pitAnA tripiTakamAM sthAne sthAne bhagavAna zrImahAvIrane nirca jJAtaputra evA nAmathI ullekha karyo che. pUraNa kAzyapa vagere svataMtra dharmasaMsthApake hatA, kintu temane vizeSa ItihAsa kaMI maLatuM nathI. makhalIputra gozAla te AjIvakadharmano sthApaka hato. "bhagavatIsUtra" ane bauddha tripiTakomAM teno itihAsa maLe che, jeno sAra A pramANe che* rAjagRhImAM maMkhavI nAme paMkhaputra hatuM. tenI patnI subhadrAe bahula bhaTTanI zALAmAM eka bALakane janma Ape. samaya jatAM gozALAmAM jo hevAthI te "gozALa" evA nAmathI prasiddha thaye. bhagavAna mahAvIra svAmI dIkSAnA bIjA varSe rAjagRhImAM mAsuM AvyA tyAre te bhagavAnano sevaka banyo. jemAsA pachI vaye nagna thaI, leca karI, bhagavAnane ziSya banyuM ane lagabhaga ATha varSa sudhI bhagavAnanI sAthe rahI tejalezyAnI vidyA meLavI bhagavAnathI ju paDyo. teNe tejalezyA sAdhI, bhagavAna pArzvanAthanI paraMparAnA patita thayelA sAdhuo pAse aSTAMga nimitta bhaNa 1 zAna, 2 kalaMda, 3 kArNakAra, 4 achidra, 5 agnivezyAyana ane 6 mAyuputra arjuna, e 6 dizAcara ziSya meLavI pitAne sarvajJa jAhera karI "AjIvaka" nAmane no mata calAvyuM. A matamAM zIroka grahaNa, bIjakAya bhakSaNa, AdhA tathA-jUraH vArA mata jozajhiputrA, saMjayI vairaTToputro'jitaH kezakambalaH, kakudaH kAtyAyano, nirgrantho shaatputrH|| | (cauda-rivyavAna rA43-44) jarUra liMkathI vaiokatA ! pUraNazAtiputrAdyA mUrkhAH . kSapaNakAH pare // (avadAna-kalpalatA pallava 133411) Page #33 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jaina paraMparAne ItihAsa [ prakaraNa karSika AhAra, strIsevana, hastAvalepana, digaMbaratA, udyamane apalA5 ane niyativAda vagere vizeSatAo hatI. bhagavAna tIrthakara thayA pachI caudame varSe zrIsaMgha parivAra sAthe zrAvastimAM padhAryA eTale gozALe paNa temanI sAme vAda karavA AvyA. teNe AvatAM ja pahelAM "tamAre ziSya gozALe te huM nathI" e InkAra karyo. bhagavAne tene satyavAdI banavA mATe samajAvyo paraMtu te eka be thayo nahIM. teNe AvezamAM AvI bhagavAnanuM apamAna karyuM. savanubhUti muni ane sunakSatra munie tene tema karate rokyo eTale meMzALe tevezyA vaDe te baMnene bALI mArI nAkhyA ane chevaTe bhagavAna mahAvIrasvAmI upara paNa te jelesyA che. paraMtu te UlaTI pI. eTale gozALe te teje. lezyAthI baLu baLuM thate kuMbhArane ghera jaI zItApacAra karavA lAge ane aMte tejasthAnuM vAraNa na thavAthI sAtame divase mRtyu pAmyuM. tene mRtyu pahelAM zubha bhAvanA AvI ane pitAnI dareka bhUla mATe pazcAttApa thatAM pitAnA ziSyane ekaThA karI darekane vAstavika vastuthI vAkepha karyA teNe sApha zabdomAM jaNAvyuM ke "meM to bhUla karI che paraMtu tame bhUla karaze nahi. tame bhagavAnanA zaraNe jaje" vagere vagere. temanA A vacanathI AjIvakamatanA ghaNA pramANe bhagavAna mahAvIrasvAmInA zAsanamAM AvI bhaLyA. teoe pUrNatayA jenadharma ja apanAvyo hato. mAtra digaMbara rahevA tarapha emanuM valaNa majabUta hatuM. saMbhavataH caramakevalI zrIjaMbusvAmI pachI A paraMparAmAM 3 A. vijJAna kumAra, 4 A nadimitra, 5 A0 aparAjita, 6 A0 govardhana vara AcAryo thayelA che. A tarapha bhagavAnane telezyA te lAgI nahIM kintu tenI havA lAgI eTale pittajavaranI asara thavA lAgI. cha mahinA to ema ja cAlyuM. aMte bhagavAne siMha aNagAra pAse revatI zrAvikAne tyAMthI nirdoSa bijorApAka maMgAvI anAsakatapaNe vAparyo ane rogane zAMta karyo. Page #34 -------------------------------------------------------------------------- ________________ paheluM] gaNadhara zrIsudharmAsvAmI pahelo nioNva jamAliH bhagavAnane kevaLajJAna prApta thayA pachI caudame varSe jamAli pahelo nihaMva thaye. teNe "bahuratamata" sthApe. kuDapuranA kSatriya, bhagavAna mahAvIra svAmInA bhANeja ane jamAI jamAlikumAre 500 rAjaputro sAthe bhagavAnanI pAse dIkSA lIdhI tyAra pachI tenI patnI ane bhagavAnanI putrI priyadarzanAe paNa 1000 rAjaputrIo sAthe dIkSA svIkArI. jamAli munie 11 aMga bhayA pachI bhagavAnanI sammati na hovA chatAM pitAnA ziSyo sAthe zrAvasti tarapha vataMtra vihAra karyo. tyAM temane mATe saMthAro pAtharatA ziSyae saMthAro kaMIka adhura hato chatAMya "saMthAro pAtharyo" e zabdapraveza karyo. A samaye jamAlie taigamanayavALA mAne ? e siddhAMtane asatya mAnI teno virodha karyo. A siddhAMtanA upadezaka bhagavAnane paNa asatyavAdI tarIke jAhera karyA ane pitAne avaMbhUtanayavALo - mA avAje e na pakSa sthApe sthavirAe, ghaDAnA pUrva svarUpe taiyAra thatAM te te aMze ghaDo thaye ema manAya che, ekavIsa varSanA pahele divase ja manuSya 21 varSane manAya che, yAtrA karavA janAra manuSya ghara bahAra ke gAma bahAra gaye eTale te yAtrA karavA gayo ema kahevAya che, ane e ja rIte ghaNe saMthAro patharAI gaye tethI saMthAre thaye ema manAya che, asatamAMthI vastu utpanna thatI nathI, samAMthI ja vastu utpanna thAya che, A hisAbe saMthArAnI zarUAta pachI saMthAre thaye ema ja kahI zakAya jitu saMthArAnI zarUAta pachI saMthAre thaye ema kahevuM geravyAjabI nathI, A sthitimAM saMthAro thayo ema manAya che; ItyAdi aneka daSTAMte ApI tene samajAvyuM paraMtu jamAli ekane be na thaye. eTale zive tene choDI bhagavAnanI pAse cAlyA gayA. sudarzane sAdhvIe paNa prathama to tene pakSa svIkAryo kintu taMka nAmanA kuMbhAra zrAvakanI yuktithI potAnI bhUla samajI tenA pakSane tyAga karyo. bhUlacUkane "micchAmi dukkaDa' Ave ane Page #35 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jaina paraMparAne itihAsa [ prakaraNa bhagavAnanI AjJAmAM praveza karyo. jamAli caMpAnagaramAM Ave tyAre gautamasvAmIe tene praznottara karI nittara karyo. bhagavAne paNa tene samajAvyuM paraMtu teNe pitAnI haTha choDI nahIM. bhagavAnanA zAsanamAM 9 ni hUM thayA, temAM A pahelo ni haMva hato. bIje nihara tiSyagupta : bhagavAnane kevaLajJAna prApta thayA pachI 16 me varSa tiSyagusa nAme bIje nihara thayA. teNe "aMtya pradeza mata" sthApe. te pUrvadhArI vasudeva AcAryane ziSya hato. teNe "jIva mAM eka paNa pradeza ocho hoya tyAM sudhI te jIva nathI ki tu saMpUrNa asaM. khyAta pradezavALa jIva te ja jIva tarIke oLakhAvavA egya che." A siddhAMtane sAme rAkhI, jIvanA eka chellA pradezamAM ja jIva che e nirNaya karyo. gurue tene aneka daSTAMtothI samajAvyuM paNa te mAnya nahIM eTale tene gaccha bahAra karyo. tyAMthI te AmalakapAmAM gayA. tyAM mitazrI zrAvake anAjanA eka kaNathI sudhAnI zAMti thaze! pANInA eka TIMpAthI pipAsA zAMta thaze! ane kapaDAnA eka tAMtaNAthI zItanI zAMti thaze-tRpti thaze! ema belatAM teTalI ja vastuo vahorAvI. A yuktithI tigupta pitAnI bhUla samajI bhagavAnanI vANImAM zraddhA rAkhI guru pAse AvI pitAnI bhUlanuM prAyazcita karI gurunI AjJAmAM ja pitAnA jIvanane pavitra karyuM. bhagavAnanA zAsanamAM 9 niha thayA, temAM A bIje niraMva hato. zrIkezI gaNadhara bhagavAna zrI mahAvIra svAmInI AjJAmAM AvI gayA. temaNe upakezagacchanI sthApanA karI hatI, e AgaLa kahevAI gayuM che. temanI ziSya paraMparA nIce pramANe che. upakezagaccha paTTAvalI: 1. zrI zubhadatta gaNadhara-trevIsamA tIrthaMkara zrI pArzvanAtha bhagavAnanA 10 gaNadharomAMnA mukhya gaNadhara, jeo potAnI pATe Page #36 -------------------------------------------------------------------------- ________________ gaNadhara zrIsudharmAsvAmI 17 A haridatane sthApIne mokSe padhAryA. 2. A haridattasUri-je 500 rana nAyaka hatA. temaNe zrIzuladara gaNadharanA ziSya muni varadattanA upadezathI pratibaMdha pAmI 500 cere sAthe jaina dIkSA lIdhI ane jJAna-cAritrane pUrNa vikAsa sAthe. gaNadhara bhagavAna mokSe jatAM teonI pATe te sthApita thayA. temaNe vedavihita hiMsAvAdI AcArya lauhitya saMghane rAjasabhAmAM zAstrArtha karI potAnA ziSya banAvyA ane AcAryapada ApI dakSiNamAM dharmapracAra mATe mokalyA. A lahityacAryuM paNa pitAnI amogha dezanAthI ane cAtrinA prabhAve dakSiNamAM laMkA sudhI jenadharmano pracAra karyo. bauddha bhikSu dhasena viracita "mahAvaMzakAvyamAM ullekha che ke I. sa. pUrve lagabhaga 437 mAM siMhaladvIpanA rAjA panugAnaye anurAdhapuramAM pitAnI rAjagAdI sthApI ane tyAM nirgatha munio mATe giri nAmanuM sthAna banAvyuM. kahevAnI jarUra nathI ke te samaye siMhalahIpamAM A0 lehityanA saMtAnIya jena nize vicAratA hatA. ane tyAMne rAjA paNa jainadhamI hato. 3. A samudrasUri-A AcArya paNa bhUtaLa upara ghaNe upakAra karI aMte sametazikharagiri para anazana svIkArI mokSe gayA. A samaye vaizAlInA gaNanAyaka mahArAjA ceTaka tathA rAjA siddhArtha ItyAdi aneka mahArAjA jena hatA. zuddhodana rAjAnA putra zAkyasiMhe prathame A ja nigraMtha samUhanA pihitAzrava muni pAse jena dIkSA lIdhI hatI ane pachI tapasyAthI kaMTALI pitAne ne bauhamata calAvyo hate. 4 A. zrIkezIgaNudhara-ujajenanA rAjA jayasena ane rANa anaMgasuMdarInA putra kezIkumAra zrIvidezI muninuM vyAkhyAna sAMbhaLI jainadharma pAmyA ane temaNe temanA ja mukhethI pitAne pUrva vRttAMta sAMbhaLI atismaraNa jJAna pAmI pitAnAM mAtA Page #37 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jena paraMparAne ItihAsa pitA ane bIjA 500 manuSya sAthe jaina dIkSAne svIkAra karI jinavANanA parizIlanathI yogyatA meLavI gaNanAyakapada prApta karyuM. A AcArya tAvika vyAkhyAtA, vAstavika pakSanA ane satyAgaveSaka hatA. mati, zrata ane avadhi ema traNa jJAnavALA hatA. vetAMbikAne rAjA pradezI meTe nAstika hatuM. te citra maMtrInI preraNAthI A AcArya pAse Avyo ane aneka prazno karyA pachI A AcAryanA uttarathI ni:zaMka banI parama jaina rAjA banyuM. gaNadhara zrIkezIsvAmI zrAvastI nagarInA taMdakavanamAM hatA tyAre bhagavAna mahAvIrasvAmInA prathama gaNadhara IndrabhUti gautamasvAmI tyAM AvyA ane bhagavAna pArzvanAtha tathA bhagavAna mahAvIrasvAmInA zAsanamAM vibhinna dekhAtA (1) mahAvrata, (2) vAveSa, (3) ekane jaya, (4) nehapAzamukti, (5) tRSNalatA cheda (6) kaSAyAgnizamana, (7) ma gadamana, (8) sanmArga, (9) dvIpa, (10) dehano sAce nAvika (11) sarvajJa prakAza (12) nirvANasukha vagere viSaya para jAhera vArtAlApa karyo. pariNAme baMne tIrtha kane mArga eka ja che ema nirNaya thatAM gaNadhara zrIkezIsvAmI pAMca mahAvrata svIkArI bhagavAna mahAvIrasvAmInA zAsanamAM dAkhala thayA ane teone zramaNa saMgha "pArthApatya" tarIke jAhera thaye. - A zramaNa saMghanAM nircatha, cAturyAmI, pArzvanAtha saMtAnIya, dvivaMdanIka, kaMvalAgaccha vagere ghaNuM nAmAMtare che, tathA mAthuraga7, karaMTaga7, kuphadazAkhA, bhinnamAlazAkhA, caMdrAvatI zAkhA, meDatAzAkhA, khaTTaphUpazAkhA (nagI pizALa), bikAnerI zAkhA, khajavAnAzAkhA, pAkAraMTazAkhA, tapAdana zAkhA vagere aneka peTA bhede che. gaNadhara keza svAmI te bhagavAna mahAvIrasvAmInA samakAlIna samaya AcArya hatA. 5. A0 svayaMprabhasUri-teo mahAna tapamUrti ane prakAMDa vyAkhyAtA hatA. 6. A0 ratnaprabhasUri-eka divase A0 svayaMprabhasUri Page #38 -------------------------------------------------------------------------- ________________ gaNadhara zrI sudharmAsvAmI bhinnamALamAM vicaratA hatA tyAre vidyAdharono rAjA maNiratna u ratna cUDa tyAM AvyuM ane teNe sarimahArAjane upadeza sAMbhaLI pitAnA putrane rAjya seMpI pa00 vidyAre sAthe jaina dIkSA laI vIra saM. para mAM sUripada prApta karyuM. jemanuM nAma zrIratnaprabhasUri rAkhavAmAM AvyuM. AcArya mahArAja vihAra karatA karatA upakezanagara padhAryA. zrI pUjarAjAne putra surasuMdara abhimAnathI ane caMdra maMtrIne putra uhaDa nAnA bhAInA TeNAthI bhinamAla tarapha nIkaLyA. baMnene navuM nagara vasAvavuM hatuM. eTale teoe 12 jana pramANa upakezanagara vasAvyuM jemAM bhinamAlanA 1800 vyApArI, 00 brAhmaNa tathA bIjAo AvI vasyA hatA. surasuMdare uhaDanA putra sAthe pitAnI putrI paraNAvI hatI. A ratnaprabhasUrine A upakezanagaramAM koI jaina na hovAthI ghaNuM kaSTa paDayuM. upavAsa upara upavAsa karavA paDayA. chatAMya teoe 3 sAdhuo sAthe tyAM mAsuM rahevAne niradhAra karI bIjA ziSyane keraTA vagere tarapha vihAra karAvyuM. eka divasa maMtrIputrane sApa karaDayo. tamAma upAye niSphaLa gayA. aMte tene smazAnamAM paNa laI gayA, paraMtu AcArya mahArAjanA caraNadaka chAMTavAthI tenuM jhera UtarI gayuM ane tene ne janma maLe. A ghaTanAthI rAjA, maMtrI vageree jainadharma svIkAryo ane teo esiyAnA hovAthI "osavAla" jena tarIke prasiddhi pAmyA. rAjyAdhiSThAyikA tathA pAdradevI cAmuMDA mAMsAhArI hatI, tene paNa sUrimahArAje upadeza ApI samakitI banAvI ane sacikA nAma ApI esavAnI kuLadevI tarIke sthApita karI. devIe mAMsAhAra choDayo, te eTalA sudhI ke lAla phUlane paNa te pitAnA bhogamAM pasaMda karatI nahatI. eka zeThe viSNumaMdira baMdhAvavAnuM zarU karyuM paNa divase caNe ane rAte taTI paDe. teNe AcArya mahArAjanA kahevAthI bhagavAna mahAvIrasvAmInuM maMdira baMdhAvavuM zarU karyuM, je nirvine saMpUrNa thayuM. kudaratane khela evuM banyuM ke, tenI gAya luNa Page #39 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jaina paraMparAne ItihAsa kahInI pahADI para haMmezAM dUdha jharI AvatI hatI, e vAtanI zaramahArAjane khabara paDI tyAre temanA kathana pramANe te jamInamAMthI bhagavAna mahAvIra svAmInI pratimA maLI AvI ane tenI pratiSThA mATe vIra saM. 70 mahA suda 5 guruvAranA brAhma muhUrta pratiSThA lagna niradhAryuM. zrI kAraMTAnA saMghe paNa te ja lagnamAM kAraMTAmAM bhagavAna mahAvIra svAmInI pratiSThA karAvavAne niradhAra karyo. AthI AcArya mahArAje baMne sthAne eka ja lagnamAM bhaga vAna mahAvIrUvAmInI pratiSThA karI ane A cAmatkArika ghaTanAthI je dharmanI moTI prabhAvanA karI. tyAra pachI AcArya mahArAje karaMTAmAM jaI muni kanakaprabhajIne AcArya padavI ApI, tenAthI kereTAgaccha" cAlyo ane vIra saM. 77 mahA suda 5 ne divase esiyAmAM tyAMnA rAjA e banAvelA maMdiramAM bhagavAna pArzvanAthanI pratiSThA karI. tenI devakulikAmAM sacikAdevInI paNa pratiSThA karI. paradezI humalAo vakhate bhagavAna pArzvanAthanI pratimA bIje laI javAmAM AvI hatI eTale tene sthAne pAchaLathI sacikAne besADavAmAM AvI che. vaLI eka divase eka dhanADhaya brAhmaNanA putrane sApa karaDayo. tene paNa AcArya mahArAjanA caraNedakathI ArAma thaye. AthI bAhya ke jeo jainadharma pratye sUga caDAvatA hatA teo paNa maya banI jaI jainadharmanA premI banyA. ekaMdara AcArya mahArAje A pramANe 180000 jene banAvyA ane teo vIra vi. saM. 84 mAM vargavAsa pAmyA. 7. A. zrIyakSadevasUri-temanA eka ziSya koTA jatAM rastAmAM maNibhadranA maMdiramAM rahyA hatA. tyAM maNibhadra upara pAtarAnuM pANI chAMTavAthI gAMDA thaI gayA hatA. AcArya mahArAje sAdhune ThIka kayA ane yaMkSane paNa pratibaMdha karI potAnuM "yakSadeva"nAma sArthaka karyuM. saMbhavataH temanA upadezathI baMgALamAM jene thayA hatA je Aje "sarAka" tarIke prasiddha che. Page #40 -------------------------------------------------------------------------- ________________ aNadhara zrIsAmaNavAmI 8. A. kasUri. 9. A devaguptasUri. 10. A siddhasUri 11. A ratnaprabhasUri (bIjA)-A AcAye vIra saM. 220 mAM ghaNA osavAlone jaine banAvyA, e vahIomAM ulekha maLe che. 12. A yakSadevasUri (bIjA). 13. A kasUri-AsiyAnA zeTha lUNadahInI jamInamAMthI je devAdhiSThita pratimA laI AvyA hatA te pratimAne batAvela mudata pahelAM jamInamAMthI kADhatAM chAtI upara be lIbu jevI go rahI gaI hatI. vIra saM. 373 mAM AsiyAnA yuvakoe te bane gAMThane beThAvavA mATe salATe pAse TAMkaNuM karAvatAM temAMthI ekadama lehInI dhAra vahevA lAgI. A. kakasUrie saMghanI vinati thatAM maMDovarathI ahIM padhArI mULa pratiSThAne bhaMga thayo jANa AzAtanA dUra karavAne vidhi karAvyuM, te A pramANe 8 aThThAI mahotsava cAlu karyo. AcArya mahArAje tathA zrIsaMghe aThThama karyo. trIje divase prabhunI jamaNI bAjue 1 tAte, 2 bAphaNa, 3 kAvara, 4 valahIla, 5 zrIpALa, 6 kulaha8, 7 moriya, 8 vIrahaTa, 9 zreSThI ane DAbI bAjue 10 saMtI, 11 AIcaNA, 12 bhUrA, 13 bhAdra, 14 ciMcaTa, 15 kuMbhara, 16 kanejiyA, 17 DiMDubha ane 18 laghu zreSThI e aDhAra vanA vaDerAoe UbhA rahI bali-bakulA karIne pANuM, dahIM, dUdha, ghI, zeraDIno rasa ane savaiiSadhi jaLanA kaLamo vaDe prabhune moTe nAtrAbhiSeka karyo. - jJAnIe te jANI cUkyA hatA ke mULa pratiSThAne bhaMga thaye che. AthI A nagaramAM have kaleza-kaMkAsa vadhaze, dhana-dhAnya ghaTaze ane nagarane paNa nAza thaze. Page #41 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jaina paraMparAne itihAsa 14. A devaguptasUri (bIja)-temaNe kanojanA rAjA citrAMgadane prati ane rAjAe banAvela jinAlayamAM senAnI pratimAnI pratiSThA karAvI. 15. A0 siddhasUri (bIjA). 16. A0 ratanaprabhasUri (trIjA). 17. e yakSadevasUri (trIjA)-jeo vIra saM. 58 5mAM AcAryapade AvyA. A AcArya mahuvAmAM birAjatA hatA tyAre svecchAe mahuvA lUMTI jAvaDazAha vagerene keda pakaDayA hatA. sAthesAthe 500 sAdhuo ane A AcAryane paNa keda karyA hatA. paraMtu eka svaiccha banI gayela zrAvake AcArya mahArAjane choDAvI pitAnA mANaso sAthe khaTTaphUpa (khAMTu) pahoMcADI dIdhA. zrAvakee zramaNe vinA zAsanano uchera thaze ema jANa 11 chokarAo vaharAvyA, AcArya mahArAje te 11ne dIkSA ApI ane jenA halA pahelAM AcAryazrIe pitAnA be ziSyone bahAra ravAnA karI dIdhA hatA, teo paNa gurune AvI maLyA. eTale AcArya mahArAja tyAMthI vihAra karI AvaDa padhAryA tyAM paNa zrAvakoe pitAnA putre vaharAvyA. A ghaTanA vikrama saM. 100 pachI banI hatI. tyAra pachI gurumahArAje khaMbhAtamAM bhagavAna pArzvanAthanI pratiSThA karAvI. ka vaLI A AcArya mahArAje A. zrIva senasUrinuM svarga gamana thatAM vidyamAna dareka munione ekaThA karyA ane nAgendra, ca, nivRtti tathA vidyAdharanA nAmathI cAra ga sthApita karAvyA. AcAryazrIe jaina saMghanuM ekama racavA mATe potAnA samudAyane paNa caMdraga sAthe joDI dIdhe. caMdragacchane digabaMdha A pramANe che: "keTigaNa, vajIzAkhA caMdrakuLa ane saMprati.. ItyAdi A munisaMmelanamAM 4 AcArya, 7 upAdhyAya, 12 vAcanAcArya, 2 pravaka, 2 mahattara, 2 mahatta, 12 pravatinI, 500 sAdhu ane 700 sAvaja hAjara thayAM hatAM. Page #42 -------------------------------------------------------------------------- ________________ gaNadhara bIsudhamasvAmI 18. A kakasUri (trIjA) 19. A devaguptasUri (trIjA)-A samaye kAraMTAgacchamAM u0 devacaMdrajI thayA. 20. A siddhasUri (trIjA)-teoe potAnA ziSyane mAtra "yakSamahattara" pada ApyuM hatuM. keIne AcArya banAvyA na hatA. ane teo kALadharma pAmyA. 21. A ratnaprabhasUri (thA) 22. Ava yakSadevasUri-teo khaTTaphUpamAM rahetA hatA ane mahatta hovA chatAM gacachano bhAra vahana karatA hatA. temaNe mathurAnA paMDita ane A0 samantabhadranA saMtAnIya nAnA vine sUripada ApI karaMTaka gacchanA nannAcArya banAvyA. nannAcArya ghaNAne dIkSA ApIne tarata kALa karI gayA, tethI temanA eka ziSya kRSNa trASie khaTTaphUpamAM yakSa mahattara pAse AvI pharI upasaMpadA lIdhI ane te sUrijInI pATe AvyA. (upakezagachaprabaMdhaka 206-212) 23. A kasUrikRSNaSi e ja A kakasUri che. temaNe cakezvarI devInA vacanathI citaDa jaI ekane dIkSA ApI bhaNAvyA ane A devaguptanA nAmathI pitAnI pATe sthApyA ane nAgAramAM temane bahu sanmAnapUrvaka praveza karAvI temanA hAthe pratiSThA karAvI. pachI giranAranI yAtrA karI tyAMthI mathurAmAM jaI pAraNuM karyuM. temaNe ekavAra devaguptasUrine jaNAvyuM ke, A siddhasUri pachI upakezagaccha zANuM varSa sudhI gurUzUnya rahyo che. tethI ja bIjA AcAryonI IcchA pramANe meM tamane sUripade sthApyA che, paraMtu kharI rIte te e jarUrI che ke garacha mATe anugadharasUri nIma joIe, to tame A vAtanuM dhyAna rAkhaze. (upa0 0 212-216) A kRSNaRSi ane kRSNapiMgachanA AvAcArya kRSNaSi e baMnenA jIvanamAM keTaleka aMze sAmyatA maLe che. eTale A A0 kasUri ane A0 kRSNarSinuM caritra bheLaseLa thaI Page #43 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jena paraMparAne ItihAsa gaNe che. tIrthabhUmi gujarAta ane nAgoramAM maMdira karAvyAM vagere ghaTanA tapasvI kRSNarSinA upadezathI banI hatI, e vAta temanA ziSya A0 jayasiMhasUrinA ullekhathI spaSTa thAya che. * 24. A0 devaguptasUri ( thA)-A AcArye gurunI AjJA pramANe pitAnI pATe anukrame (25) maMtradhArI jayasiMhane, temanI pATe (26) vIradevasUrine, ane temanI pATe (27) vAsudevane sthApyA. paraMtu vIradevasUri guru AjJAmAM rahyA nahi. eTale AcArye teone cheDI dIdhA. vaLI caMdrAvatImAM bimArI prasaMge . (28) kakakasUri sthApyA ane temane paNa rada karyo. aMte chelle samaye caMdrAvatImAM bhagavAna mahAvIra svAmInA maMdiramAM saMgha samakSa bIjA (20 karine sthApI svargaprayANa karyuM. A devaguptasUrie kAraMTAgachanA A0 nannasUri kALa karI javAthI temanA ziSya potAnI upasaMpadA letA hatA, teomAMthI yAmahAra, temanI pATe sArvadeva mahAra, temanI pATa upAdhyAya, temanI pATe mahattara ane temanI pATe eka upAdhyAyane bannasUri tarIke sthApyA. temanI pachI sarvadeva AcArya thayA. A gaNanAyake paikInA ghaNA mathurA taraphanA hatA. A gacchamArja AcAryone anukrame navasari, kasUri ane sarvadevasUri e traNa nAme ja apAtAM hatAM. 25. A siddhasUri (25) muni jayasiMha 26. A0 ratnaprabhasUri (26) vIradevasUri 27. A yakSadevasUri (27) muni vAsudevajI 28. A. kakakasUri-teo caMdrAvatImAM 12 gAmanA saMgha samakSa karaMTakagachanA A sarvadevasUrinI AjJAmAM rahI utkarSa pAmyA-AcArya banyA. temaNe vIra saM. 500 pachI mareTanI jUnI khAIne pAdatAM temAMthI nIkaLelA zrI neminAthanA biMbanI saMpe karAvelA navIna prAsAdamAM pratiSThA karavI tathA pitAnA ziSya zAMtimuninA pratibodhathI jaina banelA tribhuvana durgapatie Page #44 -------------------------------------------------------------------------- ________________ paheluM] gaNadhara zrIsudharmAsvAmI karAvelA jinAlayamAM paNa pratiSThA karAvI. te pradezamAM jainadharmane vadhu pracAra karyo ane teo tyAM ja vargastha thayA 29. A devaguNasari (pAMcamA) 30. A siddhasUri (pAMcamAM). 31. A ratnaprabhasUri (chaThThA)- A AcAryanA bIjA ziSya A0 udayavadhanathI "dvivaMdanIkagacacha ne temAMthI ja tapagacchamAM bhaLI "tapAnazAkhA" nIkaLI che. jei meM AgaLa Apela che). " 3ra. A cakSadevasUri (6) : * * 33. A0 kakrasUri (6)-A AcArya mahAna zaktisaMpanna hatA. teoe zrImAlapuranA jinAlayamAM bhagavAna zrI RSabhadevanI pratiSThA karI. temane sacikAdevI, cakezvarIdevI ane sarvAnubhUti yakSa hAjarAhajura hatA. ekavAra moTakATanA zrAvaka zeTha somAzAhane bharUcamAM guru tathA devIne baMdha daravAje joIne kuzaMkA utpanna thaI. devIe tarata ja tene lohI vamate karI mUkyo ane gurunI AjJAthI sAje te karyo paNa tyArathI devIe pratyakSa svarUpe guru pAse AvavAnuM baMdha karyuM. tyAra pachI AcArya mahArAje vagacchanI punarvyavasthA pI te A pramANe 1. A0 ratnaprabhasUri, ATha yakSadevasUri jevA yathArtha nAmI AcAryo have thavAnA nathI mATe have pachInA AcAryone e nAma ApavAM nahIM. eTale ke kakkari, devaguNasUri ane siddhasUri e traNa nAmanA AcAryo karavA. 2. nAgendagacha ke calagaccha ItyAdi digabaMdhamAM sudhAro vadhAro karyo ane e ja samaye zrI pArzvanAtha bhagavAnane samudAya caMdraga7nA digabaMdhamAM dAkhala thaye ane A udayavadhanasurijIne samudAya bhagavAna pArzvanAtha ane bhagavAna mahAvIrasvAmI ema bane zramaNaparaMparAne mArAthI kirInA , Page #45 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jena paraMparAne itihAsa [prakaraNa je gaI samaya jatAM tapagacchamAM maLI gayo ane "tapAratna" tarIke jAhera thaye. 3. upakezagaNamAM-1 suMdara, 2 prala, 3 kanaka, 4 me, 5 sAra, 6 caMdra, 7 sAgara, 8 haMsa, 9 tilaka, 10 kalaza, 11 rana, 12 samudra, 13 kalela, 14 raMga, 15 zekhara, 16 vizAla, 17 rAja, 18 kumAra, 19 deva, 20 AnaMda, 21 Aditya ane 22 kuMbha ema rara nadI zAkhAo sthApI. 4. tyAra pachI A ga7 kadAcAryasaMtAna tarIke khyAti pAmyuM. je A kadAcArya ekavAra jeTha mahinAmAM saMgha sAthe Abu tarapha padhAryA tenI taLeTImAM pANI na maLavAthI saMghamAM hAhAkAra macI gayo tyAre temaNe vaDanI nIce daMDaprayogathI jaLaprApti karAvI saMtha rakSA karI. saMghe tyAM kuMDa banAvyuM, jenuM pANI dukALamAM paNa sukAtuM nahotuM. caMdrAvatInA jene te vikramanI caudamI paMdaramI sadI sudhI dara sAla ahIM AvI sAdharmika vAtsalaya karatA hatA. bharUcanA sAdharmika vAtsalyamAM ghI khUTI gayuM, tyAre AcArya mahArAje jesalamerathI maMgAvI ApyuM hatuM. 34. A devaguptasUri (chaThThA)-te samaye u0 tilake 'zAMtinAthacaritra"nI racanA karI. 35. A siddhasUri (chaThThA) 36. A kasUri, 37 A0 devaguNasari, 38. A0 siddhasari. 39. A0 kakasUri. (AThamA) 40. A devaguptasUri (8)--vi. saM. spe. teo janma kSatriya hatA. temane viNA vagADavAne rasa lAge te kaI rIte cheDI zakayA nahIM ane kriyAzithila banI gayA. zrIsaMghanA dabANathI bIjA munine pitAnI pATe sthApI sUripada choDI te lATamAM Page #46 -------------------------------------------------------------------------- ________________ paheluM ] gaNadhara zrI sudharmAsvAmI cAlyA gayA tyArathI upakezagacchamAM ema nakakI karavAmAM AvyuM ke have pachI zuddha pitRkuLa ane zuddha mAtRkuLavALAone ja gaNanAyakapade sthApavA. 41. A siddhasUri (AThamA ) 42. A kakakasUri (nava) 43. A devaguNasuri (navamA)-saM. 107ra, temanuM yuni. paNAnuM nAma jinacaMdra gaNi tathA kulacaMdra gaNi hatuM. temaNe paNa laghuvRttivALuM nava5 prakaraNuM, navatara prakaraNa ane paMca pramANa" nAmanA graMtha banAvyA che. 44. A siddhasUri (navamA)-A samaye keTaka gacchamAM 45 mI pATe AnannaprabhasUri thayA. temaNe vi. saM. 1013mAM Abu pAsenA eka gAmamAM cauhANa dhAMdhala putra surajana, tenA putra sAMgaNa, tenA putra behisthane saparivAra jena banAvI bothA gotra sthApyuM, jenI vacharAja ane philiyA mukima vagere zAkhAo thaI. susA gAmanA rAva dhuvaDajIne jena banAvI dhADIvAla zetra sthApyuM. rAtaDiyA bherunA sthAne rAtaDiyA vaMza sthApe. rAva sAMkavAne jena banAvI sakhalecA getra sthApyuM, jenI kATiyA, koThArI, khajAnacI vagere zAkhAo banI. (mahAtmAnI vahInA AdhAre) temanI pATe keraTaka gacchamAM 46 mA padhara A0 kakasUri thayA. temaNe saM. 1019 mAM pIvasa rAnA cauhone jena banAvI khIrasarA gotra sthApyuM. e ja rIte minI gAtra athavA managetra paNa sthApyuM hatuM. 45. A0 kasUri (dasama)-A samaye sucantI zeTha kapardI zAha dhananA abhimAnathI aNahilapura pATaNa jaI vasyA. 49. A devaguptasUri (dasamA ) 47. A siddhasUri (dasamA)-temaNe pATaNamAM zeTha kapaDI zAhe karAvelA jinAlayamAM savarNamiti pittalanI mahA . . . - - - Page #47 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 24 * jene paraparAne itihAsa [prakaraNa varasvAmInI pratiSThA karAvI, je pratimAnAM netra lAkha lAkhanA mUlyavALA be nIlamaNithI banAvelAM hatAM. vapranaga kuLanA bahAdeve A kAryamAM moTe sAtha Ape hatuM. A siddhasUrinA ziSya jaMbUnAga gurupade thira thaI vihAra karI levadravAnA rAjA tane pratyakSa varSaphaLa ke jemAM cAlu sAlamAM yavanAdhipa mumuci (mahamada gijhanI) hala lAvaze ane hArI jaze vage re batAvI jainadharmapremI banAvyA hatA. brAhmaNane paNa anukULa karyA hatA. dvavAmAM bhagavAna mahAvIra svAmInuM maMdira karAvyuM hatuM ane jinazataka'nI racanA karI hatI. temanA ziSya devaprabha mahattara, temanA ziSya kanakaprabha mahattara, temanA ziSya siddharAja jaya. siMhanA bhatrIjA u. paprabha nAme thayA. u0 pAprabha kumArapALanA samaye pATaNa gayA hatA. pachI temaNe nAgora, siMdhamAM ThaMbharelA thaI sAmareDI jaI tyAM jinAlaya banAvyuM ane paMcanada upara hAma jApa karI tripurAdevIne sAdhI vacanasiddhi meLavo. temane bhImadeva rAjA (saM 1235 thI 1298)nI paTarANu guru tarIke mAnatI hatI. temaNe sapAdalakSa dezanA ajameramAM rAjA vIsalanI sabhAmAM kharatarAcArya jinapatisUri (saM. 1223 thI 1277) sAthe "gurukAvyASTaka" para vAta karI jaya meLavyuM hatuM. A samaye koTaka gacchamAM 48mI pATe A0 nannasUri thapA. temaNe upadeza ApI 39 vaMzane jena banAvyA hatA. te A pramANe sughecA, kaThamI, koTaDiyA, kapuriyA, dhAkaDa, vagetA, nAgalA, nAra, seThiyA, dharakaTa, mathurA, senecA, makavANa, phiriyA, khANiyA, sukhiyA, lagaliyA, pAMDugetA, pisAcA, bAkIliyA, sahAcetI, nAgaNa, khImANudiyA, vaDerA, gaNecA, sonANAM, ADecA, cIMcaDA, nibADA vagere. (mahAtmAnI vahInA AdhAra) hAla A gAtro tapagacchamAM maLI gayAM che. . 48. A kakasUri. Page #48 -------------------------------------------------------------------------- ________________ gaNadhara sudharmAsvAmI - 49A devaguptasUri--vi. saM. 1108mAM bhinnamAlamAM sUripada meLavyuM. te utsavamAM bheMsAzAhe 7 lAkha drampa khagyA hatA. emane prabhAva eTalo badho hato ke temanA caraNe dakathI viSa UtarI jatuM hatuM. 50. A0 siddhasari. - 51. A kakakasUri-A. zrIkasUri. "upakezagacchaprabaMdha" mAM samAzAhanI kuzaMkA, devyAgamananuM rokANu, gaSNavyavasthA, kudagacchano prAraMbha, AbunI taLeTImAM kutpatti ane caMdrAvatInA jenenuM sAdharmika vAtsalya e ghaTanAone A AcArya sAthe joDe che. A AcArya vi. saM. 115mAM gacchanAyaka banyA. teoe jAvajajIva sudhI ekAMtare upavAsa ane pAraNe AyaMbila ema tapa karyuM. gurjarezvara kumArapALanI sahAyathI zithilAcArI sAdhu, sAdhvIne choDI ga7ne krioddhAra karyo. tyArathI temane gaccha "kakuMdAcAryagara' tarIke jAhera thaye. kalikAlasarvajJa A0 hemacaMdrasUri paNa teone bahu sanmAnatA hatA. teoe sapAda lakSathI mareTakeTa jatA sAthane mahecchAnA upadravathI bacAvyo hatuM. temaNe pitAnI pATe devagusUrine sthApI pATaNamAM svargagamana karyuM. teo vi. saM. 1212 sudhI vidyamAna hatA. para. A0 devaguptasUri-pAMca bhAIvALI zrI nAmanI bALa vidhavA A AcAryane dharmabaMdhu tarIke mAnatI hatI. tethI temane potAnA bhAganA savAlAkha dhamma A dharmabaMdhune ApavA jaNAvyuM. gurujIe teno tyAga karyo ane temAMthI moTe raMgamaMDapa baMdhAvyuM. A AcAryane vi. saM. 1165 pahelAM AcAryapada maLyuM hatuM ane vi. saM. 1232 sudhI hayAta hatA. A rIte temaNe lAMbA kALa sudhI gacchane bhAra vahana karyo hato. temanA ziSya dhanadeve saM. 116pamAM AcArya devagumasuribA navapada prakaraNanI laghuvRtti para bahavRtti, saM. 1174mAM navapada prakaraNa para vRtti, ane saM. 117mAM caMdraprabhAcaritra' banAvelAM che. Page #49 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jena paraMparAne itihAsa tprAra - AcAryazrIe pitAnI pATe kakkarine sthApI devAmAM prayANa karyuM hatuM. - 53. A sivasUri-teoe saM. 1192mAM "kSetrasamAsa para vRtti" banAvI. teo A zrIdevaguptasUrinI vidyamAnatamAM ja kALadharma pAmyA hatA. 54. A kakakasUci---teo vi. saM. 1232mAM gacchanAyaka banyA. pANInA abhAve moTo raste kaThina thaI paDyo hate. zrAvako sAthe hoya te ja vihAra thAya evI viSama paristhiti hatI. AcArya mahArAje jeTha mahinAnA vihAramAM pakSIvALA vRkSane joI pAse jaLabhUmi hovI joIe ema samajI dhyAna dvArA jaLarathAna prakaTa karyuM ane moTekaTane vihAra khullo karAvyuM. moTamAM siMhabaLanI bahena ratnAdevIe gurumahArAjane yegazAstra"nI prati vaherAvI. AcArya mahArAje saM. 1236mAM pAlanapuramAM bhagavAna neminAthanA maMdira upara kaLazapratiSThA karAvI ane bhAyaNa dezanA rAjAne jenadhamI banAvyuM. 55. A0 devaguptasUri. 56. A0 siddhasUri. 57, A0 kasUri. 58. A0 devaguptasUri 59. A siddhasUri--teo saMvata 125mAM gujarAtamAM hatA tyAre svecchAe eziyAnagara bhAMgyuM. temanA gurubhAI vIradeva eziyAmAM jema bALakone bhaNAvatA hatA. maMtravilAmAM nipuNa hatA. temaNe jaina bALako upara khIlI devAnuM kAmaNa karanAra garviSa yegIne pitAnI vidyAne paNa batAvI namra banAvyuM hatuM ane saM. 125ramAM zahAbuddIna ghorIe eziyA bharyuM tyAre bhagavAna zrI mahAvIrasavAmInA maMdirane gabhArA paththarathI caNa laI pratimAnI rakSA karI hatI. - AcAryazrIe saMvata 1255mAM potAnA jApamAM vIra. saM. 300mAM banelasiddhacakranA maMtravALe rUpAne jIrNa paTa hatuM tene uddhAra karyo. teo koIne paNa AcArya banAvyA vinA kALadhama pAmyA hatA. Page #50 -------------------------------------------------------------------------- ________________ paheluM] gaNadhara zrI sudhamAM svAmI 60. A kakasUri-A AcArya vi. saM. 1274mAM pAlanapuramAM , hulAdana rAjAe banAvelA prahUlAdana vihAramAM bhagavAna 59laviyA pAzvanAthanI pratiSThA karAvI. 1. A devaguNasUri-zrI saMghe u0 devaguptane ucca nagarathI belAvI saM. 1278mAM gacchanAyaka banAvI devaguNasUri evuM nAma ApyuM. teo upAdhyAya (Ine vidvAna hatA. temaNe sArA gacchanAyaka maLe tenI takedArI rAkhI potAnA munione khUba vidvAna banAvyA. te A pramANe - u0 devAnaMda-temaNe viSama dezamAM naInagaramAM jaI bhagavAna neminAthanI pratiSThA karAvI. paM. viracaMdra-te vidvAna hatA. maMtravAdI hatA. deSinivAraNa mATe moTaTamAM trapAlano upadravazamana, siMdhamAM nAmanA, jAlAramAM pitAnI bhaviSyavANI ityAdi paracAo batAvI 28 varSanI nAnI vayamAM ja kALadharma pAmyA.. paM. devacaM-temaNe sarasvatIne pratyakSa karI vara maLajo. mahArASTramAM jaI pulIyakavAdI dharmacine harAvyo. tilaMgamAM digaMbara dhamakIrtine chatI vanavAse karyo ane karNATakamAM 21 sargavALuM saMskRta "caMdraprabhacaritra' banAvyuM. A vidvAna abhimAnI hovAthI AcAryapadane cepagya nahatA. paM sthiracaMdra-teo tArkika ane kavi hatA. u. haricaMdra-temaNe kacchanarezane pratibadhI tyAM bAlikAne dUdha pItI karI mArI nAkhavAnI je prathA hatI tene aTakAvI u. caMdraprabha-teo nimittavedI hatA. vAcanAcArya pAsapUrti temaja temanA ziSya harSacaMdra hatA. pa. padmacaMdra-temaNe saM. 1337mAM bAvana jinabiMba, Page #51 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ra jaina para parAnA itihAsa [ prakaraNa saccikA devI ane gaNapatinI pratiSThA karAvI hatI.+ (leAdrAlekha) A paikInA keTalAkane teoe sUripada ApyuM paNa temAM saphaLatA maLI nahi. eTale temane e vAtane bahu aksAsa hetA hatA. A AcAyaeN vaMthalImAM sAdhusamuddharanA vIramaMdinI pratiSThA karAvI. te pradezamAM upakezagacchanA upAsakA banAvyA. khaMbhAtamAM gAdharA nRpavijetA mahArANA kumArasiMhai banAvelA vIramadiramAM, dhRtavRttimAM vIjA ane sapAlAe banAvelA, mALavAnA jayasiMhapuramAM sAdhu AbhUe banAvelA ane puSkaraNImAM sAdhu tAliyAre banAvelA navAM jinAlayeAmAM pratiSThA karAvI, sa, dezala pAse saMgha kaDhAvyA. 84 varSanI uMmara thatAM pAlanapura AvI sthira vAsa karyAM ane tyAM ja chelle sarzikA devInI sUcanA pramANe sa. 1330mAM muni khAca'ne gacchanAyaka banAvI siddhasUri nAma ApI svargaprApti karI. A gacchanAyaka padanA utsava zAhe dezale karyo hatA. 63. A kakkasUri. 62. A siddhasUri. 64. A. devajIsasUri 65. A0 siddhasUri--teoe traNa lAkha dravya ane temanI sAthe sagapaNa karAyelI yuvAna kanyAne cheDI 20 varSanI umare dIkSA lIdhI hatI. sa. 1330mAM AcArya devajIsasUrinA hAthe gacchanAyaka pada meLavyuM hatuM. A arasAmAM AjInI taLeTImAM uMmararAye vasAvela kharaNI gAmanA ciMcaTageAtrIya zAha dezale AcAya siddhasUrine padamahatsava karyA hatA. te ja zAhe A A + jainAcAryAM gaNapatinI pratiSThA paNa karAvatA hatA; je brAhmaNavADA, kuMbhAriyA, cANasamA vagere sthAnAmAM mAjIda che. cAsamAnA bhaTevA pArzvanAthanA derAsaranA gupta bheAMyarAmAM gaNezanI mUrtinI gAdI upara zilAlekha che ke hArijagacchanA A. mahezvarasUrie savaMta 1247mAM gaNeza mUrtinI pratiSThA karI. ( jaina satya prakAza, kramAMkaH 114 117) Page #52 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pahelu* ] gaNudhara zrIsudharmAMsvAmI devazusara, A. siddhasUri tathA bIjA suvihita AcArcInA hAthe sabhrapatinuM tilaka karAvI karAyA rUpiyA kharacI sAte mahAtIthenA cauda rAjalAkamAM prasiddha evA 14 sadhA kAcA hatA. vaLI A AcArce mAMDavagaDhanA haradeva, vijayadeva, dezalanA bhAI AzAdhara ane cittoDanA sAmasihune upadezI sadha kaDhAvyA hatA. mAMDavagaDhamAM haradeva ane vijayadevanA maMdiramAM 24 bhikhanI, dolatAbAdamAM dezalanA putranA mahimAM bhagavAna zrIpArzvanAthanI, jUnAgaDhamAM rA. mAMDalikanA maMdiramAM bhagavAna mahAvIrasvAmInI, zatrujaya para tribhuvanasi'hanA madiramAM vartamAna 20 jinezvaranI, zatruMjaya para dezale karAvela yuvAgAramAM 2 anI, giranAra para tribhuvanasiMhanA putra saurASTranA adhikArI muMjAlanI devakulikAmAM, vaMthalInI devakulikAmAM jinamikhanI ane khaMbhAtamAM Avana jinAlayavALA vIramaMdiramAM kaLaza DanI pratiSThA karAvI. temaja sa. 1769mAM zatruMjayanA mULa maMdirane svecchAe tAThI nAkhyuM hatuM, tene zAhe dezalanA putra bhramarAzAha pAse tIrthoddhAra karAvI temAM sa. 1371nA mahA sudI 14 ne seAmavAre bhagavAna AdinAthanI pratiSThA krarAvI hatI. temanI kRpAthI lakhapatie tathA tenA bhatrIjA sthiradeve mathurA ane hastinApuranI yAtrA karI hatI ane bharatapuramAM jinAlaya athAnyuM hatuM. 83 A AcAye jUnAgaDhamAM tyAMnA saMghanI vinaMtithI sa. 1371nA phAgaNa suda 5 nA divase muni merugirine kakkasUri nAma daI sUripada ApyuM ane sa. 1376nA caitra suda 13nA divase AsiyAmAM kakkasUrine gacchanAyakanA bhAra ApI sva gamana karyuM. zAhu dezala paNa tenI pahelAM e mahine svagAmI thayA hatA. 66. mA. suri tee sa. 1371mAM sUri ane sa 1306mAM gacchanAyaka anyA. temaNe saM. 1393mAM 'upadezagacchaprama'dha' ane ' nAbhinadanajinAAraprabaMdha ' banAvyA, te pahelAM Page #53 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jaina paraMparAne ItihAsa [prakaraNa saMghavI samarAzAhe tilaMgadezamAM 6 lAkha baMdivAnane choDAvyA hatA. 67. A0 devaguNasUri-teo saM. 1409mAM dilhImAM AcArya banyA. teo moTA kavi, vidvAna, siddhAMtavedI ane sarva zAstronA jANakAra hatA. 68. A0 siddhasUri-saM. 1475mAM pATaNamAM sUripada. 99 A0 kasUri-saM. 1498mAM cittoDamAM sUripada. temaNe kacchanA jAma vIrabhadrane pratibaMdhI karachamAM amArI pravartAvI hatI. teo saMskRta ane prAkRtanA sArA vidvAna hatA. saM. 1512mAM A AcArya ane bhAvaDagacchanA AcArya vIrasUrie sAthe rahI bhagavAna zrIsumatinAthanI pratiSThA karAvI hatI. 70. A devaguptasUri-maMtrI jayasAgare saM. 1528mAM jodhapuramAM temane padamAhAtsava kayA. bhagavAna zrI pArzvanAthanuM maMdira tathA poSAla banAvyAM. temaNe pAMca upAdhyAya banAvyA hatA. u0 karmasAgaranA ziSya u0 devakIlele saM. 1566mAM "kAlikakathA" racI ane temanA ziSya devakalaze "SidanA pAI' racI hatI. 71. A siddhasUri-saM. 1505mAM meDatAmAM padamahatsava. 72. A0 kakakasUri-saM. 159lmAM jodhapuramAM padapratiSThA. A pachI karaMTakagacchanA AcArya sarvadevasUri tapagacchamAM bhaLI gayA ane kAraTA tapagaccha nIkaLe. dvivaMdanika A. kakkasUrie paNa tapA A0 zrIAnaMdavimalasUrinI nizrA svIkArI teo saM. 1584mAM makSIjI tIrthamAM tapagacchamAM dAkhala thayA. te A rAjavijayasUri banyA. temanAthI saM. 1615mAM tamAratna zAkhA cAlI. 73. A devaguNasU--isaM. 1931mAM sUripada. 74. A siddhasUri-saM. 1955mAM citra suda 13 nA bikAneramAM mahAmaMtrI ThAkurasiMhe padamahotsava karyo. 75. A0 kasUri-saM. 1689 phAgaNa suda 3nA divase sUripada, mahAmaMtrI ThAkurasiMhanA putra maM. sAvala tathA tenI patnI sAhibaree padamotsava karyo. Page #54 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pahela] gaNadhara zrIsudharmAsvAmI 76. A devaguNasUri-saM. 1727mAM mAgazara suda 3 ne divase padamahotsava thayA. 77. A siddhasUri-saM. 167 mAgazara suda 10nA roja paTTAbhiSeka thaye. 78. A. kasUri-saM. 1783 aSADha vada 13 padamahotsava thaye. 79 Ai devagusUri--saM. 1807mAM sUripada. 80. A siddhasUri-saM. 1847 mahA suda 10ne divase paTTAbhiSeka. 81. A kakkari- saM. 1891 caitra suda 8 bikAneramAM veda muttA saradArasiMhane ghare zrIsaMghe padamahatsava karyo. 82. A0 devaguNasUri-saM. 1905 bhAdaravA suda 13ne somavAre phalodhimAM vaida muttA zrIsaMgha paTTAbhiSeka karyo. 83. A siddhasUrisaM. 19pa mahA suda 11 ne divase bikAneramAM vaida muttA harisiMhajI tathA zrI saMghe paTTAbhiSeka karyo. ane rAjAe ApelA chAMTaNAvALI pacheDI oDhADI. temanA svarga vAsa pachI A paraMparA aTakI gaI che. 84. A karakasUri. 85. A devaguNasUri-mAravADamAM visalapuramAM saM. 1938 Aso suda 10 muttA navalamalajI patnI rUpAdevIthI janma, nAma gayavaracaMda. saM. 1950mAM rAjakumArI sAthe lagna, mAMdagImAM * "jaina sAhitya saMzodhaka naM. 2 e. 1, pAvalI samuccayapAvalI naM. 13mAM mudrita "upakeza ga7 padAvalI, jaina gurjara kavio bhA. 8 khaMDa 2mAM mudrita gujarasaMzAdhanasamrATanA paTTAvalInA sAra bhAgo, "bhagavAna pArzvanAthakI paraMparAkA ItihAsa pUrvAdha jida 1-ramAM chapAyelA meTI paTTAvalI "gacamata prabaMdha' avataraNe ane paTTAvalInAM avataraNa vagerenA AdhAre. Page #55 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jaina paraMparAne ItihAsa : prakaraNa anAthI muninI sajajhAyathI vairAgya. saM. 193 phAgaNa vada 6 sthAnakamANI" pUjya zrI lAlajI pAse sthAnaka matanI dIkSA. saM. 1977 mAM saMvegI zraddhA. saM. 1972mAM suda 11 zA che. A zrIvijaya dharmasUrinA ziSya girAja zrIratanavijayajI mahArAjanA hAye saMvegI dIkSA, poSa vada 3 vaDI dIkSA, ane saM. upakeza gaccha gacchanAyaka padapratiSThA. temaNe aneka graMthe banAvyA che. temanA dehamAM, vyAkhyAnamAM ane kalamamAM jema che, dharma pracAranI khUba dhagaza che, upakeza ga7 mATe tIvra lAgaNI che, je hAla vidyamAna che. ("bhagavAna pArzvanAtha kI para parAkA ItihAsa pUrvAdha jihada 1 nA AdhAre) dvivaMdanika gaccha 31 A0 ratnaprabhasUri-temanA mukhya ziSya A yAdevasUri thayA paNa temanA bIjA ziSya A0 udayavadhanathI dvivaMdanika gaccha ane temAMthI ja tapagacchamAM bhaLIne "tapArana zAkhA nIkaLI che, jenI paraMparA A pramANe che: 32. zrI udayavardhanasUri, 33. guNavadhanasUri, 34. devaratnasUri, 35. AnaMdasuMdarasUri, 36. zubhavadhanasUri, 37. jayaprabhasUri, 38. ajitaprabhasUri, 39. caMdraguptasUri, 40. suguNaratnasUri, 41. vinayavardhanasUri, 42. lakSmIvardhanari, 43. guNasuMdarasUri, 44. vinayasuMdarasUri, 45. harSaprabhasUri, 49. samudraguptari, 47. bhadraguptasUri, 48. udyotaratnasUri, 49. mANikayasuMdarasUri, 50. vimalaprabhasUri, 51. AnaMdavardhana sari, para, zivasuMdarasUri, 53. dharmaguptasUri, 54. vimalaratnasUri, papa. amRtavardhanasUri, 56. AnaMdaratnasUri, 57. IndraratnasUri, 58. devasari, 59kasUri, 60. siddhasUri, 61devaguNasUri, 62. kasUri, 63. siddhasUri, 64. devaguptasUri, 65. kakkari, 6. siddhasUri, 27. A0 dhanavadhanasUri-vi. saM. 1535 lagabhagamAM thayA. 68. A devaguptasUri-vi. saM. 1550 thI 1600 sudhI vidyamAna Page #56 -------------------------------------------------------------------------- ________________ paheluM ]. gaNadhara zrI sudhamAM svAmI hatA. temaNe maMtranA baLe gujarAtanA sulatAna bahAdurazAhanI pAlakhI AkAzamAM calAvI. baLada vinA kuvAmAMthI jaLa kheMcAvyuM. lAkaDAnI pUtaLI pAse paMkhe kALA ane vaDane calAvyuM. AthI camatkRta sulatAna bahAdurazAhe gurune gAma ApyAM paNa temaNe e na levAthI kaMbaLaratna ApyuM ane bArejAmAM kUvA-bAgavALI mATI pASAla baMdhAvI ApI. saMbhava che ke AthI ja upadeza gai "kaMbalagaccha" (kaMvalAga0) tarIke jAhera thaye haze. AcArya zrIe bArejAmAM maNibhadra vIranI sthApanA karI gAmane upadrava TALyuM hatuM. A sthAna Aje paNa tyAM ja che. da. A0 kakasUri-kAkara dezanA tIravADA gAmamAM saM. 1564mAM zrImALI devadattanI patnI devaladenI kukSithI janma. nAma rAmakumAra. saM. 1571 mAM dIkSA, saM. 1584 mAM sUripada. temaNe codaNa pUnamanA zAstrArthamAM caudazanI pAkhI sthApI hatI. maha. khudazAhane camatkAra batAvyuM hatuM ane "rAjavallabhasUri" biruda prApta karyuM hatuM. AthI teo rAjavalabhasUri tarIke paNa prasiddhi pAmyA hatA. temaNe AnaMdavimalasUrinA varada hasate gavahana karI kriyAuddhAra karyo saM. 155mAM digaMbara jIvAjIne harAvyuM ane saM. 1610mAM gujarAtamAM vihAra karyo paNa teo zithila banI gayA hatA. A ja varSe A. vijayadAnasUrie A hIravijayasUrine sirohImAM sUripada ApyuM hatuM tethI A AcAryane kheda thayo hato. pachI teo saM. 1913 mAM zithilAcAra ane bArejAne parigraha cheDI kriyeAra karI saM. 1915 mAM A0 zrIvijayadAnasUrijInI pATe yuvarAja. A. zrIvijayarAjasUri tarIke sthApita thayA ane saM. 1924mAM jhIMjhuvADAmAM svarge padhAryA. A tapAgacchanI ratnazAkhAnA mULa puruSa hatA, jemanI paraMparA nIce mujaba che: tapAratna zAkhA 57. vijyadAnasari, 58. rAjavijayasUri, temano paricaya upara AvI gayA che. Page #57 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jaina paraMparAne itihAsa prakaraNa 59. ratnavijayasUri, 60. hIraratnasUri, 61. jayaratnasUri, 62. bhAvaratnasUri, 63. dAnaratnasUri, 64. kIrtiratnasUri, 65. muktiratnasUri, 66. pudayaratnasUri, 67. amRtaratnasUri, 68. caMdrodayaratnasUri, 6. sumatiratnasUri, 70. bhAgyaratnajI-je DAM varSo pahelAM kALadharma pAmyA che. A AcAryone vizeSa paricaya AgaLa A0 zrIvijyadAnasUrinA varNanamAM ApavAmAM Avaze. ("jenayuga" varSa 3 pRSTha: 354, 401, 406 "jena gurjara kavio bhA. 3 vi. 2 pRSTha: 2289 "paTTAvalI nA AdhAre, kavi udayaratnakRta . 1770 mAM racela "pAMca pATa varNana rAsa" saM. 1894 lakhelI pratinA AdhAre) u0 udayaratna tapAunanI upAdhyAya zAkhAmAM thayelA che. sudharmAsvAmI aMtima tIrthaMkara zrI mahAvIra svAmInI pATe pAMcamA gaNadhara zrI dharmAsvAmI birAjyA. ApaNe prathama joI gayA tema bhagavAna zrI mahAvIrasvAmInA 11 gaNadharo mukhya ziSyo hatA. te paikInA 9 ziSyo te bhagavAna zrI mahAvIra svAmInI vidyamAnatAmAM ja rAjagRhInA vaibhAragiri upara eka eka mAsanuM anazana karI nirvANa pAmyA hatA, ane be ziSya vidyamAna rahyA hatA te paikInA eka sauthI moTA ane prathama gaNadhara zrIIdrabhUti gautamasvAmIne te bhagavAna zrImahAvIrasvAmInA nirvANa pachI alpa samayamAM ja kevaLajJAna prApta thayuM eTale bhagavAna zrI mahAvIra svAmI pachI saMghanAyaka thavA gya zrIsudhamosvAmI ja vivamAna rahA, eTale saMghavyavasthAne badho bhAra zrIsudhamosvAmI upara Avyo. temaja bIjA badhA gaNadharonA ziSya paNa zrI sudhasavAmInI AjJAmAM rahyA. A kAraNe Ajane samasta zramaNasamUha zrIsudhasvAmIne anuyAyI gaNAya che. e paNa eka pUbI che ke bhagavAna zrI mahAvIra svAmInAM je Page #58 -------------------------------------------------------------------------- ________________ paheluM ] gaNadhara zrI sudharmAsvAmI janmanakSatra ane janmarAzi hatAM te ja uttarAphAgunI ane kanyArAzi A gaNadharanAM janmanakSatra ane janmarAzi hatAM. ke apUrva cAga ! mATe ja A gaNadhara mahArAja tIrthaMkara pachI gacchanAyaka banyA haze zuM? temanuM janmasthAna keTalAka sanniveza hatuM. pitAnuM nAma dhammila ane mAtAnuM nAma bhadilA hatuM. teo acivaizyAyana gotranA brAhmaNa hatA. temane ApaNe uttama brAhmaNanI jema vidyAnA upAsaka ane niraMtara jJAnagoSThimAM tatpara joIe chIe. teo veda sAhityanA pAragAmI hatA. cAre veda, pura Na, ItihAsa, AcAra-kriyAkAMDa Adi cauda vidyAnA bhaMDAra hatA ane svabhAve sAgara jevA gaMbhIra temaja himAlaya jevA aDaga gheryavibhUtivALA hatA. emanA samaye bhAratavarSamAM pUba yajJo thatA ane e yamAM pazuonuM balidAna paNa devAtuM hatuM. ekavAra apApApurImAM samilabhaTTe maTe yajJa karAvyuM hatuM. eNe e yajJanA purohita-gaDavija tarIke AjubAjunA gAmamAMthI magadha dezanA prasiddha agiyAra paMDitene pitatAnA ziSya parivAra sahita AmaMtraNa ApyuM hatuM. emAM sudhamAM nAmanA paMDita paNa pitAnA 500 ziSyo sahita AvyA hatA. tyAM maLelA vidvAnomAM sudharmA pAMcamA naMbaranA paMDita gaNAtA hatA. apApAnagarImAM yajJa cAlI rahyo hato. tyAM zramaNa bhagavAna zrI mahAvIrasvAmI paNa lAMbA vihAra karIne AvI pahoMcyA. teo tAjA sarvaza thayA hatA. ahIM mAnavIo vagerenI samakSa emanI prathama dharmadezanA thaI e dezanA mukhya dhvani cAritatA lA pramo dharma" ane "mitta zvamUSag" hatA. yajJamAM AvelA paMDitaratnAe A sAMbhakaryuM. iMdrabhUti gautama temaja agnibhUti gautama te vAdavivAda karI sarvajJa prabhu mahAvIrane jItavAnA IrAde AvyA. paraMtu Akhare teo nAsIpAsA thayA ane pitAnA ziSya parivAra sahita zrI mahAvIra prabhunA Page #59 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 40 jaina paraMparAnA ItihAsa [ prakaraNa "C ziSya banyA pachI vAyubhUti ane vyakta paNa AvyA ane ziSyA anyA. tyAra pachI sudharmAM AvyA. emane zaMkA hatI A jIva jevA A bhavamAM che tevA ja paraNavamAM rahe che ? " arthAta jIva Aje je gati ane jevA zarIravALA che te maryA pachI paNa pharI te ja gatimAM ane tevA ja zarIravALA ane kemake kAraNane maLatu ja kArya upaje che. jema khetaramAM DAMgara vAvavAthI DAMgara ja thAya, java na thAya. AzakAnA javAma bhagavAna zrImahAvIrasvAmIe veda-vAkayothI ApyA. manuSya marIne manuSya paNa thaI zake che, jo tenAmAM saraLatA, mRdutA, sadAcAztiA Adi sadguNeA hAya tA. manuSya manuSyanuM AyuSya bAMdhI AgAmI bhave manuSya thaI zake che ane upara kahelA sadguNlRA na hAya te manuSya marIne pazu,pakSI ke nArakI ane che ane uparanA zuAthI vadhu gu]Ane khIlavA mare teA deva ane che. eTale je jevA hAya te tevA ja thAya evA ekAMtika niyama nathI. jema chANa, mUtara vageremAMthI vIMchI thAya che, mela ane parasevAthI vagere thAya che. A pramANe emanI zaMkAnuM samAdhAna thavAthI sudharma bhaTTe peAtAnA 500 ziSyA sAthe prabhu zrImahAvIradevanuM ziSyatva svIkAryuM". dIkSA lIdhA pachI prabhunI dezanA sAMbhaLI temaNe upoda vA vinavaij thA yuvedha vA A tripadI sAMbhaLI dvAdazAMgI-khAra Agama zAstronI racanA karI. temaNe pacAsa varSanI uMmare dIkSA lIdhA pachI bhAratavarSamAM vicarI bhagavAna zrImahAvIrasvAmInA divya sadezanA ucca svare pracAra karyAM. prabhu mahAvIranI AjJAnusAra jaina saMghanI khUba sevA khAvI. emaNe trIsa varSa sudhI bhagavAna zrImahAvIrasvAmInI eka mahAna sevakanI jema sevA karI ane bhagavAna zrImahAvIrasvAmInA nirvANu pachI paNa 12 varSa sudhI bhagavAnanI AjJAnusAra saMghanI vyavasthA jALavI. bhagavAna mahAvIranA siddhAMtAnA lA, saMyama Page #60 -------------------------------------------------------------------------- ________________ thayuM. te nA nivANunA ja jagatanA paheluM! gaNadhara rIsudharmAsvAmI che ane te paNa pracAra karyo. bhagavAna mahAvIrasvAmInA nirvANunA 12 varSa pachI emane kevaLajJAna prApta thayuM. teo sarvajJa thayA ane temanI pATa upara zrI aMbUvAmI AvyA. teo 8 varSa sarvApaNe vicarI jagatanA aneka ne kalyANane mArge vALI bhagavAna zrI mahAvIra svAmI pachI 20 varSe eTale 100 varSanI uMmare velAragiri para nirvANa pAmyA. teo nithigacchanA Adi sthApaka thayA. nigraMthaga che, AjanA samasta zramaNa saMghane mULa gacha che. jinAgama bhagavAna zrI mahAvIra svAmI je je upadeza ApatA hatA tene temanA 11 gaNadhara ziSyoe ardhamAgadhI bhASAmAM AgamarUpe taiyAra karela che ane evAM darekanAM 12 Agamo banelAM che, jenuM nAma dvAdazAMgI che. dareka gaNatharAe dvAdazAMgI racI. temAM racanAzailIne bheda hato kintu darekanI kahevAno matalaba te eka ja hatI. dareka gaNudhare pitatAnA ziSyone e dvAdazAMgInuM adhyayana karAvatA hatA. daza gaNudhare pahelAM mokSe javAthI temanA ziSya gaNadhara zrI sudhamasvAmInI AjJAmAM AvI gayA hatA ane tyAM temanI dvAdazAMgInuM adhyayana karatA hatA. A paristhitimAM bIjA 10 gaNadhara bhagavAnanI dvAdazAMgInuM paThanapAThana baMdha thayuM ane gaNadhara zrIsudharmAsvAmInI dvAdazAMgI amara banI rahI. Aje e ja dvAdazAMgI jagata para upakAra karI rahI che. gaNAyara zrIsudharmAsvAmIe racelAM dvAdazAMgImAMnAM 12 aMge ane tenuM TUMka savarUpa nIce pramANe che: 1. AcArAMga-A paheluM aMga che. temAM 2 zratarkala, 25 adhyayana, 85 uzA, 85 samudeNA, 18 hajAra pade, aneka ke ane aneka niryukti vagere hatAM, jemAM jJAnAcAra, darzanAcAra, cAstriAcAra, tapAcAra ane vIryAcAra gocarI, vinaya, zikSA, bhASA, abhASA, sadavartana, kriyA vagere sarvamukhI varNana hatuM. Page #61 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jena paraMparAne itihAsa gAsaNa 2. sUtrakRtAMga-A bIjuM aMga che. temAM 2 zrutaskaMdha, 23 adhyayane, 33 uddezA, 33 samudeza, 36 hajAra pade, aneka loka ane aneka niryukitao vagere hatAM, jemAM aleka, leka, lokAloka, jIva, ajIva, jIvAjIva, avasamaya, parasamaya, sva5ra samayanuM nirUpaNa hatuM. 80 kriyAvAdI, 84 akriyAvADI, 67 ajJAna vAdI ane 32 vinayavAdI, e 363 pAkhaMDIonuM khaMDana karI jena darzananuM anekAntika maMtavya raju karyuM hatuM. 3. sthAnAMgasutra-A trIjuM aMga che. temAM 1 zrataskaMdha, 10 adhyayana, 21 uddezA, 21 samRdezA, 72 hajAra pade, aneka halako ane aneka niryukti vagere hatAM, jemAM jIva, ajIva, jIvA jIva ravasamaya, parasamaya, vaparasamaya, loka, aleka, lokAka ane bhULa vagerenI sthApanA hatI. :: 4. samavAyAMgasUtra-A cothuM aMga che. temAM 1bhuta dha, 10 adhyayana, 21 uddezA, 21 samudezA, 144 hajAra pade, aneka loko ane aneka niryukti vagere hatAM, jemAM jIvAdino nirNaya hate, caDhatA krame ekathI AraMbhIne 11 saMkhyAvALA padArthone nirNaya hatuM ane dvAdazAMgInuM svarUpa batAvyuM hatuM. - pa. vyAkhyAjJapti-A pAMcamuM aMga che, jenuM bIjuM nAma bhagavatIsUtra che. jemAM 1 zrutaskaMdha, 101 adhyayane, 10000 udezA, 10 hajAra samudezA, 36 hajAra prakAre, 288 hajAra pado, aneka leke ane aneka niryuktio vagere hatAM, jemAM jIvAdinuM talaspazI vyAkhyAna hatuM I 6. jJAtAdharmakathA-A chaThuM aMga che, jemAM 2 zrata 19 adhyayane, 19 udezA, 19 samudezA, saMjayAtA pade, aneka ke ane aneka niryuktio vagere hatAM. temAM 10 vargo ane sADA traNa karoDa kathAo hatI. darekamAM kathAnAyakanI janmabhUmithI laIne mekSa sudhInAM varNane hatAM. Page #62 -------------------------------------------------------------------------- ________________ gaNadhara zrIsudharmAsvAmI - 7, upAsakadazA-A sAtamuM aMga che, jemAM 1 zrataskaMdha, 10 adhyayane, 10 uddezA, 10 samudezA, saMkhyAtA pade aneka ke ane aneka niryuktio vagere hatAM. temAM zramaNe pAsakanAM janmabhUmithI laIne mokSa sudhInAM caritro hatAM. 8. aMtakutadazA-A AThamuM aMga che, jemAM 1 zrataskaMdha, 8 vargo, 8 uddezA, 8 samudezA, saMkhyAtA pade aneka lokaeN ane aneka niryuktio vagere hatAM. temAM mekSagAmIonI janmabhUmithI AraMbhI mikSa sudhInI ghaTanAo varNavI hatI 9, anuttapipAtikadazA-A navamuM aMga che, jemAM 1 kRtakadha, 3 varga, 3 uddeza, 3 samudezA, saMkhyAtA pare, ane kaleke ane aneka niryuktio vagere hatAM. temAM anuttara vimAnamAM upajanAra munionA saMpUrNa prabaMdha hatA. 10, prazvavyAkaraNa-A dazamuM aMga che, jemAM 1 zrutaskaMdha, 45 adhyayane, 4pa uddezA, 45 samuzA, saMkhyAtA pade, aneka ke, ane aneka niryuktio vagere hatAM. temAM pUchAtA vidyamaMgo, apUchAtA vidyAmaMtro, mizra vidyAmaMtra, aMguThAdinA prazno, vicitra vivAtiza, deve sAthenA devIsaMvAde vagere hatA. 11. vipAkasUtra-A agiyAramuM aMga che, jemAM 2 zrata4, 20 adhyayane, 20 udezA, 20 samudezA, saMkhyAtA pahe, aneka loko ane aneka niryuktio vagere hatAM. temAM sukhI tathA sukhI manuSyAnI mULa kAraNathI AraMbhIne dukhaparaMparA ke sukhaparaMparAnI avadhi sudhInI chavanI AlekhAyelI hatI. 12 dRSTivAda-A bAramuM aMga che, jenA mukhya pAMca vibhAge hatA. (1) parika-pachInA cAre vibhAgene bhaNavAnI jogyatA saMpAdana karAvanAra zAstra. tenA mukhya bheda 7 ane piTA 83 hatA, je pikInA 6 parikarmo jenadaSTie ane sAte parikama AjIvakamatanI daSTie hatA. Page #63 -------------------------------------------------------------------------- ________________ : - jenA paraparAne itihANa [ prakaraNa (2) sutra-jenA mULa bheda 22 ane piTAle 8 hatA. eTale ke china chedanayathI jenadaSTie 22, achinna chedanayathI AchavAkadaSTie 22, dravyAtika paryAyAstika tathA ulayAstika e 3 nayathI nairAzika AjIvanI haSTie 22 ane saMgraha, vyavahAra, jusatra tathA zabda, e 4 nayathI jenadRSTie 22 ema 88 bheda thAya. (3) pUrva--jenA mULa bheda 14 ane vastu 225 hatAM. pUnAM nAma-utpAda, AgrAyaNI, vIrya, atinAsti, jJAnapravAda, satyapravAda, AtmapravAda, karmapravAda, pratyAkhyAnapravAha, vidyAnupravAda, avaMdhya, prANAyu, kriyAvizAla, ane lAkAbaMdusAra e cauda pUrve hatAM. gaNadharee zarUmAM dvAdazAMgInI pahelAM A vibhAganI racanA karI hatI. tethI tenI "pUrva" evI saMjJA rAkhavAmAM AvI hatI pUrvenI bhASA saMskRta hatI. ' (4) cUlikA-pahelAM cAra pUvene anukame cAra, bAra, ATha ane daza e kula 34 cUlikAe hatI. (5) anuyAga-tIrthakaranA bAvana belapUrNa caritro 7 kulakara, tIrthakare, cakavatI, dazAha, baladeva, vAsudeva, gaNadhare, bhadrabAhuvAmI (aMtima 14pUrvadhare agara aMtima10 pUrvadhare), tapasvIe ane harivaMza vagerenI gaMDikAo hatI. A pramANe pAMca vibhAgamAM gUMthAyeluM A 12muM aMga hatuM, jemAM 1 zrutaskaMdha, 14 pUrva, saMkhyAtI vastu, saMkhyAtI cUlikAo, saMkhyAtA prabhAte, saMkhyAtI prAtikAo, saMkhyAtI prAbhatAbhUtIo sakhyAta paDe vagere hatAM gaNadhara sudharmAsavAmIe dvAdazAMgImAM A 12 aMgenI racanA karI hatI Aje te ja aMge vidyamAna che. duSamakALanI asarathI temane kaI kaI bhAga vicacheda pAmI gayo che, jene itihAsa AgaLa batAvavAmAM Avyo che, chatAMya je zeSa che tenA AdhAre ja vartamAna jenazAsana pravarte che. Page #64 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pahelu ] gaNadhara zrIsudharmAMsvAmI bhagavAna mahAvIrasvAmInA bIjA 10 gaNudharAe racelI dvAdazAMgI tA vInirvANunI pahelI sadImAM nAza pAmI hatI. bhagavAna zrImahAvIrasvAmIne bIjA 14000 ziSyA hatA, teoe paNa ekeka prakIrNAMka zAstra manAvyuM hatuM. ema 14000 pannaya AgamA hatAM. kALakrame temAMnAM ghaNAMnA vinAza thayo. A jinAgamA e ja jainadharmanu' molika ane pradhAna sAhitya che. Agama, sUtra, AjJA, dhAraNA, ane jItAcAra e pAMce vyavahArA A mAgamane anusaratA hAya tA ja prAmANika manAya che. jaina tI 6 titthagaraguNA paDimAsu, natthi nissaMsayaM vijAto / titthayarate namato, so pAvera NijjaraM viulaM // 1130 // kAmaM ubhayAbhAvAo, tahavi phalaM asthi maNavisuddhipa / tira puNa maNavisuddhi, kAraNaM hoMti paDimAo // 1134 // daMsaNa-nANa-caritesu, niuttaM jiNavarehiM savvehiM / tisu atthesu niuttaM, tamhA taM bhAvao titthaM // 1139 // ( Avazyaka niyukti ) soUNa taM bhagavaoo, gacchA tahi goyamo pahia kittI / Ahaha taM nagavaraM, paDimAo vaMdara jiNANaM // 291 // ( uttarAdhyayanasUtra a. 10 niryukti ) titthagarANa bhagabao, pavathaNapAvayaNi aisaIhiNaM / abhigamaNa NamaNa-darisaNa - kittaNa saMpUNA - dhUmaNA // 330 // jammA bhisea - NikakhamaNa caraNa-nANuppayA ya nivvANe / devaloabhavaNa-maMdira- naMdI sara - bhomanagaresu // 331 // aTThAvayamujite, gayagapathapa a dhammacakke a / pAsarAva tanagaM, camaruppAyaM ca vaMdAmi // 332 // Page #65 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jaina paraMparAne itihAsa mArA uNa mAhappaM isinAma-kittaNaM suranariMdapUyA y| porANacezyANi ya, isa pasA dasaNe hoI // 334 // (AvAja -2-jhU. 3 mAghanazcayana niyukti darzanabhAvanA adhikAra) cakke thUbhe paDimA, jmmnn-nnikkhmnn-naann-nivvaanne| saMkhaDi vihAra AhAra, uvahi taha desaNahAra // 119 // (yanidhita, va 60) (jaina satya prakAza. kramAMka, 10). bhagavAna zrI mahAvIrasvAmInA nirvANa pahelAMnAM jaina tIrtha nIce pramANe che: tIrthakarenI janmakalyANaka bhUmi-1 vinItA, 2 ayodhyA, 3 bhAvasti, 4 ayodhyA, 5 ayodhyA, 6 kauzAMbI 7 bhadainI, 8 caMdrapurI, 9 kAmaMdI, 10 bhajilapura, 11 siMhapurI, 12 caMpApurI, 13 kapilAi, 14 adhyA, 15 ratnapurI, 16 hastinApura, 17 hastinApura, 18 hastinApura, 19 mithila, 20 rAjagRhI, 21 mithilA, 22 zaripura, 23 banArasa, ane 24 kSatriyakuMDa e covIsa tIrthaMkaranI cAra cAra kalyANakanI bhUmio che. dvArikA ane giranAra e bhagavAna zrIneminAthanI dIkSA kalyANaka tathA kevalajJAna kalyANakanI bhUmio che. digambare te bhagavAna zrIneminAthane janma paNa dvArikAnA zauripurA pADavAmAM mAne che. kSatriyakuMDa, juvAlukA ane pAvApurI e bhagavAna zrImahAvIrasavAmInI kalayANaka bhUmio che. aSTApada-bhagavAna zrISabhadevanI nirvANa bhUmi. bharata cakavartI e tyAM caturmukha siMhaniSadyA maMdira banAvI temAM bhagavAna zrI trASabhadevanA mukhAraviMdathI sAMbhaLela varNana pramANe vartamAna covIsa tIrthaMkarAnI, dareka tIrthakaronA dehamAna ane raMga pramANe 24 pratimAo banAvI pratiSThA karI hatI. bhArata mahArAjAe pitAnI mudrikAnA ratnamAMthI eka bhagavAna zrIrASabha Page #66 -------------------------------------------------------------------------- ________________ gaNadhara sudhamAM svAmI devanI nAnI pratimA banAvI A siMhaniSadalAnI bahAra besADI hatI, je pratimA Aje kulpAjImAM mANekasvAmI tarIke birAjamAna che. (A. zru 2 ni. 332, ura a. 10, 29) takSazilA-bhagavAna zrIhaSabhadeva chadmasthAvasthAmAM takSazilAmAM padhAryA hatA ane bIje divase savAre ja tyAMthI bIje vihAra karI gayA hatA. bhagavAnane bIjo putra atibaliSTha bAhubali tyAMne rAjA hatA. te bIje divase savAre lagavAnane vaMdana karavA AvyuM, paraMtu prabhune tyAM joyA nahi eTale bahu ja duHkhI thayA. AthI teNe je sthAne bhagavAne UbhA rahI mAna karyuM hatuM ane jyAM bhagavAnanAM caraNonI AkRti paDI hatI tyAM dharmacakanI sthApanA karI. A rIte tyAM dharmacaka tIrthanI sthApanA thaI hatI. samrATa saMpratie ahIM pitAnA darzana mATe jinavihAra banAvyuM, je sthAna Aje takSazilAnA khaMDerAmAM kuNAla stupa tarIke vidyamAna che. vikramanI AThamI sadImAM takSazilAne bhaMga thaye. te pachI kALanA baLe jenuM paribaLa ghaTavAthI dharmacaka boddhonA hAthamAM gayuM hatuM ane boddho tene caMdraprabha bAdhisatva tarIke oLakhatA hatA. prasiddha cInI yAtrI hyuenatsAMga takSazilAmAM Ave tyAre caMdraprabhA bedhisatva tIrtharUpe vidyamAna hatuM. tyArapachI pharI takSazilA bhAMgI. Aje pAkIstAnamAM rAvalapIMDInI uttare lagabhaga 22 mAIla para takSazilAnA vaMsAvaze e vizALa bhUmimAM patharAyelAM vidyamAna che. samrATa saMpratie karAvela jinavihAra Aje tyAM "zikApa" vibhAgamAM kuNAla svapa tarIke prasita che. rathAvatagiri-A sthAna dakSiNamAM hatuM, jenI nedha "AcArAMga niryukita'mAM maLe che. Arya vajAsvAmIe tyAM jaI anazana karyuM hatuM. (AcArAMganikita. gAthA 332, eva-ni. gA. 119.), Page #67 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 48 jena paraMparAne itihAya [ kAraNa zatruMjaya tIrtha-bhagavAna zrIkRSabhadevajI navANuM pUrva vAra ahIM padhAryA. gaNadhara puMDarIkasvAmI, drAviDa, vArikhilajI vagere karADe munio ahIMthI mukti pAmyA. zrIrAmacaMdrajI, pAMDa ane zailakakumAra vageree paNa ahIM tapa karI mokSa meLavyuM. bhagavAna zrI ajitanAtha tathA bhagavAna zrIzAntinAtha ahIM comAsu rahyA ane bIjA paNa aneka jIvoe ahIM potAnuM AtmakalyANa karyuM. A rIte A zatruMjayagiri prAcIna kALathI mahAna tIrtha bhUmi rahI che. giranAra tIrtha, tAladhvajagiri, zihera pAsenI mAdevA ska, giranAra pAsenI caMdragiri guphA vagere paNa zatruMjayanI TUM gaNAya che. - giranAra-bhagavAna zrI neminAthanI kevalajJAnabhUmi ane nirvANabhUmi, je zatruMjayanI TUMka tarIke paNa prAcIna tIrtha che. giranAra pAsenuM koDInAra paNa aMbIkAdevInI bhUmi heIne tIrtharUpa che. prabhAsapATaNa tItha-bhagavAna neminAthajI mokSe gayA te sAMbhaLI pAMca pAMDee paNa zatruMjayagiri upara anazana svIkAryuM ane kevaLI thaI mokSa prApta karyuM. te pAMDavonA vaMzamAM pAMDuSeNa rAjA thaye. tene mati ane sumati nAmanA be putro hatA. teo vahANamAM besI jaLamArge saurASTramAM giranAra tIthanI yAtrA mATe AvatA hatA, tyAre akasmAta samudramAM tophAna UThayuM. bIjAo te sakaMda, ruddha vagerene vinavavA lAgyA. paraMtu A baMne kumAree te dhIraja rAkhI saMsAranI vicitratA bhAvatAM bhAvatAM pitAnA AtmAne saMyamabhAvamAM sthira karyo. thoDIeka kSaNamAM vahANa tUTayuM. A baMne kumAre zuddha saMyamabhAvamAM hatA te kevalajJAna pAmI mekSe gayA. samudra te baMnenAM zarIrane hAnI samudraka mUkyAM. dee tyAM nivaNautsavane prakAza karyo ane tyAM prabhAsatIrtha sthapAyuM. (A ni gAthA 1301nI TIkA) .. : : Page #68 -------------------------------------------------------------------------- ________________ cAra ja ahI aragiri gaNadhara zrIsudharmAsvAmI hastinApura-A tIrtha bhagavAna zrIzAtinAtha, bhagavAna zrI kuMthunAtha ane bhagavAna zrIaranAthanI cAra cAra kalyANukanI bhUmi te che ja; paraMtu bhagavAna zrI rASabhadevanuM vaSI tapanuM pAraNuM rAjakumAra zreyAMsanA hAthe ahIM ja thayuM hatuM. A rIte paNa e prAcIna tIrtha manAya che. caMpApurI-bhagavAna zrIvAsupUjya svAmInAM pAMca kalyANuka ahIM thayAM che, bhagavAna caMpApurInA maMdAgiri para mokSe gayA, evI mAnyatA paNa pravarte che. sametazikharagiri ahIM vIsa tIrthakaronI nirvANa bhUmi che. pahelAM ahIM maMdira ane jinapratimAo hatI. paNa zaMkarAcAryano atyAcAra ane musalamAnonI dhamadhatAnA kSetre te maMdira nAza pAmI gayAM hatAM. svapanAM nizAna mAtra rahyAM hatAM. jagatazeTha mahetAbarAye na anusAre tyAM mahinAonI sthiratA karI vIse pene vyavasthita karI jIrNoddhAra karavA mATe kayA kayA tIrthakaronA stupa che teno nirNaya karI caraNapAdukAo sthApita karI. temaNe 24 tIrthakara, 4 viharamAna, 2 gaNadhara ane 1 jaLamaMdira ema 31 maMdire karAvyAM, je Aje paNa yAtrIonI yAbhUmine A banAvI pallavita karI rahyAM che. mathurA tIrtha-bhagavAna zrIsupArzvanAthanA saMtAnIya dhamaruci ane dharmazeSa nAmanA munio mathurAnA udyAnamAM comAsuM rahyA hatA. kuberAdevIe teone darzana karAvavA mATe kArataka suda 8 nI rAte meranI pratikRtirUpa bhagavAna zrI supArzvanAthane sonAne sUpa banAvyuM hatuM ane bhagavAna zrI pArzvanAtha ahIM padhAryA tyAre teonA zrImukhethI pAMcamA ArAnuM viSamasvarUpa sAMbhaLI A pa upara cheTAne satapa banAvI temAM bhagavAna zrI pArzvanAthanI pratimA birAjamAna karI hatI. A rIte A tIrtha prAcIna che, jenuM varNana niryukitamAM paNa maLe che. (ghaniryukti gA. 115) tyAra pachI aMtima kevalI zrIja busvAmI, temanA mAtApitA, Page #69 -------------------------------------------------------------------------- ________________ * *;* * jena ararAne itihAsa strIo, sAsu, sasarA, ane pa00 co vaccenuM araNa karAvatA ra7 tapa ahI banyA eTale A sthAna puna kA jalAlImAM AvyuM. ahIM Arya zrIskRdilAsA AgamanI vaccana karI 84 Agamane vyathita kyAM hatAM. A kAraNe rAsI nuM maMdira tarIke paNa A sthAna prasiddha che. bhagavAna zrIsupArzvanAthanA A rapa vagerene A bampabhadisUrinA upadezathI jIrNoddhAra thaye hate. pachI saMvata 141ramAM paNa tene kaDhAra thaye hatuM. te samayane eka rUpalekha Aje paNa maLe che. jagadguru AcArya zrI vijayahIrasUri mathurAnI yAtrAe padhAryA tyAre ahIM para7 ravivamAna hatA. (hIrasaubhAgyakAvya sargaH 14 leka ra50) tenA ja saMtAnIya mahepAdhyAya zrIvivekaharSagaNie sa. 1967mAM ahIM jaMbUsavAmInAM caraNenI pratiSThA karI hatI. A sthAnane bAdazAha auraMgajhebe vaiSNavAcAryanA jhaghaDAmAM mathurA toDyuM tyAre nAza thayo ane eka meTeDa Tela banI gaye che, jenuM nAma "kaMkAlI TIle che. pAchaLathI sarakAre tene kherAvI tenA avazeSe lakhananA kezara bAganA pradarzanamAM goThavI rAkhyAM che, temAM I. sa. pUrve bIjI sadInI kaniSka-haviSyakAlIna paMDita ane akhaMDita aneka bhavya jaina zvetAMbara pratimAo, saM. 1063nI sAmaraNa mUrti, caumukhe, garbhApahAranuM dazya, kezavALI pratimA, lageTavAnI pratimAo, AyAgapaTTo, pAdukAo, sAdhvI, devI, AmalakIkITha, uttama vAjiMtro ane vikramanI 11 mI sadInI digabara pratimAo vagere vagere maujuda che. " vinAza pachI zrIsaMghe 84 nuM maMdira banAvI temAM mahAzrIvivekaharSagaNi pratiSThita zrIjabUsvAmInI caraNapAdukAne birAjamAna karelI che, jene lekha paNa spaSTa vaMcAya che. AgarAnA zrIsaMghe ahIM thIyAmaMDImAM zrIkaTTuma pArtha Page #70 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pa ] gaNadhara zrodhamasvImI nAthanA maMdirano jIddhAra karI temAM saM. 1988 vaizAkha sudi che ne divase mArA hAthe je bhagavAna zrI pArzvanAthanI pratiSTha karAvelI che. A bhUmi etihAsika che. zrIkRSNa vAsudevane janma A maMgarinuM maMdira, huMDika yakSanuM maMdira, A apabhadrisUri pratiSThita bhagavAna zrI mahAvIra svAmInuM maMdira, vizvabhUti muninuM balaniyANuM, daMDa munine kevaLajJAna, muni kAbezi, rAjarSi zaMkha, nivRttine svaMyavara, aDhAra nAtarAM, bhagavAna mahAvIra svAmIne upasarga, kaMbalasaMbala, sAdhI pusUlAne kevaLajJAna, zramaNa dveSI Indradattano pagaccheda, I vigedane prazna karyo, traNa puSyamitra, A kaMhilAcAryanI AgamavAcanA, mahAnizItha sUtrane jIrNoddhAra vagere aneka aitihAsika ghaTanAo ahI banI gaI che. bharUca-narmadA nadInA kAMTha bharUcamAM aAvadha tIrtha che. bharUcanA nAme-zrIpura, udyAna, bhRgukaccha bhUpura, ane bharUca vagere hatAM. bhagavAna zrI ajitanAtha ahIM padhAryA tyAre zrIpura ane bhAgavAna zrIcaMdraprabhune padhAravAthI udyAna tIrtha tarIke te pratiSThita thayuM. pachI bhagavAna zrI munisuvratasvAmIe mahA sudi 1 ne divase ahIM padhArI jitaza rAjAe yajJamAM hAmavA taiyAra rAkhela azvane pratibadhI samakitadhAra banAvyuM ane teNe paNa anazana pUrvaka marI deva banI bharUcamAM A mahA sudi 15 nA bhagavAnazrI munisuvratasvAmInuM maMdira banAvI tIrtha sthApyuM tyArathI azvamedha nAmanuM pavitra tIrtha pratyuM che. tyAra pachI paza cakravata, hariNacakravatI, siMhalanI rAjakumArI sudarzanA, samrATa saMprati, samrATa vikramAdiya, A pAdaliptasUrinA upadezathI rAjA sAtavAhana, A vijayasiMharinA upadezathI zrIsaMghe ane maMtrI AMbaDa vageree Ane jIrNoddhAra karAvyuM hatuM. - silinI zakumArI sujAe pahelAMnA samaLAnAM bhAvamAM A tIrthamAM suMmi zobhA ene muni zrIbhUSaNano sudhI navakAra Page #71 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jaina paraMparAne itihAsa [prakaraNa maMtra sAMbhaLe. tenA prabhAve siMhalamAM rAjakumArInuM pada maLyuM che, ema avadhijJAnathI jANa ahIM AvI A tIrthane jIrNoddhAra karAvyuM hatuM. tyArathI A tIrthanuM bIjuM nAma sudarzanA vihArazakunikA vihAra, yAne samaLI vihAra tarIke jAhera thayuM. A tIthI aneka tephAnemAMthI pasAra thayuM ane jenAcAryoe tenI rakSA karI A kalahaMsasUrie ajenene saMtuSTa karyA ane pachI mahAsajA saMpratie chaddhAra karAvyuM. vIra saM. 300 lagabhagamAM vyaMtaree upadrava karyo ane zrIzyAmAcAye tenI rakSA karI. vIra saM. 484 mAM bauddho ane aMtaree dhamAla karI tyAre Arya khapaTAcArye tenI rakSA karI. vIra saM. 845 mAM zatru rAjAe bharUca para hala karyo paNa daivI sahAyathI te bacI gayuM. vIra saM. 884mAM bauddhoe tene kabaje karyo paNa A0 matvavAdIe A tIrthanI rakSA karI. ekavAra aMkalezvara taraphathI pavana phukAya tyAre nagaravAhamAM bharUca bhasmIbhUta thayuM. jinamaMdiro paNa baLI gayAM. mAtra bhagavAna zrImunisuvratasvAmInI pratimA bacI gaI. A vijayasiMhasUrie bharUcamAMthI ja pAMca hajAranI rakama ekaThI karI lAkaDAnuM maMdira karAvyuM. saM. 1213 pachI vyatare maMtrI AbhaTanA jIrNoddhAramAM vikta nAkhyuM. kaLikALasarvaza AcArya zrI hemacaMdrasUrie te vine haThAvI tIrtharakSA karI, ane temaNe jalAra karAvI pratiSThA karAvI hatI. tyAra pachI musalamAnonA dhamadha humalAthI A tIrtha nAza pAcya ane navesarathI tIrthanI racanA karavAmAM AvI. tIrthanAyaka zrI munisuvratasvAmI bhagavAna Aje zrIsaMghanA maMdiramAM birAjamAna che. A tIrtha prAcIna che tethI jagaciMtAmaNi cetyavaMdanamAM A tIrthane mAtra hiM murigaNa e jayazeSa AlekhAya che. Aje bharUcamAM 9 derAsaro che. ajArA-sUryavaMzI raghurAjAnA putra ajayapALe asAdhya rAganI pIDAthI rAjya cheDI zatruMjyanI cAtrA karI, dIvamAM AvI vasavATa karyo e arasAmAM ratnasAra nAmanA vyApArIne samudra Page #72 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pahela ] gaNadhara zrosudharmAsvAmI mAMthI bhagavAna pArzvanAthanI pratimA maLatAM teNe e pratimA lAvI ajayapALane ApI. ajayapALa paNa e pratimAnA nhAvaNa jaLathI cha mahinAmAM nIrogI thaye. eTale teNe tyAM ajayanagara vasAvyuM ane jinAlaya baMdhAvyuM. temAM te pratimAnI pratiSThA karI maMdiranA nirvAha mATe 12 gAma AvyAM. tyArathI ajArA pAzvanAtha tIrtha tarIke prasiddha thayuM che. rAjA ajayapALa pachI anukrame anaMtarAya, dazaratha ane rAmacaMdrajI vagere rAjAo thayA. - tyAra pachI A tIrthanA aneka jIrNoddhAra thayA. saM. 1343 mahA vadi 2 ne zanivAre ahIM cintAmaNi pAzvanAthanI pratiSThA thayAne lekha maLe che. vaLI saM. 1960mAM vizAkha suda 3 ne maMgaLavAre hiNI nakSatramAM tapagacchAcArya zrI vijayadevasUrinI vilamAnatAmAM unAnA vatanI zrImALI kuMarajI jIvarAja dozIe A tIrthane jIrNoddhAra karAvyA hatA. A cokrame ThAra hate ema te lekha uparathI nakkI thAya che. prAcIna jinamaMdirane TIle ajayapALanA etarA tarIke prasiddha che, jemAMthI khedakAma karatAM ghaNuM jinapratimAo, zAsanadevadevInI mUrtio maLI Ave che. temAMnI keTalIka pratimAo upara saM. 1323, saM. 1343 vagerenA zilAlekhe maLyA che. maMdiramAM ja saM. 1014ne ghaMTa, saM. 1323nA kAusagiyA, saM. 1343nA zrI pArzvanAtha, saM. 1967nI chaNehAranI takatI, saM. 1978nuM devaguru pAdukAcaka vidyamAna che. ahIM eka vicitra jAtanI vanaspati thAya che je aneka rogonI zAMti karAve che. A sthaLa ekAMtamAM che ane tenuM vAtAvaraNa zAntipUrNa che. I ("bhAvanagara prAcIna zodhasaMgraha bhA. 1, lekhe-111thI115) - ahi chatrA-bhagavAna zrI pArzvanAtha chaghaNAvasthAmAM dhyAna karI UbhA hatA tyAre dharaNendra tyAM AvI bhagavAnanI upara traNa divasa sudhI phaNAnuM chatra banAvI bhagavAnanI bhakita karI hatI. tyAM janatAe eka nagara vasAvyuM ane bhagavAnanI pAdukA tathA mUttinuM sthApana karyuM, jenuM nAma ahichatrA tIrtha paDayuM. A sthAna atyAre Page #73 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jenA paparanI itihAya karI nAza pAmyuM che paNa temAM majuda che. ahIM ghaNuM varSa palAM kanakakata nAme rAjA thayo hate. prakhyAta khagoLavetA TelamAM I. sa. nI bIjI zatAbdImAM ahIM AvyAM hate. (meMka krIDela eranTa InDiya pRSTha 133-134) teNe A sthAnane Addra ahisA nAmathI paricaya karAvyo che. tyAMne ne kile krikeTa tarIke oLakhAya che. ahIMthI I. sa. pUrve 200 thI I. sa. chaThThI sadI sudhInA sikkAo maLyA che, jenA AdhAre ahIM zuMgavaMzI agnimitra, sUryamitra, bhAnumitra, viSNumitra, bhArSa, kRmi jayamitra, iMdramitra, kazunImitra, ane bRhapatimitranuM rAjya hatuM eja mAnI zakAya che. che. kaniMgahAmane ahIMthI puSpa sahita kaLazanI nizAnI vALo mArA lupta zabdavALA sikake maryo hate. ("kanigahAma Arki. sa pha InDiyA le .) A mahArAja hariguNa te sivaMzo jene rAjo hate. tenuM vI lIdhI hatI. huNa seTa temaNe temane guru tarIke mAnatI hatA ane mAlavapati devazu temanI pArSe dIkSA lIdhI hatI eTale ke te samaye pArTInA rAjAo jena hatA ane hA jaina munio adhika saMkhyAmAM vicaratA hatA. De. kuhararane sane 182nI zodhakhoLa pramANe ahIM AdikeTamAMthI ane AsapAsanA Alamapura, kaTArI kSetra, pariyamI Tele ane sta5 vagere pradezamAMthI kaniSNakAlIna tathA guptakAlIna jene mUrtio maLI hatI, je paranA brAhmI lipinA lekhe nIce mujaba vaMcAya che. * mUtinA parikaranI nIce lekha saM. 12 no mAla 11 divase itizayapUrvama (etasya pUrvAyAM) koTigaNa (bAmmAMDA siyAnte (bamma lijiyAnta) kulAta ana (1) uccA / nAgarIzAkhAto jenisya Arya pusilasaya.' - A saM. paraM te vikrama saMvata arthava kanisava sabhare che titi paNa mahA zudi 11 athavA jeTha vadi 11 sajA che. Page #74 -------------------------------------------------------------------------- ________________ - 5 gaNadhara svAmI esakhanA maNAratanI nIce saM. 4. keTanI pUrvamAM rapa pAsenA thaMbha para lekha - - AcArya dravakhi ziSya mahAhari pArzva matirAya kottttaari|| A stUpa bhagavAna zrIpAnAthanA samayano hovAnuM manAya che. A tIrthasthAna Aje barelI jillAnA rAmanagaranI dakSiNe cAra mAIlanA gherAvAmAM patharAyeluM najare paDe che. zaMkhezvara pAzvanAtha-saurASTranI uttare prativAsudeva jarAsa che ane vAsudeva zrIkRSNa mahArAjanuM ghamasANa yuddha thayuM tyAre jarAsaMdhe yAdavanya upa2 ja kI AkhA sainyane mRti banAvI mUkavuM. tenA nivAraNa mATe zrIkRSNa bhagavAna zrI neminAthanI sUcanA pramANe traNa upavAsa karI nAgarAja dharaNendrane prasanna karI tenI pAsethI gaI covIsImAM ASADhI zrAvake bharAvela bhagavAna zrI pArzvanAthanuM biMba laI tenuM blavaNajaLa sainya para chAMTI sinyane nIrogI janAvyuM. jaya prApta karyA pachI zrIkRSNa tyAM zaMkhezvara gAma vasAvI te pratimAjInI zaMkhezvara pArzvanAtha tarIke sthApanA karI. eTale A tIrtha prAcIna che. tenA nAnA moTA aneka - hA thayA che. chelA hajAra varSanA gALAmAM saM. 1155mAM kalikAlasarvajJa AcArya zrI hemacaMdrasUrIzvaranA guru AcArya zrIdevacaMdrasUrIzvaranA upadezathI saurASTranA daMDanAyaka maMtrI sAjane, saM 1286 lagabhagamAM A0 zrIvijayasenasUri tathA A. zrIvardha mAnasUri vagerenA upadezathI mahAmaMtrI vastupAle, saM. 1302 AsapAsamAM pUnamagacchanA A paramadevasUri tathA temanA ziSyanA videzathI jhIMjhuvADAnA rANA durjanazalya, saM. 1666mAM tapAgacchanA - zrIvijayasenasUrinA upadezathI naDiyAdanA zrImALI nAthA vare zrIze ane saM. 1760mAM tapagacchanA zrIpUja vijayaratna sarinA upadezathI zrIsaze jIrNoddhAra karAvelA che. A tIrtha Aje paNa prAbhAvika manAya che Page #75 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jena paraMparAne itihAsa [ prakaraNa cArUpa-cArUpa pArzvanAtha, staMbhana pArzvanAtha ane pATaNanA neminAtha e traNe pratimAo paNa prAcIna che. koI-A tIrtha paNa zaMkhezvaranuM samakAlIna tIrtha che. tenA aneka jIrNoddhAra thayA che. tapagacchanA A zrIvijayasenasUrinA upadezathI chaddhAra tathA aMjanazalAkA utsava karyo hate. saM. pATaNanA zrIsaMghe jaNe dvAra kaza. saM. 2003 mahA sudi pUname zeTha lAlabhAI ladA vagere samitie chelle jIrNoddhAra karAvyuM che. mULanAyaka tarIke zrImanAhana pArzvanAtha birAje che. A badarI pArzvanAtha-aSTApada tIrtha adRzya thayA pachI A tIrtha hayAtImAM AvyuM hoya evI kalpanA thAya che. ahIM vizALa jinAlaya paNa hatuM, jemAM covIse tIrthakaranI pratimAo hatI. zaMkarAcArya pachI A tIrtha nArAyaNa tItha banyuM che. eka mahaMtane ekavAra svapnamAM 24 jina pratimAonAM darzana thayAM ane te anusAra zeAdha karatAM tene eka parikaravAnI pratimA maLI AvI, je Aje badrInArAyaNanA maMdiramAM vidyamAna che, jenA asalI svarUpanA phaTAo maLe che. vaLI tenAM keTalAMka citramAM cAra hAtha paNa batAvavAmAM AvyA che, je karipata che. lekene caturbhujanI zamaNAmAM nAkhavA mATe e batAvavAmAM Ave che. temAM paNa be hAtha te dhyAna mudrAvALA ja hoya che. maMdiranI racanA, zilpa ane daravAje jenazelInAM che. gabhAro kerI nAMkhI DhamaMDapane raMgamaMDapa banAvyo che. pratima rA phUTa UMcI che. maMdiramAM ghaMTAkarNa mahAvIra kSetrapALa che. pUjArIe jena bhojaka hatA je hAla gaMdharva brAhmaNa tarIke prasiddha che. A maMdiramAM jene praveza na kare te mATe sakhata takedArI rAkhavAmAM Ave che. RSikezanA maMdira sAme vaDa nIce khaMDita jena pratimAo che. kedAramAM paNa kedAra pArzvanAthanuM maMdira hatuM. hAla tyAM paNa vastra ane hAranA cihnavALI eka jinapratimA che. (jaina satya prakAza, kramAMkaH 37.) Page #76 -------------------------------------------------------------------------- ________________ paheluM] gaNadhara zIsudharmAsvAmI | mumAragiri-kumAragiri ane kumArIgiri para kaliMgarAja sucanarAya athavA zobhanAye pAMca guphAo ketarAvI hatI ane jinAlaya banAvyuM hatuM. A baMne tIrtho "zatruMjayAvatAra" ane "ujajayaMtAvatAra tarIke paNa prasiddha hatAM. je Aje bhuvanezvarathI pAMca mAIla pazcime udayagiri ane khaMDagiri tarIke prasiddha che, tenI upara 30 jena guphAo che. temAM 24 tIrthakaro 24 devIonI mUrtio che. jagannAthapurI--vizAlAnagarIne yuvarAja zobhanakarAya keNikaceTakanA yuddha pachI kaliMgamAM potAnA sasarAne tyAM AvI rahyo ane sasarAnI pachI te kaliMgano rAjA banyuM. te parama jena hate. teNe potAnI rAjadhAnI pAse purImAM bhagavAna zrI pArzvanAthanuM tIrtha sthApyuM hatuM ane temAM bhagavAna zrIpAzvanAthanI pratimA birAjamAna karI hatI. "purImAM chUtAchUta nahi" e lakSaNavALA sAdharmika vAtsalaye A tIrthane jagaprasiddha banAvyuM hatuM. ane leke paNa tene jagannAthajI tarIke oLakhatA hatA AcArya vA. svAmI bAra dukALImAM zrIsaMghane laI ahIM AvyA hatA. tyAra bAda zaMkarAcAryane atyAcArathI jainadharma A pradezamAMthI haThI . eTale e tIrtha zavatIrtha banI gayuM che. chatAMya e tIrthanI prAcIna pratimA Aje paNa tyAM te asalI svarUpamAM ja vidyamAna che. jo ke dara bAra bAra varSe tenI upara lAkaDAnuM peluM caDAvavAmAM Ave che, ane khabhA upara be hAtha joDI devAmAM Ave che. kinta tenA nIcenA be hAthe te dhyAnastha mudrAmAM ja rAkhavAmAM Ave che. amadAvAda vageremAM jagannAthajIne vadheDe nIkaLe che temAM jagannAthajInI traNa mUrtionI AkRti evI saMdigdha banAvavAmAM Ave che ke "A jina pratimAo che" ema rakhene koI jANe jAya. jagannAthajI e prAcIna jainatIrtha che. Aje jeno ane sonIne temAM praveza karavAnI sApha manA che. ("oniyukti gAthA 119, jaina satya prakAza kramAMka: 77) bhagavAna zrI mahAvIra svAmI ane gaNadhara zrI sudharmAsvAmInA samayanAM tIrtho nIce pramANe che - Page #77 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jena paraMparAne ItihAsa [kAraNa kSatriya -kuMDagrAmanA kSatriyakuMDa ane brAhmaNakuMDa ema be vibhAga hatA. atriyakuMDa pahADanI upara hatuM ane tenI pazcime brAhmaNakuMDa pahADanI nIce hatuM. kSatriyakuMDathI nIce AvavA mATe jaLamArga ane sthaLamArga ema be jAtanA rastAo hatA. A pahADa paranuM kSatriyakuMDa te bhagavAna zrI mahAvIra svAmInAM traNa kayAsukanI bhUmi che. rAjakumAra mAlI paNa tyAM ja thayela che. A sthAna atyAre nAza pAmyuM che ane tyAMthI pazcime deheka koza dUra tItha maMdira banAvavAmAM AvyuM che. ke keTalAka aMgreja vidvAne vizAlAnA eka parAne kSatriyajDa tarIke mAnavAne lalacAya che. paraMtu te tenI mAtra kahapanA ja che kemake kSatriyakuMDa e vizAlAnuM nahi kintu kuMDagrAmanuM eka che, e vastu tenA varNana graMthothI nirvivAda siddha che. ahIMthI pAvApurI lagabhaga rA yeAjana dara che tethI ja bhagavAnanA nirvANanI khabara ahIM jaladI pahoMcI gaI hatI. trAjavAlukA tIrtha-sametazikhara upara 20 tIrthakara saparivAra mokSe gayA. AvA pavitra girinI taLeTImAM madhuvanathI lagabhaga 3 keza pUrvamAM AjuvAlukA nadI che. tenA kinAre manehara vRkSavaTAge che. zAli nAmanA vRkSe paNa ghaNuM che. parama zAMtinuM vAtAvaraNa jAmeluM rahe che. kudaratI rIte ja dhyAnathI siddhi thAya evA ramya saMthAge che. tyAM bhagavAna zrImahAvIrasvAmIne vaizAkha yuda 10nA cothA pahere kevaLajJAna thayuM hatuM. bhagavAne tyAM pahelI dezanA ApI te niSphaLa gaI hatI. pachI tyAMthI 12 jananevihAra karI uttaramAM rahela pAvApurImAM jaI vaizAkha zuda 11 nA divase dezanA ApI ane tyAM ja caturvidha saMghanI sthApanA karI hatI. juvAlukA e bhagavAna zrI mahAvIrasvAmInI kevabhUmi che. A nadI brAkara gAma pAse thaIne vahe che mATe aMgrejoe AnuM bIjuM nAma brAkara nadI rAkhela che. rAjagRhI-bhagavAna zrI munisuvratasvAmInAM cAra kalyANakanI bhUmi. bhagavAna zrI mahAvIra svAmI paNa ahIM anekavAra samesaryA Page #78 -------------------------------------------------------------------------- ________________ paheluM] gaNadhara zrIsudharmAsvAmI hatA. ahIM jinAlaye che. rAjagRhI pAse ja vipulagiri, ratnagiri, udayagiri, svarNagiri ane vaibhAragiri e pAMca pahADIo che, jenI upara bhagavAna zrI munisuvratasvAmI ane bhagavAna zrI mahAvIra svAmInA aneka zramaNae dhyAna sAdhanA karI hatI. Aje e pAMce pahADa tIrtharUpa che. pAMce sthAnemAM derI che. vipulAcalamAM ardhamattA muni mokSe gayA hatA. vaibhAragiri para bhagavAna zrI mahAvIrasvAmI samesaryA hatA. temanA 11 gaNadhare A pahADa para nivANa pAmyA hatA. dhannA zAlibhadra vagere aneka munivaroe paNa AtmakalyANa karyuM. ahIM pAMca TUke che. dareka TUMkamAM jinAlaye che. bIjI TUMka para derImAM dhannA zAlibhadranI pratimA che. pAMcamI TUMka para zrIgautamasvAmInuM maMdira che. jemAM gaNadharanI pAdukAo che. e rIte A siddhakSetra gaNAya che. nAlaMdApADe ane guNAyAjI paNa bhagavAna zrI mahAvIravAmInI upadezabhUmio che. gajapadatIrtha--A dazANuM dezanuM tIrtha che. temAM dazANapura nagara hatuM, jenuM bIjuM nAma elaka7 (elagaccha, ekAkSapura) hatuM. tenI pAse dazArNakUTa parvata che. bha0 mahAvIra svAmI tyAM samosaryA tyAre rAjA dazArNabhadra vaMdanautsava vikaoM, jene joI dazabhaTTe nirabhimAna bhAva dharI jinadIkSA lIdhI dazANuTa upara rAvaNa hAthInAM pagalAM paDyAM hatAM tethI te kUTanuM bIjuM nAma "gajAgrapada' thayuM. Arya mahAgirijI jeo Arya suhastisUrinA upAdhyAya hatA teo pATalIputramAM vasubhUti zeThanI bhaktimAM anaiSaNA deSa samajI vidizAmAM jIvitasvAmInI pratimAne vAMdhI gajAvyapadamAM yAtrA mATe padhAryA, ane tyAM anazana karI AvI gayA ne deva thayA. (A. ni. gA. 12ae, hAri. vRtti pR. 270) A sthAna mATe be kalpanAo thaI zake che. 1 dazArNapura, elakachapura, elara, elura, IlerA, gajAgrapada, eDaka7, elakapugiri, eluragiri, leragiri. Page #79 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jaina paraMparAne ItihAsa [ prakaraNa 2 dazArNa para, elakachapura, elapura, elicapura , gajAgrapada, eThakaccha, megiri, mugdhagiri, muktagiri, - mutAgiri. .. dazAzanuM judA judA lekhake nIce pramANenarNana Ape che. bhIme dazArNa deza ja hatuM, je pUrI dazArNa manAya che. ( mahAbhArata, sabhAparva a. 32 ) nakule vijayAtrAmAM pazcima taraphanA dazArNa dezane jItyo hate. ("mahAbhArata', sabhAparva, a. 30) kavi kAlidAsa paNa dazANuM dezanuM nAma Ape che. " (meghadUta pUrva khaMDa cheka, 25-26) che. vilasana lakhe che ke, samrATa azokanA samaye dazArNa dezanI rAjadhAnI cetiyagirimAM hatI. pUrva dazArNane periplasamAM "DAsarena" nAmathI oLakhAvyuM che. A pradeza "chattIsagaDha" jillAmAM AvyA che. (" viSNupurANa', helanI AvRtti, 50 2, pR. 160 TippaNuM 3) paTTaNAnuM dezI rAjya emAM gaNAtuM hatuM . (ja. e. se. baM. 1905, pA. 7, 14) De. bhAMDArakare lakhe che ke, pazcima dazAmAM mALanA rAjya sahita pU maLavAne samAveza thAya che. vidizA yAne jIllA enI rAjadhAnI hatI. ("dakSiNane ItihAsa khaMDa-3) ! dazArNapura pAse dazArNa nadI hatI, jenuM bIjuM nAma dasAna che, je Aje dhasAna tarIke prasiddha che. te bhepALa pAsethI nIkaLI beTavA nadImAM jaI bhaLe che. beTavAnuM jUnuM nAma vetrAvatI nadI che. (Da. pI. kuta. "bhogelika keza aMka bIje) " pusatApremIo bhalasAne ja vidizA nagarI mAne che. sAMcI e paNa bhIllAnI pAsenI satyapurI nagarI ja che. 1 jIvitasvAmI-caMpAne kumAranaMdI senI agnimAM baLI 'marI vidyAnmAlI deva thayA. teNe chaTvastha bhagavAna zrImahAvIrasvAmInI Page #80 -------------------------------------------------------------------------- ________________ paheluM], galudhira zrIsudharmAsvAmI 61 pratimA banAvI sidhu sauvIra dezanA rAjA udAyInI pAse pahoMcatI karAvI hatI. rAjA tenI trikALa pUjA karatA hatA. eka divase mAlavarAja caMDaprota tenI atizaya rUpANI suvarNagulikA nAmanI dAsI tathA A pratimAne harIne ujajaina laI A. je ke udAyI rAjAe ahIM AvI caMDapradyotane harAvI pAMjarAmAM pUrI A pratimAne laI javA prayatna karyo kintu adhiSThAyaka deve laI javAnI manA karI. AthI udAyIe tene tyAM vidizAmAM ja rAkhI ane pachI vItabhayanagara cAlyo gayo. teNe caMDapradyotane sAtha eka badhu jANI mAlavAnuM rAjaya ApI paccethI ja pAchA ravAnA karI dIdhuM hato. caMDa pradyote vidizAmAM AvI tyAM brAjila zrAvakanA nAmathI zahera vasAvyuM ane tenI vyavasthA mATe bAra hajAra gAma ApyAM tyArathI A tItha kavitasvAmI tarIke prasiddhi pAmyuM. Arya mahAgiri ane Arya suriyatasUri ahIM yAtrA mATe anekavAra padhAryA hatA. A pratimAne varaghoDe ujajainamAM paNa pheravavAmAM Avato hato. AvAM kAraNethI A tIrtha prAcIna gaNAya che. ("Aghaniyukti gAthA 119 ) * A sivAya nAMdiyA, nANuM, diyANu, bAmaNavADa, muMDasthala ane bhinnamAlamAM bhagavAna zrI mahAvIrasvAmI padhAyane ane jIvitasvAmInI pratimA hovAnI lokapravAda che. saMbhava che ke jenAcA zaMkarAcAryanA atyAcArathI pUrva deza choDIne A tarapha AvyA tyAre teoe tyAMnI ati prAcIna jina pratimAone A sthAne lAvI besADI haze. lokapravAdamAM kaIka sApekSa tathya haze, jene aitihAsika Ukela maLato nathI. diyANu, nAdiyAnI pratimAo ekadama prAcIna zilpane namUno rajU kare che ja, muMDasthalamAM virajanmathI 37mA varSe bhagavAna ahIM vicaryA hatA tyAre rAjA puNyapAle (nUnapAle) gaNadhara zrIkezIsvAmInI pAse bhagavAna zrI mahAvIrasvAmInI ahIM pratiSThA karAvI e vi. saM. 14rane saMskRtamAM utArele lekha maLI Ave che. aMcalagacchIya AcArya mahendrasUrijI paNa A ghaTanAne sAcI hovAnuM lakhe che. A sivA Page #81 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jena paraMparAne itihAsa [ prakara, thanAM uparanAM bIjAM tIrthomAM vikramanI bAramI, teramI ane caudamI sadInA zilAlekho che. game te hoya paNa A bhUmi vizeSa prAcIna tathabhUmio che. prayAga-maharSi arzikAputranA nirvANa sthAnathI prayAga tIrtharUpa thayuM. ahIM bhagavAna zrISabhadevajIne kevaLajJAna thayuM hatuM munivara arzikApurAnI parI nadImAM taNAtI jyAM sthira thaI tyAM ja pATalanuM vRkSa ugavAthI pATalIputra nAme nagara vasyuM. pAvApurI-bhagavAna mahAvIrasvAmInI A nivagujami che. tyAM bhagavAnanA comAsAnA sthAne gAmamAM bhavya jinAlaya che. samosaraNanA thAne khU5 che, agnisaMskAranA sthAne corAzI vIvAnuM pANIthI laherAtuM taLAva che ane tenI vacce jaLamaMdira che. jaLamaMdiranI pALa upara paNa sasaraNane stUpa ane jinamaMdira che. bhagavAnanA agnisaMsakAranA sthAne kA rAkha vagere laI gayA eTale mATe khADe paDayo ane rAja naMdivardhane tene sArI rIte khedAvI jaLamaMdira banAvI temAM bhagavAna zrI mahAvIra svAmI gaNadhara zrIgautamasvAmI ane gaNadhara zrIsudharmAsvAmInI nAnI pAdukAo sthApita karI. maMdirane chaddhAra karatAM pAyAmAMthI aDhI hajAra varSanI purANuM maTI ITe nIkaLI hatI. A maMdiramAM jinapratimAo paNa rAkhavAmAM AvatI hatI. Aje bhagavAna zrImahAvIrasvAmInI caraNapAdukA para pAMca lAkha rUpiyAnI ratanajaDita manahara AMgI che. jaLamaMdira e apUrva zAntinuM dhAma che. jIvaMta tItha che. bhagavAna zrI mahAvIrasavAmIe prathama saMgha sthApanA paNa A pAvApurImAM karI hatI. gAmanuM asala nAma te apApApurI hatuM, paraMtu bhagavAnanuM nivoNa thavAthI pAvApurI nAma paDeluM che. Aje te gAma pAvA ane purI ema be vibhAgamAM vaheMcAI gayuM che. bihAranA guNAyA tIrthamAM ane gujarAtanA pAnasaratIrthamAM pAvApurI-jalamaMdiranAM sthApanA tIrtho banyAM che. Page #82 -------------------------------------------------------------------------- ________________ prakaraNa bIjuM AI zrIjabUsvAmI mahAna yugapradhAna zrI sudharmAsvAmInA dharmopadezathI aneka AtmAthI bhavya jIe satyadharma svIkArI AtmakalyANa sAdhyuM hatuM. temAMnA keTalAye e mokSamArganI nisaraNIrUpa sAdhudhama paNa svIkAryo hato, emAM zrI jaMbusvAmI mukhya hatA. zrIsudhamavAmInI dezanAmAM e tAkAta ane zakti hatI ke bhalabhalA navayuvAna, rAjA-mahArAjA ane moTA dhanakuberanA suputro gharanI aDhaLaka lakSamI, mAtA pitA ane yuvAna strIone meha choDI daI sAdhupaNuM svIkAratA hatA. e navayuvAnamAM zrIjabUsvAmI ziromaNi hatA. AjathI aDhI hajAra varSa pUrvenI magadha dezanI rAjadhAnI rAjagRhI nagara zrIjabUsvAmInuM janmasthAna hatuM. rAjagRhI nagara magadhanI rAjadhAnInA ja gauravanuM nahi kintu te vakhate samasta bhAratanI lakSamI, vaibhava, saMskRti ane amitAnuM mahAna kendra hatuM. rAjagRhInuM suprasiddha nAlaMdAvidyAlaya eka vakhate samasta bhAratIya vidyAnuM parama dhAma hatuM. jenadharmanA mahAna tyAgamUrti zramaNe tyAM vicaratA ane tyAMnA mumukSu vidyArthI vargane ahiMsA, saMyama ane tapane upadeza ApatA hatA. jagatamAM zAMti, ekya, prema ane mitrI bhAvanAnAM Adelane phelAya, Arya saMskRtinA vikAsa thAya ane mAnavI sAce manuSya bane tevuM zikSaNa teo ApatA hatA. bhagavAna zrI mahAvIra svAmIe anekavAra A nagarane pAvana karyuM hatuM. rAjagRhI nagaranA nAlaMdA Page #83 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jaina paraMparAne itihAsa [ prakaraNa pADAmAM temaNe cauda cAturmAsa gALyAM hatAM, magadhane samrATa zreNika bhaMbhAsAra-biMbisAra temane bhakta banyA hatA. e rIte jenadhamane ananya upAsaka manAte hato. enI rAjarANIoe ane rAjakumAroe bhagavAna mahAvIra pAse dIkSA svIkArI AtmakalyANa sAdhI jainadharmanA pracAramAM suMdara phALo Ape hate. AvI ja rIte rAjagRhInagaramAM zrIgautamabuddha paNa ghaNI vAra padhArI boddhadharmane ghaNe pracAra karyo hato. boddhadharmanA vihAre tyAM vipula saMkhyAmAM hatA. magadhagaja biMbisAra eka vAra bauddhadharma tarapha AkarSAye hatuM, kintu bhagavAna zrI mahAvIrasvAmI ane anAthI muni vagere jene zramanA paricaya pachI te e jainadharmano daDha upAsaka-paramahaMta thayo hato, magadharAja zreNikamAM jainadharmanI anekAntavAdanI daSTine bahu ja suMdara vikAsa thaye hate. AthI ja enI chatrachAyAmAM jenadhama sivAcanA kaI paNa dharma ke mata upara ke tenA pracAra upara koI paNa jAtane avarodha ke dabANa na hatuM. jainadharma rAjadharma thavA chatAMya bhauddhadharma ane vaidika dharmanA dharmaguruo temaja ajitakezaka alI, gezA vagere navIna dharmAcAryo savamata-svadharmane svataMtra rIte vinA rokaToka pracAra karI rahyA hatA. rAjagRhI te vakhate aneka dharmanA dharmAcAryonuM kendra banyuM hatuM. aneka vidyAo, kalA ane vijJAnanA A viziSTa dhAmamAM zAlibhadra, dhane, kayAvanno, mammaNazeTha ane RSabhadatta jevA dhanakubere paNa vasatA ane pitAnI lakSamIthI rAjagRhIne zobhAvI rahyA hatA. rAjagRhI te vakhate bhAratamAM zrI ane dhInuM mahAna dhAma hatuM. rAjagRhImAM aneka zAha sodAgaro dezaparadezathI AvatA hatA. teo potAne mAla vecI, rAjagRhImAMthI navo mAla kharIdI e mAla hiMda ane hiMdanI bahAra laI jatA. ahIM 'kutrikApaNa" hatI. duniyAmAM maLatI kaI paNa cIja e dukAnethI maLI zakatI hatI. dUradUranA paMDitaratno paNa ahIM AvI pitAnI buddhi pratibhAne camakAvatA ane pitAne jJAnanidhi ahIM khullo mUkatA, vAdavivAda Page #84 -------------------------------------------------------------------------- ________________ khIjuM" ] AAma zrIja khUsvAmI sa b rAjya ane zAstrIya carcA karatA. mahArAjA zreNika ane maMtrIzvara alayakumAra niSpakSapaNe carcA sAMbhaLI ceAgya nyAya ApatA hatA. vijetAone cAgya pAritASika ApatA ane padavIthI alaMkRtta karavAmAM AvatA. te vakhatanA bhAratIya darzananA aneka AcAryo paNa e rAjasabhAmAM svapakSa siddhi mATe prayatna karatA hatA. rAjAne paNa pAtAnA pakSa tarapha AkaSavAnA vividha prayatnA cAlatA. paraMtu mahArAjAnI anekAntavAdarUpI amRtAMjanathI. parizASita thayelI vizuddha dRSTi satya zeAdhI kADhatI ane e dharmAcAne paNa satya saMbhaLAvatAM zA acakAtA nahi, rAjAne aMtima cukAdo sAMbhaLI viSapakSa mAMmAM AMgaLI ghAlI IMte ane rAjAnA nyAyanI tArIpha karatA hatA. samrATa zreNikanI praza'sA vizAlAnA gaNataMtra rAjyamAM thatI. kAzI, kaiAzala, avantI, ane sidhu-sauvIranA rAjAe paNa rAjagRhInI rAjalakSmI tarapha sadAye mukhya draSTie netA ane samrATa bikhisAra-zreNikanI prazaMsA karatA. vInirvANu pUrve 19 varSe AvA suMdara rAjagRhI nagaramAM ja khUkumAra janmyA hatA. temanA pitAnuM nAma RSabhadatta ane mAtAnuM nAma dhAriNIdevI hatuM. emanA mAtA-pitAe emane vyAvahArika ane dhArmika jJAna temaja saMskAra paNuM bahu ja sArA mApyA hatA. jaMbUkumAra bIjanA caMdranI mAphka vikAsa pAmI rahyA hatA. ekavAra bhagavAna zrImahAvIrasvAmInA pAMcamA gaNudhara zrIsudharmAsvAmI vihAra karatA tyAM padhAryAM ane temaNe dharmopadeza ApavA mAMDayo: anityAni zarIrANi, vibhavo naiva zAzvataH / nityaM sannihito mRtyuH, kartavyo dharmasaMgrahaH // A upadeza sAMbhaLI ja bhRkumArane vairAgya thayA. tenA suSupta AtmA A sudara dharmadezanA sAMbhaLI pramudrita khanyA. teNe upadezane aMte zrIsudharmAsvAmInI pAse jaI vinaMti karI, " prabhu mane dIkSA levAnI bhAvanA thaI che mATe Apa aDDI' rokAI jAo. " " Page #85 -------------------------------------------------------------------------- ________________ E jaina paraMparAnA itihAsa [ prakaraNa sudharmAsvAmIe kahyu, " bU! A zubha kAryamAM pramAda na karIza. " ja brUkumAra 'tathAstu' kahI ghare AvavA nIkaLyo. tenA hRdayamAM dIkSAnI bhAvanAnAM pUra UchaLI rahyAM hatAM. dIkSA lIdhA pachI AvI rIte saMyama pALI AtmakalyANa karIza ema te vicArI rahyo hatA ane cAlatAM cAlatAM nagaranA daravAjA pAse AvI pahoMcyA tyAre ja bUkumAra jyAM daravAjA najIka AnyA ke te ja samaye eka meATI paththaranI zilA enI najIkamAM ja AvI paDI ane meTA avAja thayA. jaMbUkumAra vicAramAMthI jAgRta thayA ane joyuM te pAse ja eka jabarajata paththara AvI paDayo hatA. A akasmAta ghaTanAthI tene vicArA AvyA ke jo A paththara mAza upara ja paDaco hAta tA zuM thAta? mRtyune vAra na hatI. zuM manuSyanu AyuSya AvuM kSaNika che? asthira che? tA pachI ahIMthI ja pAchA pharI gurudeva pAse jaI prathama jAvajIvanuM caturtha vrata laI AvuM teA ThIka. ja khUkumAra daravAjethI pAchA vaLyo ane zrosudharmAsvAmI pAse jaI brahmacaryavrata svIkArI ghera AvyeA. ', teNe ghera AvI pAtAnI dIkSA levAnI manAbhAvanA mAtapitAne jaNAvI, ane "huM teA brahmacaryaMtrata pALavAnI pratijJA laI ne Avyo chuM" e paNa jaNAvyuM. A sAMbhaLI mAtapitAne bahu ja du:kha ane Azcarya thayuM. pitAe putra mATe mATI mATI AzAAAnA mahela bAMdhI, rAjagRhImAM meTA moTA dhanakuberAnI kanyA sAthe ja bU kumAranuM sagapaNa karyu hatuM, tyAMthI pahezamaNImAM aDhaLaka dhana Avaze, kumAra AvA vyApArI thaze, amAru nAma kADhaze ane putranA putrane huM ramADIza, pitAe AvI AvI ghaNIe AzAe dilamAM saMgharI rAkhI hatI, paraMtu putranI vAta sAMbhaLI temanA upara jANe duHkhanuM Ala tUTI paDayu. hAya ema lAgyuM. mAtAne pazu aneka AzAe hatI. zrImaMtAnA gharanI apsarA jevI kanyAe gharamAM Avaze, hIrA ane mAttInA dAgInAethI ghara ajavALaze, rUmajhuma pagale gharamAM pharaze, gharamAM Page #86 -------------------------------------------------------------------------- ________________ bIje 3 Arya zrI jaMbusvAmI AnaMda kahela thatuM raheze, te gharanI lakSamI banI raheze, emane putro thaze, temane ramADIza, ane putranA putrone paNa paraNAvIzuM vagere vagere. A kalpanAone ekadama bhAMgIne bhukko thaI jatAM mAtAne pArAvAra duHkha thayuM. mAtApitAe putrane rekI rAkhavA ghaNA prayatna karyo paraMtu jaMbU kumAre te darekanA sacoTa uttara vALyA. mAtA-"beTA! ughADe mAthe ane khule page vicaravuM, TADha, taDake, ThaMDI, garamI, vagerenA dukhe sahevAM, bhikSA aTana karavuM, jamIna para eka Asane sUvuM vagere kaSTa tArAthI sahana nahi thAya. sAdhujIvana tArAthI pALI zakAyuM durlabha che. te gharamAM rahIne sAdhu jevuM jIvana pALaje, paNa amane cheDIne na jaIza." jaMbUkumAra -"mAtAjI! ApanI vAta vicAravA jevI che paraMtu Apa jANe che ke AvAM dukhe te jaMgalanA pazuo paNa sahe che. A jIve aneka bhavamAM tame kaho tethIye vadhu AkArAM duHkhe sahyAM che, eTale AtmakalyANanA athane to AvAM podagalika dukhenI gaNanA ja na hAya." mAtA-"beTA! tArA pitAnI sAmuM te je. tArA dIkSAnA vicAro sAMbhaLI temanuM mukha karamAyelA mAlatInA phUla jevuM thaI gayuM che. tuM ekane eka putra che. tane bhaNu , gaNA, kuzaLa banAvyuM. have tuM emane bhAra ocho karI vepAra calAva, dukAne saMbhALa ane emane zAMti Apa." putra -"mAtAjI! mArI te IcchA che ke emane sAcI zAMti ApuM ane huM zAMti meLavuM. dIkSA levAthI sadAnI sAcI zAMti prApta thaze. A lakSamI kSaNabhaMgura che, kyAre kaI rIte jaze tenI koIneya khabara nathI." mAtA -"beTA! bolavAmAM tuM mane nahi jItavA de. paNa e to vicAra kara, ahIMnA ATha gRhasthanI ATha kanyAo sAthe Page #87 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jaina paraMparAne ItihAsa [ prakaraNa tAruM sagapaNa thayuM che. ene zuM javAba ApIzuM? sagapaNa teDAyA nahi ane tuM dIkSA le pachI ame duniyAne kaI rIte amAruM meM batAvIzuM?" putra - mAtAjI! e te badhuM thaI raheze. huM brakSAnI pratijJA laIne Avyo chuM. e te pALavAnI ja che. huM bIjAnA kSaNika AnaMda mATe ane kSaNika svArtha mATe AtmakalyANanA mAgathI pAchA vaLuM, e te bane ema nathI. je sUrya pUrvane badale pazcimamAM Uge teya mArI pratijJAmAM pheraphAra nahi thAya. bIjuM A jIve anaMtakALamAM anaMta jI sAthe anaMtIveLA putra, mAtA, pitA, patnI, bhAI, bena vagere aneka sagapaNe karyo che. mATe ApaNe kenI kenI sAthe keTalA bhava sudhI baMdhana mAnavAmAM hatAM. mAtAjI! tame mane ApelA saMskAra ane zikSaNanuM sAcuM sukha Atmika zatimAM che. zAzvata sukha e ja Atmika sukha che. Ate badhuM kSaNika sukha che, mATe mAre kSaNika sukha mATe nahi, kintu Atmika sukha mATe ja prayatna kare che." A sAMbhaLI mAtAe manamAM vicAryuM ke, " have A putra amAruM kahyuM mAne tema nathI. paraMtu ene paraNAvI dauM te mAtra strIonA kamaLa jevA mukhaDAM, temanuM hAsya-prema ane AMsu Ane rokI zakaze. eTale have vadhu kahyA sivAya Ane jaladI paraNAvI baMdhanamAM bAMdhI devo joIe. moTA baMdhana tUTI zake paraMtu adazya premaraMtu tUTI zakatuM nathI. kharekhara, premaraMtu teo kaThina hoya che." Ama vicArI AMkhamAM AMsu lAvI mAtA putrane samajAvavA lAgI. mAtA -"beTA ! jevI tArI marajI. paNa jenI sAthe tAruM sagapaNa karyuM che, temanI sAthe tuM lagna karI le, pachI tArI marajImAM Ave tema karaje. pachI vahuo jANe ane tuM jANe" bUkumAra:-"mAtAjI! emane kahevarAvI de, jaMbU dIkSA levAne che. kAle dIkSA leze mATe vicArIne je karavuM hoya te kare." Page #88 -------------------------------------------------------------------------- ________________ bIjuM] Arya zrIjabUsvAmI jabUda kumAranA pitAjIe A saMvAda sAMbhaLI. pitAnA vevAIne jaIne khabara ApyA. e vevAIoe paNa pitAnI putrIone pUchI joyuM. uttaramAM kanyAoe paNa eka ja javAba Apyo ke, "amArA pati te jaMbu kumAra ja che. teo je mAge jaze e mArge ame paNa jaIzuM." kathA vIca" mATe amAruM lagna te jaMbU kumAra sAthe ja thAya e ja amArI IcchA che." basa, pachI te lagnamuhUta jevAyuM, ghaDiyAM lagna levAyAM ane jaMbUkumAranuM khUba ja dhAmadhUmathI ATha kanyAo sAthe lagna thayuM. temAM samudrazrI, prabhazrI, prabhasenA ane kuberasenA A cAra kanyAo jaMbukamAranI devabhavanI strIo hatI. nabhasenA, kanakazrI, kanakAvatI, ane jayazrI ema bIjI cAra kanyAo hatI A ATha kanyAo sAthe lagna thayuM. kanyAdAnamAM eTaluM badhuM dhana AvyuM ke dhanane Dhagale kare to senAne DuMgaro thAya. mAtApitAe paNa khUba dhana vAparI lagnotsava UjaLe. have emane zAMti thaI ane lagnanA baMdhanane putra jaladI na teDI zake ema emaNe mAnyuM. paraMtu emanI A AzAo kevI ThagArI nivaDaze e emane khabara na hatI. rAtri paDI eTale ke strIo zayanagRhamAM pahoMcI gaI ane jaMbU kumAra paNa zayanagRhamAM gayA. vairAgyamUrti, ane parama zAMta svabhAvI ja bUkumArane jotAM ja AThe strIe TharI gaI. jaMbU kumAranI avikArI daSTimAM Atmika - premanI divya ti jhaLahaLI rahI hatI. jaMbu kumAranA mukhAraviMda upara ujajavaLa cAritra, yuddha brahmacarya, sAtvikavRtti ane zAMtinI rekhAo aMkAI rahetI najare paDatI hatI. jabU kumAra phUla varasAvatI mIThI vANImAM hasatAM hasatAM - AThe strIone kahyuM "bhaginIo ! ahIM najIka Ave. ApaNe thI aMtaranI vAto karI laIe. eka bIjAnAM hadaya vAMcIe. pahelI eka vAta e che ke, eka vAra tame badhAM lajA ane zaramanA paDadAne dUra karo ane ApaNuM Atmika sagapaNa saMbhALe. Ave, ApaNe jUno saMbaMdha tAjo karIe." Page #89 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jaina paraMparAne itihAsa fprakaraNa A amRta jevAM mIThAM vacana sAMbhaLatAM ja ATha kuLavadhUonA taramAM jJAnanA dIvaDA pragaTayA, AtmatinA ajavALAM chavAI gayAM. chatAMye badhI hiMmata ekaThI karI AThe patnIeAe potAne pakSa sthApavA vAdacarcA-vivAda zarU karyo. - AThe sIoe patinu zarada pUrNimAnA caMdra jevuM ujajavaLa nirmaLa mukhaDuM joI vicAryuM" vejJAviko puupa sukumAra A zAMta svabhAvI jaMbU kumAra vajI je kaThora vRttivALe chatAMya pukhethI paNa sukumAra che. mATe jItaze te e ja. chatAMya prayatna karI joIe. barAbara A ja vakhate prabhava nAme prasiddha era pitAnA 499 sAthIdAro sAthe saMbU kumArane tyAM corI karavA AvyuM. te gharanA badhA mANasane avasthApinI nidrAmAM ughADI daI tALI teDavAnI kaLAthI tALAMo ughADate TheTha sAtame mALe jyAM jaMbU kumAra pitAnA vilAsabhavanamAM AThe strIo sAthe vArtAlApa calAvI rahela che, tyAM AvyuM. eNe dhAryuM hatuM te karatAM ahIM juduM ja nihALyuM. zAMtithI pite Ubhe rahyo ane vArtAlApa-kathAvida sAMbhaLavA lAge. ahIM AThe strIoe kahela kathAo rasika, mehaka ane AkarSaka che tema ja rahasyapUrNa paNa che. jyAre jaMbU gumAre AThe strIonI kathAonA javAbamAM kahelI kathAo paNa badhaprada vairAgyapiSaka ane zAMta dharmopadezarUpa che. laMbANanA bhayathI te kathAo ahIM ApI nathI. kheDUta, kAgaDa, vAMdarAnuM yugala, kolasA pADanAra, nUpurapaMDitA, vidyAnmAlI vidyAdhAra, zaMkhadhamaka, addhi ane siddhi, unmArge na janAra jAtavAna ghoDe, mAsA, haMsa, grAmaphUTaka ane traNa mitro vagerenI kathAo vAMcI sAra grahaNa karI jIvanamAM utAravA jevuM che. A kathAo sAMbhaLI prabhave cera samyakatva prApta karI cheSa pAme che. AThe strIo paNa pratibaMdha pAmI patinI anugAminI Page #90 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrI * ] bhAya mojuM khasvAmI 71 banavA eTale prAtaHkALe ja temanI sAthe sayamamArge saMcaravA taiyAra thAya che. savAramAM ja bhU kumAranA mAtapitA jAge che tyAre adhI vastu sAMbhaLI teo paNa jaMbUnA mAge prayANa karavAnI tatparatA dAkhave che, tyAM te AThe srImanA mASitAne A samAcAra pahoMce che, teo paNa RSabhadatta zeThane tyAM Ave che. badhA samAcAra sAMbhaLI AThe vadhUnA mAbApa paNa dIkSA mATe taiyArI batAve che.4 lagnotsava bAda dIkSAnA utsava ujavAya che. AkhI rAjagRhImAM A vAta pavanavege phelAya che. kuLaparivAranI sAthe jaMbumAra zrIsudharmA svAmI pAse 16 varSanI bharayuvAnImAM vIra saMvata 1 mAM dIkSA svIkAre che. ja"kumAranA mAtApitA A dIkSA utsavamAM navANu kroDa sAnAmahArA kharace che ane teo paNa putranA mArge saMyamamArgomAM praveza kare che. dIkSita anyA pachI zrIjuM khasvAmI Treka muddatamAM ja khUba suMdara zAstrajJAna meLave che. cAvatA sa pUrNa dvAdazAMgInA dhAraka jItakevalI mane che. bhUtalamAM vicarI aneka jIvAnuM kalyANa kare che. ujjavala cAritra, akhaMDa brahmacarya, su Mdara tapa ane apUrvajJAnathI jakha sunIzvara vadhu ujjavaLa manI peAtAnuM jIvana amara banAvI jAya che. itihAsa kahe che ke--A kALamAM aMtima keLI ane aMtima nirvANapada prApta karanAra A ja mahApuruSa che. temanI pachI A bharatakhaMDamAM nathI kArya jIva kevaLI banyA ke nathI kAI jIva mAkSe gayA. temaNe je mahAna muktisukhanA Adarza mATe sAMsArika samasta sukhAne tilAMjali ApI hatI, je siddhivadhUnA anupama adbhuta dRDhapremane lIdhe AThe AThe apsarA sarakhI srIonA ane dhananA tyAga karyAM hatA te mukti sukha-zivavadhU temane gazilagana gAyA cauhoyotha nammU: " ('paTTAvalI samuccaya' pR. 25) Page #91 -------------------------------------------------------------------------- ________________ para jaina paraMparAnA itihAsa [ prakaraNa maLyAM ane zivavadhUe paNa jANe jam uparanA sAcA ane DhaDha anurAgathI ja hAya temaja khUsvAmIne vijayamALA ArAkhyA pachI adyApi bIjA kAI puruSane vijayamALA ArApI nathI, ane eTalA ja mATe vivare gAyuM che ke-- t 'matkRte jambUnA tyaktA, navoDhA navakanyakAH / tanmanye muktivadhvA'nyo, na vRto bhArato naraH // cittaM na nItaM vanitAvikArairvittaM na nItaM caturazca cauraiH / yaha gehe dvitayaM nizIthe, jambUkumArAya namo'stu tasmai // ( 'paTTAvalI samuccaya' pR. 42) "8 mAre khAtara ja jammU kumAre taratanI ja paraNelI maneAhara evI ( ATha ) kanyAonA tyAga karyo che; ema vicArIne muktirUpI strIe tyAra pachI bharatakSetranA kAI khIjo puruSa pasaMda karyAM nathI.arthAta ja khUsvAmI pachI A avasarpiNIkALamAM bIje DhAI jIva mAkSe gayA nathI, temaja A avasarpiNIkALamAM khInne kArka jIva mANe jaze nahi. strIenA hAvabhAvathI jenuM citta calAyamAna na thayuM ane catura cArAe paNa jenuM dhana na cAryuM. ema aMdhArI rAte paNa jenAM mana ane ghara salAmata rahyAM, te ja ! kumArane amArA namaskAra thAe.. ja dhrUsvAmInA nirvANa pachI nIcenI daza vastuonA viccheda thayA che: maNa paramohi pulApa, AhAra khavaga uvasame kappe / saMjamatiga kevala sijjhaNA ya jaMbUmmi vucchiNNA // * mana: pavajJAna, paramAvadhijJAna, pulAkalabdhi, AhArakazarIranI labdhi, kSapakazreNi upazamazreNi, jinakalpa, traNa cAritra ( parihAraviSNuddhi, samasaparAya, yathAkhyAtacAritra ) kevaLajJAna ane siddhipada ' A daza vastunA vicchedya thayA. temanI vIra saMvata 1mAM 16 varSanI vaye dIkSA thaI, temanu Page #92 -------------------------------------------------------------------------- ________________ bIjuM] Arya zrIjabUsvAmI vara saM- 20 mAM kevaLajJAna thayuM ane vIra saM. 64 mAM mathurAmAM 80 varSanI uMmare nirvANa thayuM. emanI pATe zrIprabhavasvAmI AvyA. A samayamAM rAjarSi avantIvardhana thayA che. bhadrezvara vagere tIrtho sthapAyAM che ane mahArAjA zreNikaputra mahArAjA keNikane putra rAjA udAyI ane zAnaMda vagere thayA che. rAjarSi avantIvardhana ujajenanA rAjA protane pAlaka ane gopAla nAme be putro ane vAsavadattA nAme putrI hatI. bha. mahAvIrasvAmInA nirvANa samaye pradyota rAjA paNa mRtyu pAmyuM eTale tenI gAdIe pAlaka beTha ane gopAle gaNadhara zrI sudharmAsvAmInA hAthe jinadIkSA savIkArI. pAlakane 1. avantIvadhana ane 2. rASTravardhana ema be putro hatA. pAlaka vi. saM. 20 mAM mRtyu pAmyo. tenI gAdIe avantIvardhana . avantIvardhane rASTravardhananI patnI dhAriNIne pitAnI banAvavA mATe rASTravardhanane marAvI nAkhe. paraMtu dhAriNIe paristhitine samajI laI kauzAmbImAM jaI jinadIkSA lIdhI, dhAriNI garbhavatI hatI. teNe eka bALakane janma Ape ane kauzAmbInA aputriyA rAjA ajitasene te bALaka paTarANune ApI tenuM nAma maNiprabha rAkhyuM. A tarapha avantIvardhane bhAIne mAryAnuM pApa karyuM ane dhAriNI paNa maLI nahIM eTale vairAgya pAmI A. zrIjaMbusvAmInA hAthe vi. saM. 24 lagabhagamAM dIkSAne svIkAra karyo. tenI pachI rASTravardhanane putra avantISeNuM ujajainanI gAdIe AvyuM ane rAjA ajitasenanA maraNa pachI maNiprabha kauzAmbInI gAdIe beThe. jo ke A baMne bhAIo ekabIjAne oLakhatA na hatA tethI temAM yuddha jAhera thayuM ane avantISeNe sinya sAthe AvI kauzAmbIne ghere ghAlya. barAbara A ja prasaMge sAdevI dhAriNIe tyAM AvI potAnI ane baMne bhAIonI paraspara oLakhANa karAvI yuddha baMdha rakhAvyuM, Page #93 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 74 jaina paraMparAno itihAsa [ prakaraNa temaja e baMnemAM gADha bhAtuneha karAvyuM. kauzAmbI ane ujaje. nanA rAjavaMzamAM ghaNAM varSothI vera cAlyuM AvatuM hatuM te AjathI bhuMsAI gayuM ane baMne rAja ekatrika banyAM. A baMne rAjAoe sAthe maLI kauzAmbI ane ujajenanI vacce vatsakA nadIne kAMThe pahADanI guphAmAM anazana karI rahelA muni dharma zeSane svargagamana mahotsava karyo. ("A ni." gA. 1287. TIkA) muni dharmazeSa jyAM dhyAna karI UbhA hatA tyAM rAjA avantIjeNe mATe stUpa banAvyuM, je sthAna Aje bhIsAthI nahatyamAM 6 mAIla dUra sAMcI stUpa tarIke prasiddha che. vallikA nadI Aje vesa ane vesAlI nAmathI prasiddha che, je beTavAmAM jaI bhaLe che. vikramanI dazamI sadI sudhI jemAM moTA sUpa tathA sta banAvavAnI pravRti hatI. tyAra pachI e kaLA lupta thaI gaI. bhadrezvara tIrtha: A0 zrIjabUsvAmInA samayamAM bhadrezvara tIrtha banyuM che. kacacha-bhadrezvaramAM Aje bAvana jinAlayanuM bhavya ane vizALa maMdira che. saM. 193lmAM tene jIrNoddhAra thaze tyAre tyAMthI eka tAmrapatra maLyuM hatuM, je kaccha rAjya dvArA De. e. Dablyu rUDAlaka hanale para mokalAvyuM hatuM. ane pachI bhUja paranA yatine seMdhyuM hatuM. De. hornelenA kahevA pramANe e tAmrapatramAM brAhmI lipimAM A pramANe lakhANa hatuM __ "1 devacaMdrIyazrIpArzvanAthadevasyeto 23 4 pU A zrIvijayAnaMdasUri mahArAja A tIrtha mATe lakhe che ke, maMdiranI jUnI naMdhamAM ane kacchanI bhUgoLamAM paNa "vat 23 varSe phuvaM liMgAsamiti' evuM lakhANa che. A vaMcAtA akSaronA AdhAre Ano artha ema karavAmAM Ave che ke, 6 vaNika devacaMde banAvela zrI pArzvanAtha prabhunuM maMdira, je pahelAM 23 varSe bhavAna mahAvIra svAmI hatA. Page #94 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 75 bIjuM] Aya zrojabUsvAmI uparathI nakkI che ke vIra nivANu saMvata 23mAM devacaMdra nAmanA zrAvake bhadrezvaramAM bhagavAna zrI pArzvanAthanuM maMdira banAvyuM. temAMnI mUrtine vAsakSepa gaNadhara zrIsudharmAsvAmI ke temanA ziSyanA hAthe thaye haze. garjarezvara paramAItapAsaka mahArAjA kumArapALa ane dAnavIra jagaDuzAhe paNa A maMdirano jIrNoddhAra karAvela che. maMdiranA thAMbhalA upara saMvata 1134 vai. su. 15 zrImALInA jIrNoddhArane lekha che. A sivAya ahIM teramI sadInA pUrvArdhanA ane caudamI sadInA uttarArdha lekhe che. tyAra pachI bhagavAna zrIpAzvanAthanI pratimA kaI AsamAnI sulatAnanA kAraNe eka bAvAnA hAthamAM cAlI gaI hatI. saMghe saM. 1962mAM maMdirane jIrNoddhAra karI bAvAjI pAse e pratimAnI mAgaNI karI paraMtu bAvAe te pratimAjI ApyAM nahi eTale saMghe ahIM mULanAyaka tarIke bhagavAna zrI mahAvIra svAmInI prAcIna mUtine birAjamAna karI che. pachI te bAvAe paNa bhagavAna zrI pArzva, nAthanI pratimA saMghane ApI eTale saMghe pAchaLanI derImAM tene paNa birAjamAna karela che, je adyAvadhi tyAM ja vidyamAna che. A maMdirane vi. saM. 1920mAM jIrNoddhAra thayo che ane saM. 10lmAM paNa samArakAma thayeluM che. bhAratavarSamAM A zilAlekha sauthI prAcIna che. . Avo ja eka prAcIna zilAlekha rA. ba, gaurIzaMkara hIrAcaMda ojhAne khaDalInA eka bAvAjIne tyAMthI maLe che, je temaNe ajamera myujhiyamamAM 2khAvyA che. e tIrthakara bhagavAnanI nIcenI gAdIno bhAga che. temAM kharAbdI bhASAmAM "vIrAja mA .... tu. ritiya ... vA rimajhina... rivida kavimi." e pramANe lakheluM che. eTale vIra bhagavAna pachI 84 varSe lakhAyela A zilAlekha che. saMbhava che ke tyAMno A zilAlekha majhimikA eTale harSaparathI AvyuM hoya. vidvAne mAne che ke upalabdha zilAlekhamAM A zilAlekha sauthI prAcIna che. Page #95 -------------------------------------------------------------------------- ________________ O vidizA ane sAMcInA stUpA mAlavapati avaMtISaNa kauzAMbInA rAjA maNiprabha upara caDhI AvyA ane tene sahAira jANI mitra banI rAjA maNimazane sAthe laI ujajaina AvyA tyAre sAMcI tIrtha banyu che. jaina paraparAne ItihAsa 0 jammUvAmInA e zramaNeAe anazana karavAnA vicAra karyA. eka munie mAnasanmAnanI bhAvanAthI kauzAMkhomAM janatAnI najara paDe te sthAnamAM anazana karyuM paraMtu te divaseAmAM ja Ava tISenuM kauzAMkhIne ghere ghAlyA eTale temane mananI manamAM rahI gaI. mAna-sanmAna tA ThIka paraMtu svage` gayA pachI temanA zarIrane paNa prajAe thI killA ahAra pheMkI dIdhu. ane e satkAra- sanmAnanI bhAvanAnA AvA karuNa ata AnyA. bIjA zramaNe mALavAnI sarahada para AvelI tsikA nadIne kAMThe pahADInI taLeTImAM kAI na jANI zake tevA ajJAta sthAnamAM anazana karyuM. rAjA atISeNu, rAjA maNiprabha ane tenI mAtA sAdhvI dhAriNI ujjaina jatAM ahIM AvyAM tyAre teo A tapasvI munivarane joI emanI bhakti mATe ahIM rAkAI gayAM. temaNe e munivaranAM mAna-sanmAna karyA. e dhaghASa munivara kAladharma pAmyA eTale temanA svagamana mahAtsava karyo ane pachI te sthAne moTA vistAravALA vizALa samAdhistUpa banAvyeA hatA. ('Avazyaka ni.' gA0 1287 nI TIkA) A sAMcInA stUpa bhIssAnI neRtye 6 mAIla para jINu - zI dazAmAM vidyamAna che. [prakaraNa daNu dezamAM vidizA nagarI hatI, je pazcima dazANuM dezanI rAjadhAnI hatI. tenAM tathA tenA parAnAM vidizA, cetiyagiri ane bhallapura ema aneka nAmA maLe che. mAlavarAja caMDa pradyote vidizAnI vAyavyamAM bhagavAna mahAvIrasvAmInuM derAsara banAvI temAM jIvitasvAmInI pratimA sthApI hatI ane bhAIlla vagere vyApArIone melAvI mATuM paru vasAvyuM hatu, jenAM pAchaLathI . Page #96 -------------------------------------------------------------------------- ________________ bIjuM ] Arya zrI aMbUsvAmI vesavADI vaizyapATI), vezanagara, bhAIla, bhaddalapura, bhApara, ceIyagiri (caityanagara) ane bhIlyA ItyAdi nAmo maLe che. (juo: pRSTha: 59, 60) samrATa azokanA samaye dazANe dezanI rAjadhAnI cetiyagirimAM hatI. coda pUrvadhArI A0 bhadrabAhusvAmI bhaddalapura yAne bhAdrapadanI bahAra vaDa nIce samAdhi laI svI gayA hatA. A jasaddhanA ziSya bhalapuranI AsapAsa vicaratA hatA. temanAM bhadruijiyA zAkhA ane bhadragupta kula jAhera thayAM che. saMbhava che. ke vesavADIya gaNanuM utpattisthAna sanagara hAya. vidizAthI lagabhaga 4 mAIla para udayagiri nAmanI pahADI che. temAM 20 jenA guphAo che ane 20mI guphAmAM eka jaina lekha che te A pramANe che: (2) namaH siddhaH | zrIsaMyutAnAM guNatoyadhInAM, guptAnvayAnAM nRpasattamAnAm / (2) rAjye kulasyAdhivivarddhamAne, SaDbhiryutairvarSazatetha mAse // sukArtike bahuladinetha paMcame, (3) guhAmukhe sphuttvikttotkttaamimaaN| jitadviSo jinavarapArzvasaMzikAM,jinAkRti zamadamavAna(4)cIkarat // AcAryabhadrAnvayabhUSaNasya, ziSyo hyasAvAryakulodbhavasya / AcArya goza(5)rmamunessutostu, padmAvatA'zvapaterbhaTasya // parairajeyasya ripunamAninas-sasaMghila(6)syetyabhivizruto bhuvi| svasaMzayA zaMkaranAmazabdito, vidhAnayuktaM ytimaargmaasthitH|| (7) sa uttarANAM sadRze kurUNAM, uvadizAdezavare prsuutH| (8) kSayAya karmArigaNasya dhImAn , yadatra puNyaM tadapAsasa / bhadrA zAkhA ane bhadrAyakulamAM A zorma thayA, je padmAvata azvasanyanA mAlika, mahAsubhaTa, yuddhavIra, zatrune haMphAvanAra, TekilA, ane janasamUhamAM mAnya hatA. temanA putra temaja ziSya muni zaMkare A guphAmAM gupta saM. 106mAM bhagavAna pArzvanAthanI pratiSThA karAvI. (phalITa-gupta-abhilekhapR250 anekAMta 10,kio3,pR0106) &aa karavI. Page #97 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jaina paraMparAne ItihAya prakaraNa vidizAthI 6 mAIla naiRtyamAM "sAMcIne? stupa che." A rIte vidizAnI AsapAsa aneka prAcIna sthAne che, pahADIo che, jene guphAo che ane 60 jeTalA ratUpa che. ekaMdare A sthaLa prAcIna jaina tIrthabhUmi che. . jenee bhAratamAM vikamanI dasamI sadI sudhI meTA ratUpa tathA staMbhe banAvyA che tyAra pachI e kaLA lupta thaI che. pATalIputra: e pachI najIkanA ja gALAmAM eTale keNikaputra udAyInA samayamAM pATalIputranI sthApanA thaI che. enI samRddhimAM e jene rAjavIe je saMskAronuM bIjAropaNa karyuM tene prajAvaLe vikasAvI bhAratamAM ajoDa banAvyuM che. ene ItihAsa jANavA jevo hevAthI ahIM Ape che: uttara mathurA ane dakSiNa mathurA (madurA) nAmanI e nagarIe che. uttara mathurAne vaNikaputra devadatta musApharI karate karate mathurAmAM gaye ane tyAM jayasiMha nAmanA vaNikanI bahena atrikA sAthe paraNyo ane tyAM ja rahyo. lAMbA samaya pachI arikAe eka putrane janma ApyuM. tenuM nAma agnikAputra prasiddha thayuM. devadattanA mAtApitAe putranuM nAma saMdhAraNa pADyuM. chatAMye tenA jUnA nAma agnikAputrathI te vadhAre khyAta thayo. A agnikApune yuvAna vayamAM ja saMsAra choDI dIkSA lIdhI ane pachI AcArya agnikAputra tarIke vikhyAta thayA. teo vihAra karatA karatA puSabhadra nagaramAM padhAryA. A ja samaye puSpabhadra nagaramAM puSpaketu rAjA ane puSpAvatI rANIne putra pusUla rAjA hatA. pupAvatI rANIe yugala bALakone janma Apyo hato, jenuM nAma puSpacUla ane puSpacUlA rAkhyAM. rAjAe mahane vazIbhUta thaI baMnene viyega na thAya mATe baMnene eka bIjA sAthe paraNAvyAM. rAjAnA mRtyu bAda puSpasUla rAjA banyA. enI mAtA puSpAvatIe dIkSA lIdhI ne e mRtyu Page #98 -------------------------------------------------------------------------- ________________ bIjuM] Arya zrIjabUsvAmI pAmIne svarga gaI. teNe deva thayA pachI avadhijJAnathI pitAnAM be saMtAne ke je bhAI-bahenarUpe hatAM tene pati-patnI tarIke joI, temane upadeza ApavA puSpacUlA raNane narakanAM ane svarganAM dazya batAvyAM. kaI dhamAcAryoe A danuM yathArtha varNana na ApyuM. Akhare jainAcArya zrI anikAputrane pUchatAM temaNe zAstrAdhAre naraka ane svarganuM hUbahu varNana karI batAvyuM. puSpa cUlA A sAMbhaLI pratibaMdha pAmI ane teNe narakathI bhaya pAmI patine samajAvI tIkSA lIdhI. paraMtu dIkSAnI rajA ApatAM rAjAe zarata karI hatI ke, "tAre ahIM ja rahevuM ane zikSA paNa rAjamahelamAMthI ja levI." puSpacUlA sAdhavI e zarata pramANe ja vartatI hatI. A bAju AcArya agnikAputra vRddha thavAthI puSpabhadra nagaramAM ja sthiravAsa rahyA. pachI A dezamAM bAra varSano duSkALa paDavAne che, ema jANe AcAryazrIe ziSyane dezAMtaramAM vihAra karA pu5cUlA sAdhvIjI AcArya mahArAjanI bhakti karavA lAgyAM. emAM emane kevaLajJAna thayuM. AcArya mahArAjane A vastunI khabara paDatAM pitAne kevaLajJAna thatuM nathI e aMge zeka karavA lAgyA, tyAre pu5cUlAe kahyuM ke, "Apa kheda na karazo, gaMgA nadI UtaratAM Apane upadrava thaze ane kevaLajJAna prApta karI Apa mokSe jaze?" AcArya anikAputra eka divase gaMgA nadI pAra karavA heDImAM beThA. thoDe dUra gayA pachI pUrvabhavanA gherI deve temane upadrava karavA mAMDyo. heDI DUbavA lAgI eTale bIjA lokee sUrijIne nadImAM pheMkI dIdhA. vairI deve nadImAM ja temane zULI upara parovI lIdhA. AcAryazrI jIvadayA ciMtavatAM zukaladhyAnamAM rahIne kevaLI thaI kSe padhAryA ane devatAoe temane nivaNamahotsava karyo. te sthAna prayAga tIrthanA nAmathI prasiddhi pAmyuM. zrI RSabhadeva bhagavAnanA kevaLajJAnanA sthAnarUpe prayAga Page #99 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jena paraMparAne ItihAsa [ prakaraNa tIrtha prasiddha ja hatuM, temAM zrIanikAputranA nirvANa thavAthI e tIthane mahimA vadhI gaye. ' sUrijInA mastakanI parI taNAtI taNAtI AgaLa vadhI ane nadImAM ja kyAMka aTakI gaI. koI devI kAraNathI parI bhedIne emAM pATalanuM vRkSa UgyuM. te vRkSa khUba phAlyulyuM hatuM. pAse ja pATalI grAma varyuM hatuM. udAyInA nekare navuM nagara vasAvavA mATe sthAnanI tapAsa karatA karatA ahIM AvyA tyAra temaNe joyuM ke, pATala vRkSa upara beTheluM cAsa pakSI moTuM ughADe che ke tarata ja enA mukhamAM nAnAM nAnAM jIvaDAM UDI UDIne bhakSyarUpe AvI paDe che. A jotAM temanA manamAM vasI gayuM ke A sthAnanuM ja kaMI mahattava che. AnI jema ja ahIM vaselA navA nagaranI unnati thaze. temaNe udAyI rAjAne A vAta jaNAvI ane magadheza udAyIrAje pATalIgAmanA sthAne zubha muhUrta nagara vasAvyuM. enuM nAma pATalIputra pADayuM. temaNe pATalIputramAM suMdara vizAla jinamaMdira banAvyuM hatuM. (A. ni. hAri. TakA pR. 688). udAyI pachI naMdavaMza, mauryavaMza ane cheka avananI rAjadhAnI banI te pahelAMnA kALa sudhI pATalIputra rAjadhAnI rahyuM che. caMdragupta, azaka ane saMpratinA samaye te pATalIputrane sUrya mathAle tapate hate. jenavihAre, bauddhavihAre, vidyApITha, saMskRti ane kaLAnAM kendradhAmo ahIM hatAM. A nagaranAM puSpabhadra, pATalIpura, pATalIputra, kusumapura, ane paTaNA ema aneka nAmo maLe che. pATalIputramAM mahAna ziyaLazAlI dharmAtmA sudarzana zeTha ke jemane zULInuM siMhAsana thayuM hatuM te thayA che. yugapradhAna AcArya zUlibhadrajI paNa ahIM ja thayA che. temanAM samArakapa Aje vidyamAna che. vAcakavarya umAsvAti mahArAje ahIM ja tattvArthazAstra" racyuM che. jagadguru zrI hIravijayasUrIzvarajIne tUpa paNa ahIM banyAne ulekha maLe che. Page #100 -------------------------------------------------------------------------- ________________ bIjuM ] Arya zrIjabUravAnI - ahIM atyAre jenAM ghara thoDAM che. paraMtu suMdara jinamaMjara che, jemAM prAcIna kaLAmaya suMdara jinamUrti virAje che ane nagara bahAra tapa paNa che. magadhasamrATa zreNika mahArAjA zreNika magadhanA samrATa hatA. temanA pitAnuM nAma prasenajita hatuM. zreNika kumArane bIjA paNa ghaNA bhAIo hatA. rAjA prasenajite dareka kumAranI khUba khUba AkarI parIkSA pachI nakkI karyuM hatuM ke magadhanI gAdIne mATe zreNika ja egya che. ekavAra dareka rAjakumArane AyudhazALAmAMthI vividha zastro levAnAM hatAM. AmAM NikanI pasaMdagI judI rIte tarI AvI. teNe "bhaMbhA" nAmanuM uttama vAgha lIdhuM. tethI zreNikanuM bIjuM nAma saMbhAsAra ke biMbisAra paNa maLe che. zreNika kumAravasthAmAM pitAjIthI rIsAIne paradeza gayA hatA tyAre bennAtaTamAM tyAMnA zeThanI naMdA nAmanI putrI sAthe enuM lagna thayuM hatuM. tenAthI ene abhayakumAra nAme putra thaye hato. rAjA thayA pachI zreNika ghaNI rANIo para hatuM ane ene ghaNu putra thayA hatA. - rAjA zreNika pahelAM te koI dharmane mAnate hete paraMtu anAthI muni nAmanA jaina mahAtmAnA saMsargathI ene jenadharma upara zraddhA thaI hatI. pAchaLathI rANuM callaNa ke je vizAlAnA gaNarAjyanA pramukha paramahaMta mahArAjA ceDAnI putrI hatI, tenA paricayathI ane bhagavAna zrImahAvIrasvAmInA upadezazravaNathI te custa jainadhamI banyuM hatuM. pAchaLathI te te eTale badhe dharmazraddhALu jena thaye ke A viSayamAM AkarI kasoTI thavA chatAMya enI daDhatA ThagI nahatI. enI rANIo ane rAjaputrae dIkSA laI jainadharmane khUba ja suMdara rIte pracAra karyo hato. rAjA zreNika paNa bhagavAna zrI mahAvIrasvAmI jyAM hoya te dizAnA roja samAcAra meLavato ane suvarNanA javane svastika banAvI te dizA tarapha dharate hate. Page #101 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jaina paraMparAno ItihAsa [ prakaraNuM magadhamAM jaina dharmanA pracAranI suMdara anukULatA samrATa zreNikane lIdhe hatI. bhagavAna zrI mahAvIra svAmInA cauda comAsA rAjagRhInA nAlaMdA pADAmAM thayAM hatAM, bhagavAna zrI mahAvIrasvAmI magadha dezamAM khUba vicaryA hatA, ane temaNe ahiMsA, saMyama ane tapane vijayanAda pheMkI AstikatAnI sthApanA karI hatI. samrATa zreNikane vRddhAvasthAmAM enA putra keNike bahu du:kha ApyuM hatuM. rAjyanA lebhane vazIbhUta thaI eNe pitAne jelanAM pAMjarAmAM pUryA hatA. Akhare pitAnI mAtA celaNAnA mIThA ThapakAnI keNikane asara thaI ane pitAjIne pAMjarAmAMthI bahAra kADhavA te pite ja hAthamAM kuhADI laIne gaye hatuM, paraMtu zreNika rAjA samajo ke kaNika mane mAravA Ave che eTale te hIrA cUsI putrane pitRhatyAnA pAtakamAMthI bacAvavA svayaM mRtyu pAme. keNika-ajAtazatru mahArAjA keNika magadhasamrATa zreNikane putra hatuM. tenI mAtAnuM nAma cellAdevI hatuM. jyAre keNika enI mAtAnA udaramAM hatuM tyAre mAtAne e dehada thaye hatuM ke mAre patinuM mAMsa khAvuM che. abhayakumAranI buddhithI A dehada bIjI rIte purA hate. ene janma thatAM mAtA celaNA rANIe A nibhaMgI, putrane ukaraDAmAM pheMkAvI dIdhuM hatuM, paraMtu rAjAne khabara paDatAM ja tene aMtaHpuramAM pAcho maMgAvI zaNIne samajAvI ucherAvyo hate. je vakhate te ukaraDAmAM paDyo hato tyAre eka kukaDInuM pIMchuM enI AMgaLImAM ghecAvAthI ene ghaNuM pIDA thaI hatI. AMgaLImAM kIDA paDI gayA hatA, enI rAjA zreNike bahu ja mAvajata karI hatI ane e ja ghaTanAne anulakSIne tenuM "kaNika" evuM hulAmaNuM nAma pADavAmAM AvyuM hatuM ' paraMtu rANI celaNAne A putra mATe na te prema have, na mAna hatuM. ene te divasa ne rAta ema ja lAgatuM ke A putra pitRvaMza ane mAtRkuLane vinAzaka thaze. mAtAnI A dhAraNa Page #102 -------------------------------------------------------------------------- ________________ bI nuM ] Arya zrIjabUsvAmI taddana TI na paDI. keNikane hala ane vihala nAme bIjA bhAIo hatA ane mAtAmaha ceDA rAjAne tenA upara bahu prema hatuM. rAjA zreNike baMne bhAIone eka lakSaNavaMte secanaka hAthI ane daivI kaMDalo vagere ApyAM hatAM. keNike tenI mAgaNI karI paNa. baMne bhAIoe te na ApyAM. AmAM kaNikanI rANuM padmAvatIe jyAre e devI kuMDela joyAM ane tenI mAgaNI karI ane e na maLyAM tyAre teNe patine uzkeryo. halla ane vihala DaranA mAryA nAsIne mAtAmaha ceDA mahArAjA pAse vizAlA nagarI jaI pahecyA. keNike secanaka hAthI mATe vizAlA pAse mAgaNI karI paraMtu mAtAmahe kAMI dAda na dIdhI. maNike mAtAmaha sAme ghora yuddha mAMDayuM, jemAM keNikanA bhAIo ane mAtAmaha bharAyA, vizAlAnI senA hArI, vizAlA nagarI khedAnamedAna thaI gaI ane keNikane vijaya maLe. keNikanA vaDIla baMdhu abhayakumAre dIkSA lIdhA pachI uchuM. khalatAthI pitAne kedamAM rAkhI pote rAjA bhaLe. te mAtA celaNAne rAjA zreNikane maLavA paNa nahate dete. pAchaLathI teNe mAtAnI vinavaNathI rajA ApI hatI. A bAju mAtAnA kahevAthI pitAnA janma samayanI sAcI sthitinI tathA pitAnA dilamAM vasatA putra vAtsalayanI khabara paDatAM te rAjA zreNikane pAMjarAmAMthI mukta karavA jAya che tyAre pitA ulaTuM samaje che ane putrane pitRhatyA na lAge mATe pitA hIre sUsI mRtyu pAme che. - keNikane AthI bahu ja AghAta lAge che. enI mAnasika sthitimAM bhAre palaTe AvatAM rAjagRhInI bhUmi ene akArI thaI paDe che. eTale te maMtrIonI salAhathI ane yuvarAja udAyInI adhyakSatAmAM rAjadhAnIne rAjagRhIthI uThAvI caMpApurI laI jAya che ane eka vikaselA caMpakanA jhADane sthAne potAnI gAdI sthApe Page #103 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jaina paraMparAne itihAsa # prakaraNa che. mahArAjA keNika Aja sudhI bauddhabhakta hatI te have bhagavAna zrImahAvIrane parama bhakta bane che ane caMpApurImAM devone pA durlabha e bhagavAna zrImahAvIradevane pravezotsava kare che. A vakhate aMga dezamAM paNa jainadharmane khUba vadhu pracAra thayA che. mahArAjA keNika bahu tejasvI pratApI ane prabhAvazAlI hite. teNe aMga, aMga, magadha, vide, kAzI, kothala, kAlAMbI, mathurA sudhI potAne rAjadhvaja pharakAvyo hato. Akhare traNa khaMDethIye vadhu bhUmi jItavA mATe jatAM te tamistra guphAnA dvAramAM ja mRtyu pAmyA hatA. A rAjAnAM azokacaMdra, ajAtazatru, kRNika ane keNika vagere nAmo maLe che. abhayakumAra abhayakumAra rAjA zreNikane sauthI moTA putra hate. zreNikanA rAjakALamAM te yuvarAja hate. zreNika kumArAvasthAmAM jyAre bennAtaTa gaye hato tyAre tyAMnA vaNikanI bhAgyazALI suputrI naMdAne paraNyA hatA ane pAchaLathI tyAM ja abhayakumArane janma thaye hate. te bacapaNathI ja bahu buddhizALI ane tejasvI hatuM. teNe rAjagRhImAM AvI pitAnA pitAne buddhibaLathI ja AzcaryAnvita banAvyA pachI ja temane putra havAne paricaya pote Apyo hato ane potAnI mAtAne paNa rAjagRhI bolAvI paTTarANa tarIkenuM mAnavaMtu sthAna apAvyuM hatuM. AgaLa jatAM abhayakumAra rAjA zreNikano mahAmaMtrI banyA hatA. mahAmaMtrI abhayakumAre pitAnA buddhibaLathI mAlavarAja caDapradyotane mahAta karyo hate. vizAlAnA mahArAjA ceTaka rAjAnI kanyA celaNAne potAnA pitAnI rANI banAvI hatI ane potAnI buddhithI magadha sAmrAjyane ekachatra mahArAjya banAvyuM hatuM. bhAratIya itihAsamAM magadhane mahArAjyanuM gauravavaMtu sthAna apAvavAnuM mAna abhayakumArane ja ghaTe che. A che kAkImAM ja temane jagA bAkI Page #104 -------------------------------------------------------------------------- ________________ bIjuM ] Arya bIja bUsvAmI teNe anAyazanA rAjaputra AdrakumArane paNa AkaSI laI jainadhamI banAvyo hato. Akhare e rAjakumAranI dIkSAmAM paNa pite sahAyaka banyuM hatuM. abhayakumArane mAtA taraphathI jenadharmanA daDha saMskAra mAyA hatA ane rAjagRhImAM AvyA pachI bhagavAna zrI mahAvIra svAmInA upadezathI tenI dharmazraddhAmAM khUba ja vadhAro thaye hate. magadhanA rAjamahelamAM jainadharmanA pracAra mATe ene phALe apUrva che ema kahIe to emAM lagAre atizayokti nathI. abhayakumArane dIkSA levAnuM ghaNuM mana hatuM paNa pitA temane rajA nahotA ApatA. chatAM Akhare ekavAra mahArAjA zreNike eka Akasmika prasaMgane lIdhe gussAmAM kahyuM ke, "basa, tuM cAlyuM jA" abhayakumAre A zabdamAM pitAnI AjJA mAnI lIdhI ane tarata ja badhuM mUkI daI bhagavAna zrImahAvIrasvAmI pAse AvI hatI dIkSA grahaNa karI. zreNika rAjAne potAnI bhUla samajAtAM pAchaLathI ghaNe ja pazcAttApa thayA, paraMtu abhayakumAre to dIkSA lIdhI ja hatI eTale have keI upAya rahyo na hatuM. abhayakumAranI mAtAe paNa dIkSA lIdhI hatI. abhayakumArane rAjA thavuM gamatuM nahotuM. emane muni-mahArAjA thavAnuM gamyuM eTale ja rAjavaibhava choDI temaNe dIkSA lIdhI. temaNe sArI rIte dIkSA pALI ane aMte saLage gayA. - abhayakumArane pavaguttarI ja hatI. Aje paNa dareka jene gRhastha dIvALInA divase paDApUjanamAM " abhayakumAranI buddhi hajo" ema lakhIne emane bhakti ane premathI navAje che. magadharAja udAyI magadhasamrATa keNika ane rANI padyAvatIno putra udAyI mahAbhAgyazALI ane parama jenadhamI rAjA thayA che. keNikanA mRtyu pachI pitAnA zokathI duHkhI thayelA udAyIe maMtrIonA kahevAthI caMpAnagarIne che navuM pATalIputra nagara yAne paNa Page #105 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jaina paraMparAne ItihAsa vasAvI tene zajadhAnInuM nagara banAvyuM. e nagaramAM teNe paheluM ja suMdara jaina maMdira banAvyuM. (juo: pRSTha 78) temaja rAjamahela vagere banAvyA ane zubha muhUrta pATalIputramAM praveza karyo. nagaramAM aneka poSadhazALAo ane bIjA jinAlaye paNa baMdhAvyAM hatAM. rAjA udAyI parama jaina hatA, te cAra meTI parvatithioe upavAsa karIne pauSadhamAM rahetA hatA. rAja udAyIe eka sAmaMta rAjAne mArI tenuM rAjya khAlasA karyuM hatuM. tene putra avantI gaye ane avantIpatinI IchA temaja sahAyatAthI udAyI rAjAne mAravA pATalIputra AvyuM. rAjA udAyI parama jena hato eTale sAmaMtaputra jenAcArya pAse jaIne jainadIkSA lIdhI. te gurunI bahu ja sevA karIne "vinayaranamuni" nuM gaurava pAme. ekavAra rAjAe potAnA rAjamahelamAM patithine poSadha karyo hate. AcArya mahArAja vinayaratna munine sAthe laI rAjamahelanI pauSadhazALAmAM padhAryA. dinabhara rAjAe dharmArAdhana karyuM ane eka pahora rAta gayA pachI te saMthArapArasI bhaNAvIne sUte. pachI te madhya rAte vinayaratna munie UDI, pite chupAvI rAkhelI charI laI sutelA udAthI rAjAnI chAtImAM bheMkI dIdhI. rAjA tarata ja sAvadha thaI "arihaMta, arihaMta" uccArato samAdhipUrvaka mRtyu pAmI savage gaye. rAjAnA zarIranuM lehI sUrijInA Asana sudhI paheryuM tyAre sUrijIe jAgIne joyuM te ziSya na maLe. UThIne tapAsa karatAM emane jaNAyuM ke munie rAjAne ghAta karyo che. AcAryazrIe paristhitine samajI jaI zAsana avahelanAnuM nimitta joIe ja charIthI pote paNa AtmahatyA karI lIdho. ' mahArAjA udAyInuM mRtyu vIra saM. 60 lagabhagamAM thayuM. ene ke putra nahote, eTale maMtrIoe enI gAdIe besADavA mATe gya puruSanI pUrepUrI tapAsa karI hatI, ane "hAthaNI jenA upara kaLaza DhaLe te rAjA bane" e rIte udAyI rAja pachI magadhanI gAdIe naMdavaMza sthApita thaye hato. Page #106 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 29 trIjuM ]. Arya zrI bUsvAmI - udAyI mahAna dharmAtmA, pratApI ane prabhAvI hate. jaina dharmanA pracAra mATe eNe sAre phALo Apyo hato. naMdavaMza magadhanI gAdIe Avela naMdavaMza paNa prasiddha rAjavaMza che. prathama naMda rAjA te eka hajAmane putra hatuM. ene eka vAra evuM svapna AvyuM ke, "pATalIputrane pite potAnA AMtaraDAthI vITI lIdhuM." A svapnanuM phaLa eka brAhmaNa paMDitane pUchayuM. te brAhmaNa paMDite kahyuM ke, "tuM mArI putrI sAthe paraNe te huM enuM phaLa kahuM." hAmaputre te kabUla rAkhyuM. paMDitanI putrIne te para. pachI pelA tiSIe kahyuM ke, "tane rAjya maLaze." TUMka mudatamAM ja udAyI rAjA mRtyu pAmatAM enA maMtrIoe nakkI karyuM ke, jenA upara hAthaNa kaLaza DhaLe te rAjA thAya. hAthaNIe A hajAmaputra upara kaLaza Dhe ane cAmara dharyo eTale maMtrIoe tene rAjA banAvyA, je pahelA naMda kahevAye. zarUAtamAM A halakA zuddhakuLanA rAjAnI AjJA kaI mAnanuM nahotuM paNa enA puNyathI AkarSAI deve sahAya karI ane paththaranA cepadArae jIvaMta sainike banI virodhIone DAryo, dabAvyA ane mAryA tyArathI naMda rAjAnI dhAka besI gaI. A naMdavaMzamAM eka pachI eka nava naMda rAjAo thayA che. vidvAne kahe che ke teo jenadhamI hatA. A naMdavaMzanA samayamAM prasiddha jaina maMtrI vaMza thayo che, jemAM kalpaka Adi maMtrIo thayA che. temano atima maMtrI zakaTAla ane tene putra siriyaka thayA che. naMdavaMza lagabhaga 5 varSa magadhanI gAdI para rahela che. chaThThA naMda rAjAne jItI maMtrIzvara cANakya maurya caMdraguptane pATalIputranI gAdIe besADyo ne naMdavaMzane nAza karyo, Page #107 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jena paraMparAne ItihAsa [prakaraNa maurya caMdragupta vIra saMvata 155 mAM pATalIputranI gAdIe beTho ane magadhanareza ba. naMda rAjAo atizaya lebhI hatA. emanuM rAjya dhIme dhIme bahu vistAra pAmyuM hatuM. kuzala maMtrIoe rAjayanI sarahada, zabhA, yaza ane kIrti vadhAryA hatAM ane rAjyane prabaLa banAvyuM hatuM. - Arya bUsvAmInA nirvANa pahelAM naMdavaMza thapAye ane zrIbhadrabAhasvAmInA savargavAsa pahelAM ja naMdavaMzano nAza thaye. Page #108 -------------------------------------------------------------------------- ________________ prakaraNa trIjuM Arya zrIprabhavasvAmI ApaNe Aje bUsvAmInA prakaraNamAM jaI gayA ke prabhavanAmaka cAra ane tenA 49 sAthIdAre paNa jaMbUsvAmIthI pratibaMdha pAmyA hatA. A e ja prabhavasvAmI che je bhAratIya ItihAsamAM virala gaNAtA manuSyamAMnA eka che. teo patita jIvanamAMthI ekAeka patitehAraka bane che ne "kame sUrA se dhame sUrAnI kahevata caritArtha karI batAve che. A mahAtmAnuM jIvana rAmAyaNanA kartA zrI vAlamIkinA jIvanane ghaNeaMze maLatuM Ave che. vidhyAcalanI pahADInI najIkamAM ja jayapura nAme nagara hatuM. tyAM viMdhyarAja nAme rAjA rAjya karato hato. tene prabhAva kumAra ane prabhukumAra (vinayaMdharakumAra) nAme be putro hatA. temanuM gotra kAtyAyanI hatuM. prabhavamArano janma vIrasaMvata pUrve 30 mAM thayela hatuM. te bacapaNathI ja mahAtejasvI ane pratApI hatuM. tene rAjyagAdIne hakka hovA chatAMye pitAe nAnA kumAra uparanA premathI tene suvarAjapaNAne hakka DubADIne nAnA putrane rAjya ApyuM. AthI prabhavane pArAvAra duHkha thayuM, tema gusso paNa caDhayo ane te rAjya choDI cAlI nIkaLe. rastAmAM tene bIjA ja sAthIdAro maLyA. kula 500 nI e TeLIe laMTane dhadho zarU karyo. te magadhamAM AvIne lUMTa karavA lAgyo. evAmAM tene avasthApinI ane tAlaghATinI e be vidyAo maLI. avasthApinI vidyAthI jyAM corI karavA jAya tyAMnA mANasane UMghamAM suvADI che, ane tAlAghATinI vidyAthI makAnanAM, tijorInAM Page #109 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jaina paraMparAne ItihAsa [ prakaraNa ane kabATanAM majabUta tALAM paNa kSaNavAramAM teDI nAkhe. eTale manamAnya dhana laI levAtuM. ene samAcAra maLyA ke rAjagRhImAM aSabhadatta moTo karoDapati zeTha che. tene ekane eka jaba nAmane putra che. putranuM amuka divase rAjagRhInA ATha zrImaMtenI ATha kanyAo sAthe lagna thavAnuM che. kanyAdAnamAM paNa tene khUba dhana maLaze, mATe te divase je ene ghera dhADa pADIe te pUro lAbha maLe ane jiMdagInuM daLadaLa phATI jAya. jaMbUkumAranuM lagna thaI gayA pachI rAte jyAre gharanAM badhAM mANase zAMtithI niMdAdevIne khALe ALoTatAM hatAM tyAre prabhAva pitAnI 500 nI TeLI sAthe barAbara lAga joI rASabharatanA mahelamAM AvI pahoMce. nidrAdhIna thayelA darekane avasthApinI vidyAthI pUrA uMghADI daI te uparanA mALAmAM Avyo. tyAM ene ema thayuM ke, jaba kumAra ahIM potAnI naveDhA vadhUe sAthe premoSThi-vArtAlApa karate haze. paraMtu ahIM AvatAM ja eNe vairAgyanI ane dIkSAnI vAto thatI sAMbhaLI Azcarya thayuM. vArtAlApa pUrNa thayA pachI eNe potAnI avasthApinIthI AThe strIone te nidrAdhIna karI dIdhI, kintu jaba kumArane e vidyAnI asara thaI na hatI. prabhAvanA sAthIdAroe tAleddaghATinI vidyAne upaga karI tALAM teDI kiMmatI jhaverAta, dAgInA ane dhananI gAMsaDIo bAMdhI lIdhI. jaMbU kumAre A badhuM joyuM. teNe khUba zAMtithI svastha citte, navakAra maMtra jApa zarU karyo eTale kSetradeve jaMbUnA puNyaprabhAvathI AkarSAI badhAya ne sthira karI dIdhA. Ama ekAeka jakaDAI paDelA cAre caMkI UThayA. tyAM te jaba kumAre dhIra ane gaMbhIra vANIthI kahyuM, "mahAnubhA! jANuM chuM. A sUtelAomAMthI koine tame hAtha na aDADaze." A sAMbhaLI prabhava camakyo ke zuM mArI vidyAnI asara A jaMbu kumArane nathI thaI? bIjI bAju mArA sAthIdAranI A durdazA? A badhAnAM zarIra thAMbhalAnI jema akaDAI Page #110 -------------------------------------------------------------------------- ________________ trIjuM] Arya zrI prabhavasvAmI gayAM che, e badhA sthira thaI gayA che. prabhava A vicitratAne samajI jaIne kahevA lAgyuM, "viMdhyarAjano putra prabhAva chuM, AjathI tamArI ane mArI maitrI samajaje. huM badhuM dhana mukAvI dauM chuM. vaLI tame tamArI taMbhanI" ane "mokSaNa" vidyA mane Ape ane huM mArI avasthApinI" ane "taddaghATinI vidyA tamane ApuM." pachI te banne vacce nIce pramANe rasika vArtAlApa cAlya. jaMbU kumArA-"mahAnubhAva! nathI mAre kaI vidyA joItI ke nathI mAre tamArI ke vidyA levI. mArI pAse paNa koI vidyA nathI. huM te AvatI kAle savAramAM ja saMsAra choDI sAdhujIvana svIkAravAno chuM. hamaNAM paNa huM "bhAvasAdhu" thayela chuM. mane Aje zarIra upara mamatva rahyuM nathI pachI A saMpatti ane vaibhavanI mAre zI jarUra hoya? huM te AtmasaMpattine atha ." prabhavA-"badhA uparathI avasthApinI vidyA uThAvI lauM chuM. paraMtu huM tane vinavuM chuM ke A mAtApitA ane navI para pelI strIone tyAga karI ekadama dIkSA levI ucita nathI, temanA upara dayA rAkha. tuM vivekI che, pachI kema lAMbo vicAra nathI karate? tuM saMsAra legavyA pachI dIkSA leje, paraMtu hamaNAM utAvaLa na karate." jaMbU-"mahAnubhAva! viSaya sukha duHkhathI ja bhareluM che. e duHkhamaya saMsAra bhegavavAthI zuM lAbha che? saMsAramAM te madhubindunA dRSTAMta jevI dazA che. taddana Aha5 sukha che ane pArAvAra dukha che. chatAMya AzA chUTe nahi ane sukhanI AzAe jIva duHkhI thayA ja kare. A mATe madhubindunuM daSTAMta sAMbhaLa: ekavAra eka musAphara paradeza jate hate vacamAM moTuM jaMgala AvyuM ane eka hAthI tene mAravA pAchaLa doDyo. musAphara AgaLa doDe che ane pAchaLa hAthI doDI rahyo che. Akhare musAphare bacavA mATe eka kUvAmAM paDatuM mUkyuM. kuvA upara eka vaDanuM jhADa hatuM, tenI eka DALa kuvAmAM laTakatI hatI. tene teNe pakaDI lIdhI. Page #111 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jaina paraMparAne itihAsa [prakaranuM pachI teNe aMdara najara nAMkhI te vacamAM eka moTe ajagara mAM phADIne beThA hatA. cAre bAju cAra moTA sApa tenI sAme tAkI rahyA hatA. teo paNa phaNAne ATepa sajI jIbhanA labakArA mArI rahyA hatA. eka kALo ane eka che ema be uMdaraDA te DALane kApI rahyA hatA. hAthI A mANasane na pakaDI zakavAthI gussAmAM AvI, vaDanA jhADane kaMpAvI rahyo hate. vaDanI TheTha uparanI zAkhA upara eka madhapuDe hate. hAthIe jhADane halAvatAM te madhapuDAnI mAMkhIo UDIne e manuSyane DamI rahI hatI. e mANasanA mAthA upara madhapuDAmAMthI madhanAM TIpAM paDatAM hatAM, je bhAla sthala upara thaI moMmAM javA mAMDyA. pelA mANasane A TapAne rasa lAge. nIce rahelA ajagara ane sApa bhakSaNa zodhI rahyA che. upara uMdaraDA DALane kApI rahyA che, hAthI jhADa ukheDavA prayatna kare che ane mAkhIo karI rahI che, e badhAne bhUlI jaI ene madhanA TIpAmAM rasa lAge che. ene bIjuM sUjhatuM ja nathI. musApharane have AmAM kayAMya sukha che kharuM! Ane upanaya sAMbhaLaH A jaMgala te saMsAra che, manuSyajanma te kuvo che, hAthI te mRtyu che, ajagara te naraka che, cAra sApa te cAra kaSA che. vaDanuM vRkSa te AyuSya che, gheLA ane kALA uMdara te zukalapakSa ane kRSNapakSa che athavA rAtri-divasa che, madhamAkhIo te upAdhio che. have kadAca koI daivI purUSa ke vidyAdhara ene bacAvavA Ave to te chUTavA prayatna kare ke na kare?" prabhava-AvI ApattimAMthI chUTavA ke prayatna na kare?" - jaba kumAra:-" tyAre bhAI1 sudhamavAmI gaNadhara mane tAranAra maLyA che, pachI huM A vipattimAMthI bacavA kema na IcachuM?" prabhAva:-"paNa bhAI! tArA mAtApitA ane A strIo tArA upara atyaMta nehavALAM che, te A kaThera thAya che. AvA nehI ane sagAMone sneha tara cheDe che e ThIka nathI." jaMbU kumAra:-" A sagAM ane snehIe te saMsAramAM DumADanArAM che. emanA upara prema che? saMsAramAMthI bahAra kADhe te Page #112 -------------------------------------------------------------------------- ________________ trIjI ] Aya zrIprabhubhavavAma 93 snehI te sagAM ane eka ja kharA sagAM kahevAya. sasAramAM jhumADe e nahi zatru kahevAya. vaLI, kukhezrvattanuM dRSTAMta prasiddha che savamAM keTalA saMbadhA karavA paDayA che! mATe jyAM mamatA che tyAM ja kakha dha che." A ati addabhuta vArtAlApa sAMbhaLI prabhavane paNa vairAgyanA raga lAgyA ane jammU kumAranA mArge cAlavAnA teNe daDha nizcaya . jakaDAyelA sAthIdvArA chUTA thayA. tene paNa A prasaMga joI vairAgya pragaTayo, ane 500 jaNAe cArInA dhaMdhA choDI daI temanI sAthe ja dIkSA levAnA niya karyAM, tyAra pachI temaNe dIkSA lIdhI che ane jakhUsvAmInA nirvANa pachI prabhavasvAmI jaina jagatanA samartha AcArya thayA che. zrIprabhavasvAmInI dIkSA kacAre thaI ? tenI sAlavArI mATe matabheda che. eka mata evA che ke, jaMbU kumAre vIra ni. sa01 mAM dIkSA lIdhI che, te ja samaye tenI sAthe 2 peAtAnA mAtApitA, 8 patnI, 8 sasarA, 8 sAsue ane 500 prabhava vagere cArA ema pa27nI dIkSA thaI che. A samaye praNavasari jInI uMmara 30 varSanI hatI. tyAra pachI temaNe 64 varSa zramaNaparyAya pALI, 11 varSa yugapradhAnapaNe rahI, 105 varSanI uMmare vIra sa. 75 mAM svavAsa karyA. bIjo mata evA che ke, prabhavasvAmIjIe ja khUsvAmInI dIkSA pachI 20 varSa jatAM 30 varSanI uMmare 499 cArA sAthe vIra saM. 21 mAM dIkSA lIdhI. tyAra pachI temaNe 44 varSa zramaNuparyAya pALI, 11 varSa yugapradhAnapaNe rahI, 85 varSanI uMmare vIra sa. 75 mAM svargavAsa karyo. yugapradhAnayaMtramAM A khIjA mata pramANe sAlavArI maLe che. praNava daza varSanI uMmare cArI karavA Ave, 49nA adhipati ane ane TALI jamAve, e vastu barAbara khaMdhabesatI lAgatI. nathI tyAre cArI karavA Avye te samaye tenI uMmara 3 Page #113 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 94 jaina paraparAnA itihAsa [ prakaraNa 30 varSanI ThIka lAge che ane te samaye temaNe dIkSA lIdhI hAya e banavAjoga che. e rIte temanI uMmara 105 varSanI badha esatI thAya che. arthAta-prabhava vagere 500 cArAe dIkSA sAthe ja lIdhI. e mAnyatAnusAra prabhavasvAmInI uMmara 105 varSanI che. vIra saM. 1mAM dIkSA, vIra sa. 64mAM yugapradhAnapada ane vIra sa. 75mAM svarga-ema kula 105 varSanuM AyuSya thayuM. AvI rIte prabhava cArI karavA gayA hatA, te jaDa lakSmInA badalAmAM dana, jJAna ane cAritranI apUrva caitanyalakSmInA dhaNI thayA. kharekhara, jaMbUsvAmI jevA kATavALa paNa nathI thayA ke jemaNe pakaDAyelA cArAne AjhAdI ApI, jela ne badale svanA mArga batAnyeA ane e cArAnA rAjAne peAtAnA para temaja zAsananA prava`ka manAvyo. prabhavasvAmI samartha zrutakevalI hatA, cauda pU`dhara hatA, mahAna yugapradhAna hatA ane tyAga, tapa tathA saMyamanA dhArI hatA. Aya zrIprabhavasvAmIe pAtAnI pArTane cAgya paTTadhara mATe zeSa karI hatI. jainazAsanamAM evA caiAgya puruSa na maLavAthI paradarzanamAM upayoga mUkI paradarzanamAMthI bhaTTa zamya bhavane pratimAdha pamADI, jainazAsananI dIkSA ApI hatI ane ceAgya samaye temane zAsanabhAra soMpI vIra sa. 75mAM sva - prApti karI hatI. A zrIprabhavasvAmIne dvigakhara thAmAM bhava ane viSNuccara nAmathI oLakhAvyA che. ('uttara purANu' parva 76, zlAka 110thI120) jaina tIthA A arasAmAM nIcenAM jaina tIrtho sthapAyAM che. zrImAlanagaramA paNa prAcIna jaina bhUmi che. mancu jANuM'nI TIkA upadezaka pavalI 'mAM A nagaranA 1 zrImAla, 2 ratnamAla, 3 puSpamAla ane 4 bhinnamAla ema cAra nAmA maLe Page #114 -------------------------------------------------------------------------- ________________ trIjuM ] Arya zrI prabhavasvAmI che. Aja sudhInA zilAlekhe, graMthaprazastio tathA pupikAeAmAM zrImAla ane bhinamAla e bane nAme barAbara maLyA kare che. prabaMdhaciMtAmaNi nA ulekha pramANe vikamanI sAtamI sadImAM mALavAmAM vRddhAja rAjA thaye tyAre zrImAla nagaranuM bhinnamAlanagara evuM nAma paDayuM. prasiddha cInI musAphara hyuenasaMga pitAnA ahevAlamAM 'ki8 -ce-lo-nI (gUjarAnI) rAjadhAnI pi-lo-mo-le (bhilamAla)mAM che" ema lakhe che. bhilo tathA mAlonI vasatI hovAthI temaja kavi mAghanI kadara na thavAthI A pradezanuM "milamAla" nAma paDyuM che. sAtamA saikAne jotiSAcArya brahmagupta ahIM thayo che. rAjA zrIpUMja ke kAzmIranA rAjA kanakasene I. sa. 680 mAM ahIM maMdira banAvyuM che te konuM che e jANI zakAtuM nathI, hitu ke Aje tene sUryamaMdiranAM khaDerA tarIke oLakhe che. vikramanI navamI zatAbdI sudhI A samRddha nagara hatuM, te samaye e gujarAtanuM pATanagara hatuM. ahIM brAhmaNa, vyApArI, vasavAyA vagerenI mATI vastI hatI. zivAlaya ane jinAlaye aneka hatAM. lakSamIjInuM moTuM maMdira hatuM. zrImAla ane piravADa gAtronI utpatti A sthAnathI ja thayela che. valabhI bhAMgyuM tyAre A zahera caDatIne mokhare hatuM. ahIMnA rAjakumAre esiyA nagara vasAvyuM. ahIne piravADa ninnAzAha lakSamIdevInI preraNAthI gAMbhamAM jaI dhanADhaya banyo ane pATaNa jaI vanarAja cAvaDAne maMtrI banyA. A durgavAmI ahIM ja svarge gayA. A sirSinI janmabhUmi ane "upamitibhavapaMcA" nI racanAbhUmi paNa bhinnamAla ja che. ahIMnA vatanI jajakanA putra rAjamAnya guNADhaya Ame kAyaMdrAmAM AvI saM. 1091 mAM derAsara baMdhAvyuM. gujarAtano mahAmAtya zAnta paNa bhinamAla kulane ja nabIre hato. ahIMnA pratihAravaMzI rAjAo jainadharma pratye premabhAvavALA hatA. bhinnamAlanA rAjA cAcige vi. saM. 1333mAM jinamaMdirane dAna karyAne ulekha maLe che. kavi Page #115 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 96 jaina paraMparAne ItihAsa [ prakaraNa AsaDa paNa A ja nagaranI poravADa jJAtine jena hatuM, je samartha kavi lekhAya che. ahIM pAzvanAthanuM vizALa maMdira hatuM, jemAM mULanAyaka tarIke bhagavAna pArzvanAthanI dhAtunI mUrti hatI, je bahu camatkArika ane meTI hatI. musalamAnene humalo thayo tyAre saMghe tene AbhUSaNa paherAvI bhoMyarAmAM bhaMDArI dIdhI hatI. vi. saM. 1951mAM derAsaranI iMTe khodatAM te pratimAjI, eka samosaraNu bhagavAna zrI mahAvIrasvAmInuM biMba, sarasvatInI mUrti vagere ATha mUrtio maLI hatI. mahetA lakSamaNadAsa tathA bhAvaDAragacchanA paMnyAsajIe tyAM jaI te pratimAjI vagerene lAvI, bhagavAna zAMtinAthanA derAsaramAM padharAvyAM. jAlerane musalamAna sU gajanIkhAna te pratimAjIne jAlora laI gaye ane eka lAkha pIrAjI dravya Apazo te prAtamAjI maLaze" ema teNe zarata mUkI. A vakhate nIti gAmanA saMghavI vajaraMge pratijJA karI ke, "pratimAjI maLe to ja annajaLa levA" AthI dharaNendra AvI prathama saMghavInI daDhatAnI parIkSA karI ane pachI sUbAnA mahelamAM upadrava macAvyA. pariNAme subAe pratimAjIne siMhAsane besADI salAma karI saMghane suprata karyo ane saMgha tene bhinnamAla laI AvyuM. saM. vajaraMge tera mahine pAraNuM karyuM, mATe mahatsava karyo ane saMghe navuM derAsara banAvI temAM pratimAjIne pUrvAbhimukha sthApita karyA. (jena satya prakAza kramAMka 147) nikelasa cuphaleTa nAmanA aMgrejI vepArIe I. sa. 1911mAM jAlorathI amadAvAda sudhInuM pravAsavarNana ApyuM che. te jaNAve che ke "Aje bhilamAlanA keTane vistAra 36 mAIlane che. "ahIM akSayakUpa, jagasvAmInuM maMdira ane bIjA jinAlaye ema aneka prAcIna sthaLa che." A sthAna nakazAmAM akSAMza 24-kara ane rekhAMza 72-4 upara vaseluM che, je AbuthI 50 mAIla dUra pazcima dizAmAM che. ( "buddhiprakAza" pu. 97, aM. 7) Page #116 -------------------------------------------------------------------------- ________________ trIjuM] Arya zrI prabhavasvAmI zrImAlI ane pivADAnuM A utpatti sthAna che. bhinnamAlanA gUrjaravaze gUjarAjya sthApyuM che, te samaye bhinnamAlathI paMcAsara sudhIne pradeza gujarAta tarIke oLakhAtA hatA, paNa vanarAja cAvaDAe pATaNamAM rAjadhAnI sthApI tyAre gujarAtane sImA badalAye. cakravatI siddharAja jayasiMha ane cakravartI kumArapAle tene khUba vistAryo che. Aje bhinnamAlane pradeza mAravADamAM manAya che. ema A sthAna aneka prAcIna ItihAsa, sthApatya ane vividhatAthI bhareluM che. A sayA tIrtha-zrImAlanA rAjakumAra suMdara ane maMtrI putra uDe upakeza (esiyA) nagara vasAvyuM. A ratnaprabhasUrie tyAM 180000 navA jene banAvyA, je upakeza nagaranA hevAthI esavALa jaina tarIke prasiddhi pAmyA. A ratnaprabhasUrie ahIM vIra saM. 70mAM mahA sudi 5 guruvAre bhagavAna zrImahAvIrasvAmInI pratiSThA karAvI hatI, tyArathI A tIrtha baneluM che. AcAryazrIe ahIM cAmuMDAdevIne jaina banAvI saccika nAma ApI, esavAlanI kuladevI tarIke sthApI. tenI A maMdiranI derImAM pratiSThA karI hatI. tyAra pachI zrIsaMghe paradezI humalo thaye tyAre bhagavAnanI pratimA uThAvI lIdhI hatI ane pachI keIe tene sthAne sacikAne besADI dIdhI hatI. keraTAjI tIrtha-A. zrI ratnaprabhasUrie vIra saM. 70 mahA sudi ne guruvAre je muhUrta esiyAmAM bhagavAna zrImahAvIrasvAmInI pratiSThA karI, te ja divase ne te ja muhute keraTAmAM paNa bhagavAna zrI mahAvIrasvAmInI pratimAnI pratiSThA karI hatI, tyArathI A sthAna paNa tIrtha tarIke prasiddhi pAmyuM che. A sivAya vAghANI tIrtha paNa upakezagacchIya AcAryathI pratiSThita thayeluM prAbhAvika tIrtha che. Page #117 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 98 jaina paraMpo itihAsa [ prakAza jaina maMtrIza '. rAjA zreNikane mahAbudvinidhAna maMtrIzvara abhayakumAra hate. tyArapachInA naMdavaMzanA nave naMda rAjAonA rAjakALamAM eka mahApratAthI zaktizALI ane dudata rAjyakartA bhatrIvaza thaye che, jenI khyAti Aja sudhI gavAya che. ene AdipuruSa che maMtrIzvara kalpaka. naMdavaMzanI zarUAta zrI jaMbUsvAmInA nirvANa pahelAM thaI che, jyAre kapaka maMtrI te tyArapachI ghaNe varSa naMdane maMtrI bane che. eTale ApaNe maMtrIvaMzane zrIprabhavavAmInA zAsanakALamAM mahIe e ucita che. kahapaka maMtrInA pitAnuM nAma kapila hatuM. te jAti brAhmaNa hate. phayiha parama vedAntI, chAzatatvane jANakAra ane kapAsa hatA, yazanyAga, homa-haja ene ghera niraMtara thayA karatA. pATalIputra nagaranA daravAjA bahAra ane zAnanI pAse ja enuM nAnakaDuM sAduM makAna hatuM. ekavAra eka samartha jainAcArya vihAra karatA karatA tyAM AvI pahoMcyA, saMdhyA samaya thavAnI tamArI hatI. surijIe avasara neI kapila brAhmaNanuM mAna cAcI, kavi tyAM ja pasAra karI. kamila vevizArada ane vidvAna hatA. teNe te sUrijI pAse AvI praznonI ahI jarasAvI, paraMtu sUrinava kaMI banyA jAya tevA nahotA. teo kuzaLa zAstravettA ane syAdvAda jJAnathI parizuddha buddhivALA vidvAna hatA. temaNe kapilanA praznono javAba Ape, tenI zaMkAe TALI ane vitarAgadevanI vANItuM amRta pAna karAvyuM. upadeza sAMbhaLI kapila prAna thaze. ene manamAM thayuM ke AtmAne sAro avAja saMbhaLAya che. mAyAne bhedI satya brahmatatva yAne saMpUrNa AtmatatvanAM darzana sUrijInI vANImAM nihALAya che. e dharmopadezathI ene jainadharma upara zraddhA janmI eTaluM nahi paNa kavi brAhmaNe jainadharmane kavIkAra karyo. Page #118 -------------------------------------------------------------------------- ________________ trIjI A zrIpravasthAmAM atyAra sudhI e jaina vidyuta ninya kSamAzramaNAne upekSAnI najare khetA hatA, emAM ekAeka parivatana thayuM. ene AvI upekSA mATe duHkha thayuM. petAnI bhUla samajAI ane raste jatA munipu'gavAne te potAne tyAM nimaMtraNa ApI Adar satkAra karavA lAgyA. niyatrita zramaNeA sAthe te dhama cacA karatA. emAM vedAMta ane syAdvAdanI vicAraNA thatI ane dharmopadeza cAlatA. kapilane jainadharmanA siddhAMtamAMthI parama satya lAdhyuM ane eNe ' samabhAva, maitrI, kSamAbhAva ane syAdvAda jJAna ' A catuHsUtrI jIvanamAM utArI. munivaro ane sUripu MgavA A jJAnavI yAtithI AkarSAI enA sthAnamAM avAranavAra AvatA hatA. ekavAra kali pativare sUrIzvarane cAmAsA mATe vina Mti karI ane jainAcAryajI enI vinaMtithI tyAM cAmAsu paNa rahyA. ** kapilane tyAM thaDA samaya pahelAM ja eka rUpa patna bALakanA janma thayA hatA. paraMtu te kAika daivI prakAthI pIDAtA hatA. bALakane kaIka rAja rAtanA lai jatuM. ekavAra eka mahAtyAgI, tapasvI ane mahAsiddha puruSa AcArya A bALakane khAlI pAtramAM saMtADI dIdhA, eTale devI upadrava zAMta thaI gayeA. ane pachI matrita jaLa chAMTayu eTale khALaka taddana upadrava rahita thayA. A kAraNe kapile putraMtu nAma ' kalpaka ' pADyuM' maMtrIvazamAM prathama maMtrI thanAra A ja brAhmaNapuMgava che. ane gajjuthImAM ja jainadhamanA saskAra maLyAM, tyAM AvatA--jatA munivarAnA sasaga thI pitAnI jema putra pazu jainadharmInA parama anurAgI thayA. te pitA pAsethI vedhama ane jainadhama pAmyA. ane mAzramanI pAsethI jainadhamanA samA~ nI aneka vidyAAnA nidhAna banyA. janmajAta verAgI thaye samabhAva, maitrIbhAva, kSamAzAtra ane svAdAnI catuHsUtrInA paramajJAtA arASaka ane nika nyA. pika e AvA tejasvI paDita joI prasanna thayA ane sadacAra, nyAya, nIti, tyAga, tapa, tathA zraddhAnI jIva Mta Page #119 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (100 jaina paraMparAne ItihAsa [prakaraNa mati samA putrane mUkI jinadharmanuM ArAdhana karI sva saMcaryo. maMtrIzvara kalpaka kalpakane tyAM kSamAzrama vizrAMti letA, rAtrivAse gALatA ane kavacit caturmAsa paNa rahetA e ApaNe joyuM. have kaha5ka pacIza varSane navayuvAna thayela che. tenA bhavya lalATapaTamAM kesaranuM manorama tilaka zebhe che, hAthamAM pothI rAkhe che, munivarenI sAthe phare che, zuddha brahmacarya pALe che ane aneka vidyAo meLave che. jJAnaprApti e ja ene parama vyavasAya banyA che. pATalIputramAM enI vidyAnI tArIpha thAya che. enA karatAM vadhu enA sadAcAranI, enA vinayanI, enI namratAnI ane enI sAdhucati sajajanatAnI bhUri mUri prazaMsA thaI rahI che. eka vAra eka vidvAna brAhA ene zabdA jALathI bAMdhI ene pitAnI kanyA paraNAvI dIdhI. kanyA paNa jaladaravALI hatI, paraMtu vacanabaddha thaI gayelA kalpake kanyAne nIrogI banAvI enI sAthe lagna karyuM. naMda rAjAe kalpakanI khyAti sAMbhaLI hatI. rAjAe "enA je vidvAna, tyAgI, sadAcArI, ane prajApriya rAjya maMtrI bane to sAruM, ema vicArI ene maMtrIpadanuM nimaMtraNa ApyuM. - kalpake kahyuM ke, "e rAjakhaTapaTa mArA jevA brAhmaNane na zebhe, temaja mAre lakSamI ke sattAnI paNa bahu jarUra nathI, huM to tatvaciMtaka thavA IcchuM chuM. huM AtmatatvanI prAptimAM ja jIvana vyatIta karavA dhAruM chuM." rAjAne lAgyuM ke, A brAhmaNa ema nahi mAne. ene te kaI yuktithI bAMdha paDaze. eTale rAjAe paNa ema ja karyuM. eka dhAbIne tyAM e kapaDAM dhovA ApatA hatA. rAjAe e ghebIne kahyuM ke, "have kapaka kapaDAM dhovA Ape tyAre tene pAchAM na ApIza, vAyadA batAvyA karaje." dhabIe paNa ema ja karyuM. kapaka jyAre jyAre kapaDAM mAgavA jAya tyAre te kahe, "kAle Page #120 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 101 trIjuM] Arya zrIprabhavasvAmI Avaje paMDitajI ! kAle dhaMI ApIza." Ama ne Ama ghaNe samaya gaye. eka divase kapakane gusso caDayo, ane te eka dhAradAra charI laI dhobIne tyAM jaIne bolyo: "kapaDAM Apa.' dhobIe kahyuM: "dhaI raMgIne ApIza." kapake kahyuM: "Aja te tArA lohIthI ja kapaDAM raMgI laIza." brAhmaNa Aje enA asala svarUpamAM AvI gaye hate. eNe pharI garjanA karI kahyuM: "tArA lehImAM kapaDAM na raMguM te huM brAhmaNa nahIM." bebIe baNane kahyuM: "kapaDAM ApI de." EbaNa kapaDAM lAvI paraMtu kalpake ekadama hale karI debIne charI mArI peTa cIrI lohI kADhyuM. dhekhaNe raDatAM raDatAM kahyuM: "ame te rAjAnA kahevAthI tamane kapaDAM nahotAM ApyAM, tame A zuM karyuM, rAjA hamaNAM tamane pakaDaze." - kalpaka samajI gaye ke, A rAjAnuM ja kAvatru che. pachI pote rAjAnI pAse pahoMcyuM. eNe vAtacItamAM rAjAne rIjhavyuM. ene kaNuM : "A5 magadha sAmrAjyane zA mATe baLavAna, ajya ane bhAratanAM eka mahAsAmrAjya samAna nathI banAvatA?" pachI kaha5ke bhArata eka ane avibhAjya mahArAjya bane, evuM bhavya manahara citra AMkI batAvyuM. rAjAne te gamyuM eTale rAjAe kahyuM: "tuM mahAmAtya banI jA. pachI te ja AkhA sAmrAjyane vistRta banAvaje." have kalpake kahyuM : "paNa huM te guno karIne Avyo chuM." e ja samaye dhabIo paNa tyAM phariyAda laI AvyA paraMtu naMda rAjA pAse vAta karatA kalpakane je DarIne pAchA cAlyA gayA. Akhare kapake rAjAnA dabANathI mahAmaMtrIpada svIkAryuM ane jUnA mahAmAtyane rajA maLI. Page #121 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 12 jene paraMparAne itihAsa [ prakaraNa ke prathama ja magadhanI cAre tarapha najara nAkhI. nAnAM nAnA khaMDiyA rAjAone vaza karyo, kAzI, kauzala, aba aMga, vizAlA, kauzAMbI ane licchavI ene vaza karyo. e rIte gadha eka baLavAna rAjya banyuM. have enI najara avantI ane mathurA tarapha hatI paraMtu bhavitavyatA kaMIka judI ja hatI. maMtrI kalpakane tyAM putralagnano prasaMga hatuM. tene e utsavamAM rAjAne AmaMtrI mugaTa, cAmara, chatra, ane vividha zastro bheTa ApavAnI IcchA hatI paraMtu jUnA maMtrIzvare(mAcha dIvAne) taka sAdhI A taiyArIne tenI viruddhamAM ja uga karyo ane rAjAne bharyo : "pRthvInAtha! A 9paka pote ja rAjA thavA dhAre che. atyAre lagnanA bAnA &iThaLa muguTa, kuMDaLa, chatra, cAmara vagere zastra banAve che ane Apane nimaMtrIne pakaDI levAnI taiyArI kare che. pachI te pote ja rAjA banaze." A sAMbhaLI kAcA kAnane rAjA muMjhAye teNe khAnagI purUSo dvArA tapAsa karAvI jUnA maMtrIne sAce mAnI mahAmAtya kalpakane kuTuMba sahita pakaDI laI prathama jelamAM pUryo ane pachI vadhu trAsa gujAravA tenA AkhA kuTuMbane aMdhArA kUvAmAM utArI pUrI rAkhyuM. rAjA tene roja thoDuM thoDuM khAvA-pIvAnuM eka hatuM. mahAmAtya te tyAMya pUba zAMti ane samAvathI rahI AtmaciMtavana karatuM hatuM ane potAnA pUrva vAvanAM apakarma udayamAM AvyAM che ema samajI zAMtithI AtmadravyanI vicAraNA karatuM hatuM. bhUkhe maratA kuTuMbIone anazana karAvo, navakAra maMtra saMtaLAvate dhIra, vIra ane daDha banI rAri dharAI rasAri gurA, ane cAri sarva saMbhaLAvate pite paNa cattAri saraNaM pavajAmi, arihaMte saraNaM pakjAmi, siddhe saraNaM pavajAmi, sAhU saraNaM pavajAmi, kevalI pannataM dhamma saraNaM payajAmi vicArate hate. teNe eka vIrane chAje temanA mRtyunI taiyArI karI rAkhI hatI. ene e paNa khAtarI hatI ke eka divase rAjane Page #122 -------------------------------------------------------------------------- ________________ nI) A zIkalAsvAmI 107 atya samajAze. sadA satyano ja jAya che. moTA rAjene dhrujAMAra vIra mahAmaMtrI kSamA, zAMti, ahiMsA ane satyanAM amogha zAstro sajI vIratAthI parAkanI taiyArI karate hate. zatru rAjAoe jANyuM ke kalpaka maMtrI rahyo nathI te naMdarAjAne harAvI nasADI padabhraSTa karI nAkhIzuM, eTale teo magadha para caDhI AvyA. tyAM jaMga khelAye. temAM magadhanI senA hArI eTale loko paTaNAnA kilAmAM bharAyA, pATalIputranA daravAjA baMdha hatA, ApaNe rAjAne kaha5ka maMtrI yAda AvyuM, ane tenI tapAsa karAvI kUvAmAMthI jIvate bahAra kADho kSamA ane dayAnI mUrti same maMtrI prabhaLavadane bahAra AvyuM. eNe kSaNa vAramAM paristhiti jANI lIdhI. eka paNa zabda bolyA sivAya durbala dekhAte e ahAna vijayI baranI mAphaka kilA upara ALe. bahAra rahelA zatruoe ene je ane oLakhyA, paraMtu keTalAkane A dula kadamaka hoya e vizvAsa na beTho. pachI teNe naMda rAjAne kahyuM: "mahArAjA ! pATalIputranA daravAjA ughaDA. zatruone kahevarAve ke kalpaka maMtrI samAdhAna mATe Ave che. tamAre je kahevuM hoya te kalpakane kahe." naMdarAje te pramANe vyavasthA karI, eTale kalpake prathama kilA upara senA goThavI dIdhI pachI pote ekAkI arihaMtALa belate bolate rAjamahelamAMthI nIkaLe ane gaMgAnI nahera vATe hoDImAM besI gaMgAmAM Avyo. zatruono sAMdhivigrahika paNa sAme Avyo. kalAkanI mutsaddIgIrI dhIraja ane daDhatAthI badhA kAMpatA hatA. virodhIo paNa ka95kanI nyAyanIti, sadAcAritA ane spaSTavAditAthI paricita hatA. maMtrIe sAMdhivigrahikane prathama mULa ane cheDAnA bhAga vinAnI eka zeraDI batAvI paNa sAMdhivihika kaMI ja samaje nahi. kalpaka samajAvyuM ke, "mULa ane cheDAnA bhAga vinAnI zeraDI palAI ja jAya che, ema tame paNa magadharUpa mULa vinA ane enI vijita sarahadonA prAMtabhAga vinA ja sajAothI pIsAI jaze, mATe samaje. Page #123 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 104 jaina paraMparAno itihAsa [[ prakaraNa magadha sAthe bAtha bhIDavAmAM mAla nathI, magadha jIvatuM che, UbhuM che, te ja tamArI rakSA che." pachI kalpake eka thALImAM rahelA dahIMne lAkaDI mArI pherA phaeNdA rUpe juduM karyuM. pele sAMdhivigrahika AmAM paNa kaMI ja na samaje. tethI kalpane samajAvyuM ke, "tamAre pakSa mArI pAse mArA bhujAbala pAse ane mArA sinyabaLa pAse Ama veravikhera thaI jaze." kalAke pitAnI heDI sAMdhivigrahikanI heDIne pharatI traNavAra pheravI. pele maMtrI AmAMya na samaje tyAre kapake kahyuM: "huM tamane kSaNavAramAM ja Ama pharI vaLIza?" basa, kalpaka maMtrI zatrumaMtrI sAthe ATalI vAtacIta karI imAmalera mahelamAM AvyuM. - zatru rAjAoe potAnA sAMdhivigrahikane pUchayuM : "bola tuM zuM karI AvyA?" paNa spaSTa uttara na maLavAthI zatruo samajyA ke A sAMdhivigrahika phUTayo che. kalpaka maMtrI kyAMka ApaNane gherI leze. zatruo ema avizvAsanA mAryA tyAMthI bhAgyA. kalpaka tarata ja kikalA paranI senA nIce utArI zatruono pIcho pakaDyo, eTale zatrusenA badhuM mUkI pitAno jIva bacAvavA UbhI pUMchaDIe nAThI, ane magadha sAmrAjya bacI gayuM. eka vidvAna jenabrAhmaNe paDatA magadha rAjyane pitAnAM DahApaNa, dhIratA, vIstA ane daDhatAthI A rIte ugArI lIdhuM. bIje divase rAjA ane prajAe mahAmAtya kalpakane sAcA motIe vadhAvyuM. ene magadhane prabhu mAnya ane lakhI ApyuM ke "naMdavaMzamAM sadAye kaha5ka vaMzane ja maMtrI rahe ne rAjyatilaka paNa sau pahelAM kalpaka vaMzane bALaka ja kare." kapake virodhI maMtrIne paNa kSamA apAvI ane ahiMsA tathA satyane vijayaDaMko vagaDAvyuM. rAjAe ane prajAe eNe apanAvelA jainadharmane svIkAryo, AthI naMdarAjyamAM jainAcAryonAMjenazramanAM satkAra ane sanmAna vadhyAM. kalpake pharI vAra sarahadI rAjAone tAbe karyA. sAme tene Page #124 -------------------------------------------------------------------------- ________________ trIjuM ] Arya zrI prabhavasvAmI 105 chatyA ane magadhanI sattAno vistAra karyo. paraMtu avantI ane mathurA jItavAnuM rahI gayuM te rahI gayuM emanuM e vana UDI gayuM. eka ane akhaMDa hiMdamahArAjyanI kalapanA manamAM ja rahI gaI. mahAmAtya kalpakane punaH saMtatisukha maLyuM che. kuTuMba vadhyuM che ane enA ja vaMzajo naMdarAjayamAM maMtrIo thayA che. navamA naMdanA samaye A kalpanA vaMzajo zakaDAla ane zrIyaka magadhanA mahAmaMtrIo thayA che, jenuM caritra A0 zrIravRlibhadrajInA jIvanacaritramAM ApIzuM. Page #125 -------------------------------------------------------------------------- ________________ prakaraNa cothuM A. zrIzaaibhavasUri A zayyabhavasUri magadhanI prAcIna rAjadhAnI rAjagRhI nagarInA vatsatrIya kriyAcusta brAhmaNa hatA. teo gRhastha jIvanamAM ja vidvAna hatA. temane haThAgraha ke vitaMDAvAdamAM rasa nahite. brAhmaNa hatA, chatAMye varNaSI nahetA. dharmane marma samajavA prayatnazIla rahetA hatA ane satyanA athI hatA. jyAM vitaMDAvAda, dveSa ke kalaha jevuM hoya tyAM zayyabhava bhaTTanI gerahAjarI ja hoya. sadAye gurucaraNe besI zAstraabhyAsa ane kriyAkAMDamAM e tatpara ja rahetA. emane jenadharmanA zramaNe upara bhakti ane prema hatAM, teone satsaMga zayyabhava bhaTTane gamate. e zramanA tyAga, tapa, uttamacAritra, sarva jIvo sAthenI maitrI, premabharyuM jIvana, dayALuvRtti, karuNAbhAvanA, A badhA guNenI zaabhava upara sArI chApa paDI hatI. ekavAra A zrIprabhavasvAmIe pitAnI pAchaLa bhaviSyamAM AcAryapadane lAyaka koNa che e mATe pitAnA mRtajJAnane upaga mUkyo. emaNe joyuM ke, atyAre jaina saMghamAM evA keI puNyAtmA nathI ke jenazAsananI pATanI dhurAne bhAra uThAvI zake. pachI temaNe jainetara darzanamAM upayAga mukyo, tyAre temane jaNAyuM ke rAjagRhInA zayaMbhava bhaTTa pATane lAyaka che. AthI temaNe prAtaHkALamAM be sthavira, dakSa, upadezakuzala gaMbhIra ane tapasvI evA sAdhuone zayaMbhava bhaTTa jyAM guru sAthe yajJakriyA karAvatA hatA, tyAM mokalyA. Page #126 -------------------------------------------------------------------------- ________________ bha ciyuM ] A zIzAMbhavasUri ane supiMga yajJamaMDapa pAse jaI "dharmalAbha' zabda bolI UbhA rahyA. temane jotAM keTalAka brAhmaNoe mAM macakoDyuM, keTalAke cAhayA javA kahyuM ane keTalAke A "kayAM AvyA?" ema kahyuM, paraMtu zayyabhava bhaTTa vinayathI hAtha joDayA ane pUchayuM : he zramaNa mahAtman ? Apa kema padhAryA che?" munipugee madhurI bhASAmAM kahyuM : "ahaM bahu medanI vAta che ke, ATaATaluM kaSTa sahana karavA chatAMye tAva te kAMI ja jaNAtuM nathI tyAre kaMIka tava samajavA prayatna karIne! vAstavika tatva zuM che te samaje. e khAtara ame AvyA chIe." munionI A madhurI vANathI zayyabhava AkarSAyA. enA dilanI jijJAsAe sAcA dharmanA ajavALAMnI jhAMkhI karI. emaNe sAcuM tava zuM che te samajavA pitAnA upAdhyAya gurune namI bolyAH "gurudeva! dhamatatva zuM che te samajAve. A kSamAmUrti saMyamI zrama kahe che te sAcuM ke A ApaNe hiMsApradhAna yajJakriyAdhama sAco?" gurue ene sarala uttara ApavAne badale TAlaMdula karavA mAMDI: "mahAnubhAva! ApaNuM vede, ApaNI dakriyAo ane ApaNe brAhmaNa dharma sAce" AvA adhUrA ane sAmAnya javAbathI zaNyabhava bhaTTane saMtoSa na thaye eTaluM ja nahi ene AvA javAbathI tiraskAra AvyuM. gurujI sAcI hakIkata chupAvatA hoya ema paNa temane lAgyuM. tethI temaNe krodhe bharAIne bakarAnA vadha mATe rAkhelI caLakatI taravAra upADI gurune rokaDuM parakhAvyuM: "mahArAja ! sAcuM kahI ke, dhamaMtava zuM che? yAda rAkhaje have mAyA, kapaTa, ke mithyAtvanI jALa mane nahi phasAvI zake. dharmanI sAcI dizA e ja jIvananuM sArasarvasva che. e vinA jIvavuM bahetara che. mArI AjanI sthitie atyAra sudhI AcaraNa karAtA mane para cIrI nAkhyo che. mane sAcuM kaho, nahitara je dazA bakarAnI thAya che tamArI te dazA karatAM mane vAra nahi lAge." gurae bhaya pAmI javAba vALe "vatsa! tuM AkarA na thA, dhIre paDa. dharmatatA te ati vize to ja che. te munimahAmAo je kahI gayA e ja sAcuM che. paNa ApaNuthI janma Page #127 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 108 jaina paraMparAne itihAsa [ prakaraNa saMskAra kema choDAya! tuM taravAra nIce mUkI de. tAre satya ja jANavuM che te cAla batAvuM." Ama kahI upAdhyAye eka khUNAmAM yajJastaMbha nIce saMtADI rAkhela vairAgyanI amathI opatI zrI zAMtinAtha prabhunI mUrti kADhI zaryAbhavane tenAM darzana karAvyAM, ane sAthosAtha jaNAvyuM ke, "A satya dharma che, samajyo ! vItarAga bhagavatee kahele dharma parama satya dharma che. A yuganI AdimAM AdinAtha vItarAga tIrthakara thayA te vakhate ApaNA vaidika dharmane janma paNa nahote thaye. jaina Agama, jaina zAso ane e jinezvaranI vANI e ja veda hatA. jainadharmanA navamA tIrthaMkara pachI nUtana vedadharma sthapAye, paraMtu te vakhateya vedadharma nA ghara mAnatA hatA. tyArapachI ghaNuM parivartane thayAM, satyadharmanA upadezakanA abhAve ApaNe tyAM brAhmaNe guru banI beThA. chelle jenadharmanA soLamA tIrthaMkara zrI zAMtinAthajI ke jemanI A mUrti che, temanI pachI ApaNA vedomAM hiMsAbArI, pazubali yAne dharmane nAme nirdoSa jIvenI hiMsA e dharma manAvA lAge. emAMya vIsamA tIrthakara zrI munisuvratavAmInA samaye brAhamAM pazuhiMsAvALA yajha vadhyA, jemAM gomedha, azvameva ane naramedha yajJa paNa pracalita thayA. e tIrthakaree ahiMsAne kiMDima nAda te jorathI vagADayo hato, paraMtu ApaNA paMktimanya brAhmaNoe pitAnI cha na che. samaya jatAM bhagavAna zrIneminAthajInA samaye e hiMsA ethIye AgaLa vadhI ane te bhagavAna mahAvIra svAmInA samaye enI parAkASTAe pahoMcI paraMtu zramaNa bhagavAna mahAvIre daDhatA, hiMmata ane sAhasathI A ghAra hiMsAnI sAme jambara avAja uThAvye, eno paDa jhIlavA hiMsAthI kaMTALI gayele janamata ane rAjamAta temanA pakSamAM bhaLe, ane buddhadeve paNa emAM sUra purAvyuM. eTale brAhmanuM paribaLa tUTavA mAMDayuM. bhagavAna mahAvIradeve ekIsAthe pahele ja dhaDAke 1444 paMDita brAhmaNane jainadharmanI dIkSA ApI hiMsApradhAna yajJadhama upara jabarajasta phaTako mAryo. bhAI! e yajJane Page #128 -------------------------------------------------------------------------- ________________ cAthuM] A0 zrIyaMbhavasUri 109 jamAne gaye. sApa gayA ne lITA rakSA jevI AjanI ApaNI dharmakriyA che. Aje rAjA zreNika, keNika, caMDakata, udAyI, ceDA mahArAjA, dadhivAhana vagere rAjAo jenadharmanA upAsaka banyA che. emaNe hiMsApradhAna vedadharma cho , janamata paNa emane anusaryo mATe have te yajJamAM devAtAM balidAne ceDAM ja dekhAya che. he ziSyaratna! A zramanI gUDhavANamAM dharmatatava samajavAne sAco rahasyaukela A che. have tane ThIka lAge te kara." zayyabhava bhaTTane A vANIpravAha sAMbhaLavo game. gurue dharmane marma samajAvyuM tethI enA dilanA daravAjA ughaDI gayA. gurunI satyapriyatA upara te mugdha thaye paNa ene lAgI AvyuM ke AvuM jANavA chatAM gurumAM e hiMmata, e sAhasa ane e baLa nathI ke hiMsApradhAna yajJadharma choDI vairAgyapradhAna AtmakalyANudAyaka zramaNadhamarane mAthe cAle. - zayyabhavane gautamasvAmI yAda AvyA ane temane kuraNA thavA lAgI ke aho ! e tejasvI brAhmaNaputra abhimAnamAM mahAvIra bhagavAnane jItavA jatAM pate jitAI gayA ne temaNe zamaNudharma svIkArI moTI krAMti karI. huM paNa e ja mArge cAlI krAMtine zaMkhanAda kema na pheMkuM ? hiMsApradhAna yajJanA killAmAM suraMga kema na cAMpuM ane satyadharmane vijayanAda zA mATe na gajAvuM! basa, zaryAbhava paMDita gurudevane page lAgI AzIrvAda laI krAMtinI dhUnamAM raste paDyA. teo jyAM zramaNasaMgha Utaryo hate te udyAnamAM pahoMcI gayA. ahIM AvIne joyuM te pramANe ghaTAdAra vRkSonI zItala chAyAmAM jAgarUkapaNe beThA hatA. zramaNasamudAye AkhAye vAtAvaraNane cetanavaMtu karI mUkyuM hatuM. teo zAsaabhyAsa ane dharma carcA karI rahyA hatA ne e dvArA jagatanA jIvenI dravyazAMti ane bhAvazAMtinA paDadA gajAvI rahyA hatA. madhura avanie svAdhyAya cAlu hate. udyAnamAMthI puSpanI mIThI phorama magajane tara banAvI rahI hatI. zamaNavarga AtmakalyANamAM tallIna hate. evA bharyA Page #129 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 110 jena paraMparAno ItihAsa prakaraNa vAtAvaraNamAM zabhava bhaTTane AvatAM ekavAra te manamAM thaI AvyuM ke, dhanya che A zramaNane! sAcI zAMtinA gIte A pramANe ja che. ame zAMti zAMti gAkhIe chIe paraMtu sAcI zAMti amArAthI te ghaNI karI che. ame te yajJamAM nirdoSa pazuonA balithI hAtha raMgI e jIne ane amArA AtmAne hRdayaviheNAM, krara- ghAtakI ane azAMtimaya ja banAvIe chIe. kharekhara, AtmakalyANane sApha-sutharo ane dhorI mArga te A che. zayaMbhava bhaTTa A vicArataraMgamAM caDI gayA ne A0 zrIprabhavasvAmI samakSa AvI pahoMcyA. * zrIprabhavasvAmIjIe himatavadane temanI sAme joyuM ane kahevA mADyuM: "mahAnubhAva! AvI paha? Ava, vatsa! Ava, tuM je zAMtinI cAhanAthI ahIM Avyo che te zAMti tane ahIM maLI raheze. tArA dilanI jijJAsA pUrI thaze." - zayaMbhava bhaTTa A amRtathIye mIThI ane vAtsalyabharI vANI sAMbhaLI pramudita thayA. temaNe gurudevanI pAsethI dharmatatva samajI laI tarata ja ziSyapaNuM svIkAryuM. te jaina dIkSA laI zaryabhava muni thayA. - teo vidvAna te hatA ja eTale emanI tIkSaNa medhAe TUMka sacayamAM ja jinAgamavANInuM amRtapAna karI lIdhuM. teo coda pUrva bhaNuM kRtakevalI banyA ane gurujIe temane AcArya padathI alaMkRta kayo. A zrutakevalIe jinAgamarUpa amRtapAnanA oDakArarUpa ja hoya tema "zrIdazavaikAlikasUtranI racanA karI che te racanAne prasaMga je rIte banyuM che te jANavA jevuM che. A0 zrIzaabhavasUrijIe jyAre dIkSA lIdhI te vakhate temanI patnI garbhavatI hatI. zayyabhavanI jenI dIkSAe brAhmaNa samAjamAM khaLabhaLATa macAvyo hate. teo brAhmaNa samAjamAM piSAtI yajJahiMsAnI dAMkitA vize marajImAM Ave e rIte chaDe. cAka bolatA hatA. emAM emanAM patnIne keIke pUchyuM: "tane Page #130 -------------------------------------------------------------------------- ________________ rrr cANuM ] A0 zrIzacaMbhavasUri kAMI che?" teNue kahyuM: "bakha (mana) kaIka thoDuMka che." jyAre koI pUche tyAre paMDitANI "sArA" ja bolatI hatI. Akhare paMDitAe pUrNa mAse tejasvI putraratnane janma Apyo. te avAranavAra mapAve mAvajU kahetI eTale A putranuM nAma paNa manakumAra prasiddhi pAmyuM. putrajanma samaye vadhAmaNI ApavA AvanAra dareke e ja kahyuM ke, "putra ke abhAgiye che ke tenA udaramAM AvatAM ja pitA sAdhu thaI gayo. bALaka te kAMI ja samajato nahi paraMtu enI mAtAne te A sAMbhaLI patinuM smaraNa thaI AvatuM. anukrame putra ATha varSano thaye ekavAra eka ajANyA vidyArthIe manakakumArane "bApA" kahI meNuM mAryuM eTale putre AvI mAtAne premathI pUchyuM: "mArA pitAjI kayAM che? temaja tuM mArA pitAjI nathI chatAM saubhAgyanAM cihno kema rAkhe che?" mAtAe putrane hasate vadane kahyuM: "bhAI! tArA pitAjI sAdhu thayA che ane jIvita che. huM temane zodhI lAva?" A sAMbhaLI bALa manaka pitAne zeAdhavA nIkaLe ane te pharate pharate caMpApurI jaI paho .* * "pariziSTa parvamAM jaNAvyuM che ke putra pitAne zodhavA mAtAne kahyA sivAya chetarIne ja nIkaLI gaLo hato. caMpApurI prAcIna jainatIrtha sthAna che. bAramA tIrthakara zrIvAsupUjya svAmInuM avana, janma, DIsA, kevaLajJAna ane nirvANa (nivaNa caMpApurIthI 12 gAu dara maMdAra pahADI para thayuM che, paNa te vakhate caMpApurIno vistAra tyAM sudhI haze.) ema pAMca kalyANake ahIM thayAM che. rahiNuM tapa karanAra rohiNuM rANuM paNa ahIM thaI che. dadhivAhana rAjA ane prabhAvatInI putrI caMdanabALAnI A janmabhUmi che. bhagavAna mahAvIrasvAmIe caMpA ane pRSThacaMpAmAM traNa comAsA karyA che. magadharAja keNike ahIM ja navI caMpAnagarI vasAvI hatI. sudarzana zeThane thaLInuM siMhAsana ahIM thayuM hatuM. (paTaNAmAM thayAnuM paNa kahevAya che.) bhagavAna mahAvIradeve aSTApadanI yAtrA : karanAra te ja bhavamAM melagAmI thAya che teno upadeza ahIMnA pUrNabhadra caityamAM karyo hato. bhagavAna mahAvIrano zrAvaka kAmadeva ahIMnA rahevAsI Page #131 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 112 jena paraMparAne itihAsa [ prakaraNa bALa manakakumAra caMpApurImAM kaI rIte javuM eno vicAra karate ho tyAM te teNe sAmethI pAMca-sAta zAMtamudrA dhArI, pavitratAnI mUrti sarakhA jena zramaNane AvatA joyA. manakane khyAla hatuM ke, mArA pitA jenazramaNa thayA che. sUri ane bALakanI daSTi maLI, tArAmaitraka joDAyuM. AcAryanA dilamAM vAtsalyane sAgara khaLabhaLATa karavA mAMDyo ane temanI vacce vArtAlApa zarU thaye. AcArya :-"vatsa? tu keNuM che? kyAMthI Ave che?' manakA-"pUjya! huM jigRhInA mahAna vedapAThI ane coka vidyAnA pAragAmI zayyabhava bhaTTane putra chuM. mArA pitA ApanA jevA jenazramaNa thayA che. meM mArA pitAnuM mukha je. ja nathI. tethI huM temane-e zramaNane zedhavA nIkaLe chuM." sUrijI-"vatsa! je tArA pitAjI maLe te huM zuM kare?' manaka-pUjya! huM paNa pitAjInA mArgane anusa evI mArI bhAvanA che. yadi Apa mArA pitAjIne jANatA ho te batAve." A sUrijI te A zarmAbhavasUri pote ja hatA. teo samajI gayA ke A mAre ja putra che, pitA vaijJA putra e ja lakSaNe A putramAM che. sUrijI:-"vatsa! huM tArA pitAjIne khUba oLakhuM chuM tu mArAmAM ne emanAmAM kAMI ja bheda na mAnIza, ame baMne sarvathA eka ja chIe, mATe tuM cAla! dIkSA laI le, tane tArA pitAne meLApa thaye ja samajI le." hato. mahAsatI subhadrA ahIM ja thaI che, jeNe kAcA sUtaranA tAMtaNe kUvAmAMthI pANI kADhI caMpAnA baMdha thayelA cAramAMthI traNa daravAjA ughADa hatA. zayaMbhavasUrijIe manaka munine dIkSA ApI ahIM "dazavaikAlikasatranI racanA karI hatI. A caMpApurI atyAre bhAgalapurathI be mAIla dUra "caMpAnAlA' tarIke prasiddha che. ahIM zvetAMbara jaina maMdira, dharmazALA vagere che. ( vizeSa mATe juo amAre jaina tIrthone itihAsa.) Page #132 -------------------------------------------------------------------------- ________________ cothe ] A zIzavasUri 113 manake rAjI rAjI thaI dIkSA lIdhI. zramaNadharma svIkAryo. ene ema paNa thayuM ke, pitAjIne laI huM zagRhI jaIza ane mArI mAne paNa zamaNudharmanI bheTa karIza. - jJAnI sUrie jJAnathI manakamuninA AyuSya vize vicAryuM eTale emane jaNAvyuM ke, A bALa munivaranuM AyuSya mAtra cha mahinAnuM che. AthI temane tarata ja vicAra thaye ke, putranuM hita kema sadhAya? A bALamuni kaI rIte AtmajJAnI thAya? kaI rIte sAdhudharmathI paricita thaI pUrNa sAdhujIvana pALe? ane ene mATe zuM karavuM ucita che vagere. AcAryazrIe A badhAne vicAra karI "zrIdazavaikAlikasUtranI racanA karI. A sUtra upara zrIbhadrabAhasvAmIe niryukti racI che, jemAM lakhyuM che ke A dazavaikAlikasUtracaturtha adhyayana "AtmapravAda pUrva" mAMthI, paMcama adhyayana karmapravAda pUrva"mAMthI, saptama adhyayana "satyapravAda pUrvamAMthI ane bIjA adhyayane "pratyAkhyAna pUrvakanI trIjI vastumAMthI uddadhRta karelAM che. bAra age vagera vikALaveLAe bhaNAtA nathI, jyAre A dazavaikAlikasUtramAM daza adhyayane che ane te vikALa samaye paNa bhaNI zakAya che. mATe A satranuM nAma "dazavaikAlika" rAkhavAmAM AveluM che. A sUtranA daze adhyayanenA nAma ane tene TUMka paricaya nIce pramANe che. 1. drumapupika adhyayana - AmAM 5 gAthA che. A adhyayananI pahelI ja gAthAmAM dharmanuM svarUpa ane dharmanuM mahatva varNavyuM che. " hA hA sa"nuM pratipAdana karI AkhI prAcIna Arya saMskRtinuM mULa eka ja gAthAmAM darzAvI dIdhuM che ane zramaNajIvanane paricaya Ape che. 2. zramaNupUrvika adhyayana-AmAM 11 gAthAo che. A adhyayanamAM paugalika vastuo uparane mahatyAga ane dharmakAryamAM dharmathI apramatta rahevA jaNAvyuM che. 15 Page #133 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 114 jena paraMparAno ItihAsa [ prakaraNa 3. suhalakAcAra adhyayana-AmAM 15 gAthAo che. A adhyayanamAM saMyamanA ArAdhanA mATe jora ApavA sAthe saMyamanuM phaLa batAvyuM che. 4. cha ivanikAya adhyayana-A adhyayana gadyapadyamaya che. A adhyayanamAM 6 kAnA jInuM saMkSipta svarUpa ApI jayaNApUrvaka sAdhujIvana pALavAnuM varNana che. 5. piDeSaNa adhyayana-A adhyayanamAM 2 uddeza che. prathama ulezAmAM 100 gAthAo ane bIjA udezAmAM 50 gAthAo che. A adhyayanamAM sAdhunI AhAravidhi-nirdoSa ane sadoSa AhAra-pANInuM vivecana karI mAdhukarI vRttinuM vizada varNana karyuM che. 6. mahAcArakathA adhyayana-A adhyayanamAM 69 gAthAo che. A adhyayananuM bIjuM nAma "dharma-artha-kAmaAkhyAna" paNa che. AmAM traNa puruSArtho batAvI dharmanuM mahattava varNavyuM che. AmAM ghaNI upadeza pUrNa suMdara gAthAo che. 7. vacanazuddhi adhyayana-AmAM pa7 gAthAo che. A adhyayanamAM bhASAnA bheda ane kaI vANI zuddha satya kahevAya tenuM vizada varNana che. : 8. AcArapraNidhAna adhyayana-A adhyayanamAM 64 gAthAo che, jemAM sAdhujIvananA AcAranuM svarUpa varNavyuM che. 98 vinayasamAdhi adhyayana-A adhyayanamAM 4 udezA che ane te darekamAM anukrame 17, 23, 15, ane 7 gAthAo che. cize uddeza gadyapadyamaya che. AmAM vinayasamAdhi, zrutasamAdhi, tapasamAdhi ane AcArasamAdhinuM svarUpadarzana karAvyuM che. vinaya e ja dharmanuM mUla che tenuM suMdara svarUpa AlekhyuM che. 10. sabhikSu adhyayana-AmAM 21 gAthAo che. sAdhujIvana kaI rIte sAdhI zakAya, kANu sAdhI zake ane tenAM uttama sAdhana kayAM hoI zake? tene kAvyamaya hUbahu citAra Ape che. eTale Page #134 -------------------------------------------------------------------------- ________________ cethuM]. A0 zrIzacaMbhavasari 115 A "dazavaikAlikasUtranAM daze adhyayamAM Adarza sAdhujIvana kevI ucca keTinuM hoya ane te ajarAmara padadAyaka kevI rIte thAya che tenuM suMdara svarUpadarzana karAvyuM che. A sUtra upara A bhadrabAhusvAmIe niryukti racI che. A haribhadrasUri, A tilakAcArya ane digaMbara AcArya aparAjitasUri vagere prAcIna tathA arvAcIna AcAryoe TIkAo racelI che. temaja A sUtranA TakhA ane pracalita bhASAmAM aneka bhASAMtare paNa thayAM che. zrIzayyabhavasUrijIe "dazavaikAlikasUtra'mAM ahiMsA saMyama ane tapa upara jora ApI AtmadharmanuM nirUpaNa karyuM che. ane sAthe ja te vakhatanA brAhmaNemAM pracalita hiMsA, asaMyama, idrinI svacchatA ane chAvata upara pUba "jerazerathI" TakA lagAvyA che. manaka munivara A sUtra anusAra sAdhujIvana ArAdhI devalokamAM gayA che. pAchaLathI sUrijIne A bAlamuninA vargathI duHkha paNa thayuM che. ziSyae dukhanuM kAraNa pUchavAthI pite jaNAvyuM ke, "A bAlamuni mAre putra hato. tyAre ziSyae lajajAzIla banIne kahyuM: "amane e khabara heta te ame enI paNa sevA karata, paNa sevA te na ja karAvata. sUrijIe temanuM samAdhAna karatAM kahyuM: "te pachI e bAlamuninuM kalyANa kema thAta? vaLI je uddezathI A " dazavaikAlikasUtra banAvyuM te uddeza paNa saphaLa thaye che te kema thAta? mATe vatsa! have te je thayuM te kharuM. ene zeka kara zA kAmane?" ziSya belyAH "pra! A dazavaikAlikasUtra amane paNa bhaNA. sUrijIe khulAso karyo ke, "A bALamuninuM AyuSya mAtra 6 mAsanuM ja hatuM eTale ene mATe e jarUrI hatuM. have ene zakhavAnI jarUra nathI." zivee tenuM paThana-pAThana baMdha karavAnI nA pADI. vaLI zrIsaMghe paNa A vAta jANI sarijI mahArAjane vinaMti karI ke "A sUtra bhaviSyamAM Page #135 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jaina paraMparAne ItihAsa sAdhujIvana pALavA mATe upayogI che. mATe tene svAdhyAyamAM rAkhe." A rIte saMghane Agraha thavAthI sUrijI mahArAje te sutrane rAkhyuM ane saMdhe paNa tyArathI dareka dIkSA lenAra mumukSu zarUAtamAM A sUtrane bhare evI mokA bAMdhI che. Aje paNa dareka sAdhu prathama A sUtrane ja abhyAsa kare che. A sutranI racanA vIra saM. 82 lagabhagamAM thaI che. vetAMbara-digaMbara ane sthAnakapaMthI: e darekamAM A atimAnya sUtra che. AcAryazrI pitAnI pATe zrIyazobhadrasUrijIne sthApI vIra saM. 98 mAM svargavAsa pAmyA. emaNe 28 varSa gRhasthajIvanamAM gALyAM, 34 varSane cAritraparyAya pALe. emAM 11 varSa sAmAnya cAritraparyAyanAM ane 23 varSa yugapradhAnapadanAM ema kula 62 varSanuM AyuSya pALI teo vIra saM 97mAM svarge padhAryA. Page #136 -------------------------------------------------------------------------- ________________ prakaraNa pAMcamuM A0 zrIyazobhadrasUri A AcAryazrInuM vistRta jIvanacaritra upalabdha thatuM nathI, temanuM saMkSipta jIvana A pramANe maLe che. zrIyazobhadrasUrijInA janma pahelAM pATalIputra magadhanI rAjadhAnI banI cUkyuM hatuM. pATalIputrane udaya thaI cUkyo hate. ugatA sUryanuM teja ane ojasa pATalIputrane jANe varyuM hoya tema "zrI" ane brIthI pATalIputra zobhI rahyuM hatuM. yazobhadrasUrijI paNa A pATalIputranuM preraNAjaLa pIne tRpta banyA hatA. temaNe ekavAra A0 zayyabhavasUrine upadeza sAMbhaLI sAcA brAhmaNa thavA mATe jenadharmanI dIkSA lIdhI. zrI zaryAbhavasUrie "ahiMsA paramo dharma ne vijayanAda gajAvI yajJamAM thate nirdoSa pazuone balivadha baMdha karAvyA ane duniyAne sAcI zAnti mATe ahiMsA, saMyama ane tapanA amI pAyAM. A0 yazobhadrasurijI paNa e ja zramaNuparaMparAnA dhorI mArge cAlyA. khAsa karIne grAhaNe upara emanuM asAdhAraNa varcasva hatuM. teo taMgIyAna gAtranA kriyAkAMDI brAhANu hatA. sAthe ja, vidvattA ane zAMtinA bhaMDAra hatA. jenadharmanI dIkSA svIkArI "zramaNa-brAhavA ne pATha bhajavI batAvyuM hatuM. pitAnA varcasavanA pratApe sArA sArA kriyAkAMDa vidvAna brAhaNene hiMsAnA mArgethI pAchA vALI ahiMsA ane satyanA mArge vAjyA hatA. te vakhatanA naMda rAjAone ane maMtrIvaMzane paNa ahiMsAnA mArge vALI AkhA magadhamAMthI hiMsAne bahiSkAra Page #137 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 11 jaina paraparAnA hitahAsa [ prakaraNa *rAnce hatA ane videha tathA aMgadezamAM paNa ahiMsAnu sAmrAjya sthapAvyuM hatu, temanI suMdara upadezarolI, asAdhAraNa vidvattA, uttama cAritra ane parama zAMta mudrAthI temaNe zaSyabhavasUcchinI pATa dIpAvI hatI ane bhagavAna mahAvIrasvAmInA zAsanane ze|bhAvyuM hatuM. teo zrutakevalI ane yugapradhAna hatA. temanI pATe e mahAprabhAvaka AcAyo paTTadhara thayA hatA. temaNe 22 varSa gRhasthadazAmAM ane 64 varSa sacamamAM gALyAM, emAM 14 varSa sAmAnya taparyAyanAM ane 50 varSa yugapradhAnapadanAM: kula 86 varSanuM AyuSya pALI vIr sa. 148 mAM teo vage saMcaryo. Page #138 -------------------------------------------------------------------------- ________________ prakaraNa chaThuM . A0 zrIsaMbhUtivijayasUri AcArya zrIsaMbhUtivijayasUrinuM jIvanacaritra maLatuM nathI. teo mAsTara zetranA prakhara vidvAna brAhmaNa hatA. temaNe zrIyazobhadrasUrijInA upadezathI yathArtha brAhmaNa banavA jainadharmanuM sAdhupada savIkAryuM. temanI upadezelI bahu ja joradAra, tejasvI ane asarakAraka hatI. temane potAne ja ghaNA ziSya hatA. temAMnA 12 mukhya ziSyanAM nAma nIce pramANe maLe che. 1 naMdanabhadra, 2 upanaMdabhadra, 3 tiSyabhadra, 4 yazobhadra, 5 vakhabhadra, 6 maNibhadra, 7 pUrNabhaka, 8 sthUlabhadra, rAjumati, 10 jaMbU, 11 dIrghadra, 12 pAMDubhadra. temanAM 4ra varSa gRhasthajIvanamAM ane 48 varSa sAdhujIvanamAM gayAM. temAM paNa 40 varSa sAmAnya munirUpe ane 8 varSa yugapradhAnapaNe vyatIta thayAM che. temanuM vi. saM. 15mAM 90 varSanI uMmare svargagamana thayuM. temanA laghu gurubhAI A0 bhadrabAhusvAmI hatA. teo jene saMghanA samartha jyotirdhara hatA. 6 A0 zrIbhadrabAhusvAmI zinna bhinna matidharoe temane nIce mujaba satAvyA che vaMdAmi bhadabAhuM, pAINaM crimsylsuynaanniiN| suttassa kAragamisi, sAsuya-kappe ya pvhaaro|| Page #139 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jaina paraparAnA ItihAsa [ prakaraNa saMpUrNa zrutanA chellA taNukAra, dazAzrutaka 5, 5zcata ane vyavahArazratanA manAvanAra evA prAcIna geAtravALA maharSi bhadrabAhu svAmIne huM... vAMkuM chuM. (' #zAzrutaskaMdha-sUNi' ') 120 zrIpAdu: prItye, vRtti: zauriyAnuM saH | yasmAd dazAnAM janmAsIt, niyuktInAmRcAmiva // jema zaurie dazAIne janma AkhyA che temajemaNe RcAo samI daza niyuktione janma Apyo che te A bhadraMkhADusUri tamArI prIti mATe thAo. (A. muniratnasUriSkRta 'mamamacaritra") zrIkalpasUtramamRtaM vibudhopayoga yogyaM jarAmaraNadAruNa duHkhahAri / yenoddhRta matimatA mathitAt zrutAndheH, zrIbhadrabAhugurave praNato'smi tasmai // je matidhare zrRtasAgaranuM mathana karI janma ane maraNu jevAM dAruNa du:khAne haraNa karanAruM ane pati temaja devatAone kAmanu' evuM kalpasUtra' nAmanuM amRta utpanna karyu che te zrI bhadrabAhugurune huM vizeSa namelA chuM. " ( A. malayagirisUrinI 'piDaniyuktiTIkA') apazcimaH pUrvabhRtAM dvitIyaH, zrIbhadrabAhuzca guruH zivAya / kRtvopasargAdiharastavaM yo, rarakSa saMgha dharaNAciMzadviH // 13 // niryUDhasiddhAnta payodhirApa, svaryazca vIrAt khanagenduvarSe // ' A cazeAbhadrasUrinA bIjA paTTadhara, chellA pUdhara, upasarga - hastAMtra racIne sa'gharakSA karanAra, dharaNe drathI pUjita, siddhAMtasAgarane vahana karanAra ane vI. sa. 170mAM dhruva thayA che evA zrIbhadrabAhuguru tamArA klyANane mATe thAo. (A. munisuMdarasUrinI ' jIvIvalI') AvA mahAna AcArya zrIbhadrabAhusvAmI thayA che. temanuM janmasthAna dakSiNamAM AveluM pratiSThAnapura che. te jJAtie brAhmaNa hatA. temanu prAcIna gotra hatuM. zrIbhadrabAhu ane vAhamihira ane bhAI hatA ane baMne bhAIoe zrIyAbhadrasUrijI Page #140 -------------------------------------------------------------------------- ________________ chaThuM') 121 A saMbhUtivijayasUri pAse dIkSA svIkArI hatI. baMne bhAIo saMskRtanA prakhara vidvAna ane vedaniSNAta hatA, sAthe ja baMne baMdhue tiSavidyAnA pAragAmI hatA. baMne baMdhuo vidyAnA upAsaka hatA, kiMtu lakSamIdevI te emanAthI rIsAyelAM ja hatAM. ghaNIvAra te teo tAbaDI pheravIne paNa udaranirvAha karI letA. emAM ekavAra jainadharmanA pratibhAsaMpanna mahAjJAnI A0 yazobhadrasUrijIne temane paricaya thayo. temanA upadezathI ane baMdhuone khUba zAMti maLI ane temAMthI temane AtmakalyANano mArga dekhAye. teo yajJadharma, kriyAkAMDo ane emAMya thatI nirdoSa pazuonI saMhAralIlAthI paNa kaMTALyA hatA, eTale have teo hiMsAdharmathI vimukha banyA hatA, AthI AtmazAMtine dharma, sarva jIvo prati mitrI, prema ane karuNAne dharma temane gamI gaye. ene baMdhuoe sUrijIne caraNe besI zAzvata sukhadAyaka dIkSA dharmane svIkAra karyo. baMne bhAIoe alpa samayamAM ja zAstra abhyAsa ane dhArmika kriyAomAM bahu ja kuzalatA meLavI, paraMtu bane bhAIomAM zrIbhabAhusvAmI bahu ja dhIra, gaMbhIra, daDha nizcayI ane zAstrIya jJAnanA apUrva khAnArUpa banyA. te dhIme dhIme gurucaraNe besI caudapUrvanuM saMpUrNa jJAna meLavI, cauda pUrvadhara banyA. gurue yegyatA jaI zrIbhadrabAhasvAmIne AcAryapadathI alaMkRta karyA. zrIyazobhadrasUrijIe zrIbhadra yAhusvAmIne sAthosAtha e paNa bhalAmaNa karI ke "varAhamihira AcAryapada jevA mahAna ane gaMbhIrapadane cagya nathI. varAhamihiramAM e padanI mahAna javAbadArI uThAvavAnI zakti paNa nathI, mATe emane AcArya pada na ja ApavuM." vagere. zrIyazobhadrasUrijInI prathama pATe zrIsaMbhUtivijayasUrijI AvyA hatA, e ApaNe AgaLa joI gayA chIe. temanI pATe temanA ziSya zrI dhUlibhadrajI Avata, paraMtu A saMbhUtivijayajI AcAryapada para mAtra ATha ja varSa rahyA hatA ane emanA Page #141 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 122 jaina para parAnA itihAsa [ prakaraNa svarga vAsa samaye zrIsthUlibhadrajI navA jevA ja hatA AthI zrIyazebhadrasUrijInI pATe temanA ja bIjA ziSya zrIbhadrabAhusvAmIjI pazu paTTadhara banyA. e ja kAraNe paTTAvavIkArAe zrIyazebhadrasUrijInI pATe e ziSyA paTTadhara banyAnA ullekha karyAM che. ApaNe paNa e ja mAne anusaryAM chIe. granthasarjana: A zrIbhadrabAhusvAmIe potAnI gaMgAdha vidvattAnA lAbha ApaNane ahu ja suMdara rIte ApyA che. te Agama jJAnanA te khajAnA hatA e te ApaNe emanI stutieAmAM joI gayA chIe. emaNe jinAgamarUpI gUDha maMdiranA daravAjA khAlavA mATe cAvI rUpa 10 niyuktio racI che, temaja 4 chedyasUtro, bIjI niryuM ktio ane teAtra vagere paNa banAvyAM che jenI tAlikA nIce pramANe che nAma Avazyaka niyukti dazavaikAlika uttarAdhyayana AcArAMga 99 che sUtrakRtAMga dazAzrutaka bRhad kalpasUtra " vyavahArasUtra sUrya prajJapti RSibhASita "9 "" bRhadkopa mULa pi'Daniyu ti ,, "" 99 vyavahAra sUtra mULa dazAzrutaskaMdha mULa paMcakalpa mULa "" gAthA 2550 445 607 362 (368) 208 144 65 (aprApya) "" 99 373 (600) 1830 1133 473 708 Page #142 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 1ra3. ] A0 zrIsaMbhUtivijayasUri ghaniryukti 1164 (1170) paryuSaNAkapaniyukti saMsakataniryukti 24 (aprApya) uvasahara stotra vasudevacariyuM 125000 bhalabAhusaMhitA A bhadrabAhasvAmIe upara pramANe zAstrasarjana karyuM che. saMsakata niyukti Aje upalabdha nathI eTale te kenI racanA che tenA nirNaya mATe vidvAnomAM matabheda che. Aje hiMdabharanA jainasaMghamAM paryuSaNa parvamAM parama pavitra zrIkalpasUtra" vaMcAya che tene paNa A AcAryadeve ja pote banAvela "dazAzrutaskaMdhanA AThamA adhyayanane vistAra karIne racela che. ekaMdare A AcArya e yuganA mahAna navasarjanakAra che. . A sarjanathI temanA adabhuta jJAnaprabhA, tatkAlIna sarva darzananuM parizIlana, gaNadharavAdanI nipuNatA, deza-videzanuM jJAna, ItihAsa paTutA, vItarAgavANIne sarala rIte rajU karavAnI kalA, syAdavAdane vyApaka banAvavAnI dhagaza, utsaga ane apavAdanuM yuktisaMgata vizleSaNa karavAnI vyavasthAzakita ane kAvya pratibhA vagerene ApaNane saMpUrNa paricaya maLI jAya che ane sahaja rIte ja ApaNuM marataka e jJAnakuMjanA caraNamAM namI jAya che. - "Avazyakaniryukti" te jaina zAsanano somukhI sImAthaMtha che, ema kahIne te cAle. vartamAna yAvasarpiNI kALanI etihAsika ghaTanAonuM AdithI aMta sudhInuM zRMkhalAbaddha varNana kyAMya hoya te sau prathama A Avazyaka nikitamAM ja upalabdha thAya che. covIza tIrthakara bhagavaMte, emanA mAtApitA, pUrvabhave, pAMce kalyANaka kyAM kyAre thayAM, vagere vagerene prAcIna ulekha A graMthamAM dekhAya che. temaja 12 cakravatI, 9 baladeva, 9 vAsudeva, ane prativAsudeva e 63 mahApuruSonAM jIvanacaritranA ItihAsanuM A prAcIna graMthamAM sucArItyA darzana thAya che. cikita ane aAdanuM paricaya paNuM mastaka Page #143 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 124 Avazyaka na apAvavAnA ja jaina paraMparAne ItihAsa [prakaraNa bhagavAna zrI mahAvIra svAmInuM vAstavika ane sarvadezIya jIvanacaritra paNa ApaNane ahIM prApta thAya che. ame to saceTa mAnIe chIe ke eka Avazyakaniyukti ja zrIbhadrabAhasvAmIne navasarjakanuM bahumAna apAvavA pUrNa rIte samartha che." A graMthamAM 6 Avazayakeno arasaparasane saMbaMdha, tenA artho vagere nikSepapUrvaka suMdara rIte samajAvyA che. ekeka zabdanI upara gaMbhIra vicAraNA sajI pUrvApara saMbaMdha e niryukitanA nAmane sArthaka karyuM che. AvI ja rIte dazavaikAlika' vagerenI nitio paNa khUba ja rahasyamaya, gaMbhIra ane vizada vyAkhyAnapAMDityathI pUrNa che. temAM prathama mULa sUtranI ane pachI judA judA adhyayananI vivecanA karI arasaparasa adhyayanene saMbaMdha che ane nikSepApUrvaka spaSTIkaraNa karI vizada vastudarzana ApaNI sAme rajU karyuM che. - A sUrijInuM sAhitya navasarjananI dizAmAM navI bhAta pADavA sAthe ja ApaNA badhAne eka vastu khUba ja samajAve che ke "maulikatA ane navasarjanane nAme mULa siddhAMtanI vaphAdArI kadIye na cUkazo." chedasUnuM emanuM saMkalana emanA addabhuta pAMDitya, dIrdhadaSTi ane syAdvAdanA rahasyavettA tarIkenA goravamAM umere kare che. utsarga ane apavAda mArganuM suMdara samIkaraNa te vAMcIne kharekhara pacAvavA jevuM che. ' sUrijI mahArAje "upasargahara tetra' banAvyuM che. kayA saMjogomAM banAvyuM, te mATe eka moTI daMtakathA paraMparAthI cAle che, jene TUMka sAra A pramANe che. A bhadrabhAsvAmI ane varAhamihira baMne bhAI hatA. bhadrabAhasvAmI caudapUrvanuM jJAna meLavI zrutakevaLI thayA. gurujIe temane jema zAsananA dIpaka dhArI, AcArya padathI alaMkRta karyo, Page #144 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 125 chaThuM a. zrIsaMbhUtivijayasUri jyAre varAhamihira na te jJAnamAM AgaLa vadhe, na to saMyama mArge AgaLa vadhe. eTale gurujIe regyatA na jevAthI tene AcAryapadathI alaMkRta na karyo. varAhamihirane AthI ghaNe ja gusso caDyo, eTaluM ja nahi Ditu ene ema lAgyuM ke gurujIe pakSapAta karyo che. tyAra pachI varAhamihira mauna rahyo. teNe manamAM ja mAnI lIdhuM ke gurujIe bhale AcArya padavI na ApI paraMtu zrIbhadrabAhasvAmI te mArA bhAI ja che ne! te te gurujInA svarga pachI mane AcArya padavI jarUra Apaze. svargavAsa pachI varAhamihire potAnA bhAI A0 zrIbhadrabAhu svAmI pAse pitAne AcAryapada ApavAnI mAgaNI karI, paraMtu A bhadrabAhuvAmIe ene kakhI nA pADI ane jaNAvyuM ke, "AcAryapadane bhAra gya puruSane ja apAya che. je pada gurUjIe tane aAgya dhArIne na ApyuM te pada huM tane kema ApI zakuM? A AcAryapada te AtmakalyANanI-jIvanavizuddhinI ucca pArAzIzI che. te pada yogya pAtrane ja apAya che. * varAhamihira A mahAna padane mAtra yaza, kIrti ane vAhavAhanuM ja sAdhana banAvavA mAgatuM hatuM. enAmAM AcAryapadanI te zuM kintu sAdhupadanI paNa yathArtha gyatA na hatI. varAhamihire joyuM ke have AcArya pada maLe tema nathI, tethI te gussAmAM sAdhuvezane tilAMjalI daI rAjAne mAnya purohita banyuM. varAhamihire sAdhu avasthAmAM jotiSavidyAne sAre abhyAsa karyo hato, eTale e vidyAthI rAjAne ane *"caturvizatiprabaMdha'mAM varAhamihire pratiSThAnapuranA rAjA zatrujitane pitAnI kalAvaDe rAjI karyo. AthI rAjAe varAhamihirane pitAne purohita banAvyA, ema jaNAvyuM che. aMcalagaracha padAvalImAM te pratiSThAnapuranA zatrujita rAjAne purohita thaye evo ullekha che. paraMtu "prabaMdha ciMtAmaNi'mAM te naMdarAjA AgaLa mAna pAmyo ema ullekha che. temaja prabaMdha ciMtAmaNi'mAM varAhamihirane pATalIputra (paTaNuM)ne rahevAsI jaNavyo che. Page #145 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jaina paraMparAne itihAsa [ prakaraNa prajAne raMjita karI zakate, pachI te pitAnI kIrti vadhAravA eNe eka suMdara gaSya paNa calAvI ke "huM nAnuM hatuM tyArathI mane jyotiSavidyAno bahu ja zokha hatuM. huM ekavAra jaMgalamAM Dhora cAravA gaye hatuM tyAM ramatAM ramatAM meM eka zilA upara siMha lagnanI kuMDalI banAvI hatI. sAMje vakhata thaI javAthI huM utAvaLamAM ne utAvaLamAM e kuMDalI bhUsyA sivAya ghera gaye paNa rAtre yAda AvatAM vicAra Avyo ke e banAvelI lagna kuMDalI bhUMsI nathI, mATe atyAre jaIne bhUMsI nAkhuM. tarata ja huM kaI paNa jAtane Dara rAkhyA sivAya eka jaMgalamAM gaye ne joyuM te e lagna upara eka siMha beTho hato. siMhane paNa Dara rAkhyA sivAya meM enI nIce hAtha nAMkhI e kuMDalI bhUMsI nAkhI. siMha te mAruM A parAkrama joI prasanna thaye ane sUryarUpe pratyakSa thaIne bolyA: "he vatsa! huM tArI A lagna uparanI bhakti ane tAruM parAkrama joI prasanna thayo chuM. tuM varadAna mAga? meM kahyuM ke he sUryadevatA! yadi Apa mArA upara prasanna ja thayA che te mane yAtiSacakranA dareka graha, nakSatra, tArAnA vimAne, enI cAla tathA saMpUrNa jyotiSamaMDaLa batAve. sUryadeve mArI vinaMti svIkArI, mane AkhuM tiSamaMDaLa batAvyuM ane mane ghaNe kALa sudhI tyAM rAkhe. A rIte mihiranA prasAdathI mane A jJAna maLyuM che ane tethI ja mArUM "varAhamihira" evuM nAma prasiddha thayuM che. vagere vagere.' A vAtathI varAhamihiranI khyAti vadhI paDI. teNe vArAhIsaMhitA" nAme graMtha banAve che. paraMtu varAhamihirane ATalAthI saMtoSa na thayo. eNe pitAne AcAryapadana ApanAra jaina sAdhuonI ane jaina saMghanI niMdA karavA mAMDI. ekavAra eNe rAjA samakSa eka mahAna bhaviSyavettA tarIke bhaviSyavANI kahIH "he rAjana ! huM eka moTuM kuMDALuM banAvuM chuM, A comAsAmAM amuka divase ghera vRSTi thatI haze Page #146 -------------------------------------------------------------------------- ________________ huM] A0 zrIsaMbhUtivijayasUri 127 te vakhate eka moTuM para (bAvana) paLane mAchaluM A kuMDALAnI vacamAM AvIne paDaze, ema jaNAvI teNe meTuM kuMDALuM banAvyuM. A samAcAra A bhadrabAhusvAmIne maLyA. temaNe rAjAne kahevarAvyuM ke e mAchaluM kuMDALAnI vacce nahi kintu ke kuMDALAnI ekAda kinArI dabAya tema paDaze ane te mAchaluM para (bAvana) paLanuM nahi ki tu po (sADI ekAvana) paLanuM haze. varAhamihirane jyAre A samAcAra maLyA tyAre eNe vadhu jIda pakaDI ke mArI ja vAta sAcI TharavAnI che. Akhare niyata divase ane niyata samaye mAchaluM paDayuM ane A bhadrabAhusvAmIe je kahyuM hatuM tevA mApa, sthAna ane pramANanuM ja paDyuM. A joI rAjAne sUrijI upara bhakti upajI, prajAmAM paNa sUrijI pratye mAna-bhakti vakhyAM ane varAhamihiranI kIrtine te jabaro phaTako lAgyA. have vaLI bIje gaMbhIra prasaMga bane, rAjAne tyAM ghaNe divase eka putrane janma thaye. varAhamihire e rAjaputrano janma kuMDaLI karI bhaviSya bhAkhyuM ke, "A rAjaputra 100 varSa jIvaze." rAjA ane prajAmAM bhAvi rAjAnA janmathI ane te paNa dIvasRSI havAthI khUba ja AnaMda prasaryo. samasta prajAe ane judA judA dharmAcAryoe rAjAne vadhAmaNa ane AzIrvAda pAThavyA. mAtra AcArya zrIbhadrabAhusvAmIe na te rAjAne AzIrvAda pAThavyA ke na rAjAne vadhAmaNa mokalI. varAhamihire A prasaMgane hAthamAM laI jainAcAryanI khUba ja niMdA karAvI. jenAcArya avyavahArajJa che, vediyA che vagere vagere vAte calAvI. sUrijI mahArAje te A samAcAra maLatAM ja jAhera karyuM ke be vAra rAjasabhAmAM zA mATe ja? eka vAra jaIzuM. A sAMbhaLI bhakatAe pUchyuM, bhagavAna ! kema Ama kahe che?' sUrijIe kahyuM: "bhAI ! A rAjaputra mAtra sAta divasane ja mahemAna che ane enuM mRtyu bilADIthI thaze." varAhamihirane A samAcAra maLyA tevuM ja teNe kahyuM: "sUrijI bhUlyA che. mAruM bhAkheluM bhaviSya kadApi na na phare. ene manamAM nakkI hatuM ke sUrijIne A vakhate te Page #147 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 128 jaina paraMparAne ItihAsa [prakaraNa parAjita karI zakIza. eNe rAjAne khabara ApyA. rAjAe zaheramAMnI dareka bilADIone pakaDI pakaDIne dUra kADhI mUkI ane rAjaputrane joyarAmAM saMtADI dIdhA. barAbara sAtame divase ja dhAvamAtA rAjaputrane bheMyarAmAM stanapAna karAvI rahI hatI te vakhate daravAjAnI gaLa akasmAta rAjaputranA mAthA upara ja paDI ane tarata ja rAjaputranuM mRtyu thayuM. rAjAne, varAhamihirane ane prajAne khabara paDI ke varAhamihiranuM bhaviSya jUThuM karyuM che ane jainAcAryanuM bhaviSya jJAna satya thayuM che. varAhamihire tapAsa karIne jAhera karyuM ke bhagaLa paDavAthI mRtyu thayuM che, bilADIthI mRtyu nathI thayuM. jenAcAryanA kathana mujaba rAjaputranuM mRtyu nathI ja thayuM. sUrijI mahArAje puchAvyuM ke, bhegaLanA mAthe zAne AkAra che te tapAsa karo. tapAsa karAvatAM mAlUma paDayuM ke bhagaLane mAthe bilADInuM ja meM che, basa. zaheramAM A samAcAra phelAI gayA. sUrijIe rAjasabhAmAM jaI rAjAne AzvAsana ApyuM, dhamapadeza ApyA ane saMsAranI kSaNabhaMguratA samajAvI. rAjAe A upadezathI pratibaddha pAmI jaina dharma savIkAryo. have varAhamihirane eTale badhe krodha caDhayo ke te pitAnA graMtho ja bALavA taiyAra thaze. A jANI sUrijIe varAhane ghera jaI AzvAsana daI kahyuM: "bhAI ! A tArA pramAdanuM ja pariNAma che, zAstro te sAcAM che. mATe have pramAda na karIza. tArI bhUlathI te zAstrane khoTo mAne che, te paNa tArI gaMbhIra bhUla che.' A sAMbhaLI vaLI rAjAe ane prajAe paNa ene samajAvyuM. pariNAme varAhamihirano gusso zAMta paDyo. kinta varAhamihirane jainAcArya ane jaina saMgha upara te dveSa rahI ja gaye. Akhare teNe zokamAM ne zekamAM ja mRtyu pAmI, vyaMtara deva thaI, jena saMghamAM marakIne upadrava phelA. A. bhadrabAhusvAmIne A vastunI jANa thatAM zrI saMghanA upadravanivAraNa mATe "uvasaggahara stotra' banAvyuM ane A stotra gaNIne tenuM maMtreluM pANI chAMTavAthI rAganI zAMti thaze ema jaNAvyuM. sUrijI mahArAjanA kahevA Page #148 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 120 chaThuM ] A saMbhUtivijayasUri 129 mujaba ja phaLa maLyuM. eTale ke upadrava zAMta thaye. ATalA ja mATe kahevAyuM che ke: ' uvasaggaharaM thuttaM, kAUNaM jeNa saMghakallANaM / karuNApareNa vihiyaM, so bhaddabAhugurU jayai // ' jeNe saMghanA kalyANa mATe uvasaggahara patetra banAvyuM, te dayALu parama kRpALu guru zrIbhadrabAhuvAmI ya pAme. ("vijayaprazasti--TIkA") samartha kAvyakAra paM. devavimala gaNI A stotranuM mahatva AlekhatAM kahe che keupplvo mantramayopasargaharastavenA'vadhi yena saMghAt / januSmato jAGgulikena jAgradgarasya vegaH kila jAGgulibhiH // 29 // ("hIrasaubhAgyakAvya sarga. 4, kaleka 29) uvasaggahara tetra"nI mULa 5 gAthAo che. uvasagahara tetra upara atyAre lagabhaga 9 TIkAo maLe che, je paikInI eka TIkAmAM A staMtranI 6 gAthAo, bIjI eka TIkAmAM 7 gAthAo ane bAkInI sAta TIkAomAM A stotranI 5 gAthAo hovAno ullekha che. "aMcalagacchanI paTTAvalImAM pAMca gAthAnuM uvasaggahara stotra' banAvyAne ulalekha che. uvasaggahara staMtra uparanI TIkAoH * 1. bRhadavRtti-jenA kartAne ullekha maLatuM nathI, tema e vRtti paNa atyAre upalabdha nathI. mAtra A caMdrasUri pitAnI laghuvRttimAM A bahaMduvRttine ulekha kare che. 2. A caMdrasUrikRta laghuttio TIkA bAramI sadImAM banI che. 3 pAzvadeva gaNikRta vaghuvRtti-A TIkA teramI sadInI zarUAtamAM banI che. 4. A jinaprabhasUrikRta vyAkhyA A TIkA caudamI sadImAM banI che. Page #149 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 10. jaina paraMparAne ItihAsa [ prakaraNa 5. jayasAgarakRta vRtti- A TIkA paMdaramI sadImAM banI che. 6. harSakIrtisUrikRta vRtti A TIkA sattaramI sadImAM banelI che. 7. u0 siddhicaMdramaNikRta vyAkhyA-A TIkA aDhAramI sadImAM banelI che. 8. jaina graMthAvalImAM darzAvela laghuvRttimAM che. 850 che. 9. eka ajJAtakRta avasUri pUnA bhAMDArakara InsTITayUTamAM che. zrIjinaprabhasUrijI pitAnI TIkAmAM eka vizeSa prakAza pADe che ke temaNe uvasagraharanI pahelI gAthAnA 34 zabdathI, upAdhyAyanI, bIjI gAthAnA viNa zabdathI sAdhunI, trIjI gAthAnA vi zabdathI AcAryanI, jethI gAthAnA tuda zabdathI ari. haMtanI tathA pAMcamI gAthAnA ruma zabdathI siddha bhagavAnanI saMghanA karelI che. AmAM vyatikrama kema che? ene khulAse teoe tyAM Ape che. AmAMnI ghaNI TIkAo prakAzita thaI gaI che. "uvasaggahara stotra'nI atyAre 5, 7, 9, 11, 13, 17 ane 21 gAthAo paNuM maLe che. AmAMnA keTalAMka stotra chapAI gayelAM paNa che. A0 bhadrabAhuvAmIe "vasudevacariya" prAkRtamAM racyuM hatuM. A graMtha Aje maLatA nathI. pUrNatalagacchanA A devacaMdrasUri ke jeo kalikAlasarvajJa A0 hemacaMdrasUrinA gurudeva che, teo potAnA prAkRtamAM racelA "saMtinAhacariya"mAM A graMthane paricaya nIce mujaba Ape che: 'vaMdAmi bhaddabAhuM, jeNa ya aIrasiyaM bhuklaakliyN| raiyaM sapAya-lakkhaM, cariyaM vasudevarAyasya // ' jemaNe atirasika ane kalApUrNa evuM 125000 leka pramANu "vasudevacaritra"racyuM che te zrIbhadrabAhasvAmIne huM vAMdu chuM. Page #150 -------------------------------------------------------------------------- ________________ '] gmA zrIsabhUtivijayasUra 131 A sivAya A bhadrabAhusvAmIe prAkRtamAM ' bhadrabAhu sahitA' nAmanA jyAtiSa graMtha manAvyA hatA. A graMtha atyAre upalabdha nathI. enA thoDA chUTA chUTA khaDA amAe eka brAhmaNu paMDita pAse joyA hatA, jemAM vyavasthita janmakuMDalIo, tenA lAdeza, te ku MDalImAM janmelAnI viziSTa chatranIe, duHkha ane rAgAnA upAyA, aMtarAya dUra karavAnI ArAdhanAvidhi, tI karAnI pUjA, adhiSThAyaka devAnA jApeA, upayogI matro vagerenuM vaNuM na hatu. kAI kahe che ke, prAkRta bhadramAhu saMhitA' kacchamAM kADAya gAmanA jaina graMthabhaDAramAM che paNa te khahAra Ave tyAre ja kharI. A prAkRta zraMthanA AdhAre sa'skula 'bhadrakhAhu saMhitA' anelI che je chapAI gaI che ane tenuM bhASAMtara paNa prakAzita thaI gayuM che. * pATalIputramAM pahelI AgamavAcanAH aa zrIbhadrakhAjhusvAmInA samayamAM pATaDhIputramAM meTI zramaNusa MghapariSad maLI hatI ane temAM pahelI jinAgamavAcanA thayelI che. A. haribhadrasUri upadezapada'mAM A AgamavAcanAnA itihAsa nIce pramANe Ape che: jAo a tammi samaya, dukkAlo ya doya dasa ya varisANi / sanvo sAhasamuddo, gao tao jalahitIreSu // taduSarame so puNaravi, pADaliputte samAgao vihiyA / saMgheNa suyavisayA, ciMtA kiM kassa attheti // jaM jassa AlI pAse, uddesajjJayaNamAi saMghaDiuM / taM savvaM ekkArasa- aMgAI taheva ThaviyAI // - A vakhate bAra varSa sudhInA dukALa paDayo tethI sAdhusamUha samudrane tIre cAlyA gayA. duSkALa maLyA pachI sAdhue vicaratA vicaratA pATalIputramAM padhAryAM. have zrIsa Mghane zruta viSe cintA thaI ke kAne keTaluM' zAstrajJAna yAda che? pachI jenI pAse uddezA, Page #151 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 132 jaina paraMparAne ItihAsa | prakaraNa adhyayana Adi je je kAMI yAda hatAM te sarva ekaThAM karI agicAra aMga sthApita karyA. ItihAsanA parizIlanathI ane anubhavathI ema samajAya che ke, maTI rAjyakrAMti, sainikanI ApakhudI, jaLAzayone vinAza, khetIno abhAva, ativRSTi, anAvRSTi, mahAmArI, kolerA, anAjanI taMgI ane pANInI kheMca ItyAdi nimitto ekaThAM thavAthI lAgalAgaTa dasa-bAra varSa nabaLAM pasAra thAya che. tyAre ke te kALane "bAra dukALI" tarIke oLakhAve che. jemAM janatA mahAroga, kaSTa, ane bhUkhamarAnA saMkrAMti kALamAMthI pasAra thAya che. vIra nirvANa saMvata 155 nI AsapAsamAM naMdanA sAmrAjyano palaTo thavAthI bhayaMkara bAra dukALI paDI hatI. paTaNA ane paMjAbanI vaccenA pradezamAM te bhayaMkara AphatanA oLA UtaryA hatA. A samaye jaina zamaNe bhAratanA pUrva ane IzAna khUNA tarapha cAlyA gayA. tyAM rAjakAMtinI asara thoDI hatI, meTI nadIone lIdhe dukALanI asara paNa tyAM nahIM jevI hatI. paraMtu munionA Ama vikharAI javAthI paThana pAThana te taddana baMdha ja thaI gayAM hatAM. bAra bAra varSane gALe, jemAM ghaNA jJAnIo te svarge padhArI gayA hatA, ane jeo vidyamAna hatA temanuM jJAna paNa zIrNavizIrNa thaI gayuM hatuM. pariNAme kaMThastha jinAgamanA jJAnane moTo dhakko lAge. 12 varSe gayA pachI A paristhitine pahoMcI vaLavA mATe vIra saM. 160 lagabhagamAM zrIzramaNasaze A0 zrIdhUlisUrinI adhyakSatAmAM pATalIputramAM ekatra thaI, jene je yAda hatuM tenuM saMkalana karI 11 agene sthApita karyA. 12 mA aMgane vyavasthita karavA mATe vicAra cA, kintu ahIM Avela muniomAM 12 mA aMganA pUrNa abhyAsI keI na hatA. A samaye 12 mA aMganA saMpUrNa jANanAra mAtra A0 bhadrabAhuvAmI hatA. paNa teo dUra hovAthI A pariSaddamAM AvI zakyA nahotA. eTale bAramA aMga mATe dareka munionI daSTi A0 bhadrabAhasvAmI upara paDI. zrIsaMghe temane bolAvavA be munione nepALamAM mokalyA. Page #152 -------------------------------------------------------------------------- ________________ chaThuM] A zrIsaMbhUtivijayasUri 133 baMne munivaroe zrIbhadabAsvAmI pAse pahoMcI zrIzramaNasaMghanI bhAvanA jaNAvI ane pATalIputra padhAravA vinaMti karI. sUrijIe javAbamAM jaNAvyuM ke, "hamaNuM meM mahAprANa dhyAna ApyuM che, je bAra varSa pUruM thaze. mATe huM AvI zakIza nahi. mahAprANa dhyAnanI siddhi thatAM sarva pUrvenI sUtra ane arthathI eka muhUrta mAtramAM AvRtti thaI zake che vagere." sAdhuo javAba laI pATalIputra pAchA AvyA. zrI saMghe temano uttara sAMbhaLIne bIjA be sAdhuone taiyAra karI jaNAvyuM ke, "tamAre tyAM jaIne A0 zrIbhadrabAhuvAmIne vinayathI pUchavuM ke je zrIsaMghanI AjJA na mAne tene zI zikSA apAya te kahe." teo uttara pharamAve ke tene saMgha bahAra kare eTale tamAre AcAryane kahevuM ke, "tame te zikSAne pAtra che." e munioe tyAM jaIne saMghanA kahevA pramANe AcAryane kahyuM. eTale temaNe kahyuM ke, "zrIsaMghe mArI upara kRpA lAvIne ema na karavuM kintu buddhivALA munione ahIM mokalavA eTale huM temane pratidina sAta sAta vAcana ApIza. temAM eka vAcanA gocarIthI AvyA pachI ApIza, traNe vAcanA traNa kALaveLAe ApIza ane pachI bIjI traNa vAcanA sAMjanA pratikramaNa pachI ApIza. A pramANe mArA dhyAnane bAdhA na AvatAM zrIsaMghanuM kAma siddha thaze. te munioe pATalIputra AvIne saMghane te pramANe kahyuM. eTale zrIsaMghe paNa prasanna thaIne sthUlibhadra vagere 500 sAdhuone tyAM mokalyA. A bhadrabAhu teone vAcanA ApavA lAgyA. paraMtu teo "vAcanA bahu ochI maLe che" ema vicArI kaMTALIne cAlyA gayA. mAtra eka zrIsthalibhadrajI tyAM rahyA, ane temaNe ATha varSamAM saMpUrNa ATha pUrvanuM jJAna meLavyuM. ekadA AyAye temane pUchyuM ke, "vatsa! tuM maMda utsAhavALe kema thaI gaye che ?" yUlibhadrajIe javAba Apyo ke * kalikAlasarvajJa A0 zrI hemacaMdrasUrie paNa pariziSTaparva" sa. 9 zla0 55 thI 76 mAM A itihAsa vistArathI Apyo che. prati ApIza, traNa nA pratikramaNa siddha Page #153 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 134 jaina paraMparAne itihAsa [ prakaraNa "bhagavaMta! huM hatatsAha thaye nathI. paNa mane vAcanA ochI maLe che e lAgI Ave che. AcAryo khulAso karyo ke, "mAruM dhyAna have lagabhaga pUrNa thavA AvyuM che. e pachIthI tane yatheccha vAcanA ApIza." eTale yUlibhadrajIe kahyuM ke, "he paze! haju mAre keTaluM bhaNavAnuM bAkI rahyuM che !" guru belyA ke, " tuM hajI mAtra bindu jeTaluM bhaNyo che ane samudra jeTaluM tAre bhaNavAnuM bAkI che." pachI mahAprANu dhyAna pUrNa thatAM vadhAre vAcanA maLavA lAgI ane mahAmuni sthUlabhadra be vastu ochI evA daza pUrva sudhI artha sahita bhaNuM gayA ane pachI bAkInAM cAra pUrva mULa mAtra ja bhaNyA bIjA keIne 14 pUrvanuM jJAna thayuM ja nahIM eTale A bhadrabAhuvAmI artha sahita cauTe pUrvanA jANanArA chellA zrutakevalI manAya che. zrIbhadrabAhuvAmIjI dhyAna pUrNa thayA pachI vihAra karatA karatA pATalIputra udyAnamAM padhAryA, ane pATalIputranA zrIsaMghe A mahAjJAnI, dhyAna, tapasvI, AmAthI sUripuMgavanuM abhUtapUrva svAgata karyuM. A samaye pATalIputramAM maurya samrATa caMdraguptanuM rAjya sthapAI cUkyuM hatuM have dezamAM sarvatra zAMti ane AnaMda hatAM eTale rAjA, maMtrI ane prajAe sUrijInA upadezA mRtanuM pAna bahu ja premathI karyuM. cAra dhyAnI zramaNeH - rAjagRhInA cAra zrImaMta vaNika gRhasthoe surijInA upadezathI pratibadha pAmI jaina dIkSA lIdhI. teo guru pAse rahI, jJAna meLavI, ahiMsA, tapa ane saMyamamAM utkRSTa banI guruAjJAthI ekAkI vicAravA lAgyA. have temaNe abhigraha lIdhe ke jaMgalamAM rahevuM. jyAre bhikSA mATe javuM hoya tyAre ja nagaramAM. trIjA pahere eka ja vAra javuM ane bAkInA samaye AtmaciMtavana karavuM. teo A pramANe nakkI karI rAjagRhInI pahADIonI guphA emAM satata AtmaciMtavanamAM ja samaya gALavA lAgyA. A Page #154 -------------------------------------------------------------------------- ________________ chaThuM] A0 zrIsaMbhUtivijayasUri 135 cAre munipaMga ekavAra trIje pahore zaheramAM gocarI mATe gayA che. ziyALAnI Rtu che ane AhAra laI pAchA pharatAM kaMIka moDuM thayuM che, eTale emAMnA eka munivara te utAvaLe cAlatA guphAnA daravAjA pAse pahoMcyA ane cA pahAra zarU thaI javAthI guphAnI bahAra ja dhyAnamAM UbhA rahyA. bIjA munivara nagaranA udyAnamAM pahoMcyA ane paherI zarU thaI javAthI udyAnamAM ja kAusagya dhyAne rahyA. trIjA munivara udyAnanI najIkamAM pahoMcyA ane ethe pahora zarU thavAthI tyAM ja kAusaga dhyAne rahyA ane cothA munivara nagaranI bahAra nIkaLatAM ja tho pahora zarU thavAthI tyAM ja kAusaga dhyAne UbhA rahyA. ziyALAne kaDakaData himALo varasI rahyo hate, ThaMDI evI paDatI hatI ke koIne ghara bahAra nIkaLavAnI hiMmata cAlatI na hatI. tyAM te rAtri paDI, nagarajane suI gayA. A cAre munio mAtra zA nirA sarvabhUtAnAM tasyAM kArti saMyama sUtra anusAra jinezvaradevanA nAmanA jApa sAthe AtmaciMtavana karI rahyA hatA emanAmAM nahAtI lagAre dInatA, udAsInatA ke zeka, paNa temanAmAM Atmagaurava, adInatA ne AtmAnaMda jaLahaLI rahyA hatA. teo AjanI ThaMDInuM pariNAma kalpIne ja jANe UbhA hoya tema saMyamanI jIvaMta pratimArUpa, zAMta, daDha ane dhyAnamagna hatA. temAMnA guphAdAre UbhelA munipuMgava rAtanA pahele pahere, udyAnavAsI munivarendra bIjA pahere, udyAna najIka UbhelA munivara trIjA pahere, ane nagara najIkanA munizreSTha ceAthe pahere dhyAnamAM ja svarge padhAryA AnuM ja nAma saphaLa AtmasamarpaNa AnuM ja nAma saMthamanI siddhi. AnuM ja nAma AtmavikAsa ane AnuM ja nAma eNlyupimotsavAya hasate meDha mRtyunI bheTa sAcI ahiMsA, tapa ane saMyamanI A ja kasoTI hatI. je samayamAM jena zAsanamAM AvI tyAgamUrtio, AvA AtmajJAnIo ane AvA zreSTha sAdhupuruSe vidyamAna hoya e Page #155 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jaina paraMparAne ItihAsa prakaraNa samaya jaina zAsana mATe temaja samasta bhAratavarSa mATe ke gauravaMte haze te vicAravAnuM kAma sujJa pAThakene saMpuM chuM A bhadrabAhasvAmIne stha0 gadAsa, stha0 agnidatta, stha0 yajJadatta ane stha0 semadatta e mukhya ziSya hatA. te paikInA stha0 gadAsathI gAdAsa nAmane gaNuM nIkaLe; jenI tAmaliriyA, kaDivarisiyA, puMDravaddhaNiyA ane dAsIkhambaDiyA e jha zAkhAo hatI. eTale ke A pramANe tAmalaka, keTivarSa, ane pauMDravardhana eTale pahADapuranA pradezomAM vadhu vicaratA hatA. pahADapurathI maLela tAmrapatra paNa A pradezanA jinavihAra upara ThIka prakAza pADe che. teonI 45 varSe dIkSA, 62 varSe yugapradhAnapada ane 76 varSe vIra saMvata 170mAM svargagamana thayuM che. AcAryazrIne vihArapradeza Adhunika digaMbara vidvAne mAne che ke A zrutakevalI A bhadrabAhasvAmI dakSiNamAM gayA hatA. tyAM ja anazanapUrvaka vage gayA che ane tyAra pachI vetAMbara-digaMbaranA bheda paDyA che. paraMtu digaMbaranI A mAnyatA bhUlabharelI che. kemake digaMbara graMthonA AdhAre ja e hakIkata puravAra thatI nathI. ApaNe te tapAsI laIe. (1) diA0 hariNusUrijI jaNAve che ke A bhadrabAhasvAmI dakSiNamAM gayA nathI. kintu ujajaina pAsenA pradezamAM anazana laI svargagAmI banyA che. ahamatraiva tiSThAmi, kSINamAyurmamA'dhunA // 37 // prApya bhAdrapadaM deza, zrImadujiyinIsambhavam // 43 // samAdhimaraNaM prApya, bhadrabAhuH divaM yayau // 44 // (vi. saM. 989 nA "bahitakathAkeSa'mAM kathA 131) athota-coda pUrvadhArI zrIbhadrabAhu svAmI dakSiNamAM Page #156 -------------------------------------------------------------------------- ________________ che. ] A zrIsaMbhUtivijayasUri 137 gayA ja nathI. kintu vidizAnI vAyavyamAM rahela vesanagaramAM svage gayA che je sthAnanAM bIjA nAme caityagiri ane bhalapura maLe che. (2) di. thra. nemidattajI pazu zrutakevalI zrIbhadrabAhunuM svargagamana ujajaina pAse ja khatAve che. "ujjayinyAM sudhIrbhadraH, vaTavRkSasamIpake / dhruvRttipAlAvi hitvA, saMsthAlena sanvitaH // 26 // svAmI samAdhinA mRtvA, samprAptaH svargamuttamam // 27 // ( gAyanA thAjova' thA 6) ujjainIpurake udyAna, baTake vRkSanikaTathita ThAna / kSudhAtRSAdipariSada jora, jAtI tanakI mamatA chora // 28 // " ( ' ArAdhanA thAjoSa-AASA jaiva ' rR. 334) bhadramADusvAmI dakSiNamAM gayA ja nathI (3) caMdragiri pahADa para pArzvanAtha vastInA kAnaDI zilAlekhamAM spaSTa karyuM" che ke prathama bhadrabAhusvAmI dakSiNamAM gayA nathI kintu dvitIya bhadrabAhusvAmI dakSiNamAM padhAryA che ane tyAM ja 700 muni sAthe svarga gAmI banyA che. sApha vAta che ke (" jaina siddhAMta bhAskara " ki. 1, pR. 25) A ullekha pramANe nakkI che ke, zrutakevalI bhadrabAhusvAmI dakSiNamAM gayA nathI tA pachI zvetAMkhara digambaranA bheda e samaye pahecAnI tA vAta ja zI karavI? (4) di devasenajI vIra sa. 606mAM zvetAMbara-digamaranA bheda paDayo ema matAve che ane zvetAMbara zAstro vIra sa. 609mAM bheda paDathAnuM varNana kare che. eTale A vasvAmI pachI ke bIjA bhadrabAhusvAmI pachI zvetAMbara-digambarAnA bheda paDecA e mAnyatA ja pramANayukta che. AthI nakkI che ke digambara vidvAnA zrutakevaLI bhadrabAhusvAmInuM dakSiNamAM gamana ane tyAra pachI zvetAMbara-digammInA bheda paDavAnuM mAne che te vAstavika nathI. 18 Page #157 -------------------------------------------------------------------------- ________________ prakaraNa sAtamuM AcArya zrIlibhadrasUrijI Aya saMbhUtivijayasUrijI ane A0 zrIbhadrabAhusvAmInI pATa upara mahApratApI ane kAmavijetA zrIsthUlibhadrajI AcArya thayA. temanuM janma sthAna magadhanI rAjadhAnI pATalIputra-pATaNA hatuM. te gautamagetrIya brAhmaNa hatA. temanA pitAnuM nAma maMtrIzvara zakaTAla ane mAtAnuM nAma lahamIdevI (lAchalade) hatuM. bhAratamAM navamA naMdanuM rAjya cAlatuM hatuM ane enI sattAnAM sUtro zawAla maMtrIzvaranA hAthamAM hatAM. te jJAtie brAhmaNa hovA chatAM mahAkuzala ane catura mutsaddI hate. naMda rAjyanI zarUAtathI rAjyanI lagAma zakaTAlanA pUrvajonA hAthamAM AvI hatI. e ja anubhavane vAraso zakaTAlane paNa sAMpaDyo hato. tenI hiMda bahAranA zako para paNa evI dhAka hatI ke tenuM zakaTAla evuM sArthakanAma banI gayuM hatuM. magadhanI kIrti ane sattA eNe digaMtavyApinI banAvI hatI. kAzI, kezala, avantI, vatsa, ane aMga tathA licchavI vagere vagere rAjya magadhanI ANa heThaLa hatAM. badhAM rAjyo rAjA karatAM paNa maMtrIzvarathI vadhu DaratAM ane sAvadha rahetAM hatAM. naMda rAjAone lakSamIne saMcaya kare bahu gamatuM. AthI naMdee senAnI DuMgariye thAya eTaluM sonuM ekatra karI rAjagahInI bahAra senAnA nava pahADe banAvyA hatA. zakaTAla ane enA pUrvajo rAjAone samajAvatA, paraMtu dhanabhUkhyA rAjavIo A viSayamAM koInuye sAMbhaLatA na hatA. zakaTAla A viSayamAM vadhu dUDha hatA. na te e vadhu kharaca karavA dete ke te vadhu dhana saMcita karavA dete. dhana saMcaya karavAnuM ene pasaMda nahotuM ane prajAne zakaTAlanI e nIti paNa pasaMda nahotI ke rAjA dvArA paMDitokavio ane bhATa-cAraNAmAM vAhavAhane khAtara uDAvAtuM lakhaluTa dhana te nAte uDAvavA dete. zakaTAla AvA viSamapade UbhuM rahIne rAjyataMtra calAvato hato. wow.jainelibrary.org Page #158 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sAtamuM ] A zrIrathUlibhadrasurijI 139 zakaTAlanA samayamAM ene ja pratispadhI manAte vararuci nAmane brAhyANapaMDita rAjasabhAmAM AvI nitya rAjastutinA navA navA ke banAvI lAvate, chatAMye zakaTAla maMtrIe ene inAma na apAvyuM te na ja apAvyuM. AthI e paMDita zakaTAlane ghera gaye ane maMtrI patnIne samajAvI eTale sarala, dayALu ane dharmaniSTha lakSmIe kahyuM ke"jAo, AvatI kAlathI InAma maLaze." maMtrI patnIe maMtrIzvarane samajAvyA ke, "e bicArA garIba brAhmaNane rAjabhaMDAramAMthI InAma kema nathI apAvatA?" maMtrIzvare jaNAvyuM ke, "tuM kahe te huM ApaNI pAsethI khAnagImAMthI ApuM, paNa anyAyathI rAjabhaMDAramAMthI nahIM apAvuM." maMtrI patnIe kahyuM: tamane emAM zuM thAya che? rAjA InAma Ape temAM nA na pADaze." Akhare maMtrIzvare e vAta kabUlI. bIje divase vararuci rAjasabhAmAM gaye. maMtrIzvara mauna rahyA ane rAjAe vararucine 100 senAmahora InAmamAM ApI. A InAmane krama ghaNA samaya sudhI cAlyuM. rAjA rAja vararucine 100 senAmahora Apate. maMtrIzvare vicAryuM A rejanI 100 senA mAro vyartha jAya che e ThIka nathI. maMtrIzvarane yakSA, kSadhinnA, bhUta, bhUtadinnA, senA, veNu ane reNA ema 7 putrI hatI. sAteya bAlabrahmacAriNI ane parama viduSI hatI. sAkSAta sarasvatI jevI hatI. darekane evI samaraNazakti hatI ke pahelI kanyA eka vAra sAMbhaLe ne ene yAda rahI jAya, bIjIne be vAra, trIjIne traNa vAra, ema sAtamIne sAta vAra sAMbhaLe te yAda rahI jatuM hA. maMtrIzvara pitAnI kanyAone sAthe laI rAjasabhAmAM gaye. ane vararacie jevA stutika uccAryA ke tarata ja maMtrI rAjAne kahyuM : "nAmavara ! A ke mArI sAte kanyAone paNa AvaDe che. pratIti karavI hoya te sAMbhaLe?" maMtrInA kahevAthI eka pachI eka sAte kanyAo e zlokone besI gaI ane vararucine maLatuM InAma baMdha thayuM. eNe rAjAne, maMtrIne ane pATalIputranI prajAne potAnI Page #159 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 140 jaina paraMparAne ItihAsa [ prakaraNa tarapha kheMcavAnI navI tarakIba racI. eNe gaMgA nadInA pravAhamAM eka chUpe saMca goThavye jenA bIjA cheDe gupta rIte te 100 senAmaherothI bharelI eka kothaLI mUkI rAkhatA hatA. pachI te savAra AvI upara UbhuM rahI bhagavatI gaMgA nadInuM stotra bhaNene saMcane dabAve tyAre kethaLI UMcI thAya. eTale vararuci janatAne kahe: juo! A rAjAe mArI senAmahoro baMdha karI paraMtu maiyA bhagavatI-bhAgIrathI mane sevA mevArUpe senAmahora Ape che. " Ama lekone jaNAvI pachI pote kethaLI kADhI laI cAlavA mAMDe. A camatkAra nagaramAM phelAye, rAjA ane maMtrI pAse A samAcAra pahoMcyA. prajAmAM vararuci prati prema ane bhakti vadhI paDyAM, leke vararucine devI prasanna thayAM che ema mAnI tenI pUjA karavA lAgyA. phaLa-phUla ane naivedyathI enI bhakti thavA mAMDI. rAjA ane maMtrIne phiTakAra maLavA mAMDayo. Akhare naMdarAjanI sabhAmAM A vastu carcAtAM AkhI sabhAe bIje divase A camatkAra jevA javuM, ema nakkI thayuM. vararucine khabara paDI ke AvatI kAle AkhI rAjasabhA nadIkAMThe mAro camatkAra jevA Avaze. e manamAM rAjI thayA. eNe pUrI taiyArImAM rahevAnuM nakkI karyuM. ahIM maMtrIzvara zakaTAle vicAra karyo ke jarUra AmAM vararucine daMbha che. aMdara keka gaDabaDa che. emaNe potAnA hezicAra jAsusane A vAtanI bAtamI meLavavA goTha. vararuci madhya rAte nadImAM gaye. eNe senAmahorezana kethaLI rAkhI saMca barAbara goThavyo. eNe sarasa vyavasthA karI ke saMca dabAtAM ja pANIno mAre vAgatAM kothaLI UMcI UchaLe ane pite nadIne prasAda jIlI le. pachI vararuci rAjI thata ghera gaye tenA cAlyA gayA pachI maMtrIzvaranA jAsusa puruSe ke jeNe A lIlA joI hatI, teNe dhImathI saMca UMce karI kothaLI kADhI lIdhI. jAsusa A kethaLI laI maMtrIzvara pAse pahoMcyo ane Page #160 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sAtamuM ] A0 zrIdhUlibhadrasurijI 141 pite najare nihALelI badhI hakIkata maMtrIzvarane kahI saMbhaLAvI. maMtrIzvare A vAta khAnagI rAkhavAnuM, savAre kothaLI sAthe nadIkinAre hAjara rahevAnuM ane IzAro thatAM kothaLI rajU karavAnuM samajAvI te puruSane rajA ApI. nAgarike bIje divase savAramAM gaMgAkinAre jaI UbhA. rAjavaga AvI gaye. paMDitarAja vararuci paNa pitAnA bhakate sahita AvI pahoMcyA. have vararucie gaMgAstotra zarU karyuM ane badhAyane gavarAvyuM. pachI pote nadI vacce jaI pitAnA abhISTa sthAne pahoMcI gaMgAnI stuti karI ane pagathI saMca dabAvyo paraMtu kethaLI te nIkaLI ja nahIM. teNe vadhu dAba mUkyo eTale pANInA jozathI retIne Dhaga Upasya ane pANI UchaLyuM, paraMtu senAmahanI kathaLI na nIkaLI te na ja nIkaLI. varacine dagAne vahema gaye. e vilaMta bane. janatA AturatAthI joI rahI hatI. gaMgAmaiyA paMDitarAjane sonAmaherAnI thelI Apaze, hamaNuM Apaze, hamaNa Apaze ema thatuM hatuM. tyAM te maMtrIzvara zakaTA badhAnA Azcarya vacce jAsusa puruSa pAsethI thelI maMgAvI ane vararucine jaNAvyuM ke, "paMDitajI! have nadImAM thelI zodhazo nahIM. A have, tamArI sonAmahorAnI thelI te ahIM che.' basa, vararucinuM meM UtarI gayuM. e e khasiyA paDI gaye ke gaMgAmaiyA pANImAM samAvI de te ThIka evuM ene thayuM. maMtrIzvare paMDitajInuM pAkhaMDa janatAne ane rAjAne samajAvyuM. rAjA ane prajAnI AMkhe rAtI pILI thaI. dharmane nAme cAlatA AvA pAkhaMDa upara prajAne krodha Ave. AvA DhoMgIne yogya sajA karavA janatA uzkerAI gaI paraMtu avasarajJa catura maMtrIzvare paDitajIne sahIsalAmata ghara bhegA karyA. vararacine AmAMthI teSa jAgyo. tene manamAM thayuM ke naMdavaMzane nAza karAvuM. are! maMtrI kuTuMbane nAza karAvuM, verano badale lauM. Page #161 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 142 jaina paraMparAno ItihAsa [ prakaraNa basa, vaira, vaira ane varane dhvani vararucinA kalejAmAM khaLabhaLavA lAgyo. eNe Doka samaya janatA ane rAjAne bhulAvAmAM nAkhavA yukita AdarI. enA vicAramAM e paradeza cAlyA gaye. maMtrIzvara zakaTAlane sthUlabhadra ane zrIyaka nAme be putraratna hatAM. sthUlabhadrakumAra bhaNIgaNa vidvAna ba kitu maMtrIzvara jevo vyavahAradakSa, rAjapa9 ane catura nahote. pitAe tene A zikSaNa mATe pATalIputranI bahu ja rUpasaMpanna ane kalAdakSa gaNAtI kozA vezyAne tyAM mUkyo. yuvAna sthUlabhadra ane kezA premathI maLyA, jANe pUrva bhavanA saneha sAgara mATe caMdrikAne vikAsa thatuM hoya ema maLyAM, ane eka bIjAnAM AtmIya banI gayAM. kezAe vezyAno dhaMdho choDI daI kulavadhUpaNuM svIkAryuM ane sthUlabhadde ghera javAnuM mAMDI vALI kozAne tyAM ja rahevAnuM pasaMda karyuM. pitA putranA rakSaNa mATe ane kAle sanmArge Avaze ema samajI badhuM kharca tyAM mekalatA hatA. Ama ne Ama bAra bAra varSanAM vahANAM vAyAM. divasa ne rAta sukha, gavilAsa, raMgarAga, saMgIta, nRtya, eza ane ArAmamAM javA lAgyA. sthUlabhadra ane kozAne sUrya kayAM ne kayAre Uge che ane kyAre Athame che, enIye paDI nahotI. ahIM pAchaLa zrIyakanA lagna divase najIka AvyA. maMtrIzvare pitAnA nAnA putrane paraNAvavAmAM pUro lahAvo levAnuM vicAryuM. sAte putrIoe te bhagavatI sarasvatInI mAphaka Ajanma brahmacarya pALavAne ja niyama rAkhyA hatA. sthUlabhadrajIne lagnotsavano thaI zakyo eTale mAtApitAe zrIyakanA lagnamahotsavane jIvanamAM pahela ke chelo ja utsava mAnI pUba taiyArI karI hatI. emanI IcchA hatI ke khuda naMdarAjAne pitAne tyAM bolAvI rAjasatkAra karIzuM ane e mATe te pitAnA mahelamAM AbhUSaNe zastro vagere tayAra karAvato hato. A samAcAra vararucine guptabheda dvArA maLyA ane vairane badale levAnI taka sAMpaDI. maMtrIzvare gaMgAnA kinAre karelA bhayaMkara apamAnane badale levAnuM ene e dvArA sUjhI Page #162 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 143 sAtamuM ] A zrIrathUlibhadrasUrijI AvyuM. eNe bhayaMkara kalpanAnA ghoDA deDAvyA ne prajAmAM evA samAcAra vahetA mUkyA ke, "maMtrIzvara zastro taiyAra karAvI rAjAne mArI nAkhI svayaM rAjA banavAnI kozIza kare che." eNe bALakanuM jAtha UbhuM karI InAma vahecI gAmamAM saraghasa kaDhAvyuM ane e bALake pAse gavarAvyuM ke- "na vetti rAjA yadasau, zakaTAlaH krissyti| vyApAdya nandaM tadrAjye, zrIyakaM sthApayiSyati // " A samAcAra naMdarAjane kAne athaDAyA. eNe pitAne aMgata guptacara ekalI tapAsa karAvI ane zakaTAla maMtrIzvarane tyAM AbhUSaNe ane zastro bane che e jANI e vahema khAI gaye. te AgaLa pAchaLanAne viveka-vicAra bhUlyA ne eka ja dhUnane kahe enA magajane kerI khAvA lAgyA. e sAcuM ja che ke vahemanuM koI auSadha hatuM ja nathI. bIje divase zakaTAle rAjasabhAmAM AvI niyama pramANe rAjAne praNAma karyA paNa naMdarAje gussAmAM ne gussAmAM zakaTAlanI salAma na jhIlI. zakaTAla bahu ja kuzala ane dakSa hatA. ene paNa bALakonA saraghasanA samAcAra maLyA ja hatA, e tarata samajI gayo ke naMdarAja mArI upara gusse thaye che. ene pitAnA ja pUrvaja kalpaka maMtrI upara prathama naMdarAje karelA julamanI yAda AvI, temaja rAjAne pAchaLathI thayele pazcAttApa paNa yAda AvyA. buddhizALI maMtrIzvara tarata ghera gaye ane nirNaya karI lIdhuM ke kuTuMbane bacAvavA pote ja pitAnuM samarpaNa karavuM. eNe zrIyakane samajAvyuM ke kAle tuM rAjasabhAmAM talavArathI mAruM mAthuM uDAvI deje? putre ghaNuM AnAkAnI karI paraMtu Akhare kulanI rakSA mATe pitAnA Adeza pAse enuM kAMI ja na cAyuM. maMtrIzvare paNa pitAnA meM mAM kAlapuTa jheranI guTikA rAkhI lIdhI. kALanA bhayaMkara oLAo have chatA thavA lAgyA. e kALamukhe divasa UgI cUkyo. Aje rAjasabhAnuM Page #163 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 144 jaina paraMparAne itihAsa prakaraNa vAtAvaraNa saMkSubdha hatuM. AkhI sabhA cIkAra bharAI hatI. A prasaMganAyaka vararuci paNa AvyuM hatuM. Aje ene rAjasabhAne bhUrakI nAkhavI hatI. maMtrIzvarane daMDa karAvavuM hatuM ane chevaTe eNe kaMIka gaMbhIra navAjUnI karavAno daDha nizcaya karyo hate. zrIyake AjanI rAjasabhAnuM vAtAvaraNa AvatAMveMta mApI lIdhuM. enuM mana vicArenA jhoLe caDayuM. eka tarapha pitAjIne kamete mAravA mATe pitAnI jAta upara tiraskAra chUTayo ne bIjI tarapha ane pitAjInI bhavya tyAgavRtti, arabhAva ane kuLarakSAnI agamaceta dakSatA upara mAna upajayuM. maMtrIzvara haMmezanI mAphaka e ja chaTAthI rAjasabhAmAM Avyo ane nape. kintu rAjAe sAmuM joyuM na joyuM tyAM te zrIyake lAga joI potAnI talavArathI pitAnuM mAthuM uDAvI dIdhuM. maMtrIzvaranuM arihaMta, name arihatANuM belaDuM mAthuM UDyuM ne dharaNI upara pachaDAyuM. cogaradama lohIno phuvAro chUTakyo. rAjA ane prajA cakita thaI A bhayaMkara dazya joI rahyAM. rAjAe zrIyakane pUchyuM: "are, A te zuM karyuM !" zrIyake kahyuM "rAjAjIne ema lAge che ke maMtrIzvara rAjadrohI bane che, te mArA jIvatAM naMdarAjane drohI jIvate kema rahI zake?" rAjAe enI rAjabhakita upara prasanna thaI pUchyuM: "sAcuM zuM che? te kahe." maMtrIputra dhIrajathI yathArtha vAta kahI saMbhaLAvI. rAjA A sAMbhaLI camakyo ane bolyA: "have tuM ja maMtrIzvaranI jagA upara besI jA." zrIyake kahyuM: "mArA vaDIla baMdhu dhUlibhadra kezA vezyAne tyAM che. emane bolAvI emane e pada Apo" rAjAe kozAne tyAMthI sthUlabhadrane bolAvyA ane pitAnA mRtyunA samAcAra kahI rAjamaMtrIpada mATenuM nimaMtraNa ApyuM. sthUlabhadrajIe rAjAne kahyuM: "mane vicAra karavA de." Page #164 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sAtamuM 1. A. zrIsthUlibhadrasUrijI 145 rAjAe kahyuM: "hamaNAM ja rAjasthAnamAM jaI vicArIne mane javAba Ape." sthUlabhadrajI rAjasabhAmAMthI UThI udyAnamAM gayA ane vicAranA cakaDoLe caDayA. emaNe pahelAM te pitAnuM mRtyu karAvanAra upara vairane badale levAnuM citavyuM ne vicAra AvyA ke huM sattAdhIza banI hukama calAvIza, rAjya sudhArIza, rAjasattA vadhArIza vagere vagere manamAM AvyuM ne gayuM. paraMtu kSaNavAramAM bIjA paDakhAnA vicAre emane supta saMskAra sakiA ne e vicArajALamAM taNakhe caMpA. e saMsAraNAnI vicAradhArA palaTAI gaI. emane pitAjInuM kamAta thayAnuM kAraNa ane rAjaprapaMca najara sAme taravaravA lAgyA. emane rAjasattA nakAmI lAgI. emanI e kAmadhenu Aje vAMjhaNa dekhAvA lAgI. Akhare AtmadazAne aMkura jAgRta thatAM emane virakta bhAva eTale badhe vadhI gayo ke tyAM ja e pitAnA hAthe paMcamuSTi leca karI, ratnakaMbalanA tAMtaNAmAMthI rajeharaNuM banAvI sAdhu thaI gayA ane emaNe tyAMthI rAjasabhAmAM jaI "dharmalAbha" zabdane praghaSa karyo. e zabdae vAtAvaraNane gUMjavI dIdhuM. maMtramugdha banelI rAjasabhAmAM rAjavIne rokaDuM parakhAvyuM "rAjana ! tuM te eka ja maMtrI mudrA Apata paraMtu meM te pAMca mahAvratanI pAMca mudrAo lIdhI che. basa, huM te gurucaraNe jAuM chuM paNa tuM satya vastu samajaje ane dharmano upAsaka banaje." ATaluM bolI chevaTe jahathApAmaratu ema ucArI rAjasabhAmAMthI e dhIra gaMbhIra pagale cAlI nIkaLyA. rAjA A addabhuta sAdhunI vANathI herata pAmyA. ene ema paNa thayuM ke sthUlabhadrajI Ama ApaNane chetarI kezA vezyAne tyAM jate lAge che." rAjAe e ja vahemathI rAjamahelanI aTArIethI joyuM te muni sthUlabhadra Isamiti pALatAdaSTipUrva evA e rIte nagara bahAra dUra sudara javA pagalAM upADatA hatA. A tyAgavIra, karmavIra, ane dharmavIra sAdhune joI haraNa anAja sabhAmAM e 'rA magaja Page #165 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 146 jaina paraMparAne ItihAsa [ prakaraNa rAjAnI AMkhamAMthI azrabindu TapakaDyAM. enA hRdayamAMthI ugAra nIkaLyA: "dhanya che AvI sAdhutAne." naMdavaMzanA rAjAo jenadharma pratye anurAgI hatA. teo kSamAmane bahumAna ane bahu Adara ApatA hatA. emanA maMtrIzvare jenadharmopAsaka ja hatA. emanA rAjakALamAM kSamAzramanuM bahumAna vadhyuM hatuM ne jinamaMdira paNa vadhyAM hatAM. A navamo naMdarAjA paNa dharmapremI ane vivekI hate. jainadharmane upAsaka hovA chatAye te brAhANe, bauddha sAdhuo ane anya saMpradAyanA dharmAnuyAyIo prati udAra hate, badhAne dAna ApI satkAra ane sanmAnate hate. yUlibhadrajInA gayA pachI zrIya maMtrI banyA. e vyApArapradhAna maMtrI hatA ane bAhoza rAjamaMtrI paNa hatuM. have vararuci reja rAjasabhAmAM Avate thayo. ene ema lAgyuM ke meM pratispadhIno kAMTe kADhayo che, mane rAjasabhya Adara ane mAna Ape che, eTale maMtrIpada have mane ja maLaze. paraMtu naMdarAje yuvAna ane utsAhI, buddhimAna ane dhIra, mutsaddI ane vivekI zrIyakane ja mahAmaMtrI banAvI, vararucinI AzA upara ThaMDuM pANI reDI dIdhuM hatuM. chatAMye vararucine bahuzruta ane mahAmutsaddIpaNAnuM ghamaMDa hatuM eTale enI AzA amara hatI. eNe dhImedhIme kezA vezyAnI bahena upakezA vezyAne tyAM javA-AvavAnuM cAlu karyuM, upakozA ane vararuci vacce premanA tANAvANA vaNAvA lAgyA. kezA vezyA ekavAra kAraNa prasaMge zrIyakane maLavA AvI, e tadana dubaLI-pAtaLI ane sukakI thaI gaI hatI, rasthUlibhadranA viyegathI saMtapta karamAyelI kamalinI jevI nisteja banI gaI hatI. zrIyaka ene joI ne saphALe Ubhe thaye. kozAe raDatAM raDatAM sthUlabhadrajInA samAcAra pUchaDyA ane zrIyake temanA sAdhu thayAnA ane vihAranA samAcAra ApyA, sAthe ja eNe kahyuM ke A badhI ghaTanAnuM mULa pele vararuci che. Page #166 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 147 sAtamuM] A. zrIsthUlibhadasarijI kezA kahuM? e pApIo te ja upakozAne tyAM jAya che, majA kare che, UMcu madyapAna kare che ane upakezAne tyAM ja jIvana gujAre che." zrIyaka-khare ja. e duSTa durjana puruSe pitAnuM mRtyu karAvyuM ane bhAIne paNa viyAga karAvyuM." kezA-"mane viyoga karAvanAra kadI sukhI nahi thAya. mArI dubhAtI lAgaNIo kahe che ke chevaTe e kUtarAnA mote ja maraze." ekavAra rAjAe paNa zrIyakane kahyuM: "bhAI! tArA pitAjI gayA. Aje huM joI rahyo chuM ke naMdavaMzane aMtakALa najIkamAM hoya evA oLA paDatA jaNAya che ane evA gebI avAje mane saMbhaLAya che ke jANe naMdarAjyanA patananI ghaDI be ghaDI gaNAI rahI che. Aje e kuzaLa maMtrirAja hota te mane A ciMtA naheta; tuM hajI yuvAna che, anubhavanI khAmI che, tArAmAM tArA pitAnI mutsaddIgIrI, DahApaNu, gaMbhIratA, udAratA, ane dhIraja AvatAM vAra thaze. e te kasAyelA rAjapuruSa hatA. zrIyaka be -"rAjana! vAta te sAcI che. mane divasa ne rAta cena nathI paDatuM, ane te lAge che ke vararacie AkhA rASTra ane rAjayane droha karyo che. pitAnA najIvA svArthane khAtara eNe Apane bharamAvyA ane Apa paNa vahemI banI gayA. amArI brAhmaNanI nAtamAM A ja avaguNa che ke, grAhA grAhmait , sthAnavata zurthAtha eNe to vaira ja vAcharyuM che. have te te mapAna kare che ane vezyAne tyAM majA uDAve che." A sAMbhaLI rAjA Azcaryacakita thaye. teNe pUchayuM: "zuM vararuci madyapAna kare che! paMDitarAja thaIne AvuM adhama jIvana gALe che!" zrIyakA-"hA ! Apane kAle ja najare batAvuM." bIje divase rAjasabhA cikAra bharAI hatI ane vararaci uttama vastro paherI latA hAthInI jema tyAM AvI rahyo hate. Page #167 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 142 jaina para parAnA itihAsa [ prakaraNa Aje eNe cadrahAsa madya khUba dvIcyA hatA. zrIyake rAjasabhyAne kamalanuM phUla sudhavA ApyuM ane varucine mIDhALanA rasathI bhareluM kamaLanuM phUla ApyuM. vararucie caMdrahAsa pIdhelA DhAvAthI te sUMdhatAMja tane jorathI ulTI thaine temAMthI dArUnI durgadha chUTavA lAgI. rAjA ane rAjasabhyAe A joI ene tiraskArathI kADhI mUko. bIjA paDitAe jAhera karyu ke, AvA vidvAna ane karmakAMDI bhudeve te AnA prAyazcittamAM garamAgarama sIsAthI bharelu' sUSApAtra pIvuM joIe. vararucine te prAyazcitta svIkAryA vinA chUTakA na hatA. ene have ema thayuM ke " zakaTAla e dAnA duzmana hatA. te bahAdurIthI mA~ che. mAre tA Aje kUzane mAte maravuM paDe che. " Akhare ene garamAgarama sIsuM pIvaDAvyuM ane e mRtyune zaraNa thayA. kharekhara, karmInI gati kevI vicitra che ! * jevI karaNI, tevI pAra UtarI. ' " cAmAsAnA divaseA najIka AvyA che. sthUlabhadra muni gurucaraNe esI zAstranA abhyAsa karI rahyA che. Adarza sAdhujIvana gALI rahyA che. temaNe tyAga, tapa ane saMyamanuM abhedya khakhkhara dhAraNa karyuM. che. ahiMsA, satya, kSamA ane maitrI bhAvanAM amegha zAstro temanA hAthamAM che, ane jJAnanA jhagajhagatA sUrya temanA hRdayamAM jhaLahaLI rahyo che. eka munivare guru zrIsaMbhUtivijayasUri pAse khAjJA mAgI ke, 'gurudeva ! Apa rajA Ape! te huM cAra mAsanA upavAsa karI si'hanI kheDanA daravAjA pAse kAyAtsargamAM rahIza." bIjA ziSye vinati karI ke, 'prabhA ! huM mahAviSadhara sApanA zakuDA upara besI upavAsathI cAre mahinA kAryAtmamAM rahIza. ' trIjA munivara lyA: 'huM kUvAnA kAMThA upara cAra mahinA upavAsI rahI dhyAnamagna banI rahIza.' bIjA khIjA munivaroe pazu cAgya sthAne cAmAsuM javAnI AjJA mAgI. have nUtana muni zrIsthUlasaddhajIne vAro Avyo. magadhanA maMtrIzvaranA A putra keLanA garbha jevA sukAmaLa, kamaLa jevA mulAyama ane caMpAnA phUla jevA sAnerI Page #168 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sAtamuM ] cyA zrIsthUlibhadrasUriccha 149 kAyAvALA hatA. temAM have vairAgyanA raMga bhance eTale te muni jhaLahaLatA tejapu'ja samA bhAsatA hatA. zrIsthUlabhadrajIe bahu ja Atmamathana karyu. caturmAsa karyAM jaIne karavuM te aMge ghaNuMA ghaNuMA vicAra karyAM. temane aMdarathI avAja AnyA ke tArAmAM dhIratA, daDhatA ane nizcalatA hoya, saMyamanA pAkA raMga DhAya, jJAnajyeAti sadA camakatI rahI zake tema hAya ane tane ziyalanuM bakhtara abhedya rahevAnI khAtarI DhAya teA pATatrIpuranI lakSmI jevI ane pUrNa anurAgiNI kozA vezyAne tyAM cAmAsuM rahevA jA. sUrijIe sthUlabhadrajIne pUchyuM: 'vatsa! tame caturmAsa kayAM gALaze ?? sthUlabhadrajI vicAre che ane Akhare kahe che, - prabhA ! yadi ApanI AjJA hoya ane bhAzIrvAda hAya te! huM pATalIpuranI lakSmI jevI ane pahelAMnI anugiNI kezA vezyAne tyAM cAtumAMsa mATe javAne icchuM chuM. , zrutakevalI sUripu Mgave jJAnathI joI temane tyAM javAnI rajA ApI ne AziSa detAM kahyuM: ' vatsa ! tAruM A mahAbhiniSkramaNa jagatanA itihAsamAM amara raheze, ghara cheDI ja galamAM jaI kAmavijetA thanAra tA nIkanyA che paraMtu jhagamagatA kAmadevanA gharamAM jaI kAmadevanA vijaya karanAra kAi nathI pAkayo. jA, vatsa ! 1; vijayI thaI ne Avaje, vIrazAsanane dIpAvaje. tArA jevA Adaza sAdhuthI vIrazAsana jayavaMtuM che. jA, mArA AzIvAMDha che. sthUlabhadrajIe gurukRpAne zirasAvadya karI athavA vaidAmi kahIne prayANa karyuM. khIjA bIjA munivarA paNa pAta peAtAnA sthAne gayA. sthUlibhadrajI keAzAne tyAM cAmAsuM AvyA eTale kAzAe hAvabhAva ane premathI emane jItavA badhA prayatna karyo. kAmadeve peAtAnAM khadhAM zastro ajamAvyAM; caturmAsanI Rtu, khatrIza jAtanuM Page #169 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ! 150 jaina paraMparAne ItihAsa [prakaraNa jana, citrazALA jevuM makAna, ekAMtasthAna, bharyubana ane atUTa premarasathI chalochala madaghelI ane kAmakalAmAM pravINa kozA A sarve anukUla sAmagrI hatI, chatAMye kamaLathI kamaLa ane vajathIye kaThina A sAdhupuruSa jarAye DagyA nahi. Akhare e jItyA. kezAnAM badhAMya zAso niSphaLa gayAM, nRtya, hAvabhAva, ane saMgItanI relamachela badhuM nakAmuM thayuM. Akhare nAsIpAsa thayelI te sthUlabhadrajIne page lAgIne bolI: "tame jItyA huM hArI." gurudeva! have mane paMtha batAve. ATalA divasa te tamAre upadeza meM na sAMbhaLyo e meM bhUla karI che. have mane mArI bhUla samajAI che te kRpA karIne mane dharmopadeza Apo." A sAMbhaLI muni yUlibhadrajIe tene AtmakalyANane mArga batAvyo. kezA vezyAe paNa jainadharma savIkAryo. zrAvikAnAM 12 vrata lIdhAM ane e daDha zramaNe pAsikA banI. tyAra pachI sthUlabhadrajInI bahene ane bhAI paNa dharmaraMge raMgAyA. naMdarAjA upara paNa sthUlabhadrajInI anupama nirlepa dazA ane sAcA sAdhujIvananI chApa paDI. pATalIputramAM mUrtimaMta dharmarAjane jaya thayA ane catumAsa pUrNa thatAM sthUlabhadrajI gurUdevane caraNe AvyA. gurudeve bIjA siMhaguphAvAsI munivarone "duSkarakAraka kahI saMbodhyA hatA, paraMtu sthUlabhadrajIne "duSkara, duSkarakArakanA bahumAnathI sakAya, je sAMbhaLI siMhaguphAvAsI munivara IrSothI prajavalita banyA. ene matsara jAge. ene ema thayuM ke "A maMtrIputra che" mATe gurujI ene lAgaNathI jue che. meM siMhaguphAnA daravAje keTakeTalI yAtanAo sahI che tene gurUjIne kyAMthI khyAla Ave? maMtrIputra te rAjamahela jevA mahelamAM rahyo, manabhAvatAM AhArapANI karyA ane vezyAnAM nAca-nakharAM joyA. enuM ATaluM badhuM mAnapAna ane ame kaMI visAtamAM nahi! ThIka che, joI laIza. Avate varSe huM kozAne tyAM ja caturmAsa karIza. bIjuM mAsuM AvyuM ke siMhaguphAvAsI munivare kezAne tyAM catumasa rahevA javAnI rajA mAgI. gurudeve kahyuM: "vatsa! te rahevA de, tyAM tAruM kAma nathI. A sthUlibhadranuM nAma te corAzI Page #170 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sAtamuM] A0 zrIsthUlibhadrasUrijI 151 covIzI sudhI amara rahevAnuM che. enA je kAmavijetA Aje kyAMya nathI, vatsa! tuM enA pagale na jaIza." siMhaguphAvAsI munivara gurujInI manA hovA chatAM kezAne tyAM gayA. kozAne khabara paDI ke sthUlabhadrajInA pagale cAlavA A mahAtmA padhAryA che. teNe pahele ja divase suMdara ane gariSTha AhAra vaherA, bapore suMdara zaNagAra sajI munivara pAse AvI nRtya karyuM. munivara te enA hAvabhAva, netrakaTAkSa ane mehamUrti jotAM ja DhIlA paDayA, mAyAmAM phasAyA, taNAyA ne bolyA ke, "tuM mArI thA." kazA-munivara ! e mATe dhana joIe. amAre to dhana e ja sAcI vastu che." munivara - timAM tela hoya te ja amArI pAse dhana hoya.' vezyA - mahArAja! sAMbhaLe, nepAlanA mahArAjA sAdhuone ratnakaMbalanuM dAna Ape che. jenuM mUlya lAkha sonAmahera thAya che, tame te laI Ave, pachI bIjI vAta." siMhaguphAvAsI muni te A sAMbhaLI bharamAsAmAM nepAla dezamAM pahoMcyA ane ratnakaMbala laI, cerAthI bacAvI, mahAmuzkelIo pATalIputra AvyA. temaNe ratnakaMbala kozAne ApyuM. ane kozAe tene phADI, TunDA karI, paga lUMchI pheMkI dIdhuM. munivara Azcarya sAthe bolyA -"he he he teM A zuM karyuM ! keTalI mahenata, keTaluM kaSTa ane ke bhagIratha prayatna karI meM A ratnakaMbala meLavyuM che te zuM Ama pheMkI devA?" - kezA-munivara ! mApha karaje. tame mArI mAgaNIthI samajyA nahi. A ratnakaMbala karatAMye cAritraratnazIlaratna ane samyaphavaratna vadhu kiMmatI che. Apane mahAkalTe maLelAM evA mAnavajIvana ane cAritryarUpa apUrva rane Ama kSaNika sukhanA kAdavamAM kAM pheMkI rahyA che? A sAMbhaLI munivaranI AMkha khulI gaI. temaNe kezAne upakAra mAnyo. catumAMsa pachI guracaraNe AvI prAyazcitta lIdhuM ane muktakaMThe kahyuM ke libhadra e yUlibhadra ja Page #171 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 15ra jaina paraMparAne itihAsa [ prakaraNa che. sAcA kAmavijetA che. teo ja "duSkara, duSkarakArakanA dhanya.. vAdane pAtra che. A sthUlibhadranI 7 bahene yakSA, yakSadinA, bhUtA, bhUtadinA, seNa, veNa ane raNAe temaja magadhanA maMtrI zrIyake paNa dIkSA lIdhI hatI. mahAmaMtrI zakaTAla ane maMtrI zrIyakanA javA pachI magadharAja naMda pAse keI kuzala maMtrI rahyo nahi, magadharAjanI lebhadazA vadhI gaI, sAmaMte svataMtra thavA lAgyA, adhikArIo svacchaMdI banyA. A aMdhAdhuMdhIne lAbha laI mahAmaMtrIzvara cANakaya ane mAthe caMdragupta yuddha jAhera karI naMdavaMzane nAza karyo ane vIra saM. 155mAM pATalIputramAM morya rAjayanI sthApanA karI. cAra cUlikAAgamanI racanAH A sthUlibhadrasUrie vIra saM0 160 lagabhagamAM pATalIputramAM zramaNa saMgha bhego karI pahelI AgamavAcanA karI, 11 aMgene surakSita kyAM ane pachI nepALadezamAM jaI A bhadrabAhu pAse be varatunyUna 10 pUrvanuM jJAna saMpAdita karyuM. A bane AcAryo vihAra karI punaH pATalIputra padhAryA e arasAmAM eTale vIra saM. 168 lagabhagamAM zrIsaMghane 4 cUlikA AgamanI prApti thaI che. jene ItihAsa A pramANe che. ekavAra sthUlibhadranI bahena sAthvI yakSAmahattarA vagere munivarane vaMdana karavA AvI. temaNe A0 zrIbhadrabAhusvAmIne vAMdIne pUchayuM ke "amArA vaDilabaMdhu kyAM che?" AcArya mahArAja bolyA ke "pAsenA jIrNa devAlayamAM zavAdhyAya karatA haze. A sAMbhaLI te sAlavIo pAsenA devakulamAM gayAM, paNa tyAM te A sthUlabhadrajIne badale siMha beThe hato. A dazya joI teo pAchAM vaLI AcAryazrIne kahevA lAgyA ke "tyAM to siMha beTho che. zuM vaDila vadhune te khAI gaye nahi hoyane?" sUrijIe jJAnepaga daI yathArtha vastu jANIne kahyuM ke, Page #172 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sAtamuM] A0 zrIdhUlibhadrasUrijI 153 juo, have e tyAM ja beThA che. e siMha nathI, kintu tamArA vaDila badhu ja che. bahenoe AvI vaMdanA karIne pUchayuM: "ahIM te siMha tene! yUlibhadrajI hasIne bolyA: "e te meM mArI vidyAne akhataro karI je hate."bahene bhAIne AvI apUrva vidyAne bhaMDAra jANI rAjI thaI gaI pachI yakSAe jaNAvyuM ke "badhuvara ! ame sAteya bahenanI sAthe ja laghubaMdhu zrIyake paNa dIkSA lIdhI hatI. e navakArazI paccakhANuthI vadhu paccakhANa mATe azakta hatA ne temaNe ekavAra saMvatsarInA divase mArA kahevAthI pirasI, sAMDhapArasI purimaDUDha ane chevaTe upavAsanuM tapa karyuM, paNa rAte bhUkhane lIdhe ke game te kAraNe teo devagurunuM smaraNa karatAM samAdhipUrvaka kALadharma pAmyA che. AthI mane pArAvAra duHkha thayuM che. meM zrIzramaNusaMghane A vastu jaNAvI prAyazcitta mAgyuM; zrIsaMghe kahyuM ke, " tame nirdoSa che, tame mAtra hitabuddhithI ja A kArya karyuM che, mATe tame doSita nathI. AthI mane samAdhAna na thayuM tyAre meM kahyuM: "yadi A vAta sAkSAta tIrthakara bhagavaMta kahe te mAruM hadaya zAMta thAya. AthI zrIsaMghe zAsanadevIne ArAdhavA kAusaga karyo. zAsanadevIe pratyakSa thaI pUchayuM: "zrIsaMghanuM zuM kArya che te pharamAve." zrIsaMghe kahyuM ke, "A sAvIne zrI sImaMdharasvAmI pAse laI jAo." zAsanadevIe kahyuM: "tathAstu ! paraMtu huM sAdhvIjIne tyAM laI jaIne punaH ahIM AvuM tyAM sudhI zrIzramaNasathe kAu sagnamAM rahevuM jethI huM nirvighe AvI jaI zakuM.' zrIsaMgha e rIte dhayAnamAM rahyo. zAsanadevI mane mahAvideha kSetramAM zrI sImaMdharasvAmI pAse laI gayAM. zrI sImaMdharasvAmIjIe paNa pharamAvyuM ke "sAdhvIjI nirdoSa che." pachI bhagavAne mArI dvArA 4 adhyayana mokalyAM, jenAM nAma 1 bhAvanA, 2 vimukita, 3 ratikalA ane 4 viviktacaya che. A cAre adhyayana meM kaMThastha rAkhyAM ane tyAMthI AvI zrIzramANusaMghane saMbhaLAvyAM. zrIsaMghe AmAMnA 2 Page #173 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 154 jaina paraMparAne ItihAsa prikaraNa adhyayana "AcArAMgasUtranI cUlikArUpe ane 2 adhyayane dazavaikAlikasUtranI cUlikArUpe beThavyAM che, je adAvadhi vimAna che. A vRttAMta jaNAvI sAvIe potAnA sthAne gayAM. ' - pachI sthUlabhadrajI AcArya pAse vAcanA levA gayA. sUrijIe kahyuM: "tame vAcanane ayogya che. hajI te pUrvanuM jJAna bAkI che, tyAM ja tame siMhavidyAne camatkAra batAvya mATe have vadhu jJAna prApta karavAnuM rahevA de." sthUlabhadrajI bolyAH-pra ! have huM pharIvAra kadIya Ave aparAdha nahi karuM, mArI A bhUla mApha karo." sUrijI bolyA- mahAnubhAva! have AthI vadhu vilAne pAtra tame nathI." sthUlabhadrajIe zrIsaMgha pAse sUrijIne prArthanA karavI. A bhadrabAhujIe zrIsaMghanI dAkSiNyatAthI ane pitAnAthI ja pUrvanuM jJAna vicacheda thavAnuM nathI ema jANuM thUlibhadrajIne bAkInAM 4 pUrva mULa mAtrathI bhaNAvyAM, paNa ajJAnathI vaMcita rAkhyA. A rIte ahIMthI Agamavidane prAraMbha thayo. (ka) saha A0 hemacaMdrakRta "pariziSTa parva"sa 9-oN0 77thI 110) A sthUlibhadrajIe zrAvastinA zeTha dhanadeva ke je temanA gRhasthapaNAnA mitra hatA, tene lAbhanuM kAraNa jANI saketathI gharanuM nidhAna batAvyuM hatuM ane pachI tenA kuTuMbane AtmAnuM sAcuM nidhAna batAvI, jenadhamI banAvyuM hatuM sthUlabhadrajI dIrdhAyuSI che. emane vIra ni. saM. 116mAM janma, vI. saM. 146mAM ka0 varSanI uMmare dIkSA, vi. saM. 170mAM sUripada ane vi. saM. 21pamAM svargagamana thayeluM che. teo zAsananI mahAna sevA bajAvI, vaibhAragiri upara paMdara divasanuM anazana karI sva. gayA. emane yuga tyAga, tapa ane jJAnapradhAna che. prathama AgamavAcanA emanA samaye thaI temaja magadhanI mATI rAjakAMti paNa Page #174 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 155 sAtamuM] A0 zrIsthUlibhadrasUrijI A yugamAM ja thaI che. chatAM e paDate kALa hate e vAta cokkasa che. emanA svarga sAthe ja chellA cAra pUrvenuM jJAna, mahAprANu dhyAna, samacaturaasaMsthAna, ane vajaaSabhanArAyasaMhananane paNa viracheda thayo. jenarAjAo vagere A samaye maMtrI zakaTAla ane maMtrI zrIyaka jena maMtrIo thayA che, temaja yakSA vagere sAta bahene prabhAvika sAdhvIe thaI che, te darekanuM caritra uparanA jIvanacaritramAM AvI gayuM che. A samaya daramiyAna caMdragupta, biMdusAra, azaka ane balabhadra vagere rAjAo thayA che, jemane paricaya A pramANe che: moryavaMza-samrATa caMdragupta bhAratanA itihAsamAM maurya vaMzanuM rAjya sthApanAra mahArAjA caMdragupta thayo che. ka. sa. AcArya zrI hemacaMdrasUrIzvarajI pitAnA pariziSTaparvamAM caMdraguptanI utpattino ItihAsa A rIte Ape che. naMda rAjAnA mayUra rakSakenA mukhIne tyAM caMdraguptane janma thayo hate. mayUra piSaka kuTuMbamAM ene janma thaye hovAthI e moryavaMzI kahevAya che. A sukhInI patnIne garbhAvasthAmAM e dehada thaye hatuM ke caMdramAne pI jAuM. A dehada kaI rIte pUrNa thatuM nahotuM. ekavAra cANakaya bhikSuka 1. maurya vaMzanA nAma mATe bhinna bhinna mata maLe che. gautamabuddhanA zApa kuTuMbanA keTalAka mANase naMdarAjAnA AkramaNathI pitAnuM sthAna choDI himAlayanA pradezamAM mayuranagara vasAvI tyAM rahevA lAgyA. e leke pAchaLathI moya kahevAyA. caMdraguptano janma A vaMzamAM thayA che mATe te mauyavaMzI kahevAya che. -("mahAvaMzakI TIkA. "maurya rAyakA ItihAsa' pR. 107) purANAe ene mUrA nAmanI dAsIne putra lakhela che. paraMtu A vastu itihAsasiha nathI, caMdragupta prathama bauddhadhamI ane pAchaLathI jenadhamI thaye hevAthI purANukAe caMdraguptanuM ghasAtuM lakhyuM hoya e banavAjoga che. Page #175 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 156 jaina paraMparAno ItihAsa [ prakaraNa veze ahIM Ave tyAre tene A samAcAra maLyA. e mahAbuddhimAna paMDite buddhithI raste kADho. eka ghAsanI jhuMpaDImAM chidra karAvyuM, nIce dUdhathI bharelI thALI rAkhavAmAM AvI, caMdranuM pratibiMba dUdhamAM paDe ane garbhavatI strI jema jema dUdha pItI jAya tema tema upara rahele gupta AdamI chidrane DhAMte jAya eTale dUdha pInArI samaje ke huM caMdrane pI jAuM chuM. basa, A rIte saMpUrNa caMdrapAna thayuM. mAtAne saMtoSa thaye. teNe cANakyane kahyuM ke huM A saMtAna tamane ApIza. pachI samaya para putra thatAM tenuM nAma caMdragupta rAkhavAmAM AvyuM. bALaka caMdra bahu ja tejasvI ane caMdramA je saumya hate. enAmAM bacapaNathI bhAvi rAjAnAM lakSaNe mUrtimaMta dekhAtAM hatAM. te bALaka sAthe ramatAM rAjA banate, nyAyAdhIza banate, bALakone vividha hukama ApatA ane enA kahevA pramANe ja badhuM thatuM hatuM. cANakya ekavAra pharato phakta ahIM AvyA. eNe caMdraguptane rAjA tarIke ramate je ane tenI pAse mAgyuM ke mane paNa kaMIka dAna ApI caMdragupta hukama karyo: A gaye laI jAo." cANakya che: "eno mAlika mArI pAsethI te gAya laI jaze, mane ene Dara lAge che." caMdragupta kahyuM: "are! emAM Dara zAne ? huM rAjA chuM, tamane ApuM chuM ne? tamane khabara che "vIrAgyA vasuMdharA che?" cANakaya A sAMbhaLI prasanna thayo, tenA lakSaNe jayAM, AkRti joI, ene lAgyuM ke A bALaka rAjA thavAne cagya che. cANaye bALaka caMdraguptane kahyuM: "tuM mArI sAthe cAla tane rAjya apAvuM. tArA mAbApe tane jene seMge che te huM ja chuM." bALaka caMdragupta mAtApitAne kahyA sivAya ja cANakya sAthe cAlI nIkaLe. cANakyanuM ekavAra naMdInI sabhAmAM apamAna thayeluM hovAthI cANakaye pratijJA karI hatI ke "huM naMdavaMzane mULathI ja nAza karIza." cANuka naMdarAjathI asaMtuSTha thayelA pahADI Page #176 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sAta!' sAtamuM] Ai zrIsthUlibhadrasurijI 157 rAjAone meLavyA, dhAtuvAdathI dhana meLavyuM ane ekadama pATalI. putra upara humalo karyo, jemAM naMdarAjanA sanikee cANakyane jambara hAra ApI, cANakyanuM sainya veravikhera karI nAMkhyuM.' paraMtu cANakya ema kAcI mATIne mAnavI nahote. eNe punarutthAna mATe puna: bhArI prayatna Adaryo A mATe eNe bahu ja sAdA ane sAmAnya prasaMgamAMthI bedha lIdhe hato. ekavAra e ane caMdragupta eka DezIne tyAM gupta rIte Azraya laIne rahetA hatA tyAM dezI chokaro garamAgarama gheMsa vacamAMthI khAvA lAge, AthI enuM meM banyuM ane te raDI UThaDyo. A joI DozIe kahyuM: "beTA tuM pelA cANakaya jevuM kare che. paheluM cAre bAju pheMkIne pachI khavAya 'cANakya DezImAne pUchayuM. "mAjI! cANakya evuM zuM karyuM?" DozI belyAM"cANaye naMdarAja sAme pATalIputra upara hale karyo ane e hAryo, paraMtu pahelAM sAmaMtane vazamAM karIne pachI te ahIM Avata, te jarUra jaya pAmata." catura cANakaye AthI samajI jaI vyavasthita prayatna karyo. teNe prathama naMdanA sAmaMtane vaza karyA. pahADI rAjAemAM parvataka vagerene sAthe lIdhA ane punaH yuddha karyuM. A yuddhamAM cANakya . naMdarAjane eNe sahakuTumba jIvato javA dIdhe. AmAM naMdarAjanI kanyA caMdraguptane svayaM paraNI. eka rU5saMpanna viSakanyA rAjamahelamAM hatI. pahADI rAjA parvataka tene paraNya ane rAte ja mRtyu pAme. A rIte caMdraguptane bhAgIdAra dUra thaye. eTale magadhanuM AkhuM rAjya caMdraguptane maLyuM. cANakaye sAmaMtane vaza karyA ane pATalIputranA zrImaMta pAsethI yuktithI vipula dhanasaMpatti paNa meLavI. 1. yuddhamAM hAryA pachI cANakya ane caMdraguptane gupta rIte bhAgavuM paDayuM hatuM. cANakya bahuja yuktithI caMdraguptane pakaDAto bacAvI enuM rakSaNa karyuM hatuM. AmAM traNa cAra jIvasaTanA prasaMge hatA paNa cANakyanI buddhithI ja caMdragupta bacI zako cho ane rAjA banyo hato. (juo pariziSTa parva 'sa, 8, ple 256 thI 12). Page #177 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jaina paraparAnA itihAsa [ prakaraNa have caMdrajIpta sACbhauma rAjA banyA. bhArata para eNe ekachatra rAjya karyuM. A vakhate hiMda mahArathI paradezI rAja selyukasa hiMdanI lakSmI ane vaibhava lUTavA mATe hiMda para caDhI AvyA hatA. e paMjAbamAM tA jItyA, paraMtu AgaLa jatAM magadharAjanI senAe ene hAlye. selyukasa caMdraguptanI senAthI hArIne hiMda choDIne jatA rahyo. 158 caMdragupta zarUAtamAM khAsa koI dharmane mAnatA nahAtA. keTalAka graMthakAro kahe che ke enA upara boddha dhamanI chApa hatI ane purANakArA vaidika dharmAMnI chApa hAvAnu jaNAve che; kintu vAstavika rIte joIe te ene koI paNa dharmo upara ruci ke abhAva nahAtA. 6 caMdraguptanA rAjya amalanA varSomAM khAravI dukALa paDayo hatA. A vakhate jainadharmanA samartha AcAya susthitasUri pATalIputra padhAryA hatA. temaNe peAtAnI sAthenA dareka sAdhuone magadha bahAra mAkalyA, kintu e sAdhue gurubhaktinA premathI AkoI pAchA tyAM ja AvyA. tee gurunI manA chatAMya tyAM ja rahI potAnI vidyArthI adrazyakAraka ajana banAvI, te mAMjIne rAjamahelamAM adazya rIte jaI rAjaleAjanamAMthI pAtro bharI lAvatA ane gurubhakita karatA hatA.A bAjI caMdragupta bhUkhyA rahevAthI dukhaLA thavA mAMDayo. cANakaye Ama thavAnuM kAraNa pUchyuM tyAre eNe kahyuM ke, mAruM AAjana kAIka laI jAya che.' cANakaye tapAsa karI te tene khAtrI thai ke kAI divyapuruSa divyazaktithI thALamAM jeTaluM pIrasavAmAM Ave che te badhu ja laI jAya che. teNe cArane pakaDavA vividha upAye karyAM, paNa kAMI na vaLyuM. pachI eNe maracAMnI dhumADI karAvI. jethI kriSya munienI AMkhanAM AMsu RtAM aMjana dhAvAI gayuM ane te dekhAI AvyA. cANakaye joyuM ke te jainasAdhue che, eTale eNe susthitAcAryajI pAse jaI phariyAda karI ke, 'ApanA kAIka sAdhu rAjapi'Da laI jAya che.' sUrijIe tapAsa karIne ziSyAne upAlaMbha ApyA. pachI ziSyAe kahyuM: 'huve AvuM kadI paNa nahi Page #178 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 159 huM vikAsa tyAgI sAtamuM ] A0 zrIdhUlibhadrasUrijI karIe, kinta zuddha AhAra paNa amane kyAMyathI maLatuM nathI." pachI sUrijIe cANakyane kahyuM ke, "he bhadra! saMghamAM rahelA tamArA jevA puruSo paNa jyAM mAtra kukSibhara ja banI rahe, tyAM A bALaka sAdhu zuM kare?" cANakyane pitAnI bhUla samajAI. teNe be hAtha joDIne kahyuM ke, "he prabhe! aparAdha mApha kare. Apane have pachI koI paNa jAtanI takalIpha nahi paDe. sAdhumahAtmAone je kAMI joIe te mAre tyAMthI vinA saMkece laI jAya, huM muni-mahAtmAonI bhakita karIza." maMtrIzvara cANakya jJAtie brAhmaNa hatA, chatAM dha cUta jena hato. eNe rAjAne jena banAvavA mATe paNa bhagIratha prayatna karyo. eNe rAjAne kahyuM ke, "sAce tyAgI sAdhu e ja che ke je kaMcana ane kAminIne sarvathA tyAgI hoya.' caMdragupta AnI parIkSA karI. jemAM Akhare jaina sAdhuo saphaLa nIvaDyA. caMdragupta cANakyanA prayatnathI ane jaina sAdhuonA upadezathI jainadharma svIkAryo hate. e dhIme dhIme jenadharmane parama anurAgI thaye ane eNe jenadharmanA pracAra mATe paNa sakriyaprayatna karyo hate. cANakya bhaviSyane khyAla rAkhI caMdraguptane jherano vikAra jItavA, dhIme dhIme rasAyana tuya viSAhAra ApavA lAgyA. caMdraguptane te te viSa pacavA mAMDayuM, paraMtu ekavAra paTTarANI ke je garbhavatI hatI, teNe Agraha karI rAjAnI sAthe bhegA besIne rAjAne ja AhAra khAvAnI haTha lIdhI ane mAtra eka ja keLiyo peTamAM jatAM, rAjAnA viSAhAre rANIne bhayaMkara asara karI. rANI te mRtyu pAmI. paraMtu cANakyanI dakSatAthI tene game bacI gayo. e bALakanA mAthA upara eka viSanuM bindu paDayuM hatuM mATe bALakanuM nAma bindusAra pADavAmAM AvyuM. caMdragupta 24 varSa rAjya karyuM. tyAra pachI ene putra bindusAra gAdIe beTho. Page #179 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 160 jaina paraMparAne ItihAsa [ prakaraNa | bhAratanA ItihAsamAM caMdragupta maurya prathama ja e bhAratIya rAjA thayela che ke jeNe pazI vijetA selyukasane jabbara hAra ApI, tenI pAsethI daMDanA badalAmAM AjakAlanA vAyavya sarahada prAMtanA kAbUla, hirAta tathA kaMdahAranI AsapAsa rahela paropaniMsada, eriyAana, arajiyA prAMta meLavyA hatA. temaja tenI kanyA ethInAne potAnI rANI banAvI hatI. selyukasanA rAjadUta megesthinise potAnA "pravAsa pustakamAM caMdraguptanA samayanA hiMdanuM je varNana lakhyuM che te vAMcatAM ema lAge che ke te vakhate hiMdamAM mahAna pratApI rAjA caMdragupta ja hatuM ane tyAre bhArata unnatinA zikhare UbhuM hatuM. maMtrIzvara cANakyanI sahAyatAthI mauryavaMzanI rAjagAdI sthApanAra A mahAna rAjA jainadharma pALI svargavAsa pAme. samrATa caMdragupta jaina maMdira baMdhAvyA ane jaina mUrtio karAvyAno ullekha maLe che. samrATa caMdraguptanA samayanI eka prAcIna mati traNaso varSa pahelAM ghAMghANI tIrthamAM birAja. mAna hatI e etihAsika ullekha maLe che. maurya caMdragupta jainadhamI hata; ema te dareka vidvAna svIkAre che. kintu digaMbara vidvAne Umare che ke "maurya caMdragupta takevaLI A. bhadrabAhasvAmI pAse jena dIkSA lIdhI hatI." te vAta kalpanArUpa ja che. vikramanI bIjI sadI sudhI zvetAMbara ke digaMbaranA bheda paDayA hatA eTale te samaya pahelAM je je jaina munio thayA te dareka mATe zvetAMbara ke hiMgabara ekasarakhuM abhimAna le che. caMdragupta je samrATa dIkSA le e te kharekhara jena 1. samrATa caMdragupta jaina hato tenA pramANa mATe juo - maurya sAmrAjyakA itihAsanI ke. pI. jAyasavAle lakhelI bhUmikA; mithabaMdhulikhita "bhAratavarSa ke itihAsa" khaMDa 2, pR. 121 tathA janArdana bhaTTe lakhela "azokake dhamalekha" pR. 14 vagere. Page #180 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sAtamuM] A0 zrIrathalibhadrasUrijI 11 dhamanI gauravabharI bInA che. paraMtu je ghaTanA banI ja na hoya, tene kevaLa dharmanI mahattA vadhAravA khAtara UbhI karavI, e to nyAyasaMgata nathI ja. digaMbara graMthomAM paNa kaMI AvuM ja banyuM che. jaina ItihAsamAM maurya caMdraguptanuM jainatva, maMtrI cANakyanI jena dIkSA ane tAtkAlIna bIjI dIkSAo vagerenA ulekhe maLe che. yadi samrATa caMdragupta dIkSA lIdhI hatI te tene ulekha tyAM jarUra karavAmAM Avata paNa jaina itihAsamAM e ullekha maLato nathI. purANa, bauddhagraMtha, ke kathAsaritasAgaramAM paNa tevuM kaMI sUcana maLatuM nathI, eTale caMdraguptanI dIkSAnI vAta pAyA vagaranI Thare che. - digaMbara graMthamAM zrata kevaLI A zrIbhadrabAhune AcAryapadakALa vIra saM. 133 thI 162 batAvyo che ane maurya caMdraguptane rAjakALa vIra saM. 215 thI zarU thate batAvyo che. vacamAM pa3 varSanuM AMtaruM paDe che eTale jyAM e baMne maLyA ja nathI, tyAM guru-ziSya hovAnI ke dIkSAnI vAta ja zI karavI? vetAMbaranI eka prAcIna mAnyatA pramANe maurya caMdraguptano samaya vIra ni. saM. 155 che. e samaye bAravaNI dukALa cAlate hatuM ane AcArya zrI mahAprANa dhyAna karatA hovAthI bIjAnA saMsargamAM AvatA ja nahotA, temaja samrATa caMdragupta paNa na no rAjA thavAthI dezane vyavasthita karavAnI khaTapaTamAM paDyA hatuM. A paristhitimAM samrATa AcAryazrInAM darzana karavAne kurasada meLave eTaluM ja zakya che. caMdraguptane rAjakALa 25 thI 28 varSane lekhAya che. e rIte paNa maurya caMdraguptanI dIkSA te kalpanArUpa ja banI rahe che. digaMbare mRtakevaLI bhadrabAhusvAmInuM dakSiNamAM svargagamana mAne che paraMtu zravaNabelagolane kanaDI zilAlekha, A0 hariNasUrinA kathAkeSa ane bra. nemidattane ArAdhanAkathAkeSa A kALa cAlata mahAprANa pradhAna saMsargamAM AvatA Page #181 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jaina paraMparAne ItihAsa prikaraNa mAnyatAnI viruddhamAM jAya che. eTale AcAryazrI dakSiNamAM gayA ane samrATa caMdragupta jaina dIkSA lIdhI; e vAtane avakAza ja hete nathI, eTale digaMbare maurya caMdraguptanI dIkSA mAne che te vAta taddana beTI ja che. sAcI vAta e che ke caMdra pahADI paranA lekha pramANe caMdra nAmanA purUSe A0 bIjA bhadrabAhusvAmInA ziSya pAse dIkSA lIdhI che, jenAthI munione caMdravaMza cAlyA che. digaMbara lekhakee A caMdrasUrine anukrame vizAkhadatta, prabhAcaMdra, caMdragupta, guptakRti ane rAjarSi caMdragupta banAvI dIdhA che. zvetAMbara sAhityamAM paNa dakSiNamAM jaI samAdhi lenAra A vajasvAmInA praziSya A0 caMdrasUrinI dIkSAne ItihAsa maLe che, je caMdrakuLanA Adi AcArya che. ema bane ItihAsamAM A. caMdrasUrine saMbaMdha maLe che, teo jainadharmanA samartha AcArya che paNa te rAjarSi caMdragupta nathI ja. samrATa biMdusAra samrATa caMdraguptano A putra hatuM. samrATa caMdragupta dhIme dhIme jhera pacAvavA mATe viSAhAra karato hate, emAM ekavAra enI garbhavatI rANuM dudharA jIdda karI tenI thALImAM jamavA beThI. rAjAnA viSAne ene ekadama jherI asara karI ane te mRtyu pAmI. paraMtu cANakyanI dakSatAthI rASTranA garbhane jIvate bahAra kADhavAmAM Avyo. enA mAthA upara jheranuM biMdu TapakaryuM hatuM mATe enuM nAma bindusAra rAkhyuM hatuM. bindusAra pitAnA mRtyu pachI yuvAna vayamAM ja rAjA banya hate. cANakaye enA pitAnA samayathI rAjasevA bajAvI che. temaja 1. A saMbaMdhI vizeSa jANavA IcchanAre amAruM vetAMbara-digaMbara samanvaya" nAmanuM pustaka jevuM. athavA "jaina satya prakAza" kamAMka 37mAM chapAyela "jena rAjAo" zIrSaka lekha vAMcI le. (juoH pR0 136) Page #182 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sAtama ] A zrIsthUlibhadrasUrijI 163 pAte paNa enI sahAyathI rAjA khanela che. mATe bindusAra cANakayanu bahumAna rAkhe emAM navAI nathI. < seALamI sadInA prasiddha tibeTI lekhaka tArAnAtha lakhe che ke cANakayanI madadathI bindusAre 16 rAjgyA upara vijaya meLavyo hatA. jainAgama zrRhatkapabhASya' gA. 1127mAM lakhyuM che ke 'bindusAre caMdragupta karatAM paNu mATuM rAjya meLavyuM hatuM. ' bindusAranA judA judA graMthAmAM judAM judAM ( dIpava'za ' tathA 'mahAva'mAM bindusAra vRttAMta'mAM tathA khIjA purANe!mAM vArisAra bhadrasAra grIprathAmAM amitroceTasa eTale vagere nAmA maLe che. tenA rAjadarabAramAM '3imekrasa ' nAmane yunAnI elacI AnyA hatA. teNe te samayane itihAsa lakhya che paNa Aje A graMtha thADA ja maLe che. : nAme maLe che. kaliyuga rAja'vAyupurANa'mAM ke amitraghAta bindusAra jainadhamI hatA. yadyapi A saMba'dhI spaSTa ulle`mA maLatA nathI paraMtu enA pitA jainadharmI hatA. cANakaya maMtrI jainadhamI hatA ane azeAka paNa zarUAtamAM jainadhamI hatA, A jotAM bindusAra jainadhamI hAya ema lAge che. satyaketu vidyAlaMkAra " maurya sAmrAjyakrA itihAsa'mAM lakhe che ke " sau rAjApA khauddha ke jaina hatA. temanA dharmavijayathI IrSALu khanI brAhmaNIe morya sAmrAjaya pratye vidroha phelAvI te zAsananA ata ANyo. " bindusAranA bIjo maMtrI sugandhu hatA. eNe bindusAra pAse rAjamAtAnA mRtyuprasaMgane vikRtarUpe citarI kapaTathI rAjAne cANakaya:prati abhAva karAvyeA ane chevaTe te maMtrI ja cANakayanA mRtyunuM paNa nimitta anya. morya bindusAra 25 varSa rAjya karI mRtyu pAmyA. samrATa azoka samrATa azoka bindusAranA putra che. zarUAtamAM te jaina Page #183 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 164 jaina paraMparAne itihAsa [ prakaraNa haze rAjA thayA pachI ene rAjaleja vadhe ane boddha sAdhuonA paricayathI temaja bauddhadhamI rANa tiSyarakSitAnA sahavAsathI te bauddhadhamI banyo hato. paraMtu rANI tibbarakSitAe yuvarAja kuNAlane aMdha banAvye A ghaTanAthI ane kaliMganA yuddhamAM asaMkhya mAnavIonA saMhArathI utpanna thayela dhRNAthI, te boddhadharmanI kaTTaratA tacha dareka dharmo pratye samabhAvI banyA hatA. rAjataraMgiNamAM lakhyuM che ke "samrATa azoka tenI pAchaLanI jiMdagInAM chellAM 4 varSa jena banyuM hatuM." - bhAratIya ItihAsamAM azoka mahAna pratApI rAjA gaNAya che. eNe pharamAne kADhIne ahiMsA dharmane suMdara pracAra karAvyuM hatuM. yuvarAja kuNAla azakane putra kuNAla hatuM. te bALaka hatuM tyAre avantImAM azoke tene bhaNavA gya jANI tenA rAjazAsana patramAM lakhyuM ke "sumAne thIya3-have kumAre bhaNavuM joIe" paraMtu tenI bauddhadhamI vimAtAe A patramAM chUpI rIte pitAnI AMkhanA AMjaNanI kALAzathI e sudhAro karyo ke "kumAre dhI -have kumAre AMdhaLA thavuM." basa, kumAre A jANyuM ane te pitAnI AjJA mAnI pitAnI jAte ja AMdhaLe thayA. huM azokane A karuNa samAcAra maLyA AthI tene bahu duHkha thayuM. teNe kuNAlane nibhAva mATe eka moTI upajavALuM gAma bheTa ApyuM ane enA oramAna bhAIne avantIne pradeza sage. kuNAlane zaratazrI nAme patnI hatI, jeNe rAjalakSaNavALA eka rUpavAna kumArane janma Ape kuNAla potAnA putrano janma sAMbhaLI ene janmotsava UjavI gupta veze pATalIputra AvyA. teNe prathama pitAnA madhura kaMThathI vividha rAga gAI samrATa azokane rIjhavyuM. azoke pUchayuM: "tuM koNa che?" kuNAla pitA pAse AvyuM ane bolyA "huM Apane aMdha thayela putra Page #184 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sAtamuM] a. zrIsthUlibhadrasurijI 165 kuNAla chuM." pachI rAjAne enI hAlata upara karUNA upajI ane pachI te banemAM nIce pramANe praznottare thayA. rAjA - "vatsa! mAga kuNAla-pitAjI! Apa prasanna thayA che te kAMkaNuM Apo?" rAjA-"kumAra ! emAM te zuM mAgyuM ?" maMtrIzvasa-mahArAjA! kAMkaNane rAjavI artha ardharAjya thAya che. eTale ke kumAra rAjya mAge che." azakA-"vatsa! tuM AMdhaLe che. te rAjyane zuM karIza?" kuNAlaApanA pautra mATe huM rAjya mAguM chuM." rAjA-"putra kayAre thayo?' kuNAla-saMprati" (hamaNAM ja). A sAMbhaLI rAjA prasanna thAya che. bALakanuM nAma "saMprati ja rahe che. rAjA ene yuvarAjapade sthApe che. je itihAsamAM samrATa saMprati tarIke prasiddha che. e rAjAne paricaya Arya suhastisUrijInA caritramAM ApavAmAM Avaze. morya rAjA balabhadra vIra saM. 214mAM rAjagRhImAM mauryavaMzI baLabhadra rAjA hato. mauryavaMza vIra saM. 155mAM pATalIputranI gAdIe A che. tyArathI magadhane pradeza tene AdhIna hatuM. eTale vIra saM. 214mAM morya rAjAne suo ke mauvaMzI svataMtra rAjA magadhanuM zAsana karatA hoya e svAbhAvika che. A rAjA jainadhamI hatuM. teNe jenadhAmamAMthI nIkaLela ASADhAcAryanA navA avyakta matane dAbI dIdhuM hatuM. A rAjA jena che. A uparathI kaMIka evuM paNa anumAna karI zakAya che ke prAya: maurya rAjAo ane maurya jenadharmI hatA. Page #185 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jaina paraMparAne ItihAsa - prikaraNa maMtro cANakya bhAratIya ItihAsamAM bhAratane eka mahAna sAmrAjyarUpe sthApanAra, moryavaMzane rAjagAdI apAvanAra, eka mahAna mutsaddI vijetA ane paMDita tarIke cANakyanuM nAma prasiddha che. tene janma golDa (Da) dezanA caNaka gAmamAM thaye hate. pitAnuM nAma caNI ne mAtAnuM nAma codharI hatuM. te baMne jJAtie brAhmaNa paNa jenadharmanA parama upAsaka hatA. avAranavAra jaina sAdhuo tyAM AvIne UtaratA ane caNa brAhma teonI uttama rIte bhakti ane sevA karato hate. eka vAra brAhmaNa patnI caNezvarIe dAMta sahita putrane janma Ape. paMDite tarata janmelA A bALakane jaina sAdhuo pAse laI jaI namaskAra karAvyA ane pUchyuM ke, A putra dAMta sahita janme che tenuM zuM phaLa che? jJAnI munioe kahyuM ke, A bALaka rAjA thaze." pitAe mArA bALaka rAjA thaze te marIne durgatie jaze ema vicArI dAMta ghasAvI nAkhyA. A samAcAra paNa teNe munione ApyA. munioe kahyuM ke, "enA dAMta rahyA hatA te rAjA thAta paraMtu have te rAjA nahi paNa rAjA je pratApI te thaze ja thaze." caNa brAhmaNe bALakanuM nAma "cANakaya" rAkhyuM. mAtA pitAe ene sArI rIte bhaNAvyo. te sarva vidyAne pAraMgata ane zrAvaka thaye. te eka brAhmaNa kanyA sAthe paraNe ane zAMtimAM jIvana pasAra karavA lAgyA. eka vAra cANakyanI patnI lagna prasaMge pitAne piyera gaI. tyAM enI bIjI bahene zrImaMtane ghera paraNAvelI hatI te sArAM sArAM kapaDAM ane AbhUSaNathI suzobhita thaIne AvI hatI. jyAre cANakya patnI taddana sAdA ja vezamAM ja hatI. AthI enI bahena ane bahenapaNIoe enI khUba ja hAMsI mazkarI karI ane te zaramanI mArI gharanA khUNAmAM besI rahI. Page #186 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sAtamuM ] A0 zrIdhUlibhadrasUrijI 167 bIje divase cANakya tyAM Avyo. strIne udAsa joIne teNe pUchyuM: "zuM keIe tAruM apamAna karyuM che ke jethI tuM ATalI badhI udAsa che?" cANakyanI strIe badhI yathArtha bInA jaNAvI. have cANakyane ema thayuM ke huM dhana kamAI laIe te ThIka, eTale te pATalIpuramAM naMdarAjanI sabhAmAM gaye. ahIM naMdarAjAnA nokaroe tenuM bhayaMkara apamAna karI bacI jhAlI tene rAjasabhAmAMthI kADhI mUko. cANakaye jatAM jatAM pratijJA karI ke, je naMdavaMzanuM jaDamULathI nikaMdana na kADhuM te huM brAhmaNa nahIM. basa, pachI cANakaya paMDite caMdraguptane meLa, bIjA ra jAone sAthA. eka vAra parAjaya pAmIne nAsabhAga paNa karI, prANAMta duHkha ane kaSTo sahyAM chatAM badhAne tarI gaye ane Akhare vijaya meLavyuM. teNe naMdavaMzane sthAne moryavaMza sthA, caMdraguptane rAjyAbhiSeka karyo ane pote caMdraguptane mahAmaMtrI banyo. teNe aneka yuddha laDI sAmaMtane jItyA, sikaMdara ane seyukasa jevA paradezI vijetAone harAvI siMdhunI pilI mera bhagADavA ane kAbUla tathA kaMdahAra vagerene hiMda sAthe joDI dIdhA. bhAratavarSanuM sahu paheluM svataMtra sArvabhauma rAjyataMtra UbhuM karanAra A mahAmAtya cANakya hate. cANakya jenadhama hatuM. eNe caMdraguptanA samaya pahelAM ane te samaye paDelA bAra varSa dukALamAM zramaNa saMghanI suMdara sevA karI hatI. temaja caMdraguM ne paNa aneka yuktiothI batAvI ApyuM ke jaina sAdhuo sAcA tyAgI, saMyamI ane akiMcana che. teo ja satya dharmanA upadeSTA che. Akhare rAjA caMdraguptane jainadharmI banAvyuM. teNe rANIne garbha bacAvI lIdhe, je pAchaLathI bindusAra nAme oLakhAya che. caMdraguptanA mRtyu pachI te rAjA thayo. bindusArane subadhu nAme bIje maMtrI hatuM. eNe ISyothI rAjAne bharAvyuM ke, tamArI mAtAne cANaye mArI nAkhI hatI. AnI tapAsa karyA vinA bindusAre cANakayanuM apamAna karyuM. Page #187 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 168 jena paraMparAne ItihAsa [ prakaraNa AthI cANakaye saMsAranI AvI dazA joI muni paNuM svIkArI nagara bahAra jaI aNasaNa karyuM. rAjAne ceDA samaya pachI satya vastunuM bhAna thayuM. tene potAnI bhUla samajAtAM teNe cANakaya pAse jaIne kSamA yAcI punaH maMtrIpada grahaNa karavA Agraha karyo. subadhu A samAcAra jANa, rAjA pAse gaye ne pitAnI bhUlanI kSamA mAgI. te cANakya muninI pUjA karavA gaye. teNe dhUpa ane dIpathI pUjA karI paNa te saLagate dhUpa mUkIne ja cAlyA gaye. AthI pAse rahelAM chANAM baLavA mAMDayAM. cANakya muni sthira thaI api ivi gvAmi vagere belatAM dhyAnamAM mRtyu pAmI devaloka gayA. pachI te rAjA biMdusAre subadhu maMtrIne dezavaTe Ape, je tyAM kamete maraNa pAmyuM. (juoH "pariziSTa parva, saMthArApo , maraNasamAdhi, Avazyakaniryukti vagere, tathA anekAnta varSa" raju, aM0 1) kalikAlasarvajJa A0 zrIhemacaMdrasUrijI "abhidhAna ciMtAmaNimAM cANakyanAM A pramANe 8 nAma Ape che. vAsyAyana, malinAga, kuTila, cANakaya (pAlI bhASAmAM caNukA ane prAkRta bhASAmAM cANakaka thAya che) dvAmila, pakSilasvAmI, viSNupta ane aMgula. cANakayanA graMthamAM "cANakya nIti, kauTileya arthazAstra vAsyAyana kAmasUtra vagere prasiddha che trIjA nieva Ava ASADhAbhUtinA ziSyo: vira saM. 214mAM A ASADhAbhUtinA ziSya avyaktavAdI trIjA nitaMba thayA. A0 aSADhabhUti pitAnA ziSyone vAcanA detA hatA ane eka rAtre eciMtA kALadharma pAmI devakamAM deva tarIke utpanna thayA. A ghaTanAnI koIne khabara paDI nahIM. AcArya paNa devalokamAM jatAM ja pitAnA ziSyone vAcanAne krama cAlu rAkhavA mATe dayA lAvI pitAne zarIramAM praveza karyo ne vAcanA cAlu rAkhI. Page #188 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sAtamuM] A0 zrIralibhadrasUrijI jyAre vAcanA samApta thaI tyAre AcArya ziSyone sAcI vAta jaNAvI. punaH zarIra choDI devAmAM prayANa karyuM. zige te A vAta sAMbhaLIne AbhAja banI gayA. sAthosAtha evA vahemI banI gayA ke gurumahArAje te deva hovA chatAM dehadhArI banI ApaNane vaMdana karAvyuM. na mAlama sAthenA sAdhuo paNa evA ja dehadhArI nahIM hoya? deva te avirati hoya, apaccakakhANa hoya, tene vaMdana thAya ja kema? mATe sAthenA sAdhuone vaMdana karavuM ucita nathI. eka nahIM, be nahIM kitu te dareka sAdhu zaMkAnA cakAvAmAM phasAyA, aMdaroaMdarano vaMdanavyavahAra baMdha karI beThA ane avyakatavAdI svachaMdI banI gayA. teo vihAra karatA karatA rAjagRhImAM AvyA. tyAre rAjA morya baLabhadra hatuM. teNe A sthiti joIne tene upAya karyo. teNe prathama te A sAdhuone pakaDAvI mAra marA. jyAre sAdhue pUchayuM ke, "tuM zrAvaka thaIne guruone kema mAre che?" tyAre teNe ThAvakuM sukha karI jaNAvyuM ke, "na mAluma, Apa sAdhu che ke ApanA zarIramAM koI cAra ghUsI gayA che. vaLI, na mAlUma huM zrAvaka chuM ke mArA zarIramAM kaI deva UtarI Avyo che!" basa! A yuktithI sAdhuone bhrama bhAMgI gaye, saMzaya nIkaLI gayo. teo "micchAmi dukaDa" daI sanmArgamAM AvI gayA ane aMdara aMdara vaMdana karavA lAgyA. bhagavAnanA zAsanamAM 9 niha thayA che, temAM A trIjo nihala che. Page #189 -------------------------------------------------------------------------- ________________ prakaraNa AThamu Aya mahAgiri ane Arya suhastisUri Arya mahAgiri ane Arya suSupti e mahApratApI zrIsthUlibhadrasUrijInA ziSyaratnA ane paTTadharo che. eka pachI eka ema ane khAlyAvasthAmAM yakSA sAdhvIjInA Azraye panyA che. mATe 8 paTTAvatI'mAM A ane AcArya vAnI AgaLa A zabda yAjavAmAM Avela che. A khate AcAryaMnI uMmaramAM lagabhaga 45 vanA taphAvata hatA. ane AcAryAM mahu ja tIkSNa buddhinA hatA, temaja parama tyAgI ane sayamayamanA upAsaka hatA. A bane AAcAryAnA samayamAM jainadharmanA ghaNA pracAra thayA che. jainadharmanA pracAranuM kendra magadha hatuM; jemAM A AcAya vardhanA samayamAM avantInA umerA thAya che. bhagavAna mahAvIradevanA samayamAM avantInA caDapradyota jainadhamI banyA hatA, e ja avantI vIra sa. 60mAM pAlakrazanA vinAza pachI ane magadharAja nadInA hAthamAM gayA pachI gauNu ane che. pazu samrATa sa'pratinA samaye (vIra sa', 275mAM) peAtAnu bhUtapUrva gorava punaH prApta kare che; eTaluM ja nahi kintu avantI bhAratamAM jainadharmanI vijayapatAmAM pharakAvavAnuM mahAna kendra pazu ane che. A banne AcAe ahu ja pazrimapUrNAMka 11 ga ane 10 pUrvI kaThastha karyAM hatAM ane uzna vihAra karI ghaNA ghaNA bhavya prANIone pratiSThA hatA. mA mahAgirijIe viccheda thayela jinalpanI tulanA karI AtmadhyAna dazAmAM ghaNA samarTIMgAtcA hatA. A samaya daramyAna Page #190 -------------------------------------------------------------------------- ________________ AkhuM] A mahAgari ane Arya suhastisUri 17 gacchanAyaka tarIke zrI Arya suhastisUrijI rahyA che. teo sthavirakalpI hatA, temaja Arya mahAgirijIne guru tulya mAnatA hatA, ane AcArye prAya: sAthe vicaratA hatA. Arya mahAgirijI moTe bhAge nagara bahAra ulAnamAM ja rahetA ane Arya suhastisUrijI vizeSataH vasatImAM rahetA hatA. eka vAra Arya suhastisUrijI vihAra karatA karatA pATalIputramAM padhAryA che ane temaNe vasubhUti nAmanA dhanADhaya zreSThIne pratibadhI jainadharmane abhyAsI ane parama upAsaka banAvyuM che. e zrAvaka gurujInI pUba upAsanA karatuM hatuM ane dharmatattava paNa bhaNata hato. vasubhUtie sUrijIne vinaMtI karI pitAne ghera padharAvyA ane sUrinA upadezathI vasubhUtinA AkhA kuTuMbe jainadharma svIkAryo. eka vAra Arya suhastisUrijI upadeza mATe ene ghera AvyA hatA. tyAre Arya mahAgirijI paNa tyAM padhAryA. AthI Arya suhastisUrijIe UbhA thaI temane vaMdanAdithI satkAra ane Adara karyo, eTale vasubhUtie pUchyuM: "A koNa padhAryA che ke jenI A5 ATalI bhakti kare che?' Arya suhastisUri belyA: he zreSThI! e mArA guru che. teo sadAye tyAga karavA lAyaka tuccha AhAradinI zikSA grahaNa kare che ane tevI bhikSA na maLe te upavAsI rahe che. bIje divase Arya mahAgirijIne gaucarI jatAM sAre miNa AhAra maLavA lAgyuM. pite AhAra lIdhA sivAya ja pAchA AvyA ane suhastisUrine kahyuM: "vatsa! tame kAle jAheramAM mAre vinaya karyo tethI Aje mane aneSaNIya AhAra maLe, mATe pharIvAra AvuM karaze nahIM. Arya suhastisUrie vinayathI jaNAvyuM: "tathAstu eka vAra A baMne sUripaMga vihAra karatA karatA jIvita savAmInI yAtrAe jatAM vacamAM avantI nagarImAM padhAryA che ane judI judI vasatimAM utaryA che. A vakhate ahIM rathayAtrAne Page #191 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jaina para parAnA itihAsa [ prakaraNa mahAtsava zarU thatAM jinezvaranA ratha askhalita gatithI nagaramAM pharavA lAgyA che. nagarajanA sAthe che. ba'ne AcArya vacce paNa peAtAnA vizALa ziSyasamUha sahita sAthe che. e rIte pharato phztA ratha maMdiranA dvAra para AvyeA. yuvarAja sapratie rathayAtrAmAM AvatA AcAya zrIsuhastisUrijIne joyA ane tene vicAra thayA ke, meM Amane kacAMka taiyA che. vizeSa UhApAha karatAM ene jAtismaraNu jJAna thayuM ne teNe sUrijIne ALakhyA. aTThA ! A te mAza pUrvabhavanA gurujI che. pachI pAte nIce AvI gurujIne premapUrvaka namaskAra karyo ane niyathI pUchyuM! huM prabhu! jainadharmanI ArAdhanAnuM phaLa zuM che ? ' sUrijI khelyAH avyakata sAmAyikanuM phaLa rAjyAdika che. ane vyakata sAmAyikatu phaLa mAkSa paNa che.' rAjA sUrijInA A uttara sAMbhaLI prasanna thayA. ene vizvAsa paNa e. pachI sUrijIne pUchyuM': huM bhagavan! Apa mane ALakhA che ?' sUrijI elyA rAjana ! avantIpatine kANu na oLakhe ' rAjA elye: 'sUrijI mahArAja ! A sivAya bIjI rIte Apa ALakhA che ? ' sUrijI upayAga mUkIne khelyA hA. hA, have ALakhyA. tArA pUrva bhavanI kathA sAMbhaLa, azeAkanA rAjakALanI e vAta che. * < ' 172 * * eka vAra ame baMne AcArya kauzAmbImAM gayA hatA. te vakhate bhISaNu dukALa paDayA hatA. para Mtu zrAvaka saMgha sAdhuonI pUrNa bhakti karatA hatA. eka vAra ekadramaka raka ke jene zikSA nahAtI maLatI, teNe sAdhuone bhikSA maLatI joI hyuM: " mane kaIka ApA' ziSyA tene amArI pAse lAvyA. ame bhAvi lAbhanuM kAraNa jANI jaNAvyuM: 'tu dIkSA le te ame AhAra ApIe.' pachI e ra ke dIkSA svIkArI. tyAra pachI ame ene sArI rIte AhAra karAvyA, eNe ghaNA divasanI bhUkha hAvAthI khUba dAmIne khAdhuM. tene rAte peTamAM vAyu bharAI javAthI peTamAM darda thayuM. rAtre zrIsa"dhe ane sAdhuoe enI suzruSA karI. te sAdhudhama nI praza'sA karatA mRtyu pAmI samrATa aAAkanA putra kuNuAlane ghera putra . Page #192 -------------------------------------------------------------------------- ________________ AkhuM] Aya mahAgiri ane Arya suhastisUri 173 tarIke janme. janmatAM ja tene rAjya maLyuM, te tuM saMpati rAjA thayo. saMprati rAjA potAnA pUrva bhavanuM yathArtha vRttAMta sAMbhaLI prasanna thayuM. teNe sUrijIne kahyuM: "pro! Ape cAritra na ApyuM heta te huM A dazAe kyAMthI heta ! mATe A rAjyanA mAlika Ape che." sUrijI belyA: "ame te tyAgI nispRhI chIe. je tane cAritra-saMyamadharma upara prema hoya, zraddhA hoya te zrI.vItarAga bhagavaMtane dharma svIkArI AtmakalyANa sAdhI le ane jinazAsananI prabhAvanA kara." rAjAe sUrijInA upadezathI jainadharma svIkAryo samyakatva sahita zrAvakanAM mArato paNa svIkAryA te mana, vacana, kAyAnI daDhatAthI jainadharmanI upAsanA karavA lAgyA. te parama AIpAsaka banya. have te trikALa jinapUjana kare che, savAmImAIonI sadAye bhakti kare che ane khUba ja dAna Ape che. jyAM tyAM enuM rAjya hatuM tyAM sarvatra jainadharmane pracAra karavAmAM tatpara banyA che. vaLI, eka vAra avantImAM rathayAtrA nIkaLe che. e samaye suhastisUrijI padhAryA che. rAjA paNa saparivAra rathayAtrAne lAbha le che, eTale divase bhavya rathayAtrA nIkaLI che, ghoDAone badale bhakitasaMpana zrAvake rathane vahI rahyA che, rAjamahela pAse ratha Ave che te vakhate rAjAe khUba ja bhaktithI vaMdanA satkAra karIne potAnA sAme tene jainadharma svIkAravAnuM samajAvyuM. AthI sAmaMtoe paNa jainadharma svIkAryo ane potapotAnA rAjayamAM jaI rathayAtrA kADhavAnI zarUAta karAvI. saMprati zejAe jainadharmane svIkAra karyA pachI savA karoDa (savA lAkha) jinamUrtio bharAvI, chatrIsa hajAra prAcIna jinamaMdirone jIrNoddhAra karAvyA, savA lAkha navAM jinamaMdira baMdhAvyAM, ane sAta dAnazALA khullI mukAvI. tenA rAjyamAM kadI paNa janatAne khAvApIvAnuM dukha nathI paDayuM. teNe pitAnA Page #193 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 174 jaina paraMparAne ItihAya [ prakaraNa rAjyamAM koI paNa bhUkhe na mare tene pUrepUro khyAla rAkhyo hate. saMpratine ghaNIvAra pitAnI pUrvanI duHkhada sthitinuM smaraNa thata ane ethI te garIbone belI, dIna, duHkhI ane nirAdhArone AdhAra banI rahyo hate. samrATu saMpratie pitAnI asUryapazyA rAjarANIo, rAjakumArIe, rAjakumAra ane sAmaMtane paNa sAdhu banAvI dura sudUra pradezamAM vihAra karAvyo hato ane jenadharmane vAstavika pracAra karAvyo hate, cIna, barmA, silena, aphagAnistAna, nepAla, bhUtAna, vagere ghara ghara prAMtamAM jainadharmane saMdeza pahoMcADyuM hatuM ane AMdhra, tAmila, karNATaka, mahArASTra, saurASTra, gurjara mAlavA, rAjapUtAnA vagere prAMtamAM paNa jainadharmanI jyotine vadhu ujajavala, jvalaMta ane daDha banAvI hatI.+ (juo "ahalkalpasUtra" u. 1. sU0 50-niryukita gAthA 3ra75 thI 3289) +rA. bA. go. ho. ojhA lakhe che ke, "purANAnA hastalikhita pustakemAM bahudhA saMpratinuM nAma maLatuM nathI, te paNa "vAyupurANanI eka hastalikhita pratimAM dazarathanA putranuM nAma saMprati ApyuM che, masyapurANamAM "saMpati' pATha maLe che ke je saMpratinuM azuddha rUpa che. xxx mA dezane kuNAlanA be putro [ dazaratha ane saMprati mAM vahecaNI thatAM pUrva vibhAga dazarathane ane pazcima vibhAga saMpratinA adhikAramAM rahelo hoya, saMpratinI rAjadhAnI kayAMka pATalIputra ane kayAMka ujajaina lakhelI maLe che. rAjapUtAnA, mAlavA, gujarAta tathA kAThiyAvADa e deza para saMpratinuM rAjaya haze ane keTalIye jainamaMdira teNe potAnA samayamAM baMdhAvyAM haze. ajamera jillAnA balI nAmanA gAmamAM vIra saMvata 84 vi. saM. pUrve 386 i. sa. pUrve 443ne eka zilAlekha maLe che, ke je "ajamera nA myujhiyamamAM surakSita che. te parathI anumAna thAya che ke azAyI pahelAM paNa rajapUtAnAmAM jainadharmane pracAra hate. jaina lekhakone e mata che ke, rAja saMprati ke je azokane rAjavaMza ja hatuM, tene jainadharmanI Page #194 -------------------------------------------------------------------------- ________________ AThamuM ] Arya mahAgiri ane Arya suhastisari 175 AthI AgaLa vadhIne saMprati rAjAe potAnI dAnazALAemAM raseiyAne samajAvyA hatA ke, musApharone dAna ApyA bAda pAchaLa vadhelo AhAra zramaNa bhikSuone Apa. A vyavasthA mATe temane pagAra 5NuM khUba Apate hato. rasoIyAo khUba ja bhakita ane premathI munivarane AhAradAna ApatA hatA. kintu A samAcAra jinakalpI Arya mahAgirine maLatAM temaNe "A rAjapiMDa che, ApaNane na kape" vagere kahI Arya suhastine upAlaMbha ApI, A AhAra levAnuM baMdha karAvyuM hatuM. kiMtu ahIM je mahAna satya nIkaLe che te e ja ke rAjAne jainadharmanA pracAranI apUrva dhagaza ane kharI lAgaNI hatI, temaja dharmapracAraka dharmaguruone AhArAdinI muzkelI na rahe ane teo pUba ja dharmapracAra kare, e ja eka bhAvanA hatI. Arya mahAgirijIne vara saM. 14pa mAM janma, saM. 175 mAM dIkSA, saM. ra15 mAM yugapradhAnapada ane saM. 245 mAM 100 varSanI uMmare dazArNa dezanA gajendrapadatIrthamAM vargagamana thayAM che. temanI ziSya paraMparA nIce pramANe che: "zrIka9pasUtra'nA ulekha pramANe temane 1 sthavira uttara (bahula), 2 stha0 balisaha, 3 stha0 dhanADhaya, 4 sthaLa zrIADhaya, 5 stha0 kauDinya, stha0 nAMga, 7 stha0 nAgamitra ane 8 kauzika gotranA vallaka hagupta e mukhya 8 ziSya hatA. eka rIte te A AThene sAkSAta ziSya mAnavA karatAM paraMparAgata zi mAnavA, ema vadhAre baMdhabesatI vastu che. ghaNuM unnati karI ane rAjapUtAnA tathA tenI AsapAsanA pradezomAM paNa teNe keTalAMka jainamaMdira baMdhAvyAM hatAM. vi. saM. bIjI zatAbdImAM banelA mathurAnA kaMkAlITIlAvALA jaina stUpa parathI tathA ahIMnA keTalAka anya sthAnethI maLelA prAcIna zilAlekho tathA atithI mAlama paDe che ke te samaye paNa ahIM rAja pUtAnAmAM jainadharmane sArA pracAra hato. ("rAjapUtAnekA itihAsa') Page #195 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 176 jena paraMparAne itihAsa prakaraNa stha0 uttara ane balirUhathI "uttara bali saha" nAme gaNa nIkaLe che, jenI 1 kesammIA, 2 soIriyA, 3 koThaMbANI ane 4 candanAgarI-ema 4 zAkhAo hatI. AthI e nakkI che ke A zramaNusaMdha te te pradezamAM vadhu vihAra karato hate. Arya suhastisUrine vIra saM. 11 mAM janma, saM 215 mAM dIkSA, saM. 245 mAM yugapradhAnapada, ane saM. 291 mAM 100 varSanI umare ujajainamAM svargagamana thayuM che. temane ghaNuM zikhyA hatA. te paikInA 12 zi, gaNe. ane kulAnI yAdI nIce mujaba che: 1 sthavira Arya rahaNa, temanAthI "udeha gaNuM nIkaLyo che, jenI 1 udbarijiyA, 2 mAsapUriA, 3 maIpattio ane 4 puNapattio-e 4 zAkhAo tathA 1 nAgabhUya, 2 samabhUya, 3 ulagaccha, 4 hasthelija, 5 mandirAja, ane 6 parihAsayae 6 kula hatAM. udehagaNa ane nAgabhUya kulane kaniSTha saM. 7 ne pratimAlekha maLe che. ("prAcIna lipimAlA" pR. 24) 2. A0 cazabhadrajI, temanAthI uDavADiya gaNa nIkaLe che. jenI 1 caMpijiyA, 2 bhaphijiyA, 3 kAkaniyA, ane 4 mehalijiyA-e 4 zAkhAo tathA 1 bhajasa, 2 bhadragupta ane 3 jasabhadda e traNa kale hatAM. temane eka ziSya parivAra vidizAnI AsapAsamAM vicarate hate, je vidizAnA upanagara lAlapuranA nAmathI bhadinijayA zAkhA ane bhadragupta kulanA nAme jAhera thayela che. vidizAthI 4 mAIla para udayagirinI pahAlamAM 20 jene guphAo che, temAMnI 20mI guphAmAM bhadrAyazAkhAnA A0 zaMkare gupta saM. 106 mAM pArzva. nAthanI pratiSThA karyA zilAlekha che. (A lekha mATe juo: 5.77) Page #196 -------------------------------------------------------------------------- ________________ bhara che ke A te ane A guNI AkhuM] A mahAgiri ane Arya suhastisari 107 3-A. meghagaNu-saMbhava che ke A0 ghanasuMdara, A0 guNa suMdara ane A. guNAkara: ema A AcAryanAM 4 nAma che. teo te kAlanA yugapradhAna che. temanAthI koI jude gaNa nIkaLyo nathI. saMbhava che ke mehalijiyA zAkhA ane mahiya kula sAthe temanI ziSyasaMtatine saMbaMdha haze. AcArya zyAmAcArya temanA ziSya haze. 4. A. kAmardhigaNa -temanAthI vasavADiya gaNa nIkaLe che. jenI 1 sAvanthiyA, 2 raja japAliyA, 3 antarijijayA, ane 4 emilajyiAH e ja zAkhAo, tathA 1 gaNiya, 2 mehiya, 3 kAmaya ane Indrapuraga e 4 kula hatAM. 5. A. susthitasUri-temanAthI keyi gaNa nIkaLe che, jenI 1 uccAnAgarI, 2 vija jAharI, 3 vaIrI ane 4 mahijhamilA e 4 zAkhAo tathA 1 baMbhalijaja, 2 vayUlijaja, 3 vANijaja, ane 4 5havAhaNaya e 4 kule hatAM. ahIM je 4 zAkhAo batAvI che, te keDiya gaNunI mukhya zAkhAo che ane tene prAraMbha A susthitasUri tathA A0 supratibaddhasUrinA saMtAnIya anukrame 1 stha0 zAMti zreNika, 2 stha0 vidyAdhara gepAla, 3 stha0 Arya vajAsvAmI ane 4 stha0 priyagraMthasUrithI thayela che. A uparAMta keDiyagaNanI 1 ajajaseNiyA, 2 ajajatAvasI, 3 ajajamerA, 4 ajaisipAliA) 1 ajamAIlI, 2 ajapimilA, 3 ajAja jayaMtI, 4 ajajatAvarI1 baMsadIviyA vagere upazAkhAo hatI ane nAgendra kula, caMdrakula vagere upakule hatAM. Aje je je zramaNasaMghe, gaccha, zramaNe vidyamAna che, te dareke dareka keDiyagaNa, vaIrIzAkhA ane caMdrakulanA ja che 6. A. supratibaddhasari-A. susthitasUri ane A. sumatibaddhasUri e bannenAM gANuM, zAkhA ane kula sAmela hatAM. * ahichatrAmathI saM. 12 ne kariyANu, gaMbhalija kula ane uccAnAgarI zAkhAnA A pusilanA samayane pratimAlekha maLyo che. Page #197 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 178 jena paraMparAno itihAsa prikara che. A rakSitasUri. 8. A0 rohaguptasUri. 9. A RSiguptasUri-temanAthI mAnavagaNa nIkaLe che, jenI 1 kAsavajiyA, 2 goyamajiyA, 3 vAsidiyA ane 4 saradiyA ema zAkhAo tathA 1 Isiguttio, 2 Isidattio, ane 3 abhiyanta e 3 kule hatAM. samrATa saMpratinA dharma pracAra pachI saurASTra tarapha pahelavahelA A gacachanA zrama AcA hoya ema lAge che. 10. A zrIguptasUri-temanAthI cAraNa gaNa nIkaLe che, jenI 1 hAriyamAlAgArI, 2 saMkAsIA, 3 gadhuyA, ane 4 vajajanAgarI e 4 zAkhAo, tathA 1 vAlija, 2 pIImpi, 3 hAlijaja, 4 5. samitija, 5 mAlijaja, 6 ajaya ane 7 kahasaha e 7 kule hatAM. 11. A. braNagaNuM. 12. A. samagaNa. A suhastisUrinA A mukhya ziSya che. te sivAya eka A. kalahaMsarinuM nAma "prabhAvakacaritramAM maLe che ke, je A suharitasUrinA ziSya hatA, siMhalanI rAjakumArI sudarzana bharUcanA acAvabodha tIrthamAM anazanapUrvaka marI devI thaI hatI ane te pitAnI citradevIo sAthe divya puSpo lAvI jinezvaranI pUjA karatI hatI paraMtu te bharUca zaheranA udyAnanA samasta phUlane viNa letI eTale bIjA koIne kUla maLe nahIM ane jinezvara sivAyanA ItaradevonI phulapUjA thAya nahi, A rIte gaDabaDa thavA lAgI. A. kulahaMsasUrie sudarzanAdevIne samajAvI, tema karatAM rokI rAkhI ane bharUcanA ItaradarzanIone puSpapUjAmAM harata paDatI hatI te dUra karI. pachI samrATa saMpratie A azvAvabodha tIrthane bahAra karAvyuM hatuM. Page #198 -------------------------------------------------------------------------- ________________ AThamuM ] A mahAgiri ane Arya suhastisari 179 A0 suhastisUrine AvA te aneka ziSyo haze paraMtu ApaNane Aje teone ItihAsa maLatuM nathI. prasiddha AryAe: A0 suhastisUrine sAdI samudAya paNa vizALa hatuM paraMtu temAM 1 cakSA, 2 yakSadinA, 3 bhUtA, 4 bhUtadinA, 5 seNA, 6 veNa, 7 raNA e sAta AryAene parivAra mukhya hate. traNa ziSya paraMparAo: A suhastisUrithI traNa prakAranI zramaNa paraMparA cAlI che. 1. gaNadharvaza temanA pAMcamA ziSya A susthitasUrinI ziSya paraMparA Aja sudhI cAlu che, jemAM thayela AcAryono paricaya anukrame ekeka prakaraNamAM vistArathI ApavAmAM Avyo che. 2. vAcakavaMza -A. suharitasUri sudhInA AcAryo gaNanAyaka hatA ane vAcanAcArya paNa hatA, eTale ke teo gaNanI tathA saMghanI sAra saMbhALa karatA hatA. temaja ziSyane paThanapAThana paNa karAvatA hatA-jinAgamanI rakSA karatA hatA. pachInA AcAryomAM e sAmarthya rahyuM nahi, eTale cAritrarakSAnuM kArya ane thatajJAnarakSAnuM kArya be vibhAgamAM vaheMcAI gayuM ane gaNadharavaMza tathA vAcakavaMza-vidyAdharavaMza judA paDyA. gaNadharavaMzamAM te saLaMga ziSya paraMparA Ave che, jyAre vAcakavaMzamAM eka pachI eka thayelA kaI paNa gacchanA samartha vAcanAcAryanI kAlanA anukramavALI nAmAvalI Ave che. A. suhastisUri pachI A mahAgirijInA ziSa A. balisahasUri vAcanAcArya banyA che. ema vAcanAcAryanI paraMparA jANavI. pachInA AcAryomAM A. vAsvAmI gaNAcArya ane vAcanAcArya ema banne padavInA dhAraka hatA. 3. yugapradhAna paTTAvalI -kAI gaNa zAkhA ke kulane gaNacArya hoya ke vAcanAcArya hoya paraMtu te khAsa amuka vizeSa lakSaNasaMpanna hoya ane te kAle saMghamAM pradhAna heya te yugapradhAna manAya che. yugapradhAna eka pachI eka avazya thAya che. Page #199 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 180 jaina paraMparAne ItihAsa prakaraNa eTale eka yugapradhAnanuM svargagamana thatAM bIjA AcAryamAM sugapradhAnanAM lakSaNe prakaTe che ane te tyArathI yugapradhAna bane che. A rIte yugapradhAnanI sAMkaLa jeDAtI rahe che. pAMcamA ArAmAM eka pachI eka 2004 yugapradhAna thavAnA che, jemAM 23 mahAna yugapradhAna thaze, jeo jainadharmane usthitimAM lAvI mUkaze. A AcAyone yugapradhAna kALa etihAsika sAlavArIne vyavasthita karavAmAM bahu madadagAra thaI paDe che. A zrIsuhastisUri pachI A0 guNasuMdarasUri yugapradhAna thayA che. A pramANe traNa zramaNa paraMparAo cAlI che, je paikInI pahelI paraMparAne AgaLanAM prakaraNamAM batAvIzuM ane chellI bane paraMparAne ahIM ApIe chIe. vAcakavaMzaparaMparA (vidyAdharavaMza) : A. suhastisUri pachInI vAcaka vaMzaparaMparA zrInaMdIsatra sthavirAvalI ane zrIhimavaMta sthavirAvalImAM nIce mujaba ApI che. 8. AcArya suhastisUrijI. 9. Arya bahula ane balisaha-A bane AryamahAgirijInA ziSya che, teo zarUAtamAM jinakalpInI tulanA karatA hatA. pachI stha, balisahasUri sthavirakalapI banyA ane baMne gurubhAIone gaNa eka ja hatuM tethI A AcAryanI ziSyaparaMparA cAlI. A. balisahe aMgavidyA zAstranI racanA karI che. 10. A svAtijI-A AcAryanuM jIvanacaritra kaMI ja maLatuM nathI. uccAnAgara zAkhAmAM paNa vAcaka umAsvAtijI thayA che. jemaNe "tatvArthasUtra" vagere graMthe banAvyA che, teo A svAtisUrithI judA che ane ghaNA pachInA samayamAM thayA che. 11. A. zyAmAcAra-A pahelA kAlikAcArya che. "prabhAvakacaritranA ullekha pramANe teo yugapradhAna guNakara (A0 meghANI)sUrinA ziSya hatA, temanAM vI, saM. 280mAM janma, Page #200 -------------------------------------------------------------------------- ________________ AmuM] A mahAgiri ane Arya suhastisUri 181 vi. saM. 300mAM dIkSA, vI. saM. 335mAM yugapradhAnapara, ane vI. saM. 376mAM savargagamana thayAM che. teo te samayanA dravyAnuyelanA prakAMDa jJAtA hatA. ekavAra bhagavAna sImaMdharasvAmI nigodanI vyAkhyA karatA hatA, te sAMbhaLI saudharmendra bhagavAnane prazna karyo ke, "bhagavAna ! Aje bharatakSetramAM nigodanuM AvuM varNana karI zake te koI zrutajJAnI vidyamAna che?" bhagavAne uttara Apyo ke "hA, A zyAmasUri bharatakSetranA AcAryuM che, je e zrutanA baLe nigodanuM yathArtha svarUpa batAvI zake che." A sAMbhaLI saudharmendra A0 zyAmAcArya pAse AvyA. temaNe nimedanuM svarUpa pUchI temanA zrImukhathI hUbahu varNana sAMbhaLI te pUba khuzI thaye ane pote AvyuM hatuM tenI eMdhANI tarIke upAzrayane daravAje badalI devalokamAM cAlyo gayo eTale ke tIrthakara bhagavAna paNa sAkSI pUre ane saudharmapati devendra paNa jenA jJAnanI prazaMsA kare, evA prakhara jJAnI teo hatA. temaNe pitAnA jJAnanA vArasArUpe 'zrIpanAvaNAsUtra' (prajJApanA)nI racanA karI che, je Agama dravyAnuyoganA khajAnA rUpa vidyamAna che. pannavaNAsUtramAM 36 pado che. 7787 kalekapramANu graMthapUra che. moTe bhAga gadyamAM che ane pratipAdaka viSaye gaNudhara zrIgautamasvAmIne prazna ane bhagavAna zrI mahAvIrane uttara evI pranettarazelIthI gUMcyA che. Aje A sUtra cethA upAMgarUpe manAya che, jenAM 36 pade A pramANe che 1 prajJApanA, 2 sthAna, 3 a2bahuva, 4 AyuSya, 5 paryAya, 6 upapAta, 7 zvAsocchAsa, 8 saMjJAo, 9 utpattisthAna, 10 carama, 11 bhASA, 12 pAMca zarIra, 13 pariNAma, 14 kaSAya, 15 pAMca Indriya, 16 prAga, 17 che vezyA, 18 kAyasthiti, 19 samyakatva, 20 aMtakriyA, 21 dehamAna, rara kriyA, 23 thI 27 kamavicAra, 28 AhAra, 29 upaga, 30 jevAne vicAra, 31 saMzabhede, 32 saMyama, 33 avadhi 34 devadAMpatya, 35 vedanA, Page #201 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 182 jaina paraparAnA ItihAsa [ prakaraNa 36 samuddhAta-AA padomAM te te viSayAnu vistRta varNana che. A sUtra upara A. zrIharibhadrasUriSkRta TIkA 3728 zvAsapramANu, A. malayagikRita TIkA 16000 zlAkapramANa ane viSamapada vyAkhyA racAyela che. jaina daCnanuM saMpUrNa jJAna meLavavA mATe A eka ja Agama che; ema kahIe te cAle. sa'prati rAjAnA aNudhdhiAra pachI mithyASTi devAe upasa karyA, tyAre zrIzyAmAcAya jIe azvAvamASatInI rakSA karI tyAM jinapratimAnI pratiSThA karAvI hatI. teo mahArAjA bhikSurAje karAvela kaliMganI AgamavAcanAmAM hAjara hatA. A rIte te mahAjJAnI parama sayamI ane samartha AcArya thayA che. temanAthI kAlikAcAya gaccha nIkanyeA che ane te bIjA kAlikAcArya thI vikhyAta thayA che. 12. Aya skaMdilasUri (paDilasUri): --je vIra sa 376 thI 414 sudhI yugapradhAnapade hatA, temanuM AyuSya 108 varSa pramANa hAvAnuM DhekhAya che. te mATe sthavirAvImAM ananIyadhare evuM vizeSaNa ApyuM che, tethI nakkI che ke te A . jIta vyavahArane saMpUrNa vaphAdAra hatA. 'tapagaccha paTTAvalI'mAM lakhyu che ke temaNe ' jItamaryAdA' nAmanuM zAstra manAvyu che, * himavata sthavirAvalI'mAM temane A jIta nAmanA ziSya DAvAnA ullekha che, 'prabhAvakacaritra'nA ullekha parathI anumAna karI zakAya che ke A. vRddhavArttisUri temanA ziSya hatA. " A samaye ujjainamAM vikramAditya rAjA thayA. tenI sAthe. varI A pramANe che. vI.sa. 31mAM udAyI,sa. 60mAM naMdavaza, sa 154mAM mau vaza, sa. ra94mAM alamitra,sa.354mAM nalAvAhana,sa. 34mAM gabhinna, saM. 410mAM zakAri vikramAdityanA rAjyArA. A AcArya thI SAMDilya gaccha nIkaLyA che, je gacchavyavasthA thaI tyAre caMdragacchamAM sAmela thayA hatA. 13. Aya samudraH--jeo gaMbhIra jJAnI ane bhagALavidyAnA niSNAta hatA. Page #202 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ANaM] Arya mahAgiri ane Arya suhastisari 187 14. Arya maMgusUri teo vikramanI pahelI sadInA mahAna jJAnI, ane prabhAvaka AcArya che. temane upadeza AkarSaka hatuM. teo mathurAmAM padhAryA tyAre zrAvake AcAryanI bhakita karavAthI vizeSa puNya thaze e bhAvanAthI sarasa svAdiSTa AhAra vaharAvavA lAgyA. gurumahArAja paNu jIbhanI lAlacathI bIje vihAra karavAnuM mAMDI vALI tyAM ja sthiratA karI rahyA ane acanA karyA vinA kALadharma pAmI mathurAmAM ja yakSapaNe utpanna thayA. temaNe potAnA pUrva bhava je ane pitAnI thayelI bhUla samajI pitAnA ziSya AvI samRddhimAM phasAya nahIM tene upAya ceha. ziSya zahera bahAra Thale jaI pAchA AvatA hatA tyAre yakSe pitAnI jIbhane lAMbI bahAra kADhI rAkhI. munioe Ama karavAnuM kAraNa pUchayuM, eTale yakSe pitAne pUrvabhava ane rasanI lAlacanuM kaTuka pariNAma kahI saMbhaLAvyuM. AthI munine vizeSa rasatyAgI banyA. mathurAmAM A AcAryanuM maMdira paNa tyAre banAvavAmAM AvyuM hatuM. 15. Arya naMdilasUri-teo viranI pAMcamI sadI ane vikramanI bIjI sadInA prabhAvaka AcArya che. teo Arya rakSitasUrinA vaMzIya ane sADA nava pUrvanA jJAtA hatA; ema "prabhAvaka caritrano ullekha che. A samaye pazvinakhaMDamAM pavaprabharAjA, pAvatI rANa, padyadatta zeTha, pAyazA zeThANa, pavakumAra zreSThIputra ane vairoTayA nAmanI zreSThIputranI patnI rahetAM hatAM. veTiyAne sAsu taraphathI ghaNuM ja duHkha hatuM, tene traNa mahinAno garbha thatAM dUdhapAkane dehada utpanna thayA. jyAM sAsunI sAmI prIti hoya tyAM bicArIne dehada pare ja koNa? evAmAM A maMdilasUri tyAM padhAryA. veTayAe temane pitAnuM duHkha kahI saMbhaLAvyuM. AcArya mahArAje kSamA rAkhavAnuM ane dharmanI ArAdhanA karavAnuM jaNAvyuM. ane huM jJAnanA baLathI tane dudhapAkane dehada thayAnuM paNa jANuM chuM, je tane pUre thaze, ema paNa sAthosAtha kahI dIdhuM. veTiyA te pramANe vartavA lAgI. vairoTayAne caitrI pUname puMDarika Page #203 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 184 jaina paraMparAne itihAsa prikaraNa tapane upavAsa hato. tenI sAsue bIje divase udyApanamAM sAdharmika bhakita mATe dUdhapAka karyo ane chellA ukheDiyA vidhyA, te verATayAne khAvA ApyA. vairoTiyA tene laI bahAra taLAve jaI dudhapAkane kinAre mUkI pANImAM paga dhovA gaI. barAbara te ja samaye AliMjara nAganI nAgarANa tyAM AvI dUdhapAka khAI punaH pAchI pAtAlamAM cAlI gaI. eTalAmAM veroTayAe tyAM AvI dUdhapAka tene nahIM paNa khuzI thatI bolI ke jeNe A dUdhapAka khAdhe che, tenA manoratha pUrNa thAo. A jANI nAgarAja ane nAgarANI pUba khuzI thayAM. verATayAnI sAsune svapna ApI veTiyAne dehada pUravA jaNAvyuM. dehada pUro thayo ane veTayAe nAgadata kumArane janma Ape. nAgoe tenA mosALa tarIkenI badhI pharajo adA karI hatI. pachI gurunA upadezathI A kuTuMbe dIkSA lIdhI ane te marIne saudharma devalokamAM utpanna thayuM. vaireTiyA dharaNendranI zaNa banI ane bhagavAna pArzvanAthanA bhaktone sahAya karavA lAgI. A0 naMdila zrama kami li pArsa ItyAdi maMtra gati vairoTayAnuM stavana banAvyuM je Aje paNa jhera utAravAne temaja upadrave TALavAne uttama jApa tarIke prasiddha che. - A AcArya nAgakuLane jaina banAvyAM hatAM, je nAgavaMza tarIke vikhyAta hatAM. baMgALanA prasiddha nAgavaMzane A kaLA sAthe saMbaMdha hoya e banavAjoga che. jo ke zaMkarAcAryanA atyAcAra pachI jene rAjapUtAnAmAM AvyA eTale e kuTuo jena rahI zakyAM nathI paraMtu pote bhUtakALamAM bhagavAna pArzvanAthanA upAsaka jena hatA ema mAne che. 16. A nAgahastisUri-temane vara saM. 573mAM janma, vI. saM, 5ramAM dIkSA, saM. 620mAM yugapradhAnapada, ane saM. 289mAM svargagamana thayela che. teo 116 varSanI uMmare sthaLe gayA che. daza pUrvadhArI A. zrI vajIsvAmInA paTTadhara A. vajanarijIe sopArakanagaramAM AvI zeTha jisudattanA AkhA kuTuMbane Page #204 -------------------------------------------------------------------------- ________________ AThamuM ] Arya mahAbhiri ane Arya suhastisari 185 sukALanI bhaviSyavANI kahI bacAvI lIdhuM hatuM ane pachI e kuTuMbanA zeTha jinadata, zeThANa IzvarI, temanA putro nAga, caMdra, nivRtti ane vidyAdhara e darekane tIkSA ApI hatI. te paikInA cAre putro Agamano abhyAsa karI AcArya thayA hatA ane te darekanA nAmathI judo judo gaNa nIkaLe che. A. nAgari te A. nAgila, A. nAge ke A. nAgahasti: ema aneka nAme vikhyAta che. temanAthI nAgaeNdrakula, nAIlIzAkhA ane nAgaeNdra ga7 nIkaLyA che. nAgeMga7mAM mahAkAbhAvika AcAryo thayA che. Arya naMdilasUri e samartha vAcanAcArya thayA che. teo vyAkaraNa, gaNita, bhAMgA ane karmaprakRtinA prakAMDa vidvAna hatA. temaNe aneka vAcanAcAryo taiyAra karI vAcakavaMzane samRddha karyo hate. digambara AcArya IndranaMdi jaNAve che ke, te arasAmAM A guNadhare pAMcamAM jJAnapravAda pUrvanI dazamI vastunA trIjA deSaprAbhUtanA AdhAre "SaprAbhata" yAne "kaSAyaprAbhUtazAstra banAvyuM hatuM, jemAM adhikAra 15, mULa gAthA 183 ane vivaraNa gAthA 503 pramANa racanA hatI. te temaNe A0 nAgahastine bhaNAvyuM hatuMjenA upara A0 vIrasene 20000 dhavalA ane A jyasene 40000 tenI anupUti "jayadhavalA" TIkA karela che. (chUtAvatAra Aya 177thI 187, saMskRta zrAvatAra A 150 thI 154) A uparathI nakkI che ke te samaye pAMca pUrvethI adhika jJAna vidyamAna hatuM ane A nAgahasti karma viSayanA saMpUrNa jJAtA hatA temaja samartha vAcanAcArya hatA. A0 mahAgirijInI paraMparAnA A. keDijanA ziSya A0 nAga, A ATha nAgahastisUrithI bhinna AcAya che. - 17 A. revatI nakSatraH-temane yugapradhAnakALa vIra saM. 689thI 748 sudhI che. 109 varSanI uMmare svarga gayA che. teo jAtyaMjana jevA pradhAna ane bIDelA kusuda jevA zobhatA hatA. temaNe paNa vAcakavaMzane khUba vikasAvyuM hatuM. Page #205 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 186 jaina paraMparAne itihAsa prikaraNa 18. A0 siMhasUri - temane yugapradhAnakALa vI. saM. 748 thI 826 che. teo acalapurAnA vatanI hatA, brahmadIpI zAkhAmAM dIkSita thayA hatA, kAlikazratanA prakhara vyAkhyAtA hatA, dhIra hatA ane uttama vAcanAcAryapade AvyA hatA. 19 A0 skaMdila-temanuM nAma samaratha hatuM. te mathurAnA rahevAsI, dha jaina, brAhmaNa megharatha ane rUparekhAnA putra hatA. temaNe A vAsvAmI ane Arya rathanI paraMparAnA kAzyapa gAtravALA sthavira Arya siMhanA upadezathI vairAgya pAmI Arya dharma pAse dIkSA lIdhI hatI ane brahmadIpikA zAkhAnA A siMhasUri vAcanAcArya pAsethI Agama tathA pUrvanuM jJAna meLavI vAcakapada prApta karyuM hatuM. yugapradhAnamaMtranA AdhAre temano vAcanAcArya kALa vIra saM. 826ne che. teo te samayanA samartha vAcanAcArya che. A arasAmAM saurASTramAM bauddhadharma ane jaina dharmamAM saMgharSa cAlyo, madhya bhAratamAM hUNe ane guptanuM bhayaMkara yuddha thayuM ane bAra vaSa dukALa paDyo. eTale jaina munionI ane vizeSataH kRtadhArAnI saMkhyA ghaTI gaI pariNAme Agamana vicaheda thavAnI sthiti AvI paDI. A kaTokaTImAM vIra saM. 830 thI 840 lagabhagamAM A kaMdilasarie uttarApathanA munione mathurAmAM ane A0 nAgAjIne dakSiNapathanA munione valabhImAM ekaThA karI jethI AgamavAcanA karI ane jinAgane pustakarUpe lakhyAM. A rIte mathurAmAM ane valabhImAM be pADo taiyAra thayA. have te banne pATha meLavI eka cakkasa pATha nakakI karavAnuM bAkI hatuM, paraMtu kALanA prabhAve te coga maLe nahIM eTale teoe te vAraso pitAnA zikhyAne Ape. devaddhigaNu kSamAzramaNa "naMdIsUtranI paTTAvalImAM vAcanAcArya dilanI khUba prazaMsA kare che ane kalpasUtranI "sthavirAvalImAM temanuM nAma ApI temanA gurabhAI Arya jaMbUthI Page #206 -------------------------------------------------------------------------- ________________ AThamuM ] A mahAgiri ane Arya suhastisUri 187 pitAnI paTTAvalI joDe che. AthI ema mAnI zakAya ke A skaMdila samartha gaNAcArya hatA temaja ajoDa vAcanAcArya hatA. A AcAryane kalpasUtranI sthavirAvalImAM "ajajasaMjhila nAmathI ane naMdIsUtranI paTTAvalImAM khadilAyariya" nAmathI ulekhyA che, te temanA paryAyavAcaka nAme ja saMbhave che, temanAM paryAyavAcaka nAme saMDikala, paMDila, khadila, skaMdila ItyAdi che eTale te darekane eka mAnI ame ahIM A skaMdilanuM caritra Apela che. A AcAryane aneka gurumAIo hatA paraMtu ApaNane teomAMthI ekanuM ja nAma maLe che. gautama gotrI Arya jabUsUri e temanA gurubhAI hatA, jeo sAtvika zakitazAlI, jJAnI ane cAritrazAlI hatA. temanI ziSya paraMparAmAM Ave devaddhigaNI kSamAzramaNa thayA che 20. himavaMta kSamAzramaNa--jeo pUrvanA paNa jJAtA hatA. 21. A0 nAgArjunasUri-teo nAgendravaMzanA ane A0 kaMdilAcAryanA samakAlIna AcArya che. temaNe dakSiNAyanA zramaNa saMghane meLavI valabhImAM cethI AgamavAcanA karI hatI. temane vIra saM. 74 mAM janma saM. 807 mAM dIkSA, saM. 826 mAM yugapradhAnapada ane saM. 904 mAM 111 varSanI uMmare sAgamana thayela che. teo vAcanAcArya hatA. A sthAne naMdIsUva paTTAvalImAM bIjI be prakSipta gAthAe maLe che, jemAM A geviMda ane A bhUtadinane nAmollekha che. * aja saMDilaM there aMtevAsI (-kalpa sthavirAvalI) te vaMde khaMdilAyarie (-naMdIpaTTAvalI gA0 33) (vAna) riSTha agraNI (-narIkvaTI bAga 2) sAmaja khaMdilAyariyaM (-dussama samaNasaMghathayaM) ghanasuMdara-zyAmAryoM skaMdilAcArya ityapi // 115 // (ArA- rU4) Page #207 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 188 jena paraMparAne ItihAsa prikaraNa A zeviMdasUri zarUmAM kaTTara mithyAtvI hatA, prakAMDa vAdI hatA ane jenAcAryo sAthenA vAdamAM aneka vAra hAryA hatA. pachI temaNe jene zAstro bhaNa tenuM khaMDana karavuM, evA daMbhathI jaina muni banI pUrve sudhInuM jaina jJAna meLavyuM paNa tenuM pariNAma e AvyuM ke teo jinavANInA prabhAve mithyAtvI maTI sAcA jainAcArya banyA, ane vAcakapade sthApita thayA. jinavANIne mahimA apAra che. teo vIra saM. 900 pachI, vidyamAna hatA. (zrAdadinakRtya gA 90 TIkA pR. 244) 22. AbhUtadina- temane yugapradhAnakALa vI. saM. 904thI vI. saM. 983 sudhI che. temanuM AyuSya 119 varSanuM hatuM. teo A nAgArjunasUrinA ziSya hatA, sonA jevI dIpatI kAMtivALA hatA, bahu dayALu hatA, temaNe paThana pAThanane pUba uttejana ApyuM che ane nAgendavaMzane zobhAvyuM che. 23. A lehityasUri-teo sUtra ane arthanA yathArtha dhAraka hatA ane sAta bhaMgImAM niSNAta hatA. 24, duSyagaNi-teo madhura bhASI hatA, samartha vyAkhyAtA hatA, sAmAnya artha ane vizeSa arthanA bhaMDAra hatA. temanAM hAtha paganAM taLiyAM kemaLa ane lakSaNavALAM hatAM temaja temanA caraNamAM aneka jJAnI puruSe mUkI rahetA hatA. naMdIsuva paTTAvalI'mAM A sthAne paNa eka prakSisa gAthA che. jemAM A duSyagaNanA vAstavika guNenI prazaMsA che. kaha5. sUtramAM A paMDilanA gurubhAInI paraMparAmAM dezI gANuM kSamAzramaNa batAvyA che, te ane A AcArya eka hoya ema lAge che. 25. devavAcaka-AcArya zrIdevagiNi zramAzramaNa ja vAcanAcArya devavAcaka che. teo A zrIvAsvAmInI eka zramaNa paraMparAnA gaNanAyaka hatA ane vAcakavaMzanA vAcanAcArya paNa hatA. (vicArazreNi) A kaMdilasUrie karelI cothI mAthurIvAcanAnA Agamane vArase temanI pAse hatuM. A samaye Page #208 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ANuM] A mahAgiri ane Arya suhastisUri 189 AcArya nAgArjunasUrinI paraMparAmAM AcArya kAlakAcArya vidyamAna hatA jemane yugapradhAnakALa vI. saM. 983 thI 94 che, A0 nAgAnanI cothI :valabhIvAcanAne vArase temanI pAse hatuM. A ane AcAryoe vIra saM. 980 mAM valabhImAM maLI ane vAcanAnA pATha meLavI eka AgamapATha nakakI karyo che. je pATha Aje vidyamAna che. banne vAcanAnA pAThabhede paNa temAM kAyama rAkhyA che. A kAlikasUri te cothA kAlakAcArya che. temaNe vIra saM. 93 mAM AnaMdapuramAM valabhIvaMzIya rAjA dhruvasena (pahelA) nI hAjarImAM zrIsaMgha samakSa "kalapasUtra' vAMcavAne prAraMbha karyo. temanI ja pATe A satyamitra yugapradhAna thayA che; je chelA pUrvavid hatA, vAcakavaMzanA aMtima AcArya hatA. tyAra pachI vAcakavaMza AgaLa cAlyuM nathI. ahIM naMdIsUtranA AdhAre A vAcakavaMza batAvyuM che, naMdasUtra pramANe ga. zrIsudhamosvAmIthI pacIsamA vAcanAcArya A0 devaddhi che. "himavaMta sthavirAvalI" ane "naMdIsUtranI TIkA'mAM paNa A ja AcAryakrama maLe che, vaLI "kRSNarSigacchanA A jayasiMharie dharmopadezamALAnA pajJa vivaraNane aMte gaNadharo tathA vAcanAcAryo batAvyA che, temAM A devaddhine A0 jaMbUsvAmIthI vazamA AcArya ulekhyA che. eTale zrIsudhamasvAmIthI A devaddhigaNa pacIsamA vAcanAcArya che; e vAta nakkara che ane e rIte naMdIsUtrane vAcanAcArya krama barAbara che. kaI kaI pratimAM AmaMga ane A nadila khamaNanI vacce be prakSipta gAthAo ApI A dhama, A bhadragupta, A0 vajIsvAmI tathA A0 rakSitazramaNane vAcanAcArya jaNAvyA che. kharekhara, teo vAcanAcArya te che ja kintu teo judI zAkhAonA vAcanAcAryo che, mATe teone "naMdIsUtranA prastuta vAcakavaMzamAM lIdhA nathI. A ja rIte A nAgArjuna pachI paNa be prakSipta gAthAo ApI A0 goviMda A bhUtadinna ane A0 saMyamaviSNune Page #209 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 190 jena paraMparAne ItihAsa [ prakaraNa vAcanAcArya jaNAvyA che paNa teo A bhUtadinanA samakAlIna che, mATe teone naMdIsUtranA vAcakavaMzamAM lIdhA nathI, prakSipta gAthAomAM batAvela vAcanAcAryo paikInA keTalAka te yugapradhAne che. teonuM varNana AgaLa yugapradhAna paTTAvalImAM Apela che. vAI ya khamAsamaNe, divAyare vAyaga tti pagahA / puvvagayammi ya sutte, ee sadA pauMjaMti // 1 // vAdI, kSamAzramaNa, divAkara ane vAcaka A zabdo pUrvadhara mATe vaparAya che-vaparAtA hatA. have te vAdI zabda vAdI arthamAM, kSamAzramaNa zabda kSamAdhara bahuzratanA arthamAM, divAkara zabda tejasvI arthamAM ane vAcaka zabda upAdhyAya arthamAM vaparAya che. vAcakavaMza te judA judA gacchamAM eka pachI eka thayelA vidyAdhAraka vAcanAcAryonI zRMkhalArUpe jeDelI zramaNa paraMparA che, AthI ItihAsamAM kaI kaI sthAne A vAcakavaMzane ja vidyAdharavaMza tarIke paNa oLakhAvyA hoya ema lAge che. "prabhAvacaritra'mAM A zyAmAcAryane A0 guNAkarasUriyAne A guNasuMdarasUrinA ziSya batAvyA che ane AgaLa jatAM temane ja vidyAvaMzanA batAvyA che. vaLI, dareka AcAye vAcakavaMzanA pradhAna AcAryo che. A samanvaya jotAM prastuta vivAravaMza ane vAcakavaMza eka che, ema mAnavuM e vyAjabI mAnyatA che. Ama mAnavAthI ghaNuM aitihAsika gUceno saraLa ukela thaI jAya che. ksamakAlasamaNusaMghathayaM" ane "vicArazreNinA AdhAre sugapradhAna paTTAvalI tathA yugapradhAne kALa nIce mujaba che: Page #210 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Ajha] A mahAmari ane Arya suhastisari 191 yugapradhAna paTTAvalI 1. gaNadhara zrI sudharmAsvAmI vIra saM. 1 thI 20 2. A0 jaMbUsavAmI vI. saM. 20 thI 44 3. A prabhavavAmI vI. saM. 64 thI 75 4. A0 zayyabhavasUri vI. saM. 75 thI 98 5. A0 yazobhadrasUri vi. saM. 98 thI 148 6. A0 saMbhUtivijaya vi. saM. 148 thI 15 7. A0 bhadrabAhusvAmI vI. saM. 156 thI 170 8. A bhUlabhadrajI vI. saM. 170 thI 215 9 A0 mahAgirijI vI. saM. 215 thI 245 10. A0 suhastisUrijI vI. saM. 245 thI 291 11. A0 guNasuMdarasUri-temane vira saM. 235 mAM janma, saM. 259 mAM dIkSA, saM. 291 mAM yugapradhAnapada ane saM. 335 mAM 100 varSanI uMmare svargagamana. A AcAryanAM bIjAM nAme A0 ghanasuMdara, A mevagaNi, A0 guNasuMdara ane A0 guNAkara maLe che. "prabhAvakacaritra'nA ulekha pramANe A prathama kAlikAcAryajI temanA ziSya che. A suhastisUrinA pahelA 6 ziSya paikInA pahelA pAMca ziSyane judA judA gaNanA pravartaka batAvyA che. mAtra trIjA ziSya meghagaNine judA gaNasthApaka tarIke oLakhAvyA nathI, AthI ema lAge che ke te A meghagaNi ja yu. A0 ghanasuMdarasUri yAne yu. A0 guNasuMdarasUri hovA joIe ane ema hoya te A yugapradhAna AcArya A0 suhastisUrinA ja ziSya che. 12. A. zyAmAcAryajIvara saM. 33pa thI 376. teo A0 guNasuMdarasUrinA ziSya che, jemanuM jIvanacaritra vAcakavaMza paraMparAmAM AvI gayuM che. (juo: pR. 180) 13. A0 skaMdilajI-vIra saM. 376 thI 414, jemanuM caritra vAcakavaMzamAM ApyuM che. (juo : pR. 182) 14. A0 revatImitra -vIra saM. 414 thI 450. Page #211 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 192 jaina paraMparAne ItihAsa [ prakaraNa 15. A dharmasari-temane vIra saM. 392 mAM janma, saM. 406 mAM dIkSA, saM. 450 mAM yugapradhAna pada, saM. kalpa mAM 102 varSanI uMmare svargagamana thayAM che. dAdA zrIdharmaghoSasUrijI lakhe che ke A arasAmAM A khapUTAcArya, A vRddhavAdI thayA, "jItaka95" banyuM, paMcakalpane viccheda thaye, pratyekabuddha, svayaM buddhane viccheda thaye, buddhatinI saMkhyA ghaTavA lAgI, A siddhasena divAkara A AcAryanA ziSya hatA vagere. vicArazreNi" mAM paNa A0 siddhasenane A dharmasUrinA ziSya tarIke oLakhAvyA che. AthI mAnavuM paDe che ke, A kaMdilasUrijIe vIra saM. 806 thI 414 nA gALAmAM "chatakalpa banAvyA haze ane A siddhasena divAkara A AcArya pratye khUba pUjyabhAva dharAvatA haze. 16. A bhadraguptasUri-vIra saM. 44 thI 533. 17. A0 zrIgusUri-vIra saM. 133 thI 548. zrerAzika matane sthApanAra rehabuta A AcAryane vidyAziSya hate. 18. A vAsvAmI vIra saM. 548 thI 584. A AcAryazrInuM caritra paTTAnukramamAM AgaLa Avaze. 19. A0 AryazakSita -vIra saM. 184 thI 597 20. A durbalikApuSpamitra-vIra saM. pa7 thI 17. 21. A0 vajanasuri-vIra saM. 17 thI 20 jemanuM caritra paTTanA anukrame AgaLa ApIzuM. 22. A0 nAgahasti-vIra saM. 20 thI 689 temanuM caritra vAcakavaMza paraMparAmAM AvI gayuM che. (juo: pR. 184) 23. A revatImitra-vara saM. 6 thI 748. teo paNa samartha vAcanAcArya hatA. (juo: "vAcakavaMzaparaMparA" pR. 185) 24. A siMhasUri-vIra saM. 148 thI 8ra6. teo paNa bahAdvIpI zAkhAmAM thayela vAcanAcArya che. Page #212 -------------------------------------------------------------------------- ________________ AThamaM ] Arya mahAgiri ane Arya suhastisUri 193 25. A0 nAgArjunasUri-vIra saM. 826 thI 904. temaNe vi. saM. 830 lagabhagamAM valabhImAM moTI AgamavAcanA karI che. (paricaya mATe juoH "vAcakavaMza paraMparA." pR. 187) 26. A0 bhUtadinnasUri-vIra saM. 904 thI 903. teo nAgendrakuLanA samartha vAcanAcArya hatA. (juoH "vAcakavaMzaparaMpaze." pR. 188 ). 27. A. kAlikasUri vIra saM0 983 thI 94. teo cothA kAlikAcAryuM che. jema A0 kaMdilasUrinI AgamavAcanAnA vAcanAcArya A devaddhigaNu kSamAzramaNa hatA, tema A nAgArjunasUrinI AgamavAcanAnA vAcanAcArya A0 kAlikasUri hatA. A baMne AcAryoe maLI baMne AgamavAcanAnA pATha meLavIne eka AgamapATha banAvyuM che ane valabhImAM vIra saM. 980 mAM Agamane pustakArUDha karyo cheje Agame atyAre vidyamAna che. vIra saM. 3 lagabhagamAM valabhInA rAjA prathama dhruvasenane kumAra marI gayo eTale rAjakuTuMba zekamAM hatuM ane te vaDe nagaramAM rahetuM hatuM. A0 zrI kAlikAcA te varSe tyAM comAsuM karI rAjakuTuMbanA zekanivAraNa mATe zrIsaMgha samakSa jAhera rIte "zrIka9pasUtra'nuM vyAkhyAna ApyuM hatuM. rAjAe paNa sahakuTuMba zeka mUkI, upAzrayamAM AvI "kapasUtra" sAMbhaLyuM hatuM tyArathI saMgha samakSa "kalpasUtra" vAMcavAno prAraMbha thayo che, je pravRtti Aja paNa vidyamAna che. vivekI zrAvaka-zrAvikAonI pharaja che ke dakere pajusaNamAM zoka mUkI upAzrayamAM AvI "zrIka9pasUtra'nuM vyAkhyAna sAMbhaLavuM joIe. e AcArya te yuganA samartha yugapradhAna che. 28. A satyamitra-vIra saM. 994 thI 1000. A AcArya chelA pUrvadhara che. temanuM svargagamana thatAM pUrvajJAnane samULa vikeda thayo che. 20 AhArila-temane vIra saM. 943 athavA 953 mAM janma, vIra saM. 970 mAM dIkSA, vIra saM. 1000 mAM yugapradhAnapada ane vIra saM. 1955 mAM svargagamana thayela che. 25 Page #213 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 194 jaina paraMparAne itihAsa [ prakaraNa A AcAryanAM hArilasUri, hariguNasUri ane haribhadrasUri ema traNa nAme maLe che. "vicArazreNimAM sugapradhAna, A. hArine sthAne haribhadrasUrinuM nAma ApyuM che temaja temanA vize paMrapa0 gAthA ApI, vikrama saM. 185 mAM svargagamana batAvela che ane tyAra pachI "to vinamakSamAmA dazA" ema saMcAjanA karela che. A AcArya vara saM. 980 nI valabhIvAcanAmAM hAjara hatA, temane hRNasamrATa teramANu guru tarIke mAnatA hate. A AcAryane vizeSa paricaya prakaraNa 27mAM ApIzuM. 30, A jinabhadvagaNi kSamakSamaNa-temano vIra saM. 2011 mAM janma, saM. 1025 mAM dIkSA, saM. 1055 mAM yugapradhAnapada, ane saM. 1115 mAM 104 varSanI uMmare svargagamana thayela che. temaNe vizeSAvazyaka bhAga-TIka apUrNa gA. 4500, chatakalpa, sabhASya vizeSaNavatI graM. 400, bRhadasaMgrahaNa, buhatakSetrasamAsa dhyAnazataka, ane nizIthabhASya vagere graMze nirmANa karyA che. "tIrthakalpamAM ullekha che ke, temaNe mathurAmAM jaI "mahAnizItha sUtrane jINuMdvAra karyo hato paNa te A0 jinadAsa gANane uddezIne lakhyuM hoya ema saMbhave che. kemake "mahAnizItha"nI uddhAraprazastine cheDe jinabhane nahIM, kintu jinadAsa gaNInA nAmane ulalekha che. A AcArya te samayanA prabhAvaka yugapradhAna che. temaNe zaka saM. 531 (vi. saM. da66, vIra saM. 1876)mAM ce. zu. 15 budhavAra svAti nakSatramAM valabhImAM rAjA prathama zIlAdityanA rAjayakALamAM bhagavAna zrImahAvIrasvAmInA jinAlayamAM graM. 4300 nA temanA sattA samaya mATe juoH "jena sAhitya saMzodhaka' khaMDa 3, aM. 1, pR. 88 mAM zrIyuta mohanalAla bha. jhaverIne "jinabhadragaNuM kSamAzramaNane samaya' zIrSaka lekha. * zAke 531, vi. saM. 666, i. sa. 69, 610, valabhI saM. 291 vIra saM. 1076 e barAbara varSo che. pahelA zIlAdityanA valabhI saM. 285 thI 299 sudhInAM tAmrapatre maLe che eTale te rAjA valamI saM. 291mAM vidyamAna hatA e vAta nakkI che. Page #214 -------------------------------------------------------------------------- ________________ mADhama ] Aya mahAdira ane Aya suhastisUri 195 pramANu - vizeSAvazyaka~bhASyanI racanA karI che ane te vadhu jaina darzananI aneka zraddhAgamya vastuAne tarkathI paNa svIkArI zakAya tevI rIte vyavasthita karI che. vizeSAvazyaka bhASya ' e jaina sAhityamAM mukuTamaNi samAna zAstra che. mahAtAttvika A siddhasena divAkarajIe ' sanmatita 'mAM kevaLajJAna ane kevaLadarzIna upayAganI sahasthiti ane ekatA aneka dalIle!thI rajI karI che, jyAre A jinabhaAgaNI kSamAzramaNe zrRti ane yuktithI tenA sacoTa javAkha ApI 'kevaLajJAna ane kevaLadarzananA upayege, eka DhALe na hAI zake' e AgamavANIne vyAjabI TharAvI che. te AgamavAdI ke siddhAMtavAdI tarIke eLakhAya che, te A kAraNe ja che. temaNe ' vizeSAvazyaka bhASya 'mAM sumadhunI : vAsavadattA' ane A pAdaliptasUrinI 'taraMgavatInA ullekha karyo che. temanI vastunirUpaNu zailI ajoDa hatI. tethI ja ka. sa. zrIhemacaMdrasUrijIe 'siddhahema bRhrad vRtti' [a. 2, pA. 2, sU. 39.] mAM 3pattinamadrakSamAzramanuM cAlyAtAH lakhI teone mahAvyAkhyAtA tarIke navAjyA che. ' temanA ' jItakalpa bhASya' upara A. siddhasenasUrie cUNI racI che, zrItilakAcArye vi. saM. 1274 mAM TIkA racI che. vizeSAvazyaka bhASya' upara pAte svApajJa TIkA racI che, je adhUrI rahI hatI, tene kATi Aya mahettare pUrI karI che ane tenA AdhAre bIjA zrIkADhyAcArye tathA A. maladhArI hemacaMdre vistRta TIkA racI che. dhyAnazataka' upara A haribhakrasUri vageree TIkA banAvI che. temaja temanA jitakalpa bhASya'nA AdhAre sAmaprabhasUrie ' tijitakalpa' ane A dharmAMdhASasUrie zrAddhajitakalpa banAvyA che. " " " A siddhasena 'jitakalpa'nI cUNImAM 6 padyothI temanI stuti kare che; jemAM temane AgamAnA vAstavika arzInA jJAtA, yugapradhAna, bahuzrutanA mAnanIya, sazucithAakuzala, darzIna, jJAna upayoganA vAstavika mArgamAM sthita, aneka munivara sevita, Page #215 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 19 jaina paraMparAno ItihAsa pramANa svasamavedI, parasamayanA jANu, sarvavidyAvizArada, samartha vyAkhyAtA, vistRta anuyegavALA, bahuyazavAlA, mahAjJAnI, gaNadharavAdane vistArathI samajAvanAra, anupama "vizeSAvazyakanA vidhAtA, "jita dAnakalpa' sUtranA kartA, parazAstranipuNa, Ada saMyamI ane kSamAzramamAM eka nidhAna jevA vagere vizeSa ApyAM che. temanA paricaya mATe A vizeSa sArthaka che ane ucita paNa che. ekaMdare vikramanI sAtamI sadInA uttarArdhanA A samartha yugapradhAna che. * 31. A svAtisUri-vIra saM. 1115 thI 1190. "dussamakAlasamaNasaMghathaya" ane "lekaprakAzamAM A AcAryane vAcaka umAsvAti tarIke oLakhAvyA che paraMtu A AcArya vAcaka umAsvAtithI judA trIjA svAtisUri che. A AcAryo caudaze pAkhI vyavasthita karI hatI. A mATe nIce mujaba be gAthAo maLe che - bArasavAsasaesu, puNNimadivasAo pakkhiyaM jenn| cauddasI paDhama pavvaM, pakappiraM sAhisUrihi // 28 // ("paTTAvalI samuccaya' pR. 196, "ratnasaMcaya' gA. 280) bArasavAsasapasuM, pannAsahipasuM vaddhamANAo / jaladrAvelo, pavitra vadariEi ("vicAraNi") A ja arasAmAM vAcaka umAsvAtinI upamA ApI zakAya tevA A siddhasenagaNi thayA che, jemane "mahAnizIthasUtranI uddhAraprazastimAM siddhasena divAkara tarIke navAjyA che. 32. A puSpamitra-vIra saM. 110 thI 1250. - 33. A saMbhUti-vI.saM. 1250 thI 1300. A ja arasAmAM maDheragacchanA A bhadrakIti yAne A bappabhakTi thayA che, je te yuganA yugapradhAna che. 34. mArasaMbhUtivI. saM. 1300 thI 1360. 35. A dhamaraSi-svargavAsa vIra saM. 1400. A arasAmAM rAjagacchanA A0 dhanezvara mahAna prabhAvaka thayA che. Page #216 -------------------------------------------------------------------------- ________________ AThamu ] A mahAra ane Aya suhastisUri 197 36. A. jyeSTAMgaNu-vI. saM. 1400 thI 1471 A. vimalacaMdrasUrinA ziSya vIraNujI te yuganA yugapradhAna che. sa'bhave che ke te aMgavidyAnA jJAtA hatA ane gaNi tarIke prasiddha hatA eTale teo ja jyeSTAMga gaNi hAya. 37. A0 phalgumitra-vI. sa. 1473 thI 1520. 28. A0 dhaghASa-vI. sa. 1520 thI 1598. teo rAjagacchanA A zIlabhadrasUrinA trIjA paTTadhara che. nAgAranA rAjA ANu ane zAkabharInA rAjAe ajayarAja, anAja tathA vigraharAja vagere temane guru tarIke mAnatA hatA; je rAjAonA sattAsamaya vi. saM. 1200 lagabhaganA che. nihavAH rAjA je dharma apanAve te rAjadhama kahevAya che. rAjadhamanI asara janatA ane samakAlIna dharma upara thAya e svAbhAvika che. temaja tatkAIna vibhinna dharmamAM rAjadhanI asara nIce AMtarika sa'ghaNu utpanna thAya e paNu sahaja che. samrATa azAka khoddhadharmI banyA eTale mauddhadharma ne rAjyAzraya maLyeA. e mauddhadharmanA kSaNikavAda zUnyavAda ke kriyAkSaNavAda vagerenI asara bIjA daOnA upara zuM thaI tenA ApaNune vyavasthita ItihAsa maLatA nathI, kintu jainadarzana upara tenI kaMIka aMze asara thaI hoya evuM tatkAlIna nihnavAnA itihAsamAMthI maLI zake che. * gautama buddhanA nirdeNu nAM 100 vaSaeN gayA bAda vaizAlImAM bauddha saMgati ( pariSada ) maLI, jemAM tenA be vibhAgA paDayA, 1 dha sthaviravAda ane 2 mahAsAMdhika. vaLI, khIjA thAya varSoM vItyA bAda baudhama mAM 18 nikAya ( saMpradAya ) thayA. tyAra pachI samrATa aopha thayI che. mahA sadhikamAM eka caityavAdI nAme saMpradAya hatA; temaja mahAsAMdhakanI AdhizAkhAmAM vaipuNyavAda nAmanA sa'pradAya janmyA hatA, je mahAzUnyavAdI za'pradAya hateA, je maMtrayAna, vajrayAna ane 84 siddhmA (84 nAtha) tarIke paNa prasiddhi pAmyA che. bauddha vidvAneA lakhe che ke maMtrayAna sUtro I. sa. pUrve 400 thI 200 sudhInAM maLe che. Page #217 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jaina paraMparAne itihAsa A arasAmAM jainadharmanA 1 ASADhAcArya, 2 azvamitra, ane 3 gaMga nitaMba thayA che, te paikInA ASADhAcAryane mata gata prakaraNamAM batAvI gayA chIe ane azvamitra tathA gaMgano. paricaya nIce pramANe che. cotho nihava avamitra:- vIra saM. 220mAM kSaNikavAdI azvamitra e nidbhava thaye che. te Arya mahAgirijInA ziSya koTinane ziSya hatuM. teNe paryAye pratyeka samaye palaTAya che, e siddhAMtane sAme rAkhI "dareka padArtho kSaNika che. karmakartA jIva bIjI kSaNe rahete nathI ane tenAM karma eTale pApa, puNya paNa nAza pAme che" e vicitra nirNaya karyo. AmAM te kALe rAjyAzraya pAmI phelAtA jatA bauddhadarzananA kSaNikavAdane vyAmoha ja hatA ema kahIe te cAle. tyArathI teNe pitAne na sAmucchedika yAne zunyavAdI mata calA A munie ekavAra rAjagRhImAM AvyA. tyAMnA dANa zrAvake teone samajAvavA mATe pakaDI pITAvyA ane sAdhuoe "tuM zrAvaka thaI sAdhuone kema pITAve che?" ema pUchayuM, tyAre dANIe parakhAvI dIdhuM ke, tamArA mata pramANe te kSaNe kSaNe payoya palaTAtA jAya che. e hisAbe nathI tame sAdhu ke nathI huM zrAvaka, nathI rahetA mAra khAnAre jIva ke nathI TakI rahetuM mAravAnuM pApa. basa, tarata munio samajI gayA ane sAce raste AvI gayA. bhagavAnanA zAsanamAM A ce nilava che. pAMcamo nihara gaMgadeva - vira saM. 228 mAM gaMgadeva pAMcame nihala thaye. te A mahAgirijInA ziSya dhanaguptano ziSya hato, teNe eka samaye be upaga na hoya, eka samaye be kriyA na thAya. A siddhAMtane sAme rAkhI "je kSaNe eka anubhava thAya tyAre lagAtAra eka ja anubhava rahe, paNa te kSaNe bIjo anubhava na ja thAya." Page #218 -------------------------------------------------------------------------- ________________ AThamuM ] Aya mahAgiri ane Aya suhatisUri 199 evA ni ya karyA hatA paNa eka vAra lagAtIra nadI UtaratAM tene uparathI garamI ane nIcethI ThaMDI ema eka kSaNe eka sAthe e kriyAnA anubhava thayA. AthI tene vicAra AvyA ke zAstramAM eka samaye e kriyAnI manA karI che, jyAre mane eka samaye e kriyAonu vedana pratyakSa che, tA sAcuM zuM ? teNe guru pAse AvI potAnI zaMkA dharI dIdhI. gurumahArAje uttara ApyA ke, mahAnubhAva! eka samaye e kriyA thatI nathI, paNa kSaNamAM asaMkhya samayA naDI jAya che tethI eka kSaNamAM aneka kriyAonA anubhava thAya che; te svAbhAvika che. tane nadImAM garamI ane zaradInA je anubhava thayeA che, te eka samayamAM nahIM kintu asaMkhya samayeAmAM thayela anubhava che. A asaMkhya samAvALA kSaNamAM thayela anubhavane eka samayanA anubhava che ema kahevuM te mATI bhUla che. vaLI, chadmasthane anubhavanA upayoga thatAM thatAM asakhya samayA cAlyA jAya che. e rIte paNa A tArA anusava eka samayanA nathI. eTale eka samaye e kriyA thAya nahIM, e zAstravacana sAcuM che. mATalu samAdhAna thavA chatAM gaMgadeve tene svIkAryuM nahI ane potAnA nave dvikriya mata calAnyA. A mata pazu vadhu kALa cAlyuM nathI. bhagavAnanA zAsanamAM AA pAMcamA nidbhava che. samrATa sa'prati A arasAmAM rAjakumAra kuNAla ane samrATa sa`prati e. jaina rAjAe thayA che. kuNAla te samrATa azokanA cuvarAja hatA, kintu tenI vimAtAnA prayAgathI te AMdhaLA banyA ane rAnta thavAne lAyaka na rahyo, AthI samrATa azeAke peAtAnA bIjA putrane yuvarAjapada Apyu. samaya jatAM kunnuAlanI rANIe saMpratikumArane janma ApyA. samrATa azokanA rAjyanA sAcA vArasadAra teA e hatA ja, eTale samrATe tene paNa yuvarAjapade sthApI, kumArabhaktimAM ujjainanA pradeza ApyA. Ama e yuvarAjo anyA. e ja kAraNe azAkanA mRtyu pachI tenA sAmrAjyanA Page #219 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 200 jaina paraMparAne ItihAsa [prakaraNa be bhAga paDayA che. azoka A saMpratikumArane rAjakhaTapaTane bhega na thAya te mATe ujajainamAM ja rAkhatA hatA. saMpratie paNa yuvarAjakALamAM ja A0 suhastisUrinA upadezathI jainadharma svIkAryo hatA, ane tene pitA kuNAla zAMta jIvana vitAvavA mATe takSazilAmAM rahetA hatA. tyAM tene dharmArAdhana karavA mATe takSazilAmAM mATe jinavihAra baMdhAvI Ape che, je takSazilAnA khaMDeremAM Aje paNa sarakApa vibhAgamAM kuNAlanA pa tarIke vikhyAta che. samrATa saMpratie yuvarAjakALamAM ane rAjA thayA pachI aneka jinAlayo banAvyAM, jinabiMba sthApyAM jainadharmane pracAra karAvyuM ane jenadharmanI prabhAvanA karI. vaLI, teNe yuvarAjakALamAM ja pazcima ane dakSiNa bhAratanAM rAjya chatI, pitAnA rAjyane vadhAro karyo hato. A vRttAMta upara A0 zrI suhastisUrijInA caritramAM AvI gayela che. - "himavaMta sthavirAvalInA ullekha pramANe "samrATa azoka vIra saM0 240 mAM maraNa pAme." eTale te ja samaye saMprati ujajainInI gAdIe beTho ane rAjA banyo. teNe pATalIputranI gAdIe besavuM joIe e jarUrI hatuM. paraMtu tyAM tenuM paricita keI na hatuM. jyAre virodhIo ghaNu hatA. pariNAme kuTuMbakaleza thAya ane mauryavaMza nabaLe paDe e paNa pratyakSa dekhAtuM hatuM. AthI saMpratie pATalIputra jaI tyAMnI gAdIe besavAnuM ucita mAnyuM nahIM. teNe bIjI tarapha pazcima ane dakSiNamAM pitAnA baLathI pitAnuM rAjya vadhAryuM hatuM, jemAM tene pArjita milakata 1 x Aje paNa ema bane che, jemake -mahAsabhA ane muslima lIganA kAraNe hindustAnanA hindustAna ane pAkIstAna ema be bhAgo paDayA che. "vIra vaMzAvaLImAM ullekha che ke samrATa saMpratie uttaramAM ghaMghANI, pUrvamAM hisagiri, dakSiNamAM Iragiri, ane pazcimamAM devapattana nagara jinaprAsAda banAvyA hatA. A uparathI tenA rAjyAraMbhakALanI rAjyanI sarahada maLI zake che. Page #220 -------------------------------------------------------------------------- ________________ A Arya mahAgiri ane Arya suhastisUri ra01 tarIke sateSa hatuM. eTale te ujajenanI gAdIe beTho ane samrATa banyuM. have pATalIputranI gAdIe saMprati Ave nahIM eTale rAjA kANuM te aMge kuTuMbakaleza thayo. aMte 3 varSa pachI vIra saM. 243 mAM puNyaratha pATalIputranI gAdIe AvyuM, jenuM bIjuM nAma dazaratha haze. tenA mRtyu pachI saM280mAM tene putra bRhadaratha rAjA thayA ane saM. 304 mAM tene senApati puSyamitra rAjAne mArI pATalIputranI gAdIe AvyA. bauddhadharma batAve che ke, azoke maraNa samaye pitAnuM rAjya bauddha saMghane dAnamAM ApI dIdhuM. azokane yuvarAja saMpadI hatA. teNe cAra karoDa senAmahoro vaDe A rAjyane kharIdI lIdhuM ane pachI te saMpadI pRthvIne rAjA banyA (divyAvadAna avadAna 29 tathA sivAyadAnAlpalatA) bauddha graMthamAM saMpratinuM nAma saMpadI lakhyuM che, jayAre purANomAM baMdhupAlita, saMgata, saptati ane saMprati nAma ApyAM che. saMpatinA sikakAmAM eka bAju upara-nIce rasa ane TI zabda lakhelA che bIjI bAju upara nIce 7 ane ... cilo *tArAnAthajI lakhe che ke-kuNAlane vikatAzaka nAmano putra hato. tibeTanA graMthamAM lakhyuM che ke, bAdazAha saMprati ma. saM. 235 mAM gAdIe AvyuM. ("InDIyana enTIkarI' pu. 32, 5, 230) che. go. bhAMDArakara lakhe che ke, saMpratine mAtra 10 divasane hatA tyAre gAdIe besADyo. (bhAMDArakara rIpeTa" I. sa. 1983, pR. 135) che. pizala sAheba mAne che ke, rUpanAtha, sAsarAma ane vairATanA zilAlekhe sammatie dAvyA che. (pre. rojaDevisa sAheba paNa ene sahamata che. ) ('InDIyana enTIkaverI' pu. 6 pR. 149) smItha sAheba jaNAve che ke-Almost all ancient Jain temples or monuments of unknown origin are ascribed by the voice to Samprate, who is in fact regarded as a Jain Asoka. (Smith, 'Early History of India," P. P. 202.) ("vizALa bhArata' kava ra75) Page #221 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 202 jaina paraMparAne itihAsa [ prakaraNa che. koI koI sikakAmAM : nI nIce prasthatika) paNa maLe che. A sikko tenA rAjyazAsana upara suMdara prakAza pADe che. sAmAnya rIte maurya sikkAomAM upara nIce gau ane jo zabda che. bIjI bAju upara-nIce . ane R cihno che. jene haMmezAM derAsaramAM prabhunI sAme cekhAnI AvI nizAnIo kare che. (meDana rIvyu, sane 1934 juna aka pRSTha 247) - "himavaMtasthavirAvalInA ullekha pramANe samrATa saMprati vIra saM. 24 mAM jenadharmanuM ArAdhana karI svarge gayela che. tene kaMI saMtAna na hatuM. avanita pArzvanAtha tIrtha: A0 suhastisUrinA hAthe ujajainamAM atiparvanAthanI sthApanA thaI che, jene ItihAsa nIce mujaba che: - Arya suharitasUrijI vihAra karatA karatA vidizAmAM zrI jIvita svAmInAM darzana karI ujajainamAM padhAryA che ane bhadrA zeThANInI vasatImAM UtaryA che. AcAryazrI ekavAra saMdhyA samaye nalinIzubha vimAnanA varNanavALA azayananuM parAvartana karavA lAgyA, A vakhate bhadrA zeThANanA putra avantie pitAnA mahelanA sAtame mALe beThA beThA A adhyayana sAMbhaLyuM ane ene UhApiTha karatAM jAtisamaraNa jJAna thayuM. tarata ja teNe nIce UtarI sarijI pAse AvIne kahyuM: "bhagavAna ! huM bhadrA zeThANano putra chuM. Apa jenuM varNana kare che te nalinI guma vimAnathI huM A chuM ane pharI tyAM javA IcchuM chuM mATe mane dIkSA Apo.' ' sUrijI bolyA-vatsa ! saMyamapaMtha sulabha ke saraLa nathI. ahIM te mINanA dAMte leDhAnA caNA cAvavA jevuM che. vatsa! agnine sparza kara sulabha che, paraMtu jinapraNIta aticAra rahita vrata pALavAM duSkara che. Page #222 -------------------------------------------------------------------------- ________________ M AThamuM:] A mahAgiri ane Arya suhastisUri 23 avantisukumAra bAlyo -gurujI! A vAta satya che. prA! huM dIkSA levAne atyaMta utkaMThita chuM paraMtu sAdhusamAcArI: cirakALa pALavA asamartha chuM. tethI himmata dharIne prathamathI ja anazana sahita dIkSA laIza. huM dhAruM chuM ke emAM kaSTa a5 raheze. te pa! Apa mane jakaDI dIkSA Ape. . sUrijI bolyA-vatsa! dIkSA levAmAM DhIla na karIza kintu tArA kuTuMbavarganI anujJA meLava. avantisukumAre ghare jaI rajA mAgI paraMtu baMdhuoe, mAtAe tene rajA na ja ApI, eTale avantisukumAre svahaste ja leca karI dIkSAne veSa paheryo ane pachI guru pAse AvI vidhipUrvaka dIkSA svIkArI pachI te gurunI AjJA laI mazAna bhUmimAM gayA. rastAmAM tIkSaNa kAMTA, kAMkarA ane paththara lAgavAthI temanA pagamAMthI lehInAM biMduo nIkaLyAM. temaNe dhIme dhIme cAlatAM "kaMthArikA kuMDa jhADanI nIce jaI anazana svIkAryuM. A vakhate eka ziyAlaNa potAnAM baccAM sahita AhAra zedhavA nIkaLI hatI te lohInI gaMdhathI cAlatI cAlatI jayAM atisukumAra hatA tyAM AvI. eNe ane enAM baccAMoe atisukumAranA pahelA paheramAM ane paga, bIjA paheramAM ane sAthaLa, trIjA pahore peTa, tathA cothA pahere uparano bhAga che ane avantisukumAra muni mRtyu pAmI nalinI gulma vimAnamAM devapaNe utpanna thayA. savAre bhadrA mAtA avantisukumAranI batrIsa vadhUo sAthe guru pAse AvI. guruvaMdana karIne gurujIne premathI pUchayuM ke, avantimuni kayAM che?" sUrijIe kahyuM: "e jyAMthI Avyo hato ane ene jyAM javuM hatuM tyAM te game che. bhatA mAtA ane putravadhUe A vRttAMta sAMbhaLI e samazAna bhUmimAM gayAM ane tyAM muninuM kahevara joI temaNe kAramuM bhayaMkara rudana karyuM. Akhare badhAne vairAgya raMga lAge che, eka sagarbha putravadhUne bAkI rAkhI putravadhuo ane bhadrA mAtA e dareke dIkSA lIdhI che. ' Page #223 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 104 jena paraMparAne ItihAsa [ prakaraNa A avantisukumAranI te garbhavatI strIe mahAkALI nAmanA putrane janma Ape hatuM. mahAkAle vi. saM. ra50 lagabhagamAM kSaprAnA kAMThe pitAnA smArakarUpe zrIavanipAnAthajInuM gagagacuMbI bhavya maMdira sthApyuM, jenuM bIjuM nAma mahAkALanuM maMdira hatuM, je rAjA puSyamitranA kALamAM mahAkALa mahAdevanA maMdira tarIke banI gayuM hatuM. samaya jatAM mahArAjA vikramAdityanA dharmaguru A siddhasena divAkare tyAM pArzvanAthajInI mUrti pragaTa karI che ane temanA upadezathI avanitapAzvanAthanA maMdirane jIrNoddhAra thaye che, Aje te sthAna avansipAzvanAthanA tIrtha tarIke prasiddha che. jaina guphAo : samrATa saMprati ujajainamAM yuvarAjapade hatuM tyAre ja teNe dakSiNapathamAM ane saurASTramAM pitAnI ANa phelAvI dIdhI hatI. AthI AMba, draviDa vagere dakSiNamAM ane saurASTramAM tyArathI AraMbhIne eTale mauryakALa, kSatrapALa ane guptakALamAM aneka jaina guphAo banI che, aneka jaina tIrtho vadhyAM che. - dakSiNamAM-kRSNA nadInA kinAre ayavalInI guphA, aIhela guphA, khAnadezanI sAme guphA, cevalA pAsenI aNukITaNakInI guphAo, jenuM varNana u. meghavijyajIe meghadUtasamasyalekha . 47 mAM karela che. kArUsAnI guphA, auraMgAbAdanI guphA, momInA bAdanI guphA, camAranA jaina guphA, jemAM vikramAdityanA samakAlIna AcArya Arya kAlakanA nAmavALe zilAlekha che ane IlerAnI guphA jyAM samrATa saMpratie bhagavAna neminAthane prAsAda banAvyo hate, vagere vagere.. saurASTramAM tAladhvajagiri, osamagiri, DhaMkagiri vagere jaina guphAo prasiddha che. pahADapura-baMgALamAM (gara jillAmAM E. B. RnA jamAlagaMja sTezanathI 3 mAIla dUra) pahADapura gAma che, jenuM Page #224 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ATha ] Arya mahAgiri ane Arya suhastisari 25 prAcIna nAma paDravardhana che. ItihAsa kahe che ke, aMtima kRtakevaLI A0 zrIbhadrabAhusvAmInA ziSya gadAsane munigaNa ahIM vicaratA hatA. tenI trIjI zAkhA paNa pAMDavaInikA nAmathI prasiddha che. pahADapurano prAcIna TIlo khodatAM temAMthI eka tAmrapatra prApta thayuM che. temAM lakhyuM che ke, gupta saMvata 159 mAM vaTagohalI gAmanA eka brAhmaNadaMpatIe nigrantha vihAranI pUjA mATe bhUmidAna karyuM. (moDane rIvyu' ogaSTa sane 1932, pRSTha: 150) A gupta saMvata te maurya caMdraguptane lAge che, jenuM bIjuM nAma mausaMvata che. sAMcItUpa, bhuvanezvarasUpa ane pahADapuratUpamAM ghaNuM sAmyatA che, kemake e traNe jenaUpe che. mALavAnI guphAo : udayagiri-vidizAthI 4 mAIla para udayagirimAM 20 guphAo banI hatI. je paikInI pahelI ane chellI guphAo te Aje paNa jenaguphAo tarIke oLakhAya che. vasamI guphAmAM Aryabha zAkhAnA muni zaMkarabhadra gupta saM. 106 mAM bha0 pAzvanAthanI pratiSThA karAvI hatI, jene zilAlekha Aje paNa maLe che. (zilAlekha mATe jue gata pRSTha 77) dhumanAra-buMdIthI keTA jatAM vacamAM vArolI, dhumanAranI pahADI, caMbala nadI, ane jhAlApaTTana-caMdrAvatI vagere sthAna Ave che. dhumanAranI pahADIne vyAsa deDhaka Tezana che. UMcAI 140 phITanI che, upara sapATa bhAga che, cAre bAju kudaratI koTa bane che, je korTamAM lagabhaga 170 guphAo che. jo ke temAM AjakAla bAvAe rahe che, nAnAM moTAM maMdiro ane caturbhuja viSNu, mahAdeva vagerenI mUtio che. keI kaI guphAomAM te UbhI ane beThI jaina mUtio tathA bauddha smRti e paNa che. caMbala nadI taraphanI guphA te jaina guphA che. tenA staMbhemAM jena kArIgarI vidyamAna che. ahIM bhagavAna rASabhadeva, zAMtinAtha, Page #225 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jaina para parAnA itihAsa raNa neminAtha, pArzvanAtha ane mahAvInnAmInI mUrtio che, jene lAkA pAMDava tarIke pUje che. eka cadraprabhunI pratimA paNa vidyamAna che. A dareka smRti e deza-triara pIDha U'cI che. bIjI eka 100 phITa lAMkhI, 80 phITa pahALI jaina guphA che, jene kA bhIma ajAra'tarIke ALakhAve che. A guphAmAM zastrasAra ane rAjalAka nAmanA AraDAe che. rAjaaAkamAM bha. AdinAthanI * pratimAo virAjamAna che. " 20 dhumanAranI guphAo danIya che; jo ke te I lAza, kAle sAseTa vagere prAcIna guphAo jeTalI vizALa nathI paraMtu e sauthI vadhu prAcIna che, emAM jarAya zaMkA nathI. A gufAmAM aneka adbhuta padArtho bharelA che. (a. 12) cadrAvatI-dhumanAranI pahADIthI AgaLa larApaTTana che, jenuM prAcIna nAma cadrAvatI che. caMdrAvatImAM prAcIna kALamAM 108 jaina derAsara hatAM, jemAM ekI sAthe ghaTAnAda thatA hatA. e ja kAraNe A zaheranAM AlarApaTTana ane ghaTatuM zahera ema khIta nAmA paDelAM che. Aje madirA vidyamAna nathI, paNa tenAM kharA najare paDe che. mAtra e-traNa madirA sArI sthitimAM vidyamAna che, te prAcIna kAlanA sauMdaryanI parAkASThA batAvI rahyAM che kemake A madirAnuM zilpakAma atyaMta suMdara che. uttara bhAgamAM za. zAMtinAthanuM maMdira che, je temAMnuM eka che. taLAvanA badha pAse. jaiteAnA nasiyAjI che, jemAM puSkaLa samAdhimaMdiro che. koTAnA mukhya maMtrI jAlamasihuM dhanavAnAne vasAvI rahyA karavA mATe cadrAvatInA sthAne A navuM jhAlApaTTana vasAyu che, ahI jaina AsavAdyA ane vaiSNavAnI mATI vasatI che. jaina maMdiramAM sa. 1103nA zilAlekha che. ahIMthI eka sa, 748nA zilAlekha maLyA che, te parathI samajAya che ke te samaye ahI durgAcala nAmanA parAkramI jaina rAjA hatA. (a. 13.) ( 'gaDha rAjasthAna' bhA. 2, a.12-13 ) Page #226 -------------------------------------------------------------------------- ________________ bAbu ! A mahAbhiri ane Arya suhastisari 207 ghAI-mALavAmAM bI. bI. enDa sI. AI. relavenA ratalAma, nAgadA ane keTAnI vacce akSAMza 24-15, rekhAMza 7mA para suvAsarA Suvasra che, tyAMthI sAteka mAIla dUra ghAsaI Ghasoi gAma che tenI pAse eka cAra mAIlanA gherAvAvALuM sUkuM taLAva che. tenA kinAre keTalAye daTAyela jaina derAsara ane samAdhi sthAnanAM avaze UbhAM che. te taLAvamAM tathA tenA kinAre be hajAra varSa pahelAnAM hajAro prAcIna avaze patharAyelAM che, jemAM kalApUrNa pratimAo, vividha keraNIvALA thAMbhalA, paththaranA TukaDA, senAnA gadhelA sikakA vagere aneka vastuo che. A saMzodhanathI madhya bhAratamAM caMbala nadIne kAMThe ane bIjI rIte kahIe te prAcIna dazArNa dezamAM A prAcIna jaina sthApatyano vadhAre thaye che* " gajapadatIrtha (pR. 59), jIvitasvAmI (pR. 20), vidizAbhIsA, sacI (pR. 76), udayagiri (pR. 77), dhUmanAranI guphAo, caMdrAvatI, ghAI, ane DhIMpurI tIrtha e dazArNa dezanAM prAcIna jene sthAne che. hIMpurI tIrtha: vimalayazA rAjAne sumaMgalA rANathI pupacUla ane puSpacUlA nAme putra putrI hatAM. loko puSasUlane kharAba vartananA kAraNe vaMkacUla kahIne bolAvatA. pitAe dezavaTo ApyAthI vaMkacUla, tenI bahena ane teno parivAra pahADI bhIlemAM jaI vasyA. vaMkacUle tyAM lUMTaphATane dhaMdho zarU karyo ane siMhaguhApaTTInuM rAjaya jamAvyuM. *Remnants of a ruined Jain temple and of Sam. adhi may still be seen there as evidence of Culture and great artistic excellence of people of those days. (BHARAT D. 81-7-50, jaina satya prakAza, kramAMkaH 179) Page #227 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 208 jaina paraMparAne itihAsa [prakaraNa eka vAra A suritasUrie AbuthI vihAra karI aSTApadajI jatAM vacamAM ahIM mAsuM karyuM vaMkacUle paNa pitAnA gAmamAM koIe dArU-mAMsa vAparavAM nahIM e manAIhukama karI muni one zuddha annajaLa maLe tenI pUrI vyavasthA karI paraMtu teNe AcArya mahArAjanuM vyAkhyAna sAMbhaLyuM nahIM. comAsA bAda teNe AcAryazrI pAsethI cAra pratijJA lIdhI . vaLI, koI prasaMge teNe A susthitanA ziSya dharmaSi ane dharmadattane comAsuM rAkhyA ane tenA upadezathI caMbalane kAMThe zarAvikA pahADInI pAse pahalImAM moTuM derAsara baMdhAvI temAM bhagavAna mahAvIra prabhunI pratimA padharAvI hatI. tyArathI A sthAna tIrtha banyuM ane saMgha yAtrA karavA AvavA lAgyA. ' prAcIna kALamAM eka nagarane rAjA zatru sAme yuddha karavA gaLe eTale tenI rANIe senAnA rathamAM be jinapratimAo lAvI A raktI nadIne kAMThe gupta nivAsa karyo hato ane rAjA yuddhamAM maryo che evA jUThA samAcAra sAMbhaLI ratha sahita pratimAone nadImAM padharAvI pite paNa jaLaprapAta karyo hate. rAjAe ahIM AvatAM A vRttAMta jANa dIkSAne svIkAra karyo, paraMtu te pratimAo nadImAM hatI. eka divase eka zeTha-zeThANI vahANa dvArA siMhaguhAnI yAtrAe AvatA hatA, zeThANIe dUrathI derAsarane vadhAvavA mATe senAnI kaMkAvaTImAM kesara-caMdana ane kapUra joLI taiyAra karyo, paraMtu kaMI bhUla thavAthI te kaMkAvaTI hAthathI chUTI nadImAM paDI ane senAnA rathamAM virAjamAna jIvatahavAmI bhagavAna pArzvanAthanA hRdaya upara jaI paDI. vaMkacUla rAjAe zeThanI vinatithI dhIvarane pANImAM utAryo dhIvara paNa pahelIvAra nadIne taLiye ja kaMkAvaTI laI AvyuM, bIjIvAra taLiye jaI bhagavAna pArzvanAthanI pratimAne laI Avyo ne trIjIvAra pANImAM Utaryo paNa bIjI pratimA tathA rathane lAvI zakyo nahIM. eTale te ratha ane te pratimA pANImAM ja rahyAM. vaMkacUle bhagavAna pArzvanAthanA biMbane bhagavAna mahAvIra svAmInA gabhArAmAM sthApyuM Page #228 -------------------------------------------------------------------------- ________________ AThamuM ] Arya mahAbhiri ane Arya suhastisari 2009 paNa te pratimA mULanAyakathI nAnI hatI, nAnuM bALaka heya tevI lAgatI hatI. AthI bhale tene cellaNa deva tarIke oLakhavA lAgyA. ane siMhaguphApalI paNa DhIMpurI tarIke prasiddha thaI vaMkacUle cAre pratijJAonuM pAlana karyuM hatuM ane tethI tene pitAne anukrame 1 jIva bacce 2 puSpacUlAne jIva baLe, 3 ujajaina mAM rAjasanmAna karyuM ane 4 bAramo devaleka mane ema lAbha prApti thaI hatI. A rIte vaMkacUle A tIrthanI sthApanA karI che. A jinaprabhasUri kahe che ke-DhIMpurI tIrtha Aje vidyamAna che ane tyAM e bane pratimAonI yAtrAne meLe bharAya che. te senAne ratha ane te pratimAjI paNa nadImAM gupta che. e mATe lekavAyakA saMbhaLAya che ke-eka bu dhIvarane vahANa thaMbhI javAthI tapAsa karatAM te rathanIkhIlI maLI hatI. te tene pitAne ghera laI AvyuM ane senAnA rathane uThAvI lAvavA manasuba karavA lAgyo, paraMtu e rAte tene uMgha na AvI, Dara lAge, ane mArI nAkhavAnA bhaNakArA saMbhaLAyA. eTale te savAre vahele UThI khIlIne jyAMthI lAvyuM hatuM tyAM mUkI AvyA ane sukhI thaze. vaLI, keI musalamAna, bhagavAna pArzvanAthanI pratimAne teDavA AvyuM hatuM tene hAtha ja tyAM thaMbhAI gayo. A pramANe tyAM ghaNuM camatkAra thAya che. (vividhatIrtha kalpa) mAladhArI A rAjazikharasUri lakhe che ke-Aje paNa sakala saMgha te ja DhIMpurImAM bhagavAna mahAvIra svAmI tathA celaNa pAzvanAthanI yAtrA pUjA ane utsavo kare che. (vi. saM. 1405 "catuviMzatiprabaMdha) A rIte DhIMpurI e prAcIna tIrtha che, je Aje saMbhavataH mALavAmAM caMbala nadIne kAMThe dhumbAranI guphA pAse caMdrAvatInA khaDera tarIke vidyamAna che. Page #229 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 210 jaina paraMparAno ItihAsa prikaraNa bIjA tIrtho: saMprati rAjAe zakunikAvihArane uddhAra karAvyuM, mAravADamAM ghAMghAmAM bhagavAna pavasvAmInuM, pAvAgaDhamAM bha0 saMbhavanAthanuM, hamIragaDhamAM bha0 pArzvanAthanuM, IleragirimAM bhagavAna nemanAthanuM, pUrva dizAmAM rahIza nagaramAM zrI pArzvanAthanuM, pazcimamAM devapattanamAM caMdraprabhunuM, IDaragaDhamAM zAMtinAthanuM maMdira baMdhAvyuM. siddhAcala, sivaMtagiri, giranAra, zaMkhezvara, nadiyA, brAhmaNavADA, vagerenA saMghe kADhI yAtrA karI ane tyAM rathayAtrAo paNa kADhI hatI. kamaLanera para saMpratie baMdhAvela jinamaMdira Aje paNa vidyamAna che, ema "TeDa rAjasthAnamAM ulalekha che. (jena satyaprakAza, kamaki 37) A ja arasAmAM kaliMgarAja varAje udayagiri ane khaMDagiri upara bIjI 11 guphAo banAvI hatI, ane tyAMnA maMdirano jIrNoddhAra kA hato. Page #230 -------------------------------------------------------------------------- ________________ prakaraNa navamuM A susthitasUri A0 supratibaddhasUri A suhastisUrinI pATe 12 paTTadhara thayA che, temAM pAMcamA A suthitasUri ane chaThThA A0 supratibaddhasUri che. A ane AcAryo kAkaMdI nagaranA vatanI hatA. zakuLamAM janmelA sagAbhAI hatA, vyADyApatya zetranA hatA. ane cAra jJAnavALA hatA. teo tIrthakaranTa dravyonA karoDamAazane pratyakSa joI zakatA hatA. A ane AcAryoe kumaragiri parvata upara ke jyAM rAjA zebharAye guphAo baMdhAvI hatI, ane bha0 AdinAtha prabhujInI suvarNa pratimAnI zrIsudharmAsvAmInA hAthe pratiSThA karAvI hatI, teja sthAnamAM kaThina tapasyA karIne koDavAra sUrimaMtrano jApa karyo hate. zrIsudhamavAmInA AThe paTTadhara sAmAnya rIte nigraMthagaca7. nA kahevAtA. jyAre A banne AcAryo ane pachInA AcAryo keTigacchanA gauravavaMtA birudathI prasiddhi pAmyA che. arthAta A samaye nirgathagacchanuM bIjuM nAma keTigaccha paDayuM. bane AcAryomAM A susthitasUri gacchanAyaka hatA, jyAre A sumatimahasUri vAcanAdAna karatA hatA. A susthitasUrinI 31 varSanI gRhasthAvasthA, 17 varSane sAmAnya vrataparyAya, 48 varSa sudhI sUripada, 96 varSanuM savAyu ane vIra saM. 339mAM kumagiri parvata upara svargagamana. Page #231 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 212 jaina paraMparAne ItihAsa [ prakaraNa A AcAryanA samayamAM jena zramaNasaMghanuM meTuM saMmelana thayuM hatuM ane bIjI AgamavAcanA thaI hatI. kumAragiri para bIjI AgamavAcanA ApaNe joI gayA chIe ke vI. saM. 160 lagabhagamAM paTaNAmAM A. zrIsthUlibhadrasUrinI adhyakSatAmAM pahelI AgamavAcanA thaI hatI. ane AgAme surakSita jaLavAI rahe te mATe vyavasthA karI hatI. paraMtu munienuM asaMga jIvana eTale kAyama samUha rUpe rahI zakAya nahIM ane eka dhAruM paThana pAThana cAlI zake nahIM ItyAdi kAraNe kaMThastha jinavANInI rakSAmAM aneka aMtarAye AvI UbhA rahetA, pariNAme jinavANane mukhapATha rAkhanArA munivaranI saMkhyA ochI thatI jatI hatI. AthI samrATa saMpratie ujajainamAM Arya suhastisUrinI adhyakSatAmAM eka zramaNasaMmelana meLavI, nAnakaDI AgamavAcana karAvI hatI. ane munivare dUra dUranA kSetramAM vicare ane tyAM paNa AgamAbhyAsa cAlu rahe, ema vyavasthA karAvI hatI. eTale tyAM sudhI paThana-pAThana barAbara rIte cAlatAM hatAM, paraMtu tyAra pachI thoDAMeka varSo jatAM ekAeka moTe rAjakAMtine AMcako lAgyo ane jinAgamanI rakSAnuM kAma kaparuM thaI paDayuM. senApati puSyamitra rAjadroha karI paTaNAnI gAdIe caDI beThe hatuM, teNe gAdI para AvatAM ja dhamAMdha banI jaina zrama ane bauddha zrama vagerene ziraccheda karAvI, kALo kera vartAvyuM hatA. AthI jene zramaNe ekadama kaliMga tarapha cAlyA gayA, teonuM paThanapAThana baMdha thayuM ane jinAlayane mATe dhakko lAge. A samaye kaliMgarAja bhikhurAya khAravela parama jena hatuM. teNe prathama puSpamitrane harAvI paMjAbamAM nasADI mUkyo, pachI kaliMgamAM AvI A susthitasUri ane A0 supratibaddhasUrinI adhyakSatAmAM kumAragiri para moTuM zramaNasaMmelana meLavI bIjI AgamavAcanA karAvI hatI. himavaMta sthavirAvalImAM lakhyuM che ke A muni Page #232 -------------------------------------------------------------------------- ________________ * * navamuM] A susthitari A0 supratibahari 21 saMmelanamAM jinakalpInI tulanA karanAra A mahAgirinA ziSya praziSya A. balisRhasUri, devAcArya A. dhasena vagere 200 zrama, A. musthita vagere 300 sthavirakalpI zrama, AryApiINa vagere 300 zramaNa, sIvaMda cUka selaka vagere 700 zrAvake, ane pUrNa mitrA vigere 700 zrAvikAo ekaThAM thayAM hatAM. vAcanAmAM 11 aMge ane 10 pUrvenA pAne avasthita karavAmAM AvyA hatA. A balissahasUrie A vAcanAnA prasaMge vidyApravAda pUrvamAMthI aMgavidyA vagere zAstronI racanA karI hatI. A susthitasUrine mukhya pAMca ziSyo hatA, jemane paricaya nIce pramANe che 1. sthavira A0 IMdradinna, je mukhya paTTadhara hatA. 2. A priyagraMthasUrijI, jemanAthI kaTikagaNanI pradhAna gaNAtI majijhamA zAkhA nIkaLI che. A AcArya harSapuramAM ahiMsAdharmane pracAra karI jenazAsana dIpAvyuM hatuM. 3 A0 vidyAdhara gopAla, jemanAthI kaTikagaNanI pradhAna gaNAtI vidyAdharI zAkhA nIkaLI che. (vIra saM 350) 4. A RSidatta. 5A arihadata (ahaMdutta) A guNasuMdarasUri: A arasAmAM A guNasuMdarasUri tathA zyAmAcArya thayA che. temane paricaya "yugapramAna paTTAvalI" temaja vAcakavaMzamAM Apela che. (jUoH pR. 180, 191) rAjA mahAmeghavAhana khAravela A AcArjanA samayamAM pUrva bhAratamAM mahAmevavAhanA nAmane mahApratApI ane jainadharmane mahAprabhAvaka rAjA thaye che. tenA saMkSipta paricaya A pramANe che mahAmeghavAhana rAjA khAravela te "himavaMta sthavirAvalInA Page #233 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 214 jena paraMparAne itihAsa [ prakaraNa kathana mujaba vizAlA nagarInA gaNasattAka rAjyataMtranA pramukha, paramahaMtapAsaka mahArAjA ceDAno vaMzaja che. mahArAjA ceDA ane magadha samrATe keNikanuM bhayaMkara yuddha thatAM Akhare mahArAjA ceDA anazana karI mRtyu pAmI vage gayA che. A vakhate mahArAjA ceDAne putra zobhanarAya tyAMthI nAsIne kaliMga dezamAM te vakhatanA rAjA sucananA Azraye gaye. kaliMga rAjAo bhagavAnazrI pArzvanAthanA upAsaka jena hatA. kaliMganareza sucanarAya paNa jeta hatA. tene saMtAnamAM putra na hatuM, mAtra eka putrI hatI. sucanarAye pitAnI kanyA ane rAjya bane zobhanarAyane ApyAM. tenA mRtyu pachI zobhanarAya kaliMgAdhipati banyuM. ane tene vIra saM. 18 mAM kanakapuramAM rAjyAbhiSeka thayA. zobhanarAya paNa pitAnI jema parama jainadhamI hatuM, te kaliMgadezamAM AvelA zatruMjayAvatAra rUpa kumAragiri ane ujajayaMtAvatAra kumArIgiri. tIrtha upara yAtrA karavA gaye. ahIM rAjA zreNikanA samakAlIna rAjA sucanarAye zramaNane dhyAna karavA mATe pAMca guphAo banAvI hatI, temaja zrI sudhamasvAmInA hAthe suvarNanI zrIRSabhadeva prabhujInI pratimAnI pratiSThA karAvI hatI. eTale A sthAna tIrtharUpa te hatuM jaze bharAye A tIrtha mahimA vadhArI khUba pracAra karyo. A zeSanArAyanI pAMcamI peDhIe vIra saM. 14lmAM kaliMganI gAdIe caMDarAya Aghe, tenA samayamAM magadhanA naMdavaMzanA AThamA rAja mahAnaMde ahIM kaliMga upara caDhAI karI hatI, je yuddhamAM kaliMganI khUba ja khuvArI thaI, deza pAyamAla thaye. kintu enI AjhAdInI tamannA UbhI rahI. naMdarAjA gussAmAM kumAragiri uparanA maMdirane teDIne suvarNa mUrtine paTaNA laI gaye. A pachI vIra saM. ra7mAM zobhanarAyanI AThamI peDhIe kSemarAja kaliMgane rAjA banyA. A kSemarAja paTaNAnI sattAne phagAvI svataMtra thaye hate. eTale magadhasamrATa azoke kaliMga upara punaH caDhAI karI. kaliMganI senAe paNa khUba jorathI tene Page #234 -------------------------------------------------------------------------- ________________ navamuM] A susthitari A supratibahAra 215 sAmane karyo ane tene parAjayanI sthitimAM lAvI mUkyo. pachI te azake paNa jhanUnamAM AvI magadhanI AkhI senA kaliMgamAM utArI, khUba julama gujArI, kaliMgarAjane harAvyo ane kaliMganI saMpatti lUMTI lIdhI. A ghaTanA vIra saM. 239 mAM banI che. ame kaliMgarAjane harAvyA pachI ahIM maurya saMvata calA. - bhAratIya itihAsakAre ane bauddha thaze suddhAM lakhe che ke azonA hAthe A chelle ja mahAbhayaMkara mAnavasaMhAra thaye hate. ahIMnA viratAbharyA ane karUNa Ta joIne Akhare azokanuM hRdaya dravI uThayuM. eTale teNe bahAdura kaliMgane svataMtratA ApI ane pite rAjya-lelupatAthI thatAM AvAM yuvo paNa baMdha karyA. kSemarAjane putra vuDarAja vIra saM 275 mAM kaliMganI gAdIe AvyuM. A vakhate kaliMgamAM zAMti hatI. kaliMganA tIrtharUpa kumAragiri ane kumArIgiri upara jaina zramaNa-nirco ane zramazuone comAsuM rahevA mATe 11 guphAo taiyAra karAvI te tathIne puna: sateja karyA. vira saM0 300mAM tene putra "zikakhurAya kaliMgane rAjA bace te paNa potAnA pUrvajonI jema parama jainadhamI ane mahApratApI thaye che. enAM traNa nAme prasiddha che. 1. bhikhurAya - jena nirgatha bhikSue-zramaNone parama bhAta hevAthI te zikakhurAja kahevAtuM hatuM. - 2. mahAmeghavAhana-ene enA pUrvajothI cAlyA AvatA mahAmegha jevA hAthInuM vAhana hovAthI te meghavAhana kahe. vAta teNe kumaragirinI eka guphAmAM hAthI chetarAvela che. Aje te guphA hAthIguphA tarIke prasiddha che. 3 khAravelAdhipati-enI rAjadhAnI samudrane kinAre hovAthI temaja enI rAjyanI maryAdA-sImA samudra sudhI hevAthI te khAravelAdhipati kahevAtuM hatuM. A zikakhurA magadhanA rAjA puSyamitrane harAvyA hatA, Page #235 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 216 jaina paraMparAnA itihAsa [prakaraNa pATalIputranI pAse gaMgAmAM peAtAnA hAthIne snAna karAvyuM hatuM, magatA rAjAe avAranavAra kaliMgane lUTIne je saMpatti laI gayA hatA, te pAchI vALI hatI, temaja AThame naMda rAjA sutranI zrIRSabhadevajInI je mUrtine laI gayA hatA, te mUrtine pATalIputramAMthI kila`ga lai jaI kumarigira paryaMta upara zreNika rAjAe baMdhAvelA maMdirane jIrNoddhAra karAvI, temAM tenA asala sthAne bhAre mahAtsavapUrNAMka sthApI hatI. A utsavamAM A susthita ane A supratibaddha AcaryAnI adhyakSatA hatI, ane tenA hAthe ja pratiSThA thaI hatI. vaLI, bhimmurAye kumArigira para navI guphAo karAvI, temAM mATI jinapratimAnI pratiSThA karAvI, zramanu saMdhane Ama MtrI mATu' zramaNusa malana karAvyuM, jemAM bIjI AgamavAcanA karAvI jinAgamAne vyavasthita karAvyAM. A ghaTanAethI A vakhate kumara giri tA mahAna tIrUpa banyu hatu. zikakhurAya jaina zAsananI mahAna prabhAvanA karI vIra sa. 330mAM svargavAsa pAmyA. enA putra vajrAya karliMganA rAjA banyA. te vI. sa', 362mAM svage gaye. teNe jainadharmanI prabhAvanA karI che. tenA pachI viTThaharAya liganA rAjA thayA. te paNa jainadharmanA mahAna upAsaka thayA che. enuM vIra sa'. 395 mAM svargagamana thayu' ( 'himava'ta sthavirAvalI', pR. 5 thI 8) A mahAmeghavAhana rAjA khAravelanA eka lekha I. sa. pUrve bIjA saikAnA erisAmAM giri paranI hAthIguphAmAM cADelA vidyamAna che je bhAratIya purAtattva vibhAgamAM aitihAsika ghaTanAe! ane jIvanacaritranuM varNana ApanAra sauthI vadhAre prAcIna ane mATI zilAlekha che. A lekha uparathI jANI zakAya che ke mahAmeghavAhana rAjA khAravela 'kali'ga cakravatI ' tarIke manAyeA che. A rAjAe AMdhra mahArASTra ane vidarbha dezane kaliMganI chatrachAyAmAM ANyA hatA. Page #236 -------------------------------------------------------------------------- ________________ navamuM] susthitasUri A supratibaddhasUri ra17 A rAjAne pratApa rAjyakALanA bIjA varSamAM ja mahI nadIthI kRSNa sudhI prasaryo hate, pachI te enI vijaya patAkA bhAratavarSamAM uttarApathathI mAMDIne pAMDaca deza sudhI pharatI thaI hatI. khAravele magaja para caDhAI karI bha0 zrISabhadevanI pratimA ke je "kaliMgajina" tarIke vikhyAta hatI, tene pAchI kaliMgamAM lAvI kumAragiri para maMdiramAM padharAvI hatI. kaliMganI rANIe jaina sAdhuo mATe vihAra baMdhAvyA hatA. zramane vastro ApyAM hatAM. rAjAe Agamone saMgraha karAvyo hato vagere. (jaina prAcIna lekha saMgraha, bhA. 1 jIna sAhitya saMzodhaka, varSa 3, aM. 4) zrIyuta jayasvAla mahadaya A lekhanI samIkSA karatAM Umere che ke, "A parathI jaNAya che ke, I. sa. pUrve 458 vi. saM. pave 400 varSe uDIsAmAM jainadharma eTale pracAra hato ke bhagavAna mahAvIranA nivaNa pachI 75 varSamAM ja tyAM mUrtio pracalita thaI gaI hatI. jenasUtromAM lakhyuM che ke, bhagavAna zrI mahAvIra pite uDIsAmAM gayA hatA ane tyAM temanA pitAnA eka mitra rAjya karatA hatA. A khaMDagirinA lekhamAM lakhyuM che ke, kumArI parvata para arthAta khaMDagiri upara jyAM A lekha che tyAM dharmavijayacakra pravaryuM hatuM, arthAt bhagavAna mahAvIre pote ja ahIM jenadharmane upadeza karyo hato, athavA tenA pUrvavatI kaI jina-tIrthakara upadeza karyo hate. tyAM parvata upara eka kAyaniSadI arthAta jenastUpa hatuM, jemAM koI arihaMtanuM asthi dATavAmAM AveluM hatuM. khAravelanI yA enA pahelAnA vakhatanI evI aneka guphAo ane maMdiro A parvata upara che, ke jenA upara pArzvanAthanAM cihno temaja pAdukAo che, je kerI kADhelAM che, ane brAhmI lipinA lekhavALAM che. temAM "jena sAdhuo rahetA hatA." e vAtane ullekha che. A uparathI e spaSTa che ke A sthAna eka jainatIrtha che temaja ghaNuM jUnuM che. (jena sAhitya saMzodhaka khaMDa 3 je, aMka 4, pR. 96). Page #237 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 218 jaina paraMparAne itihAsa prikaraNa AthI spaSTa che ke kaliMgadeza jainadharmanI prAcIna keMdrabhUmi che.* * AvI rIte A pratApI ane mahAna zAsanaprabhAvaka jenadhamI mahArAjA khAravela I. sa. pUrve basamAM kaliMga dezamAM ( zrInirmaLakumAra bas lakhe che ke, bhuvanezvaranuM sthApatya eka ane ajoDa che, ApaNe ahIMnA prAcIna ItihAsa mATe ghaNuM ajJAna chIe. bhuvanezvaranA liMgarAja maMdirathI agnikhUNe paki mAIla para dhavalI pahADa che, tyAM azoka zilAlekha che. bIjI dizAmAM pAMceka mAIla para khaMDa giri ane udayagiri che, tyAM samrATa khAravelanA zilAlekha che, Ama havA chatAM khAsa bhuvanezvaramAM kaI purAtana vastuo maLatI nathI; je saMbaMdhe zadhaLanI AvazyakatA che. aitihAsikadaSTie bhAskarezvaranuM maMdira vadhAre kImatI che. tenuM sthApatya vicArIe to rekhamaMdira ke bhadramaMdiranI kakSAnuM A maMdira nathI. vizeSa rIte joIe to nakkI che ke, zivaliMga moTuM che, tene DhAMkavA mATe zipamaryAdAne teDI prastuta maMdira UbhuM karavAmAM AvyuM hoya ema lAge che. zivaliMga 4 phuTa paheluM ane 8 phUTa UMcuM che, paNa gaurIpaTTanI laMbAI sAthe tene meLa khAte nathI. zivaliMga ane gaurIpadanA paththare paNa judI judI jAtanA che. AthI rAjekalAla mitra jaNAve che ke, prathama ahIM azakane stUpa hatA, tene haThAvI prastuta liMga sthapAyela che ane tenI upara maMdira UbhuM karavAmAM AveluM che. rAmezvaranA maMdira pAse azoka kuMDa upara staMbhano upalo bhAga che. amane eka phu datAM eka buddhadevanI ane bIjI jaina tIrthakaranI mUrti maLI hatI. bhAskarezvaranuM liMga prAcIna kALe azakane rUpa haze ema nakakI manAya che. tyAMthI maLela mUtionuM zi9 5 barAbara udayagirinI rANIguphAne maLatuM Ave che. maMdiranI uttaramAM giriguphAo che. tyAM be jainamUrtie jovAmAM AvI. ahIM ghaNI prAcIna vastuo bhagaMbhamAM dhULamAM daTAyela che. vizeSa prayatna karavAmAM Ave te ahIMthI ghaNu satya prakaTa thaze. bhuvanezvaranuM sthApatya navamIthI bIjI sadInA madhyanuM che. paraMtu AvuM zipa kayA graMthamAM batAvyuM che te zodhavAnI jarUra che. mahAnaMdanA banne kAMThe saunapura, bauda, narasiMhapura vagere rAjyonA prAcIna maMdiranI racanA bhuvanezvarane maLatI Ave che. (pravAsI baM, saM. 1341 vaizAkhane aMka pR0 35 thI 40 jaina satya prakAza 'maka 14a) Page #238 -------------------------------------------------------------------------- ________________ navamuM] A susthitari A0 supratibahari 219 thaI gayo che. A samaya sudhI kaliMgamAM jainadharmanuM prAbalya hatuM. ne AvanAra dimI paNa jainatvathI raMgAI jate hate. mATe ja vedadharmanA AcAryoe eka niyama banAvI rAkhyo hate ke sindhu-sauvIra-saurASTrAMstathA prtyntvaasinH| aGga-baga-kaliGgAMzca, gatvA saMskAramarhati // A lekha uparathI samajI zakAya che ke. bhuvanezvaranuM tIrtha e asalI zivatIrtha nathI. ApaNe jANIe chIe ke samrATa khAravele ahIM jaina maMdire vagere banAvyAM hatAM. zaMkarAcAryanA anuyAyIoe dharma AkramaNa karyuM tyAre jagannAthapurI vagere jainatIrtho ja zivatIrtho banyAM che, tevuM ja ahIM paNa banyuM che. eTale ke bhAskarezvara e prAcIna jinamaMdira che. jo ke lekhaka ahIM bauddha vastu hovAnuM jaNAve che te mAtra jaina thApatya ane jene ItihAsanuM jJAna na hovAnA kAraNe hoya ema lAge che. A sthAnamAM bauddho karatAM jene vadhAre lAgevaLage che, e vAta te tyAMnI hAthIguphAnA lekhe ja puravAra karI Ape che. AthI spaSTa che ke, bhuvanezvara, udayagiri vagere vagere jaina dharmanAM prAcIna keMdro che. eka vidvAna lakhe che ke, orisAnA bhuvanezvaranI pUrve 2 mAIla dUra karAtatvakhAtAe bI. bI, lAlanI dekharekha nIce khedakAma karyuM che, temAM lagabhaga eka mAIla lAMbe, eka mAIla pahe, 8 daravAjAvALo samacorasa zizupAlagaDha nIkaLyo che, jene pAyA Azare 100 phuTa pahe che cAre bAju khAI che temAM Aje paNa pANI bhareluM che. samrATa khAravele kaliMga nagarane gaDha samarAvyo hato tema zilAlekhamAM sucana che to te liMganagara te A zizupAlagaDha ja have joIe. eTale A bhAratavarSane 2100 varSa jUne kile che. ("prajAbaMdhu', tA. 15-8-1948 je. sa. pra. ka. 177) Page #239 -------------------------------------------------------------------------- ________________ prakaraNa dazamuM A0 zrIkadinnasUri A AcAryane vizeSa paricaya maLatuM nathI. saM. 188tnI paM. khuzAla "paTTAvalImAM ullekha che ke teo vihAra karI meza padhAryA hatA. A arasAmAM temanA gurumAI A. priyagraMthasUri ane A nAgasUri e prabhAvaka AcAryo thayA che. A priyagraMthasUri A suthita ane A0 supratibaddhasUrinA bIjA paTTadhara A. priyagraMthasUri mahAprabhAvaka maMtravAdI thayA che. ajamera pAsenA harSapura (jhima) nagaramAM 300 jinamaMdire hatAM, 400 ajena maMdira hatAM, 1800 brAghANenAM ghara hatAM, 3600 vaNikanAM ghara hatAM, 900 bagIcA hatA, 700 vA hatI, 200 kUvA hatA, ane 700 dAnazALAo hatI. AvA saMpattisaMpanna harSa pura nagaramAM A0 priyagraMthasUri vihAra karatA padhAryA. ahIM te vakhate brahANee eka meTe yajJa AraMbhya hato, emAM bAkaDAnuM balidAna devAnuM hatuM. bAghANe bakarAne zaNagArIne vedI pAse laI gayA, A samAcAra zrAvake dvArA sUrijIne maLyA. sUrijIe maMtro vAsakSepa ApI, zrAvakene kahyuM ke, A vAsakSepa bAkaDA upara nAkhaje, eTale badhuM ThIka thaI raheze. zrAvakee te vAsakSepa laI bekaDA upara nAkhe, basa ! bekaDe cheDI vAramAM vAsakSepanA prabhAve aMbikA devIthI adhiSThita thaye, ane te mAnavI bhASAmAM beH "tame mane agnimAM balidAna ApavA laI jAo che, paraMtu je huM tamArI Page #240 -------------------------------------------------------------------------- ________________ dazamuM ] A0 zrI dinari je nirdaya thAuM te tamane kSaNavAramAM mArI nAkhuM ema chuM. yadi mArA hRdayamAM dayA na hota te krodhita thayelA hanumAnajIe rAvaNanI laMkAnagarInI je dazA karI hatI, te dazA tamArA nagaranI karatAM vAra na lAgata." A sAMbhaLI brAhmAe pUchayuM: "tuM keNa che? tAruM zuM svarUpa che? te kahe," bekaDe be huM agni chuM. beka mAruM vAhana che, tame tene zA mATe haNe che? bIjuM tame yajJamAM je pazubalidAna Ape che, emAM dharma nathI ja. je sAce dharma tamAre samaja hoya te ahIM padhArelA A priyagraMthasUrine pUche, temanI pAsethI satya dharma sAMbhaLI tame te satya dharmane AcAramAM mUke. teo satyavAdIomAM zreSTha che. brahmanuM TeLuM A sAMbhaLI RbharyuM ane teNe A priyagraMthasUrijI pAse jaI satyadharma samajI svIkArIne yajJamAM thatI nirdoSa jIvenI hiMsA baMdha karI dIdhI. AvI rIte A sUrijIe hiMsAmaya yajJa baMdha karAvI ahiMsA dharmane mahAna pracAra karyo hate. harSa puranuM asalI nAma madhyamikA nagarI hatuM. cittoDanA rAjA alaTanI rANI harSadevIe tyAM ja harSapura vasAvyuM che, je Aje hAMsoTa evA nAmathI prasiddha gAmaDuM che. sthavira nAgasUrijI: teo Arya mahAgirisUrinI paraMparAmAM thayela sthavira keDi. janA ziSya hatA, ane vAcaparaMparAnA vAcanAcArya hatA. kazAnavaMza: cInanI vAyavya sarahada para vaselI Iyuci baba2 jAtie vAhIka para pitAnI sattA jamAvI, te jAtinI kuIzayAMga vaMzanA kiuciukiu e hindukuza parvata para pitAne adhikAra sthApe, tenA ja putra enakAu ciMtAIe zuMgAnA paDatA kALamAM bhAratanA uttara vibhAgamAM pitAnuM rAjya vistAryuM ane mathurA vageremAM rAjadhAnI sthApI. tene vaMza te kazAnava za Page #241 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 22 jaina para parAnA itihAsa [ prakaraNa tarIke jAhera che. temAM DasIjha, kaniSTha, vasiSTha, haviSka, vasudeva, vASpa, zuzana, khuzana vagere rAjAe thayA che. kuzAna rAjAe jainadharmanA premI rAjAe che ane temanA zAsanakALamAM mathurA vagere sthAnAmAM aneka jinamadirAmanyAM che, jimie khanyAM che, je paikInI ghaNI jinapratimA, bhagavAna zrImahAvIrasvAmInA garbhApahAranI kheADhelI zilA, vagere Aje lakhanomAM kezarabhAganA myujhiyamamAM surakSita che. te samayanA zilAlekha-pratimA lekhaneA namUnA nIce Apu chuM. mahArAjasya rAjAtirAjasya devaputrasya pAhika niSkasya saM. 7 hai. 2 vi. 20-6, patarata pUrvAnAM artha(3)TrendriyiAto gaLAto, ArthanAgabhUtikiyAto kulAto, gaNia Aryabuddhisirista ziSyo vAcako Aryasenikasya bhaginI. (prAcIna lipimAlA, pR0 54 ) - kaniSka sa'0 7 caitra zudghi 15 dine uddedgagaNa nAgabhUya kulanA AcArya Arya buddhizrInA ziSya vAcaka Aya zreNikanI e..... A pramANe te samayanA zilAlekhAvALI ghaNI jinaprati mAe mathurAmAM vidyamAna hatI, jinapratimAonI prAcInatA sAbita karavAmAM A zilAlekhA paNa meATe kALA Ape che, sAtheAsAtha " zvetAMbara jainadharma ja asalI jainadhama che. " e vAtane paNa A zilAlekhA bahu ja spaSTa karI de che. (gaNu ane kula mATe jue : pR0 176 ) phlITa sAheba te| A kuzAna rAjA kaniSTathI ja vikramasaMvatanA prAraMbha mAne che, eTale ke kaniSkasaMvata e ja pAchaLathI vikramasaMvata jAhera thayA che. kAI vidvAna rAjA kaniSkane vikramanI pUrva sadImAM mUke che, jyAre kAi vidvAna tene isvIsananI pahelI sadImAM mUke che. Page #242 -------------------------------------------------------------------------- ________________ prakaraNa agiyAramuM A0 zrI AryadinnasUri A AcAryazrIne vizeSa paricaya maLato nathI. temane mukhya be ziSya hatA. 1. Arya zAMtizreNika. 2. Arya siMhagirijAtismaraNa jJAnavALA hatA. Arya zAMtizreNika A AcAryazrIne ziSya parivAra uccAnagaranI Aju bAju vihAra karatA hatA, jethI emanAthI ucAnAgara zAkhA nIkaLe che. "tatvArthasUtranA racanAra vAcakavarya zrIumAsvAti mahArAja A zAkhAnA che. - A. zAMtizreNikane mukhya cAra ziSya hatA, te A pramANe - 1. stha0 AryazreNika-jenAthI aja seNiyA zAkhA nIkaLI che. 2. stha0 AryatApasa-jenAthI ajaja tApasI zAkhA nIkaLI che. 3. stha0 Aryakubera-jenAthI ajaja kuberI (kuberA) zAkhA nIkaLI che. 4. sthaLa AryaRSipAlita jenAthI aja IsipAliyA zAkhA nIkaLI che. saM. 1889 nI paM, khuzAla paTTAvalImAM ullekha che ke, A AdittasUrie dakSiNamAM karNATaka sudhI vihAra karyo hato. teo roja navInuM paccakakhANa karatA hatA ane upAdhimAM cauda upakaraNa rAkhatA hatA. atyAra sudhI te kaI muni kALadharma pAme te Page #243 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 224 jena paraMparAne ItihAsa [prakaraNa bIjA munie tenA zarIrane nigna sthAnamAM laI jaIne pAThavI detA hatA, pariNAme te zarIra janAvaronA kAmamAM AvatuM hatuM, evI pravRtti hatI. A AcAryanA samayamAM caMderI nagarImAM eka sAdhu kALadharma pAmyA eTale tenA dehane sAdhuoe vesarAvyuM ane pachI gRhasthoe tene agnisaMskAra karyo e rIte A AcAryazrInA samayamAM agnidAnanI prathA cAlu thaI che, je Aje paNa te rUpe ja cAlu che. A arasAmAM jainazAsanamAM ghaNuM prabhAvaka purU thayA che. jemAMnA mukhya mukhya nIce pramANe che. A0 zyAmAcArya ziSya A pAMDilya, Aya kAlakari, Arya khaTAcArya, pAdaliptasUri, A rudradevasUri, A zamaNasiMhasUri, A dharmasUri, vRddhavAdisUri ane A siddhasena divAkara tathA samrATa vikramAditya ane sAtavAhana vagere. A yAmAcArya ane tenA ziSya A pAMDilyano paricaya vAcakavaMza pRSa 181 mAM AvI gayA che. bIjA kAlikAcArya taha gaddabhillarajassa, cheyago kAligAyariA hohii| tevaNNacausaehiM, guNasayakalio suapautto // chattIsa guNovaveo, guNasayakalio phaajutto|| (apApAkhaDakapa, dusamakAlasamaNusaMdhathayuM avasUri) A nAmanA 4 AcAryo thayA che, jemAMnA eka zrI Arya zyAmAcArya (prathama kAlakAcArya)ne ulekha AvI gayA che. bIjA kAlikAcAryano paricaya nIce pramANe che. temanuM janma sthAna dhArAvAsa nagara che. tyAMnA rAjA vIrasiMha temanA pitA, ane rANI susuMdarI temanI mAtA hatI, temanuM pitAnuM nAma "kAlaka" kumAra hatuM, temane sarasvatI nAme eka bahena hatI. A bahena rUparUpane aMbAra hatI, temaja tenA nAma pramANe guNa hatA. jANe sAkSAta sarasvatI ja hoya evI A sarasvatI hatI. Page #244 -------------------------------------------------------------------------- ________________ agiyAramu' ] A zrIdintasUri 21 bhAI ane bahenane atizaya prema hatA. te dareka kAryamAM prAya: sAthe ja rahetA. eka vakhate te bhAIbahena gheADAo upara esI nagara khahAra jatA hatA, tyAM temaNe dharmopadezanI ganA sAMbhaLI. teone tapAsa krarAvatAM jaNAyuM ke A guNAkara nAmanA mahAna jainAcAya ahI dha dezanA ApI rahyA che. kAlaka AlyA: cAle, ApaNe paNa sAMbhaLavA jaie. eTale bhAIbahena, sAmA ane matrIo tyAM upadeza sAMbhaLavA gayA, kAlakakumAra ane sarasvatIne sUrijInA upadeza sAMbhaLI vairAgya upanyA ane te bannee mAtApitAnI anujJA laI guNAkarasUrijI pAse jaina dIkSA svIkArI. kAlaka suni zAstro bhaNI AcArya manI meATA ziSyaparivAra sahita ujjayinI padhAryA. te nagara bahAra udyAnamAM rahyA che, dharma dezanA ApI rahyA che. temanAM mahena sarasvatI sAdhvIjI paNu temane vaMdanA karavA ujjayanI AvyAM che, jenA rUpa, guNu ane jJAnanI khyAti rAjA pAse pahoMcI. A samaye ujjayinImAM gabhila rAjA rAjya karatA hatA; te kAmAMdha rAjA hatA. ekavAra te saMdhyA samaye pharavA jatA hatA, ane sAdhvIjI sarasvatI sAmethI Thele jaIne AvatAM hatAM. rAjAe temane jotAM ja kAmAMdha anI peAtAnA nAkarA dvArA temanuM apaharaNa karAvyuM. sAdhvIjIe ghaNI bUma pADI,paraMtu khAjapakSInA mAMmAM sapaDAyelA zikAranI mAphaka temane kAI khacAvI zakyuM nahi. A samAcAra tyAM rahelA zrIkAlakAcAryane paNa maLyA. sUrijIe mahAjana mokalI rAjAne samajAye, paraMtu rAja kAi rIte samajyuM nahI, AcArya jaIne ene samajAvavA prayatna kyAM, paraMtu kAmAMdha rAjA koI rIte na mAnyA; tyAMnA buddhivAnA temaja pADAzanA bIjA rAjAe paNa gabhilane na tA samAvI zakayA, ke na tA ene pApakarmathI pAcho vALI zakayA. Akhare kAlikAcA jI paMjAkha thaIne hiMda mahAra IrAnamAM gayA ane IrAnanA kSatrapa zahenazAhano nAnA nAnA zAhI rAjAone peAtAnA Page #245 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 226 jaina paraMparAno itihAsa prikaraNa bhakta banAvyA. ekavAra IrAnanA zahenazAhe gussAmAM AvIne pitAnA tAbAnA 96 zAhIonAM mAthAM maMgAvyAMsUrijIne A samAcAra maLyA tyAre temaNe e darekane bacavuM hoya te hiMdustAna AvavA jaNAvyuM, teo potapotAnA kAphalo laIne samudramANe vahANa dvArA ravAnA thaI saurASTranA kinAre AvI UtaryA. teoe prathama saurASTra jItyuM ane pachI ethe varSe bharUcanA rAjAne sahakAra sAdhI lATanA raste thaI ujajena upara hallo karyo. gadalila rAjA gadabhAvidyAnA abhimAnathI naciMta hate. ene ema hatuM ke mArI gardabhIvidyAthI ene avAja jyAM jyAM saMbhaLAze, tyAM tyAM badhAya mRtyu pAmaze. kAlikAcAryajIne A vidyAnI khabara hatI tethI temaNe jayAre rAjA vidyA sAdhIne kilA upara ubho rahI je avAja karavA taiyAra thAya che ke tarata ja layavedhI bANa pheMkanAra 108 dhanurdhArIonA 108 AthI rAjAnuM ma purAvI dIdhuM. AthI rAjAnI vidyA cAlI gaI. Akhare ghera yuddha thayuM, rAjA hAryo, marAyo ane zAhI rAjAo ujajenInA mAlika banyA. pachI te TUMka mudatamAM ja A zrI kAlikAcAryane bhANeja rAjA balamitra ane bhAnumitra e zAhIone harAvI avantipati banyA che. A balamitra-bhAnumitra e ja prasiddha vikrama saMvata pravartaka rAjA vikramAditya. A kAlikAcA- pitAnI bahena sAdhvIjIne choDAvyAM. ane prAyazcitta ApIne zuddha karyo. cethanuM saMvatsarI mahAparva A kAlakasUri ekavAra ujajenI ke bharUcamAM comAsuM hatA. temaNe rAjA balamitranI bahena bhAnuzrInA putra malabhAnune dIkSA ApI hatI. AthI rAjAne AcAryadeva upara kaMIka aprIti thaI. bIjI tarapha rAjapurohita dhamaSI hatA, te AcAryazrInA tejane sahI zakyo nahIM, AthI AcAryazrIne te dveSa karavA lAgyo. teNe prathama te evI vyavasthA karI ke jenamunione nirdoSa AhAra Page #246 -------------------------------------------------------------------------- ________________ agiyAramuM] A0 zrotrisUri -227 pANI maLI zake nahIM, pachI rAjAne bhaMbheryo ke AcArya mahArAja dharmanA rAjA che, tame dezanA rAjA che, jyAM jyAM sUrijInA punita caraNe paDe tyAM rAjAthI cAlI zakAya nahIM vagere vagere. A kAlaka A vAta jANI tyAMthI vihAra karI dakSiNamAM pratiSThAnapura padhAryA. A arasAmAM pratiSThAnapuramAM sAtavAhana rAjA hatuM, je jainadharmane parama upAsaka hatA. tenI rANIo paramajaina hatI. tyAM paryuSaNa parvanA divase AvyA. bhA. zu. 5 ne divase saMvatsarI mahAparva ujavavAnuM hatuM paraMtu te vakhate te pradezamAM bhA. zu. 5 ne divasa laukika Idraparva tarIke ujavAtuM hatuM ane tenA mahatsavamAM rAjA-prajA ekasarakhI rIte bhAga letA hatA. AthI rAjAe sUrijIne vinati karI ke, bhA. zu. 5 laukika parva. motsava hovAthI mAre tyAM javuM paDaze, te Apa saMvatsarI parva bhA. zu. 5 ne badale bhA. zu. 6 ne divase kare, jethI huM tenI barAbara ArAdhanA karI zakuM. AcArya mahArAje jaNAvyuM ke, te divasanuM ullaMghana karAya nahIM. AthI rAjAe pharI vinati karI ke te. aNagatothe paryuSaNa parva kare. AcArya mahArAje jaNAvyuM ke, bhale tema karIzu. eTale AcArya mahArAja rAjA ane zrI saMghe te varSe bhA. zu. 4ne divase saMvatsarI mahAparvanI ArAdhanA karI. bIjA varSathI samasta saMghe TharAvyuM ke havethI daravarSe bhA. yu. pAne Agale divase bhA. . ne divase saMvatsarI mahAparva ujavavuM. tyArathI lagabhaga 1100 varSa sudhI hiMdanA samasta saMghe avibhaktapaNe bhA. zu. ane divase saMvatsarI mahAparva ujavyuM che ane Aje paNa e ja aNutara cothe saMvatsarI ujavAya che. * mahAvibhUie paviTTho kAlagano / paviDhe he ya bhaNiya, bhavyasudapaMcamIe pajosavijati / samaNasaMgheNa ya paDivanaM // tAhe ranA bhaNiyaM--tadivasa mama logANuvittIe iMdo (iMda-maho) aNu. jANeyamyo hohitti / sAhU ceie Na pajjuvAsesa, to chaThThIe pajjosavaNA kijau / AyarieNa bhaNiya- Na vaha akameuM / Page #247 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jaina para parAnA itihAsa [ prakaraNa te peAtAnI sAthenA avinayI ziSyAne samAvavA mATe ujjainathI ekalA ja vihAra karI svarNabhUmi padhAryA hatA. tyAM temanA praziSya A. sAgaracaMdra birAjatA hatA. temaNe paNa gurujIne oLakhyA nahI. ane apuSpInuM svarUpa pUchyuM'. AcArya zrIe tene vizada rIte vadhu yu. pachI tA bIjA ziSye tyAM AvI pahAMcyA ane A sAgaracaMdre gurujIne oLakhIne khamAvyA. A A kAlakasUri mATe pazu prathama kAlakAcA jI jevA ja indra samakSa nigeAdanA AkhyAnanA ullekha maLe che. temaNe prathamAnuyAga, gaDikAnuyoga ane kAlakasahitA vagere graMthA banAvyA hatA. 228 A zrIkAlikAcArye khalamitra, bhAnumitra-samrATa vikramAditya, rAjA sAtavAhana, irAnanA zAhI saradArA vagerene pratimAkhyA che. temaNe mahAna rAjyakrAMti ane mahAna dharma krAMti karI che. emane pratApa ane prabhAva evA che ke bhAratanA saMdha temanI AjJAe mAnya rAkhe che. tee vIra sa. 465mAM svage gayA, evA ullekha maLe che. kAlakAcAryanI saMtati khaMDilagaccha-kAlikAcAya gaccha, bhAvAcAya gaccha ane bhAvaDagaccha tarIke prasiddha thayela che, tee digga dhamAM caMdrakulanuM nAma ApatA hatA. A pramAcaMdrasUrijI munizanI paraparA joDanArA AMkaDA Ape che ke, A guDDAkaranA ziSya prathama kAlikAcArya thayA. ( kAlikAcArya prama'dha ) vidyAdharavaMzamAM zrutasAgaranA pAragAmI tAhe ( rannA ) bhaNiyaM - to aNAgayApa cautthIe pajosavijjau ? | AyarieNa bhaNiyaM - evaM bhavau / tAhe cautthIpa pajosavitaM / evaM jugappahANehiM kAraNiA cautthI pavattiA sA cetra aNumayA savvasAhUNaM / -( zrInizIthasUtra cUrNi, u0 10 / paryuSaNAdazazatakaM ). rannA bhaNitaM - to cautthIe bhavatu / AyarieNa bhaNiyaM - evaM hou tti, cautthIe katA pajjosavaNA / evaM catthI vi jAyA kAraNiyA / - ( paryuSaNAcUrNi ) Page #248 -------------------------------------------------------------------------- ________________ agiyAramuM ] A zInisari 229 A kAlikanI paraMparAmAM A0 nAgahasti, A0 pAdaliptasUri thayA. (pAdaliptasUri prabaMdha) vidyAdhaAnAthamAM pAdaliptasUrinA vaMzamAM A0 paMDilTa A vRddhavArijI thayA. (vRddhavAdisUri prabaMdha) ane pAMDilyagacchamAM A bhAvadevasUri thayA (vIrasUri prabaMdha) Ane artha e ja thAya che ke vAcakavaMzanA vAcanAcArya guNa suMdarasUrinA ziSya codapUrI A0 zyAmAcArya thayA. tenI vAcaka- paraMparAmAM stha0 keDikSanA ziSya stha0 nAgari, A pAdaliptasUri, A0 skaMdilAcArya, A vRddhavAdijI thayA che ane A kaMdilanI paraMparAmAM A bhAvadevasUri thayA che. A bhAvedevasUrinI navamI pATe thayela trIjA bhAvedevasUri saM. 1312nA "zrI pArzvanAtha caritramAM temaja "kAlikAmAM "kAlikAcAryanA vaMzamAM khaMDila gacha utpanna thayela che ane pote A kAlikanA saMtAnIya che? ema spaSTa kare che. eTale e nakkI che ke A kAlakasUri pachI A. SaDilyathI khaMDilUgacha nIkaLe che ane temAM A bhAvadevasUri thayA che. itihAsanA AdhAre kAlikAcArya cAra thayA che. temAMnA trIjA kAlikAcArya vAzAkhAmAM ane cothA prAyaH nAIlakulamAM thayA che. jyAre pahelA ane bIjA kAlikAcArya A0 guNAkarasUri ane A aMdilasUrinA vacalA gALAmAM vidyAdharavaMzamAM thayA hoya ema uparanA lakhANu-saMkate uparathI anumAna karI zakAya che. paMDilagacha e A kAlakanI saMtatino svataMtra gaccha che, kiMtu A vasenasUrinA samayamAM zramaNasaMghe maLI cAra kunI vyavasthA karI, tyAre A ga7 caMdrakuLamAM sAmela thayo haze. tethI ja A prabhAcaMdrasUri paMDilagacchane caMdragaccha tarIke ja oLakhAve che. AthI e paNa anumAna thAya che ke te kuLavyavasthAmAM kaMdilAcAryanI saMtati caMdra kuLamAM bhaLI gaI haze. game te he paNa kAlikAcAryanI paraMparAmAMthI paMDilaga che. nIkaLe che. (vIra saM. 414 lagabhaga) Page #249 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 200 jana paraMparAne itihAsa [prakaraNa ItihAsa kahe che ke paMDilUga A bhAvavarizna pachI bhAvaDAragaccha, ane bhAvaDaga evA nAmathI prasiddha thayela che. paMjAbanA jene paNa A bhAvaDAragacchanA zrAvake che je Aje paNa bhAvaDA tarIke prasiddha che. je bhAvaDAragacchanA AcAryanI "paTTAvalI" praha 34mAM ApIzuM. * A kAlakari paMjAbamAM comAsuM karI IrAna tarapha padhAryA hatA tyAre paMjAbanA jene kAlakAcAryanA upAsaka banyA hatA. tethI ja teo bhAvaDaragacachanA zrAvake che. paMjAbamAM jainadharmanAM ghaNAM zubha kAryo thayAM che, jemake rAjA bAhubalIe bhagavAna RSabhadevanuM dhyAnacakra sthApyuM, bhagavAna pArzvanAthane upasarga thayo, jayAM ahi chatrAnagara vasyuM. bha0 mahAvIrasvAmIe vItamayanagara (mohana je Dera)nA rAjA udAyIne dIkSA ApI. samrATa saMpratie pitAnA pitA kuNAla mATe jinAlaya baMdhAvyuM je Aje kuNAlatUpa' tarIke prasiddha che. zuMgarAja puSyamitra Avyo tyAre sAkara AdimAM jinAla ane munio hatA bIjA kAlIyAjIe Ina javA pahelAM A pradezamAM vihAra karyo. A zAMtizreNikanA ziSyo uccanagaranI AsapAsa vihAra karatA hatA te unAgara zAkhAnA kahevAyA, jAvaDazAhe takSazilAthI bha0 =SabhadevanI mUrti meLavI zatruMjayatIrthane jIrNoddhAra karAvyuM. A samitasUrie AbhAra dezamAM (meraTha jillAmAM) brahmadIpa (baranAvA)nA 500 tapasvIone jaina dIkSA ApI. A0 mAnadevasUrie laghuzAMtistava" pATha mokalI takSazilAmAM amAri zAMta karAvI. jena mArzala kahe che ke te arasAnA jinamaMdiranA bhagnAvazeSe takSazilAnA TIlAmAM sirakApanA F ene 7 blekamAM che. vAcaka umAsvAtijae takSazilA vagere vizvAvavAmAM na darzanano abhyAsa karAvI zakAya evuM "tatvArtha sUtra' banAvyuM. yuenasvAMganA ullekha pramANe vikramanI sAtamI sadImAM kaTAkSa tItha" pAsenuM siMhapurI te jaina vihAra ane bhavetAMbara pramANenuM kendra sthAna hatuM. A hariguptasUrie pavaIyA (harapA) nagarImAM hRNapati teramaNane upadeza ApI jainadharmapremI banAvyo hato. A abhayacaMdrasUri A0 amalacaMdrasUrinA hAthe zAvaka siddharAje bha0 AdinAthanI pratiSThA karAvI, kharataragacchanA A. jinadatasarie paMjAbamAM vihAra karyo, paNa temane phAvyuM nahi. siMdhanI pratiSThA ane bhaTanerAnI maNibhadra vIranI pratimA vageramAM mArI Page #250 -------------------------------------------------------------------------- ________________ agiyAramuM ] A khapuTAcArya : A eka mahAna mahAna maMtravAdI ane prAbhAvika AcAya thayA che. emaNe bharUca, zuzastra ane pATalIputramAM moddhone ane brAhmaNeAne harAvI camatkAra khatAvI jainazAsananI mahAna prabhAvanA karI hatI. A zrIdinnasUri garabA thavAthI temaNe peAtAnA ziSyone uzanAgara, mulatAna, lAhAra, dilhI ane ajameramAM caiAmAsuM karavAnI manAI karI. kharatagacchIya u. jayasAgarajI saMdha laI pajAmanAM vividha sthAnAnI yAtrAe padhAryo. AdezathI jagadguru A zrIvijayahIrasUrinA temanA ziSyA, praziSyA pa'jAkhamAM padhAryAM che. u. zAMticaMdrajInA upadezathI lAhoramAM samrATa Akhare dardI divase hiMsA karavAnI manAI karI hatI. maMtrI krama caMdanI vinaMtithI kharataranA A. jinasUri sAheAra padhAryAM, jemaNe khAdazAha akakhara pAsethI khaMbhAtanA akhAtanI jIvarakSA mATe eka varSanuM pharamAna meLavyuM, vA. mAsi'hujIne sUripada ApyuM. ane jagadguru zrIvijayahIrasUrijInu nAma ApI aSADa cAmAsanA saptAhanI amAranuM pharamAna meLavyu. . jayasAmajIe lAheramAM 'kra'caMdra prakha'dha' anAthyo. u. samayasuMdarajIe lAhAramAM 'aSTalakSI' pUrI karI. upAdhyAya bhAnucaMdrajIe lAheAramAM samrATa akabara pAsethI upAzraya tathA derAsara mATe jamIna apAvI, samrATa jahAMgIranI nyAnI zAMti nimitte zAMtisnAtra bhaNAvyuM, zatru'jayanA r hoDAvyA, unAmAM A. hIravijayasUrinA samAdhisthAne jamIna apAvI, zeTha du nazalya pAse sAheAramAM bha. zAMtinAthanuM derAsara karAvyuM. A upAdhyAyajIe paMjAbamAM lAhera, kAzmIra, ratnapa'jAla, pIrapaMjAla sudhI vihAra lakhAvyA hatA. 231 samrATa akbaranI vinatithI A. vijayasenasUri lAhora padhAryA, ane temaNe u, bhAnuMdrajI maNine upALyAya pada Apyu. tyAra pachI lAMkAmatanA pati, sthAnakamAgI sAdhu, pa'jALasa'pradAya, ane avamate paMjAbamAM dhama pracAra karela che. gvAliyaranareza AmarAnanA guru * khApaTTinI janmabhUmi pa jAbanuM duvAMtadhI gAma che. e ja rIte dharmavIra dAdAguru zrIyuTerAyajI mahArAja dulavAmAM, tapAgacchAdhirAja suni zrIlacadrajI aNI ziyAlakATamAM, zAMtamUrti' mu. zrIvRddhicaMdrajI mahArAja Page #251 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 232 jaina paraMparAne ItihAsa [prakaraNa guDasa nagaramAM bahekara nAme boddhavAdIne vAdamAM parAjita karavAthI te mRtyu pAmI yakSa thaye ane jenasaMghane satAvavA lAge, jenee sUrijIne bolAvyA ane sUrijIe tyAM padhArI maMdiranI yakSamUrtine ane e maMdiramAM rahelI bIjI bauddhamUrtione pitAnA page namaskAra karAvyA hatA, eTaluM ja nahi kintu yakSamRtine ane ekahajAra puruSe kheMcI zake evI paththaranI 2 kuMDIo paDI hatI te badhAne pitAnI pAchaLa AvatI karI hatI. A joI rAjA veNi-vatsarAja ane prajAne prameha thayo. rAjA ane prajAe jenadharma svIkAryo. A samaprabhasUri lakhe che ke te rAjAe bauddhadhamI hatuM tyAre tyAMtArAdevInuM maMdira banAvyuM hatuM tethI te nagara "tArApura kahevAya che. rAjAe jena thayA pachI tyAM siddhazilA keTizilA vagere derAsara karAvyAM hatAM, paraMtu kALanA baLathI tene digaMbare dabAvI beThA hatA. vaLI, e ja tAraMgAtIrtha upara gujarazvara rAjA kumArapAlanI AjJAthI yazadevanA putra daMDAdhipa abhayakumAre bhagavAna zrI ajitanAthanuM ghaNuM UMcuM (batrIsamALanuM derAsara karAvela che. (kumArapAla pratibaMdha, prastAva 5, prakaraNa 8 muM) rAmanagaramAM, ane prasiddha jainAcArya AtmArAmajI mahArAja...........mAM jamyA che. dharmavIra dAdA khuTerAyajI mahArAje paMjAbamAM padhArI punaH jainadharmanI sthApanA karI che. gujarAnavAlA, ziyAlakeTa, patiyAlA, papanAkhA, rAmanagara, haziyArapura ane pasarUramAM upadeza ApI jene banAvyA, cha derAsaronI pratiSThA karAvI, pU. AtmArAmajI mahArAja, A. vijayakamalasUrijI, muni zrIcaMdanavijayajI mahArAja ane A. vijayavallabha surijIe te paMjAbamAM ghaNuM jene vadhAryA; jinAlaya vadhAryA, ane jenadharmane pracAra karyo. vaLI, meraTha jillo, mujapharanagara jillAmAM saM. 1989 vaizAkha suda 11thI gurukRpAthI lagabhaga aDhI hajAra navA jeno thayA che, tyAM mukitavijayajI jina pAThazALA, pustakAlaya ane navAM jinAlayo banyAM che. Ama hovA chatAM Aje paMjAbanA je "bhAvaDA" nAmathI ja - vikhyAta che. ane e A0 kAlarinI asIma kRpAnuM ja mIThuM phaLa che. Page #252 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 233 agiyAramuM ] AzrIdirasUri rAjagachIya A prabhAcaMdrasUri lakhe che ke, tyAM Aje paNa e adhI namelI cakSati che, je "nirgasthanamita" tarIke prasiddha che. (prabhAvaka caritra) . AvI ja rIte pATalIputramAM zRMgavaMzI dAhaDa devabhUti nAme eka prabala rAjA hatA. te brAhmaNone parama bhakata hata boddho, jene ane bIjA dharmavALAonI bhAre Thadarthane karate hate. eNe jaina sAdhuo mATe hukama kADhayo ke, "tamAre brAhmaNe namaskAra karavA." pATalIputranA jaina saMghe A samAcAra bharUcamAM Arya khapuTAcAryane mokalyA. temaNe potAnA vidvAna ziSya upAdhyAya (AcArya) mahendrasUrijIne potAnI vidyAo tathA kaNeranI be seTI ApI pATalIputra mokalyA. A. mahendrasUrijI pATalIputra AvyA ane tyAM temaNe dAhaDarAjane kahevarAvyuM ke, "zubha muhUrta badhA brAhmaNane rAjasabhAmAM ekaThA kara, huM tamArA hukamanuM pAlana karavA AvyuM chuM." rAjAe prasanna thaI moTA moTA vedavAdIo, karmakAMDIo ane paMDita brAhmaNane ekaThA karyA. sUrijI paNa yathA samaye rAjasabhAmAM padhAryA. cAre dizAmAM brAhmaNa paMDito beThA hatA ane vacamAM rAjA cheDe hate. sUrijI bolyA-rAjana ! pahelAM kaI dizAnA brAhmaNone page lAguM e te kahe? rAjA be -pUrvadizAnA brAhmaNane. sUrijIe kaNeranI soTI pheravI ke pUrva dizAnA brAhmaNa lAMbA thaIne sUI gayA. pachI te bIjI badhI dizAone vAre Ave ane lagabhaga 500 brAhmaNe beTheza banI lAMbA thaine sUI gayA. rAjA A joI sUrijIne page paDI vinaMti karavA lAgyaH mahArAja! mAro aparAdha mApha karo, mApha kare. surijI belyA-zajan ! Aje tArA pApane ghaDo bharAve che, Page #253 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 234 jaina paraMparAne ItihAsa * [prakaraNa tuM paNa ISTadezane saMbhALI le, te sAdhuone ane jaina sAdhuone pUba satAvyA che. rAjA bolyA-pUjya mahArAja! Apa kSamAzamaNuM cho mATe kSamA karo. - sUrijI bedhyA-rAjA! ame te kSamAzIla ja chIe, kintu tArA aparAdhothI zAsanadeva kupita thayA che, temaNe A sajA karI che. ' evAmAM adRzya AkAzavANa thaI ke, "A badhA brAhmaNa jainadharmanI dIkSA svIkAre te ja teone jIvitadAna ApuM " the vAramAM dareka brAhmaNane cetana AvyuM ane teo belyA, tame jema kaheze ema ame karIzuM, amane jIvatA che. - rAjA paNa sUrijIne page paDIne be, havethI kadI AvuM nahi karuM. Aje tame mArI AMkhe ughADI che, ane jJAna ApI mArAM hadayacakSu ughADyAM che. A0 mahendrasUrijI badhAya brAne laIne bharUca AvyA ane Arya khapUTAcArya pAse dIkSA apAvI. A joI bharUcanA brAhmaNe bhaDathA kharA, paNa teoe sUrijInA prabhAvathI mona rahevuM ucita dhAryuM. Arya khapUTAcAryajIe bauddhAcAryoe dabAveluM "adhAvadhatIthI mukta karAvI jIddhAra karAvI zrI jainasaMghane soMpAvyuM hatuM. sUrijI mahArAja jyAre guDazA nagaramAM gayA hatA tyAre pAchaLathI temanA bhANeja ane ziSya bhuvanamuni maMtrabaLathI rAjAne tyAMthI ane zrImatene tyAMthI AhAra maMgAvI AhAra karavA lAgyA. zrIsaMghe nA pADI eTale teNe tyAMthI rasamAM ne rIMsamAM cAlI nIkaLI bauddha maThamAM Azraya karyo ane bauddha sAdhuo mATe jaina gRhasthAne tyAMthI AhArathI bharelI thALIo maMgAvavA mAMDI. zrAvakoe A phariyAda Arya khapUTAcAryane pahoMcADI. sUrijI bharUcamAM AvyA. temaNe AkAzamAM ja eka zilA vikuvI - Page #254 -------------------------------------------------------------------------- ________________ agiyAramuM. A baudinamari 235 rAkhI. AkAza mA jatAM vAsa che tenI sAthe athaDAyAM, ane bhAMgI bhukko thaI gayAM. bhuvanamuni te "gurujI AvyA che" ema jANI, tyAMthI anyatra palAyana karI gaye. AcArya khapUTAcArya pAse A0 pAdaliptasUrijIe jJAna meLavyuM hatuM. pAdaliptasUrijIe paNa bhaviSyamAM bharUcanA je brAhyaNe jaina saMghane upadrava karatA hatA teone vaza karyA hatA. A prabhAcaMdrasUri lakhe che ke, Aje paNa Arya khapuracAryanA saMtAnIya AcAryo adhAvabodha tIrthamAM mahAprabhAvaka AcArya tarIke vidyamAna che. Arya khaTAcAryane "zrInizIya cUrNimAM vidyAsiddha tarIke be vAra nirdeza Ave che. teo "prabhAvaka caritranA ullekha pramANe vIra saM. 484 mAM ane "tapagaccha paTTAvalInA ulekha pramANe vara saM. 453 mAM thayA che eTale A khapuTa ane A0 maheMdrasUri vikramanI pahelI sadImAM thayA ema barAbara baMdhabese che* A rudradevasUri-ekavAra pAdaliptasUrijI jyAre mAna khetapura padhAryA hatA tyAre AcArya rudradevasUrijI prAthapurathI mAnakhetapura padhAryA. mAnakheTapuno kRSNa rAjA pAdaliptasUrijIne parama bhakta hate. A0 rUdradevasUrijI niprAbhUtazrata' tananA jJAtA hatA. temaNe ekavAra pitAnA ziSyone zAstranA AdhAre mAchalAM upajAvavAnI vidyA kahI saMbhaLAvI. eka dhIvare gupta rIte bhItanI ADamAM rahIne A rIta sAMbhaLI lIdhI ane bhayaMkara dukALamAM A vidyAne upayoga karI kuTuMbanirvAha karyo. pachI teNe surijIne bhaktithI namI A vAta kahI, sUrijI A sAMbhaLI vicAramAM ja paDI gayA. pachI te AcAryazrIe tene ratnatpattine * A AcAryazrInA samaye tAraMgAnuM tArAdevInuM maMdira ane pAchaLathI sihAyikA maMdira banyAM hatAM. temaja temaNe gulazastraguDasatyanA rAjA veNu vacharAjane pratibaMdhI jenadhanI banAvyo hato. temanA samayamAM bhRgukacchamAM balamitrabhAnumitra rAjA hatA. (jaina. sA. saM. I. pU. 100) Page #255 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 236 jaina paraMparAne itihAsa, [ prakaraNa prayoga zIkhavI AkhA kuTuMbane mAMsAhAramAMthI mukta karAvyuM.* Arya zramaNasiMha - AcArya mahAna tiSaNa hatA. ekavAra vilAsanagaranA rAjA prajApatinI rAjasabhAmAM AcAryazrI padhAryA, tyAre rAjAe kahyuM ke kaMIka Azcarya batAvo! AcAryo muhUrta joI eka paththaranA nAkAmAM seya parovI eka tiSI paMDitane kahyuM ke A seya amuka saMkrAtimAM amuka samaye kheMcI kADhaje, eTale varasAda paDaze ane badhuM jaLabaMbAkAra pANI pANI thaI jaze. pachI e pramANe thayuM, eTale rAjA te AcAryane vAraMvAra vRSTinuM pUchavA lAgyA. AcArye A rAjalapamAMthI mukta thavA pitAnA ziSya pAse ulaTasulaTa javAba apAvyA, ane pote tyAMthI vihAra karI mAnakheTapura cAlyA gayA. teo mahAprabhAvika jyotiSI thayA che. temaNe tiSane eka zretha banAvyuM hatuM, je Aje upalabdha nathI. kintu vi. saM. 547 mAM thayela prasiddha jAtiSI varAhamihira bIjAe pitAnA graMthe lATAcAya, siMhAcArya, yavanAcArya, Arya bhaTTa, pradyumna ane vijayanadinA graMthonA AdhAre banAvyA hovAnuM jaNAve che. (bhAratIya jyotiSa pR. 210 thI 216)+ (jena satya prakAza kra. 100) A pAdaliptasUrijI pAlittasUriH sa zrImAnapUrvaH zrutasAgaraH / .. yasmAttaraGgavatyAkhyaM kathAsroto viniryayau // A0 zrI pAdaliptasUrijI "taraMgavatI" nAmaka addabhuta prAkRta AnA racayitA ane aneka vidyAmaMtranA jANakAra tarIke khUba prasiddha che. * A saMbaMdhamAM keTalAka AcAryo ema kahe che ke ene siMhane prayoga zIkhavyo jene dhIvare ajamAvyo, ane e siMha e dhIvarane khAI gayo, kAraNa ke emAM deSa alpa che ane lAbha vadhu che. + A AcAryane samayALa vikramanI cothI sadI hoya te brahmadvipa zAkhAnA A yugapradhAna siMhari te ja A zramaNasiMha che. Page #256 -------------------------------------------------------------------------- ________________ agiyAramuM] A kodiyuri 237 temanuM janmasthAna ayodhyA hatuM, pitAnuM nAma kulla zreNI ane mAtAnuM nAma pratimA hatuM. ghaNA devadevIonI ArAdhanA karavAthI pratimAne putra thayo. AthI tenuM nAma nAgendra paDayuM. A vakhate adhyAmAM vijayabra rAjA hate. mAtAe vidyAdharagacchanA AcArya nAgahastine bAlapaNumAM ja te bALaka se hato ane AcAryanA kahevAthI mAtAe sAta varSanI ummara sudhI enuM pAlana karyuM hatuM. nAgendrane 8 varSanI ummare dIkSA ApavAmAM AvI, bAlamuni nAgahastisUrinA gurubhAI saMgamasiMhasUrinI pAse rahetA hatA ane maMDanagaNi pAse vidyAbhyAsa karatA hatA. emanuM dIkSA vakhatanuM nAma zuM haze? tene ulekha maLatuM nathI, kadAca nAgaeNmuni haze paraMtu temanA bIjA pAdalipta nAma pAchaLa te suMdara kathA rahelI che. te bALa munivare ekavAra gaucarImAM kAMjI vahorI lAvI, vidhipUrvaka AcanA karI, gurune batAvI. gurue pUchyuM: A kyAMthI lAvyA? uttaramAM A vidvAna bAlamunie nIcene ka ko: aMbaM taMbacchIe (taMvavatthAe), apuSphiyaM puSphadaMtapaMtIe / navasAlikaMjiyaM, navavahue kaDupaNa me dinaM // 38 // tAMbA jevI dhUma AMkhavAlI (tAMbA jevA lAla vastravAlI) ane kUla jevA dAMtavALI, evI navavadhUe mane kaDachI bharIne navI DAMgaranI banAvelI kehelI nahIM ane khaTuMbara evI A kAMjI ApI che. guramahArAje A sAMbhaLIne ene kahyuM ke, jhirosi. eTale ke tuM geyarInA agnidaSathI lepAye che. bAlamunie tarata ja vinati karI ke purudeva! temAM eka kAne vadhArI Apo ke huM ApanA AzIvAdathI eTale ke agniSathI rahita ane pAralepathI AkAzamAM uDanAre banuM. Page #257 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 238 jaina paraMparAne ItihAsa prakaraNa gurujIe bAlamuninI hAjarajavAbIthI prasanna thaIne kahyuM ke, vatsa! jhiro gho. basa tyArathI A bAlamuninuM pAdalipta nAma jAhera thayuM. gurumahArAje pAdalipta muninI tejasvI buddhi joI ene daza varSanI ummaramAM AcArya banAvI, potAnI pATe sthApyA, ane mathurA mokalyA. - A pAdaliptasUrijI tyAMthI pATalIputra gayA. A vakhate ahIM "muDa" rAjA rAjya karatA hatA. pAdaliptasUrijIe pitAnI adabhuta pratibhAzALI vidyA ane kAvyathI tene prasanna karyo. ekavAra sUrijIe pitAnI tarjanI AMgaLI DhIMcaNa upara pheravI muruMDa sajAnA mAthAnuM du:kha maTADI dIdhuM hatuM. A prasaMganI sucaka gAthA "nizItha bhAgya'mAM A pramANe maLe che : jaha jaha paesiNi jAguaMmi pAlittao bhamADei / taha taha se siraveyaNA paNassaha muMraMDarAyassa // // sUrijInA lokottara prabhAvathI rAjAnI zivedanA maTI gaI ane te ghoDA upara besI upAzraye jaI sUrijIne vaMdanA karI dharmaddhi karavA beTho. eka vAra rAjAe pUchayuM ke, amArA nokare pagAra ApavA chatAye dila daIne kAma karatA nathI, jyAre ApanA ziSya vagara pagAre kaI rIte kArya kare che? sUrijI bolyA, zikhe te A leka ane paralokanA hitane khAtara gurunI AjJAnuM pAlana kare che. rAjAe kahyuM A vAta mAnavAmAM nathI AvatI. lokomAM mukhya pravRtti dhAne mATe heya che, jyAre tamAre tyAM te te vastu ja nathI. mATe jarUra parIkSA karavI joIe. have rAjAe AcAryanA kahevAthI pitAnA pradhAnane tapAsa karavA eka ke gaMgAnuM vaheNa kaI dizAmAMthI kaI dizAmAM jAya che? pradhAna te jevI AjJA" kahIne gaye. ane cheDI pUchaparacha karI meDo AvIne rAjAne kahevA lAgyuM ke, gaMgAnuM pANI pazcimamAMthI pUrvamAM jAya Page #258 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 23 agiyAramuM ] A0 zrInnisari che. pachI AcAryazrIe ziSyane pUchayuM. teNe gaMgAkAMThe jaI badhAne pUchyuM, jAte khAtarI karI joI ane pachI AvIne kahyuM, gaMgA parvamukhI vahe che. A prasaMgane sUcavanArI gAthA "vizeSA. vazyakabhASya'mAM nIce pramANe maLe che? nivapucchIeNa bhaNio, guruNA gaMgA kuomuhI vahai / saMpAiyavvaM sIso jaha taha savvattha kAyavvaM // // muDa rAjAe te sUrinI vidvattA ane buddhinI camatkAritAnI ghaNI vAra parIkSA karI hatI. 1. rAjAe ekavAra tAMtaNAothI bArIka rIte gUMthele eka sUtarane daDe sUrijI pAse meka, ane kahevarAvyuM ke Ane cheDe zodhI Ape. sUrijIe daDe joI Ane mINathI joDI dIdhela che, eTale cheDe ema nahi maLe, ema samajI te daDAne garamAgarama pANImAM naMkhAvyo. thoDI ja vAramAM maNa ogaLyuM, che judo paDI gaye. rAjA A joI prasanna thaye. 2. rAjAe eka jhADanI lAkaDI laI tene barAbara sarakhI karIne mokalI, ane puchAvyuM ke AnuM mULa kaI bAju che? sUrijIe joyuM ke lAkaDI bane bAjuthI eka sarakhI ane gaLa che. temaNe ene pANImAM mukAvI, tene mULano bhAga bhAre hovAthI DUbavA lAgyuM, eTale sUrijIe kahyuM ke A bAju mULa che. 3. eka cAre bAjue sarakhI evI DabbI mokalI ane pUchayuM ke AnuM DhAMkaNuM kaI taraphathI che? sUrijIe joyuM ke DabbIne AkAra cAre taraphathI sarakhe che eTale ene garamAgarama pANImAM nAkhI ke ene lepa ukhaDo ane moTuM khulI gayuM. bALa surya jevA tejasvI sUripuMgave eka vAra eka derIne gUMthele daDe banAvI rAjasabhAmAM mokalyA ke Ane cheDe kaI tarapha che te batAve. rAjasabhAnA paMDita sabhyae ghaNA ghaNuM prayatane karyo paNa e badhA prayatno aphaLa gayA, pachI dakSa ane ane catura bALa surivAre tyAM padhArI eka paLavAramAM ja cheDe Page #259 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 240 jena paraMparAne ItihAsa [ prakaraNa zedhI Ape. AthI rAjA ane rAjasabhA khuza thaI gayAM. mAna Tapurane kRSNarAja sUrijIne parama bhakta banyA hate. ahIM paNa ekavAra eka paMDite te sUrijInI sAme ghIthI bhareluM kaLuM mekahyuM hatuM. sUrijIe tarata ja eka zULa laI kaLAnI vacce ropI dIdhI. A joI paMDita to stabdha ja banI gaye. pAdaliptasUrijIne vihArapradeza mukhyatayA A mAnakhetrapura ja rahela che. temaNe ahIMnA rAjAne pratibaMdha ApI jainadharmane anurAgI banAvyA hatA, lATadezanA kArapurane rAjA bhImarAja paNa sUrijIne bhakta hatA. sUrijI niraMtara zatruMjaya, giranAra, aSTApada, samete zikhara ane mathurAnA zrI supArzvanAthajInA stUpane vaMdanA karatA hatA ane tyAra pachI ja mAM anna-pA nAkhatA hatA. ' sUrijIe bharUcanA brAhmaNemAM jainadharma ane jaina sAdhuo pratye je dveSa, anAdara ane abhAva hato te maTADyo hato. bharUcanA rAjAne pratibadhI jainadharmamAM sthira thavA samajAvyo hate. emane eka gRhastha ziSya nAgArjuna che, je mahAna rasasiddha ane maMtrasAdhaka hate. nAgAne kSatriya putra hatuM. tenuM janmasthAna DhaMkanagara. tenA pitAnuM nAma saMgrAmasiMha ane mAtAnuM nAma suvatA. ene udaramAM AvatAM ja mAtAe hajAra phaNAvALe nAga je hato. mATe ja enuM nAma nAgArjuna rAkhavAmAM AvyuM. bacapaNamAM ja bALaka nAgArjuna siMhane mAryo hato te maTe thatAM jaMgalo, pahADe ane guphAomAM jaI aneka mahAtmAonA saMgathI vanaspatio, jaDIbuTTIo, rasAyana ane rasasiddhi banAvavAnuM zIkhe hate. enA kAne pAdaliptasUrijInA adabhuta camatkAra saMbhaLAyA, ane eNe eka ziSya dvArA AyAryazrIne rasakUpikA ekalAvI. sUrijIe te te kupikA pachADIne pheDI nAkhI ane e kupikAmAM pitAne pezAba mekalI A rasakUpikA che ema kahevarAvyuM. nAgA Page #260 -------------------------------------------------------------------------- ________________ agiyAramuM ] A zrIddinasuri jIne ene paththara upara pachADI ane paththarane agni lAgatAM ja paththara suvarNamaya anI gayA. A joI nAgA na daMga rahI gayA. pAdaliptasUrijI pAse AvI page paDaco, bhakta anI temanI sAthe rahevA lAgyA, sUrijInA paga dhoi, sughI lepanI auSidha jANI laI lepa banAvI page cApaDI pAte UDavA lAgyA, te prathama thoDu UMco ke tarata nIce paDI gayA ema e cAra vAra paDavAthI ene khUba lAgyu. sUrijIne AnI khabara paDI. sUrijIjJe kahyuM ke, vatsa ! gabharAtA nahi, huM tArA cAturya ane buddhibaLathI prasanna thayA chuM. AmAM gurugamanI ja thADI khAmI rahI che. cekhAtuM nirmaLa dhAvaNu ane kAMjImAM A lepa ghasavAthI tArI icchA pUrI thaze. nAgArjune e pramANe karyuM. ane te AkAzamAM UDavA lAgyA. teNe sUrijIne vinaMti karIne kahyuM ke mane sevA 'pharamAvA. sUrijI khelyA : 'tu jIvanabhara jinadharma pALI AtmakalyANa sAdha nAgArjune te kabUla karyuM" ane jIvanabhara jainapremanuM 3DIrIte pAlana karyuM. teNe sacchinA nAmasmaraNu mATe siddhigirinI taLeTImAM pAdaliptapura vasAvyuM che,je Aje pAlItANAnA nAmathI eALakhAya che. nAgArjune e giriza upara zrIvIraprabhunuM maMdira khanAvI temAM sUrijInA hAthe zrIvIraprabhu vagere aneka jinabiMbe sthApyAM ane AcArya varyAMnI paNa mUrti sthApI. sUzTie A samaye svasiddhi ane AkAzagAminI vidyAvALI bhagavAna mahAvIrasvAmInI stuti banAvI che, Aje A stutinA gurugama rahyo nathI. sUrijInA upadezathI nAgAjIne giranAranI nIce killA pAse dvArakAnA rAjamahela vagere badhAvI temAM dazAha maMDapa, ugrasenanA mahela, vivAhavedikA, bhagavAna neminAthanu pAchA vaLavuM vagere batAvyuM che. A prabhAcasUri lakhe che ke A mahele Aje paNa yAtrikAnI najare paDe che. A nAgArjune rAjA sAtAhanane bharUca jItavAmAM bhAgavatanA veSa laI madada karI hatI. zrIkAMtA nagaranA dhanapati zrAvake samudramAMthI maLela bha kara Page #261 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 242 jaina paraMparAne ItihAsa prakaraNa pArzvanAthanI pratimAne samudra kinAre sthApI hatI. nAgArjune te pratimAnI samakSa rasasiddhinI sAdhanA karI hatI. te siddha thatAM te sthAne thAMbhaNa gAma vasAvyuM. pAchaLathI A abhayadevasUrijIe A pratimAne pragaTa karI thAMbhaNAmAM sthApI hatI. ekavAra cAra paMDitee rAjA sAtavAhananI sUcanA pramANe prAcIna RSionA zAstrone sAra mAtra ekeka caraNamAM banAvI pratiSThAnapuranI rAjasabhAmAM jaI A pramANe rajU karyo. jIrNe bhojanamAtreyA, kapilaH prANInAM dyaa| bRhaspatiravizvAsaH, pAzcAla: strISu mArdavam // 1 // Aya kaSi kahe che ke, pahelAM khAdheluM pace pachI bIjuM bhojana kare. kapila kaSi kahe che ke, prANuo upara dayA che. bahaspati kahe che ke, keine vizvAsa na kare, ane paMjAbI pati kahe che ke, strI pratye mRdu vartana rAkhe. A sAMbhaLI rAjAe te paMDitone moTuM InAma ApyuM paratu teoe jaNAvyuM ke, he rAjan ! tArI rAjasabhA amArI prazaMsA kara te ja ThIka kahevAya. ' ' rAjAe pitAnI jogavatI vArAMganAne kahyuM ke tuM A kavionA vakhANa kara. gavatIe uttara Ape ke, rAjana ! te mahAguNavAna samartha kriyApAtra mahAkavi AkAzagAmI ane mahAvidyAsiddha A pAdaliptasUri sivAya bIjAnI stuti karatI ja nathI. maMtrI zaMkara A sAMbhaLIne ISyotu banI ke teo mahANI te ja kahevAya ke marIne jIvatA thAya. bhagavatIe vinaya karyo ke, e givaramAM e paNa saMbhave che. * A zeThane samudramAMthI 3 bhavya jinapratimAo maLI hatI. te paikInI eka bha. pAzvanAthanI cArUpatIrthamAM, bIjI bha. ariSTaneminI gujarAta pATaNamAM, ane trIjI bha. pArzvanAthanI khaMbhAtamAM Aje vidyamAna che. * Page #262 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 244 agiyAramuM ] A zrIdisaritA AcAryazrIne nagarapraveza hato tyAre paMDita bahaspatie prathama virodha karyo ane pachI khuzI batAvI. - kavi pAMcAle paNa sUra kADhayo ke, AcAryazrIe "taraMgavatI' banAvI che je mAtra strIo bAlake ane mune bhaNavAlAyaka che. sUrijIe A vAta sAMbhaLI, temaNe eka divase kapaTamRtyu batAvyuM. emanI pAlakhI kavi pAMcAlana mahela pAse AvI ke, kavie deDatA AvI zekapUrvaka kahyuM ke, je AcAryanA sukharUpI jharAmAMthI taraMgavatI nadI nIkaLI che te AcAryane laI janAra yamarAjanuM mAthuM kema phUTI na gayuM? A. pAdaliptasUri A hatuti sAMbhaLIne jIvatA thayA ane rAjA, prajA tathA kavie khuza thayA. AcAryazrIe nivaNakalikA, pramaprakAza, kAlajJAna, jyotiSakaraMDakanI TIkA, taraMgalAkathA, ane vIrastuti vagere graMtha banAvela che, je paikInA ghaNuM cheAje vidyamAna che. "taraMgalolA" Aje upalabdha nathI kintu A0 vIrabhadranA ziSya nemica tenA AdhAre "taraMgavatIsAra" ramyo che je Aje maLe che. vidvAna nAgAjIne garatnAvalI, garatnamAlA, anekAkSarI vagere graMtha banAvyAnuM kahevAya che. - A. pAdaliptasUrie zatruMjaya tIrtha upara 32 divasanuM anazana karyuM ane teo kAladharma pAmI bIjA devalokamAM devapa utpanna thayA. A prabhAcaMdrasUri lakhe che ke, A mahAna zAsanaprabhAvaka AcAryanA samayamAM niprAkRta mAM pravINa zrIrAdevasarijI nimittavivAmAM pravINa zrIzramaNasiMhasUrijI, vilAsiddha AcArya khapuTAcArya, atizaya prasiddha ane siddhopAdhyAya zrI mahendrasiri thayA che. A pAdaliptasUrie A. khayTAcAryajI pAse vidyAbhyAsa karyo hato. Page #263 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jaina para'parAnA itihAsa [ prakaraNa A AcArya zrIMnA samakAlIna rAjA bharUcanA khalamitra, ekArapuranA bhImarAja, mAnakheTanA kRSNurAja, pATalIputranA muruDAja ane pratiSThAnapuranA sAtavAhana vagere che. A pAdaliptasUrinA samayanirNaya mATe matabheda pravarte che. A pAdaliptasUri vidyAdharavavaMzanA che. bIjA zabdomAM kahIe teA te vAcakavazamAM thayA che. temanA guru vidyAdharavaMzanA AA0 nAgasUri hatA; ema vana maLe che. 'kalpasUtranI sUrNimAM temane " vAcaka tarIke sakhyA che. "" ItihAsamAM Apane e nAgahastisUrijInA ullekha maLe che. 244 1 A. mahAgirinI paraparAnA stha. kaeNDimnasUrinA ziSya sva. nAgasUri, je vIrinosunI cAthI sadImAM vidyamAna hatA. jo A pAdaliptasUrijI temanA ziSya hAya tA temanA sattAsamaya vikramapUrve Ave che. 2 vAcakazamAM A nadilasUri pachI vAcaka A0 nAgahastisUri thayA che, je A. vajrasenasUrinA paTTadhara hatA vIranirvANu sa. 620 thI 689 sudhI yugapradhAnapade hatA. yadi A pAdaliptasUrijI temanA ziSya haiAya te temanA sattAsamaya vikramanI trajI sadInuM ceAthuM yAda Ave. 'prabhAvakatri' tathA paTTAvalIo vageremAM A pAilisasUrizte vikrama pahelAnA AcArya mAnyA che. samakAlIna rAjanA nAmAnA AdhAre vicAra karIe tA A pAdaliptasUri vikramanI khIMjI trIjI sadInA AcAya hAya ema manAya che; ekadare khIjA. pramANeA tapAsI A samayanirNaya karavA jarUrI che. A rudradevasUri vagere A. pAdaliptasUrinA samakAlIna AcAryAM che, e te saheje mAnI zakAya tema che. vidyAdharavaza te vAcakavaMza (vIra saM. 170), vidyAdharazAkhA (vIr sa. 350) ane vidyAdharakula (vIra saM. 650) nA paricAyaka Page #264 -------------------------------------------------------------------------- ________________ agiyAramuM] A0 zrIdisari 25 zabda che. A pAdaliptasUri vidyAdharavaMzanA eTale vAcakavaMzanA AcAryuM che ema mAnavuM e ja yuktisaMgata che. yugapradhAna revatImitra, A dharmasUrijIH teone paricaya yugapradhAna paTTAvalImAM AvI gaye che. (pR. 192) temanA samaye paMcakalpane viccheda thaye. vI.saM. 414nI AsapAsamAM "chataka5" banyA je atyAre maLatuM nathI. Aje je "jItaka5 maLe che te A jinabhadagaNi kSamA zramaNane racela che. "samaNusaMghathayaM" tathA "vicArazreNimAM A siddhasenane yu, A dharmasUrinA ziSya tarIke oLakhAvyA che, AthI samajAya che ke temane A AcArya pratye vizeSa pUjyabhAva haze. A. vRddhavAdisUri, A. siddhasena divAkara : suakevaliNA jao bhaNiyaAyariyasiddhaseNeNa, sammaie paiTThiajaseNa / dUssama-NisA-divAyara kappattaNao tadakkheNaM // duSamakALarUpI rAtrimAM divAkara jevA levAthI divAkara nAmavALA ane pratiSThita yazavALA zrutakevalI A0 siddhasene karyuM che ke (A. haribhadrasUrikRta "paMcavaghuga' gAya 1008) A. siddhasena jene nyAya-pramANazAstranA Adya pratiSThApaka, rAjA vikramAdityanI rAjasabhAnA samartha vidvAna ane rAmAnya thara hatA. A AcArya zrIvRddhavAdisUrivara pAse dIkSA lIdhI hatI. zrIvRddhavAdisUrijIne janma gau dezanA kezalA gAmamAM thayuM hatuM. temanAM mAtA-pitAnuM nAma maLatuM nathI. temanuM * dhnvtriksspnnko'mrsiNhshNkurvtaalbhttttghttkhprkaalidaasaa| khyAtovarAhamihiro nRpateH sabhAyAM ratnAni vai vararucirnava vikramasyA (tiSiAmAM) Page #265 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 246 jaina paraMparAne itihAsa [ prakaraNa nAma "mukada" brAhmaNa hatuM temaNe je vaMzamAM AcArya pAdalipta sUrijI thayA che, te ja vidyAdharavaMzanA rakaMdilasUrijI pAse dIkSA grahaNa karI hatI. A mukunda zramaNa vRddhAvasthAmAM dIkSA lIdhelI hovAthI ane jJAna meLavavAnI vadhu jijJAsA hevAthI divasa ne rAta jorazorathI bhaNatA hatA. emane nA pADavAmAM AvI ke bahu ja jaladI UThI bahu UMcethI bhaNavuM nahIM paraMtu jJAnaprAptinI tAlAvelIne lIdhe teo badhuM bhUlI jatA. ekavAra eka sAdhujIe kahyuM ke Apa ATaluM jorathI bhaNIne sAMbeluM phulAvavAnA cho? - pachI te mukunda sAdhujIe gurUkRpAthI sarasvatI maMtra meLavI bharUcanA nAliyerI pADAnA jinAlayamAM maMtrasAdhanA karI sAMbeluM paNa kulAvyuM hatuM ane zAstra abhyAsa karI vAlIone harAvI pUrI cogyatA meLavI hatI. gurujIe temane cagya joI AcAryapada vibhUSita karyA ane teo zrIvRddhavAdisUrijI tarIke prasiddhi pAmyA. sUrijI vihAra karatA vizAlAnagarI ujajaina tarapha padhAyAM. samrATa vikramAditya tyAre avantImAM rAjya karatA hate. - zrIvRddhavAdisUrijI vihAra karIne jatA hatA tyAM temane nagara bahAra "siddhasena" nAmane vidvAna brAhmaNa maLe. A paMDita vaidika sAhityane pAradaSTA hatA, vaizeSika, sAMkhya, ga ane nyAyazAstrano prakAMDa jJAtA hatA, teNe aneka boddho ane bIjA paMDitene vAdavivAda karI jItyA hatA. - siddhasenanA pitAnuM nAma devarSi, mAtAnuM nAma devazrI ane jAte kAtyAyanatrIya brAhmaNa hatA. te bAlyAvasthAmAM jJAna meLavI mahApaMDita thaye hatuM, te pAMDityanA abhimAnamAM peTe DhAne pATe, hAthamAM eka nisaraNI ane bIjA hAthamAM kuhADI rAkhatA hatA. AvA vicitra vezadhArI paMDite vRddhavAdisarijIne kahyuM ke mArI sAthe vAta kare. sUrijI bolyA, ke rAjasabhAmAM jaIe. sikasene kahyuM, nA. ahIM ja ThIka che. pachI te gAma bahAra medAnamAM ja bharavADanI hAjarImAM zAstrArtha zarU thaye. Page #266 -------------------------------------------------------------------------- ________________ agiyAramuM ] A0 zrIdina ri 247 siddhasene saMskRtamAM ja ambahita bhASApravAha vahete mUkayo, bharavADo emano A bhASApravAha samajI ja na zakyA. pachI - A. vRddhavAdisUrijIe lokabhASAmAM nava mA hi 24 vagere deharA banAvIne bharavADene bedha Ape ke kaI jIvane mAra nahi, cerI karavI nahi, svadArAsaMteSa rAkha vagere vagere. kAravADe A upadeza sAMbhaLI prasanna thayA ane bolyA: A buDhA sAdhu-mahArAja jItyA. siddhasene tyAM je A. vRddhavAdijInuM ziSyapaNuM svIkAryuM. pachI te siddhasene rAjasabhAmAM paNa vAdamAM hAra khAdhI che ane vRddhavAdisUrijI pAse jenadharmanI dIkSA svIkArI che. te vakhate tenuM nAma "kumudacaMdra" rAkhyuM hatuM. muni kumudacaMdra TUMka samayamAM ja jenAgamanA ayAsI thayA, sUrijIe temanI yegyatA joI temane AcArya padavI ApI ane asalanuM "siddhasenasUrijI" evuM nAma ApyuM. eTale muni kumudacaMdrajI A. siddhasenasUrijI tarIke khyAti pAmyA. emaNe potAnI addabhuta kAvyazaktithI rAjA vikramAdityane prasanna karyo. rAjAe temanI ajoDa vidvattA ane kAvyazaktithI prasanna thaIne eka karoDa sonAmahora ApavA mAMDI. sUrijIe kahyuM ke ame te akicana sAdhu chIe. pachI rAjAe sUrijInA upadezathI jina maMdiranA prahAra karAvyA, navAMjinamaMdire karAvyAM ane garIba zrAvakone paNa sahAyatA ApI. ekavAra sUrijI cittoDagaDha padhAryA hatA. tyAM eka vicitra thAMbhale temanI najare paDaze. A thAMbhale paththara, mATI, ITa, ke lAkaDAne na hate kintu lekhamaya hatuM. temaNe Ane yuktithI ughADayo ane tADapatranI eka pithI kADhI temAMthI suvarNasiddhinI vidA ane sarasavamAMthI subhaTa banAvavAnI vidyA vAMcI. tyAM te zAsanadeve te pustaka kheMcI lIdhuM paraMtu sUrijIne A bane vidyAo yAda rahI gaI. ekavAra sUrijI:vihAra karatA kamaragrAma tarapha AvyA che. tyAMnA rAjA devapAla sUrijInA upadezathI pratibadha pAmI jema Page #267 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 248 jena paraMparAne itihAsa [ prakaraNa dhamI thaye, rAjAe sarijIne pitAnI pAse rAkhyA. ekavAra kAmaru dezanA rAjA vijayavarmAe enA upara humalo karyo, sUrijIe devapAlane vidyA dvArA sonAnI ane subhaTenI madada ApI, AthI devapAla jI. rAjAe ane prajAe sUrijInAM bhUrisUri yazagAna gAyAM ane aMdhArAmAM prakAza phelAvanAruM divAkaranuM mAnavaMtu biruda ApyuM. rAjA ATalethI ja nathI aTakyo. te sUrijIne Agraha karI hAthI ane pAlakhI upara paNa besADI dete hate, A vRddhavAdisarijIne A samAcAra maLatAM teo ahIM AvyA. sAdhujIvananuM mahatva samajAvI, pratibodhI siddhasena divAkarane tyAMthI anyatra vihAra karAvyA. A siddhasenasUrijIne ekavAra vicAra Aje ke prAkRtamAM rahelA jaina sAhityane saMskRtamAM banAvIe te sAruM. A vicAra temaNe zaru samakSa mUkyo ane temAM nIce mujaba vArtAlApa : guja-vatsa ! A tAre vicAra ucita nathI zAstrakAra bhagavatee khAsa karIne bAlajI, strIo ane sAmAnya buddhinA nA bApane mATe mAgadhI-prAkRtamAM zAstronI gUMthaNI karI che. siddhasena divAkara-pra! pUrvanI bhASA te saMskRta che ne? gurajI-vatsa? hA, e vAta sAcI che. eTale ja strIo, bAlajI ane sAmAnya mANasa mATe te agamya ane dubodha che ane eTalA mATe teone e pUrva zAstrI bhaNavavAnI nA pADI che. tAre vicAra ucita nathI. divAkaracha-pra ! mAruM eka saMskRta padya te sAMbhaLo 'namo'hasiddhAcAryopAdhyAyasarvasAdhubhyaH' AmAM pAMce ya padene maMtra samAI jAya che. gurujI - A tAruM kathana zAstraviruddha che. tAre e mATe prAyazcitta levuM paDaze. divAkarajI-prale! mAruM vartana zAstraviruddha che, te mane prAyazcitta Ape, Apa je prAyazcitta Apaze, te huM svIkArIza. Page #268 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 249 agiyAramuM]. A0 zrIdinasari gurujI-tamane pArAMcita prAyazcitta ApavAmAM Ave che. tamAre 12 varSa sudhI gupta rahevuM ane mahAna rAjAne pratibadhI jenA banAva. siddhasena divAkara A prAyazcitta laI tyAMthI cAlI nIkaLyA, temaNe sAteka varSo bAda eka divase ujajainamAM AvI rAjA vikamadityane eka loka lakhI jaNAvyuM ke pite rAjasabhAmAM AvavA Iche che. vikrame e loka-racanAthI prasanna thaI tarata ja uttara vALyo ke Apane joIe te lAkha sonAmahore laI jAo athavA rAjasabhAmAM padhAre. AcAryazrIe rAjA pAse jaI eka pachI eka ke kahI saMbhaLAvyA, te A pramANe- apUrvayaM dhanurvidyA, bhavatA zikSitA kutaH / mArgaNaudhaH samabhyeti, guNo yAti digantaram // 1 // he rAjana ! tuM A vicitra dhanurvidyA kyAM bhaNyo? kemake mAgaNe (bA-yAcake) tArI pAse Ave che, jyAre tArA guNe ( dhanuSyanI derI-yaza) dUra dUra sudhI phelAtA jAya che. abhI pAnakuraGkAmAH, saptApi jlraashyH| tvadyazorAjahaMsasya, paJjaraM bhuvanatrayam // 2 // he rAjana! tArA yazarUpI rAjahaMse A traNe bhuvanane pitAnuM pAMjaruM banAvI rAkhyuM che, jene A sAte samudo te pANInAM kaMDa jevA lAge che. sarvadA sarvado'sIti, mithyA saMstUyase budhaiH / / nArayo lebhire pRSThaM, na vakSaH parayoSitaH // 3 // hiM rAjan ! "tuM haMmezAM sarva Icchitane ApanAra che," ema vidvAne tArI prazaMsA kare che te mizyA che, kemake tuM zatruone pITha ApatuM nathI ane pArakI strIone chAtI deto nathI. mathakama , guo vidhivata ravA dadAsi taca te nAsti, rAjazcitramidaM mahat // 4 // Page #269 -------------------------------------------------------------------------- ________________ { n * * * * 250 jaina paraMparAne ItihAsa [ prAraNa he rAjana ! bhaya eka ja che chatAM te aneka zatruone niyamita rIte bhaya Ape che, vaLI te tArI pAse te hete ja nathI. A dareka ajaba ghaTanAo che. rAjAe AcAryazrIne A lenA badalAmAM anukrame pUrva pazcima, dakSiNa ane uttara ema cAra dizAnuM rAjaya samarpita karyuM. aMte rAjAe rAjasiMhAsanane tyAga karI gurave namIne kahyuM ke pra! A rAjya ApanuM che. sUrijI bolyA, ane te akiMcana sAdhu chIe. rAjA surijIne apUrva bhaktithI rAjasabhAmAM bahumAna Ape che, ane niraMtara rAjasabhAmAM AvavAnuM kahe che paraMtu sUrijI mahArAja te tyAMthI vihAra karI jAya che. thoDA samaya pachI sUrijI avadhUtaveze punaH avanimAM padhAryA ane mahAkAlezvaranA maMdiramAM mahAdevajI tarapha paga lAMbA karI sUtA. pUjArI temane prAtaHkALe maMdiramAM paga karI sUtelA joI uThADavA vividha prayatna kare che paraMtu badhA prayatna niSphaLa javAthI te kaMTALI rAjAne phariyAda kare che. rAjA vikramAditye pitAnA sipAhIone hukama karyo ke "jAo, jaladI jAo, e jogIne koraDA mArI, uDADIne bhagADI ko. sipAhIoe tyAM jaI sUrijIne samajAvyA, dhamakAvyA ane chevaTe keraDAne mAra zarU karyo paraMtu badhAnA Azcarya vacce eka paNa karaDe sUrijIne vAgatuM nathI. rAjAnA aMtapuramAM rANIene e keraDA vAge che. tyAM raDAroLa ane grIsecIsa zarU thaI A samAcAra maLatAM rAjAe keraDAne mAra baMdha karAvyuM ane pAte mahAkAlezvaramAM AvI vinItabhAve che - rAjA-prabhe! ApanA jevA mahAtmAne A na zobhe. Ape te A vizvavaMdya mahAdevajIne namaskAra karavA joIe. divAkara -( beThA thaIne) rAja! tuM jemane vizvavaMdya Page #270 -------------------------------------------------------------------------- ________________ agiyAramuM ] A zraudizasUri 251 kahe che, jemane mahAdeva kahe che, te vAstavikarIte e padane cAmya nathI. rAjA: kema ? MERGE sUrijI:--A mahAdevanA liMgamAM mArA namaskArane sahana karavAnI zakti ja nathI. rAjA:-mahAtmAjI ! nA, nA, ema aa na hAya, mane emAM e zakti che ke nathI te sAkSAt matAve. AcAryazrIe tarata ja sAcA mahAdevanI stuti zarU karI, chevaTe " kalyANumaMdira " statra navuM banAvatAM manAvatAM gAvA lAgyA. te teAtranA agiyAramA aArka zivaliMgamAMthI dhumADA nIkaLavA mAMDayo, pachI teja pragaTyuM, seALamA aAke zivaliMga phATyu darathI mahAcamatkArI pAjinezvaranAM pratimAjI nIkranyAM. A joI rAjA ane prajA TharI gayAM, khatrIthamA leke pratimAjI sthira thayAM. A kalyANamadira'nA AAkA 44 che. atyAre paNa A mahAprAbhAvika taiAtra vidyamAna che. A leI rAjA pratibAdha pAmyA, pachI AcArya mahArAje A tIrthanI utpatti saMbaMdhI itihAsa kahI sabhaLAA: " A suhastisUrijInA samaye avantimukumAranA putra mahAkALe pitAnA smArakarUpe ahIM pArzvanAthajInuM maMdira baMdhAvyuM hatuM. pAchaLathI brAhmaNNAnA hAthamAM A sthAna AvatAM teoe ahI zivaliMga padharAvyuM hatuM. Aje paraNe A stutithI ahIM AvI, kRNAsahita zrIpAnanu te ja biMba pragaTa karyuM che. " rAjA vikramAditya sUcchinA upadezathI parama jainavamI thayA, teNe navuM ma Mdira banAvI temAM ' avantipAzvanAthajInI sthApanA karI tyArathI arthAntapAzvanAtha tIya vidyamAna che. pachI tA temanA hAtha nIcenAM bIjA moTA 18 rAmaoe paNa jainadhama svIkAryA hatA. prAyazcittanAM khAra vaSaeNmAM pAMca varSa bAkI hatAM, kintu zrIsaMghe te varSo mApha kyo che. Page #271 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 25ra jaina paraMparAne ItihAsa [prakaraNa rAjAe A mahAna sUripuMgavane bahu ja mAna ane bhaktithI jatA, ane bhaktinA AvezamAM sUrijIne rAjasiMhAsane paNa besA DatA hatA. sUrijI paNa rAjapAlakhImAM besIne roja rAjasabhAmAM jatA vidyAvinoda, dhamASTi, ane dhamapadeza paNa cAlatuM hatuM ane jaina dharmano pracAra vadhatuM jatuM hatuM. emanA gurujI zrIvRddhavAdisUrijIne A samAcAra maLyA, arijIne zAsanaprabhAvanA sAMbhaLI harSa thaze, temaja pAlakhImAM besavuM vagere sAMbhaLIne dukha paNa thayuM. pachI te vAvRddha sUripuMgava vRddhavAdisUrijI ujajena AvyA. temaNe yukti karIne ziSyanI pAlakhI upAThI, kintu vRddhAvasthAne lIdhe pAlakhI barAbara upaDatI na hatI, tema calAtuM paNa na hatuM. aMdara beThelA siddhasena divAkare pAlakhIne DagamagatI jaIne pUchyuM ke mUjitamattA jA, piM tala vAti?! gurujIe tarata ja mIThe uttara vALe ken tathA bAdhate skandhaH, yathA bAghati bAdhate // siddhasena A sAMbhaLI camakyA, temane potAnA bolavAmAM thayelI bhUla khyAlamAM AvI, ane sAthosAtha ema paNa thayuM ke "mArI AvI bhUla kADhanAra mArA gurUjI ja hoya." tarata ja temaNe pAlakhI rekI nIce UtarI joyuM. cothA bheInA sthAne sAkSAt gurujI ja hatA. have te tarata gurujIne caraNe namI paDayA, pAlakhI mUkI daI pagapALe upAzrayamAM AvyA ane zaramanA mAryA kaMI bolyA-cAlyA vinA be hAtha joDI gurujInI sAme UbhA rahyA. gurujIe paNa udAratA dAkhavI temane vAtsalyabhAve upadeza Ape ane Adarza sAdhujIvana gALavA preyo, basa! siddhasena. sUri prAyazcitta laI zuddha thaI tyAMthI cAlI nIkaLyA * paM. zubhAzIla gaNI mahArAjA lakhe che ke, ekavAra 3jhakAraparanA jainasaMghe zrIsUrijIne phariyAda pahoMcADI ke, ahIMnA brAhmaNe amane jinamaMdira bAMdhavA detA nathI. Page #272 -------------------------------------------------------------------------- ________________ agiyAramuM] A pradisari 253 sUrijIe uttara vALe ke, samaye badhuM ThIka thaI jaze. pachI sUrijI ujene padhAryA hatA tyAre temanA upadezathI vikramAditye kArapuramAM jinAlaya baMdhAvI temAM kArapAzvanAthanI pratiSThA karI hatI ane tenA rakSaNa mATe 12 gAma bheTa ApyAM hatAM. (vikramacaritra) A sthAna Aje ekaliMga tarIke prasiddha che. tyAM jinAlaya ne badale zivAlaya mejuda che paraMtu tene pharatI devIe mAM jena cilo vidyamAna che, tethI ni:saMdeha mAnavuM paDe che ke te eka samaye jenamaMdira ja haze ane samaya jatAM brAhmae tene zivamaMdira banAvyuM haze. tenI pAse nAgadA che te paNa prAcIna jainatIrtha che. tyAM Aje 1 jinamaMdira tathA jUnA derAsaranAM khaMDere vidyamAna che. A pachI samA vikramAditye zatruMjaya tIrthane meTe yAtrA saMgha kADhayo hato, jemAM lAkho manuSya sAthe hatA, rAjAe tyAM moTe bhadvAra karAvyuM hatuM ke sUrijInA upadezanI A ajoDa siddhi che ke te samaye bhAratamAM ahiMsAne vijyavaja pharakyo. the-A. zrIsiddhasenajIe aneka molika graMthe banAvyA che. teo jaina nyAyasAhityanA Adi puraskartA che. temanI pahelAMne yuga AgamapradhAna hatA, gautama RSinuM "nyAyasUtra banyA pachI nyAyazAstranI upagitA vadhI, AthI jaina darzananA tane 6 samrATuM vikramAdityane saMdhamAM 14 mukuTabaMdhI rAjAo, 70 lAkha zrAvaka kuTuMbe, 500 A0 siddhasena vagere AcAryo, 169 senAnAM derAsare, 300 cAMdInA derAsare, pa00 hAthIdAMtanA jinAlaya, 1800 caMdananAM derAsare, 1 kroDa ratha, 6 hajAra hAthI, 18 lAkha gheDA, ane bIjA vyavasthApake, rakSaka, mANase vagere vagere hatA. A saMdha zatruMjaya tathA giranAranI pagapALA yAtrA karI pAcho ujajaina gaye hate. saMghamAM mAnano mahAsAgara ulaTyo hato. Page #273 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 154 jaina paraMparAne ItihAsa prakaraNa taNanI kasoTImAM kasIne saMskRtamAM rajU karavAnuM parama saubhAgya A AcAryazrIne prApta thayuM che. parapakSane vAstavika rIte batAvI tenuM zruti ane tarkathI khaMDana ane satyanuM samarthana A paddhati teoe nyAyazAstrane adabhuta banAvyuM che. temanA vra nIce pramANe maLe che. 1. nyAyAvatAra-kaleka 32, tenI upara A0 siddharSie 2073 kanI TakA, A bhadrasUrie 1053 kanuM TippaNa racyAM che. A sivAya tenuM aMgrejI bhASAMtara, naTasa ane saraLa gujarAtI bhASAMtara paNa thayAM che. jenanyAyane A Adi graMtha che. temAM vastupravAha bhAgIrathInI je manda manda dhIra ane gaMbhIra ho jAya che, tenI saMskRta bhASA sulalita che. - 2, samatitarkaAcAryazrIne A adabhuta ane mahAna graMtha che. temAM jaina darzananAM tAnI nyAyapUrNa chaNAvaTa che. A graMthamAM 3 kAMDe, ane 167 prAkRta gAthAo che. pahelA kAMDamAM 54 gAthAo che, jemAM nayavAdanuM vizada varNana che. nayavAdanuM gaMbhIra ane talaspazI pAcana karavA IcachanAre A kAMDanuM bArIkAIthI nirIkSaNa karavuM joIe. bIjA kAMDamAM 43 gAthAo che, jemAM matijJAna, zrutajJAna, avadhijJAna, mana:paryavajJAna ane kevaLajJAnanI suMdara chaNAvaTa che, temaja pratyakSa ane parokSa jJAnanI vAstaviktA samajAvI enI vizada carcA karI che. trIjA kAMDamAM 70 gAthAo che, jemAM reya tatvanI carcA karI anekAntavAda cAne syAdvAdanI suMdara vicAraNA ApI che. emAM syAdvAdanA apUrva rahasyane prajAne bharyo che. A graMtha upara vetAMbara ane digaMbara AcAryae TIkAo racI che. emAM tAMbara neyAyika A0 malavAdisUrijIkRta 700 pramANa TIkA ane digaMbara A0 sumatinI TIkA upalabdha nathI, rAjagaraSTIya vetAMbarAcArya pra snasUriziSya Page #274 -------------------------------------------------------------------------- ________________ agiyAramuM ] A zrIdivasari tarkapa cAnana zrIakSayadevasUriSkRta tattvavidhAyinI TIkA vidyamAna che, je pacIza hajAra leAkamAM che. A TIkA bhAratIya sAhityanA eka apUrva graMtha che, ema kahIe te cAle, jenuM khIjuM nAma vAdamahANu va che+ 3. dvAtrizaH-dvAtriMzikA : AmAM sajIinI khatrIza khatrIzIonA samAveza thAya che. atyAre AmAMnI nyAyavatAra sahita 21 khatrIzI upalabdha che, je jainadharma prasAraka sabhA taraphathI chapAI gayela che. AnI racanA ja evI apUrva gUDha ane gabhIrA bharelI che ke A khatrIza khatrIzI upara koI pazu samaya vidvAne TIkA nathI racI. AmAM jaina, vaizvika ane bauddha sAhityanAM tattvAnI gUMthaNI che, je atrIzImAM je viSaya lIdhA tene eTalI gahana bhASAmAM ane jINavaTabharI rIte sagrahIta karela che ke te viSayathI ajANu manuSya te! A matrozIne samajI zake ja nahi A batrIzI padmamAM che ane tenI anuSTupa, upajAti, vaitAdvIya, pRthvI, Aryo puSpitA, vasaMtatilakA, zikhIi, mantAkrAMtA, zAlinI vagere vagere judA judA chandImAM racanA karelI che. AcArya haribhadgasUrijInA SaDsa nasamuccaya, A hemaca`drasUrinI anyayogavyavaccheda dvAtriMzikA, cAgabyava che dvAtrizikA tathA pramANumImAMsA ane madhvAcAryanA madanasa Mgraha vagerenuM mULa A patrozIemAM che. 55 * mahe|0 covijayajI mahArAje paNa A graMtha upara TIkA-TippaNa karela hatuM. + sanmatita saTIka bhA. 1 thI 5, gujarAta purAtattva maMdira amadAvAda taraphathI prakAzita thayA che. bhA0 1 leA zrIyazovijayajI graMthamAlAkAzI, ane jaina graMtha prakAzaka sabhA-amadAvAde paNa prakAzita karyAM che. jesalameranA bhaMDArAmAM A graMthanI eka tADapatrIya prata che je prakAzita graM! karatAM ghaNe sthAne judI paDe che ane prAcIna che. Page #275 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jena paraMparAno ItihAsa [ prakaraNa mahopAdhyAya zrIyazovijayajI mahArAjanA nyAyAmAM khAsa sanmatitarka ane dvatrizada-dvAtrizikAonI chAyA jhaLahaLe che. A batrIzIomAM vAdabatrIzI, vedabatrIsI, bauddha saMtAnabatrIzI sAMkhyapradhabatrIzI vagere te te te darzananA saMdeharUpa che. AmAMnI ghaNI bItrazIomAM bha0 mahAvIrasvAmInI stutio che. ka sa. A0 zrI hemacaMdrasUri jene mATe kahe che ke jaya siddhasenata majJAzA, zikSitAjhApavA java vaizA. 4. kalyANumaMdira stutra-avani pArzvanAthanA prAgaTaya mATe A staMtra banela che, jemAM bhagavAna pArzvanAthanI hatuti che vasantatalakAnA 44 saMskRta ke che, bhASA maMjula sulalita hRdayaMgama bhAvavAhI ane bhaktipiSaka che. 5. nayAvatAra-A. siMhari kSamAzramaNe dvAdazAranayacakanI nyAyAgamAnusAriNI TIkAmAM A graMthane ulekha karyo che. A uparAMta e ja TIkAmAM A0 siddhasenasUrinA graMthomAMthI (1) yatra Artho vAcyaM vyabhicarati nAmAbhidhAnaM tt| (2) kuto jJAyate iti cet ? sattArthA ityavizeSeNoktatvAt 'asti-bhavatividyati-padyati-vartatayaH sattArthAH" ityavizeSeNoktatvAt siddhsuurinnaa| (vi.266) ityAdi uddharaNe maLe che je divAkarajInA keI anupalabdha graMthanAM hovAnuM manAya che. 6. gaharita- vavaraNa-A. zIlAMkarijI ulekha kare che ke, teoe "AcArAMgasutranA pahelA adhyayana upara gaMdhahativivaraNa racyuM che jemake - zastraparijJA-vivaraNamatibahugahanaM ca gandhahasti-kRtam / tasmAt sukhabodhArtha, gRhNAmyamaJjasA sAram // 1 // (gAthAMnasura-rIyA) A uparathI jaNAya che ke A siddhasenasUrie gaMdhahasti vivaraNa banAvyuM hatuM. evI paNa eka mAnyatA che ke, "tavArtha sUtra" upara gaMdhahasti mahAbhASya banyuM hatuM, je atyAre upalabdha nathI. Page #276 -------------------------------------------------------------------------- ________________ agiyAramuM] A zrIdinnasuri 257 saMbhava che ke zrIsikasenagaNanI "tatvArthasUva-bhASyanI TIkAne anulakSIne A mAnyatA pracalita thaI heya. eka ne dRSTi keNa-A. zrIsiddhasene "sanmatitamAM kevalI bhagavAnane kevalajJAna ane kevaladarzana rUpa upayoga eka ja heya evuM vidhAna karyuM che ane tenA samarthanamAM dalIle ane tane khUba ja upayoga karyo che. zrIjinabhadra kSamAzramANe AgamanA pramANe TAMkI e mAnyatAne joradAra virodha karyo che. A malavAdIjIe eka samayamAM kevalajJAna tathA kevaladarzana banene sahayoga mAnya che ane mahopAdhyAya yazovijayajIe "jJAnabiMdunA vivaraNamAM A traNe AcAryonI mAnyatAne judA judA nathI vAstavika TharAvI syAdavAdanI vizALatA vyakta karI che. A AcArya vikramanI pahelI sadInA zAsanaprabhAvaka mahAna AcArya che. teo vihAra karI dakSiNamAM padhAryA ane tyAM pratiSThAnapuramAM anazana karI savage gayA. divAkarajInI dIkSA pachI emanI bahene paNa dIkSA lIdhI hatI jenuM nAma sidazrI rAkhavAmAM AvyuM hatuM. divAkarajInA svargavAsanA samAcAra temane AvI rIte apAyA hatAH sphuranti vAdikhadyotAH, samprati dkssinnaapthe|| sAvIjIe A sAMbhaLI tarata ja nirNaya Ape ke nUnamastaMgataH vAdI, siddhaseno divaakrH|| eka vidvAnoe A AcAryanuM jIvanacaritra ane nibaMdho lakhyA che, je khAsa vAMcavAyegya che. zuM vetAmbara ke zuM digambara e banne saMpradAyanA jene AcAryoe pitAnA graMthamAM A siddhasena divAkarajIne bahu gorava ane bhaktibhAvathI yAda karI aMjalI ApI che. jemake A0 haribhasUrijIe "paMcavastunI TIkAmAM zrutakevalI tarIke, vAdI devasUrijIe syAdvAdarasnAkaramAM advitIya graMthakAra tarIke, ka. sa. A0 hemacaMdrasUrijIe pitAnI batrIsImAM mahAtutikAra vAhI abhijita thI cAra siddhasena samajAya. Page #277 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 258 jaina paraMparAne ItihAsa [prakaraNa tarIke ane "siddhahemavyAkaraNamAM "skRSTa sUpa" sutranA udAharaNamAM "ati vaya" saMskRSTa kavi tarIke, muni ratnasUrijIe "amacazvimAM tejasvI sUrya, pradyumnasUrijIe samarAdityasaMkSepa'mAM mahAvAdIrUpe, prabhAcaMdrasUrijIe "prabhAvaka caritra"mAM samartha prabhAvaka tarIke, vAcaka zrIyazovijayajIe potAnA aneka gharomAM ane ATha prabhAvakanI sajhAyamAM AThamA kavi prabhAvaka tarIke saMbodhyA che. sattAsamaya vicAraNuM- A0 zrIsiddhasena divAkara sattAsamaya mATe vidvAnamAM vicArabheda pravarte che. prastuta varNana pramANe te A AcArya vikramanI pahelI sadInA prAraMbhanA AcArya che. jyAre keTalAka vidvAne A AcAryazrIne vikramanI cothI zatAbdImAM sthApe che. - De. hamana yAkebI AcAryazrInA nyAyAvatAramAM Avela jAtta, akhAta, sacAI ane vArtha zabdonI bhramaNAmAM paDI AcArya varane vikramanI sAtamI sadInA mAnavA lalacAya che, paraMtu e zabdo boddhayogAcArya bhUmizAstra, prakaraNAcArya vAcA, vaizeSika nyAya dazana, bauddha nyAyamukha ane nyAyapradeza vageremAM paNa maLe che. e ja rIte kaTTara digaMbara paM. jugalakizora mukhtArajI paNa amuka kasAvya, zIsAmya, ane vastusAmyathI A AcAryazrIne A0 zrIsamantabhadrasUri pachInA mAnavA prerAya che. paraMtu A bajemAM pahelA koNa? ane pachI koNa? eTale ke tenuM anukaraNa karyuM? e ja jaTila samasyA che. AvI AvI zaMkti ka95nAothI AcAryazrIne samayanirNaya karI zakAya ja nahIM. sAhityane AdhAra laIe te di ATha pUjyapAdakRta "jainendra vyAkaraNa, A0 jinabhadragaNI kSamAzramaNakRta "vizeSAvazyaka bhASya A jinadAsa mahattarakRta cUrNi che ane A haribhadrasUrikRta paMcavaratuM vageremAM A0 zrIsiddhasena divAkarajI ane temanA sanmatitarkanA ulekhe che. temaja teeAzrInA sanmatitarka para vikamanI cothI sadImAM te TIkA paNa banI cUkI che. eTale e mAkara rasa masA zakitanA Page #278 -------------------------------------------------------------------------- ________________ agiyAramuM] A zrIdinacari 259 cokkasa che ke A AcAryane sattAkALa vikramanI cothI sadI pachI te nathI ja te pachI teo kyAre thayA, pahelI salImAM ke cothI sadImAM e ja prazna vicAraNA mAge che.. A0 prabhAcaMdrasUri lakhe che ke, A siddhasena divAkarajI 1. vidhAdhara AkhAyanA, 2. pAdaliptasUrivALA vaMzanA ane 3, A kaMdilasarinA praziSya hatA. " (prabhAvaka caritra) A lakhANamAM temane vidyAdhara AkhAyanA batAvyA che. ItihAsamAM 3 vidyAdhara paraMparAo maLe che. jemake - (1) vidyAdharavaMza-zratajJAnanI rakSAnA kAraNe vAcakavaMza vidyAdharavaMza tarIke paNa oLakhAya che. je vIra saM. 1 thI 1000 sudhI vidyamAna hate. (paricaya mATe juo pR. 179 thI 190) (2) vidyAdharIzAkhA-A. surizvatarinA zilpa vilAdhara gopALathI vIra saM. 350 lagabhagamAM nIkaLI. (pR. 213) (3) vidyAdharakula-A. vAsenasUrinA cothA paTTadhara A vidyAdharathI vIra saM0 602 visa. 196mAM nIkaLyuM. A siddhasenasUri vidyAdhara AkhAyamAM eTale eka vAcaka vaMzamAM thayA che paraMtu ethI AcAryazrIna sattAsamaya upara kaI prakAza paDatA nathI. yadi AcArya vidyAdharakulamAM thayA hatA te temane sattAsamaya vikramanI cothI sadImAM AvatA paranuM teo vilAdharalanA nahIM kitu caMkula ke nAgendranA hatA edhAM ullekhe maLe che. A prabhAcaMdrasUri vIrasuricaritramAM A skaMdilasarinA pAMDiyagane caMdragacha tarIke ja oLakhAve che. eTale zramaMNasa vi. saM. 606 mAM cArakulanI vyavasthA karI tyAre A kaMdilasarinI eka ziSya paraMparA caMkulamAM dAkhala thaI haze. eTale saMbhava che, A siddhasenanI paraMparA paNa caMkulamAM sAmela thaI hoya. Page #279 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jana paraMparAne ItihAsa [ prakaraNa jesalameranA bhagavAna caMdraprabhunA derAsaramAM eka parikaravAnI dhAtunI paMcatIthI upara lekha che ke - zrInAgendrakule zrIsiddhasenadivAkaragacche ammAcchuptAbhyAM kAritA saMvat 1086 * A zilAlekha pramANe A siddhasenajI nAgaeNdrakulamAM thayA haze athavA tenI ziSya paraMparA nAgaeNdrakulamAM sAmela thaI thaI haze ema mAnavuM paDe che. AthI e nakkI che ke, A siddhasena vidyAdharakulanA nahIM, kintu vAcakavaMzanA AcArya che ane tethI teo vikramanI cothI zatAbdImAM ja thayA che ema kahI zakAya tema nathI. A prabhAcaMdrasUrinI bIjI vAta e che ke, A vRddhavAdisari tathA A0 pAdaliptasUri vilAdharagacchanA AcAryo che ane teo vikramanI pahelI sadInA AcArya che. A vAta temanA zabdomAM A pramANe che: " jAkuTi zrAvake vi. saM. 150 mAM giranAra tIrtha para bhagavAna zrI neminAthanA derAsarane jIrNoddhAra karAvyuM hatuM. tenI prazasti ketarAvI hatI, jemAM A0 pAdaliptasUri tathA A0 vRddhavAdisUrine vidyAdharaganA batAvyA che. A prazasti kALakrame eka maThamAM rAkhavAmAM AvI haze. te maTha dhodhamAra varasAdathI tUTI paDyo ane e prazasti maLI AvI che ane enA AdhAre ame paNa ukta AcAryone vidyAdharagacchanA lakhyA che." (prabhAvaka caritra, vRddhavAdisUriprabaMdha, 176 thI 178) A zabda uparathI eTaluM tAravI zakAya che ke, A pAlisa ane A vRddhavAdiSTa vikamanI pahelI sadImAM vidyAdharaga7mAM thayA che. vaLI, A vRddhavArijI A pAdaliptanA vaMzanA che eno artha eTale ja thAya che, je vidyAdharavaMzanA A A vizeSa mATe juo jaina satya prakAza, kramAMka-81. Page #280 -------------------------------------------------------------------------- ________________ agiyAramuM]. A0 zrodinasari 261 pAdaliptasUri che, te ja vaMzanA A skaMdilasari ane temanA ziSya vRddhavAdijI vagere che. A prabhAcaMdrasUri ItihAsanI trIjI kaDI joDe che ke- A siddhasena divAkara A dilanA praziSya che. vivAra evA vAcakavaMzamAM be kaMdilasUri thayA che. te A pramANe- (1) 12. A skaMdilasUri-jemanuM bIjuM nAma Ave paMDita paNa che, temanAthI pAMDilyagaccha, kAlikAcAryagaccha bhAvaDAga7 nIkaLe che je pAchaLathI caMdrakulanA digabaMdhamAM dAkhala thaI gayA che. vIra saM0 414, vi. saM. 4 mAM varga. (paricaya mATe jue, pR. 182) (2) 18 A skadivasUri-teo Arya jayantIzAkhAnA ane saMbhavataH caMkulanA AcArya che. vIra saM. 840 vi. saM. 430 lagabhagamAM svarga (paricaya pR0 186) yadi A0 siddhasenajI prathama skaMdilasUrinA praziSya heya te vikamanI pahelI sadI ane bIjA skaMdilasarinA praziSya hoya te vikramanI cothI sadImAM temane sattAsamaya Ave. bhUlavuM na joIe ke A bane sadIomAM ekeka vikrama rAjA paNa thayA che. te A pramANe - 1. saMvatsara pravartaka rAjA vikramAditya vi. saM. 1 2. guptasaMvata pravartaka rAjA caMdragupta vikramAditya, vi0 naM0 440 lagabhaga. have ApaNe eka na ulekha tapAsIe. dAdA zrIdharmaSasUri lakhe che kedhrmaacaaryshissy-shriisiddhsenprbhaavkH / (samaNasaMghathaya-avasari) Page #281 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 262 jaina paraMparAne itihAsa [ prakaraNa eTale ke A divAkarajI A dhamasarine paNa pUjya mAnatA hatA. A dharmasUrine yugapradhAnakALa vI. saM0 450 thI 45 che. A dareka pramANethI vicArIe te A siddhasena divAkarane vidyamAnakALa vikramanI pahelI ke ethI zatAbdI Ave che paraMtu prAcIna graMzemAM temane vikramanI pahelI sadInA batAvyA che, eTale ame paNa AcAryazrIne ahIM e rIte ja varNavyA che. jaina rAjAo A arasAmAM bharUcanA balamitrabhAnumitra rAjAo, paTaNAne makuMDarAja, mAnakheDAne kRSNarAja, kArapurane bhIma, kamaragAmane devapAla, ujajenane vikramAditya, bharUcane yuvarAja dhanaMjaya ane pratiSThAnapurane zAlivAhana vagere jenadhamI tathA jaina dharmanA premI rAjAo thayA che. teone TUMko paricaya teonA samakAlIna AcAryonA caritramAM darzAvela che. samrATa vikramAditya- samrATa vikramAditya te avanipati, zakavijetA ane saMvatsara pravartaka tarIke prasiddha che. te A. zrIsiddhasena divAkaranA sATa upadezathI jena banyA hatA. teNe jinAlayo banAvyAM, jinabiMba bharAvyAM, zatruMjaya tIrthane uddhAra karAvyuM ane saMgha paNa kADhayo hatuM. teNe pRthvIne aNumukta karI zakonA baMdhanamAMthI choDAvI pitAno saMvata pravartAvyuM hatuM. A vakhate ApaNe upara A0 zrasiddhasena divAkaranA caritramAM vAMcI cUkyA chIe. jenAcAryoe vikramacaritra para ghaNuM sAhitya saryuM che. e ja rIte ajaina vidvAnoe paNa A samrATu mATe kaMI ne kaMI nirdeza karyo ja che. bhAratavarSamAM AjasudhI ghaNA rAjAo thayA ane gayA, je pikInA keTalAeka rAjAonuM te Aje nAmanizAna paNa maLatuM nathI, jyAre samrATuM vikramAditya ke jene thayAne babbe hajAra varSa vItI gayAM che, chatAMya te pitAnI nAmanA vaDe bhAratamAM acaLapaNe UbhuM che. vikramasaMvat e ja enuM moTuM bhAratIya smAraka che. Page #282 -------------------------------------------------------------------------- ________________ agiyAramuM A0 thIdijari saMvatsarapravartaka vikramAdiya thayo che te aMge purAtatvavidomAM zuM vikama tha che? sAce vikramAditya kaye? zuM teNe ja saMvatsara calAvyuM che? ane rinirvANa pachI vikrama kyAre thayo? ItyAdi bAbatamAM tIvra visaMvAda che. eTale e saMbaMdhI paNa ApaNe ahIM zI vicAraNA karI laIe. vi. saM. 1 mAM vikrama rAjA tha che, kintu jenA nAmanI sAthe vikama zabda joDAya che, evA bIjA aneka rAjAo thayA che ane teonI keTalIka etihAsika ghaTanAe bheLaseLa thaI gaI che. svanarezapremI lekhakoe paNa ekanI ghaTanA bIjAnA nAme caDAvI dIdhI che, Ama hovAthI vikramanuM vAstavika jIvana nirbheLa meLavI zakAya evI sthiti rahI nathI. paNa eTalA parathI vi. saM. 1 mAM vikrama thaye ja nathI ema kahI zakAya tema nathI. "vikama saMvata " e paNa vi. saM. 1 mAM koI paNa vikama thayAne sabaLa purAve che vikamanuM birUda dharanArA ke vikramanI khyAti meLavanArA aneka rAjAo thayA che. jemake-pArthiyana rAjA ajhIjha, zAtaka zAlivAhana, zuMgavazI agnimitra, vasumitra, kuzanavaMzI kaniSka, gaI bhilo vArasadAra, bharUcane rAjA balamitra, gautamIputra zAli. vAhana, zakAri guptavaMzI samudra, guptavaMzI bIje caMdragupta, skaMdagupta, mALavAne yazodharma, senApati bhaTTArka, kanojano harSa. vadhana, pulakezivalabhane putra vikama, mALavAne vRddha leja, caulukya * A bhadrabAhusvAmI, A0 kAlikAcArya, A0 kakkari, A. siddhasUri A caMdrasUri, A svAtisUri A zIlasUri A haribhadrasUri A. vijayasiMhasUri, A abhayadevasUri, A hemacaMdrasUri, A dharma ghoSasUri, A mallavAdijI, rAjA vikrama, rAjA zilAditya, rAjA zAlivAhana, rAjA khumANa, rAjA bhartabha; A nAmavALA ekathI vadhu aitihAsika puruSa thayA che ane teonI jIvanaghaTanAomAM ochAvattA aMze bheLaseLa paNa thayela che. Page #283 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jaina paraMparAne ItihAsa [prakaraNa vikama kALa, kalyANapura solaMkI vikramAditya ane magalarAja humAyune vijetA hemu vagere vagere - A rAjAomAM koI ja vikrama pahelAM thayA che, koI pachI thayA che, kaI avantI bahAranA che, koI zaka che, ane koI potAnA judA judA saMvatsaranA pravartaka che. A rAjAomAM mAtra 1. tatkAlIna AMdhrapati, 2. gardazilUno vArasadAra ane 3. alamitra e traNa rAjAo evA che ke je vi. saM. 1 nA zakavijetA hoI zake. paraMtu te samayane AMdhapati te AMdhrapati che avantipati nathI, ane vikrama saMvatano prAraMbha pradezamAM thaye ja nathI. mATe AMdhrapati te "saMvatsarapravartaka vikramAditya" nathI. saMbhava che ke te kadAca zakavijayamAM vikramane madadagAra haze. mALavAne darpaNa rAjA te asalamAM bharUcathI AvI ahIM rAjA banyuM hatuM, tene garvabhIvidyA siddha hatI, eTale loko gardabhasena, gaMdharvasena ke gabhilUnA nAmathI oLakhatA hatA. e samaye bharUca e avantinA tAbAnuM kumArabhuktinuM zahera hatuM ane tyAM avantine sUbe rahete hate. gabhiThThanA samaye balamitra ane bhAnumitra bharUcanA rAjA hatA. ema kAlikAcAryanI kathA emAM ullekha maLe che. Ane artha e ja thAya che ke balamitra ane bhAnumitra gardabhIla rAjAnA uttarAdhikArIo vizvAsu kuTumbIo ke sUbAo haze. game te he, paNa te darpaNa rAjAnI nikaTanA sagA hatA. eTale ja bharUcanA sUbA hatA ane A kAlika sUrinA bhANeja paNa hatA. pArasakulane zAhanazAhI prathama bharUcanA rAjA balamitra bhAnumitrane pitAnA AjJAdhArI banAve che, ane pachI ja ujajena para caDhAI karI gabhilUne mArI avanino * vikramAditya saMbaMdhI vizeSa jANavA IcchanAre jaina satya prakAzane kramAMka 100 vikrama vizeSAMka ane temAM Avela amArA "samrATa vikramaditya" ane "mahArAjA vikramAditya" lekha vAMcI levA. Page #284 -------------------------------------------------------------------------- ________________ agiyAramuM ] A0 zrIdirasUri 265 rAjA bane che ane tyAra pachI paNa A balamitra avantIpati bane che. tene sattAsamaya barAbara vikrama saMvat 1 mAM Ave che. eTale ke rAjA gaEbhillano vArasadAra kahe ke bharUcane balamitra kahe te eka ja vyakti che. te A kAlikasUrinI kRpAthI avantIpati bane che, ane vikramAditya tarIke khyAti pAme che. saMskRta bhASAmAM te balamitra, bhAnumitra, balabhAnu ane vikramAditya e paryAyavAcaka nAme ja che ane e rIte paNa bharUcapati balamitra e ja avantIpati vikramAditya che. bhAratavarSamAM Aja sudhI so se varSanA zatAbdI saMvata cAlyA hatA. athavA chUTAchavAyA saMvata zarU thayA hatA ane nAza pAmI gayA hatA, kintu keI sarvamAnya saMvata cAlyA na hatuM. jo ke kaliyugasaMvata, bunirvANa ane mahAvIranivAsu ciraMjIva saMvatsare banyA che paraMtu te sAMpradAyika hatA tethI tene upayoga dareka karatA na hatA. vIranivaNa saMvata kA. za. 1 thI pratye che, e ja rIte samrATa vikramAditye paNa pitAno saMvata vi. saM. 1 nA kArtika zudi 1 thI pravartAvyo che. kRtasaMvata ane mAlavasaMvata e vikramasaMvatanAM ja bIjA sApekSa nAmo che. A vikramasaMvata AjasudhI bhAratavarSamAM pravarte che. saMvatavicAraNaH vikramasaMvata varanirvANa pachI keTalA varSe zarU thaye? tene mATe vidvAnamAM be mata che. ka vIranirvANa saMvatanA zilAlekha ane zAstroklekha maLe che. jemake, 1. vIrajanma saM. 37no zilAlekha-muMDasthala, 2. vIranirvANa saMvata 23 ne zilAlekha-bhadrezvara, 3. vIra ni. saM. 84 ne pratimA Asana lekha (5.gau. hI jhAkRta prAcIna lipimAlA pUche...... ), 4. vIra nirvANa saM. 214 vagere; nidbhavakALa. (AvazyakasUtra), 5. vIra ni. saM. 880 athavA 993 mAM AgamavAcanA (kalpasUtra), saM. 470 mAM vikramasaMvatsarane prAraMbha (vicAraNi) vagere vagere. vizeSa mATe "juo, jaina satyaprakAza' kramAMka 100 vikrama vizeSAMkamAM amAre "bhAratavarSanA bhinna saMvata" nAmane lekha. 04. Page #285 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 266 jaina paraMparAno itihAsa [prakaraNa 1. keTalAeka jainAcAryo kahe che ke vIranirvANa saMvata 411 thI vikrama saMvata zarU thayo che. tenA AdhArapAThe nIce pramANe che: (1) evaM ca mahAvIramuttisamayAo paMcAvanne vrisle| vucchinne naMdavaMse, caMdagutto rAyA jAo tti // 526 // arthAta-vIra saM. 155 mAM naMdavaMza nAza pAme ane caMdragupta rAjA thaye. (mAtra zamazyAvRti-thAvatrI) (2) anantaraM vardhamAnasvAminirvANavAsarAt / gatAyAM SaSTivatsaryAmeSa nando'bhavannRpaH // 6-243 // evaM ca zrImahAvIramuktervarSazate gate / paJcapaJcAzadadhike, caMdragupto'bhavan nRpaH // 8-339 // viranirvANu saM. 60 mAM nanda rAjA thaze ane vIra saM. 155 mAM caMdragupta rAjA thaye. - (ka. sa. A. zrI hemacaMdrasUrikRta, pariziSTaparva) 3. pATalIputramAM vi. saM. 31 mAM udAyI, 60 mAM nada, 154 mAM caMdragupta, saM. 184 mAM biMdusAra, 29 mAM azoka, 240 mAM maMtrIe, 243 mAM pUrNaratha, 280 mAM vRddharatha, 304.mAM puSyamitra rAjA thayA che. tema ja avanImAM vIra saM. 240 mAM saMprati, 294 mAM balamitrabhAnumitra, 354mAM naravAhana, 394 mAM gardabhila ane vIranirvANa saMvata 410 mAM vikramAditya rAjA thayA che. (himavaMta sthavirAvalI-rAjavaMza) A gaNatarI pramANe vIra saM. 155 mAM caMdragupta rAyAbhiSeka thayo che ane tyAra pachI 255 varSa jatAM eTale saM. 411 mAM vikrama saMvata zarU thayo che. - A rAjAvalInA AdhAre A zrIbhadrabAhasvAmI ane maurya samrATa caMdragupta, zUnyavAdI nidrA mitra ane rAjA azoka, A mahAgirijI ane samrATa saMprati, tathA A. kAlakasUri (thA kAlikAcArya) ane valabhIpati vasenanI samakAlInatA Page #286 -------------------------------------------------------------------------- ________________ giyAramu'] A klisari 267 kharAkhara sAdhI zakAya che. vaLI, yugapradhAnenI ghaTanAomAM 410 vastu mAMtaruM ja vadhu meLa Ape che. eTale ke vikramanI pahelI sahasrAbdI sudhInI aitihAsika ghaTanAomAM A gaNatarI vadhAre upakAraka nIvaDe tema che. ahI navazanA 155 ne badale mAtra 95 varSa batAvyAM che e 60 varSa nA pharaka paDavAthI vikramasa Mvatane prAraMbha vIra sa. 411 mAM Ave che. 2. keTalAeka AcAryAM mAne che ke-vIranirdezu sa vata x naMdavaMzanA varSe 95 ane vIra sa. 155 mAM rAjyAbhiSeka. A A vAtane purANI, bauddhagraMthA ane a Mgreja vidvAnA paNa vadhu TakA Ape che: jenA thADAka namUnA -- 1. mukhyA maThThI varSAta, tato mocana miSyati // 22 // naMdA 100 varSo sudhI pRthvI bhAgavaze ane pachI mo rAjAe thaze. ( matsyapurANu, adhyAya 271, zloka 22 ) ra. mukhyA maThThI vaverAta, narendraH cha mitti|| 330 // candraguptaM nRpaM rAjye, kauTilyaH sthApayiSyati // 339 // nando pRthvIne 100 va panta bhAgavI nAza pAmaze ane pachI cANakya caMdraguptane rAjya gAdIe besADaze. ( vAyupurANu adhyAya 99, zlo. 330-331 ) 3. rAjagRhIne rAjavaza ajAtazatru va` 32, udAyI varSa 16, anurudgha muMDa varSa 8, nAgadAsa varSoM 24, sujhunAga varSa 18, kAlAzeka varSa 28, tenA putrA varSa 22, navananda varSa 22, caMdragupta va` 24, biMdusAra vaSa~ 28, abhiSikta azAka varSa 4. A pramANe anukrame rAjAe thayA che. A hisAbe mudda ke zreNika pachI 170 varSo jatAM caMdraguptanA rAjyAbhiSeka Ave che. (bauddhamahAva'za kAvya pariccheda 4, zloka 1 thI 8 pariccheda pAMcame, bleka 14thIra2) 4. preA. hana jaeNkAmI tathA jAla zApeTiyara vagere mAne che ke vIra sa. 155 mAM caMdraguptanA rAjyAbhiSeka ane tyAra pachI ra55 varSe vikrama ema vIrasaMvata ane vikramasaMvatanI vacce 470 te khale ( pAlakanA 60 varSoM na letAM ) 410 varSoMnu AMtaruM mAnavuM joI e. ( iMDiyana enTikaverI jIna, julAI, AgaSTa sane 1914) Page #287 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 218 jaina paraMparAne itihAsa [5429 471 thI vikrama saMvata zarU thaye che. tenA AdhAra pATho nIce abhAva cha : jaM rayaNiM kAlagao, arihA titthaMkaro mhaaviiro| taM rayaNI avantIvaI, ahisitto pAlago rAyA // 1 // sahI pAlagarano, paNNavannalayaM tu hoI naMdANaM / aTThasayaM muriyANaM, tIsa ciya pussamittasta // 2 // balamittabhANumittANaM, sadvivarisANi catta naravahaNe / taha gaddabhillarajanaM, terasavAse sagassa caU // 3 // vikkamarajANaMtara, sattarasavAsehiM bcchrpvittii| sesaM paNatIsasaya, vikkamakAlammi ya paviDhe // 4 // vikkamarajAraMbhA, parao sirivIranivuI bhaNiyA / sunna-muNi-veyajutto, vikamakAlAo jiNakAlo // 5 // zrIvIranivRtervaH, SabhiH paJcottaraiH zataiH / zAkasaMvatsarasyaiSA, pravRtirbharate'bhavat // 6 // bha0 zrI mahAvIrasvAmI nirvANa pAmyA te ja rAtre pAlaka avantIne rAjA banyo. pAlakajharSa 60, naMdava 155, moryavarSa 108, puSyamitra varSa 30, balamitrabhAnumitra varSa 20, nabhasena varSa 40, gabhiluM varSa 13 ane zaka varSa 4, ema kula 430 varSo jatAM vikrama rAjA thaye. gardazinAM 17 varSa jatAM vikama saMvata prava. vimavaMzanAM 135 varSa UmerIe eTale gaIbhiThTha vaMzanAM 15ra varSa thAya che. vIra saM. 605 pachI bhAratamAM zakasaMvata pratye che. 5. Isa. pUrve 325mAM sikaMdare bhArata para AkramaNa karyuM ane I. sa. pUrve 322 mAM caMdragupta magadhanA siMhAsane Avyo. I. pUrva 325 meM sikaMdarane bhArata para AkramaNa kiyA aura IsvI. pUrva 322 meM candragupta magadhake siMhAsana para baitthaa| ye do tithiyAM bhArata ke prAcIna itihAsameM nizcita samajha lI gii| (bhAya sAmrA04543. tihAsa. 5. 31) Page #288 -------------------------------------------------------------------------- ________________ agiyAramuM ] A. zrIdilasUri 269 asalamAM A gAthAo kyAMnI che? te koI jANatuM nathI. mitu A merUtuMgasUrikRta "vicArazreNi ane mahA dharmasAgarajI tapagaccha paTTAvalI" vageremAM avataraNarUpe A gAthAo maLe che. "zrIduksamakAlasamaNasaMghathayaM" ane "tIrthaMka9pa' vagere ghaNA graMthamAM upara pramANe ja rAjAvalI ApI che. digaMbara vidvAne te vIra saM. 47 mAM ja vikrama saMvata 1 mAne che, ane ka. sa. A hemacaMdrasUrijI paNa gurjarezvara kumArapALanAM rAjyArohaNanI sAla batAvatAM vIra saM. 471mAM ja vikrama saMvata zarU thayAnuM batAve che. tyAra pachInA dareka graMtha, zilAlekhe ane etihAsika ghaTanAomAM vIra saMvata ane vikrama saMvatanI vacce 470 varSanuM AMtaruM mAnIne ja saMvata lakhAyela che. eTale vikramanI bIjI sahastrAbdInI etihAsika dhaTanAomAM te vIrasaMvata 471 mAM vikrama saMvatane prAraMbha, A gaNatarI ja vadhAre upakAraka nIvaDe tema che. ame paNa A graMthamAM aitihAsika saMkalanAmAM gaDabaDa na thAya, eTalA khAtara pAchalI ghaTanAomAM vIra saM. 471 thI zarU thatA vikrama saMvatane ja upaga karyo che. balamitra vikramAditya thaye che te ja zake pachI avantIpati banyuM. teNe ja vIranirvANa saM. 411 (athavA ka71)thI vikrama saMvata pravartAvyuM che, e nirvivAda vastu che. eka "tigAlIpacatrA mAM risaMvata 605 sudhI gAthAbaddha rAjAvalI ApI che. jemAM rAjAo ane salavArImAM pheraphAra che. vikrama saMvata mATe temAM kaMI paNa sUcana nathI. pU. paM. ma. zrI kalyANavijayajI mahArAja tenA AdhAre jaNAve che ke-pAlakanAM 61, naMdanAM 150, monAM 16 0, puSyamitranAM 35, balamitrabhAnumitranAM 60, e 465 varSo thayAM. nabhasenanAM pAMca varSa jatAM vikrama saMvata pratye, nabhasenamAM 40, gardabhanAM 100; ema kula 605 varSo jatAM zaka saMvata pravaryo. (vIranirvANusaMvata aura jaina kALagaNanA, pRSTha 30thI 60) A gaNatarI pramANe A. bhadrabAhusvAmI, A. mahAgirijI ane A. kAlikAcAryanA samakAlIna rAjA caMdragupta vagerene sattA samaya judo Page #289 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 270] jaina paraMparAne ItihAsa [prakaraNa samrATa zAlivAhana paTaNAmAM zuMgavaMzI rAjAo nabaLA banyA, kuzAne mathurAne majabUta banAvavA mata paDyA hatA. kaliMgamAM paNa bhIkhurAya pachInA kaliMgarAje vadhu tejadAra na hotA. AMdhro kUcakadama karatA Age vadhatA hatA. evA vAtAvaraNamAM mALavAmAM meTe jhaMjhAvAta AvI gayo. IrAnanA zAhIo kalabala sAthe gardazitala upara trATakyA ane teoe ujene potAne hastagata karyuM. eka dazako jatAM ja tyAM samrATa vikramAdityane udaya thayo ane mALavAe svataMtratAne vAvaTA pharakAvyo. A tarapha AMdha rAjAo paNa dakSiNamAM pitAnI sattAne majabUta banAvI uttara tarapha AgaLa vadhavA lAgyA. AMdhrapati zAlivAhana paNa te samaye samartha rAjA hatA, jenA pAchaLanA vaMzajoe mALavAnI sarahada sudhIne pradeza jItI mALavarAja sAthe saMdhi karI mitrI sthApI hatI. paDI jAya che. jo ke panyAsajI mahArAje A. mahAgirijInA svargagamana varSamAM saMskAra Ape che. (pRSTha 64) paNa te sAva niSphaLa nIvaDyo che. aMte temaNe e jAhera karyuM che ke A. mahAgirijI ane samrATa saMprati ekakAlIna nathI. (pRSTha 89) A jAherAta nizIthacaNa vagerenA atihAsika nirupaNanI viruddhamAM jAya che. pU. pa. ma. zrI kalyANavijayajI mahArAje duSkamacaMDikA ane yugapradhAna gaMDikA'nA sAramAMthI bIjI eka rAjAvalI ApI che. pAlakanAM 20, naMdenAM 158, maunAM 108, puSyamitranAM 30, balamitra-bhAnumitranAM 60, dadhi. vAhananAM 40, gardabhillenAM 44, zonAM 50, vikramanAM 97, zanya vaMzanAM 38; ema 605 varSamAM zakasaMvata pravaryo. A gaNatarI bIjI gaNatarIothI tadana judI ja che. (vIranirvANusaMvata aura jena kALagaNanA pRSTha 31). prasiddha ItihAsavedI saMzodhaka Do. tribhuvanadAsa laheracaMda rAjAvalIne vyavasthita karatAM jaNAve che ke pAlakanAM varSa 60, naMdanAM varSa 5, (athavA 100), mAnAM varSa 178, (caM. 23 + bi0 rekhA, + a. Page #290 -------------------------------------------------------------------------- ________________ agiyAramu'] A trisUrijI 201 bhA. zu. 4nI sa'vatsarI thavAnAM kAraNe A kAlikasUri ane samrATa zAlivAhana amara thaI gayA che. " samrATa zAlivAhana jaina hatA. teNe ja AcArya mahArAjane vinati karI pratiSThAnapuramAM cAmAsu rAkhyA hatA. te, tenI rANIe ane upAsakI amAse poSaya karatA hatA. khIja trIja tathA ceAthanA aThThama karatA hatA ane savatsarIpanI ArAdhanA karatA hatA. ItyAdi khInA cUrNiemAM spaSTapaNe lakhI che. (jue pR. 227) A ghaTanA vikramasaMvata 1 pahelAMnI che. A menuMgasUri lakhe che ke zAlivAhanane jAtismaraNa jJAna thayuM hatuM ane te mahAdAnezvarI rAjA hatA. "2 415 + sa. 535 + anya 72) puSyamitranAM varSa 38, gonAM va 90, gaMdharvasenanAM varSe 10; ema kula 470 varSa vikramAditya thayA che. ( prAcIna bhAratavaza bhA. 1 thI 4 Page #291 -------------------------------------------------------------------------- ________________ prakaraNa bAramuM A siMhagirisUrijI A AcAryanuM jIvanacaritra maLatuM nathI. temane mukhya cAra ziSya hatA. 1. stha0 Aryasamita-jenAthI brAhIpikA zAkhA nIkaLI che (vIra ni. saM. 184). 2. stha0 Aryadhanagirije Arya vajAsvAmInA pitA che. 3. stha0 AryavAsvAmI-jeo paTTadhara hatA. temanAthI vIra saM. 58 mAM vajI nAmanI zAkhA nIkaLI che. atyAre je je jaina sAdhu che. te dareka A zAkhAnA ja zramaNa che. 4 stha0 Arya arhadattA- A siMhagirijI jAtismaraNa jJAnavALA hatA, khuzAla paTTAvalI mAM ullekha che ke temanuM vIra saM. 547 mAM svargagamana thayuM. A arasAmAM A0 maMgusUri A0 tejalIputra, yugapradhAna A0 bhadraguptasUrijI, yu. A zrIgusUri, A samitisUri vagere prabhAvaka AcAryo thayA che. A maMgusUri- temano paricaya vAcakavaMzaparaMparAmAM Avela che. (juo pRSTha 183) A teSIputra-teo te samayanA samartha jJAnI hatA. temaNe maMdaranA vipra rakSitane jaina dIkSA ApI hatI, je dIkSA bha0 mahAvIrasvAmInA zAsanamAM prathama ziSyaniSphaTikA tarIke Page #292 -------------------------------------------------------------------------- ________________ bAramuM ] A siMhagirisUrijI 273 prasiddha che ane e rakSita muni paNa AcArya banyA che, yugapradhAna che, mahAjJAnI thayA che, ane cAra anuganA vibhAjaka tarIke prasiddhi pAmyA che. A0 bhadraguptasUri-teone vIra saM. 428 mAM janma, saM449 mAM dIkSA, saM0 494 mAM yugapradhAnapada ane saM. 133 mAM 105 varSanI uMmare savagamana thayAM che. teo Arya vAsvAmInA draSTivAdanA vidyAguru che. A0 rakSitasUrijIe temane aMtima nirdhAmaNA karAvI hatI, je vastu ItihAsaprasiddha che. AzrIguptasUri temanAM vira saM. 449 mAM janma, saM. 483 mAM dIkSA, saM. pa33 mAM yugapradhAnapada ane saM. 548 mAM svargagamana thayela che. temaNe rohagupta munine zrutajJAna ApyuM hatuM, maMtravidyAo paNa ApI hatI ane aMtarijijayAmAM parivrAjaka sAthenA zAstrArthamAM jayavAda prApta karAvyuM hatuM paraMtu e ja rehazuta aMte abhimAnamAM cakacUra banI nidbhava bane che ane rAzikamata" calAve che. A samitasUrijIH A AcArya Arya siMhagirisUrijInA ziSya che. temaja Arya vajIsvAmInA mAmA thAya che. temanuM janmasthAna tubavana grAma, temanA pitAnuM nAma dhanapAla, mAtAnuM nAma maLatuM nathI. teo betre gautama, ane jJAtie vezyA hatA. temane eka sunaMdA nAme bahena hatI. dhanagirine ane Arya samitane bahu ja maitrI hatI, dhanapAle ja Agraha karIne potAnI putrI sunaMdAne dhanagirinI sAthe paraNAvI hatI. A bAju Arya samite A siMhagiri pAse jaIne dIkSA lIdhI. Arya samite dIkSA lIdhA pachI gurUcaraNe esI suMdara zAstrAbhyAsa karyo. teo maMtravidyAmAM paNa kuzala thayA. gurue temane AcArya padavI ApI. 5 Page #293 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 276 jaina paraMparAne ItihAsa [ prakaraNa AbhIra dezamAM acalapura gAma hatuM. ahIM najIkamAM kannA (kRSNA) ane pUrNA nadInA madhya bheTamAM tapavIone eka Azrama hatuM, jemAM pAMcaso tapasvIo rahetA hatA. AmAMthI eka tapasvIne, nagaravAsI janatAne camatkAra batAvI, pitAne mahimA vadhAravAnuM mana thayuM. te ja page lepa karI bane nadIomAM addhara tarIne acalapura Avate. bhakatene tyAM bhejana jamate ane pUjAsatkAra sanmAna laI pAcho evI ja rIte tarIne AzramamAM cAlyo jato. nagaramAM cAre bAju tapasvInI prazaMsA thavA mAMDI, tyAM sudhI ke Aje duniyAnA paTa upara Ave tapasvI ane camatkArI bIje koI mahAtmA nathI, Amane ja mata sAce che vagere vAte thavA mAMDI. DhIlA mananA zrAvake paNa A camatkAra joI DhIlA paDavA lAgyA. evAmAM Arya samitasUrijI vihAra karatA acalapura AvyA. jenoe paNa nagaracarcA sAMbhaLI sUrijI pAse jaI vinati karI ke, pra! ApaNuM zAsanamAM atyAre ke AvA camatkArI AcArya che kharA? surijI bolyA-mahAnubhA! AmAM te ze camatkAra che? Arya khapUTa jevA ane mahendrasUrijI jevA ghaNAye sUripaMga mahAvidyAnA bhaMDAra che. are! amArA bAlamuni vajI paNa vidyAnA bhaMDAra che. zrAvaka bolyA-pra! A tApasanA camatkAra sAme kaIka vidyA batAve. sUrijI bolyAH-mahAnubhAvo! A te eka vijJAnakaLA mAtra ja che. chatAMye tamAre kaMIka jevuM ja hoya te sAMbhaLo ! tame A tapasvIne tamAre tyAM jamavA bolAvo, garama pANIthI khUba cALI cALIne enA paganAM taLiyAM dhoI nAkhaje.page lagADelo lepa dhovAI jAya pachI tene jamADIne pAche mokalaje, ema karatAM taravAne badale DUbavA mAMDaze, e pachI AgaLanuM joI levAze. bIje divase zrAvakee camatkArI tapasvIne bahu ja AgrahathI Page #294 -------------------------------------------------------------------------- ________________ bAramuM] A siMhagirisUrijI 275 pitAne tyAM jamavA nimaMtryA, tapasvIone paNa Azcarya thayuM ke A jene ApaNe dharma na mAne chatAM jamavAnuM nimaMtraNa Ape che! tapasvI Ave, AkhuM gAma jevA UlaTuM. jenee jamatAM pahelAM ja tapasvInA paga dhoI lepa ukhADI nAkhyo. tapasavajI duHkhanA mAthA parANe jamyA ane nadI kAMThe AvyA. teNe nadImAM paga mUkyo ke paga nIce beThA chatAMya te AgaLa vadhyA ane DUbavA lAgyA. janatAe A joI tALa pADI. A vakhate ja Arya samitasUrijI tyAM hAjara thayA. temaNe zrAvaka pAse nadImAM vAsakSepa naMkhA ane kahyuM ke kannA ane pUrNa! mane rastA Ape, mAre sAme kAMThe javuM che. basa, tarata ja bane nadIo saMkocAI gaI ane raste thaI gayA. sUrijI te tapasvIne laI tApasenA AzramamAM gayA. tapasvIo paNa sUrijIne addabhuta camatkAra je dikyUDha thaI gayA. surijIe upadeza ApI jaNAvyuM, AvA camakAro te sAmAnya che. AtmAnI zaktio anaMta che, mATe A badhe brAhyADaMbara mUkI daI AtmakalyANanA mArge vaLe. tapavIe A sAMbhaLI satya samajyA ane Azramane tyAga karI sUrijInA ziSya banyA. tyArathI temanI brahmakrIpikA zAkhA nIkaLI che. A ghaTanA meraTha jillAmAM kRSNa ane hiMDana nadInI vacce baranAvAnA TApUmAM banI che. AbunI pAse varamANu gAmathI eka brahmANagaccha nIkaLe che. tene brAddhopikA zAkhA sAthe pUrvane saMbaMdha che ke nahIM tenI koI aitihAsika kaDI maLatI nathI. mAtra saM. 1889nI paM, "khuzAla paTTAvalImAM ullekha che ke Arya samitasUrithI brAhIpikA zAkhA nIkaLI, je pAchaLathI brahmANaga7 tarIke prasiddha thayela che. chaThThI nihava rehaguptaH vira saM. 144mAM rehazuta chaThTho nidbhava thayo. zrIka5tramAM A mahAgirijInA 8 ziLe batAvyA Page #295 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 276 jaina paraMparAne ItihAsa prikaraNa che. jemAM AThame ziSya SaDulaka rehazuta che. rohane samaya joIe te te AcArya mahAgirinI ziSya paraMparAmAM AThamI peDhIe thayela ziSya hAya, e vadhAre baMdhabesatI vastu che ane e rIte ziSya-saMtAnaparaMparA mAnI laIe te SaDutsuka rahagupta te anukrame 8. A0 mahAgirijI, 9. stha0 uttara, 10. stha balirUha, 11, stha0 dhanADhaya, 12. stha0 zrI ADhaya, 13. sthA zrIkaoNDi , 14. tha0 nAga, 15. stha0 nAgamitrane dIkSA ziSya ane vAcanAcArya yugapradhAna zrIguptasUrine jJAnaziSya hate. teNe aMtarijijayA nagarImAM AvatA eka parivrAjake karAvela zAstranI uddaSaNAne svIkAra karI lIdhuM ane mukarara divase A tasUri pAsethI vividha vidyAo tathA maMtreluM haraNa laI rAjAnI rAjasabhAmAM AvI parivrAjaka sAthe vAta mAMDayo. parivrAjake pUrva pakSa sthApavAmAM ja vAdane mArga badalI nAkhe, ane jenA darzana sammata jIva, ajIva ema be rAzinI sthApanA karI. rahagupta paNa parivrAjakanI cAlAkI samajI gayo eTale teNe tene harAvavA khAtara ja avaLI cAle cAlI, jIva ajIva ane najIva ema traNa rAzine pakSa sthApI, parivrAjakane bheThe pADayo. have parivrAjake 1. vIMchI, 2. sApa, 3. uMdara, 4. haraNI, 5. bhUMDa, 6. kAgaDa, ane 7. samaLI vagere banAvI dehagupta upara choDayA, muni zehagupta paNa 1. mera, 2, neLiye, 3. bilADo, 4. vAgha, 5. siMha, 6. ghuvaDa, ane 7. bAja vagere mekalI vichI vagerene bhagADI mUkyA. chele parivrAjake gardabhI vidyA cheDI ane hagukhe tene paNa rajoharaNathI vaza karI lIdhI. basa, parivrAjaka hAryo ane rahagukhate jayapatAkA meLavI, jaina darzananI prabhAvanA karI ane vAjAM gAjAnA ADaMbara sAthe A0 zrogupta pAse AvI vaMdana karyuM AcAryazrIe tene kahyuM ke, mahAnubhAva! tame jaina zAsananI prabhAvanA karI te sAruM karyuM paraMtu traNa rAzinI sthApanA karI te jinAjJAthI viruddha che. mATe Page #296 -------------------------------------------------------------------------- ________________ khAramuM ] A. siddhagirisUrijI rAjasabhAmAM jaI micchAmi dukkaDaM" ApI sAcesAcuM jaNAvI DhA. rAhagupte abhimAnamAM AvI gurunI vAta mAnI nahi ane peAtAnA navA bairAzikamata calAvye tenA matamAM dravyAstika, paryAyAstika ane ubhayAstika ema traNa naya hatA. A traNu mAnavAmAM AjIvakA paNa sAmela hatA. eTale AjIvakA ane trarAzikA draSTinAM sAte parikramA tathA STivAdanA achinnucheda nayathI ane ukta traNe nayAthI niSpanna thatA 44 sUtrabhedane mAnatA hatA. ema nadIsUtramAM ullekha che. A mata kaIka vaizeSika matane anukULa banI gayeA hateA ane chevaTe digaMbara matamAM bhaLI gayA hatA. bhaTTAraka AcAya akala ke digaMbara sanI vyavasthA karI tyArathI te kuMdakuMdAntrayamAM sAmela manAtA hoya ema lAge che. ghaNuA samaya gayA pachI A paraMparAmAM bairAzika AcA padmana'dI thayA che. te mATe 'puNyAkathAkA'nI prazastimAM lakhyuM che ke-- " kundakundAnvaye khyAte khyAto dezigaNAgraNIH // babhau saMghAdhipaH zrImAn, padmanandI trirAzikaH ||14|| A prazasti pramANe anukrame kezavanandI ( aaa. 1 ), padmana'dI (4), mAdhavanI (-), vasunandI (6), maulinI (7) ane nantisUri (aaa0 8) thayA che. tathA A kezavanI ziSya vAdIbhasiMhanA ziSya. mumukSu rAmacaMdre 400 leAkapramANu 'puNyAzravathAkASa ramyA che. 277 tyAra pachI ArAzikamatanI paraMparAnA kaMi ullekha maLatA nathI. IsAi mata (krizciyanadhama' ) : A siddhagirisUrijInA samayamAM IsAI matanA Adi prava`ka IsAmasIha bhAratavaSamAM AvyA hatA ane tethe jaita dharmanuM adhyayana karI tenI khUbIo peAtAnA navA matamAM dAkhala karI hatI. IMjIla'mAM lakhyuM che ke, "te muddata daramiyAna IsunuM jJAna Page #297 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jaina paraMparAnA itihAsa [ prakaraNa vadhavA lAgyuM. tathA tenA AtmA malavata thavA lAgyA. " eTale IsAmasIhe 13 thI 30 varSa sudhI jJAna meLavyuM ane AtmAnA vikAsa sAdhyeA. 278 4 raziyAnA yAtrika me. nikAsa nATavize saMpAdvita "annAna lAik Apha isIsa krAIsTa (jIsIsa krAIsTanuM ajJAta jIvana )"mAM lakhyuM che ke "IsAmasIThuM 13 varSanI uMmare vivAha na karatA vepArInA kAphalA joDe gUpacUpa siMdhamAM nAsI gayA, tyAMthI te kAzI gaye. tene vaizyA ane zUdrone sahavAsa bahu gamatA hatA. tyAM teNe 6 varSa sudhI dhama jJAna meLavyuM. pachI kapilavastumAM jaI bauddha matanuM jJAna meLavyuM; ema 12 varSa hiMdamAM rahI te IrAna gayA ane tyAMthI dharmopadeza karatA karatA 30 varSanI uMmare jerUsalema jaI pahecyA. " A samaye jerUsalemamAM eka samaSTivAdI guptama'DaLa hatuM, jenI sthApanA IsunA janma pahelAM mekemIyAnA samayamAM thaI hatI. aneka dezeAnA mukhya zaherAmAM zAkhAe sthapAI cUkI hatI. A maMDaLanA sabhAsade cAra zreNImAM vibhakta hatA. pahelI zreNImAM Ajanma brahmacaya nI pratijJA lenAra bALakane ja dAkhala karavAmAM AvatA huM. A navA sabhya IsIna tarIke oLakhAtA hatA. tene 3 vaSa~nI AcArivacAranI tAlIma ApI, parIkSA laIne maDaLamAM dAkhala karatA hatA. navA sabhyane vaidaka ArAgyajJAna ane khanIjajJAnanuM adhyayana anivArya manAtuM hatuM. caiAgya thayA pachI sabhAsadane maMDaLanA guptabhede khatAvavAmAM AvatA hatA. uccazreNInA sabhAsada "isIra tarIke oLakhAtA hatA. isIrA sapUta: zuddha ane pavitra chatrana gALatA hatA. * zrI krUsI prIkezana khAya ena Ai viTanesa'mAM lakhyuM che keIsu jesalemamAM AvIne A Ada maMDaLanA sabhAsada anyA hatA. guptama'DaLanA eka IsIranA patrathI mAlUma paDe che ke, Page #298 -------------------------------------------------------------------------- ________________ bAramuM ! A siMhagirisUrijI 279 ramanasUbA pAI leTe Isune krosa para caDAvyo tyAre kharekhara te maryo nahed, kintu mUrSita thaI gayuM hatuM. josapha tenA dehane laI gaye ane nikedamasa IsIre tene sAjo karyo. pachI Isu gupta ja rahyo che. te rIte upadezathI dharmapracAra karate hate. A daramiyAna te pitAnA ziSyane 10 vAra maLyo che Isue IsAImatamAM jainadharmanI keTalIeka prathAo svIkArI che, je paikInI eka nIce mujaba che. 1. bhagavAna mahAvIra svAmIne 11 gaNadhara hatA. 1 ziSyAbhAsa ziSya hato. Isune paNa 11 suziSya ane 1 kuziSya hate. 2. bha0 mahAvIra sAsaraNumAM besI upadeza ApatA hatA. bAIbalamAM lakhyuM che ke, IsAmasIha pahADa upara besI upadeza detA hatA. tenuM giripravacana bahu asarakAraka manAya che. . tIrthakara upadezamAM evI vANuM bole che ke ene devo, manuSya, pazu, pakSIo potapotAnI bhASAmAM samajI zake che. bAIbala karAra baje, pR. 5muM, preratonAM kRtyo adhyAya bIjAmAM lakhyuM che ke teo eka gharamAM ekaThA thayA hatA, tyAre tenI jIbha upara ekeka devI jIbha AvI eMTI gaI. te sarve pavitra AtmAthI bharapUra thayA ane evI bhASAmAM bolavA lAgyA ke, jene sAMbhaLIne dareke dareka dezanA manuSyane ema lAgyuM ke "A game te bhASAmAM bolatA haze, kintu ame temane amArI mAtRbhASAmAM bolatA sAMbhaLIe chIe." Ama kahetAM kahetAM sau koI Azcarya pAmyA. ahIM keIe mazkarImAM kahyuM ke A dareka pIdhelA che." teoe javAba vALyuM ke, "A koI pIdhelA nathI, kemake divasa pahelA ja pahere che. A yoela prabodhake je kahyuM hatuM, te ja che. (1 thI 16 pRSTha 114) 4. jene pacAsamA divasane saMvatsarI mAne che, "bAIbala * juo "IsukhriIstanuM ajJAta jIvana" lekha (zubhasaMgraha bhAga 7 pR. 116) Page #299 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 280 jaina paraMparAnA itihAsa [ prakaraNa karAra khIjo, preritAnAM kRtya' 0 2 mAM paNa pacAsamA divase ja 11 ziSyAnuM pravacana thayAnuM sUcana che. ( 1, pR0 144 ) 5. jaine 24 tIrthakarAne mAne che. tee devakRSNa vastravALA hAya che ane derAsaramAM tene sukuTa paNa avazya paherAvAya che. * AIbala karAra khIe, pustaka 27mu, prakaTIkaraNa a0 4'mAM lakhyuM che ke-- AkAzamAM rAjisa'hAsana para eka puruSa beThA che. tenI AsapAsa 24 Asana upara 24 pavitra puruSA che, je UjaLA vastranA dhAraka che, mAthA upara seAnAnA mugaDhavALA che. (1 thI 8, pRSTha 245 ) ahI' 24 pavitra puruSA batAvyA che, te 24 tItha karAnA AdhAre ja karelI panA che. jo ke vaizvika paraMparAmAM paNa 24 avatArAM svIkAryA che paNa te svIDhAra isvIsananI pachI thayA che ane te 24 avatArA ekalA manuSyarUpe nathI. matsya, kacchapa, varAha ityAdi rUpe che, jayAre khAimalamAM tA 24 puruSAnI noMdha che; eTale te tIrthaMkarAnI ja yAdI karAve che. 6. jainA AThame, codaze, pratikramaNa kare che. IMsAie dara ravivAre peAtAnA pApanA ekarAra kare che. 7. jainA samAsaraNamAM jinapratimAne besADe che. IsAI carcA paNa sameAsaraNanI DhakhanAM ja hAya che. 8. jaina zramaNeA khaMdhaka, metAya vagere pariSahA sahevAmAM ja sAcI sAdhutA mAne che. isAimatamAM paNa eka gAle dheAla mAranAranI sAme bIjo gAla dharavAnuM zIkhavADAya che. 9. jaina munienA samAdhisthAne pa ane madirA anatAM hatAM, tema IsAI dha gurunAM samAdhisthAne kamra ane maMdiza anatAM hatA. rAmIyAjaka kApuse i. sa. 200mAM pebrusa ane paulusane daphanAvela te sthAnanI kabaro khatAvI hatI. ane meTA Page #300 -------------------------------------------------------------------------- ________________ bAramuM] A0 siMhagirisUrijI 281 rAjA kesTaTInae te bane kabare upara be zebhitAM maMdire banAvyAM. Aje te duniyAnAM moTAmAM moTAM ane sArAmAM sArAM maMdira che. (kethelika zrIsabhAne ItihAsa, pR. 1) 10. IsA masIhe jaina saMghanA AcAryo, munio ane siddhaputranI mAphaka dharmAdhyakSa, yAjaka ane dIyAkenasa (sevaka) ema traNa varga sthApyA hatA. pachI samaya jatAM zrIsabhAo dvAra pALa, vAMcanAra, bhUta kADhanAra ane pAchaLa cAlanAra e cAra varSo vadhAryo che, jemAM vidhavA strIone paNa devadAsI peThe dAkhala karavAmAM AvI hatI. (kethalika ItihAsa, pR. 11, 12) 11. jaina muni brahmacArI rahatA hatA, tema dharma ane yAjaka brahmacArI rahetA hatA. pachI samaya jatAM pUrvamAM yAjakoe bAyaDI rAkhavAnuM zarU karyuM. chatAMya pUrvamAM e rivAja te Ajeya paNa che ke, paraNele puruSa yAjaka ke dhamAdhyakSa thaI zake nahIM. (pR. 12) je ke I. sa. nI sAtamI sadImAM thayelA rAjA henarIe iMglenDamAM yAjakene lagna karavAnuM baMdha karyuM hatuM ane 2 vaDAghamAdhyakSa, 18 dhamodhyakSa, 13 maThAdhyakSe tathA 500 maThavAsI pAdarIone mArI nakhAvyA hatA. A rAjA custa kethalika matane hatuM ane tenI pachI gAdIe AvelA chaThThA * A pavitra peDyusa ane pavitra paulusane vidharmIoe I. sa. 67 mAM phusa upara caDhAvela che, kApI nAkhyA che. (1) suvArtA lekhaka pavitra yehAnna I. sa. 96 pachI mRtyu pAmela che. (5) origenese I. sa. 185 thI 254 nA gALAmAM haptApalA karIne bAIbala racyuM che. eTale teNe sAta bAIbalanA tarajumAnAM vacane mukAbale karavAne vAte eka pAnAmAM sAta hAremAM mUkyAM che. te yAjaka thaI gayo che paNa pAMcamI kenataMtIne palanI maMtrIsabhAe tene pAkhaMDI tarIke jAhera karyo hato. (pR. 8) bAIbala prathama grIka bhASAmAM lakhAyeluM hatuM paNa pachIne lekhakee lATIna bhASA vAparI che. (pR. 8) , (ke. ItihAsa, pR. 8) Page #301 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 282 jaina para parAnA itihAsa | praraNa eDavarDa yAjakane lagna karavAnI rajA ApI hatI. ( kaeNthAlika zrIsabhAnA itihAsa, pR0 57, 610, 111) 12. jenA AThama caudaze upavAsa kare che. tema IsAmuMAne paNa ravivAre upavAsa karavAnI AjJA che. yahudI leAkA samayane pALatA hatA, preritAe te samathane nAbUda karavAne mATe ravivAra mukarara karyo che. asalanA IsAIe upavAsamAM divase khAtA na hatA pazu sUrya AthamyA pachI rAtre kaMi khAtA hatA. AvA upavAse| hAla musalamAnA kare che. (kaeNthA. itihAsa, pRSTha 11) 13. jainA jaghanya cAmAsu sittera divasanu mAne che. jaina muni te divaseAmAM khUba tapasyA karatA hatA. IsAIe pazu pAskhA pahelAM sittera divase upavAsa karavAnuM mAnatA hatA. isAimatamAM khAsa aptismA ApavAmAM Ave che. aptismAnI taiyArI karanAra kAtejImanI kahevAya che. aptismA pAmmAnA AgalA divase ke pengeAstanA mAgavA divase maLe che. aptismA lenAra pAskhA pachInA khIjA ravivAra sudhI sapheda vastra paherI rAkhe che. AthI pAskhA pachInA ravivAra caiALA ravivAra tarIke jAhera thayA che. reveraDasI. ensIDalara eja. je. kaeNthAlika pAdarI lakhe che ke, " keTalIeka jagAe pAskhAnI AgaLanA upavAsanA hi~vaseA pAlkhAnI pahelAM sittera divasathI zarU thayA, tene vAste Aja sudhI je ravivAra setu Age simA eTale sitteramA divasa kahevAya che, te divase yAjakA misamAM jAbuDI AsmAnI raMga eTale prAyazcittanA raMganuM lagahu pahere che. ' pAskhAnA tahevAra pUrvamAM ca uTTIonI sAthe nijAna mahinAnA cokramA divase, ane pazcimamAM vasatanI pUnamanI pAchaLanA ravivAre pALavAmAM AvatA hatA paraMtu A taphAvatane lIdhe pUrvamAM takarAra UThI hatI ane anIjetusa bApAe A Page #302 -------------------------------------------------------------------------- ________________ bAramuM] A siMhagirisUrijI 283 pheraphArane javAba devA mATe pavitra pAlIkArDasane rema bolAvyo hatuM. A takarAramAM viktara ApAe eziyAmAInaranI sabhAene bahiSkAra karyo hate. (kethalika zrIsabhAne ItihAsa, pR. 11, 12) 14. jaina tIrthakaranI mUtione mAne che paNa temAM tIrthako AvI vase che ema mAnatA nathI. eTale mUtione tIrthakarenI sthApanA mAne che. IsAIe paNa IsAmasIhanA citrane mAne che. tenI oLakhANa mATe IsukhristanuM nAma ke roTalInI TApatrI sAthe mAchalInI nizAnI mUke che. mariyamanAM citrane, yosephanAM citrane tathA khusanAM citrane mAne che. arthAta teo citra tathA pUtaLAne mAne che, paNa temAM paramezvara AvIne vase che evuM mAnatA nathI. teo citra mAne che, paNa citramAM koI paramezvara tarIke mUrtine mAnatA nathI. IsvIsananA seLamAM sakA sudhI IsAIomAM A mAnyatA ekadhArI hatI, pachI vicArabheda paDayo che. (kethalika zrIsabhAne ItihAsa, pR. 8, 19, 23, 44, 45, 46, 47) 15. jemAM vi. saM. 1528mAM laMkAe sAmAyika pratikramaNa, dAna, mUrti, mUrtipUjA vagerenI manAI karI ne mata sthApe che. tema IsAI matamAM I. sa. 1517 mAM yuthare 5 bAbatamAM takarAra UbhI karI pitAne proTesTaMTa mata calAvyo che. (ke. zrIsabhAne ItihAsa, pR. 94 thI 105, 195) IsAI matamAM jainadharmanI prAcIna prathAo thatA rUpAMtara sAthe savIkArAyela che ema uparanAM lakhANathI samajI zakAya che. AthI mAnavuM paDe che ke IsA masIhe hiMdustAnamAM AvI jenadharmanuM vizeSa jJAna meLavyuM hatuM ane tenA AdhAre pitAnA navA matane khIla hate. Page #303 -------------------------------------------------------------------------- ________________ prakaraNa teramuM Arya vajasvAmI jAtismRtirjumbhakadattavidye, zrAsaMghavAtsalyamanIhatA ca / yasminnatulyAnyabhavaMstato'bhUd, vibhuH sa vajI dazapUrvavedI // 8 // [ guruparvakrama, 0 8] " A0 siMhagirijInI pATe mahAna prabhAvaka yugapradhAna ajeDa zAsaka A vAsvAmI thayA che. temanAM vIra saM. 496mAM janma, saM0 504 mAM dIkSA, saM. 548 mAM yugapradhAnapada, saM0 584 mAM svargagamana thayAM che. temanuM janmasthAna mALavA dezanuM tuMbavana gAma che. pitAnuM nAma dhanagiri, mAtAnuM nAma sunaMdA. dhanagiri munionA upadezathI vairAgyavALo thayA hatA ane dIkSAnI bhAvanAvALo hate paraMtu sunaMdA manathI Icchita vararUpe dhanagirine varI cUkI hatI eTale sunaMdAnA pitA dhanapAle bahu Agraha karyo ane dhanagiri sunaMdAne paraNya, sunaMdAnA bhAI samite A siMhagiri pAse dIkSA lIdhI hatI, sunaMdA garbhavatI banI eTale dhanagirie paNa patnIne samajAvI saMmati meLavI A siMhagiri pAse dIkSA lIdhI. pAchaLathI sunaMdAe tejasvI putrane janma Ape che. bALakane jAtisamaraNa jJAna thayuM che, bAlaka jJAnathI pitAnI dIkSA jANa mAtAne raDI raDIne herAna kare che, thoDA samayamAM ja A siMhagirijI pitAnA ziSya parivAra sahita tuMbavata gAmamAM Page #304 -------------------------------------------------------------------------- ________________ teramuM ] Aya vasvAmI 285 Ave che. A samita ane Aya dhanirjhArajI guru AjJA laI gAmamAM gAcarI jAya che. guru cetave che ke, " sacitta acitta je maLe te letA Avajo." ane munie sunadAne tyAM gocarI gayA che. sunaMdAe putrathI kaMTALIne dhanagijIine kahyu ke, " A tamArI putra lai jAo, hu vaheArAvI dauM chuM." dhanagirijI caiAgya vyavasthA karI putrane upAzraye lai Ave che. ene vadhu bhAra lAgavAthI gurune kahe che ke A bALaka vajra jevA bhAre che eTale tyArathI ja A bALakanuM nAma vajrakumAra paDe che. bALaka vajA sAdhvIjInA upAzraye zrAvikAo dvArA Uchare che. te traNa varSa tyAM rahe che ane pAraNAmAM sUvesU ja agiyAra aMga bhaNI le che. pachI te sunadA tejasvI putrane joi pAche| mAge che. Akhare rAjasabhAmAM jAya che, khALaka va rAjasabhAmAM ja mAtAnI lAlacAne dUra mUkI sAdhujIvana tarapha vaLe che. ATha varSa sudhI khALaka Ama Uchare che ane pachI dIkSA le che ane tyAra bAda mAtA sunaMdA paNu dIkSA svIkAre che. khALamuni vajra bacapaNuthI ja saMskArI, jJAnI, verAgI tyAgI, saMyamI ane vrukSa hatA. emanA khALa sAdhujIvanamAM ca emanI parIkSA thAya che ane emAM e saphaLa Utare che. ekavAra A si ugirijI vihAra karatA avantInA udyAnamAM padhAryA che. yakSamaMDapamAM UtaryA che. varasAda paDe che. vazvAmInA pUrva bhavanA mitro zbhakadevA peAtAnI zaktithI mATI sAthavAha viSuve che. pachI vajIsvAmInA gurujI pAse AvI vinave che ane kahe che ke, " vajAsvAmIne gAcarI mekale, " vAda rahI gayA che. vajramuni gurumAjJAthI javAnI taiyArI kare che paraMtu jhINI dvArI joine aTakI jAya che. vaLI, sa thA medha rahI gayA pachI vAsvAmI prosamiti jotA gocarI jAya che. tyAM kALA pAka vagere joIne vajramuni vicAra kare che ke, A pradezamAM atyAre kALApAka kayAMthI ? vaLI, e AgaLa vicAre che ke, dAtArA animeSa netravALA che, bhUmine paga aDADatA nathI, mATe Page #305 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 286 jaina paraMparAne ItihAsa [prakaraNa A dAtAre manuSya nathI kintu deve che, ane A AhAra kharekhara, devapiMDa che ema vicArIne te AhArapANa lIdhA vinA ja pAchA vaLe che. AvIne gurajIne yathAsthita khyAna Ape che. deve vaja muninI A upagatIvratA, tyAga, ane vairAgyavRtti joI prasanna thaI temate vikriyalabdhi vidyA Ape che. bIjIvAra jeTha mahinAmAM paNa deva bIjI parIkSA karavA Ave che. vamuni temane oLakhI jAya che ane AhArAdi letA nathI. "devapiMDa na levAya" kahI pAchA jAya che. A vakhate deva vaja munine prasanna thaI "AkAzagAminI vidyA Ape che. vaja munine padAnusAriNI labdhithI ekavAra sAMbhaLeluM yAda rahI jatuM hatuM. temane ekAdazAMgI kaMThastha hatI. pote zAMtithI roja pATha paNa karI letA hatA. ekavAra badhA sAdhuo upAzrayanI bahAra gayA hatA, tyAre ja muni jANe AgamavAcanA detA hoya tema munionAM Asana pAtharI vAcanA ApavA lAgyA. sUrijI A vastu tapAsI gayA. ekavAra AcArya mahArAja koI bahAnuM batAvI bahAra padhAryA ane vajamunine vAcanAnuM kArya soMpatA gayA. temanI vAcanAthI badhA sAdhuo prasanna thayA. surijI paNa AvyA tyAre e vRttAMta sAMbhaLI prasanna thayA. pachI sUrimahArAja muni vajane vizeSa abhyAsa mATe avantImAM birAjamAna dazapUrvadhara A. bhadraguptAcAryajI pAse mokale che. ahIM zrIbhadraguptAcAryajIne paNa savapna Ave che ke koI atithi mArA dUdhathI bharelA pAtrane pI gaye. sUrijI samajyA ke mArA pUrva jJAna zratane bhaNavA keIka mahAtmA Ave che. vaja muni te savAramAM ja A0 bhadraguptasUrijI pAse pahoMcyA ane bolyA ke, huM ApanI pAse dazapUrvanuM jJAna meLavavA Avyo chuM. vaja muni tyAM bahu ja vinaya ane premathI sevA bhakti karI dazapUrvanuM jJAna meLavIne pAchA gurujI pAse jAya che. A0 siMhagirijI paNa vajanamunine khUba utsAhapUrvaka AcArya Page #306 -------------------------------------------------------------------------- ________________ teramuM ] Arya vajIsvAmI 287 padavIthI alaMkRta kare che. temane ga7ne bhAra sepe che ane anazana karI vaLe jAya che, pachI A vAsvAmI yugapradhAna bane che. A. vAsavAmInI adabhuta upadezaka zailI joI che, jene taro prasanna thAya che. temaja tapa, tyAga, saMyama, jJAna ane cAritranI ujavala pratimA sarakhA sUrijI jyAM jyAM vicare che tyAM tyAM jainazAsananI vijayapatAkA pharake che ane janatA paNa temanuM kudaratI addabhuta rUpa, lAvaNya ane brahmacaryanuM ojasa joI mugdha bane che. pATalIputranA karoDapati dhanadeva zeThanI putrI rUkSmaNI vajamavAmInA guNa sAMbhaLI temanI upara mehita thAya che ane pratijJA kare che ke, "paraNuM te vAsvAmIne ja, nahi te AjIvana brahmacarya ja pAI. " vAsvAmI paNa vihAra karatA pATalIputra padhAre che. dhanadeva zeThanI dAnazALAmAM ja Utare che. temaNe pahele divase te potAnuM rUpa paNa beDeLa banAvyuM hatuM paraMtu ramaNIe sAMbhaLyuM ke hadayanAtha AvyA che eTale pitAne kahyuM ke, mArA pati AvyA che." bIje divase dhanadeva zeTha, pATalIputrane rAjA ane AkhuM nagara sUrijIne upadeza sAMbhaLavA jAya che. emanuM adabhuta rUpa, brahmacaryathI camakatuM bhAlasthaLa, amegha upadezazakti, A joI sAMbhaLI rAjA ane prajAne khUba ja pramAda thaye. rukSamaNInA pitAne paNa thayuM ke, "A bhavya puruSa mArI putrone gya che." eNe madhyAhna samaye gurujI pAse AvIne prArthanA karI ke, tamane huM mArI navANuM hajAra sonAmahAra ApuM chuM ne A bAga, baMgalA ane mAruM kanyAratna ApuM chuM te svIkAre. ' sUrijI hasIne bolyA ke, mahAnubhAva! huM te sAdhu chuM. niSparigrahI chuM, akiMcana chuM, mAre kazuMya na joIe. AcArya. zrIe Ama kahI ramaNIne paNa dharmopadeza ApI pratibadhI sAvI banAvI. Page #307 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jaina paraparAnA itihAsa [ prakaraNa vajAsvAmIe zrI AcArAMga sUtranAM mahAparijJA adhyayanamAMthI AkAzagAminI vidyA UharI hatI; jemAM ja budvIpathI mAnuSyAttara paryaMta sudhI AkAzamAM javAnI zakti hatI. ekavAra sUrijI zramaNa saMdha sahita vicaratA vicaratA uttara prAMtamAM gayA. tyAM bhayaMkara dukALa hatA. gRhasthAne paNa khAnapAnanI muzkelI hatI. Akhare AcAya mahArAja saMdhanI vina MtithI sadhavAtsalya mATe eka mATI paDha viSuvI emAM saMghane besADI jagannAthapurI laI gayA. ahI sukALa hatA. anAja pANI khUba hatAM, pradeza hariyALA-lIlAchama hatA. ahI. saMdhanI bhakti thavA mAMDI. tyAM paryuSA mahAparvanA divase AvyA. 388 purIne rAjA parama audhI hatA, te bauddha ma'hirA sivAyanAM khIjA maMdizamAM tAjA kula javA DhatA nahIM. zrI. saMghe sUrijIne paSAmAM pUjA mATe tAjA phUla meLavI ApavA vinati karI. AcAryazrIe peAtAnA pitAnA mitra deva pAsethI ane himavaMtagirinI lakSmIdevI pAsethI phUlA lAvI zrIsaMghane ApyAM, zrIsa'ghe madirAmAM mahAtsava karyAM. rAjane A tAjA phUlAnI khabara paDI. karliMganA rAjA paNa A badhI vAta jANI prati ASa pAmyA ane sUcchinA upadezathI jaina banyA. rAjA prajAmAM jainadhama nA pracAra thayA. jainadharmanI khUba prabhAvanA thaI. A samaye saurASTramAM giranAra tIrtha ane zatruMjaya tIrthonA uddhAranuM bhagIratha kArya thayela che, temAMya zatruMjaya tIrthanA uddhAramAM khUba jahemata uThAvavI paDI che. zatruMjaya tIrthanA adhiSThAyaka padI cakSu chellAM varSothI mithyAtvI thaI gayA hatA. cAre bAju 50 yAjana sudhInA pradeza ujaDa verAna thaI gayA hatA, jyAM tyAM manuSya, pazu ane pakSIonA hADakAnAM DhagalA paDayA hatA. girirAja upara paNa sADhA UgI gayAM hatAM. vaLI, adhUrAmAM pUruM mahecchAe AvI saurASTra phUTayuM. ahIMnA ghaNA manuSyeAne pakaDI peAtAnA dezamAM mAkaDhI Page #308 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 289 teramuM] Arya zrIvAsvAmI lIdhA. A baMdIvAnAmAM zeTha jAvaDazAha paNa hatA je asalamAM kapilapuranA vatanI ane hAla mahuvAmAM rahetA zeTha bhAvaDazAhane putra hatuM. te acAnaka chuTI gayo ane takSazilAmAMthI bhagavAna kaSabhadevanI pratimA meLavI mahuvA AvyuM. teNe A. vajasvAmInA upadezathI zatruMjayanA uddhAranuM kAma AraMbhayuM. prathama ja kapadayakSe tene upadrava karyo, navI prabhupratimAne 21 vAra nIce utArI dIdhI. AthI A. vajasvAmIe tyAM padhArI jUnA yakSane haThAvI zatruMjaya upara navA kapadI yakSanI sthApanA karI. badhI azAtanA dUra karAvI. jUnA kapadI pakSe ahIM pratiSThAne divase AvI darekane DarAvavA ghara avAja karyo hato, jethI girirAjanAM zikhara kaMpI UThayAM ane girinAM uttara tathA dakSiNa ema be bhAgalA paDI gayA. zeTha jAvaDazAhe zatruMjaya upara na jinaprAsAda taiyAra karI vIra saM. pa70 vi. saM. 160 (108) mAM zrIsaMgha samakSa bAlImAM moTo caDAve karI saMghanI sammati laI, A zrIvajIsvAmInA karamalathI bhagavAna zrISabhadevanI navI pratimAnI aMjanazalAkA pratiSThA-karAvI zikhara upara caDI devajI daMDa caDhAvyA. "AvuM bhagIratha kArya pUruM thayuM "evA harSathI nAca karyo ane tyAM utkRSTa bhAvanAnI vizuddhimAM ja sajoDe mRtyu pAmI vagaprApti karI. tyAra bAda uttara bhAratamAM vIra saM. 580 thI bhayaMkara bAravaSa dukALa paDayo. eTale sUrijI ziSya parivAra sahita dakSiNa tarapha padhAryA. duSkALa enA bhISaNa svarUpamAM ahIM paNa phelAya hate. je ke sUrijI vidyAbaLathI sAdhuone AhAra lAvI ApatA paraMtu saMyamanI ArAdhanA mATe vidyApiMDane vadhu upayoga kare ucita na lAgyuM, emAM eka vAra teone saLekhama thayuM hatuM, kaphanuM jora hatuM. enA nivAraNa mATe ziSyo suMTha lAvyA hatA. vajIsvAmIe suMThane gAMThiyA kAna upara bharA hatA, te yAda na rahyo ane sAMje pratikramaNamAM "ovAthIne pATha bolatAM kAne hAtha lAgatAM sUMThano gAMThio nIce paDI Page #309 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jaina paraMparAne ItihAsa [ prakaraNa gaye. "khuzAla paTTAvalI mAM ulalekha che ke A ghaTanA tugInagaramAM banI hatI. A ghaTanAthI sUrijIe pitane aMtima kALa najIkamAM samajI vajAsenasUrijIne saMghavyavasthA bhaLAvI ane sAthe e paNa sUcavyuM ke, mahAnubhAva! tamane je divase lAkha senAnI kiMmatavALA cekhAmAM jhera bheLavele AhAra maLe, tene bIje ja divase sukALa thaze, e yAda rAkhaje. - vajasvAmInI sAthe dareka sAdhuo anazana karavA taiyAra che. emAM eka bALa muni paNa che. vAsvAmI ene anazana karavAnI nA pADe che, chatAye te sAthe jAya che. eka divasa vajIsvAmI te bALa munivarane ekalA ja mUkI AgaLa vadhI jAya che. eTale bALa munivara tyAM ja anazana karI svarge sIdhAve che. vajIvAmI. jIne A samAcAra maLyA. temaNe bIjA sAdhuo samakSa bALamuninI daDhatA, dhIratA ane vIratAnI prazaMsA karI. pachI badhAe jaNI eka pahADa upara anazana karyuM. eka deve temane caLAyamAna karavA prayatna karyo hate, AthI sUrijI ene aprItinuM kAraNa samajI tyAMthI bIjA pahADa upara jaI anazana svIkArIne vage padhAre che. A ghaTanA banyA pachI saudharme ahIM AvI ratha vaDe A pahADane pradakSiNA ApI hatI, tyArathI A pahADanuM rathAvatagiri nAma paDyuM che. paMcamaMgaLa mahAmRtaekaMdha Aja sudhI judA AgamarUpe hatuM A vAsvAmIe tene mULa sUtra sAthe joDI dIdhuM che. vajAsvAmI svarge jatAM 10 muM pUrva, cothuM saMsthAna ane cothuM saMhano vicacheda pAmyAM che. laghu bhadrabAhusvAmI: - daSTivAda aMganA pAMcamA anuga vibhAgamAM tIrthakare cakavatIo vagerenI gaMDikAo sAthe bhadrabAgaDikA ane tapasvI. Page #310 -------------------------------------------------------------------------- ________________ teramuM ] Arya zrIvajIsvAmI 291 gaMDikAne paNa ullekha che. AthI nakkI che ke tIrthakara vagerenI jema bhadrabAhu svAmI paNa aneka thayA che. Ane artha e thAya che ke bhadrabAhu e khAsa vizeSa nAma nathI, kintu chellA kRtakevalI yAne aMtima cauhapUvo" evA lakSaNane batAvanAruM sAmAnya nAma che. AthI dareka tIrthakaronA zAsanamAM judA judA bhadrabAhuM thayA che je dareka AsapurUSe che. jema coka pUra AcAryo AptapuruSa lekhAya che tema UtaratA krame daza pUrvadhara sudhInA AcAryo paNa AkSa tarIke manAya che. AthI jaina ItihAsamAM chelalA daza pUrvadhArInuM nAma paNa ullekha manAya che. vartamAna jainazAsanamAM chellA coda pUvI A bhadrabAhuvAmI che ane chelalA daza pUva A vajI svAmI che. ApaNe A0 vajAsvAmIne laghu bhadrabAhu kahIe teya cAle. kuLa ane zAkhAo A0 vajIsvAmI ane tenA ziSya praziSyothI aneka munizAkhAo nIkaLI che. te A pramANe - 1. A vajIravAmathI vI. saM. 184mAM vachazAkhA. - 2. A vasenasUrinA ziSya A0 nAgahastisUrithI vi. saM606mAM nAIlAzAkhA nIkaLI hatI, je pAchaLathI nAIla, caMda nivuI ane vijhAhara, ema cAra ku mAM vaheMcAI gaI che, je cAra gaccha tarIke paNa prasiddha che. 3. A pathI pimilAzAkhA nIkaLI. 4. A ratha ke jemanuM bIjuM nAma A0 jayanta che temanAthI jayantIzAkhA nIkaLI. - pa. A tApasathI tApasIzAkhA nIkaLI che. A zAMtizreNikanA ziSya A tApasathI paNa eka tApasIzAkhA nIkaLI che. A arasAmAM bAravaNI dukALamAM ghaNAM jainamunioe anazana karyuM hatuM. AthI ghaNA gaNe, kula ane zAkhAone Page #311 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 292 jena paraMparAne ItihAsa [ prAraNa ucheda thaI gayuM hatuM. sadabhAgye va zAkhA bacI hatI. tenA zrama e pharIvAra gaNe, kula vadhAyo che. Aje je je jainamunie che te dareka kaTikagaNa, vajIzAkhA ane caMdrakuLanA che. dvitIya bhadrabAhuvAmI: - digambara graMthamAM A arasAmAM bIjA bhadrabAhasvAmI thayAne ulekha maLe che, jenAM bIjAM nAme. vAyazA, mahAyaza, yazabAhu, ane jayabAha vagere maLe che. temanA mATe lakhyuM che ke, zrutakevalI A0 bhadrabAhunI paraMparAmAM thayela nimittavedI A bIjA bhadrabAhue 12 varSane dukALa paDatAM dakSiNamAM karNATaka sudhI vihAra laMbAvyuM ane tyAM eka pahADI para 700 zamaNe sAthe anazana laI maraNasamAdhi meLavI. pite saMgha sAthe vihAra karatA karatA AgaLa vadhyA hatA, tyAre temaNe eka ziSyane anazana karavAnI. manA karI rekI rAkhyo hate. vigere vigere. (zravaNabelagelacaMdragiri zilAlekha) A AcAryanA ziSyanuM nAma "dakSiNavihArI" che ane tyAra pachI tyAM AcArya caMdrasUri padhAryAno ullekha che. A vajI svAmI ane A bIjA bhadrabAhasvAmInA caritramAM ghaNuM sAmyatA che, te banne AcAryone eka mAnI laIe te vetAmbara-digambaranA ItihAsa saMbaMdhI ghaNI gUMcane saraLa ukela AvI jAya tema che. AcArya bIjA bhadrabAha pachI ja jenasaMghamAM vetAmbara-digambaranA bhedo paDyA che. zrI devagiNi kSamAzramaNunI paTTAvalI 13. Arya vajI svAmI-zrIdevardhigaNi kSamAzramaNa sudhInI paTTaparaMparA ahIMthI julI paDe che. gautama gavavALA Arya * vajayazA (tiyapatti ), mahAyazA (AdipurANa), yazabAhu (uttara purANu, harivaMzapurANu, sUyakha, tileyapatti), jayabAhu (zrutAvatAra), vajarSi (harivaMzapurANa sa. 1, le. 33) mahAyazA (Avazyaka niryukti, uvasaggahara stotra) Page #312 -------------------------------------------------------------------------- ________________ teramu' ] Aya zrIvAsvAmI 293 vajrasvAmIne mukhya 4 ziSyA hatA. 1. A vajrasena. 2. Aya padma, 3. A ratha. ane 4. A tApasa. 14. Ayaratha-siSTha geAtravALA, temanuM bIjuM nAma thAya jayaMta che. temanAthI jayaMtIzAkhA nIkaLI che. 15. Aya puSpagiri kozikagetravALA. 16. Arya kunnumiMtra gautamageAtravALA. 17. A dhanagara vasiSThegAtravALA. 18. A zitrabhUti kucchasagotravALA, saMbhavata: kauzika-- zetravALA Aya du yaMta ane A kRSNe temanA gurubhAI hatA. 19. A bhadra kAzyapagetravALA. 20. A nakSatra kAzyapagAtravALA. 21. A rakSa kAzyapagAtravALA. 22. A nAga gautamagAtravALA. 23. Arya jehila vasiSThegeAtravALA. 24. A viSNu mADharageAtravALA. 25. Arya kAlakasUrijI--gotama getravALA, A trIjA kAlikAcA jI che. temane sattAsamaya vIra sa. 720 maLe che. (ratnasaMcaya gA0 274) 2. A sa`palita ane Arya bhadra gotamageAtravALA. A banne kAlikAcAryajInA mALabrahmacArI ziSyA che ane paTTadhara thayA che. te bannenI pATe A vRddha AvyA che. 27. mA vRddha gautamAtravALA, 28. Aya soMghapAlita-gautamageAtravALA, te sthira sattvavALA tathA uttama jJAna ane cAritrathI vibhUSita hatA. 29. Aya hasti!-kAzyapagAtravALA, teo kSamAnA sAgara hatA, dhIra hatA. caitra sudimAM svarge gayA. Page #313 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ra94 jaina paraMparAne itihAsa [prakaraNa 30. A dharma-sAvayatravALA, teo naiSThika brahmacArI mahAvratadhArI hatA. jemanA vihAra vakhate deve paNa chatra dharatA hatA. temanA gotra mATe sAvaya ane suvaya evA be pATha maLe che. sAvaya zarada te zrAvaka gotra yAne upakezavaMzana sUcaka che, eTale ahIM sAvaya zabda vadhu sAro lAge che. 31. Arya hasti-kAzyapatravALA. 32. Arya dharma-teo mokSamArganA parama sAdhaka hatA. 33. Aye siMha-kAzyapagotravALA, A ja samaye brahma kIpikAzAkhAnA A0 siMha thayA che je prasiddha vAcanAcArya hatA. 34. Aryadharma-kAzyapagetravALA, temane aneka ziSya hatA. temanA mukhya paTTadhara A skadila thayA che; skaMdilAcAryuM vIra saM. 830 thI 840nA gALAmAM mathurAmAM cethI AgamavAcanA karI che. (jue pRSTha 186) 35. A0 jaMbU-je AryadharmasUrinA bIjA paTTadhara che. 36. AI naMdI-kAzyapagAtravALA, teo zAMta ane saraLa hatA, zuddha jJAna-darzana-cAritranA dhAraka hatA. 37. dezigaNuM kSamAzramaNa-teo mAragesanA hatA, zuddha samyava ane thira cAritravALA hatA. 38. A0 thirathama kSamAzramaNa-teo vacchasagotranA hatA. dhIra, buddhimAna, majabUta manavALA, AgamanA jANanAra ane anuyAganA dhAraka hatA. 39. Arya sthavira kumAra dharma gaNi-teo vacchasagAtranA hatA. tapasvI guNavAna ane guNaparakha hatA. 40. A devardhigaNI kSamAzramaNa teo kAyapotranA kSatriya hatA, saraLatA vagere guNenA dhAraka hatA, jinavANInA sAMgopAMga jJAtA hatA ane vAcakavaMzanA samartha chelA vAcanA cArya paNa hatA. temano paricaya A pramANe che: Page #314 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 295 teramuM] Arya zrIvajIsvAmI bhagavAna mahAvIra svAmInA garbhane devAnaMdA brAhmaNanA udaramAMthI laI trizalA rASTranA udaramAM mUkanAra saudharmendra pagapALA sainyane senAdhipati hariNagameSa deva hare, te saudharma. ne AjJApAlaka ane bhagavAna mahAvIrasvAmIne parama bhakata hatA. eka vAra bhagavAna mahAvIrasvAmI rAjagRhI padhAryA, tyAM samosaraNa thayuM ane saudhamenTe tyAM bhagavAnane keTalAka prazno pUgyA, te praznottaro A pramANe hatAH bhagavAna! daSTivAda nAmanA bAramA aMgane kyAre viccheda thaze? saudharmendra! mArA nivaNathI 1000 varSe. prabho! tyAre bhAratamAM kayA AcArya thaze? devendra ! tyAre bhAratamAM devardhigaNI nAme AcArya thaze, bhagavAna! Aje tene jIva kayAM che? devarAja! tAre senApati hariNagamelI, jeNe mArA garbhanuM parAvartana karyuM che, te ja deva AvatA bhavamAM devagiNikSamAzramaNa thaze. A sAMbhaLI saudharmendra hariNagamaSIne sAthe laIne devakamAM cAlyA gaye, lagabhaga 900 varSa jatAM hariNagamelIne pitAnuM yavana thavAnAM cihno dekhAvA lAgyAM. tenI phUlamALA karamAvA lAgI, kaha5vRkSe kaMpavA lAgyAM, akALe bagAsAM AvavA lAgyAM, devIo pratye ha vadhavA lAge, mitra ane siMhAsanAdimAM duHkha dekhAvA lAgyuM, phUlanI zamyA kAMTA jevI vasamI thavA lAgI, devavimAna samazAna jevuM bhAsavA lAgyuM. teNe e cihno joI tarata saudharmendra pAse jaI vinati karI ke, he svAmina ! mAruM have thoDA divasamAM vana thaze, mAre sthAne bIje harigameSI Avaze, have mArI Apane prArthanA che ke "te na deva huM jyAM janma lauM tyAM Page #315 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 296 jaina paraMparAne ItihAsa AvIne mane pratibaMdha kare ane dharma pamADe, e baMdobasta karavA kRpA kare. " saudharmendra tarata ja ghaNI khuzIpUrvaka jaNAvyuM ke, "tuM tArA devabhavananI dIvAla para A bAbatanI nedha karaje ke jene vAMcI na deva tane pratibadha karaze." hariNagameSIe tarata potAnA vimAnamAM jaI bhIMta para lakhyuM ke, "A vimAnamAM je nave hariNagameSI utpanna thAya, teNe huM jyAM hAu tyAM AvIne mane pratiSa karo, ane jo tema na kare te tene IndranI AjJA che" - tyAra pachI hariNagamelI tyAMthI cyavI sorASTranA verAvaLa pATaNamAM aridamana rAjAnA sevaka kAzyapagotravALA kAmakSitriyanI patnI kalAvatInI kUkhamAM garbhapaNe AvyuM. tenA prabhAvathI mAtAe svapnamAM maharthika devane che ane nava mahinA jatAM devadhi nAmanA putrane janma Ape. mAtApitAe devadhine bhaNu, gaNAvyuM ane be kanyAo sAthe paraNAvyuM, paraMtu tene zikArane bahu rasa lAgyuM hatuM, eTale te avAranavAra mitro sAthe jaMgalamAM zikAra karavA jate hate have saudharma devalokamAM bIje ne hariNagaNI utpanna thatAM tene AjJA karI ke tAre saurASTramAM devadhine pratibaMdha karavAnuM che. teNe potAnA vimAnamAM AvI pahelAMnA hariNameSIe dIvAla para lakhelI prArthanA vAMcI, AnaMdita thaI tene pratibodhavA mATe prayatna zarU karyo. teNe prathama patramAM eka kSeka lakhyo ke - svabhittilikhitaM patra, mitra tvaM saphalIkuru / hariNagameSI vakti, saMsAraM viSamaM tyaja // 1 // teNe A "ka eka deva mAraphata devardhine pahoMcADyo. ane bIjuM svapnamAM paNa e ja zloka kahI saMbhaLAvyo paraMtu devadhi saMskRtane jANa na hatuM, eTale tene tenI kaMI asara thaI nahIM. ' have deve trIje upAya e racyo ke devadhi jaMgalanA madhya bhAgamAM zikAra mATe gaye hatuM, tyAM teNe AgaLa siMha, pAchaLa - WWW.jainelibrary.org Page #316 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 27. teramuM] Arya zrIvAsvAmI UMDI khAI, be bAju dAMtavALA ane ghurakatA be Dukkara, nIce dharatIkaMpa ane upara paththarane varasAda goThavyo ane devadhine bhayabhIta jeI sAthosAtha jaNAvI dIdhuM ke, te kekane samaja nathI, paNa have samajI le ke tAruM mRtyu najIkamAM ja UbhuM che. devadhie jaNAvyuM ke, "mane bacA, tame jema kaheze tema karIza." tarata ja deve tene tyAMthI upADI A lehityasUri pAse laI jaI dikSA apAvI. devadhi munie guru pAsenuM jJAna meLavI gaNipada prApta karyuM ane upakezagacchIya Ai devagupta pAsethI eka pUrva artha sahita ane bIjuM pUrva mULa bhaNI kSamAzramaNa pada meLavyuM. temaNe zatruMjaya upara kapada yakSanI ArAdhanA karI hatI, te pratyakSa thayA ane tyAra pachI mukhayaza tathA cakezvarI paNa hAjara thayAM. AcAryazrI temanI pAsethI AgamavAcanA mATe vacana laI valabhIpura padhAryA, temaNe tyAM caturvidha saMghanI AjJA laI vIra saM. 980 mAM moTuM munisamelana meLavyuM ane pAMcamI AgamavAcanA karI, 84 Agamo tathA aneka graMthane pustakArUDha karyA. temaNe naMdIsUtra banAvyuM, jemAM pitAnI vAcakaparaMparA ApI che ane kalapasatranI sthavirAvalInI pAchaLa pitAnI guruparaMparA jeDI dIdhI che. teo vIra saM. 1000 mAM zatruMjayatIrtha upara anazana karI svarge gayA ane pachI taratamAM ja A0 satyamitra paNa vage padhAryA. have trIjA koInI pAse pUrvanuM jJAna hatuM nahIM, eTale vi. saM. 1000 mAM pUrvajJAnane samULa viccheda thaye. devadhigaNi kSamAzramaNa pitAnI gaNadharaparaMparAnA gaNanAyaka hatA temaja A skaMdilanI vAcakaparaMparAnA ane moTI AgamavAcanAnA vAcanAcArya paNa hatA. tethI ItihAsa temane devardhigaNi kSamAkSamaNuM ane devavAcakajI; ema be nAmathI oLakhe che, jenA pramANe A pramANe che: Page #317 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 298 jaina paraMparAne ItihAsa [29 yadAha bhagavAn devaddhikSamAzramaNaH-nANaM paMcavihaM panattamityAdi / yadAha devaddhivAcakaH-se ki taM mainANetyAdi / thadAhunilitA'jJAnasaMbhAraprasarA devaddhivAcakavarA:-taM samAsamo bauvihaM pannattamityAdi / yadAha bhagavAna devaddhikSamAzramaNa:-se ki taM aNANugAmiyamityAdi / (A0 devendrasUrikRta karmagraMtha-ravopazavRtti) tathA ca bhagavatIsUtre devarddhigaNikSamAzramaNakRtanandIsUtrasyAnuvAdasAGgatyam / (A0 vijayasenasUrikRta senaprazna) ka evamAha ? duSyagaNiziSyo devavAcaka iti gAthArthaH // 43 // : devavAcako'dhikRtAdhyayanaviSayabhUtasya jJAnasya prarUpaNAM kurvannidamAha- (A0 haribhadrasUrikRtA naMdIsUtraTIkA sUtra0 1) dussagaNisIso devavAyago sAhujaNahitahAe iNamAha (1) (A0 jiNadAsagaNimahattarakRtA naMdIsUtracUrNi) AcAryo'pi devavAcakanAmA jJAnapaJcakavyAcikhyAsuH(prastAvanA) pUrvAntaragatasUtrArthadhArako devavAcakA (A0 malayagirikRta naMdIsUtraTIkA sUtra, 1) eTale ke A devagiNi kSamAzramaNa e ja A devavAcakajI che. (temanI vAcaka paraMparA mATe juo: pR0 189) eka kavi teone A rIte aMjali Ape che. zrImajinapravacanAni surakSitAni, yenAtra bhAratamahItalasaMsthitAni / dervAddha...dasau jayatAd gaNAndrA, kSAntyAdisattvakalito ramaNIyavRttaH // 1 // jaina rAjAe diganareza- mArAma nAthapurIna samo. dhamI hatuM. teNe bagIcAomAM thatAM phule mATe e hekama kADhayo hato ke, "dareke dareka sthAnanAM phUle mane ja ApavAM. eka rAta mArA zayanamaMdiramAM bichAvyA pachI jene joIe te te Page #318 -------------------------------------------------------------------------- ________________ teramuM ] Arya zrI vajasvAmI laI javA." Ama hovAthI purImAM maMdire mATe pavitra ke maLatAM na hatAM ane phUle vinA ja devapUjA thatI hatI. ekavAra bhayaMkara dukALa paDyo. tyAre A vAsvAmI zrIsaMghane laIne atre padhAryA, jemAsuM rahyA. paryuSaNa parva AvatAM zrAvakoe pitAne puSpapUjA thatI nathI e vAta kahI saMbhaLAvI. AcArya mahArAje vidyAnA prabhAve bahAra jaI phUle lAvI zrAvakane ApyAM ane zrAvakoe ghaNA harSapUrvaka tIrthakara bhagavAnanI AMgIpujA karI. rAjAne A vAtanI khabara paDI ane te AcArya mahArAja pAse Avyo, upadeza sAMbhaLI na bane. A rIte purIne rAjA jenadhamI rAjA hatA. (vIra saM. 570 thI 584) rathavIranareza-A ja arasAmAM rathavIrapura gAma dhaNI paNa A kRSNasUri tathA muni zivabhUti vagerene bahumAna ha. (Avazyaka niryukita) dazapuranareza--dazapurane rAjA paNa Ava Arya rakSitajInA upadezathI jainadhamI banyA hatA. A arasAmAM zrI zatruMjaya tIrtha tathA giranAra tIrthanA jIrNoddhAra thayA che ane bhagavAna aSabhadeva vagerenAM jinabiMba vagerenI aMjanazalAkA pratiSThA ane dhvajAropaNa vagere thayAM hatAM. kapadI yakSa-Aja samaye zatruMjaya tIrthamAM navA adhiSThAyaka kapardI pakSanI paNa sthApanA karavAmAM AvI che. te kapadI yakSanuM * A rathavIrapura kyAM AvyuM teno nirNaya thayo nathI. te madhya hiMdamAM ke dakSiNa hiMdamAM hovuM joIe. caitanya saMpradAyanA AcArya caitanyasvAmI (janma tA. 7-3-1486, mRtyu I. sa. 1534) e dakSiNa bhAratamAM yAtrA karI temAM anukrame gaSpadatIrtha, yajJapura, maMgalagiri, zrIraMgama, uparajatapIpurama, phebrutIrtha, paMpAsara, gokIrNaziva, suryapUrvaka tIrtha, kahApura ane paMDharapura e nAme darzAvyAM che. A paikInuM rajatapIThapura te rathavIrapura to nahIM hoya ? Page #319 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 300 jaina paraMparAne ItihAsa [prakaraNa caritra nIce pramANe be rIte maLe che - 1. eka ulalekha e maLe che ke, A vAsenasUrijI e eka kapardI nAmaka rAjaputrane pratibadhI jaina dhamIra banAvyuM hate; je mRtyu pAmIne vyaMtaradeva banyA. pachI teNe A0 vajanasUrijI pAse AvIne sUrijIne pUchyuM: kaMI kAma sevA hoya te pharamAve. A sAMbhaLI sUrijIe ene zatru jevAramAM sahAyaka thavAnuM kahyuM ane jUnA upadravakArI kapadIne sthAna bhraSTa karI AnavIna kapaDIne zatruMjayanA adhiSThAyaka deva tarIke sthApe. A navIna pada yakSarAje zatruMjayanA uddhAramAM bahu ja sahAyatA karI hatI. 2. bIje mata che ke kapadI nAme eka vaNakara rahete hate. ene Ava ane kuhADI nAme be strIo hatI. A bannenA trAsathI kaMTALI kapadI gAma bahAra cAlyA gayA. tyAM ene vAsenasUrijIe AzvAsana ApI "arihaMtA" padane maMtra Ape ane gaMThasIne vidhi batAvyuM. have te te ja divase ja te bhejanamAM sApanuM jhera AvavAthI "nA ritA' pada japatAM japatAM mRtyu pAmI vyaMtaradeva thaye. bIje divase vaNakaranI strIoe rAjAne phariyAda karI ke, "amuka sAdhue amArA patine mArI nAkhyA che." rAjasenikoe sUrijIne pakaDIne besAryo che, te ja samaye kapadI vyaMtaradeva jJAnathI pitAnA pUrvabhavane je nIce Avo pitAnA upakArI AcAryazrIne choDAvyA ane be hAtha joDI vinati karI ke, bhagavana, mArA egya sevA pharamA. pachI kapardIyakSe sUrijInI AjJA pramANe zatruMjaya tIrthanA uddhAramAM kImatI sahAya karI che. Aje paNa zatru jayagiri upara A navA kapardI yakSanI derImAM mUrti che ane te ArAdhakone sahAya Ape che. Page #320 -------------------------------------------------------------------------- ________________ apanI adhyakSatA hatA. bhAratanI prathA prakaraNa cadam Ai zrIvasenasUri Arya vajIsvAmInI pATe ATha vAsenasUri AvyA che. temanAM vira saM. 42 mAM janma, saM. 501 mAM dIkSA, saM. 584 mAM gacchanAyakapada, saM. 617 mAM yugapradhAnapada ane saM. 620 mAM 129 varSanI uMmare vargagamana thayAM che. teo uMmaramAM ane dIkSAmAM Arya vAsvAmIthI meTA hatA, 119 varSane dIkSA paryAya hovAthI dIdhI anubhavI ane dareka bAbatanA saMpUrNa jJAtA hatA, dIrghajIvI hatA. temanI adhyakSatAmAM vIra saM. paha0 vi. saM. 150 mAM giranAratIrthane uddhAra thaye hatA. A prabhAcaMdrasUri lakhe che ke, A uddhAra jAkaTi zrAvake karAvyuM hatuM ane tenI prazastimAM A pAdaliptasUri tathA A vRdvavAdisUrine vidyAdharavaMzanA ulekhyA che. A samaye ahIM jainadharmapremI mahAkSatranuM rAjya hatuM. - tyAra pachI vIra saM. 570 mAM zatruMjaya tIrthane uddhAra thaye mAM A vasavAmI tathA A0 vajasenasUrijIe meTI jahemata uDAvI hatI. e vAta kahevAI gaI che. - bAradukALI paDatAM A0 vrajIsvAmIjIe dakSiNamAM jaI A jAkuTi e saMskRta nAma che, tenuM prAkRta nAma jAuDi ane jAvaTha thAya. eTale prasiddha jAvaDazAhe ja A uddhAra karAvyo hoya te te banavAega che. jAvaDazAha vI. saM. pa70 mAM svarge gayA che. prabhAvacaritranIbIjI pratimAM jAuDi nAma Apela che. Page #321 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 32 jaina paraMparAnA itihAsa [ prakaraNa sAthenA muni sAthe sthAvagiri para anazana karyuM tyAre A vajrasena paNa teonI sAthe ja hatA. kintu A va svAmIe ema jANyu ke AvasenasUri khAradukAnI pachI gaNudharavA ane vAcakavazanI para'parAne sajIvana karI zakaze tethI temane anazana karavAnI manAI karI hatI ane A vajrasenasUrijIe paNa e zuruAjJAne zirodhAya karI e gurujInI bhAvanAne sarvAMze saphaLa banAvI hatI. jo ke yugapradhAna A. bhadraguptasUrie " jemuni A vA svAmInI sAthe eka rAta vasaze te temanI sAthe ja anazana karaze" mAnuM bhaviSya bhAkhyuM hatuM te sAcu' paDyuM che. paraMtu temAM apavAda rUpe mAtra A vasenasUri ja che, ane ema thavAnu kAraNa e ja ke teme A vAsvAmInI pahelAM janmyA hatA temaja pahelAM zramaNa anyA hatA. A vAsvAmosUrie A vAsvAmInI AjJA pramANe dakSiNamAMthI uttara tarapha vihAra la MbAvyeA, teo sApAraka nagaramAM padhAryA. ahI' anAjanA sakhta dukALa hatA, ahI'nA zeTha jinadatte lAkha sAnaiyA kharacI gheADA ceAkhA meLavyA hatA. eTalAthI tenA kuTuMbanA nirvAha thAya tema na hatA ane khIjA divase cAkhA maLavAnI AzA ja na hatI. tethI teNe te cAkhA radhAvI temAM jhera bheLavyuM hatuM ane tene khAi, AkhA kuTuMbe marI javuM evI vyavasthA karI hatI. sadbhAgye A vajrasenasUri te divase eja samaye tyAM gocarI mATe padhAryA. zeThe cAkhAmAM jhera bheLavyuM che ema jaNAvyuM ane AcAryazrIe A0 vajavAmIe kahela bhaviSyavANI pramANe dukALanI avadhi jANI lIdhI. tarata ja AcArya zrIe zeThane kahyuM ke, zeThajI! tame A jhera khAze! nahI'. gurujInI AjJA che ke AvatI kAle ja ahI anAjane sukALa thaze. zeThe e hAtha joDIne phlu ke; prabhu!! ne ema thaze te ame sahaku 'TuMba ApanI pAse dIkSA lezuM. basa! bIje divasa thaye, savAre samudra kAMThe anAjanAM vahANA AvyAM ane sApAka nagaramAM anAja anAja Page #322 -------------------------------------------------------------------------- ________________ caudamuM ! A0 zrIvAsenasUri 303 thaI gayuM. pachI zeTha jinadatta, zeThANI IzvarI, putro-1 nAgendra 2 caMdra 3 nivRti ane 4 vidyAghara e dareke vIra saM. 12 mAM A0 vajasvAmI pAse dIkSAne vIkAra karyo. maMdIramAM trIjI ogamavAcanAH A bhayaMkara bAradakAlImAM ghaNuM munioe jyAM tyAM anazana karI vargagamana karyuM hatuM, jethI ghaNA gaNe, kule ane vAcakavaMzane viccheda thaI gayA hatA. munivaronI saMkhyA paNa bahu nAnI thaI gaI hatI. sukALa thatAM ja zrIsaMghe AgamarakSAne prazna pahelAM hAthamAM lIdhe. A samaye zrIsaMghamAM vAcanAcArya naMditasUri, yugapradhAna A rakSitasUri ane gaNAcArya A0 vajAsenasUri pradhAna prabhAvako hatA. A rakSitasUri kA pUrvanA jJAtA hatA, tethI zarIravijJAna, mativijJAna ane mAnasa vijJAna vageranA UMDA jANakAra hatA. temaNe vicAryuM ke, eka te paDo kALa che bAra bAra varSone dukALa paDavAthI thatajJAnamAM meTe hAsa thayo che ane have kadAca AvA eka be dukALa paDe te zrutajJAnane sarvathA nAza thaze e saheje samajI zakAya tevuM che. bIjuM saMhananabaLa paNa ghaTatuM jAya che. durbalikApuSpamitra jevA buddhivAna munie pUrvadhAre banyA paraMtu dubaLA dubaLA ja rahe che ane AgAmonA ekeka anuga rAkhavAnI vinati kare che trIjuM jinA AgamanuM pratyeka sUtra anaMta arthothI bhareluM che, gaMbhIra che, dareka sUtromAM ochAmAM ochA 1 dravya, 2, caraNakaraNa 3, gaNita ane 4, dharmakathA-e cAra anuye te che ja. e darekane dhAraNa kare evI buddhivALA munio thaDA che. eTale e cAre anuyogenI rakSA karavA jatAM sUtronI rakSA karavI muzkela thaI paDaze. kadAca vyAjanA leze mUDI nAza pAme e adeze rahe che. cothuM zratadhare sthavira che, vRddha che ane nAgendra vagere munio bilakula navA che, teone jaladI zrutajJAna ApI devuM joIe temAM kALa ke che, kAma thayuM che vagere vagere. Page #323 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 304 jaina paraMparAne ItihAsa [ prakaraNa - A rakSitarie gaMbhIra vicAra karyo, samakAlIna prabhAvaka AcAryonI sammati lIdhI. dareka sUtrapAThano ekeka pradhAna artha kAyama rAkhI gauNa arthone jatA karyA ane e rIte dareka Agane cAra anugamAM vaheMcI nAkhyA. te A pramANe 1. dravyAnuyoga-daSTivAda 2. caraNukaraNanuga-11 aMge, cheda sUtre, mahA kalpa, upAMge, mULasUtra, ( 3 gaNitAnuyoga-sUryaprajJapti, caMdraprajJapti, 4. dharmakathAnuyoga-RSibhASita, uttarAdhyayana, A rakSitasUrie vIra saM. 592 lagabhagamAM A anuyAgo judA pADayA che ane Agamone ciraMjIva banAvyA che. Aje A anuga pramANe ja AganuM adhyayana, adhyApana thAya che. AvanAgendra vagere zeDA varSomAM ja AgamanA paragAmI banyA. cAra kulenI vArtA upakezaganI paTTAvalImAM ullekha che ke, zramaNusaMdha, samelana karI cAra kunI sthApanA karavAmAM AvI, A yakSadevasUrie A kAryane saphaLa banAvavA ghaNe prayAsa karyo hato ane teo pote A0 ThakkasUri ane A0 udayavadhana vagere caMdrakuLamAM dAkhala thayA hatA. A ulekha uparathI samajI zakAya che ke, bAra dukALamAM ghaNuM AcAe kAladharma pAmyA pachI A0 naMditasUri tathA A0 rakSitasUri paNa vargavAsI banyA, eTale zramaNa saMghane majabUta karavAnI agatyatA UbhI thaI hatI. A0 vasene dareka gacchanA munione ekatrita karI nAgendra vagere kulenI sthApanA karI hatI. A samaye bIjA munio paNa A cAre kulemAM ja bhaLI gayA hatA. ApaNe upara + digambara ItihAsa paNa kahe che ke, A ahaMbalIe AgamanuM cAra anuyogomAM vibhAjana karyuM. A ahaMbalI e guNasUcaka nAma che. saMbhava che ke, A0 rakSita ke A dubalikApuSya mitra enuM bIjuM nAma haze. For.Private & Personal Use Only Page #324 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 305 caudamuM ] A zrIvAsenasUri jeI gayA ke, upakezaga7 caMdra kuLamAM sAmela thayA hate, A prabhAcaMdrasUri lakhe che ke, pAMDilyaga7 caMkulamAM dAkhala manAya che, digambara zilAlekhe kahe che ke, A caMdrasUrithI zuddha munivaMza cAle che. eTale A kRSNa ane zivabhUti caMdragacchamAM dAkhala hatA. jesalameramAM paMcatIthIno lekha che ke, siddhasenadivAkaragaccha nAgaeNdrakulanuM aMga che. ema dareka munie cAre kuLamAM joDAI gayA hatA. A ghaTanA vIra saM. 606 lagabhagamAM banela che. samaya jatAM A cAra kula garUpe paNa jAhera thayA che. A cAre kulone Deeka paricaya nIce ApIe chIe. 1. nAgaeNkakula-Ai nAgeMdrasUri A naMditasUri pachI racanAcArya banyA che (paricaya mATe juo pR. 184) temanAthI nAgaeNdrakuLa nIkaLyuM. nAIlIzAkhA ane nAgaMga e tenAM bIjAM nAme che. A garachamAM valabhInI vAcanA karanAra A0 nAgArjuna AbhUtadina, A rAhula, temanA ziSya "paumacariyakAra A vimala, (saM. 530) gUrjarezvara vanarAja cAvaDAnA guru AzIlaguNasUri, AvedeveMdrasUri, zIzIlarudragaNa (zAke 910), pAcilagaNi- (zAke (10) mahAmAtya vastupAlanA guru A0 vijayasena syAdvAdamaMjarI'kAra A0 maliSeNasUri vagere aneka thayA che. 2. caMdrakula-A. caMdrasUrithI caMkula nIkaLyuM, jemAM vAdivetAla A0 zAMtisUri, navAMgIvRttikAra A abhayadevasUri, "vAdamahArNavakAra A abhayadevasUri vagere ghaNA AcAryo thayA che. vidyamAna dareka gao paNa caMdrakulanI ja paraMparAnA che. nivRtti kula-A kuLamAM "pusicayikAra Avimalamati, AvyarSi, surAcArya, A siddharSi, AzIvAMkari ane 'samarasarakAra A0 aMbadeva vagere thayA che. 4. vidyAdharakula-A. vidyAdharathI A kuLa nIkaLyuM, jemAM ApAdaliptasUri, A nAgahasti, A kAlaka, A havAdiSTa, Asiddhasena divAkara vagere thayA ema "prabhAvaka Page #325 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jaina paraMparAne itihAsa [ prakaraNa caritramAM lakhyuM che. A haribhadrasUri pitAnA gurujIne vidyAdharatiruva tarIke ullekhe che. saMgamasUri nAmanA siddha munIzvare zatruMjaya upara vi. saM. 1864mAM eka mAsanuM anazana karyuM hatuM, temane mATe prAcIna puMDarIkanA zilAlekhamAM vidyAdharapunamaratatrasRja vizeSaNa ApyuM che. vanarAja cAvaDAnA maMtrI nInAe pATaNamAM vidyAdharagarachamAM bha0AdIzvaranuM derAsara banAvyuM hatuM, tenA vaMzaja maMtrI neDhanA putra prasiddha maMtrIzvara vimalanA bhatrIjA mahAmAtya pRthvIpAle temAM maMDapa karAvyuM hatuM, tenA putra dhanapAlanI vinatithI nAgendagacchanA A0 haribha saM01250 lagabhagamAM caMdraprabhacaritra vagerenI racanA karI. A cAre kulanA AcAryo ekarUpe ja hatA, tethI zAsananA ghaNAM kAryomAM sAthe maLIne vyavasthA karatA hatA. maMtrIzvara vimale Abu upara vimalavasahImAM pratiSThA karAvI tyAre A0 thazeSa vagere cAre ga7nA AcAryo tyAM hAjara hatA, te mATe lakhyuM che ke, nAgendracandrapramukhaiH prthitprtisstthaa| bane ulekha paNa maLe che ke - caturgacchodbhavaizcaturbhirAcAryaiH pratiSThA kRtA tyAta A prabhAcaMdrasUri A nAgeMdrasUri vagere mATe lakhe che ke, te cAre AcAryo nyUna dazapUvI thayA, teonA nAmathI nIkaLelA A saMgamasiMhasUri A0 haribhadrasUrinA grathanA prakAMDa abhyAsI hatA, A abhayadeva tathA A akalaMkanA nyAya graMthonA prakAMDa paMDita hatA, vyAkaraNa, kAvya ane alaMkAranA uddabhaTa vidvAna hatA, vaizeSika, mImAMsA ane gautama e traNenA tarkanA abhyAsI hatA ane sAMkhya tathA bhaTTapAdanA matane paNa jANatA hatA, temaja moTA kavi hatA. temanI pATe mahAna vidvAna A0 jayasiMhasUri thayA. temanA ziSya yakSadeve nAgapura jaI zAstrAbhyAsa karyo ane A haribhadrasUrinA pAMca zleka banAvyA, je prasiddha che. (jaina satya prakAza, kramAMka-139) Page #326 -------------------------------------------------------------------------- ________________ caudamu A zrIvasenasUri gacche Aje paNu jagatamAM jayavaMtA che. uddhAra karavAmAM radhara hatA, tenI sApAraka tIrthamAM pUjAya che vagere. 307 te cAre jainadhama nA pratimAo Aje paNu (prabhAvakacaritra ) A AcAryanA samayamAM A nadila, A. nAgahasti, A rakSita, A dukha'likApuSpamitra vagere thayA che. sAtamA, AThamA, nihnavA nIkaLyA che, ghaNAM tIthI sthapAyAM che ane kSatrapava'thI nahapAna rAjAthI vIra saMvata 546 vi sa, 136mAM zakasa Mvata pratyo che. A. nahila kSamaNu A nAgahasti A ane AcAyonAM citrA vAcakavazamAM AvI gayAM che A rakSitasUri A dukhalikApuSpamitra: teo 19 mA yugapradhAna che, temanAM vIra saM. 122 mAM janma, sa. 544 mAM dIkSA, sa. 584 mAM yugapradhAnapada ane 75 varSanI uMmare vI. sa. 57 mAM svarga gamana thayAM che. temaNe yu. A. bhadraguptasUrine vI. saM. 533mAM niyomAM karAvI che. e hisAbe joI e te temane vI. sa. 502 mAM janma, sa. 124 lagabhagamAM dIkSA, ane e rIte 5 varSInI uMmara mAnavI paDe che, je ThIka lAge che. mAlavAnA dapura eTale madaseAramAM rudraseAma purAhita ane tene rudrasAmA patnI hatI. rudrasema pAte vidvAna ane karmAMkAMDI brAhmaNa hatA, tene rakSita tathA phalgu ema be putrI hatA. purAhita rakSitame peAtAnuM jJAna mApyuM ane pachI enI teja buddhi joIne tene pATaliputra bhaNavA mAkalyA rakSita paNa tyAM 12 varSa rahI vyAkaraNa, sAhitya, nyAya, veda, purANa ane ItihAsa bhaNI AcArya thai ghare AvyA. rAjAe purahitanA putranAM ghaNA satkAra- sanmAna karyAM, putra mAtA pAse gayA paraMtu mAtAe bahu ha batAvyA nahI. putra kAraNa pUchyuM eTale mAtAe jaNAvyuM ke beTA ! tu je bhaNyA che te mAtra saMsAra vadhAranArI ja vidyA che, AtmakalyANa karanArI e kaiAi vidyA hAya te te mAtra daSTivAdanuM jJAna ja che, tene tuM bhaNyA che ? Page #327 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 308 jaina paraMparAne ItihAsa [ prakaraNa rakSite kahyuM mAtAjI! daSTivAdanuM nAma ja meM Aje sAMbhaLyuM che. huM tene bhaye nathI, have huM e vidyA jarUra bhaNaza. - mAtA bolI: vatsa! ahIM zeraDInA vADhamAM Ave te salIputra virAje che, teo tane te vidyA bhaNAvaze. huM temanI pAse jaje. paMDita rakSita bIje divase savAre mAtAnI rajA laI A0 tesalaputra pAse javA cAle, te ja vakhate tene mAme zeraDInA lA sAMThA laI sAme AvatA maLe. bhANeje mAmAne praNAma karIne kahyuM: padhAre, mArAM mAtuzrI aMdara che, huM bahAra jAuM chuM. teNe A zukanathI nakakI karyuM ke mane to pUrvanuM jJAna maLaze. pachI te haThura nAmanA zrAvakanI sAthe upAzrayamAM gaye ane teNe te zrAvake jema karyuM tema badhuMya vidhividhAna karyuM. AcAryazrIe tene pUchyuM ke, vatsa! tuM koNa che? Arya rakSite pitAne TUMko paricaya Apyo ane sAthosAtha jaNAvyuM ke, mArI mAtAe mane ApanI pAse pUrvanI vidyA zIkhavA mekalyA che. sUrijI belyAH e mATe te tAre muni thavuM paDaze. rakSite uttara vALyuM ke jema thatuM hoya ema kare, mane dIkSA Apa. mAre pUrvanuM jJAna bhaNavuM che. AcAryazrIe gAma bahAra jaI A rakSita paMDitane dIkSA ApI. ItihAsa kahe che ke, jenazAsanamAM A sauthI pahelI ja ziSyaniSphaTikA che. eTale ke rajA vinAnI pahelavahelI dIkSA A ja thaI che. A tasalI putre muni Arya rakSitane zAstra abhyAsa karAvyo ane pachI pUrvanuM jJAna meLavavA daSTivAdane abhyAsa karavA Ave vAsvAmI pAse javA AjJA ApI. Arya rakSitajIe paNa rastAmAM avantImAM A vajAsvAmInA vidyAguru A0 bhaguptasUrinAM darzana karyA ane temanI bhAvanA mujaba vIra saM. 133 mAM Page #328 -------------------------------------------------------------------------- ________________ caudamuM' ] A zrovasenasUri 309 temane anazana karAvI aMtima ArAdhanApUrvaka samAdhimRtyu karAvyuM. A zadraguptasUrie Aya rakSitane pahelethI ja sUcanA karI hatI ke, vatsa! seApakramI AyuSyavALA muni A0 vajasvAmInI sAthe eka paNa rAta raheze teA temanI sAthe ja mRtyu pAmaze, mATe tuM A. vajra pAse vidyA bhaNuje paNa temanI sAthe UtarIza nahIM ane rAtavAsA rahIza nahI. Aya rakSite vinaya karyo ke, prazne ! jema Apa kaheA che, tema karIza. pachI A bhaguptasUri svarge gayA. (6 Arya rakSitajI tyAMthI vihAra karI jyAM A vAsvAmI che tyAM pahecyA ane judA upAzrayamAM UtaryA. A. vajrasvAmIne te ja parADhiye svapna AvyuM ke, mArA dUdhathI bharelA pAtramAMthI kAi atithi Ava ghaNu' pI gayA. teNe thADu khAkI rAkhyuM." sUrijI jAgyA. temaNe svapnanA AdhAre nakkI karyu` ke, Aje keAI munijI Avaze ane te mAruM pUzrata grahaNa karaze, tyArabAda thADA vakhata jatAM Aya rakSitajI tyAM AvyA. temaNe AvI vaMdana karIne jag2AvyuM ke, huM AA0 tAsalIputranI AjJAthI pUrvanuM jJAna meLavavA ApanI pAse Avyo chuM. me' rastAmAM A bhadraguptasUrine niyaMmaNA karAvI che ane temanA kahevAthI ja judA upAzrayamAM UtaryAM chuM teA mane kRpA karIne jJAnadAna karA. * A va vAmIe upayAgathI joyu ke 'A vAta kharAkhara che, A supAtra che, Ane pUrvanuM jJAna Apavu' sarvathA ucita che.' Ama vicArI temane vAMcanA ApavI zarU karI ane huM pU sukhInu jJAna bhag2ALyuM. bIjI tarapha temanA nAnA bhAI phalgurakSita mAtApitAnA AgrahathI temane teDavA AvyA. ArakSita tene paNa dIkSA ApI ane A vajrakSvAmIne pUchyuM ke, have dazama pUrva keTaluM Page #329 -------------------------------------------------------------------------- ________________ mana vAsadathI mAre mAre che ke A 310 jaina paraMparAne itihAsa prakaraNa bAkI che? sUrijIe kahyuM : vatsa ! hajI te tuM samudramAM bina jeTaluM ja bharyuM che. Arya rakSitane mAtApitAnA AgrahathI maMdIra javAnI IcchA hatI, tethI temanuM mana vyagra rahevA lAgyuM, AcAryazrIe paNa jANyuM ke, A muni 10 pUra nahIM bhaNuM zake. dazamuM pUrva mArI sAthe ja viccheda pAmavAnuM che ema jANe temane ha pUrva bhaNAvI rajA ApI. muni Arya rakSita tathA muni phagurakSita maMdara AvyA ane pitA, mAtA, mAmA, kAkA vagere samasta kuTuMbane upadeza ApI jaina muni banAvyA. ane kAlakane teo paNa yugapradhAna banyA. A AcAryane aneka ziSya hatA, temAMnA keTalAka zratadhara hatA, keTalAeka labdhisaMpanna hatA. jemake durbalikApu5mitra-te maMdiranA vatanI hatA, temanA mAtA, pitA bauddhadhamI hatA. teNe A rakSitasUrinA upadezathI pratibaMdha pAmI jaina dIkSA lIdhI, ane pUrvakRta sudhInuM jJAna prApta karyuM. te jJAnanA paThana-pAThanamAM evA udyamI rahetA ke tene zarIranuM bhAna ja rahetuM na hatuM. tenuM zarIra dubaLuM dekhAtuM hatuM. eka vAra tenA kuTuMbIe munijIne AvA dubaLA-pAtaLA joI AcAryajIne pUchyuM ke, A bahu dubaLA kema rahe che? Apa tene sAre sAtvika rAka levAnI manAI karatA haze athavA khUba tapasyA karAvatA haze, ema lAge che. gurujIe kahyuM ke, mahAnubhAva! temane poSTika sAro AhAra ja ApIe chIe, ghI paNa ApIe chIe paraMtu rAta-divasanA satata abhyAsathI te badhuMya baLI jAya che. kuTumbIo AvI vAtathI mAne evA na hatA. teoe dulikApuSpamitrane potAne ghera laI jaI khUba AhAra karAvyuM ane pachI joyuM ke, satata bhaNavAnA parizramathI te pacI jAya che tyAre Akhare bhaNavAnuM baMdha karAvI te AhAra cAlu rAkhyA tyAre ja temanuM Page #330 -------------------------------------------------------------------------- ________________ caudamuM] A0 zrIvAsenasUri 311 zarIra ThIka dekhAvA lAgyuM. pachI te munijI kuTumbIone pratibadhI gurujI pAse AvI gayA. AcAryazrIe temane pitAnI pATe sthApyA. pitAnA bIjA ziSyone bolAvI jaNAvyuM ke, ghaDAmAM ghI nAkhI pAchuM kADhIe te te kaMIka ghaDAmAM coMTI rahe che ema huM AryarakSitathI saMlagna che mATe temane mArI pATa ApatuM nathI, ghaDAmAM aDada bharI tene ThAlavIe te badhAya aDada bahAra nIkaLI jAya che, temAM ceTI rahetA nathI tema huM Arya durbalikApuSamitrathI nile 5 chuM ane te paNa sUripadane yogya che mATe huM tene sUripada ApuM chuM. vaLI, durbalikA puSpamitrane paNa kahyuM ke, tame darekanI sAthe mArI je vyavahAra rAkhaje. A pramANe kahI temane AcArya banAvyA. A AcArya pUrvadhara ane te samayanA yugapradhAna che. AryagurakSita-mahAjJAnI pUrvadhara hatA. viMdhyamuni-te mahAjJAnI pUrvadhara hatA. geSThAmahila-te mahAjJAnI pUrvadhara hatA. teNe mathurAmAM nAstikavAdIne harAvyA hatA, paraMtu pAchaLathI te pote ja nihaMva thayA che. dhRtapuSyamitra-teo munionA bhakti mATe ladhithI ghI vahorI lAvatA hatA. vastrapuSyamitra-teo labdhithI vastra vaherI lAvatA. cAra anuyega-A zrIrakSitasUrijIe paDate kALa, saMhanananI maMdatA ane buddhine hAra vagere vicArI ziSyanI vinatithI cAra anuga judA pADI Agamane cAre anugamAM vaheMcI nAkhyA, je Aje paNa judA ja che. temaNe anuyAga karyA tyAre kAlikazratamAM potAnA samaya sudhInI prasiddha aitihAsika ghaTanAo ane matamatAMtarane dAkhala karyA che, pAchaLathI temanA ziSyoe temanI prazaMsAnA pATha paNa temAM joDI dIdhA che. jemake "jAvaMta ajavArA, apuhuttaM kaaliaannuogss| teNAreNa puhuttaM, kAliasUi diTTiyAe a||763|| Page #331 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jaina para parAne tihAsa [ saMkaraNa deviMdarvadipahiM mahANubhAvehiM ravivaaajjehiM / " jIpamAlagna vitto, aNuono tA no caGA Gicha ( Avalaya-nivrutti) jema cAmAcA nA caritramAM saudharmendre sIma dharasvAmIne bharatakSetranA nigeAdanA vyAkhyAtA mATe pUchyu ane zyAmAcAya nuM nAma sAMbhaLI tyAM AvI temanI parIkSA karI vaMdana karI upAzrayanA davA adalI svarga gamana karyuM ItyAdi vana Ave che e ja vastuvarNana A0 rakSitasUrijInA caritramAM paNu che. sArAMza e che ke, A AcArya dravyAnuyoganA saMpUNuM jJAtA hatA. te vI. sa pu97mAM madasAramAM anazana rI svargavAsI thayA. sAtamA nihaeNva geASThAmAhilaH te vIra saM. 584 mAM gASThAmAhila sAtamA nihna thayA. te A rakSitajInA ziSya hatA. teNe AThamAM ka`pravAda pUrvanA adhikAramAM "karyuM jIvAtmAnI sAthe kSIranIra ane lAhAgninI jema maLI jAya che" tene badale "krama` strInI kAMcaLI ane bALakanI mAnaTopInI jema AtmapradezanI upara lAgI jAya che. " evuM nirUpaNa karyuM, tathA navamA pratyAkhyAnapravAda pUrvanA adhikAramAM sAdhue javaOyanuM sAmAyika Ucare che, temAM jIvananI chellI ghaDIe bhAganI vAMcna thaI Ave che, ema vAMcchA doSa batAvI jAvaOga paccakhkhANunI manA karI. navA akhakttika mata calAvye A zrIdulikApuSe tene samajAbyA ane zrIsa dhe aThThama tapa karI, zAsanadevI meAkalI, bha. sIma dharasvAmI pAsethI khulAsA meLavI, gASThAmAhilane potAnI bhUla sudhAravA jaNuAMvyuM paraMtu te ekanA be thayA nahIM. durbalikApuSpa kaMI aNutA nathI, ane devI jUThI che, bhagavAna evuM kahevarAve ja nahI' ityAdi kahI teNe peAtAnA kaTTAbrahma cheDyo nahIM. zrIsa'ghe paNa tene sUMgha bahAra karyo, ane tenA mata pazu thAya! varSa sudhI cANyA pachI aMte hiMgakhara RtamAM bhaLI gayA. 312 Page #332 -------------------------------------------------------------------------- ________________ caudamuM ] A0 zrIvasenasUri 313 AThame niva zivabhUtiH vIra saM 209 mAM ATha nilaMva zivabhUti thayela che. te A0 kRSNaSine ziSya hato. bhagavAna mahAvIrasvAmI thayA te pahelAM jena munio vividha raMganAM vastro paheratA hatA. bha0 mahAvIrasvAmIe temAM moda bAMdhI ke, "jena munioe vividha raMgI vastra paheravAM nahIM, mAtra sAdAM ane sapheda vastra paheravAM, agara nagna rahevuM." tyArathI jinakalpI ane sthavirakatapI e dareka munie vastradhArI banI rahetA ane nagna paNa rahetA hatA. bauddha 'tripiTaka zAstra "majhimanikAryamAM AjIvaka matanI abhijAtio nIce mujaba gaNAvI che 1. kRSNabhijAti-kramanuSya. 2. nIlAbhijAti-bhikSu, boddha bhikSu 3. lehiyAbhijAti-jainamuni, ke jeo niraMtara caLapaTTo pahere che. 4. haridrAbhijAti-Avakanagna gRhasthI, elaka. 5. zukalAbhijAti-nagna AjIvaka sAdhu, sAdhavI. 2. paramazukalAbhijAti-Avaka dharmAcAryo naMdavatsa, kisasaMki ane makhalIzALa vagere. (ensAIkapIDiyA opharilijiyansa enDa ethikasa, . 1 pR. 259 "Avaka" lekha.) temAM lehiyAbhijAtine paricaya karAvyA che ke - lohityAbhijAti nAma "niggaMthA" "ekasATika" iti vdnti| arthAta --hityAbhijAti eTale vastradhArI nirgathe. sApha vAta e che ke jenA pramANe vastradhArI hatA ane tyAre jemAM vastraviSayaka keI jAtane vicArabheda na hatuM. jenA darzana anekAMta darzana che. eTale temAM vastra hoya ke na hoya, AvI sulaka vAtane ekAMta Agraha hoya ja zAne? Page #333 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 314 jaina paraMparAne ItihAsa [prakaraNa jaina sAdhu eTale cAritranI mUti yAne sarvocca jIvana A vAstavika siddhAMtane sAme rAkhI bane keTinA munio jene dharmane ekadhAro pracAra karyo jatA hatA. cha saikA sudhI te barAbara ema cAlyuM paraMtu A utkarSane moharAja kema sAMkhI zake? teNe ekAeka eka kALa coghaDiye jenadharmamAM eka nAnIzI cinagArI cAMpI dIdhI ethI jenadharmane ekadama eka moTe AMcako lAge, pariNAme jenonA be TukaDA paDayA je Aja sudhI saMdhAyA nathI. A AkhIya paristhitine Adi puruSa muni zivabhUti yAne bhUtabalijI che. zivabhUti, te rathavIranagarane sAhasika baLavAna ane rAjamAnya purUSa hatuM, teNe A0 kRSNaSi pAse dIkSA lIdhI. eka divase tyAMnA rAjAe tene ratnakaMbala vaherAvI. teNe paNa ratnakaMbalane na vAparatAM mohabhAvathI bAMdhI rAkhI. gurumahArAje tene mamatA choDavA zikhAmaNa ApI paraMtu te vAta tene maLe UtarI nahi, eTale eka divase gurue tenI gerahAjarI mAM te ratnakaMbalanA TukaDA karI munione vaheMcI dIdhA ane ziva bhUtijI AvatAM tene paNa jaNAvI dIdhuM ke mahAnubhAva! zarIra, vastra, muhapati, rajoharaNa pAtro vagere jIvarakSAnAM ane saMyamanivAMnAM sAdhana che. temAM mamatA hovI na joIe. mamatA thavAthI te parigraha banI jAya che. A parigrahanA deSamAMthI bacavA mATe munioe saMyamanirvAhanAM sAdhanane rAkhavA chatAM temAM alipta banI rahevuM joIe, munioe upakaraNamAM mUcha Asakti rAkhavI na joIe. bhAgyazALI! tame ghara cheDayuM, bAra cheDyuM, ati cheDI, rAjasanmAna karyuM ane sAdhu banyA che. AvA samajadAra thaIne eka mAmUlI cIjamAM Asakti rAkhe, e tamane zebhatuM nathI. AvI mamatAne tamAre phagAvI devI joIe. meM tamene parigrahanA baMdhanathI chUTA rAkhavA tamArI ratnakaMbala TukaDA karI munione vaheMcI dIdhI che. tame munibhaktinI anumodanA karaje ane pharIvAra mamatAne prasaMga na Ave tema sAvaceta raheje. Page #334 -------------------------------------------------------------------------- ________________ cokhkhuM) Ai zrIvAsenasUri 315 zivabhUtine A upadeza nahIM, tene potAnI ratnakaMbala javAthI gusso Avyo, teNe mahanA AvezamAM AvI jaNAvyuM ke, te te vastrApAtra rAkhavAM e ja mahAna pApa che. munie nagna ja rahevuM joIe, ane jinakalapI dazAmAM ja rahevuM joIe. gurumahArAje jaNAvyuM ke, munijI! jinakabhI banavA mATe te nava pUrvathI adhika jJAna joIe, je pikInuM atyAre ApaNAmAM kaMI ja nathI AjakAlanA mAnavI mATe te e mArga mAtra eka Adarza rUpa ja che, kadAca koI muni nagna rahevA mAtrathI potAne jinakalpI tarIke jAhera kare te te jinakapInuM apamAna kare che, muni nagna thavA mAtrathI jinakalpI nI jato nathI. vaLI, jinakalpI vastravALA ane pAtravALA paNa hoya che. sAcI vAta e che ke munie vastra, rajoharaNa, pAtra vageremAM Asakita rAkhavI na joIe eTale nA rahevAnI kaMI jarUra nathI. AcAryanI A vAta zivabhUtine gaLe UtarI nahIM. teNe A nAnakaDI vAtane moTuM rUpa ApyuM ane vastra, pAtra cheDI samudAyathI alaga paDI boTika nAme pitAne navo mata calAvyuM. tene be ziSya thayAH 1. koDinya ane 2. kedRvIra. zarUmAM A matamAM mAtra nagna rahevA pUrata ja matabheda hate, bIjo koI dekhAte matabheda na hatuM. A ghaTanA digambarAcArya devasenanA ullekha pramANe vIra saM. 606 mAM ane bhavetAMbarIya ulekha pramANe vIra saM. 29 mAM banela che. bhagavAnanA zAsanamAM A AThame nirava che. digambara matanI utpatti ane itihAsa AjIka, airAzika, addhika ane beTika munioe svataMtra ekama racI, vIra saM. 609 thI digambaramata calAge che ane Page #335 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 316 jaina para parAnA ItihAsa [ prakaraNa tyArathI jaina saMdha zvetAMkhara ane digambara evA e bhAgamAM vaheMcAI gayA che. jo ke A vibhAga na paDe te mATe tatkAlIna AcAe bharasaka prayatna karyA che, A zrIsamatabha6sUrijIe te nagnatAnA pakSamAM vanavAsa svIkArya che, bIjA paNa prayatna thayA che paraMtu temAM kaMi ja saphaLatA maLI nathI ane e e vibhAgeA paDayA, je Aja sudhI vidyamAna che. digambara mata OM cAra vaSa~nA munizmAnA jUtharUpe che. tethI A matamAM cArenI mAnyatAone paNa vikalpe sthAna ApavAmAM AvyuM che. jemake-- 1. AjIvaka matanAM 1 thItAdakamahuNu, 2. sacitta spa vALu' AAjanagrahaNu, 3. nagnatA ane 4 sonA sparza, digambara muniemAM paNa maLe che, 2. digambarAmAM cha AvasyakamAM paccakakhANane sthAne kRtikarmo temaja svAdhyAya dAkhala karavAmAM AvyA che, te maddhika matane AbhArI che. 3. 'puNyAzrAvaka kathAkA"nA kartA padmanadi pAtAne trizazika hAvAnuM spaSTa kare che. eTale ke trirAzika mata digambara matamAM bhaLI gace che. (prazasti, AAka kathA) digambaroe zarUmAM 12 aMge, 1 thI 6 Avazyaka, cha deza vaikAlika, 8 uttarAdhyayana, 9 pavyavahAra, 10 45Aka-5, 11 mahAkalpa 12 pu'DarIka 13 mahApuDarIka ane 14 nizIthasUtrane Agama tarIke apanAvela che. tenA upara vivaraNagraMthA pazu anAvela che. vikramanI navamI sadImAM A. aparAjitasUrie banAvela vijaceAdayAmAM svaracita 'DhazavaikAlika sUtra'nI zrIvijayA TIkAnA ullekha ane 'AcArAMga, sUtrakRtAMgabhASya, dazavaikAlika uttarAdhyayana tathA bRhatkalpasUtra'nA sAkSIpATha maLe che. sabha che ke digambara samAjamAM 'jayadhavalA'nA racanAkALa sudhI ukta AgamAnuM AkhtAgama take sthAna hatuM. Page #336 -------------------------------------------------------------------------- ________________ caudamuM ! A zIvajIsenari 317 vaLI A zivabhUtijInAM zivagupta, zivadatta, bhUtapati ane bhUtabali e bIjA nAme che. teNe giranAravAsI AjhAyANI pUrvanI pAMcamI vastunA cothA mahAprAbhUtanA jANakAra A dharasenasUri pAse zrutajJAna bhaNI, moTe vihAra karI dvaviDa mathurAmAM pahoMcI, jIvasthAna, kSullaka baMdha, bandhasarAmitva, bhAvakhaMDa, vedanAkhaMDa ane mahAbaMdha ema "cha-khaMDa' zAstra banAvyuM. ane zrI saMgha meLavI jeTha suda 5nA divase pustakArUDha karyuM. tenI upara nAnI moTI ghaNI TIkAo banI che. chelle A0 vIrasene vikrara nI navamI sadInA pUrvArdhamAM A cha-khaMDa Agama upara saM prAkRtamAM 72000 kalekapramANa dhavalA tathA pAMcamA pUrvanA dhAraka vetAMbara A0 guNadharasUrinA kaSAyaprAbhata, deSaprA ta' mULagAthA 183 nA vivaraNa upara 20000 lokapramANa jayadhavalA racI che ane tenA ja ziSya A0 jayasene jyadhavalA mAM 40000 pramANa puravaNI vadhArI digambara samAja mATe mahAna dhavalazAstra taiyAra karela che. A. keDinna te mULa kuDapuranA vatanI hatA, tethI keDinya kahevAya che. tenuM saMskRta nAma koMDakoMDinya, konDakanya ane kundakunda che. tenAM bIjAM nAme padmanaMdi, elAcArya, vakrIva ane gRhapiccha che digambara ItihAsamAM temanI guruparaMparA ane ziSyaparaMpa mATe keI ekamata nathI. paraMtu temaNe divyajJAnathI nA mArga prakA, e mAnyatAmAM digambara ItihAsane eka mata che. (darzanasAra, gA.43) *munizca jJeyaH zivaguptisaMzitaH // (A jinasenanuM "harivaMzapurANa"sa66, zloka 25 zAke 705) bhUtae bhUtapati nAma ApyuM, bIjuM nAma bhUtabali, bhUtabalie jezu5 chakhaMDane pustakarUpe lakhe. (A0 IdranaMdine zrutAvatAra, ka. 128, 134 thI 144) rivAra akhaMdhe gALa 77, bIje mRtAvatAra leka0 84, 128) Page #337 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 34 jaina paraMparAne ItihAsa prakaraNa temaNe 'samayasAra, SaSmAbha' vagere ghaNuM prAbhUta graMtha banAvyA che. vikramanI dazamI sadImAM tenI upara TIkAo racAI che. A keTavaranAM bIjAMnA keTa ane zivakeTi vagere che. temaNe bhagavatIArAdhanA" banAvela che, jemAM "AcArAMga sUtra, jIla95," hataka5bhASa, vyavahAra ane niyuktinA ghaNA sAkSI pADe che. A zivakaTijI upalabdha jinAAgamane bahu ja vaphAdAra rahyAA che. "bhagavatI ArAdhanA" upara A0 aparAjitasUrie vijayadayA TIkA karelI che. A uparAMta vanavAsIgacchanA AvAcArya zrIsamanabhakasUri uccAnAgarazAkhAnA vAcaka zrIumAsvAmIjI ane A sikrasena divAkarajI vagerenA graMthane paNa digambara saMghe purA premathI apanAvyA che ane vikasAvyA che. na vikramanI navamI sadI pachI te digambara sAhitya khUba ja vRddhine pAmyuM che. vetAara ane digambaranA matabhedanuM mULa aMbara che, je te bannenAM nAmanI pAchaLa joDAI vadhu amara banyuM che. vastutaH digambara saMpradAye zarUmAM mAtra "muni vastra na dhAre eTale ja matabheda uThAvyuM, tyAra pachI strI nagna rahI zake ja nahIM, ane vastra dhAre te teNIne muniparuM heya nahi, A niyama strIne cAritra ane chevaTe mokSa nathI ema jAhera karyuM, sAthesAtha vastra vinA pAtra rahe nahIM, pAtra vinA AhAra lAvI zakAya nahIM. ane AhAra lAvyA vinA tIrthakara bhagavAna AhAra karI zake nahIM. A badhI samasyAne "kevalI bhagavAnane AhAra na hoya e nirNaya jAhera karI saraLa ukela karI nAkhe. eTale munivasanI pAchaLa strImukti ane kevalibhuktine matabheda UbhuM thayuM. temaja eka jhaghaDe se jhaghaDAne tare e kahevata pramANe samaya jatAM temAMthI ghaNu matabhedane janma thayo che. ekaMdare digambara AcAryoe nagnatAnI rakSA mATe vastra, Page #338 -------------------------------------------------------------------------- ________________ caudamuM] Ai zrIvaja senasUri 319 pAtra, upakaraNa, upadhi, keliAhAra, tIrthakarenAM dravyazarIra, vyavacana, dravyamana, sAkSarI vANI, zukamukti, gRhasthamukti, anyaliMgamukita, strI DIkSA, strI mukita, mahilA tIrthakarI, tIrtha. karanI putrI vagere vagere ghaNI ghaTanAone niSedha karyo che ane pitAnA zAstramAM te ja killebaMdhIne vadhumAM vadhu majabUta karI che. chatAMya nyAyane khAtara kahevuM joIe ke digambara vidvAnoe pitAnI virodhI paraMtu satya vAtane paNa kyAMka kyAMka jAhera karI dIdhI che. arthAta digambara manamAM niSedhela munionI upAdhi kevalibhukita ane stro muktinA piSaka pATha paNa digambara zAstromAM che, je paikInA thoDAka namUnA nIce mujaba che suniupadhi vastra ane pAtranA pramANapATha appaDikuTuM uvadhi apatthaNijaM asaMjadajaNehiM / mucchAdijaNaNarahidaM gehadu samaNo yadi vi appaM // 22 // AhAre va vihAre, dezaM kAlaM samaM khamAM upadhi / jANittA te samaNo, vahRdi jadi appaleghI so // 30 // (A0 kundakunda-pravacanasAra) sevahi cauvahaliMgaM, abhitrliNgsuddhimaavnnnno| bAhira liMgamakajjaM, hoi phuDaM bhAvarahiyANaM // 109 // (A 0 kuMdakuMdakRta-bhAvaprAbhUta gA. 109) vavahArao puNa Nao, doNNi vi liMgANi bhaNadi mokkhphe| NicchayaNao du Nicchadi, mokkhapahe savaliMgANi // (A0 kuMdakuMdakuta-samayaprAbhita gA. 444) piMDaM uvadhi sejjaM; uggama uppAda NesaNAdIhi / carittarakkhaNaTuM, sodhiMto hoi sucarito // 293 // (bhagavatIArAdhanA gA. 293 pR0 144) piMDovadhisejjhAo, avisodhiya jo ya bhaMjade samaNo / mUlaDhANaM patto, bhuvaNesu have samaNapollo // 25 // phAsugadANaM phAsugamuvadhi, taha dovi attasodhIe / dedi jo ya giNhadi, doNhapi mahapphalaM hoi // 45 // (A0 vara-mUlAcAra, pariccheda 10) Page #339 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jaina para parAneA ItihAsa kambalAdikaM gRhItvA na prakSAlante" ( tattvArtha- zrutasAgarI TIa a. 8 sUtra 4, ) tapaHpaya yazarIrasahakAribhUtamannapAnasaMyamazauca jJAnopakaraNatRNamayaprAvaraNAdikaM kimapi gRhNAti tathApi mamatvaM na karoti / ( hevata- paramAtmaprakAza gA. 216 pR. 232 ) 320 Page #340 -------------------------------------------------------------------------- ________________ caudamuM ] A zrI vajasenasUri jAtiliMgavikalpena, yeSAM ca samayAgrahaH // te na Apnuvantyeva, paramaM padamAtmanaH // 89 // (A0 pUjyapAdakRta samAdhizataka) saMgho ko vina tArai, kaTTho mUlo taheva nipiccho| . appA tAraha tamhA, appA ceva jhAyavyo // (A0 amRtacaMdrakRta zrAvakAcAra) . jo ghara tyAgI kahAve jogI, gharavAsI kaha kahaiM jUM mogii| aMtara bhAva na parakhe joI, gorakha bole mUrakha soii|.. (AnA jIvitrAsa go 226) ayasANa bhAyaNeNa ya, kiM te NaggeNa paavmlinnenn| . suhA-cha-mAyA dukhA savA / bane'pi doSAH prabhavanti rAgiNAM, gRhe'pi pnycendriynigrhstpH| : akutsite vartmani yaH pravartate, vimuktarAgasya gRhaM tapovanam // (A0 kuMdakuMdakRta bhAvaprAkRta, gA. 69, mRtasAgarI pU0 213) dhAtrIbAlA-'satInAtha-padminIdalavArivat / dagdharajjuSadAbhAsaM bhuJjan rAjyaM na pApabhAk // (bhAvaprAbhata, gA16ra nI mRtasAgarITIkA) sIdIkSA, strImukti ane napuMsakamukitanA pramANapATha: rAjakumArI, maMtrI, amAtya, purohita ane zeThanI strIonI dIkSA. (varAMgacarita, sarga 30, 31) brahmo, suMdarI, subhadrAnI dIkSA, brAhmIne gaNinIpada. (AdipurANa, parva 24, 470). jinadatta zeThanI strI, sItA, pRthvI suMdarI, rANAnI dIkSA, bhagavAna zrI mahAvIranI sAdhvIo, caMdanAryA, suvratA gaNinI, guNavatI Aryo, sarvazrI Aryo. (uttara purANa, parva 28, 71, 74, 72) rAjimatI, dropadI, dhanazrI, mitrazrI, kuntI, draupadI ane subhadrAnI kSiA, sucanA Arya 11 aMga bhaNuM. bhagavAnanI sAgrIsaMkhyA, hajAro sAthIo. (harivaMzapurANuM parva pa6, 23, 24, 12, 1, 2) Page #341 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 322 jaina paraMparAne ItihAsa [ 25 priyaMzumaMjarI, anaMgasenA vezyA, chA, devatInI dIkSA esidesh. . (sthA ) saMtyajya rAjyalakSmI, patiputrabhrAtRsambandham / parivrAjya bahAyA kiM, mamatvaM satyabhAmAdeH / / 32 // kSayakazreNyArohe, vevenocyeta "bhUtapUrveNa" / nIti nitarAM abhimukhye'thai yujyate netarAm // 40 // ityAryikAsiddhiH // 46 // (20 TAyananu zrImati25) thAvarakAyapahudI saMDho, sesA asaNNiAdi ya / maNiyaTTiyassaya paDhamo bhAgoti jiNehi NididaM // 684 // maNuliNI pamattavirade, AhAradugaM tu gatthi NiyameNa // magadavede maNusiNI saNNA bhUdagadimAseja // 714 // (gommaTasAra 75 e0 // 33 // vepa sI pu0 napuMsaka vedatrayamadhye'haMtaH ko'pi vedo naasti| (modhAmRta, le 33 zrutasAgarI) maNusiNIsu sAlaNasammaihi (2) ppaTuDi jAva ajogi / kevali (14) tti, davvapamANeNa kevaDiyA? sNkhejaa| (sUtra 48 40 211) maNusiNIsu micchAiTThi-sAsaNasammAiDiTThANe siyA ejattiyAmao, siyA apajjattiyAo // sUtra 92 // sammAmicchAiDiM-asaMjadasammAiDisaMjadAsaMjada-saMjaTThANe ziyamA panjattiyAo // sUtra 93 // ( 31ma, paqel 21, . 1 5. 331, 332 ) vedANuvAdeNaM ithivedapasu pamattasaMjadappahuDi jAva aNiyabAdarasAparAiyapaviTTha uvasamA khavA davvapamANeNa kevaDiyA ? saMkhejA // sU0 126 // dhavalATIkA-itthivedauvasAmagA dasa 10 khavagA vIsa 20 / (50 3 0 411) NapuMsayavevesu0 saMkhejA // sU0 130 // Page #342 -------------------------------------------------------------------------- ________________ yobhu A0 zrIvasenasUri dhavalATIkA-uvasAmagA paMca 5, khavagA dasa 10 (pU0 419) dhavalATIkA-itthivede apamattasaMjatA saMkhejaguNA tamhi gheva pamattasaMjadA saMkhejaguNA sajogikeli saMkhejaguNA(sU013410422) (SaTrAmadhaq41-20l, puratatrI) apamattassa ukkassaMtaraM ucde| tiSiNaaMtomuhuttehi amahiya avassehiM uNAo adAlIlapuvvakoDio ukassa aMtaraM / pajjata. maNusiNIsu evaM ceva' vari pajattesu cauvIsapuSdhakoDiyo, maNusiNIsu aTTaputvakoDiotti vattavvaM (pR0 53) / __itthIvedesu pamattassa uccde| avassehi tiNNiaMtomuhUttehiM UNiyA sthIvedahidI ldvmukkssNtrN| evamapamattassa vi ukkassaMsaraM bhANivvaM, visesA bhAvA (pR0 96) (1857-752thAna 285mahatvAnugama-strIvahI alpabadutvaprarUpaNA dhavalA TIkA-mudrita pustaka pamuM) (8) apUrvakaraNa (9) anivRtikaraNa guNasthAna sudhInI strIonI saMkhyA, upazamaka strIo, kSapaka striio| (sUtra 144 thI 161) (pRSTa 300 thI 400) (55ma, patA 21st, bhudrita pusta: pAMya ) zUdradIkSA zukamuktine pATha: uttamadhammeNa jutto, hodi tirakkhovi uttamo devo / caMDAlo vi suroMdo, uttamadhammeNa saMbhavadi // (svAmI kArtikeyAnuprekSA gA. 430) na jAtihitA kAcit, guNAH kalyANakAraNam / vratasthamapi cANDAlaM; taM devA bAhmaNaM. viduH|| cAturvarNya yathA yacca, cANDAlAdivizeSaNam / sarvamAcArabhedena, prasiddhaM bhuvane gatam // (A viSeNanuM padmacaritra) vipra-kSatriya-viT-zUdrAH, proktAH kriyaavishesstH| jainadharme parAH zaktAH te sarve baandhvopmaaH|| (dhasita vicAra) Page #343 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jaina paraMparAne ItihAsa [prakaraNa kevalibhukti, kevalitapa ane sAkSarI vANuMnA pATha AdyazcaturdazadinairvinivRttayogaH, SaSThena niSThitakRtirjinavardhamAnaH // zeSA vidhUtadhanakarmanibaddhapAzAH, mAsena te yativarAstvabhavan viyogAH // 26 // (samAdhimAti, . 26) ekAdaza jine ( tattvArtha- a0 9 sU0 11) AhAre // 33 // TIkA-AhArakadvayamadhye'rhataH AhArakAnAhArakadvayam / AhAro ya sarIro, taha indiya ANapANa bhAsA ya pajatiguNasamiddho, uttamadevo havA aruho // 34 // (mA0 unnta mAdhaprAmRta, sarI) bAhyaM tapaH paramaduzcaramAcaraMstvam / AdhyAtmikasya tapasaH parivahaNArtham // 83 // (bRhatsvayaMbhUstotram) Atta ca kevalibhuktiH , samagraheturyathA purA bhukteH| paryApti-vaidya-tejasa-dIrghAyuSkodayo hetuH // 1 // rogAdivat kSudhara vyabhicAro vedniiyjnmaayaa| prANini "ekAdazajane" iti jinasAmAnya viSayaM ca / / 29 // (kevalibhuktiprakaraNam ) sesA AhArayA jIvA ||gommtt0 // 665 // mAhArapa indiya-pADuDijAvasajogikevali tti // 176 // (15 Agama-yamA 50 408) kevalI bhagavAnane susvara, dusvara, 10 prANu, ke paryApti 7 yoga vagere hoya che.. (gommaTasAra, bhUtAyAra mAdhayAmata) jagAda tattvaM jagate'rthine'asA // 4 // kAyavAkyamanasA pravRttayo nAbhavaMstava munezvikorSayA / / nAsamIkSya bhavataH pravRttayo dhIra! tAvakamacintyamIhitam // 7 // tava vAgamRtaM zrImatsarvabhASAsvabhAvakam // 97 // ghAgapi tatvaM kathayitukAmA // 107 // Page #344 -------------------------------------------------------------------------- ________________ caudamuM] A zrIvasenasUri 325 tyA te taravuM . 228 (bahasvayaMbhUstotram) pavaM sa pRSTo bhagavAn yatIndraH, zrIdharmasenena narAdhipena / hitopadeza kayoTTAma, kApavAna vAmanuNAya che irA | (varAMgacarita, sarga 3 je, pRSTa 30 ) A dareka pATho digammara zAstronA ja che, jemAM munionAM vasa, pAtra, mukti, kevaliAhAra, kevalitapa, pariSaha, sAkSarIvANI, strIdIkSA, strI mukti ane napuMsakamukita vagere vidhAno spaSTa che. anekAMtavAdI manuSya AmAMthI ghaNuM satya meLavI zake che. A saMbaMdhe vizeSa jANavA IcchanAre amAruM vetAmbara-digambara samanvaya" nAmaka pustaka vAMcI levuM. jaina AgamamAM varNana maLe che ke, vIze tIrthakara vastradhArI hatA, mAtra pahelA ane chellA be tIrthakaro pAchalA jIvanamAM vastrarahita hatA. AthI prAcIna kALamAM jinapratimAo paNa banne prakAranI banatI hatI. paraMtu e pratimAvidhAna evuM hatuM ke temAM nagnatAnI ke anagnatAnI khAsa nizAnIo karavAmAM AvatI na hatI, jenI aSTaprakArI tathA sattabhedI pUjA thatI hatI. A sivAya AyAgapaTTa, caraNa, caraNacihno ane asabhUta sthApanAonI paNa pUjA thatI hatI. digambaroe potAnA navA matamAM A pratimAvidhAna ane pUjAvidhine kAyama rAkhyAM hatAM. digambare prAcIna pratimAnuM darzana-pUjana karatA hatA. jo ke tIrtho vetAmbarene tAbe hatAM, paNa vidhibheda na hovAthI digambaro tene lAbha uThAvatA hatA ane temaNe dakSiNamAM pitAnAM vataMtra navAM tIrtho paNa sthApita karyA hatAM. Ama A bane saMpradAyamAM zarUmAM pratimA ke tIrtho bAbatano kazoya matabheda na hatuM, kintu visaM. 890 lagabhagamAM giranAra para banne saMghanI paraspara athaDAmaNa thaI tyArathI A0 zrI5bhaTTisUrinI adhyakSatAmAM evI maryAdA baMdhAI ke have pachI zvetAMbara jinapratimAne AMcaLikA (loTa) banAve ane digambara jinapratimAmAM spaSTa liMga banAve. Page #345 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 326 jaina para parAnA itihAsa [ prakaraNa basa, AjathI pratimAne e bheda paDayo tyAra pahelAMnI je je pratimAo che, temAM AvA vijJAnI breka nathI. mathurA, levA, bhAMtaka, kuppAka, DAi, mahuDI, makasI, mAhanoDherA vageremAM te kALanI prAcIna pratimAo che. pratimAbheda paDatho paNa pUjAvidhimAM bheda te| hatA ja nahi. eTale tIrthaMkarAnI prAcIna pratimA ane caraNe! vagerenI pUjA tA ane sa MpradAye abhedabhAve eka sAthe rahone paNu karatA hatA vikramanI sattaramI sadI sudhI temAM matabheda nahe vi. sa. 1980mAM kharataragacchIya 5. banArasIdAse digambara terApatha calALye, temAM teNe digaMmmInI sAta vAtanA inkAra karyAM ane kAI abhAgI paLe jinapUjAvidhimAM paNa pheraphAra karyAM. AthI prathama te digambarAnA vIsapanthI ane tehapanthImAM pUjAvidhinA jhaghaDA cAlye. ane pachI tIrthamAM e ja kAraNe zvetAM kharA sAthe paNa jhaghaDA UbhA thayA. jo ke mAre pazu zveta khara ane vIsapaMthI digambarAnI pUjAvidhi tA ekasarakhI che, kintu terahapathInA kAraNe ja tImAM jhaghaDA UbhA thayA che. khAkhare nyAya zvetAMbarAnI tarapheNumAM AvyA, eTale hamaNAM hamaNAM e jhaghaDA thAya aMze zAMta thayA che ane vivekI digambara jaimAne paNa AvA jhaghaDAe pratye aruci pedA thavA lAgI che. jitaSikha ane jaina tIrthaM viSayaka mattale te A rIte pAchaLathI ja utpanna thayA che. dvigambara matamAM paNa samaya jatAM aneka gaccha utpanna thayA che. digambaromAM mULa cAra zAkhAe hatI, te A pramANe che: 1. si'hasa gha:-kendragaNu, caMdrapATakagaccha. 2. naMdIsa'gha:-khalAtkAragaNu, sarasvatIgaccha, pArijAtagaccha. 3. senasa gha:--surasthagaNu, puSkaragaccha. A saMghanuM bIjuM nAma vRSabhasa'dha che. Page #346 -------------------------------------------------------------------------- ________________ caudamuM ] A zrIvasenari 327 4. devasa'ghA----dezIyagaNu, pustakaccha. zazika matanA paNa AmAM samAveza thAya che. tyArapachI digambarImAM nIce mujama judA judA ga nIkaLyA cheH 1. mULasa gha:-drAviDasadha judo paDaco, tyAre digambara saMghe peAtAnu' bIjuM nAma " mULasaMgha " rAkhyu. A nAma sAtamI saddI pachInA zilAlekhAmAM maLe che. 2. drAviDasaghaH--A. pUjyapAdanA zidhdha vAna'dIe draviDanI mathurAmAM vi. saM. 536mAM drAviDasagha sthApyA ane prAyazcitta navuM banAvyuM. A saMghanAM 1 krAviDa, 2 smila ane 3 punnATa e traNa nAme che. khIjA A. jinasenasUri ane vAdirAjasUri A saghamAM thayA che. ( inasAra ) 3. yApanIyasa gha. hariSeNanA mate a phAlaka ane ka'balIsa ghathI ane A devasenanA matevi. sa. 205mAM kalyANImAM zvetAMbara A. zrIkalazathI A saMghanI utpatti thayAnuM manAyu che, kintu tenA zilAlekhAmAM ane dAnapatromAM mULasaMgha, naMdIgaNu ane punnAgavRkSa sAthe A sadhanA saMbadha joDela che. A saMdha strImukita, kevalibhukita, saamukti ane anya li'gamukita paNa mAne che. A. haeNribhadrasUrie 'lalitavistA'mAM A saMghanA srImukitane pakSa raju karyo che. prasiddha vaiyAkaraNa A zAkaDhAyana A sadhanA hatA. A sa MghanuM bIjuM nAma gAyyasa2 pazu che. 4. kASTAsa gha:--AdipurANa'nA karyAM A. jinasenanA gurubhAi vijayasenanA ziSya kumArasene vi. saM. 753mAM di taTamAM kASTAsaMdha sthApyA. jenI nahitaTa, mAthura, vAgaDha ane lADavAgaDha ema 4 zAkhAe hatI. A sagha srIne dIkSA ApatA hatA ane mApicchane sthAne gAyanuM cAmara rAkhatA hatA. Page #347 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 328 mArA jIvana mAM ke A to AvatI jaina paraMparAne ItihAsa [ prakaraNa 5. mAthurasaMgha -kASThasaMdhI A rAmasene vi. saM. 900mAM mathurAthI mAthurasaMgha calAvyuM. A0 amitagati A saMghamAM thayA che. "nItisAra'nA lekha pramANe A chelalA cAra saMgho ane nipiccha e pAMca jenAbhAso che. 6. tAraNapaMtha-tAraNusvAmIe vi. saM. 157ra pahelAM Teka rAjyanA semarakheDI gAmathI tAraNapaMtha calAvyo, jeNe 14 zAstro banAvyAM che ane jinapratimAne virodha karI zAraapUjA cAlu karAvI che. temanAM jIvanacaritramAM lakhyuM che ke, te 1 bhIla, 2. zreNika rAjA, 3 nArakI, 4 A. bhadrabAhuvAmI ane 2 A kundakuMdAcArya-ema pAMca bha karI 6 A tANavAmI thayA che. je kALa karIne 7 savArthasitamAM deva banI 8 AvatI evIzImAM padmanAbha nAmanA pahelA tIrthakara thaze vagere vagere. (janahiteSI mAsika, bhA. 9, aM. 4, pR. 198 thI 202) bhaTTArakA-ubhayabhASAcakravatI A kRtasAgaranA mate digambara A0 vasatakIrtie mAMDavagaDhathI taTI sAdaDI dhAraNa karyA, ane paM. dInAnAthanA ullekha pramANe A hemakIrtijI saM. 1219mAM svarge gayA. tenA ziSya cArunaMdie dilhInA bAdazAhanA kahevAthI vastra dhAraNa karyA, tyArathI bhaTTAphaka saMsthAno prAraMbha thaze che. tenA anuyAyI gRha vizapaMthI tarIke jAhera che. (A kukundakRta "darzana prAbhUta" gA. 24 nI TIkA pR. 21, paMrAmacaMdra dInAnAthanI "prabaMdhaciMtAmaNi'nI prastAvanA sane 1918) terahapaMtha -AgrAnA dazAzrImALI kharataragacchanA paM banArasIdAsa, caturbhuja, bhajavatIdAsa, kumArapALa ane dharmadAsajIe saM. 1980thI tehapaMtha calAvyuM, jenuM bIjuM nAma banArasImata paNa che. teNe bhaTTArakone mAnavAnI manA karI che, pUjAvidhi badalI nAkhI che ane bhASAmAM pitAne anukULa navA graMtha banAvyA che. Page #348 -------------------------------------------------------------------------- ________________ caudamuM] Ai zrIvAsenasUri 329 9 gumAnapatha-paM. ToDaramalajInA putra gumAnIrAme vi. saM. 1818 ke 1837mAM kyapurathI pitAne no paMtha calAvyo. te mAhiramAM jaI tIrthakaronuM kaTerImAM AhvAna ane sthApana karI tenI pUjA kare che. ' ' ! . 10. samayApaMtha -je vi. saM. 1877thI nIkaLe che. A sivAya bIjA ghaNA nAnA moTA gaccha nIkaLyA che. A gajhanI paraMparAo maLatI nathI. je paraMparAo maLe che temAM paNa etihAsika kathane mATe ektA nathI.. vIra saM. 683ne samaya te aneka vAcakavaze paikInA eka nagna vAcakozanA zratavidane kALa manAya che. te daramiyAna thayela muniparaMparAnA AcAryonAM nAma, anukrama sAlavArI ane jJAna vagere mATe digambara paTTAvalIe sUakha, zrAvatAra, nItisAra, bIje kRtAvatAra, aMgapannati, AdipurANa, uttarapurANa harivaMzapurANa ane svAmI samantabhadra ItyAdi digambara graMthamAM tIvra kathanabheda che ane tene aitihAsika satya tarIke sAbIta karavAne bIjuM koI prAcIna sAdhana paNa maLatuM nathI. eTale e ghaMcane ukelavA prayatna kare jarUrI nathI, mATe bhAge digambara paraMparAomAM be bhadrabAhuvAmIjI dhruvanA tArAnI jema sthira che. eTale ame ahIM bIjA bhadrabAhuvAmIthI digambara paTTAvalI ApIe chIe. digambara purANomAM bIjA bhadrabAhasvAmIne jayaza (tiyapannatti), mahAyazA bhadrabAhu (AdipurANu) prakuchadhI yazebAhu (tilAya5nnati, uttarapurANa, harivaMza, purANa suyakha), jayabAhu (zrAvatAra) vagere nAmathI oLakhAvyA che. keTalIeka digambara paTTAvalIo nIce pramANe che: (1) zilAlekha paTTAvalI- 1. zrIgautamasvAmI, 2. hA, 3. jamma, 4 viSNudeva 5. aparAjita, 6. gavardhana, 7. prathama bhadrabAhu, 8. vizAkha Page #349 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 330 jaina para parAnA ItihAsa [ prakaraNa 9. preSThita, 10. kSatriSa, 11. jaya, 12. siddhArtha, 13. dhRtaSeNu, 14. buddhila Adi gurupara'parAmAM aSTAMganimittanA jANunArA bIjA bhadrabAhusvAmI thayA. temaNe bAra dukALImAM dakSiNamAM jaI 700 munie sAthe Tavapra ( karNATaka)nI pahADI upara anazana karyuM. temaNe pAtAnA eka ziSyane anazananI manA karI hatI jeNe sAmenI mIjI pahADI upara jaI anazana karyuM. ( zravaNabelagula, caMdragiri pahADI paranA zilAlekha ) 2. A kundakunda paTTAvalI: bhagavAna mahAvIra gotamasvAmI jammUsvAmI viSNudeva aparAjita nantimitra gAvadhAna bhadrabAhu (1) kSatriya prAjhila gagadeva jaya suSama vijaya vizAkha buddhila dhRtiSeNu nAga siddhA nakSatra pAMca jayapAla ke sAcAya drumaNeNu vAha subhadra jayabhA yazAkhAhu ( bhadrabAhu-bIjA ) kumbha vinIta haladhara vasudeva acala merupara sana sagusa mahIdhara dhanapAla mahAvIra vIra Page #350 -------------------------------------------------------------------------- ________________ caudamuM] A zIvajIsenari 371 kenDekanDa jinasenasUri umAsvAti guNabhadrasUri gRpiccha puSpadaMta samatabhadra bhUtabali zivakeTi ahaMdubali devamandI jinendrabuddhi (zravaNabelagula, zilAlekha pUjyapAda naM. 108, 7 thI 7 bhaTTa akalaMka zaka saMvata13ra0) 3. senasaMgha puSkaragaccha paTTAvalIbhadrabAhu (bIjA) samantabhadra svAmI lehArya (zivakeTi rAjaguru) jinasena bha. zivakeTi lImIsena bha. vIrasena raviNa A. jinasena rAmasena A guNabhadra kanakasenA (12 aMga, 14 pUrva, 5 prajJapti banduSaNa jJAtA ) nemisena mahilapeNa A. chatrasena mahAvIrAcArya Aryasena bhAvasena bha. lehamena ariSTanemi brahmasena bha. ahaMbalI sUrasena ajitasena kamalabhadra (cAmuDarAyagura) devendrasena guNusena kumArasena siddhasena durlabhasena viguNa Page #351 -------------------------------------------------------------------------- ________________ vIra jinasena 332 jaina paraMparAne ItihAsa [ prakaraNa zrI lakSamIsena mANekasenA somana guNasena mRtavIra lakSamIna (bharUcamAM mahammada bAdazAhanI semasena samasyAnA pUraka) mANijyasena dhArasena guNubhadra bha. devasena semasena devasena bha. semasena samastaka guNabhadra chatrasena vIrasena (dilInI gAdIe). 4. digambara paTTAvalI - bhadrabAha (bIjA) va. saM. 26 lokacaMdra 453 guNirAsa (tAMbarotpatti) 36 prabhAcaMdra mAghananti 40 nemicaMdra 487 jinacaMdra ("pustaka vizeSa) 49 bhAnunanDi 509 kundakuMdAcArya 101 harinandi para5 umAsvAti vasunandi pa31 (kAThAsaMghatpatti) vIranTi 561 lohAcArya 153 ratanadi (2nIti). 585 (prAgudagiti paTTaddhayuM) mANikanendi 61 yaza-kIrti meghacaMdra 627 yazonandi zAntikIrti 642 devanandi 308 marakIrti pUjyapAda 353 mahAkArti gunadi 364 viSNunandi 726 vajanandi 386 zrIbhUSaNa 735 kumAranandi kara7 zIlacaMdra (zrIcaMdra) 749 142 201 258 se4 Page #352 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 75 785 857 878 16. 1176 caudamuM] A zIvasenasUri nakiti 765 mahAcaMdra (mahIcaMdra) 1140 dezabhUSaNa mAghacaMdra 1144 anackIla brAnadi (vRSabha-nDi) 1148 dharmandi zivanandri 1155 viracaMdra vidyAna%i) 840 vizvacaMdra (vasucaMdra) 1156 rAmacaMdra sihanadi (saMghanarji) 1160 rAmaketu (rAmakIrti) bhAvanandi 1167 abhayacaMdra 897 devanandi (surakIti) 117e naracaMdra (naranandi) vidyAcaMdra 939 nAgacaMdra nayananendi 948 suracaMdra 1184 haricaMdra 974 mAghanandi 1188 mahIcaMdra jJAnanakki (jJAnakIrti) 119 mAghacaMdra (mAdhavacaMdra) 1023 gaMgakIti 1206 lakSamIcaMdra siMhakAti 1206 guNakIti (guNanandi) 1048 guNacaMdra hemadIti 1219 1066 lekacaMdra (vAsAvacaMdra) 1079 abhayacaMdraka zratIti 1095 cArunadi pAvAda bhAvacaMdra 1115 dehIjJAzA vahAlA siddharAjasabhAsamakSaM vAdidevasUriNA digambarakumudacandraH parAjitaH, pattane digambaravihAro nivaaritH|| iti prabandhaciMtAmaNiprastAvanAyAM dInAnAthasUnurAmacandrakRtAyAm / i. 24-10-2888 5. bhaTTAraka paTTAvalI A0 bhaTTAraka hamakIrti pachI bha0 cArakIti vagere paraMparA vALI IDaranI mUlasaMdhI bhaTTArakonI paTTAvalI paNa maLe che. jue, "digambara jaina" mAsika, varSa-pRSTha. 21, 1037 Page #353 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 34 jaina paraMparAne ItihAsa [ prakaraNa jainatIrtho zatruMjayatIrthanA uddhAra sAthe giranAra, tAladhvaja, TaMka vagere tIrtho prakAzamAM AvyAM che. keTalAekanI TUMkI mAhitI nIce mujaba che. junAgaDha-giranAra e te yadukulatilaka bhagavAna zrIneminAthanA samayanuM prAcIna tIrtha che. tyAM aneka jaina maMdiro ane guphAo che. tenI taLeTImAM rahela junAgaDhamAM tyAra pachInI eka sadInA prAcIna zilAlekhe maLI AvyA che. zrI. amRtalAla va. paMDyA jaNAve che ke, kSatrapa kALamAM kAThiyAvADamAM jainadharma khUba phelAye hatuM, te samayanA 2 lekhe maLyA che. 1. junAgaDhanA bAvA yArAnA maThamAMthI maLI Avela lekha ane 2. rA. IzvaralAla che. rAjAne maLI Avela prAcIna lekha, ke jene sakela temaNe tA. 4-5-4nI "janmabhUmi'mAM Apela che, jemAM tItharaNAma ne zabdo maNa dAyela che. junAgaDhane prAcIna zilAlekha (2) . tathA (kurApura). kSatra.. (2) ...caSTanasya prapautrasya rAjaH kSatrapasya svAmijayadAmapautrasya rANo mAkSa (3) caitrazuklasya divase paJcame 5 girinagare devAsuranAgayakSa. '. rAhA ....... .. (4)..jhA...... .... vaDhazAnadAratAnAM pitarALAnAM Antiquities of Kathiawar and Kachh P. 140 Collection of Sanskrit Prakrit Inscriptions P. 17 A zilAlekhathI samajI zakAya che ke kSatraparAjA caTTana, tene putra svAmI jayadAma, tene putra mahAkSatrapa rudradAma (zaka saM0 7ra) tenA putra 1. dAmajhada (zAke 90 vi. saM. 225 i. sa. 150 thI 180) 2. siMha (zAke Page #354 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 335 caumuM] A zIvajasenasUri 102 thI 122, vi. saM. 238 thI 258) te paikInA chelA rAjAe giranAra tIrthamAM bhagavAna zrI neminAthajInA derAsarane jIrNoddhAra athavA keI navI pratiSThA vagere karAvyAM che. A zilAlekha taTele hevAthI vizeSa kaMI jaNAtuM nathI paNa A vAsenasUrie karAvela giranAra tIrthanA jIrNoddhAra pachI barAbara 100 varSe A etihAsika prasaMga ujavAce che e saheje samajI zakAya tema che. " The most interesting point about it is the word atafoglasgarai of those who have obtained the knowledge of Kevalins. Kevalin occurs most frequently in the Jaina sculptures & denotes a person who is possessed of the 'keval-Jnana' or true knowledge which produces : final emancipation. It would, therefore, seem that the inscrption is Jain." From this it would appear that these caves were probably excavated for the Jains by the Saka kings of Saurastra about the end of the second century of christion era." " Antiquities of Kathiawad & Cachh" P. 141 A zilAlekho mATe vizeSa juo- "enTIkavarI opha kAThiyAvADa enDa ka7' pR. 140, kalekSana epha saMskRta-prAkRta IsakrIpzana pR. 17, epigrAphIkA, InDIkA pR. 16, pR. 239, janmabhUmi tA. 25-5-1941 ravivAra, jaina satyaprakAza kra. 70 (pR. 390. tAlavaja--A zatruMjayanI prAcIna graMka che. ahIM ghaNI guphAo che. kaMkagiri-guMDaLa pAse DhaMkagiri nAmanI khakavALI pahADI che. te paNa zatruMjayanI eka TUMka manAya che. tenI pAse DhAMka gAma che, jenuM prAcIna nAma tilatilapaTTaNa che. ahIM bhagavAna Page #355 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 336 jaina paraparAnA ItihAsa [praNa aAdinAtha, bha. pArzvanAtha, bha. zAntinAtha, bha. AdinAtha, za. mahAvIrasvAmI ane aMbikAdevI vagerenI parikaravALI kuzAnakAlIna ati tathA ghasAI gayelI mUrti che. (jainasatyaprakAza, kramAMka 37 pR. 148) siddhanAgArjune pAte khanAvela rasasiddhinA 2 kUpA A DhaMkagirimAM rAkhyA hatA. 'jagasUtra'mAM paNa A tIrthanA ullekha che. ahI' pAsenA maraDAnA DuMgarAmAM pazu bha. pArzvanAtha tathA bha. neminAthanAM madirA hatAM. mahuDI:--gujarAtamAM vIjApura pAsenA mahuDI gAmanA jUnA phATayarsanAM maMdira pAsethI sa. 1995 lagabhagamAM tItha karAnI parikaravADhI 4 dhAtupratimA nIkaLI che, jemAMnI eka kATacanA maMdiramAM ane 3 vaDAdAnA myujhiyamamAM rAkhavAmAM AvI che. A 4 jinapratimAo guptakAlanI che. tharAdaH--selaMkI paramAra cirapAla dhUe vi. sa'. 101mAM tharAda vasAvyuM ane tenI ena harakue tyAM 1444 thAMbhalAnu khAvana jinAlayanuM maMdira khanAvyuM hatuM, jenAM khaDerA Aje lImaDInA 7pa phuTavALA medAnamAM vidyamAna che. ahI' sa. 136 (1136)mAM 31 IMca UMcI bha. ajitanAthanI pratimA khanAvavAmAM AvI hatI je hAla vAvanA dezasaramAM virAjamAna che. caMdrakuLanA A, vaTezvarasUrijIthI thiApadragaccha nIkaLye che, tharAdathI pANA mAIla dUra IzAna khUNAmAM nANAdevInuM maMdira che, 4 Dekkana kAlejanA saMzAdhana vibhAganI patrikA I. sa. 1940 mArca ve. 1 naM. 1 " bhAratIya vidyA " traimAsika patrikA va. 1, a. 2, jaina satyaprakAza, kramAMka 71, 72. * eka evI paNu mAnyatA che ke--vikramanI navamI sadImAM kaeNTivanA jene athavA keATikacchanA upAsake! hijaratI tarIke ahI AvyA ane te ja A pratimAne lAvyA, Page #356 -------------------------------------------------------------------------- ________________ cAmuM ] A zrIvasenari 337 jenI mUrti vikramanI teramI sadImAM bhinnamALathI Avela che, jenuM khIlajI nAma AzAdevI che. tharAdamAM Aje 10 jinAlayeA che. ( jaina satya prakAza, kramAMka: 37) sApAka A sthAna siddhacakrupadanA paramapAsaka mahArAjA zrIpALanA samayamAM prasiddha jaina dhAma hatuM. tyAra pachI A nAgendrasUri, A. caMdrasUri, A. nivRtisUri ane A. vidyAdharasUrinI janmabhUmi hAvAnA kAraNe seApAraka tIrtha tarIke paNa khyAti meLavI cUkayu* che. vi. saM. 1734 sukhI te tIrUpe hatuM ane tyAM ukta cAre AcAryanI mUrtio paNa vidyamAna hatI. Aje A zahera chinnabhinna thaI gayuM che, tyAM jaina maMdira pazu nathI. hamaNAM thADAM varSoMthI seApAlA pAse agAzImAM jaina tIrthAMnI sthApanA thaI che. thAvagiri : A vAsvAmIe vi.sa. 174mAM peAtAnA ziSyasaMgha sAthe khAra dukALomAM dakSiNamAM jaI eka pahADI upara anazana karyu. ane samAdhipUrvaka svagamana karyuM che. A bhUmine Indra tha vaDe traNa pradakSiNA ApI, tethI te pahADanu nAma " rathAvaniri" paDela che. AcArAMga sUtra skaMdha ra, cUrNi` 3nI niyuktimAM rathAvata nagane tItha' tarIke darzAvyA che ane Avazyakaniyukita"mAM rathAva para A jaMjAsvAmInuM' sva gamana darzAvyuM che. A thAvatagirinuM asalI nAma zuM hatuM ane tenuM atyAre nAma zuM che ? tenA kai spaSTa ullekha maLate nathI. kintu amane lAge che ke Aje Indragiri tarIke je pahADI oLakhAya che te ja vAstavamAM rathAvatagiri che ane tenA uparanI vizAlakAya mUrti te A dvitIya bhadrabAhusvAmI yAne vajrAsvAmInI mUrti che. A vajIsvAmIe anazana mATe prathama eka pahADI pasada karI hatI paraMtu peAtAnA eka khAla munine chUTA pADavA mATe te 3 Page #357 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 338 jaina paraMparAne ItihAsa [ prakaraNa munine tyAMja rAkhI te pahADane tyAga karI sAmenI bIjI pahADI para jaI anazana svIkAryuM che ane Ala munie pahelI pahADI para anazana karyuM che. tyAra pachI temanA praziSya A0 caMdrasUri ahIM padhAryA hatA ane temanA upadezathI ahIM pahADInI saLaMga zilAmAMthI A vAsvAmInI vizAlakAya pratimA banI hatI. A banne pahADIo Aje Idragiri ane caMdragiri evA nAmathI prasiddha che. mahIsUranI bhULathI jANI zakAya che ke mahIsUranA hasana jillAmAM zramaNabelagola nAmanuM gAma che. tyAM helabelola, keDI belagela, zravaNabelagola nAme vikhyAta taLAve che. belagolane artha sapheda taLAva thAya che. eTale zravaNabelagolano artha jenuM sapheda sarovara thAya che. A taLAvanI uttaramAM caMdragiri nAmanI pahADI che ane dakSiNamAM vidhyagiri yAne Indragiri pahADI che, jenA upara aneka jinAla ane jinapratimAo che. (epitrAphiyA karNATaka, bhA. 2nI bhUmikA) digambara ItihAsa kahe che ke, A sthAna prAcIna kALamAM tIrtharUpe hatuM, paraMtu samaya jatAM te bhulAvA lAgyuM. tene mArga kaThina hatuM. eTale lokonI avarajavara tyAM thatI na hatI, draviDanI mathurAnA gaMgavaMzI rAjA rAyamalanA maMtrI cAmuMDarAye ahIM AvI A tIrtha pragaTa karyuM. ghaNA samaya sudhI cAre bAju cakI mUkI janasaMcAra kI A mUrtine ghaTate saMskAra ApI zaka saM. 900mAM tenI pratiSThA karI. tenuM gomaTezvara evuM nAma rAkhavAmAM AvyuM che ane te mUrtinA baMne paga pAse zrIvApurA mAiisavuM zrIcAmuMDarAje nirmANa karAvI. zrI cAmuMDAMne ravivAre zrI cAmuMDarAje banAvarAvI evA zilAlekhe che vagere vagere. (bAhubalI caritra, rAjAvalI kathA, je. sA. saM. 4. 4) spaSTa vAta che ke A tIrtha purANuM che, mUrti prAcIna che paNa te tIrtha vikramanI 11mI sadImAM gomaTezvara tarIke jAhera thayuM che. Page #358 -------------------------------------------------------------------------- ________________ caudamuM ] che 339 A. zrI vajanasuri ApaNe jANIe chIe A vAsvAmI ane digambara mAnyatA pramANe A bIjA bhadrabAhasvAmI ahIM svarge gayA che. eTale A mUrti temanI hoya e tarkasaMgata vastu che. maharSi bAhubalijI ahIM padhAryA ja nathI, maTezvara evuM temanuM kaI bIjuM nAma paNa nathI, chatAM ApaNe A mUrti bAhubalinI che ema mAnI laIe e te ApaNe A tIrthane ItihAsa bhUlI gayA chIe, tenuM ja pariNAma che. cAmuMDarAya digambara jaina hato. teNe A mUrtine digambara pazune saMskAra Apo heya e sarvathA banavAjoga che TUMkamAM kahI zakAya ke, IndranA rathanI parikramAthI prasiddha thayelo rathAvartagiri ane IndranA ja nAmathI prasiddha thayela indragiri e bane vidhyagirinI eka pahADInAM ja nAma che ane A ja havAmI yAne dvitIya bhadrabAhunuM samAdhisthAna che. digambara graMthakAro saMzayI ke mithyAtvI tarIke A Indra, A0 caMdra, A0 nAgendranAM nAme saMbhAre che. kharekhara, e ja AcAryonA nAmathI A Indragiri ane caMdragiri tIrtho che. temaja maMtrI cAmuMDAya pachI digambaree te tene apanAvyAM che. osama pahADa jUnAgaDhathI 7 koza dUra A pahADa che. ahIMnI keTalIeka prAcIna guphAo nAza pAmI che. AMbalIvALuM bheMyaruM vagere guphAo vidyamAna che. upa2 cakezvarInuM maMdira che. zivanI derImAM eka nAnakaDI jinapratimA che. upa2 no kile che, jenAM bAMdhakAmamAM derAsaranA paththarane vadhu upaga haze ema saheje dekhAI Ave che. utAramAM vIzeka paDathAre che. tyAM dareka sthAne maMtrI sAjana ane gUrjarezvara kumArapAla vageree baMdhAvelA maMdire hatAM. allAudIna khIlajInA gojhArA hAthe tene nAza thayA che. killA pAsenA bhImakuMDamAM pratimAo saMtADI rAkhI hatI, pacAseka varSa pahelAM temAMthI ghaNI jinapratimAo maLI AvI che, je hAla dhorAjI ane junAgaDhanA derAsaramAM birAjamAna che. (jena satya prakAza, kramAMka 9, pR. 301) Page #359 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 340 jaina paraMparAne ItihAsa [prakaraNa A pahADa paNa gaMDaLa rAjyamAM che. vasaI-okhA beTamAM navI dvArikA vasI che. tenI pAse guptakALanuM jinamaMdira che. vesana sAheba jaNAve che ke, vimalavasahI vagere jaina sthAne che, tema A sthAna paNa jenenuM che. pAse vasaI gAma che, maMdiranI racanA jenene maLatI che, guptakAlIna zilpa che. A maMdira pahelAM jenuM hatuM. (kAThIAvADa gejhiTiyara) dvArikA-e asalamAM jena dhAma che. zAstrI revAzaMkara meghajI delavADAkara jaNAve che ke, "jagatadevAlaya kayA varSamAM koNe banAvyuM? tene kaze paNa AdhAra ItihAsa ke purANomAMthI maLI zakato nathI. keTalAeka ema kahe che ke, A maMdira vAnA karAvyuM nathI paNa traNa hajAra varSa upara jenI lokoe karAvyuM che, ane temAM zrI pArzvanAthanI mUrti sthApanA karI hatI te mUti hAla nagaramAM che. vaLI mUrtinA caraNamAM lakhyuM che ke, A mUrti jagatadevAlayamAM sthApanA karI hatI." A sthAna zaMkarAcAryanA vakhata pachI ajenA hAthamAM gayuM che ane te jaina tIrtha maTI vaiSNava tIrtha banyuM che. saddagata tanasukharAma ma tripAThI paNa jaNAve che ke, "vi. saM. 1200 pachI dvArikA vaSNavatIrtha tarIke savizeSa prasiddhi pAmyuM hoya ema jaNAya che." A maMdiramAM upalA bhAgamAM bhagavAna neminAthanI jAna vagerenAM kAraNabhaya citra che. (jaina satyaprakAza, kramAMka 37) Page #360 -------------------------------------------------------------------------- ________________ prakaraNa paMdaramuM A0 zrIcaMdrasUri A vAsenasUrinA bIjA paTTadhara A caMdrasUri che. temanAM vIra saM. pa76mAM janma, saM. 592 mAM dIkSA, saM. 206mAM sUripada, saM. 62mAM yugapradhAnapada ane saM. 650 lagabhagamAM svargagamana. sopArakanA zeTha jinadatte pitAnI patnI IzvarI ane 4 putro sAthe bAradukALI UtaratAM ja vIra saM. 12-(vi. saM. 182)mAM A vasenasUri pAse dIkSA lIdhI. temane cAre putro 1 nAgendra, 2 caMdra, 3 nivRtti ane 4 vidyAdhara samartha AcAryo thayA che. vIra saM. 606mAM teonA nAmathI ja 4 kuLa nIkaLyAM che. A nAgendrasUrine paricaya vAcakavaMza (pra. 8, pR. 184) mAM AvI gayo che.. A cAra AcAryomAM bIjA A0 caMdrasUri che. temanI puNya prakRti sateja hatI. tethI zramaNasaMghe cAra kula banAvyAM, tyAre temanA caMdrakuLamAM ghaNA gaNe ane zAkhAo dAkhala thayAM hatAM. ItihAsa kahe che ke, upakezagacchanA A yakSadevasUri, A kakasUri, A udayavardhanasUri ane paMDillagachanA AcAryo caMdrakuLamAM dAkhala thayA hatA. A udayavadhanasUrie upakezagaccha ane kaTikagacchane samAna mAnI dvivaMdanIkagaccha sthApya che. kuLa vizALa banavAthI caMdragaccha tarIke khyAti pAmyuM che. prAcIna zramaNe nirgatha ane kaTikagacchanA manAtA hatA, A caMdrasUrithI te paraMparAnuM "caMdraga2cha e trIjuM nAma jAhera thayuM che. Page #361 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 342 jaina paraMparAne ItihAsa [ prakaraNa digaMbara vidvAne paNa che ke A nAgendrasUri vagerene havetAmbara tarIke mAne che paraMtu A caMdrasUrine te pUjyabhAve ja satkAre che. ekaMdare Ajane jainasaMgha A AcAryane bahu ja RNI che. Aje je je jaina munio che te dareka caMdrakaLanA ja che ane tethI dareka munio navI dIkSA Ape tyAre te dIkSitane "tamArAM keTigaNa, vajIzAkhA, ane caMdrakuLa che' e digabaMdha saMbhaLAve che. A AcAryanI paraMparA bahu vistAra pAmI che. bIjA ATha caMdrasUrivare jena zramaNa paraMparAmAM caMdrasUri e nAmanA aneka AcAcI thayA che, jemAMnA keTalAekanAM nAme nIce pramANe che: 1. A vAsenasUrinA bIjA paTTadhara, jenAthI "caMdragaccha nIkaLe che. 2. "paMcasaMgrahanA kartA A caMdraSi. 3. A0 vIragaNinA ziSya. 4. caMdrakulanA ATha zIlabhadrasUrinA ziSya A dhanezvaranA paTTadhara. temanuM mULa nAma pa. pAzvadeva hatuMteo samartha graMthakAra hatA. (saM. 169 thI 1228). 5. jemaNe saM. 1172mAM paMcAgacUrNi, saM. 1274mAM pathikIcUrNi, cityavaMdana cUrNi, vaMdanacUrNi, saM. 1106mAM piMDavizuddhivRtti, saM. 1180mAM pAkSikasUtravRtti 20 2700, banAvyAM che. saMbhava che ke naM 4, 5 e banne eka ja AcArya haze. + tadIyavaMzAkarataH prasiddhAdabhUdadoSA yatiratnamAlA / caMdrakuLamAM aneka pavitra munio thayA che. (zravaNabelagola, zilAlekha naM. 108) indra-caMdra-nAgendravAdI saMzayamithyAdRSTiH / saMzayavAdI kilaiva manyate, seyaMvaro ya0 // (vota, jaLa para, kRtalA rIvA) indra-caMdra-nAgendragacchotpannAnAM tadulodaka-kvAthodakAdisamAcArI samAzrayiNAM zvetapaTAnAm / (bhAvaprAmRta, gA0 135, zrutasAgarI TIkA) Page #362 -------------------------------------------------------------------------- ________________ paMdaramuM] A. zrIcaMdrasUri [343 6. rAjagacchanA A0 zAlibhadrasUrinA paTTadhara. * 7. maladhArI A0 hemacaMdranA bIjA paTTadhara, je asalamAM lATakezanA maMtrI hatA. jemaNe vi.saM 1193mAM "munisuvyayacariyuM" graM. 1994, "saMgrahasUtra, kSetrasamAsa' racyAM che. 8. jemaNe "laghupravacanasAreddhAra" ra. saMbhava che ke naM. 7, 8 eka ja AcArya haze. 9. A jinacaMdrasUrinA praziSya A0 jinacaMdranA bIjA paTTadhara. temanA pade A0 haribhadrasUri thayA che. 10. caMdragacche A sarvadevasUri saMtAnIya A0 jayacaMdrasUri pade A deveMdrasUrinA ziSya, jemaNe vi. saM. 1214mAM "saNuyakumAracariya" graMka 8000 racyuM. 11. vikamanI bAramI sadInA uttarArdhamAM, 12. vikramanI teramI sadInA prAraMbhamAM. - 13. pUrNimA pakSe A. abhayadevanA praziSya, teramI sadI za. 14. caMdragara che A. muniratnanA ziSya temanA bIjA ziSya deveMdrasUrie saM. 1298mAM "upamitisAroddhAra" graM0 5730 ra. 15. jemaNe saM. 1314mAM jinabiMbanI aMjanazalAkA karAvI, je mUrti zatruMjaya upara modInI TUMkamAM che. 16. jemaNe saM. 1373mAM pratiSThApela mUrti vaDodarAmAM. bha0 AdinAthanA derAsaramAM vidyamAna che. 17. jemaNe "tIrthamAlAstotra' banAvyuM. * rAjagacachIya A0 caMdrasUriziSya A0 jinezvarasUripade A deveMdrasUrie saM. 1256 je. zu. 17 zukre giranAra tIrthamAM daMDanAyaka abhayadevanA putra vasaMtapAle karAvela naMdIzvaradIpapadanI pratiSThA karI. . Page #363 -------------------------------------------------------------------------- ________________ prakaraNa soLamuM A. zrIsamantabhadrasUri A0 caMdrasUrinI pATe A samantabhadrasUri thayA, temanuM jIvanacaritra maLatuM nathI. digambara sAhityamAM temanA mATe 2 "heThe maLe che, je nIce pramANe che: kAJcyAM nagnATako'haM malamalinatanurlAmbuze pANDupiNDaH, puMDodre zAkyabhikSurdazapuranagare mRSTabhojI parivrAT / vArANasyAmabhUvaM zazidharadhavalaH pANDuraGgastapasvI, rAjan ! yasyAsti zaktiH sa vadatu purato jainanirgranthavAdI // 1 // A samantabhadrasUrijI digaMbara muni, tapiMDa baubhikSu, parivrAjaka zaivabhikSu ane tapavI thayA pachI jenamuni banyA che. pUrva pATaliputramadhyanagare merI mayA tADitA, pazcAt mAlava-sindhu-ThakkaviSaye kAJcIpure vaidize / prApto'haM karahATakaM bahubhaTa vidyotkaTaM saMkaTaM, vAdArthI vicarAmyahaM narapate! zArdUlavikrIDitam // 2 // A samantabhadrasUrie paTaNA mALa, siMdha, Thakka, kAMcI, vidizA ane karADamAM zAstrArtha karI vijaya meLavyuM hatuM. A0 uparathI ema anumAna thAya che ke A samantabhadrasUri prathama digambara muni banyA hatA ane ghaNA kALa sudhI judA judA veSapalaTAo karI ane Aga caMdrasUrijI pAse dIkSA laI temanA paTTadhara banyA hatA ane temanI pATe A vRddhadevasUrijI AvyA che. A AcAryuM kyAM kyAM vihAra karyo, te uparanA bIjA lokathI samajI zakAya che. Page #364 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 345 seLayuM ] A samacbhadrasUri A samantabhadrasUrie vetAmbara digambaranA bhedane teDI bannene eka karavA bharacaka prayatna karyo che. teo utkaTa tyAgI hatA, ane vanamAM ke gAma bahAra yakSa AdinAM maMdiromAM vizeSa rahetA hatA, tethI temane ziSya parivAra "vanavAsIgara" tarIke khyAti pAmela che ane nigraMthagachanuM paNa vIra saM. 650 lagabhagamAM vanavAsIgaccha evuM cothuM nAma paDayuM che. vanamAM rahevAthI digambarAcAryo paNa A AcAryane pUjyabhAve mAne che, ane temanA sAhityane AsAma tarIke svIkAre che. saMbhava che ke vanamAM rahevAnA kAraNe temane sAhityavAra digambarone maLyuM haze ema lAge che ane digambara vidvAnoe paNa pAchaLathI tene ja khUba vikasAvyuM che. AcArya samantabhadrasUrie "AtamImAMsA zleka 114, sutyanuzAsana padya 64, jinamnatizataka padya 116, svayaMbhU stotra caityavaMdanasaMgraha padha" 143, jIvasiddhi, tatvanuzAsana, prAkRta vyAkhyAna, pramANapadArtha, karmaprAbhata TIkA" vagere graMthanA racanA karI che. "AtamImAMsA" e temanuM jIvatuM Thesa sAhitya che. nyAyana prauDha graMtha che. AsamImAMsAnI aSTasahastrI TIkA para mahAmahepAdhyAya zrIyazavijayajI mahArAje 8000 pramANa TippaNa karela che. digambare mAne che ke "A0 samantabhadrasUrie gaMdhahasti mahAbhASya banAvyuM hatuM tenuM maMgalAcaraNa AsamImAMsA che." paraMtu mahAbhASya banyuM che ke nahi e ja saMzodhanane viSaya che. vAcaka zrIumAsvAtijInA "tatvArthasUtra" para e mahAbhASya banyuM hoya e paNa banavAjoga nathI. kemake AcAryano ane vAcakajIno sattAsamaya judo che, ane divya A0 pUjyapAdanI sarvArthasiddhi vageremAM e aMge kaMI sUcana karavAmAM AvyuM nathI. saMbhava che ke AmImAMsA pitAnA vRddha ziSya vRddhadevasUrine anulakSIne banAvavAmAM AvI haze kemake "AmImAMsAnuM" bIjuM nAma "devAgamastotra " che. Page #365 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jaina para parAno tihAsa [ prakaraNa * temanA ' jIvasiddhi, tattvAnuzAsana ' vagere graMtho maLatA nathI. tatvAnuzAsananuM vAstavika nAma AtmAnuzAsana ke AtmAnu zAsti haze kemake anuyogadvAra sUtranA 120mA sUtramAM AtmAnuzAstino ullekha maLe che. 34 ' temanI racanAmAM ' ratnakaraDa zrAvakAcAra 'nuM paNa nAma joDavAmAM Ave che. paraMtu te kundakunda * zrAvakAcAra ' ane umAsvAti ' zrAvakAcAra'nI peThe temanAM nAma para caDAvI dIdhela hoya ema lAge che. athavA koI ladhu samatabhadrajIe tene khanAnyeA haze. temanA sAhityamAM tIrtha karanI sAkSarI vANI (svayaMbhU stotra zrlAka 4, 74, 97, 107, bhUmivihAra ( zlAka 29, 108, 118 ) ane tapasyA ( laiA0 83) vagere vidhAno zvetAMbara mAnyatAne ja puSTa kare che. chatAMya khuzI thavA jevuM che ke digambara vidvAnA paNa te sAhityane AvakAre che. ka. sa. A. zrI hemacaMdrasUrijI ane A. malayagirijI mahArAja potAnA sAhityamAM A. zrIsamantabhadrasUrijIne mahAna stutikAra tarIke oLakhAve che. ekadare A samantabhadrasUrijI te yuganA Adarza tyAgI che, zvetAmbara tathA digambara banne saMpradAyamAM mAnya sama gra MthakAra, ajoDa stutikAra ane prakharavAdI che. temaNe vihAra karatAM karatAM kAra'TAtImAM jaI upAdhyAya devacaMdrajIne dIkSA ApI, pAtAnI pATe sthApI, zatru jayatIrtha upara padhArI anazana svIkAryuM hatuM. udayagiri guphA, vidvizAthI 4 mAIla dUra uyigira che temAM jaina guphAo che. 20 mI guphAmAM vIra sa. 651no zilAlekha che ke:~ bhadrA zAkhAnA A gozanA ziSya muni zaMkare ahI gupta sa. 106mAM bha. zrIpArzvanAthanI pratiSThA karAvI che. ( phlITa " gupta " abhilekha, pR0 258, A graMtha pR. 77) Page #366 -------------------------------------------------------------------------- ________________ prakaraNa sattaramuM A0 vRddhadevasUri. bhagavAna pArzvanAthanI zramaNa paraMparA upakezagaccha tarIke prasiddha che. tenI eka zAkhA kereMTAgacha che [ juo: pR0 16, 20] A kereTAgacchamAM upAdhyAya devacaMdrajI hatA te ghaNuM varSo sudhI karaMTAmAM ja rahyA ane dhIme dhIme zithila thaI gayA hatA. A0 samantabhadrasUri kAzIthI vihAra karatA karatA keraTA padhAryA. temaNe u0 devacaMdrajIne vairAgyano upadeza ApI, caityanI mamatA choDAvI, zithilatA dUra karAvI zuddha sAdhumArgamAM sthApyA. pitAnI sAthe laI jaI vIra saM0 653 lagabhagama pitAnI pATe AcAryapada ApyuM ane temanuM nAma devasUri rAkhyuM. A devasUrinI uMmara bahu meTI hatI, teo te kALanA zramaNemAM vRddha hatA, tethI temane "vRddha" nuM vizeSaNa lagADyuM haze ema saheje mAnI zakAya tema che. temanA upadezathI nAhaDa rAjAnA maMtrIe keraTAjImAM meTuM jinAlaya banAvyuM hatuM, jemAM temaNe aMjanazalAkA tathA pratiSThA karAvI hatI. teo vIra saM. 670mAM thayela sAranI pratiSThAmAM paNa upasthita hatA. teo vi. saM. 673mAM svarge gayA. (tapAgacchapaTTAvalI, aMcalagacchapaTTAvalI.) kaI kaI vidvAna mAne che ke upara lakhelI ghaTanAvALA AcArya te vaDagacchane A sarvadevasUrine paTTadhara devasUri che. ane temanAthI "devAcAryagaccha" nIkaLe hevAnuM saMbhave che. Page #367 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 348 jena paraMparAno ItihAsa [ prakaraNa A jajigari, rAjA nAhaDa A jajijagari vikamanI trIjI zatAbdInA prabhAvaka AcAryuM che. temanI adhyakSatAmAM vIra saM0 670mAM sAra tIrthanI sthApanA thaI che. naphUladezanA maMDevaranA rAjAne sArI tenA kuTuMbIoe maDevaramAM pitAnI gAdI sthApI Ama thavAthI garbhavatI rANI tyAMthI nAsI varamANa jaI pahecI. teNIe tyAM eka bALakane janma Apyo. ekavAra A0 jajijasUrie jhoLImAM sUtelA te rAjabALanAM zubhalakSaNo joI rANIne jaNAvyuM ke A bALaka mahApuruSa thaze mATe AnI pUrI saMbhALa rAkhaje. rANIe bALakanuM nAma nAhaDa rAkhyuM. nAhaDa AcArya mahArAjanI kRpAthI ane navakAramaMtranA prabhAvathI samaya jatAM naphUladezane rAjA thaze ane teNe sAcetIrtha sthApyuM. nAhaDanuM bIjuM nAma nAgabhaTTa che. te pratihAra vaMzane pUrvaja heya ema lAge che. jainatIrtho karaMTAtI --upakezagarachanA A0 ratnaprabhasUrie vIra saM. 70mAM A tIrthanI sthApanA karI che (juo: pR. 2297) ahIM nAhaDa rAjAnA maMtrIe moTuM jinAlaya banAvI temAM vIra saM0 pa9pamAM 0 vRddhadevasUrinA hAthe prabhupratiSThA karAvI hatI. jo ke paTTAvalImAM A pratiSThA mATe saM0 595 lakhAyela maLe che, paNa te barAbara nathI. kemake te sAlamAM A vRddhadevasUri tathA nAhaDarAja vidyamAna heya e ItihAsathI puravAra thatuM nathI. te saMbhava che ke A pratiSThAne saMvata 625 athavA 670 (vIra saM. 670-vi. saM. 260 zAke 125) have joIe. keraMTAtIrtha mAravADamAM zivagaMja pAse che, tyAM Aje paNa bhavya 5 jinAlaye vidyamAna che. Page #368 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sattaramuM ] A0 devasUri 349 svarNagiri-mAravADamAM jAhera pAse pahADI para vizALa kile che; je svaNagiri, kanakAcala, sahanagaDha vagere nAmathI prasiddha che. nAhaDa rAjAnA samaye A killAmAM mAtra kareDapati ja rahI zakatA hatA, navANuM lAkhanA AsAmIne paNa rahevAnI chUTa na hatI. A killAmAM nAhaDa rAjAe yakSavasati nAmane mATe prAsAda karAvI temAM saM. 13pamAM bhagavAna mahAvIra svAmInI pratiSThA karAvI hatI. ( vicArazreNi) bIjo ullekha evo maLe che ke, A pradyotanasUrie svarNagiri para dezI dhanapatie karAvela yakSavasatimAM bhagavAna mahAvIrasvAmInI pratiSThA karAvI hatI. (paMkhuzAlanI vIravaMzAvalI) A banne ulekhone samanvaya karavAthI nakakI che ke A pradyatanasUrie vIra saM0 680 vi. saM. ra70 zAke 13pamAM A tIrthanI sthApanA karI che. te samaye AcArya tathA nAhaDa rAjA vidyamAna hatA esa ItihAsathI puravAra thAya che. sAra-nahuDa rAjAne naladezanuM rAjya maLyuM. te jenI rAjA hato. teNe eka vAra A0 jagirine vinati karI ke, pUjya gurujI! mane eka meTuM evuM kArya pharamAve ke je karavAthI mATe lAbha thAya. A samaye sAceramAM eka AzcaryakAraka ghaTanA banI. eka gAya eka ajANyA sthAne jaI haMmezA pitAnA cAre AMcaLanuM dUdha jharI AvatI hatI. AcArya mahArAje te sthAne prabhupratisA hevAnuM jaNAvyuM. AthI saMghe tapAsa karI te tyAM bhagavAna mahAvIrasvAmInI pittalamaya pratimA virAjamAna hatI. rAjAe AcArya mahArAjanA upadezathI tyAM meTuM jinAlaya baMdhAvyuM, temAM te pratimAjI padharAvavAne nirNaya karyo ane AcArya mahAzajane A pratiSThA karAvavA mATe padhAravA vinati karI. A jajigasUrie tyAM AvavA vihAra karyo. temaNe vIra saM. 670 mAM traNa zubha muhUrta joI rAkhyAM hatAM, jemAM amara kAryo thayAM che. Page #369 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 350 125 kalamaya pratimA a tathA ati jaina paraMparAne itihAsa [ prakaraNa AcArya mahArAje (1) pahelA zubha muhUrtamAM nAhaDanA pUrvaja rAjA viMdhyarAyanI pratiSThA karI. (2) bIjA zubha muhUrtamAM rAjakumAra zaMkha pAse DhIlI jamInamAM DAMga ThekAvI, tyAM kU bane je zaMkhavA tarIke prasiddha thaye. te dukALa hoya te paNa vai. zu. 15 ne divase pANIthI chalochala bharAI jato hato ane (3) trIjA muhUrtamAM sAceramAM prabhu pratiSThA karAvI. A. zrIjajijasUrie vara saM. 670 vi. saM. ra60 zAke 125 mAM sAceramAM nahADarAje banAvela derAsaramAM bha0 mahAvIrasvAmInI pittalamaya pratimA ane bIjAM jinabiMbanI pratiSThA karAvI che. vaLI, AcArya mahArAje dugAsUa tathA vayaNupamAM sAdhuo mekalI tyAMnA derAsaremAM paNa te ja muhUrtamAM jinapratimAonI pratiSThA karAvI hatI. tyArathI A sthAna sAcetIrtha tarIke jAhera thayuM che. tyano adhiSThAyaka brahmazAMti yakSa hate. nAhArAja ahIM niraMtara prabhupUjA karate hate. kanojanA rAjAe vikamanI teramI sadImAM ahIM lAkaDAnuM maMdira banAvI temAM bha0 mahAvIra svAmInI pratimA banAvI pratiSThita karI hatI. valabhInagara bhAMgyuM, somanAtha pATaNa tUTyuM, ane pATaNa paDyuM tyAre A tIrtha upara paNa kAramI Aphata AvI hatI. kintu daivI prabhAve surakSita rahyuM hatuM, aMte allAudIna khIlajIe visaM. 1367mAM mULanAyakanI pratimAne vinAza karyo. + kane janA rAjAe vikramanI teramI sadImAM sAramAM bha0 mahAvIrasvAmInuM derAsara banAvyuM ema "tIrtha kalpasamAM ullekha che paraMtu vadhu saMbhavita e che ke vIranI teramI sadImAM te banAvyuM haze. kemake sa ra te arasAmAM kanojanA rAjyamAM hatuM. te arasAmAM kanojanA rAjA nAgabhaTe aneka jaina maMdira banAvyAM che. vaLI, vikramanI bAramI teramI sadImAM te lAkaDAne badale pASANanAM derAsara bAMdhavAnuM zarU thayuM hatuM e vAta paNa bhUlavA jevI nathI. Page #370 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pANI sattaramuM] A0 vRddhadevasUri 351 "jagaciMtAmaNi" caityavaMdanamAM navA vIra sacarajamaMDaLa padathI sacoranA mahAvIra bhagavAnane jayazeSa che. mahAkavi dhanapAle paNa sAcoranA mahAvIrano utsAhaprabaMdha banAvyuM che. A sthAna Aje bhinnamAlanI pAse sAcoratIrtha tarIke prasiddha che. (tIrthakalpa, paTTAvalI, jena satya prakAza ku16,37) + sAcI ane sAra A banne sthAna prAcInakALamAM cAra satyapura tarIke oLakhAtA hatAM. Page #371 -------------------------------------------------------------------------- ________________ prakaraNa aDhAramuM A pradyotanasUri A vRddhadevasUrinI pATe A protanasUri thayA. vIra vaMzAvalI'ne ulekha pramANe temaNe ajameramAM bha0 rASabhadevasvAmInI pratimAnI pratiSThA karAvI hatI ane svarNagiri para dozI dhanapatie baMdhAvela yakSavasahI derAsaramAM vIra saM 680 zAke 13pamAM bhagavAna mahAvIra svAmInI pratimAnI pratiSThA karAvI hatI. teo vIra saM. 698 vi. saM. 288mAM svarga gayA. jaina rAjAe mahAkSatrapa A arasAmAM gujarAtanA kSatrapavaMzamAM ghaNuM jena rAjAo thayA che. A kAlakasUrijIe prathama IrAnI zakazAhIo mAraphata ujajainanA atyAcArI rAja gaI bhillane uccheda karAvyuM hatuM ane cAra varSa pachI gaI bhilla pachInA vArasadAra balamitra urphe vikramAdityane tyAMne rAjA banAvyo hato ema ujajainamAM cira smaraNIya zuddha ArtharAjyanI sthApanA karAvI hatI. A tarapha IrAnI zako ujajainamAM to mAtra 4 varSa ja rahyA, pachI pazcima bhAratamAM tenI sattA vadhu majabUta banI. zarUmAM kSatrapa nahapAna ane uSavadAte gujarAta-kAThiyAvADamAM pitAnI sattA jamAvI hatI ane zakasaMvata pravartA hato. tyAra pachI ahAkSatrapa caSTana gujarAtano rAjA bane. je Izana parziyAnA pradezamAM Avela kArdama nadInA pradezane hevAthI kAdamakavaMzI kahevAto hatekintu te pratApI hevAthI tenA vaMza cakTanavaMzI tarIke gaNAvA lAgyA. tenI pachI tene putra jayadAmA Page #372 -------------------------------------------------------------------------- ________________ aDhAramuM] A protanasUri 353 rAjA thaye. te bahu pAkamI na hato. tenI pachI rudradAmA rAjA banyo, je dareka vidyAmAM kuzaLa, yuddhavizArada, rAjyanItinipuNa, sauMdaryavAna ane Adarza zAsaka hato. teNe judAM judAM maMtrImaMDaLe sthApI prajAne sahakAra sAdhI, rAjyavyavahArane suvyavasthita banAvyo hato, ane paMjAbathI laI kekaNa tathA AMdhra sudhI yuddha karI pitAnI sattA jamAvI hatI. te aneka rAjakanyAone paraNya hato. teNe rajapUtAnAnA adamya rAjavIrene jItI mahAkSatrapanuM birUda lIdhuM hatuM. pitAnI rAjadhAnI saMbhavataH sonI ghumalIthI haThAvI ujjainamAM sthApI hatI, ane pa(c)vajJAtinA suvizAkhane saurASTrane subo banAvyo hato. giranAranI nIce maurya caMdragupta sudarzana nAmanuM vizALa taLAva baMdhAvyuM hatuM, je bhAre varasAda thavAthI ekAeka tUTI gayuM. mahAkSatrapa rudradAmane zaka saM. 72 vi. saM. 208mAM suvizAkhanI dekharekha nIce e sudarzana taLAvane navesarathI baMdhAvI taiyAra karAvyuM ane giranAranI khaDaka para teno lekha chetarAvyA. e lekhamAMthI te rAjAnA jIvananI ghaNuM jarUrI mAhitI maLe che. teNe rAjyane khUba vistAryuM hatuM, dakSiNanA vAsiSThaputra zAtakaNine be vAra harAvye hate. ane sago jANe cheDI dIdhuM hatuM. teNe yaudheyone harAvyA hatA. A kSatra ane paho zaka hovA chatAM paNa ucca jIvana jIvavAne kAraNe hinduomAM maLI gayA hatA ane lagnasaMbaMdhathI joDAI gayA hatA. A saMbaMdhe chavAyA ItihAsalekho paNa maLe che. jemake . A jAtanA saradAra svataMtra rAjA thayA ane kSatrapa, mahAkSatrapa vagere nAma dhAraNa karI rAjya karavA lAgyA. paraMtu zarUAtanA rAjAonAM nAma paradezI hovA chatAM, A dezamAM rAjya sthApana karyA pachI pAchaLathI temaNe hindudharma pALyo haze ane hindu nAma dhAraNa karyA haze ( rAva ba0 goviMdabhAI hAthIbhAI kRta guru prA. itihAsa pU 24, Akhe Anarta ane surASTranuM rakSaNa karavA rAjAe nImelA " 59vajAtanA kalaipanA putra suvizAkhanA hukamathI e baMdha baMdhAvele che. 59have e jUnA IrAnI ane pArthiyana lekanuM nAma che. dAktara bhAu dALanuM dhAravuM evuM che ke, "suvizAkha' e "svAva'nuM saMskRtarUpa haze. (pR. 34) Page #373 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 354 jena paraMparAne ItihAsa [ prakaraNuM te dareka zAstromAM niSNAta hato. tene aneka rAjakumArIoe svayaMvaramALA paherAvI hatI ane teNe prajA upara veDa-julma karyA vinA pitAnI khIssA kharacImAMthI taLAva baMdhAvyuM hatuM vagere vagere.... - pallava leke ghaNA jUnA vakhatathI pazcima hiMdustAnamAM AvI pasyA haze ane hAlanA pArasIonI peThe temanA sAhasikapaNAne lIdhe ghaNuM pratiSThita thaI paDyA haze. AgaLa jatAM temanI sattA eTalI badhI vadhI paDI hatI ke pAMcamI sadInA arasAmAM hiMdunAmavALA ane hindudharma pALatA tathA hindu utpattine DALa ghAlatA "pahava" rAjA dakSiNamAM rAjya karatA hatA. (gujarAta prAcIna ItihAsa pR. 34) - kAhera guphAnA eka khaMDita lekhamAM vasiSThaputra zrI. sAtakaNinI rANI kArdamaka vaMzamAM utpanna thayela mahAkSatrapa rudradAmAnI putrIne ulekha che. (bhAratIya itihAsanI rUparekhA, jida 2, pR. 858) guptasamrATa caMdragupta vAkATaka rAjavaMza ane karNATakanA kadambarAjaparivAra sAthe vaivAhika saMbaMdha sthApo hato. (pravAsI, bhA49, khaM, 2, saM. 1, pR. 15, kaliMgadezera guptaadhikAra " lekha ! The queen's name is missing, but she is described as the queen of Vasisthiputra shri Satakarni descended from the family Kanddamaka kings. She was almost certainly also described as * [the daughter of the Mahakshatrapa Rudra. -Indian Coins - by Rapson LI The term is used so as to include atleast two distinct families. The Ksa haratas and the family of Castana. It is possible that the proper name of the latter may have been Karddamaka.' . -A catalogue of the Indian coins in the British Museum CINI Page #374 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 355 aDhAramuM ] A pradyotanasUri mahAkSatrapa rudradAmA pachI tene putra dAmajhada rAjA thaye, jene sattAsamaya zaka saM. 90 vi. saM. 225 lagabhaga che. pachI jIvadAmA rAjA thaye, jeNe thoDAM varSa rAjya karyuM che. tyArapachI rudradAmAno bIjo putra rudrasiMha (pahelo) rAjA thaye, jenA zika saM. 102 thI 118 sudhInA sikkAo ane zilAlekha maLe che. pachI teno putra sakasena (pahelA) gujarAta rAjA thaye, jenA zaka saM. 125 thI 140 sudhInA sikakAo tathA zAke 122 ane 126nA zilAlekhe maLe che. zilAlekhamAM A dareka rAjAone svAmI ane bhadramukha tarIke oLakhAvelA che. vastuta: A zakone ahIM Ave kAlakasUri lAvela hevAthI zake temane pitAnA guru mAnatA hatA. eTale te zake jena hatA. teoe jenadharma pALIne pitAnA jIvanane evuM ucca ahiMsaka ane samabhAvI banAvyuM hatuM ke teo ceDAM varSamAM hinduo sAthe bhaLI gayA, reTI beTInA vyavahArathI joDAI gayA ane samaya jatAM hiMdu ja banI gayA. pAzcAtya vidvAno paNa mahAkSatrane jenadhamI mAne che. * adhyApaka DolararAya raMgIladAsa mAMkaDa "pazcimI kSatra"mAM lakhe che ke...... kAlakAcArya zakane IrAnamAMthI lAvyA hatA ema jena graMthomAM spaSTa che. IrAna eTale taLa IrAna nahi paNa IrAnI zakasthAna. have nahapAnAdi pazcimI kSetra paNa mULa IrAna hatA ema mAnavAne nIce mujaba kAraNe che. (pR: 55) pAchaLa ApaNe jezuM ke zarUAtanA kSatrapa jenadhama hatA. je teo kAlakAcArya sAthe hiMdamAM AvyA hoya to temaNe zarUAtamAM jainadharma apanAvyo hoya te bane tevuM che. A badhAM kAraNone lIdhe huM ema mAnuM chuM ke je zake kAlakAcArya sAthe pazcima hiMdamAM AvyA hatA te zake ane jene ApaNe ItihAsamAM pazcimI kSatrapa kahIe chIe te eka ja hatA TUMkAmAM pazcimI kSatrapone hindamAM lAvanAra kAlakAcArya hatA. ane temano hindamAM AvavAno mArga siMdha, kaccha ane kAThiyAvADa ema hato. Page #375 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 356 jaina paraMparAno ItihAsa [ prakaraNa utkIrNa sAdhanathI paNa teo jena havAnuM puravAra thAya che. uSavadAta jena hato, tenA zilAlekhomAM siddha bhagavAnane namaskAra karela che ane teNe nAzika vagere sthAnamAM guphAo chedAvI che, je jenaguphAo che. - Ama A pazcimI zapa te ja kAlakAcA hiMdamAM lAvelA zake hatA ema to siddha thAya che, paNa A kAlakAcAryavALI vAta darAyasanA vakhatamAM banI hatI ane A pazcimI satra mULa darAyasanA kSatra hatA ema mAnavAne je kAraNo maLe che te noMdhIe. AvI rIte uparanA hareDITasa temaja kembrija hisTarInA ullekha ema sUcave che ke darAyasanA tAbAmAM, arvAcIna sibdha uparAMta sidhanI dakSiNe AvelA bIjA pradezo paNa hatA ane A pradezo huM dhAruM chuM ke kAlakavALA sAhioe jItelA pradeza kaccha, kAThiyAvADa vagere hatA ane kAlukavALa sAhie ja gA paNa itihAsanA pazcimI kSatra che ema ApaNe upara joyuM che. mATe huM ema kahuM chuM ke A pazcimI kSatrapo mULa darAnA kSatrapa hatA.. (pR. 61 AvI rIte darAyasane tenA hindI mulakamAMthI je vArSika kara maLato te 10,00,000 pAunDathI paNa vadhu (eTale doDha karoDa rUpiyAthI paNa vadhu) te ne darAyasanA tAbAnA eziyAnA badhA pradezamAMthI ene maLatA kula karomAM hindI pradezano kara trIjA bhAgano hato. (62 ) maLe che te purAvA uparathI ema lAge che ke kAlakAcA pitAnA prabhAvathI A paradezIone hindI ane Arya banAvI dIdhA hatA. te eTale sudhI ke zarUAtanA kSetra te spaSTapaNe jaina dharmanA anuyAyIo thayA hoya ema lAge che. A vAta nIcenA muddAothI spaSTa che. (1) uSavadAtano lekha batAve che ke e jainadharma mAnato. (2) dAmajhadathI ke rudrasiMha vakhatano eka guTaka zilAlekha maLyo che tenAM amuka vacane (vajJAnataMtrajJAna vagere ) parathI munizrIvijayendrasUrie batAvyuM che ke A kSetroe jaina dharma apanAvyo hato. (3) jaina graMthamAM A zakone jene ja gaNavAmAM AvyA che. dA. ta. kAlakakathAmAM A zakone jainadharma prAvake" kahyA che. AvI rIte A kSatrapoe ahIM AvIne jainadharmane svIkAra karyo hato. te kAlakAcAryanI asarane lIdhe ja hatuM e dekhItuM che ane kAlakAcA pADelA A Arya-hindI saMskAre caTTananA Page #376 -------------------------------------------------------------------------- ________________ aDhAramuM] A0 pradyotanasUri 3pa7 rudradAmA jena rAjA hatA. gALo darzavAsAtta luhAvadhanivRtti taratijJA zabdo tenA jainatvane Teko Ape che. kaccha-bhujanA phargyusana myujiyamamAM zaka saM. para nA mahAkSatrapa rudradAmAnA 4 zilAlekha che, jemAM zramaNa saMbaMdhI lakhANa che. tenA sejakALamAM vi. saM. 150 e giranAra tIrthano mATe jIrNoddhAra thayo che. rudradAmAne dAsajIda ane mahAkSatrapa bhadramukha rudrasiMha ema be putro ane eka putrI hatI, te jaina hatAM. A bhAIoe giranAra para bhagavAna neminAthanA kevalajJAna tathA mikSanA sthAne jinAlayane upayegI kAma karAvela che, jeno lekha junAgaDhamAM vidyamAna che. rudrasiMhanA putra rudrasene zaka saM. 126 nA bhAve zu panA reja satra UbhuM karyuM hatuM. maLelA zilAlekho uparathI kSatrapa jena hevAnuM tAravI zakAya che. bIjAM utkIrNa sAdhano maLaze to itihAsa para vadhu prakAza paDaze e nakakI vAta che. ( juo: mahAkSatrapa rAjA rudradAmAM, gujarAtanA etihAsika lekhe, na, 8, 9, 15, 1che. jene satya prakAza. . 37, 70.) gha malI nagara IrAnananA zako A0 kAlikari sAthe bhAratamAM AvyA tyAre teoe mIyANa baMdarethI saurASTramAM praveza karyo ane baDAnA vaMzamAM khUba phAphalya lAge che. kemake ene pIva rudradAme to zuddha Arya keLavaNI pAmyo hato ane kharekhara Arya hindI hato. muLe videzI evA A zake hindamAM AvIne hindI banI gayA. pitAnAM nAmomAM paNa saMskRta zabdo (jya, rudra) vAparavA maMDyA. pitAnA lekhamAM saMskRta bhASA vAparavA maMDyA ane potAnI AkhI saMskRtine hindI banAvavA maMDyA. e badhuM kAlakAcArye A videzIne paNa zuddha dezI saMskRti ApavAnI akhatyAra karelI nItine vijaya batAve che. ( pRSTha : 65) sidhu-sauvIra (paMjAba) rASTra kAMThAne pradeza aMga baMgAla ane kaliMgamAM jainadharmanuM prAbalya hatuM. na AvanAra vedadharma paNa jainadharmathI raMgAI jato hato. mATe ja vedadharmanA AcAryoe eka niyama banAvI rAkho. hato ke- vui-sauvIra-sauwAM tathA prAtavAsanaH | aGga-vaGga-kaliGgAzca, gatyA saMskAramahati // Page #377 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 358 jaina paraMparAne ItihAsa [ prakaraNa DuMgaranI uttara taLeTImAM ghUmalI vasAvI pitAnA rAjyano pAyo nAkhe. ghumalImAM te zake, kSatra, guNo, valabhIvaMza ane jeThavA rajapUtoe rAjya karyuM che. ahIM bAramI sadI sudhI jeThavAenuM rAjya hatuMpachI te nAza pAmyuM. IrAnI zAhIo A0 kAlakanA upAsako hatA. AthI ahIM jainadharma ane vedadharmanI pradhAnatA hatI. ahIM jaina derAsara ghaNuM hatAM. ghUmalI para Aphata UtarI tyAre jenoe bIjA nagarabhaMga prasaMge kare che tema agamacetI vAparI ahIMnI jinapratimAone bIjA surakSita sthAne haThAvI dIdhI hatI. samaya jatAM tyAMnI bhadrika janatAe e khAlI derAsaramAM zivaliMga vagere sthApI dIdhAM hatAM. A maMdiromAM navalakhAnuM maMdira vagere mukhya che. jenoe baraDAnA DuMgara upara paNa bha0 pArzvanAtha ane bha0 nemanAthanAM maMdira banAvyAM hatAM, temaja guphAo karAvI hatI. A alavAdisUrie saMbhavata: A guphAomAM ja sarasvatInI ArAdhanA karI hatI. Aje ghumalI vidyamAna nathI paNa tenAM khaMDero daSTigocara thAya che. zrI caMdrazaMkara gau0 jezI lakhe che ke-baraDAnI girimAlA 40 mAIlanA vistAramAM patharAyelI che. tenI uttara tarapha veNu AbhaparA(phUTa 2000)nAM sauthI UMcA zikhare che. e bannenA madhyabhAgamAM ane ghUmalInA killAnI trIjI divAlathI dUra uparanA bhAgamAM guphAo che. jAmanagaranA bhANavaDathI netyamAM 5 mAIla, DhAMkathI pazcime 40 mAIla, ribaMdarathI IzAne 30 mAIla dUra ane veNu tathA AbhaparAnI uttara taLeTImAM girimALanI vacce ghUmalI nagara hatuM. tenAM khaMDere Aje deDha cerasa mAIla jeTalI bhUmimAM patharAyelA che, je jotAM tenA prAcIna vaibhavane hUbahU khyAla Ave tema che. rAjamahela, vA ane maMdire vageremAM vividha zilpakaLAnA suMdara namUnAo bharyA paDyA che. ghumalIthI pazcime 30 mAIla dUra mIMyANI baMdara ane mIMyANIthI dakSiNe 12 mAIla zrInagara. e paNa te ja yuganAM prAcIna nagaro che. ( "akhaMDaAnaMda va0 4, aM0 7, pR. 65) Page #378 -------------------------------------------------------------------------- ________________ prakaraNa ogaNIsamuM A0 mAnadevasUri (pahelA) pradyatanasUrijInI pATe mahAprAbhAvika zrImAnadevasUri thayA che. temano janma mAravADamAM AvelA nADela gAmamAM thaye hato. emanA pitAnuM nAma zeTha dhanezvara ane mAtAnuM nAma dhAraNuM hatuM. ekavAra pradyotanasUrijI vihAra karatA karatA nADela padhAryA, mAnadevasUrijIno upadeza sAMbhaLI vairAgya pAmI, mAtApitAnI rajA laI, sAdhupaNuM svIkAryuM. teo gurucaraNe besI TUMka samayamAM ja zAstraabhyAsa karI agiyAra aMga ane chedasUtra vageremAM niSNAta thayA. gurujIe gyatA joI temane AcAryapadathI vibhUSita karyA. gurumahArAje AcAryapadavI vakhate mAnadevasUrinA khabhA upara lakSmIdevI ane sarasvatI devIne sAkSAt joIne vicAryuM ke A niraticAra cAritra pALI zakaze ke kema? AnuM cAritra akhaMDa raheze ke kema? mAnavadevasUrie gurujInI A manovedanA nihALI te ja vakhate pratijJA karI ke-AjathI huM bhaktajanane tyAMthI AhAra vaherIza nahi, ane haMmezane mATe badhI vigaIno tyAga karIza. sUrijIe A daDha pratijJA AjIvana sudhI pALI hatI. sUrijInuM tapa vadhu ujajavala banyuM. temanAM akhaMDa naiSTika brahmacarya ane jJAnanA ojathI AkarSAI jayA, vijayA, aparAjitA ane padmA nAmanI cAra devIo temanA sAMnidhyamAM rahevA lAgI, je niraMtara vaMdana karavA AvatI hatI. AthI sUrijIno yaza jagatamAM bahu ja phelAye. A samaye takSazilA nagarI uttara prAMtanA jainonAM kendrarUpa Page #379 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ja devIone dara traNa varSa pachI huM rakSaNa kaI rIte jaina paraMparAne ItihAsa [ prakaraNa gaNAtI hatI. tyAM pa00 jena saMdire hatAM. A nagaramAM acAnaka mahAmArIno roga phelAye, leke akALe maravA lAgyA, hajAre mANaso maryA, maDadAMnA DhaganA Dhaga khaDakAyA, AkhA zaheramAM kalpAMta ane AkaMda najare paDatAM hatAM, smazAna bhUmi aDadAMthI UbharAI gaI ane durgadhane pAra na rahyo. AvA bhISaNa prasaMge samajadAra zrAvakee bhegA thaI zAsanadevIne ArAdhI, temane pUchayuM ke A vakhate kapara yakSa, aMbikA ke prabhAvatIdevI zAsananI rakSA kema karatAM nathI? zAsanadevIe kahyuM ke, mlecchanA balavAna yaMtaroe badhAM deva-devIone dUra karyA che, eTale ame tamAruM rakSaNa kaI rIte karI zakIe ? vaLI, AjathI traNa varSa pachI plejhonA hAthe A nagarIne bhaMga thavAnuM che, chatAMye tamane rogazAMti mATe upAya sUcavuM chuM, jethI saMghanI rakSA thaze: "nADela nagaramAM mahAprabhAvaka A0 mAnadevasUrijI che. temanA caraNanuM jaLa chAMTavAthI upadrava zAMta thaze." paNa upadrava zAMta thatAM tame A nagarIne tyAga karIne bIje cAlyA jaje." A sAMbhaLI badhA zrAvakoe bhegA thaI vIracaMda nAmanA zrAvakane vijJaptipatra ApI nADola mekalya. vIracaMda nADola pahuMce ane upAzrayamAM AsAnadevasUrine vaMdana karavA gaye. tyAM te sUrijI pAse beThelI devIone joI, AthI zaMkA pAmI avatApUrvaka te sUrijI pAse beThe. devIoe tenuM AvuM uddhata ane vinayI vartana joI zikSA ApI ane bAMdhI dIdhe. gurujIe te jANI tene cheDAvyo. devIoe viracaMdane zikhAmaNa ApatAM kahyuM ke tane AvA pavitra AcArya deva upara AvI zaMkA karatAM zarama paNa na AvI? ame devIe chIe, te paNa tuM na jANI zakyo ? khera, ame gurujInA hukamathI tane cheDI daIe chIe. vIracaMda zrAvake paNa rahyA pachI pazcAttApa pragaTa karI sUrijInI kSamA mAgI ane pite takSazilAnA zrIsaMghanA hita mATe vinatipatra laIne Avyo chuM ane "Apa mArI sAthe takSazilA padhAro" ema vinaMti karI. Page #380 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ogaNIsamuM ] A mAnavasari devIoe sUrijIne takSazilA javAnI manA karI, ethI sUrijIe zrAvakane kahyuM ke, "mahAnubhAva! tyAMnA zrIsaMghanuM kArya huM ahIM rahyo ja karI ApIza" pachI sUrijIe maMtrAdhirAjagarbhita "zAMtistava" oMtra banAvI ApyuM ane kahyuM ke A tetrapATha gaNI, paNa chAMTavAthI marakInA upadravanI zAMti thaze. - vIracaMda A stotra laI takSazilA gaye ane saMghamAM sUrijInA kahevA mujaba prayoga karavAthI zAMti thaI. A sivAya sUrijIe vyaMtaranA upadravane nivAravA mATe tijayapahuraM stotra banAvyuM che. upadrava zAMta thayA pachI thoDA varSamAM takSazilAne bhaMga thaye hate. pharI takSazilA vasI. ghaNAM varSo bAda tene paNa vinAza thaye hate. chellA bhaMgamAM aneka maMdira nAza pAmyAM che. Aje te nagara daTTanapaTTanarUpe che. A0 mAnadevasUrie siMdha tathA paMjAbamAM vihAra karyo hate. takSazilA, ucca gAjIkhAna, derAula vagere sthAnomAM vicarI sAMDhA rajapUtane pratibodha ApI jena banAvyA hatA. teo vIra saMva 731 mAM giranAra tIrtha upara anazana karI svarga gayA. Page #381 -------------------------------------------------------------------------- ________________ prakaraNa vIsamuM A mAnatuMgasUri teo A0 mAnadevasUrinA paTTadhara hatA. jaina itihAsamAM mAnatuMgasUri nAmanA be prasiddha AcAryo thayA che. eka A0 mAnadevasUrinA paTTadhara, je vikamanI cothI sadInA pUrvArdhamAM thayA che ane bIjA ATha ajitasiMhasUrinA paTTadhara, je vikamanI AThamI sadImAM thayA che. A banne AcAryonuM jIvanacaritra alaga alaga tAravI zakAya tema nathI. prAcIna graMthakAree te bannenuM eka ja jIvanacaritra AlekhyuM che. ame paNa e ja kAraNe A0 mAnatuMgarasUrinuM caritra 28 mA prakaraNamAM ApIzuM. A AcArya vira saM0 7pa8 mAM svarge gayA. yugapradhAna ATha siMhasUri teo brahmaDhIpI zAkhAnA AcArya che. teo vi. saM. 784 thI 826 sudhI vAcanAcArya hatA. (juo pR0 186) vAcaka umAsvAtijI nyodhikA gAmamAM kaubhISaNi getrane svAti nAme brAhmaNa hatuM. tene vAtsAyana getravALI umA nAmanI patnI hatI ane umAsvAti nAme putra hatA. temane ghaNI IrachA pachI A bALa kanI prApti thaI haze tethI baMnenuM nAma joDIne A bALakanuM umAsvAti evuM nAma pADavAmAM AvyuM che. umAsvAti racita vetAMbara graMtha ane digambara zilAlekhamAM temanuM nAma "umAsvAti" Page #382 -------------------------------------------------------------------------- ________________ vIsamuM] A0 mAnatuMgari 363 lakhela che. keIka digambara graMthamAM temanuM nAma "umAsvAmI" jaNAvyuM che paNa te lekhanaSanuM pariNAma lAge che. kemake umAne putra "umAsvAmI'na ja hoya, kintu umAsuta ke umAsvAti heya. umAsvAtine bacapaNathI ja patrika dharmasaMskAra maLyA hatA. temane vedamata upara khUba zraddhA hatI, AthI vaidika sAhityane bhaNI temAM teo niSNAta banyA hatA. paraMtu temane ekavAra akasmAta jinezvaranI pratimAnAM darzana thayAM. jotAM ja harSa che ane vItarAgatAno paricaya maLyo. pachI te temane AtmA dhIme dhIme vizeSa unnata thato gaye. kalpasUtranA ullekhathI samajI zakAya che ke, A dinnasUrinA mukhya ziSya AryazAMti zreNikathI uccAnAgara zAkhA nIkaLI che ane temAMthI 1 ajaseNiyA, re ajatApasI, 3 annakuberI ane A ajaI sipAliyA e 4 upazAkhAo utpanna thaI che. (juo : pR. 223) A uccAnAgara zAkhAmAM pUrvajJAnanA dhAraka ane vikhyAta evA vAcanAcArya zivazrI thayA hatA, temane zeSanaMdi zramaNa nAmanA paTTadhara hatA, jeo pUrvadhara na hatA, kintu agiyAra aMganA jANanArA hatA. paMDita umAsvAtie A gheSanaMde pAse dIkSA lIdhI ane agiyAra aMganuM adhyayana karyuM. temanI buddhi teja hatI. teo pUrvanuM jJAna bhaNI zake tevI gyatAvALA hatA. eTale temaNe gujJAthI vAcanAcArya zrImI, ke jeo mahAvAcanAcArya zrImuMDa pAda kSamAzamaNanA paTTadhara hatA, temanI pAse jaI pUrvanuM jJAna meLavyuM.. vAcaka umAsvAti mahArAje "tatvArthasUtrabhASya-prazastimAM pitAne TUMko paricaya Ape che, temAM pitAnAM janmasthAna nyAdhikA, pitA kaubhISaNi travALA svAti, mAtA vAtsAyana getravALI umA, dAdAguru vAAzivazrI, dIkSAguru A ghoSanaMdi Page #383 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 364 jaina paraMparAne itihAsa [ prakaraNa zramaNa, vidyAgurunA guru mahAvAcaka muMDAda zramaNa ane vidyAguru vAA mUla vagereno spaSTa ullekha karyo che ane e rIte pitAnA gaNadharavaMzane tathA vAcakavaMzane paNa spaSTa karela che. teo pUrvadhara hatA e vAta aneka pramANethI nakkI thAya che. jemake - 1. pUrvadhanI oLakhANa mATe vAdI, kSamAzramaNa, divAkara ane vAcaka zabdo vaparAtA hatA. A rIte A0 ghoSanaMdizamaNa pUrvadhara nathI paNa vAcaka umAsvAti vAcaka-pUrvadhara che. 2. pitAnA gurujI pAse 11 aMga bhaNe vAcanAcArya mULa pAse pUrvanuM cuta bhayA, tethI teo pUrvadhara banyA che. 3. nagaratAlanA digambarIya zilAlekhamAM munIzvara umAsvAtijane "zrutakevalidezIya" tarIke ullekhyA che je temanA pUrvadharapaNAnI sAkSI pUre che. 4. temane samaya vIranirvANa saM. 770 maLe che, je pUrvadhane yuga che, ane svayaM umAsvAtijI pitAne "u" nAgara vAcaka tarIke oLakhAve che. A rIte paNa teo pUrvadhara hevAnuM nakkI thAya che. teo pitAne sattA samaya mATe kaMI paNa ullekha karatA nathI, tema vetAMbara sAhityamAM paNa temane samaya nirdeza maLatuM nathI. kintu uccAnAgara zAkhAnI utpatti vikramanI pahelI sadImAM thayela che ane pUrvadharane kALa visaM. 190 sudhIno che. eTale te daramyAna vAcakajI thayA che; ema anumAna karI zakAya che paNa spaSTa nirNaya maLatuM nathI. - digambara sAhitya (vidvajanabedhaka )mAM tene samaya vIra saM. 770 eTale vi. saM. 360 batAvela che. lakhyuM che ke- - varSe saptazate caiva, saptatyA ca vismRtau / umAsvAtimunitiH, kundakundamtathaiva ca // 1 // eTale ke A0 umAsvAti ane A. kundakunda 770 mAM thayA che. ke ItihAsamAM svAti nAmanA traNa AcArya maLe che. Page #384 -------------------------------------------------------------------------- ________________ vIsamuM ] A mAnatuMgari 1. A mahAgirijInA praziSya ane A bahalanA ziSya vAcanAcArya svAtisUri vIra vi. saM. 335 lagabhagamAM thayA che. pannavaNasUtranA racayitA pahelA kAlikAcArya temanI pachInA ja vAcanAcArya che. A svAtisUri vAcanAcArya che kintu te uccAnAgara zAkhAnA nathI. teo pahelA svAtisUri che. 2. unAgara zAkhAnA A0 zeSanaMdinA ziSya vAcaka umAsvAtija, jeo pUrvadhara hatA teo vi. saM. 360 lagabhagamAM thayA che. temaNe "tatvArthasUtra vagerenI racanA karI che. 3. A0 zrIjinabhadragaNI kSamAzramaNa pachI yugapradhAna umAsvAti thayA che, jemano yugapradhAnakALa vIra saM. 1115 thI 1190 che. eTale ke teo vikamanI AThamI sadInA pahelA traNa caraNanA yugapradhAna che. teo "tatvArthasUtranA racayitA nathI kemake tatvArthasUtra ane te paranI TIkAo A samaya pUrve banI cUkyAM hatAM. A traNa AcAryo paikInA A0 zeSanaMdi zamaNanA paTTadhara vA. umAsvAtijI vi. saM. 360 lagabhagamAM thayA che ane teo ja e mahAna graMthanA vidhAtA che. kasa. A. hemacaMdrasUrijI "siddhahema vyAkaraNa- ladhuvRti' (a) 2; pAtra 2, sU0 39)mAM 3pamardyAsaM saMglhatA : lakhI vAcaka umAsvAtijIne samartha saMgrahakAra tarIke aMjali Ape che. vAcaka umAsvAtijIe 500 graMtha banAvyA che. A vAdidevasUrie pramANunayatattvAkAlaMkAra" (pari01, sU03)nI pagra TIkA "syAdvAdaratnAkaramAM ane A jinadattasUrie gaNadharasArdhazatakanI gA. 50mAM vAcakajIne 500 graMthanA praNetA tarIke oLakhAvyA che. temanI graMthaSTimAMthI Aje nIce pramANe graMthe maLe che. 1. tatvArthasUtra mULA-graM198 4. jambudvIpasamAsa. 2. tattvArtha bhASya graM 2200 5. kSetrasamAsa. 3. prazamaratiprakaraNa-le. 314 6. zrAvakaprajJapti. 7. pUjA prakaraNo . 19 Page #385 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jaina paraMparAne itihAsa [ prakaraNa A sivAya temanA graMtho maLatA nathI, kintu temaNe banAvela anupalabdha graMthanA avataraNapA "sthAnAMgasUtranI vRtti, paMcAzakanI vRtti, uttarAdhyayanasUtranI TIkAo, tatvArthasUtranI TIkAo', vagere aneka graMthamAM maLe che. sAthe pUrva vALo tithivyavasthApaka leka temanA ja kaIka ne che, je graMtha atyAre upalabdha nathI. ekaMdare temaNe 500 prakaraNagra banAvyA che. teo vetAMbara AcArya che eTale temanA graMthe tAMbara matane ja anukULa che. jinAgamAM bAra dukALIonA kAraNe vAcanAbhedo paDyA che, jeno ullekha jinAgamamAM vAyAMtare kuLa zabdathI maLe che. pAnapAna karAvanAra vAcakavaze aneka hatA, tema kaI kaI vAte vAcanA bheda paNa paDyA hatA. "naMdIsUtramAM darzAvela vAcakavaMzamAM ane uccAnAgara vAcakavaMzamAM kaI kaI vAte vAcanA bheda hatA te upalabdha Agame ane "tattvArthasUtrane sarakhAvavAthI tAravI zakAya tema che. "tattvArthasUtrabhAgamAM "aMtaradviIpa vagere cAra-cha viSayamAM kaMIka pharaka che, te uccAnAgara vaMzanA jinAgamanI vastu che, je vAcanA bheda rUpe ja che. bAkI tattvArthasUtra vetAmbara zAstrarUpe ja che. temAM devaka, kALanA aNune abhAva, tIrthakarane sudhAdi pariSahe, nizvanAM upakaraNo, mamatA parigraha vagere vidhAne upalabdha jinAgane anusaratAM che, jene digambaro kadApi svIkArI na zake evAM che. ke digambare "tatvArthasUtrane vAcaka umAsvAtinI racanA mAne che, mAtra "tatvArtha nA bhASyane vA. umAsvAtinI racanA mAnatA nathI paraMtu sUtra ane bhASya banne vacce eka ja maMgalAcaraNa, eka ja prayajananirdeza, eka ja nAma, eka ja svaladhutAsUcaka ullekha ekalA aphayAminA prAge, eka ja vRddhane praga, mahAbhASya pahelAM laghubhAganI racanA ane mahAbhASyanA racanAkALa pahelAM pazbhAgane kALanirNaya vagere kAraNethI sUtra ane bhAga banne eka ja graMthakartAnI kRti che, ema ni:zaMkapaNe mAnI zakAya che. Page #386 -------------------------------------------------------------------------- ________________ A mAnatuMgara 367 dvigamyo mAne che ke AA0 samatabhadrasUrie 'tattvArtha' para mahAbhASya racyuM hatuM, eTale tee mA zabdathI te pahelAMnA svAyajJa laghubhASyanuM astitva svIkAre che ja. vaLI, sau koI 'tattvArtha 'nA abhyAsI jANe che ke 'sarvArthasiddhi' e te svopajJa bhASyanuM sAMpradAyika dRSTie karela rUpAntara ja che. TUMkamAM ema kahIe te cAle ke-tattvArtha satrapanI dareke dareka TIkAe sUtra ane bhASyanI saMtAnaparaMparA rUpe ja che ane A rIte paNa e nakkI che ke 'tattvArthasUtra' ane bhASyanA kartA vAcaka umAsvAti mahArAja ja che, vIsamu] vAcakae 'tattvArtha sUtramAM jIvavijJAna, javijJAna, jananavidyA, zarIravijJAna mAnasavidyA, lAkavijJAna, bhUstaravidyA, bhUgaLa, khagALa, sthitisthApakatA, kavijJAna, parAdhInatA, svAtaMtrya, paramazAMti ane mekSa ityAdi aneka viSayAnA sagraDa karyAM che. AvA viSayanA saMskRtamAM A eka ja graMtha che ane tethI ja te khUba ja lokapriya banyA che. A 'tattvArthasUtra' upara 'gandhahasti mahAbhASya' banyuM hatuM, ema zvetAra tathA digambara sAhityamAM ullekha che, je graMtha Aje upalabdha nathI ane TIkAomAM te mATe sUcana paNa maLatu nathI; tethI keTalAeka vidvAnA ema mAne che ke AA0 siddhasena gaNIkRta TIkA e ja mahAbhASya hAvu joI e ane A. siddhasena divAkarakRta zastraparinAnA gadhahasti vivaraNane lIdhe A zramajanmya hAvo joIe. ' sabhASya 'tattvArtha sUtra' upara A. siddhasenagaNI, A. hirabhadrasUri, A. yazobhadrasUri, A. malayagiri, Ai zrI ajJAta, vA0 zrIyazovijayajI mahArAja vageree saMskRtamAM TIkAe racI che. digambara AcAryAe 'tattvArthasUtra' upara keTalAMka sUtromAM pheraphAra karIne sarvArthasiddhi, rAjavArtika, lekavArti ka, zrutasAgarI, vagere saMskRta TIkAo banAvI che ane sthAnakamAgI sAdhu 90 AtmArAmajIe digambarIya 'tattvArtha sUtrA' para samanvaya banAvyo che. bhASyAnusArI sUtreA na levAthI e samanvaya saphaLa thayeA nathI, Page #387 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jaina paraMparAne ItihAsa [ prakaraNa vAcakajInA "prazamarati prakaraNa para A0 haribhadrasUrijIe, jaMbudvIpasamAsa ane zrAvakaprajJapti upara A.........e TIkAo banAvelI che. ekaMdare vAcaka umAsvAti vikamanI cothI sadInA saMskRta prAkRta bhASAnA samartha graMthakAra ane mahAna vidvAna AcArya che, jenI vANI Aje paNa TakerAbaMdha raNuNATa kare che. 3mAthAtivAvAsya, vAra ja na relA dhvanantyadyApi ghaNTovat . tAraTaGkArasundarA // 17 // (vi. saM. 12 para-A. muniratna kRta samAjaritra) Page #388 -------------------------------------------------------------------------- ________________ prakaraNa ekavIsamuM . A varasUrijI A0 mAnatuMgasUrinI pATe zrIvIrasUrijI thayA. temaNe vi. saM. 300 (360)mAM nAgoramAM bhava. zrInarminAthanI pratiSThA karAvI hatI, jene ullekha A pramANe maLe che . nAgapure namibhavanapratiSThayA mhitpaannisaubhaagy| sAmaved vIcAryastrimA zarta sASiAzA . vIrAcAryajIe nAgapuramAM naminAtha bhagavAnanA maMdiramAM vikramanI trIjI sadI pachI pratiSThA karAvI. temaNe sAceramAM paNa bha0 mahAvIrasvAmInI pratiSThA karAvI hatI. svarga vIra saM.793 - prakaraNa bAvIzamuM Ava jayadevasUri A0 varasUrinI pATe A0 jayadevasUri thayA che. "vIravaMzAvalInA ullekha pramANe temaNe raNathaMbheranI pahADI para jinAlayamAM bhagavAna padmaprabhunI pratiSThA karI hatI ane padmA vatInI sthApanA karAvI hatI. temaja mAravADanA thaLI pradezamAM vicarI bhATI rajapUtane upadeza ApI jaina banAvyA hatA. svarga vIra saM. 833. Page #389 -------------------------------------------------------------------------- ________________ prakaraNa tevIzamu A devAnaMdasUri : A. jayadevasUrinI pATe A. devAnaMdasUri thayA che. temanuM jIvanaciratra maLatuM nathI kintu * vIrava'zAvalI'mAM ullekha che ke temaNe kaccha-sutharImAM zAstrArtha karI zaivone harAvyA hatA ane prabhAsapATaNamAM bha. pArzvanAthanI pratiSThA karAvI hatI. Adya zilA tAki kizarAmaNa A mallavAdI ane rAjA ditya A arasAmAM thayA che. A arasamAM A. skaMdila, A jammU, A0 himavaMta, A nAgArjuna ane A. goviMda vagere zrRtadhara thayA che, tenu jIvanacaritra vAcakava'za ( jue : pR0 186 thI 188)mAM va vela che. teoe mathurAmAM tathA valabhImAM ceAthI AgamavAcanA karI hatI. Aja arasAmAM ceAthI AgamavAcanA ane valabhIbhaga vagere aitihAsika ghaTanAo paNa manI che. A mahtvAdiri A. mallavAdI nAmanA traNa AcAryAM thayA che; traNenA jIvanacaritromAM nAmanI ektAne lIdhe astavyastatA thai gai che. chatAMye 'prabhAvakacaritra' vageremAM je jIvanacaritra maLe che, te A pramANe che: AcArya zrInuM janmasthAna valabhIpura che, temanI mAtAnuM nAma du bhadevI che. du bhadevIne traNa putro hatA. (1) jinayaza, (ra) yakSa ane (3) malla. A malla e ja mallavAdI tarIke prasiddha thayA che. Page #390 -------------------------------------------------------------------------- ________________ tevI zakuM? A devAnaMdasUri 371 durlabhadevInA bhAI jainadharmanA sAdhu thayA hatA, ane AcArya paNa banyA hatA, jemanuM nAma jinAnaMdasUri hatuM. teo parama zAMta prakRtinA hatA. teo ekavAra bha0 munisuvratasvAminI yAtrA karavA bharUcamAM padhAryA. ahIM temane chaLapradhAna naMda nAmanA bauddha sAdhue vitaMDAvAdathI jItI lIdhA. eTale parAbhava pAmelA A jinAnaMda tyAMthI vihAra karI valabhIpuramAM padhAryA. A jinAnaMdasUrie pitAnI bahena durlabhadevI tathA traNeya bhANe jene saMsAranI asAratA samajAvI dIkSA ApI. temAM traNe munioe TUMka samayamAM ja bahu uttama rIte zAstrajJAna meLavI lIdhuM. pUrvAcAryoe "jJAnapravAda nAmanA pAMcamA pUrvamAMthI "nayacaka nAmane graMtha uddharyo hate. gurue ziSyane A nayacaka vinAnA graMze tathA pUrvamAMnuM badhuM zrata bhaNAvyuM hatuM. gurunI pAse bIju paNa eka apUrva ane abhuta pustaka hatuM, je pustaka pUrvamAM karela niSedha pramANe bIjA keIe vAMcavuM ThIka na hatuM. vAMce tene upadravanI saMbhAvanA hatI. paraMtu malamuni bahu ja teja hatA. eTale gurune bhaya rahe ke A bAlamuni te pustakane vAMcavA utAvaLA thaze eTale temaNe pitAnI bahena samakSa malamunine jaNAvyuM ke tamAre A pustaka vAMcavuM nahi, pachI gurujI te yAtrA mATe vihAra karI gayA. ekavAra malamunie e gupta pustaka UghADyuM ane enA pahelA pAnAne pahele ja zleka nIce mujaba vAMce. "vidhiniyamabhAvRttivyatiriktatvAdanarthakamayocat / jainAdanyacchAsanamanRtaM bhavatIti vaidharmyam // 1 // " jaina sivAyanAM darzane je kAMI kahe che te vidhi, niyama, bhAMga ane vRtti rahita hovAthI anartha karanAra hoya che, mATe te asatya che temaja adharmarUpa che. madyamunijI hajI te A kSekano artha vicAratA hatA Page #391 -------------------------------------------------------------------------- ________________ che , te A BUR jaina paraMparAne ItihAsa [ prakaraNa eTalAmAM ja zrutadevIe adazyapaNe temanA hAthamAMthI te pustaka 'chInavI lIdhuM. mallakumine A pustaka javAthI bhAre kheda thaye, te raDavA lAgyA. mAtAe AvI pUchayuM ke, vatsa! kema raDe che? munie badhI hakIkata kahI ane jaNAvyuM ke, mArA hAthathI e pustakaratna cAlyuM gayuM." zrIsaMghane paNa AnI jANa thatAM pArAvAra du:kha thayuM. 1 - 2 munivamallane vicAra Avyo ke, mArI bhUla thaI tethI ja A pustaka gayuM che. te tene upAya paNa mAre kare ja joIe. temaNe baraDAnI eka nAnakaDI pahADInI guphAmAM besIne sarasvatInI ArAdhanA zarU karI. teo chaThThane pAraNe chaThuM karatA hatA ane pAraNAmAM anAjanA phetaranuM lUkhuM bhejana letA hatA. A khabara maLatAM zrIsaMghe vicAryuM ke AvA tejasvI munine deha nAza pAme te ThIka nahIM, pachI saMghe Agraha karI comAsAnA pAraNe vigaIne AhAra levarAvyo, khAsa munioe tyAM jaI tevo AhAra lAvI temane pAraNuM karAvyuM. - have mRtadevIe paNa malamuninI parIkSA karavAnuM vicAryuM ane te tathA munivaranI vacce A pramANe judA judA praznottare thayA. devI-mIThuM bhojana karyuM? muni-vAla. ' A vAtacIta ATalethI ja aTakI paDI. vaLI cha mahinA pachI devIe pUchayuM. devIzenI sAthe? muni geLa ane ghInI sAthe. devI-huM prasanna thaI chuM. bhadra! vara mAga. muni-zrutadevI! mane te pustaka Ape. devI-munivara ! sAMbhaLa. e pustaka prakAzamAM Ave te dveSI deve upadrava kare tene che. mATe e pustakanI vAta javA de, paNa Page #392 -------------------------------------------------------------------------- ________________ tevIzamuM ] A0 denAnaMdasUri 373 huM varadAna ApuM chuM ke, "tuM tenA eka lekamAMthI sarva arthane meLavI zakIza." ( A pramANe kahIne zrutadevI adazya thaI cAlI gaI ane munijI paNa gacchamAM AvI maLyA. * tyAra bAda munivara male daza hajAra kalekapramANa navuM nayacaka zAstra' banAvyuM ane rAjAe tathA zrIsaMghe tene hAthInI aMbADI para padharAvI tene vAjategAjate nagarapraveza karAvyuM. - tyAM te A zrIjinAnandasUri paNa vihAra karatA karatA ahIM padhAryA, ane temaNe zrIsaMghanA AgrahathI muni mallane AcArya padathI alaMkRta karyA boddha AcArya naMde kapaTathI A masUrijInA gurumahArAjane parAbhava karyo hato. e jANe teo bharUca padhAryA, temanA padhAravAthI bharUcanA zrIsaMghamAM AnaMda phelAye. A samAcAra bauddhAcAryane maLatAM eNe garvathI kahyuM ke, je tAMbara sUrine vAdamAM jItI lIdhuM che, tene ja A cele che nA?" A samAcAra malasUrijIne maLatAM temaNe bauddha AcArya naMdane vAda mATe lalakAryo. eTale bauddha vAdIe upekSA batAvI ke, A te bALaka che, te mArI sAthe zuM vAta karavAnuM che?" paraMtu madbhasUrijIne pitAnA gurujInA vAdaprasaMgane khyAla ja hite; eTale temaNe khUba ja himmatathI baudrAcAryane yuddhanA raNamedAnamAM utAravA prayatna karyo, aMte bauddhavAdI naMdatemanI sAme AvyuM, ane e bannee rAjasabhAmAM zAstrArtha AraMbhya. sabhAsadee A0 mallasUrine pUrva pakSa sthApavA kahyuM eTale teo "nayacaka zAstranI rIte akhaMDapaNe cha mahinA sudhI bolyA, paraMtu baddhavAdI temanA A kathanane yAda rAkhI zakyo nahIM ane pitAnA sthAne cAlyA gayAM. AthI sau koI eka sAthe belI UThayA ke, "malasUrijI ajaDamalla ja che, mallasUrijI jItyA che." pachI te rAjAe temane mahatsavapUrvaka upAzraye padharAvyA, buddha naMdane parivAra sahita Page #393 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 374 jaina paraMparAne ItihAsa # prakaraNa bharUcamAMthI jatA rahevA hukama karyo. vaLI udAra evA A0 mallasUrinA kahevAthI te hukama rada karyo ane AcAryane "vAdI"nuM gauravavaMtu biruda ApyuM. te AcArya paNa tyArathI "mallavAdisUri" tarIke prasiddhi pAmyA. A tarapha buddhane A dareka vAtanI jANa thaI te pitAnA parAbhavathI du:khI thayA hatA ane bhramitapaNe hRdaya phUTI javAthI mRtyu pAmyo. A malavAdIjIne A samAcAra maLyA tyAre teo eTaluM ja bolyA ke, zuM vAdI marI gaye? te kayA hisAbe pitAne buddhimAna mAnate hate? teNe mArI nAnI uMmaranA kAraNe mArI avajJA karI, paNa zuM te Ave kAyara hatuM? e pachI A mahUvAdisUrie saMghadvArA nimaMtraNa mokalI pitAnA guru tathA mAtA sAdhvI durlabhadevIne belAvI bahumAnathI bharUcamAM padharAvyAM. gurumahArAje sAdhvI zrIdurlabhadevIne kahyuM ke, bhadre ! putravatI strIomAM tuM agresara che. - A0 madvavAdIjIe 1. dazahajAra lekapramANa nayacaka, 2. covIza hajAra blekapramANa padmacaritra ane 3. sanmatitarkanI TakA; e traNa graMthe banAvyA che, je Aje upalabdha nathI. ema kahevAya che ke A graMthe vairanA kAraNe bauddhonA hAthe vinAza pAmyA che. game tema hoya, paNa te graMthe Aje maLatA nathI. A0 jinayaze "pramANuzAstra" tathA "vizrAMtavidyAdharanA vyAkaraNa para nyAsa racyA hatA ane e pramANuzAstra emaNe A nannasUrinI AjJAthI alla rAjanI sabhAmAM jAhera rIte vAMcI saMbhaLAvyuM hatuM. A0 yakSe aSTAMga nimittane batAvanAra "yakSasaMhitA banAvI hatI. A prabhAcaMdrasUrie "mahUvAdI prabaMdhamAM A ghaTanAne saMvata Ape nathI, kintu "vijayasiMhasUri prabaMdhamAM A ghaTanA sUcaka eka leka che. te A pramANe che: Page #394 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 375 tevIsamuM ) A devAnaMdasUri zrIvIravatsarAdatha zatASTake caturazItisaMyukte / jigye ca mallabAdI bauddhAMstadvyantarAMzcApi // A0 mannuvAdIjIe vIra saM. 884mAM (vi. saM. 414)mAM bauddha sAdhu ane bauddha vyaMtarane jItyA. abhavadevasUri prabaMdhamAM lakhyuM che ke, thAmaNamAM madvavAdI gacchanI gAdI hatI. "prabhAvakyaritramAM mahravAdIjInuM caritrAlekhana upara pramANe che. "prabaMdhaciMtAmaNimAM A ghaTanA traNa prabaMdhamAM ApI che, jene sAra nIce pramANe che: kheDAnA brAhmaNa devadityanI vidhavA putrIe eka bALakane janma Ape. A bALaka zilAditya nAmathI valabhIno rAjA thaye. te jaina munionA sahavAsathI jena banyuM ane teNe mahAtIrtha zatruMjayano jIrNoddhAra karAvyuM. ekavAra tenI sabhAmAM jeno ane bauddho vacce vAda thaye, temAM jeno hAryA eTale rAjAe jenone dezavaTe ApyuM. rAjAnA bhANeja madrumuni valabhImAM ja hatA, paNa bauddhoe tene nA samajI tenI upekSA karI ane zatruMjaya tIrthane bauddhatIrtha banAvI dIdhuM. madrumuni kSatriya hatA, temaNe pitAnA dharmano parAbhava khUMcatuM hatuM eTale te gya samayanI rAha jovA lAgyA ane bauddho pAse ja bhaNavA lAgyA. eka rAtre sarasvatIe e bALamunine pUchyuM ke, mIThuM zuM? munie tarata ja uttara ApyuM ke, vAla, cha mahinA pachI sarasvatIe pharI pUchyuM ke, zenI sAthe? munie uttara vALe ke, ghI sAthe. basa ! sarasvatIe enI A sAvadhAnatA ane hAjarajavAbathI prasanna thaI vara mAgavA kahyuM. mallamunie eTaluM ja mAgyuM ke, mane eka tarkavidyA Ape ke jenA jore bauddhone harAvuM. sarasvatIe tene nayacaka graMtha Ape, mallamunie tenuM adhyayana karI zilAdityanI sabhAmAM ja bauddhone jItI vAdInuM biruda meLavyuM. A tarapha rAjAe bauddhone dezavaTe Ape, jainAcAryone bolAvI sanmAnyA ane malavAdIne sUripadathI alaMkRta karyA. Page #395 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 376 jaina paraMparAne ItihAsa [ prakaraNa navAMgIvRttikAra A sUrie prakaTa karela zrIstaMbhanakatIrthanI sArasaMbhALa thAmaNunA mallavAdI saMghane AdhIna hatI. che tyAra bAda raMka vANiyAe rAjA sAthe kAMsakI bAbata khaTapaTa thavAthI vi. saM. 37pa mAM zekene lAvI valabhIno nAza karAvyuM, jemAM rAjA zilAdityane gheDe bekAbu thaI javAthI pitAne saMbhALI zakyo nahIM, ane zakanA hAthe mAryo gaye. A samaye valabhInI jinapratimAone tathA zAsana devadevIone prabhAsapATaNa, zrImALanagara ane jude jude sthAne mekalI dIdhI hatI. A0 vardhamAnasUri paNa pitAnA ziSya parivAra sAthe anyatra vihAra karI gayA hatA. : "caturvizatiprabaMdhanA "mallavAdI prabaMdhamAM "prabaMdhaciMtamaNinA kathanane ja vistAra che. vizeSatA eTalI ja che ke zilAdityanI mAtAnuM nAma subhaga hatuM. mallamuni zilAdityanA bhANeja hatA, bharUcanA rAjAnA putra hatA. vi. saM. pa72 (375) mAM valabhInagarano prathama bhaMga thaye. A malvavAdI tyAMthI vihAra karI paMcAsara gayA. A AcArya nAgendragarachanA che. paMcAsara, pATaNa ane staMbhanaka tIrtha vagere dharmasthAne A gacchane AdhIna hatAM. ukta caritro ane bIjA aitihAsika sAdhananuM ekIkaraNa karIe te temAMthI traNa mavAdI AcAryo maLI Ave che, je judA judA nIce pramANe che. - 1. pahelA mallAdI-A. madvavAdisUri mahAvAdI e te temanA graMthathI nakakI thAya che. temaNe zAstrArtha karI bauddhone harAvyA, jena tIrtha pAchuM vALyuM, jaina zAsananI rakSA karI ane nayacaka, padmacaritra ane sammatiTIkAnI racanA karI che. temaNe A0 siddhasena divAkaranA "sammatitarka para tarkapUrNa TIkA banAvI hatI, je Aje maLatI nathI paNa tenAM avataraNe "anekAMta jaya, patAkA vageremAM upalabdha thAya che. vaLI, sUrijIe ukta vidhi Page #396 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 377 tevIzamuM] A devAnaMdasUri niyamavALI kArikAnA vivaraNarUpe gadya-padya saMskRtamAM "nayacaka nAmane vizAla graMtha banAvyuM che. "nayacakazAstra 13 bhAgamAM vaheMcAyeluM che. zarUAtanA 12 bhAgamAM vidhiniyamathI utpanna thatA 12 nanuM varNana che, je A zAstranA 12 ArArUpe che, ane e ja kAraNe A zAstranuM meTuM nAma " dvAdazArAyacaka" paNa che. 13 mA bhAgamAM 12 nanuM saMyejana che. tethI A 13 mA bhAganuM nAma "syAdavAdatuMba" che. jaina sAhityamAM 700 nAnA saMgrahavALuM saptazatAracakra hatuM, tema A 12 nayanA saMgrahavALuM dvAdazArAyacaka che. AmAM prasiddha 7 nAnuM ane dravyAstika-paryAyAstika vagere tenuM vyavasthita varNana che. nayacakamAM prAcIna darzanonuM pitAnA samaya sudhInAM matonuM talasparzI svarUpa varNavI tenI mArmika samAcanA karI che. vi. saM. 400 sudhInA bauddha vidvAne paikInA stha. vasumati, stha. vasubadhu, tenA ziSya dinAga, sva. Aryadeva, stha. vasurAtano ziSya prathama bhartuhari vagerenA vAdanuM akATaya yuktiothI khaMDana karyuM che. A graMtha A0 zAMtisUri, maladhArI A0 hemacaMdrasUri ane kaTa satra hemacaMdrasUrinA gurubhrAtA A pradyumnasUrinA paTTadhara Ave caMdrasenasUrinA samaya sudhI vidyamAna hatuM, tyAra pachI ane saM. 1334 pahelAM te nAza pAmyo che. eTale A graMtha saLaMga maLatuM nathI kintu tenI A0 siMhasUragaNi vAdI kSamAzramaNe karela nayacakavAla aparanAma "nyAyAgamAnusAri" nAmanI 18000 zlekapramANa saMskRta cUrNa --TIkA maLe che ane vikamanI sattaramI sadImAM mahera yazavijaya mahArAje tene Adarza pATha taiyAra karela che, te maLe che. te parathI A graMthanI mahattA ane graMtha nirmAtAnI vAdazaktino vizada khyAla Ave tema che. eTale ke AvA graMthakAra A0 malavAdI bauddhone parAsta kare e sahaja vAta che. A haribhadrasUrijIe A malavAdIjIne "anekAMtajayapatAkA'mAM ullekhyA che. kasaA hemacaMdrasUrie "siddhahema, Page #397 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 378 jaina paraMparAne itihAsa [prakaraNa ava 2, pAda-2, sU. 39 3jhaDapenanI TakAmAM anumArine tAkidA: lakhI A AcAryane tArkikaziromaNi tarIke varNavyA che. A malluvAdIjInA sattA samaya mATe vi. saM. 375 mAM valabhIbhaMga ane vi. saM. 414 bauddhono parAjaya ema be ' , ' ' ?) sAlavArI maLe che. - jo ke bauddhone parAjaya pahelAM thaye che ane pachI valabhIbhaMga thaye che. eTale upalaka draSTie jotAM A sAlanA AMkaDAomAM visaMvAda mAlama paDe che kitu te vikrama saMvatanA nirNayamAM AvI paDatA 60 varSanA pharakane AbhArI che. vi. saM 375 thI vIra vi. saM. 845 levAya che. paraMtu 11 varSe vikrama saMvata zarU thAya, e lekhe te te sAla vi. saM. 43pa banI jAya che ane A sAlamAM valabhIno bhaMga thaye e aitihAsika satya bane che. te pahelAM vIra saM. 830 thI 840 sudhImAM prasiddha cethI AgamavAcanA thaI, ane te pahelAM vi. saM. 414 mAM A0 mahUvAdIjIe bauddhane harAvyA. e rIte uparanI sAlavArI barAbara maLI rahe che. ahIM garabaDa e che ke vi. saM. 375 mAM ane vIra ni. saM. 884 mAM anukrame sATha sATha varSanI vadha ane ghaTa karavAthI ja A sAlavArI baMdhabesatI thAya che. ahIM bIjI paNa eka kapanA thAya che ke gAthAmAM batAvela virasaMvata 884 te bauddhavijetA A0 malavAdInI svargagamananI sAla haze, tene paNa sAthe joDIe te vIra saM. 824 vi. saM. 414mAM bauddhone parAjaya, vIra saM. 830thI vI. saM. 840mAM cethI AgamavAcanA, vIra saM. 845mAM valabhIbhaMga ane vIra saM. 884mAM A madvavAdIne svargavAsa ema varSAnukrama Ave che. game tema che, paNa A malvavAdI vikamanI cothI-pAMcamI sadInA AcArya che. te pUrvadharano kALa hite, mAMtrika yuga hate. eTale teonA caritramAM varNavelI daivI ghaTanAo te samayane baMdha * guptasaMvata; 1 guma saMvata, 2 vikrama saMvata ane 3 valabhIsaMvata e traNe sthAne vaparAya che evAM pramANa maLe che. jemake - Page #398 -------------------------------------------------------------------------- ________________ vIzamuM] 378 A devAnaMdasari besatI che. ItihAsa kahe che ke te samaye valabhImAM Adya zilAdityanuM, saurASTramAM kSatraponuM ane bharUcamAM trikuTanuM rAjya hatuM. ' A madvavAdIjI nAgendragacchanA AcArya che. temanAthI mavAdI gaccha cAle che, je gacchane ulekha "prabhAvazcaritramAM ane dilhInA lAlA hajArImala rAmacaMdajInA ceyamAM eka dhAtumUrti para maLe che. paMcAsara, pATaNa, thAmaNAtIrtha vagere sthAnamAM malavAdI gachanI gAdIo hatI, jenI paraMparAmAM malavAdI nAmanA bIjA paNa aneka sUrivara thayA che. A AcArya te darekanA pUrvaja-- pahelA malavAdIjI che. 1-pattei guranArane rAju sAthe traDhatA mArge mAli tamitrapakSanavamoM sUryAtmaje bhuJjati // 9 // . saMvat 1033 sahakA-mbA-mradevAvIn (cAmuMDarAjanuM tAmrapatra) gujarAtanA yuvarAja cAmuMDarAya solaMkIe vi. saM. 1033mAM vaDasamAnA jaina derAsaramAM khetara dIdhAnuM tAmapatra karI ApyuM che, temAM vikramasaMvatane guptasaMvata tarIke oLakhAvyuM che eTale te samaye vikrama saMvata gumasaMvatanA nAme caDI gayo haze ema lAge che. ra-valabhIpuranA rAja vallabhanA nAmathI valabhIsaMvata pracAramAM AvyuM, jenI zarUAta zasaMvata 241 pachI thaI hatI. guptasaMvatanA viSayamAM lekenuM kahevuM che ke, gupta leke duSTa temaja parAkramI hatA ane temane nAza thaI gayA pachI paNa leke temanA calAvelA saMvatano vyavahAra karatA rahyA hatA. anumAna thAya che ke, emAM ja koI vallabha e nAmano aMtima rAjA haze, kAraNa ke valabhIsaMvatanI mAphaka guptasaMvata paNa zaMkasaMvata 241 thI zarU thaye hate. vikrama saMvata 1088, zakasaMvata 953, ane valabhI tathA guptasaMvata 712 e badhAM paraspara samAna varSa thAya che (aberUnIracita "bhArata') prasiddha Araba lekhaka abephanIe potAnA suprasiddha "bhArata' uparanA graMthamAM upara pramANe TUMkI noMdha ApI che, je alabenInA "caritra" graMthanA aMgrejI bhASAMtara bhA. 2, pR. imAM chapAyela che. (bhAratIya vidyA" vaimAsika aMka: 1) Page #399 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 380 jaina paraMparAne ItihAsa [prakaraNa - bIjA mahUvAdI A sUri, A jinayaza ane A yakSa te vikramanI dazamI sadInA AcAryo che. bauddhAcArya dharmakIrtie "nyAyabiMdu graMtha banAvyuM che. tenI upara bauddhAcArya laghu dharmottare vi. saM. 900 AsapAsamAM TIkA karI che ane tenI upara bIjA ATha malvavAdIe "dharmottara TIppana banAvyuM che. A jinayaro "pramANazAstra" tathA "vizrAMta vidyAdhara vyAkaraNa para nyAsa banAvyuM che, ane Ava yakSe "yakSasaMhitA racI che. A jinayaze pitAnuM pramANazAstra" A nannasUrinI AjJA thavAthI mevADanA rANa allaTanI sabhAmAM vAMcI saMbhaLAvyuM hatuM. te AcArya zilAdityanA valabhIvaMzanA bhANeja haze ane temanI mAtAnuM nAma durlabhadevI haze, ema lAge che. (vi. saM. 1010) , trIjA mahuvAdisUri-je vikramanI teramI sadI lagabhagamAM thayA che. teo nAgendragacchanA hatA ane thAmaNutIrtha temane AdhIna haze. maMtrI vastupAle paNa temanA graMthanI prazaMsA karI hatI. ema A trIjA malyavAdIjIvikamanI teramI sadInA AcArya che. A rIte madyavAdI AcAryo traNa thayA che. teonuM jIvanacaritra ukta prabaMdhamAM eka ja rUpe saMkalita che. A traNemAM pahelA madvavAdisUri mahAna tArkika che, nyAyazAstranA samartha praNetA che, ajoDa vAdI che, jenazAsananA rakSAkara malla che, ane vi. saM. 414nA dArzanika kAntikAra che. zarUzarUmAM temaNe ja bauddhone bhayaMkararIte parAjita karyA che. bauddhoe paNa tyArathI ja pIchehaThanAM pagalAM mAMDavAM zarU karyA che ane bIjI cAra sadIo jatAM te teoe samagra bhAratavarSane ja sarvathA tyAga karyo che. AthI ja ema kahevAya che ke-AmadvavAdIjIe bauddhone dezavaTe Ape che. ApaNe upara vAMcI gayA chIe ke, rAjA zilAditye bauddhAcArya naMdane kharekhara dezavaTo ja ApyuM hatuM kintu paramasahiSNu Page #400 -------------------------------------------------------------------------- ________________ trevIsamuM] A0 devAnaMdasUri 381 samabhAvI ane udAra evA A0 mahuvAdIe te hukamane rada karAvyuM hatuM. A malvavAdIjI svarge gayA paNa temanI vAdapaddhati jIvatI hatI. baudvAcAryoe navA navA graMthe racI tene teDavA prayatna karyA paNa te niSphaLa gayA. phaLasvarUpa baddhoe pazcima bhArata ane dakSiNa bhAratane tyAga karyo ane chevaTe zaMkarAcArya sAthe ! zAstrArthamAM ekadama parAsta thaI sadAne mATe bhAratavarSane tyAga karyo che. bauddho bhAratabahAra gayA te gayA. AjanI kesa sarakAra eziyAI ektAnA bahAnA nIce bAddhadharmane bhAratamAM lAvavA prayatna karI rahI che. rAjA zilAditya jenA ItihAsamAM zilAdityanuM sthAna A pramANe maLe che. kheDAnA brAhmaNa devAdityanI vidhavA putrI subhagAe eka bALakane janma Ape. sUryadeve A bALakane pitAne putra mAnI madada karI valabhIne rAjA banAvyuM. te zilA mArI mArIne pitAnA zatrune nAza karate hato tethI zilAditya e pramANe tenuM nAma jAhera thayuM. te parama jena hato. teNe zatruMjayatIrthane uddhAra karAvyuM. te vacamAM bauddhadharmI banyo hato kintu pitAnA bhANeja A0 malavAdIjInA prabhAvathI te puna: jena bane. te parAkramI, buddhimAna, vidyArasika. vidvaSika, zAstrArtha premI, tulanA buddhivALe, satyano upAsaka ane vivekI jaina hato. teNe ajANyA kuLamAM janmIne paNa saguNothI pitAnA nAmane amara banAvyuM che ane teNe ja vi. saM. 375 mAM valabhIsaMvata sthApe che, je saMvata pAchaLathI gupta rAjavaMzanI ghaTanAo sAthe joDAtAM guptasaMvata tarIke paNa prasiddha thayela che. (juo : pR. 378 nI pAdoMdha) - kAku nAmane mAravADane garIba vepArI tenA rAjyamAM AvI siddharasa ane kALI citrAvelInA prabhAve abajapati banyo hato. rAjAe tenI dIkarInI ratnajaDita kAMsakI baLAtkAre jhuMTavI lIdhI. AthI krodhanA mAryA kAkue kareDa sarniyA kharacI, mleccha dezamAMthI Page #401 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 382 jaina paraMparAne ItihAsa prakaraNa zakene lAvI, valabhIne nAza karAvyuM ane pachI siMdhanA raNanA avaLe raste laI jaI te sainyane paNa nAza karAvyuM. zilAditya rAjAnuM maraNa thayuM, ane vIra saMvata 845 (vi8 saM. 435) mAM valabhIne vinAza thaye A varNanamAM mUla Adya zilAditya ane chelle zilAditya e bannenI ghaTanAnuM sizraNa che. cInI yAtrI yuvAnane pitAnA mALavAnA pravAsavarNanamAM eka prAcIna zilAdityane nirdeza karyo che ane tenI saMtatithI valabhIvaMza cAlyAnuM sUcana che. varNana aspaSTa che tethI De. hAle A bAbatamAM kaMI kaMI vicitra kalpanAo karI che. mAnavuM paDaze ke A nirdeza vi. saM 375 thI 435 mAM thayela valabhIzAsaka zilAditya mATe che, e niHzaMka vAta che. - karnala jemsa TarDa sAhebanA "rAjasthAnanA ItihAsamAM paNa A vAtane puSTa karanArA chUTAchavAyA phakarAo maLe che. jemake - kanakasena rAjA lehakeTa (zahera) thI vi. saM 200 mAM saurASTramAM AvyuM hatuM ane tyAMnA paMvAra rAjAne harAvI saurASTrane rAjA bajo hato. teNe prathama vIranagara vasAvyuM, tenI cothI peDhInA rAjA vijayasene vijayapura, valabhIpura ane vidarbha vasAvyAM, jyAM Aje dhoLakA, valabhI ane zihera vasela che. ukta valabhIpurathI mevADa rAjavaMzanI utpatti thaI che, A vAta mevADanA eka zivAlayanA zilAlekhamAM karelI maLI AvI che. A rAjavaMza vAlakarAja tarIke prasiddha hato. IsvIsananI chaThThI sadInA prAraMbhamAM valabhI bhAMgyuM, eTale tyAMnA nivAsIoe mAravADamAM jaI vAlI, saMderI (sAdarI) tathA nAMdela vasAvI, tyAM vasavATa karyo. IsvIsananI chaThThI sadImAM valabhImAM jenadharmane pracAra hatuM ane ogaNIsamI sadInA pAchalA bhAgamAM paNa tyAM te prAcIna jenadharma te ja prakAre cAlato jaNAya che. A sivAya khaMbhAta pAsenuM gAyanI (ane verAvala) paNa te samayanA vAlAka rAjAonI hakumatavALAM prAcIna nagare che. sUryavaMzanA kanakasenathI AThamI peDhIe zilAditya nAmane tenI cothIne rAjA nA dhoLakA, valabhIpura, valabhIpura Page #402 -------------------------------------------------------------------------- ________________ trevIsamuM]. A devAnaMdasUri 383 eka rAjA thaye, AnA samayamAM malecchAe AkramaNa karI valabhIpurane naSTa karI dIdhuM hatuM. rAjA zilAdityanA saMbaMdhamAM eka daMtakyA karNacara thAya che. kheDAnA vedajJa brAhmaNa devAdityanI kanyA vidhavA subhagAe sUryanA sogathI eka bAlaka tathA eka bAlikAne janma Aye. valabhInA vatanIo A bALakane gupta nAmathI bolAvatA hatA. gupta sUryadevanI sahAyathI mAtra paththaranA TukaDAo mArI mArI pitAnA virodhIone parAjita karyA ane rAjAne harAvI valabhInuM rAjya kabaje karyuM, tyArathI tenuM zilAditya evuM bIjuM nAma paDyuM. A rAjA sUryakuMDamAMthI madada meLavI zakatuM hatuM paraMtu ple AvyA tyAre tene madada maLI nahIM, eTale te mRtyu pAmya ane valabhI mlecchanA hAthamAM jaI paDyuM. (rAjasthAnane ItihAsa' sastu sAhitya vardhaka kAryAlaya prakAzita) bhA. 1, adhyAya 1, pR. 1 thI 6) zilAdityanA vaMzajo gihata, guhileta, vAlakarAja, ahADiyA, sadiyA ItyAdi nAmathI oLakhAya che. ("rAjasthAnane itihAsa" pariziSTa, 2, a. 7me) mahedaya TeDa sAhebane lakhANanA ukta phakarAo parathI spaSTa che ke sUryavaMzI rAjA kanakasena vi. saM. 200mAM thayo che. tenI cethI peDhIe vijayasena ane AThamI peDhIe zilAditya rAjA thaye che. kahevAnI jarUra nathI ke ATha peDhImAM lagabhaga 200 varSa jAya e lekhe zilAdityane samaya vi. saM. 400 lagabhagamAM Ave. A. zilAdityathI mitravaMza, gohilavaMza ane sIsodiyA ema aneka zAkhAo nIkaLI che. 1. mitravaMza--zilAditya sUryane putra che. sUryanuM bIjuM nAma "mitra" che. eTale zilAdityanA vaMzajo "maitraka" tarIke oLakhAtA hatA. maitrake gupta rAjAonA zAsanakALamAM senApatinA hoddA para hatA ane senApati bhaTTArakathI valabhIne rAjAo banela che. A vaMzanuM bIjuM nAma valabhIvaMza che, jenI rAjAvalI A pramANe che: Page #403 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sex jaina para parAnA itihAsa 1. mitra ane subhagAdevI. 2. mahArAjA zilAditya (valabhI sa. 1 thI 60) 3 thI 7--senApatie--senApati bhaTTArake maitrakAnA maLe rAjya meLaLyuM che. (le. naM. 27) [ prakaraNa 8. senApati bhaTTArka--tene dharasena, droNasiMha, dhruvasena ane dharabhaTTa ema cAra putra hatA; temAMne dharasena prathama maraNa pAmyA hatA. senApati dharasena garIbeAnA belI hatA. (le. naM. 27) 9. mahArAjA drosi'hu--(vi. sa. 180 thI 200 ) 10 mahArAjA dhruvasena--tenA nAma sAthe mahArAja, mahAsAmata, mahApratihAra, mahAIDanAyaka vagere vizeSaNA maLe che. te valabhInA rAjA banyA hatA tenu kumArabhakti nagara ANaM 6pura hatuM. va. sa. 208 mAM tenA yuvarAja ANudapuramAM mRtyu pAmyA, tyAre tyAM A kAlakasUri cothA cAmAsu hatA, temaNe rAjAne upadeza ApI zeka mukAvyA hatA. A rAnta jainadharmI hatA. (va. sa0 200 thI 230)teNe mAtApitAnA kalyANa mATe ghaNAM madiranA jIrNoddhAra ane pUjA karAvyAM che. (le. na. 27) 10. mahArAjA dhabhaTTa--(va. sa. 230 thI 235) 11. tenA putra gRhasena-te mahApratApI hatA. ( va. sa. 235 thI 250) 12. bIjo dharasena--( va. sa. 250 thI 280) 13. pahelA zilAditya--A rAjAnA zAsanakALamAM valabhImAM zakasa. 531 1. sa. 291mAM vizeSAvazyakabhASya ' anyu. (va. saM. 280 thI 295) ' 14. tenA bhAI pahelA kharagraha 15. trIjo dharasena--( va. sa. 300thI 308) 16. tenA laghubhAI khIjo dhruvasena--( 1. sa 308thI323) 17. mahArAdhirAja cakravatI ceAthA dharasena--(vasa. 323 thI 331 ) Page #404 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 385 vIzamuM] - A0 devAnaMdasUri 18 pahelA zilAdityane pautra bIje zilAditya tene trIjo bhAI triIjo dhruvasena-(va. saM. 331 thI 335) 19 bIjA zilAdityane bIjo bhAI trIje kharagraha (va saM. 335 thI 340). 20. bIjA zilAdityane putra trIje zilAditya-(va. saM. 340 thI 370) 21. cothe zilAditya--(va. saM. 370 thI 390) 22. pAMcame zilAditya--(va. saM. 390 thI 420) 23. cha zilAditya-(va. saM. 420 thI 44 sudhI) 24. sAtame zilAditya--(va. saM. 44pa thI 450) tenI hakumata seraTha, vaDanagara, kheDA, vaDedarA ane godharAnA pradeza para hatI. A rAjAo paikInA ghaNu rAjAo jena ane bauddhadhamI rAjAo hatA, jo ke temane paramabhaTTaraka ke paramamAhezvara vagere vizeSaNe lakhAyAM che, paNa te mAtra rivAjarUpe ja lakhAyAM che. bAkI teo jaina ane bauddhadhamI hatA je teonA "dur3AvihAra" vagerethI puravAra thAya che. valabhIvaMzanAM tAmrapatre puSkaLa maLe - valabhIvaMzanA tAmrapatromAM judA judA vihAre ane tenI sAthe joDAyelAM sthAne darzAvyAM che, te paikInA keTalAeka nIce mujaba che (kaI keI nAmAMtara sthAne paNa maLe che.) - duThThAvihAra (dudAdhAra athavA mULadharAI pAse moTI dharAIne TIMbe, ahIM 3 mALanI rANuM vAva che) che. na. 27, 28, 24, 77, 84, 87. pipala DuMkharI (kAnapara pAse pIpaLI, daDavA pAse pIpaLI gAma che te juduM che) e. naM. 27, 24, anupujya AnumaMcha (alaMpara) che. ne. 27 34. vaTaprajyaka-vaTasthalI-vaTapadra (vaDoda) . naM. 28, 26, 56, zamIpadra (haLiyAda) maMDalidaMga, deTakahAra, nadIyaM ( kALuM taLAva) cesTarI se. naM. 34. bahumUlA naM. 6, 66, haratabapraharaNI (ghedhA pAsenuM hAthaba) Te. naM. 42 kakvija ( kAnapara) kumbhAra prati iMdrANIpadraka (IMTALIyuM) vApI (navANiyuMnI vAva) Te. naM. ra, vaTapadra (vaDoda) bhadrANuka, puSyilaka, bramilaka dInAnAka (vaDedanI uttare 5 gAu dAMTiyuM, ahI jUno TIMbo che. jUnI vAvanuM nizAna che, baMdara haze), yamalApI (dAMtreTIyAnI vAva, athavA ujaLa Page #405 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 386 jaina paraMparAne ItihAsa [ prakaraNa che. trIjA zilAditya pachInAM valabhI rAjAonAM dareka tAmrapatromAM trIjAthI sAtamA sudhInA dareke dareka zilAdityane vadagNAnusAra vizeSaNa ApyuM che, je bApA rAula pratye bhakti batAvanAra hoya ema lAge che. 2. guhilavaMza--TeDa rAjasthAnamAM ullekha che ke valabhI bhAMgyuM eTale zilAdityane putra guhila IDara jaI paheryo ane teNe tyAM pitAnuM rAjya sthApyuM. tenA pachI anukrame bheja, mahendra, nAgAditya, zIla, aparAjita, maheMdra ane bAppA rAula thayA che. A vaMzanAM gihaleta, geleTa, guhila, gohila vagere nAme tathA bhede che. IDaranA bhIlee nAgAditya ke maheMdrane mArI nAkhI tenA kuTuMbane nasADI mUkyuM. bAppA rAule cittoDanuM rAjya kabaje karI tyAM pitAnI gAdI sthApI. tenI paraMparAmAM zIseTiA thayA che. guhilanAM guhilaguhasenaguhadatta, hAditya vagere anekanAma che. - A vaMzanA rAjAomAM spaSTarUpe te mAtra guhasena ane bAppAnAM nAme maLe che, kiMtu tenA samaya mATe kaMI vyavasthita ullekha maLatuM nathI. je ullekha maLe che, tenA AdhAre eTaluM ja kahI zakAya ke - guhasena ane bApA gupta saM. 60 thI 200 mAM thayA che. 3. zIsediAvaMza--teo zIsodA ke evA gAmathI citeDanI gAdIe AvyA mATe zadiA kahevAyA, evI vidyAvAva), vaTapadranI dakSiNe Adityadeva pAdIyavApI (daDavAnI ratnadevInI vAvarAMdala vAva, je dudAvihAranA tAbAmAM jatAM dadavApI tarIke paNa oLakhAtI haze.) Te. naM. 6. daDavAnI vAvamAM pahelAM sUryanI sthApanA haze pachI sUryanI . patnI ratnadevI yAne radelanI sthApanA thaI haze, je sthAna Aje rAMdalanI vAva tarIke oLakhAya che. tyAM pahelAM AsapAsamAM nAnI kenAM jhupaDAM haze, grAma na hatuM. vahIvaMcAnA ItihAsathI samajI zakAya che ke rANapurano rAjavaMza musalamAna banyA tyAre tyAMne nagarazeTha kuTuMba sAthe ahIM AvI vasyo, teNe daDavAne jamAvyuM. tenA vaMzajo Aje ahIM zeTha (rANapurA zeDa) tarIke prasiddha che. pachI cabhADiyA gAmathI vyApArIo AvyA je cabhADiyA kahevAya che. ema rajapUta, kaNabI ane vasavAyA paNa AvI vasyA che. Page #406 -------------------------------------------------------------------------- ________________ trevIsamuM ] A0 devAnaMdasUri 387 nenI dhAraNA che. enA zabdArthane vicAra karIe te zIsediAnuM saMskRtarUpa ripitA -rivAra thAya. jema brAhmaNe brahmAjInA mukhamAMthI nIkaLyA manAya che, tema zIdiA paNa brahmAjInA mastiSkamAMthI nIkaLyA che ema tenA zabdArtha uparathI tAravI zakAya che. aitihAsika ullekha maLe che ke-valabhIvaMzane rAjA zilAditya brAhmaNa saMtAna che. tenI paraMparAmAM bhaTTArka guhila ane bApA rAula vagere thayA che ane zIsodiA bApA rAulanA vaMzajo che eTale ke te brAhmaNa jJAtimAMthI UtarI Avela rAjavaMza che. ane tethI ja zI diA e teonuM sArthaka nAma che. zadiA te sAMDerakagacchanA upAsaka hatA ane rANA jetrasiMha pachI tapagacachanA upAsaka banyA che. amadAvAdanA nagarazeThanuM kuTuMba te zIdiA osavALa che, je Aje paNa tapAgacchAdhirAja pU. zrImulacaMdrajI gaNu mahArAjanA AjJAvatI zramaNanuM upAsaka che. A vaMzane Adi puruSa bApA rAula che. te mULe zilAdityathI UtarI Avela gohilavaMzane rAjakumAra hatA. te citoDanA maurya rAjAne mArI mevADane rAjA banyuM hatuM. tenuM AyuSya lagabhaga 100 varSanuM manAya che, tene ghaNuM rANIo hatI ane 130 putra thayA hatA, tene sattA samaya mATe saM. 11, saM. 784, saM. 810, ane saM. 901 ema judA judA aneka AMkaDAo maLe che. valabhIsaMvata, vikramasaMvata ane maurya saMvatanA hisAbe te AMkaDAo barAbara haze, ema manAya che. bApAe maurya rAjAne mArI gAdI lIdhI eTale tyAM mauryasaMvata cAle e svAbhAvika che ane bApA pite valabhIvaMzane che eTale valabhIsaMvata cAle e paNa svAbhAvika che. ToDa jemsa sAheba gu. saM. 191 mAM bApAne mAne che, mevADanI zadiAnI vaMzAvalIomAM te bApA rAulane guhilanA pitA tarIke varNavyo che. valabhIvaMzanA rAjAe gupta saM. 370 thI 470 sudhInAM tAmrapatramAM bApAne pUjya tarIke athavA gotraja tarIke yAda kare che. gau. hI. ojhA zI diAnI vaMzAvalImAM Page #407 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 388 jaina paraMparAne itihAsa [ prakaraNa bApAnuM spaSTa nAma ApatA nathI. mAtra kAlabhejane bApA tarIke kalpa che. eTale guhila pahelAM bAppA rAula Ave. bApA rAula, bhartRbhaTTa ane advaTa dIrghajIvI rAjAo che. eTale te 9 rAjAomAM lagabhaga 400 varSane kALa jAya e banavAjoga che. A dareka ghaTanAone paraspara samanvaya karIe te bApA rAula gu. saM. 196, vi. saM. 166, maurya saM. 821 (82160 =881) nI AsapAsamAM thayA che, ema mAnavuM e susaMgata bInA che | bApA rAulanA vaMzajo. AhaDiyA, rAula, rANA, ane zIsediA vagere nAmathI vikhyAta che. tenI vaMzAvalI A pramANe che: 1. mitra ane subhagAdevI, 2. mahArAjA zilAditya, mRtyu guru saM0 60, 3. guhila, 4. bheja, pa. mahedra 6. nAgA De. DI. Ara. bhAMDArakara tathA zrIyuta gau. hI. ojhA kALabhojane ja bApA rAvaLa mAne che. sI. vI. vaidya "madhyakAlIna hiMdanA itihAsamAM kALabhojane nahIM kiratu guhadattane ja bApA rAvaLa mAne che. zrIyuta azakaha saM. 1034nA AtaparA zilAlekhane AdhAra ApI guhAditya athavA bApA rAvaLa, guhila, bhoja, maheMdra nAga, zIla, apasajita, mahendra ane kAlabhoja e vaMzAvalI Ape che. A rIte guhilane pitA gulAditya ke jene ApaNe Adya zilAditya kahIe chIe te ja bApA rAvaLa che ane tene samaya gupta saM. 1 mAM Ave che. "ekaliMga mAhAomAM bAppA rAvaLane nAgarabrAhmaNa tarIke oLakhAvela che. De. DI. Ara. bhAMDArakara vignAnandanam pATha Ape che. sI. vI. vaidya tenA brAhmaNa hovAnI zaMkA kare che. (tA. 18-2-1951. "prajA badhuM) - zAstrI durgAzaMkara ke lakhe che ke kALabhoja e ja bAppA che bhAMDArakara mevADanA rAjavaMzane nAgara kahe che te saM. 1034nA ANaMdapuranA zilAleikhanA AdhAre kahe che. bApA rAvaLanAM vaya, va, vaka, bampa, bapaka, bapAka, bApa, bApA, ane bApa ema ghaNAM nAme che. kuMbhArANanA samaye ekaliMga mAhAtamya banyuM che temAM bApAne saM. 810 Ape che (saM. dhUmaketu. tA. 3-3-1951 nuM saMdeza) Page #408 -------------------------------------------------------------------------- ________________ trevIsamuM ] A devAnaMdari 389 ditya, 7. zilAditya, 8. aparAjita, 9. bIje maheMdra, 10. kAlabheja bA5 rAula gu. saM. 191, 11. khumANa pahele, 12. mattaTa, 13. bhabhaTTa pahele, 14. siMha, 15. khumANa bIje, 16. mahAyaka, 17. khumANa trIje 18 bhabhaTTa bIje, tene rATheDa kanyA mahAlakSmI rANI hatI. 19. alaTa, vi. saM. 1010 tene hUNarAjAnI putrI hariyAdevI rANI hatI. rAjAe tenA nAmathI harSapura vasAvyuM hatuM. allaTa AghATamAM rahetuM hatuM, tethI tenA vaMzajo "AhaDiyA" nAmathI paNa oLakhAya che. 20. naravAhana, vi. saM. 1028, 21. zAlivAhana, 22. zaktikumAra, vi. saM 1034, 23. aMbAprasAda, 24. zucivarmA, 25. naravarmA, ra6. kIrtivarmA, 27. garAja, 28. verATa, 29. vaMzapAla, 30. vairasiMha, 31. vIrasiMha, vi. sa 1164, 32. arisiMha, 33 cauDasiMha, 34 vikamasiMha, 35 Ne raNasiMha tenAthI rAula ane rANu ema be zAkhAo cAlI vi. saM. 1211, 36. kSemasiMha, 37. sAmaMtasiMha, 38 kumArasiMha, 39. manasiMha, 40 paddhasiMha, 41. jasiMha vi. saM. 1270 thI 1339, 42. tejasiMha, 43 samarasiMha mR. saM. 1356, 44. bhuvanasiMha, teNe alAvadIna bAdazAhane harAvyuM hatuM. 45. jayasiMha, 46 lamIsiMha mu. saM 1360, 47. ajayasiMha, 48. bhrAtA arisiMha mRtyu saM. 1360, 49 hamIrasiMha, 50, khetasiMha, 51 lakSarAja, para. mekalasiMha vi. saM. 1885, 53. rANe kuMbhAjI ma. saM. 1530, 54. rAyamala mR. saM. 1575, papa saMgrAmasiMha, pa6 ratnasiMha, 57. vikramajIta, 58 udayasiMha, teNe udayapura vasAvyuM, 59 rANA pratA5, 60. amarasiMha mR. saM. 1677, 61 rANe karNasiMha. (rANakapurane "DhelakyadIpAkaprasAda"ne zilAlekha, tathA bAMkIpuranA khaDagavilAsa presanuM hindI "ToDa rAjasthAnamAM paM. gau. - hI. ojhAnI TippaNI). - A rAjAomAM ghaNuM jainadharmapremI rAjAo thayA che, je prasaMge batAvavAmAM Avaze. Page #409 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jaina para parAnA itihAsa [ prakaraNa mathurAmAM ane vallabhImAM ceAthI AgamavAcanA: vIranirvANanI navamI sadInuM paheluM caraNu te bhAratavamAM azAMtine kALa che. te samaye. saurASTramAM auddhAcAya nade vita MDAvAda calAvyA hatA, eTale janatA hyeAbhamAM paDI hatI, uttara bhAratamAM hUNe ane guptAnuM khUnakhAra yuddha cAlyu hatuM eTale prajAnI hADamArIne! pAra na hato, eka sAthe khAra varSonA dukALa paDatro hatA eTale sarvatra anna-pANInA sAMsA hatA, bhUkhamarA ane rogacALA vadhI paDacA hatA, A bhayaMkara kALamAM pAdavihArI nigrantha jaina muninI zI dazA thAya? te saheje samajI zakAya tema che. jaina zramaNeAnA vihAra zakAI gayA, parDana--pAThena baMdha thaI gayuM ane jinAgamanA uccheda thavAnI ghaDI AvI paheAMcI hatI. aMte saurASTramAM jainAcArya mallavAdI jItyA, uttara bhAratamAM guptA ane bAra dukALI UtarI gaI eTale sarva thALe paDavA lAgyuM. A samaye A0 lisUri tathA A. nAgAnuM nasUrie mathurAmAM tathA valabhImAM mehu" muni sammelana ' meLavI cAthI AgamavAcanA karI, jinAgamene graMtha rUpe lakhyA. 390 A vAcanA atihAsika che. kemake atyAra sudhI jinAgame mAtra kaMThastha ja rahetAM hatAM, lakhAtAM na hatAM ane jo vadhu vakhata Ama ja cAle to jinAgamena vicchedgha thAya, tevI ja paristhiti hatI. ukta AcAryAe bhAvi zramaNAnI zaktinuM mApa lai jinAgamA cirakALa TakI rahe evA upAya jyeA hateA; jemAM tene ghaNI saphaLatA maLI hatI. eTale A vAcanA bahu ja mahattvanI lekhAya che. A skudila ane A nAgArjuna e vAcaka vaMzanA prasiddha vAcanAcA che. (jue pR. 186, 187) A skaMdilasUrie mathurAmAM uttarApathanA jaina zramaNAne ekaThA karI vIra sa0 830 thI 840 sudhImAM cAthI AgamavAcanA karI hatI ane sarvAnumate taiyAra thayela pArTane pustakarUpe lakhyuM hatA. A kArya mAM Arya ja bu ane A himava tanA pUro sahayoga hatA. A vAcanA mathurAmAM je sthAne thaI te sthAna Page #410 -------------------------------------------------------------------------- ________________ nevIma] devAna dari 301 Aje ceArAthI maMdira tarIke prasiddha che. temAM Aje upa viveka gaNI pratiSThita A ja khUsvAmInI pAdukA visajamAna che. mA A. nAgArjunasUrie valabhImAM dakSiNApathanA jaina zramaNAne meLavI vIra sa. 830 thI 940 sudhImAM ceAthI mAtramavAcanA karI hatI ane sarvIsammata AgamapArTane pustakarUpe lakhyA hatA. A kAmAM Agovida ane A. mallavAdI vagerenA puro sahakAra hatA. A banne vAcanAnA AgamapAThAne paraspara meLavI temAMthI eka cAkkasa pATha karavAnu bAkI hatuM paNa tevA yoga maLyo nahIM eTale e kArya adhUruM rahyuM. teoe potapotAnA AgamapATha pAtapAtAnA ziSyAne ApyA ane e rIte A skaMdilanI vAcanA ane A. nAgArjunanI vAcanA ema be pAThe kAyama rahyA. A vAcanA A. siMhasUrinA svargavAsa tathA bauddhAcArya naMdanA parAjaya pachI ane valabhIbhaganI pahelAM thaI che. AthI ame ahIM vIra sa. 830 thI 840nI sAlavArI ApI che; te kharAkhara che. vaLI te samaye uttara bhAratamAM gupta rAjA hatA ane valabhImAM Adya zilAditya rAjA hatA, te rAjAe vidyAvyAsaMgI ane dharma premI hatA. eTale teonA rAjyakALamAM AvI vidyApravRttie thAya e bahu ja saMbhavita vastu che. A jinadAsamahattara A vAcanAne 'mAthurIvAcanA ' tarIke ALakhAve che. ( naMdIkSNa ) ka. sa0 A. hemacaMdrasUri lakhe che kejinvcnN ca duSSamakAlavazAducchinnamiti matvA bhagavadbhinagAjuna - skaMdilAcAryaprabhRtibhiH pustakeSu nyastam // ( yogazAstra pra0 3, zlAka 120 nI TIkA ) A. malayagirijI tathA maheApAdhyAya vinayavijayajI jaNAve che ke--A skaMdile ' mAthurIvAcanA ' karI ane A viSegaNI kSamAzramaNe 'valabhIvAcanA' karI. A ceAthI vAcanA ane pAMcamI vAcanAne anulakSIne lakhyu hAya ema sabhave che. Page #411 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 392 jaina paraMparAne ItihAsa [ prakaraNa A sivAya paM. vijayavimalanI "gacchAcAra TIkA" ane himavaMta therAvalI' mAM paNa A vAcanA ullekha maLe che. A himavaMta-tharAvalInA ane saMskRta pATha che ke - "A0 skaMdila, je uttara mathurAnA vatanI jenadhamI brAhmaNa megharatha ane rUpasenAnA samaratha nAme putra hatA. temaNe brahmadvipI. zAkhAnA A0 siMhanA upadezathI vairAgya pAmI dIkSA lIdhI ane anukrame AcArya pada prApta karyuM. ekavAra bAra varSane dukALa paDatAM ghaNuM jena zramaNoe vaibhAragiri upara ane kumAragiri upara jaI anazana karyuM. AthI jinapravacananA AdhArabhUta ekAdazAMgIne viccheda thayAne prasaMga Ubhe the. eTale A skaMdilasUrie vi. saM. 153 mAM uttara mathurAmAM zamaNusaMdha meLavI pitAnA gurubhAI A0 madhumitra, tenA ziSya A0 gaMdhahati vagere 125 sthavironA sahakArathI ekAdazAMgIne vyavasthita karI. A ja samaye A0 gadhahastio aMge para niryuktine anusaratAM vivaraNa banAvyAM, ane pote racela 'tatvArthasUtra upara 80000 kalekanuM mahAbhASya racyuM. temane traNa pUrvanuM jJAna hatuM. A vAcanA "mAghurIvAcanA" tarIke oLakhAya che. mathurAnA osavALa zrAvaka polAke A aMge vivaraNa ane gaMdhahasti mahAbhASya tADapatra upara lakhAvI munione vAMcavA mATe ApyAM, A0 skaMdilasUri vi. saM. 200 mAM mathurAmAM ja anazana karI svarge gayA." A lakhANa uparathI A skaMdilasUrinI jIvanI upara sAre prakAza paDe che. temaNe AgamavAcanA karI, e te aitihAsika satya che paraMtu AmAM ApelA saMvate vikamanA che? guptanA che ? ke anyanA che ? te samajAtuM nathI. brahmadvipazAkhAnA A0 siMhane temanA dIkSAguru batAvyA che, kintu "kalpasUtranI sthavirAvalImAM 33. A siMhasUri, 34. zrAvakagetrIya A0 dharmasUri ane 35. A saMDilyasUrika ema paraMparA che. eTale teo te A siMhanA vidyAzaSya hAya, e banavAjoga che. A zloka phIvAdanA" , vivaraNa Page #412 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 393 trevIsamuM ] A devAnaMdasUri Aa madhumitra, A gaMdhahasti ane gaMdhahati bhASyane itihAsa Aje aMdhArAmAM che. A zIlAke "AcArAMgasUtranI TIkAmAM zastrapariNA upara gaMdhahasti vivaraNa hovAne ulekha karyo che paraMtu te saMbaMdhe paNa vizada ullekha maLatuM nathI. A skaMdilane samaya yugapradhAnanA yaMtra pramANe vIranI navamI sadIne pUrva bhAga nakkI ja che. eTale A lakhANanI keTalIka vAte gaMbhIra ciMtavana mAgI le che. A dareka ulekhanuMtAraNa e ja nIkaLe che ke rinirvANa saM. 830 thI 80 sudhImAM A0 skaMdila ane A0 nAgArjune cethI AgamavAcanA karI, aMge vagerene pustakArUDha karyA hatAM. valabhIbhaMga : valabhIbhaMganA ullekhe judA judA graMthamAM nIce pramANe maLe che. 1. adipavA vastrahINo gAthA, prabhAvaka caritranA vijyasiMhasUri prabaMdhanA zloka 81-82, ane tapagaccha paTTAvalI vageremAM lakhyuM che ke vIra saM. 845mAM valabhIne bhaMga thaye. 2. prabaMdhaciMtAmaNi prakAza pAMcame, purAtanaprabaMdhasaMgraha, dussamakAlazramaNasaMghathayaM avasUri, gAthAsahastrI vageremAM ekeka gAthA che ke vikrama saM. 375mAM valabhIbhaMga thaye che. 3. caturvizatiprabaMdha yAne prabaMdhakezanA malavAdiprabaMdhanA leka da6mAM lakhyuM che ke vi. saM. 375mAM valabhIbhaMga thaye. ( 4 tIrthakalpanA satyapura tIrthakalpamAM pATha che ke vi. saM. 845mAM gajanIpati hamIranA sainya valabhI bhAMgI, zilAdityane mAryo. valabhIbhaMga mATe upara lakhyA pramANe 4 sAlavArIe maLe che. je ke sAmAnya itihAsapremI te A ullekhane vAMcI, bhramamAM paDe tema che. kAraNa ke vi. saM. 375 te valabhIbhaMganuM nahIM kintu valabhIrAjyanuM prAraMbha varSa che. vaLI maitrakavaMzanA dareka zilAditya vi. saM. pa73 pachI ja thayA che. A sthitimAM 50 Page #413 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 394 jaina paraMparAne ItihAsa [ prakaraNa uparanA ullekha mATe zaMkA paDe e svAbhAvika che eTale te te sAlavArIone pramANapUrvaka nakkI karavI joIe. e cakkasa vAta che ke AbugirinI taLeTImAM rahela caMdrAvatI uttara taraphathI AvatA dareke dareka humalAonuM balidAna banI che, eTale te ghaNIvAra vasI che ane ghaNIvAra bhagnAvazeSa banI che. valabhI mATe paNa evuM ja che. valabhI anekavAra saurASTranI rAjadhAnI banI che, samudramArge paNa dhIkatuM baMdara banI che. eTale zatruo saurASTra para caDI Ave tyAre vizeSata: valabhIne ja nAza karatA hatA. AvI rIte valabhIe aneka janma-maraNa karyA che. uparanI judI judI sAlavArInA AMkaDAo paNa e vAtane Teke Ape che. eTale ApaNe ItihAsanA AdhAre tene ja vicAra karIe. 1. pahelA ullekha pramANe vIrasaMvata 845mAM valabhIbhaMga thaye. eTale eka varSagaNita pramANe vi. saM. 435mAM ane bIjA varSagaNita pramANe vi. saM. 375mAM valabhIbhaMga thaye, ema nakakI thAya che. A sauthI pahelA valabhIbhaMganI sAlavArI che. jaina itihAsamAM kSatrapakAlIna eka zilAditya rAjAnA ane vi. saM. 84pamAM valabhIbhaMga thayAnAM sUcane sthAne sthAne che. jaina lekhake A ghaTanAne khAsa ullekha che. eTale e ghaTanA kalpanArUpa nahi kintu khUba mahatvavALI etihAsika che, e nirvivAda vAta che ane ItihAsanI amuka meghama vAte tenI pUraka bane che, eTale ApaNe have itihAsanAM pAnAM paNa UkelIe. prAcIna kALamAM dakSiNa kAThiyAvADanuM nAma saurASTra, uttara kAThiyAvADa tathA uttara gujarAtanuM nAma Anarta ane dakSiNa gujarAtanuM nAma aparAMta maLe che. te samaye valabhIne pradeza saurASTramAM ja sAmela manAtuM hatuM, je pradezanuM bIjuM nAma vaLAMka (vALAka) paNa maLe che. itihAsa bole che ke prAcInakALamAM yAdavee, vikama pahelAM Page #414 -------------------------------------------------------------------------- ________________ trevIsamuM] A devAnaMdasari 395 mo, zuge, bekitrayAnA yavane tathA IrAnI zAhie, vikama pachI gardabhilee, vi. saM. 135 thI 445 sudhI kSatrapa tathA trikuTee, saM. 44pa thI pa60 sudhI guptAe, saM. 155 thI 825 sudhI valabhIvaMzI maitrakee ane tyAra pachI pratihAra tathA cAvaDA vageree gujarAta-saurASTra para zAsana karyuM che. kSatrapane saLaMga ItihAsa maLatuM nathI, teonI rAjadhAnI saMbhavataH pahelAM ghUmalImAM ane pachI ujajainamAM haze. teo sUbe nImI kAThiyAvADa para hakumata karatA hatA, ema giranAranI khaDakane lekha jaNAve che. kSatrapanA sikakAo paranA AMkaDAo tathA khitAbenA AdhAre teonI sAlavArI tathA rAjyataMtranakkI karI zakAya che. te A pramANe - caSTanavaMzI kSatrape zaka saM. 198 sudhI bahu baLavAna hatA, kemake rudrasena bIjA sudhInA dareka kSatrapa rAjAo pitAne "mahAkSatrapa" tarIke oLakhAve che. teo zAke 18 thI 240 sudhI nabaLA paDyA ane bIjAnA khaMDiyA paNa banyA hatA, kemake te daramyAna thayela vizvasiMha, tene bhatrIjo bIje vizvasiMha, tene kAkAI, bhAI bIje rudrasiMha ane tene putra yazadAmA pitAne mAtra kSatrapa" tarIke saMbodhe che. zAke 243 thI 310 mAM thayela kSatrape punaH baLavAna banyA che, kemake svAmI rudradAmAne putra trIje rudrasena ane svAmI satyasenane putra e rudrasena pitAne mahAkSatrapa tarIke jAhera kare che. jo ke A chelA rAjAo kSatrapa hatA paNa teo caSTanavaMzanA sIdhA vArasadAra na hatA. temanA rAjyanI sarahada nAnI banI gaI hatI, AthI anumAna thAya che ke te pahelAM kSatraparAjyanA vibhAge thaI gayA haze athavA bIjAoe teonA pradeze bAvyA haze paNa teo svataMtra hatA eTale "mahAkSatrapa" lakhAtA hatA. cethA rudrasenane bhANeja siMhasena ane skaMda zAke 310 pachI saurASTranA rAjA thayA che paNa teo guptasamrATa samudragupta ane bIjA caMdraguptanA khaMDiyA banI gayA hatA. Page #415 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 396 jaina paraMparAne itihAsa [prakaraNa trikuTaka rAjAonI rAjadhAnI junera pAse trikuTa nagaramAM hatI. teoe vi. saM. 305nI Ase zudi 1 (tA. 26-8-249) thI vaikuTasaMvata calAvyo che, jenAM bIjAM nAme kalayurIsaMvata ane cedIsaMvata paNa che. trikuTakavaMzanA pahelA rAjA Izvaradatta saurASTra para caDhAI karI, tyAM potAnI sattA sthApI hatI paraMtu mahAkSatrapa bIjA rudrasene tene hAMkI kADhayo hate. vaLI tenA vaMzaje samaya jatAM kSatranI paDatIne lAbha laI dakSiNa gujarAtane ghaNe bhAga dabAvI tyAM sudhI pitAnuM ekachatra rAjya sthApI dIdhuM hatuM. tyAra pachI paNa teonA hallA cAlu rahyA ane kSatrapa vadhu ne vadhu nabaLA paDatA gayA. guNavaMza vikramanI cothI sadInA chellA bhAgamAM madhya hiMdamAM sattA para Avyo. teNe paNa vi. saM. 376 kA. su. 1 thI gusaMvata calAvyuM che, jenuM bIjuM nAma valabhIsaMvata paNa che. kemake Adya zilAditye paNa te ja sAlamAM valabhInuM rAjya sthApyuM hatuM samrATa samudragupta pachI tene mATe putra rAmagupta gAdIe AvyuM hatuM paNa te tene kedI banya, chUTI AvyuM ane rAjakhaTapaTane bhega banI mRtyu pAmyuM. eTale tenI pachI tene bhAI caMdragupta rAjA thaye ane teNe rAmaguptanI patnI dhruvasvAmInI sAthe lagna karyuM. - (nATayadarpaNa, devIcaMdragupta, mujamala tavA rikha, sane 148 junanuM vizAlabhArata) mahArAjA caMdraguptanA alAhAbAdanA kIrtistaMbhamAM varNana che ke-teNe gerakhapura, kAzI, baMgALa, bihAra, rajapUtAnA, mALavA ane dakSiNanI kAMcI sudhI pitAnI ANa vartAvI hatI vagere. AthI spaSTa che ke teNe gujarAta saurASTramAM pitAnI ANa vartAvI hatI, paraMtu teNe saurASTra upara be vAra caDAI karI hoya ema lAge che. te kumAra hatA tyAre teNe pitAnA pitAne rAjya vadhAravAmAM khUba madada karI hatI. teNe te daramyAna guma saM. 60 Page #416 -------------------------------------------------------------------------- ________________ trevIsamuM] A devAnaMdasUri , 397 lagabhagamAM bharUcathI samudraraste saurASTramAM AvI tyAM guNarAjyanI ANa vartAvI, paraMtu A AjJApAlana zeDAM varSo ja cAlyuM hoya ema lAge che. kemake mAlavAnA yodheyo ane saurASTranA kSatrapie pharI pitAnuM mAthuM UMcuM karyuM hatuM. eTale ja rAjA caMdragupta mahArAjA thayA pachI gupta saM. 70 lagabhagamAM mALavA gujarAta ane saurASTra upara pharI caDAI karI tyAnAM rAjavaMzane harAvI tyAM pitAnA sUbA mUkyA hatA. A rIte teNe be vAra caDAI karI hoya ema lAge che. guptavaMza nabaLe paDatAM gupta saM. 180 lagabhagamAM senApati bhaTTArkane mitravaMza saurASTranI rAjasattA para Avela che. | gujarAtanA cAlu ItihAsamAM kSatrapakAlIna paristhiti upara pramANe varNavI che. have temAM valabhInA zilAdityanuM sthAna kyAM che te tapAsIe. - kSatrapa rAjA yazadAmanA samaye kSatrapavaMza nabaLe paDyo hate, trikuTanA hallAe avAranavAra cAlu ja hatA. A takane lAbha laI Adya zilAditye valabhImAM pitAne pagadaMDo jamAvyuM tenuM puNya pAdharuM hatuM ane kudarata anukULa hatI, eTale valabhIne rakSaka rAjA kanakasenane vaMzaja marI gayuM ane te valabhIne rAjA banya. teNe pitAnI bena bharUcanA rAjAne ApI hatI, eTale tenA taraphathI tene pUrI madada maLI hatI. A rIte te nAnI uMmaramAM saMbhavata: vi. saM. 375 mAM rAjA thaye hoya ema lAge che. valabhIsaMvatanI zarUAta te sAlathI ja lekhAya che, tenuM kAraNa AvI keI khAsa ghaTanA ja haze. zilAditye pitAnuM rAjya kunehathI calAvyuM hatuM. gupta saM. 6mAM yuvarAja cadragupta saurASTramAM AvI valabhI bhAMgyuM ane zilAdityane mArI tenA putrane khaMDiye rAjA banAvyo. A ghaTanA vIra saM. 845, vi. saM. 435, gupta saM. 60, zAke 300mAM banyAnuM mAnI zakAya. kSatrapa rudrasene caMdraguptanI AjJAne mAna ApyuM nahi. AthI cadragupta mahArAjA thayA pachI pharI caDhAI karI. mALavA gujarAta Page #417 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 398 jaina paraMparAnA itihAsa maiM prakaraNa ane saurASTrane jItI pAtAnA rAjya sAthe joDI dIdhAM. A ghaTanA vi. saM. 445 zAke 310 gupta sa. 70 pachI anI haze ema manAya che. A rIte rAjA zilAditya ane valabhIbhaMganI ghaTanAonA itihAsa sAthe pUro meLa maLI rahe che. Adya zilAdityanA pitA rAjA na hatA ane tenA putra paNa rAjA banI zakayA na hatA. eTale tenI ghaTanA agAdha itihAsamAM chupAI rahe, e saMbhavita che. chatAMya tenA vizvanIya itihAsa upara pramANe maLI rahe che, te itihAsapremI mATe khuzI thavAnI bInA che. eTale vIra sa. 845mAM valabhIbhaMga thayo, e sAlavArI sAcI che. sauthI pahelAM A valabhIbhaMga che. A aitihAsika vastu mAtra jaina graMthAmAM surakSita jaLavAi rahI che ane te itihAsamAM eka navA prakaraNanA Umero kare che. have valabhIbhaMganI khIjI sAlasAlavArIAnA vicAra karIe. 2-~~-khIjA ullekha pramANe vi. saM. 375mAM valabhIbhaMga thaye che. vi. sa. 375 ke vi. saM. 435 A sAlavArIAnA vIra sa. 845 mAM samAveza thaI jAya che. vIrasavata ane vikramasaMvatanI vaccenA AMtarAmAM je 60 varSanA phka che, tene lIdhe ja A be sAlavArIe UbhI thAya che. eTale A bIjo ullekha paNa uparanA ja sUcaka che. 3----trIjA ullekha pramANe paMcavinnivaskare pAThathI vi. sa 375 mAM valabhIbhaMga sUcavye che, jenA vIra saM. 845 vALI ghaTanAmAM samAveza thaI jAya che. ahIM koI vidvAna vi. saM. 573 mAM valabhIbhaMga thayA, evA artha kare che, je aMjAmAM yAte pati: e nyAye kharAbara nathI. chatAMya kalpanA khAtara athavA 'ToDa rAjasthAna" nA ullekha pramANe A varSAkane sAcA mAnIe te eTaluM kalpI zakAya ke te arasAmAM guptavaMza ane valabhIvaMzanI rAjyakrAMti thaI haze. Page #418 -------------------------------------------------------------------------- ________________ vezamuM ] A0 devAnaMdasUri 399 4-2thA ullekha pramANe vikrama saM. 845 mAM valabhIbhaMga thayuM che. A ghaTanA prasiddha che. raMka vANiyAnI putrInI kAMsakInA kAraNe A valabhIbhaMga thayela che. A prasaMge zramaNa saMgha tyAMthI nIkaLI prabhAsapATaNa, bhinnamAla, meDherA, kAsaddhaha (kAnaMdrA) hArIja vagere sthaLe cAlI gaye hatuM ane valabhInI jinapratimA ene paNa tyAM pitAnI sAthe laI gaye hate. cInI yAtrI yuenasvAMga vi. saM. 75 pahelAM bhAratamAM AvyuM hatuM, tyAre saurASTramAM jaina, bauddha ane zanAM hajAro maMdire hatAM ane valabhImAM seMkaDe maMdire hatAM, ema te lakhe che. A maMdira ane valabhIne vi. saM. 845 mAM nAza thaye che ane tyAra pachI valabhI pitAnI te pUrva jAhejalAlIne pharI meLavI zakI nathI. alaberanI vi. saM. 1088 mAM lakhe che ke-siMdhanA arabI rAjA hazAme Igna amarUala taghalakhIe pitAnA senApati amarUbIna jamAlane dariyAI raste mekalI vi. saM. 814mAM kAThiyAvADanA jainatya khUNe AvelA baraDa upara caDAI karI hatI, jemAM tenI hAra thaI hatI. pachI vi. saM. 83ra mAM raMka vANiyAnI zikhavaNIthI baraDa upara pharI halle karyo hate. ane valabhIne sara karyuM hatuM. jo ke tene jaya maLe paNa acAnaka rogacALo phATI nIkaLavAthI tenA sainyane nAza thayela hatuM. tyAra pachI teNe gaMdhAra upara paNa caDhAI karI hatI. je ke ahIM baraDa zabda ghUmalIne pradeza samajAya che kintu vidvAne mAne che ke A baraDa te ja valabhI che, jene vi. saM. 834 lagabhagamAM Arabene hAthe nAza thaye che. ItihAsamAM ullekha che ke, bhinnamAlanA pratihAra rAjA nAgAvaloke paNa vi. saM. 813mAM lATanA rASTrakuTa rAjA karkane mAryo che. A samaye paNa saurASTra kAThiyAvADamAM rAjyakrAMti thaI che. saurASTra cAvaDAonA hAthamAM AvyuM te pahelAM bhinnamAlanA pratihAronA hAthamAM hatuM. Page #419 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 400 je paraMparAne itihAsa [ prakaraNa ' A rIte vi. saM 845 mAM valabhIne bhaMga e aitihAsika bInA che. Aje jUnA TIlAo najare paDe che ane tenI vacamAM tyAM Aje navuM valabhI vidyamAna che. cetyasthiti: vIrasaMvat 882 mAM citya sthiti thayela che. eTale jenA munioe vi. saM 7ra mAM vanavAsa baMdha karI vastIvAsane svIkAra karyo che.. " ApaNe jANIe chIe ke caMdrikulanA A svAmI samatabhadrajIe vanamAM rahevAnuM zarU karyuM hatuM. sAthe sAthe nAgendra, caMdra, nivRtti ane vidyAdhara kulanA bIjA zramaNe paNa vanamAM rahevA lAgyA hatA ane tyArathI vanavAsIgaccha cAlu thaye che paraMtu samayanI viSamatAthI vanamAM rahevAmAM ghaNuM aDacaNa UbhI thavA lAgI. sajAonAM bhayaMkara yuddho, bArabAra varSonA dukALe AhAra-pANInI durlabhatA, paThana-pAThanane aMtarAya, zratane hAsa, sAmarthyane abhAva, lekanI aprIti ane saMghanI astavyastatA ItyAdi hAnikAraka prasaMge AvI paDyA. AthI mRtadharee gaMbhIra vicAra karI zrAvakenI vastImAM nahIM kintu maMdira pAsenA upAzrayamAM UtaravAnI maryAdA cAlu karI. A maryAdAne prAraMbha vIra saM. 882 vi. saM. 47mAM thayela che. jo ke munio tyAre vanane badale caityavasatImAM mAtra UtaratA hatA kintu tyAM sthAna pati banIne rahetA na hatA. teo tyavasatImAM UtaravA chatAM viharaka eTale satata vihArI hatA. samayanA pravAhamAM e maryAdAmAM paNa zithilatA AvI ane keTalAeka munioe caityavAsa apanAvyA. vIranirvANanI bAramI eTale vikramanI AThamI sadInA aMta sudhImAM te e caityavAsa sarvathA vikAra pAmI gharavAsa je banI gayo. - A haribhadrasUri munionA caityavAsanuM citraNa Ape che ke-AdhAkamI ahAra, sacittagrahaNa, traNa vAra bhejana, vigaI Page #420 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 401 trevIsamuM ] - A devAnaMdari grahaNa, mukhavAsane zekha, paDilehaNane tyAga, palaMga, jeDA, vAhana zastro, tAmrapAtre rAkhavAM, pratimAnI rakSA mATe pUjA, camatkArika jinapratimAonI bhakti; saMsAra sukha mATe tapasyA, hajAmata karAvavI, prasaMge Aghe, muhapatti rAkhavAM; ekAkI paribhramaNa, caityavAsa; maThavAsa; pUjApravRtti, devadravyabhakSaNa derAsara karavuM; upAzraya kara, snAna, vilepana zobhA, sugaMdhI dravyane zekha gAmanI mamatA jJAtine Agraha; strInAca jo strIone saMsarga, tiSa, nimitta, vaidaka, maMtra, taMtra, rAjasevA, nIcane madada karavI; suvahita sAdhunI niMdA tene dharmopadezane niSedha zAsananI prabhAvanA mATe laDAI-jhagaDA; kuLamaryAdA toDavAnI uzkeraNI karavI; bhayanI vAte strIne sparza yuktithI dhanasaMgraha; kharIdelA celAe rAkhavA; prabhAvanA mATe beTAM anuSkAne zAstrAdhAra vagaranAM tape ujamaNunI vidhi karavI, maraNanA kAmamAM prabhupUjA, mRtadravyagrahaNuM, paisA mATe zrAvake pAse AgamanuM vyAkhyAna; muhUrta batAvavuM, yajJapUjA, gotrajajhAraNa, samyaktvane vecavuM vyAkhyAnamAM strIo pAse pitAnA guNa gavarAvavA; ekalI puruSa sabhAmAM sAdhvIonuM vyAkhyAna karavuM vagere vagere. - ' ( saMbadhaprakaraNa-guruadhikAra-gAthA pa7 thI 73) jo ke eka tarapha A bhayaMkara caityavAsa vyApI gayo hato, paraMtu bIjI tarapha pavitra zramaNaparaMparA paNa cAlu ja hatI. ItihAsa A zuddha paraMparAne "viruka" tarIke oLakhAve che. " A0 zrI vimalacaMdrasUri, A. zrI vIragaNi, A. utanasUri, A. jasadevasUri, A. pradyumnasUri, A. mAnadevasUri, A. devasUri, u. aMbadeva, A. municaMdrasUri, A. nemicaMdrasUri sela vagere AcAryo viharuka ane zuddha saMyamI tarIke prasiddha che. A zuddha paraMparAnI deravaNIthI ghaNA caityavAsIoe kiyedvAra karI zuddha mAga svIkAryo che. samaya jatAM A zuddha paraMparAmAM - juo prabhAvaka caritra, mahAvIracariyuM, uttarAdhyayanasUtravRttiprazasti vagere. Page #421 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 402 jaina para parAnA tahAsa [ prakaraNa paNa vikRti thavAnI ghaDI AvI pahAMcI hatI, kintu A. zrIjagatacadrasUrie ane tyArabAda A. zrIgmAna vimalasUrie sAvadhAna rahI kriyAhAra karI zuddha paraMparAne avicchinna rAkhela che. amane te lAge che ke, digambara munioe paNa vi. saM. 472 mAM vanavAsa cheADI nisihiyAjImAM rahevAnuM zarU karyuM haze temAM paNa vikRti thatAM caityavAsanI asara thaI che ane vi. saM. 1219 pachIthI maDhavAsa cAlu thayA che. temAM A maThavAsIAnuM nAma laTTArakajI che. digambarAmAM zuddha para parA cAlu rahI nahIM, tethI temAM kriyAddhAra karanAra koI nIkaLyuM nahI. eTale Aje te samAjamAM avicchinna zramaNupara'parA rahI nathI. A rIte jaina muniomAM vi. saM. 47 thI vanavAsa adha thayA che, caityavasatImAM rahevAnu cAlu thayuM che. ane sa', 780 thI caityavAsa pravA che. caityavAsa vi0 sa'0 1285 thI sadaMtara baMdha che ane jaina munie mAtra upAzrayamAM Utare che. udayagiri-guphA vidizA ( bhIlsA )thI 4 mAIla dUra udayagiri che, temAM jaina guphAo che. vIzamI guphAmAM vIra sa. 891nA zilAlekha che:+ ke--bhadrA zAkhAnA A. goza nA ziSya muniza kare ahIM gupta sa. 106mAM bhagavAna prArzvanAthanI pratiSThA karAvI che. ( lITa ' gupta " abhilekha, pR. 258, A graMtha pR. 77) + A graMthanA pRSTha 346mAMA phakarA chapAye che temAM vIra sa. 651 te sthAne vIra sa. 891 samajave, Page #422 -------------------------------------------------------------------------- ________________ prakaraNa covIzamuM A vikramasUri zrIdevAnaMdasUrinI pATa upara A. zrIvikamasUri thayA che. temanuM kaMI paNa caritra maLI zakatuM nathI. "vIravaMzAvalI"mAM ullekha che ke temaNe dhAMdhAra dezanA gAlA nagaramAM paramAra kSatriyane upadezI jenadhamI banAvyA hatA. A arasAmAM eTale vikramanI thI pAMcamI sadImAM A zivazarmasUri, A caMdraSi mahattara, saMghadAsagaNuM mahattara, dharma senagaNuM mahattara, dharmadAsagaNuM mahattara, jinadAsagaNuM mahattara, A0 vimalacaMdrasUri, paMDita caMDa vagere prabhAvake thayA che. saMbhava che ke A skaMdilasUri ane A0 devadhigaNInI vAcanAonA madhyakALanA A graMthakAre che. A zivamasUri A AcAryo daSTivAdanA bIjA pUrvanI pAMcamI "cavaNavatyunA cethA "kammapaDiprAbhUtamAMthI uddharIne karmaviSayaka kammapaDi zAstra racyuM che, je karmaviSayane prAcIna graMtha che, enAM viSayanirUpaNanI gUMthaNa ajoDa che. prAcIna kALanA zvetAMbara AcAryo ane digambara AcAryo A graMthane pramANu kaTine mAne che. tenuM pramANa 475 prAkRta gAthAnuM che. pachI AcAryoe tenA upara bhASya, cUrNi ane TIkAonI racanA karI che. A sivAya temaNe e ja kammapaDipAhuDanA AdhAre pAMcame zataka nAmane karmagraMtha nAme banAvyo che, je 111 gAthA pramANa che. Page #423 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 404 jaina paraMparAne ItihAsa [ prakaraNa pachInA AcAryoe tene paNa bhASya, cUrNi ane TIkAo vaDe vadhu supAkya banAvyuM che. A AcArya vikamanI pAMcamI sadImAM thayA che. A caMdraSi mahattara: A caMdraSi mahattare pUrvakRtanA AdhAre "paMcasaMgraha" graMtha banAvyA che, jemAM 1. zataka, 2. saptatikA, 3. kaSAyaprAkRta, 4. satkarma, ane pa. kamaprakRti; ema pAMca vastuone saMgraha che, tethI tenuM nAma "paMcasaMgraha rAkhavAmAM AvyuM che. tenI gAthA 963 che, bhASA prAkRta che, 9000 lekapramANanI tenI TIkA paNa pite ja banAvI che. TIkAmAM pite "saptatikAne daSTivAdanA nicoDa tarIke oLakhAvI che. A AcAryane samaya vikamanI trIjIthI pAMcamI sadI manAya che. vAcaka zrIsaMghadAsagaNuM mahattara zrIsaMghadAsagaNIe gadya prAkRta bhASAmAM "vasudevahIDI banAvyuM che, jemAM kRSNa vAsudevanA pitA vasudevanuM caritra che. kathAsAhi tyamAM sauthI prAcIna ane AdhArabhUta A graMtha che, tene prathama bhAga maLe che. temaNe "brahakalpa" upara laghubhASya ga. 7600 ane kalpabhASyanA aMgarUpa manAtA paMcakalpa upara mahAbhASya gA. rapa74 racyuM che. A mahattara vikramanI cothI sadImAM thayA che. dharmasenagaNuM mahattara: zrIdharmasenagaNI mahattare "vasudevahIMDIne bIjo bhAga banAvyA che. saMbhava che ke teo zrIsaMghadAsagaNuM mahattaranA ziSya hAya ane gurujInuM adhUruM kAma temaNe pUruM karyuM hoya * vasudeva hIMDI, A0 haribhadrasurita tattvArthavRtti, saMsAdAvAnalastuti, digambarIya mahApurANa, jayadhavalA, kAdarI, kAdaMbarInI TIkA zrIpALa rAsa vagere ghaNuM grantha evA che ke jene banAvanAra guru-ziSya, vRddha-laghu ke, pitA putranAM yugale che. te darekamAM sauthI pahele vasudevahI DI haze, ema lAge che. Page #424 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 405 covIsamuM ] A vikramasuri A rAjarSi dharmadAsagaNuM mahattara: - vijayapuramAM vijayasena nAme rAjA hatuM. tene ajaya ane vijayA nAmanI rANuo hatI. vijayA rANIne sujaya nAme bhAI hatA ane raNasiMha nAme putra thayA. paraMtu A putrane janma thatAM ja ajayAe zokyanA dveSathI raNasiMhane mAtAthI jude karAvyuM. e vastunI jANa thatAM rAjA vijyasena rANI vijaya ane sujaye saMsAranI asAratA samajI bhagavAna mahAvIrasvAmI pAse dIkSA lIdhI. teo anukrame bhaNa-gane jJAnI thayA ane gaNI-mahattara banyA. rAjA vijayasenanuM nAma dharmadAsagaNuM mahattara, sujayanuM nAma jinadAsagaNI mahattA ane vijyAnuM nAma vijayazrI paDayuM. mAtApitAthI judo karAyela raNasiMhakumAra suMdara kheDUtane tyAM meTe thaye. bhagavAna pArzvanAthanI pUjA karatAM karatAM adhiSThAyakanI sahAyathI vijayapurane rAjA banya; kanakAvatI, kamaLavatI ane ratnAvatIne para ane putra parivArathI sukhI bane. ekavAra tene AkarI naitika kameTI AvI paDI, temAM te phasAI paDyo ane dharma vimukha banI anyAyI tathA pApamaya jIvana vItAvavA lAgyuM. rAjAnA trAsathI prajAmAM hAhAkAra macI gaye. A tarapha dharmadAsagaNuM mahattare avadhijJAna prApta thatAM pitAnA putra raNasiMhanA upakAra mATe prAkRta bhASAmAM "upadezamAlA" banAvI rAkhI hatI, je jinadAsagaNuM mahattarane kaMThastha hatI. jinadAsagaNuM tathA sAdhvIjI vijayazrIe vijayanagaranA udyAnamAM padhArI rAjAne nyAyI tathA dhamI banavAne upadeza ApI "upadezamAlAnuM adhyApana karAvyuM ane rAjA raNasiMha paNa upadezamAlAne mukhapATha karI pitAnI bhUlane pazcAttApa karate punaH dharmamArgamAM sthira thaye, zuddha samakitI ane daDha zrAvaka bane, keTaleka kALe kamaLavatInA putrane rAjA sthApI A0 municaMdrasUri pAse dIkSA laI muni banyA ane vizuddha cAritrane ArAdhI kALa karI devalekamAM devapaNe utpanna thaye. Page #425 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 46 jaina paraMparAne itihAsa prakaraNa raNasiMhanA putra ane prajAe paNa "upadezamAlAnuM paThana pAThana cAlu rAkhyuM ane e rIte "upadezamAlA" ciraMjIva banI. A upadezamAlAnI racanAne itihAsa che. dharmadAsagaNuM mahattare pitAnA putrane pratibaMdhavA mATe prAkRta pa44 gAthAmAM upadezamAlA banAvI che. temAM AcAranuM pratipAdana che, asarakAraka upadeza che, saceTa dalIle che, aneka aitihAsika duSTate che, "Ane abhyAsI anaMta saMsArI na hoya te dhama bane ja bane." evuM pratijJAvacana che. temAM graMthakAre pitAnuM nAma A rIte batAvyuM che- dhaMta-maNi-dAma-sasi gaya Nihi, payapaDhamakkharAbhihANeNa / uvaesamAlapagaraNamiNamo raiyaM hiaTThAe // 537 // dhaMta, maNi, dAma, sIsa, gAya, ane Nihi. A padenA pahelA akSare (ghavALa)thI taiyAra thatA nAmavALA munie hitabuddhithI A "upadezamAlA prakaraNa racyuM che. A sivAya gAthA 540 mAM paNa temaNe ghavANanir ema spaSTa pitAnuM nAma batAvyuM che. upadezamAlA" para A siddharSigaNIe, saM. 1238 mAM adhAvadhatIrthamAM A0 ratnaprabhasUrie ghaTTI, ane rAmavijayajIe TIkAo banAvela che. - dharmadAsagaNIjInA sattAsamaya mATe vidvAnomAM matabheda pravarte che. 1-TIkAmAM temane bhagavAna mahAvIra svAmInA hastadIkSita ziSya batAvyA che. tethI ke temane vIranirvANanI pahelI sadImAM mUke che. 2-temaNe upadezamAlAmAM guruupadezanA AdhAre upadezamAlAnI racanA, tIrthakara dayA (keI kALe) mekSa gayAnuM sUcana, traNa mekSamArga ane traNa saMsAra mArganuM pravacana, saMvijhapAkSikanuM varNana tathA vinayaratna, sthUlibhadramuni, siMhaguphAvAsI muni, maMgU Page #426 -------------------------------------------------------------------------- ________________ vIsamuM ! a.0 vikramasUri 407 sUri, vajasvAmI, kAlikAcArya vagerenAM dRSTAMte sUcavyAM che. tethI kaI temane vikramanI bIjI sadI pachI mUke che. 3-upadezamAlAmAM sUcavela kAlikAcArya ane dattano prasaMga tUramaNImAM banyuM che. A tramaNI te hUNasamrATa teramANanI rAjadhAnI pavUIyA ja hoya te te ghaTanA tyAM vikramanI pAMcamI sadI pachI banI che. samrATa teramANane e sattAsamaya che ane pU. zrIdevadhigaNInA vAcanAsahAyaka A0 zrIkAlikAcAryane paNa e vidyamAnatAkALa che. A rIte paNa A dharmadAsagaNIne sattAsamaya vikamanI pAMcamI sadImAM sthApa paDe che. ame A AcAryane pAMcamI sadInA AcAryo sAthe dAsAnta nAmonI samAnatAthI mUkyA che. upadezamAlAnI eka gAthA parathI paNa temanA samaya mATe kaMIka kalpanA karI zakAya che. temaNe pitAne paricaya gA. pa37 mAM ane pharIvAra gA. 540 mAM Ave che. Ama be vAra paricaya ApavAnuM kaMI kAraNa hovuM joIe. temaNe gA. 537mAM pitAnuM nAma sUcavavA mATe dhaMta maLi rAma rahi gaya ane bipi zabdo lakhyA che. A zabdamAM paNa kaMIka gaMbhIra Azaya hevAne saMbhava che. zuM emAM sAlavArI te nahIM ApI heya? evA gaMbhIra maharSionI racanAmAM evuM tattva chupAyuM hoya, te te banavAjoga che.+ eTale ApaNe e draSTie te zabdone ukelIe te temAMthI nIce pramANe AMkaDaH e sUjhI Ave che. 1. dhaMtarAma-aMdhArAmAM maNimAlA jevA. 2. paMta aAi 7 rAma =saM. pa71 + upadezamALAmAM 544 gAthAo che. tenA AdhAre mRtyujJAna jANI zakAya che. rAjAnI nekarI, paradezagamana, vyApAragamana, rega, yuddha, bAlakajanma, ane anazananA prasaMge keTaluM AyuSya che te jANI zakAya che. (dinazuddhi-dIpikAnuM pariziSTa "upadezamAlA-gAthA zakuna "). maNinA bheda-1. pArAga, 2. IndranIla, 3. marakata, 4. vairya, 5. lasaNiyA, 6 gamedha, 7. sphaTika ane bIjA bhede paNa maLe che. Page #427 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 408 jaina para parAnA itihAsa 3. vAna palli ya=sa. 815 4, dhaMta mani TrAma si=aMdhArAmAM maNi jevA caMdraguptanA. 5. gaya nidhi ( ya padama)=sa. (1) 98. 6. tti 25 8 nahi z=sa 981 [ prakaraNa A uparathI saM. 571, sa. 815, saM. 198 sa. 981 nA AMkaDAo maLe che. di te vikrama, maurya, gupta ane vIranirvANa saMvatanA AMkaDAe hoya to dharmadAsagaNInA sattAsamaya vikramanI pAMcamI-chaThThI sadI Ave che ane e kalpanA sAcI hoya te temane bha. mahAvIrasvAmInA saMtAnIya A. zrI vIrasUrinA ziSya-praziSTha mAnI zakAya. jinadAsagaNI mahattaraH A jinadAsagaNI mahattara A. dharmadAsagaNInA saMsAra pakSe sALA ane munipakSe gurubhAI che. rAjA maNisaMhane temaNe ja upadezamALA ApI che. prasiddha cUrNikAra jinabhadragaNI mahattara AmanAthI judA che. A vimalacaMdrasUri: A. zrIvajasenasUrinA paTTadhara ziSya nAgendrasUrinA nAgeMdragacchamAM A. rAhunI pATe A. vijayasUri thayA ane temanI pATe A. vimalaca drasUri thayA che. teo pU`dhara hatA. temaNe 'paumariya' ane 'rivasariya" nAmanA caritragraMthA banAvyA che. ekamAM rAmAyaNanu ane mIjAmAM mahAbhAratanuM vastudarzIna che. ene jaina 2 mAcaNa tathA jaina mahAbhArata kahIe te cAle. bannenI bhASA prAkRta che, racanAzailI suMdara bhAvavAhI ane padyakhaMdha che. A. udyotanasUri 'kuvalayamAlA'mAM tenI prAkRta racanA para prazaMsAnAM puSpa veratAM sApha kahe che jArAsiyaM vimalaMko, vimalaM ko tArisaM lahadda atthaM / amayamadhyaM ca sarataM, sarasaMciyaM jassa // pAiyaM Page #428 -------------------------------------------------------------------------- ________________ covIsamuM] A. vikramasUri 409 zrIvimalokasUrie je vimaLayaza meLavya, tevA vimaLayazane bIjA keNa meLavI zake ? kAraNa ke temanuM prAkRta sAhitya prakRtidyotaka che, svarathI gUMtheluM che, madhura sUravALuM che; sarasa che, amRtamaya che, amadamaya che. vimalAMkanA vimalayazane bIje kaI na meLavI zake te zazAMka zene meLavI zake ? kharekhara temanI racanA zailI vimaLatAvALI che. temanA be graMthamAMne "paumacariyaM" upalabdha che, je dazahajAra kalekapramANa che, bahu prasiddhi pAmyA che ane chapAI paNa gaye che.* * AcAryazrIe "paumacariyaMTamAM pitAne pazciya nIce pramANe Akhe che - "paMceva ya vAsasayA, dusamAe tiisvrissNjuttaa| vIre siddhimuvagae, tao NibaddhaM imaM cariyaM // 103 // gahanAmAyario, ssmy-prsmyghiysmbhaao| vijao a tassa sIso, nAilakulavaMsanaMdiyaro // 117 // sIseNa tassa raiyaM, rAhavacariyaM tu sUrivimaleNa soUNa puvvagae, nArAyaNasIri-cariyAI // 118 // viranirvANa saM. 530mAM "paumacariya" racyuM. nAgilakuLamAM svazAstra ane parazAstranA jJAtA A0 rAhUsUri thayA, temanI pATe A vijayasUri thayA, temanA paTTadhara vimalasUrie pUrvemAM rahela vAsudeva vagerenAM caritro sAMbhaLI A "rAghavacaritra" banAvyuM. ahIM AcAryazrI potAne samaya vIranI chaThThI sadImAM batAve che. jyAM graMthakAra pote ja A spaSTa samayanirdeza kare, tyAM koI jAtanI zaMkAne sthAna rahetuM ja nathI paraMtu nAgilakula vIra * isake sivAya prAkRta 'paumacariya' kI racanA jitanI sudara svAbhAvika aura ADambara rahita hai, utanI ( A. hariSeNake) 'papracarita kI nahIM hai| (zrIyuta nAthurAma premIkA 'jaina sAhitya aura itihAsa * BH 276) - + p. harmana jekebI saMpAdita A vimalasarinuM paumacariyuM bhAvanagaranI jainadharma prasAraka sabhAe chapAvyuM che. Page #429 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 10 jaina paraMparAne itihAsa prakaraNa saM. 600 pachI sthApAyuM che. te pachI vIra saM. 530mAM te kuLamAM A AcArya thayA che e bane ja kema? eTale ke temane samayanirNaya ghaNuM saMzodhana mAgI le che. teo vikramanI pAMcamI sadI daramyAnakALanA AcArya che. teo pUrvadhara che ane pUrvadharane kALa vi. saM. 50 sudhI che. eTale teo vi. saM. 190 pahelAM thayA che, e nirvivAda vAta che. ame te temane vivAdagrastakALanA kAraNe bIjA vivAdagrastakALavALA AcAryo sAthe ahIM mUkyA che. Ava zrIvimalasUrinAM prAkRta "paumariya" tathA "harivaMzacaricaMnA AdhAre digambarAcArya raviSeNe vi. saM. 634mAM saMskRtamAM prAkRtanA ja saMvardhita anuvAda jevuM aDhAra hajAra zlekanuM padmacarita, tyArapachInA thoDAka varSomAM thayela digambara mahAkavi svayaMbhU tathA tribhUvana svayaMbhUe apabhraMzamAM "paumacariya" ane harivaMzacariyuM, tathA kasa. A0 hemacaMdrasUrie saMskRtamAM triSaSTizalAkApuruSacaritra antargata "rAmacaritra" tathA "neminAthacaritra" banAvela che. eTale ke A0 vimalasUrinI racanA bahu pramANa bhUta ane AdhArabhUta manAya che. saM. 2pamAM caupannamahApurisIriyaM daza hajAra lekapramANanA kartA nivRttikuLanA A0 mAnadevasUrinA ziSya A0 vimalamati apanAma A0 zIlAcArya hatA. A A0 vimalasUrithI judA che. paMDita caDa: paMDita caMDa mahAna vidvAna hatuM. teNe prAkRta vyAkaraNa" banAvyuM che, je prAkRta bhASAnAM dareka vyAkaraNamAM sauthI prAcIna che ane ghaNuM ja nAnuM che. temAM temaNe apabhraMza bhASAnuM svarUpa paNa batAvyuM che. Do. viMTaranItsa, Do. leyamena vagere A vimalasarine vIra saM. 530mAM vidyamAna havAnuM mAne che. Do. kItha, Do. bulahara vagere A AcAryane IsvIsananI 7mI sadImAM vidyamAna hovAnuM mAne che. "rAmacarie saMskRta rela che. e Page #430 -------------------------------------------------------------------------- ________________ covIzamuM ] A vikramasUri 411 A vidvAnanA samayanirNaya mATe paNa vidvAnomAM matabheda che, DaoN. hAna le to 5. caMDane I. sa. pUrve trIjA saikAmAM mUke che, phAI tene pachInA saikAomAM mUke che. khAsa karIne prAkRta graMthasAhityanA prAraMbhika kALa vikramanI ceAthI-pAMcamI sadI che. eTale ame paNa 'prAkRta vyAkaraNa"nA kartA caMDane ahI lakhyA che. A zrIajJAta: dhasmilahI'DI' gra'tha paNa A ja sadImAM banyA che, jemAM vaNuM na bhAga e che ane kathAbhAga vizeSa che. AnA graMthakAra kANu che? te nakkI thaI zakyuM nathI. Page #431 -------------------------------------------------------------------------- ________________ prakaraNe paccIzamu A, narasiMhasUri A. vikramasUrinI pATe A. narisaMhasara thayA che. temanA * mATe kahyuM che ke-- narasiMharirAsI dUto'khilagranthapArago yena / yakSo narasiMhapure, mAMsaratiM tyAjitaH svagirA || samasta siddhAMtamAM niSNAta hatA. temaNe narisahapuramAM sarva bhakSI yakSane pratiSedha karI mAMsa-bhakSaNanA tyAgI banAvyA hatA. te te mahAjJAnI ane saphaLa upadezaka hatA. temaNe umarakATa tathA tenI AsapAsanAM nagarImAM navarAtrinI AThame pADAnuM khalidAna apAtuM hatuM, te khaMdha karAvyuM. mevADanA khumANukulanA sUrya vaMzI rajapUtAne pratibAdhI jaina banAvyA hatA. temAMnA aneka rajapUta kumArone dIkSA ApI hatI. temanA paTTadhara A samudrasUri A kheAmANukulanA ja nakhIrA hatA. Page #432 -------------------------------------------------------------------------- ________________ prakaraNa chavvIsamuM A samudrasUri A narasiMhasUrinI pATe A samudrasUri thayA che. teo ajoDa vAdI hatA. A munisuMdarasUri lakhe che ke - khumANa rAjAnA kuLamAM samudrasUri thayA, temaNe digambarone vAdamAM harAvyA, ane nAgahRdamAM bhagavAna pArzvanAthanuM tIrtha pitAne AdhIna karyuM. (gurnAvalI le. ra9) teo zilAdityavaMzanA bApA rAulanA putra rAjA pahelA khumANanA putra hatA. khumANa rAjAnA vaMzaje pAchaLathI zIsediyA tarIke prasiddhi pAmyA che. A samudrasUri sUryavaMzI kSatriya, mahApratApI, tapasvI, vidvAna ane vAdI hatA. citaDane rANe kuTumbI hovAnA kAraNe teozrIne bahu mAnate hate. teozrIe digambarene vAdamAM jItI lIdhA ane nAgahada tIrthanI rakSA karI hatI. bADamera, koTaDA vagere pradezamAM vicarI zAsanaprabhAvane karI hatI, jaina dharmane khUba pracAra karyo hate. ane tyAMnI cAmuMDAdevIne paNa pratibaMdhI hatI. temaNe vairATanagaramAM paNa digambarone harAvI jayanAda gajAvyuM hatuM ane vetAmbara dharmane phelAve karyo hate. A arasAmAM A0 bhUtadinnasUri A0 devardhigaNI kSama Page #433 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 414 jaina paraparAnA itihAsa [ prakaraNa zramaNa, A0 kAlakasUri (cAthA)A. satyamitrasUri vagere vAcanAcA ane yugapradhAna thayA che. temanuM caritra vAcakavaza (pR. 188, 189) yugapradhAna paTTAvanI (pR. 193) ane devi gaNI paTTAvalI (pR. 294thI 298)mAM vistArathI ApyuM che. vaLI A ja asAmAM valabhImAM pAMcamI AgamavAcanA ane vaDanagaramAM saMghasamakSa 'kalpasUtra"nuM vAcana thayAM che. valabhImAM pAMcamI AgamavAcanA: A skaMdilasUrie mathurAmAM cAthI AgamavAcanAmAM je AgamA lakhyAM hatAM, tenA vArasA A. devadha gaNI kSamAzramaNa pAse hatA ane A nAgArjunasUrie valabhImAM vAcanA karI je AgamA lakhyAM hatAM, tene vArasA A. bhUtadina tathA A kAlakasUri (cAthA) pAse hatA. A0 vidhi ne kapaTTI yakSa, gomukhayakSa ane cakrezvarIdevI pratyakSa hatAM. A banne AcAryAe vIra saM 980mAM valabhImAM mATuMmunisammelana meLavyuM, ane tenI rUbarUmAM ceAthI AgamavAcanAnA anne pAThAne tapAsI eka cAkkasa pATha taiyAra karyAM, jemAM A0 skaMdilanI vAcanAnA pAne kAyama rAkhyA ane A nAgArjunanI vAcanAnA pAThane vAyantara kahI sAthe ja dAkhala karyAM. A uparAMta te banneya vAcanAnA pAThAMtaro hatA, tene paNa ze. vagere saMketAthI kAyama ja rAkhyA che ane e rIte dareka AgamAne pustakArUDha karyA che. lakhavAnI saraLatA mATe phrI phrI AvatA pAThene pUrve lakhela sthAnAnI sAkSI ApI TuMkAvI dIdhA che. AgamAmAM 11 agA saunI pachI lakhyAM che. A rIte A munisammelanamAM 84 Agama, niyukti, bhASya, kammapaDi ane tattvA sUtra vagere zAstro maLIne kroDA zlokapramANu sAhitya pustakArUDha thayu che. jo ke temAMthI paNa kALanA prabhAve ghaNuM sAhitya nAza paNa pAmyuM che. parama saubhAgyanI vAta che ke ApaNane Aje je Agame maLe che, je asalI jinavANI jaLavAI rahI che, te A AgamavAcanAnuM ja mIThuM pariNAma che. Page #434 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 415 chavIsamuM] A samudrasUri corAzI jinAga: A0 devardhigaNa kSamAzramaNe valabhImAM vIra saM. 980mAM AgamavAcanAmAM ardhamAgadhI tathA prAkRta bhASAmAM 84 AgAme lakhyAM hatAM, jenA nAme ane TUMke paricaya nIce mujaba che. 84 AgamaH 1. AyaraMgasutta(AcArAMga)-jemAM 2 zrutaskaMdhe, 25 adhyayane ane 255 lekapramANa gadyapadyaracanA che. A sUtramAM muniAcAranuM saMpUrNa pratipAdana che. eTale ke munine uddezIne ahiMsA, nirmohatva, alipta dazA, jAgRti, tapa, saMyama, pariSaha, zIla, vihAra, gurUAzA, dIkSA, dIkSitonI bhUlabhUlAmaNuM, vastra, munisevA, lajajA, anazana, bha0 mahAvIrane mArga, mAMdAnI sevA, gRhasthasaMsarga tyAga, zayyA, zayana vakhatanI cAra pratijJAo,comAsuM, vihAra, pANImAM vihAra, mArgaprazna, cAra jAtanI bhASA, vastravyavasthA, pAaSaNa, varyanivAse, svAdhyAya, zabda, mehatyAga, kiyAe, bha0 mahAvIrasvAmInuM jIvana ane bhAvanAo ItyAdi aneka viSayenuM bahu sUkSamatAthI nirUpaNa karavAmAM AvyuM che. abhyAsa muni tenI asarathI raMgAI jAya evI temAM saceTa zailI che. jemake - tamArI je bhAvanA che, tevI ja bhAvanA tame jene ThAra karavA Icche che temAM paNa che. tame jene pheMsI nAkhe che, mAre che ke trAsa Ape che, tenI tarapha najara rAkhaze te tene paNa tamArI peThe sukhadu:khanI asara thAya che. mATe yAda rAkhavuM ke, keI paNa rIte pite vadha kare nahIM ane bIjAne vadha karavAnI paravAnagI devI nahIM. AyaraMgamAM AvA AvA aneka upadezasUkata che. AyaraMgasutta gaNadhara zrIsudharmAsvAmIe banAvyuM che te ja che mAtra temAMthI prathama zrutaskaMdhanA 7mA mahApariNA adhyayanane viccheda thaye che ane cUlikAe vadhI che. bAkI hatuM te ja vidyamAna che. niyuktikAra lakhe che ke pahelA zrutaskaMdhanA judA judA dezonA Page #435 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ke mahA pariNa, AnI pAMcamI banela che . 2. 416 jaina paraMparAne ItihAsa [ prakaraNa AdhAre bIjA taskaMdhanI 4 cUlAo banI che. mahApariNAnA AdhAre saptatikA (cUlA bIjI) banela che (yu. 2, nigATa 7thI10) sAtikAbana che AnI pAMcamI cUlA "nizIthasUtra manAya che. 2. sUyagaDAMgasutta (sUtrakRtAMga)-jemAM 2 tarka, ra3 adhyayane, ane 2100 zlekapramANa gadyapadya racanA che. padyo anuTupa, vaitAlika ane upajAti vagere che dothI bharapUra che, jenI bhASA prAcInatAne namUne che. mukhyatAe darzane 6 manAya che. kintu sUkSmatAthI vicAra karIe te kAla, Izvara, AtmA, niyati ane svabhAva ItyAdi apekSAe dArzanika vicAradhArAnAM je je mULa che, te te dareka dArzanika mata che ane te kriyAvAdInA 180, akiyAvAdInA 84, ajJAnavAdInA 67 ane vinayavAdInA 32 ema kula 363 mato che. nAnAM meTAM je je darzane utpanna thayAM che, te AmAMnAM amuka amuka matene vyavasthitarUpa ApIne ja utpanna thayAM che. bhaviSyamAM je je darzane janmaze, te paNa AmAMnA amuka amuka matene vyavasthita rUpa ApI janma leze. eTale ke A 363 mate e ja dArzanika bhedonAM mULa tattva che. tenI tulanA karIne sAcuM darzana karyuM? arthAt satyadharma kahe ? tene niceDa A sUtramAM ApavAmAM AvyuM che. muni dArzanika matabhede, AMtarika bhramaNAo ane bAhya phasAsaNIone samajIne temAM phasAya nahIM e A sUtrane pradhAna viSaya che. A sUtramAM cArvAka, adrata, tajajIva tacharIra dvata, bauddha kartutva siddhatva vagere vAda, guruparIkSA, sAcuM mekSa, kuTuMbapralezana, bhraSTa muni, vIrene mArga, tyAjya vastuo, mahAvate, thAkele, dIkSitenI bhUlabhUlAmaNI, sAmaNI, jisanmAnanI lALa, kAyarenI dazA, vIrenI aDagatA, rAgInI sevA, sAdhune pratAraNA, strIAsakti, yuvAnInuM jhera, upAya, patitane daMbha, strIne dharmadaMbha, bhavADA, bhraSTane narakaprApti, narakanAM duHkha, bha0 mahAvIrasvAmInI stuti, pAkhaMDa mArga, pApabhramaNa, sAcuM baLa, bUrI bhASA, kuvyavahAra, samAdhi. sanmArgo, 363 pAkhaMDa, jUTha, mAyA, bALaka, Page #436 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 6 - 1 chavvIsamuM ] A samudrasUri 417 paMDita, ekalavihAra, namratA, sarvajJavacana, saccAritra, brAhmaNa ke? zramaNa kaNa? bhikSu keNu? puMDarikakathA, tArakaguru, pApIjIvana, dehapaSaNa, pratyAkhyAna, be be pahelavALA prazno, syAdvAda, mAdhyastha, AdrakakumAranI parIkSA, gRhastha dharmasvarUpa ItyAdi aneka sUcaka vicAra raju karyA che. nirUpaNa zilI prauDha ane recaka che. jemake - - keTalAeka AraMbhAsakta ane ochI buddhivALA puruSe kahe che ke A leka ekAtma svarUpa che. jo ema hoya te je vyakita pApa kare che, te ja du:kha bhegave che, e kema bane? (1-1-10) pite cakravartI hoya ke nekara heya, paNa teNe munimArge cAlanArane vaMdana karavAmAM zaramAvuM joIe nahi ane sadA samatA rAkhavI. (2-2-3) buddhivALe, jyazIla, samatAkathI, saMyamapAlaka, kSamAzIla ane narama svabhAvane hoya te ja manuSya ja sAce brAhmaNa che, te ja manuSya ja sAce sAdhu che. (2-2-6) vagere vagere. ekaMdare A sUtra munio mATe bahu ja upakAraka che. A aMgamAM vastuo samajAvavA mATe jarUrI upamAo ane dRSTAMte paNa ApyAM che. 3. ThANuMgasutta(sthAnAMga)-jemAM 10 adhyayane che ane 3700 zlokapramANe gadyaracanA che. dhArmika ane vyavahArika evA ghaNA viSayane ajoDa saMgraha che. A sUtramAM ekeka, bebe ema dasadasa sudhInI saMkhyAvALA padArthonuM nirUpaNa che. eTale ke eka cetanA, cAra megha, cAra saMjJAo, pAMca astikAya, pAMca nirgathe, pAMca puruSa jAti, cho kSayatithio, daza satya, daza sthavira, ItyAdi aneka vastuo varNavI che. nirUpaNazailI saraLa che jemake-zramaNa brAhmaNanI sevAnuM phaLazravaNa, zravaNathI jJAna, jJAnathI vijJAna, vijJAnathI pratyAkhyAna, pratyAkhyAnathI saMyama, saMyamathI anAzrava, anAzravathI karmazuddhi, karmazuddhithI akriyA ane akriyAthI nirvANurUpa phaLa maLe che. 5? Page #437 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jaina paraMparAne ItihAsa [ prakaraNa (sthA. 3, u. 3, sU. 10) zraddhAvAna, hitasvI, buddhivAna, bahuzrata ane baLavAna puruSa gaNanAyaka padane yogya che. (sthA. 6, u. 3, sU. 475) prazna:-bhagavAna ! du:kha keNe karyuM? uttarajIve pramAdavaDe karyuM. prazna-e du:kha kema vedAya? uttara - apramAdabhAve. (sthA. 3, u. 2, sU. 166) - A sUtramAM AcArya Arya rakSitasUrinA kALa sudhInA aitihAsika prasaMgene paNa dAkhala karavAmAM AvyA che. 4. samavAyAMgasutta (samavAyAMga)-jemAM lagabhaga 1667 kalekapramANu gadyaracanA che. A sUtramAM ekathI laIne kroDa sudhInI saMkhyAvALA keTalAeka padArthonuM nirUpaNa che ane pachI 12 aMgenuM svarUpa tathA kulakara ane 24 tIrthakarenAM caritro ApavAmAM AvyAM che. ' * 5. vivAhaprannatti aMgasutta--(vivAha prajJapti) jenAM bIjAM nAme vyAkhyAprajJapti ane bhagavatIsUtra che. jemAM 41 zatake, dara zatake daza ke tethI vadhu uddezAo, aneka praznottara ane 15742 2lekapramANu gadyaracanA che. padya bahu ochI saMkhyAmAM che. A sUtramAM dharma, vyavahAra, darzana, paramArtha, vijJAna, mULata, bhUgoLa, khageLa, ItihAsa, prastarazAstra, ANu,paramANu, pudgala, kALa, dizA yuddhakALa, vanaspati, pazuvarga, prANIvarga, jIva, garbhasthiti, zarIravijJAna, vicitra ghaTanAo, zabdasvarUpa, pramANe vagere aneka viSayenuM talasparzI nirUpaNa che. gaNadhare, ziSya, gRhastha, bIjA darzanavALA ajene, strIo vagere prazna pUche che ane bhagavAna mahAvIrasvAmI tene uttara Ape che. A praznottara jyAM jyAM thayA che, te te sthAne paNa darzAvavAmAM AvyAM che. praznottaranA prAsAdika namUnAo nIce pramANe che - prazna-bhagavAna ! le, trAMbu, kalAI, sIsuM, kelase ane kATa e dareka kyA kyA jIvanAM zarIre che? Page #438 -------------------------------------------------------------------------- ________________ , chablIzamuM] A samudrasuri uttara-gautama! letuM, trAMbu, kelAI, sIsuM, kelise, ane kATa e dareka asalamAM pRthvInA jIvanAM zarIre kahevAya ane anya sAdhanene saMskAra thAya tyAra pachI agnine jIva vagerenAM zarIre kahevAya. (za. 5, u. 2, sU. 181) prazna-bhagavAna ! A rAjagRhI nagara kene kahevuM? zuM pRthvIne rAjagRhI nagara kahevuM? prANIne, jhADene ane e ja rIte sajIva, nirjIva ke mizra padArthone rAjagRhI nagara kahevuM? uttara-gautama! pRthvIne rAjagRhI nagara kahI zakAya ane e ja anukrame tyAnAM sajIva, nirjIva ke mizra pratyene paNa rAjagRhI kahI zakAya. (za. 5, u. 9, su. rara3) prazna-bhagavan! deDatA gheDAne khubu e zabda kema thAya che? uttara-gautama! doDatA ghoDAne hRdaya ane pAMsaLInI vacce kabaDavAyu UchaLe che, jethI khukha zabda thAya che. (za. 10, u.3, sU. 412) prazna-bhagavAna! pagalapariNAma keTalA prakAre che?. uttara-gautama! paraprAgajanya, mizratAjanya, ane svabhAvajanya ema traNa prakAre che. prazna-bhagavAna! janmathI kenI kenI dADhe jherI che? - uttara-gautama! vIMchI, deDake, sApa ane manuSyanI. ane teomAM paNa uttarottara adhika pramANamAM jhera hoya che. (za. 8, u. 2-3, sU. 316) prazna-bhagavAna ! dakSatA sArI ke pramAda sAre? uttara-jayaMtI ! keTalAeka jIvone dakSatA sArI ane keTalAeka jIne pramAda sAre. prazna-bhagavAna! ema kema kahe che? uttara-yaMtI (kauzAmbInI rAjakumArI) ! je jIve A jagatane saMtApa karAvanArA che, teone ALasa thAya te sArI ke Jain. Education International Page #439 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 420 jaina para parAnA itihAsa [ prakaraNa jethI teo bIjAne duHkhI karI zake nahIM. ane je jIvo dhamI che, parahitaciMtaka che, teAnI dakSatA khIjA jIvAne aneka rIte upakArakartA nIvaDe che, mATe teonI dakSatA sArI che. (za. 12, u. 2, 3 443) A sivAya gauzALA, pApatya, rAjA, sanyAsI sAmila brAhmaNa, jamAlI, mahArAjA ceTaka, ajAtazatru, gaNusattAka rAjyA, mahAzilA kaMTakayuddha, thamuzalayuddha, varuNa, zrAvakanI laDAI AjIvaka matanA upAsakeAnI jIvanacaryA, tuMgInagarInAtra jaina, bhaviSyavANI vagere ghaNA vaNu napAThA che. tu x tuMgInagara--bhagavAna mahAvIrasvAmInA samayamAM `gInagara e samRddha zahera hatuM. teno nAza thavAthI pAlavaMzI rAjA geApALe tene pharI vasAvyuM, jetu' khIjI' nAma uspura ( karaverA vagaranu nagara ) hatu. bakhtIyAranA putra mahammade sa. 1256mAM gAvidapALane mArI te nagara bhAMgyuM. ( manahAjakRta itihAsa ) pachI bihArazarIpha vastu che. anu umara minahAja uddIna usmAna khInna sirAjuddIna A sthAnane avihAra ' tarIke oLakhAve che. zaheranI pazcima tarapha eka nAnakaDI pahALI pahADI che, tyAM bauvihAra (bauddha vihAra nahIM paNu jainavihAra) hatA. bihArazarIphathI 2 mAila dUra tuMgIyA nagarInuM sthAna che, jyAM Aje nAnakaDuM gAma che. 2 jinAlaya che. caMpApurI--bhAgalapurathI 28 mAIla pUrvamAM gaMgAnI dakSiNamAM ane kAlagaMjathI 6 mAila uttaramAM paththaracaTTA pahADI che. tyAM AsapAsa nAnI meTI aneka pahADIo che. ahIM prAcIna kALamAM vikramazilA nAmanu suprasiddha vizvavidyAlaya hatuM. nAlaMdAnA sArvajanika vizvavidyAlayanA astakALamAM A vizvavidyAlayanI zarUAta thaI haze ema sabhave che. (i. sa. 1948 jAnyuArInu vizAla bhArata ' pR. 94 thI 97 ) bauddha dharmAMnA pakSapAtI vidrAna rAhula sAMkRtyAyana lakhe che ke-paththarana caTTAnI pahADImAM baudgha cihno maLatAM nathI, jyAre brAhmaNa cihno vadhu pramANumAM maLe che. A pahADIthI be traNa mAIla dUra khAvanivagaDhA 'nAM barDA vizALa bhUmimAM patharAyelAM maLe che. bheATiyA graMthAnA AdhAre saheAra yAne bhagalapuranI uttaramAM vikramazilAnuM sthAna nakkI thAya che. Page #440 -------------------------------------------------------------------------- ________________ chabIzamuM]. A samudrasUri 421 A aMgamAM uvavAI rAyapaNuya, pannavaNa, jIvAbhigama, ANuogadAra,siddhagaMDikA, AyaraMga, sUagaDaMga, ThANuMga, samavAyAMganA sAkSIpAThe che. eTale ke A0 devardhigaNae uparanA Agama lakhyA pachI A "vivAha5nnatti lakhI che. ema karavAthI lAbha e thaye ke -sAkSIvALA pAThene te te AgamomAMthI jeI levAnI bhalAmaNa karI ahIM lakhyA nahIM, pariNAme A aMge bahu meTuM hatuM ja te A rIte kaMIka nAnuM banyuM ane pustakarUpe lakhavAmAM paNa saraLatA thaI paDI. A aMge Aje paNa bIjA 83 Agame karatAM ghaNuM ja meTuM che. ekaMdare A sUtramAM pitAnA nAma pramANe vastuvivecana che. NAyAdhamakahAo aMga (jJAtAdharmakathA)-jemAM 2 zrataska che, ane papa00 lekapramANa gadyapadya saMgraha che. navamA ane sattaramA adhyAyamAM chUTaka chUTaka padya paNa che. A sUtramAM pahelA jJAtakhaMDamAM 19 ane bIjA dharma kathA khaMDamAM 10 vargo ane 206 kathAo che, jemAMnI ghaNI kathAo sAcI banelI che. dareka kathA rasika ane asarakAraka che. muni pitAnA mArgamAM sthira thAya e zikSaNa A kathAemAMthI barAbara maLe che. Aje A sUtranA pahelA khaMDamAM 19 kathAo ja rahI che. paraMtu tenI sADAtraNa kareDa piTA kathAo hatI te vinAza pAmI che. A dharmakathAnugamAM gaNatuM kathApradhAna aMga che. ' ane e rIte vicArIe te sulatAnagaMja prAcIna vikramazilA bane che. 'paNa tyAM evI purANI nizAnIo maLatI nathI ke je tene vikramazilA tarIke puravAra karI zake. (purAtattva nibaMdhAvalI, lekha 16 mo.) sulatAnagaMja pAse aSTApadAvatAratAtha hatuM. tyAM gaMgA nadInA jaLapravAhanI vacce pahADI upara RSabhadeva bhagavAnanuM derAsara hatuM. jene hijarata karI pazcima bhAratamAM cAlyA gayA pachI A sthAna zivanA hAthamAM gayuM che. Aje bhakta zive ahIM kAvaDamAM gaMgAjaLa laI page cAlI vaidyanAtha-vejanAtha jAya che ane tyAM zivajInI te pANIthI pUjA kare che. Page #441 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jaina paraparAnA itihAsa [ prakaraNa vAsaga dasoMga (upAsaka dazA )-jemAM 10 adhyayanA ane 812 apramANu gadya sagraha che. A sUtramAM bhagavAna zrImahAvIrasvAmInA 1. AnaMda, 2. kAmadeva, 3. culaNIpitA, 4. suradeva, 5 nAnA zataka 6. kuMDakAlika, 7. zakaDALaputra kuMbhAra, 8. moTA zataka, 9. naMdanIpitA, ane 10. zAlihIpitA; e daza zramaNApAsakanAM jIvanacaritra che. te dareka maharSi ka hatA, pratiSThita hatA, vicAraka hatA, teo bhagavAna zrImahAvIrasvAmI pAse zrAvakanAM 12 vrata le che, pratijJAnuM dRDha pAlana kare che, upasargAmAM paNa sthira rahe che ane anazanapUrvaka marI devalAkamAM devapaNe utpanna thAya che, ItyAdi varNana che. AmAM tatkAlIna paristhiti, AhAra, AcAra, vicAra, veSabhUSA ane dharmAMcAMnu hUbahu Alekhana che. zakaDALa kuMbhAranA dharmasaMvAda khAsa dhyAnakheMce tevA che. 422 8. aMtaga dasAMgasutta ( a MtakRt dazA )--jemAM 8 vargo, 90 sthAnake ane 790 zlokapramANu gadya saMgraha che. adhyayananAM dvArA batAvavA mATe paththo ApelA che. A sUtramAM bhagavAna zrIneminAtha ane bhagavAna zrImahAvIrasvAmInA samayanA meAkSagAmI strI-puruSonAM citro che, jemAMnA ghaNAkharA tA zatruMjayatIrtha agara vipulAcalatI upara mokSe gayA che. jemAM gajasukumAranuM khUna,dvArikAnuM bhaviSya, vasudeva zrIkRSNanuM tIrthaMkarapada, dIkSAnA DherA, arjunamALInI nirdayatA, zeTha sudarzananI nirbhayatA, yakSanI niSphaLatA, atimukata muninA saMvAda, kRSNa vAsudevanI 8 rANI, zreNika rAjAnI 26 rANIo, kAlIdevI vagerenI tapasyA; ItyAdi khAsa dhyAnakheMce tevI vastue che. A agamAM vivAhaeNpannatti ane AyAdhamma kahAnA sAkSIpAThe aneka che. ( aNuttarAvavA aMga ( anuttaraupayAtikasUtra )--jemAM 3 vargo, 30 adhyayanA ane 192 AAkapramANu gadya saMgraha che. adhyayanAnA anukrama padyomAM ApyA che. Page #442 -------------------------------------------------------------------------- ________________ chavvIsamuM ] A samudrasUri 423 A sUtramAM bhagavAna zrI mahAvIrasvAmInA samayanA pAMca. anuttara vimAnamAM utpanna thanAra munivarenAM caritra che, jemAM magadharAja zreNikanA rAjakumAre abhayakumAra vagere ane dhanane aNagAra vagereno samAveza thAya che. A aMganI bhASA saraLa che. 10 paNahavAgaraNa aMga praznavyAkaraNa)-jemAM 2. zrutaskaMdhe, 10 adhyayane ane 1300 lekapramANa gadya saMgraha che. 9bhA : adhyayanamAM mAtra traNa gAthAo maLe che. A sUtramAM hiMsA, jUTha, cerI, mithuna, parigraha, ahiMsA, satya, acaurya, brahmacarya ane aparigrahanuM tala sparzI vivecana che. eTale ke hiMsA AdinAM svarUpa, nAmAMtare, kAraNe, pariNAme ane daSTAMte ApIne viSayane sArI rIte cacce che. temaja tyAjya tathA grAhyane viveka karI batAvyuM che. bhASA jhamakavALI che, prAsaMgika varNane paNa lalitakaLAthI upaselAM che. ThANAMgasUtra, samavAyAMgasUtra ane naMdIsUtrathI jANI zakAya che ke asala A aMgamAM 45 adhyayane, pUchAtA vidyAmaMtra, apUchAtA vidyAmaMtra, mizra vidyAmaMtra, aMgUThaprazno, bAhuprazno, Adraprazno, anya vidyAo ane nAgakumAra AdinA saMvAde; athavA "upamA" vagere vastuo hatI je nAza pAmI che. mAtra Azrava ane saMvaradvAranAM 10 adhyayane bAkI rahyAM che e paNa A deva-. dhiMgaNI kSamAzramaNanI agamacetInuM ja phaLa che. 11. vivA-suya aMga (vipAkathata) - jemAM 2 skaMdhe, 20 adhyayane, 20 kathAo ane 1250 zlekapramANa gadya racanA che. jemAM karelA pApanuM paraMparAe zuM phaLa maLe che? ane karelA dharmanuM paraMparAe zuM phaLa maLe che? tene spaSTa karatI 20 kathAo che. eTale ke mRgAputra, ujijhataka, abhagnasena, zakaTa, bahaspati, naMdivardhane uMbaradatta, zauridatta, devadattA, aMjU, subAhu, bhadranaMdI, sujAta, suvAsava, jinadAsa, vaizramaNa, mahAbaLa bhadranaMdI, mahAnaMda, Page #443 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 4234 jaina paraMparAne itihAsa [ prakaraNa ane varadattanAM citro che. prajApIDana, mAMsaleAlupatA, zikAra, yajJahAma, sattAnI AMdhI, kasAI, strImeha, vezyAnA dhaMdhA ane dAna vagerene vizadarIte AlekhyAM che, rasanI jamAvaTa akhaMDa rahe che, vaNuM na bhAvavAhI ane asarakAraka che. A AgamAM tatkAlIna rAja, lemAhAra, cikitsAjJAna, gunhAnA kAyadAe, krUra da vidhAna, gunhegAranA vagheADA vagere prAcIna va nA maLe che 12. daSTivAda--A AranuM aga hatu, je vIra saM. 1000mAM nAza pAmyuM che. 12. AvazyakasUtra----jenAM sAmAyika, caturvizati stava, vaMdanaka, pratikramaNa, kAyAtsaga ane pratyAkhyAna e 6 age che, jenI racanA pU. gaNadharo ane pUrvadharAe karela che. zlAkapramANa 125. pakakhIsUtra ane zrAddha pratikramaNatra e tenI sAthe joDAcelAM sUtro che. 13. dazavaikAlikasUtra--cauda pUrvadhArI A. zayyaMbhavasUrie bALamuni manakane mATe banAvelAM 10 adhyayana ane 700 zlokapramANa Agama. AmAM munijIvana jIvavA mATe bahu TUMkuM ane bedhaprada vastunirUpaNa che. A sUtra bhaNyA pachI ja muni jainamuni padane yAgya mane che. A sUtra upara e pirizaSTo paNa che. (vizeSa mATe juo, pR. 113) kalpitAkalpitaH--maryAdA pratipAdaka Agama. 5zrutaH--sthavikalpa AdinA adhikAra. 14. 15. laghu 16. mahAkalpazrutaH--thavikalpa AdinA vizeSa adhikAra. 17. aupayAtika:---nagara, catya, vana, vRkSa, magadharAja kuNika, rAjaparivAra, tIrthaMkara, prabhuvadanavidhi vagere viSayone vaNuM vatuM zAstra, dareka AgamAmAM nagara vagerenA vaNu na prasaMge, varNa na Page #444 -------------------------------------------------------------------------- ________________ chavvIsamuM]. A samudrasUri 425 mATe A sUtranI ja sAkSI ApavAmAM Ave che. vaLI, A sUtramAM cAre gatinI utpatti ane tapasvIo vagerenA parabhavane adhikAra Ape che. zleka 1600 (1200) - 18. rAjamaNIya-jemAM pradeza rAjA ane kezI gaNadharane jIva viSayaka saMvAda, pradezane dhamaprema, rANInI kAmukatA, rAjAnuM mRtyu, sUriyAbhadeva, jinapratimApUjana, pUjAvidhi, bhagavAna mahAvIrasvAmI pAse AvI karela 32 prakAranuM nATaka vagere varNana che. glaeNka 2100 19 chavAchavAbhigamasUtra -jemAM 9 adhyayane, 18 uddezA ane 4750 lekapramANa gadya saMgraha che. jemAM jIva ane ajIvanuM svarUpa batAvyuM che. jenA 2 thI prAraMbhIne 10 sudhI bheda pADyA che. trIjA adhyayanamAM vijayadeva, zAzvata jinapratimAo, upakaraNa, pUjAvidhi ane 3ra jAtanAM nATake batAvyAM che. samudranA bhastI-eTanuM kAraNa, naMdIzvaradvIpanAM bAvana jinAlaye, bhUgoLa ane khagoLane viSaya paNa e ja adhyAyamAM ca che. 20. prajJApanA sUtra-jemAM 36 pada che, G787 zlekapramANa graMthapUra che, meTo bhAga gadyamAM che. pratipAdaka viSaya bhagavAna ane gautamasvAmInA praznottararUpe gUMcyA che. deza pUrva dhara A0 zyAmAcAra (juo: pR. 180) vIra saM. 360 lagabhagamAM A Agama banAvyuM che. A sUtramAM jaina darzananA dareka viSaye nirUpyA che. eTale ke-1. prajJApanA, 2. sthAna, 3. a5bahutva, 4. AyuSya, pa. paryAya, 6. upapAta, 7. zvAse zvAsa, 8. saMjJAo, 9. utpattisthAna, 10. carama, 11. bhASA, 12. pAMca zarIre, 13. pariNAma, 14. kaSAya, 15. pAMca Idriye, 16. praga, 17. cha lezyA, 18. kAyasthiti, 19. samyatva, 20. aMtakiyA, 21. dehamAna, rara. yiA, 23 thI 27. karmavicAra, 28. AhAra, 29 upaga, 30. jevAne vicAra, 31. saMjJIbheda, 32. saMyama, 33. avadhijJAna, 34. devadAMpatya, 3pa, Page #445 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 42 jaina para parAne itihAsa [ prakaraNa vedanA, pIDA, ane 36. samudhdhAtanu vistRta varNana karela che. jaina darzInanuM saMpUrNa jJAna meLavavA mATe A eka ja Agama che ema kahIe tA kahI zakAya. 21. mahAprajJApana sutra:prajJApanAsUtrane vistAra 22. pramAdAprasAdatra:-pramAda,apramAda ane tenuM pariNAma 23. naMdIstra:--vAcaka zrIdevavAcakakRta pAMca jJAnanuM varNana. zloka 700. 24. anuyAgaDhArasUtra:--Avazyaka zrutaskaMdha upara anuye ga vicAraNA, zlokapramANa 2085, A sUtramAM taraMgavatI, malayavatI ane AtmAnuzAstinA paNa ullekha che. A ArakSita, A. kadila ke A. deviSe e A sUtra racyuM haze ema lAge che. 25. devendrastavaH--gAthA 307, kartA RSipAlita muni che. 26. taMdulavaicArika prakI ke:--eka jiMdagInA zvAseracchvAsa, AhAra, garbha kALa, dehanirmANanAM sAdhanA, garbha saMkhyA, mIThuM, tAMdula vagerenA vicAra, gAthA 139 sAthe sAthe gadyapADa paNa che. 27. cadraveyaka prakIka:--gAthA 174 ( 310 ) jemAM rAdhAvedhanuM dRSTAMta che. maraNa samaye kema vartavu tenu nirUpaNa che. 28. prajJasi:-khagoLa zAstra. prAbhUta 20. zloka 2200, ra9. peArasIma'DaLa:--paheAranA jJAnanuM gaNita vagere. 30. maDalapraveza:--sUrya gati vicAra. 31. vidyAcaraNuvinizcaya:jJAna ane cAritranA phaLane nirNaya. 32. gaNividyA: AcArya ne upayegI jyAtiSa, zakuna vagere jJAnanu ladhuzAstra, gAthA 82. 33. yAnavibhakti:dhyAnanA bhedo-peTA bhedonuM varNana. 34. maraNuvikti:--bALamaraNu, paMDita maraNa vagere varNa na. Page #446 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 427 chabIzamuM] A0 samudrasUri 35. Atmavizuddhi 36. vItarAgathataH--kevalIne adhikAra 37. saMleSaNutA-saMleSaNanuM svarUpa 38. vihAraka95- vihAranI vidhi, ghaniryuktimAM paNa vihAravidhi darzAvela che. 39. caraNavidhi -cAritraprAsividhi ke dakSAvidhi. 40. AturapratyAkhyAna-zvAnane anazana karAvavAne vidhi. gAthA 70 digambara A vaskanA mUlAcArane pariccheda bIje AnA avataraNarUpa che. 41. mahApratyAkhyAna mRtyu samayane mATe vidhi. gAthA 142. 42. uttarAdhyayanasUtra:-tIrthakara tathA gaNadharoe upadezela pradhAna 36 adhyayanene saMgraha. lekapramANa 2000, jene meTo bhAga padyamAM che. pharI pharI vAMcavAnuM mana thAya tevI suMdara racanAzailI che. jemAM khAsa khAsa upayogI cUMTelA ane bedhaprada viSane saMgraha che. Aga paikIne ghaNuM Agame upara TIkAe banI che paraMtu A Agama upara vadhumAM vadhu TIkAo banI che. je A AgamamAM rahela vastusaMgraDene AbhArI che. 43. dazAzrata skaMdha -caudapUvI A bhadrabAhusvAmIkRta daMDavidhAnanuM zAstra. adhyayana 10, lekapramANa 1830. AnuM bIjuM nAma AcAradazA che. A AgamanA AThamA adhyayanamAMthI zrIka9pasUtranI racanA karelI che, je 1216 kapramANa che. 44. brahakalpasUtra-caudapUrvI zrIbhadrabAhullAmIkRta daMDavidhAna zAstra. uddezA 6, kaleka 473. A sUtranAM nAme vedakalpa, kalpa, kapAdhyayana, sAdhukalpa vagere che. 45. vyavahAra -caudapUvI bhadrabAhusvAmIkRta daMDavidhAna zAstra, adhyayana 10, kaleka 600. Page #447 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 428 jaina paraMparAne itihAsa [ prakaraNa 46. nizIthavA-chedazAstra u0 20, leka 815. A sUtranuM bIjuM nAma AcAraprakalpa che. (jue. pRSTha 417) 47. mahAnizIthasUtra -chedazAstra, adhyayana 7, zleka 3500, leka ka200, glaeNka 4500, AnI upara 2 pariziSTo paNa che. A haribhadrasUrie tene jIrNoddhAra karyo che. 48. RSibhASita prakIrNaka-pratyekabuddha trASipraNIta "sUkta saMgraha" adhyayana 45, gAthA 7pa0. 49. jambudvIpaprajJapti-jabUDhIpanI bhUgoLa. adhyayana 7, kaleka-4146. 50. dvIpasAgaraprajJapti -bhUgoLa upalabdhagAthA 223) 51. caMdraprApti khagoLa zAstra. prA20, 2200 para. laghuvimAna pravibhakti -vimAnavarNana. 53. mahAvimAna pravibhakita 54. aMgacUlikA -aMgenuM pariziSTa. 55. vargacUlikA-vagevALA AgamanuM pariziSTa. pa6. vivAhalikA-vivAhaprajJaptinuM pariziSTa 57. araNepapAta58 varuNepapAta 59. garuDapapAta, 60 dharaNe papAta 61. vaizramaNe pAta, dara velaMdhapAta 63. devendro papAta-jenuM bIjuM nAma devendraparitApana che. 64. usthAnasUtra -uccATana pATha. 65. samuOAnasUtra - zAMtikAraka pATha. 66. nAgapariyAvalikA. 67. nirayAvalikA-narakagAmInAM caritra. a. 10, kula leka 1100. Page #448 -------------------------------------------------------------------------- ________________ chavvIsamuM ] A samudrasUri 429 68. kapitA -kalpAvatasikA-a) 10. saudharma vagere kalpamAM utpanna thanArA samrATa zreNikanA 10 pautronAM dAMti. 69 pupikAa0 10, jemAM cAritramAM zithila thayelAnAM dRSTAMta che. trIjA adhyAyamAM mila brAhmaNanI vAta che, te meDhe muhapatti bAMdhe che, tyAM te kiyAne mithyAtvanI kriyA batAvI che. te kapilatApasa thAya che, aMte jaina muni bane che. 70 puSpacUlA-puSikAnuM pariziSTa a0 10, 71. vRSNidazA-a0 12, yAdavakuLanA aMdhakavRSNi vaMzanA bAra kumAronAM dRSTAMta. 72. AsIvibhAvanA-dAMtanuM jhera vagere. 73. daSTivibhAvanA-daSTiviSa. 74. cAraNusvamabhAvanA-AkAzagamana, vamavidyA. 75 mahAsvabhAvanA - svamazAstra, AMkhanuM jhera. 76. tejeninisarga -tejalezyAnuM svarUpa. 77. dagiddhidazA-jemAM vAta, vivAta, uvavAta, sukhitta, kasiNa, 42 svane, 30 mahAsvapna, hari, rAma ane gusa, ema 10 adhyayane hatAM. (sthA. 10, u0 3, sU) 755) 78. dIrghadazA-a10, jemAM A0 saMbhUtivijaya tathA A0 padmanAM dRSTAMte hatAM. A paddha te A vAsenasUrinA gurabhAI hoya te A sUtra AryarakSitasUrinI vAcanAnuM haze ema lAge che. 79 baMdhadazA:-a0 10. 80. saMkSisadazA-jemAM (para) laghu vimAna pravibhakti vagere 10 adhyayanene saMkSepa hate. 81. praznavyAkaraNadazA-A sUtra praznavyAkaraNane eka vibhAga ke tenA sArarUpe haze, jemAM upamA, saMkhyA, RSibhASita, Page #449 -------------------------------------------------------------------------- ________________ *** jaina para parAnA itihAsa [ prakaraNa AcArya bhASita, mahAvIrabhASita, vasraprazna, kAmalaprazna, Adarza prazna, aMgUSThAprazna (hajarata) ane mahuprazna 10 adhyayanA hatAM. (ThA. 10) 82 55:-chedazAstra. gAthA 1133. A bRhatkalpanA bhASyanuM eka aMga manAya che. tenI upara moTu bhASya, nAnuM bhASya ane huM anyAM che. A sUtra Aje maLatuM nathI tethI tenA sthAne ' jItakalpasUtra ' gaNAya che. 83. gatiprayAH azrayana---- bhagavatIsUtra za. 8, uM. 7, sU. 338 ). 84. niyukitao, bhASyA, saMgrahaNIe A bhadrabAhusvAmIkRta niyuktio, A. saMghadAsagaNi kRtabhASyA, saMgrahaNIo vagere. ema 84 Agame che,x temAM 12 aMgo te gaNadhara zrIsudharmAMsvAmInI racanA che. khIjA Agama bhagavAnanA ziSyA, pratyekabuddho ane pUrvadharonI racanA che. ( samavAyAMga, nadI, pakakhIsUtra, ThANAMga, vivAhaprajJapti ). tyAre aMga vagerenA keTalAeka zA nAza pAmI gA hatA, jene ullekha ApaNe te te AgamamAM karyAM che. A0 a niyu.kti mATe jue A graMtha pR. 122, 123, 'sasaniyukti' paNa maLe che, temAM samucchimanI utpatti tathA sAdhune kalpatA AhAra vagerenu varNana che. tenI upara avasUrI che. 4 AcArAMga sU0 5-5-162, sthAnAMga sUtra sthA0 3, bhagavatI sUtra -30, 31, 36, 37mAM lakhyu che ke tameva sarca liMka naM biLejuM veca AcArAMga 2-3-139, samavAyAMga sa049, upAsaka dazA sU. 70, aMtakRdazA sUtra0 17mAM 'Agama pramANu hAya ' tene ja yathA mAnyuM che. sthAnoMga sthA. 5, 302, sU0 421 mAM Agama, sUtra, AjJA, dhArA ane chatane pramANurUpe svIkAryA che. " bhagavatIjI sU. 55, 68, sthAnoMga sthA0 6-3-497, sthAnoMga sthA 7-3-551 (sAta gAtrA), praznavyAkaraNa mU. 4, samavAyAMga sUtra 159, prajJApanApada 1, sUtra 37 mAM AryAnuM svarUpa che. Page #450 -------------------------------------------------------------------------- ________________ chabIzamuM] A samudasari 431 devadhigaNIe A vAcanAmAM tenA upalabdha bhAge ja lakhyA che. je pAThe ekathI vadhu sthAnamAM AvatA hatA, tene eka eka sUtramAM kAyama rAkhI bIjA AgamamAM ukta sUtranI sAkSI ApI te lakhANane TuMkAvyuM che.4 ane ema thavAthI pustakalekhananuM kAma bahu saphaLa banyuM hatuM. sAmAnya rIte prathama upage vagere lakhI, chevaTe 11 aMgo lakhyAM che; ema ApelA sAkSIpAThethI nakakI thAya che. jyAM jyAM vAcanAbheda paDyA, ke matAMtara maLyA, tyAM tyAM te aMgenA bIjA upalabdha pAThene paNa kAyama rAkhyA che, paraMtu kyAMya paNa matikalpanAne sthAna ApyuM nathI. graMthasAhitya A0 devadhi kSamAzramaNe A vAcanAmAM Agame uparAMta bIjA graMtho paNa lakhyA che. temAMnA keTalAMkanAM nAme nIce pramANe che cauda pUrvomAMthI uddharelA-(2) siddhaprabhuta, saMsaktaniyukti, karmaprakRti, zataka, (paMcasaMgraha, saptatikA, zataka,) jIvasamAsa, niprAbhUta, (5) nayecaka, (6) vAkyazuddhi, (7) dharmaprajJapti, (8) pariSaha adhyayana, piDeSaNA, (9) ghaniryukti, dazavaikAlikanA chUTAM sAta adhyayane, cAra chedaAgame, kalpasUtra, paMcakalpa, sthApanAkalpa, (10) pratiSThAkalpa vagere. pUrvadharee racelA-tiSaprAkRta,nimittaprabhuta, AzvarasenakRta niprAbhUta vagere prAbhUta, aMgavidyA leka 9000, jyotiSakaDaka a0 21, gacchAcAra gA137 vagere prakIrNako, sabhAga tatvArthasUtra, taraMgavatI, malayavatI, vasudevacaritra, padmacaritra, vasudevaDIMDI, upadezamAlA, sanmatitaka, nyAyAvatAra, batrIzIo, devAgamastetra vagere. ema A vAcanAmAM kareDa kalekapramANa jaina sAhitya lakhAyuM che. * bhagavatIsUtramAM prajJApanA-vAbhigamanA, sthAnAMgasUtra 67ramAM samavAyAMganA, samavAyAMga sUtra 49, 81, 88, 136 153, 157 vageremAM samosaraNa adhikAramAM bRhataka5bhASya, bhagavatIjI, naMdI, niryukitao ane pratApanA sUtra vagerenA sAkSI pADe che. Page #451 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jaina paraMparAne itihAsa [ prakaraNa basa, A. devavidha gaNIe agamacetI vAparI Agama vagerene pustakArUDha karI amara banAvyA che ane tethI ja ApaNe Aje jinAgamavALA chIe 432 jaina AgamAnI bhASA: mULa 11 agAnI bhASA amAgadhI che, bIjA AgamAnI bhASA ardhamAgadhI, mAgadhI ke prAkRta che. je je samaye je je pradhAna leAkabhASAo hatI te te samaye te te bhASAmAM jaina sAhitya racAyuM che. prAcIna kALamAM ardhamAgadhI, mAgadhI ane prAkRta bhASA mahattvavALI hatI, jenuM varNana nIce pramANe maLe che: bhagavaM ca NaM addhamAgahIe bhAsAe dhamma mAikkhA | tIrthaMkara bhagavAna a mAgadhIbhASAmAM dharmopadeza kare che. ( samavAyAMga sUtra ) goyamA ! devA NaM addhamAgahAe bhAsApa bhAti / devA ardhamAgadhI bhASAmAM khele che. (vivAhapannati, bhagavatIjI za. 5, 6 4, 50 20) addhamAgahAe bhAsAe bhAsaha arahA / tI karo ardhamAgadhI bhASAmAM khele che. (uvavAisUtra ) bhAsAriyA jeNaM addhamAgahAra bhAsA bhAsaMti / bhASAA. a mAgadhI bhASAmAM khele che. (pannavAsUtra) jara vi ya bhUyAvApa, savvarasa vabhogayassa oaaro| nijjuhaNA tahAvi hu, dummehe pappa itthI ya // 559 // jo ke dRSTivAda AgamamAM savAmayanuM avataraNa che tepaNa alpamatiyALA ane strIone mATe bIjA aMgo vagerenI racanA che. (A. jinabhadragaNI kSamAzramaNanuM vizeSAvakSyakasUtra ) porANamaddhamAgaddabhAsAniyayaM havai suttaM / prAcIna Agama ardhamAgadhI bhASAmAM gU MthAyela che. (A. jinadAsa mahattarakRta nizIthacUNI ) Page #452 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 23 3 chavvIsamuM] A0 samudrasUri bAlanImUDhamUrkhANAM, nRNAM cAritrakAziNAm / anugrahArthaM sarvajJaiH, siddhAntaH prAkRtaH kRtH|| cAritrane IcchanArA ochI buddhivALA manuSya, bALako ane strIonA lAbha mATe tIrthakaree zAstra prAkRtamAM banAvyAM che. (A) haribhadrasUrikRta, dasayAliyasutta TIkA) gujULa vivA, vADhi-3jiyaM-ja-vitA thI-bAlavAyaNatthaM, pAiyamuiyaM jiNavarehi // tIrthakaree dRSTivAda sivAyanA kalika, utkAlika ane aMga vagere siddhAMta strI ane bALakane bhaNavA mATe prAkRtamAM kahyo che. (AcAradinakara) sA mAgadhI mUlabhAsA, narA yaayaadikppikaa| brAhmano ca (ta) sutAlAyA, sambuddhA cApi bhAsare // mAgadhI e ja mULa bhASA che. manuSya, nArakIo, brahmaleka sudhInA deve ane bauddho A ja bhASAmAM bole che. (bauddhapravacana, bauddha sAhitya) naraka, pati , pretya (bhUtapreta), manuSya leka ane develekamAM moTA bhAge sarvatra mAgadhI bhASA ja belAya che. eTTa (uDiyA), kirAtI, AMdhra, yAvanI ane drAviDI vagere bhASAo badalAyA kare che. mAtra eka A mAgadhI bhASA ja yathAnurUpa ane Arya vyavahAravALI havAthI badalAtI nathI. gautamabuddha paNa gyane upadeza Ape tyAre mAgadhI bhASAmAM ja Ape che. kemake mAgadhI bhASA vaDe arthe sugamatAthI batAvI zakAya che. pratisammidA pAmela manu bhyone bodha thavAmAM mAgadhI bhASAmAM upadezela buddhivacana sAMbhaLavA pUratI ja vAra hoya che, jene sAMbhaLavAthI aneka jAtanA artho spaSTa thaI jAya che. kadAca teone bIjI bhASAmAM buddhavacana devAmAM Ave te te tene tANI kheMcIne zIkhavavuM paDe che. vaLI keTalAekane to tema ghaNuM zIkhavA chatAM paNa pratisamidAya prApta thatI nathI. (paTTisamidAgya ane virbhAganI adakathAo) 55 Page #453 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 434 jaina paraMparAne itihAsa [ prakaraNa gautamabuddhanA nirvANa pachI maLela pahelI saMgItimAM buddhapravacana tripiTakarUpe saMgrahita thayela che, je pAli bhASAmAM che. tripiTakanI bhASAnAM pAli, pAvacana, tati, bhAratI vagere nAme che. (tripiTakAcArya dharma bhikSurakSitanI "pAlisAhityaka rUparekhA vizvavANI, ke. 81) gautamabuddha utpanna hue| unhoMne lokabhASAmeM lAgoMko dharmopadeza diyaa| dharmadhara siMhalake sthaviravAdI haiM, ve kahate haiM "hamAre dharma graMtha mUla mAgadhIbhASAmeM haiN"| hAM, yadi uccAraNakI vizeSatAko koI nagaNya samajhe, to unakA kathana bahuta kucha saca niklegaa| (rAhulajInI purAtattva nibaMdhAvalI. pR. 219, rara0) svatantrasya punarekavat sarvA api bhASAH syuH| (kavi rAjazekharanI kAvyamImAMsA, pR. 51 vikamanI dazamI sadI) * magadhake rAjA zizunAgane apane antaHpurameM Ta, Tha, Da, Dha cAra mUrdhanya (zaSasa) tIna USma aura kSa jaise durucAra akSaroM para sakhta pratibaMdha lagAyA thA / bolanevAle daNDita hote the| zUrasenake rAjA kuvindane apane antaHpurameM paruSa vyaMjanoMke uccAraNako varjita kara rakkhA thA / kuntaladezake nRpati sAtavAhanane antaHpurameM prAkRtako vicAravinimayake liye sthAna diyA thaa| mahaloMmeM prAkRta Amataura para bolI jAtI thii| dakSiNake loga tAlapatra vyavahAra meM lAte the| jaina bhANDAroM meM bhI tADapatroMkA urva daio (zrI, janArdana mitranI "rAjazekhara aura kAvyamImAMsA." vizAla bhArata bhA. 39, aM. 4, pUrNaka 133) maurya rAjA azoka vagerenA zilAlekho ane anuzAsana mAgadhI bhASAmAM ja khodAyela che. kemake te samaye te rAjyabhASA hatI-rASTrabhASA hatI. zarasenanA rAja kuviMde rAjamahelamAM kaThIna ane joDiyA akSare belavAnI sakhta manA karI hatItemaja kuMtalane rAjA sAtavAhane paNa rAjamahelamAM prAkRtabhASAne ja sthAna ApyuM hatuM. (kavi rAjazekharanI kAvyamImAMsA) ADhaya rAjyamAM dareke dareka prAkRta bhASA bolatA hatA. (raja bhejanuM sarasvatIkaMThAbharaNa) mahArASTramAM prakRSTa prAkRta bhASA ja bolAtI hatI, (kavi daMDIne kAvyAda) gujarAtamAM sarvathA prAkRtabhASA ja bolAtI hatI. (kavi rAjazekharanuM rAmAyaNa tathA kAvyAdarza) Page #454 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 70vIza ] A samudrasUri 435 giraH zrAvyA divyAH prakRtimadhurAH prAkRtadhurA, subhanyo'pabhraMzaH sarasavacanaM bhUtavacanam / vibhinnAH panthAnaH kimapi kamanIyAzca ta ime, nibaddhA yastveSAM sa khalu nikhile'smin kvivRssaaH|| prAkRtabhASA svata: madhura che, mIThI bhASA che. (vi 24 manu sarAbhAya) yad yoniH kila saMskRtasya sudRzAM jivhAsu yanmodate, yatra zrotrapathAvatAriNi kaTurbhASAkSarANAM rsH| gadyaM cUrNapadaM padaM ratipatestat prAkRtaM yad vacaH, tA~llATaoNllalitAGgi! pazya nudatIM dRSTe nimeSavratam // (sarAbhAyA, 250 1, al. 11) paThanti laTabhaM lATAH, prAkRi saMskRtadviSaH / jihvayA lalitollApalabbalaundaryamudrayA // (vi zemarane vyAza) paruso sakaabaMdho, pAuabaMdho vi hoI suumaaro| purisANaM mahilANaM, jettiamihaMtaraM tettiamimANaM // saMskRtabhASA kaDaka che, prAkRtabhASA sukumAra che, A bannemAM puruSa ane strI jevuM aMtara che. (vi zeranI 3241) pAiyakambullApe paDivayaNaM sakkaraNa jo deha / so kusumasaMthara, patthareNa abuho vinnaaseh|| lalie mahurakkhare juvaIyaNavallahe sasiMgAre / saMte pAiyakavve, ko sakA sakayaM paDhi uN?|| (Aanan) aho tat prAkRtaM haari| ___ (122thina prAkRtAzanI st) sayalAo imaM vAyA, visaMti etto ya Neti vaayaao| eMti samudaM cciya, Nenti sAyarAo thiya jlaaii|| Page #455 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 436 jaina paraMparAne ItihAsa [prakaraNa jema pANI sAgaramAM maLe che ane sAgaramAMthI utpanna thAya che, tema sarva bhASAo prAkRtamAM maLe che ane prAkRtamAMthI utpanna thAya che, (kavi vAyatirAjane gauDavahe) amayaM pAiyakabdhaM, paDhiuM souM ca je Na jANanti / kAmassa tattatattiM kuNati te kahaM na lajaMti ? // 3 // je amI jevA prAkRta kAvyane bhaNatA nathI, sAMbhaLatA nathI ane mAtra kAmatattvane ja piSe che, teo kema zaramAtA nathI ! (kavi hAla rAjAnI gAthAsattasatI) A varNana pAThe uparathI ardhamAgadhI, mAgadhI ane prAkRta bhASA kevI pradhAna, prauDha, sukumAra, vyavahAru ane arthavAhaka che tene spaSTa khyAla maLI zake che. mATe ja jinAme ardhamAgadhI tathA prAkRtamAM banAvyAM che. jinAgamanuM vivaraNa sAhitya: jinAgama upara vivaraNa sAhitya vizALa che, jenI TUMkI yAdI nIce mujaba che. niryukita-A. bhabahusvAmIe 1. AcArAMga, 2. sUtrakRtAMga, 3. Avazyaka, 4. uttarazcayana, 5. dazAzruta(kalpasUtra), 6. bRhakalpa, 7. vyavahAra, 8. dazavaikAlika, 9. sUrya prakRti ane 10. RSibhASitAnI niyuktio, 11. piMDa niyukti, 12. oghaniryukti ane 13 saMsataniyukti; ema 13 niryuktio banAvI che. darekanI bhASA padyamaya prAkRta che. (vizeSa mATe juo. pRSTha : 122, 123) bhA-judA judA AcAryoe padya prAkRtamAM bhASya racyAM che. pramANa rtA AvazyakabhASya (laghu) AvazyakabhASya le. 4300 A. jinabhadragaNu kSamA. + mane khAtarI che ke bhArata sarakAra tAravyavahAramAM saMskRta ke hiMdIbhASAne badale prAkRta bhASAne dAkhala kare che temAM tene vadhu saphaLatA maLaze. nAma Page #456 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 437 bhAgya chavvIsamuM ] A samudrasUri jItaka5bhASya spe. 3125 nizIthabhASya le. 7400 bRhatka5bhASya gA0 7600(8000) A. saMghadAsa mahattara le. 12000 A. jinadAsa ga. mahattara nizIthabhASya. &ile. 12000 vyavahArabhAvya. gA. 4629 paMcakalpabhASya bA. 2574 A. saMghadAsa mahattara hanijajutti-bhASya gA. 2570 piMDanijajutti-bhASya gATa kare upara pramANe AgamabhAge maLe che. "bRhaka95"nuM moTuM bhASya bRhatkalpacUNi ane nizIthacUrNi pachI banyuM che. vizeSAvazyaka mahAbhASya paNa AvazyakacUNi pachI banyuM che. A sivAya kammapaDi, SaDazIti, samaga, ane sasayaga upara bhASya banyAM che. temaja A zAMtisUrikRta caityavaMdana bhASya le. 922, ane A.deveMdrasUrikRta bhASyatrayama gA0 15ra banyAM che. caNi-AcArAMga, sUtrakRtAMga, bhagavatIjI, jIvAjIvAbhigama, jaMbudvIpaprajJapti, Avazyaka, dazavaikAlika, uttarAdhyayana, cha chedagraMthe, jItaMkalpa, ghaniryukti, naMdI, anugadvAra, karmaprakRti, zataka, sArdhazataka ane saptatikA vagerenI cUrNimAM maLe che. cUrNienI racanA saMskRtaprAkRta mizra che, gadyarUpe che. TIkAo-11 aMge, 12 upAMge, ghaNA cheda Aga, 6 Avazyaka, 4 mULa Agame, naMdIjI, anuyAgadvArasUtra, ghaNuM prakIrNake, niyuktio e dareka upara TIkAo banI che, je TIkAo meTA vivaraNarUpe che ane keTalIeka TIkAo avasUri, paMjikA, phakikakA ke chAyArUpe che. TIkAo meTe bhAge saMskRta gadyamAM banI che. keTalAeka AgamanAM gujarAtImAM vArtika TakhA-bAlAvabadha ke bhASAMtara banyAM che. hiMdImAM vacanikA ke bhASAMtara banyAM che temaja aMgrejI ane jarmanI bhASAmAM paNa bhASAMtara banyAM che. Page #457 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 438 jaina paraMparAne ItihAsa [ prakaraNa A pramANe jinAgama sAhitya Azare sAta lAkha leka pramANa maLe che jemAM paramazAMti pAmavAnA mArgo upadezyA che. leka prakAza-dareka manuSya saMpUrNa AgamasAhityane bhaNe ane sarvatomukhI jinatattvane prApta kare te saMbhavita nathI. AvA jInA upakAra mATe mahopAdhyAya zrIvinayavijayajI mahArAje saMskRtamAM "lekaprakAza" graMtha banAvyuM che, je gujarAtI bhASAMtara sAthe chapAI gaye che. mahopAdhyAyajI mahArAje upalabdha AgamamAM pratipAdita dareke dareka viSayane AmAM vyavasthita rIte dAkhala karyo che. ApaNe A graMthane "jaina-enasAIkapiDiA" kahIe te cAle. ekaMdare AmAM jenadarzananI pratyeka vastuonuM maulika varNana che. jinAgamavANunI prazaMsA savappavAyamUlaM, duvAlasaMga jao samakkhAyaM / rayaNAgaratulaM khalu, to savvaM suMdaraM tmmi|| (aa daramarikSA-3rApara ) akRtrimasyAdupadAM, paramArthAbhidhAyinIm / sarvabhASApariNatAM, jainI vAcamupAsmahe // (ka0 sa0 A0 hemavaMdrasUrikRta-kAvyAnuzAsanam ) sA jIyAjjainI gauH, sarmo'laMkRtinavarasADhyA / vipadAnvitayApi yayA, bhuvanatrayagocaro'vyApi // (A kavita-dhavidhivRtti) A jinavANu sadA jagatanuM kalyANa kare. kalpasatranuM vAcana : A. bhUtadinnasUri samartha vAcanAcArya hatA. teo vIra saM. 904 thI 983 sudhI yugapradhAnapade hatA. temanI pachI A. kAlikasUri ane tyArabAda A. satyamitra yugapradhAna thayA che. A kAlikasUri te cethA kAlikAcArya che, teo vIra saM. 983 thI 994 sudhI yugapradhAnapade hatA. teo vihAra karatA karatA Page #458 -------------------------------------------------------------------------- ________________ chagIzamuM A samudrasUri 439 ANaMdapura padhAryA ane vIra saM. 93 vi. saM. 183 va. saM. 208mAM tyAM comAsuM rahyA. A samaye bhaTTArka senApatine trIjo putra dhruvasena paNa pitAnA kuTuMba parivAra sAthe ANaMdapuramAM hatuM. tene yuvarAja putra devage marI gaye, AthI AkhA rAjyamAM zekanI chAyA vyApI gaI. A, kAlike rAjA dhruvasenane pratibadhI zoka dUra karavA; vI. saM. 97 nA bhAdaravA zudi 4 ne divase savAre caturvidha saMgha samakSa kalpasUtranuM prathama vAcana karyuM. rAjA dhruvasena zeka mUkI, kalpasUtra sAMbhaLavA AvyA hatuM. atyAre paNa A pravRtti cAlu che. jene paryuSaNAmAM zuddha vastro paherI AdarapUrvaka vidhisahita zrIkalpasUtrane sAMbhaLe che ane te vidhine parama dravyamaMgaLa tathA utkRSTa bhAvamaMgaLa tarIke mAne che. hasamrATa teramANu huNenA pUrvajo I. sa. pUrve 400 lagabhagamAM cInanI vAyavyamAM rahetA hatA, pazuone carAvatA hatA. teo zatru pakSamAM maLI gayA eTale cInavaMzanA cothA rAjA ane pahelA samrATa beMgaseMga yAne zI-nhAMga-Ie I. sa. pUrve 318mAM hUNene cInanI sarahadathI maMgoliyAta tarapha hAMkI kADhayA ane te dizAnI sarahada para I. sa. pUrva ra14mAM eka moTI dIvAla banAvI. je Aje vizvanAM moTAM AzcaryomAM eka manAya che. hRNasaradAra mAtRne I. sa. 209 mAM pitAnuM rAjya jApAnI samudrathI haTA sudhI vistAryuM. hUNe paNa maMgoliyAthI nIkaLI kanasUra tarImataTa ane zakasthAnamAM thaI phArasamAM jaI vasyA. hRNa saradAra khuzanavAjha I. sa. 888mAM phArasanA rajA phirajane mArI tyAM rAjA banyuM hatuM paraMtu phirajanA putra kekebAde bIje varSe ja tene harAvya, bhagADyo ane khuzarUnasaravAne I. sa. papadamAM uttarIya hUNa rAjyano mR yughaMTa vagADayo. AthI keTalAeka hUNe yuropamAM rema ane ITAlI tarapha cAlyA gayA, ane samaya jatAM dhIme dhIme dhIme tyAMnI prajAmAM bhaLI gayA, Page #459 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 440 jaina paraMparAno ItihAsa [ prakaraNa hRNano eka kAphale phArasathI tibeTa raste bhAratamAM AvyuM. temaNe prathama samrATa kumAraguptanA samayamAM I. sa 400 lagabhagamAM kaMdahAra lUTayuM. hUNe i. sa. 450 lagabhagamAM bhAratamAM AvyA, paraMtu I. sa. 455mAM samrATa skaMdagupta tene sabaLa sAmano karyo eTale teo AgaLa vadhI zakayA nahIM. aMte hUNa samrATa teramANe kaMdahAra, saurASTra, Anarta, matsya ane madhya pradeza jItI I. sa. 484 (vi. saM. 541) mAM erana jItyuM, pachI budelakhaMDa tathA mALave jItI lIdhA. te I. sa. 500 lagabhagamAM te samasta uttara bhAratane samrATa banI cUkyuM hatuM. te I. sa. 502 mAM maraNa pAme. tenI gAdIe mihirala beThe. te bahu bahAdUra hato, teNe kAzmIra jItyuM, I. sa. 17 lagabhagamAM siMdha ane tenI AsapAsane pradeza jItI lIdhuM. aMte guptasamrATa bAlAditya, mAlavarAja yazodharmA, valabhIpati pravasena, kanojane AdityavarmA ane sthAnezvarane naravarmA vageree ekasaMpa karI tene sAmane karyo. tene I. sa. paramAM maMdira pAse sakhata hAra ApI, bhArata bahAra cAlyA javAnI pharaja pADI. A hUNe paranA vijayanI yAdImAM maMdiramAM be vijayastaMbho pAyA che ane temAM brAhmIlipimAM vijayaprazasti karI che, je Aje paNa tyAM vidyamAna che. mihirakula I. sa. 540 (vi. saM. 197) mAM maraNa pAmya, ane hUNenI sattAne oTa AvyA. hUNenI rAjasattA I. sa. pa6pamAM uttara bhAratamAMthI, I. sa. 580mAM dakSiNa bhAratamAMthI ane I. sa. 648mAM madhya bhAratamAMthI sadAne mATe nAza pAmI che. sthANezvaranA harSavardhane I. sa. 648mAM hUNattAne chelle nAza karyo hato. pachI te haNe paNa bhAratanI bIjI jAtiomAM bhaLI gayA eTale Aje hUNa e zabdo mAtra ItihAsamAM jIvatA rahyA che. (bhAratavarSa, bhAga 48, aMka 1, ka. 283) turamaNa nagarImAM A0 kAlakane bhANeja datta rAjA thaye. Page #460 -------------------------------------------------------------------------- ________________ chavvIsamuM]. A samudrasUri 441 teNe yugapradhAna A. kAlasUrine yajJanuM phaLa pUchyuM ane pachI pitAnuM maraNa pUchayuM. AcAryazrIe tene sAphasApha khulAse kahI saMbhaLAvyuM. tene mRtyu mATe je divasa Aye te ja divase te mRtyu pAme. A bhaviSyavANI sAcI paDavAthI AcAryazrIne prabhAva te samayanA jitAri vagere ghaNA rAjAo upara paDyo. A ghaTanA vIra saM. 50 lagabhagamAM banI haze. rAjapurue dattane mArI jitArIne rAjA banAvyo ane tyArapachI turamaNI nagarI taramANunA hAthamAM gayuM. tyAM turamaNInuM asala nAma pavaIyA nagarI che. teramANe tyAM gAdI sthApyA pachI tenuM bIjuM nAma taramANa paDyuM haze ane e ja kAraNe dattanA ItihAsamAM e nAma lakhAyuM haze ema lAge che. hRNasamrATa teramANe gupta rAjyanA siMhAsanane hacamacAvyuM. te vi. saM. 157 sudhImAM uttarApathane samrATu banI cUkyo hato, teNe uttarApathamAM cInAbane kinAre pavaIyA nagarImAM pitAnI rAjadhAnI sthApI. tenA pratApI putra mihirakule ziyAlakeTane potAnI * pavaIyA nagarI Aje nathI. vidvAno mAne che ke Aje jyAM siyAlakoTa, jammu, kaMga, paTTI, cAcara ke harappA che, tyAM te nagarI hatI. bauddha graMthomAM mulatAnathI IzAnamAM 700 lI (Azare 117 mAIla) dUra paaIva batAvI che. A hisAbe meTagomarI jillAnuM rAvI nadInA pUrva kinAre akSAMza-31, rekhAMza 73-25 sthAne rahela harIpA e ja pavaIyA che tyAMnI podAImAMthI ghaNuM prAcIna avazeSo maLyA che. pavUIyA, pArvatikA, pArvatI ane harapA (harAtmA harapatnI) e eka ja arthane sUcave che. eTale harapA e ja parvatikA hevAne vadhu saMbhava che, koI sthAne paDyuIne takSazilAnA eka bhAga tarIke varNavI che. I. sa. 1216nA cacanAmAmAM sUcana che ke-talavADA, cacapura yAne cAcara e ja patruIyA che. (bhAratIya vidyA, ka. 5.) vItabhayanagarane TIle je Aje akSAMza 27-15, rekhAMza 68-- 15nA sthAne mehana-jo-Dere (marelAonI TekarIo) tarIke prasiddha che; tyAMthI bhagavAna pArzvanAthanI dhAtupaTTa upara banAvela ghaNu purANI mUrti maLI che. (jena satyaprakAza, kra. 172) Page #461 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 442 jaina paraMparAne ItihAsa [prakaraNa, rAjadhAnInuM zahera banAvyuM hatuM. A samrATa taramANa ane mihirakula jainadharmanA premI rAjAo hatA. teo A. kAlaka tathA A. hariguptasUrine sAcA jJAnI, kaDaka tyAgI ane guru tarIke mAnatA hatA. rAjA dhruvasenA saurASTra para guptavaMza pachI mitravaMza yAne valabhIvaze zAsana karyuM che. Adya zilAditya pachI A vaMza senApati pade hatuM. te pachI senApati bhaTTArka valabhIvaMzane pahele rAjA che. tene 1 senApati dharasena, 2 droNasiMha, 3 kuvasena, ane 4 dhabhaTTa ema cAra putra hatA. tenI rAjadhAnI valabhImAM hatI ane tenuM kumArabhukti nagara ANaMdapura hatuM. saMbhavata: dhruvasenanuM bIjuM nAma "sena" hoya ema lAge che. senApati dharasena (prathama) maraNa pAmyuM hatuM eTale senApati bhaTTAka pachI valabhI saM. 180 thI 200 sudhI droNasiMha ane valabhI saM0 200 thI 230 sudhI dhruvasena valabhIne rAjA hatA.4 A rAjAo jena hatA. jo ke valabhInA zilAlekhamAM valabhI rAjAone parama mAhezvara ke paramabhAgavata tarIke oLakhAvyA che. paNa A vizeSaNa te rivAja rUpe lakhAtuM hatuM. megala samrAakabaranAM pharamAnemAM jAtighaNA vagere zabda vaparAyA che tema ahIM parama mAhezvara vagere vizeSaNe paNa vyavahArarUpe vaparAya che. bAkI A vaMzanA rAjAo paramamAhezvara tarIke oLakhAvA chatAM jena ke bauddha hatA, ema teonA maMdirano jIrNoddhAre duDAvihAra tathA mahArAjA guhasenanA zilAlekha puravAra kare che. eTale valabhIvaMza jainadhamI hate, ema mAnavAne zilAlekha ADA Ave tema nathI. (juo pRSTha : 384) 5. nemicaMdra jotiSAcArya lakhe che ke zrI. mihirakulanA pahelI jAtanA sikkAo maLe che, te jena sikkAo che. ( jaina siddhAMta bhAskara, tA.15-12-20; jaina, tA. 18-8-51) * A pahelA dhruvasenanA valabhI saM0 206 thI 226 sudhInA tAmra patro maLe che. vIra saM0 993, visaM. 183, I. sa. 527, valabhI, saM. 208 e eka sAla che. Page #462 -------------------------------------------------------------------------- ________________ . chavvIsamuM ] A samudrasUri pUrvadharanA kALamAM dharasena, vIrasena ane vasena e chellA jaina rAjAo che. tyAra pachInA valabhIvaMzanA 7 zilAditye tathA bIjA rAjAomAM paNa ghaNuM jainadhamI hatA. (gujarAtanA aitihAsika lekhe, kalpasUtra subedhikA, jena satya prakAza : kramAMka : 37, 38) nAga hada tIrtha: mevADamAM ekaliMgajI pAse nAganI AkRtivALo nAga hada che, je hAla nAgadA tarIke oLakhAya che. A sthAna ekavAra mevADanI rAjadhAnI tarIke paNa vikhyAta hatuM. ahIM mauryasamrATa saMpratie maMdira vAnAvI bhava pArtha nAthanI pratiSThA karI hatI. A narasiMhasUrinA upadezathI pahelA khumANarAja ane tenA vaMzajo jena banyA eTale tyArathI A sthAna vizeSa khyAtivALuM banyuM hatuM. zvetAMbara ke digaMbara, jaina ke ajenA dareka tenI yAtrAe AvatA hatA. digaMbaree tene hAtha karavA mATe prayatna Adaryo, paraMtu A samudrasUrie digaMbarene jItI laI e tIrthanuM rakSaNa karyuM hatuM A0 zrI munisuMdarasUrie svataMtra stotra dvArA nAgahada pArzvanAthanI stuti karela che, mAMDavagaDhanA maMtrI pethaDakumAre ahIM bhagavAna nemanAthanuM ane navalakhA sAraMgazAhe saM. 144 nA mahA su. 11 dine bha0 zAMtinAthanuM maMdira banAvela che. Aje bhava pArzvanAtha tathA bha0 neminAthanAM maMdire nathI, tenA TekarAo che. pAse ja bha0 zAMtinAthanuM maMdira vidyamAna che, jemAM bha0 zAMtinAthanI 9 phuTa UMcI abhuta pratimA birAjamAna che, jenuM bIjuM nAma adabadajI che. (paTTAvalI samuccaya, jena satya prakAza-ka 9, 37, 38) Page #463 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 444 jaina paraMparAne ItihAsa [ prakaraNa valabhItIrtha: valabhImAM vIra saM. 980 mAM Agame pustakArUDha thayAM che, tethI te AgamatIrtha manAya che. ANaMdapura: ahIM vIra saM. 93 mAM caturvidha saMgha samakSa kalpasUtranAM jAhera vyAkhyAnane prAraMbha thayela che. ahIM. bha. zreSabhadevanuM prAcIna vizALa desara che. A nagara atyAre vaDanagara evA nAmathI prasiddha che. A nagaranAM jUnAM nAme Anartapura ane AnaMdapura che. Page #464 -------------------------------------------------------------------------- ________________ - prakaraNa sattAvIsamuM A0 mAnadevasUri (bIjA) A samudrasUrinI pATe A0 mAnadevasUri thayA che, jene sattAsamaya vIra saM. 1000 che. A0 munisuMdarasUri temane paricaya Ape che ke - abhUd guruH zrIharibhadramitraM, zrImAnadevaH punareva sUriH / yo mAnyato vismRtasUrimantraM, lebhe'mbikA''syAt tapasojayante // (gurnAvalI : kaleka 40) A0 mAnadevasUri A0 zrIharibhadrasUrinA parama mitra hatA. teo mAMdagInA kAraNe sUrimaMtrane bhUlI gayA hatA, eTale temaNe giranAra tIrthamAM jaI upavAsa karI aMbikAdevI mAraphata sUrimaMtra meLavyuM hatuM. A haribhadrasUri sAthenI temanI maitrI mATethI daMtakathA nIce pramANe che. A haribhadrasUri bahu ja madhura bhASI hatA, eTale ke temanA pratye ghaNuM ja rAga hato. A0 mAnadevasUri temanAthI nAnA hatA. teo A0 haribhadrasUrine daMbhI tathA mIThAbelA mAnatA hatA ane temanA nAma para sUga khAtA hatA. ekavAra teo eka nagaramAM padhAravAnA hatA, A haribhadrasUri tyAM birAjamAna hatA je pitAnA ziSyane laI A0 mAnadevasUrinI sAme AvyA. A0 mAnadevasUri te temane oLakhatA ja na hatA. eTale temane AvatAMvAra ja saMbhaLAvyuM ke, "pele dhUrta tamAre tyAM ja che nA? teNe lekene kevA bheLavyA che?" A haribhadrasUrie ghaNI ja zAMtithI Page #465 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 446 jaina paraMparAne itihAsa [prakaraNa jaNAvyuM ke, "hAjI! Apa padhAraze eTale badhuMya sAruM thaze. A vAtacIta thAya che, eTalAmAM saMgha paNa satkAra mATe tyAM AvI pahe. saMghanA kahevAthI A0 mAnadevasUrie jANyuM ke, huM je munivara sAthe vAtacIta karI rahyo chuM te ja A haribhadrasUri che. eTale teo zaramAyA. temaNe A haribhadrasUri sAme joyuM, temanI zAMta, gaMbhIra mudrA joI temanI pratye prema pragaTayo, "micchAmi dukkaDaM" Ape. pachI te banne AcAryo tyAM parama harSathI maLyA-bheTyA ane tyArathI temanI vacce maitrI baMdhANI. paraMtu A maitrI dhIme dhIme evI gADha banI ke, graMthakAre tene khAsa ullekha kare che. A0 munisuMdarasUrie Apele rimamitra zabda paNa ApaNane e ja vAta saMbhArI Ape che. baharachanI sUrividyApIThanI prazasti-pupikA 12 gAthAmAM che. temAM A0 mAnadevasUrie giranAra tIrthamAM sUrimaMtra meLavyo, tene ItihAsa A pramANe che - A0 samudrasUrinA ziSya A0 mAnadevasUri te A0 haribhadrasUrinA mitra che, guNanidhAna che ane yugapradhAna che. gurujIe temane prakaTa atizavALA jeIne vi. saM. pa8ramAM sUripade sthApyA. temane gurujI taraphathI caMdrakuLane ane ciramaitrIthI saMtuSTa A0 haribhadrasUri taraphathI vidyAdharakuLane, ema vAcanAsiddha be sUrimaMtra maLyA hatA. samaya jatAM ane maMtronA padanI samAnatA, dAruNa dukALa, lekamaraNa ane bimArI e cAra kAraNe teo sUrimaMtra visarI gayA. tyAra pachI temaNe giranAra tIrthamAM jaI 16 upavAsa karI aMbikAdevInI ArAdhanA karI. aMbikAdevIe paNa khuza thaI sImaMdharasvAmI pAsethI sUrimaMtra lAvI Ape, ane bhagavAna sImaMdharasvAmIe kahela te maMtra paNa aMbikAmaMtra tarIke prasiddhi pAme. saMtuSTa padmAvatIdevI A0 mAnadevasUrine sahAya kare che. te AcArya sUrionuM kalyANa kare." - A0 mAnadevasUrine A rIte paricaya maLe che A sivAya A paricaya maLatuM nathI. Page #466 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sattAvIsamuM ] A mAnavasari (bIja) 447 che. A samayamAM yugapradhAna A hArilasUri ane gu. pra. jinabhadragaNI kSamAzramaNa thayA che, teone paricaya yugapradhAna paTTAvalI (pR. 17, 194)mAM Ave che. A. hAribhasUri jemanAM bIjAM nAme hariguNasUri tathA haribhadrasUri che, temanAthI vIra saM. 1055 thI hArivaMza nIkaLyo che, je pAchaLathI kRSNarSigaracha tarIke prasiddha thaye che. (juoH pra. 32 muM) mahAna graMthanirmAtA A. haribhasUri paNa A samaye thayA che ema aneka ullekha maLe che paraMtu temanA samayamAM matabheda hovAthI ame teone trIjA mAnadevasUrinA samayamAM mUkyA che. . (juo: pra. 31muM) hArilavaMza-paTTAvalI 1. A hariguptasUri-yugapradhAna paTTAvalImAM "A. hArilasUrinuM nAma maLe che. temanA vIra saM. 943 athavA lya3mAM janma, vI. saM. 970mAM dIkSA, vI. saM. 1000mAM yupradhAnapada ane vI. saM. 1055mAM svargagamana thayela che. teo rahmA yugapradhAna che. A. hArilasUrinuM bIjuM nAma hariguptasUri ane "vicArazreNuM" pramANe trIjuM nAma a. haribhadrasUri hoya ema lAge che. A merUtuMgasUri temanA mATe lakhe che ke - paMcasae paMcasIe, vikkamakAlAmo jhatti athmio| haribhadrasUrisUro, bhaviANaM disau kallANaM // tato jinabhadrakSamAzramaNaH 65 / (vicArazreNI) A0 haribhadrasUri vi. saM. 18pamAM svarge padhAryA, teo bhAvikenuM kalyANa kare. tyAra pachI A jinabhadragaNi kSamAzramaNuM thayA, jemane yugapradhAna kALa 65 varSane che. . jo ke A gAthA yAkinImahattarAsUnu A0 zrIharibhadrasUrinA svargagamana mATe vaparAya che paraMtu A gAthA A0 hArilasUrine aMge haya, ane lekhakanA hAthe hariguptane sthAne haribhadra lakhAyuM hoya, e vadhu saMbhavita che. A harilanuM stara Page #467 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 448 jaina paraMparAne ItihAsa [ prakaraNa gamana vIranirvANathI 470 varSe vikrama e gaNatarIe e ja sAlamAM Ave che. te samayanA te zAsanaprabhAvaka yugapradhAna AcArya che, eTale temane mATe A etihAsika samayanirdeza hoya, e mAnavA jevI vAta che ane je A hArilasUrinuM trIjuM nAma ja A0 haribhadrasUri heya, te A gAthA sarva rIte upayogI che. vIra saM. 980 vi. saM. pa70mAM A devardhigaNa kSamAzrama valabhInI AgamavAcanA karI, temAM A AcArya hAjara thayA che. temane pUrvadharo pAsethI zratajJAna maLyuM che. eTale teo te samayanA samartha kRtadhara che. temanI pachI yugapradhAna Ave jinabhadragaNuM kSamAzramaNa thayA che. A0 haspRiptasUrinA caritranA aMkaDA A rIte joDAya che ahichatrAmAM guptavaMzane harigupta rAjA hate. jenA sikkAmAM eka bAju mArA guru ane bIjI bAju phUlavALA kaLazanuM cihna khedAyeluM che. teNe vairAgya pAmI jena- dIkSA svIkArI, teo kulIna, jJAnI ane nispRha rAjarSi thayA. hRNasamrATa teramANa ane mihirakula temane guru tarIke mAnatA hatA. 2. A devaguptasUri --teo mALavAnA guptavaMzI devagupta nAmanA rAjA hatA. temaNe rAjA rAjyavardhana sAthenA yuddhamAM hAra maLatAM saMsArane tyAga karyo ane guptavaMzanA ja nispRhI rAjarSi A hariguptasUri pAse dIkSA aMgIkAra karI. teo paNa guptavaMzanA rAjA hevAnA kAraNe "rAjarSi" tarIke khyAti pAmyA hatA ane e ja kAraNe teone rAjavaMza upara pUrNa prabhAva hate. teo mahAkavi hatA. temaNe "tripuruSacaritra"nI racanA karI che. 3. A zivacaMdragaNuM-teo vihAra karatA karatA bhinnamAla padhAryA ane te ja pradezamAM vicaryA. 4. yakSadAgaNi kSamAzramaNa-te mahAtmA hatA, traNe lekamAM vikhyAta hatA. temanI mahattara tarIke paNa oLakhANa maLe Page #468 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sattAvIzamu 0 mAnadevasUri (bIjA) 449 che. temane tapasvI, samartha ane vyAkhyAnalabdhivALA aneka ziSyA hatA. temAMya paNa kArtikeyanAM cha mukhanI jevA nAga, vida, mammaDa, du, agnizamAM ane vaDesara e cha mukhya ziSyA hatA, AcArya hatA. A ziSyAe gujarAtamAM ( saMbhavataH jAleArathI pacAsara sudhInA pradezamAM ) vicarI navA jaine banAvyA ane ghaNAM jinamadira sthApyAM hatAM. 5. vaTezvara kSamAzramaNaH--. yakSadattagaNIne aneka ziSyA hatA, je paikInA cha ziSyAne temaNe AcArya pada ApyuM hatuM. temAMnA chaThThA A. zrIvaTezvara kSamAzramaNa che. temanuM saumya mukha jovAthI durjana manuSya paNa ThaMDAgAra thaI jatA hatA. temaNe potAnA upadeza dvArA aneka sthAnanuM mithyAtva dUra karyuM hatuM, jaina dhama nA khUba pracAra karyAM hatA ane temanA upadezathI AkAzavapranagaraakharakeTa--umarakeATamAM vizALa jinamadira anyuM hatuM. dakSiNAMkacihna A udyotanasUrie "kuvalayamAlA" prazastimAM A. vaTezvarasUrine cadrakulanA batAvyA che. dazamI sadInA kRSi gacchanA A jayasiMhasUri dharmAMdezamAlAnA svApavivaraNanI prazastimAM A vaTezvarasUrine kSamAzramaNa padadhArI lakhe cheane vAcaka zrIdevavAcakanI sthavirAvalImAM thayAnu jaNAve che. ( gAthA-2 ) A. zrIjayasiMhasUri vi. sa. 1422mAM 'kumArapAla mahAkAvya'nI prazasti (zrla. 1, 2)mAM A0 zrIvaTezvaranI para parAmAM thayela mahAtapasvI zrIkRSNaRSine A zrIsuhastisUrinA ziSya cAra labdhivAlA dazamA gaNanAyaka zrIguptasUrithI utpanna thayela cAraNa gaNunI ceAthI vajranAgarIzAkhAnA bIjA viTakulanA jaNAve che. zrIkalpasUtra"mAM cAraNagaNunAM sAta kule matAnyAM che. temAM zrIjI kula prItidharma che. viTapa nAmanu kAI kula nathI paNa ema lAge che ke A viTapa zabdathI vAzAkhAnAM nAgendra Adi cAra 57 Page #469 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 450 jaina paraMparAne ItihAsa [ prakaraNa kule paikInA bIjA caMdrakulanAM nAmAMtararUpa vanavAsakulanuM athavA vaTezvaragacchanuM sUcana haze, astu. cAraNagaNanuM sAtamuM kula "kRSNasaha" che e paNa eka sUcaka vastu che. A bhinna bhinna ullekhamAMthI ApaNane traNa vastuo maLe che. 1. teo guruparaMparAe cAraNagaNI vajanAgarI zAkhAnA hatA. 2. teo vAcaparaMparAe A0 devavAcakanI paraMparAnA hatA. kemake A hariguptasUri temanA mRtaziSya hatA ane vIra saM. 980ne zramaNa saMgha jJAnaparaMparAe te pUjya devavAcakanI paraMparAmAM ja che, eTale e vAta paNa barAbara che. " 3. teo kulavyavasthAnA hisAbe caMdrakuLanA hatA. kemake A. vAsena, Ava yakSadevasUrie munisamelana meLavI vIra saM. 606mAM cAra kulanI sthApanA karI hatI ane dareke dareka munione A cAra kulemAM vaheMcI nAkhyAM hatAM, tyAre cAraNagaNane samAveza caMdrakulamAM thaye heya e svAbhAvika che. tenuM viTapakula paNa vanavAsIgaccha athavA vaTezvaragacchanuM sUcaka lAge che. A rIte samanvaya karIe te judA judA bhAsatA A traNe AcAryo eka ja che ema mAnavAmAM harakta nathI. te paraMparAnA AcAryonuM vihArakSetra, saMvatavArI, jJAnabaLa ane kAryakSamatA vagere paNa ukta vAtane Teke Ape che. ame ahIM te ja samanvayanA AdhAre "kuvalayamAlA" ane "dharmopadezamAlAnA, A0 vaTezvasUrine eka mAnyA che ane e rIte ja itihAsa Alekhana karyuM che. A. vaTezvarasUrithI thArApadragacha nIkaLe che. * 6. A0 tavAcArya -A AcArya yathArtha nAmavALA, tapastejathI dIpatA sUrya jevA, duSamakALanA mahAna prabhAvaka, zIla lakSaNavAlA, sthiracitta, paMcAcAranI zuddhithI vikhyAta thayelA ane jinapravacananA prabhAvaka hatA. * saM. 1084ne bhagavAna AdIzvaranA parikarane lekha. jena satya prakAza kra. 75; tathA juo prakaraNa 31muM Page #470 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sattAvIsamuM] ATha mAnadevasUri (bIjA) 451 zrI. jinavijayajI kuvalayamAlA prazasti gA. 1ranA rIDhAvi8No vizeSaNane leSarUpe mAnI A AcArya ane TIkAkAra A. zrIzIlAMkane eka mAne che. prasiddha TIkAkAra A. zIlAMkasUrinuM bIjuM nAma tattvAditya che ane temane sattA samaya gupta saM. 772 che. tyAM gumasaMvatathI zakasaMvata levAya che. e rIte prasiddha TIkAkAra A. zIlAMkasUri A ATha tattvAcAryathI bhinna che, ema nakkI thAya che. A sivAya vanarAja cAvaDAnA guru nAgendragacchanA A. zrIzIlaguNasUrine sattAsamaya paNa vikamanI AThamI sadI ja che, e paNa bhUlavA jevuM nathI. 7. dakSiNacihna A udyotanasUri -teo A. tattvAcAryanA ziSya che, teo gRhasthIpaNe traNe karmamAM pravINa mahAduvAra (maDAra ke mahuvA)ne kSatriya rAjA udyotananA pautra ane rAjA vaTezvaranA putra hatA. zarIranA jamaNa bhAgamAM sAthiyAnuM nizAna hovAthI teo dakSiNacihna ke dakSiNaka tarIke paNa vikhyAta thayA hatA. temane padmAvatIdevI prasanna hatAM, temaNe A. zrIvIrabhadrasUri ke jemanA upadezathI jAleramAM bha0 naSabhadevanuM aSTApada jevuM vizALa maMdira baMdhAyuM hatuM, temanI pAse zAstranuM ane prakhara zAstranirmAtA A. zrI. haribhadra pAse nyAyazAstranuM adhyayana karyuM hatuM ane jAleranA bha. zrIkASabhadevanA cityamAM rahIne mahAbaLavAna zrIvatsa rAjAnA samayamAM zaka saM. 700 (vi. saM 835)mAM eka divasa bAkI hatuM tyAre prathama catra vadi 14nA divase trIjA pahere padmAvatIdevInI preraNAthI prAkRta "kuvalayamAlAkathA" racIne samApta karI che, jenI prazastimAM pite A. hariguNasUrithI pitA sudhInI paTTAvalI ApI che. A. ratnaprabhasUrie A kuvalayamAlAnA AdhAre "laghu kuvalayamALA" banAvI che. - A. udyotanasUrie kuvalayamALAmAM pahelAnA jena, ajaina kavionuM smaraNa karyuM che. jaina kaviomAM A. pAdalipta, A. vimalAMka (vimalasUri), digambara A. raviSeNa, A. devaguNa, A. bhavavirahanAM nAme ApyAM che. kathAnuM nirUpaNa bhAvavAhI che. bhASA uttama Page #471 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 452 jaina paraMparAne ItihAsa [ prakaraNa prakAranI ane rasapUrNa che. AmAM mukhyatAe prAkRta bhASA che paraMtu kaI kaI varNane paizAcI ane apabhraMza bhASAmAM paNa ApyAM che. aDhAra dezanAM nAme ApyAM chetyAM te te dezanI bhASAne AbhAsa thAya tema vastugUMthaNI karela che. ekaMdare prAkRta bhASAnA premIo mATe A graMtha advitIya che. A. tattvAcAryane paTTadhara A. udyatanasUri che, tema bIjA mukhya ziSya A. yakSamahattara hatA. temanA ziSya mahAna tapasvI kRSNarSi thayA, jemanAthI kRSNarSigacha nIkaLe che. temane paricaya prakaraNa 3ramAM ApIzuM. (jena sAhitya saMzodhaka, khaMDa 3, aM. 2, jaina satya prakAza, ku. 75 pR. 107) - hArilagacchamAMthI prAcIna thArApadra ga7, kRSNaga7 ane hArijagaccha nIkalyA hoya e saMbhavita che. hArijagacchanA vi. saM. 1247 thI 1577 sudhInA zilAlekha maLe che. hArija gAmanI bahAra zaMkhezvaratIrthanA rastA para kevalAsthaLI nAmano TIle che, tenI upara jaina AcAryonA smRtista chejemAM saM. 1131no A. siMhadArane ramRtitaMbha che. hArijagacchanA (A. mahezvarasUrie nahIM ki7) paM. mAnadeve vi. saM. 1247mAM gaNezanI mUrti banAvI gAlAgAmamAM bha0 pArzvanAthanA derAsaranI bhamatImAM sthApI hatI, jenI zilAlekhavALI gAdI Aje cANasamAna bhaTevA pArzvanAtha derAsaranA bhaMyarAmAM surakSita che. A . (jaina satya prakrAza, kra. 114, 117; A graMtha pU. 32 ) Page #472 -------------------------------------------------------------------------- ________________ prakaraNa avIzamuM A. vibudhaprabhasUri A. mAnadevasUrinI pATe A. vibudhaprabhasUri thayA. A samaye A. jinabhadragaNu kSamAzramaNa, ane rAjA zaMkara gaNa thayA che, kulhAtIrthanI sthApanA thaI che. A jinabhadragaNuM kSamAzramaNa teo mahAgratadhara, AgamArthavAdI, samartha vivecaka ane saphaLa zAstranirmAtA hatA. temane paricaya yugapradhAna paTTAvalI (pR. 194)mAM AvI gayA che. rAjA zaMkaragaNuM dakSiNa bhAratamAM ziva ane zaMkara nAmanA ghaNA rAjAo. thayA che. te paikInA keTalAeka nIce mujaba che. 1. kAMtipati zivakaTi, zivasjada ke zivakumAra (vikamanI bIjI sadI) 2. kalecUrI kRSNarAjane putra zaMkaragaNu. (Azare vikrama saMvata 640) 3. zrI puruSane putrajena rAjA zivAmara (vikamanI AThamI sadI) 4. sahamaNune bheTe putra zaMkaragaNa (vi. saM. 1005). pa. pallavarAyane putra zaMkara nAyaka ( vikrama saM. 1140). A pAMca paikInA pahelA traNa rAjAe jenadhamI hatA. karagaNuM te kalyANane jena rAjA hatuM, te kalarrI vaMzane Page #473 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 454. jaina paraMparAne ItihAsa [ prakaraNa hatuM, tenA putranuM nAma buddharAja hatuM, tenA samaye karNATakane rAjA prathama pulakezI caulukya hatuM, jeNe alaktamAM jana maMdira banAvyuM hatuM. prathama pulakezInA nAnA putra maMgaleze vi. saM. 648 ke 666mAM zaMkaragaNunA putra buddharAjane harAvI kalyANamAM pitAnI sattA sthApI hatI ane bIjA pulakezInA uttarAdhikArIoe te vi. saM. 680mAM kalyANane ja puna: pATanagara banAvyuM hatuM. A sAlavArI uparathI tAravI zakAya che ke zaMkaragaNa vi. saM. 640 lagabhagamAM thayela che. ItihAsa kahe che ke kalacUrI zaMkaragaNune rAjyavistAra mATe hatA. lATa paNa tenA tAbAmAM hatuM. (muMbaI gejhaTIara graMtha 1, bhAga 1, pR. 114 tathA bhAratavarSa ke prAcIna rAjavaMza, bhA. , pR. 38) rAjA zaMkaragaNe nagaranI marakIne zAMta karavA mATe cakavatI bharata mahArAjAe lIlA mANeka ratnanI banAvelI aMjanazalAkA karAvelI bhagavAna AdinAthanI pratimA meLavI karNATakanA kulpAka nagaramAM sthApanA karI hatI ane tenI pUjA mATe 12 gAme ApyAM hatAM, je sthAna Aje kupAkatIrtha ane mANekasvAmI evA nAmathI prasiddha che. A eka ja patramAM evo ullekha maLe che ke A. dharmazakharasUrie karNATakanI rAjasabhAmAM "namutthaNe kalpa"ne prabhAva batAvyo hate. ema lAge che ke A ghaTanA zaMkaragaNa ke buddharAjanA samayamAM kalyANI mAM banI haze. - bIjAthI bAramA saikA sudhI karNATakamAM kadaMba, gaMga, caulukya rASTrakUTa, kalacUrI ane haiyazala ema meTA cha rAjavaMzae rAjya karela che, jeo meTe bhAge jaina ke jainadharmapremI rAjAo hatA. bIje pulakezI vagere jena rAjAo thayA che. A sivAya kaMkaNanA * rAjA mahAnadanI rANuM madanarekhAnA putre dariyo pUrI kaNane pradeza vasAvyo che. " ( prabaMdha ciMtAmaNi ) Page #474 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 455 aThThAvIsamuM ] a vibudhaprabhasUri sIlahera, halasInA kadaMba ane mahIsuranA heyasalemAM paNa ghaNuM jaina rAjAo thayA che. zakaragaNa te zvetAMbara rAjA che, uparanA rAjAomAM ghaNuya thatAMbara rAjAo thayA che jenAM nAme saMpradAyabhedanA kAraNe digambara zilAlekhamAM pUrI rIte maLI zaktAM nathI. kupAkajI tIrtha nijhAma rAjyamAM kulpAkajI tIrtha che. jene leke kulpAka, ku5pAka, keliyApAka ane mANekasvAmI ema vividha nAmethI saMbodhe che. - bharata cakravartIe aSTApada parvata upara siMhaniSadyA prAsAdamAM civaze tIrthakaronI ratnamaya pratimAo sthApI hatI. temaja pitAnI AMgaLInI vIMTInA lIlA mANekamAMthI bha. zrISabhadevanI jaTAjUthavALI "mANikasvAmI" nAmanI pratimA birAjamAna karI hatI. A pratimA ghaNuM ja manahara hatI, eTale anukrame vidyAdhare, saudharmendra ane rAvaNa maMdodarIe pitApitAnAM sthAnamAM lAvI A pratimAnI pUjA karI hatI. madadarI rANae laMkAna nAza thayo tyAre A pratimAne samudramAM padharAvI dIdhI. jyAM AnI pUjA deve karatA hatA. karNATakanA rAjA zaMkaragaNe pitAnA pATanagara kalyANImAM phelAyela marakI reganI zAMti karavA mATe lavaNadhipati devane ArAdhI A pratimA meLavI, tene rathamAM sAthe laI kalyANa nagara tarapha prayANa karyuM. vikaTa mArga vaTAvI kupAka nagara pahoMcelA zaMkara rAjAe "pratimAjIno ratha A vikTa mArga vaTAvI Ave che ke nahIM " ema zaMkAthI pAchaLa vALI joyuM ke tarata ja ratha tyAM kulpAkajImAM ja taMbhita thaI gaye ane rAjA zaMkaragaNe bhagavAna mANekasvAmInI tyAM kullAkamAM ja pratiSThA karI tenI pUjA mATe 12 gAma ApyAM. tenA abhiSekanuM pANI chAMTavAthI kalyANI nagaramAM marakI zAMta thaI ane kulpAkajInuM dhAma tIrtha tarIke vikhyAta thayuM. A tIrthanI sthApanA vi. saM. 640 lagabhagamAM thayela che. vi. saM. 680mAM ahIM rAjyakAMti thaI hatI ane vi. saM. 1243mAM meTI saMhAraka dharma kAMti thaI hatI. jyAre Page #475 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jaina paraMparAne ItihAsa [ prakaraNa vidharmIoe A tIrthane vinAza karavA mATe AkramaNa karyA hatAM, chatAMya A tIrtha bacI gayuM. * zilAlekhathI jANI zakAya che ke A tIrthane saM. 1893mAM tapAgacchanA A. semasuMdarasUrinA ziSya paM. zAMtIzagaMNinA upadezathI, saM. 166pane cetra suda 15 hasta nakSatramAM saMghanA prayatnathI, saM. 1767mAM tapAgacchanA bhaTTAraka vijayaratnasUrinA AjJAvatI paM. dharmakuzaLanA ziSya paM. kesarakuzaLanA upadezathI ane saM. 1966mAM mAgazara vada 11 zukavAre tapAgacchanA A vijayAnaMdasUrinA ziSya vidyAratna muni zAMtivijayanA upadezathI kudAkajI tIrthane jIrNoddhAra thayela che ane dhvajAdaMDa caDAvavAmAM Avyo che. - Aje paNa A tIrtha prabhAvaka tIrtha tarIke vikhyAta che. nijhAma rAjyamAM gaganacuMbI zikharavALuM je kaI hindu maMdira hoya te te mAtra A kalpAkajInuM ja jaina zvetAMbara maMdira che. A sthAna dakSiNa haidrAbAdathI IzAnamAM 47 mAIla dUra che. moTara reDa che. Alera sTezanathI 4 mAIla dUra che. kulyAka gAmanI bahAra A bhavya maMdira UbhuM che. (tIrthakalpa, upadezasahatikA, harasaubhAgya mahAkAvya, basavapurANa, vijajAlakAvya, jene satya prakAza kramAMka 68 thI 75 nA AdhAre) Page #476 -------------------------------------------------------------------------- ________________ prakaraNa ogaNatrIsamuM A0 jayAnandasUri A. vibudhasUrinI pATe A yAnandasUri thayA. temanA upadezathI piravADa maMtrI sAmate samrATa saMpratinAM ghaNuM derAsarane jIrNoddhAra karAvyuM hatuM, jemAM hamIragaDha, vIjApura, varamANa, nAMdIyA, bAmaNavADA, ane muharInagara vagere mukhya hatAM. A arasAmAM digambara A. akalaMkadeva, keTayArya mahattara, A. siMhasUraA. siMhasUri ane A. mAnatuMgasUri vagere samartha AcAryo thayA che. temaja rAjA harSavardhana ane vRddhabheja paNa A ja samayanA aitihAsika rAjAo che. A akalaMkadevaH teo samartha digambara AcArya che. temaNe vi. saM. 70lmAM zAstrArtha karI bauddhone jItyA hatA. bauddha zramaNae A. mahUvAdI sAthenA vAdamAM parAjaya pAmI zarata pramANe saurASTrane tyAga karyo hate. e ja rIte teoe A vAdamAM dakSiNa hiMdane tyAga karyo hoya te te banavAjoga che. A. akalaMkadeve nyAyavinizcaya, laghIyastrayI, pramANasaMgraha, tattvArtha vAtika vagere graMtha racyA che. keTayAya mahattara : yu. pra. A. jinabhadragaNuM kSamAzramaNe pitAnA "vizeSAvazyaka mahAbhASya" upara pate ja TIkA banAvavI zarU karI paraMtu chaThThA gaNadharavAdanA vaktavyavAlI gha0 gAthA sudhInI 4500 zlekapramANa TIkA racyA pachI teo svarge gayA, eTale keTayArya vAdigaNi mahattare pachInA bhAganI lagabhaga pa750 lekapramANu pa8 Page #477 -------------------------------------------------------------------------- ________________ TIjha jaI kAma mAM - 58 jaina paraMparAne ItihAsa { prakaraNa TIkA banAvI te graMthane pUro karyo che. A TIkA sAmAnya rIte mUlaTIkA tarIke oLakhAya che, je lagabhaga 10250 zlekapramANa che. tyAra pachI lagabhaga 200 varSe thayelA bIjA kaTTAcArye A mUlaTIkAnA AdhAre lagabhaga 13700 kalekapramANa TIkA banAvI che. A banne TIkAo A ja vidyamAna che. kaI kaI vidvAna A kArya mahattarane A. jinabhadragaNI kSamAzramaNanA ziSya mAne che. paraMtu A bAbatamAM koI nirNayAtmaka pramANa maLatuM nathI. A. siMhasUra kSamAzramaNa - A. siMhasUragaNi kSamAzramaNa A. digaNi kSamAzramanA ziSya hatA. teo priyahitavAdI, meTA yazavALA, siMha jevA zUravIra ane mahAvAdI hatA. "tattvArtha nI meTI TIkAnA banAvanAra A. siddhasenagaNi temanA praziSya thAya. A siMhasarasario A. madbhavAdIne " dvAdazArAyacaka para nyAyAgamAnusAriNI nAmanI 18000 zlekapramANa maTI TIkA banAvI che, je ke vi. saM. 1334 lagabhagathI A graMthanuM paThana pAThana maMda paDyuM hatuM, ane pachInI pratiomAM pAThenI gaDabaDa thaI gaI hatI tethI eka zuddhapATha maLatuM na hatuM. paraMtu mahApAdhyAya zrIyavijayajI mahArAje vidvAna munimaMDalIne sahakAra meLavI o graMthane uddhAra karI jagatane A graMthane Adarza pATha Ape che, eTale temanI kRpAthI ApaNe A graMthane meLavavA bhAgyazALI thayA chIe. A agatyasiMhasUri temaNe "dazavaikAlikasUtra'nI cUrNa banAvI che. A mAnatuMgasUrijI: "mAmAghamutadANi izrImAnatu vasu ", temanI janmabhUmi bhAratanI prasiddha vidyApurI kAzInagarI che temanA pitAnuM nAma dhanadeva ane pitAnuM nAma mAnatuMga hatuM. teo brahmakSatriya hatA, Page #478 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ogaNatrIsamuM] A nandasari 58 - mAnatuMgane kAzImAM digaMbara sAdhuone paricaya thaye. ane temaptA upadezathI teNe digaMbara dIkSA svIkArI. tyAM temanuM nAma mahAkati" rAkhavAmAM AvyuM hatuM te ekavAra kAzImAM ja pitAnA banevI lakSamIdharane tyAM AhAra mATe gayA. mahAkati potAnuM kamaMDaluM sAthe laIne gayA hatA. emAM niraMtara pANuM rAkhavAthI porA thaI gayA hatA. mahAkItie emAMthI pANI lIdhuM ke emanI bahene A joIne bhAIne kahyuM: "juo AmAM keTalA pirA che? sarvajJa dharmanuM mUla dayA che, tene tame visarI ja gayA che" mahAkatine paNa A joI Azcarya thayuM, teNe A dharma tyAgavAnI IcchA prakaTa karI. bahene kahyuM ke zvetAmbara AcArya TUMka samayamAM ja madhya prAMtamAMthI ahIM AvavAnA che emanI sAthe tamArI mulAkAta karAvIza. thaDA samaya pachI jinasiMhasUrijI tyAM padhAryA ane temane upadeza sAMbhaLI mahAkatie digaMbara dharmanI dIkSA mUkI vetAMbara sAdhudharmanI dIkSA lIdhI. temaNe TUMka samayamAM zAstro bhaNI gyatA meLavI, eTale gurUjIe paNa temane AcAryapada ApyuM. tyArathI teo A mAnatuMgasUri e nAme khyAti pAmyA. A vakhate kAzImAM harSa rAjA hatuM, tenI rAjasabhAmAM aneka paMDita hatA. temAM mayUra mahAkavi hatuM, tene eka rUpavAna ane guNavAna kanyA hatI. mayUre ghaNuM tapAsa karyA bAda tenuM lagna kavibANa sAthe karyuM. mayUre bANa kavine rAjA sAthe paricaya karAvI Ave, ane rAjasabhAne sabhya paNa banAvyo. eka vAra bANavine patnI sAthe premakalaha thayA. teNe tene AkhI rAta bahu bahu rIte manAvI, paNa e mAninIe potAnuM mAna mUkayuM ja nahIM, Akhare bANe teNIne manAvavA puSakane uccAra karyo. paMDita mayUra paNa A samaye tyAM AvyA hatA. teNe A premakalaha sAMbhaLyA hatA, te tarata ja bolI UThaye ke-harSa! teNIne purUne badale rathiI saMbaMdho. basa! A sAMbhaLI Page #479 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jaina paraMparAne ItihAsa [ prakaraNa mayUranI putrI zaramAI gaI. paNa teNIe pitA mAruM chidra jue che ema mAnI, pitAjIne zApa Apyo ke-tame rasalubdha keDhiyA thAo. mayUranA zarIramAM koDha nIkaLe, teNe rAjasabhAmAM javAnuM baMdha karyuM, virodhIonA kahevAthI rAjAe tene rAjasabhAmAM parANe bolAvyuM. pariNAme teNe potAnuM apamAna sahana na thavAthI sUryanI ArAdhanA karI. tenA dvArA rega maTADI nigI zarIra prApta karyuM. A khabara rAjasabhAne paDI ane rAjAe mayUra kavinI khUba prazaMsA karI. paraMtu bANa kavi belyo ke-AmAM prazaMsA karavA jevuM kaMI nathI. rAjAe kahyuM ke-paMDitajI ! Try ka na bane. tame paNa kaMIka karI batAve te tamArI vAtane sAcI mAnIe. bANane cAnaka caDI, eTale teNe rAjAnI pAse pitAnA hAtha-paga kapAvI caMDInA maMdiramAM mukAvyA, pachI pite paNa tyAM jaI beThe ane caMDI devInI stuti karavA lAge. caMDIe prasanna thaI bANa kavinA hAtha paga joDI dIdhA. A joI rAjAe bANa kavinuM paNa sanmAna karyuM. - Ama thavAthI bannenI prazaMsA thavA lAgI paNa teone ApasamAM IrSA khUba vadhI paDI. rAjAe teone kahyuM ke-tame kAzmIra jaI sarasvatI pAsethI tamArA jaya-parAjayane nirNaya karI lAve. have banne paMDite kAzmIra gayA ane tapa karI sarasvatInI ArAdhanA karavA lAgyA. devIe teonI sAme pAdapUrti mATe ratALuM ramata e pada mUkayuM. bANa kavie enI pAdapUrtine zleka pahelAM banAvI Ape eTale tene jaya thayuM. pachI banne paMDita kAzI AvyA ane rAjAe bannenuM khUba sanmAna karyuM. 1. A ghaTanA pachI e dezamAM evI mAnyatA phelAI ke A brAhmaNa paMDita bahucamatkArI che. temane je bIje kaI camatkArI nathI. rAjAe eka vAra pitAnA pradhAnane paNa A ja zabdo kahI saMbhabAvyA. pradhAna belyA ke, sabura ! A0 mAnatuMgasUri hAla ahIM virAje che, teo paNa mahAzaktizALI puruSa che. A sAMbhaLI rAjAe Page #480 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ogaNatrIsamuM ] A0 jayAnandasUri 46 AcAryazrIne bahumAnapUrvaka rAjasabhAmAM padharAvyA ane temanI vidvagoSThI sAMbhaLI, rAjA ane sabhA teozrInuM adbhuta pAMDitya, asAdhAraNa pratibhA, ajoDa kavitva ane prasannamukha joI khUba prasanna thayA. have rAjAe sUrijIne camatkAra batAvavA vinati karI. AcArya bolyA ke, rAjana! evA camatkAramAM kaI mahattva nathI. chatAM paNa tamAre camatkAra jevo hoya te juo. "tame mane AkhA zarIre beDIo nAkhI oraDAmAM pUrI de, sAthesAthe e oraDAne majabUta tALAM paNa lagAvI de. rAjAe AcAryazrIne 44 beDIo paherAvI oraDAmAM pUrI dIdhA. AcAryazrIe tyAM bhagavAna RSabhadevanI stutirUpa mahAprAbhAvika bhakatAmastotra banAvyuM, tenA ekeka kSekathI ekeka beDI tUTatI hatI, e rIte 44 kaleka thatAM 44 baMdhana tUTyAM, AcAryazrI bandhanamukta thaI rAjasabhAmAM padhAryA. rAjasabhA ane prajA A camatkArathI khuzI thaI ane AcAryazrImAM namratA, prema, ISyane abhAva tathA sarvatra vAtsalyabhAva joI vadhu prasanna thayA." rAjAe AcAryazrInI prazaMsA karI ane UmeryuM ke--ApanI nirabhimAnatA, niSkalaMkatA ane udAracaritatAne dhanyavAda che. ApanA darzanathI mAruM jIvana saphaLa thayuM che. tyAra pachI AcAryazrI tyAMthI vihAra karI anyatra cAlyA gayA. A0 mAnatuMgasUrinuM "bhaktAmarastutra Aje paNa vidyamAna che. dareke dareka jene tene haMmezAM pATha kare che. A siddhasenanA kalyANumaMdiramAM 44 zleka che tema A "bhaktAmarastetramAM paNa 44 kaleke che. prabhAvakacaritra, prabaMdhaciMtAmaNi ane e stotranI prAcIna TekAmAM 44 zleka ja batAvyA che. temAM cAra prAtihAryanuM varNana che, ATha prAtihAryanuM varNana nathI. AthI eka digambara AcAye bAkInA 4 prAtihAryanA navA ja ja zleka banAvI temAM joDI dIdhA che. e ja rIte bIjA digambara saMghanA bIjA eka AcAye bAkInA 4 prAtihAryA bIjI rIte Page #481 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 42 jaina paraMparAne ItihAsa ja navA kaleke banAvI te tetramAM dAkhala karyA che. A rIte digambara jaino bhaktAmarastetramAM 48 ane para kalekene pATha kare che. A navA kaleke bhaktAmaranI racanazailImAM bhaLI jAya tevA nathI. AthI tenA pAThakane "A leke navIna che" ema saheje jaNAI Ave tema che, astu. eka vAra A mAnatuMgasUrine pUrva karmanA udayathI unmAdane gi thaye, AthI teoe dharaNene pitAnA anazanakALa mATe pUchayuM. dharaNenTe jaNAvyuM ke, bhagavanApanuM AyuSya hajI lAMbu che te anazana karaze nahIM, vaLI huM Apane eka 18 akSara maMtra ApuM chuM, tenA jApathI rega, zeka nAza pAmaze. *bhakatAmara stotranI pAdapUrtio ghaNuM maLe che. te A pramANe (1) kharataragacchanA A dharmavardhanagaNInuM vIrabhaktAmara saMe 1736, (2) punamiyA A0 bhAvaprabhanuM nemi, (3) A dharmasiMhanuM sarasvatI, (4) tapagacchanA muni lakSmIvilanuM zAMti aDhAramI sadI, (5) vijayalAbhaNinuM pArzva, (6) kharataragacchIya u0 samayasuMdaranuM RSabha, (7) A0 ratnasiMhanuM prANapriya. (8) rAjasuMdaranuM dAdA pArzva, (9) jinabhaktAmara (10) muni caturavijayanuM surIndra (11) 50 hI havanuM Atma (12) muni vicakSaNavijayanuM vallabhabhaktAmara. bhaktAmara stotranI ghaNI TIkAo che, te A pramANe (1) rudrapallI A0 guNakaranI graMka 1572 saM. 1426, (2) A rAmacaMdranI saM0 1471, (3) A amaraprabhanI, 0 400, (4) catragacchanA A0 guNAkaranI graM0 1850 saM. 1524, (5) tapAi 50 kanakakuzalagaNInI gra. 696 saM. 16 para, (6) tapagacchane u0 siddhicaMdragaNunI, (7) tathA u0 ratnacaMdragaNInI, (8) nAgerItA A harSakItinI, (9) tapA mahelame vijayagaNanI graM 1000, (10) guNasuMdaranI (11) bhAva ga7nA Ara zAMtisUrinI graM0 4:0, (12) muni padmavijyanI (13) me suMdarachanI, DIkAo maLe che. A uparAMta digambara vidvAnonI TIkAo paNa maLe che. Page #482 -------------------------------------------------------------------------- ________________ AgaNatrIzamuM A jayAnandari 46 AcArya zrIe namiANu sathavataeNtra gA0 21 khanAvI temAM 18 majAkSarAne gUMthyA, AcAya zrIne tenA prabhAve rAga zamyA ane kaMcana jevuM zarIra thayu. A stotra paNa Aje vidyamAna che, mAprAbhAvika ane camatkArika che. jaino tene paNa niraMtara pATha kare che ane kalyANa sAdhe che. temaNe bhattibhara thaya gA0 35 manAvyu che.x A. devabhadrasUri: A. muniratnasUri lakhe che keH-- mAnA tela sUdhI stutyu amAvas I UcaturmAse yau zrIzAtavAhana bhojayoH // 23 // (sa. 1252 ' amamaritra, maMgalAcaraNa ) A. mAnatuMgasUri ane A. devabhadrasUri, temaja rAjA zAtavAhana ane rAjA bhAja e samakAlIna che. *miUNu sathava' ( stotra )nI avasUri puchu maLe che. A mAnaDuMgara dhaNA thayA che. x(1) bhaktAmaranA kartA, (2)siddhajayantIyaritranA kartA, vikramanI bAramI sadI, (2) parigraha parimANu graMthanA kartA, (4) rAjaga-dha dhASagacchanA A ratnaprabhanA paTTadhara, zreyAMsanAthacaratranA kartA, sa0 1332, (5) acaLa gucchanA A yokharanA laghubandhu- laghugurubhAI, sa'0 1436, (6) vIrastavana gA0 18nA kartA muni mAnatuMga. x A devabhadrasUri aneka thayA che. te A pramANe~~ bheAjarAjAnA samakAlIna A. devabhadrasUri. (1)A. udyotanasara (2) A0 vardhamAnasara (3)A. jinezvarasUri (4) abhayadevasUri (5) A. prasannacadrasUri (6) A. devabhadrasUri, temaNe saMvegara gazAlA,mahAvIracariya' sa 1139, kahArayaNu kAsA sa. 1958, pAsanAhariyasa 1168, pramANuprakAza, ana tajinathayaM bhaNuApAsa - sthya, vItarAga stavana banAvyAM che. temaNe jinavallabhane sa0 1667mAM ane A jinadattane sa0 1169mAM sUripada ApyuM hatuM. . ( paTTAva samuccaya bhA0 2, pR 121) (1) A. bhuvanacaMdra (k) u. devabhadra sa0 1285 caMdragacchanA (1) A0 devabhadrasUri, je jJAnI chatAM sAMta hatA, (ra) Page #483 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jene paraMparAno ItihAsa [ prakaraNa rAjA harSavardhana kaMTha pradezanA thANezvaramAM vi. saM. da64 thI 700 lagabhagamAM rAjA harSavardhana thayuM che. kavi bANe tenuM "harSacarita' banAvyuM che. kavi rAjazekhara vi. saM. 970 lagabhagamAM thayA che te lakhe che ke--harSavardhananI sabhAmAM 3 prakAMDa vidvAna hatA. te A pramANe aho prabhAvo vAgadevyAH yanmAtaGgadivAkaraH / zrIharSasyA'bhavat sabhyaH, samo vANa mayUrayoH // 189 // (rAdhA-paddhati) 1. bANa-teNe kAdaMbarI, harSacaritra ane caMDIzataka banAvyAM che. 2. mayUra-teNe sUryazataka banAvyuM che. 3. mAnatuMgasUri-temaNe bhaktAmara stotra, namiUNastotra banAvyAM che. A traNe vidvAnene paricaya upara A mAnatuMgacaritramAM AvI game che. paM. bANa ane mayUra vi. saM. 731 pachI ujajainamAM bhejanI sevAmAM jaI vasyA hatA. dillI, ujajaina, bhinnamAla: rAjA anaMgapAla tuMare vi. saM. 678 mAM dillI vasAvI rAjA vRddhabheje vi saM. 731mAM ujena vasAvyuM. A arasAmAM zrImAlanagaranuM bhinnamAla nAma paDayuM. (prabaMdhaciMtAmaNi, A graMtha, pR. 5) A siddhasena (3) ATha municaMdra (4) 50 varadevagaNi temaNe mahivAlakahA gA. 1826 banAvI. caMdragacchane (1) A0 bhadrezvara (2) A ajitasiMha (3) Ai devabhadrasUri, temaNe A siddhasenasUrinA pravacanasAroddhAranI TIkA, pramANaprakAza ane sijasacariyuM banAvyAM che. visaM. 1242, Page #484 -------------------------------------------------------------------------- ________________ prakaraNa trIzamuM A0 raviprabhasUri A0 jayAnandasUrinI pATe A0 raviprabhasUri thayA che. teo vikamanI AThamI sadInA pUrvArdhanA AcArya che. temaNe vi. saM. 700 mAM nADelanA mukhya derAsaramAM utsavapUrvaka mULanAyaka bhagavAna zrI neminAthanI pratiSThA karI hatI... A arasAmAM yugapradhAna A svAti trIjA, A0 siddhasenagaNa, ATha yakSadaragaNuM, A jinadAsagaNI, vagere mRtadhare. vidyamAna hatA. A svAtisUri (trIjA): teo 31 mA yugapradhAna che, vIra saM. 1190 mAM svarga gayA che. temane paricaya yugapradhAna paTTAvalI pR019mAM AvI gayuM che. A siddhasenagaNuM: teo siddhAntana pAragAmI, mahAna tArkika, vAstavikatAvAdI ane ajoDa graMthakAra hatA. temanI guruparaMparA A pramANe che: (1) dinagaNu kSamAzramaNa-teo vidramAnya, yazavALA, zAstravizArada, zIladhArI ane tapasvI hatA. temane jinapravacana pustakiyuM nahIM, kintu mukhapAThI hatuM. (2) A siMhasUragaNI vAdIkSamAzramaNa-teo meTA vAdI, siMha jevA zUravIra, priyahita vAdI ane meTA yazavALA hatA. (3) bhAsvAmI mahAkSamAzramaNateo tejasvI, prakAMDa vidvAna, samasta zAstranA jANanArA, kSamAdhara ane egya gacchanAyaka hatA. teone ghaNu rAjAo AvI namatA hatA. Page #485 -------------------------------------------------------------------------- ________________ r}} jaina para parAnA pitahAsa [prakaraNa (4) siddhasenagaNI--temaNe vA. umAsvAtinA sabhASyatattvA sUtranI TIkA racI che. (TIkAprazasti; zrloka 1 thI 7) A siddhasenagaNI te yuganA samartha jJAnI hatA, tethI leka temane laghu-siddhasenadivAkara tarIke ane temanI tattvArthI TIkAne gadhahasti TIkA tarIke mAne e banavAjoga che. - 1 temaNe 'tattvArtha sUtra' para TI TIkA, AcArAMgasUtranI cUrNi ane A jinabhadragaNInA jitakalpanI cUrNanI racanA karI che. jo ke temanI AcArAMgacUrNa maLatI nathI, kintu A zIlAMkasUri AcArAMgasUtranA prAraMbhamAM zastraparijJA para banelA gaMdhahastivivaraNane sabhAre che. eTale e racanA gaMdhasti tarIke oLakhAtA A siddhasenagaNInI cUrNi rUpe hoya, e banavAjoga che. temanA samaya e Ni racanAnA yuga che. Kao Hou A yakSadattagaNI: teo hArilagacchanA A zivacaMdra gaNInA ziSya hatA. temaNe gujarAtamAM 6 ziSyAne makalI jainadharmanA pracAra karAvyA hatA. temanA paricaya hArilavaza (pR. 448 )mAM AvI gayA che. A jinadAsagaNI mahattara A AcArya zrIe nadIcUrNa zra. 1500 anuyeAgadvAra ane nizIthasUNi racI che. nadINi vi. sa. 733mAM banI che. nizItha cUrNi tu nAma vizeSarRNi che. AcArAMga, sUtrakRtAMga Avazyaka ane uttarAdhyayananI bhrUNa e paNa tenI racanA che ema kAI koI mAne che. teo A pradyumna kSamAzramaNanA ziSya hatA. t temaNe potAnuM nAma NimAM ADakatarI rIte sUcavyuM che. je nIce mujama che; Page #486 -------------------------------------------------------------------------- ________________ trImuM]. A0 raviprabhasUri 1-Ni reNagamattaNahasadAji, kyaa|| ubhuta-saMnna-jAditAM-ju + + chA-ati dhI-mata-ciM (cchi) tiyakkharA, phuDaM kahayaMtabhidhANaM kattuNau // * 1-Ni, 2-2, 3-7, 4-ga, pa , 6-tta, 7-7, 8-3, 9-sa, 1 -dA, 11-ji. A aTapaTA akSaromAM gUMthAyela nAmavALA AcArya naMdIcUrNi racI che. A akSaremAMthI anukrame pazupati (11) zaMkha (7) gaja (10) aMka (me) veda (4) IlA (1) karma(pa) dhI (8) mata (daThuM) akSi (ra) ane tiya (trIje) akSara levAthI kartAnuM nAma (vinarALAmadattaLa vALA) spaSTa thAya che. (naMdIsUtra-cUrNi, mudrita pU. 121) 2-ti---makavA , ri-va-ta-tibakaar ra tela | paDhamata tipahiM ti-dusarajupahi. NAmaM kayaM jassa // 1 // juci ja bitta, e ja tAra turiM teNa, kayesA cupiNa, visesanAmA nisIhassa // 2 // trIjA, cothA, pAMcamA ane AThamA (ca, 2, ta, za) varganA trIjA pAMcamA trIjA ane trIjA (ja, Na, da, sa,) akSare ane te paikInA pahelA (ja) ane trIjA (da) akSaromAM trIjo svara, (I) ane bIje svara (A) joDavAthI je (nivAra) nAma, thAya che ane kRpALu gurue jene e jinadAsa). nAma ApyuM teNe (jinadAsagaNi mahattara) nizIthasUtranI A vizeSa nAmavALI cUrNi banAvI che. (nizIthasUtranI vizeSacUrNi) jinapratimA (kAusagiyA) : saM. 744mAM be bhavya khaDagAsana (UbhI) jinapratimAo banI che, je Aje pIMDavADAnA derAsaramAM vidyamAna che. (nAgarIpracAriNI, bhA. 18, aMka 2, janasatyaprakAza kra. 75, pR. 21 Page #487 -------------------------------------------------------------------------- ________________ prakaraNa ekatrIsamuM AyazedevasUri A. raviprabhasUrinI pATe A. yazedevasUri thayA. teo vikamanI AThamI sadInA uttara bhAganA samartha AcArya che. A. munisuMdarasUri temane paricaya A pramANe Ape che ajani rajanijAni garabrAhmaNAnAM, vipulakulapayodhau shriiyshodevsuuriH| varrarii mAratavaSyaniva aravivadhAre sAranovo jarA A. yazedevasUri jAte nAgarabrAhmaNa hatA, vidvAna hatA, vairAgya pAmI, dIkSA laI, zAstrajJAna meLavI yazedevasUri nAme prabhAvaka AcArya thayA hatA. temanuM cAritra uttama hatuM, temane "sarasvatIkaMThAbharaNa"nuM birUda hatuM, ane temaNe jenazAsanane khUba udyota karyo hate. - A samaye nAgendragacchanA A zIlaguNasUri, A devacaMdrasUri, A bUDhAgaNI, A. vaTezvarasUri, A. vIrabhadrasUri, A. haribhadrasUri ane rAjagacchIya A. nannasUri vagere samartha AcAryo thayA che. vanarAja cAvaDe, maMtrI cAMpe, zrIdevI vagere jenadharmopAsaka thayA che. mahAnizIthasUtrane jIrNoddhAra thayA che. A zIlaguNasUri : A nAgendragacchamAM prabhAvazALI AcArya thayA che. emaNe gujarAtanA mahAna sAmrAjya sthApaka rAjA vanarAjane bAlyAvasthAmAM rakSaNa ane zikSaNa ApyuM hatuM. Page #488 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ekatrIsamuM] A0 cadevasUri 444 paMcAsarane rAjA jayazikharI maraNa pAmya eTale tenI rANI rUpasuMdarI garbhavatI hatI. te garbhanA rakSaNa mATe jaMgalamAM cAlI gaI ane teNIe jaMgalamAM ja eka bALakane janma Ape. tenuM vanarAja evuM nAma rAkhyuM. je sthaLe vanarAja janamyA te sthAne Aje vaNada gAma vaseluM che. rANIne zatruone sadAya Dara hite. eTale bALakanA rakSaNanI pUrI ciMtA hatI. eka vAra A. zIlaguNasUri te raste thaIne jatA hatA. temaNe jhADanI DALImAM laTakatI jhoLImAM suvADela bALakane je, ane tenAM lakSaNothI A bALaka pratApI puruSa thaze" ema sUrijIne jaNAyuM. te ja samaye duHkhI hAlatamAM rahelI rANI rUpasuMdarIe AvI sUrijIne pitAnuM vItaka kahI saMbhaLAvyuM. AcArya mahArAje te sAMbhaLI teNIne AzvAsana ApI, te bannene paMcAsaramAM upAzraye lAvI, temanA rakSaNanuM kArya zrAvakane eNpyuM. bALaka vanarAja paMcAsaramAM jaina upAzrayamAM rahetA hatA, ramatuM hatuM ane bhaNatuM hatuM. te uMmaralAyaka thaye eTale sUrijIe tene tenA mAmA surapALane seM. vanarAja mAmAnI TeLImAM rahI yuddhakaLA zIkhe ane dhIme dhIme vikAsa sAdhI teNe gujarAtanA rAjyane pAyo nAkhe. teNe vi. saM. 802mAM akSayatRtIyAne divase aNahilapura pATaNanI sthApanA karI, temaja paMcAsara pArzvanAtha bhagavAnanAM maMdiranuM paNa khAtamuhUrta karyuM. pATaNamAM gujarAtanI rAjadhAnI sthApI ane te maMdiramAM sUrijInA hAthe bhava pArzvanAthanI bhavya mUrtinI pratiSThA karAvI. A maMdiranuM bIjuM nAma vanarAjavihAra paNa che. ' | vanarAje gujarAtanA mahAna sAmrAjyanI sthApanA karI, temAM tene A sUrijInuM vAtsalya, kRpA ane zikSAdAna e ja mukhya sAdhana hatAM ane buddhizALI jainonI pUrI madada hatI. ghaNA buddhizALI jena ajaina vidvAne ema mAne che ke "gujarAtanA sAmrAjyanI sthApanA ane vikAsa te jenene ja AbhArI che." AmAM kaMI ja atizayokti nathI. A. zalaguNasUri caityavAsI hatA. vanarAje rAjA thayA pachI Page #489 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jaina paraMparAne ItihAsa [ prakaraNa tene dakSiNamAM evuM pharamAna karI ApyuM hatuM ke, saMpradAyanI maryAdA kADhI nAkhavAthI ladhutA thavA pAmI che, mATe vyavasthA karavAmAM Ave che kepATaNamAM te ja, yati-muni rahI zakaze ke je cityavAsIone sammata hAya. bIje yati ahIM rahI zakaze nahIM vagere. A vyavasthAthI e phalitArtha thAya che ke pATaNamAM paMcAsaranA derAsara pAse upAzrayamAM A. devacaMdrasUrinI gAdI hatI ane temane anukULa hoya te ja AcAryo ke yatie pATaNamAM AvIne rahI zakatA hatA. temanI ke temanA paTTadharenI sammati maLe tene ahIM AvavAnI, rahevAnI ane game te sthaLe UtaravAnI chUTa hatI. teonI sammati vinA ke teonI viruddhamAM jaIne keI jena yati-muni pATaNamAM AvI rahI zakate nahIM.+ vanarAje pravartAvela A "vyavasthA" upakAranA traNa utAra rUpe gurune bahumAnamAM ke gurudakSiNa tarIke hatI. AvI vyavasthA vaMzaparaMparA mATe hoya che. temAM pheraphAra karI zakAya tevuM hatuM ja, nathI. khAsa prasaMga Ave te rAjA vidyamAna AcAryane gya vinati kare, paraMtu vyavasthAmAM chUTachATa mUkavI e te AcAryane AdhIna hoya che. ApaNe jANIe chIe ke A vyavasthAne pariNAme pATaNamAM AraNyaka, viharuka ane evA saMvegI munione praveza sadaMtara bodha hatuM, je caMdrakulIna A. jinezvarasUri-buddhisAgarasUri padhAryA tyAre ane rAjA bhImadevanA samayamAM A. munisuMdarasUri padhAryA tyAre thoDe ghaNe aMze khUlyuM hatuM ane gUjaracakravatI siddharAja + Aje paNa bikAnera, jayapura vagere sthAnamAM kharataragaca7nA zrIpU mATe AvI ja maryAdAo pravarte che. kharataragacchanI moTI gAdInA zrIpUja ke nizAna sAthe jayapuramAM AvI zakatA nathI. tenA badalAmAM nAnI raga zAkhAnA zrIpUja bikAneramAM jaI zakatA nathI. ekabIjAnI sammati meLavIne jaI zake che. AmAM pheraphAra thAya to teonA praveza-utsavane rahAra taraphathI manAIhUkama meLavI rokI devAmAM Ave che. Page #490 -------------------------------------------------------------------------- ________________ "ekatrIzamuM A yadevasUri 471 jayasiMhanA rAjya daramiyAna sarvathA khulI gayA hatA. prabhAvakacaritra 'mAM A ghaTanAnuM ThIka sUcana maLe che. vanarAja cAvaDA caityavAsI AcArya zIlaguNasUri tathA A. devacaMdrasUrinA upAsaka hatA. sAmAnya rIte cAvaDAe caityavAsInA ja zrAvaka lekhAya che. A devaca'drasUri teo nAgendragacchamAM A. zIlaguNusUrinA paTTadhara hatA. vanarAjanA Uchera ane zikSApradAnamAM temane paNa moTo phALo hato. A. prabhAcaMdrasUri tA tyAM sudhI kahe che ke :-- purA zrIdhanarAjA'bhUt cApotkaTavarA'nvayaH / sa bAlye vaddhitaH zrImadevacandreNa sUriNA // nAgendra gacchadAraprAgvarAhopamA spRSA / pahelAM dhanurdhArIe.mAM zreSTha cAne cAvaDAvaMzanA rAjA vanarAja thayA che. tene nAgendragaccharUpI pRthvIne dhAravAmAM varAha avatAra jevA A. devacaMdrasUrie khAlyAvasthAmAM UcherIne moTA karyAM. (prabhAvakacaritra, abhayadevasUriprabaMdha) A AcAya vanarAja rAjA thayA pachI paNa ghaNAM varSoM sudhI jIvyA che ane temaNe vanarAjane dharmopadeza ApyA che. AthI pATaNamAM paMcAsarA pArzva nAthanA maMdiramAM temanI pratimA besADavAmAM AvI che. tenI nIce A pramANe lekha che. k "potkaTa vaMzodbhavamaddArAja zrIvanarAja guruzrI nAgendragacche zrI zIlaguNasUriziSya zrIdevacaMdrasUrimUrtiH / A maMdiramAM vanarAjanI mUrti paNa che. A. gUDhAgaNI: A te samayanA caitrapurIgacchanA samartha AcAya che. cittoDanA rANAe temane guru tarIke mAnatA hatA. rANA bhattu bhaTe bhaTevara vasAvI tenA kthiAmAM guhilavihAra banAvyA hatA, jemAM A. mUDhAgaNinA hAthe bha. RSabhadevanI pratiSThA karAvI hatI. A " Page #491 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 472 jene paraMparAno ItihAsa [ prakaraNa AcAryanI ziSya paraMparA pAchaLathI bhaTevarAgachanA nAmathI prasiddha thaI hoya ema lAge che. , ' (jainasatyaprakAza ka0 73-75) A vaDesara kSamAzramaNa teo hArilagacchanA A. yakSadattagaNu kSamAzramaNanA 6 AcArya ziSyamAMnA eka vidvAna ziSya hatA, temaNe gujarAtamAM jainadharmane khUba pracAra karyo hate. temane paricaya harilavaMza (pR. 449) mAM Apela che. thArApadraga9: caMdragacchanA A yu. prahArilasUrinI ziSya paraMparAmAM A vaTezvarasUri thayA che, temanAthI tharAdamAM thArApadragaccha nIkaLe che. A gacchamAM ghaNuM vidvAna AcAryo thayA pachI anukrame A kArya, Ava zAMtibhadra, siddhAMtamahedadhi A0 sarvadeva, A0 zAlibhadra, A0 pUrNabhadra thayA che. A zAlibhadranuM bIjuM nAma A0 zAMtibhadra che. temanA zAsanakALamAM vi. saM. 1084 caitrI pUnamane divase A0 pUrNabhadra rAmasenanA rAjA raghusenanA jinAlayamAM bhagavAna AdinAthanI pratimAnI pratiSThA karI. (jenayuga, va0 5, aM0 1 thI 3, jenasatyaprakAza kava 75) ' ',' A ullekha uparathI spaSTa che ke-hArilagacchamAMthI thArApadragaccha nIkaLyo che. sAmAnya rIte zAMtisUri ane zAlisUri e eka ja nAma manAya che, e mAnyatAne A zilAlekhathI puSTi maLe che. ahIM je zAlibhadrasUri lakhyA che, te vAdivetAla zrI zAMtisUri ja che teo vi. saM. 1096 mAM giranAra tIrthamAM svarga gayA che. ahIM lakhela raghusena te rAmasena nagarane jena rAjA hatA, teNe rAmasenamAM jinAlaya banAvyuM hatuM. e raghuna-jinAlayamAM vi. saM. 1110 mAM pratiSThA karAvela bhagavAna zrI ajitanAthanI eka kaLAmaya UbhI pratimA amadAvAdamAM vAghaNapoLanA bha0 ajitanAthanA derAsaramAM vidyamAna che Page #492 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ekatrIzamuM ] A yadevasUri 43 "uttarAdhyayanasUtranI prAcIna TIkAmAM ane "prabhAvakarijhamAM ullekha che ke zArApadragaccha te caMdragacchane peTAgacha che. kintu keTalAeka zilAlekha tathA graMthamAM zabda che ke-cArApadraga7 te vaDagacachane peTAgacha che. saMbhava che ke, vaTezvaragaccha ane vaDagacchamAM zabdasAmyatA che temaja samAcAranI ekatA che. e kAraNe A bIjI mAnyatA cAlI haze. paraMtu thArApadragaccha te vaDagaca9thI prAcIna che. eTale te vaDagacchathI nIkaLyo hovAnuM saMbhavita nathI. ukta zilAlekhathI tene Ukela AvI jAya che ke-"bhArApadragachanI utpatti vaDagacchathI nahIM, kintu vaTezvarasUrithI thaI che" A thArApadragacchamAMthI saM. 1rararamAM pimpalagaccha nIkaLyo che. (paTTAvalI samuccaya, bhA. 2 pR. 25) Ara vIrabhadrasUri : teo vikramanI AThamI sadInA bahathata AcArya che. temanA upadezathI jAleramAM bhagavAna kASabhadevanuM moTuM vizALa ane mane hara zikharabaMdhI maMdira banyuM hatuM. temaNe A udyAnasUrine siddhAMta bhaNAvyA hatA. (kuvalayamAlAnI prazasti, gAthA-14, 15, 19) A haribhadrasUri : A. zrIharibhadrasUri te mahAprabhAvaka ane mahAna graMthakAra che. temane saMskRta ane prAkRta graMtharAzi maTe che. temanI prakAMDa vidvattA, apUrva jJAnapratibhA, samabhAva, niSpakSa AlecanA ane bhASAprabhutva bhAratIya sAhityanA ItihAsamAM suvarNAkSare AlekhAyela che. temanA jIvanacaritra mATe vividha graMtha banyA che. A prabhAcaMdrasUri temanA jIvana upara nIce pramANe prakAza pADe che. paMDita haribhaTTa vedazAstra, darzanazAstranA jANakAra hatA. cauda vidyAnA pAragAmI hatA. te cittoDanA rAjA jitArina purohita Page #493 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 474 jaina paraMparAne ItihAsa [ prakaraNa hatA. agnihotrI brAhmaNa hatA. tenI bhAratIya vidvAnomAM vAdivijetA tarIke apUrva khyAti hatI. tenAmAM jJAna, sanmAna ane sattA e traNene vega maLe, eTale tene potAnA jJAnane mada caDyo hate. e vidyAnA abhimAnathI pitAnA peTe senAne pATe bAMdhatA, vAdIone jItavA kedALI, jALa tathA nisaraNI rAkhatA ane ja budvIpamAM pitAnI advitIyatA batAvavA hAthamAM jAMbuDAnI DALI rAkhI pheravatA hatA. vaLI, sAthosAtha te saraLa paNa hatA. eTale teNe pratijJA karI hatI ke -"huM A pRthvI para jenuM vacana samajI na zakuM tene ziSya banI jAuM." te pitAne kalikAlasarvajJa tarIke ja mAnatA hatA. paraMtu AzcaryanI vAta che ke tenuM A abhimAna eka viduSI AryAe-eka tapasvinI jaina sAdhvIe utAryuM. eka divasa haribhaTTa pAlakhImAM besI rAjasabhAmAM jatA hatA, ziSya ane paMDite tenI cAre bAju vIMTAI cAlatA hatA. pAse jaina derAsara AvyuM. eTalAmAM eka gAMDe hAthI dhamAcakaDI macAvate tyAM AvI pahoMcyA. ene jotAM ja sAthenuM TeLuM vikharAI gayuM, haribhadra bhaTTa paNa jIva bacAvavA mATe pAlakhImAMthI kUdI paDyA ane pAsenA jaina derAsaramAM jaI UbhA. tyAM teNe joyuM te sAme vItarAgadevanI pratimA birAjamAna hatI. bhaTTajI tene joI hasatA hasatA bolI UThayA. vapureva tavAcaSTe, spaSTaM missttaannbhojnm| na hi koTarasaMsthe'gnau, tarurbhavati shaaddvlH|| -tAruM zarIra ja miSTAnna bhejananI spaSTa sAkSI pUre che. kemake bakhelamAM agni hoya te jhADa lIluchama rahe kharuM? te paMDitane tyAre khabara na hatI ke tenA A zabda temane ja bhaviSyamAM sudhAravA paDaze. khare ja kudaratanI balihArI che. ' hAthI cAlyA gaye ane haribhadra bhaTTa paNa pitAne sthAne cAlyA gayA. Page #494 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ekatrIzamuM ] A0 thazedevasUri 475 A hAthInI ghaTanAe tene virodha bhaktithI paNa vItarAgane paricaya karAvyuM che. haribhadra bhaTTa eka rAte ghara tarapha jatA hatA. tyAM teNe eka navIna leka sAMbhaLe. cakkodugaM haripaNagaM, paNagaM cakkoNa kelavo cko| kesava cakkI kesava, ducakkI kesava cakko y|| .... -eTale eka pachI eka 2 cakavatI, 5 vAsudeva, 5 cakI, 1 kezava, 1 cakI, 1 kezava, 1 cakI, 1 kezava, 2 cakI, 1 kezava, ane 1 cakravata thayA che. paMDitajIe zleka sAMbhaLe, pharI pharI vAra sAMbhaLe tene te apUrva lAge, tene artha samajavA mATe ghaNuM mathAmaNa karI, khUba vicAra karyo paNa tene tene artha samajAya ja nahIM. tene pitAnI pratijJA yAda AvI, tenuM abhimAna ghavAvA lAgyuM, ane tene gusse paNa caDyo. teNe pAsenA makAnamAM praveza karI joyuM te eka viduSI sAdhvI te kaleka belatI hatI. paMDitajIe temanI pAse jaIne pUchayuM ke-jiM ca savAre? -A calI zuM cakacaka kare che? sAdhvIjI paNa bahu ja vicArazIla vidvAna hatAM. temane mIThAzathI paMDitajIne uttara Ape kebhAI e lIlA chANathI lIpeluM nathI ke jaladIthI jANI zake. paMDitajI A uttara sAMbhaLI camakyA. temane anubhava thayo ke eka te A zleka samajAya tevuM nathI ane bIjuM A uttara paNa mArI paMDitAIne AMTe te che. uttara denAra paNa niDara nispRhI viduSI AryA che. tenuM abhimAna gaLavA lAgyuM. teNe namrabhAve sAdhvIjIne kahyuM: mAtAjI! tame mane tamArI A gAthAne artha samajAve. Page #495 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jaina para parAnA ItihAsa huM praNa sAdhvIjI elyAM: 'mahAnubhAva ! A gAthAnA artha samajavA hAya tA tame kAle amArA gurujI ahIM virAjamAna che, temanI pAse jaI samajajo. amAre evA AcAra che, te mATe gurumahArAja pAse jajo. 47 7 haribhadra bhaTTa bIje divase savAre tyAM virAjamAna A jinadattasUri pAse gayA. pesatAM ja teNe prathama jinAlayamAM praveza karyAM, Aje emanA vicAro badalAI gayA hatA. te vItarAgadevanI pratimA jeI stuti karatA khelyA. vapureva tavAcaSTe, bhagavan! vItarAgatAm / nahi koTa saMstheno, tarurbhavati zAsa k "he bhagavAn ! tamArI pratimA ja vItarAgabhAvanI sAkSI pUre che. kemake khakhAlamAM agni hoya te jhADa lIluchama rahe kharuM ? te A rIte vItarAganI stuti karIne upAzrayamAM AcArya mahArAja pAse gayA ane temaNe AcArya zrIne vIdunaM. gAthAnA artha samajAvavA vinaMti karI. AcAya mahArAje tarata ja temane gAthAne artha suMdara rIte samajAvyA, ene samajatAM ja paMDitajI bolyA ke-mAre pratijJA che ke... jenuM vacana samajI na zakuM tene ziSya banIne rahIza. mATe kRpA karI mane tamAro ziSya banAve. AcArya mahArAje AjJA ApI ane haribhadra baTTa A jinadattasUrinA ziSya banyA. (temaNe A jinabhaTTa pAse vidyAdhyayana karyuM .) gurumahArAje temane AcArya pada Apyu. eTale teo AcArya haribhadrasUri tarIke vikhyAta thayA. teo potAnAM uSArI sAdhvI kinImahattarAne peAtAnI mAtA tarIke mAnatA hatA ane mAtAne cAInImadUttAlanuM tarIke oLakhAvatA hatA. temane haMsa ane pamahaMsa nAmanA be bhANeja hatA. teoe phuTumba klezathI vairAgya pAmI mAmA pratyenA premathI AgA zrI pAse dIkSA lIdhI, nyAyazAstranA abhyAsa karyAM ane Page #496 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ekatrImuM] A thazadevAri haribhadrasUrinI manA hevA chatAM bauddhadharmanuM jJAna meLavavA mATe vepalaTa karI bhagavA paherI bauddha nagaramAM jaI bauddha maThamAM vidyAthI tarIke praveza karyo. tyAM bauddhAcArya jainadarzananuM khaMDana bhaNavattA tyAre A banne munio ekeka patra upara tenI yuktiomAM rahelAM dUSaNa ane jainadarzananA zuddha hetuonI TUMkI neMdha karatA hatA. eka vAra e patra havAthI UDayAM ane keI vidyArthIe tene uThAvI bauddhAcArya pAse dharI dIdhAM. bauddhAcArye tene joI manamAM gAMTha vALI ke--mArA maThamAM kaI jaina che ane te paNa kaTTara jaina che te tene zodhI kADhavuM joIe. teNe e mATe eka tarakIba goThavI. daravAjAnA pagathiyAmAM jinapratimA goThavI ane vidyArthIone hukama karyo ke-dareke A pratimA upara paga mUkI upara javuM. bauddha vidyArthIoe te pramANe ja karyuM. haMsa ane paramahaMsa A tarakIbane samajI gayA, teone gurudevanI manAInuM rahasya have samajAyuM. paNa zaya zuM? have e ja mAga hatA. kAMta jinendra upara paga mUkI raurava narakamAM javuM ane kAMte janarUpe jAhera thaI baudrAcAryanA hAthe maravuM. A sivAya trIje raste na hatuM. teoe tarata ja nakkI karyuM ke, gurudevane avinaya karyo che tenA phaLarUpe maravuM bahetara che kinta devAdhidevanI kaMI paNa azAtanA karIe e banavAnuM ja nathI. teoe hAthamAM khaDI laI cAlAkIthI te pratimAne joInuM nizAna karI bauddha pratimA banAvI, ane pachI tenI upara paga mUkyo. basa? A jotAM ja bauddhoe temane oLakhI lIdhA ane bauddhomAM koI dhamadhamavA lAge. vaLI, bauddhAcAye rAtre sUtA hatA tyAre ghaDA uparathI nIce gabaDAvyA vidyAthIoeonA avAjathI eciMtA jAgI, ISTanuM nAma bolavA lAgyA. temAM hiMsA ane paramahaMsa no hiMtA belyA. eTale tyAM e avAja thaze ke, "ThIka che, A be jaina dIse che." banne bhAIo e vAta samajI gayA. teoe tyAMthI nAsavAnuM nakkI karyuM, chatrIo laI tenA AdhAre upalA mALethI paDatuM mUkavuM, teo nIce AvyA ke uThIne deDatA deDatA zaheranI bahAra Page #497 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 478 jaina paraMparane ItihAsa prakaraNa nIkaLI gayA, ane citaDa tarapha cAlavA lAgyA. bauddho hathiyAra laI temanI pAchaLa paDyA, teoe haMsane rastAmAM ja mArI nAkhe, ane paramahaMsa sUrapALa rAjAne zaraNe pahoMcI gayA hatA. tene pakaDavA AgaLa prayANa laMbAvyuM. teoe surapALane pitAne zatru saMpI devA vinati karI. paraMtu nyAyapriya surapALe baudhdhane sAphasApha saMbhabAvI dIdhuM ke-sAce kSatriya prANAte paNa zaraNAgatanuM rakSaNa kare che eTale tamArI icchA bara Ave tema nathI. hA, tame tenI sAthe zAstrArtha kare, tene harAve ane pachI ucita kare, emAM mane vAMdho nathI. bIje divase ja rAjA surapALanI sabhAmAM bauddhAcArya ane paramahaMsane zAstrArtha thaye temAM bauddho hAryA. paramahaMsa rAjAnA IzArAthI taka joIne tyAMthI nAsI chUTyA ane pakaDavAne pharI vAra pAchaLa paDelA bauddha subhaTothI pitAne bacAvI cittoDa pahoMcI gayA. paramahaMse A. haribhadrasUri pAse jaI prathama haMse tathA pite guru AjJA lepI che tenI pharIpharIvAra mAphI mAgI pachI pitAnI upara je vItyuM te kahI saMbhaLAvyuM ane e kahetAM kahetAM te tyAM mRtyu pAmyA. AcAryazrIe temane avinaya mATe mAphI ApI, teonI dharmadhagaza mATe khUba prazaMsA karI ane teone avasAna mATe khUba zeka karyo. temaNe vicAryuM ke-meM bauddhone ghaNIvAra harAvyA che. teoe mArA ziSyane mArI nAkhyA tene badale na lauM tyAM sudhI mArA manamAM khaTake rahevAne ane e khaTake rAkhIne marIza te mArI sadgati nahIM thAya, te e khaTakAne dUra karavA mATe mAre ucita badale le ja joIe. teozrI A pramANe vicArI gurunI AjJA laI cittoDathI vihAra karI surapALanA nagaramAM padhAryA. ane surapALanI sabhAmAM jaI tenA zaraNAgatarakSA guNanI prazaMsA karI belyA: 'tuM amAre ane bauddhone zAstrArtha thAya te prabaMdha karI de." rAjAe yukti karI bauddhanagarathI bauddhAcAryane bolAvyA. zAstrArthanuM nakkI karyuM ane A. haribhadrasUri tathA bauddhAcArya Page #498 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ekatrIzamuM ] A yazodevasUri 479 mukarara divase rAjasabhAmAM sAmasAme AvI UbhA. A zAstrArthamAM bauddhAcArya taraphathI evI zarata hatI ke -"je hAre te tapelI telanI kaDhAImAM paDI maraNa pAme." zAstrArtha cAle. temAM bauddhAcArya hAryo eTale telanI kaDhAImAM paDI maraNa pAmyA. tyAra pachI bIjA pAMca cha bauddho zAstrArtha karavA AvyA ane e ja rIte hArI maraNa pAmyA. A ghaTanAthI bauddhomAM meTa khaLabhaLATa macce, ane haMsa - paramahaMsa upara kera vartAvyuM hatuM tenuM A kaDavuM phaLa che ema jANyuM eTale mauna banI teo tyAMthI cAlyA gayA. ahIM keTalAeka AcAryo ema mAne che ke-A. haribhadrasUrie maMtranA maLe bauddhone kheMcI lAvI kaDhAImAM hemyA hatA. A tarapha A. jinabhaTe A ghaTanAnI jANa thatAM A. haribhadrane zAMta karavA mATe temanI pAse be ziSyone samAdityanA vRttAMtanI 3 gAthAo ApI mekalyA, A haribhadrasUri paNa tene vAMcI vicAratAM parama zAMtabhAvane pAmyA. gurue mane jagADyo che ema samajI vihAra karI cittoDamAM guru pAse AvI pahoMcyA, ane viratipaNAmAM bhUla karI che tenuM prAyazcitta laI zuddha thayA. paraMtu te ziSyavirahane bhUlI zakatA na hatA. eka vAra aMbikAdevIe AvI AcAryazrIne mIThAM vacanothI vinati karI ke, rivara! tame mahAna tyAgI che. tamene viraha zAne heya? tame samartha jJAnI che, karma svarUpanA jANanAra che, tamane mAruM tAruM zAne hoya ? - haMsa paramahaMsa te gayA paraMtu aMtarAyanA kAraNe tamane bIje ziSya parivAra thavAnuM nathI. te kRpA karIne gurunI sevA kare ane zAstro banAve ke je vaDe jIvanuM kalyANa thAya. - A. haribhadrasUrie aMbikAdevInI vinatithI zeka mUkIne 1400 graMthanI racanA karI. evAmAM kAryAsika nAmane vyApArI tyAM AvyuM, te nidhana Page #499 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 7. jaina paraMparAno itihAsa [ prakaraNa hatA. AcArya zrIe tene dhUrtAkhyAna kahI saMbhaLAvyuM ane zraddhALu jaina banAvyA. teNe eka vyApAra kheDaco jemAM tene gurunI kRpAthI puSkaLa dhana maLyuM. eTale teNe A. haribhadrasUrinA graMthaine lakhAvyA ane sAdhuone vaheArAvyA. A. haribhadrasUrie prathA banAvyA, eka ja sthAne 84 meTAM derAsara karAvyAM, ane jINu thayela khavAI gayela mahAnizItha sUtrane kharAkhara goThavI pustakArUDha karyuM. ( prabhAvaka caritra-prakh dha mo. ) A. bhadrezvarasUrie A. haribhadrasUrinu' caritra varNa nyu che. temAM vizeSatA che je TUMkamAM nIce pramANe che. A haribhadrasUri piva guI nAmanI brahmapurInA vatanI hatA. temanA pitAnuM nAma zaMkara bhaTTa ane mAtAnuM gaMgA hatuM. hirabhadra purohite yAkinI sAdhvI pAse vaLatur0 gAthA sAMbhaLI, te ja sAdhvIjanI sAthe A. jinadattasUri pAse jaI temanA mukhethI atha sAMbhaLyo, dharma sAMbhaLyo. niSkAmavRttivALAne dharmanuM phaLa mekSa che ema jANyuM ane bhavivaraha mATe tenI pAse dIkSA lIdhI. gurue temane zAstra bhaNAvI sUripada ApyuM ane potAnI pATe sthApyA. A. haribhadrane jinabhadra ane vIrabhadra nAmanA e ziSyA thayA, je sazAstronA jANakAra hatA. cittoDanA khauddho joradAra hatA. teo AcArya zrInA jJAna ane kaLAnI IrSA karatA hatA. ane e ja kAraNe teoe te banne ziSyAne gupta rIte mArI nakhAvyA. A0 haribhadrasUrie A ghaTanA sAMbhaLI zeAkathI anazana karavAnu nakkI karyuM'. paraMtu bIjA munivaree tene tema karatA rokI rAkhyA. chevaTe A hirabhadre aneka graMtha banAvyA. teoe peAtAnA keTalAeka graMthAmAM bhavivara "nA sa Mketa ApyA che. eka vAra temanA ziSya jinabhadra ane vIrabhadranA kAke lalDiMga garIbAIthI kaMTALIne AcArya zrI pAse dIkSA levA Avyo, paraMtu AcArya zrIe tene dIkSA na ApatAM amuka vyApAra karavAnA saMketa karyAM, jemAM laliMga Page #500 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ekatrIzamuM ] 0 yazedevari 481 dhanavAna anya. A lallige AcAya zrInA graMthAnI nakalA karAvI khUba phelAvA karyAM. teNe upAzrayamAM eka evuM ratna mUkayu ke je dIvAnI jema prakAza ApatuM hatuM ane AcAya te prakAzamAM rAte paNa graMtha lakhI letA hatA. lalliga zeTha AcAya zrInA gocarI samaye . zaMkha vagADI yAcakeAne ekaThA karatA hatA ane bheAjana karAvatA hatA. yAcakA paNa AcAryazrIne namaskAra karI " bhavavaha thAe "ne AzIrvAda laI " bhavavarahasUri dhaNuM javA " ema kheAlI cAlyA jatA. ekavAra banArasanA vAsuki zrAvake AcArya zrIne vaga kevalI graMtha ApyA, AcArya zrIe tenA upara TIkA banAvI parantu pachI saMghanA AgevAne nA kahevAthI te TIkA radda karI hatI. "" bhavavirahasUri bhagavAna mahAvIranA zAsanamAM chellA vratadhara che. AjanA paDatAmAM e sAmarthya nathI ke teonA dareka pustakane vAMcI zake. vagere vagere, ( kathAvalI ) maladhArI A. rAjazekharasUrie " prabhAvakacaritra"thI thoDA pheraphAravALu' haribhadrasUrinuM caritra varNa yuM che. temAM khAsa vizeSatA nIce pramANe che: A. haribhadrasUrinA ziSyeA haMsa-paramahaMsa jinapratimAnA citramAM traNa rekhAo karI buddhanuM citra khanAvI bhAgI AvyA tyAre bauddha subhaTAe ekane rastAmAM ane bIjAne cittoDanA killA bahAra jyAM te sUtA hatA tyAM mArI nAkhyA. AthI A haribhadrasUrine gusso caDayo. maMtranA baLe 1440 bauddhone ekaThA karI darekane tapelA telanI kaDAImAM taLI nAkhavAnA prama'dha goThavyo. paraMtu gurumahArAje e sAdhuo sAthe mekalAvela "samarAditya"nA vRttAMtanI 4 gAthAo vAMcI parama zAMtabhAvane keLavI boddha sAdhuone DI dIdhA ane tenA prAyazcittamAM 1440 granthA manAvyA. cittoDanI taLeTInA vyApArIe tenI nakalA karI e graMthAnA khUba phelAvA karyAM, vagere. ( catuvi zatipramadha, prabaMdha 8 me ) 66 Page #501 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 442 jaina paraMparAno ItihAsa [ prakaraNa . haribhadrasUri pite pitAne paricaya nIcenA zabdomAM Ape che samAptA ceyaM ziSyahitAnAma AvazyakaTIkAvRttiH sitAmbarAcAryajinabhadranigadAnusAriNo vidyAdharakulatilakA''cAryajinadattaziSyasya dharmato yAkinImahattarAsUnoralpamaterAcAryaharibhadrasya / . eTale A. haribhadrasUri vetAmbara che, A. jinabhadranA vidyAziSya che, vidyAdhakulanA che, A. jinadattasUrinA dIkSAziSya che, ane yAkinImahattarA sAthvInA dhamaputra che. temaNe "AvazyakasUtra"nI ziSyahitA nAmanI TIkA racI pUrI karI che. , e vAta dIvA jevI spaSTa che ke, bauddhoe temanA buddhivAna ziSya haMsa-paramahaMsanejha zreSathI mArI nAkhyA hatA, te AghAtane dUra karavA tathA zAMti nimitte A haribhadrasUrie 1440 jevI moTI saMkhyAmAM graMthe rahyA che. che A. haribhadrasUri, e AstikatA, dharmazraddhA, siddhAMtavAda, dArzanikamImAMsA, zAMtarasa, udAratA ane gInI jIvatI pratimA jevA hatA. temaNe dharma, darzana, nyAya, ga, dhyAna, jIvanacaryA, vidhividhAna, bhUgoLa, khagoLa, navarasa, kAvya, kathA, kaLA, upahAsa ema dareka viSayanA graMtha banAvyA che. e kaI viSaya nathI ke je temanA graMthamAM dAkhala na hoya. dareka graMthomAM temanI jJAnaprabhA camake che. "samasaIzcakahA" e temane vairAgyajanaka ajoDa graMtha che, je temanA kathAthamAM mukuTamaNi je che. - A. haribhadrasUri taTastha, niSpakSa ane paramata sahiSNu vidvAna hatA, teoe virodhamatavALAne bahumAnathI ulekhyA che ane je * saMbhava che ke jinabhadra ane vIrabhadra e teonAM dIkSAnAM nAme haze ame hasa-paramahaMsa yogISanAM tathA bauddhamaThamAM rahyA te samayanAM nAme haze. Page #502 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ekavIsamuM] A0 thazedevasUri kahevAnuM che te taTasthatApUrvaka temAM kahI dIdhuM che. temAMnA cheDAeka namUnA nIce ApIe chIe. vadhune te mAvA vivo vAje, ... sAkSAnnavaijJatara ekatamo'pi caiSAm / / zrutvA vacaH sucaritaM ca pRthagavizeSaiH, vIre guNAtizayalolatayA zritAH smaH // 1 // : . nAsmAkaM sugataH pitA na ripavastIrthyA dhanaM naiva te dattaM naiva tathA jinena na hRtaM kizcid knnaadaadibhiH| kintveko jagadarthitaH sa bhagavAn vIro yatazcAmalaM, . vAkpaM sarvamalApahanta ca yatastadbhaktimanto vayam // bhagavAna mahAvIra amArA baMdhu nathI, bIjA deve amArA zatru nathI. temanA koI ekane paNa ame sAkSAt joyA nathI. kintu bhAra mahAvIranuM bIjAthI juduM paDatuM ane yathArtha vacana sAMbhaLIne guNathI kheMcAyelA evA ame te mahAvIrane sevIe chIe. buddha amAre bApa thatuM nathI, bIja dharmavALA amArA zatru nathI. teoe ke jinezvare amane dhana daI dIdhuM nathI ane kaNAda vageree amAruM dhana laI lIdhuM nathI. mAtra eka bhagavAna mahAvIra jagatane hitakara che kemake temanuM vacana nirmaLa che ane sarva dene dUra karanAra che mATe ame temanI pratye bhaktivALA chIe. pakSapAto na me vIre, na dvaSaH kpilaadissu| . yuktimad pacanaM yasya, tasya kAryaH parigrahaH // mane bhagavAna vIra pratye mamatA nathI, ane kapila RSi vagere pratye dveSa nathI. jenuM vacana yuktivALuM che tene mAtra svIkAra kare ghaTe. (tasvanirNaya) rAtrI para niti puti, yatra tatra matirasya niviSTA / pakSapAtarahitasya tu yuki ryatra tatra matireti nivezam // Page #503 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 484 jaina paraMparAne ItihAsa ( prakaraNa dI manuSya je tarapha potAnI buddhine vega hoya te tarapha yuktine kheMcI jAya che. jyAre pakSapAta vagarane manuSya jyAM yukti hoya tyAM pitAnI buddhine pahoMcADe che. A. haribhadrasUrie pitAnA graMthamAM bIjA ghaNA graMthakArenAM nAme ane temanAM avataraNe ApyAM che, je temanI bahuzrutatAnAM paricAyaka che. te paikInA keTalAeka dArzanika graMthakArenA nAma nIce pramANe maLe che. jaina AcAryo-zrutakevalI bhadrabAhusvAmI, vAcaka umAsvAtijI, A. samaMtabhadra, A. siddhasena divAkara, A. saMghadAsagaNi, A. malavAdijI, devavAcakajI, jinabhadragaNi kSamAzramaNa, ajitayazasUri, jinadAsa mahattara, siddhasenagaNI. - bauddhaAcAryo-A. kuka, didbhAga, dharmapAla, dharmakIrti, dharmottara, bhadanta dia, vasubadhu, zAntirakSita, zubhagupta. * brAhmaNaAcAryo-A. avadhUta, AsUri, IzvarakRSNa, mImAsaka kumArilabhaTTa, bhAkhyakAra pAtaMjali, yegAcArya pataMjali, pANini vaiyAkaraNa, bhagavad gopendra, bhartRhari vaiyAkaraNa, maharSi vyAsa, vidhyAvAsI, zivadharmottara. 'gaAcAryo-gopendra, kAlAtIta, pataMjali, bhadanta bhAsura, badhubhagavantavAdI. kathAomAM-A. saMghadAsagaNIne vasudevahiMDI, subadhunI vAsavadattA, ane kavi harSanI priyadarzanane yAda karela che. A. haribhadrasUrie 1440 graMtha banAvyA che. e ullekha paNa maLe che ke temaNe pitAnA jIvananI chellI ghaDIe "saMsAradAvAnala stutinA 3 zleka ane kathA lekanuM eka caraNa banAvyAM che ane e rIte temaNe 1444 graMtha banAvyA che. A. haribhadrasUrinA keTalAeka the ane keTalAekanAM nAme maLe che, jenI yAdI A pramANe che: Page #504 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ekatrIzamuM] A0 yazadevasUri , 485 Aogasutta-vRtti tatvArthasUtra-vRtti anekAMta jayapatAkA (dupadupikA) che dIpikA tribhaMgIsAra anekAntapraghaTTa daMsaNasuddhi anekAMtavAdapraveza (samyakatvasaptatikA) anekAMtasiddhi desaNusittari azracUDAmaNi (sAvagadhammapagaraNa) aSTakaprakaraNa dayAliyasutta-TIkA meTI Atmasiddhi >> , , nAnI (AtmAnuzAsana) dinazuddhi (?) . AtmAnuzAsana (saM.) devendra-narakendra prakaraNa Avasmayasutta-vRtti dvijavaMdana-capeTA che , moTI graM. 84000 (vedAMkuza) >> nAnI graM. 22000 dhamasaMgahaNi uvaesapada gA. 1039 dharmabiMdu ehanijutti-vRtti dharmalAbhasiddhi kathAkeza dharmasAra kammathaya-vRtti dhuttakUkhANu-kahA kSamAvalI-bIja jhANasayaga-vRtti khittasamAsa-vRtti nandIsutta-TIkA caturvizatistuti nANapaMcagavakhANa ceIyavaMdaNa-bhAssa nANAyattaka jaMbUdIva-saMgahaNI nANAcitta-payaraNa jabUdIva paNutti-TIkA nyAyapraveza-vRtti jiharapaDimAthetta nyAyAvatAra-vRtti jIvAjIvAbhigama paMcaNiyaMThI sutta-laghuvRtti paMcaliMgI-payaraNa, tattvataraMgiNuM paMcavabhuga * ( ) mAM te te graMthanAM bIjAM saMbhavita nAme ApyAM che. Page #505 -------------------------------------------------------------------------- ________________ : 86 . jaina paraMparAne ItihAsa [ prakaraNa paMcavaghuga-TIkA varga kevalI-vRtti paMcasutta vyAkhyA visAvasmaya-vRtti paMcathAnaga virathayuM paMcAga vIrAMgada-kaDA palekasiddhi vIsa-vIsayA piMDaNijajutti-TIkA vedabAhyatA-nirAkaraNa paNavaNasutta-pradezavyAkhyA vavahArakapa-TIkA pratiSThA kapa zAstravArtAsamuccaya bahamithyAtvamathana ke, TIkA beTika pratiSedha zrAvakaprati bhAvanA-suddhi ,, TIkA bhAvArtha mAtravedinI paDadarzanasamuccaya (anekAMtajyaTIkA) Dazaka muNivaIcariya saMsAradAvAnala stuti yatidinakRtya saMkitapaMcasI yadharacarita saMgahaNa-vRtti gadRSTi samuccaya samarAIca-kahA , vRtti saMparTsa-sittarI gabiMdu saMha-sittarI gazataka saMbeha-pragaraNa lagnakuMDaliyA (tasvaprakAzaka) (lagnasuddhi) sarvasiddhi laghukhittasamAsa-vRtti lalitavistara sAvadhimmasamAsa (ceIyavaMdaNathaya-vRtti) , ,, TIkA lektattvanirNaya sAsajikistaNa (nRtattvanigama) syAdvAdakudyaparihAra lekabiMdu hiMsASTakAvazUri, vagere vagere Page #506 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ekatrasamuM ] A. haribhadrasurinI prazaMsA: A. haribhadrasUrijInA graMthA, pachInA graMthakArone AMkhanI jema mArgadarzana karAve che tethI A. udyotanasara, A. siddharSi, mahAkavi dhanapAla, A. jinezvarasUri, A. vAdidevasUri, A. devacaMdrasUri, A. malayicchi, . pradyumnasUri, A. saMgamasiMhasUri A. yakSadeva, ka. sa. . hemacaMdrasUri, maheApAdhyAya zrIyazovijayajIgaNI vagere samartha graMthakAroe potapotAnA graMthamAM A. haribhadrasUrine bhAvabhInI a Mjala samarpI che. ATha yadevasUri dharma pracAra : A. haribhadrasUrie navA jene paNa banAvyA hatA. kapAsanA vyApArI zeTha lalDiMga paNa AcArya zrInA upadezathI thayelA navA jaina che. A. haribhadrasUrine samaya : . haribhadrasUrinA samaya mATe meTA e matA pravarte che. have ApaNe te saMbaMdhI vicAraNA karIe: eka mata evo che ke A. haribhadrasUri vi. 585 mAM svarge gayA che. jenA pramANapAThA nIce mujaba che: ( 1 ) paTTAvalImAM 1 gAthA maLe che ke-- 'paMcasapa paNasIe, vikramakAlAo jhatti atthamio / haribhadasUri sUro, bhaviyANaM disa kALuM 427 A. haribhadrasUri vi. sa. 585 mAM svarga gayA. te bhavyajanAnuM kalyANa karo. "" (2) A. dhama gheSasUri ' dussamakAlasamasa dhathaya 'nI an sUramAM lakhe che ke-- " satyamitra 7 hArila 54 // paMcasapa paNasIe ( gAthA ) mima0i || ' , Page #507 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 488 jaina paraMparAne itihAsa [ prakaraNa A. satyamitra 7 varSa, A. hArila 54 varSa yugapradhAna rahyA, A. haribhadrasUri vi. saM. palpa mAM svarge gayA, A jinabhadragaNi 60 varSa yugapradhAna. (3) A. merUtuMga vicArazreNimAM lakhe che ke - zrIvanokSa sukhada tiH ghasaghasArAdhi 2016 grIhribhdrsuureH svargaH / uktaM ca, paMcasae paNasIe (gAthA) tato nimaNAzrama " - vIra saM. 1055 mAM A. haribhadrasUrinuM svargagamana tyArabAda A. jinabhadra kSamAzramaNane yugapradhAna kALa varSa 65. (4) A. prabhAcaMdrasUri prabhAvacaritramAM" lakhe che ke A. haribhadrasUrie "mahAnizIthasUtrane" jIrNoddhAra karyo, temaja A. jinaprabhasUri "tIrthaka5mAM lakhe che ke, A. jinabhadra kSamAzramaNe mathurAmAM mahAnizIyasUtra UddharyuM. AthI spaSTa che ke A bane samakAlIna AcAryo che. (5) A pradyumnasUri "vicArasAra"mAM avataraNa gAthAo. Ape che ke - paNasae paNatIe, vikkamabhUvAo jhatti athmio| haribhaddasUrisUrI, dhammarao deu mukkhasuhaM // 30 // ahavA-paNavannadasasapahi, harisUri, AsI tattha puvakaI terasavarisasarahiM, aiehiM bappahaTTipahU // 32 // eka ullekha maLe che ke dharmarata A. haribhadrasUri vi. saM. pa3pa mAM svarge gayA, bIjo ullekha e paNa maLe che kemahAkavi A. haribhadra vIra saM. 1955mAM thayA ane A. bapabhaTTi vIra saM. 1300 mAM thayA. ahIM matAMtarathI be saMvata ApyA che, paraMtu upalIda ne sthAne ghaNI pATha mAnI laIe te matAMtara rahetuM nathI. - ahIM A. bampaTTinuM svargagamana vIra saM. 1300mAM batAvyuM che te paNa matAMtararUpe ja che, kemake-vicArazreNimAM vIra Page #508 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ekatrIzamuM] A yadevasUri 489 saM. 1300mAM matAMtarathI vIra saM. 136mAM, "ratnasaMcaya mAM vIra saM. 1320mAM, ane "tapagacchapaDhavalImAM vIra saM. 1765mAM A bappabhasUirinuM svargagamana batAvyuM che. (6) bRhagacchanI "sUrividyAnI prazastimAM gAthAo che ke - dinno haribhaddeNa vi, vijjAharavAyaNAe tayA // 3 // ciramittapIitosA, dinno haribhadasUriNA biro| vijAharasAhiNo, mato sirimANadevassa // 4 // A prazastine pUrvApara saMbaMdha ane sAra nIce pramANe che: A0 mAnadevasUri A0 samudrasUrinA paTTadhara ane A0 haribhadrasUrinA dharmamitra hatA. temane gurujI pAsethI vi. saM. 182 mAM caMdrakulane sUrimaMtra maLe. temaja cirasitra A haribhadrasuri pAsethI vidyAdharazAkhAne bIje sUrimaMtra maLe. paraMtu maMtrapAThanI samAnatA, dukALa, lekasaMhAra ane reganA kAraNe teo bane maMtrone bhUlI gayA. eTale temaNe giranAra tIrthamAM tapa karI aMbikAdevI pAsethI bhagavAna sImaMdharasvAmIe upadezela surisaMva meLavya vagere. (gAthA 1 thI 12 tathA juo: pR.44) AthI nakkI che ke-A. haribhadrasUri ane A. mAnadevasUri samakAlIna AcAryo che ane vi. saM. 18ramAM thayA che. (7) gurnAvalI tathA paTTAvalIomAM A. haribhadrasUri ane A. mAnadevasUrine samakAlIna AcArya batAvyA che. A. haribhadrasUrinA samayanirNaya mATe bIja e mata che ke teo vi. saM. 785 lagabhagamAM svarge gayA che paraMtu tenA viruddhamAM uparanA pAThe maLe che, te aMge e khulAso karavAmAM Ave che ke - upara darzAvela pAThe A. hArila ke jemanAM bIjI nAme A. harigupta ane A. haribhadra che ane je vIra saM. 1055mAM svarge gayA che, (juo: pR. 447) temanI jIvanadhaTanA sAthe saMbaMdha rAkhanArA che. eTale ke Page #509 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 490. jaina paraMparAno ItihAsa [ prakaraNa (1) paTTAvalIonI uttaranago gAthA A. hArikane svarga saMvata batAve che. tyAM vaMnnatAne sthAne sattanago pATha mAnI laIe - te e ja gAthA A, haribhadrane svargasaMvata batAve. (2) "dussamakAlasamaNathayanI avasUrimAM A. hArila, pachI zivarAva gAthA, ane pachI A. jinabhadra lakhyA che tyAM paNa A hArila ane A haribhadrane eka mAnIe te ja temanI pachI A. jinabhadra thayAnuM barAbara maLI rahe che. (3) "vicArazreNInA pAThanuM paNa upara pramANe samAdhAna jANavuM. (4) A. haribhadra "mahAnizIthasUtra udvaryuM, te vAta sAcI che, kemake te sUtranI saMskRta pupikAmAM A. haribhadrasUrinuM nAma che. vaLI, te pupikAmAM samakAlIna AcAryonAM nAme ApyAM che, temAM A. jinadAsagaNunuM nAma che, A. jinabhadragaNInuM nAma nathI. eTale tIrthakalapanA ullekhane bIjA pukhta pramANanI apekSA rahe che. (juo: pR. 500) (5) "vicArasAranI avataraNa gAthAomAM matAMtara che, te ja pAThane kamajora banAve che. vaLI 30mI gAthAnuM ghamaro vizeSaNa A. hArikane vadhu baMdhabesatuM che. potAne sthAne ghAlIpa mAnavuM hoya te pachI vatraNag-patIne sthAne sattara-notttApa mAnavuM, e vadhu kAlasaMgata bane che. bAkI cAlu sthitinA A pAThe paNa A. hArilasUri sAthe saMbaMdha rAkhanArA che. (6) "sUrividyApAThanI prazastimAM A. haribhadrasUri ane A. samudrasUrinA paTTadhara A. mAnadevane ekakAlIna batAvyA che. A purA sabaLa che, paraMtu e prazasti A. mAnadevasUrie banAvI nathI. pachInA keI AcAryo banAvI che. have te prazasti e samayanI hoya te A. haribhadra ane A. bIjA mAnadevasUri samakAlIna che, e nakkara vAta che ane te prazasti je pachInA kALanI ja hoya te A. haribhadrasUri ane A. trIjA mAnadevasUri ekkAlIna AcAryo che, ema mAnavuM paDaze. Page #510 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ekatrIsamuM] Ai yodevasUri 491 (7) gurnAvalI vagere pAThenA samAdhAnanuM upara pramANe ja jANavuM. A pramANe uparanA pramANene khulAso karI zakAya che. - A te uparanA pAThonuM samAdhAna thayuM. have A. haribhadrasUri vi. saM. 785 lagabhagamAM svarge gayA che, jenA pramANapAThI nIce mujaba che (1) bauddhAcArya dharmakAti, zivAcArya bhartuhari, tathA kumArila bhaTTa vagere vikramanI AThamI sadInA vidvAne che. A haribhadrasUrie pitAnA graMthamAM teone tathA teonA graMthane ullekha karyo che. eTale spaSTa che ke, A. haribhadrasUri temanI pachI thayA che. (2) A. jinabhadragaNue vi. saM. 666mAM ce. zu. 15nA vizeSAvazyakabhASya racyuM che.(juoH pR.194) tenI aMdara dhyAnazataka banAvela che. A. haribhadrasUrie tenI TIkA karI che. eTale nakkI che ke A. haribhadrasUri saM. 666 pachI thayA che. (3) A jinadAsagaNi mahattare vi. saM. 733nI AsapAsamAM cUrNio racI che. (juo: pR. 466) A haribhadrasUrie temanI cUrNionA AdhAre 'Avazyakaniryukti-TIkA, naMdIsUtra TIkA vagere banAvela che. vaLI, pite "mahAnizIthasUtrane Adarza taiyAra karyo te A. jinadAsagaNIne vaMcAvyuM hatuM. kahevAnI jarUra nathI ke AcAryazrI temanI pachI thayA che. (5) A. guNanidhAnanI pATe A. harSanidhAnasUri "ratnasaMcayamAM avataraNagAthA Ape che paNapannabArasasae, haribhaddasUrI aasii'puujykii| terasasaya vIsaahie, varisehiM bappaTTipahU // 282 // . meTA kavi, moTA graMthakAra A. haribhadrasUri vIra saM. 125pamAM thayA, A. bappabhaTTi vIra saM. 1320mAM thayA. Page #511 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 492 jaina paraMparAne itihAsa prikaraNa (4) A. haribhadrasUrie A. siddhasenaganI "tattvArtha- TIkAnA AdhAre tatvArthanI "dupadupikA TIkA racI che. temanA nAme lekhavALI AvasmayacUrNa (bhA. 2, pR. 233)nA phakarAo AvazyakasUtra"nI TIkAmAM avatAryA che. ane temane "mahAnizIthasUtrane AdezapAThavaMcAvyo hate. mAnavuM joIe ke A. haribhadrasUri A. siddhasenagaNiI pachI thayA che. (6) dakSiNacihna A. udyotanasuri vi. saM. 835mAM pite racelI "kuvalayamAlAnI prazastimAM lakhe che, ke- so siddhateNa gurU, juttisatthehiM jassa haribhaho / bahusatthagaMthavitthara-patthAriyapayaDasaJcatho // 15 // Ai vIrabhadrasUri mArA siddhAMta guru che ane aneka zAstronA banAvanAra A0 haribhadrasUri mArA nyAyazAstranA guru che. A haribhadrasUri vi. saM. 785mAM thayA che ane A udyotanasuri vi. saM. 835mAM thayA che. eTale teo A haribhadrasUri pAse nyAya graMthe bhaNe, e sahaja vAta che. temanI sAlavArInA nirNaya mATe A majabUta pramANa che. (7) A siddharSijI "upamitibhavaprapaMcAkathAmAM lakhe ....namostu haribhadrAya, tasmai pravarasUraye / A haribhadrasUri mane dharmamAM praveza karAvanAra dharmabodha guru che. te mahAna AcAryadeva haribhadrasUrine namaskAra he; jemaNe lalitavistaravRtti mAre mATe ja banAvI hoya ema lAge che. je ke A kaleka A0 haribhadrasUri A0 siddharSinA sAkSAta guru hoya e bhrama UbhuM kare che, kintu A haribhadrasUri vi. saM. 835 pahelAM thaI gayA che, ane A siddharSi vi. saM. -9daramAM thayo che. vaLI, temaNe "agamacetI" zabda vAparyo che eTale A0 hariznasUri ATha siddharSinA sAkSAta guru nathI kintu zAstra Page #512 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ekabIzamuM] A yadevasUri aTaka mAraphata vivekacakSu khelanAra ane sanmArgane batAvanAra paraMparaguru che ema bhramasphaTa thaI jAya che. mAnavuM joIe ke A haribhadrasUri A0 siddharSinI pahelAM chatAM najIkanA kALamAM thaI gayA che. ekaMdara A chelA pramANethI nakkI che ke-A. haribhadrasUri vi. saM. 785 lagabhagamAM svarga gayA che. ( A pramANe A haribhadrasUrinA samayanirNaya mATe be mate che. bannenI vacce lagabhaga 200 varSanuM AMtaruM che. vi. saM. pa8panuM sabaLa pramANa sUrividyApIThanI prazasti che. kintu te prazasti graMthakartAe banAvelI nathI, eTale kaI lekhake pachI jelI pupikA jevI che eTale te madhyama pramANarUpa banI jAya che. vi. saM. 785nuM sabaLa pramANa kuvalayamAlAnI prazasti che. A udyotanasUrie pite A0 haribhadrane joyA che ane pite vi. saM. 835mAM A prazasti racI che. A pramANethI vinA saMkece mAnavuM paDaze ke, A haribhadrasUri vi. saM. 785 lagabhagamAM thayA che. vanarAja cAvaDe vikramanI AThamI sadInA pUrvArdhamAM paMcAsaramAM jayazikharI cAvaDe rAjA hate. kane janA rAjA bhUvaDe tene yuddhamAM mArI nAkhe. tenI rANI rUpasuMdarI tathA sALa surapALa jaMgalamAM cAlyA gayA, ane tyAM chupAI rahyAM. tyAM rUpasuMdarI rANee vi. saM. 7para che zu 1pane divase eka bALakane janma ApyuM ane tenuM "vanarAja" evuM nAma rAkhyuM. vanarAja paMcAsaramAM caityavAsI A zIlaguNasari tathA A0 devacaMdrasUrinI dRSTi nIce meTo , bhaNI gaNIne taiyAra thaye ane mAmA sAthe rahI yuddhanipuNa banya. teNe buddhimAna puruSane sahakAra sAdhI vi. saM. 802nA che. zu. 2 e dine aNahilapura pATaNanuM zilAropaNa karyuM, gujarAtamAM mahAna sAmrAjyane pAye nAkhe. te rAjA thaye, tyAre teNe rAjyamAM Page #513 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 494 jaina paraMparAno itihAsa prakaraNa aMgene majabUta karavAnI vyavasthA karI ane pitAnA upakArIone bolAvI tene badale vALe. | vanarAje A zIlaguNasUri tathA A devacaMdrasUrinA vAsakSepathI paMcAsaramAM potAne rAjyAbhiSeka karAvyA hatA. tethI teone vaMzaparaMparAnA hakamAM evuM pharamAna lakhI ApyuM ke A AcAryanI AjJA mAnanAra yAne cityavAsI sAdhuo ja pATaNamAM rahI zake. pitAnI mAtA jena hatI. te pUjA karI zake te mATe "vanarAjavihAra banAvI temAM paMcAsarathI lAvela bhagavAna pArzvanAthanI pratiSThA karAvI ane temAM pitAnI pUjaka tarIkenI be hAtha joDIne UbhI rahelI mUrti sthApI, zrIdevI pAse rAjatilaka karAvyuM. zrImALI cAMpe ane zrImALI jAMbane maMtrI banAvyA, zeTha nInA piravADane sanmAnyA, tenA putrane daMDanAyaka banAvya, Azaka mihane maMtrI banAvyuM, rAjyamahela pAse pitAnI kuladevI kaMThezvarInuM maMdira ane thoDA varSa gayA pachI bhaTTArikA gIzvarInuM maMdira paNa karAvyuM hatuM. " saMbhava che ke vi. saM. 821 sudhImAM pATaNa taiyAra thaI gayuM haze ane tyAre tyAM vanarAja cAvaDAne pharIvAra dhAmadhUmathI meTe rAjyAbhiSeka thaye haze. | vanarAja cAvaDAnA A dareka madadagAre jena che ane vanarAje temanA sahayogathI gujarAtanuM rAjya sthApyuM che. eTale ja "gujarAtanuM rAjya te jaina rAjya che. ema kahevAya e vyAjabI che. ItihAsa kahe che ke - gau rAtramidaM rAjyaM. vanarAjAt prabhRtyabhUt / - rAtiM nAmA, tavI naiva nahi (prabaMdhaciMtAmaNu-vanarAjaprabaMdha, prabaMdhakeSa-vastupAla prabaMdha) gujarAtanuM A rAjya jena maMtrIoe sthApyuM che ane vanarAja cAvaDAthI zarU thayuM che, tethI teonI IrSyA karanAra ahIM samRddha thatuM nathI. Page #514 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 45 ekatrIzamuM] A0 yazadevasUri gujarAtanuM rAjya jena maMtrIoe sthApyuM che ane vikasAvyuM che, e vAta AjanA samabhAvI ItihAsa paNa svIkAre che. paraMtu dharmanA Avezane kAraNe A satya pratye kaI sUga karate heya, te tene mahAkavi nAnAlAla sApha sApha jaNAve che ke paMcAsaranuM rAjya vanarAjanA hAthamAM hatuM, tene zIlaguNasUrine Azraya mukhya hate. jo tema na thayuM hota te pATaNa tathA solaMkI rAjya heta ja nahIM. eTaluM ja nahi paNa gujarAtanA pATanagara tarIke sAta saikA sudhI (pATaNa) rahyuM, te jenene ja AbhArI che. kemake pATaNamAM rahI jainoe zuM karyuM te mATe sAta sekAne ItihAsamAMthI ghaNuM maLe che." (vaMthalI jena pariSadamAM temanuM vyAkhyAna. jena" tA. 27-6-25.) vanarAja cAvaDA vaMzanA naitika dharaNane UMcuM lAvavA mATe paNa khUba ja sAvacetI rAkhI hatI. tene traNa putro hatA. ekavAra kaI rAjAnA 1000 gheDA ane 500 hAthIthI bharelAM vahANuM pavananA tephAnamAM sapaDAIne seminAtha-pATaNane kAMThe AvI pahoMcyAM, rAjapue A vahANene luMTavAne manasUbe karI rAjAnI rajA mAMgI, paNa vanarAje tema karavAnI nA pADI; chatAMya rAjakumAree pI rIte cAMciyA gaThavI te vahANene lUMTI laI tene mAla rAjA pAse rajU karyo. vanarAjane A joIne ghaNuM du:kha thayuM, paNa te kaMI belyo nahIM, pachI prasaMga pAmIne vanarAje potAnA putrone jaNAvyuM ke, bIjA rAjAo paraspara eka bIjAnI prasaMzA kare che, mAtra ApaNI vAta nIkaLe tyAre "gujarAtamAM cerenuM rAjya che ema kahI ApaNI mazkarI kare che. te ApaNI pharaja che ke ApaNe ApaNA pUrvajonA A kalaMkane dhoI nAkhI, lekacAhanA meLavI, bIjAnI hAramAM gaNaIe evA nItimAna rAjA banavuM joIe. paraMtu duHkhanI vAta che ke, tame A lUMTa karI pUrvajonA kalaMkane tAjuM ane meTuM banAvyuM che. tame lUMTI lAvyA tene sAruM kahevuM e to anyAya ja che. Ama kahI vanarAje eka dhanuSya maMgAvI vArApharatI traNe putrone ApyuM paNa temane keI tene caDAvI Page #515 -------------------------------------------------------------------------- ________________ r jaina paraMparAnA ItihAsa [ prakaraNa zakaco nahIM, eTale pote tene caDAvyu ane pachI te olyA ke, phre tame rAjAjJAnuM ullaMghana karyuM che, tenI zikSA tame bhAgavA. nahIM te vAlI tarIke huM bhAgavuM' Ama kahI vanarAje annajaLane tyAga karyAM, anazanannata svIkAryuM ane 109 varSanu AyuSya bhrugavI vi. sa. 862mAM mRtyu prApta karyuM .... vanarAja cAvaDA caityavAsI AcArya zIlaguNasUrina upAsaka hatA, tyArathI cAvaDAo caityavAsI AcAryAMnA upAsaka manAya che. te mATe eka doharA maLe che.-- zizedigmA saDesarA, cadmasIyA cahANa; catyavAsiyA cAvaDA, kulaguru ehu vakhANuM. rAjA bhattubhaTa (citADa ) mevADanA sUryavaMzI ApA rAvalanA vazamAM (11) khumANa, pahelAnA pautra (13) rAvala bhatRbhaTa pahelA thayela che. (juo. pU. 389) te jaina rAjA hatA. teNe bhatRbhaTa eTale bhaTevaranA kila anALye, temAM ja guhilavihAra banAvI temAM caitrapurIyagacchanA mA. buDAgaNInA hAthe bhagavAna AdIzvaranI pratimAnI pratiSThA karAvI hatI. A rAjA vikramanI AThamI sadImAM thayela che. citreDanA killAmAM eka dakSiNamukhI daravAAvAsI jaina guphrA che, jemAM zA. harapAle sa'. 14mAM sthApela judI judI pAdukAo che. tenI pratiSThA bhartu gacchIya mahAprabhAvI AcArya AdhradevasUrie karelI che.. guhilanA vaMzajoe bhagavAna AdIzvaranuM maMdira banAvela che, eTale te jainadharmI che. ( gAmukha kuMDanI jaina guphAnA jaina maMdiramAMnI bhagavAna AdinAthanI pratimAnA parikaralekha. ) Aje paNa mevADa mATe ema kahevAya che ke mevADamAM navA killA ane te temAM bhagavAna AdinAthanuM derAsara paNa Page #516 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 497 ekatrIzamuM ] - A0 yazadevasUri banAvAya che. eTale mevADanuM rAjya sthapAyuM, tyArathI A vyavasthA zarU thaI hoya ema lAge che.. udepuranA bhatra zItalanAthajInA derAsaranA bhaMDAramAM kuMbhArANue Apela eka pharamAna che, temAM paNa A mAnyatAnuM samarthana maLe che. rAjA zilAditya (sAta) valabhIvaMzanA rAjAoe vi. saM. 455 thI 825 sudhI valabhInuM rAjya karyuM che, temAMne ghaNu rAjAo jema ke bauddha hatA. temAM sAta zilAditye thayA che. (juo: pR. 385, 440) sAtame zilAditya gu. saM' 45 thI 4pa0 vi. saM. 820 thI 8rapamAM thayela che. te A dhanezvarasUrine upAsaka hate. tyAra pachI kAku vyApArInI khaTapaTathI A valabhIvaMzane aMta AvyA ane sAthesAthe valabhIne paNa nAza thaye che maMtrI cAMparAja rAjA vanarAje cAMpAne pitAne mukhya maMtrI banAye hate. te zrImALI jaina hatuM. teNe cAMpAnera vasAvyuM. keTalAeka vidvAne mAne che ke, maMtrI cAMpa ane maMtrI jAba e bane eka ja maMtrInA nAme che. mahAmaMtrI jabara jaba, te zrImALI jaina hatA. eka divase te ghIne gADe laI jagalamAM cAlyuM jatuM hatuM tyAre tene vanarAjanI TeLI sAme maLI. A TeLImAM traNa jaNA hatA, teoe jAMbane lUTavAne manasUbo karyo ane tene paDakAryo. jAMba vANiyAe tene bhAva kaLI jaIne pitAnA bhAthAmAMthI pAMca bANa kADhI temAMthI be bANa teDI nAkhyAM. TeLIe tema karavAnuM kAraNa pUchyuM, eTale jA be spaSTa jaNAvyuM ke, "tame traNa jaNa che mATe traNa bANa basa che, vadhAre bANa nakAmAM che." AthI vanarAje jAMbune eka pharatI vastu vadhavAne kahyuM ane jAMbe tarata ja tene bANathI vIMdhI nAkhI. vanarAje Page #517 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jaina paraMparAno ItihAsa prakaraNa ekita thaI " jyAre rAjI thaIza tyAre tame mahAmaMtrI banAvIza." ema kela ApI, jabane javA dIdhuM. vanarAje rAdha thANuM hAra kAne mukhya maMtrI banAvyA ho. tenI paraMparAmAM thayela maMtrI rAjanA sAjA siddharAjanA dhabate vi. saM. 115mAM sArASTrane daMDAdhipati hate. mahAmaMtrI nIne : ' zeTha nIne pite jaina hatuM. tenA pUrvajo bhinnamAla cheDI gabhUmAM AvI vasyA hatA. vanarAje nInA zeThane pATaNamAM vasavA AmaMtraNa ApyuM eTale zeTha parivAra sAthe pATaNamAM AvI vasyA hatA. pite vidyAdharagacchane zrAvaka hatuM, eTale teNe pATaNamAM pitAnA cha mATe bha SabhadevanuM moTuM maMdira baMdhAvyuM hatuM. vanarAje tene pATaNane daMDanAyaka banAvyuM hatuM. kharI rIte kahIe te maMtrI kapake jema naMdarAjyane maMtrI vaMza Age hite, tema A nInA zeThe gujarAtane maMtrIvaMza Ape che. tene varAja sahira cAvaDAvaMzamA che rAjAe sudhI ane solaMkI khULAsarjanA samayamAM daMDanAyaka rahyo che. tenA vaMzajo vIra ane maja paNa pATaNanA daMDanAyaka banyA che, cheThe vIra bIjo putra vimala solaMkI rAjA bhImadevanA samaye gujarAtane daMDanAyaka ane maMtrI banyA che. neTanI paraMparAmAM maMtrI dhavala, mahAmaMtrI AnaMda, mahAmaMtrI purIpAla, mahAmAtya dhanapAla thayA che. pRthavIpAla sUrjarezvara kumArapALane mahAmAtya hate. evI azake: - maMtrI Azake moDha jJAtimA na hatA. vanarAje tene pitAnA sahasthamaMtrIpade sthApya hate. vanarAje paMcAsaramAM pitAnI pUjaka bhAvavAnI mUrti banAvI che. temAM jamaNI tarapha maMtrI Azakane paNa sAthe chetarAvela che. zilAlekhamAM tene moDhajJAtIya jene tarIke paricaya Ape che. (jene satya prakAza : ke. 9, 73, 75) Page #518 -------------------------------------------------------------------------- ________________ eka samuM) te zrIsAlIjJAtrinI na hatI. tenuM janma samAna sAkara gAma hatuM. eka trAra vinA cAlake kAra gAmanA zreSma tyAM rAtre corI karavA game hatuM, tyAM zeThanA bhaMDAriyAmAM dahIthI bharelA vAsaNamAM tene hAtha paDyuM, eTale vanarAje zeThane khAtara na pADyuM ane khAlI hAze ja pAchA javuM ucita mAnyuM. savAranA paheramAM zA gharamAM khabara paDI ke khAtara te paDyuM che, paraMtu gharamAMthI kAMI ja cUkyuM nathI. tapAsa karatAM bhaMDAriyuM ughADuM jaNAyuM. zeThanI bahena zrIralAe dahInA bAsaNamAM hAkSanA thApAnuM cihna joyuM. rekhAo vagere paDelI joI ene tharuM ke A hAthavALe puruSa bhAgyazALI he joIe te richA thaI ke NA zera ekavAra maLe te sAruM. A samAcAra vanarAjane maLyA. vanarAja rAte gupta che tyAM amo ne ane zrIdevIne maLyo. strIjIe vanarAjane pitAne bhAI mAne, premathI potAne ghera jamADayo ane zIkhAmaNa paNa ApI. vRnarAje paNa zrIdevIne bahena mAnI, bahenanI zIkhAmaNa premathI svIkArI ane "huM rAjA thaIza tyAre tArA hAthe ja rAjatilaka karAvIza." evI pratijJA karI zrIdevInuM lagna paNa pATaNamAM ja thayuM hatuM. teNIe pATaNa zrI piyara jatAM vanarAjane bIjIvAra paNa madada karI hatI. Aare vanarAjane pATaNamAM rAjyAbhiSeka thaze, tyAre teNe kAkaranA zeThanI bahena ane pitAnI dharmabahena divAnA hAra rAjatilaka karAvyuM hatuM. zrIdevI prarama pramA , dayA, zAtsalyamUrti, rAjabhakta suzIla hatI. vanarAje A pramabahenane jiMdagI sudhI upara mAnya hatedhanya che AvI guNiyala gujarIne ke eNe dharma, rASTra ane samAjanA utthAnamAM khUba sevA ApI che. mahAnizIthavane jIrNoddhAra a. cimIeIe 84 Aso vaNone apAra - - Page #519 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jaina paraMparAne itihAsa 25 tyAre "mahAnizIthasUtrane paNa pustArUDha karyuM hatuM. paNa bheja ane udheIne kAraNe te pustakane nukasAna thayuM, keTalAMeka pAnAM, pATha ane zleke vadhAI gayA, gaLI gayA ane khaMDakhaMDa thaI gayA. A. haribhadrasUrie tene AgaLa pAchaLane saMbaMdha meLavI eka nakala taiyAra karI ane te samayanA ghaNA zratadhane batAvI teonI sammati meLavI te sUtrane jJAnabhaMDAramAM sthApyuM. A rIte mA. ribhadrasUriye 'mahAnizIthasUtra'no dvAra zyoM Dato. . cheA aMge mahAnizIthasUtranI puSpikAmAM nIce pramANe ullekhe maLe che. pahelA adhyayanane aMte ulekha che ke - mahAnisIhasuyakkhaMghassa par3hamaM ajjhayaNaM nAma // cha / eyassa ya kulihiyadoso nadAyavyo suyadharehiM // kintu jo ceva puvAyariso oNpti, tattheva katthA silogo, katthA silogarTa, katthai payakkharaM, katthA akkharapaMtiA, katthai pannagapuTTiya( yA), katthA be tinni panagANi, ekamAi bahugaMdha parigaliyaM ti // ch|| bIjo adhyayanane aMte ullekha che ke-- esa vuddddhsNpdaayo| pattha ya jattha jattha padaNANulaggaM, suttA lAvagaM na saMpanjAi, rattha tatya suyaharehi kulihiyadoso na dAyacI ti kintu jo payasta aciMtaciMtAmaNikappabhUyassa mahAnisIhasuyakkhaMdhassa puvAyarilo Asi, tahiM ceva khaMDAkhaMDIe uddehiyA ipahiM hehiM bahave pattagA parisaDiyA, tahAvi acaMtasuhumatthA'ti. sUyaM ti| imaM mahAnisIhasuyakkhaMdha kasiNapavayaNassa paramasArabhUyaM paraM tattaM mahatthaM ti kaliUgaM, pazyaNavacchalatteNa bahubhavasattovakAraya ca kAuM, tahA ya AyahiyahAe AyariyaharibhadeNaM jaM taM tatthA''yarise diThe te sambaM samattIya sAhiUNa, lihiye ti| annehipi siddhaseMdivAyara ghuDDhavAi-jakkhaseNa-devagutta-jasabaddhaNakhamAsamaNasAsa. raviguttANemicaMda-jiNadAsagaNikhamagasavvarisipamuhehiM jugappahANa-suyahare haiM bahubhaniyamiNaM ti // cha // : cethA adhyayanane aMte ullekha che ke- mahAnisIhassa, cautthamajjhayaNaM // cha // atra caturthAdhyayane bahavaH saiddhAntikAH kAMzcidAlApakAn samyak zrahadhatyeva // taira Page #520 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ekatrIsamuM] A yazadevasUri 51 bhradhAnarasmAkamapi na samyak zraddadhAnaM tyAha hribhdrsuuriH|| na punaH sarvameveda caturthAdhyayanam // mahAnizIthasUtramAM a. 6, cU. 2, J. 4544 che. (jena lITarecara bhA. ra, prazasti saMgraha naM. 458, mahAnizIthasUtra. bhAMDArakara AriaMTala rIsarca InsTiTayUTa,pUnA, sane 1996) A haribhadrasUrie "mahAnizIthasUtrane uddhAra karyo tyAre teo zratasthavira banI gayA hatA eTale temanuM sUtrasaMghaTTana pramANika manAyuM che ane tethI ja te samayanA mRtadhara tathA yugapradhAne e A sUtrasaMghaThThanane sammati ApI che. saMbhava che ke A ghaTanA vi. saM. 7pa0 thI 760 sudhImAM banI haze. - upara je kRtagharanAM nAme ApyAM che. temAM siddhaseNu te tatvArthasUtranA TIkAkAra A. siddhasenagaNi, A. qvAI te A. vaDezvara athavA citrapuragacchanA A buDhAgaNi, A jaMkakhaseNa te A. yakSamahattara, A. devagutta te upakezagacchanA A devaguptasUri, A. jasavaDhaNa te saMbhavata: A. yazedevasUri, A. jinadAsagaNi khamaga te cUrNikAra A. jinadAsagaNi mahattara, A. haribha te prasiddha graMthakAra A. haribhadrasUri che ema samajavuM. A dareka samakAlIna grudhare che. teonI kutarakSAnI bhAvanA traNe kALamAM jayavaMta rahe. Page #521 -------------------------------------------------------------------------- ________________ prakaraNa batrIzamuM A pradyumnasUri - teo A. yadevasUrinA paTTadhara che, A. guNaratnasUri temane mATe lakhe che ke - pradyumnasUrijinazAsanAmbara-pradyotanaikAmaNistato'bhUt // (jhiyAratnasamuccaya, guruparvakrama, zleka: 16) eTale ke temaNe jaina zAsanane khUba ajavALyuM che. A arasAmAM zaMkarAcAryanA anuyAyIonuM sazastra Akrama, jetenI hijarata, paMcAsarane bhaMga, valabhIbhaMga, duSkALa ItyAdi A kAraNe jaino, jetazAstro ane jinAlayene pArAvAra nukasAna thayuM che. A samaye baMgALanA asalI jenone jAherarIte jainadharma cho paDyo che, je jAti Aje zarAka tarIke prakhyAta che nAgatinA no ke je bhagavAna pArzvanAthanA upAsaka hatA teo paNa bIjA dharmamAM bhaLI gayA che. baMgALa ane uttara bhAratanA ghaNuM jeno hijarata karI mevADa tathA rajapUtAnAmAM AvI gayA hatA, saMbhava che ke teoe tyAMnI prAcIna jinapratimAone potAnI sAthe lAvI naidiyA, nANA, diyANa, bAmaNavADA muMDasthala ane bhinnamAla vagere sthAne besADI haze, kemake A sthAnamAM bhagavAna zrI mahAvIrasvAmI padhAryA ane jIvitasvAmInI pratimA hevAne lekapravAda che. lekapravAdamAM kaIka sApekSa tathya hoya che. (juo: pR. 61) gujarAtamAM mahuDInI AsapAsamAM khaDAyatA vANiyA che. teo paNa uttara bhAratamAMthI AvelA jeno che, je Page #522 -------------------------------------------------------------------------- ________________ parINAmuM ] A pradyumnasUri - pa03 pAchaLathI zivadharmamAM bhaLI gayA che, te asalamAM keTivarSanagaranA ke keTigacachA haze, teoe ahIM AvI mahuDI pAse keTayArDanuM maMdira sthApyuM che. A sthAnamAMthI guptakAlanI 4 jipratimAo nIkaLI che. (juo: pR. 336) hamajJAti paNa uttara pradezamAMthI AvelA hijaratI jene che, samaya jatAM te jJAtimAM digaMbara pradheza karyo che. jene pUrvadezamAMthI rAjapUtAnAmAM AvyA, paNa pitAnI saMskRti, bhASA, lipi, lekhanakaLA, ahiMsakatA ane dharmane sAthe lAvyA che. teoe jyAM jyAM vasavATa karyo tyAM tyAM e AkhA pradezane pitAnI saMskRtithI raMgI nAkhe che. jenoe pitAnI prAcIna lipi ane mAtrAnA saMketene Aja sudhI sAcavI rAkhyA che. Aje paNa prAcIna baMgALI lipine mareDa ane mAtrAnI goThavaNa vizeSa karIne prAcIna devanAgarI jainalipinA mareDa ane paDimAtrA sAthe meLa khAya che. - te samayanA jainAcAryoe jenonI tatkAlIna viSama paristhitine pahoMcI vaLavA mATe khUba jahemata uThAvI che. A pradyumanasUri te mATe pUrva dezamAM ghaNI vAra padhAryA che, magadha dezamAM paNa vicaryA che. temaNe sAta vAra sametazikharanI yAtrA karI che. temanA upadezathI pUrvadezamAM 17 navAM jinAlaye banyAM hatAM, ghaNuM jIrNoddhAra thayA hatA, ane 11 zAsabhaMDAre sthapAyA hatA. A arasAmAM jagatane ekAMta mithyAmAyA mAnanAra ane advaitamatapravartaka zaMkarAcArya thayA che, valabhIne bhaMga thaye che, A sabhUti, A zAMtisUri, A nannasUri, A udyatana, Ai kRSNaSi, Ai dhanezvara, A bahbhaTTi, A zeviMda, Ai nanna vagere prabhAvaka AcAryo thayA che. rAjA zivamRgeza, pratihAra zA vakSazaja, nAvaleka, bheja vagere jainadharmapremI rAjAe thayA che jene dezI zetra banyuM che, kaheDA tIrtha sthApyuM che, aneka ma graMvahAra sthapAyA che. Page #523 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 504 jaina para'parAnA itihAsa zakarAcAya lIlA: bauddhadharmanA bhAratavarSamAM hAsa thavA lAgyA. vikramanI pAMcamI sadImAM auddhAcAryae A mallusUrinI sAthenA zAstrAmAM hAra pAmI dhIme dhIme pazcima bhArata choDyuM. vikramanI sAtamI sadImAM digabarAcArya. akala'kari sAthe zAsrA mAM hAra pAmI dakSiNa bhArata yu. ane chevaTe vikramanI navamI sadImAM vi. sa. 788thI 820mAM mAyAvAdI advaitamatasthApaka zaMkarAcAya thI hAra khAI bhAratavaSa Dayu che. bauddhAcAryAM tyAre bhArata cheDI huMmezane mATe bahAranA dezamAM cAlyA gayA che; ane tyAra pachI eka be sadImAM te enA anuyAyIo paNa bauddhadharma ne tajI khIjA dharmAMmAM bhaLI gayA che. zrImAna zaMkarAcArye advaitavAdanA siddhAMta sthApI brAnA upadeza ApyA che, jemAM anekAMtavAda ane kSaNikavAdanA yuktithI samAveza karela che, tethI ja keTalAka vaidika vidvAnA temane pracchannauddha tarIke oLakhAve che. [ prakaraNa temanA 'vijaya' graMthamAM spaSTa lakhyu che ke--zaMkarAcArya nA anuyAyIoe bauddhone jItyAM pachI bIjA dharmAM vALAe upara ghaNA anyAya gujAryAM, ghaNA zramaNeAne kApI nAkhyA; zramaNAnAM maMdizane nAza karyAM, ema aneka rIte nukasAna pahoMcADayuM hatu. itihAsa kahe che ke, A maMthanakALamAM jainane paNa ghaNuM veThavuM paDayu che. jenAe pUrva bhAratanA tyAga karyAM, pAtAnI vahAlI magadhabhUminA tyAga karyAM, tIrthAM cheDayAM, 'zi cheDayAM ane tyAMnA gRhasthAe jainadhama cheDayo. puSyamitra rAjA pachI A bIjI dhakrAMti thaI che. A samaye zaMkarAcArya nA anuyAyIoe badrI pArzvanAtha, jagannAthapurI, kumAragiri, bhuvanezvara vagere jaina tIrthAne ane bauddhagayA vagere bauddhatIrthAne potAnA kAbUmAM lIdhAM hatAM; je Aja sudhI teonA hAthamAM che. A vikaTa paristhitimAM sudhAro thatAM ja jainAcAryAe paNa pUrva bhAratamAM vicarI kunehathI ghaNAM jaina tIrthAne puna: hastagata karI lIdhAM che, je Aje paNa zvetAmbara jainasaMghane AdhIna che. Page #524 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 55 batrIzamuM] A pradyumnasUri valabhI--saMga - vIra nirvANa saM. 845mAM valabhI bhAMgyuM hatuM. ene ullekha pahelAM (pra. 23, pR. 39mAM) AvI gaI che. tyAra pachI valabhI rAjAoe valabhI nagarane pharI khUba samRddha banAvyuM hatuM ane saurASTra, kheDA, vaDanagara tathA gedhazanA pradezo sudhI pitAnI sattA phelAvI hatI. bIjI tarapha bhinnamAlathI paMcAsara sudhIne pradeza te samaye gujarAta tarIke oLakhAtA hatA temAM paMcAsara, je ke bhinnamAlanuM khaMDiyuM rAjya hatuM, kintu samRddha hatuM. vikramanI AThamI sadInA uttarArdhathI A nagaree avaLe jheka khAdhA. vi. saM. 7paramAM kalyANanA bhUvaDe AvI paMcAsara sara karyuM. vi. saM. 780mAM siMdhanA arabI lazkare AvI paMcAsarane nAza karyo ane bharUca jaMpyuM. vi. saM. 8ndramAM vanarAja cAvaDAe mahesUlakhAtAnA adhikArIne mArI, lazkara UbhuM karI pATaNanI gAdI sthApI. vi. saM. 813mAM nAranA pratihAravaMzI nAgAleke bharUcanA rAjAne mArI cauhANa bhartuvRddhane tyAMne sUbo banAvyo, rASTrakUTavaMzI rAjA karkane mArI lATa tathA mALa, jItI lIdhAM. vi. saM. 83ra lagabhagamAM rAMkA vANiyAe kAvatruM karyuM ane arabI ToLIe AvI valabhI bhAMgyuM. vaLI DAM varSo pachI bhinnamAla paNa tUTayuM. vagere...vagere........ aberUnI lakhe che ke -vi. saM. 814mAM siMdhanA alamanasuranA arabI rAjA hazAma Inta amarUala taghalakhIe senApati jamAlane dariyAI raste melI valabhI para halle karyo hate; vaLI vi. saM. 83ramAM zaMkA vANiyAnI zikhavaNIthI pharIvAra valalI ara hale karyo hato, ane valabhI bhAMgyuM hatuM, paraMtu acAnaka - cALo phATI nIkaLavAthI tenA sainyane nAza thayo hate. (pR. 399) eTale vi. saM. 83ramAM valabhIpura bhAvayuM che. A jinaprabhasUri "satyapura tIrthanA kalpamAM lakhe che ke-vi. saM. japamAM hamIranA sence valabhI bhAMgyuM che. A banne sAlavArIo pAse pAse paDe che. Page #525 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jena paraMparAne ItihAsa [prakaraNa valabhI bhAMgyuM, tyAre tyAMnAM jaina, bauddha, ane zavanAM seMkaDo maMdirane nAza thayela che. A prasaMge jainAcAryo tyAMthI vihAra karI prabhAsapATaNa, aNahilapura pATaNa, tharAda tathA bhinnamAla tarapha cAlyA gayA hatA. A samaye tharAdanA A. zAMtisUrie valabhIsaMghane ghaNuM madada karI hatI. A. saMbhUtiH - teo bIjA udayanA 13mA yugapradhAna che (juo: pR. 199) A. zAMtisUri thArApadraga7mAM mahAvAdI A. zAMtibhadrasUri thayA che. temaNe valabhIbhaMga thaye tyAre zrIsaMghane meTI madada karI hatI. dAdA dharmaghoSasUri lakhe che ke - ... bAlabbhasaMghakajje, ujamio jugphaanntulhiN| ....... gaMdhavvavAiveAla-saMtisUrihiM bahulAe / (samayasaMghathayuM-avacUri) rAjagaccha-padAvalI (1) rAjagachanA AcAryo pitAne caMdragacchanA AcAryo tarIke lakhe che. tethI kaI kaI caMdragacchanI paTTAvalI che ane kaI kaI rAjagacchanI paTTAvelI che te tAravavuM muzkela thaI paDe tema che; chatAM upalabdha sAdhanA AdhAre A paTTAvalI Apela che. (1) AcArya nannasUri teo talavADAnA rAjA hatA. e rAjAe eka divasa zikAramAM pharatAM pharatAM garbhavatI haraNIne zikAra karyo, tyAM tene haraNane taraphaDatA garbhane dekhI khUba dayA AvI, ghaNe pastA thaye ane vairAgya bhAva jAge te pachI teNe rAjapATa cheDI vanavAsI gacchanA AcArya pAse jaI dIkSAne svIkAra karyo, zAstrAdhyayana karyuM ane AcArya pada meLavyuM. temane nAthI rAjagacha nIkaLe che. temanI pATa paraMparAmAM mahAvidvAna AcAryo thayA che. sAta AcAryo te samartha vAdI thayA che. Page #526 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 507 batrIzamuM ] A pradyumnasUri. (2) ajitayazavAdisUri (3) sahadevasUri (4) pradyumnasUri-temane te bacapaNathI ja vedapurANanuM sAruM jJAna maLyuM hatuM. temaNe judA judA dharmone anubhava karyo ane jainadharmamAM AtmakalyANa mAnI jaina dIkSAne svIkAra karyo hatuM. teo mahAna jainAcArya banyA che. teo vidvAna hatA temaja prakAMDa vAdI paNa hatA. temaNe savAlaka (sapAdalakSa) gvAliyara ane tribhuvanagiri 5 vagerenI rAjasabhAomAM 84 vAdamAM jIta meLavI hatI, ane te te rAjAone jaina banAvyA hatA. temaNe cittoDanA talavADAmAM allaTarAjanI sabhAmAM digambara AcAryane jItI pitAnA ziSya banAvyA hatA ane te nimitte cittoDanA killAmAM vijayasthaMbha Ubhe karAvyo hato, je Aje paNa citto DanA killAmAM Ubhe Ubhe mauna bhAve vijetA AcAryadevanI amaragAthA gAI rahyo che. AcAryazrInA upadezathI allaTarAja jenadhamI bane. hate. (5) A. abhayadevasUri-teo prathama rAjakumAra hatA ane dIkSA laI jainAcArya banyA, tethI lake temane rAjarSi tarIke oLakhatA hatA. temanAM caraNa pakhALela pANI chAMTavAthI asAdhya rega paNa zamI jatA hatA, evA teo prAbhAvika hatA. teo ajeya vAdI hatA, tethI ja "tarka paMcAnana abhayadevasUri' tarIke teo vizeSa vikhyAta che. teoe A siddhasena divAkaranA "sammatitaka" gAthA 167 upara 25000 kapramANa saMskRta TIkA banAvI che. jo ke A TIkAgraMtha che, paraMtu tenI racanAzailI evI maulika ane prauDha che ke te svataMtra graMtha jevo lAge che ane tenuM bIjuM nAma vAdamahAva rAkhavAmAM AvyuM che. tenI bhASA manahara che, vAdapaddhati maulika che. judA judA vAdIe potAnA pakSa raju kare *talavADA ane tribhuvanagiri (tahanagaDha) mATe juoH pU. 34 mAM rAjA allaTa, ane rAjA kardama. tathA pR. 441 Page #527 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 5ot jaina paraMparAne ItihAsa tprakaraNa che. Akhare syAdavAda dazana vaDe te dareka pakSenI banne bAjue raju karI sAcI vastune sthApe che. AmAM tulanAtmakaddaSTie ghaNuM ghaNuM jANavAnuM maLe che jene ane ajenenA seMkaDe dArzanika vicArinI vicAradhArAo maLe che. vAdivetAla A. zAMtisUri Ave abhayadevasUri pAse nyAyazAstra bhaNelA che.* (ka) A0 dhanezvarasUri-A. prabhAcaMdrasUrinA ullekha pramANe A AcArya tribhuvanagirinA kadama nAmanA rAjA hatA, ane paTTAvalInA ulekha pramANe kAjarAja kardamanA dhana nAmanA rAjakumAra hatA. tenA zarIre jherI phelA UThI AvyA, je aneka upAye karavA chatAM paNa zamyA ja nahIM, Akhare teNe rAjarSi abhayadevasUrinA caraNe che tenuM pANe pitAnA zarIre chAMTayuM. AthI tenA phellA zamI gayA. basa! tarata ja teNe AcAryazrI pAse dIkSA lIdhI. AcAryazrIe paNa tene yogya jANI, zAstro bhaNAvI, AcArya banAvI, dhanezvarasUri nAma ApI potAnI pATe sthApyA. A. dhanezvarasUri mahAna prabhAvazAlI AcArya hatA. temaNe dhArAnagarInI rAjasabhAmAM zAstrArthamAM vijaya meLavyuM hatuM, tyArathI dhArAnagarIne rAjA muMja temane guru tarIke mAnatA hatA. bIjA rAjAo paNa temane khUba mAnatA hatA. temanAthI rAjagaccha vizeSa prasiddhimAM AvyuM. temaNe pitAnA 18 ziSyane AcAryapada ApyuM, jemanI 18 zAkhAo nIkaLI che. cittoDamAM 18000 brAhmaNane jena banAvyA, bhagavAna mahAvIrasvAmInuM derAsara karAvyuM. ahIMnI zAkhA te cetravAlagacha che. tenI paraMparAmAM A bhuvanacaMdrasUri, u0 devabhadrajI vagere thayA che. aSTApadagaccha, dharmaghoSagaccha e citravAlagacchanI zAkhAo che. eka rIte te tapagaccha-DIzALa ane bheMkAga paNa tenI zAkhAo che. rAjakulagacchane A. abhayacaMdrasUri 5 AcArya amalacaMdrasUri thayA. temane bhakata zeTha kumAra hatA. zeTha siddharAja, tene putra DhaMga, tene putra jyA, patnI raLI, tenA putro kuMDalika ane kumAra A kumAre vi. saM. 1030mAM jinapratimA bharAvI. (kAMDa tIrthane pratimAlekha) Page #528 -------------------------------------------------------------------------- ________________ atrIzamuM] A pradyumnasUri paNuM (7) ajitasiMhasUri ' (8) A. vardhamAnasUri-temaNe vanavAsI gacchanA A vimalacaMdrasUrinA ziSya vIra munine AcAryapada ApyuM hatuM. A ghaTanA vi. saM. 80 thI 91 lagabhagamAM banI che. A0 vIragaNIthI paNa kaMboIyA, aSTApada vagere zAkhAo nIkaLI che. eka (sattAsamaya vi. saM. 91 thI 1050 lagabhaga.) . (9) A. zIlabhadrasUri-temanuM bIjuM nAma ATha zAlibhadrasUri temaNe bAra varSanI uMmare dIkSA lIdhI hatI ane dIkSAnA divasathI "jAvajajIva sudhI 6 vigaIone tyAga karyo hato. temane upadeza kayAMya niSphaLa jatuM na hatuM. teo amegha upadezaka hatA temane (1) A. caMdrasUri, (2) A. bharatezvarasUri, (3) a. dhanezvara, (4) A. dharmaghoSa ane (5) A. sarvadeva e ziSe rAjapUjita hatA ane AcAryo banyA hatA. te tathA temanA bIjA ziSyanI paraMparA A rIte maLe che. (1) A. caMdrasUri, A. zIlabhadranA mukhya paTTadhara che, temanuM dIkSAnA pAdeva gaNi hatuM; temanuM bIjuM nAma caMdraprabhasUri paNa maLe che temanuM AyuSya ghaNuM lAMbuM hatuM. teo siddhAMtanA ajoDa jJAtA hatA. teonuM zAzvavivecana ane arthanirUpaNa jinavANarUpI cakSune khelavAne amRtAMjana jevuM manAtuM hatuM. teo nyAyazAstranA pAragAmI ane paramadhyAnI hatA. A. caMdrasUrie dinAganA "nyAyapraveza" nI A haribhadrasUrikRta vRtti upara "paMjikA, * caMdragacchanA rAjagacchamAM A. vardhamAnasUri thayA che. e ja arasAmAM caMdragacchanA kuryapurIyagacchamAM bIjA eka A. vardhamAnasUri thayA che. banne te samayanA samartha AcAryo che. temAMthI koNe kyA kyA graMtha banAvyA ? te tapAsavAnI jarUra che. Aje A. zrIvardhamAnasUrinA nAmanI traNe kRtio maLe che. che. (1) A. haribhadrasUrinA " upadezapadanI TI. saM. 1055 (2) dharmadAsa gaNunI "upadezamALAnI moTI TIkA. (3) upamitibhavaprapaMca nAmasamuccaya: Page #529 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 510 jena paraMparAne ItihAsa [prakaraNa (vi. saM. 1169 pha. zu. 9) sUmArthavicAra, sArdhazatakaTIkA (saM. 1171), nizItha cUrNinI TIkA (saM. 1174), caityavaMdana sUtravRtti, sarvasiddhAMta viSamapadaparyAya, sudhA-sAmAcArI, vaMdittA sUtranI vRtti graM. 150 (saM. 1222), naMdIsUtra durgapadavyAkhyA (saM. 1226), jitaka65-bahaNinI vyAkhyA graM. 1120 (saM. 1227 ce. zu. 13 ravi, nirayAvalisUtravRtti graM 1746 (saM. 1228), ane pratiSThAkalpa vagere graMtha banAvyA che. temaja "AkhyAnamaNikeSa" vagerenuM saMzodhana karyuM che. temane (1) A. pUrNabhadra, (2) A jinezvara, (3) A. jinadatta, (4) A. padradeva e cAra ziSya-paTTadhare hatA. te paikInA A. pUrNabhadranI pATe tIvra buddhivAlA, bahu jJAnavALA A. caMdraprabhasUri thayA, temanA prathama paTTadhara A. prabhAcaMdrasUrie vi. saM. 1334 citrazu. 7 zukravAre punarvasu nakSatramAM "prabhAvacaritragraM. pa774 banAvyuM. saMbhavata : A. caMdraprabhasUrinA paTTadhara A. merUtuMgasUrie saM. 1361 phA. zu. 15 ravivAre vaDhavANa zaheramAM prabaMdhaciMtAmaNi nAme graMtha banAve che. A. merUtuMganI pATe A. guNacaMdra thayA che. A. caMdrasUrinA bIjA paTTadhara, A. jinezvarasUrinA paTTadhara A. devendrasUrie vi. saM. 12pa6 nA caitra zudi 13 zukravAre giranAra tIrthamAM maMtrI daMDanAyaka jagadevanA putra, abhayanA putra vasaMtarAje bharAvela naMdIzvarapaTTanI pratiSThA karAvela hatI. (3) A dhanezvarasUri-teo paNa A. zIlabhadrasUrinA mukhya paTTadhara che. A. caMdrasUrinI naMdIvyAkhyA, A. mAnatuMga - sUrinuM zreyAMsanAtha caritra, ane A pradyumnasUrinA "samarAdityasaMkSepamAM temane paricaya maLe che. A pradyumnasUri lakhe che ke, AcArya pradyumnasUri ke jemaNe talavADAmAM allaTanI rAjasabhAmAM vastra siddha karyuM ane jayapaTTa meLavyuM tenI paraMparAmAM ghaNA kALa pachI AcAryo thayA" (samarAditya kSepa bhava-1 lai. 18) jemAMnA A. dhanezvaranI paraMparA A pramANe che. 10. AcArya caMdraprabhasUri (temanA gurubhAI) Page #530 -------------------------------------------------------------------------- ________________ batrIzamuM ]. A0 pradyumnasUri 511 (10) A dhanezvara--te samayU purinI devInA paNa guru hatA. 11. A. zAMtisUri 12. A. devabhadra 13. A. devAnaMda-temaNe teramI sadImAM te samayanA ATha vyAkaraNethI caDiyAtu "siddhasArasvata" vyAkaraNa banAvyuM che. temanI pATe (1) A. ratnaprabha (2) A. paramAnaMda ane (3) A. kanakaprabha thayA. A paramAnaMdasUrinI pATe A vijayasiMhasUri thayA. 14. A. kanakaprabha-teo. A. ratnaprabhanI pATe AvyA e paNa ullekha maLe che. 15. A pradyumnasUri-te bahu prabaMdhanA banAvanArA vAgadevIputra A. bAlacaMdrasUrithI nAnA ane A. vijayasiMhasUrithI meTA hatA. temane vastupALa maMtrI bahu mAnate hate. te Tha. AlaNanA kulanA guru hatA. temaNe vi. saM. 13ra4 mAM vaDhavANamAM paravADa maMtrI vAhaDane putra rANiga ane tenA putro maMtrI raNamala nathA seganI vinatithI samarAditya saMkSepa graM. nI racanA karI, jenI pahelI prata paM. jagacce lakhI (samarAdityasaMkSepa) temaja pravrajyAvidhAna-vRtti banAvI, jenI pahelI prati A. vAdidevasUrinA vaMzanA A. madanacaMdrasUrinA ziSya munidevasUrie lakhI. A. pradyumnasUri mahAkavi hatA; temaja kAvyagraMthanA samartha saMzodhaka hatA tethI temaNe te samayanA ghaNu graMthane zodhyA che ane ghaTate pheraphAra karAvI pratiSThita banAvyA che. temAMnA keTalAeka graMtha nIce mujaba che - kavi AsaDanI "upadezakaMdalI" tathA "vivekamaMjarI"nIye A. bAlacaMdrasuri karela vRttio (vi. saM. 1248). caMdragachanA A. devendrasUrikRta upamitisAroddhAra" ja vi. saM. 1298 kA. va. 6, - caMdraga7mAM (1) A. bhadrezvara, (2) A haribhadra, (3) A. zAMtisUri, (4) A. amadeva athavA udayadeva, (5) A. prasannacaMdra, (6) A. muniratna, (7) A. caMdrasUri, (8) A. yazedeva, A. devendrasUri, A.devendrasUrie Page #531 -------------------------------------------------------------------------- ________________ para jena paraMparAne itihAsa [ prakaraNa nAgendragacchanA A. udayaprabhasUrikRta upadezamAlAkaNikAvRtti vi. saM. 129 dhoLakA, A. vAdidevasUrisaMtAnIya A. madanacaMdrasUriziSya kavi A. munidevakRta "zAMtinAthacaritra" saM 1322 pha. zu. 2 budhavAra, rAjagachanA A. prabhAcaMdrasUrikRta "prabhAvakacaritra" saM. 1334, A paramAnaMdasUriziSya A. ratnaprabhasUri kRta kuvalayamAlAkathA saMkSepa." paM. dharmakumArakRta "zAlibhadracaritra" graM. 1224 saM. 1334, A. mAnatuMgarikRta zrIyAMsanAthacaritra saM. 133ra vagere. - AthI nakkI che ke, A pra snasUri te samayanA kaviomAM pUjyasthAne hatA. (4) A. dharmaghoSasUri-te paNa A. zAlibhadrasUrinA cothA paTTadhara che. temane paricaya pachIthI ApIzuM. . (5) A. sarvadevasUri-A. zAlibhadrasUrinA laghu paTTadhara che. A. mAnatuMgasUri lakhe che ke A. zIlabhadrasUrine A caMdra, A. bharatezvara, A. dhanezvara, A. sarvadeva ane AcArya dhamaSa ema pAMca ziSya hatA. teomAM A. dharmaSasUri ga7pati hatA. te 6 ghaDImAM pa00 lekane mukhapATha karI zakatA hatA. A. sadevasUri bhAlejamAM bhagavAna mahAvIrasvAmInA derAsaramAM vyAkhyAna ApatA hatA tyAre temanA hAthanI, devIe AvI vajA vaDe rakSA karI hatI. temanI paraMparA A rIte cAle che. (11) A. caMdraprabhasUrije meTA tapasvI hatA, staMbhana prArthanAthane adhiSThacaka temane pratyakSa hatuM (12) A jinezvara, je atizaya zAMta, samabhAvI ane sarva vidyAmAM niSNAta hatA temanuM kapALa tejasvI hatuM. (13) A. ratnaprabhasUri-te vidvAna hatA.(14) A mAnatuMgasUri saM. 1298 ka. va. 6. ravivAre puSya nakSatramAM upamitisAroddhAra graM. 5730 banAvyo ane caMdragacchanA A. devAnaMdapaTTe A. ratnaprabhaTTa A. kanakaprabha paTe A. pradyumnasUrie tenuM saMzodhana karyuM - (1) A. devendrasUriziSya A. hemaprabhasUri thayA, te jhIMjhuvADAnA jhAlA rANA durjanazalyanA guru hatA, temaNe "gelekayaprakAza' banAvyA (trokayaprakAzanI prazasti pupikA) Page #532 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 513 batrIzamuM ] A pradyumnasUri temaNe tripurAgamamAMthI uddharIne svataMtra sUtragraMtha ane tenI paNa vRtti banAvyAM che. saM. 133ranA mahA vadi pAMcame tripurA sarasvatInI kRpAthI A. devabhadranA "sijajasIriya"nA AdhAre "IyANanAthacaritra graM. pa124 banAvyuM che, jenuM saMzodhana rAjA chA vRddha kaviguru pradyumnasUrie karyuM che. (zreyAMsanAthacaritra-prazakti) 10. A dharmaghoSasUri temanuM TUMkuM nAma dharmasUri hatuM te tIvra buddhivALA hatA. 6 ghaDImAM 500 ka mukhapATha karI zaktA hatA. mahAvAdI hatA. temane aMbikAdevI prasanna hatAM. temaNe nAgara, zAkaMbharI ane ajameranI rAjasabhAomAM vyAkhyAne ApyAM hatAM. tyAMnA rAjAo ane prajA upara prabhAva pADyo hate. nAgarane rAjA AlaNa, zAkaMbharInA rAjA ajayarAja, arNorAja ke jeNe pitAnI kanyA jalDaNadevI (caMdralekhA) cUrjarezvara kumAra pAlane paraNAvI hatI, ane vigraharAja vagere AcArya devane guru tarIke mAnatA hatA. temaNe arNorAjanI sabhAmAM digambara vAdI guNacaMdrane harAvyuM hatuM. bIjA videmAM paNa vijaya meLavyo hate. temanA upadezathI pratibadha pAmI rAjA vigraha rAje jainadharma ArAdhyuM hatuM, ane agiyAraza vagere tithionI amAri vaLAvI hatI. vigraharAje ajameramAM meTe rAjavihAra banAvI temAM meTA jinabiMbanI pratiSThA karAvI hatI, kaLaza-daMDa caDhAvyA hatA ane tenI dhvajA paNa pote ja arisiMha tathA mAlavarAjane sAthe rAkhIne bAMdhI hatI. AcAryazrIe upadeza ApI subahapura vageremAM aneka jinaprasAde banAvyA che. teo vi. saM. 1181 ke 1191mAM phadhi pArzvanAtha ane jIrAvalA pArzvanAtha (?) pragaTyA tyAre te utsavamAM hAjara hatA. temaNe saM. 1186mAM gha vmo ane saM. 1186 mAgazara zudi pa nA gRhidharmaparigraha pramANa banAvyAM che. A. dharmaghoSasUrie ghaNA ziSyone AcAryapada ApyuM che. 4 A. devabhadrasUri mATe juo: 5, 467, 464, Page #533 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 514 jaina paraMparAne ItihAsa [ prakaraNa temanA nAmathI rAjagacchanI dharmazeSazAkhA nIkaLI che, je pAchaLathI dharma zeSaga74 tarIke vikhyAta thayela che. AcAryazrIe dharma gheSagacchanI saMbhALa mATe ane pitAnA ziSyomAM zithilatA na pese tenI dekharekha mATe 16 zrAvakonI eka samiti nImI hatI. dharmaSamAMthI surANugaccha nIkaLe che. dharmaSasUrinI keTalIka ziSya paraMparA nIce pramANe maLe che. (1). A. ratnasiMhasUri-temanI paraMparA ghaNu kALa sudhI cAlI che. (jue, pR0 pa17) (2) A. yazabhadrasUri--temaNe traNa vargonA akSare vinAnuM "pratyakSAnumAnAdhika prakaraNa" tathA gadya "godAvarIkAvya" banAvyAM che. temanA ziSya devasenagaNie vi. saM. 1215 caitra suda 8nA giranAra ( caMdragacchanA dharmaSasUrinI paraMparA nIce pramANe che - . (1) caMdraprabhasUri--teo caMdragachanA hatA ane vAdibhasiMha tarIke vikhyAta hatA. (2) dharmaSasUri temane siddharAja jayasiMha bahumAna hatA. (3) cakezvarasUri te maThAdhIza AcArya hatA. (4) zivaprabhasUri (5). tilakasUri-temaNe sAmAcArI sUtra gA. 20 jitakalpa vRtti (vi. saM. 1274) AvazyakasUtra ladhuvRtti graM. 12375 (saM. 1296 ) caityavaMdana vRtti, guruvaMdana vRtti pratyAkhyAna vRtti, dazavaikAlikasUtra vRtti, zrAvaka sAmAcArI, patta vRtti, pauSadha sAmAcArI patta vRtti, vaMditAsUtra vRtti, pratyekabuddhacaritra vagere banAvyAM che. (6) A. padmaprabhasUri-temaNe Avazyaka laghuvRtti racavAmAM madada karI che ane A. tilakasUrinA ziSya paM. yazastilake tenI prathama prata lakhI che. (1) vidhidhare ddhAraka A. caMdraprabhasUri, (2) A. dharmaghoSa, (3) A. abhayaghoSa, (4) munividyAkumAra temanA upadezathI jhAlA rANA vijaya pAlanI patnI rANI nItAdevIe yogazAstranI prata lakhAvI hatI. teNIe pATaDImAM bhagavAna pArzvanAthanuM derAsara tathA upAzraya karAvyA hatA. tenA jamAI jhIMjhuvADAnA rANA durjanazalya zaMkhezvara tIrthano jarNoddhAra karAvyo, te A. hemaprabhasUri tathA pUrNimAga7nA A paramadevarine guru tarIke mAnato hate. Page #534 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 515 batrIzamuM] A pradyumnasUri tIrthanA derAsarane jIrNoddhAra karAvyuM che. devasenagaNinA ziSya A. pRthvIcaMdra kalpasUtranuM TipaNa banAvyuM che. (3) A. samudraSasUri-A. muniratna temanI paraMparA A rIte Ape che - (10) A. caMdraprabhaje caMdragacchanA samartha AcArya hatA. (1)A dharmASa--je vyAkaraNanA pAragAmI nyAyaniSNAta, sUtrArthanA samartha vyAkhyAtA ane apUrva buddhivALA hatA. gUrjarezvara rAjA siddharAje tenI ghaNuM ja prazaMsA karI hatI. te sUrijIe 20 ziSyane sUripada ApyuM ane temanAthI dharmaghoSagaccha nIkaLe. AcAye pitAnA gacchanI rakSA mATe ane pitAnA sAdhuo zithila na thAya te mATe 16 zrAvakenI eka samiti banAvI hatI. (11) A. samudrasUri--te A. dharmaghoSasUrinA mukhya paTTadhara che, jenI mALavAnA paMDitamAM gaNanA thatI hatI je anekanA vidyAguru che. jeNe dhArAne rAjA naravarmadeva, gobhadrane rAjA, gUjarasamrATa siddharAja vagerenI rAjasabhAne pitAnA pAMDityathI raMjita karI hatI temanI pATe traNa AcAryo thayA che. (1) A. suraprabhasUri-te mahAkavi hatA, paMDita hatA ane mALavAmAM vizeSa prasiddha hatA. temanI pATe 3 AcAryo thayA che, (1) A. jinezvarasUri (2) muniratnasUri-je samartha AcArya che. (3) A. tilakacaMdrasUri (12) A. muniratnasUri-je vyAkaraNa, chaMda, nirukta, sAhitya, nyAya, siddhAMta ane tiSanA pAragAmI hatA. temaNe A. suraprabhanI pATe A. jinezvarane tathA pitAnI pATe A. jinasiMhasUrine sthApyA hatA. vArAhInagarImAM rAjA siddharAjane bhaMDArI zrImAlI yazodhavala hatuM. tene jagadeva nAme putra hato. A. hemacaMdrasUrie tenI kavitAthI prasanna thaI tenuM bIjuM nAma bAlakavi rAkhyuM hatuM, je samaya jatAM dharmaghoSagacchanI zramaNapAsaka samitine vaDe banyuM hatuM. jene A. muniratnasUri pratye : - : , , , , , , , ' ? Page #535 -------------------------------------------------------------------------- ________________ paka jaina paraMparAne ItihAsa [prakaraNa avihaDa prema hatuM. A jagadeva AcAryazrIthI pratibaMdha pAmela rAjatiSI rudrane putra maMtrI ninno ane cUdana bhaTTa e traNe jainadharmanI unnatimAM ghaNe rasa letA hatA. jagadeve te ujjainamAM narava rAjAnI sabhAmAM zaivavAdIne harAvyuM hatuM. teja jagadevanI vinatithI AcAryazrIe saM. 1raparamAM amamacaritra banAvyuM ane pATaNamAM bha. zAMtinAthanA derAsaramAM vyAkhyAnamAM vAMcyuM. A graMthane kavikumAra, pUrNa pAla, yazapAla, bAlakavi, paMDita sabhAnA vaDA maNa ane mahAnaMde zabe, gUrjara vaMzanA udyatananA putra maMtrI udayarAjanA putra paMDita sAgaracaMdra prathama lakhe, bAlakavie paNa lage-lakhAvyuM, ane tenI prazasti A. jinasiMhasUrie racI. (13) A. jinasiMhasUri-temaNe guruparaMparAnI prazasti : zleka 33mAM racI "amacaritra sAthe joDI dIdhI. (amacaritra) A. dharmaghoSasUrie brAhmaNa, mAhezvarI vaizya ane kSatrine upadeza ApI jainadhamI banAvyA che. vahIvaMcAnI vahIo kahe che ke saM. 112lmAM mudiyADanA brAhmaNane jena banAvI nArAnA putranuM nahAra gotra sthApyuM, saM. 113ramAM vaNathalIna cauhANa rAva pRthvIpALa vagerene jaina banAvyA hatA. tenA 7mA putra mukundane putra sAharaNa vahANavaTuM karato hato. tenuM bhANavaTu getra sthApyuM, saM. 113ramAM ajayagaDha pAse yeSThAnagaranA paMvAra rAva sura tathA tenA nAnAbhAI sAMkhalAne jaina banAvyA ane teonAM surANA gotra, sAMkhalA gotra sthApyAM ane temane surANAgaracha paNa banya, e ja rIte mIThaDIyA, nI, ustavAla khaTora vagere getre sthApyAM che. ekaMdare osavALamAM 105 ane zrImALImAM 35 navAM jaina getra banAvyAM che. dharmaSagacchanI gAdIe tapagachanA zrIpUjenuM besaNuM che. eTale A getro Aje tapAgacchane mAne che. zAkaMbharIne mahAmAtya dhanadeva AcAryazrIne parama zrAvaka hatuM. tenA pautra kavi yazazcaMdra be kAvya tathA mudritakumudacaMdra vagere cAra nATake banAvyAM che. Page #536 -------------------------------------------------------------------------- ________________ atrIzama ] A pradyumnasUri 517 ApyUgirinI vimalavasatinI prazastamAM ullekha che .~~ vAdicandra guNacandra vijetA, bhUpatitrayavibodhavidhAtA / dharmasUririti nAma purAsIt, vizvavizvavidino munigajaH // 39 // A, dharma ghASasUra khIjA yuganA 18mA yugapradhAna che. temanA yugapradhAna kALa vI. saM. 1520 thI 1598 che. (juo : pR. 197) (11) ratnasi MhasUri-te A. dharmAdhAparanA paTTadhara che. temanI ziSyapara parA ghaNA kALa sudhI cAlI che. (12) devandrasUri-temanI paraparAnA A. municaMdrasUrinA ziSya A. ratnAkarasUrie sa. 1343 poSa vada 9 budhavAre paTTIvAla dedAMgaja saM. sAdhu pethaDe bharAvela bhagavAna abhinadanavAmInI pratimAnI aMjanazAlAkA karI, je pratimA Aje zatruMjayagiri para navA AdIzvaranA raMgama'DapamAM DAbI bAjue maMgAsane vidyamAna che. A. devendranI paraMparAnA A. jinacaMdrasUriziSya A. bhuvanacaMdre sa. 1305nA aSADa vide 7 zuke bha. ajitanAmanI pratiSThA karAvI je mUrti Aje pAlanapuranA meTA derAsaramAM che. (13) A. ratnaprabhasUri. (14) A. ANu dasUri. (15) A. amaraprabhasUri. (16) A. jJAnacaMdrasUri-temaNe sa. 1378 jeTha sudi 9 sAme vijhlavasahImAM ghaNI daherIAnAM jIrNoddhAra ma MjanazalAkA ane pratiSThA karAvyAM. teo sa. 1394 sudhI vidyamAna hatA. (17) munizekharasUri-sa. 1396mAM temanI mUrti khanI che. (18) sAgaracaMdrasUri-temaNe upadeza ApI kalhaNu rAjAne jainadhamI banAvyA. temanA gurubhAI A. mANekacadrasUrie sa 1266mAM sammaTanA kAvyaprakAza ' para saMketa, sa. 1276mAM devakulapATakamAM pArzvanAthacaritra', sa.....mAM 'nalAyana' vagere anAvyAM. (19) malayaca MdrasUrite vidvAna, klAnipuNa ane camatkArI hatA. ' Page #537 -------------------------------------------------------------------------- ________________ '518 jaina paraMparAno ItihAsa [[ prakaraNa (20) padmazekharasUri. (21) padmAnaMdasUri. (22) naMdivardhanasUri. (23) nayacaMdrasUri. (prabhAvaka caritra prazasti, zrIyuta nAhaTAjI saM. rAjaga7 paTTAvalI, jena satyaprakAza : ka. 128, me. da. dezAIne jenA sAhityane saMkSipta ItihAsa : pR. 12 thI 16, amacaritra) A udaghotanasUri A hArivaMzanA rAjarSi AcArya che, temaNe zAke 700mAM kuvalayamAlA nAmane prADha kathAgratha banAvyuM che. (juo: pR. 451) kRSNaSiga7: : hArilavaMzamAM tatvAcAryanI pATe AcArya yakSamahatta thayA. (juo : pR.450 ) temaNe pakUpa(khAMTu)mAM bhavya jinaprAsAda sthApyuM hatuM, temanA ziSya kRSNarSithI kRSNagaccha cAle che.* kRSNaSi kaDaka saMyamI ane ghora tapasvI hatA. temaNe caumAsI khamaNa sudhInAM tapa karyA hatAM, dara sAla vadhumAM vadhu 34 dhAraNa karyA che, eTale bAkIne samaya tapamAM ja rahetA hatA, tapasyAnA prabhAve teo evA tapabhUti banI gayA hatA ke, temanuM nAma levA mAtrathI manuSyanAM pIDA, rega, upasarga, bhUtAveza, grahapIDA, mAri, cera, zatru, madAMdha rAjA tathA kusvapnanuM aniSTa ; ; * upakezagane A0 kakkasUrie vi saM 1393mAM "upakezaga7 prabaMdha" kalAka 206 thI 234 mAM A. nannasUri, A. yakSa mahattara ane kRSNanuM je varNana ApyuM che, te A yakSasUri ane kRSNaSine ghaNe aMze maLatuM Ave che. paraMtu te ghaTanA ane te graMthakAranI vacce ghaNAM varSonuM AMtaruM che. eTale te saMjanamAM sAMbhaLelI vAtanuM saMmizraNa hoya e svAbhAvika che. pU. kRSNaSinA ziSya A. jayasiMhasUri "dharmopadezamALAnI prazastimAM A yakSamahattara tathA zrIkRSNaSine paricaya Ape che. A pratyakSa ullekhane AdhAre ja amee uparane itihAsakrama ye che. (paM. lA. bha. gAMdhIkata "dharmopadezamAlA'nI prastAvanA) Page #538 -------------------------------------------------------------------------- ________________ bagIzamuM] A0 pradyumnasUri 510 vagere zAMta thaI jatA hatA. temanAM caraNodakathI sApanuM jhera vagere UtarI jatAM hatAM, ane temane sparza, kapha, maLa, mUtra ane melathI bIjAne vyAdhi naSTa thatuM hatuM, eTale ke teo Amesahi, khelesahi, vipasahi ane jalesahi ItyAdi labdhisaMpanna hatA. temaNe tIrthakarenI dareka kalyANaka bhUmionI yAtrA karI hatI, ghaNA tIrthonA saMgha drAvyA hatA, zaka saM. 71mAM nAgeranA zreSThI nArAyaNane jaina banAvI, tenuM bAraDiyA gotra sthApI, tenI pAse maMdira karAvI temAM bha. mahAvIra svAmInI pratiSThA karAvI hatI. ane tenI rakSA mATe baMbha vagere para goThI sthApyA hatA, nAgarathI bhinnamAla sudhImAM jyAM jyAM pAraNAM karyA tyAM tyAM jinAlaye sthApyAM hatAM. temaNe aneka rAjAone upAsaka banAvyA, upadeza ApI sthAne sthAne abhayakumAra jevA aneka zrAvake banAvyA che ane ghaNA rAjA brAhmaNe tathA zeThane dIkSA ApI pitAnA ziSya banAvyA che. teo masANamAM jaI dhyAna karatA hatA. tyAM upasargo Ave te merunI jema aDaga rahetA. A pramANe teo aneka guNonA bhaMDArarUpa hatA. A kRSNa draSithI "kRSNarSigaccha" nIkaLe che. kRSNarSigacchanA keTalAeka AcAryo nIce pramANe thayA che. - A. jayasiMhasUri, jeo khyAta tapA zrIkRSNaRSinA ziSya hatA. temaNe nAgaramAM gvAliyara nareza Ama rAjAnA pautra mahArAjA bhejadevanA rAjakALamAM vi. saM. 915 bhA. zu pa, ne budhavAre svAti nakSatramAM potAnI prAkRta dharmopadezamAlA gA. 98 upara pajJavRtti le. pa778 banAvI che. temaNe tenI prazastimAM 12 gaNadhare ane 24 zratadhare batAvI A. vaTezvarathI pitAnA sudhInI paTTAvalI ApI che. A "dharmopadezamALA" para maladhArI A. zrI hemacaMdrasUripaTTadhara A. vijayasiMhasUrie saM. 111mAM 14471 lekapramANa ane vAdidevasUrinA saMtAnIya A. mAnacaMdrasUrinA ziSya saMkSipta saMskRta zAMtinAtha caritra kartA A. munidevasUrie vi. saM. 1324 lagabhagamAM 66pa0 kapramANa vivaraNa karela che. saMbhava Page #539 -------------------------------------------------------------------------- ________________ para jaina paraMparAne ItihAsa prakaraNa che ke, A jayasiMhasUrie nemicariya" paNa banAvyuM haze. A jayakIrtisUri-A. jayasiMhasUrinA ziSya, temaNe zIlopadezamAlAnI gAthA rarapanI racanA karI che. A. jayasiMhasUri-kRSNarSigacchamAM A. jayasiMhasUri thayA. temaNe vi. saM. 1301mAM mAravADamAM maMtravidyAthI pANI AkarSa lAvI zrI saMghane jIvitadAna ApyuM hatuM. temanI pATe A. prasannacaMdrasUri thayA, temanI pATe sulatAna muhammade prazaMsela A0 mahendrasUri thayA. ane temanI pATe A. jayasiMhasUri thayA, temaNe saM. 1442 mAM "kumAra pAla mahAkAvya" lai. 6370 banAvyuM, temAM khyAta tapA-kRSNASi, temane ga7 ane pitAnI guruparaMparAne paricaya Apyo che. temaNe vyAkaraNa ane nyAyasAranI TIkA paNa banAvyAM che. A. prasannacaMdrasUrinA bIjA paTTadhara A. nayanacaMdra "kumALapAla mahAkAvya"ne prathama lakhyuM hatuM, hamIra mahAkAvya tathA raMgamaMjarI nATikAnI racanA karI hatI. te gRhastha jIvanamAM ja cha bhASAonA jANakAra, kavi ane nyAyazAstranA vidvAna hatA. saMbhava che ke temaNe A. jayasiMhasUrinA upadezathI vairAgya pAmI dIkSA lIdhI haze. A. jayasiMhasUri-A. nayanacaMdrasUrinA paTTadhara hatA, temanA hAthe saM. seDhale prabhupratiSThA karAvI hatI. saM 1517. naya haMsa-A. siMhasUrinA ziSya. temaNe saM. 1542 mAM "hamIramahAkAvya lakhyuM. A. nannasUri--vi. saM. 1368 mAM "viSaSIya--mahAvIracaritra" lakhyuM. (pATaNa) A. prabhAnaMdasUri-saM. 130 bhA. va. 4nA A haribhadrasUrinI "kSetrasaMgrahaNanI vRtti banAvI. teo bhaTTAraka pRthvIcaMdrasUrinA paTTadhara hatA, temanA upadezathI saM. 1391 mAM sucaMtIzAha semasiMhanA putroe pitAnI mAtA semazrInA kalyANa mATe viSaSThIyapAMDavacaritra" tADapatramAM lakhAvyuM. pUja. devasuMdara-saM. 149nA kArtika zudi9 zanivAre pATaNamAM Page #540 -------------------------------------------------------------------------- ________________ batrIzamuM ] A pradyumnasUri 521 vardhamAna vidyAlpa" lakhAvya, (je jesalameramAM vidyamAna che). (jena satya prakAza kra. 73, 70, 75, pR. 107 paM. lAlacaMda bha0 gAMdhInI "dharmopadezamAlA'nI prastAvanA). jIrAvala tIrthamAM bha0 pArzvanAthanA derAsaramAM 4. 2483 judaorfuche tApa nA pAkamari vagere zilAlekhe che, ApaNe jANIe chIe ke, A0 jagacaMdrasUrie vi. saM. 1285 mAM kiddhAra karyo, tyAra pachI temanI nizrAmAM bIjA gacchanA ghaNA bhaTTArakoe kidhdhAra karyo hate. te saMbhava che ke, kRSNarSigacchanA keI AcAryo paNa tyAre jiddhAra karyo haze. temanI paraMparAmAM A puNyaprabhasUri thayA che. A siMhasUri lakhe che ke- vAtakhyAtatapAH kRpAjalanidhiH zrIkRSNamAmA muniH| (kumArapALa mahAkAvya-prazasti, 2 ). A rIte paNa kRSNa-traSi mahatavA te che ja. dhanezvaragaccha, A, dhanezvaraH A. dhanezvarasUrie valabhInA bauddha rAjA zilAdityane upadeza ApI jena banAvyo hate ane gupta saM. 477 vi. saM. 85ramAM zatruMjaya-mAhAsya banAvyuM che. A AcArya prAcIna citrapurI gacchanA che. maMDevaranA saM. 18nA zilAlekhamAM dhanezvaragacchanA kene ullekha che. eTale spaSTa thAya che ke valabhIvaMzanA dharma guru A. dhanezvarathI dhanezvaragaccha zarU thayA haze. (jena satyaprakAza kra. 7pa, pR0 110) caitrapurIgaccha prAcIna che. bhaTevasagaccha ane dhanezvaragaccha tenI zAkhAo ke nAmAMtare che. rAjagacchamAM A. dhanezvarasUri thayA che. temanAthI paNa citravAla gacchanIkaLe che paraMtu te AcArya, te gaccha, tenI sAlavArI ane tenI zAkhAo AnAthI judAM che. ( juo : pR. 508 ) Page #541 -------------------------------------------------------------------------- ________________ para2 jaina paraMparAne itihAsa [prakaraNa meDhagaccha : moDhagaccha meherA tIrthathI nIkaLe che, tenuM varNana nIce pramANe che merA kayAre vasyuM, tene ItihAsa maLatuM nathI, kintu A sthAna prAcIna kALathI mahAtIrtha tarIke oLakhAya che. "jIvAbhigamasUtramAM vijayadevanA jinAlayanuM je varNana maLe che tevI gaThavaNuvALuM ahIM jinamaMdira hatuM tene pAchalA bhAgamAM pabAsana hatuM, tenI upara bhagavAna mahAvIrasvAmI vagere 3 pratimAo virAjamAna hatI. tenA AgalA bhAgamAM caumukhI maMDapa ane tenI AgaLa jalakuMDa hate. ghaNuM jaina tIrtho pahADa upara che, tema keTalAeka tIrtho dariyA kinAre ke nadI kinAre paNa che. je jaina tIrthamAM kudaratI jalapravAha nathI tyAM jenee jalAza banAvI lIdhAM che. - jemake zatruMjaya upara sUraja kuMDa, giranAra para bhImakuMDa, Abu upara vimalavasati pAsenuM lalitAsara, kulpAkajImAM ArasanI vAva, pAvApurInuM jaLamaMdira, guNAyAjInuM jalamaMdira, bhAMDakajInuM jalamaMdira, zikharajI paranuM jharaNuM, kSatriyakuMDa para jharaNuM, Indragiri pAse zravaNabelagela, rAjagRhInA kuMDo, ane kalakattAnAM kAcanAM maMdiranA heja tathA puvAre vagere vagere udAharaNa ApI zakAya. A ja rIte maDherAmAM paNuM derAsaranI sAthe najIkamAM ja meTe kuMDa che. A kuMDa paNa vizALa che, tenI cAre bAjue maTI meTI devakulikAo che. vaLI, aMdara jaIe te mathALe moTI moTI derIo, vacamAM vacamAM madhyama pramANanI derIo, ane tenI ja paDakhe nAnI nAnI derIo che, jemAM jinezvaranI mUrtio mATenAM vyavasthita Asane che. siddharAja jayasiMha A racanAthI AkarSAIne sahastraliMga taLAva bAMdhavAnA keDa sevyA hatA, paraMtu te adhUrA ja rahyA. rAjA karaNadeve meDherAthI 6 mAIla dUra karaNasAgara baMdhAvyuM ane rAjamAtA mInaLadevIe viramagAmamAM mInaLa sarovara baMdhAvyuM, tenI preraNA A sthAnathI ja maLI che. A maMdira kyAre banyuM, tene ItihAsa maLatuM nathI, tene nAza gujarAtanA rAjA ajayapALe karela che, ema aitihAsika Page #542 -------------------------------------------------------------------------- ________________ batrIzamuM ] - A pradyumnasUri 523 ghaTanAo parathI jANI zakAya che. merA Aje eka nAnakaDA gAma jevuM banI gayuM che. tenuM A maMdira jIrNazIrNa dazAmAM pitAnI prAcInatA, vizALatA, kaLA ane vividhatA vaDe prekSakane AkarSe che. ane pitAnI prAcIna bhavyatAne khyAla ApI de che. mULa gabhArAmAM te traNa jinapratimAo virAjamAna thAya tevuM padmAsana che, gabhAro AbU vagerenAM maMdiranA gabhArAnI jema bahu sAdAIvALe che. tenI kelI toDI nAkhI hoya ema lAge che. caumukhI maMDapa prAcIna zilpanA namUnArUpa che. temAM haMsathara, gajathara, manuSyathara, azvathara, nATayo, aMgamaroDa, abhinaye, bhagavAna neminAthanI jAnavALo ghUmaTa, nATyazAstrokta AkRtio, jIvaMta bhAva raju karatI nartakIo, vividha kaLAkya vagere vagere che. pachI banelAM judA judA tIrthonAM jinAlayee ahIMthI ghaNuM uchInuM lIdhuM hoya, e saheje kalpI zakAya tema che. kuMDamAM nIce sudhI pagathiyAM che, vacce vacce cokamAM derIo che, je tUTelI-kuTelI ane khAlI che, kaI kaI derIomAM khaMDita jinapratimAo che, ekAda akhaMDa jinapratimA paNa virAje che. vaDedarAnA gAyakavADa sarakAre vi. saM. 1998 lagabhagamAM A kuMDa sApha karAvyo hato, tyAre kuMDane taLiye eka nIcANavALA bhAgamAMthI lagabhaga 24 jeTalI jinapratimAo maLI AvI hatI. ke akasmAta ghaTanAmAM tyAM rAkhI haze tema lAge che. tene kaMDa sApha karAvyA pachI tyAM ne tyAM ja rAkhI devAmAM AvI che. caumukhI maMDapa yAne caturmukhI maMdiramAM aneka gekhalA che. darekamAM brahmazAMtinI UbhI mUrtio che. eka pArzvayakSanI mUrti paNa che. maMdiranA bahAranA gokhalAmAM zAsanadeva ane zAsanadevInI mUrtio che. ahIM cAre bAjue jinapratimAo, jinAlayanA deve vagere maLe che, kintu zivaliMga, jaladhArI, rAmacaMdrajI, viSNu, gaNeza, hanumAna, gaurI, sItAjI vagere kaMI maLatuM nathI. eTale nakkI che, ke, A prAcIna jaina maMdira che ane e ja kAraNe mahArAjA ajayapALe tene toDI nAkhyuM che. ' Page #543 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 524 jena paraMparAne itihAsa [ prakaraNa jaina graMthakAre A sthAnane mahAtIrtha tarIke oLakhAve che. A0 jinaprabhasUrieepa vIra lakhI meDherAne bhagavAna mahAvIranuM tIrtha batAvyuM che. "prabhAvaka caritra"mAM ullekha che ke A. bapabhaTTisUri A tIrthathI niraMtara yAtrA karatA hatA. A sthAnathI meDherAgaccha nIkaLyo che, jemAM A0 siddhasena, A bappabhaTTa, A0 nannasUri vagere samartha AcAryo thayA che. meDha jJAti paNa meDherAthI nIkaLI che. meDha vANiyA Ave ba, bhaTTi vagerenA upAsaka jene hatA; jeoe aneka jinapratimAo tathA jainAcAryonI pratimAo bharAvelI che je Aje pATaNa, ghaghA, dhaMdhukA, vaDhavANa, dIva, delavADA vagere sthAnamAM virAjamAna che. kasaA0 hemacaMdrasUri, A "haribhadrasUrinA ziSya "vasaMtavilAsanA kartA mahAkavi bAlacaMdrasUri vagere mejJAtinAM ja ratna che. temaja pATaNamAM A0 devacaMdrasUrinI pratimA sthApanAra zeTha AzAka, dhaMdhukAnA zeTha neminAga (mAmA), pATaNanA Tha0 jAhulaNa vagere zrAvake paNa meDha jJAtinA ja che. (jaina satyaprakAza ka. 8, 9, 126.) A0 bapabhadisarita - A. bapabhakisUri paMjAbanA phUbAudhI gAmamAM janmyA hatA, temanA pitAnuM nAma bapa, mAtAnuM nAma di, ane temanuM pitAnuM nAma surapALa hatuM. temane janma vi. saM. 800 bhA zu 3 nI rAte eTale saMvatsarI mahAparvanI AgalI rAte ja thaye hate. bALaka surapALa 6 varSanI nAnI uMmare mAbApathI rIsAI ghara cheDI meDherA gaye. tyAM tene meDhagacchAnA sahApratApI AcArya ka A gAmanuM "prabhAvaka caritramAM dUrvotadhI nAma che, "caturvizatiprabaMdhamAM DubAuthI nAma che. paMjAbamAM eka dulavA gAma che, je pU. zrI burAyajI mahArAjanI janmabhUmi che. dUrvA, dUllA ane bane artha "dhra thAya che. Page #544 -------------------------------------------------------------------------- ________________ - khatrIzamuM ] A pradyumnasUri parapa sisenanA meLApa thayA. sUrijI te ja divase moDherAnA prabhu mahAvIranI yAtrA mATe pADalathI* ahI padhAryAM hatA. sUrijI jyAre derAsarane traNa pradakSiNA detA hatA tyAre temaNe A khaLakane joyA, tenuM nAma-ThAma paNa pUchI lIdhuM, ane prabhunAM darzana karyA pachI te khALakane sAthe laI sUrijI upAzraye padhAryA. sUrijIe Aje paroDhiye eka svapna joyuM hatuM ke, 'eka khALa kesarI eka phALa daI ne derAsaranA zikhara upara caDhI gayeA." sUrijIe te svapna pramANe A khALakane joI ne nakkI karyuM ke, A surapAla jainadharmonA mahAna prabhAvaka thaze. A bALaka tejasvI hatA, chaTAthI khelatA hatA sUrijIe tene pUchyuM ke, vatsa ! tuM amArI sAthe rahIza ? khALake tarata ja uttara ApyA ke, hAjI. pachI AcArya zrIe 'AudhI jaI A bALakanI dIkSA mATe tenA mAmApa pAse rajA mAgI. mAbApe prathama te nA pADI, paraMtu ate evI zarate rajA ApI ke, tamAre A pALakanuM nAma amArA annenI yAdIrUpa " appabhaTTa" rAkhavuM. pachI AcArya zrIe moDherA AvI saM. 807. 1. zu. 3 ne divase sAta varSInA surapALane dIkSA ApI ane tenA azpaTTi tathA bhadrakIti ema be nAma rAkhyAM. temane thoDA divasamAM ja sarasvatI pratyakSa thaI hatI. jo ke te nagna svarUpe hAjara thaI hatI ane AlamuninuM naiSThika brahmacarya joI prasanna thaI hatI. apabhaTTi muni tejabuddhivALA hatA. eka vAra vAMcavAthI ke sAMbhaLavAthI temane kaThinamAM kaThina zloka paNa yAda rahI jatA hatA. teo hamezA eka hajAra zlAka kathastha karatA hatA. bahAra ekavAra khAla munijI gAma vaLatAM varasAda thaye eTale te eka devaLamAM sthaMDila gayA hatA, pAchA jaI UbhA. tyAM temane * zAMkhezvara tIthI pUrvamAM 4 mAila para pADalA gAma che. te pAMcA sarathI sIdhA muMjapar janArane rastAmAM Ave che. tenu prAcIna nAma pADela tathA pADalipura hatuM. caudamI sadInA u. vinayaprabha tIrthastuti' gA, huM mAM za Mkhezvara pAse pAlamAM bha. neminAthane namaskAra kare che, Page #545 -------------------------------------------------------------------------- ________________ [prakaraNa para6 jaina paraMparAne itihAsa eka rAjakumArane meLApa thaye. rAjakumAre maMdiramAM eka zilAlekha vAMcI bampaTTijIne tene artha karavA sUcavyuM. artha sAMbhaLI te khuza thaye. pachI te varasAda baMdha paDyo ane te banne upAzraye AvyA. AcAryazrIe rAjakumAranuM nAma pUchayuM, teNe jamIna upara khaDIthI pitAnuM nAma lakhyuM Ama. teNe pitAne vadhu paricaya Ape ke, kane janA rAjA yazovarmAne putra chuM. AcAryazrIe A rAjakumArane cha mahinAno hato tyAre paNa je hatuM ane A bALaka bhaviSyamAM eka mahAna rAjA thaze eve vega je hato. A vAta maraNapaTamAM AvatAM ja te rAjakumArane paNa pitAnI pAse rAkhe. bappabhakTi ane Ama e banne sAthe abhyAsa karatA hatA. evAmAM yazavama mAM paDyo eTale AmakumAra kaneja gaye ane yazovarmA pachI tyAre rAjA (yuvarAja?). pachI te teNe bapabhathri munine paNa pitAnI pAse belAvI lIdhA ane temanI pAsethI upadeza sAMbhaLyuM, jenadharmanuM jJAna paNa prApta karyuM. A0 siddhasenasUrie AmarAjAnA AgrahathI vi. saM. 811mAM citra vadi 8 nA divase 11 varSane muni bampaTTine AcAryapada ApyuM. ane tyArathI teo A bappabhadrisUri tarIke prasiddhi pAmyA. temaNe tyArathI ja cAritranI rakSA mATe bhaktanI 6 vigaIne tyAga karyo hato. A bappabhaddhijI AmarAjAnI vinatithI pharI vAra kane ja padhAryA. rAjAe temane satkAra karyo-bahumAna karyuM ane besavA mATe AcAryane zebhe tevuM rAjasiMhAsana ApyuM. kanejane jainasaMgha A joI ghaNe ja khuzI thaye. AmarAjA paNa upadeza sAMbhaLI jainadharmane rAgI banyuM. teNe karejamAM 101 hAtha UMcu jinAlaya banAvI vi. saM. 826 lagabhagamAM temAM 9 ratala senAnI bhagavAna mahAvIrasvAmInI pratimAnI pratiSThA A0 bampaTTisUrinA hAthe karAvI. temaja gvAliyaranA killAmAM dahelI tathA killAvALuM ra3 hAtha UMcuM jinAlaya banAvI temAM bha0 mahAvIrasvAmInI lekhyamaya pratimAnI pratiSThA karAvI. Page #546 -------------------------------------------------------------------------- ________________ batrIzamuM ] A0 pradyumnasUri 527 ekavAra brAhmaNoe rAjAne kahyuM ke, sUrijIne A rIte bahu mAna Ape che te ucita nathI ema vAraMvAra kakaLATa karavAthI rAjAe surijInuM siMhAsana badalI nAkhyuM paraMtu AcAryazrIe tarata ja samaya pArakhI sajAne kAcA kAnanA thavuM nahIM ane abhimAna karavuM nahIM e upadeza ApI tene bhrama TALI dIdhe tyAre rAjA paNa temane pahelAMnI jema bahu mAna ApavA lAge. bAla AcArya samasyA pUravAmAM addabhuta zaktivALA hatA, teo e uttara ApatA ke samasyA pUchanArane sarvatamukhI vAstavika vastu maLI rahe. paraMtu ekavAra e sAcA uttaranuM avaLuM pariNAma AvyuM. rAjAe AcAryazrIne evI gAthA kahI ke jenA uttaramAM rANInuM khAnagI jIvana saMkaLAyeluM hatuM. AcAryazrIe sApha sApha te ja uttara vALe ane tene sAMbhaLI rAjAnuM dila kuzaMkAthI ghavAI gayuM. AcAryazrI tarata ja e vAtane pAmI gayA temaNe upAzraye AvI pitAnA munimaMDala sAthe tyAMthI vihAra karyo, ane jatAM jatAM kamADa upara eka leka lakhatA gayA. tene sAra A pramANe hataH "he rehaNAcala ! tAruM kalyANa thAo, ame jaIe chIe. tuM ema svapna paNa na vicArate ke, A mArAthI alaga thayA eTale have tenI zI vale thaze? he zrImAna, ame tArA maNio chIe, yadi ame tArA sahacArathI kIrti meLavI che, te nakkI ja che ke, zokhIna rAjAo amane pitAne mAthe dhAraNa karavAnA che." AcAryazrI vihAra karI gauDedezanA lakSaNAvatI nagaramAM padhAryA. tyAMnA paMDita vApatirAje temane oLakhyA, ane tenI preraNAthI tyAMnA rAjA dharmarAje AcAryazrIne bahumAna pUrvaka nagarapraveza karAvyuM. rAjAe AcAryazrIne vinati karI ke-Ape have ahIM ja virAjavuM. kadAca kanAjane AmarAjA jAte AvIne Apane tyAM padhAravA vinati kare te khuzIthI tyAM javuM. sivAya Ape ahIM ja rahevuM." AcAryazrIe paNa e vinatine svIkAra karyo. Page #547 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 528 jaina paraMparAne itihAsa [ prakaraNa AmarAjA AcAryazrInI tapAsa karAvI paNa teo kaMI patto lAge nahIM. kanejanI rAjasabhAmAM AcArya je samasyA pUranAra keI paMDita hato ja nahIM. rAjAne guruviraha sAlavA lAgyo. evAmAM tene khabara maLyA ke AcArya zrI lakSaNAvatI padhAryA che ane dharma rAja tene bahu mAne che. AthI AmarAjAe temane belAvavA pitAnA maMtrIo mokalyA ane pitAnA gayA sivAya AcArya ahIM nahIM Ave evI jANa thatAM pote paNa lakSaNavatI jaI pahoMce ane sUrijIne te ja maLe. bIje divase savAre ATha bapabhaTTisUri rAjasabhAmAM padhAryA, ane AmarAjA paNa maMtrIo sAthe sthagIdharanA veze dharmarAjAnI sabhAmAM gayo. AcAryazrIe tene mAna Ave kahI ucita Asane besAryo. tenA maMtrI vageree dharmarAjAnA judA praznonA uttaramAM sApha sApha jaNAvI dIdhuM ke, amAre rAjA ane A sthagIdharane tame eka ja samajI le, A "bIjarAja' (bIjoruM) kahevAya, A tUari" kahevAya vagere vagere. pachI rAjAe kane ja padhAravA vinati karI ane AcAryazrIe tene eka gAthAthI uttara Apyo, je gAthAnA 100 artho thatA hatA. AcAryazrIe bIje divase dharmarAjAne kahyuM ke, AmarAjA ahIM AvIne vinati karI gayo che mATe have ame vihAra karI kane ja jaIzuM. tyAre dharmarAjAe paNa sAcI vAta jANIne AcAryazrIne vihAra karavAnI rajA ApI. tyAra bAda gurudeva siddhasenasUrie A0 bampaTTine maDherA belAvyA, ane temane gacchane bhAra seM. temanA hAthe aMtima ArAdhanA svIkArI anazana karyuM ane devakamAM prayANa karyuM A bappabhaTTasUrijI paNa pitAnA vaDila gurubhAI e A0 goviMdasUri ane A0 nannasUrine ga7 seMpI AmarAjAnI vinati AvavAthI kane ja padhAryA. AcAryazrI 72 kaLAnA jANakAra hatA. 9 rasanA talasparzI Page #548 -------------------------------------------------------------------------- ________________ batrIzamuM ] A pradyumnasUri para vyAkhyAnakAra hatA. ekavAra AmarAjAne temanA brahmacaryanI kasoTI karavAnuM mana thayuM. teNe eka rAte eka rUpasuMdarIne mehinIne pATha paDhAvIne AcAryazrI pAse mekalI, sUrijI sUtA ke teNIe prathama temanI pagacaMpI zarU karI, sUrijI vastune turata ja samajI gayA ane beThA thaI belyA ke, mAtAjI kAMI bhUlAM paDyAM lAge che ! huM nAnuM hatuM tyAre mArI mAtA reja mane paMpALIne parANe suvADatI hatI, e mane Aje yAda Ave che. rUpasuMdarI ema gAMjI jAya tevI na hatI. ekAMta hatuM, zAMta rAtri hatI. teNIe mehaka veNumAM saMbhaLAvyuM ke, huM mAtA nathI ane rAjAe tamArI prANapriyA banavA mATe mekalI che. mane paNa tamArI pratye khUba ja rAga che, te mAre svIkAra kare. Ama kahI teNIe kAmadevanA sarva zastra-astra cheDaDyAM paraMtu A sUrivara te merunI jema aDaga hatA. te simata karI belyA ke, bahena ! tArI mahenata niSphaLa javAnI che. mAkhaNanA piMDa jevA hoya e pIgaLe paNa ame te paththara jevA chIe mATe have tuM vadhu mahenata karIza nahi. rUpasuMdarIe savAre rAjA pAse jaI rAtanI vAta kahI saMbhabAvI ane AcAryadevanI khUba prazaMsA karI. AmarAjAe paNa khuzI thaI AcAryadevane bAlabrahmacArI" ane "gajavara' evA birUdethI navAjyA ane AcAryavara paNa A AkarI kaseTImAM zuddha senAnI jema oLakhAyA ane vizeSa prAbhAvika banyA. pachI te AmarAjAe temanA gurubhAI A0 nannasUri ane ane A goviMdasUrine paricaya ApyuM. temAM teoe rUpaka dvArA upadeza ApI rAjAnI ghaNuM bhramaNAo TALI hatI ane sAcuM varUpa samajAvyuM hatuM. A banne AcAryo paNa sarva vidyAmAM niSNAta hatA ane AmarAjA teone paNa guru tarIke mAnate hate. ekavAra gauDapati dharmarAje kanejanA AmarAjAne jaNAvyuM ke, ApaNA banne vacce yuddha thayuM nathI te mArI IcchA che ke, ApaNA paMDite zAstrArtha kare ane temAM jene paMDita jIte tene Page #549 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 530 jaina paraMparAne ItihAsa [prakaraNa rAjA cha manAya. AmarAje paNa A zarata kabUla karI. pachI te dharmarAja taraphathI geruvastravALA boddhavAdI vadhanakuMjara ane AmarAjA taraphathI A bapabhaTrisUri vacce zAstrArtha thaye, temAM A bampabhaTTisUri jItyA ane pachI AcAryo ane rAjAone meLavI banene paraspara mitre banAvyA. pachI te vAdI vardhanakuMjara paNa jainadharmane upAsaka banyuM hatuM. eka vAra yazavarmAe lakSaNAvatI para halle karI dharmarAjAne mArI nAkhyA ane paMDita vApatirAjane kedamAM pUryo. paMDitajIe gauDavahe kAvya banAvI yazavarmAne khuza karI mukti meLavI, ane kane jamAM AvI vasavATa karyo. te ahIM AcArya tathA rAjAnI prazaMsA karatuM hatuM. teNe ahIM AvI gADabaMdha" tathA "madramahAvijaya graMthe banAvyA. rAjAe prasanna thaI tene lAkha suvarNa TaMkAne garAsa bAMdhI Apyo. have AjIvikAnI ciMtA na rahevAthI vAyatirAje paNa mathurAmAM jaI varAha maMdiramAM kRSNanuM dhyAna zarU karyuM. ekavAra AmarAjA eka rUpALI naTa kanyA upara mohita thaye ane tene maLavA taiyAra thaye. AcAryazrIne A vAtanI jANa thavAthI temaNe anyakti dvArA upadeza ApI tene sthira karyo. tenA manane zAMta karyuM. rAjAe paNa pitAnI mAnasika bhUla mATe ghaNo ja pastAve karyo ane agnimAM paDI baLI maravAnuM nakkI karyu. AcAryazrIe tyAMthI paNa tene bacAvI lIdhuM ane megya prAyazcittathI zuddha karyo. vApatirAjanA mathurA gayA pachI A ghaTanA banI hatI. ekavAra A bappabhadisUrie AmarAjAne kalyANane upadeza ApyuM ane prasaMga pAmI jainadharma svIkAravA mATe sUcavyuM. AmarAjAe vinati karI ke, gurujI ! mane jainadharma pratye atyaMta anurAga che paraMtu huM zivadharmane tyAga nahI karu; chatAMya e cekasa , che ke, tame vApatirAjane jena bane te huM paNa na banIza. AcArya vihAra karI mathurA padhAryA, tyAM temaNe vApatirAjane Page #550 -------------------------------------------------------------------------- ________________ batrIzamuM ] A pradyumnasUri 53 sAcAdeva, sAcA gurune sAcA dharmatatvane upadeza Ape. vApatirAje paNa, lAMbe vicAra karI samajapUrvaka jainadharma svIkAryo. varAhanA maMdiramAMthI nIkaLI bhava pArzvanAthanA stUpavALA derAsaramAM jaI anazana karyuM, navakAra maMtrano jApa zarU karyo ane 18 divase maraNa pAmI devaka prApta karyo. AcAryazrI tyAMthI gokuLa padhAryA. tyAM jinAlayamAM zAMtidevInI camatkArI pratimA hatI. AcAryazrIe zAMtidevI sahita zAMtinAthanuM rati kakSAnA stavana banAvyuM. tyArabAda AcArya mahArAja kane ja padhAryA, AmarAjAe pitAnA amaladAranA mukhathI sarva vRttAMta jAye paNa te jaina banyuM nahIM. jainadharma pratye vizeSa rAgI bane. eka vAra eka citrakAre rAjAnuM citra banAvI rAjAne batAvyuM, paNa rAjAe te tarapha dhyAna ApyuM nahIM ane InAma paNa ApyuM nahIM eTale teNe jinapratimAnuM citra banAvI AcAryane ApyuM. AcAye tenI kaLAnI prazaMsA karI, je sAMbhaLI rAjAe tene 1 lAkha TakA ApyA. have citrakAre khuzI thaI bhagavAna mahAvIrasvAmInAM bIjA ja citro taiyAra karyA ane AcArya mahArAje te citrane anukrame kanoja, mathurA, aNahilapura ane satArakapuramAM vidhipUrvaka sthApita karyA. pATaNanA DhagacchanA caityamAM je paTasthApyuM hatuM te musalamAnee pATaNa bhAMgyuM tyAM sudhI vidyamAna hate. A arasAmAM digambare junAgaDhanA rA'kheMgArane pitAne karI giranAra tIrthane dabAvI beThA hatA. evAmAM goMDalanA dhArazI zAhe giranAratIrthane saMgha kADho. tene cha putro hatA, 700 subhaTe hatA, 1300 gADAM hatAM, ane 130000000 senAmaherenI kaDa milakata hatI. te A sAmagrI sAthe zatruMjayatIrthanI yAtrA karI giranAra gaye, rA'kheMgAre tene yAtrA karatAM re, pariNAme yuddha thayuM ane temAM dhArazIzAhanA 7 putro tathA 700 subhaTe mAryA gayA. dhArazI zAhe gvAliyara jaI Aga bampaTTisUrinA vyAkhyAnamAM Page #551 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 532 jaina paraMparAno itihAsa [ prakaraNa dhA nAkhI. AcAryazrIe prasaMge pAtta giranAra tIrthanuM mAhAbhya varNavyuM ane AmarAjAe giranAranI yAtrA karavAne nirNaya karyo. bIjI tarapha AmarAjAne rAjagirine kille jItyA pachI pitAnuM AyuSya have ochuM che evI jANa thaI hatI, eTale tene tIrtha yAtrA karavAnuM mana thayuM. teNe tIrthayAtrAne saMgha kADhaze, A apabhaTTisUri vagere sAthe ja hatA. teNe zatruMjaya tIrtha para bhagavAna AdinAthana, giranAra para bha0 neminAthanI, dAdaramAM harinI, mAdhepuramAM harinI, zaMkhe ddhAramAM beTa-dvArakAmAM harinI ane prabhAsapATaNamAM seminAthanI yAtrA karI, darzana karyA-pUjA karI. paraMtu Ama rAjAne saMgha giranAra game tyAre digambara taraphanA 11 rAjAe meTA sainya sAthe taLeTImAM AvI paDyA hatA, ghaNA digaMbara AcAryo ane zrAvake paNa tenI sAthe hatA. teo digambara sivAyanAne upara yAtrAe javA detA na hatA. teoe A saMghane paNa kyo, tarata ja A mahArAjAe teone yuddha karavA mATe belAvyA. yuddhanI taiyArI thavA lAgI, paraMtu A bapabhaTrisUrie te darekane zAMta pADayA ane jaNAvyuM ke-A dharmakAryamAM manuSyane saMhAra na zobhe. ame AcAryo eka thaIne A nirNaya lAvIzuM. prathama te zvetAmbara AcArya ane digambara AcAryone zAstrArtha thaye temAM digambare hAryA. chevaTe "aMbikA devI mAraphata A tIrthane nirNaya kare" ema nakkI thayuM. digambara AcAryoe eka vetAmbara kanyAmAM aMbikA devIne utAravA mATe traNa divasa sudhI maMtraprayAga karyo paNa te bilakula niSphaLa gaye, pachI A bappabhaTTasUrie pitAne eka hAtha eka digambara kanyAnA mAthA upara dharyo ke tarata ja aMbiDhAna devI temAM utarI AvI ane e kanyA spaSTa rIte riphAii gaNaM sUtranI jJAtaseAihU e trIjI gAthA belavA lAgI. A ja samaye tyAM sarvatra "vetAmbarane jaya" eve vani gAjI briDyo. digambare tyAMthI cAlyA gayA, ane giranAra tIrtha pahelAMnI jema Page #552 -------------------------------------------------------------------------- ________________ avI muM] A pradyumnasUri pa33 pharIvAra zvetAmbara tIrtha banyuM ane A apabhadrisUri tathA AmarAjA bIjAM tIrthonI yAtrA karI kane ja padhAryA. AmarAjA yAtrA karavA jatAM saM. 890 bhA. zu. 5 ne divase magaToDA gAmamAM maraNa pAmyo. tenA pachI tene putra hRdaka kanejane rAjA banyo, paNa te vezyAgAmI hevAthI thoDAM varSomAM ja nAza pAmyo, tenI pachI tene putra bheja rAjA thaye, te A bampabhakTi ane A0 goviMdasUrine guru tarIke mAnate hate, teNe jenadharma svIkArI jainadharmanI vizeSa prabhAvanA karI hatI. A0 bapabhadisUri 95 varSanI uMmare anazana karI saM. 85 bhA. zu 8 ne divase pATaNamAM mRtyu pAmI bIjA devalokamAM devapaNe utpanna thayA. rAjA bheje bahumAnapUrvaka temane agnisaMskAra karyo. tyArapachI rAjA bheje kanejamAM temanA ziSyone vyavahAra zUnya samajI temanI mATe temanA gurubhAI A0 beviMdasUrine sApyA. A bapabhakTirinuM bIjuM nAma A0 bhadrakati hatuM, ane temane brahmacArI, gajavara, vadikuMjarakesarI, rAjapUjita vagere birUde hatAM. temaNe kane ja mathurA gujarAta pATaNa ane satArakamAM bha0 mahAvIranAM 4 bhavyacitronI sthApanA karI hatI. kaneja, mathurA, gujarAta, pATaNa, satAraka meherA ane gvAliyaramAM jinapratiSThA karI hatI. giranAratIrthane digambarenA hAthamAMthI choDAvyuM hatuM. A ja samaye bhAratavarSanAM dareka prAcIna jainatIrtho vetAmbara saMghane AdhIna hatAM, je Aja sudhI vetAmbara jainonA tAbAmAM che. digambaree tyArathI dakSiNa bhAratamAM pitAnAM navAM tIrtho vasAvyAM che. Aja sudhI jinapratimAomAM digambara ke zvetAmbarane bheda na hatA, giranAra tIrthanI ukta ghaTanA banyA pachI digambara ane zvetAmbaramAM pratimAbheda paDyo che. (juo: pR. 325) AcAryazrIe sAhityanirmANamAM paNa sAro phALo Ape che. temaNe bAvana prabaM dhA banAvyA che. temaNe tArAgaNa graMtha Page #553 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 534 jena paraMparAne ItihAsa { prakaraNa banAvyuM hatuM, jene ullekha mahAkavi dhanapALanI "tilakamaMjarImAM maLe che. temanAM "caturvizatijinastuti" ane "sarasvatI tetra" Aje upalabdha che, bIjA prabaMdhe maLatA nathI. A geviMdasUri, A nannasUri teo A bappabhadisUrinA gurubhAIo hatA, vidvAna ane prabhAvazALI hatA. vi. saM. 845 mAM graMthabhaMDAre sthApavA bAbatane vicAra karavA zramaNa samiti maLI hatI. temAM teo hAjara hatA ane saMbhava che ke, meDherAmAM jaina graMthabhaMDAra sthApyo haze. A AcAryoe rUpaka tathA nATaka dvArA bodha ApI AmarAjAnI keTalIeka bhramaNAo TALI hatI. gvAliyarane rAjA mihira bheja teone guru tarIke mAnate hate. A0 nannasUrie bha0 AdinAthanA jIvanaprasaMge ghaTAvIne saMdhibaMdha nATaka racyuM hatuM, je Aje maLatuM nathI. - A AcAryo tyavAsI haze, ema saMbhave che. rAjA ziva mRgeza delatAbAdanuM taLAva khodatAM temAMthI kadaMbavaMzanA rAjA zivamRgezanuM vi. saM. 870 lagabhaganuM tAmrapatra maLI AvyuM che. temAM lakhyuM che ke - rAjA zivamRgeze jenasaMghane kAlavaMga gAma ApyuM che. tenI upaja 1. jinAlaya, 2. vetAMbara mahAsaMdha ane 3. digambara mahAzramaNa saMgha; e traNa vibhAgamAM vAparavI vagere ... - AthI nakkI che ke, zivamRgeza te jaina rAjA hate. (oNyala eziyATika sosAyaTI muMbaI brAMca, jarnala 32 (34) mAM chapAyela dAnapatra: jaina satya prakAza ka. 75-80) mI_paDihAra-pratihAra-rAjAvalI | maurya vaMzamAMthI pratihAra vaMza nIkaLe che. te pratihAra vaMza vikramanI AThamI sadIthI bhinnamAla ane kenejanI gAdIe Avyo Page #554 -------------------------------------------------------------------------- ________________ atrIzamuM ] A pradyumnasUri 535 che. temAM ghaNA rAjAe jainadhI ke jainadharmapremI thayA che, tenI rAjAvatI nIce mujaba che. 1. nAgAvalAka ke nAgabhaTTa te bhinnamAlanA rAjA hatA. teNe vi. saM. 813 lagabhagamAM pATaNa, bharUca lATa ane mALavA sudhI potAnI ANA vartAvI hatI. (gujarAtanA aitihAsika lekhA: bhA. 3, na. 233) 2. kakustha-te nAgAvalokanA bhatrIjo hatA tenAM kakakuka ane kAkutsya nAmo paNa maLe che. 3. devarAja-te kakutsyanA nAnA bhAI hatA, te paramabhAgavata hatA. 4. vatsarAja-A rAjA bahu parAkramI hate. tenA samayamAM zAke 69 mAM jAlAramAM hArita vaMzanA A. udyotanasUrie 'kuvalayamAlA campUnI racanA karI che. temaja digambarAcAya jinasene zaka savata 705 mAM 'harivaMzapurANu' anAvyuM che. temAM te jaNAve che ke, Aje uttara dizAmAM IndrAyudhanuM rAjya che. pUrvamAM mAlavarAjanuM rAjya che, dakSiNamAM kRSNanA putra kalivallabha yAne dhruvanu rAjya che ane pazcimamAM vatsarAjanu rAjya che. A samaye 'hiravaMza purANu' manAvyuM che. eTale ke A dareka samakAlIna rAjA * dakSiNanA rASTrakUTa vaMzamAM anukrame 1. pahelA daMtIvAM, 2. pahelA IndrarAja, 3. pahelo gegAviMda, 4. pahelo kaka, 5. bIjo Indra, 6. khIje dantIdurgA, 7. kRSNa, 8. khIjo gAviMda, 9. dhruva (vi. saM. 836 thI 850), 10. trojo goviMda (850 thI 870, 11. pahelo ameAdhava, 12. khIje kRSNa, 13. trIjo Indra, 14. khIjo amedhava, 15. ceAthe gAviMda, 16. trIjo ameAdhava, 17. trIje kRSNa, 18. khATTIMga, 19. khIjo ka, (vi. sa. 1030 ) rAjAe thayA che. 10 trIjA geviMdanA nAnA bhAI IMdre lATamAM rASTrakUTa rAjya sthApyuM. temAM anukrame 11 iMdra, 12 3, 13 gAviMda, 14 dhruva, 15 akAlava, 16 dhruva, 17 6tIvarmA, 18 kRSNa rAjA thayA. AmAM keTalAeka rAjAe jainadharma premI hatA. Page #555 -------------------------------------------------------------------------- ________________ paTa6 jene paraMparAne itihAsa [ prakaraNa che. vatsarAja vi. saM. 840 mAM bhinnamAla tathA gujarAtane rAjA hatA. 5. yazevarmA-tenA samaye pratihAra vaMzanA hAthamAMthI gujarAta chUTI gayuM hatuM, eTale teNe kAja jaI tyAMnA rAjA cakA yudhane mArI kanejamAM ja kAyamane mATe potAnI gAdI sthApI. A ghaTanA vi. saM. 860 nI AsapAsamAM banela che. rASTrakuTa vaMzanA rAjA dhruve vi. saM. 850 lagabhagamAM yazevarmAne harAvI lATa upara pitAnI sattA jamAvI hatI. trIjA geviMde paNa vi. saM. 860 lagabhagamAM yazavane bhagADI gujarAtamAM pitAvI sattAne khUba majabUta karI hatI ane pitAnA nAnAbhAI iMdrane gujarAtane rAjA banAvyo hate. mAnavuM joIe ke A paristhitimAM yazovarmAe gujarAtanI mamatA cheThI kaneja para caDhAI karI haze ane tyAMnA rAjAne harAvI tyAM pitAnI gAdI sthApI haze. astu... 6. bIje nAgAvaleka-jenAM bIjAM nAme nAgabhaTTa ane Ama rAjA che. A prAcaMdrasUri lakhe che ke, A rAjAe mAMjarA sApanuM mukha dabAvI temAMthI maNi laI lIdhuM hatuM tethI tenuM nAma nAmAvaleka paDyuM che. yazavarmA rAjAe bIjI rANInI khaTapaTathI eka sagarbha rANIne kADhI mUkI hatI. te rANIe bhinnamALathI nIkaLI ramasenamAM AvI eka bALakane janma Ape, jenuM nAma Ama rAkhavAmAM AvyuM. rAmasenamAM megachanA AcArya siddhasena virAjamAna hatA, temanA upadezathI jaina saMghe te rANI tathA rAjakumAra Amane rakSaNa ApyuM. A tarapha yazavarmAnI bIjI rANI marI gaI, eTale yazavarmAe Amane tathA tenI mAtAne belAvI lIdhA ane Amane yuvarAja pada ApyuM, vaLI eka divase AmakumAra pitAthI rIsAI nIkaLI gaye ane meherA tIrthamAM A siddhasenanI sevAmAM jaI poMce. tyAM tene AcAryazrInA ziSya muni bappabhaTTa sAthe gADha prema baMdhAye. yazavarmAe paNa pharIvAra Amane bolAvI kanejanI gAdIe besADo. Page #556 -------------------------------------------------------------------------- ________________ paNa batrIsamuM] A pradyumnasUri kumAra Ama rAjA muni bapaTTine paNa kanejamAM laI gaye ane temanA upadezathI dharmapremI banyuM. teNe sauthI pahelAM bappabhadine sUripada apAvyuM ane temanA upadezathI kane jamAM 100 hAtha UMce AmavihAra banAvI temAM vi. saM. 826 lagabhagamAM temanA ja hAthe 9 ratala pramANa zuddha sanAthI banAvela bhagavAna mahAvIrasvAmInA biMbanI pratiSThA karAvI, temaja gvAliyaranA killAmAM DelI-kilAvALuM 23 hAthanuM vIra maMdira karAvI temAM lekhyamaya pratimAnI pratiSThA karAvI. A maMdirane raMgamaMDapa savAlAkha sonAmaherathI taiyAra karavAmAM AvyA hatA. nAgAlekane gaDadezanI lakSaNAvatInA rAjA dharma sAthe vaira hatuM. te zamI gayuM ane maitrI thaI. A ghaTanAmAM A bappabhadrinA upadezathI dharmarAjA paNa jaita banyA. AcAryazrIe bauddhavAdI varSanakuMjarane jItye ane jena banAvyuM, AthI Ama rAjAe AcAryazrIne "vAdIkejara kesarI"nuM biruda ApyuM. mathurAnA gauDavadha" ane "saddhamahIvijaya graMthane racanAra paramAra vaMzane vidvAna vAkapatirAja ziva gI banyA ha; te A bampaTTinA upadezathI jainadhamI banya, AnI Ama rAjA upara sAtvika asara thaI, jethI Asa rAjA jainadharmane vizeSa premI banyuM. rAjAe kaneja, mathurA, aNahilapura pATaNa ane satArakamAM bha0 mahAvIrasvAmInAM citra sthApyAM, zatruMjaya ane giranAranI yAtrA karI, ane giranAra tIrtha zvetAMbara jenene ApyuM. A rIte Ama rAjAe jenadharmanI ghaNuM prabhAvanA karI che. te vi. saM. 80nA bhA. suda 5ne zukravAre citrAnakSatramAM gaMgA nadIne kAMThe magaTeDA gAmamAM svarge gaye. (prabhAvaka caritra) * jabalapurathI dakSiNe 48 mAIla para sivanI jillAmAM chapArA pAse lakhanAdona che te prAcIna lakSaNAvatI che ane ayodhyA pAsenuM lakhanau te paNa lakSaNAvatI che. "baMgajajAtIya ItihAsa' rAjyakAMDa pR. 216mAM gauDanA pAlavaMzI rAjA dharmapALane rAjyakALa saM. 795 thI 834 jaNavela che. (jaina sAhityano ItihAsa . 10) Page #557 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 538 jaina paraMparAne ItihAsa prakaraNa Ama rAjAne eka vaizya rANI hatI, jenA vaMzaje dezanA nAmathI jAhera thayA, teo jenadharmI hatA. zatruMjaya tIrthane uddhAraka prasiddha karmazAha e dezI vaMzanuM ja ratna che. (je. sa. pra. kra. 73) bhejanI gvAliyara prazastimAM lakhyuM che, ke- maravAri-sAgari-sudarapadA zA nAgabha- AMdha, senDava, vidarbha, kaliMga, ane baMgALanA rAjAone jItI lIdhA tathA Anarta, mALa, kirAta, turuSka, vatsa, masya ane rAjagirinA durgo balAtkArathI AMcakI lIdhA. (le. 8, 11--riporTa opha dhI Aki. sarve opha InDiyA I. sa. 103-1904) AthI samajI zakAya che ke nAgAleka rAjA mahAparAkramI hatuM. teNe yuvarAjapaNe temaja rAjA banIne ghaNA pradeza jItI potAnA rAjyane mahArAjya banAvyuM hatuM. 7. duka:- A rAjAnuM bIjuM nAma rAmabhadra che. nAgAvakanA maraNa pachI kane jane e rAjA thaye. te pATalIputranI rAjakanyAne para hatuM. tenAthI tene bheja nAme putra thaye. duMduka rAjA vezyAgAmI hate, lekene rAjAnAM duritranI jANa thaI ane leke rAjAne niMdavA lAgyA. rAjAe paNa bhejanuM kAsaLa kADhI nAkhavA prayatna karyo, paNa temAM paNa te phAvyo nahi ane rANuM bhejane laI piyaramAM cAlI gaI che ke rAjAe tene lAvavA mATe yuktio ajamAvI paNa temAM te phAve nahIM ane bheja jyAre kanojamAM AvyuM tyAre zatru tarIke ja AvyA. A vidhine lIdhe pratihAravaMzanA ItihAsamAM duMdukanuM spaSTa varNana maLatuM nathI. te vi. saM. 900mAM mRtyu pAmyA. 8. bhojaka-jenAM bIjA nAme mihirabheja, bhejadeva ane AdivarAha vagere che. Ama rAjAe rAjagRhI para caDhAI karI tyAre bhejane janma thaye hatuM ane te zizunA daSTiprabhAve ja rAjagRhIne kile tUTyo hato. nAgAlekanA maraNa pachI duMduka rAjA Page #558 -------------------------------------------------------------------------- ________________ batrIzamuM]. A prasUri 539 tenI para droha karavA lAgyuM. tethI te mAtAnI sAthe mosALa cAlyA gaye. tyAra pachI vi. saM. 8lpanA bhA. zu. 8 nA divase A0 zrIbampaTTisUri svarge gayA. e sAMbhaLI bhejane aso AghAta thaye. dAdA marI gayA ane gurujI svarge gayA. have tene pitAne ekalApaNuM lAgyuM ane teNe maravA mATe citA paDakAvI paraMtu mesaLiyA ane mAtAe samajAvavAthI te jIvate rahyo. teNe gurunI citAmAM pitAne khesa nAkhI AcArya mahArAjanuM aurvadehika kRtya karyuM. bheje vi. saM. 00 lagabhagamAM eka divase pitAnA mAmA sAthe kane ja AvI rAjabhavanamAM praveza karyo ane pitAnA pitAne mArI te rAjasiMhAsana upara caDhI beThe badhA sAmaMte, maMtrIe ane prajAe tene vadhAvI lIdhuM. teNe tarata ja AmavihAramAM jaI bhagavAna mahAvIrasvAmInAM darzana karyA ane A0 nannasUri tathA AcArya geviMdasUrine meDherAthI bolAvI A0 goviMdasUrine A0 bappabhaTTasUrinI gAdIe sthApyA. temanA upadezathI jaina zAsananI prabhAvanA karI. te AcArya vimaLacaMdrasUrine paNa pitAnA guru tarIke mAnate hate. A rIte bhejane jainadharma pratye ghaNe ja prema hate. bhejarAje pitAnA rAjyane vistArI sAmrAjya banAvyuM hatuM tenA rAjyakALamAM vi. saM. 915nA bhA. zuda 5 dine svAti nakSatramAM nAgaramAM A0 jayasiMhasUrie "dharmopadezamAlAvivaraNa racyuM che ane vi. saM. 919 Aso suda 14 guruvAra uttarA bhAdrapada nakSatramAM luasthagiri gAmamAM bhagavAna zrI zAMtinAthanA derAsara pAse A0 kamaladevanA ziSya A devanA upadezathI vAjA gagAka gaThIe staMbha banAvyuM hatuM. (dharmopadezamAlA vivaraNa prazasti-epigrAphiA InDakA hai. ( 4, pR. 310-je. sa. pra. kra. 73) mAravADanA ghaTiyAlA gAmathI maLela prAkRta bhASAnA zilAlekhamAM ullekha che ke, kaa te pratihAra vaMzane rAjA che. teNe pitAnA saccaritra vaDe mAravADa ane gujarAtanI prajAne khUba cAha Page #559 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jainaparaMparAne itihAsa prikaraNa geLavyo che, jeNe hiMsakRpa gAmamAM saM. 918 caitra suda 2 hasta nakSatramAM (mahine athavA nakSatramAM bhUla che.) mahAjana ane brAhmaNanI dukAnethI zobhatuM vepArI bajAra kholyuM che. teNe eka maDavaramAM ane eka hiMsakRpa gAmamAM ema be kItisthale UbhA karAvyA che. te zrIkake zrIjinezvaradevanuM acala maMdira karAvI siddhapuruSa evA A0 dhanezvarasUri27nA zAMta, jAMba, abaDa, vaNi ane bhAuDa vagere goThIone sepyuM che. (nAhArajIne "lekha saMgraha" khaM. 1, pR. 259 gA. 16 thI 23munazI devIprasAdajIne "mAravADane prAcIna lekha" jaina satyaprakAza ka. 73, pR. 110) bheja e mahApratApI rAjA hate. saurASTrane meTo bhAga tenA tAbAmAM hatuM. vi. saM. 946 lagabhagamAM te maraNa pAmyuM. teNe gvAliyaramAM eka prazasti dAvelI che, je pratihAra vaMzanA tatkAlIna ItihAsa para sAre prakAza pADe che. tenuM gujarAtanA DeDavAnakanuM dAnapatra maLe che, je gujarAta para tenI sattA hovAnuM pramANa pUruM pADe che. vinsenTa smItha te mAne che, ke-tene pautranA zAsanakALa sudhI kAThiyAvADa pratihAra vaMzanA tAbAmAM hatuM. (alI hisTarI opha InDiA A. 3jI, pR. 379) 9. mahendrapAla-vi. saM. 964 lagabhagamAM mRtyu. 10.mahIpAla, 11. bIje bheja, 12. vinAyakapAla, 13 bIje mahendrapAla, * * 13. mahendrapAla-Do. kaniMgahAma sAhebane gvAliyaranI uttara 24 mAIla dUra suhAniyA gAmamAMthI 3 zilAlekho maLyA che. (1) saM. 1013mAM mAdhavapura mahendracaMdra jinapratimA bharAvI suhampamAM arpaNa karI. (2) saM. 1034 vai. va. 5 kacchavAhA rAjA vajadAme pratimAnI pratiSThA karI. (3) saM. 1467 vai. suda 11 ravivAre bhagavAna zAMtinAthanI khagrAsana pratimAnI pratiSThA, je pratimA 15 phITa UMcI che, Aje bhImanI gadA nAmanA sthAnathI 1 mAIla dUra cetananAthanA nAmathI pUjAya che. (janarala opha dhI eziyATika sosAyaTI, baMgAla bhAga 31. pR. 410, 411H I. sa. 1862-anekAMta va. 2; ki. 3, pR. 108) Page #560 -------------------------------------------------------------------------- ________________ kAdhIzakuM] A0 pradyumnasUri 541 ja. devapAla, 15. vijayapAla, 16. rAjyapAla, 17. trilecanapAla, 18. yazapAla vi. saM. 1928 (gujarAtane madhyakAlIna rAjapUta itihAsa) jaina rAjAo: pratihAra vaMzanA ghaNA rAjAo jenadharmapremI thayA che. rAjA Ama ane rAjA bhoja A0 bappabhaTTasUrinA ananya upAsake hatA. teone paricaya AcAryazrInA caritramAM tathA pratihAra rAjAvalImAM AvI gayuM che. maMDovarane kahuka paNa jena rAjA hato. rAjA khumANu (trIje)-citeDanI gAdI para mahArAjA bAppA rAvaLanA vaMzamAM khumANa nAme traNa zUravIra rAjAo thayA che. jemsa TeDa trIjA khumANa mATe lakhe che ke-A rAjAe brAhmaNonI salAhathI pitAnA nAnA putrane rAjya ApyuM, pachI e ThIka na lAgavAthI teNe rAjyanI lagAma pharIvAra pitAnA hAthamAM laI salAha ApanAra brAhmaNane nAza karAvyo. ghaNuM brAhmaNone pitAnA dezamAMthI kADhI mukAvyA. tene brAhmaNe upara tiraskAra hate. thoDA vakhatamAM maMgaLa nAmanA rAjakumAra rANa khumANane mArI citaDanI gAdI pitAne hAtha karI. citoDanA sAmaMtoe e pitRghAtaka maMgaLane paNa dezamAMthI hAMkI kADhyo vagere vagere. A lakhANa parathI nakkI thAya che ke, khumANa rAjA ane tenA sAmate brAhmaNanA ane brAhmaNanA pakSakAranA virodhI hatA. eTale ke teo zaivadharmI na hatA. vi. saM. 892 (ToDa rAjasthAna a. 3, je. sa. pra. kra. 73) jena zeH tapasvI kRSNa RSie nAgaranA zeTha nArAyaNane jaina banAvI tenA parivAranuM basayA gotra sthApyuM. nAgarane saMgha * kanekTanA pratihAre pachI garaDavAla rAjAonA hAthamAM gayuM ane saM. 1283thI musalamAnonA hAthamAM gayuM.. Page #561 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 542 jaina paraMparAne ItahAsa prikaraNa pati punaDa baraDiye maMtrI vastupALane mitra hate. (saM. 1286) tyArathI tapAgacchane mAne che. (juo pR519) Ama rAjAnI eka rANu vaizyakulanI hatI, je jenadhamI hatI. tene putra-parivAra jena heIne esavAlanA dezI getramAM dAkhala thayela che. zatruMjaya mahAtIrthane vi. saM. 1587mAM meTe uddhAra karavAra dezI kamazAha A getramAM ja thayela che. jaina graMthabhaMDAre ItihAsanA parizIlanathI samajI zakAya che ke, zaMkarAcAryanA anugAmIonuM sazastra AkramaNa, paMcAsarane bhaMga, chellI jenAgamavAcanAnuM kendra yAne hastalikhita jena zAstronA meTA saMgreDa sthAnavALA valabhInagarane bhaMga, vagere vagere kAraNe jinAlaye ane jaina zAstrone pArAvAra nukazAna thayuM hatuM. evAmAM vi saM. 841 thI 845 sudhI pAMca varSane raurava dukALa paDyo. eTale jainasaMghamAM graMtharakSAne savAla UTho ane graMthabhaMDAre sthapAyA. "vIra vaMzAvalI" ane "pa khuzAlavijaya paTTAvalImAM ullekha che, ke - vi. saM. 841 thI 84pa sudhI pAMca varSa dukALa paDyo. eTale jaina munio zithila thayA. tyAre u0 saMbhUti, u0 zeviMda, duSyagaNi kSamAzramaNa, ugra tapasvI kSemaRSi, maladhAragacchIya zrIharSa tilaka, zrIsthUlibhadra vaMze zrIharSapurIyagache zrIkRSNaSi pramukha gItArthoe maLI zrIsUrinA vacanathI viSama samaya jANu mahAnagare zubha sthAnamAM siddhAMtanA bhaMDAre sthApyA, jJAnayatna karyo. vagere. A ullekhathI samajI zakAya che ke, jenasaMghe dravya, kSetra, kALa ane bhAvane vicAra karI vi. saM. 845 thI jaina graMthabhaMDArenI sthApanA cAlu karI che. saMbhava che ke, te samaye umarakoTa, citeDa, valabhI, kucerA, sAMDerAva, bhaTevarA, vAyaDa, meDherA, pATaNa, bhinnamAla, nAgora, madhyamikA, jAlera, mathurA paikInAM ghaNuM sthAnamAM jaina graMthabhaMDAre banyA haze. Page #562 -------------------------------------------------------------------------- ________________ batrIzamuM] A0 pradyumnasUri 543 tatkAlIna graMtharakSAciMtaka AcAryonAM nAme upara darzAvyAM che. je paikInA u0 saMbhUti te yu praha saMbhUtijI, u0 goviMda te DhagacchanA A siddhasenanA ziSya goviMdasUri, zrIharSatilaka te majhima zAkhAnA AcArya, ane zrIkRSNaSi te hArilavaMzanA A0 yakSasUrinA ziSya tapasvI kRSNaSi che. bIjAone ItihAsa maLatuM nathI. karaheDA tIrtha: vi. saM. 891mAM zAha khImasiMha osavAle karaheDAmAM bha0 pArzvanAthane prAsAda karAvI temAM bhavya biMbanI pratiSThA karI hatI. vIra vaMzAvalInA ullekha pramANe te pratiSThA A0 jayAnaMdasUrinA hAthe thayelI che kintu A vibudhasUrinA paTTadhara A0 jayAnaMdasUri te vikramanI sAtamI sadInA aMte thayA che. A A0 jayAnaMdasUri temanAthI judA che, ema mAnavuM paDe che. prAsAdanI bAvana derIomAM judA judA AcAryoe pratiSThA karyAnA lekhe che. temAM eka lekha che ke, vi. saM. 103lmAM saMDeraka gachanA A0 yazobhadrasUrie bhava pArzvanAthanI pratiSThA karI. mahAprAbhAvika dAdA A0 dharmaSasUrinA upadezathI maMtrI jhAMjhaNakumAre vi. saM. 1300mAM A jinaprAsAdane jIrNoddhAra karAvyuM hate. maMdiranI bAMdhaNI evI rIte karI hatI ke, piSa dazame sUryanAM kiraNe barAbara prabhu upara paDe. pachInA jIrNoddhAramAM divAla UMcI karI che tyArathI te kiraNe paDatAM nathI. A tIrtha udepura-citeDa relavenA kareDA sTezananI pAse ja che. (sukRtasAgara, taraMga 8, jaina satyaprakAza kra. 73) Page #563 -------------------------------------------------------------------------- ________________ prakaraNa tetrIzamuM A mAnadevasUri A pradyumnasUrinI pATe A0 mAnadevasUri thayA. teo vikamanI navamI sadInA uttara bhAganA AcArya che, temane vizeSa paricaya maLatuM nathI, teo alpAyuSI hatA, temaNe upadhAna vidhi graMtha banAve che. Page #564 -------------------------------------------------------------------------- ________________ * mI sadInA , kalAroDamAM AvI prakaraNa cetrIzamuM A vimalacaMdrasUri A mAnadevasUrinI pATe A vimalacaMdrasUri thayA che. teo vikamanI dazamI sadInA prabhAvaka AcArya che - tataH prasiddho'jani citrakUTe, sa hemsiddhivimlendusuuriH| apUjayat yaM viSame'pi vAde, sadyo jite gopagirenarendraH // 44 // tyAra pachI A vimalacaMdrasUri thayA. temane cittoDamAM svarNa siddhinI zakti utpanna thaI hatI ane gvAliyaranI rAjasabhAmAM viSama zAstrArthamAM jaya meLavavAthI vAliyaranA rAjA mihirabheja vagere temane bahu ja sanmAnatA hatA. cittoDane allaTarAja paNa temane upAsaka hatuM. A arasAmAM cittoDanA killAmAM vijayastaMbha UbhuM karavAmAM AvyuM che. temaNe gvAliyaranA killAmAM jinAlaya karAvyuM hatuM. teo samartha vAdI hatA, dIrdhAyuSI hatA ane ugravihArI hatA. temaNe potAnA ziSyasamUha sAthe pUrvadezanA mathurA, sametazikharajI vagere tIrthonI anekavAra yAtrAo karI che. teo mathurAthI sAcera padhAryA, tyAre tyAM temaNe bhinnamAlanA zivanA vyApArInA putra mahAtapasvI ane pauSadhadhArI vIra nAgane "A samartha muni thaze" ema jANI upadeza ApI dIkSA ApI varamuni nAma ApyuM. sAthosAtha tharAdamAM bha0 rASabhadevanA caityanI chUkanAsAmAM aMgavijhAnI pithI hatI te batAvI, ane "tane jaladI AvaDaze" e AzIrvAda Ape. vaLI tyAM traNa divasa rahI tene te graMthane artha batAvyuM. Page #565 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 546 jaina paraMparAne ItihAsa [prakaraNa tyAra pachI tyAMthI teo zatruMjaya tIrthamAM padhAryA ane 100 varSanI ummare anazana laI vi. saM. 980mAM svargavAsI thayA. A arasAmAM aneka samartha jainAcAryo, prabhAvaka, jena rAjAo, jaina stUpa, tIrtho, zAstrArtho vagere thayA che, navA navA aneka aitihAsika prasaMga banyA che. A jIvadevasUri gujarAtanI uttare DIsA pAse vAyaDa gAma che, te eka kALe moTuM zahera hatuM, Aje gAmaDArUpe che. ahIMthI vAyaDagaccha ane vAyaDajJAti nIkaLyAM che. vAyaDaga7 caityavAsI gaccha hatuM. temAM A jinadatta, A zazila, A jIvadeva, "vivekavilAsanA karanAra A jinadatta, "bAlabhArata vagerenA vidhAtA mahAkavi A0 amaracaMdra vagere thayA che. A gacchamAM dareka trIjA AcAryanuM nAma jinadattasUri" rahetuM hatuM. temAMnA A jIvadevasUrinuM caritra A pramANe che. vAyaDanagaramAM zeTha dharmadevane zIlavatI nAmanI strI ane mahIdhara tathA mahIpAla nAme putra hatA. nAne mahIpAla e ja A0 jIvadevasUri che. mahIpAla bacapaNathI ja tephAnI hate. ekavAra tene pitAe kADhI mUkyo. teNe magadhamAM jaI digambara A0 zrutakIti pAse dIkSA lIdhI, gurue tenuM nAma suvarNakIrti rAkhyuM, tene zAstrAbhyAsa karAvyuM, dharaNaMdrathI adhiSThita apratikAdevInI vidyA ApI, parakAyapravezinI vidyA ApI ane AcAryapada ApyuM. | mahIdhare paNa bhAInA viyegathI vairAgya pAmI A0 jinadattasUri pAse zvetAmbarIya dIkSA lIdhI. gurue tenuM nAma rAzilamuni rAkhyuM, tene zAstrAbhyAsa karAvyuM ane sUripada paNa ApyuM. e daramiyAna teonA pitA mRtyu pAmyA hatA. mAtA zIlavatIne vicAra thaye ke mArA banne putro eka ja Page #566 -------------------------------------------------------------------------- ________________ trIzamuM ) A vimalacaMdrasUri 547 mArgamAM cAlanArA bane e bahu jarUrI che, te A suvarNakItine vAyaDa laI AvI ane banne putrone kahyuM ke tame bane eka thaI jAo. pachI te mAtAe ja A suvarNakrItine pratyakSa anubhava karAvyuM ke zvetAmbara sAdhuo rasakasavALA ane bhAre AhAra letA nathI. sAde zuddha nirdoSa ane sAtvika AhAra le che. sAdhunA nimitte karela AhAra letA nathI. eka gharethI peTa bharIne letA nathI kintu ghare ghare pharI gecarInI vidhithI AhAra le che. jyAre diga mbara sAdhuo uttama pakavAna Arege che, potAnA nimitte karela AhAra ja le che ane eka gharethI ja pUre AhAra karI le che. tene mAdhukarI ke gocarI jevuM kaMI nathI. A suvarNakIrtie A anubhava thatAM digambara AmnAyane tyAga karyo, AtmakalyANa mATe vetAmbara dharmane svIkAra karyo, A rAzilasUri pAse dIkSA lIdhI. A rAzilasUrie paNa tenuM nAma muni jIvadeva rAkhyuM, ane TUMka mudatamAM AcArya padathI alaMkRta karyA. teo bhaktAmarastetranI maMtrAsnAyanA paNa samartha jANakAra hatA. A jIvadevanuM vRttAMta ghaNI camatkArika ghaTanAothI bhareluM che. ekavAra A0 jIvadevasUri vyAkhyAna ApatA hatA, tyAre eka yegIe sabhAmAM AvI temanI upara maMtra pheMkyo, paNa te niSphaLa gaye, temanA vastra upara maMtra pheMkyo, AthI vastra lIluM * A. guNAkarasUri lakhe che ke A. chevadevasUrijI bhaktAmara stotrane pATha karatA hatA, temane apratima cakrAdevI pratyakSa hatI tethI temanI AjJA ghaNuM deva-devIo mAnatA hatA. teo saurASTramAM prabhAsapATaNa padhAryA, tyAre AThamA tIrthakara zrIcaMdraprabhunI pratimAne somanAtha mahAdeva, brahmA, viSNu, sUrya, gaNapati ane skaMda vigerenI pratimAoe sAme AvI namaskAra karyA hatA. ane caMdraprabhunI pUjA mATe somanAtha mahAdevanA derAsara taraphathI dazahajAra phUla, mahine mahine 5 zera sAkara, haMmezAM 3 zera tela, 2 mANeka niveda, 2 paLa kesara, 1 mAsI kapUra ane 1 mAso kastUrI ApavAnuM nakkI thayuM hatuM. (bhaktAmara stotra le. 21nI vRtti) Page #567 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 544 jaina paraMparAne itihAsa [prakaraNa dekhAvA lAgyuM, pachI Asana jamAvI AcAryazrI sAme sthira daSTi sthApI jIlphAstaMbhanane prayoga ajamAvya, AthI AcAryazrInI jIbha aTakavA lAgI, teo tarata ja samajI gayA ke A ke duSTa maMtravAdInuM tephAna che. temaNe prathama te pAse beThelA upAdhyA yajIne vyAkhyAna seMpI dIdhuM pachI sAvadhAna thaI sabhAmAM daSTi pheravI ane e yogIne zeAdhI kADhaDyo. AcAryazrIe tarata ja bhegI upara tIvra daSTi pheMkI eTale yegI khaMbhita thaI gaye, vyAkhyAna pUruM thatAM badhAya UbhA thayA paNa pile megI na hAle na cAle ke na UDI zake. gI AcAryanI zaktithI aMjAI gaye, te be hAtha joDI karagaravA lAge ke-gurujI! upakArI upara upakAra kare e dhorImArga che paraMtu apakArI upara paNa upakAra kare e ja kharI meTAI che, basa ! mane mApha kare, mane chUTe kare. zrAvake e paNa sUrijIne vinati karI ke-prabhe! have Ane pUrI sajA maLI cUkI che mATe ene chUTo kare, Apa dayAnA sAgara che, have pharIvAra A Apane upadrava nahIM kare, te ene mAphI Ape. AcAryazrIe tarata ja rogIne chUTo karyo ane yogI UThIne bahAra cAlyA gaye. yegIe bahAra jatAM manamAM gAMTha vALI ke bharasabhAmAM mAruM A bhayaMkara apamAna thayuM che. eTale jainAcArya pAsethI Ane bhArebhAra badale laIza. tyAra pachI te vAyaDanagaranI bahAra uttara dizAmAM jAhera rastA upara jhuMpaDI bAMdhI rahevA lAge ane taka maLe enI rAha jovA lAgyuM. - AcAryazrIe paNa tenuM mana mApI lIdhuM hatuM eTale dareka jaina sAdhu-sAdhvIone hukama karyo ke keIe uttara dizAnA daravAje spaMDila Adi mATe javuM nahIM. A hukamanuM jaina saMghamAM kaDaka pAlana thayuM. ema ne ema ghaNA divase pasAra thaI gayA ane aMte A vAta visAre paDI. eka divase be sAdhvIjIe e daravAje gInI jhuMpaDI pAse thaIne AgaLa dhaiDila gayAM, teo pAchA vaLyAM tyAre takasAdhu Page #568 -------------------------------------------------------------------------- ________________ cotrIsamuM] A vimalacaMdrasUri 549 gIe temAMnI yuvAna sAdhvI upara AkarSaNa cUrNa nAkhyuM eTale yuvAna sAdhvI upAzraye javAne badale yogInI jhuMpaDImAM jaI beThAM, ane bIjAM sAdhvIjIe upAzraye AvI AcArya mahArAjane A ghaTanA kahI saMbhaLAvI. AcArya mahArAja tarata ja bolyA ke--tame gabharAze nahIM, e pelA duSTa yegInuM tophAna che. huM hamaNAM ja tene upAya karuM chuM. AcArya mahArAje zrAvakane yegI pAse mokalyA ane sAthe eka pUtaLuM ApI jaNAvyuM ke gIne zAMtithI samajAvaje ke sAdhvIjIne upAzraye mekalI Ape, te na mAne te A pUtaLAnI ekeka AMgaLI kApaje, te sAthe yogInI paNa ekeka AMgaLI kapAtI jaze. pUtaLAnuM je aMga kApaze te ja aMga yegInuM kapAtuM jaze. chevaTe megIne dhamakI Apaje ke sAdhvIjIne sIdhI rIte upAzraye mekalI de, nahitara A pUtaLAnuM mAthuM kApIzuM ane sAthe sAthe tAruM mAthuM paNa ghaDathI jUduM thaI jaze. zrAvake e yogI pAse jaIne AcAryazrInA kahevA pramANe karyuM, jyAM mAthuM kApavAne prasaMga Avyo ke yegI DarI gayo, tene lAgyuM ke huM jenAcAryane kaI rIte pahoMcI zakuM tema nathI. teNe zrAvakene kahyuM ke tame sAdhvIjInuM mAthuM dhoI nAkhe eTale e sAvadhAna thaIne pitAnI meLe upAzraye cAlyAM jaze. zrAvakoe e pramANe karyuM eTale sAdhvIjI upAzraye gayAM ane temaNe gurujI pAse AleyaNa lIdhI. ane pele yegI paNa bhaya pAmI tyAMthI nAsI gaye. vAyaDa pAse mahAsthAnamAM lalla nAmane zeTha rahetuM hatuM, te karoDapati hatA, dAtA hate, brAhmaNane dakSiNa dete hato, yajJa hema karAvate hate. eka vAra teNe sUryagrahaNamAM AMbalInA jhADa pAse hemakuMDa banAvI homa zarU karAvyuM, AMbalImAM eka sApa have te dhUmADAthI guMgaLAI nIce paDyo ane brAhmaNee A nAgarAja pote pitAnI Ahuti ApavA padhAryA che ema kahI tene upADI hema Page #569 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 550 jaina paraMparAno ItihAsa [ prakaraNa kuMDamAM homI dIdhuM. A dekhI dayALu lalla zeTha bahu duHkha thatAM be ke-tame AvA sAkSAt sacetana nirdoSa meTA jIvane AgamAM homI de che, te kaI jAtane dharma kahevAya? ahiMsA ne dha: AmAM kyAM rahyA ? brAhmaNe tarata ja bolI UThayA, zeThajI ! tame A zuM bele che? A sApa meTa puNyazAlI che ke maMtranA saMskAravALA agnimAM paDyo, hiMsaka che ane mahApApIe A agnimAM paDI mare te deva thAya che. eTale ame brAhmaNee A sApane agnimAM nAkhe e tenI upara upakAra ja karyo che. eTale tamAre enI phikara karavI nahi. vaLI tame je bolyA che te bhUla karI che. tame kharekhara zraddhALu che te tamAre e bhUlanuM prAyazcitta karavuM joIe. eTale ke A sApathI bamaNuM sonAne sApa karI brAhmaNone dAnamAM Apa joIe. zeThe tema karyuM. eTale brAhmaNoe senAnA sApanA TukaDA karI vaheMcI lIdhA. A joI zeThe brAhmaNane kahyuM ke-tame eka sApane mArI nAkhe tenA prAyazcittamAM meM sonAne sApa banAvyo, tame tene paNa kApI nAkhe eTale mAre bIje senAne sApa banAvavuM paDaze ne? AmAM te dezanI pAchaLa deSa ja Ubhe che, huM Ane dhama mAnavA taiyAra nathI, tame mane chetare che mATe huM A homa baMdha karuM chuM. A pramANe kahI lalla zeTha agni ThArI nAkhe, kuMDa purAvI dIdhe, ane brAhmaNane vidAya karyA. have zeThane sAce dharma kaye che? e jANavAnI tAlAvelI lAgI, temaNe ghaNu dharmAcAryone paricaya sAthe paNa temAM temane pUre saMtoSa thaye nahIM. eka divase jaina sAdhue tene tyAM gocarI mATe padhAryA, zeThe A sAdhuo khAsa sAdhuone mATe karela AhArane letA ja nathI e jANuM vicAryuM ke-kharekhara sAcA tyAgI, sAcA ahiMsaka, sAcA aparigrahI A sAdhuo ja dekhAya che. pachI zeTha A jIvadevasUri pAse gayA. AcAryazrIe tene upadeza Ape kemahAnubhAva ! AMtarazatruone haThAve te sAce deva che. pAMca mahAvratane Page #570 -------------------------------------------------------------------------- ________________ trIzamuM] A vimalacaMdrasUri 551 dhAre te sAce guru che ane dayA te sAce dharma che, AthI ulaTuM rAgadveSa rAkhanAra deva te kudeva che, mamatA parigrahavALe guru te kuguru che ane pazuhiMsAvALe dharma te mATe adharma che. mATe tuM sAcA khoTAnI parIkSA karI sAcA dharmane svIkAra kara. - laThThazeThe jaina dharmane sAMbha, vicAryo, samyakatva svIkAryuM, zrAvakanAM 12 vrata lIdhAM ane AcAryazrIe jaNAvelI rIte saMketa maLatAM pimpalAnakamAM beTe jinaprAsAda karAvyuM, je sthAnamAM A mandira banyuM te sthAne kanejanI rAjakanyA mahaNIka plecchanA DarathI kUvAmAM paDI maraNa pAmI hatI, teNIe A jIvedevasUrinA upadezathI dharma pAmI A sthAna ApyuM, dhana ApyuM ane bIjI paNa madada karI. AcAryazrIe paNa A derAsaramAM eka judI derI karAvI temAM maheNIka devInI bhavanadevI tarIke sthApanA karI. A tarapha lallazeTha jaina banyuM eTale brAhmaNa ane jemAM virodha Ubhe thaye, AcAryazrIe darekane jaNAvyuM ke-kSamA rAkhe, zAMti rAkhe. ethI sau sArAM vAnAM thaze. kSamA e ja sAcuM vAyaDa vibhAgane maMtrI niMba hatuM, teNe vAyaDamAM bha0 mahAvIrasvAmInA derAsarane uddhAra karAvyuM. A jIvadevasUrinA hAthe kalaza-pratiSThA karAvI ekavAra brAhmaNe uparanA dveSathI maravA paDelI gAyane rAte bhava mahAvIrasvAmInA derAsara pAse lAvI mUkI ane te tyAM maraNa pAmI. bIje divase AcArya mahArAje dhyAna karyuM. enA prabhAve te UThI brahmAjInA derAmAM brahmAjInI pAse jaI beThI ane tyAM ja maraNa pAmI. * caudamI sadInA u0 vinayaprabha lakhe che kesirisaacurihiN bhImapalli, vAyaDapuri vIro // 4 // eTale te samaye vADamAM bha0 mahAvIrasvAmInuM derAsara hatuM. (tIrthamAlA stuti) Page #571 -------------------------------------------------------------------------- ________________ para jaina paraMparAne ItihAsa [prakaraNa brAhmaNe samajI gayA ke brAhmaNanA karAoe A jIvadevasUrine cIDavyA che tenuM ja A pariNAma che. brAhmaNe para kaI jAtane aMkuza rahyo nathI. jyAre jainamunio brahmacArI che, tapasvI che, te keIthI gAMjyA jAya tema nathI, Ane upAya nahIM thAya te A vAyudevanuM vAyaDa mahAsthAna thaDA kALamAM hatuM na hatuM thaI jaze, mATe Ane upAya tarata kare joIe. tarata brAhmaNanuM paMca maLyuM, teNe A jIvadevasUrinA vyAkhyAnamAM jaInamrabhAve araja gujArI ke-gurujI ! A vAyudeve vAyaDa sthApyuM che, brahmabhavana sthApyuM che, Apa vAyudevanuM rUpa che, chekarAonI bhUlathI Aje meTuM saMkaTa AvI paDyuM che. A jagatamAM Apa sivAya e bIje ke puruSa nathI ke je A sthAnane A saMkaTamAMthI bacAvI zake. kRpAnAtha! Apa dayAnA sAgara che, te A mahAsthAnanI rakSA kare ane amane jIvitadAna Ape, Ama thaze te ja A sthAna sthira thaze ane enI pavitratA jaLavAze. AcArya mahArAja A sAMbhaLI mauna ja rahyA have lallazeTha bolyo ke-bhUde! mane hiMsA para aNagame che, jIva vadhanA kAraNe meM tamAre dharma che ane ahiMsaka evA jainadharmane svIkAra karyo, A ja kAraNe tame adekhAIthI jenene trAsa Ape che. tame ghaNuM ane jene ceDA. eTale tame manamAnyuM kare e ThIka nathI, je thayuM te thayuM paNa have bhaviSyamAM AvuM na bane tenI tamAre bAMhedharI ApavI joIe. bhaviSyamAM brAhmaNe ane mahAjana vacce athaDAmaNI UbhI na thAya te mATe ucita maryAdA bAMdhavI joIe. je Ama bane te mane khAtarI che ke AcArya mahArAja tamArI vinatine mAna Apaze ane IcchA mujaba A mahAsthAna pavitra banI raheze. A sAMbhaLI brAhmaNoe jenone nIce pramANe karAra karI ApyuM. brAhmaNoe jenenA utsava mahetsavamAM vidana karavuM nahIM, jaina sAdhuonI maryAdAmAM ADakhIlI karavI nahIM, navA jainAcArya Page #572 -------------------------------------------------------------------------- ________________ cenIzamuM ] A vimalacaMdrasUri 55 thAya tyAre tene brahmAjInA maMdiramAM paTTAbhiSeka kare, ane temane senAnI janeI ApavI vagere. brAhmaNee A karAra karI Ape eTale brAhmaNe ane mahAjane. maLI AcArya mahArAjane vinati karI ke--he bhagavana! mahAsthAnane uddhAra kare. AcArya mahArAja bolyA ke--ame sAdhu chIe, amane riSa ke teSa hotA nathI. zAsanadeve dharma upara AkramaNa thAya tyAre pitAnI pharaja bajAve che, tamee saMpa karyo che, nyAyane mArga svIkAryo che te zAsanadeve tamArA A duHkhane paNa nAza karaze. huM paNa te mATe cagya prayatna karIza. pachI AcAryazrI upAzrayamAM jaI dhyAna lagAvI beTho ane A tarapha pilI gAya brahmAjInA maMdiramAMthI UThI cAlavA lAgI, nagaranI bahAra eka sthAne jaI beThI ane tyAM ja mRtyu pAmI. pachI AcArya mahArAja vyAkhyAnasabhAmAM AvyA ane brAhmaNoe temane jayadhvanithI vadhAvI lIdhA. AjathI vAyaDanA brAhmaNe ane jenomAM ekatA sthApita thaI, je cirakALa sudhI TakI rahI che. A jIvadevasUri vihAra karI gayA ane pharIvAra vAyaDamAM padhAryA temaNe pitAne mRtyukALa najIkamAM jANe eka ziSyane AcArya padavI ApI, saMbhavataH tenuM nAma A jinadattasUri rAkhyuM, tene gacchanI sArasaMbhALa mATe yegya zikhAmaNa ApI ane khAnagImAM jaNAvyuM ke-pelA duSTa yegIne eka mahApuruSanI parI maLI che, te bIjInI tapAsamAM che, te mArI parI meLavavA prayatna karaze ane mArI parI maLe che te jaina saMghane khUba herAna karaze. AthI tamane khAsa jaNAvu chuM ke tame mArA maraNa pachI mArA nijIva zarIra para mamatA rAkhaze nahIM, snehanI * A chavadevasUrinI A gAyavALI ghaTanA, ajJAna lekhakee kharataraga7nA Adya AcArya jinadattasUrinA nAme caDAvI dIdhI che je A caritra vAMcyA pachI spaSTa samajAya tema che. se, Page #573 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 554 jena paraMparAne ItihAsa [ prakaraNa darakAra karaze nahIM, tarata ja mArI khoparInA bhUkebhUkA karI nAkhaje, bhUlaze nahIM. tamAre mArI A AjJAnuM kaDaka rIte pAlana karavAnuM che. jinazAsananI rakSA mATe tamAre A kAma avazya karavAnuM che. e pachI A jIvadevasUrie cAre AhArane tyAga karyo, anazana svIkAryuM ane paMcaparameSThInuM dhyAna karatAM karatAM prANane tyAga karyo. teo marIne vaimAnika devapaNe utpanna thayA. navA AcArye gurunI AjJA pramANe gurunI kheparInI vyavasthA karI. " munioe gurudevanI pAlakhI upADI ke tyAM lagI AvI poMce ane be, mane e mahAgInA mukhanAM darzana karAve, nahIM te huM ahIM mAthuM kUTIne marI jaIza ane enuM pApa tamane lAgaze. A sAMbhaLI munioe pAlakhI nIce utArI ane gurujInAM darzana karAvyAM, yegI khaMDita kheparI joIne be ke--mArI pAse vikama rAjAnI parIne eka khaMDa che. A AcAryanI parIne khaMDa mane maLyA hatA te banene joDI huM meTe zaktizALI banata. paraMtu nibhaMgInA mane kyAMthI siddha thAya, ane gurujI te gurujI che. temaNe pahelethI badhIya vyavasthA karI lIdhI che, temaNe jIvatAM jIvatAM mane cATa pADyo ane maratAM maratAM paNuM mane hAtha ghasate karI mUkyo, have chevaTe temanI sevA thAya te paNa sAruM thAya eTale teNe saMgha pAse pite AcAryane agnisaMskAra karavAnI mAga karI ane lokenI anumati maLatAM bahu premathI temane agnisaMskAra karyo. - A jIvadevasUrinA samayanirNaya mATe chUTAchavAyAM pramANe maLe che, te nIce pramANe che - 1. A prabhAcaMdrasUri lakhe che ke - saMvatsare pravRtte sa, SaTsu varSeSu puurvtH| - gateSu saptamasyAntaHpratiSThAM dhvjkumbhyaaH|| 74 // zrIjIvadevasUribhyastebhyastatra vyadhApayat / adyApyabhaGgaM tattIrtha, abhUdagbhiH pratiSThitam // 75 // Page #574 -------------------------------------------------------------------------- ________________ trIzamuM ] A vimalacaMdrasUri 555 avaMtInA rAjA vikramAditye pRthvIne aNurahita karI pitAne saMvata calAvyuM, teNe mahAmaMtrI lIMbAne A bhAgane traNarahita karavA mATe vAyaDa melyA, maMtrI lIMbAe vi. saM. 7 mAM bha. mahAvIrasvAmInA maMdirane jIrNoddhAra karI tenA kuMbha ane dhvajAdaMDanI pratiSThA A jIvadevasUri pAse karAvI hatI. teonA maMtra(daSTi)thI pratiSThApela e tIrtha Aje paNa jayavaMta che. (prabhAvaka caritra, jIvadevasUri prabaMdha:zle. 71 thI 75) 2. A prabhAcaMdrasUri pharI lakhe che ke - kAnyakubjamahIbhartumahitA duhitA hyayam / svIye sukhAdike deze, tiSThantI gUrjarAbhidhe // 121 // mlecchamaGgabhayAdatra, kUpe'haM nyapataM tadA // 122 // huM kanejanI rAjakumArI chuM ane sukhaDI rUpe maLelA gujarAtamAM rahuM chuM, mlecchanA DarathI huM kUvAmAM AvI paDI chuM. (prabhAvaka caritra, jIvadevasUri prabaMdha: 121, 1rara ) saMbhavatA A ghaTanA vi. saM. 780 ke 832 mAM banI che, tyAra bAda A jIvadevasUri thayA che. 3. mahAkavi dhanapAla mahAkavionI paMktimAM A0 pAdaliptasUri pachI A jIvane mUke che - bApu vajepu, tanimi : . vaheca, vAya: pavitat ga II ra4 | A jIvadevanI vANuM prAkRta prabaMdhamAM che, je rasa jharatAM pade vaDe pallavita thaI hoya ema le che. (vi. saM. 1078 lagabhaga, tilakamaMjarI) eTale mahAkavi dhanapAla pahelAM A jIvadevasUri thayela che 4. zrIlakSamaNagaNi A haribhadrasUri pachI A jIvavAnI stuti kare che- maMdAramaMjaraM pivaM, surA vi savaNAvayaM sayaM NitiM / kAyAvaMdALa, vALa sidilIlavaNa 22 Page #575 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 'papa6 jaina paraMparAne ItihAsa [ prakaraNa " deve paNa prAkRta prabaMdhanA kavi A jIvadevasUrinI vANIne kalpavRkSanI maMjarInI peThe niraMtara kAne dhAraNa kare che. (supAsanAhacariyuM, saM. 119 ma. zu. 10 guru, mAMDala) - A dareka pramANethI nakkI thAya che ke, A jIvadevasUri vi. saM0 83ra ane vi. saM. 105 nA vacagALAmAM thayA haze. ame paNa e ja kAraNe temane vikramanI dazamI sadImAM mUkyA che. AcAryazrIe prAkRtamAM suMdara praba banAvyA che, e paNa uparanA pramANethI mAnI zakAya che. Aje e prabaMdhe upalabdha nathI. bhAvAcAryagaccha pAvalI:- kAlikAcAryagacchanuM vIranI pAMcamI sadImAM pAMDilyagaccha ane vikramanI dazamI zatAbdImAM bhAvAcAryagaccha evuM nAma paDayuM che. bhAvAcAryagaccha, bhAvedevAcAryagaccha, bhAvaDAgaccha, bhAvaDAgaccha ane bhAvaDahAragacha ItyAdi nAmathI prakhyAta che. tenI paTTAvalI A pramANe che: (ju pR0 228) (1) AcAya bhAvedevasUri- teo A0 kalakarinA saMtAnIya ane SAMDilyagacchanA AcArya hatA, mahAna tyAgI hatA. nIrasa AhAra letA hatA. temanAthI bhAvAcAryagaccha zarU thaye. temaNe vi. saM 912 mAM paramAgAmanA mAdhudeva Adine upadezI jena banAvI tenuM "bAMThiyA gotra sthApyuM. saM. 1340 mAM bAMThiyA ratnAzAhathI "kavADa" zAkhA nIkaLI che, ane saM. 1631 mAM meDatAnA bAMThiyA zAhajIthI "zAha zAkhA nIkaLI. tenA nAnA bhAI harakhAjIthI harakhAvata zAkhA nIkaLI. zAha ane harakhAvatajI pU. zrI AnaMdaghanajI mahArAjanA parama upAsaka hatA. te tapaane mAnatA hatA. Aje meDatAnA harakhAvata zeTha rUpadhanajI ajameramAM vidyamAna che. teo tapagacchanA zrAvaka che. (2) vijayasiMhasUri-teo bahu zAMta prakRtinA hatA. (3) vIrasUri-teo ghaNA vidvAna hatA. (4) jinadevasUri- Page #576 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 557. basa, AcAca siddharAjane pachI tenI yAdI cIkI trIzamuM A vimalacaMdrasUri 557 (5) bhAvedevasUri... (6) vijayasiMhasUri--teo samartha vAdI hatA. (7) vIrasari-teo AcArya vijayasiMhasUrinA ziSya hatA, samartha vidvAna hatA, vizeSata: pATaNamAM rahetA hatA. ekavAra gUrjarezvara rAjA siddharAja jayasiMhe temane mazkarInI Dhabe saMbhaLAvyuM ke-mahArAja, tamArI meTAIte rAjyAzrayathI ja che" AcArya zrIe zAMtabhAve uttara Ape ke-manuSya tenA pitAnA bhAgyathI ja mATe thAya che, je rAjyAzrayathI ja meTA thavAtuM hoya te kUtare rAjyAzrayathI siMha kema banatuM nathI?" rAjAe abhimAnamAM AvI uddhatAIthI pheMkyuM-"e te gujarAta bahAra jAo tyAre khabara paDe ? basa, AcAryazrIe, rAjAnI rajA maLI gaI che ema mAnI bahAra javAne nirNaya karyo. siddharAjane pachI pitAnI bhUla samajAI, eTale teNe vIrasUri pATaNa bahAra na jAya tevI pAkI cakI gaThavI dIdhI. AcAryazrIe te bIje divase savAre ja tyAMthI vihAra karyo. thoDA samayamAM pAlI jaI pahoMcyA. siddharAjane pAlInA brAhmaNe mArakta A khabara paDI, tyAre tene vicAra thaye ke- A te siddhapuruSa che, eTale gabaLathI UDIne pAlI gayA che. mArA rAjyamAM AvA puruSa hoya te ja huM sAce siddharAja, nahi te siddharAja zAne? siddharAje tarata ja mANaso mokalI AcAryazrIne pATaNa padhAravA vinaMti karI paraMtu AcAryazrIe te tarapha lakSya ApyuM nahi. teo tyAMthI vihAra karI mahAbodhapura ane gvAliyara thaI nAgara padhAryA. siddharAje tyAM mANaso mekalI temane bIjI vAra vinati karI. eTale temaNe pATaNa tarapha vihAra karyo. cArUpamAM padhAryA eTale siddharAja tyAM gaye ane vinati karI mahAmahotsavathI pATaNa laI Avyo. eka divasa pATaNamAM sAMkhyamatane vAdI siMha vAda karavA AvyuM hatuM. A0 varasUrie "mattamayUra" chaMdamAM apahRti ane alaMkArayukta pUrvapakSa sthAe ane vAdI siMhane jItI jayapatra meLavyuM. siddharAja mALavA upara caDhAI laI gaye tyAre tene A varasUrinA kalekanA zakuna thayA hatA ane vijaya maLe hate. Page #577 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 558 jaina paraMparAne itihAsa [ prakaraNa AthI teNe rAtejanA bhAvaDAgacchanA jinAlamAM balAnaka upara patAkA caDhAvavAnuM zarU karAvyuM hatuM. vaLI, A AcArya siddharAjanI sabhAmAM digambarAcArya kamalakItine paNa harAvyo hate. A AcAryanA lAguru A. goviMdasiMhasUri hatA ke jeo karNarAjanA bAlamitra hatA ane samartha vidvAna hatA. A rIte A varasUrijI mahAna yogI ane samarthavAdI AcArya thayA che. (8) A jinadevasUri- (9) yazobhadrasUri- (10) bhAvadevasUri-temaNe saM. 1312 mAM pATaNamAM "pArtha nAthacaritra (kAvya), yatidinacaryA ane kAlasRrikahA" banAvyAM che. (11) vijayasiMhasUri- (12) vijayavIrasUri- (13) jinadevasUri--temaNe vi. saM. 1829mAM gurumUrtinI pratiSThA karAvela che, je mUrti pATaNanA aSTApadajInA derAsaramAM virAjamAna che, temAM A pramANe zilAlekha che - saM. 1429 varSe mAgha vadi 0)) some zrIkAlikAcAryasaMtAne zrIbhAvadevAcAryagacche zrovijayasiMhasUri paTTAlaMkArazrIvIrasUrINAM mUrtiH zrIjinadevasUri pr0| (14) yazabhadrasUri (15) bhAvadevasUri- (16) vijayasiMhasUri- (17) muni harSamUti--temaNe saM. 1566 mAM "caMdralekhA copAI tathA "padmAvatI pAI racyAM che. A vijayasiMhari: teo A khapuTAcAryanA vaMzamAM thayela che. temaNe giranAra tIrtha para bha0 neminAthanI 'mi. sAmAjika kSetra 4" stuti karI. AthI aMbikAdevIe prasanna thaI ciMtita kArya karanAra guTikA Page #578 -------------------------------------------------------------------------- ________________ cotrIzakuM] A vimalacaMdrasUri papa9 ApI hatI. temaNe bharUcamAM bha0 munisuvratasvAmInA derAsarane jIrNoddhAra karAvI kASThaprAsAda banAvyuM hatuM, temanI paraMparAmAM ghaNA A. vijayasiMhasUri thayA che. eka A. vijayasiMha bharUcamAM vidyamAna hatA tyAre saM.1216 mAM gujarAtanA maMtrIzvara AMbaDe ukta derAsarane pharIvAra jINoddhAra karAvyo hate. mi. hithiyAM. nI saM. 1161 mAM lakhAyelI prata maLe che. A. vijayasiMhasUri : nAIlakulanA A samudrasUrinA hastadIkSita paTTadhara A0 vijayasiMhasUri thayA che. temaNe vi. saM. 975 mAM "bhuvanasuMdarI kahA" graM0 8911 banAvI che. A0 mahezvarasUri upAdhyAya sajajananA ziSya A0 mahezvara thayA che. temaNe nANupaMcamIkahA banAvI che, jenI saM. 1009 mAM lakhelI prata maLe che. A kahAnI dazamI kathA uparathI digambara paMDita dhanapAle vikamanI bAramI sadImAM "vismayajJakaDA banAvI che. u0 sajajananA eka ziSya "puSphaI kahA" banAvI che. A kathAmAM A abhayadevasUrine yugapradhAna ane pitAnA zataguru tarIke oLakhAvI namaskAra karyo che. saMbhava che ke A racanA paNa A0 mahezvarasUrinI haze. e ja rIte "saMjamamaMjarI" paNa temanI hoya e saMbhava che. * A. mahezvarasUri ghaNuM thayA che. te A pramANe - (1) u. sajjananA ziSya. (2) saMjamamaMjarInA kartA. (3) A0 vAdidevasUrinA ziSya, temaNe A0 municaMdrasUrinI "pakikhasattarinI TIkA racI. (4) pallIvAlagacchanA AcArya, temaNe "kAlakAkA' gA. para, racI. caudamI sadI. (5) "vicAra rasAyana' gA. pacha nA kata, saM. 1573 (6) devAnaMdagacchanA AcArya, saM. 1639 pahelAM, (7) A0 vardhamAnasUrinA ziSya, temaNe siddhAMta sAroddhAra prakaraNa" gA. 123 banAvyuM. (jena satyaprakAzaH kra8174) kavimahezvara ajaina thayA che, teNe zabdaprabheda-zabdabheda vizvakoSanI racanA karI che. Page #579 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jaina paraMparAnA itihAsa 56 0 A. vijayasenasUri : pa teo ' bhaktAmara steAtra"nA niraMtara pAThI hatA, temanA 20 mA AkanA jApathI cakrezvarI devIe pratyakSa thaI dareka praznonA sAcA uttara ApavAnI zaktinuM varadAna ApyuM hatu. temaNe ekavAra nAgAranA rAjA mahIpatie pUchavAthI tene 12 divasanI bhaviSyavANI kahI saMbhaLAvI. jo ke tene rAjapaDitA ane rAjajyAtiSIoe joradAra virodha karyAM paraMtu e bhaviSyavANI sarva rIte sAcI nIvaDI tyAre te sarve bhoMThA paDyA. pachI te rAjA ane paDatA vagere AcArya zrI pAse gayA, temanA pagamAM paDayA ane temanI sAme beThA. AcAya zrIe teme upara AzIrvAda varasAvye keaadhaaro yastrilokyA jaladhijaladharArkenduvo yaniyojyA, bhujyante yatprasAdAdasurasuranarAdhIzvaraiH sampadastAH // AdezyA yasya cintAmaNisurasurabhIkalpavRkSAdayaste, zrImAn jainendradharmaH kisalayatu sa vaH zAzvatIM zarmalakSmIm // rAjA mahIpatie upadeza sAMbhaLyo. teNe ghaNAM jinAlaye sthApyAM ane vividha rIte jainadharmanI prabhAvanA karI hatI. - ( 'bhaktAmarastotra' e. 20 nI A. guNAkarakRta vivruti) A. kamaladevasira : te vikramanI dazamI sadInA prAraMbhamAM vidyamAna hatA, temanA ziSya deve zAke 784 vi. saM. 919 A. zu 14 guruvAre uttarAbhAdrapada nakSatramAM paDihAra vaMzanA rAjA mihirabheAjanA mahAsAmaMta viSNurajanA rAjyamAM luagiri (luThArA ) gAmamAM bhagavAnazrI zAMtinAthanA derAsara pAse eka staMbha UbhA karAvyo hatA jene gADhI vAnuA gagAke ghaDayo hatA. ( epigrAphrikA inDikA vA. 4 pR. 310) ahI luanthagiri gAma sUcavyuM che te luTArA gAma hAya tA te samaye bhojanu rAjya te pradezamAM hatuM, e saheje mAnI zakAya tema che. * rAjA mahIpAla paDihAra vazamAM thayA che. [ prakaraNa Page #580 -------------------------------------------------------------------------- ________________ trIzamuM] A vimalacaMdrasUri pakA A0 jayasiMhasUri teo kRSNarSigacchanA AcArya che temaNe vi. saM. 915 mAM "dhamevae samAlA" banAvI che. (juo. pR. 519) jyeSThAcArya zrIvatsa, jayeSThArya baladevaH A udyotanasUrine muni zrIvatsa ane muni baladeva nAmanA ziSya hatA, teo jaina dharmamAM khUba vAtsalyavALA hatA. te bannene yeSThArya padavI ApavAmAM AvI, AthI teoe mokSa meLavavA mATe paramabhakti vaDe saM. 937 ne aSADa mahinAnA pahelA pakhavADiyAmAM bha0 AdinAthajInI teraNathI zobhatI pratimA karAvI. A pratimA Aje ghAMghANI tIrthamAM talAva pAsenA prAcIna derAsaramAM virAjamAna che. (jena satyaprakAza, . 75, pR. 218) A keTayAcArya: yugapradhAna A jinabhadragaNi kSamAzramaNe pitAnA "vizeSAvazyaka mahAbhASya" upara pajJa TIkA banAvI che, je adhUrI rahI hatI, temanA ziSya manAtA keTacArya mahattare tene pUrI karI che. A vAta ApaNe AgaLa batAvI gayA chIe. (juo. pR. 457) bIjA keTacArya vi. saM. 900 nI AsapAsamAM thayA che. temaNe vizeSAvazyaka-mahAbhASyanI ukta mULa TIkAnA AdhAre saMskRta TIkA graM. 13700 banAvela che. A banne TIkAo Aje vidyamAna che. A zIlAMkasUri A AcAryanAM vimalamati, zIlAcArya, zIlAMkasUri, tattvaditya vagere nAme che. teo nivRtigachanA A mAnadevasUrinA ziSya hatA. temane gujarAtanA rAjAo bahu mAnatA hatA. temaNe vi. saM. 925mAM "cauvannamahApurisacariyuM gADha 12500, zAke 898 (vi. saM. 33)mAM "AcArAMgasUtranI" TIkA, eN0 12300, sUtrakRtAMga" sUtranI TIkA graM0 13325, "bhagavatIsUtra"nI TIkA ane Page #581 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 562 jaina paraMparAne ItihAsa [ prakaraNa jIvasamAsanI vRtti vagere graMtha banAvyA che. temaNe A dareka aMze gAMbhUmAM banAvyA che, "cauvannamahApurisacariya"mAM vimalamati, AcArAMga TIkA'mAM zIlAMkAcArya, tattvAditya, ane "sUtrakRtAMgamAM zIlAcArya nAma ApyAM che. trIjI sUtraTIkA upalabdha nathI. upalabdha bane TIkAomAM temane vAhari gaNie sahAya karI che. aMge upara nyAyazailInI TIkA racanArAomAM zIlAMkAcArya sauthI pahelA che. eka evuM pravAda che ke-bIja keTayAcArya ane zIlAMkAcArya e bane eka ja che, A pravAda sAce hoya te temaNe ja "vizepAvazyaka-bhASyaranI TIkA graM. 13700 racI che, ema nakakI thAya che. ke "prabhAvaka caritramAMnA A abhayadevasUri caritramAM Ave zIlAke 11 aMge upara TIkA karyAne ullekha che, paraMtu A abhayadevasUri ja evuM jaNAve che ke-"A sUtranI TIkA banI nathI." A jinavalabha paNa "aSTasaptatikA'mAM ema ja jaNAve che. eTale temaNe 11 aMgenI TIkA racI hoya ema mAnI zakAtuM nathI. rAjA vanarAjanA guru A0 zIlaguNasUri, harivaMzanA AcArya viTezvara kSamAzramaNanA ziSya A tatvAcArya, ane A0 jinabhadra gaNi kSamAzramaNonA ziSya gaNatA keTayArya mahattara A AcAryathI judA che. A siddhaSi : siddharSi e vikramanI dazamI sadInA prakAMDa vidvAna, ajoDa vyAkhyAtA, ane samartha graMthakAra thayA che. temanI guruparaMparA A pramANe che. 1. surAcArya-te lAdezanA hatA ane nivRttikulanA AcArya hatA. droNAcAryanA ziSya sUrAcArya te A AcAryathI bhinna samajavA. 2. delamahatta--teo jotiSazAstra ane nimittazAstranA saMpUrNa jJAtA hatA. saMbhavataH temanA gurubhAI gargaSi hatA. Page #582 -------------------------------------------------------------------------- ________________ trIzakuM? A vimalacaMdrasUri A garSi karmavipAkavicAra ane tiSazAstranA ajoDa vidvAna hatA, temaNe karmavipAka yAne prAcIna cAra karmagraMtha tathA "gargapAzAvalI" banAvyAM che. temaNe ja durgasvAmI tathA siddharSine dIkSA ApI che. 3. dasvAmI-te asalamAM uttama varganA brAhmaNa hatA, dhanavAna hatA, ane AbarUdAra gRhastha hatA. temaNe vairAgyathI jaina dIkSA svIkArI hatI ane bhinnamAlamAM svarge gayA hatA. temaNe arghakAMDanI racanA karI che. (?) 4. A siddhaSi-teo durgasvAmInA ziSya hatA. A gargaSie temane dIkSA ApI hatI. temanI jIvanadhaTanA nIce pramANe che. temanA pitAnuM nAma zeTha zubhaMkara, mAtAnuM nAma lakSmI, temanuM nAma siddha, ane patnInuM nAma dhanyA hatuM. temane bhinnamAla nagaramAM ane kavi mAghane je vaMza che, te ja vaMzamAM janma thaye hate. siddhane dhIme dhIme jugAranuM vyasana lAgu paDyuM, pariNAme te adhI rAta sudhI pitAne ghare AvatuM na hatuM ane tenI patnI dhanyA te na Ave tyAM sudhI tenI rAha jotI ujAgare karI besI rahetI hatI. dhanyAne paNa rAte ujAgara thAya eTale divase gha Ave, ane gharakAmamAM gaDabaDa thAya. ekavAra lamI zeThANIne dhanyAne Ama thavAnuM kAraNa pUchatAM siddha rAte meDe Ave che, tethI putravadhUnI A vale thaI che ema samajatAM vAra lAgI nahIM. teNe dhanyAne tarata ja kahyuM ke-vahu beTA! tame Aje sUI jAo. huM rAte jAgIza ane tenI sAna ThekANe lAvIza. basa, te dhanya suI gaI ane mAtA putranI rAha jotI beThI. adhI rAta jatAM siddha AvI haMmezanI Adata pramANe bAraNuM khakhaDAvyAM, mAtA lahamIe tarata ja Thapako ApatAM kahyuM ke-jene daravAjo ughADe hoya tyAM jA. Page #583 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 54 jene paraMparAne itihAsa t prakaraNa siddha bhinnamAlamAM pharavA lAgyuM. teNe eka pachI eka ghara jevuM te dareka gharanA daravAjA baMdha hatA. cAlatAM cAlatAM teNe dUrathI eka makAnanA daravAjA ughADA joyA. tene mATe A eka AzAnuM kiraNa hatuM. teNe te makAnamAM praveza karyo. A makAna te jaina munione upAzraya hatuM. tyAM cerI karavA jevuM kaMI hotuM nathI, eTale tenA daravAjA baMdha karavAnI agatya rahetI nathI. siddha tyAM rAta vitAvI. savAre teNe tyAM birAjamAna AcArya mahArAja pAse jaI "mAre ziSya tarIke svIkAra kare" ema dIkSAnI mAgaNuM karI. AcArya mahArAje tenuM vAstavika svarUpa jANI, prathama sAdhumAganI kaThoratAne paricaya karAvyo ane pachI zAMtabhAve kahyuM ke-mahAnubhAva! tuM tArA mAbApanI rajA laI Ava, pachI tane dIkSA ApIzuM. - A taraphathI zubhaMkara zeTha siddhine zete zelate upAzraya AvI Ubhe ane siddhane ghare laI javA mATe samajAvavA lAgyo. putra pitAne potAnI dIkSA levAnI bhAvanA che" ema jaNAvyuM. pitAe ghaNuM AnAkAnI karyA pachI putrane atyaMta Agraha joI tene dIkSA levAnI rajA ApI ane siddha jaina sAdhu banI siddhArSi tarIke jAhera thaye. siddharSie prathama jaina darzanane abhyAsa karyo, pachI gurujInI manA hevA chatAM bauddhadarzananA adhyayana mATe mahAbodhinagara javAnuM nakkI karyuM paraMtu jatI vakhate gurujIe temanI pAsethI evuM vacana lIdhuM ke tyAM gayA pachI mati bhramathI bauddha thavAnuM "mana thAya te teNe ekavAra ahIM AvI maLI javuM." siddharSie A vacana ApI, guveze mahAbedhanagaramAM jaI bauddha sAhityanuM adhyayana zarU karyuM. tyAM tene dhIme dhIme kalpanAnA vamaLa AvavA lAgyAM. bauddhAcAryoe tene bauddha thavA samajAvyuM. siddharSine e vAta gaLe UtarI eTale te pitAnuM vacana pALavA durgasvAmI pAse AvyA. gurujIe tene samajAvIne sthira karyA. keI kaI graMthanA ullekha pramANe te siddhaSi kalpanAnAM vamaLamAM aTavAI Page #584 -------------------------------------------------------------------------- ________________ trIzamuM] A vimalacaMdrasUri 565 21 vAra bauddha sAdhu pAse jaI guru pAse AvyA che. gurujIe tenI paristhitine samajI jaI yAkinI mahattAsUnu A haribhadrasUrinI cityavaMdana uparanI lalitavistarAvRtti temane vAMcavA ApI. siddharSinAM te te vAMcatAM ja jJAnacakSu UghaDI gayAM. tene mati bhrama UDI gaye teo tarata ja gurucaraNe namI, pazcAttApanAM AMsu sAravA lAgyA ane zuddha thaI jainadharmamAM sthira thayA. gurujIe tenI yegyatA joI tene AcAryapadathI vibhUSita karyA ane pite anazana laI svargagamana karyuM. - A tarapha A siddharSie graMtha vaDe jIvene upakAra thAya che e pitAnA anubhavathI nakkI karI graMthasRSTi karavA tarapha lakSa ApyuM. temaNe nIce pramANe graMthe banAvyA che. temaNe vi. saM. 962 jeTha zu. 5 guruvAre punarvasu nakSatramAM bhinnamAlamAM upamitibhavaprapaMca kathA, zAke (gu. saM) 598 vi. saM. 973mAM caMdrakevali caritra, upadezamAlA lagvRtti upadezamAlAnI bahavRtti, nyAyAvatAravRtti vagere banAvyAM che. sUrijIe upamitibhavaprapaMcAmAM saMsArI jIva kaI rIte satya dharmane pAmI UMce caDe che, e batAvavA mATe pitAne ja AgaLa dharI prastAvanAnI pIThikA bAMdhI che ane pachI pitAne jAtaanubhava jaNAvyo che. A rUpaka graMtha che. bhAratIya sAhityamAM ja nahi kintu vizva sAhityamAM A pahele ja rUpaka graMtha che. sAhityamAM AnuM mUlyAMkana vadhumAM vadhu AMkI zakAya. Do. harmana jekebI muktakaMThe kahe che ke - I did find Something, still more Important, the great literary value of the U. Katha and the fact that It is the first alegorical work in Indian literature' (biblIothekA IMDikAmAM prakAzita upamitibhavaprapaMcAkathAnI aMgrejI prastAvanA) Page #585 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jaina para'parAnA ItahAsa [prakaraNa AcArya durgA svAmInI ziSyA sArdevI gaNuAe A graMthanI pahelI prata lakhI che. A graMthe A. siddhaSine sAhitya jagatamAM amara anAvyA che. upadezamAlA vRttine aMte prazasti ke : 56 - kRtiriyaM jina jaimini - kaNabhu-saugatAdidarzana vedinaH / sakala granthArthanipuNasya zrIsiddharmAcAryasyeti // eTale syAdvAda, mImAMsA, vaizeSika, sAMkhya ane bauddha vagere danAnA jANunArA, sakala graMthonA arthAMmAM nipuNa, mahAcAya siddhaSie A vRtti banAvI che. A0 vardhamAnasUrie A vRtti upara kathAo lakhI che ane A ratnaprabhe A vRttinA gAthAne svIkArI saM. 1238mAM navI ' upadezamALA vRtti " anAvI che. A ratnaprabhasUrie A. siddhaSine temAM thAlyAnUDALi tarIke navAjyA che. ekaMdare A siddhaSi vikramanI dazamI sadInA sakala graMthavizArada, samartha sAhityasraSTA ane ajoDa dAnika AcAya che. ' dvAdazAranayacakra'nI vRtti ane ' siddhayogamAlA'nI vRtti paNa A siddha inI racanAo che paraMtu te siddhaSi kayA ? tenAM ni ya thayA nathI. A pradyumnasUri: A. abhayadevasUri: A AcAyani paricaya rAjagacchapaTTAvaLImAM AvI gayA che. A AcAye e citADanI rAjasabhAmAM digambara AcArya ne jItI potAnA ziSya banAvyA hatA je nimitte tyAM vijayasta`bha UbhA karavAmAM Avyo che je Aje paNa vidyamAna che. A. abhayadevasUrie ' vAdamahArNava 'graMtha anAvyA che. temanA ziSya dhanezvarasUri paNa muMjarAjAnA guru hatA. (pR. 506) A nannasUri--A AcArya ne citanA rAjA alla guru tarIke mAnatA hatA. temanI AjJAthI A0 jinayaze peAtAnuM ' pramANuzAstra ' cittoDanI rAjasabhAmAM vAMcI sAMbhaLAvyu hatuM. Page #586 -------------------------------------------------------------------------- ________________ trIzamuM]. A vimalacaMdrasUri 567 A AcArya mAragacchanA, karaMTakagachanA, malavAdI gachanA, ke kayA gacchanA hatA? te tathA temanA saMbaMdhI bIje kaI ullekha maLatuM nathI. A malavAdI (bIjA) A0 matsyavAdI, A jinayaza, Ava yakSae traNe bhAIe che. vikamanI dazamI sadInA malyavAdIgacachanA AcAryo che. teone paricaya pra. 23mAM AvI gaye che. (juo. pR. 380) A0 guNAkarasUri lakhe che ke, A malavAdIjI "bhaktAmara tetranA pAThI hatA, temanA caraNanA prakSAlanajaLathI ayodhyAnA rAjAne vyaMtaranI pIDA dUra thaI hatI. (bhaktAmara stotra lai. 15nI vivRti) A pAzvasUri A0 yakSadevasUri siddhAMtanA pUrA jJAtA hatA. temanA ziSya Ava pArzvasUrie zaka saM. 821 vi. saM. 56mAM gabhUmAM "vaMdittA sUtra'nI TIkA banAvI. harSapurIyagaccha: cittoDanA rAjA alaTarAje rANu hariyAdevInA nAmathI harSapura vasAvyuM. tyAMnA jena saMghe A priyagraMthasUrinI majhimA * A. yakSadeva aneka thayA che. jema ke - 1. upakezagacchanA te nAmane ghaNuM AcAryo ( juoH pR. 16 thI 36) 2-3 harilavaMzanA AcArya (ju ko: pR. 448, 4para, 518). A mallavAdI bIjAnA gurubhAI (juoH pR. 380) 5. parama saiddhAMtika AcArya, jemanA ziSya A pArthasUri zAke 821mAM thayA (juoH pR. 567) 6. A saMgamasiMhanA praziSya. (juoH pRSTha: 306) + vaMditA satranA vRttikAra-1. alaMkadevari, 2. pArSadevasUri, 3. jinezvarasUri, 4. vijayasiMhari, (cUNuM) 5. jinadevasUri (bhASya), 6. caMdrasUri, 7. tilakasUri, 8. devendrasUri, 9-10. ratnazekharasUri, 11. harSasUri, 12. kulamaMDanasUri. vagere. Page #587 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jaina paraMparAne itihAsa [ prakaraNa zAkhAnA praznavAhanakuLanA AcAryone ahIM padharAvyA ane tyArathI te praznavAhanakuLanA gacchanA zramaNasaMghanuM "harSapurIyagaccha" evuM nAma paDyuM, jemAM vikramanI bAramI sadImAM A vijayasiMha thayA che. temanA ziSya abhayadevasUrithI rAjA karNadevanA samayamAM harSapurIyagacchanuM maladhAragaccha nAma paDyuM. A gacchanI paraMparAne vicheda thatAM tenI gAdIe tapAgacchanA zrIpUje besatA hatA. sAMDeragacchA mAravADamAM sAMDerAva gAmathI A gaccha nIkaLyo che. A gaccha prAcIna che. te cityavAsI ga7 have temAM A0 yazobhadrasUri vagere vidyAsaMpanna AcAryo thayA che, jeo rAjapUjita hatA. teoe ghaNuM navA jene banAvyA che. navA jene banyA pachI te ga7 vadhu prasiddhimAM AvyuM che. haEURDIgaccha te A gacchanI zAkhA che. sAMDeragaccha samaya jatAM tapagacchamAM bhaLI gayuM che. sAMDaragacchanI paTTAvalI A pramANe che: (1) A0 izvarasUri temane muMDArAnI badarIdevI pratyakSa hatI. (2) mahAprabhAvaka A0 yazabhadrasUri (3) A0 zAlisUri teo cauhANavaMzanA hatA, sarvavidyAvizArada ane badarIdevIthI sevAtA hatA. sUripada saM. 970 (4) sumatisUri (5) zAMtisUri (6) IzvarasUri (7) zAlisUri saM. 1181 (8) sumatisUri (9) A0 zAMtisUri-temaNe vi. saM. 122lmAM zIsediAosavALa banAvyA. (10) IzvarasUri temaNe saM. 1245 ke 1291mAM maMtrI yazavIre luNigavasahImAM karAvela 3 derIonI pratiSThA karAvI. (11) zAlisUri, (12) sumatisUri (13) zAMtisUri (14) IzvarasUri (15) zAlisUri (16) sumatisUri (17) zAMtisUri (18) A0 IzvarasUri-temanuM dIkSAnuM nAma devasuMdara hatuM. zeTha sAyare nADalAImAM A0 yazobhadrasUrie lAvelA bhagavAna AdinAthanA prAsAdane jIrNoddhAra karAvI, tenuM nAma "sAyaravasahI" rAkhyuM. Page #588 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ' ' . ', " kema trIzamuM ]. A vimalacaMdrasUri pahala A IzvavarasUrie A zAMtisUrinI adhyakSatAmAM ja temAM vi. saM: 1597 1. zu 6 zukravAre punarvasu nakSatramAM bha0 AdinAthanI pratiSThA karAvI hatI. temaNe "jIvavicAra vivaraNa graM. 2000, lalitAga caritra yAne rasikacUDAmaNi saM. 1861 mu. dazapura, zrIpALacopAI. pabhASA stotra, tenI pATIkA, naMdiNamunigIta, yazobhadrasUri prabaMdha yAne phazuciMtAmaNi, medapATa-stavana-saTIka, sumitracaritra saM. 1581 dIvALI mu nADalAI vagere graMtha banAvyA che. (19) A0 sumatisUri. - sAMDaragacchanAM jana getro A pramANe che. gaMgaliyA, bhaDArI, cUtara, duriyA, dhArelA, kAMkarecA baherA, zIsediA vagere 12 jAtie A sAMDerAvagacchanI jAtio che te gacchanA keI mahAtamAM pitAnI vahI kharataragacchanA mahAtmAne ApI gayA, tyArathI te mahAtamA AmAMnI keTalIka jAtinI vahI lakhe che, ' - sAMDerAvagacchanI gAdIe tapAgacchanA zrIpU beThA eTale A jAtio tapAgacchanI upAsaka che. zadiA kSatriya ane esavAla sAMDaragacchanA upAsaka che. te mATe dehare maLe che ke zIsediA saMDesarA, causIyA cauhANa, cityavAsIyA cAvaDA, kulaguru eha pramANu - amadAvAdanuM nagarazeThanuM kuTuMba zIsediA osavALa che, je Aje paNa tapagacchanA adhipati pU mUlacaMdANI mahArAjanA AjJAvartI zramanuM upAsaka che. (ju. pR. 387) . ' A sivAya khAbaDiyA, gaMga, baMbagaMga, dudheriyA ane kotiyA vagere kadarasAgacchanA zrAvake che. saMbhava che ke A ga7 paNa sAMDeragacchanI zAkhA haze. - A yazobhadrasUri: " temane saM. ~7mAM janma, saM. 98 mAM sUripada, temaNe saM. 969 mAM muMDArA ane sAMDerAvamAM jinapratiSThA karAvI, saM. 1010 mAM 84 vAda jItyA, temanuM saM. 1029 athavA saM, hara Page #589 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jaina paraMparAne ItihAsa '[ prakaraNa 139 mAM nADalAImAM svargagamana thayuM. temanuM caritra A pramANe che. ( pIMDavADA pAsenA palAI gAmamAM puNyasAra (yazavIra) vyavahAranI patnI guNasuMdarI(subhadrA)e himAlayanA svapnathI sUcita sudharmA nAmanA putrane janma Ape. sudharmA 5 varSane thayA tyAre nizALe bhaNavA beThe. eka divase teNe eka brAhmaNanA kezava nAmanA chekarAne khaDiye lIdhe ne akasmAta phUTI gaye. sudharmA e brAhmaNanA karIne tenA badalAmAM aneka khaDiyA batAvI ApavA lAgyuM, paNa brAhmaNanA chekazae pitAne hatuM te ja khaDiyA levAnI jIdda pakaDI ane e banne bALake laDI paDyAM. paMDita bannene samajAvavA prayatna karyo, paNa keIe mAnyuM nahIM. chevaTe kezava bolyo ke "jA huM tArA kapALamAM kUra karabe khAuM, te ja mane sAce brAhmaNa jANaje, nahIM te mane bhaTaDe samajaje." tarata ja sudharmA paNa be ke "tuM paNa A vANiyAne joI leje, huM maratAM maratAM paNa tane te ThIka karIza." - A samaye saMDerakagacchamAM A0 IzvarasUri vidyamAna hatA. temane 500 ziSya hatA. pite 6 varSa sudhI vigaI cheDI hatI, muMDArAmAM baharIdevI sAdhI hatI. temaNe badarI devInI sUcanAthI palAImAM padhArI sudharmAnA mAtA-pitAne samajAvI AjJA meLavI 6 varSanA sudharmAne dIkSA ApI, jJAna ApyuM, vidyAo ApI, ane samaya jatAM gyatA joI muMDArAmAM jaI badarI devIne ArAdhI muni sudhamane sUripada ApyuM, pitAnI pATe sthApI yazobhadrasUri evuM nAma ApyuM. yazobhadrasUrine paNa badarI devI siddha thaI hatI. mahesANAthI pATaNa ane kaItIrtha jatI relve lAInamAM maNuMdareDa sTezana che, tyAMthI mAIla dUra saMDera gAma che. A gAma paNa prAcIna che. jo ke te sAMDaragacchanuM utpatti sthAna nathI kintu tene sAMDaragaccha sAthe vizeSa saMbaMdha haze, ema lAge che. A jJAnavimalasUrie saM. 1749mAM saMDera gAmamAM ja mopAdhyAya zrIyazavijayajI mahArAjanI AjJA pramANe krioddhAra karI saMvegI mArga svIkAryo hato. (paTTAvalI samuccaya: bhA0 2, pR. 216) Page #590 -------------------------------------------------------------------------- ________________ cotrIzamuM] A vimalacaMdrasUri temaNe sUripada maLyuM tyArathI ja jAvAjIva sudhI 6 vigaIne tyAga karyuM hatuM ane mAtra 8 keLiyAne AhAra levAnI pratijJA karI hatI. A yazobhadrasUrine sUryadeve traNe lokane batAvanArI aMjanapikA tathA siddha maMtrovALI svarNAkSaranI pothI ApI ane temanA ziSya balibhadra munine paNa keTalIka vidyAo ApI pachI A0 yazabhadrasUrine 8 mahAsiddhio utpanna thaI mane yaMtro siddha thayA, ane gaganagAminI vidyA paNa siddha thaI. have teo hamezAM pAMca tIrthonI yAtrA karIne ja AhAra letA hatA. saDeranI pratiSThamAM dhAryA karatAM vadhAre mANase AvI javAthI thI khUchyuM, eTale sUrijIe vidyAnA baLathI pAlInA dhanarAja zeThanA gharethI ghI maMgAvI ApyuM. ahIM dhanarAja zeThane jANa thaI tyAre teNe paNa e ghInA paisA lIdhA nahIM. AcArya mahArAje AhaDamAM allaTa rAjAnA maMtrIe banAvelA derAsaramAM pratiSka karavI. eka divase ujajainamAM mahAkAlanA derAsaramAM dIvAnI tithI caMdara baLavA lAgyA, tene AcAryazrIe AiDamAM rahyA rahyA ja halAvI nAkhe. temaNe AhaDa, karaheDA, kavilANuM, sAMbhara ane bhesaramAM eka ja divase eka ja muhUrta pratiSThA karI hatI. kavilANamAM pANInI kheMca paDI te temaNe nakha vaDe vAsakSepa nAkhI, kUve pANIthI bharI dIdhe, jemAM ghaNA kALa sudhI pANI akhUTa rahyuM hatuM. temaNe AvA 5 kUvAmAM pANI utpanna karyuM hatuM. sUrimahArAja ekavAra saM. 7 lagabhagamAM AhaDanA bhadrazeThanA saMgha sAthe gujam, giranAra vagere tIrthonI yAtrA mATe cAlyA. vacamAM sA sAmasiMha cAvaDAe temane pATaNamAM ja rekI rAkhavA mATe potAnA mahelamAM belAvI kamADa vAsI pUrI dIdhA. astrArtha "huM jAo dastIthI nahi rahuM" ema rAjAne jaNAvI virAnA ghAthI laghurUpa banAvI AkAzamAge UDI saMghamAM jaI pahoMcyA ane pachI tarata ja AcAryazrIe rAjAne mANasa mekaDI dharmalAbha hA. A sAmaMtasiMha rAjAe ane mULarAja selaMkIe AcAryazrI pAse Page #591 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pa72 jaina paraMparAne ItihAsa [ prakaraNa jaI "ame A bhakti mATe karyuM hatuM, paNa avajJA thaI" ema kahI mAphI mAgI. ane pitAnuM AyuSya pUchayuM. gurumahArAje 6 mahinAnuM AyuSya jaNAvyuM ane dharmadhyAna karavA upadeza Apyo. rastAmAM saMghane pANInI kheMca paDI tyAre AcArya mahArAje vidyAnA baLathI sUkuM taLAva pANIthI bharI dIdhuM, saMghe zatruMjaya mahAtIrtha tathA giranAra tIrthanI yAtrA karI. A samaye eka cAra bhagavAna neminAthanAM AbhUSaNe laI AhaDa cAlyA gaye hate, guru mahArAje te ceranAM nAma, sthAna, nizAnI ApyAM ane jyAre zeThanA mANase tene pakaDI lAvyA tyAre gurumahArAje tene mukta karAvyo. sUri mahArAja saMgha sAthe AhaDa gayA. tyAMthI vihAra karI nADalAI padhAryA ane temaNe te comAsuM nADalAImAM karyuM. { } . A taraphathI pelA brAhmaNane chekare kezava jegI banI judI judI vidyAmAM pAraMgata thayuM hatuM. te paNa avAranavAra pratijJA pUrI karavA mATe prayatna karavA lAgyA : eka divase jogIe pitAnI jaTAnA be sApa banAvI sUrimahArAja para choDayA mahArAje muhapattinA be kakaDA karI be neLiyA banAvI sApane nasADI mUkyA. A camatkAra joIne jegI paNa nAsI gaye. jogIe eka sAdhvIjIne gAMDI banAvI dIdhI. saMghe gI pAse jaI sAdhvIjIne sArI karavA khUba khUba vinavaNI karI, paNa teNe mAnyuM nahi. eTale saMghe AcArya mahArAjanA kahevA pramANe eka pUtaLAnI AMgaLI kApI ke tarata ja jegInI AMgaLI kapAI nIce paDI. pachI zrAvakee kahyuM ke, jegI mahArAja ! jema A AMgaLI chedAI gaI tema tamArA mastakane paNa cheda thaze. jogIe A sAMbhaLI sAdhvIjIne sArI banAvI mokalI dIdhI. - jogIe eka divase cUraNa nAkhI jinapratimAone vimukha karI nAkhI. AcArya mahArAje te gIne besavAnA pATalA upara ja khIlI dIdhe. eTale jogIe mAphI mAgI jinapratimAone sammukha karI ane AcAryo tene chUTe karyo. Page #592 -------------------------------------------------------------------------- ________________ A vimalacaMdrasUri pa73 - jogIe rAjasabhAmAM vAda calAvyuM, A ja prasaMge jogIe maMtrabaLathI tapezvara mahAdevanuM maMdira AkAza mArgathI lAvI nADalAImAM sthApita karyuM che ane AcAryazrIe bha0 AdinAthanuM maMdira valabhI ke kheDabrahmAthI AkAzamArge lAvI sthApita karyuM che. A banne maMdire eka ja rAtamAM ahIM AvyAM che, ane savAra thatAM pahelAM sthapAyAM che, je Aje paNa vidyamAna che. A ghaTanA vi. saM. 996 thI 1010 sudhImAM banI che. aMte jogIe chele dAva mAMDyo, eTale ke chaLa karavAne vicAra karyo. nADalAImAM bhagavAna AdIzvaranA derAsaramAM baline vidhi cAlatuM hatuM, tyAre te gerakha sAdhu banI bhikSA mAgavA AvyuM. saMghe tene bhikSA ApI tyAre yazobhadrasUri jAgyA. gurujIe pitAnuM AyuSya 6 mahinAnuM che" ema jANa saMghane kahyuM ke, "AjathI cha mahine mAruM mRtyu che, mArA mAthAmAM je maNi che, te A jogI agnisaMskAra samaye utpAte UbhA karI maNi levA cAhaze, tame sAvadhAna raheje. te mAthAnA maNine mArI kareDamAMthI jude pADI daI mArA dehane saMskAra karajo. paNa tene maNi levA deze nahi." AcArya mahArAja chaThe mahine svarge gayA tyAre jogIe paNa maNi levA mATe pUrI takedArI rAkhI hatI, paNa zrAvakee guAjJA pramANe mAthAmAMne maNi jude pADyo ke zabda thaye, jene sAMbhaLatAM ja jegInuM hRdaya phATI gayuM ane te mRtyu pAme. AcArya mahArAjanuM agnisaMskAra sthAna zilA tarIke prasiddha che, jyAM ghaNu yAtrike AvI phUla caDAve che, tathA mAnatA mAne che. nADalAInuM A sthAna paracA pUraka manAya che. A AcAryane A0 zAMtisUri, A balibhadrasUri, khImaRSi vagere aneka ziSya tathA sumatisUri, kRSNabASi, A0 pUrNabhadrasUri vagere aneka praziSya thayA che. A balibhadrasUri : - teo saDeragacchanA A yazobhadrasUrinA mukhya ziSya hatA. Page #593 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pa74 jaina paraMparAne itihAsa [ prakaraNa A yazabhadrasUri pAlImAM padhAryA hatA tyAre eka divase sthaDila jatAM varasAda thaye eTale AcArya mahArAja sUrya maMdiramAM jaI 'UbhA. sUryadeve prasanna thaI temane maMtrathI ApI, jemAM sarva darzana, divyadRSTi, svarNasiddhi, rIsiddhi, nagarasthApanA, parakAyapraveza, AkAzagamana, ItyAdi aneka vidyAo hatI. AcArya mahArAje upAzraye jaI te pithI vAMcI pitAnA ziSya balibhamuni sAthe pAchI mekalI, paraMtu balibhadramunie rastAmAM ja tenAM pAnAM cerI lIdhAM ane pithI sUryadevane ApI. sAthe sAthe te carelAM pAnAM paNa kudaratI rIte ja gUma thaI gayAM, AthI balibhadramunie khasiyANuM paDI jaI sUryadeva pAse AvI, potAnI bhUla svIkArI vidyAnAM pAnAM mAgyAM, ane sUryadeve paNa "AcAryanA ja ziSya che" evA premathI balibhadramunine te pAnAM ApyAM. balibhadramunie eka divase lIMDIonuM senuM banAvyuM, ATha yazebhadrasUrie A vAta jANI tethI temane alaga rahevAnI AjJA karI ane cauhANuvaMzI zAlibhadrasUrine pitAnI pATe sthApyA. balibhadramuni parvatanI guphAomAM cAlyA gayA. ane AkarI tapasyA karavA lAgyA. ema karatAM temane aneka vidyAo siddha thaI A avasare soraThamAM " rAjAonuM rAjya hatuM. ItihAsa kahe che ke--vi. saM. 916 mAM rA'kheMgAra ane mULarAja solaMkI rAjyakALamAM rA" graharipu seraThanA rAjAo hatA. te lUMTaphATa, cerI, cAMciyApaNuM ane vyabhicArane mAge UtarI gayA hatA. teo samudra jatA vyApArI vahANene, temaja giranAra tIrtha tathA prabhAsapATaNa tIrthanA jena-zaiva yAtrike ne lUMTatA hatA. strIonI lAja letA hatA, jugAra ramatA hatA, dAru pItA hatA, ane zikAra khelatA hatA. ka. sa. A. zrI hemacaMdrasUrie 'dvayAzraya mahAkAvya mAM A rAjAonA pAzavI jIvanane vAstavika citAra Ape che. kacchane zava ane siMdhanA oNche tenA sAgarIte hatA. mULarAja solaMkIe seraTha para caDhAI karI, te pAzavI nItine aMta ANyo hate ane pachI zuM mAMhelikanA samaye AvI ja bhUlanA pariNAme rAnA Page #594 -------------------------------------------------------------------------- ________________ trIzamu) A vimalacaMdrasUri 575 satyavaMzane samULa nAza thaye hate. vikamanI dazamI sadInA uttara bhAgamAM soraThane rAjA rA'kheMgAra te ja kaTine rAjA hatA. te yAtrika saMgha zaktizAlI hoya te bauddhadhamIne svAMga sajIne paNa dharma saMgharSaNanA bAnA nIce yAtrikane rajADate hate. ekavAra eka jainasaMgha zatruMjaya tIrthanI yAtrA karIne junAgaDha AvyA. saMghapati dhanADhaya ane dharmapremI hatuM, tenI cekInI vyavasthA majabUta hatI. 'kheMgAra tene lUTI zake tema hatuM ja nahIM, eTale rA'e tenI pAsethI paisA paDAvavA mATe na ja peMtaro racyuM, ane junAgaDha Avela jaina saMghane kahyuM ke "tame bauddha thaze te ja giranAranI yAtrA karI zakazo. anyathA nahIM." A sAMbhaLI saMgha vimAsaNamAM paDI gaye paraMtu sAthosAtha saMghe e paNa nizcaya karI lIdhuM ke-"saMghe ahIMnI yAtrA karyA sivAya pAchA javuM nahIM, yAtrA karIne ja javuM." saMghane tyAM ema ne ema 12 varSo vItI gayAM. eka divase aMbikA devIe zrIsaMghane jaNAvyuM-ke A0 yazebhadrasUri ke vidyAdhArI balabhadra muni ahIM AvI pitAnI vidyAnA prabhAve A tIrthane pitAnuM banAve, te ja tame yAtrA karI zake tema che. saMghe khepiye melI patra lakhI ApI balibhadramunine ahIM padhAravA vinaMti karI. eTale balibhadramuni AkAzamAge junAgaDha AvyA. temaNe prathama rAjA pAse jaI nyAya mArge cAlavA upadeza Ape. rA'e kodhita thaI te munine tiraskAra karyo ane bauddhadharma svIkAravA jaNAvyuM. munijI aDadanA dANuM maMtrI rANI tarapha pheMkI tyAMthI cAlI nIkaLyA. rASTra taraphaDiyAM mArI, baLuM badhuM karatI nizreSTa thaI gaI rAjAe bauddhAcAryane bolAvI raNane ThIka karavA vinaMti karI paNa tenI kaMI kArI cAlI nahIM. rAjAe AkhA saMghane nAza karavA sainya taiyAra karyuM paNa maMtrI te daramiyAnamAM munijI pAse jaI pahoMcyA ane muninI ekIsAthe hajAra sainikone nAza Page #595 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 56 jaina paraMparAnA hitahAsa [ prakaraNa karavAnI ane ekIsAthe hajArA marelAone UbhA karavAnI adbhuta vidyA joI, te rA' pAse Avyo. rAne ThaMDA pADI A RSine prasanna karavAmAM ja lAbha che; ema samajAvI, mAphI mAgavAnI vyavasthA karI. rAjA taraphathI maMtrIe mAphI mAgI ane munijInA kahevA pramANe karavAthI rANI sAjI thaI gaI. tarata ja rA'kheMgAre paNa A tIrtha jainone pAchu sAMpyu ane zrIsa Mghe giranAranI yAtrA karI bha. neminAthanI pUjA karI. i. tyAra pachI alibhadramuni tyAMthI vihAra karI pAlI, nADAla thai hathuMDI (hastikuDI) padhAryAM, temaNe tyAM rahyA ja mevADanA rANA allaTanI benatithI AhaDa nagaramAM rANInA revatIdveSane zamAgye. AthI alaTa rAjAe munijIne AhaDa laI jaI mATe mahAtsava karyo ane ardhuM rAjya devA taiyArI karI paNa munijIe munidhama samajAvI rAjya levAnI nA kahI ane sAtheAsAtha jaNAvyuM ke- " jo tame karI zake to eka kAma kare ke A. zAlibhadrasUri mane ardho bhAga Ape. " da rAjA athlaTarAje A. zAlisUrine mahAtsavathI AhuDamAM padharAvyA. rAjAe temane vinaMti karI ke-- " alabhadramuni tamArA gurubhAI che, mATe temane gurupATanA ardhAM bhAga Ape. " A. zAlisUrie saumyatAthI uttara vALyo ke HH rAjan ! rAjA bhAIone bhAga ApatA nathI, leAkeA bhAI ene sarakhA bhAga Ape che. dharmAcAryAMmAM paNa rAjanIti pravarte che. eTale gurunA sarva hakaka paTTadharane ja maLe che." rAjAe A vAtane nyAyarUpe svIkArI lIdhI eTale have rAjAe pote ja alibhadramunine vAsudevasUri evuM nAma ApI AcAya padavI ApI ane temane navA zrAvake karI ApyA. ( vi. saM. 73 lagabhaga ) A vAsudevasUrie hatthaMDImAM jaI tyAMnA rATheADa rAjA vidagdharAjane upadeza ApI jainadhamI banAvyo, Page #596 -------------------------------------------------------------------------- ________________ trIsamuM] A vimalacaMdrasUri paha7 rAjAe paNa halyuDImAM vizALa jinacaitya banAvI temAM saM. 973 nA zuci mahinAmAM ukta sUrinA hAthe bhagavAna zrIhaSabhadevanI pratiSThA karAvI. tenI pUjA mATe ane AcAryazrInA jJAna bhaMDAra mATe khetI tathA vyApAra upara judA judA lAgAe nAkhI kAyamI dAnazAsana karI ApyuM. tyArabAda tenA putra rAjA mammaTarAje pitAnA dAnazAsanane kAyamI tarIke maMjura rAkhI, temAM vadhAre karI saM. 6nA mahA vadi 11 nA divase A vAsudevasUrine bIjuM dAnazAsana karI ApyuM. tenA putra dhavalarAje paNa A zAMtibhadranA upadezathI dAdAnA maMdirane jIrNoddhAra karI temAM vi. saM. 1053 mahA sudi 13 ravivAre puSya nakSatramAM navA AdinAtha bhagavAnanI pratiSThA karAvI ane kharaca mATe pIpaLiyA kUvAnI jamIna dAnamAM ApI. A maMdiranA navA mULanAyaka te nAhaka, jiMda, jasa, saMpUra, bhadra, nAga, ane picI vagere zrAvake tathA goThIoe svakarmanA kSaya mATe ane potapotAnI saMtatinA AtmakalyANa mATe nyAyapArjita dravyathI banAvyA hatA. A A vAsudevasUrinuM bIjuM nAma A kezavasUri che. temanAthI hathuMDIgaccha nIkaLe, jenuM saMskRta nAma hastikuDIgaccha che. handuDIgaccha (hastikuMDIgaccha) A vAsudevasUrithI haEURDIgacha nIkaLe tenI paraMparA traNa rIte maLe che. te A pramANe- (1) A0 vAsudevasUri-saM. 96 mAM vidyamAna (2) A0 zAlibhadrasUri-saM. 1053 mAM vidyamAna hatA. teo rUpALA, tejasvI, naiSThika brahmacArI, guNavAna ane vikhyAta kItivALA hatA. temane te samayanA ghaNu rAjAo mAnatA hatA. (zle. ra7 thI 3ra) (1) A vAsudeva (2) A0 pUrNacaMdra (3) A devasUri (surAcArya) (4) A0 balibhadrasUri. (1) A vAsudeva (2) A pUrNacaMdra (3) A vira (4) A0 deva (A0 sura) Page #597 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 578 jaina paraMparAne itihAsa [prakaraNa hathuMDIgacchanA zrAvake bAlI, sAdaDI, sAMDerAva, mevADa vageremAM cAlyA gayA che je Aje hathuMDiyA tarIke prasiddha che. khimaSi: citaDa pAse vaDagAmamAM behA nAmane ghI-telane vyApArI hatuM. te bahu garIba hatuM, tene eka divase Thesa vAgatAM paDI gaye ane kuMDalImAMthI ghI DhaLI gayuM. gAmavALAe tene madada karI ghI apAvyuM. te paNa Thesa vAgI paDI jatAM pharI vAra DhaLI gayuM eTale tene karmanI vicitratA para khUba ja vicAra AvyuM. te pachI te kaI eka divase gacchanA A0 yazobhadrasUri pAse jaI pahecce. temanA upadezathI jainadharmI banya-ane vairAgya thatAM jaina muni paNuM banyuM. behA munie gurunI AjJA laI avaMtI pAse dhAmaNaudra gAmanA taLAvanI pALa pAsenA jaMgalamAM jaI dhyAna jamAvyuM ane brAhmaNa chokarAonA mArakuTa vagere upasargo sahI kSamAdharma keLavyo. paNa tyAMnA adhiSThAyaka deve te chokarAone eTalA lehI vamatA karI mUkyA, ke temanA mAbApee AvI mAphI mAgI, bASinA caraNanuM pANI laI chAMTayuM, tyAre ja te chokarAo sArA thayA. pachI brAhma e e muninI sAme dravya mUkayuM, paNa munie lIdhuM nahIM; eTale lokee tene jIrNoddhAramAM lagAvyuM. A rIte meTA sahanazIla tathA tyAgI hovAnA kAraNe lekee behA sASinuM bIjuM nAma khimatrISa pADyuM. have temaNe vizeSata: nijana giriguphAomAM ja vasavATa rAkhe ane AkarI tapasyA tathA abhigraha zarU karyA. temane pahele abhigraha e hato ke "dhArA pati muMjane nAne bhAI siMdhula nAme che, tenI pAse rahenAre rAva kaccha nahele hiya, chUTA kezavALe hAya, udvigna manavALo hoya ane e sthitimAM e 21 pullA Ape te khImaSi pAraNuM kare 3 mahinA ane 8 divasanA upavAsa thayA pachI kudaratI rIte ja te abhigraha pUro thayo. rAva kaNe paNa potAnuM TUMkuM AyuSya jANuM khImajhaSi pAse dIkSA lIdhI, jenuM nAma kRSNa RSi pADyuM. teo 6 mahinAnuM cAritra pALI svarge gayA. bIje abhigraha e Page #598 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ceAtrIsamuM ] A vimalaca'drasUri 579 ---- " hatA ke-- siMdhulane hAthI madamAM AvI potAnI sUMDhavaDe pa lADavA vArAve te khImaRSi pAraNuM kare.' 5 mahinA ne 18 divase A abhigraha paNa pUrA thayA. vaLI evA abhigraha karyAM ke:* sAsu sAthe laDhelI vidhavA brAhmaNI be gAmanI vacamAM pUraNapeALI Ape te khimaSi paNa kare ' A abhigraha paNa ghaNA divase pachI pUrA thayA, ane devAe kusumavRSTi karI. ekavAra dhArAmAM madonmata sADha gALa vaheArAkhyA ane te gAmanA vyApArIe vadhelA gALanA paisAthI jinAlaya manAvI temAM bha. pArzvanAthanI pratiSThA karI, je ma Mdira guDapIDanA nAmathI prasiddha thayuM. ekavAra bhAdaravAmAM vAMdarAe AMbAnA rasa vaheArAvavI pAraNuM karAvyuM. ekavAra dhArA rAjyanA dareka hAthI gAMDA thaI gayA hatA, te khimaRSinuM caraNAdaka chAMTavAthI sAjA thaI gayA tethI rAjAe eka gurumadira manAvyuM ane temAM khimaRSinI caraNapAdukAnI sthApanA karI. dhanarAja zeThanA putra sarpadaMzathI marI gayA hatA. RSie pANI chAMTathAthI te jIvatA thayA, AthI zeThe saparivAra zrAvakanAM khAra tratAnA svIkAra karyAM. pachI RSijI citADamAM guru pAse vicaravA lAgyA. temaNe kula 84 abhigrahA lIdhA hatA, je dareka pUrNa thayA hatA. khimaRSinAM 30 varSe dIkSA, 7 varSa sudhI gurusevA, 53 varSo sudhI tapasyA tathA abhigrahagrahaNa, ane 90 varSanI uMmare svagamana thayela che. kRSNaRSiH te dhArAnagarInA yuvarAja si`dhulanA mAnItA rAvata hatA. teNe tapasvI khImaRSi pAse dIkSA lIdhI. A samaye AkAzamAMthI kusumavRSTi thaI hatI. gurumahArAje tenuM nAma kRSNaRSi rAkhyu. te cha mahinAnuM cAritra pALI svaMge gayA. A vIrasUrijI: A sUrijI mahApratApI maMtravAdI thayA che. temaNe utkRSTa Page #599 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jaina para parAnA itihAsa [ prakaraNa tyAga, tapa ane ujajavala cAritranA pratApe jaina zAsanane dIpAvyu hatuM. temanuM janmasthAna bhinnamAla nagara, temanA pitAnuM nAma zeTha zivanAga, mAtAnuM nAma pRgulatA ane temanuM peAtAnuM nAma vIrakumAra hatuM. A samaye bhinnamAlamAM ghUmarAjanA vaMzaja devarAja rAjya karatA hatA. 50 zeTha zivanAge dharaNendranI ArAdhanA karI hatI, jethI dharaNarAje temane varadAna ApyuM hatuM ke- "tuM game tevA jherI nAganuM jhera utArI zakIza." zivanAga zeDa nAgakulenAM viSane phka mArIne ke hAtha aDADIne utArI nAMkhatA hatA. zeThe maMtraracanA yukta stavana manAvyuM hatu, je dharaNeAragendra stotra rUpe prasiddhi pAmyuM, ane je smaraNa mAtrathI upadravane haratu hatu. zeTha zivanAga keTidhvaja karoDAnA AsAmI hatA. teNe potAnA putra vIrakumArane meTA vyavahArIAnI 7 kanyAo paraNAvI hatI. vIrakumAre pitAjInA badhA bhAra uThAvyo hatA, tyAM pitAnuM mRtyu thayuM. AthI vIrakumArane bahu ja AghAta thayA ane vairAgya pragaTyo. vIrakumAra tyArathI dareka pAMmAM sAcAmAM virAjamAna vIraprabhunAM darzona karavA javA lAgyA. ekavAra te tathA tenA sALe ane sAcAramAM mahAvIra prabhunAM darzana karavA gayA hatA. pAchA vaLatAM temane cAree gherI lIdhA, temAMthI sALA cArAnI STi khacAvIne bhAgI chUTayo, ane bhinnamAla paheAMcyA. tene vIrakumAranI mAtAe pUchyuM, vIrakumAra kayAM che ? sALAe hasatAM hasatAM kahyuM ke-- " emane tA cAreAe pakaDayA che ane mArI nAkhyA che." A sAMbhaLatAM ja putravatsala mAtAne atizaya AghAta pahoMcyA ane te mRtyu pAmI. thoDIvAra pachI cAroe puNyAyathI vIrakumArane mUkI dIdho, eTale te doDatA doDatA ghare AvyuM, tyAM mAtAne mRtyu pAmelI joI pUchyuM AvuM kema banyuM? vIrakumArane yathAsthita vastunu jJAna thayuM. eTale teNe potAnA sALAne ThapakA ApyA. bhalA Page #600 -------------------------------------------------------------------------- ________________ cetrIsamuM] A vimalacaMdrasUri 581 mANasa ! mazkarIne paNa hada hoya che. sALAne paNa AvI mazkarI mATe pArAvAra duHkha thayuM. vIrakumArane mAtAnA mRtyuthI dukha thayuM ane vairAgya pragaTayo. teNe pitAnI strIone ekeka kaTi dhana ApI bAkInuM dhana saMghabhakti ane jinacaityamAM vAparyuM, gRhasthavize ja parigrahane tyAga karI sAra jaI vIra prabhunI ArAdhanA zarU karI, aThThAInuM tapa karI pAraNuM karyuM ane 6 vigaIne tyAga karyo. pachI te tyAM pauSadhamAM rahetA ane prAsuka AhAra lete have, rAte nagaranI bahAra jaI kAyetsarga karatuM hatuM ane deva, manuSya ane tiryaMcanA upasargo sahana karate hato. te tyAM tIvra tapa tapatAM eka tIrtha samAna pavitratAnuM dhAma thaI paDyo. ekavAra saMdhyA samaye te nagara bahAra karyotsarga bhUmie jatuM hatuM, tyAM rastAmAM parama kalyANamUrti, cAritrane sAkSAt avatAra hoya evA 100 varSanI vayevRddha A vimalagaNuine AvatA joyA. teozrI mathurA nagarIthI AvatA hatA ane siddhagiri tarapha javAnA hatA. vIrakumAre mahArAjane namaskAra karyo. gurujIe dharmalAbha Apyo ane pUchyuMhe vatsa! atyAre akALe tuM kyAM jAya che? vIrakumAre kahyuM-ahIM nagara bahAra karyotsarga karavA jAuM chuM. gurujI belyA-ame tArA atithi chIe, tane aMgavidyAne AmnAya ApI aMta samaya sAdhavA zatruMjaya tIrtha para javAnA chIe. vIrakumAra beH -prabhu ApanI mArA para kRpA thaI vIrakumAre gurujIne upAzraya batAvyo ane rAtre gurujI pAse ja rahI khUba bhakti karI. gurujIe kahyuM ke-vatsa! tuM niSkapaTa bhAvathI aMgavidyA zIkha ke je zrutajJAnanA baLe tuM zAsanamAM prabhAvaka thaIza. varakumAra :-prabhe! gRhasthane siddhAMtanI vAcanA kema apAya? vaLI mane jJAna caDatuM nathI. Page #601 -------------------------------------------------------------------------- ________________ paTa2 jaina paraMparAne itihAsa [prakaraNa gurujI bolyA:-vatsa! huM te have parabhavane pathika chuM. tuM aMgavidyA zIkha, tane AvaDaze. huM tane tene artha samajAvuM. e pustaka tharAdanagaranA zrISabhadevajInA cityamAM zukanAzanA sthAnamAM che, tene laIne tuM vAMcaje, tane badhuM avazya AvaDaze. pachI vIrakumAre gurumahArAja pAse dIkSA lIdhI. gurujIe tyAM 3 divasa rahI graMthane AmnAya batAvyuM. A vimalagaNi tyAMthI vihAra karI vimalAcala tIrthamAM gayA ane bha0 rASabhadeva prabhune namI anazana svIkArI svarge padhAryA. vIramuni gurujInI AjJA mujaba tharAdanagara gayA. temaNe zrAvaka pAsethI pustaka meLavyuM ane gaNividyAnI sAthe aMgavighAne abhyAsa karyo. te tenA prabhAvathI ugra tapasvI ane mahAna zakitasaMpanna vidvAn thayA. vaLI puNyAge emane parivAra paNa thaye. ane vIragaNujIe ajJajanene pratibaMdha ApavAne niyama dhAraNa karyo. viragaNijI tyAMthI vihAra karI aNahilapura jatA hatA, vacamAM tharA gAma AvyuM. tyAM valahInAtha vyaMtaranuM moTuM sthAna hatuM je vyaMtaranuM bIjuM nAma virUpAkSa hatuM. A yakSa je kaI mANasa maMdiramAM sUe tene kodhathI mArI nAkhate hate. lekee vAryA chatAye vIragaNi e maMdiramAM ja rAta rahyA ane 3 hAthane kuMDa karI dedhyAna lagAvIne beThA. rAte virUpAnAthe vIragaNine DarAvavA bhayaMkara upadrave karyA, anukULa ane pratikULa ghaNuM ghaNuM upasargo karyA, paraMtu vIragaNijI merunI jema acala aDaga ane daDha rahyA. Akhare yakSe thAkI hArIne kahyuM ke meM Aja sudhI ghaNuM de ane mAnavane mAnabhaMga karyo che. tame ja eka evA pratApI sAdhupuruSa che ke mArAthI leza paNa DagyA nathI, DaryA nathI ane dhyAnamAM ja acaLa rahyA che. | mArA namaskArathI DakkarI (DAkora)nA bhImanAtha mahAdevanuM zivaliMga phATayuM che. tyAMnA rAjAnI vinaMtithI meM tene sAMdhI karI nAkhato ka kA hAtha lAyaka gaNio Page #602 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 583 cotrIsamuM] A vimalacaMdrasUri 583 ApyuM che, je Aja sudhI evuM ja pUjAya che. mahAbedhanagaramAM bauddha sAdhuone jItIne teonA 500 maThe teDI nAkhyA. mahAkAla te mArA bhayathI DarI khUNAmAM saMtAI gaye che. huM temanAthane jItavA ja hatA tyAM e brAhmaNanA veze AvI, mane vacanabaddha karI ahIM sthira rahevA vinavI gayuM che. "seminAthanI yAtrA tenI ja pUrNa kahevAya ke je ahIM mArA darzana karI jAya ane je kaMI tema na kare te tenI yAtrA adhUrI ja kahevAya." paraMtu e mahAbhAgI! tame zvetAMbara jainagurujI ja mane jItanArA maLyA. huM ApanA tapa, tyAga, cAritra, daizraddhA ane dhyAnanI ekAgratAthI prasanna thaye chuM. Apa mArI pAse kAMI paNa mAge. gurujIe mAgavAnI nA ja pADI. Akhare enA bahu ja AgrahathI kahyuM ke-"tuM jene abhayadAna Apa." virUpAnAthe kahyuM -bhagavAna ApanI vAta taddana vyAjabI che ane sAcI che paraMtu mAre parivAra mAne tema nathI, chatAMye ApanI AjJAthI huM e svIkAruM chuM ke A maMdiramAM kadI paNa jIvahiMsA nahi thAya." vIragaNijI belyA:-A vAta gUjarezvaranI samakSa nakkI thavI joIe ke e maryAdA vAva-rivAjA kAyama rahe. yakSe te kabUlyuM ane vacana ApyuM. vIragaNijI tyAMthI pATaNa padhAryA. gujarAtanA yuvarAja cAmuMDarAye gurujIne satkAra karyo ane yakSanI AjJA mujaba e maMdiramAM jIvahiMsA sarvathA baMdha thaze, ema kabUla karyuM ane tharAnA valahInAthanA maMdiramAM kadApi jIvahiMsA na thAya tevuM zAsana paNa karI ApyuM. yuvarAje gurujIne pharI eka vAra pATaNa belAvI padharAvyA hatA. A. vIragaNijIe paNa pATaNanI janatAne khUba upadeza Page #603 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 584 jaina paraMparAne ItihAsa [ prakaraNa Ape hatuM. tyAra pachI rAjagacchanA zrIvardhamAnasUrijIe temane pATaNamAM ja meTA utsavapUrvaka saMgha samakSa AcAryapadavI ApI hatI. tyAM valahInAtha yakSa anurAgathI A0 varasUrijInA vyAkhyAnamAM Avate ane bhaktithI vyAkhyAna sAMbhaLate hate. temaja kIDApriya hovAthI sulakSaNa manuSyanA dehamAM AvI pIDA upajAvyA sivAya kIDA karate hate. sUrijIe tene niSedha karatAM samajAvyuM ke-"tAre vineda badhA sahana nathI karI zakatA mATe have tuM A vineda na kara" gurunuM kahyuM yakSarAje mAnyuM. - yakSe eka divase gurujIne kahyuM ke-mane phaLa maLe ane Apane paNa lAbha thAya tevuM kArya batAve. sUrijIe pUchayuM-jinamaMdirethI zebhatA aSTApada parvata upara javAnI tArI zakti che? yakSarAja bolyA-gurujI ! tevI zakti te che, paraMtu tyAMnA vyaMtare evA baLavALA che ke huM teonuM teja jhIlI zakatA nathI. tema chatAM Apane tyAM padhAravuM ja hoya huM te tyAM Apane laI jaIne eka pahora rahI zakIza. te daramyAnamAM Ape tyAM darzana karI levAM joIe. AthI vadhAre tyAM raheze te pAchA nahIM AvI zake. ' sUrijIe kabUla karyuM ke ApaNe tyAM na paherathI vadhu nahIM rokAIe eTale yakSa baLadanuM rUpa laI tyAM hAjara thaye; sUrijI tenI upara caDI beThA, tyAre gurujIe mAthA upara vastra bAMdhI lIdhuM hatuM. sUrijI kSaNavAramAM ja aSTApadajInA maMdira pAse jaI UtaryA paraMtu AcAryazrIe devatAonA tejane sahana na karI zakavAthI daravAjA pAsenI pUtaLInI pAchaLa rahI mahAtIrthanAM darzana karyA, bharata cakavatI e varNa ane mApa anusAra banAvelI vIza tIrtha karanI mUrtione namaskAra karyA ane pachI tyAMnI nizAnI rUpe devatAoe caDhAvelA cekhAmAMthI pAMca-cha dANa laI lIdhA. sUrijI yAtrA mATe rAtanA pahelA pahere cAlyA hatA ane bIjA paheranI eka ghaDI jatAM upAzraye AvI gayA hatA. upAzraya daivI akSatanI sugaMdhathI sugaMdhita thaI gaye. muni Page #604 -------------------------------------------------------------------------- ________________ triIcakuM,] A vimalacaMdrasUri oe AnuM kAraNa pUchavAthI sUrijIe munione kahyuM ke aSTApada parvata paranA devAdhidevene vaMdana kare. pachI badhI vAta kahI ane tyAMthI lAvelA cekhA batAvyA. zrIsaMghane paNa A samAcAra maLyA, zrIsaMghe rAjAne paNa A zubha samAcAra pahoMcADayA. rAjA pote tyAM Avyo. sUrijIe temane aSTApada girirAja, tyAMnA maMdira ane mUrtionuM yathArtha varNana karavA sAthe tyAMthI lAvelA, devatAI cekhA batAvyA. "je cokhA 12 AgaLa lAMbA ane 1 AMgaLa jADA hatA." rAjAne paNa A adbhuta cekhA joI khAtarI thaI ke sUrijInuM kathana sAcuM che. pachI e cekhA upAzrayamAM rAkhavAmAM AvyA ane aSTApadanA pratibiMbanI jema pUjAvA lAgyA. musalamAnoe pATaNane bhaMga karyo tyAM sudhI A cekhA upAzrayamAM hatA. ekavAra gUrjarapati cAmuMDarAye pitAnA vIra nAmanA maMtrIne jaNAvyuM ke, mane puNyane vacanasiddha vIra guru ane vIra maMtrI maLyA che paraMtu duHkhanI vAta che ke rANIone garbhasAvane roga hovAthI rAjaputra nathI. maMtrIe tarata ja A vIrasUri pAse jaI A vRttAMta kahI saMbhaLAvyo, ane gurumahA rAja pAsethI maMtrale vAsakSepa laI jaI rANuonA mAthA para caDAvyuM. basa, tyAra pachI rAjA cAmuMDarAyane valabhasena, durlabha sena ane nAgarAja nAme putro thayA. anumAna che ke A ghaTanA vi. saM: 1040 thI 1050nI vacamAM cAmuMDarAyanA yuvarAjakALamAM banI haze. ekavAra A0 varasUrie Abu pAsenA uMbara gAmamAM padhArI tyAMnA paramAra rajapUta bhadrakumArane dIkSA ApI tene jenAgamane abhyAsa karAvya, kiyAruci gItArtha ane mahAna vidvAna banAvyuM. pitAne aMta samaya pAse AvyA tyAre zrutajJAnathI pitAnA AyuSyanI samApti jANuM, bhadramunine pitAnI pATe sthApI tenuM caMdrasUri evuM nAma rAkhI, anazana svIkArI yoga nidhathI saMvaramAM rahI svarge gamana karyuM. Page #605 -------------------------------------------------------------------------- ________________ - jaina paraMparAne itihAsa [ prakaraNa A0 varasUri saMbhavataH te samayanA yugapradhAna che temanAthI kaIyA aSTApada vagere zAkhAo nIkaLI che. che. A prabhAcaMdrasUri temane sattAsamaya A pramANe batAve che - - Ai vIra gaNine vi. saM. 938mAM janma, saM. 98vyAM dIkSA ane 991mAM svarga. vasuvahninidhau 938 janma, vrataM vyomavasugrahe 980 / indunandagrahevarSe 991 'vasAnamabhavat prbhoH|| 165 // (prabhAvaka caritra-vIrasuricaritra le. 165) have tatkAlIna aitihAsika ghaTanAone vicAra karIe te tene AcAryazrInI A saMvatavArI sAthe meLa khAte nathI. kemake A zlekamAM AcAryano samaya vi. saM. 98 thI 991 batAvyo che. sAthe sAthe A ja caritramAM bhinnamAlane rAja devarAja pATaNane rAjA cAmuMDa ane maMtrI vIranAM nAme paNa batAvyAM che. e paikIne jAlerane paramAra rAjA devarAja vikramanI agiyAramI sadImAM thayo che. pATaNanA rAjA cAmuMDarAyane rAjyakALa vi. saM. 1053 thI 1066 sudhIne che ane maMtrI vimalazAhanA pitA vIramaMtrIne samaya paNa saM. 1066 pahelAM paDe che. A sivAya pite tathA paTTadhara A0 caMdrasUrinI dIkSA, zAstrAdhyayana, gItArtha thavuM ane sUripada maLavuM; tenAM paNa varSo te joIenA? Ama A dareka bAbatene AcAryazrInI ukta sAlavArI sAthe meLa khAte nathI. AthI ema mAnavuM paDe che, ke A sAlavArImAM athavA tenA saMketa zabdonA arthamAM kaMIka pharaka haze. A lekamAM AcAryazrInA sUripadanI sAla batAvI nathI. eTale A0 varagaNinI saM. 980mAM dIkSA saM. 91mAM gaNipada saM. 1050 lagabhagamAM sUripada ane vi. saM. 1961mAM svarga; ema lAMbu AyuSya mAnI laIe te uparanI AMTIghUMTIne saraLa nikAla AvI jAya che ane aitihAsika ghaTanAone sumeLa banI rahe che. Page #606 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ceAtrIzamuM ] A vimalacadrasUri jo ke pATaNanA rAjA cAmuMDarAyanA sa. 1033nA vaDasamAnA tAmrapatrathI spaSTa che ke, teNe yuvarAja tarIke paNa dAna ApyuM che. (gujarAtanA aitihAsika lekhA bhA. 3, pR. 154-155) eTale ke tharAnA virUpAkSa ma MdiramAM jIvahiMsA khaMdha karavAnuM AjJApatra paNa teNe yuvarAja tarIke kaDhAvyuM hatuM paraMtu pachI te rAjA thayA eTale pAchaLanA lekhakAe A ghaTanAne rAjA tarIke varNavI che. je vastu saMbhavita ane khanavAjoga che. rANIonI roga zAMtivALI ghaTanA paNa cAmuMDarAyanA yuvarAjakALamAM anI che; kemake vallabhasena ane dru bhasena vi. sa. 1050 pahelAM janmyA hatA, mATe ja cAmuDarAye teone ceAgya uMmaranA thatAM sa. 1066mAM gAdIe besADavA hatA. eTale A vIrasUrinuM dIrghAyuSya mAnI sa. 1061mAM svarga gamana mAnavuM e tarkasaMgata khanI rahe che. A vIrasUrinI paTTAvalI judA judA sAdhanA vaDe A rIte taiyAra thAya che. (34) A0 vimalacaMdraNa vi. sa0 980mAM sva (35) A0 vIrasUri tee zAMta, tyAgI, vairAgI ane aDaga dhyAnI hatA. 57 (36) A0 cadrasUri:--te Abu pAsenA aSTAdezazatIdezanA araNI gAmanA paramArava'zI rAjakumAra hatA. temanu nAma bhadrakumAra hatuM. A vIrasUri uMbaraNImAM padhArI upAzrayamAM AvI UtaryA hatA paNa te sAMje smazAnamAM jaI AkhI rAta dhyAna karatA hatA. teo ekavAra sAMje masANamAM jatA hatA tyAre bhadrakumAre temane masANamAM jatA joI vinati karI ke, mahArAja ! A masANamAM bhayaMkara phADI khAnAra pazue che, ahIM Apa rAta raheA te ThIka nathI, kRpA karI A zaheramAM kAI sArA sthAnamAM padhAro. AcArya mahArAje bhadrika evA bhadrakumArane kahyuM: mahAnubhAva munione Dara hAtA nathI. muni te AvA nirjana sthAnamAM ja dhyAna kare che ane emAM ja AnaMda mAne che. bhadrakumAra A Page #607 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 48 jene paraMparAne ItihAsa praka7 sAMbhaLI temanA uttarathI prabhAvita thaI pitAnA sthAne cAlyA gaye. ghare jatAM tene jAMbunuM bheTazuM maLyuM. paNa te jAMbumAM kIDA paDayA hatA. rAjakumAre te kIDA joI vicAryuM ke, aho ! A phaLomAM kIDA che, rAte khAIe te temane nAza ja thAyane? AthI nakkI che ke, rAtribhUjana karavuM e ucita nathI. have teNe brAhmaNa paMDitane bolAvI pUchyuM ke, phaLamAM kIDA khAI jAya tene zuM prAyazcitta Ave? zAstrIjIe javAba vALyo ke, "sonAnA evA ja kIDA banAvI brAhmaNane dAnamAM apAya te ja te pApanI zuddhi thAya." rAjakumArane A uttarathI saMtoSa thaye nahi. tene vicAra thaye ke, "senAnA kIDA banAvI je brAhmaNone dAna karIe, tee tene paNa vinAza karavAnA ja che, ene deSa kene lAge? e rIte te pApanI paraMparA vadhatI ja javAnI. eTale e rIte te pApazuddhi thaI na zake, mATe zAstrIjIe batAveluM prAyazcitta buddhigamya bane tema nathI." - sajakumAre bIje divase savAre upAzrayamAM jaI A0 vIrasUrine e ja prazna pUcho. * AcArya mahArAje tene khulAso karyo ke-bhadra ! sarvatra sthAvara ane trasa jIve rahelA che. jemAM pRthvI, pANi, agni, vAyu, vanaspati, beIdriya, teIdriya, caidriya, paMcendriya, jaLacara thalacara khecara, mAchalAM, gAya, caklA, tiryaMca, nArakI, deva ane manuSyane samAveza thAya che. A vanaspati sthAvarakAya che. temAM ghaNuM ja rahelA che. temAM mULa phaLa, vageremAM ghaNA ja janme che ane mare che. A rate jIve rahelA che te darekanuM yathAzakti rakSaNa karavuM joIe. vivekI rAjakumAra ! dayA e ja dharma che. te vicAra karIza te tane A vAta barAbara samajAze. bhadrakumAra A uttara sAMbhaLI pratibaMdha pAye ane teNe saMsArano tyAga karI potAnA kalyANa mATe dIkSAne svIkAra karyo. A0 vIrasUrie tene dIkSA ApI pitAne ziSya bhadramuni banAvyA ane aMta samaye tene AcArya Page #608 -------------------------------------------------------------------------- ________________ trIza] A vimalacaMdrasUri 589 pada ApI caMdrasUri evuM nAma rAkhI pitAnI pATe sthApita karyA. A caMdrasUri paNa guru jevA ja tejasvI thayA. ' (37) yazedevasUri-temaNe vi. saM. 1176mAM "piMDavizuddhi" prakaraNanI vRtti banAvI jenuM vaDagacchanA kRtahemaniSa pUjya A0 municaMdrasUrie saMzodhana karyuM hatuM ane tenA AdhAre ja vi. saM. 1295mAM caMdragacchanA A0 zrIprabhasUri ziSya AcArya mANikyaprabhasUri ziSya A udayasiMhe piMDavizuddhidIpikA banAvI che. (38) pAWdevagaNi -teo moTe bhAge dvijapA devagaNi tarIke vikhyAta che. temaNe "upasarga stutravRtti, padmAvatyaSTaka, ane saM. 1203mAM tenI vRtti" banAvela che. jaina rAjAo rAjA allaTarAja citeDanI gAdIe khumANa (trIjA) pachI bhatRbhaTa (bIjo) rAjA thaye. tenI rANI mahAlakSmI rAThoDa vaMzanI kanyA hatI. mahAlakSamI rANIe alaTarAjane janma Apyo, jenAM ala, allu, Alu, allaTa ane rAvaLa vagere nAme che, citoDanA zizadIA rAjAomAM bApA rAvaLa ane zaktikumAranA vacalA gALAmAM allaTa e pratibhAzALI rAjA thaye che. "ToDa rAjasthAnamAM tene saMvata 22 Ape che ane zilAlekhomAM tene saMvata 1010 maLe che. eTale ke vi. saM. 922 thI 1010 tene sattAsamaya che. teNe citeDanI gAdI sArI rIte dIpAvI hatI. sImADAnA sajAo sAthe tene mIThe saMbaMdha hate. AhaDa pAsene pradeza mevADanuM sauMdarya dhAma che. rAjA allaTa vi. saM. 1008 thI te AhaDamAM ja vadhu rahetuM hatuM, tethI AhaDane pATanagara tarIke pharIvAra lAbha maLyo ane rAjA allaTarAjanA vaMzaje AhaDIA evA nAmathI paNa vikhyAta thayA. saMbhava che ke muMjarAje AhaDa para hale karyo tyAra pachI tenA vaMzajoe citeDane kAyamI pATanagara Page #609 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 90 jaina paraparAnA itihAsa [ prakaraNa banAvyu haze. allaTarAja jainadhamI rAjA hatA. tene pahela vahelA upakAra A. alibhadrasUrithI thayA haze. AcAya alibhadrajI munipaNAmAM haDyuMDImAM padhAryAM ane temaNe tyAM rahyA rahyA ja alaTarAjanI rANIne revatIdoSa zamAvyo. pariNAme alaTarAje alibhadra munine vAMdyA, temanI pAsethI jainamuninA mArga sAMbhaLyo; temane AcAya anAvyA, temane zrAvake banAvI ApyA ane haththuDImAM rAjA vidagdharAjane paNa temanI sevA karavA sUcavyuM. A A ghaTanA vi. sa. 973 pahelAM manI che. pachI te alaTarAje khIjA vidvAna jainAcAyAne paNa peAtAnI rAjasabhAmAM padharAvI khUba sanmAnyA che. te AcArya nannasUri ( na MdasUri)ne guru tarIke mAnatA hatA, tenI sabhAmAM AcArya mallavAdInA vaDIla gurubhAI A jinayaraze pramANu graMthanuM vyAkhyAna karyuM hatuM. AcArya vimalacaMdra ane A. jayasiMhasUrine paNa teNe vaMdana karyu che. allaTarAjanI talapATakanI rAjasabhAmAM rAjagacchanA pradyumnasUrie diga'barAcAryane chatI potAnA ziSya khanAvyA hatA, jenI yAdagIrImAM citADanA killAmAM jaina vijayasta'bha banyA che. temanA paTTadhara A. abhayadevasUri pratye rAjA paNa bahu ja pUjyabhAva dharAvatA hatA, hUNa rAjAnI putrI harIyadevI allaTarAjanI rANI hatI. teNIe hapura vasAvyuM che. tyAMthI majijhamA zAkhAmAMthI harSa purIya gaccha nIkaLyA che. ajamerathI 12 mAIla dUra hAMsoTa nAme gAma che. e ja A hapura che. A * tala trADA, talapATaka, talaTTI, taLeTI, e maLatAM nAmeA che. paMjAbamAM dRsamrATa tAramANunI rAjadhAnI patikA hatI. patikAnAM khInAM nAmeA talavADa!, cacapura ane cAcara batAvyAM che. (jue pR. 441) eTale talavADA e paryaMtikAnu` upanagara ke pADA hoya ema sa`bhave che. Aja rIte citeDagaDhanI taLeTIne bhAga paNa talapATaka tarIke oLakhAtA hAya ema anumAna thAya che. caudamI sadInA . vinayaprabha tImALAmAM talavADAmAM bha. zAMtinAthanuM derAsara batAve che. A sthAna pazu mevADanuM talavADA hAya ema sabhave che. ' Page #610 -------------------------------------------------------------------------- ________________ cetrIsamuM] A vimalacaMdraSTi 591 uparathI e paNa puravAra thAya che ke sApAdalakSa (savAlaka) dezamAM paNa mevADanA rAjAonI hakumata haze. teNe AhaDamAM bha0 pArzvanAthanuM derAsara banAvI temAM A0 thazebhadrasUrinA hAthe pratiSThA karAvI hatI. ekaMdare allaTarAja te jena rAjA thaye che. : kaImarAja kamarAja te tribhuvanagiri (tahanagaDha)ne rAjA hate. teNe rAjagacchanA A abhayadevasUri pAse dIkSA lIdhI ane te A0 dhanezvarasUri tarIke prasiddha thayela che. A AcAryane tribhuvanagirine rAjA, mALavAne muMja rAjA vagere guru tarIke mAnatA hatA, tethI temane gaccha jagatamAM rAjagacha tarIke vadhu prasiddhi pAmyuM hatuM jenI ghaNuM zAkhAo nIkaLI che. (jue pR. 508) yAdavavaMzI kumArapAla vi. saM. 1210mAM tahanagaDhane rAjA hatuM, te A jinadattasUrinA upadezathI jaina banyuM hatuM. tene saM. 12paramAM mahamada ghorIe harAvyuM hatuM. kumArapAlanA vaMzaja arjunapAle saM. 1405mAM karelI vasAvyuM che. karelI zahera jaina vetAmbara mahAvIrajI tIrthanI pAse che. tyAMthI IzAnamAM 24 mAIla dUra tahanagaDha che, te ja A tribhuvanagiri che. : - (prabhAvacaritra prazasti, pArzvanAthacaritra prazasti, bhAratIyavidyA bhA. 2-aM. 1) sapAdalakSane rAjA sapAdalakSagopAlatribhuvanagiryAdidezagopAlAn / yazcaturadhikAzItyA vAdajaye raJjayAmosa // 27-28 // rAjagachanA A pradyumnasUrie savAlaka ane tahanagaDha vagere rAjasabhAomAM 84 vAde jItI tyAMnA rAjAo upara potAne prabhAva paDayo hate. (rAjagacchanA A0 mANekacaMdrasUrikRta-pAzvanAthacaritra prazasti) Page #611 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 592 jaina paraMparAne ItihAsa A prabhAcaMdrasUri lakhe che ke--"vikramanI agiyAramI sadInA pUrvArdhamAM sapAdalakSa dezanA kaccepura (kurA) nagaramAM allane putra bhuvanapAla rAjA hate." (prabhAvakacaritra, abhayadevasUriprabaMdha) AthI anumAna thAya che ke-citeDanA rAjA allaTanI ahIM sudhI hakumata haze ane tene putra bhuvanapAla ahIMne sUbo haze. athavA kurAne rAjA apAye heIne tenI gAdIe sagotrI bhuvanapAla AvyuM haze athavA kurAnA rAjAnuM nAma paNa alla haze ane tene bhuvanapAla nAme putra haze. zizadiA vaMzanI aneka zAkhAo hatI, temAM saMbhavataH kacerAnA rAjavaMzane paNa samAveza thAya che. eTale citeDane rAvalavaMza ane kacerIne rAjavaMza ekatrI che ane ema ja hoya te allaTarAjane putra bhuvanapAla kurAnI gAdIe Ave te e paNa banavAjoga che. AmAM eka vAta cokkasa che ke-bhuvanapAla pahelAne kurAne rAjA alla A0 pradyumnasUrine bhakta hate. rAjA mihirabheja : kanojanA paDihAravaMzI nAgAvaleka, mihirabheja ane karka vagere rAjAo jainAcAryanA upAsaka hatA. (juo: pR. 536-pa39) hajjuDiyA raTheDanI rAjAvALI 1. rAjA harivarmA-te rAThoDa vaMzane hatuM ane haravuMDamAM rAjya karatA hatA. te samaye hathuMDI, bAlI vagere nAnI geDavADane pradeza mevADa sAthe joDAyela hate. pachI kAlakrame te tenAthI chUTe paDI mAravADa sAthe joDAI gayela che. golavADathI mevADamAM javAnA je je pahADI rastAo che te te dareka praveza sthAne para jaina tIrtho sthapAyAM che, je Aje paNa vidyamAna che. Aje kahanduDInagara vidyamAna nathI kintu tenAthI 1 keSa dUra *handuDI-handuDInagara, haEURDIga ke rAjA dhavalarAje banAvela bhagavAna AdinAthanuM derAsara Aje vidyamAna nathI. Aje te nagarathI 1 Page #612 -------------------------------------------------------------------------- ________________ trIzamuM ]. A vimalacaMdrasUri pa7 sevADI pAse rAtA mahAvIranuM tIthI vidyamAna che. rAjA harivarmA vikamanI AThamI sadIne rAjA che. tene ci nAmanI rANI hatI. (2) vidagdharAja-rAjA harivarmA pachI tene putra vidagdharAja haEURDInI gAdIe AvyA. te mevADanA rAjA allaTane mitra hatuM, alaTarAjanA kahevAthI teNe A vAsudevasUrine keza dUra rAtA mahAvIranuM tIrtha che. haEURDIne rAjyavaMza tyAM hathuMDiyA rAThoDa kahevAya che ane hinduDI ga7nA zrAvake bAlo, sAdaDI, sAMDerAva, mevADA vagere sthAne patharAI gayA che, te paNa halyuDiyA tarIke prasiddha che. rAtA mahAvIra-handuDIthI 1 keza ane vijApurathI 1 keza dUra rAtA mahAvIranuM tIrtha che; 24 daherIvALuM maMdira che, ro hAtha UMcI lAla raMganI bha0 mahAvIrasvAmInI pratimA che. A tIrtha vikramanI teramI sadImAM banyuM che, ema zilAlekhonA AdhAre samajI zakAya che. ahIM halDIgachanA AcAryanI pratimA paNa virAjamAna che. A tIrthane chello jIrNoddhAra vi. saM. 2005 mAgazara zudi 10nA divase vijApura AdinA zrI saMghe karAvela che. A vijayavallabhasUrie te ja divase ahIM bIjI pratimAonI pratiSThA paNa karAvI che. (A. sUrAcAryata prazasti-zilAlekha, jinavijayajIne zilAlekha saMgraha bhA. 2, kAlAvaNyasamayakRta rAsa) sevADI-sevADInuM saMskRta nAma zamIpATI che. ahIMnA zilAlekhe bele che ke zamIpATI e nADolanA yuvarAjenuM bhaktinagara (bhagavaTAnuM cAma) hatuM. nADelamAM anukrame cauhANa aNahila, jiMda, akSarAja (vi. sa. 1167 thI 1180), kaTukarAja (vi. saM. 1231 sudhI) ane jayaMtasiMha rAjAo thayA che. kaTukarAja jainadhamI rAjA hatA. sevADImAM bha. mahAvIrasvAmInuM bAvana-derIvALuM bhavya derAsara hatuM. adharAjanA senApati yazavIre ahIM saM. 1172mAM bha0 zAMtinAthajInuM derAsara banAvyuM hatuM. ane yuvarAja kaTukarAje tenI pUjA mATe kharace bAMdhI Apyo hato. ahIM zrAvakanAM 200 ghare che, 2 dharmazALA che, upAzraya che, 2 bhavya derAsara che. bha. mahAvIrasvAmInuM derAsara bAramI sadImAM banyuM che. temAM bha. mahAvIrasvAmInI lA hAtha UMcI bhavya pratimA virAjamAna che. bIjuM derAsara bha0 vAsupUjya svAmInuM che. maMdiranI pAsenI derImAM 2gautamasvAmI vagerenI mUrtio che. sAMDaragacchanA A guNaratnasUrinI pratimA paNa ahIM vidyamAna che. Page #613 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 54 jaina paraMparAne ItihAsa [ prakaraNa hahyuMDImAM padharAvyA, temanA upadezathI jainadharma svIkAryo ane bhagavAna zrI AdinAthanuM vizALa jinacaitya baMdhAvI tenA nirvAha mATe yogya baMdebasta karyo hate. - vidagdharAje prathama pitAnA vajana pramANe senuM tenI tulAdAna karyuM. tenA 3 bhAga pADI 2 bhAga prabhune ane 1 bhAga gurune samarpita karyo. tyAra pachI teNe potAnA rAjyanA nAnA moTA dara gAmanAM lekene lAvI tenI sanmukha sUrya caMdra tape tyAM sudhInuM dAnazAsana karI ApyuM te A pramANe - kraya-vikayamAM dara 20 peThe rU 1, gADI bharAya ane cAle ke daragADI dITha rUA. 1, telanA ghANAmAMthI ghaDA dITha karthaka-1, taMbolIe dara 12 bIDIe 1 bIDuM, dareka jugArIe 1 pAI sutAre pATaDA dITha + + kheDUte pheMTe pheMTe ghauM ane java ADhaka-1, ghI tela vageremAM kuDalA dITha, pachI pAMca, bhAra dITha vIzepaka 1, e rIte rAjyazAsananI jema dharmAdA kara Ape. saM. 73. - A0 vAsudevasUri A AvakanA 3 bhAga karI 2 bhAga derAsaramAM apAvatA hatA ane 1 bhAga pate vighAdhana tarIke rAkhatA hatA. . (3) mammaTarAja-vidagdharAja pachI tene putra mammaTarAja rAjA thaye. teNe rAjA thayA pachI A vAsudevasUrinI pUjA karIne bIjuM zAsana lakhI ApyuM. te A pramANe :che. mArA pitAjI rAjA vidagdharAje dAnazAsana lakhI ApyuM che. tenuM dareke barAbara pAlana karavuM. vizeSamAM-kapAsa, kAMsa, kesara, maMjiSTha vagere kariyANuM vecatAM bhAra dITha pala 10, ghauM, maga, java, mIThuM, rALa vageremAM droNa dITha mANuM na ApavuM. rAjA rAjyakuTuMba ane prajAe devadravya ane gurudravyanI rakSA karavI, dharmAdA dravyanuM bhakSaNa ke upekSA karavAmAM pApa che. devadravya ane gurudravyanuM bhakSaNa ke upekSA karavAmAM vadhu pApa che. saM96 mahA vadi 11. mammaTarAjanA rAjyakALamAM A sarvadevasUri ahIM padhAryA hatA. temanA upadezathI saM.988mAM halyuDInA rAva jagamAle potAnA Page #614 -------------------------------------------------------------------------- ________________ trIzamuM] A vimalacaMdrasUri 595 parivAra sAthe jaina banI e savAla saMghamAM praveza karyo hate. teonuM jhAmaDe gatra thayuM. (4) dhavalarAja-mammaTarAjane putra dhavalarAja hajuM DIne rAjA thaye. te bahu baLavAna hatuM. mALavAnA muMjarAje mevADamAM jaI ADa teDyuM tyAre A dhavalarAje mevADanA rAjA zAlivAhana ke jenuM bIjuM nAma khumANa the saMbhave che tene tathA gujarAtanA selaMkI rAjAne zaraNuM ApyuM hatuM. teNe cAhANa vigraharAjanA bhAI durlabharAja ane vigraharAjanA putra mahendranA kissAmAM mahendrane madada karI rAjya apAvyuM hatuM ane mahAbalavAna mULarAjathI DaratA vaDhavANanA rAjA dharaNuvarAhane zaraNa ApyuM hatuM. A pramANe dhavalarAjanuM zaraNa aneka rAjAoe svIkAryuM hatuM. (le. 9 thI 18). A jaina rAjA hatuM. teNe A zAMtisUrinA upadezathI pitAnA dAdA rAjA vidagdharAje karAvela bhagavAna AdinAthanA maMdirane jIrNoddhAra karI vizAla jinAlaya banAvyuM ane temAM saM. 1053 mAThA zudi 13 dine A0 zAMtisUrinA hAthe halyuDInA gaThI tathA zrAvake e nyAyapArjita dravyathI banAvela bhagavAna AdinAthanI pratimAnI pratiSThA karAvI, vijAdaMDa caDhAvyo, ane tenA nirvAha mATe piMpaLIyAkUvAnI pheMTavALI jamIna samarpita karI hatI. (5) bAlaprasAda-te dhavalarAjane nItivALe putra hatuM. dhavalarAje meTI umara thatAM pitAnA hAthe ja pitAnA putra bAlaprasAdane halyuDInI gAdIe besADyo hate. te paNa jainadhamI hate. eka ullekha e maLe che ke, saM. 1208mAM hinduDInA rAjAe aMcaLagacchanA A0 jayasiMhasUrinA upadezathI bha0 mahAvIrasvAmInuM maMdira banAvyuM hatuM. (gujarAtanA atihAsika lekho bhA. 3 pR. 240) (ajameranA saMgrahasthAnamAM surakSita hathuMDIne zilAlekha) Page #615 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 596 jaina paraMparAne ItihAsa [ prakaraNa zrAvastIno jema rAjavaMza zrAvastI e prAcIna meTI nagarI ane tIrthabhUmi che. ahIM bhagavAna saMbhavanAthane cyavana, janma, dIkSA ane kevaLajJAna e cAra puNyaprasaMge banyA che, pAMcase cerenA pratibodhaka svayaMsaMbuddha kapila maharSi ahIM thayA che ane siddhi pAmyA che, pratibhAdhArI rAjakumAra bhadra aNagArane rAjapuruSa taraphathI upasarga thatAM ahIM temanAM kevaLajJAna ane mekSa thayAM che, A ajitasenanA ziSya kSullaka munine nATakamAM eka sUktathI ahIM ja pratibadha thaye hate, aMdhakAcArya paNa ahIM thayA che, bhagavAna zrI mahAvIrasvAmIe ahIM eka mAsuM karela che, bhagavAna kuEya udyAnamAM ane kezakumAra siMduka udyAnamAM samesaryA hatA tyAre gaNadhara kezIkumAra ane gaNadhara IndrabhUti gautamasvAmIne saMvAda, zaMkAnirasana ane ekameLa ahIM thayAM che, bhagavAna mahAvIranA zrAvake zaMkhapuSkalI ane TUMka kuMbhAra ahIMnA vatanI hatA, bhagavAnane ziSya jamAlI nidbhava banI ahIM AvyuM tyAre TaMka zrAvake bhagavAnanI putrI sAthvI priyadarzanane oDhavAnAM kapaDAMne eka bhAga saLagAvI pratibaMdha pamADI bhagavAnanA mArge vALI hatI, ane teNInI pAchaLa bIjI sAdhvIo ane sAdhuo paNa sanmArge AvyA hatA. A rite zrAvastI aneka aitihAsika ghaTanAonuM saMgama sthAna che. vikramanI pAMcamI sadInuM zrAvastInuM varNana maLe che keahIM prasenajita rAjA che, ahIM jene sAthe zAstrArtha thaye che, zAstrArthanA sthAne UMce buddhavihAra che. tenI pAse nAnakaDuM jenaderAsara che, tenI upara buddhavihAranI chAyA paDe che eTale te chAyAgata" nAmathI oLakhAya che. pUjArI AvI tenI roja pUjA kare che. vaLI, madhyadezamAM 96 pAkhaMDe phelAya che, je Alekane mAne che, paralekane mAne che tenA sAdhuo bhikSA le che. yatio dharmazALAmAM Utare che. teonI dharmazALAo mArgamAM hoya che, tyAM AvanAra musApharone khAvAnuM paNa ApavAmAM Ave che vagere. (cinAI bhikSuka phAhiyAnanuM bhArata pravAsanuM varNana) Page #616 -------------------------------------------------------------------------- ________________ trIzamuM) A vimalacaMdrasUri 597 vikramanI sAtamI sadInuM varNana maLe che ke-tyAre zrAvastI ujajaDa hAlatamAM hatuM. A sthAna "jetavana menesTrI" tarIke sUcita che. (cinAI yAtrI hyu-ena-saMganuM vivaraNa) tyAra pachI ahIM pharIvAra (caMdravatI) nagara vasyuM che ane aneka jaina munio ahIM padhAryA che. vikramanI caudamI sadInuM varNana maLe che ke zrAvastI nagarI Aje maheka nAmathI prasiddha che. gADha jaMgalamAM bhagavAna saMbhavanAthanuM aneka derIothI zobhatuM gaganacuMbI jinAlaya che. pAse ja lAla azokanuM jhADa che, cAre bAju pharate kille che, maNibhadra yakSanuM camatkArI sthAna che. alAuddInanA subAe AvI A tIrtha maMdira ane jinAlayane nAza karyo che. ahIM meLo bharAya che te divase darasAla eka citto ahIM AvI bese che ane Arati UtaryA pachI pitAne sthAne cAlyA jAya che, paNa te keIne bhaya pamADatuM nathI. A pradezamAM DAMgaranI eTalI jAte thAya che ke tene ekeka dANe laI ekaThuM karIe te eka ghaDe bharAI jAya. (A jinaprabhasUrikRta "tIrthakalpa") kavivara saubhAgyavijayajI lakhe che ke zrAvastI nagarIne sthAne Aje eka gAmaDuM che, cAre bAju gADha jaMgala che. ahIM jinAlayamAM jinapratimA ane pagalAM pUjAya che. pAlaka pApInA pApe A daMDakadeza baLI gaye che. Aje A pradezamAM kaDu ane kariyAnuM vadhu pramANamAM utpanna thAya che. (tIrthamALA) - I. sa. 1875 thI 1885 sudhI sarakAre ahIM chUTuM chUTuM khodakAma karAvyuM che. tenA AdhAre De. ho vagere prakAza pADe che ke-ahIM selanAtha (saMbhavanAtha) bhagavAnanA derAsaranuM khaMDera che, tenuM cagAna 60 phUTa lAMbu 50 phUTa pahoLuM che, jemAM prAcIna * zrAvastImAM agiyAramI zatAbdI sudhI jena rAjAo hatA. Page #617 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 598 jaina paraMparAne itihAsa [prakaraNa ketarakAma che, pAse nAnA nAnA oraDAo che, cegAnamAM javA mATe pagathiyAM che, maMdirane keTaleka bhAga Ubhele che, ghUmaTa paNa dekhAya che. ahIM dANumAMthI 3 jinapratimAo ane 2 zilAlekhe maLyA che, je vikamanI bAramI sadInA che, je Aje lakhanaunA myujhiyamamAM surakSita che. amuka mUrtionI cAre bAjue parikara che, parikaramAM 23 tIrthakaronI mUrtio paNa che, nIce gAdImAM dharmacakra ane siMha che, jemAM 2 pratimAo IsvIsana pahelAMnI che. bhagavAna RSabhadevanI pratimAnI zilpakaLA khUba AkarSaka che. (jarnala opha dhI royala eziyATika sosAyaTI. I. sa. 1908) De. kaniMgahAma lakhe che ke -madhyakALamAM zrAvastInuM nAma caMdrikApurI" hatuM. (Aeilejikala sarve oNpha IDiA, . 11 muM) Aje A sthAna saheTa-maheTa (SAHET-MAHET) ke "seTa-meTanA killA tarIke prasiddha che, je balarAmapurathI 6 keza dUra ghIca jhADImAM che. je sthAna adhyA ane phaijhAbAdanI uttare nepAla rAjyanI dakSiNe, baharAyAmanI pUrve ane geMDAnI pazcime che. asalamAM Aja zrAvastI nagarI che. (jaina satyaprakAza, kaTa 76, pR. 278 thI 282) vikamanI dazamI sadInA uttarArdhamAM ahIMne rAjavaMza jenadhamI hatuM, jenI rAjAvalI nIce pramANe maLe che 1. mahArAjA mayUradhvaja I. sa. 900. A sUryavaMzI rAjA hate. 2. mahArAjA haMsadevaja. I. sa. 925, 3. mahArAjA maka2vaja. I. sa. 950. A rAjAnuM bIjuM nAma zrIcaMdra maLe che. te asalamAM badrInArAyaNanI pahADIomAM rahela rAjanagarane rAjA hatuM, teNe zrAvastIne pharI vasAvI tenuM Page #618 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ceAtrIzamuM ] A vimalacadrarrAra pura caMdrAvatI nAma rAkhyuM hatuM. A zrIcaMdna pachI ghaNe kALe kanAjamAM somavaMzI rAjA caMdradeva thayeA che, je A zrIcaMdrathI bhinna rAjA che. 4. mahArAjA sudhAnavaja. I. sa. 75. 5. mahArAjA suhiladevaja-I. sa. 1000, jenAM bIjAM nAme suharidhvaja ane suhRdhvaja paNa maLe che. DaoN. kaniMgahAma lakhe che ke- suhiladhvaja rAjA mahamada gIjhanavIneA samakAlIna hatA ane sakhAra masAudane zatru hatA. (ArkiyoleAjikala sarve Apha IMDiyA, veA. 11 mu) mI. beneTa lakhe che ke- A rAjAonuM kuTuMba jaita hatuM. (W. C. Benett. Note Connected with ---- Sahet-Mahet Indian Antiquary Vol. 2. P. 12. 13) Do. kuhurara lakhe che ke-rAjA suhiladhvaja e zrAvastInA jaina rAjAomAMnA chellA rAjA hatA. teNe gAMDAthI agnikANamAM rahela narAlagaMja khAtenI aitihAsika laDAImAM saiyada sAlAragajane harAvI mArI nAkhyA hatA. tenA 40 varSoM vItI gayA bAda te jaina rAjava zanA nAza thayA che ane tyAra khAda gheADA samaye zrAvastInagarI nAza pAmI che. pachI e sthAnanuM nAma saheTa-maheTa paDyuM che. ( avadha gejheTIara, veA. 2, pR. 308; va. 3, pR. 283-284) A rAjavaMzamAMthI DomA-rAjavaMzanA udaya thayA che, je gorakhapuranI rAtapI nadI upara DomanagaDhanA rAjavaMza che, e vaMzanA rAjA ugrasene 'DAriADIha ' vasAvyu che, je Aje paNu gAMDAthI phaijAbAda jatI saDaka para TIlAnA AkAre jovA maLe che. eka evI paNa mAnyatA che ke-kanAjanA seAmavazI rAjA caMdradeve zrAvastIne jItI lIdhuM ane sUryavaMzI rAjA suhilalanA vaMzajo sImalA tarapha jaI vasyA, tenA vaMzajo Aje paNa tyAM vidyamAna che. suhiladalanA vaMzajo jainadhamI hatA. eka zilAlekhanA AdhAre jaNAya che ke rADADavaMzanA pahele Page #619 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jaina paraMparAne ItihAsa [ prakaraNa rAjA caMdradeva I.sa. 107ra mAM gAdIe Avyo ane te kezala tathA adhyAne saMrakSaka banya. (InDiyana enTIkaverI, . 2, pR. 12-13) jaina ge. - bAMdhyA-bhAvAcAryagacchanA AdyAcArya bhAvedevasUrie saM. 912 mAM paramagAmanA mAdhudeva vagerene jaina banAvI osavAla getramAM dAkhala karyA, ane tenuM bAMThiyA" netra sthApyuM. saM. 1340 mAM ratnAzAha bAMThiyAthI "kavADa zAkhA nIkaLI. saM. 1931 mAM meDatAnA zAhajI bAMThiyAthI "zAhazAkhA" ane nAnAbhAI harakhA bAMThiyAthI "harakhAvata" zAkhA nIkaLI. A banne bhAIo paramAgI zrIAnaMdaghanajI mahArAjanA parama upAsaka hatA, te tapagacchanA hatA. meDatAnA harakhAvata zeTha dhanarUpajI ajameramAM rahe che, te tapagacchanA zrAvaka che. jhAmaDa-A. zrI vimalacaMdrasUrinA praziSya ATha sarvadevasUrie vi. saM. 988 mAM halyuDInA rAva jagamAla tathA tenA parivArane jena banAvI "jhAmaDagetra sthApyuM, saM. 1021 mAM Abu pahADa pAse TelaDiyAnA paMvAra saMgharAva tathA tenA parivArane jena banAvya, putra vijayarAve tIrthane saMgha kADhayo tenuM "siMghI" (saMghavI) gotra sthApyuM, tenA vaMzajo Aje sajAmAM vidyamAna che. citroDA-rAjagacchanA A dhanezvarasUrie cittoDanA 18000 brAhmaNane jena banAvyA tyAre te citravAla gacchanA zrAvaka hatA, pachI teo tapagacchanI vaDI paSALanA zrAvaka che. gugaliyA vagere saDerakagacchanA A yazobhadrasUri ane teonI paraMparAnA upadezathI guMgaliyA, bhaMDArI, cUra, dudheriyA, dhArolA, kAMkarecA, baherA ItyAdi 12 jAtio jaina banI che. sIsediyA osavAla paNa sAMDerakagacchanA zrAvake che, pachI te gacchanI gAdIe tapagacchanA zrIpU beThA eTale te jJAtio paNa tapagacchanI upAsaka banI che. Page #620 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 601 trIzamuM ] A vimalacaMdrasUri khAbaDiyA, gaMga, baMbagaMga, dhariyA, ane kAtiyA vagere kadarasAgacchanA zrAvake che, je saDerakaganI zAkhA hevAne saMbhava che. halpeDiyA-je Aje bAlI, sAdaDI, sAMDerAva ane mevADa vagere vibhAgamAM patharAyela che te asalamAM A balibhadrasUrinA upAsaka hatA. vi. saM. Azare 973. bhaMDArI-A. yazobhadrasUrie nADela vagerenA cauhANene jaina banAvI bhaMDArItra sthApyuM. A. zAlibhadra cauhANa vaMzanA hatA. bhAvasAra : gujarAta tathA saurASTramAM bhAvasAra jJAti che, te kapaDAM chApavAnuM kAma kare che eTale chIpA tarIke paNa jAhera che. uttara bhAratamAM paNa chIpA jJAti che, paNa teo asalanA IrAnanA zAhI zakenA vaMzajo haze athavA musalamAnI vaTALamAMthI pitAne nahIM. bacAvI zakyA hoya ane musalamAna banI gayA haze, tethI teo Aje musalamAna che jyAre madhyabhAratanA chIpAe meTe bhAge hiMdu che, je paikInA keTalAka jainadharma pALe che. vikramanI dazamI sadImAM kAlikAcAryaga7nA A0 bhAva devasUrithI eka gacha nIkaLe che, jenAM bhAvavAcArya, bhAvaDahAra, bhAvaDA, bhAvasAra ItyAdi aneka nAme maLe che. chIpAnI jJAti te svataMtra hatI ja, teoe te AcAryanA upadezathI bhAvaDAragacchamAM praveza karyo eTale teonI jJAti bhAvasAra tarIke paNa jAhera thaI hoya. ema lAge che. eTale ke bhAvasAra e jainadharma pALanArI svataMtra jJAti che, jenI sthApanA A bhAgadevasUrithI thaI che. gujarAtane mahAmAtya udAyana mAravADane tyAga karI pahelavahele gujarAtamAM AvyA tyAre te karNAvatI nagaramAM prathama lAchI chIpaNu(lamIbAI bhAvasAra)ne mahemAna banela che, ane te pachI teNInI madadathI ja utkarSa sAdhatAM sAdhatAM aMte gujarAtane mahAmAtya banela che. A lAchI chI paNa jena hatI, teNe udayanane sAdhamika badhunA nAte madada karI hatI. Page #621 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jaina paraMparAne itihAsa [ prakaraNa jenenA mahAtIrtha girirAja zatruMjaya para judA judA derAsarovALI ghaNI ke che, temAM chIpAvasahI nAmanI paNa TUMka che. - eka vAghaNanA kAraNe Aja zatruMjaya tIrthanI yAtrA baMdha thaI hatI. bhAvasAra vikamazIe pitAnA dehanuM balidAna ApI e tIrthayAtrA khelAvI hatI, jene pALiye Aje paNa vimalavasahImAM caDatAM DAbI tarapha surakSita che. paMjAbanA je pitAne bhAvaDA tarIke ja oLakhAve che; eTale teo asalanA bhAvaDAragacchanA vaMzajo che. (pR. 30 thI ra3ra) bIjI jaina jJAtione bhAvasAre sAthe reTIthI saMbaMdha hatuM, je Aje paNa tevA ja rUpamAM cAlu che. - ekaMdare bhAvasAra e jJAtie chIpA che ane dharma bhAvaDAragacchanA che. bhojakaH - gujarAtamAM DIsA pAse vAyaDa gAma che tyAMnA brAhmaNa vAyaDagacchanA A0 jIdevasUri tathA navA jaina banela zeTha lalla upara dveSa rAkhatA hatA. eka divase brAhmaNoe maravA paDelI eka gAyane hAMkI mahAvIrasvAmInA derAsaramAM lAvI besADI, je tyAM ja maraNa pAmI. A jIvadevasUrie rAtanA samaye parakAyapraveza vidyAnA baLathI te gAyane calAvI brahmAjInA maMdira pAse lAvI besADI ke te tyAM ja marI gaI. Ama thavAthI gAmamAM khaLabhaLATa macI gaye, brAhmaNonI nAta maLI ane brAhmaNoe ghaNe vicAra karIne nakakI karyuM ke, ApaNuM juvAniyA jenenI cheDachADa kare che emAM ApaNane ja veThavAnuM che. AcAryazrI brahmacArI che, ApaNe bALabaccAMvALA gRhasthI chIe, ApaNe ane jemAM jhagaDe thAya e na pAlave. Ane satvara upAya le joIe, bhaviSyamAM paNa kadI jhaghaDe na thAya tevI vyavasthA karavI joIe. Ama kahI brAhmaNee AcAryazrI pAse jaI mAphI mAgI ane lalla zeTha vagere jenonI sAthe salAha saMpa karI haMmezane mATe nIce mujaba sulehanI zarate karI ApI. Page #622 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ka I ! citrIzamuM] A vimalacaMdraSTi - zarata e hatI ke-jenonA utsava mahotsavamAM vigha karavuM nahIM. jaina sAdhuonI maryAdAmAM ADakhIlI karavI nahIM, navA jainAcArya thAya temane brahmAjInA maMdiramAM besADI temane paTTAbhiSeka kare, ane temane senAnI janeI ApavI vagere. pachI brAhmaNe ane lalla zeThe AcAryazrI pAse jaI ukta sulehanI zarate kahI saMbhaLAvI ane saMkaTa dUra karavA vinati karI. A jIvadevasUrie prasannavadane kahyuM ke-"temaja thaze." A tarapha gAya paNa taratamAM brahmAjInA maMdiramAMthI UThI zahera bahAra cAlI gaI, ane tyAM maraNa pAmI. Ama thavAthI brAhmaNee jayadhvani karyo ane tyArathI vAyaDanagaramAM jeno ane brAhmaNe vacce snehasaMbaMdha joDAye. brAhmaNe jaina dharmanA darekedareka kAryamAM sAmela rahevA lAgyA ane e saMbaMdha cirakALa sudhI atUTa banI rahyo. tyAMnA brAhmaNe sattAvihIna ane jAgIravihIna thatAM jene sAthe vadhu bhaLatA gayA ane kAlAMtare jAgIradArInA kAraNe ThAkora ane jene sAthe bhejana karavAthI bhejaka evA nAmathI jenenA aMgarUpa banI gayA. jaina bhejaka jAtinI utpatti A rIte thaI che. vAyaDagachanI paraMparAmAM dara trIjA AcArya jinadattasUri nAmamALA thayA che. teoe tathA kasaA0 hemacaMdrasUri vageree A jaina jJAtimAM vadhAre karyo haze evuM anumAna thAya che. e vAta cokkasa che ke, A jIvedevasUrivALI ghaTanA banavAthI bhejaka jAti utpanna thaI che. (paM. zrI kalyANavijayanuM prabhAvaka caritra-prabaMdha paryAcanA - pR. 42 thI 45) jenastaMbhe - vikramanI dazamI sadImAM aneka jaina sthApatya sthapAyAM che 1. pratihAravaMzI rAjA kakakue vi. saM. 918 mAM maMDovara Page #623 -------------------------------------------------------------------------- ________________ hate. jaina paraMparAne itihAsa [ prakaraNa tathA hiMsakRpamAM ekeka kIrtistaMbha Ubhe karAvyo hato ane dhanezvaragaccha mATe jinAlaya banAvyuM hatuM. (juo, pR. 560) - 2. A. kamaladevanA ziSya zrIdeve vi. saM. 919 mAM luarthagirimAM bhagavAna zAMtinAthanA derAsara pAse staMbha Ubhe karAvyuM (pR. 540) 3. rAjagacchanA A pradyumrasUrie judI judI rAjasabhAomAM 84 vAdamAM jaya meLavyuM hatuM. temaNe talapATakamAM rAjA allaTanI sabhAmAM digambarAcAryane jItIne pitAne ziSya banAvyuM, te nimitte citeDanA killAmAM vijayastaMbha Ubhe karAvyuM hatuM. tyArabAda piravADa saMghapati kumArapAle e staMbhane jIrNoddhAra karAvyuM hatuM. saMghapati guNarAje citoDanA rANA mekalasiMhanI AjJAthI vi. saM. 1485 mAM e staMbha pAsenA bhagavAna mahAvIra svAmInA derAsarane jIrNoddhAra karAvyuM ane A zIsemasuMdarasUrinA hAthe temAM bha0 zrI mahAvIrasvAmInI pratimAnI pratiSThA karAvI. (oNyala eziyATika sosAyaTI jarnala, pu. 33, sane 1908, tathA jue : pR. 507) A sivAya A zatAbdImAM gvAliyara, AhaDa, kaheDAtIrtha, kavilANa, sAMbhara, bhesara, hathuMDI, guDapiMDa (tAraMgA), tathA citeDa vagere aneka sthAne jinAla banyAM che, khImaSinuM caraNapAdukAmaMdira sthapAyuM che, bharUcamAM samaLIvihArane jINuMddhAra thaye che. nADulAItIrtha sthapAyuM che ane saM. 1010 mAM rAmasena tIrthanI sthApanA thaI che. nADulAItIrtha : - mAravADanI golavADamAM nADela pAse nAphulAI gAma che, jenAM naDaphUlaDAgima, navakulavatI, nAradapurI, navUlAI ane nADUlAI ema ghaNuM nAma che, valabhapura nAma paNa maLe che. tenI pAse zatruMjaya ane giranAra ema 2 TekarIo che, zatruMjayanuM asalI nAma jela parvata che, banne TekarIo upara anukrame bhagavAna AdinAtha Page #624 -------------------------------------------------------------------------- ________________ cotrIzamuM] A vimalacaMdrasUri ane bhagavAna neminAthanAM nAnakaDAM derAsara che, je ramaNIya ekAntamAM ane AphlAdajanaka che. zatrujayAvatAramAM vi. saM. 1186, saM. 1200 vagere sAlanA le che, jene chelle jIrNoddhAra tapagacchanA A0 zrIvijayadevasUrinA upadezathI saM. 1974 ma. va. 1 guruvAre thaye che. giranAranA derAsaramAM vi. saM. 111mAM bha0 neminAthanI pratiSThA thaI che, jemAM saM. 1195 vagere sAlanA paNa lekhe che. tene chelle meTe jIrNoddhAra vaDagacachanA A mAnatuMgasUrinA vaMzanA A dharmacaMdrasUrinA paTTadhara A vinayacaMdranA upadezathI vi. saM. 1443 kA. va. 14 zukavAre cauhANa vanavIradevanA rAjyakALamAM thaye che. A maMdiranuM bIjuM nAma jAdavAjInuM maMdira che A pahADa para sahasAmravana paNa che. bhagavAna AdinAthanA maMdira mATe e ItihAsa maLe che ke sAMDeragacchanA jainAcArya thazebhadrasUri ane zaiva gosAI kezavasvAmIe 84 vAda karyA. chevaTe ema nakkI thayuM ke "bane dharmocAe kheDabrahmAthI pitapotAnAM maMdirane upADI eka ja rAtamAM ahIM lAvI sUryodaya pahelAM jela TekarI upara sthApita karavAM, je pahelAM laI Avaze tene jaya thayo gaNAze." ane AcAryoe rAta thatAM tyAMthI ekI sAthe pitAnAM maMdire uDADyAM, kezava egIe AgaLa vadhI jaI TekarI upara pahelAM pahoMcI javAnI taiyArI karI, evAmAM A yazabhadrasUrie ekadama kukaDAne zabda karyo, je sAMbhaLIne zuM sUryodaya thaI gaye?" ema yegI vicAra kare che eTalAmAM AcAryazrIe jaladI TekarI upara pahoMcI jaI tyAM pitAnuM jenA maMdira sthApI dIdhuM ane A yazabhadrasUrine vijaya thayuM. A ghaTanA mATe e paNa ullekha maLe che ke-bannenAM maMdire TekarInI nIce ja sthApita thayAM che, je Aje AdIzvaranuM maMdira ane tapezvara mahAdevanuM maMdira evA nAme oLakhAya che. A ghaTanA vi. saM. 96 thI 1010mAM banI che. tyArathI nADulAI tIrtha tarIke vikhyAta che. Page #625 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jainapara'parAnA itihAsa [ prakaraNa A uparAMta nADulAI gAmamAM 1. AdIzvaranuM, 2. AdIzvaranuM, 3. ajitanAthanu', 4. supArzvanAthanu, 5. vAsupUjyasvAmI, 6. zAMtinAthanu, 7. neminAthanuM ( taLeTImAM ) 8. sAgaThiyApArzvanAthanuM ane huM gADIpArzvanAthanu ema huM maMdira che. ghaNAM derAsarAmAM mULanAyakajI upara vikramanI sattaramI aDhAramI sadInA lekhA che. nADulAImAM gautamAvatAra A0 zrIvijayasenasUrinA janma thayA che, ahI jaina dharmazALA che. jainonI vasatI che. nADulAInI pAse sAdaDI, rANakapuratI, ghANerAva, desurI, nADAla ane varakANAtItha vagere sthAneA che. nADAlamAM 4 derAsara che. bhagavAna padmaprabhunuM derAsara bahu prAcIna che, temAM UMDuM ane lAMbu bhoMyaruM che. A. mAnadevasUrie ahI` 'laghuzAMti'nI racanA karI che, ahI upAzraye, jaina dhama zALAe ane Azare 250 jaina dhare che. A. cazeAbhadrasUrie nADAlanA cauhANAne jaina banAvI tenuM bhaMDArI gAtra sthApyuM. bhaMDArIoe nADelanA bhagavAna AdinAthanA derAsaranA avAranavAra jIrNoddhArA karAvyA che. chelle uddhAra zrIsa Mghe A vijayadevasUrinA upadezathI mahArANA jagatisaMhanA rAjyakALamAM vi. saM. 1686 ve. zu. 8 zanivAre karAvye che. jaina tIrthonA vArasAhake ItihAsa kahe che ke-- citADanA sIseAdi rANA ahvarAje A. alibhadrasUri mATe gurupATane ardho bhAga mAgyA, tyAre A zAlisUrie maryAdA jaNAvI ke-' rAjana ! rAjA potAnA bhAI Ane bhAga ApatA nathI. dharmAMcAryAMmAM paNa rAjanIti pravarte che, eTale gurupArTanA sahaka paTTadharane ja maLe che' rAjAe e vAtane nyAyarUpe svIkArI. ' ( jue : pR. 576) A nyAya anusAre jainadhama nI Agama, tIkSNa, zramaNapara'parA, suvihita AcaraNA, catuvi dhasaMgha, vyavahAravartana, vidhi-niSedha ane sApekSapravRtti vagere je je vArasAgata vastue che, te zvetAmbara Page #626 -------------------------------------------------------------------------- ________________ trIzamuM ] A vimalacaMdrasUri. 607 jainasaMghane maLI che. sApha vAta che ke, jena-Agamane vArase tAarasaMghane maLe che, teNe tenI zAna vadhArI che ane tene samRddha banAvyuM che. - (pR. 415 thI 432) - Aja rIte kalyANaka bhUmie vagere asalI jenatIrthone vArasa paNa vetAmbara zramaNa saMghane maLyo che. teNe A vArasAnuM paNa AjasudhI rakSaNa karyuM che ane temAM vadhAre paNa karyo che. (pR. 45 thI 62) vetAmbara maMdiramAM lageTavALI ke laMgeTa vagaranI padmAsanavALI ke ardha padmAsanavALI, ane beThI ke UbhI e dareka jAtanI jinapratimAo, jinacaraNe, ane caraNacihno vagere sthApita hoya che. paNa eka vAta cokkasa che ke- te sarve vetAmbara AcAryoe karela prANapratiSThAvALA hovA joIe. zrAvake tenI vividha rIte pUjA kare che.' A jaina tIrtho upara bIjAe taraphathI jyAre jyAre AkramaNa thayAM che, tyAre tyAre teone bacAvavA mATe vetAmbara AcAryoe ghaNI jahemata uThAvI che. ItihAsamAM enA chUTAchavAyA ullekhe. paNa thayA che. jemake - A0 vajIsvAmIe vi. saM160mAM zatruMjaya tIrthane mithyAtvIenA hAthamAMthI choDAvyuM (pR. 289). A siddhasene avantI pArzvanAthanuM tIrtha pAchuM vALyuM (pR. 251). A samudrasUrie vi. saM. Azare 500mAM nAgadAtIrthane digambaranA AkramaNathI bacAvyuM (pR. 413). A pradyumnasUri vageree pUrvadezanA sarva tIrthone hastagata karyA (pR. 503-4). A bampaTTie vi. saM. Azare 890mAM giranAratIrthane digambaranA hAthamAMthI cheDAvyuM. vetAmbara tIrtho tathA digambara tIrthone judAM judAM tAravI ApyAM ane bhaviSyamAM jhaghaDo na UThe evI maryAdA bAMdhI (pR0 pa33, 325). A0 balibhadre giranAra tIrthane rA'kheMgAranI johukamImAMthI bacAvyuM (pR. 575). A dharmaSasUrie giranAra tIrthane digambaranI kanaDagatamAMthI yuktipUrvaka bacAvI lIdhuM ane jagadguru A0 zrIhIravijayasUrie mahAtIrtha zatrujya kezariyAjI vagere jainatIrthone muslima atyAcArathI bacAvyA vagere vagere. Page #627 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jaina paraparAnA itihAsa [ prakara A itihAsane pAne caDelA ullekho che paraMtu AvA AvA tI rakSAnA ghaNAya prasage! banyA haze ke jenI noMdha maLatI nathI ame jene ApaNe jANatA nathI. ApaNe jANIe chIe ke vIsamI sadImAM paNa AvA AvA prasaMgeA banyA che. A. sAgarAnandasUrie paMcAsarA pArzvanAtha tIrtha ne jainetaronA humalAthI khacAkhyuM, kesariyAjI tIrthanI paNa rakSa karI. A. nemisUrie . saMbhavata: kAparaDAtI ne vidhI enA hAthathI khacAvyuM, zrIkapUravijayajIe AgarAnA ciMtAmaNi pArzvanAthanA maMdirane evI ja AphatamAMthI ugArI lIdhu, pU. gurudeva zrIcAritravijayajI mahArAje vi. sa'. 1961 caiva zu. 8 guru (tA. 13-4-5) mAM zatruMjayatI ne khATAnI johukamImAMthI nirbhaya anAvyuM, ane muni zAMtivijraye kulapAkatIne digambarAnI jALamAMthI bacAvyuM vagere vagere, 08 eTale ke-zvetAmbara jainoe tI rakSA mATe khUba sAvacetI rAkhI che, potAne maLela vArase sAcavI rAkhyuM che. digambara jainasa Mghane jainadhama nI koi vArasAgata vastu maLI nathI, tene jinAgamanA vArase maLye nathI, eTale teNe kaMIka zvetAmbara AcAryAMnuM sAhitya apanAvyuM, kaMIka asalI jinAgamAnA AdhAre racyuM ane kaIka potAnA matanI tarapheNamAM vadhAro karyo. ema teNe svataMtra jaina sAhitya banAvyuM che ( jue, pR. 316-18 ), asalI jaina tIrthonA vAraso paNa digambara sa Mghane maLya nathI. eTale teNe zvetAmbara tIrthAMnI upAsanA abhinna vidhividhAnathI cAlu rAkhI, A. khampaTTisUrie tAravI Apela tIrthAna apanAvyAM, ane kAI kAI tIrtha bhUmimAM tathA vizeSe karIne dakSiNa bhAratamAM svata Mtra digambara tIrthA sthApyAM (pR0 325-26). digambara zimAM tI karAnI digambara padmAsanavAlI UbhI ke beThI pratimAo, caraNA ane caraNacihno sthApita hoya che. jo ke chellAM varSomAM aMgreja sarakAre asalI jaina tIrtha mAM zvetAmbarA ane digambarone pUjA karavAnA samAna haka che, Page #628 -------------------------------------------------------------------------- ________________ trIzamuM] A vimalacaMdrasUri 609 e nyAya Ape che. tethI have digambare be eka tIrthomAM pitAnI arvAcIna ane bhinna vidhithI pUjA kare che, ane tyAM e nimitte avAranavAra jhaghaDAo paNa thayA kare che. sarakAre "dharmAcAryomAM rAjanIti pravarte che eTale gurupATane haka paTTadharane ja maLe che" A vyavasthA teDavAnI je bhUla karI che tenuM ja e pariNAma che. kharI rIte joIe te asalI jena tIrthone vArase tAmbara zramaNa saMghane maLyo che, tenI sAbitImAM ghaNuM etihAsika purAvAo maLe che. ekaMdare Aje paNa jainadharmanI vArasAgata dareka vastuo zvetAmbara zramaNasaMghanA hAthamAM che ane tAmbara AcAryonI dharmAjJA pramANe vetAmbara zramaNopAsakanA vahIvaTamAM che. -~-aMtima maMgala------ arhanto'rhapadAkhilokamahitAH siddhAzca siddhAtmanaH, AcAryA guNabhRdguNaikasadanaM vAgIzvarA vaackaaH| sarve sAdhyaratAstriratnakhacitA loke'naghAH sAdhavaH, pUjyA vaH parameSThino'navarataM tanvantu zaM maGgalam // 1 // bhAga pahele sa mA sa , Page #629 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Page #630 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pariziSTa paheluM -vadhAre A. aSTApadAvatAra | pRSTha 47mAM joDavuM] (pR. 421) bhagavAna rASabhadevajI aSTApadagiri upara nirvANa pAmyA che paraMtu himAlayanuM hima ane bhUminA pheraphArane kAraNe Aje e sthAnane patto lAge tema nathI. A aSTApadane yAda karAve tevI eka pahADI-TekarI gaMgA nadInA madhya bhAgamAM che, jenI UMcAI lagabhaga cAra pAMca mALa jeTalI che. jainAcAryoe e pahADI upara jinAlaya banAvI temAM bha0 rASabhadevanI pratimA besADIne aSTApadAvatAra tIrthanI sthApanA karI che. saMbhava che ke naMdavaMza athavA moryavaMzanA rAjyakALamAM A tIrtha sthapAyuM haze. gaMgAne paTa ahIM pahoLo patharAye che. kinArethI vacamAM jema jema AgaLa vadhe tematema UMDAI paNa vadhatI jAya che. TekarInI catarapha pANI bahu UMDu rahe che. pAnuM svaracha ne nirmaLa che. bAre mahinA pANI sukAtuM nathI eTale haDI ke trAkAmAM besIne ja TekarIe javAya che. heDI TekarI pAse jaI UbhI rahe che. upara caDavAne TheTha sudhI pagathiyAM che. e jinAlayamAM bha0 iSabhadevanI ratnamaya pratimA hatI. - kavi saubhAgyavijayajI lakhe che ke-paTaNathI 50 keza vaikuMThapurI che, jyAM derAsara che. zrAvakanAM ghare che. tyAMthI 10 keza dUra cADa gAma che. ahIM gaMgA nadInA madhyamAM DuMgara upara bhagavAna rASabhadevanI derI che, je aSTApadane namUne che. cADa gAmamAM bhagavaMtadAsa zrImALI rahe che. te ghaNe dharmapremI che. prabhunI reja pUjA kare che. cADa gAmathI vaijanAtha 30 keza thAya ane bhAgalapura 1Te keza thAya vagere. (pUrvadezanI tIrthamALA) Page #631 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jaina para parAnA tihAsa Aje A cADa gAma nathI paNa tene sthAne sulatAnagaMja zahera vasyuM che te vidyamAna che. sAmenI bIjI pahADI upara musalamAnAe masIda banAvI che, je Aje maujuda che. lakhIsarAIthI bhAgalapura jatI saDaka upara sulatAnaga Mja che. temAM maithilI khAmaNA ane agravAlanAM ghara che. zrImALInuM ghara nathI. dharmazALA che. pAdaramAM gaMgA nadI vahe che. gaMgAmAM vacce pahADI che ane tenI upara derI che paNa temAM bha. AdinAthanI pratimA nathI. 300 va pahelAM muni saubhAgyavijayajInA samaye e jinAlaya hatuM. temAM jinapratimA hatI. gAmamAM jaina gharo hatAM. saMbhava che ke kaI Ata AvatAM tyAMnA jaina e ratnanAM pratimAjIne laIne tyAMthI nIkaLI gayA haze ane pAchaLathI khAlI DherImAM kAI e zivaliMga dAkhala karyuM haze. astu, paNa e sthAna Aje mAjIda che, aSTApadane khyAla karAve che. jainAcAryAe AtmakalyANa mATenAM sthAne pasaMda karavAmAM kevI dIrgha draSTi vAparI che, tenuM A TekarI bhAna karAve che ane najyuM jonArane avanavI preraNAe ApI Ana Mdita banAve che. A aSTApadAvatAranuM ramya citra lakhanaunI dAdAvADInA eka jinamaMdiramAM che. temAM gaMgA nadI, pahADI, maMdira ane vahANAnuM Alekhana che. " pravAsI " mAsikanA mukhapRSTha upara ane jainadharma prakAzanA suvarNAMkamAM paNa tenuM citra chapAyuM che. sulatAnagaMjathI 70 mAIla dUra vi enuM prAcIna sthAna vaijanAtha che. tyAM paNa prAcIna jainatIrtha hatuM. zaMkarAcArya nA samayathI te sevatIrthaM anyu che. tyAM abhiSeka mATenu' jaLa A aSTApadAvatAra sthAnathI laI javAmAM Ave che. bhagavAna AdinAthanA caraNAthI pavitra thayeluM gagAjaLa kAviDayAe kAvaDamAM upADI vaijanAtha laI jAya che ane vaijanAtha mahAdevanA abhiSeka kare che. B. udayagiri [pR. 77, 205, 402mAM joDavuM] besanagarathI naiRtyamAM 2 mAIla ane sAMcIthI 5 mAIla dUra uyagirinI pahADI che, je vAyavyathI agnikhUNAmAM 15 12 Page #632 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pariziSTa paheluM 13 mAIla lAMkhI paDI che. tenA agni taraphanA cheDA 350 puTa UMcA che. agni taraphanA vibhAgamAM ghaNI nAnI meATI guphAo che. trIjI guphAmAM guptavazI cadragupta rAjavI saMkha`dhe zilAlekha che. dazamI guphAmAM praveza karatAM sAme ja bhagavAna zrIpArzvanAthanI pratimA che. e jaina guphA che, je 50 phUTa lAMbI ane 12 phUTa paheALI che. temAM 5 eraDAo che. uttara taraphanA oraDAnI dIvAlamAM mAhmIlipinA zilAlekha che. guphAnI bahAra 6 phUTa 2 IMca lAMbu paheALuM cArasa taLAva che. udayagirinA A jaina lekhanI pAMcamI lITImAM geAsUra (gAzama)nuM nAma che te jaina AcAya che. sAMcInA stUpomAM eka stupa gAsura pIlara nAmathI oLakhAya che. temAM A prakAre zilAlekha maLe che ke: ' 'sunAka (?) vihArasvAmi gosura siMhAbaliputra ruddha " mAnavuM paDe ke, A ane zilAlekhamAM Avela gAsUra te eka ja vyakti che ane A ane zilAlekhA I. sa. 280nA che. eTale ke A banne stUpA jaina stUpo che. ( kaniMgahAma-Aki olaoNjikala sarve Apha iMDiyA, vaoN 10, pR0 53 thI 55, pR0 63.) C. lATAcAya [ pR0 236mAM joDavuM. ] jaina munie peAtAne rahevA mATe makAna ApanAra gRhasthane zayyAtara tarIke sa Mbodhe che, ane tenA gharanAM AhArapANI letA nathI. eka ja gurunA ziSyA jagyAnI saMkaDAzane lIdhe judA judA gRhasthIonA makAnomAM rahe tyAre zayyAtara keAne mAnavA ? tenA khulAsA evA maLe che ke, amuka sajogomAM dareka makAnAnA mAlika zayyAtara manAya ane amuka sa MjogAmAM mULa upAzrayanA mAlika ja zakyAtara manAya. A bAbatamAM lATAcAryanA evA mata che ke, je makAnamAM AcArya rahe tenA mAlika zayyAtara manAya. khojA Page #633 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 14 jaina paraMparAne itihAsa makAna mAlikane zayyAtara mAnavA nahIM. (bRhakalpa bhASya gAtra 3531, TIkA bhAva 4. pR. 983, nizItha bhASya gA1139 cUrNi, bhA. 2. pR0 255 jaina Agama sAhityamAM gujarAta pR0 162) A ullekhathI spaSTa che ke -lATAcArya te samayanA, jemanAM vacanane sau keI AcArya pramANika mAne evA samartha jainAcArya che. temane samayanirdeza maLatuM nathI. A paraMtu visaM. pa47nA prasiddha tiSI varAhamihire pitAnA graMthe lATAcArya, siMhAcArya, yavanAcArya, AryabhaTTa, pradyumna ane vijayanaMdinA graMthonA AdhAre banAvyAnuM jaNAvyuM che. e uparathI ema tAravI zakAya ke - lATAcAryajI siMDAcAryanI pahelAM thayA che. temaNe jotiSane graMtha banAvyuM hatuM, je Aje maLatuM nathI. - A uparathI lATAcAryane samaya vikamanI pahelI ke jethI sadI saMbhave che, ane tethI ja A AcAryane ame AzramaNa siMhanI sAthe mUkyA che. - D. A0 vajubhUti ( pR0 236mAM jaDavuM] A vajabhUti kadarUpA hatA ane dubaLA hatA. temanI sAthe ziSya paNa na hatA, paraMtu te meTA kavi hatA. temanAM kAvya gUjarAtabharamAM paMkAtAM hatAM. rAjAnA aMtaHpuramAM paNa e kAvya gavAtAM hatAM. bharUcanA rAjA navAhananI rANI padmAvatIne ema thayuM ke A AcAryanAM darzana jarUra karavAM joIe. eka divase AcArya mahArAja bharUcamAM virAjamAna hatA tyAre rANuM rAjAnI AjJA laI, bheTANuM laI, pitAnA parivAra sAthe upAzraye jaI pahoMcI. AcArya pite Asana laI bahAra padhAryA, rANue temane pUchayuM ke, A vajIbhUti kyAM che? AcAryazrIe uttara Akhe ke bahAra gayA che paraMtu dAsInA kahevAthI rANIe jANyuM Page #634 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pariziSTa paheluM 615 ke, A pite ja A0 vajIbhUti che tyAre nirutsAha thatAM belI ke, "he karUmatI nadI ! tane joI ane tAruM pANI pIdhuM kharekhara tAruM nAma sAruM che paNa tAruM darzana sAruM nathI." rANI pite oLakhatI nathI e dekhAva cAlu rAkhI AcAryazrInI sAme teNe bheTazuM mUkyuM ane A AcAryazrIne Apaje ema kahI te pAchI cAlI gaI. (vyavahAra bhASya gA. 28, 29 nI vRtti, jaina Agama sAhityamAM gUjarAta pR. 165) A AcAryane samayanirNaya nakkI karI zakAya tema nathI. A samaye bharUcane rAjA novAhana che. vidvAne navAhana, naravAhana ane nahapAnane eka mAnI tene samaya IsvIsananI bIjI sadI Ape che paraMtu paTTAvalI vageremAM e traNe rAjAo ane teone samaya jude jude hevAnuM maLe che. di. A jinasene "harivaMza purANa (sarga 1 le. 33)mAM vajarSinI mahAkavi tarIke prazaMsA karI che. saMbhava che ke e prazaMsA kadAca A vajIbhUtine uddezIne haze. Aje A vAbhUtinAM kAvya vidyamAna nathI ane tenAM nAme paNa maLatAM nathI. Page #635 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pariziSTa bIjuM jena 84 gaccha Adi AcArya ga0 sudharmasvAmI A ratnaprabha sAlavArI vIra saM. 1 70 garacha nAma nigraMtha gaccha upakeza gaccha karaTA gacchA gadAsa gaNa uttara-balissaha uddeha gaNa uDavADiyA veza-vATikA keTika gaccha mAnava gaNa cAraNa gaNuM majhima zAkhA vidyAdharI uccAnAgarI vajA zAkhA brahmaThIpikA nAgendra gaccha caMda gaccha nivRtti gaccha A0 godAsa A0 uttara Aga balisyaha Ava rehaNa A0 yazobhadra A kAmardhi A susthita A supratibaddha vIra. saM0 291 A0 trASigupta Ai zrIgupta keTika Ai priyagraMtha vIra saM0 350 (?) A gepALa A0 zAMti zreNika 410 (8) keTika A0 vajIsvAmI vIra saM0 584 A samita vajI A0 nAgati vIra saM. 606 vajI A0 caMdrasUri , A0 nivRtti Page #636 -------------------------------------------------------------------------- ________________ vana che vidyAdhara. gaccha dvivaMdanIka vanavAsI gaccha kAlikAcArya gaccha pAMDilya gaccha siddhasena gaccha malluvAdi gacchanAgila zAkhA hArila zAkhA pUrNa tal gaccha. pariziSTa bIjuM 617 ,, A vidyAdhara vIra saM0 606 upakeza A0 udayavardhana caMdra A samantabhadra vIra saM0 650 A. zyAmAcAryavIra saM0 376 A0 skaMdila vIra saMva 414 A0 siddhasena nAgendra AmallAdI vIra saM0 884 vI A0 nAgila vIra saM0 6pa0 yu. A0 hArila vIra saM0 1055 (viharaka) vi. 7mI sadI (!) A0 vija 7mI sadI hArila A0 vaTezvara citrapurI ) thArApadra meDherA vAyaDa , saMDeraka kuryapurIya upakeza A0 (1) vi0 8mI sadI bhaTevarA che. citrapurI AbuDhAgaNI sevaMtIvAla paMcAsarA vi. 8mI sadI rAja A0 nannasUri vi850 dhanezvara A0 dhanezvara (caDevara) 85ra hArila0 kRSNaSi vi0 850 bhAvAcArya kAlikA A bhAvadeva vi91ra harSapurIyA , majhima (prakSavAhana) Abha - hatikuMDI , saMDeraka A0 balabhadra vaDa ga7 vanavAsI A0 udyotana vi0 985 nirgastha gacchanAM nAmAMtara-nigraMtha, koTika, vajAzAkhA, caMdra, vanavAsI (AraNyaka, viTapI, viharuka), vaDagaccha, caudaziyA gacha (?) ane tapagaccha. 78 kRSNarSi Page #637 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 6686 jaina paraMparAne ItihAsa vidyAdhara gacchanI zAkhAo-(1) kAsahada (kAsahUda), jAlerA (jAlyadhara ), zaravAla (?) kAmyaka gaccha te nivRtti gacchane peTA gaccha hatuM.' brahmaDhIpikAnuM nAmAMtara-brahmANa (varamANa) ga7 (1). brAhmI gaccha () - kAlika chanAM nAmAMtare-kAlika, pAMDilya, bhAvAcArya (bhAvaDA, bhAvaDA bhAvaDaDAra) " hArila gachanAM nAmAMtare tathA peTA gaccho -hArila, hArIja (1) vaTezvara, thArApadrIya, kRSNarSi ga7, kuSNurSitapA, priyaMlake ga7. rAja gacchanAM nAmAMtare tathA peTA go-rAja gaccha, dhanezvara ga7, citravAla, dharmazeSa, surANu, aSTApada zAkhA, kaIyA zAkhA, caitra gacchanI zAkhA-1 zAkUla, 2 rAja gaccha. upakeza gachanAM nAmAMtara-upakeza, nircatha, cAturyAma, pApatya, dvivaMdanIka, kaMvalA vagere. | zAkhAo-mAthura, keraMTA, kumuda, bhinnamAla, caMdrAvatI, meDarta, phUpa bikAnerI, khajavAnA, tapAkeraMTa, tAratna.. maMjijhamAM zAkhAnAM nAmAMtare- praznavAhanakula) harSapurIya gaccha, maladhAragaccha. vaDagacchanA peTA ga che :-2udaziyA (?) pUnamiyAmata,, devAcArya gaccha, pradyotanAcArya gaccha, pallIvAla, uchatavAla, (?). pUnamiyAmatanA peTAM gacchA-pUnamiyA, zaMkhezvara, naNavAla, nAliyA, tilaka zAkhA, vidhipakSa, aMcala, sArdhapUnamiyA ane kalI. dhakalyANaka mata -te kUrca purIya garacha ane caMdragacchamAMthI nIkaLe. vidhisaMgha ane kharataragaccha tenA nAmAMtara che. Page #638 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ' ' pariziSTa bIjuM. 19 - kharataragacchanA peTA ga =1 madhutara) 2- rudrapallI, 3 kharatara, 4 rAja, pa vegaDa, 6 pipalaka, 7 AcAryo, 8 bhAvahaSa, 9 laghuAcAryAya, 10 raMgavijaya, 11 zrIsArIya munita pAmata e paNa kharataragacchanI saMvegI zAkhA che. devAcArya gacchanA peTA gacche -nAgorI tapA, bhinnamAlavaDagaccha, jIrAvalA vaDagaccha, maDAhaDa, mammAhaDa (?) rAmasena gaccha, pAyacaMdamata saM. 1572 sudharmAmata saM. 1602. mate Agamikamata (?) siddhAMtiyAgaccha (?) tapAgacchanAM nAmAMtare tathA peTA ga -tapAgaccha- saM. 1285, laghuSALa, vaDISALa, ratnAkara ga7. hema zAkhA saM. 1517 (pAlanapura), kamalakalazA saM. 1555, kutubapuro saM. 1555 laghuzALA (sAmasAkhA, harSakuLa saM. 1605) tamAkeraMTakatapAratna (bArejA saM. 1610) devasura saMgha (osavAlagaccha) ANaMda sUrasaMgha (piravAla gaccha saM. 1673) trASimati, vijayagaccha zAkhA, sAgara ga7 saM. 1686, vimala gaccha saM. 1749, tristutimata, yati zAkhA, saMvegI zAkhA. tapAgacchanI zAkhAo-bharUacchA, thaMbhaNa, gaMdhArA, pAlanapurA, kutubapurA, bArejA, bhinnamAla, ghoghArA, seraThiyA (?) DhebariyA, sAkariyA vagere. tapagacchanAM 13 besaNuM-1 tapA, 2 sAMDeraka, 3 caudaziyA, 4 kamalakalazA, 5 caMdra, 6 keTika, 7 kutubapurA, 8 keraMTA, 9 citraDA, 10 kAjapurA, 11 vaDagaccha, 12 esavAla, ane 13 mAladhArI ga7. eka sAmAcArI, eka mAMDalI, eka upadeza ane eka vyavahAra heya te darekanuM eka besaNuM kahevAya che. te te gacchanA zrIpUje ke kulaguruo nirvaza thatAM teonI gAdIe tapagacchamAM dAkhala thaI gaI che. nigamamatA -kutubapurA gacchamAMthI nIkaLyo, jenuM bIjuM nAma bhUkaTiyAmata che. Page #639 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 20 jaina paraMparAne ItahAsa kaDavA mataH -aMcaLagacchamAMthI nIkaLe saM 15dara. loMkAmatanA peTA ga -oMkA, vijyamata saM. 1570, nAgorI, vaDodariyA, bAlApurI, meTIpakSa, nAnI pakSa, aDhAriyA. lakAmata tapAgaccha vaDILamAMthI nIkaLe. saM. 1508, saM. 15330 lakAmatanA piTA mate -sthAnaka mArgI (bAvIza ThelAM, TuMDhiyA, bArApathI saM. 1709) 6 kaTipakha, 8 kaTipakha (meTIpakha nAMDhIpakha) terApaMthImata saM. 1818, vIrapaMthI vagere. sUcanA -(?) A nizAnIvALI bAbatene aMge vizeSa saMzAdhananI apekSA rahe che. Page #640 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zra kampasUa therAvalI naTThI therAvalI vasudeva hI'DI bhASA kartA racanA visa (prA. sa. aM. gu.) zrIdevAdhigaNI 170 ( > "" (3110) ( > "" 3. himavaMta therAvalI (prA. gu. hiM) Avasaya cuNI kalpasUkSma, cuNI Avasaya TIkA kahAvalI drAzraya mahAkAvya pariziSTa trIjI jaina aitihAsika granthA "1 triSaSTicaritra prazasti pariziSTa pa (311. 21deg) ( ) ,, (,, ) A ( prA. ) A (3110) (saM.) (saM. a gu.) ( saM.) (prA. bu.) ( prA.) mAhaparAjaya nATaka kumAravAla paDimAaA kumAravAla cariya purAtana prakhaMdha saMgraha ( saM. ) dusamakAlasamaNu kIrti kaumudI, chelle sa (prA. sa.) (sa) saMghadAsa gaNI dharmasena aNI .... (saM. gu.) 3. sa. A. hemacaMdra 1116 (1) 1128 (1) "" haribhadrasUri bhadrezvara 99 "" "" maMtrI yaza pAla A semiprabha harizcaMdra mA bhadra A kavi somezvara 6000 dha ASa ph. sahara 41 1330 (1) Page #641 -------------------------------------------------------------------------- ________________ SUUTISIDDIST EDITI . . ; " na. 1 5 ke : 622 jaina paraMparAne itihAsa suratsava, chelle sarga (saM) ullAsa rAghava , 1282 AbU prazasti () 1288 dharmAlyudaya kAvya () A0 udayaprabha 1290 () suzrutakIrtikalekalinI () , vasantavilAsa , (), A0 bAlacaMdra hammIramadamardane (3) A0 jayasiMha vastupAlaprazasti kAvya () ) sukRtasaMkIrtana () kavi arisiMha upadezagaprabaMdha (,) A0 kakakasUri 139 nAbhinaMdanajiddhAra, () ) prabhAvaka caritra (), A0 prabhAcaMdra 1334 prabaMdhaciMtAmaNi (saM.) A merUtuMga 1361 caturvizatiprabaMdha () A0 rAjazekhara 1405 vividhatIrthakalpa (prA. saM0) A jinaprabha 1389 kumArapAlacaritra (saM.) A0 jayasiMha 14rara vicArazreNi (saM.) A merUtuMga 1466 (2) aMcalagaccha paTTAvalI (saM. gu.) , ru 1466 () kumArapAlacaritra (saM.) A0 sematilaka 1424 ( upadezaranAkara (saM.) A0 munisuMdara , ( vavalI (2) che , 1466 guruparvakrama ( (),) A0 guNaratna 1466 kumArapAlacaritra () cAritrasuMdara gaNitakumArapAlaprabaMdha' (', jinamaMDana gaNita 1492 vastupAlacaritra ; (ka) jinaharSa gaNi , 1497 jagaDucaritra (ka) A sarvAnanda ! sukRtasAgara () ratnamaMDana gaNita upadezataraMgiNI (saM. gu.) ratnamaMdira gaNi bhejaprabaMdha (sa. gu.).. - , ,, - Page #642 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pariziSTa trIjuM upadezasaptatikA (saM.) saudharmagaNi 1503 semasaubhAgya kAvya (sa. gu.) pratiSThA sema 15ra ke guruguNaratnAkara (saM.) semacAritra gaNi 1541( tapAgaccha paTTAvalI (prA. saM. gu.) mahA dharmasAgara) 649 gujararAjAvalI (saM.) vinayasAgara gaNuM 1648 () jagadguru kAvya () padamasAgara gaNI 1646 hIrasaubhAgya kAvya (,,) devavimala gaNI 1656 kRpArakeza () maha0 zAMticaMdra gaNI vijayaprazasti (saM. hiM.) hemavijaya gaNi karmacaMdramaMtrIprabaMdha (4) vijayadevamahAtamya () pAThaka vallabha devAnaMdAnyudayA () mahetu meghavijaya 1727 kharataragaccha paTTAvalI (ka) u0 kSamA kalyAka 1830 upadezaprAsAda (saM. muM.) A0 vijayalakSamI 1843 vividha paTTAvalIo (prA. saM) vimalaprabaMdha (guja. ) kavi lAvaNyasamaya ( , ) jinaharSa zatruMjaya tIrthoddhAra rAsa ( , ) nayasuMdara kumArapAla rAsa (guja.) devaprabha gaNi 1500 (?) ( ) hIrakuzala 1640 ( 4 ) kavi rASabhadAsa 1670 ( , ) jinaharSa 1742 vastupAla-tejapAla rAsa( guo ) u0 samayasuMdara ( 9 ) A lakSamIsAgara ( , ) A0 pAndhacaMdra hIravijaya rAsa ( ) kavi RSabhadAsa zAMtidAsa zeThane rAsa ( ) khemavardhana vIra vaMzAvalI ( , ) paM. * * vIra paTTAvalI ( , ) paM. khuzAlavijaya 1870 Page #643 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 64. jena paraMparAne itihAsa A uparAMta jena paTTAvalIo, rAsAe, tIrthamAlAe, graMthaprazastio, graMthapupikAe, tAmrapatre, vijJaptipatra, zilAlekhe, tege, aitihAsika sakjhAye vagere vagere. sayA (?) A nizAnIvALA saMvate anumAnathI ApyA che. ; .. dina 1. - - - sure - - - - 1 - - - - - - - Page #644 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pariziSTa: cothuM [akArAdi anukrama ] varga : 1 tIrthakaranAM nAma ajitanAtha 1, 48, 51, 232, 171, 202, 207, (208), 336, 42, 517, 6 06 502 anaMtanAtha 1 dharmanAtha 1 abhinaMdana 1, 517 naminAtha 1, 369 amama 120 nAbhinaMdana 33 aranAtha 1, 49 nAyapura (jJAtaputra) 2, 13 ariSTanemi "nemanAtha juo, nirmama 9 AdinAtha "RSabhadeva" juo. neminAtha 1, 24, 30, 31, 46, AdIzvara che , 48, 55, 26, 108, 204, udayaprabha ? 206, 210, 241, 242, RSabhadeva 1, 25, 46, 47, 49, 260, 334 thI 336, 340, 62, 79, 206, 211, 357, 358, 422, 443, 214 thI 217, 230, 289, 465, para3, pa02, 558, 336, 343, 35ra, 4ra1, pa72, 576, 604 thI 6 06 444, 451, 454 thI 456, padanAma 8, 328 461, 471 thI 473, 496, padmaprabhu 1, 210, 369, 6 06 498, 517, 132, 534, pArzvanAtha 1, 9, 11, 13, 16 thI 545, 561, 569, 573, 38, 45, 49, 55, 74, 75, 577, 582, 592 thI 595, 77, 96, 137, 176, 184, 598, 6 04 thI 606, 611, 205, 206, 210, 214, 612 217, 230, 242, 336, kaliMgajina 2017 346, 358, 370, 402, kuMthunAtha 1, 49 405 413, 441, 443, caMdraprabhu 1, 29, 31, 51, 206, 45ra, pa14, 543, 279, 210, 260, 54s 591, 613 cetananAtha 540 -ajArA pArzva, 53 jagasvAmI 96 -avaMtIpArzva0 202thI 204, 251, jIvitasvAmI 59, 60, 61, 76, 256, 607 Page #645 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 626] jena paraMparAne itihAsa -kArapArtha, 253 483, pa02, 512, 519, -karaheDApArtha0 502, 543 para 2 thI para6, pa31, 537, -kalpadrumapArtha0 50, 51 539, 551, 555, 580, -gADIpArdha606 591 thI 596, 602, 6 04 -cArUpa pArzva pa6 mANikyasvAmI 47, 454 thI 456 -ciMtAmaNi pArtha0 pa3, 608 munisuvrata 1, 51, para, 58, 19, -cellaNadevapArtha0 209 108, 343, 559 -jagannAthapArzva pa7 vardhamAna 2, 266 - jIrAvalApAzva513, para1 vAsupUjya 1, 49, 111, 593 -jIvaMta pArzva- 208 videhadina 11 vimalanAtha 1 -nAgahadapArtha 443 -pallaviyApArtha0 31 viharamAna 49 vaizAlika 2 -paMcAsarApArtha0 469 thI 471, zatakIrti 9 494, 468, 608 zAMtinAtha 1, 26, 48, 49, 96, -dhipArzva513 -badarI pArzva pa6, 504 108, 130, 2015, 206, -bhaTevApAzva. 32, 4para 210, 443, 516, 531, 539, 540, 590, 593, -manamohanapArzva0 56 -zaMkhezvara pArzva pa5, 514 604, 6 06 -sagaThiyApAW0 66 zItalanAtha 1, 497 zreyAMsanAtha 1 -rastaMbhanapAzva - 56, 512 samAdhi 9 mallinAtha 1 sarvAnubhUti 8 mahAvIra 1 thI 45, 51, 57 thI saMbhavanAtha 1, 210, 596 thI 598 65, 73, 74, 75, 81 thI siddhacakra 30 87, 96, 97, 108, 111, sImaMdhara 153, 181, 312, 446, 118, 124, 170, 181, 488 194, 206, 208, 217, supArzvanAtha 1, 8, 49, 50, 240, 222, 230, 241, 256, 266, 268, 272, 279, sumatinAtha 1, 34 25, 313, 336, 349 thI suradeva 8 352, 36, 405 thI 408, suvidhinAtha 1 415, 418 thI 425, 481, svayaMprabha 8 Page #646 -------------------------------------------------------------------------- ________________ akArAdi anukrama varga 2 [ 627 varga : 2 gaNadhara, AcArya, upAdhyAya, paMnyAsa, sAdhu, sAdhvIonAM nAme amita 7, 59, 4rara alakha 7 akalaMka 567 avanitavardhana 73 akaMpita 5 avantisukumAra 202thI 204, 251 agatyasiMha 458 aMbadeva 305, 401 agnidatta 136 agnibhUti 2, 39 ANaMda 517 agnizarmA 449 AtmArAmajI 232 acalabhrAtA 6 AnaMdaghana 556, 600 ajitaprabha 36, AnaMdaratna 36 ajitayaza 484, 507 AnaMdavardhana 36 ajitasiMhasUri 362, 464, pa09 AnaMdavimala 34, 37, 402 ajitasena 596 AnaMdasAgara 608 anAthimuni 36, 64, 81 AnaMdasuMdara 36 abhayakumAra 10, 81thI 85,423 Agradeva 496 abhayASa 514 Adraka 8, 85 AryajIta 182 abhayacaMdra 230, 508 abhayadeva (rAja) 255, 263, 306, Aryadinna "disUri' juo. 507, 504, 511, 559,566, ASADhAcArya 16 5, 168, 198 590, 591 Isigutta "RSigupta' juo. abhayadeva (caM.) 305, 263, 46 3, IzvarasUri 568 thI pa00 IzvarI AryA 185, 303, 341 562, abhayadeva (malla0) 568 iMdra (?)339 amaraprabha 462, 517 iMdradinnasUri 213, 220 iMdranaMdi 55 amalacaMdra 230, 508 amRtavardhana 36, iMdrabhUti 2, 3, 9, 18, 38, 39 596 amRtaratna 38 iMdraratna 36. ariha(aha)dara 213, 272 Idravijaya 356 arNikAputra 62, 78 thI 80 ahaMdubali 304 uttara 175, 176, 276, 6 16 Page #647 -------------------------------------------------------------------------- ________________ kara8] jaina paraMparAne itihAsa udayadeva 511 kAmadhigaNi 177, 616 udayaprabha 512, 622 kAlikAcArya para, 177, 180 thI udayaratna 38 190, 192, 193, 204, udayavardhana 25, 36, 304, 341 213, 224 thI 232, 263 617 thI 271, 23, 305, 312, udayasiMha 438, 589 35ra thI 358, 365, 384, udAyI 7, 230 407, 414, 45, 438 thI uddadyatana 401,408, 449, 4pa1, 442, 556, 601, 6 17 45, 46 3, 473, 487, kAlIdevI 422 492, 493, 503, 518, kAlvezamuni 51 535, 56 1, 617 kIrtiratna 38 udyotaratna 36 kubera 223 upanaMdabhadra 119 kumAradharma 294 umAsvAti 80, 180, 196, 223, kumudacaMdra 246 230, 318, 345, 346, kulacaMdra 27, 362 thI 368, 46 6, 484 kulamaMDana 567 jumati 119 kRSNaRSi 23, 24, 449, 4para RSabhadatta 10 503, 518 thI 521, 541thI RSigupta 178, 616, 543, 53, 578, 579 RSidA 213. kRSNasUri 293, 2, 305, 313 RSi pAlita rara3, 426, thI 315 kakkasUri 21 thI 37, 263, 304, kezarakuzala 456 341, 518, 622. kezava pa77 kanakakuzala 462 kezIsvAmI 3, 9, 16, 17, 18, kanakaprala 20, 28, 511, 512 61, 425, 596 kamalasUri 232, keTiAcArya 195, 457, 458, kamaladeva 539, 56 0, 604 pa61, 562 karavi 608 keDina 175, 185, 221, 229, karmasAgara 34 244, 276 kalahaMsasUri para, 178. kalyANuvajaya 269, 270, 603 kSamAkalyANa 627 kasuMdaka 10 kSemaRSi para Page #648 -------------------------------------------------------------------------- ________________ akArAdi anukrama varga : 2 [ 629 khapuTAcArya para, 192, 224, 231 329, 419, 45, 593, thI 235, 243, 274 596 khimARSi pa73, 578, 579, gaMdhahasti 392, 393 104 khuzAlavijaya 623 dhanasuMdara 177, 191 maMdila "kaMdala" juo. dhRtapuSpamitra 311 baMdhaka 596 zeSanaMdi 363 thI 365 khemavardhana 623 cakrezvara 514 caturavijya 462 gajasukumAla 422 caMdanabAlA 9, 111 gaNAya 56 6. caMdanavijya 232 gargaSi 385 caMdragupta 36, 162 guNacaMdra 510, caMdraprabha 31, 509 thI 515 guNadhara 185, 317 caMdrarSi 342, 403, 404 guNanidhAna 491 caMdrasUri 129, 162, 185, 263, guNavardhana 36 292, 303,333 thI 339341 guNaratna 502, 593, 622 thI 344, pa00 thI 512, 567 guNasuMdara 36, 177, 180, 190, 585 thI 589, 616 191, 213, 229, 462 caMdrodayaratna 38 guNAkara 177, 180, 190, 191, cAritravijayajI 608 225, 228, 229, 462, cAritrasuMdara 622 547, 560, 567 godAsa 136, 205, 616 jakakhaseNu 500, 501 gopAla 10, 177, 213, 259, jagacaMdra 420, 511, 11, jajigari 348 thI 351 goviMda 187, 148, 149, 391, jayakIrti para 503, 528 thI pa34, 539, jayacaMdra 343 542, 543, 558 jayatilaka 26 gazarma cha7, 402, 613 jayadeva 369, 370 gesUra "gezarma' juo. jayaprabha 36 gautamasvAmI 2, 3, 9, 12, 18, jayabAhu 292, 329 38, 5, 62, 109, 181, jayaratna 38 Page #649 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 630 ] jaina paraMparAne itihAsa jayazekhara 463 jinaprabha 129, 130, 29, jayasAgara 130, 231 488, 505,524, 197,622 jayasiMha 24, 149, 306, 449, jinabhaTTa 476 thI 482. 518 thI para 1, 539, 56 1, jinabhadra 480, 482 500, 595, 622 jinabhadragaNi 194 thI 196, 245, jayasoma 221 257, 258, 365, 408, jayaMtasUri 291, 293 432,436, 447, 448, 4para, jayaMtI 7, 8416, 420 457, 58, 466, 484, 487 jayAnanda 457, 465, 543 thI 491, 56 1, 562 jasadeva 401 jinamaMDana 622 jasabhadrasUri 77 jinayaza 370 thI 381, 566,567, jasaddhaNa 500, 501 590 jinavallabha 463, 562 jabU 118, 186, 187, 24, 370 jinasiMha 459, 515, 516, 390 thI 393 jinaharSa 622, 623 jabUnAga 28 jinAnaMda 371 jaMbusvAmI 14, 41, 49, 50, jinezvarasUri, 343, 46 3, 470, 63 thI 74, 76,88, 89 thI 487, 510, 512, 55,567 94, 98, 149, 191, 329, chavadeva 546 thI 566, 6-3, 603 391 jitasUri "Aryajita" juo jeSTAMgagaNi. 197 ceSTAya 472 jinacaMdra 27, 231, 343 jehila 293 jinadatta 185, 230, 302, 303 341, 365, 463,476, 480, jJAnacaMdra 517 482, 510, 546, 553, jJAnavimala pa70 591, 603, jinadAsagaNi 194, (43), 432, tattvAcArya 450 thI 452, 58, 437, 465 thI 467, 484, 562 490, 491, 500, 501 tattvAditya 451, 56 1, 562 jinadAsa mahattara 258, 298, 391, tApasa 222, 291 403 thI 408, 4/4 tilakAcArya 115, 195, 514, jinadeva 556 thI 558, 167 567 jinapati 28 tilakacaMdra 515 Page #650 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 522. akArAdi anukrama varga : 2 [ 631 tiSyagupta 16 421, 426, 431,432, 448, tiSyabhadra 119 450, 484, 499, 621 teSalIputra ra72, 273, 308, 309 devasuMdara 520, 568 devasUri (vAdI) 257, 487, 511, dazArNabhadra 7, 59 papa9 daMDa muni 51 devasUri (vaDa) 347, 401 dAnaratna 38 devasUri (tapA) 53, 333, 365, dAnavijaya 37, 38 605, 606, dizvagaNi 458, 465 devasUri pa39, 56 0, pa77, 6 04 dinnasUri 223, 224, 363 devasena 514, 515 dIrghabhadra 119 devAcArya 213 dujayaMta 293 devAnaMda 31, 370, 403, 511, durgasvAmI 95, 449, 563 thI 566 durbalikA 192, 304 thI 312 devendrasUri 343, 510 thI 512, durlabhadevI AryA 380 thI 374, 380 517, 567 duSyagaNuM 148, 142 devendrasuri (tapA) 298, 437 delamahattara pa62 dezIgaNi. 188, ra84 devakalaza 35 vAviDacha 48 devakalela 34 droNAcArya 562 devagupta 21 thI 30, 297, 448, 451, 500, 501 dhanagiri 272, 273, 284, 285, devacaMdrajI 23, 31 293 devacaMdrasUri 55, 130, 305, dhanagupta 198 468 thI 471, 487, 493 dhanadeva 29 thI 496, para4 dhanavardana 36 devaprala 28, 623 dhanezvara 196, 342, 497, 503, devabhadra 46 3, 464, 504, 511 508 thI 512, para1, pa66, devaratna 36 pa91, 617 devavimalajI 23 dhanADhaye 175, 276 devaddhigaNi vAcaka 186, 187, 188 dhanya (dhane) 10, 59, 64,423 thI 190, 193, 292 thI 298, dharasenasUri 3 17, 431 391, 407, 413 thI 415, dharma RSi 196, 208 Page #651 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 632] jaina paraMparAne itihAsa dharmakumAra 512 naMdilasUri 183, 184, 108, dharma kuzala 456 244, 303 thI 307 dharmagupta 108 naMdivardhana 518 dharmacaMdra 6 05 naMdasUri 294 dharmazeSa 10, 49, 34, 76, 197, nAgamitra 15, 276 497, 26 1, 263, 306, nAgari 15, 185, 220, 221, 487, 506 thI 517, 143, 229, 244, 276, 293, 449 607, 621 nAgati 184, 185, 192, dharmadAsa 403 thI 408, 509, 229, 237, 244, 291, 303 dharmadatta 208 thI 307, 337, 408, 616 dharmaci 49 nAgArjuna 186, 187 thI 190, dharmavardhana 464 193, 305, 341, 342, 370, dharmasAgarajI 623 390 thI 393 dharmasiMha 462 nAgila 617 dharmasUri 36, 186, 189, 192 nAgendra "nAgahasti' juo. 224,245, (512 thI 517) nAgendrasUri (?) 339 26, 262, 294, 392 nirvatti 51, 185, 303, 337, dharmasena 213, 403, 404, 621 341, 616 dhAriNI sAthvI 73, 76 nemicaMdra 243, 401, 500 nemisuri (tapA.) 608 nannasUri 23 thI 27, 394, 468, padma 291, 429 503, 518, 50, 524, padmacaMdra 28 pa8, pa29, 534, 539, padmaprabha 28, 514 pa66, 567, 590, 617 padmavijaya 462 nayacaMdra 518 padrazekhara 518 nayanacaMdra para padmasAgara 623 na haMsa para padmAnaMda 518 narasiMha 412, 413, 443 nakSatrasUri 293 paramadeva 55, 510, 514 paramahaMsa 476 thI 482 nayasuMdara 623 naMdanabhadra 119 paramAnaMda 511 naMdAsAvI 81thI 85 pAdalipta 51, 195, 224, 229, Page #652 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 235 thI 246, 259, 260, 261, 301, 305, 451, 155 pAca 23 pAdeva 129, 342, 109, 567, 589 pArzvasUri 567 pAzri lagaNi 305 pAsamUtti 31 pAMDava 48 pAMDubhadra 119 pihitAzratra 17 akArAdi anukrama varga : 2 6 07 pradyotanasuri 349, 352, 75, prabhavasvAmI 70, 73, 89thI 94, 97, 10, 110, 191 prabhAdra 228, 233, 235, 241, 243, 258 thI 261, 301, 305, 306, 374, 471, 473, 488, 108, 10, 512, 136, 154, 555, 592, 622 puNyaprabha pa21 puNyAya 38 puSpacUlA AmAM 51, 78, 79 puSpa(puSya)mitra 11, 192, 196, 31, 311 purgAira 293 pusila 54, 177 puMDarIkasvAmI 98, 306 pUrNacaMdra 577 pUrNabhadra 119, 4Dara, 473, 110 pRthvIcadra 515, para0 pAchaNI AryAM 213 peArjila 8 pratiSThAsAma 623 pradyumna 466 pradyumnasUri 254, 258, 377, 101, 487, 488, 102, 503, 507, 51 thI 513, 144, 566, 590 thI 592, 604, prabhAnada para0 prabhAsa da prasannadra 463, 511, 520 priyama tha 177, 213, 220, 221, 567, 16 priyadarzInA 2, 15, 56 phalgumitra 197, 293 phallurakSita 307 thI 312 [ 33 abhiTTa 50, 51, 231, 325, 488 thI 491, 503, 24 thI 139, 607, 698 khaladeva 561 alabhadra cha alissaha 175, 176, 179, 180, 213, 276, 616 alibhadra 573 thI 578, 590, 601, 6}, 607, 6 17 bahula 175, 180, 365 kha'bha(kSA)Ni 178 khAlacaMdra 32, 511, 524, 622 bAhubali 47, 338, 339, Page #653 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 44 ] buddhizrI 222 buddhisAgara 470 muDhAgaNI 468, 471, 496, 501, }17 khUTerAyajI 231, 232 meAhARSi 578, 579 jaina para parAnA ItihAsa bhadrakIti para5, 533 bhadragupta 36, 189, 192, 272, 273, 286, 302, 308 thI 309 bhadranadI 423 bhadrabAhusvAmI 44, 77, 88, 113, 115, 119 thI 137, 138, 160, thI 162, 191, 201, 263, 266, 269, 290 thI 292, 329 thI 333, 307 thI 339, 415, 427 thI 430, 484 bhadramuni pa bhaviraha 451, 480, 481 bhadrasUri 254, 293 bhadrezvara 266, 464, 480, 511, 621 bharatezvara 59, 512 bhavasUri 94 bhAgyaratna 38 bhAnucadra (ta) 231 bhAvadeva 229, 556 thI 558, 600, 603, 6 17 bhAvaprabha 462 bhAvarana 38 bhAvAmI 465 bhuvanacaMdra 463, 508, 117 bhUtadina 187 thI 190, 193, 305, 413, 418, 438 bhRdinA Aryo 139, 152, 179 bhRtA AryAM 139, 152, 179 maNibhadra 119 madanacaMdra 511, 512, 519 madhumitra 392, 397 manakamuti 110thI 116, 424 mammaDa 449 malayigira 120, 182, 298, 34, 391, 187 malayacaMdra 517 mallavAdI para, 254, 257, 263, 358, 390 thI 381, 390, 391, 45, 484, 14, 57, 590, 617 maliSeNu 305 mahAgirijI 59, 61, 170 thI 210 213, 221, 26, 270, 275, 276, 365 mahAnaMda 423 mahAala 423 mahAyazA 292, 329 mahendra 61, 233 thI 235, 243, 274, 520 mahezvara 559 moMgura 51, 187, 189, 272, 46 maDanaNa 237 . Page #654 -------------------------------------------------------------------------- ________________ akArAdi anukrama varga : 2 mati 5 mADharasa bhUti 196 mANikathaprabha 589 mANikaSasudara 36 mANekacaMdra 517, 591 mAnatuMga 362, 369, 457 thI 463 510, 512, 605 mAnadeva 302, 452 mAnadevasUri 230, 359 thI 362, 401, 410, 445 thI 447, 452, 4c9, 490, 544, 545, 562, 606 mArnasaMha (u.) 231 municaMdra 401, 464, 470, 117, 559, 189 muktiratna 38 munideva 511, 512, 519 muniratna 120, 258, 343, 368, 463, 111, 515 munizekhara 517 munisuMdara 120, 413, 443 thI 446, 568, 6rara DapAda 363, 364 mUlacaMdrajI 231, 387, 18 mUlasUri 363, 364 medhakumAra cha mevijaya 204, 462 metA ka meDiMgara 33 meruttuMga 271, 447, 488, 110, 622 merusudara 462 [635 meha (medha) gaNi 177, 180, 191 mevijaya 623 maurya putra 5 yazadeva 468, 501, 42, 511, 59 yazAkhAhu 292, 329 yazobhadra 116 thI 122, 176, 191, 367, 514, 143, 148, 568 thI 575, 578, 600, }01, 05, 66, 616 tilaka 514 yovijayajI 255 thI 258, 345 thI 367, 377, 458, 487, 170 yakSa 452, 101, 518 yakSadatta 448, 249, 45, 4}}, 47re yadinnA Aryo 139, 152, 179 yakSadeva 20 thI 26, 304, 306, 341, 45, 487, 567 yakSasUri 370 thI 381, 543 yakSA AryAM 139, 152 thI 154, 170, 179 yattatta 136 yAkinI sAdhvI 447, 475, 476, 480, 42 ratna 55, 456 rasiMha 405 thI 408 ratnacaMdra 462 ratnaprabha 1 thI 25, 36, 90, 348, 406, 45, 463, 111, Page #655 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jaina paraMparAne itihAsa 512, 517, 566, 616 lamaNagaNi 555 ratnamaMDana ka22, (22) lakSmIvardhana 36 ratnavijaya 36, 38 lakSmIvimala 462 ratanazekhara 56 7 lakSmIsAgara 623 ratnasiMha 462, 514, 517 lakSamIsUri 623 ratnAkara 517 lATAcArya 236, 613, 14 ratnasUri 55 lAbhavijaya 462 rathasUri 186, 29, 293 lAvaNyasamaya 593, 23 ravigupta 500 lehArya 329 raviprama 465, 468 lehityasUri 188, 297 rakSasUri 293 lauhitya 17 rakSita 178, 143, 149, 192, 272, 277, 299, 303 thI vaTezvara 336, 449, 4pa0, 468, 312, 418, 406, 429 472, 473, 501, 519, rAjavijaya 34, 37 562, 617 rAjazekhara 481, 622 vajubhUti 614, 615 rAjasuMdara 462 vajayazA 292, 329 rAmacaMdra 462 vajarSi 292, 615 rAmacaMdrajI 48 vasena 22, 184, 192, 228, rAmavijaya 406 244 259, 290, 291, rAzIla 546, 547 300 thI 307, 335, 34, rAhula 305 408, 420, 450 rAhusUri 408, 409 vajasvAmI 47, 27, 137, 162, kadeva 224, 235, 236, 247, 177, 179, 184, 186, 244 188, 149, 192, 272 thI rumaNuM sANI 287 274, 284 thI 303, 308 reNu AryA 139, 15ra, 179 thI 310, 337 thI 339, 407, 6 7, 616 revatI nakSatra 185, 192 varadatta 10, 424 revatI mitra 191, 192, 245 vardhamAna 55, 376, 463, pa04, rehagupta 175, 178 559, 566, 584 rehaNAya 176, 616 valalabha 623 Page #656 -------------------------------------------------------------------------- ________________ akAki anukrama varSa : 2 [ 637 vallabhasUri 232, 193 vimalacaMdra 197, 509, 539, 54pa, vasudeva 16 54, 581, 582, 587, vapuSyamitra 311 pa-0, 600 vAyubhUti 4, 40 vimalaprabha 36 vArikhilla 48 vimalaratna 36 vAsudevajI 24 vimalamati 305, 410, pa61,562 vAsudeva 576 thI 578, 503, 594 vimalasUri 305, 406, 403, vAhari 562 408 thI 40, 451 vAtraka 10 vimalAMka "vimalasUri' juo. vikramasUri 403, 42 vivekaharSa 20, 391 vicakSaNa 462 vizvabhUti 51 vijayavimala 392 visUri 203 vijayasUri 408 thI 410 viMdasUri 449 vijaryAsiMha 51,52, 263, 51, viMdhyamuni 311 59, 556 thI 556, 567, vIragaNI 197, 342, 401, 504, 545, 579 thI 588 vijayasena 55, 305, 160 vIracaMdra 31 vijyAnaMda 74, 456 vIrajasa 7 vijya Ayo 405 thI 408 vIradeva 24, 464 videzamuni 17 vIrabhadra 243, 451, 468, 473, vidyAkumAra 514 480, 482, 92 vidyAdhara 177, 185, 213, 259, vIrasUri 34, 36, 408,556 thI 303, 305, 337, 341, 617 558, 57 vighuggara 94 vIrAMga 7 vinayacaMdra 65 vRddhadeva 344 thI 352, 500 vinayaprabha (u.) 525,551, 590 vRddhavAdI 182, 192, 224, 229, vinayaratna 8, 406 245 thI 262, 301, 305 vinayavardhana 36 vRddhasUri 293 vinayavijaya 391, 38 vRddhicaMdrajI 231 vinayasAgara 623 veNu AryA 138, 152, 179 vinayasuMdara 36 vaizramaNa 4ra3 vibudhaprabha 453, 457, 543 568 Page #657 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 6i38] jaina paraMparAne itihAsa zayyabhavasUri 94, 106 thI 118, zubha 16 191, 424. zubhavardhana 36 zaMkaramuni 77, 176, 205, 402 zubhazIlagaNi 252 zaMkha rAjarSi 51 zailaka 48 zAlibhadrajI 10, 58, 64 zyAmAcArya "kAlikAcArya" juo. zAlibhadrasUri 342, 472, 59, 512, 574, 576 zrIADhaya 175, 276 zAlisUri pa68, 560, 6 6 zrIkalaza 327 zAMticaMdra 23, 623 zrIgupta 178, 192, 272, 273, zAMtibhadra 472, 506, 277 276, 449, 616 zAMtimuni 24 zrI prabhu 589 zAMti zreNika 177, 223,224, 230, zrI bhAnu (zrIbhUSaNa) pa1 291, 363, 515 zrayaka zrIyaka" varga 4 juo zAMtisUri 305, 377, 437, 462, paMDila (SAMDilyamUri -- 472, 503, 506, 504, 51, skaMdila" juo. 568, 569, 573, 595 zAMtIzarmANa 456 sajajana 559 zivaRSi 7 satyamitra 189, 193, 297, 414, zivacaMdragati 448, 46 6 438, 487, 488 zivaprabha 514 samayasuMdara 231, 623 zivabhUti 203 samaMtabhadra 23, 258, 316, 328, zivazarma 403, 404 329 thI 333, 344 thI 347, zivazrIsUri 363, 364 367, 400 zivasuMdara 36 samita 230, 272 thI 25, 284, zIlaguNa 305, 45, 468 thI 471, 285, 616 493 thI 496, 562 samudrasUri 17, 36, 182, 413 zIlabhadra 197, 343, 504, 50 thI 446, 489, 490, 559, zIlarudrasUri 305 107 zIlasUri 263 sarasvatI sAdhvI 224 thI 227 zIlAcArya 410 sarvadeva 24, 34, 343, 42, zIlAMka 256, 305, 393, 420, 509, 52, 504, 600 451, 46 6, 561, 562 sarvAnanda 622 Page #658 -------------------------------------------------------------------------- ________________ akArAdi anukrama varga : 2 [639 sarvAnubhUti 14 siMhamuni 9, 14 sahadeva 507. siMhasUragaNi 256, 377, 457, saMgamasiMha 237, 306, 487, 458, 465 pa6 7 siMhasUri 186, 192, 226, ra36, saMghapAlita 293, 243, 284, 362, 391, saMghadAsa 403, 406, 430, 437 392, 457, 454, 614 484, 621 suguNa 36 saMDila "skaMdila' juo. sujAta 10. 4ra3 saMpalita 293 sudarzana 10 saMbhUti 196, 503, pa06, 542, sudharmAsvAmI 4, 12, 38 thI 45, 543 - 57, 2, 6 3, 5, 6, 73, saMbhUtivijaya 119, 121, 138, 6 75, 92, 189, 191, 211, 148, 191, 420, 214, 415 thI 424, 430, saMpati 7 616 saMyama viSNu 189, sunakSatra 14 sAgaracaMdra 228, 517 sunaMdA sAbdI 273, 284, 285 siddhaSi 95, 254, 305, 406, supratibaddha 177, 211 thI 220, 48 7, 492, 49, 562 thI subAhu 8, 4ra3 siddhathI sAdhvI 257 sumati pa68, 569, 573 siddhasUri 21 thI 37, 263, sumatina 38 siddhasena (di.) 192, 15, 16, suraprabha 51 5 204 224, 245, thI 262, surAcArya 305,562,577, 593. 305, 318, 376 461,464, susthitasUri 158, 170, 177, 484, 500, 507, 60 7, 617 109, 208, 211 thI 220, siddhasena para4 thI 534, 536, 543 259, 616 siddhasenagaNi 257, 367, 4pa8, suvAsava 423 465, 466,484,492, 501 suhastisUri 59, 61, 165, 1eo siddhicaMdramaNi 130, 462 thI 212, 251, 449 siMhagiri 223, 272, 273, senasUri (ta) 55, 231, 298, 277, 284 thI 286, siMhadatta 45ra senika ( ka) 222 ja 616 Page #659 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 640] jaina paraMparAno itihAsa senA AryA 139, 152, 179 samagaNi 178 samacAritra 6ra3 sematilaka 622, semadatta 136 somaprabha 59, 61, 165, 170 thI 212, 251 semasuMdara 456, 604, 621 samila 420, 429 saudharma 623 saubhAgyavijaya pa97, 611, 612 skaMdila 50, 51, 182, 186, 187 191, 192, 193, 224, 229, 246, 259, 261, 26, 370, 390 thI 394, 4ra6, 617 sthiragupta 294 sthiracaMdra 31 sthUlabhadrajI 80, 105, 11, 121, 122, 132 thI 134, 108 thI 168, 19, 212, 406 svayaMprabha 18 svabhadra 119 svAtisUri 180, 197, 26, 365, 465. 343, 367, 368, 377, 400, 404. 428, 433, 438, 445 thI 451 468, 473 thI 493, 500, 501, 509, 511, para0, 524, 555, 565, 621 hasa 476, 482 harSa 567 harSakIrti 130, 462 harSacaMdra 31 harSatilaka 542, 543 harSanidhAna 49 harSa prabha 36 hamati 558 hastisUri 293, 294 hArila 193, 194, 447, 437, 448, 472, 487 thI 490, himavaMta 180, 186, 370, 390 thI 303 hIrakula 623 hiraratna 38, 263 hIravijayasUri 37, 50, 80, 231, 607. hemacaMdrasUri 29, para, 55, 130, 133, 155, 168, 195, 255, 256, 257, 263, 266 thI 271, 363, 346, 365, 777, 391, 410, 438, 487, 515, 518, 524, 574, 603, 621 hemaprabha 512, 514 hemavijaya 623, harigupta 194, 230, 442, 447, thI 451, 489 haricaMdra 31 haridata 17 haribhadra 115, 11, 182, 194, 195, 245, 255, 257, 258, 298, 306, 327, Page #660 -------------------------------------------------------------------------- ________________ varga: 3 bIjA dharmAcAryo nirnava, digambara, sthAnakavAsI, zaiva, vedAntI cInI yAtrI vagere akriyAvAdI 416 umAsvAti(mI) 346, 36 3 akalaMkadeva, 277, 306, 3ra9thI esIDalara 282 333, 457, 504, 567 elaka 313 agnivezyAyana 13 elAcArya 317 achidra 13 origesa 281 ajita 12, 13, 64 kakuda 12, 13 anijetusa 282, 283 kaNAda 483 aparAjita 14, 115, 316, 318, kapila 242, 483 319 kamalakIrtAi papada amitagati 328, kalaMda 13. amRtacaMdra 321 thI 330 kApUsa 280, 283 ahaMdubali 304 kArNakAra 13 avadhUta 484 kAlAtIta 484 azvamatra 198, 266 kissasaMkicca, 313 ajJAnavAdI 416 kukka 4/4 aMbaDa 9 kumArasena 327 AtmArAma 367 kumArika 484, 491 Atreya 242 kumudacaMdrasUri 333 Aryadeva 377 kuMDakauDinya 317 AzAdhara 20 thI 330 kuMdakuMda 317 thI 333, 346, 364 ASADhaziSya 165, 168, 164, kRSNa 5, 530 198 kezavanaMdI 277 AsUrI 484 kezavegI 570 thI 573, 605 IzvarakRSNa 484 keTi 318 IsA masIha 277 thI 283 kedavAra 315 thI 318 Isu 277 thI 283 kauDinya 315 thI 317 IMdranaMdi 185 kaukanya 317 Page #661 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 642 ] kriyAvAdI 416 gaMgadeva 198 guNacadra 513 gumAnIrAma 329 guptagupti 162 piccha 317 gopendra 484 gAmAyu 13 gArakha-sAdhu 573 geAvana 14, 329 gAzAleA 9, 12, 13, 14, 64, 313, 420 gASThAmAhila 311, 12 gautamaRSi 253, gautamabuddha 12, 13, 64, 108, 155, 197, 433, 434, 483 caturbhuja 205 caMdraguptasUri 162 cadrasUri 162, jaina paraparAnA itihAsa cAmuMDarAya 338, 339 cArunadI 328 caitanyasvAmI 299 jamAlI 2, 15, 16, 58, 420, 596 jinasena 327, 535, 615 jIvAjI 37 josepha 279 TADamala 329 tapasvI 274, 275 tAraNusvAmI 328 tigupta 16 dakSiNavihArI 292 devasena 137 Aiga 377, 484, 509 dhakIti 31, 380, 484, 191 dharmapAla 484 dharmabhikSu 434 dharmaci 31, dharmAMttara 383, 484 dhenusena 17 na dhruvatsa 313 naMdAcAya 371thI 374, 380, 391 nadimitra 14 nadira 277 nArAyaNa 198 nikAdamasa 279 midatta 14 pata jila 484 padmanadI 277, 316, 327 parivrAjaka 273, 276 pANini 484 pAMcAla (pa'jAmI) 242 purANakAra 128, 155 pUjyapAda 258, 321thI 327, 345 pUraNa 12, 13 pebrusa 280, 281 paulusa 280, 281 prabhAcadra 162 pyArA bAvA 334 phrAhiyAna pa96 anArasIdAsa 326, 328 bahukara 232 bAvAjI 75, 205, 334 buddhadeva 218, 267 Page #662 -------------------------------------------------------------------------- ________________ akArAdi anukrama varga: 3 [ 643 bRhaspati 242 rAmacaMdra 277, para3 bauddhAcArya 234, 46 thI 484, rAhula 420, 434 504, 564 rehagupta 175, 192, 273 thI 277 baMdhu 4/4 luthara 283 brahmA 547, 551, 553, 602, lakA 283 603 vakragrIva 317 bhagavaMtavAdI 484 vajanaMdI 327 bhartuhari 484, 491 vakara 319 thI 330 bhadatadi 484 varAha 530, 531 bhadaMtabhAsura 484 vardhanakuMjara 530, 537 bhAgavata 241, 484 vasaMtakIrti 328 bhuvanamuni 234, 235 vasunaMdI 277 bhUtapati 317 vasubaMdhu 377, 4/4 bhUtabali 317 vasumati 377 mAdhvAcArya 255 vasurAta 377 mariyama 283 vAdirAja 327 mazkarI 13 vAdisiMha 557 mahAkIrti 450 vAdIbhasiMha 277 mahAdeva 205, 2pa0, 251, 547, vAlamIki 89 vikaTora 283 573, 582, 583, 605 maMkhalI 13, 313 vinayaratna 8, 86, 407 vinayavAdI 416 mAdhavanaMdI 277 vizAkhadata 162 maulinaMdI 277 viSNu 205, para3, 547 yavanAcArya 236, 614 viSNukumAra 14 yuenasvAMga "hyuenatsAMga" juo viSNudeva 329 pIela 279 viMdhyavAsI 484 yogAcArya 484 vIrasena 185, 317 yegI 30, 547 thI 149, 553, varadIputra 12, 13 - 554, 570 thI pa73 vyAsajI 484 yosepha 283 zaMkarAcArya 49, 56, 57, 61, hAna 281 184, 219, 340, 381, raviSeNa 323, 409, 410, 451 pa02 thI 504, 542, 612 52 Page #663 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 644 ] zakiTAyana 327 zAkasiMha 13, 17 zAna 13 zAMtirakSita 484 ziva para3 zivakATi 318 zivagupti 317 zivadatta 317 zivadhameittara 484 zivabhUti 299, 305, 323 thI 317 zubhagupta 484 jaina paraMparAnA itihAsa varga : 4 gRhasthA--devA rAjA, maMtrI, zeTha kavi, pa MDita, deva, devIo ane yUropiyanA vagere anaMtarAya 53 anurudhdha 267 atrikA 78 akabara 231, 442 akAlava 135 agnimitra 54, 263 ajayapAla para, 53, 522, 523 ajayarAja 197, 113 ajayasiMhu 389 ayA 405 "" ajAtazatru " kANika " jue. ajitasena 73 ajhIjha 260 atibhadrA 6 aditazatru 8 aNuhilla pa93 anaMgasuMdarI 17 ane gapAla 464 zubhadra 320 thI 330 zrIlAlajI 36 zrutakAti 546 zrutasAgara 320thI 330, 367 suvAti 546, 547 sumatimuni 254 semila-tApasa 420, 429 seAmanAtha 532, 547 hira 132 hiraSeNu 136, 161 hyuenatsAMga 47, 95, 230, 399, 597 aparAjita 386 thI 389 aparAjitA 359 apraticakrA 546, 247 abhagnasena 423 abhayakumAra 65,81, 85, 98, 232 abhayadeva 343, 510 amarisaMha 245, 389 amaru khIna jamAla 399, 105 amitradhAta 163 amitrAceTas 163 amRtalAla paMDyA 334 ameAdhava 535 Page #664 -------------------------------------------------------------------------- ________________ akArAdi anukrama varga 4 [45 aridamana 296 AnaMda 422, 498 arisiMha 389, 513, 622 AbhU 32 ajuna 8, 591 AmarAjA 231,51, 526 thI 532 ajunamAlI 422 AmazAha 95 arNorAja 197, 513 AryabhaTTa 236, 614 aberunI 379, 399, 505 AliMjara 184 ala, alU "alaTa" juo AhaNa 197, 511, 513 allaTa 221, 374, 380, 388, Azaka 494, 498 389, 507, 50, 54pa, AzIka 524 566, 567, 571, pa76, 589. AzAdevI 337 thI 593, 604, 606 AzAdhara 33 allAudIna 339, 350, 389, 597 ASADhI 55 avaMtIvardhana 73 AsaDa 96, 511 avaMtiSeNu cha3, 76 AMbaDa 51, 52, 540, pa29 avaMtIsukumAla 202 thI 204 Izvaradatta 396 azoka 60,80, 163 thI 165, IzvaralAla jI334 172, 174, 197 thI 210, iMdra 51, 180, 20, 295, 296, 214, 215, 218, 266 thI 312, 337 thI 339, 455, 271, 434 535, 536 azokacaMda 84 IMdradatta 51 azoka harSa 388 iMdramitra 54 azva 51, 593 iMdrAyudha 535 akSahita 8 ugrasena 241, 599 aMgula 168 ujijataka 423 aMjU 423 udayarAja 516 aMdhakzaNa 429 udayasiMha 389 aMbAprasAda 389 udAyana 601 aMbikA 48, 336, 360, 445, udAyI 8, 61, 73, 78, 80, 85 446, 439,489, 513, 558, thI 87, 108, 266 thI 271 575 uddadyatana 4pa1, 516 AdityavarmA 440 upakezA 146, 147 AdivarAha pa38 umA 363, 363 Page #665 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 646 ] jaina paraMparAne ItihAsa uSavadAta 35ra, 356 kardama 504, 591 uhaDa 19, 97 karmacaMda 231 uMbaradatta 423 karmAzAha 538, 542 uMbararAya 32 kalAvatI 296 RSabhadatta 64, 65, 71, 90 kalivallabha 535 RSabhadAsa 623 ka9paka maMtrI 87, 98 thI 195, 468 eDaka 59 kalhaNa 517 eDavarDa 282 kavikumAra 516 ethinA rANuM 160 ka ThezvarI pa94 erAvaNa 59 kaMbalasaMbala 51 auraMgajeba 50 kAku 381, 497 kaa (ka) 535, pa39 thI 541, kAmadeva 111, 422 592, 603 kAma i296 kakustha (kAkustha) 535 kAMtipati 453 kaTukarAja 593 kApasika 479 kaDaphasIjha 222 kAlAzoka 26 7 kanaketu 54 kAlidAsa 60, 245 kanakavatI 69, 405 kALabheja 388, 389 kanakazrI 69 kiucikiu 211 kanakasena 95, 382, 383, 397 kIrtivarmA 389 kanika 50, 54, 176, 222, 263 kuTila 168 kaniMgahAma pa4, 540, 598, 613 kuNAla 47, 164, 172, 174, kapila 98, 99, 242 199, 200, 201, 230 kapadayakSa 288, 289, 297, 299, kaberasenA 69 kuberAdevI 49 kapadazAha 27 kumAra 508 kamalavatI 405 kumAragupta-440 kayavanane 64 kumAranaMdI 60 karAla rAjA 11 kumArapAla 28, 29, 75, 232, karaNadeva para2, papa8 339, 498,513,591, 604 karka rAjA 399, 505, 535 kumArasiMha 32, 389 kaNasiMha 389 kuMarajI 53 Page #666 -------------------------------------------------------------------------- ________________ akArAdi anukrama varga : 4 [ 647 kuMDalika 108 gadaMbhilla 182, 225, 226, 263 kuMDalika 422 thI ra71, 35ra, 395 kuMbhe rANe 388, 389, 496 gaMgA 480 kuviMda 434 gaMdharvasena, "gaIbhilla' juo kRSNa pa1, 55, 235, 422, 535 guNarAja 604 kRSNamitra 8 guNasuMdarI pa00 kRSNarAja 240, 244, 262, 453 gupata 383, 391, 429 kekobAda 439 guzana 222 ke. pI. jAyasvAla 160 guhadara-guhAditya 384 thI 389 keNika 8, 57, 73, 78, 81 thI guhila-guhasena 384 thI 389 85, 109, 111, 214, 267, guhAditya 388 420 nepAla 73, 4ra0 gomaTezvara 338, 339 kezA 142 thI 15ra gomukha yakSa 297 ke sTeTInusa 281 goviMdapAla 420, 535, 536 kharagraha 384, 385 goviMdabhAI hA. 353 kharpara 245 gaurIzaMkara hI. ojhA 75, 174, khAravela 182, 212thI 219 270 26 5, 387 thI 389 khImasiMha 543 gorI 523, khumANa 263, 389, 413, 447, graharipu pa74 496, 541, 589, 595 ghaTa 245 khuzana 222 ghaMTAkarNa pa6 khuzanavAjha 439 cakrAyudha 536 cakrezvarI 25, 297, 339, 560 khuzarU nasaravAna 439 caNI 166 khetasiMha 389 caNezvarI 166 khemarAja 214 caturbhuja 205 kheMgAra 531, 574 thI 576, 67 cachana rAjA 334, 35ra beTiMga 535 caMDa 403, 410 gagAka 539, pa6 0 caMDapradyota 8, 61, 73, 76, 84, gaNeza 32, 5, para3, 547 170 gayavaracaMda 35 caMDarAya 214 gardabhasena "gabhilla" juo caMDI 46 0, 464 Page #667 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 648 ] jaina paraMparAne itihAsa caMdra 19 caMdragupta 80, 87, 88, 15ra, 155 thI 163, 205, 261, 263, 266, thI 271, 353, 354, 395 thI 397, 6 13 caMdradeva 599, 600 caMdralekhA-513 caMdrazaMkara gau. jethI 358 cAciga rAjA 95 cANakya 87, 152, 155 thI 169, 267 cAmuMDAdevI 18, 97, 413 cAMpa 468, 494, 497 citramaMtrI 18 citrAMgada 22 culapitA 422 cUdanabhaTTa 516 cUrNa ka 213 ceTaka (ceDe) 8, 11, 17, 57, 81 thI 85, 109, 214, 420 callaNa rANI 81 thI 85 caurasiMha 389 jagaDuzAha 75 jagatasiMha 6 06 jagadeva 510, 515, 516 jagamAla 595, 600 jajajuka 95 janArdana bhaTTa 160 janArdana mizra 434 jayadAmAM 334, 35ra jayamitra 54 jayazikharI 468, 493 jayazrI 68 jayasiMha 78, 389 jayasAgara 34 jayasena 17 jayaMtI 5 jayAdevI 359 jahaNa 513 jasa 579 jahAMgIra 231 jAkuTI " jAvaDa ? juo jAlaMzApenTiyara 267. jAlamasiMha 206 jAhaNa para jAvaDazAha 22, 230, 260, 289, 301 jAMba 494, 467, 468, 540 jitazatru pa1, 125 jitAri 441, 473 jinadAsa 423 jinavijaya 451, 593 jiMda pa77, 593 jIvadAmAM 355 jIvarAja 53 jugalakizora 258 jemsa ToDa 382, 383, 387, 541 jesiMha 387, 389 jena mArzala 230 jayeSTha 508 jhAMjhaNa 543 TeDa 'jemsa ToDa juo TelemI 54 ThAkurasiMha 34 Page #668 -------------------------------------------------------------------------- ________________ akArAdi anukrama varga 4 [6 49 DIAra bhAMDArakara 388 durlabharAja 595, DeImakesa 163 durlabhasena pa85, 587 DolararAya, raM. mAMkaDa 355 durdharA rANuM 162 dbhara 308 daDhAyu 8 Dhaka (DhaMga) 15, 504, 506 deda 517 taNu rAjA 28 deva 5, 43, 60, 61, 70, 87, tanasukharAma 340 131, 178, 182, 237, tArAdevI 232, 235 243, 285, 286, 295 thI tArAnAtha 163, 201 297, 300, 405, 425, tiSyarakSitA 164 para3, 533, 147, 550, tejasi ha 389 554 taramANa 54, 194, 230, 407, devagupta 54 - 439 thI 442, 448, 590 devacaMdra 74, 75 tripurAdevI 28, 513 devadata 37, 78 tribhuvana 24, 33, 270 devadattA 423 tribhuvana svayaMbhU 410 devapAla 247, 248, 262, para1 trilocanapAla 541 devabhUti 233 trizalA 2, 295 devarSa 246 thirapAla 336 devarAja 535, 580, 586 datta 6, 8, 407, 440, 441 devalade 37 dadhivAhana 8. devazrI 246 darAyasa 356 devAditya 375, 381, 383 darpaNa 264 devAnaMdA 295 dazaratha 53, 174, 201 devI 24, 178, 237, 295, 359 daMtIdurga (varmA) 535 thI 361, 494, 511, 512, dAmajhada 334, 355 thI 357 54, 55 dAhaDa 233 devIprasAda munzI 540 dInAnAtha 328, 333 dezala 32, 33 duMduka 533, 538 droNasiMha 384, 385, 442 durgAcala 206 daMDI 434 durgAzaMkara zAstrI 388 dhana 508 durjanazalya pa5, 231, 512, 514 dhanadeva 5, 154, 287, 458, Page #669 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 650] jaina paraMparAne ItihAsa 516 nabhasenA 60 dhanapati dezI 349 thI 3para novAhana 182, 614, 615 dhanapAla 273, 284, 306, 351, naravarmA 389, 440, 515, 516 485, 468, 534, 555, naravAhana 266, 389, 65 559 navalamalajI 35 dhanabAhu 8 nahapAna 307, 35ra thI 358, 615 dhanamitra (dhammila) 4, 39 naMda rAjA 73, 87, 88, 98 thI dhanarAja pa71, 579 105, 117, 125, 132, dhanarUpa 556, 600 138 thI 252, 155 thI 157, dhanaMjaya 262 170, 214, 216, 266 thI dhanno "varga-2 dhanya muni" juo 271 dhanyA 563 naMdanI-pitA 422 dhanezvara 359 naMdA 6, 81, 84, 85 dhanavaMtari 245 naMdivardhana 2, 8, 62, 423 dharaNIvarAha 595 nAgakumAra 423, 277 dharabhaTTa 384, 385, 442 nAgadatta 184 dharaNaMdra pa3, 55, 9, 10, nAgadAsa 267 184, 462, 546, 580 nAgabhaTTa 348, 350, 399 dharasena 384, 385 nAgabhaTTa "nAgAleka' juo dharmadeva 56, nAgarAja 184, 149, 585 dharmarAja para7 thI 530, 537 nAgAditya 386, 389 dhavala 498, 572, 192, 597 nAgAjUna 240, 241, 247, 336 dhAriNI 65, 73, 359 nAgAvaleka 503, 505, 535 thI dhArazI pa31 - 538 thI 52 dhuvAjI 27 nAgendra 237 dhruva 535, 536 nANadevI 336 dhavamitra 54 nAthA papa dhruvasena 189, 193, 266, 384, nAthurAma premI 409 - 385, 439 thI 44 nAnAlAla 495 dhruvasvAminI 396 nArAyaNa 510, 541 dhUmarAja 530 nAhaDa 346, 350 nazamena 268 thI 271 nAro 516 Page #670 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 516 akArAdi anukrama varga 4 [ 651 nine maMtrI 95, 306, 494, 468 pulakezI 263, 454 puSkalI pa06 niMba maMtrI 551, 555 puSpaketu 78 nirmalakumAra 228, puSpala (lA) 78, 207 thI 20 nIkalasa 96, 278 puSpAvatI 78 nItA rANI 514 puSyamitra 201, 204, 212, 215, neDha maMtrI 306 230, 266 thI 271, 504 nemicaMda 442 pUrNapAla 516 neminAga pa4 pUrNamitrA 213 pataMjali 484 pUrNalatA 580 padma 51, 183 pRthvadevI 2 thI 4 padmayazA 183 pRthvIpAla 306, 498, 516 padmasiMha 389 pethaDa 443, 517 padmAdevI 359 picI pa77 padmAvatadevI 369, 446, 451 polAka 293 padmAvatI rANI 83, 85, 183, pratApa rANe 389 614 pratimA 237, 425 panugAnaya 17 pradezI rAjA 8, 18 parvata rAjA 157 pradyumna 236, 614 pallavarAya 453 pradyota "caMDa prota" juo pakSila 168 prabhazrI 69 pAIleTa ra79 prabhasenA 69 pANini 484 prabhAvatI rANuM 111 pAlaka 73, 170, 268, 269 pra(c)Adana 31 pAWyakSa pa23 prasenajita 81, 596 pAMcAla 242, 243 priyacaMdra 8 pAMDuSeNa 48 phagunImitra 54 pizala sAheba 201 phalITa 77, 222 puNyapAla 61 phiraja 439 puNyaratha 201 266 phula zeTha 237 puNyasAra 570 kukarara 54, 598 punaDa 542 bakhtiyAra 420 Page #671 -------------------------------------------------------------------------- ________________ para ] jaina paraMparAne ItihAsa badarIdevI 568, 570 brahmazAMti para3 bapa pa24 bhagavaMtadAsa 611 bala 8 bhaTTa 524. balabhadra 165, 169 bhaTTArka 263, 383, 384, 387 387 balabhAnuM 226, 265 bhartRbhaTa 471, 496, 589 balamitra 182, 226, 228, 235, bhartRddha 505 244, 262 thI 272 bhartuhari 484 bahAdurazAha 37 bhadra 571, 577, 585 thI 588 bahula 13 bhadraSa 54 baMdhupAlita 201 bhadranaMdI 423 baMbha 119 bhadrasAra 163 bANa 45, 460, 464 bhadrA 202, 203 bApA nAmAvalI 388 bhakilA 4, 39 bApA rAula 386thI 389, 413, bharata 46, 454, 584 496, 541, 589 bhavanadevI 551 bAlava 515, 516 bhaMbhAsAra "zreNika" juo bAlaprasAda 595 bhAIlsa (brAila) 61, 76 bAlAditya 440 bhAuDa 540 bAhubali 47, 230 bhAu dAjI 353 biMdusAra 159, 162, 163, 167, bhAnumatra 54, 226, 228, 235 168, 26 6 thI 27 262 thI 271 biMbisAra "zreNika" juo bhAnuzrI 226 bI. bI. lAla 219 bhAvaDazAha 289 buddharAja 454 bhAMDArakara 60 bulahara 410 bhikhurAja "khAravela juo bahAdUratha 201 bhIma 60, 240, 244, 262 bRhaspati 242, 243, 4ra3 bhImadeva 29, 498 bRhaspatimitra 54 bhuvanapAla 592 beneTa pa99 bhuvanasiMha 389 baMga geMga 439 bhUvaDa 493, 505 behitya 27 bheMsAzAha 29 brahmagupta 95 bhagavatI 242 Page #672 -------------------------------------------------------------------------- ________________ akArAdi anukrama vargaH 4 [ 653 bheja 263, 386, 388, 389, madedarI 455 434, 457 thI 464 mAtUna 439 makaradhvaja 598 mAgha kavi 95,563 maNa 516 mAdhava 540 maNiprabha 73, 76 mAdhudeva 556 maNibhadra vIra 230, 597 mAMDalika 33, pa04 maNiratna 19 mAlavarAja 513, 535 mata 48 mitazrI 16 mathanasiMha 389 mitra 384, 388 madanarekhA 454 mitranaMdI 8 mammaTa 517, pa77, 504, 59pa mizrabaMdhu 160 mammaNa 64 mihira 119 thI 128 236, 245, mayUra 459, 460, 465 614 mayUradhvaja 598 mihiroja 503, 519, 533 thI mallinAga 168 541, 545, 56 0 592 mahaNika 511 mihirakula 440 thI 442,448 560 mahamada 29, 37, 420, para, mukuMda 246 591, 199, mInaladevI 522 mahAkAla 24, 251, 570 mumucI "mahamada" juo mahAdeva 205 muruMDa 238 thI 240, 244, 262 mahAnaMda 214, 423, 454, 516 muMja 508, 566, 578, 589, mahAbala ka23 591, 595 mahAme vAhana "khAla" juo muMjAla 33 mahAyaka 389 mUlarAja 498, 571, 595 mahAlakSmI 389, 589 mRgAputra 423 mahIdhara 56 mekakIDala 54 mahIpati 560 mekebIyA 278 mahIpAla 540, 546, 560 megesthinisa(jha) 160 mahetAbarAya 49 megharatha 186, 392 maheMdra 386, 388, 389,540,55 mokalasiMha 389, 604 mahekavara 559 mehanalAla da. 194, 518 maMgaleza 454,541 maurya 5, 387 Page #673 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 54 ] yazazcaMdra 516 yazadAmA 395, 397 yazaHpAla 516, 541, 21 yazodA 2, yazadeva 232 yazAdhama 263 yazodhavala 515 yazAvamAM para6, 530, 536 yazAvIra 568, 170, 193 yakSa 183,232, 233, 288, 289, 297, 300, 345, 412, 422, 523, 582 thI 585, 197 yugAhu 7, 8 yuleTa 96. cenakAcigatAI 221 yAgarAja 389 ceAgIzvarI 494 raghupara rasena 47ra jaina paraparAnA itihAsa rahumala 511 rasa 389, 405 thI 208 rasiMha 3 ratacUDa 19 ratnavatI 405 ratnasAra para rasiMha 389 ratnAde 30 ratnAzAha 556, 600 LI 508 rka (rIMka) 376, 399, 108 rA. gA, bhAMDArakara 201 rAjakumArI 35 rAjavana 448 rAjazekhara 434, 435, 464 rAjendralAla mitra 218 rAjyapAla 541 rAgi 511 rAtaDIyA bhairava 27 rAmakumAra 37 rAmagupta 396 rAmacaMdrajI 53, 428, 123 rAmacaMdra 328, 333 rAmabhadra 538 rAyamala 338, 389 rAvaNa 221, 455 rAvala 589 thI 591 rASTravana 73 rAMdala ( ratnadevI ) 386 rucirANI pa93 rudra 48, 536 rudradAmA 334, 353 thI 357 rudrasiMha 334, 355 thI 357, 393 rudrasena 355 thI 357, 395, 396 rudraseAma 307 rudrasAmA 707 rukSmaNI 287 rUparekhA (senA ) 186, 392 rUpasuMdarI 469, 493 rUpAdevI 35 revatI 9, 14 revAzaMkara 340 zahiNI rANI 111 rAjavisa 202 Page #674 -------------------------------------------------------------------------- ________________ akArAdi anukrama varga 4 [ 655 lakhapati 30 valahInAtha 582 thI 587 lalla 549 thI 552, 602, 603 vallabha 263, 3s9, 585, 587 laliga 480, 481, 487 vasaMtapAla 343 lavaNadhipa 455 vasaMtarAja 510 lahira 498 vasiSka 222 laheracaMda 24, 33, 270 vasu 6 lakSarAja 389 vasudeva 130, 222 lakSmaNadAsa 96, 453 vasubhUti 2, 3, 4, 59, 171 lakSmIdevI 95, 121, 288, 359 vasumitra 263 563, 601 vastupAla 305, 380, 511, 542 lakSmIdhara 459 vaMkacUla 207 thI 209 lakSmIsiMha 389 vaMzapAla 389 lAlade 138 vApati 436, 527, 530, 531, lAchI 601 537 lA. bha. gAMdhI 518, 221 vAjha5 222 lAyamana 410 vAje 539, 56 0 lIMbe (biMba) juo vAsyAyana 168 vakrarAya 216 vAyudeva para vajaraMga 96 vArisAra 163 vajadAma 540 vAruNI 4 vaTezvara 451 vAsavadatta 8 vaNi 540 vAsavadattA 73 vatsarAja 451, 503, 535, 536 vAsuki 481 vanarAja 95, 305, 306, 451, vAhaDa 511 468 thI 471. 493 thI 499, vikramajIta 389 505, 562 vikramasiMha 389, 602 vanavIra 605 vikramAditya 51, 182, 204, 224, 126tta 423 226, 228, 244 thI 271, vararuci 139 thI 148, 435 35ra, 554, 555 varAhamihira "mihira" juo vigatAzoka 201 varuNa 420 vigraharAja 197, 513, 595 varuNA 6 vijayadeva 33, 45, 522 Page #675 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 656 ] jaina paraMparAne ItihAsa vijayanaMdi 236 vInAga "vIragaNi" juo vijayapAla 514, 541 vIrabhadra 34 vijyabrahma 237 vIrasiMha 224, 389 vijayarAva 600 varAja 210, 215 vijayavarmA 248 vRddharatha 266 vijayasena 8, 382, 383, 405 veNI-vatsarAja 232, 235 vijayasena "dharmadAsa gaNI' juo. vaitAla 245 vijayA "vijayazrI" juo. vairasiMha 389 vijayAdevI 5, 358 vairaTa 389 vidagdharAja 576, 577, 590 thI vairoTA 183, 184 595, vaizramaNa 423 viduharAya 216 voTasana 340 vidyAdhara 455 vyaMtara para, 300, 375, 567, vidyummAlI 60 583 thI 585 vinAyakapAla 540 zakaTa 423. vinsenTa "smIthajuo. zakahAla 87, 105, 138 thI 144, vimala maMtrI 306, 498, pa06 15ra, 155 vimalayazA 2017 zakaDAlaputra 422 virUpAkSa "valahInAtha' juo. zaktikumAra 389, 589 vilasana 60 zataka 9, 422 vizala 28 zatAnIka 7, 8 vizvasiMha 389 zaratazrI 164 viSNugupta 168 zahAbuddIna 30 viSNumitra 54 zaMkara 242, 480 viSNurAja 56 0 zaMkaragaNuM 453 thI 456 vihalla 83 za ke 245 viMTaranIlsa 410 zaMkha 8, 350, 596 viMdhyarAja 89, 91 zAtakarNi 353, 354 viMdhyarAya 350 zAlivAhana 51, 224, 227, 228. vIje 32 241 thI 244, 262, 26 7. vIra 498, 58 5, 586 ra70, 271, 389, 434, vIracaMdra 360, 361 463, pa05 Page #676 -------------------------------------------------------------------------- ________________ akArAdi anukrama varga 4 [ 657 zAlihIpitA 422 zreNika 64, 5, 73, 81 thI 86, zAsanadeva-devI pa3, 153, 234, - 98, 19, 214, 216, 266, 247, 312, 360, 376, - 328, 422, 423, 429 523, 553 zreyAMsa 49 zAhajI 556, 600 saccikA (devI) 19, 20, 25, zAMta 540 32, 97 zAMti 531 sajajana 55, 48 zAMta(mahetA) 95 satyaketu 163 zilAditya 194, 263, 370, 35 satyasena 395 thI 389, 391, 393 thI 400 sapAla 32 442, 443, 497, pa21 saptati 201 ziva rAjA 453 sabAramasAuda 599 zivanAga 545, 580 samarasiMha 389 zivamRgeza 503, 534 samarAzAha 33, 34 zizunAga 434 samuddhAra 32 zIla 386 thI 389 samudragupta 263, 395, 396 zIlavatI 546 samudrathI 69 zI-bahAMga-TI 439 saradArasiMha 35 zuciva 389 sarasvatI 96, 139, 224, 246, zuddhodana 17 358, 359, 37ra thI 375, zubhaMkara pa63, 564 460, 5 3, parapa zebharAya pa7, 211, 214 sarvAnubhUti 25 zauri 120 saMgata 21 zaurikadara 423 saMgrAmasiMha 240, 389 zrI 29 saMdhava de che ? zrIdevI 468, 494, 49 sadha ja che. agnika putra' aparanAma. zrIcaMdra 598, 599 zrIpuruSa 453 sa padI 2010 zrIpUja 19, 95 saMprata rAjA 47, 51, para, 80, zrIbala 6 65, 170 thI 210, 212, zrIyaka 87, 105, 142 thI 155 230, 266, 270, 443,457 mRtadevI 372, 373 sAgaracaMda 516 Page #677 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 658 ] jaina paraMparAne itihAsa sAtavAhana "zAlivAhana" juo. subAhu 423 sAmaMta 457 subaMdhu 163, 167, 168, 195,484 sAmaMtasiMha 389 subhaga 376, 781 thI 384, 388 sAraMgazAha 443 subhadrA 13, 112, 570 solAragaMja 599 sumaMgalA 207 sAvela 34 sumati 48 sAvalade 34 suradeva 422, 516 sAharaNa 516 surapAla 469 478, 293, 54 sAMkalIrAya 27 surasuMdara 19, 97 sAMkhalo 516 surasuMdarI 224 sikaMdara 167, 268 sulasA 9 siddharAja 230, 504, 563, 564 sulecana 57 siddharAja 28, 333, 470, 498, sucanarAya 214 514, 515, para2, 557,558 suvarNagulikA 61 siddhAyikA 235 suvratA 240 siddhArtha 2, 17 suvAsava 423 sirAdinna kara0 susunAga 267 siriyaka "zrIyaka" juo. suharidhvaja 598 siMdhula 578, pa79 suhilavaja 599 siMha 389 suhaddadhvaja 599 siMhasena 395 sUrya 126, 381, 383, 386, 460, sItA para3 464, 547, 571, 574 sIvaMda 213 sUryamitra 54 sI. vI. vaidya 388 sUyaoNbhadeva 425 sujaya jinadAsagaNi" juo. saMta 8 sujAta 423 sudarzana 80, 111 sena 422 sudarzanA 2, 51, para, 178 selaka 213 sudharmA pa70 selyukasa 158, 160, 167 sudhAnazvaja 599 seDhala 520 sunaMdA 273, 284, 285 somaratha 392 supArzva 8 semasiMha 33, pa02 setra 511 Page #678 -------------------------------------------------------------------------- ________________ akArAdi anukrama varga 4 [[ 659 somathI 52 harisiMha 35 samAzAha 25, 29 harmana yAkebI 258, 267, 49, samila 3 thI 7, 420, 429 565 somezvara 621, 622 harSa(hariyAdevI 2, 389, 567, saudharmedra "Idra " juo. 590 skaMda 48, 247 harSa 484 skaMdagupta ra63, 440 harSavardhana 363,440,457thI 464 sthiradeva 33 hala 83 smItha 201, 540 hAla 436 svayaMbhU 410 haviSka 50, 222 svAti 363, 363 hastipAla 8, 12 hanumAnajI 221, para2 haMsakvaja 598 hamAma Inta amarUala 399 hI. huM lAlana 462 hamIra 393, 505 humAyu 264 hamIrasiMha 389 haDika yakSa 51 harakhAjI 556, 600 henarI 281 harapAla 496 hemu 264 hari 429 he pa97 hariNagamelI 295 thI 297 harbale 74, 382 harigupta 54 hela 60 haribhaTTa 473 thI 476 kSetradeva 90 harivarmA 192, 593 kSetrapAla 31, 56 harizcaMdra 621 kSetrasiMha 389 hariSeNa 5 Page #679 -------------------------------------------------------------------------- ________________ vaga: 5 oLakhANa vaMza, gaccha, kula, gaNa, jJAti, gava, mata, biruda, upanAme, vizeSa bAbate vagere akriyAvAda 416 AgamapradhAna 253 agravAla 612, 554 AgamabhASA 432 thI 436 agnidAha 224 AgamavAcanA 131 thI 134, 15ra agnivezyAyana 4, 39 thI 154, 182 thI 189, 193, agnihotrI 474 194, 212 thI 217, 286, achavamata 231 294 thI 298, 303 thI 305, ajaDiya 178 370, 390 thI 393, 414 aNagayacotha 227, 228, thI 439 adabadajI 443 Agamaka 619 dvaita 503, 504 Achavaka 9, 13, 14, 43, 44, anekAMta pa04, 566 313 thI 316, 420 addhikamata 312, 315, 316 ADecA 22 abhaya buddhi 85 AyAgapaTTa 50 abhijayaMta 178 Arya. 10, 11, 35ra, 356, 40, abhijAti 313 432 arabITaLI 505 Arya jayaMtI 261 avyakta 165, 169 . . . AhaDiyA 383,388, 389, 589 azvathara 523 AMgI 62 aSTApadazAkhA 508, 509, 586, AMdhrapati 264, 270 618 AMdhrazAkhA 197 ajJAnavAda 416 Iyuci-barbara 221 aMcalagaccha 61, 125, 129, 46 3, IsAImata 277 thI 283 595, 618, 620 Isiguttio 178 aMtarijijaA 177 Isidattie 178 aMdhakavRSNivaMza 429 IsipAlicA 170, 223, 323 AIcaNa 21 IsIna 278 cA ra3 Page #680 -------------------------------------------------------------------------- ________________ akArAdi anukrama varga 5 IsIra 278, 279 kanojiyA 21 Idrapuraga 177 kapilamata 429 uccAnAgara (rI) 54, 177, 180, kapuriyA 28 223, 230, 363 thI 368, kambaDavAyu 419 kamalakalaza 619 uDuvADiya 176, 616 kalacurI 453, 454 uttara balisaha 176, 616 kalacurI saMvata 396 udubarijiyA 176 kavADazAkhA papa6, 600 udehagaNuM 176, 222, 616 kalikAlasarvajJa para, 55, 130, upakezaga7 16 thI 34,97, 297, 133, 155, 168, 256, 305, 341, 347, 348, 257, 266, 346, 365, 501, 518, 567, 616 thI 377, 391, 410, 438, 620 474, 487, 5ra4, 574, upakezavaMza "osavAla' juo. 603, 621 ustavAla 516 kaliyuga saM. 265 RtuvATikA "ugvAyi" juo. kaliMgacakravatI 216, 270 elacI 163 kaMboIyA 509, 586, 618 ojhA 75, 174, 265, 387 thI kaMvalA (kaMbala) 18, 37, 618 389 kAusaggayA 53, 467,57, 540 osavAla 16 thI 38, 97, 206, kAkaMdIA 176 294, 387, 516, 542, kAtyAyana 12, 13, 246 543, pa68, 569, 595, kAmavijetA 149 thI 15ra kAmyaka 618 kacchavAha 540 kAmayi 177 ? kaTotiyA 569, 600 kAma vaMza "kadaMba vaMza" juo. kaDavAmata 620: kAlikAcAryaga7 182, 228, kavara 21 229, 261, 556 thI 558, kaNahasaha 178 601, 616, 618 kadasA pa69, 601 kAzya5 12, 13, 186, 293, kadaMbavaMza 352, 354, 454, 455, 294, 296 534 kASThaprAsAda 559 kaniSka saM. 54, 176, 222 kASThAsaMdha 327 Page #681 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jene paraMparAne ItihAsa kATiyA 27 kAsavajijayA 178 kAyahUda 618 kAMkaNa 16pa kAMkarecA pa69, 600 kItha 410 kuIzayAMga 221 kukudaga7 18, 26, 29, 618 kukasa 293 kutubapurA 619 kuberA 177 223, 363 kamArabhukti : 199, 264, 384, 442 kuryapurIya 509, 617 kulakara 44 kulahaTa 21 kuzAnakALa 336 kuzAna vaMza 222, 222, 263 270 kuMdakuMdAnvaya 277 kuMjara 21 kuMbhAra 422, 196 kutasaMvata 25 kaSNurSiga7 23, 149, 447, 449, 52, 518 thI 521, 618 kuSNusaha 450 ketholika 281 kezakala 12, 13, 64 koTaDiyA 28 keTikagaNu keDiya gaNu juo" keTatharka 336 keDamI 28 koThArI 27 koThaMbANI 176 keDiya gaNa 22,54, 2115thI 213 177, 211, 292, 336, (341, 342, 503, 616 thI 619 keDivarisiyA 136 karaMTa 18, 20 thI 34, 347, 567, 616 thI 619 karaMTatapA 34, 18, 61 kosabiA 176 kesiya (kauzika) 175, 293 koMgresa 281 kauDinya 6, 317 kaubhISaNi 362, 363 kriyAvAda 46 kriyAkSaNavAda 197 khapurAcAryavaMza 558 khajavAnA 18 khajAnacI 27 kharUpa 18 khaTora 516 khaDAyatA 502 khajJANasane "kAusagiyA" juo kharataragaccha 28, 230, 231, 470, 553, 569, 618, 619 - khaMDilaga7 "pAMDilla' juo khAbaDiyA pa69, 601 khAbiyA 28 khimANudiyA 28 khilajI 339, 350 khIMvasarA ra7 Page #682 -------------------------------------------------------------------------- ________________ AkArAdi anukrama varga 5 khumANakula 412, 413 khemilajijayA 177 gajathara para3 gajavara pa29, 533 gaNa 214, 420 gaNadhara 2 thI 7, 12, 38 thI 45, 48, 49, 59, 61, 76, 73, 75, 123, 149, 191, (418), 424,427, 430, 518,566 gaNadharavaMza 179, 297, 302, 303, 364 gaNarAjya 8, 11, 12, 17, 65, 81 gaNiya 177 garaDavAla 541 gadabhilavaMza "varga 4. gardabhila' juo gabhopahAra 222 gaMga 569, 601 gaMgavaMza 338, 454 gaMdharva pa6 gAyakavADa pa23 gAdhI 518, para1 gijathI (gijavI) 28, 599 gihata 383 guptakALa 336, 340 guptavaMza 54, 77, 186, 204, 263, 354, 358, 379, 390, 391, 395 thI 400, 440 thI 442, 448, 503, 388, 392, 396 thI 398, 408, 451, 187. pa21 gumAna paMtha 329 gurudeva 608 gurudravya 594 guhila 386 guhilavihAra 471 guhita 383, 386 gugaliyA 569, 600 gUrjaravaMza 97, 116 geleTa 386 geDI 519, 539, 540, 560, pa77, 595 godAsagaNuM 136, 616 gopAla 177, 213, 259 goyamajiyA 178 gohilavaMza 383, 386, 387 gautama gotra 2 thI 5, 39, 138, 187, 273, 292, 193 gautamamata 306 gautamAvatAra 6 06 gautamIputra 263 gherI 30, 501, caudazIyA 496, 569, 617 thI 619 cakravartI 44, 5, 123, 200 454, 455, 470,475, 584 caDA 289 cabhADiyA 386 cachanavaMza rUpara, 356, 395 caMdanAgarI 176 guptasaM. 77, 176, 205, 261, 378, 379, 381, 387, Page #683 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jaina paraMparAne ItihAsa caMdraga7 (kula) 22, 25, 162, 617 177, 182, 228,229, 259, caulukya 267, 264, 336, 379, 261, 292, 304 thI 307, 496, 505, 516, 560, 336, 341 thI 344, 400, 574,593,55, 601, 605, 446, 449,450,463, 464, 101 470 thI 473, 489, 506 cauhANa 27 thI 517, 589, 616 thI 619 chaDulaya 175 caMdravaMza 162 chIpA 601, 6-2, caMdrahAsa 148 jagata zeTha 49 caMdrAvatI zAkhA 18 jagadaguru 50, 80, 231, 607 caMpijijaA 176 jayapaTTa 510 cAturyAma 9, 618 jayaMtIzAkhA 177, 191, 293 cAraNagaNa 138, 9, 450, 616 jasaddakula 176 cArvAka 416 jAtismaraNa 171,202, 223, 271, cAvaDe 95, 305, 306, 395, 22 284 399, 45, 468 thI 471, jApulIyaka 31 493 thI 499, 505, 569 jAma 34 571 cAMca 95 jAyasvAla 160, 217 ciMcaTa 21, 32 jAlerA 618 ciMcaNI 21 jinakalpa 170, 175, 180, 213, citrakAra pa31 31 3, 315 jIvitasvAmI "varga 1H jIvitacitravAla 508, para1, 600 6 18, svAmI" juo ciroDA 600 jekebI (yAkebI) 258, 266, cUtara pa68, 600 409 565 cedI saMvata 396 jeTha 1 358 cetanya 299 jene rAjavaMza 108, 599 cityavAdI (bau0) 197 jogaNecA 28 caityavAsI 468 thI 471, 94, jyeSThArya 561 496, 534, 546, 568, 569 jhaverI 194 cityasthiti 400 thI 402 gAmaDa 595, 600 citrapurI 471, 496, 501, 521, jhAle 512, 514 68 Page #684 -------------------------------------------------------------------------- ________________ akArAdi anukrama varga 5 TeDa "jemsaToDa" juo tristutika 619 Thakkara 524 tripAThI 340 ThAkora 6 03 airAzika 44, 192, 27, 277, giliyA 28 315, 316, 327 hiMDubha 21 thArApadraga7 336, 420, 45ra, DAmA vaMza 599 472, 473, 506, 617, taghalakha 399, 505 618 tapakaraMTa 18, 34, 618, 619 cirApadra "thArApaka" juo tapAgaca7 28, 34,53, 55, 16, dazAha 44, 120 231, 387, 456, 42, dakSiNavihArI 292 508, pa6, (51), 542, dakSiNakacihna 449, 451, 492 556, 568, 569, 600, daMDanAyaka 55, 363, 384, 494, 498, 510 605, 6 17 thI 620 dAdA 231, 232, 261, 506, 543 tapAmuni 619 dAsIkhambaDiyA 136 tapAratna 18, 25, 26, 34, 36, digabaMdha 22, 25, 342. 37, 38, 19 digaMbara 9, 37, 46, 50, 84, tapezvara pa73, 6 05 115 116, 136, 137, taka pacAnana 255, 507 16 thI 6 2, 185, 232, taMbolI 594 257 258, 277, 292 tAte 21 304, 305, 312 thI 333, tApasI 177, 223, 291, 363 tAmalitiyA 136 ka28, 3 9, 342, 344 thI 346, 36 2 thI 368, 402, tAmrapatra 74, 136, 205, 379, 42 413, 443, 461, 385, 386, 387, 422, 462, 503, 507, 513, 534, (583), 587, 624 531 thI 534, 546, 547, tAraNapaMtha 328 558, 559, 566, 590, tibeTI 163 604 thI 6 09 tuMara 464, 528 digaMbaramata paricaya 315 thI 333 taMgIyAna 117 diyAkonusa 281 teraha (terA) paMtha 326, 328, divAkara 190, 195, 204, 224, 120 244 thI 262, 376, 466, trikuTakavaMza 379, 395, 396 484, 500, 507, 516 Page #685 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jaina paraMparAne itihAsa duberiyA pa69, 600, 601 dharmaviravAda 197 duSkarakAraka 150 dhAkaDa 28 duSkaraduSkara 150, 15ra dhADIvAla 27 delavADAkara 340 dhAtupaTTa 441 devadravya 584 dhArolA 560, 600 devadAsI 281 dhIvara 235, 236 devasaMdha 327 dhuva tA 28 devasara 619 dhUmaketu 388 devAcAryaga7 347, 511, 512, dhobI 100, 101 519, 619 devAnaMdaga7 559 nagarazeTha 387, 569 dezAI 353, 518 nagnATaka 344 dezI pa3, 349, 352, 503, 538, nabApa 11 542 nayavAda 254 kamilasaMdha 327 navalakhA 443 kavisaMdha 327 nahAra 516, 540 Dikriyamata 199 saMgILa 18 dvitIyabhadrabAhu 292 divaMdanika 36, 617, 618 naMdavaMza 70, 80, 86 thI 88, daita 416 98, 147, 152, 156, 167, karakara 28 182, 214, 266 thI 271, 498 dharmacakra 598 dhamaSa 463, 504, 514 thI naMdijaja 176 - 516, 618 naMdIpaTTa 343, 510 dhanezvaraga7 para1, 540, 6 4, naMdIsaMdha 326 617, 618 nAIlIzAkhA "nAgaeNdraga7" juo dharmapracAra 10, 20, 21, 25, nAga 502 27, 97, 184, 221, 23ra, nAgalA 28 240, 251 288, 361, nAgaNuM 28 369, 412, 413, 449, nAgabhUya 176 472, 487, 507, 504, nAgara 468 568 576 nAgarAja 55, 184, 580 Page #686 -------------------------------------------------------------------------- ________________ akArAdi anukrama varga 5 nAgavaMza 184, 304 thI 307 5vAvata 77 nAgendrakula (vaMza) nAgendra ga7 juo paramabhAgavata 442 nAgaeNdraga7 22, 25, 177, 185, parama mAhezvara 42 187, 148, 193, 229, paramazAMti 438 259, 260 291, 305 thI paramAra 336, 537, 585thI 587 307, 376 thI 389, 400, paramahaMta 81, 214 408, 409, 449, 451, parivrAjaka 273, 276, 344 468, 471, 512, 559, parihAsaya 176 616, 617 59lIvAla 517, 559 nAgarI 619 palava 353, 354 nAra 28 paMcAsarA 617 nAstika 311 paMDyA 334 nAhaTA 518 nikAya 197 paMvAra 382, 516, 600 nigama 618 pAINa (prAcIna) 120 nigaMTha nigraMtha) 2, 13, 17, 18, pAdarI 282 pApabhramaNa 416 41, 99, 105, 211, 215, pArasI 354 313, 341, 344, 345, 616, thI 18 pAlakavaMza 170 nidbhava 15, 16, 168, 169, pAlIvaMza 420, 537 197 thI 199, 266, 273 pArthiyana 263, 353 thI 277, 307, 311 thI pAzva saMtAnIya 18 315, 59 pArthApatya 18, 420, 618 nibADA 28 pAyacaMda 619 nimittavedI ra92 pAMDava 206 nivRtiga7 22, 305, 400, pAMDugAla 28 410,56 1,562, 616, 618 niga7 "nirgaTha" juo pAMDupiMDa 344 nircanthanamita 233 pimpalakaga7 473, 618, 18 pIImia 178 pajusaNa 193, 288, 299, 439 paDihAra "pratihAra" juo pIrejI 96 paha(prakSa)vAhaNa 177, 568, puraNapatti 176 617, 18 punnATasaMdha 327 Page #687 -------------------------------------------------------------------------- ________________ - 668] jaina paraMparAne ItihAsa purohita 307, 473, 474,480 paMDavaNiyA 136, 205 bAkiliyA 28 pUnamiye ga755, 343,514,18 bAdazAha 50, 328, 389 pUrNatala 130, 617 bAphaNa 21 pUrNimApakSa "pUnamiyaga7" juo bAroTa 608 pimilA (padmA) 177, 291 bAlakavi 515, 516 piravAla 85, 96, 97, 457, bAlabrahmacArI 529, 533 494, 511, 604 bAMThiyA 556, 600 pisAlecA 28 bikAnerI 18 pracchannabauddha pa04 buddhasaMvata 265 pratihAra 95, 348, 395, 399, buhara 410 503, pa05, 534 thI 541, beTika 315 560, 596 thI 600, 603 botharA 27 pratyekabuddha 192, 468, 430 bauddha 13, 17, 5, 64, 84, pravartaka 22 146, 155, 158, 11, praznAvATana "pahavAhaNa" juo 163, 164, 186, 197, pravartinI 22 198, 201, 205, 212, prAyazcita 248 thI 252, 530, 215, 218, 232 thI 235, 550 24, 255, 256, 258, proTesTaMTamata 283 278, 288, 298, 299, phituriyA 28 310, 313, 344, 371 thI phephaliyAmukama 27 374, 399, 416, 42, banArasImata 328 477 thI 482, 491, 297, baraDiyA 510, 541, 542 504, 506, 521, 530, baladeva 24, 123 537, 537, 564 thI 566, balAnaka papa8 575 balissahagaNuM 176 bauddha parAjaya 374 thI 378, 380, basu 219 381, 457, 504, baMbagaMga 569, 601 brahmadIpikA "baMbhadIviyA" juo baMsadIviyA 177, 186, 236, brahmakSatriya 458 272 thI 275, 294, 362, brahmANa ga7 275, 618 392, 618 brAhmI 618 Page #688 -------------------------------------------------------------------------- ________________ bhagavatavAdI 484 bhaTevarA 472, 496, 521, 617 bhaTTAkramata 306 bhaTTAraka (.i ) 328, 333, 402 bhaTTAraka 456, para, para1 bhaTTArikA 494 bhatRgaccha * bhaTevarA ' juo iijajaya ( bhadrA ) zAkhA 77, 176, 201, 102 bhadraguptakula 77, 15 bhadrabAhu 44, 290, 291 bhadramaMdira 218 bhadramukha 355, 357 bharatIoTa 425 akArAdi anukrama varga p bhUrA 21 bhAjaka 16, 602, 603 bhATiyA 420 mapitti 176 bharavADa 246, 247 bhaMDArI 515, 569, 60, 601, }} bhATI 36 9 bhANavaTu 516 bhAdragAtra 21 bhAradvAja ja bhAvaDA 02 bhAvaDA guccha 34, 96, 228 thI 232, 261, 556 thI 558, 600 thI 02, 617, 18 bhAvama'gaLa 439 bhAvasAra 601, 62 bhASyakAra 484 bhAMDArakara 201, 388 bhinnamAlazAkhA 18 bila 95 bhImanAtha 582 makavANu 28 jijhamA (madhyamA) 177, 213, 543, 567, 50, 616 thI }18 majimillA mathurAjJAti 28 madhutara 6 19 manuSya thara para3 maladhAra 195, 343, 377, 481, 519, 542, pa68, 618, 619 malla 11, 12 malavAdIga [} r jhimA juo "9 38, 375, 376, 379, 167, 6 17 mahattara 22, 23, 24, 28, 195, 452, 457, 458, 484, 51, 562 mahAtamA para1 mahAtamA 27, 28 mahApratihAra 384 mahADanAyaka 384 mahattarA 22, 152, 258, 247, 476, 422 mahAprANu 133 mahArAja 384 mahAvAdI 258374, 380, 458, 465, 26, 107, 555, 558 mahAvIra savata 265 thI 271, 382, xt Page #689 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 670] jaina paraMparAne itihAsa mahAzilA yuddha 420 musalamAna 49, 52, 6, 326, mahAzunyavAdI 197 531, 54, 585, 6, mahAsAmata 384, 560 607, 612 mahAsadhika 197 muhapati 429, mahAkAla 5, 71, 583 mUlasaMdha 327, 333 mahAkSatrapa "kSatrapa" juo meDatAzAkhA 18 mahetA 96 mehalijijaA 176, 177 mahepAdhyAya 50, 255 thI 257, mehiyakula 177 345, 438, 458, 487 methIla 612 maMtrI vaMza 87, 98 thI 15, 117, mogala 264 338, 48 moDha 494, 468, para2 thI 534, maMtrayAna 197 536, 543, 567, 617 mAragetra 293, 294 moriya 21 mAnavagaNa 178, 616 mauryavaMza 80, 87, 88, 15ra, 155 mAthura 18 thI 169, 182, 200, 204, mAthurasaMdha 328 205, 266 thI 271, 353, mAthurIvAcanA 3lA 387, 395,434, 443, 534 mAyAvAda 504 thI 541, 611, mArzala 200 maurya saMvata 205, 215, 387, mAla 95 388, 408 mAlavasaMvata 265 leccha 288, 360, 396, 574 mAlijaja 178 yavana 395 mAsapUriA 176 yahudI 282 minI (mana) gotra 27 yAkinI mahattarAnuM 447, 376, mitra 218 482, 565 mitra maitraka) 387 thI 386, 397 yAkebI "jekebI" juo thI 400, 441, 442 yAjaka 280 thI 283 mImAMsA 306, 448, pa66 yAdava 55, 334, 394, 29, 591 mIThaDiyA 516 yApanIyasaMdha 327. mukhtAra 258 yugapradhAna 93, 94, 116, 118, muttA 35 119, 136, 175, 176, munitapA 619 179 thI 210, sa36, 244, Page #690 -------------------------------------------------------------------------- ________________ akArAdi anukrama varga 5 [ ka71 245, 262,267, 272, 273, rAvala (rAula) 382 thI 389, 41, 276, 284, 287, 301, 496 302 307, 310,341, 362, rASTrakUTa 399, 454, 505,55, 365, 393,414,438, 446 thI 448, 452, 457, 465, dvapallI 619 487, 488, 506, 517, rUpasuMdarI pa29 599, 56 1, 586 rekhamaMdira 218 yogAcArya 484 revatISa pa76, (585), 500 yaudheya 353, 397 laghubhadrabAhu 290, 291 rajaja pAliA 177 laThThAgAtra 56 ratnakaMbala 145, 151, 14, 315 licchavI 11, 102, 138 rathamuzala 420 lakAmata 231, 508, 20 rA- 531, 574 thI 576, 607. vaIrI (vaju) 177, 229, 272, rAjagaSTa 196, 197, 233, 254, 291, 292 342,449, 616, 343, 467, 468, 506 thI 617 518, 51, 584, 590, vayanasiha 585 591, 617, 618 vacchasagotra 294 rAjavallabha 37 vajanAgarI 178, 440, 4pa0, rAjapUjita 533 6 05 rAjavihAra 513 rAjavaMza 266 thI 271 vajayAna 197 rAjarSi 7, 51, 3, 162, 448, vaTezvaraga7 450, 473, 618 506, 507, 518 vaDaga7 347, 473, 489, 589, rAThoDa 389, 589, 592 thI 595, 617 thI 619 vaDIyALa 508, 600, 19, 20 rANapurA zeTha 386 vaDerA 28 rANe 387, 388, 389 413, vaNakara 300 512, 514, 604, 6 06 vaNika 74, 78, 84, 134, 220, rAtahiyAvaMza 27 376, 493, pa02, 570, 578 rAdhAvedha 426 vaFlija 177, 178 rAva 574, 595, 600 vanavAsIga7 345, 40, 4pa0, rAvata 576 506, 59, 617 599 Page #691 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 672 ] jene paraparAno ItihAsa valabhIbhaMga 370, 376, 378, 382, 39 thI 400, 497, 502 thI 506, 542 valabhIvaMza 199, 358, 380 thI 387, 395 thI 400, 441 thI 443, 496, 505, 506, 521. valabhIvAcanA 391, 448 valabhIsaMvata 378, 379, 381, - 387, 396, 397,442,497 valahIla 21 vaherA 569, 600 vA devI putra 511 vAcaka 362 thI 368, 484 vAcakavaMza 179 thI 210, 213, 221, 224, 229, 244, 245, 259, 26, 261, 272, 294, 302, 303, 307, 339, 341, 364, 366, 414, 450, vAcanAcArya 179 thI 210, 221, 229, 276, 294, 297, 303, 305, 362 thI 368, 414, 438 vANijakula 177 vAtsAyana 362, 363 vAdikuMjarakesarI pa33, 537 vAdidevavaMza "devAcArya" juo vAdivetAla 305, 472, 508 vAdIbhasiMha 514 vAyaDaga7 546, 602, 63, 617 vAyaDA 546, 602, 603 vArasAhaka 606 thI 609 vAlakarAja 382, 383 vAziSTha gotra 5, 293 vaziSThaputra, 323, 354 vAsakSepa 275, 571 vAsidiyA 178 vAsudeva 44,51, 15, 123,422, 475 vikrama saMvata 265 thI 271, 378, 379, 387, papapa . vijayamata 620. vijA(vidyA) harI 177, 213 - 244, 259, 616, viTapakula 449, 450 videhI 11 vidyAdhana 594 vidyAdharavaMza 179 thI 190, 228, 229, 237, 244 thI 246, 259, 482, 489, vidyAdharaga7 22, 244, 259, 260, 35 306, 400, 446, 468, 617, 618 : vidyAlaMkAra 163 vidyA saddha 235, 575 vidhidharoddhAraka 54 vinayavAda 416 vipula bAddha)vAda 197 viSakanyA 157 viharaka 400 thI 402, 470 vIrahaTa 21 vIrasaMvata 265 thI 271 382, 408 virapaMthI 620 Page #692 -------------------------------------------------------------------------- ________________ akArAdi anukrama varga 5 674 vIrapaMthI 326, 328 zaMgavaMza 54, 221, , 234 vevizArada 98, 112, 121 263, 270, 271, 395 vedamuttA 35 za8 87 vesavADiyagaNa 77, 177 zunyavaMza 270 vaidika 64, 158, 19, 255, zunyavAda 197, 148, 266 280, 357, 363 zeTha zreSThI' juo * vaiyAkaraNa 484 zaiva 344, 370, 399, 421, vaizeSika 277, 306, 566 491, 504, 506, 516, vaiSNava 206, 340 530, 574, 605, 612, vyA. cUDAmaNi 566 zramaNusaMdha 2, 132 thI 134, vyAdhrApatya 211 136, 153, 179, 212 thI zaka 264, 268 thI 271, 35ra 217, 230, (236), 259 thI 358 376, 601 302 thI 304, 323, 347, zavajetA 262 357, 30, 399, 4pa0, zakasaMvata 268 thI 271, 307, (506), 568, 66,609 352, 378, 339, 451, zrAvartivaMza 596 thI 600519, 535 zrIpAla 21 zakAri 182, 263 zrIpUja 470, 516, para0, 568, zaravAla 618 569, 600 zahenazAha 226, 264 zrImAlI 37, 13, 5, 75, 95 zAtakaNuM 263 thI 97, 210,494 thI 499, zAla 618 515, 516, 611, 612 zApenTiyara 267 zrutakevalI 118, 124, 134, 136, zAha 556, 600 137, 149, 16 0 thI 162, zAhI 225 thI 228, 264, 35ra thI 358, 395, 601 205, 24, 257, 292, 364, 4/4 zAMtisnAtra 231 zilAdityavaMza 413 mRtahemanikaSa 589 ziSyaniSphaTika 272, 308 zreNakA (seNiyA) 177, 23, 363 zIsodiA 383, 386 thI 389, zreSThI 21, 171, 519, 241 : 413, 496, 268 269, 1TakalyANaka 6 18 589, 592, 600, 603 vaDutsuka 175, 276 Page #693 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 674 ] zAMDillagaccha 182, 228 thI 230, 259, 261, 305, 341, 556 thI 558, 617, 18 sakhalecA 27 jaina para parAnA tihAsa samaSTivAda 278 samitijaja 178 samaiyApatha 329 sarasvatIkA. 468 sarAka (zarAka) 20, 52 samrATa 231, 262, 264, 26, 270, 395, 429, 439 thI 443, 448, 457, 590 samiti 514, 515, 134 sakrAsI 178 saghdhati 32, 33, 9, (600), 604 sajayI 12, 13 savatsarapravartaka 261 thI 269 savatsarI 226 thI 228, 201 279, 124 savinupAkSika 406 saMvegI 36, 6 19 sAdhu 517 sAmuaidika 198 sApUnamiyA 618 sAthiyA 177 sAvaya (sunvaya) 294 sAkSarI 346 sAMkhalA 516 sAMkhya 256, 306, 557, 566 sAMDaragaccha 387, 496, 543, 568 thI 173, 593, 600, 601, 605, 18, 19 sAMDhA 361 sAMvihika 103, 104 sikko 54, 201, 202, 355, 442, 448 siddha(nAtha)mA 197 siddhapuruSa 540, 555 siddhasenagaccha 260, 305, 617 siddhAMtika 619. siddhAMtamahA0 472 sihasatra 326 saghI 600 sIlahara 455 sukhiyA 28 sucaMtI (sa cetI) 21, 27, 28, 520 sutAra 594 sughecA 28 sudharmAM 619 surANA 516 surANAgaccha 514, 116, 618 sulatAna 37, 120 sUkSmA 96, 264, 279, 395 thI 400, 504, 592, 197 sUryavaMza para, 382, 383, 412, 413, 49, 58, 199 sediyA 28 senasa dha 326 saiyada 599 seitti 176 sAdhatIvAla 6 17 sAnANAM 28 seAnI 57, 60, 516 Page #694 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sAnaiyA 28 seAmanAtha 583 semasUya 176 semavaza pa sArakriyA 178 sAlakI tr caulukaya 'jIe zrI mukti 321 thI 323 gidhara 528 sthaviraka9pa 171, 180,213, 313, 424 sthAnakamAgI 36, 116, 231, 367, 620 DhArAdi anukrama varga 5 harita gAtra harivaMza 44 hArjiMga7 32, 452, 618 hAla vaMza 447 thI 452, 466, sthUlibhadra 542 svayaM yuddha 192 hajAma 87 hatsu'DI gccha 568, 576 thI 178, 592 thI 195, 617 hattha DiyA 578, 593, 601 hatyalinja 176 harakuM 336 harakhAvata papa6, }00 hrapurIyagaccha 542, 567, 168, 590, 617, 18 [ 675 452, 118, 472, 518, 135, 543, 562, 567, 617, 18 hArriyamAlA 178 hAlija kula 178 hijarata 336, 421, 102, 103 humaDa 103 humAyuvijetA 264 hUchu 186, 194, 230, 389, 390, 407, 439, 440, 448, 59 hAyazala 454, 455 haMsathara para3 kSaNikAda 197, 504 kSatrapakALa 334, 394, 397 kSatrapavaza 204, 301, 307, 334, 335, 352 thI 358, 379, 395 thI 397 kSapaNuka 13, 245 Page #695 -------------------------------------------------------------------------- ________________ vaga 6 sthAne deza, nagara, gAma, pahADa, nadI, vana, tIrtha, kAle vagere aIhala 204 ayavallI 204 akhAta 231 ayodhyA 6, 10, 46, 237, paNa agAzI 337 598, 600 acalapura 186, 274 arayojyA 160 ajamera 28, 75, 174, 220, alavara 10 231, 35ra, pa09, 513, alakata 454 595, 600 alahAbAda 396 ajayagaDha 516 avadha 10 ajArA (ajayanagara) para avaMtI 8, 10, 11, 65, 80 86, aAvaya (aSTApada) 45, 46, 12, 105, 138, 164, 111, 240, 278, 451, 170 thI 210, 226, 245 455, 558, 584, 585, thI 271, 285 286, 555 611, 612 asmaka 11 aDisaTTA 54 adhAvadha 51, 178, 234, aNukITamukI 204 235, 406 aNahilapura "pATaNa" juo azokakuMDa 218 asya (a) 10 aSTApadAvatAra 421, 611, 612 adikoTa 54 aSTAdazazatI 587 aThavihAra 420 ahicchatrA 10, 53, 177, 23, anAdeza 85 448, anupUjaya (alaMdhara) 385 aMkalezvara para anurAdhapura 17 aMga 7, 8, 10, 11, 84, 102, a5rAMta 394 118, 138, 219, 757 apApA "pAvApurI" juo aMtarijijayA 273, 276 aphadhAna 174 aMbaroTa 449 amadAvAda 57, 86, 387, 472, AkAzavapra 448 AgamatItha 444 Page #696 -------------------------------------------------------------------------- ________________ AgarA 50, 328, 108 ADhayadeza 434 ANaMdapura 189, 384, 388, 439, 442, 444 AMtapurA 88 Adityadeva vApI 386 Anata 353, 394, 440, 138 mAnata pura 444 Ama 26, 27, 29, 32, 9, 208, 275, 306, 394, 517, parara, 123, 1585, 187, 600 AbhaparA 358 AbhIradeza 230, 274 AmalakappA 8, 16 vihAra 537, 139 A deza 10, 11 bhAratinAma vaga Alamapura 54 Alera 456 AhA ( AmrATa )22, 389, 571, 572, 576, 589 thI 591, 195, 604 atri 174, 204, 21, 264, 353, 538 ITAlI 439 IDara 210, 333, 386 IrAna 225, 228, 230, 270, 208, 352 thI 358, 395 601 IlArA (2) pa9, 200, 204, 206, 210 dho 181 IMdragiri 337 thI 339, 122 iMdrANIpatra (IMTALIyuM) 385 uccagAjIkhAna 36 1 [ 77 uccanagara 31, 223, 230, 231 ujaLavAva 385, 386 ujaya tAvatAra 57, 214 ujjita giranAra' jIe ujjaina 17, 61, 73, 74, 7, 136, 137, 174 thI 210, 212, 225 thI 218, 245 thI 271, 352, 353, 395, 464, 116, 571 DipyA 10, 21, 217, 219 uddayagiri 57, 59, 77, 176, 205, 207, 210, 218, 219, 302, 612, 13 udayapura 389, 497, 143 udmapura 420 udyAnatIrtha 51 unA 231 uSakezanagara 'esiyA" jIe upAzraya 514, 548, 551, 564, 574, 58 1, 584, 555, 106 uMmarakoTa 412, 449, 542 rUpI 299 ulamAtIra 199 ubaraNI 32, 585, 187 UnA 53 bhuvAlukA 2, 4, 58 RSabhapura 8 RSikeza pa ekaliMga 253, 443 Page #697 -------------------------------------------------------------------------- ________________ }7 ] eriyAana 160 elaura (ennura-elakapura 59, 60 elakaccha (elagaccha-beMDakAkSa) pa9, } eliyapura 60 eziyA 356 eziyAmAitara 283 ezyaTa iDiyA 54 AkhA 340 erisA 216, 219 osama 204, 339 esiyA, 19, 20, 30, 33, 96, 97 ekArapura 240,244, 252, 253, 26ra, aura gAbAda 204 kriSa ( kAnapura) 385 37 31, 34, 74, 131, 355 thI 358, 370, 174 kaTArI 54 kaTAkSatI 230 jaina paraMparAnAM itihAsa *takapura 8, 24 kanakasura 439 tAla 349 katAja 22, 263, 350, 440, 493, 108, 126 thI 541 555, 192, 599 kannA (kRSNA) 'kRSNA ' jue kapilavastu 278 >> 80 kamalanera 210 dhusAgara pura karaheDA 103, 543, 571, 602 karoDa 344 kAlI 591 karNATaka 31, 104, 223, 292, 33, 354, 454, 455 karNAvatI 6 0 1 karmArAma 247, 262 kalakattA para kaliMga 10, 57, 164, 182, 210 thI 219, 27, 288, 298, 357, 538 kaliMganagara 2 19 kalyANapura 264 kalyANInagara 327, 453 thI 456, 505 kavilANu 571, 6 04 semaMtI 15 'kAlI TIle 50, 175 pradeza 464 kaMdahAra 160, 167, 440 kapila 7, 10, 46, 289 kakheI tItha 56, 50 mAja 11 kAkara 37, 499 kAkadI 46, 211 kAcanuM maMdira parara kAThiyAvADa 10, 174, 334, 352, 355thI 358, 394 thI 400, 540 kAnhera-phrA 354 kAparaDA 68 amula 16, 167 Page #698 -------------------------------------------------------------------------- ________________ akArAdi anukrama varga : kAmadeza 248 kaMDa para2, para3 kAyaMdrA 85 kuDagrAma 2, 8, 15, 58 kArUsA 204 kuDapura 317 kArdama 235 kuMtala 434 kAle 206 kuMbhAriyA 32 kAlavaMga 534 kuSNunadI 204, 217, 274, 275 kAzI 10 thI 12, 65, 84, kedAra 56. - 102, 138, 278, 34, kevalAsthalI para 396, 458 thI 460 kezarabAga 50, 222 kAzmIra 95, 231, 440, 460 : kezariyAjI 6 7, 608 kaikaya 8, 11 kASThaprAsAda 559 kAsaddhaha (kAnaMdrA) 399 koTaDA 413 kAMgaDA 508 keTA 205, thI 207 kAMcanapura 10 koTivarSa 11, 136, 336, 503 kacI 344, 396 keTizalA 232 kirAta 538 koTayArka 503 kIrtistaMbha, 396, 540, 604 koDAya 131 kabilAla 338 kuTTaya 596 kucerA 542, 592 keDInAra 48 kuNAla 11 karaMTA 18, 19, 20 keli para3 kuNAlatUpa 47, 200, 230 kutrikA5Na 64 kallAka 4. kumAragiri pa7, 211 thI 217, kahApura 299 392, 504 kozala 8, 10, 11, 65, 84, - 102, 138, 600 kumArIgiri 57, 212 thI 217 kezalA 245 kuru 7, 8, 10, 11 kaMkiNa 353, 454 kulyapAka " kupAka" juo ketiMtinepala 281 kaMlpAka 47, 453 thI 456, para2, kauzAMbI (kosama) 10, 11, 46, 73, 72, 76, 84, 12, kuzAd 10 172, 419 kusumapura 80 majavAnA 18 608 Page #699 -------------------------------------------------------------------------- ________________ }C/* ] * khaTTarUpa " khAMTU " jIe khaDiMgara 57, 21, 21, 217, 218 khaMbhAta 22, 25, 32, 33, 5, 231, 242, 375, 376, 382 khAnadeza 10, 204 khaTU 18, 22, 23, 518 kheDabrahmA 573, 605 kheDA 375, 381, 383, 385, 505 ,, gajanI 393 gajapura " hastinApura " jIe gayagma( gaja )54 45, 59, 60, 175 gayA 104 jaina para parAnA itihAsa gaMgAnadI 79, 98, 103, 140 thI 142, 216, 238, 239, 427, 611, 612 gadhAra 11, 399 gAyanI 382 gAlA 4para gAMbhU 95, 498, 562, 567 giranAra 23, 33, 45, 46, 48, 57, 210,24, 241, 253, 260, 288, 299, 300 334, 335, 343, 313, 357, 361, 395, 445, 446, 272, 110, 514, 122, 531thI 534, 537, 558, 571thI 576, 6 04 thI 6 07 giri (la'kA) 17 gujarAta (gurjara ) 24, 30, 30, 62, 75, 95, 90, 174, 232, 305, 336, 399, 352, 355, 379, 394 thI 400, 49, 492, 193 thI 499, 502, 55, 513, 522, 536, 539, 540, 546, 119, 561, 187, 185, 591, 601 gujarAtavAlA 232 guDapiMDa pa9, 6-4 guzastra 231 thI 235 guyAjI 59, 62, para guphA 57, 74, 78, 134, 106, 204 thI 218, 240, 334, 335, 339, 354 thI 358, 372, 402, 496, 574, 578, 13 gurumaMdira pa78, 604 guhilavihAra 471, 496 gAkINuM 299 geAkula 531 gAdharA 32, 385, 105 gAbhadra 515 gAmbara 2, 3, 4 gomukhakuMDa 496 gArakhapura 396, 599 geAlavADa 592, 604 gAla (gAMDa) 166 gASpatItha 299 goMDala 340, 531 gAMDA 598, 199 gauDadeza 245, 527, 129, 537 Page #700 -------------------------------------------------------------------------- ________________ akArAdi anukrama varga 5 graMthabhaMDAra 503, 542, 543 caMpAnAlA "caMpA" juo. grIka 163, 281 caMbala 205thI 208 vAliyara 231, 507,519, 226, cAcara 441, 500 531, 533, 537, 540, cADa 611, 612 545, 557, 604 cANasamAM 32, 45ra ghaTiyAlA 539 cArUpatIrtha 56, 242, 557 ghaMTanuM zahera 206 cAMpAnera 497 dhArAva 606 citeDa 23, 33,221, 247, 386, vAsaI 207 387, 413, 471 thI 482, dhaMdhANI 97, 107, 200, 210, 496, 507, 504, 541 thI 561 545, 566, 567, 578, ghIyAmaMDI 50 579, 588 thI 592, 600, dhRtavada 32 ghumalI 353, 357, 358, 395, cIna 174, 221,439,596,597 : 399 cIna dIvAla 439 dhaMdhA 385, 524 ceIya-cetiya-caitya 60, 76, 137 cacapura "cAcara juo cedI (caderI) 10, 11 caNaka 166 cotare 53 camapAya 45 rAzImaMdira 50, 391 camAralena 204 cessarI 385 cabhADiyA 386 chattIsagaDha 10, 60 caMderI 224 chapArA 537 caMdragiri 173, 162, 292, 330, chAyAgata 596 338 chIpAvasahI 602 caMdragiriguphA 48 jagadevAlaya 340 caMdrapurI 46 jagannAthapurI pa7, 218, 288, 298, caMdraprabhAdhi 47. 299, 504, caMdrAvatI 18, 24, 26, 29, 205thI janakapura 10 207, 209, 394, 597, 598 jabalapura 537 caMdrikApurI 598 jamAlagaMja 204 caMpA 8, 10, 16,46, 49, 60, jammu 441 83 thI 85, 111, 112, 420 jayapura 10, 89, 329, 470 Page #701 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jaina paraMparAne ItihAsa jayasiMhapura 2 kera 582 jalakuMDa 522 DIsA 546, 602 jalamaMdira 49, 2, parara bAudhI pa24, 525 jaMgaladeza 10. Dekakana kelaja 336 jaMbUDhIpa 288 DeDavAnaka 540. jApAna 439 Desarena 60 jAlora 31, 96, 349,451,477, DimanagaDha 599 535, 542, 186 DomariADIha 599 jAdavA 605 helaDiyA 600 jAmanagara 358 DhaMkagiri 204, 334 thI 336 jIrAvalA 521 Dhakanagara (DhAMka) 241, 335, 358 junAgaDha 33, 324, 335, 339, DhIMpurItIrtha 207 thI 209 357, 375 tapezvara maMdira pa73 junera 396 tarImatura 439 jokhala 604, 605 talavADA 441, 506, 507, 510, jetavana 597 590, 604 jerUsalema 278 taLeTI 241, 334, 532, 590, jesalamera 26, 20, 305, 521 jaina guphA 496, 617, tahanagaDha 503, pa08, 5ot jainadharmapracArakasabhA 255, 409 takSazilA 45, 47, 200, 230, jainastUpa 217, 54, 617 289, 359 thI 361, 441 jainastaMbha 603, 604 taMdukana 273, 284 jodhapura 34 tAmila 174. yeSThAnagara pa16 tAmralisI (tAluka) 10, 136 jharaNuM para tAraMgAtIrtha 232, 235, 604 jhaMga 441 tArApura 232 jhAlarApaNa "padRNa" juo tAladhvaja 48, 204, 334, 335 jhIMjhuvADA 37,55, 512, 514 tibeTa 163, 201, 440 TIla 50, 54, 175, 205, 230, tilatilapaTTaNa 335 385, 441, 452, 598 tilaMga 31, 34 hakka 344 tIravADA 37 bharelA 28 - tuMgI 290, 420 Page #702 -------------------------------------------------------------------------- ________________ akArAdi anukrama varga 5 tuMgIka 6 dInAnAka 385 tuMbavana 273, 284 dIva para, 524 turamaNa 407, 440, 441 chAvihAra 385, 386, 442 turuSka 538 dudAdhAra 385 trikuTa 36 durvotadhI 231, 524 tribhuvanagiri " tahanagaDha" juo dulavA 23, 524 kyadIpaka 389 dugAsUma 350 tharA 582, 583, 587 deTakAra 385 tharAda 336, 337, 472, 506, derAula 361 545, 581, 582 delavADA 340, 517, 5ra4 thANezvara 464 devapattana "prabhAsa' jue thAMbhaNuM 242, 35, 379, 380 desurI 606 thAMbhale "taMbha" juo. dolatAbAda 33, 234 guNa 11 daMDaka 597 daDavA 385, 386 draviDa 10, 20, 317, 327, 338 davApI 386 ThAravatI "dvArakA" juo dazapura 299, 307, 344, 569 dvArakA 10, 46, 241, 340, 4rara dazArNa 7, 10, 5, 60, 76, 532 77, 175, 207 dhammacakra (dharmacakra) "takSazilA" dazAhaMmaMDa5 241 dasAna nadI 60 dhavalI 218 dakSiNa 47, 12, 136, 137, dhasAna nadI 60 16 1, 162, 186, 187, dhArA 224, pa08, 515, 58, 200, 204, 223, 227, 579 257, 28, 292, 29, dhumanAra 205 thI 209 302, 337 thI 339, 353, dhoLakA 382, 512 354, 381, 396, 434, dhaMdhUkA 524 440, 456, 533, 535 dhyAnacakra 230 daTiyuM 385 naInagara 31 dAmodara 532 nagaratAla 364 diyANuM 61, 102 naDiyAda 55 dilhI 34, 231, 324, 464 - naDuladeza 348, 349 juo Page #703 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 684] jaina paraMparAno ItihAsa nalIya 385 117, 125, 131, thI 14 narasiMgapura 218, 412 138 thI 15ra, 157, 158, narAvagaMja 59 164, 165, 167, 170 thI narmadA 51 210, 212 thI 217, 233, navANiyuM 385 238, 244, 262, 266 thI nahera 103 271, 287, 307, 344, nadIpura 10 538, 611 naMdIzvara 45, 425 paTTaNa 60, 205, 206 nAgadA 207, 253, 413, 443, padI 401 patiyAlA 232 nAgapura (nAgAra) 306 patthara caTTA 420 nAgora 23, 24, 28, 197, 369, pavinIkhaMDa 103 505, 53, 119, 541, paramAM 556, 600 542, 555, 560 papanAkhA 232 nADalAI pa68 thI 273, 604 thI pare paniMsadai 160 palAI 570 nADela 359, 360, 382, 465, pavaIyA (pArvatikA) 230, 407, 576, 593, 601, 604, 606 441, 580 nANu 61, 102 pasarUra 232 nArAyaNa 66 pahADapura 136, 204, 205 nAlaMdA 59, 63, 82, 420 paMcanada 28 nAlIyerI 246 nAdiyA 61, 210, 457, 52 paMcAsara 376, 379, 468, 497 nijhAma 455, 456 thI 495, 12, 55,525, nigraMthavihAra 205 542 nisiyAjI 402 paMjAba 11, 102, 212, 225, nIratimAma 96 230 thI 232, 323, 36, nepAla 151, 132, 143, 15ra, 524, 590, 602 174, 598 paMDharapura 299 nyAdhikA 363, 363 paMpAsara 299 paTaNA 592, 78 thI 81, 85 pAkistAna 47, 200 thI 88, 98 thI 15, 111, pATaDI 514 Page #704 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pATaNa (3) 27, 28, 34, 5, 95, 242, 306, 350, 376, 379, 469 thI 471, 493 thI 499, 105, 50, 51, pura., para4, 131, 133, 135, 537, 142, 557, 558, 570, 571,538 thI 587 pAdaliptapura " pAlItANA " jIe * bhADalA parapa pADilapura parapa pAnasara ra akArAdi anukrama varga 5 pArasakula 264 pAlanapura 30, 31, 117 pAlI 557, 571, 504, 576 pAlItANA 241 pAvAgaDha 210 pAvApurI 3, 8, 11, 12, 39, 46, 58, 62, para2 pALiyA 602 pAMcAla (prema) 10, 11, 54 pAMDadeza 217 pigu 480 pipaLA 385 pipaLIyA kUvA pa95 pippalAnaka 551 pIrapAkSa 231 pI'DhavADA 467, 570 purI 62, " jagannAthapurI" jIA puSkaraNI 32 puSpilaka 385 puSpamAla " bhinnamAla ' puSpapura ( bhadra ) 78 thI 81 . jIe pUrNa bhadracaitya 111 pUrNInadI 274, 275 pUrva deza 61, 503, 145, 607 pUrvAdhATa 10 pAbaMdara 358 peDalAsapura 7, 8 pA pUvardhana " pahADapura " jIe pratiSThAna(peNu) 120, 125, 227, 242, 244, 257, 262, 271 prabhAsa 48, 200, 21, 350, 300, 305, 399, 495, 532, 149, 574 prayAga 10, 62, 79 prAMzupura 232 ledha 35 phalgutI 299 phArasa 439, 440 phaijhAbAda 598, 599 keAliA 11 bhaDalI 75, 174 badarI 56, 504 addI 198 banArasa 7, 10, 44, 344 kharA 336, 357, 358, 372, 399 arelI papa khamAM 174 balarAmapura 598 alAnaka 558 [ pa aharAyAma 598 mahADamera 413 mahumalA 385 Page #705 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 686) jaina paraMparAne itihAsa baMga (baMgALa 10, 84, 102, 18, dilapura 10, 46 204, 219, 357, 396, bhadvANuka 385 502, 138 bhadrezvara 73, 7, 265 khAnagaDha 11 bharatapura 33 bAmaNavADA 457, 52 bharUca 26, 51, 12, 178, 226, bArejA 37 231 thI 235, 240, 241, bAlI 382,578, 192, 593, 601 244, 246, 262 thI 265, bAvanavigahA 420 371 thI 381, 397, 505, bAkIpura 389 535, 559, 604, 614, bihAra 62, 396, 420 615 bikAnera 34, 35, 470 bhaMgalapura 420 budelakhaMDa 440 bhaMgI 11 buMdI 205 bhAIkila 77 beTa 274, 532 bhAgalapura 112, 420, 11, 12 beTadvArakA 535 bhANavaDa 358 beTavAnadI 60, 74 bhAdrapada 77 bennAtaTa 81, 84 bhAmera 204 besanagara 616 , , bhAyaNAdeza 30 bagara 204 bhArata 39, 101, 132, 136, boda 218 138, 164, 170, 200, bauddhamaTha 234 217, 219, 221, 253, bramilaka 385 268, 277, 28, 295, brahmadIpa (baranAvA) 230 275 299, 312, 381, 390, brahmapurI 480, 6-2, 603 399, 440, 458, 502 thI brahmabhuvana 552, 553 504, 601, sAkara 58 bhAleja 512 brAhmaNakuMDa 58 bhAvanagara 409 brAhmaNavADA 32, 61, 210 bhArakara maMdira 218 bhaTanerA 230 bhAdaka para bhaTevara 471, 496, 542 bhinnamAla 18, 19, 25, 29, 11, bhadainI 46 94 thI 97, 337, 351, bharapura 46, 6, 7, 137, 176 376, 30, 448, 464, Page #706 -------------------------------------------------------------------------- ________________ bhRgukaccha bharUca" juo akArAdi anupama varga 5 298, 502,55,506,519, mahuvA 451, 534 thI 536, 542, 545, madhuvana 58 563 thI 566, 580, 586 madhyapradeza 440, 45, 601 bhImakuMDa 339, 522 mathurA 11, 23, 24, 33, 49 thI bhImagadA 540 51, 78, 84, 102, 105, bhImaDI 336 175, 183, 186, 194 bhImabajAra 206 221,222, 238, 240, 270, bhIlasA 60, 74 thI 77, 207, 402 294, 311, 370, 390 thI bhaktinagara 593, 393, 488, 530 thI 533, bhuvanezvara 205, 218, 219, 504 537, 542, 545, 581 bhUja 357 mayUranagara 155 bhUja5ra 72 maTakaTa 24, 25, 29, 30, 31 bhUtAna 174 malaya 10, 12 malla 11 bhRgupura | mahAkALa maMdira 204, 250, 251 bherA 11 mahAduvAra 451 bhesara 571, 6 04 mahAnada 218 bhopAla 60 mahApura 8 bheyara 606 mahAbedhapura 557, 564, 583 magaToDA 533, 537 mahArASTra 31, 174, 216, 454. magadha 8, 10, 11, 63, 64, 81 mahAvIrajI 591 thI 88, 89, 98 thI 117, mahAsena 2 thI 7 130 thI 154, 158, 159, mahAsthAna 548 thI 553 165, 170, 214 thI 217, mahInadI 217 268,423,434, 504, 504, mahIsUra 338, 455 546 mahuDI 326, 36, 502, 503, majijhamikA 75, 220, 221,542 mahuvA 22, 289 mahAra 451 maheTha "zrAvasti " juo maNuMda 570 mahesANA 270 matsya 10, 11, 440, 538 makSIjI 34 madurA (mathurA) 78, 323, 327, maMgalagiri 299 328, 338 maMgeliyA 439 Page #707 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 688] jaina paraMparAne itihAsa maMDa5 306 muMDasthala 61, 265, 502 maMDalidraga 385 muMDArA 568 thI 570 maMDovara 21, 348, para1, 540, muMjapara para5 - 541, 603, 617 mULadharAI 385 maMdAra 272, 307 thI 312,440 mRtikAvatI 10 maMdAragiri 29, 111 meDatA 18, 34 mANekasvAmI 454 thI 456 meraTha 230, 232, 275, 55, mAdhe pura 532 mAnakheDapura 235, 236, 240, meru 49, 582 244, 262 mevADa 380, 382, 387 thI 389, mAnama 12 412, 443, 406, 497, mAravADa 35, 210, 349, 369, 502, 576, 578, 589 thI 382, para0, 539, 568, 595, 601 601, 604 moDherA 220, 399, para2 thI 504, mAradevaTUMka 48 pa36, 542, mAsapurI 11 memInAbAda 204 mALave 32, 54, 60, 61, 76, mohana je Dere 230, 441 174, 205 207, 209, 263, meTigemarI 441 270, 284, 307, 344, maurya 5, 174 ' ' 396, 397, 440, 448, myujiyama 545, 598 505, 515,535, 538, 557, yamalavApI 385 591, 595 yakSamaMDapa 285 mAMDavagaDha 33, 443 yakSavasati 348 thI 35ra mithilA 5, 10 thI 11, 12, 46 yajJapura 299 mInala sarovara para2 yunAna 163 mIyANIbaMdara 357, 358 yuvAgAra 33 muktAgiri 60 (giri, muktagiri.) yevalA 204 mukti. pAThazALA 232 rajatapIThapura 299, 314 mujapharanagara 232 raNathaMbhera 369 mudayADa 516 ratalAma 207 mulatAna 231, 41 ratnagiri 59 muharI 457 ratnapajAla 231 Page #708 -------------------------------------------------------------------------- ________________ karI 12 akArAdi anukrama varga 6 ratnapurI 46 hiMsagiri 200, 210 ratnamAla 94, lakhanA dauna 537 bhinnamAla" juo lakhanI 222, 537, 598, 612 rathavIrapura 299, 314 lakhIsarAI 612 raziyA 278 lalitasara pa22 rahAvata (rathAvata) 45, 47, 290, laMkA 17, 221, 455 302, 337 thI 339 lakSaNAvatI para7 thI 530, 537 raMtInadI 207 thI 209 lATa 11, 26, 226, 240, 343, rAjagRhI 6, thI 8, 13, 38, 46, 399, 454, 505, 535, 58, 63, thI 65, 81 thI 536, 262 87, 106, 112, 134, 148, luasthagiri pa39, 560, 604 165, 169, 198, 267,295, uThArA 560 419, 222, 532, 538 luNagavasahI 568 rAjanagara 598 lAhera 231 rAjapUtAnA 174, 175, 184, lAMbuza 344 396, 502, 503, luNahI 19, 21 rAjaleka 206 liMgarAjamaMdira 218 rANapura 386 lakavA 28, 32 rANakapura 389, 66 lohakoTa 382 (lAhera) rANIguphA 218 vajI 11 rAtA-mahAvIra 593 vagehalI 205 rAmanagara pa5, 232 vaDagAma 578 rAmasena 472, 536, 604 vaDanagara 385, 414, 444, 505 rAmezvarI maMdira 218 vaDasamAM 379, 587 rAvalapIMDI 47 vaDoda (vaTapUjya, vaTasthalI, vaTapadra) rAvI nadI 441 285, 386 ratija 558 vaDedarA 336, 363, 385, 5ra rAMdalavAva 386 vaNasthalI 32, 33, 495, 516 rUpanAtha 201 vada 468 roma 279, 280, 439 vaDhavANa 510, 511, 524, 505 rohaNAcala pa27 vatsa 6, 8, 10, 11, 27, 148, hiMsakUpa 540, 604 538 Page #709 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 69] jaina paraMparAne itihAsa vatsikAnadI 74, 76 vidarbha 216, 538 vanarAjavihAra 469, 494 vidarbhagAma 382 vayaNapa 350 vidizA 59 thI 61, 76 thI 78 varakANuM 6 06 - 137, 176, 202, 205, varamANa (brahmANa) 275, 348, 457 207, 344, 402 varAtamaMdira 530, 531 videha 10, 11, 84, 118 varUNa 10: vinItA 46 varta (vartaka) 11 vipulagiri 59, 422 valabhapura 604 vimalagiri "zatruMjaya" juo valabhIpura 95, 186, 187, 189, vimalavasahI 306, 340, 517,522 193, 194,266, 297, 305, vilAsanagara 236 350, 370 thI 383, 380 vizAla 7, 8, 11, 57, 58, 5, thI 400, 414, 44ra, 444, 81, 83, 102, 197, 214 448, 297, 505, 506, vizva vidyAlaya 420 para1, 542, 573 visalapara 35 vasaI 340 viMdhyagiri 338, 339 vaLA (vALAka) 382, 394 vIjApura 336, 457, 593 vAkATaka 354 vItabhaya 11, 61, 230, 441 vAghaNapoLa 47ra vIranagara 382 vAyaDa 542, 546 thI 556, 62, vIrapura 8 604 viramagAma 522 vArANasI "banArasa" juo vejanAtha 421, 611, 612 vArAhI 515 vetravatI "beTavA" juo vAralI 205 verAvala ra96, 382 vAlI "bAlI" juo vezavADI (nagara) 77, 137 vAva 522 vesa (vesAlI) "vassikA" juo vAhika 221 vaikuMThapurI 611 vAtraka 10 vaibhAra 3 thI 7, 38, 41, 58, vikramazilA 420, 421 154, 392 vijayapura 8, 382, 405 thI 408 vairATa 10, 201, 413 vijayastaMbha 440, 507, 545, vaizAlI "vizAlA" juo 566, 590, 604 viTA 439 Page #710 -------------------------------------------------------------------------- ________________ akrAdi anukrama varga ke zuktimatI 10 zUrasena 11, 434 zaurIpura (zAriya) 10, 46 zravaNuelagAla 161, 292, 330, 331, 122 zrAvasti 9, 11, 18, 46, 154, 596 thI 600 zrIkAMtA 241 zrInagara 358 zrIpura 51 zrImAlapura zrIraMgama 399 zvetAmbI 11, 18 satArakapura 131, 133, 237 satyapura 351 sapAdalakSa 28, 29, 107, 191, 592 samayU purI pa1 samalIvihAra 53, 210, 604 sammetazikhara 17, 503, 522,545 ' savAlaka ' sapAdalakSa ' jI zasthAna 439 zakunikAvihAra para zatruMjaya 33,48, 52, 210,230, 231, 240, 241, 243, 213, 262, 288, 289, 297, 299, 300, 301, 234, 335, 343, 34, 375, 381, 422, 517, para2, 131, 132, 537, 538, 542, 146, 571, 572, 175, 181, 182, 602 thI 68 zatruMjayAvatAra 57, 214, 604 zamIdra 385 zrAvikA 208 zastrabhaMDAra 206 zaMkhakUvA 350 zakhezvara 55, 56, 210, 4para, 514, 125 zaMkhAuAra 532 zAkaMbharI 197, 513, 116 zAMDilya 10 zikharajI " sammetazikhara " jI ziyAlakATa 231, 232, 441 zirakApa 47 ziAhI 37 zilA 573 zivam ja 348 zizupAlagaDha 219 zihAra 382 zIzAdA 386 zukanAsa 582 " bhinnamAla '' jIe sasarAma 201 sahasraliMga para2 [ 691 sahasrAmavana 605 << saheTamaheTa " zrAvasti " jIe sahAra 420 sa'Dera 570 sAta 10 sAcAra 347 thI 351, 369, 545, 580 sAdarI 382, 578, 593, 601, }} Page #711 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 692 ] jaina paraMparAne ItihAsa sAmarolI 28 sahabhya 540 sAyaravasahI 568, 569 suhAniyA 540 sAlseTa 206 sutharI 370 sAMcI 74, 76 thI 78, 205, 207, sUryakuMDa 383, 52 351, 12613 sUrya pUraka 299 sADarAva 542, 568 thI pa73, sUryamaMdira 95 pa78, 593, 601 semaraDI 28 siddhagiri "zatruMjaya " juo sevADI 597 siddhazilA 232 saidhava 538 siddhAcala "zatruMjaya" juo, sojata 600 sivanI pa37 senapura 218 sivaMtagiri 210 sopAraka 184, 302, 337, 341 siMdhu (nadI) 167 pAlA 337 siMdhu-sauvIra 7, 11, 28, 61, sahanagaDha 349 65,219, 23, 278, 344, saugaMdhika 8 355 thI 358, 361, 399, saurASTra 10, 33, 48,55, 174, 440, pa05, 574 226, 288, 296, 353 thI siMhaguhApallI 207 thI 209 358, 379, 382, 385, siMniSadA 455 390 thI 400, 440, 442, siMhapurI 46, 230 457, 468, 505, 540, siMhala 17, 11, , 178 547, 574, 575, 601 sImalA 599 staMbha 74, 78, 218, 247, 4para, sIrakA5 200, 230 539, 560, 603, 60, sIlena 174 640, 507, 540, 56 sugrIva 7 staMbhana "khaMbhAta juo. sudhAra 8 stUpa 47, 49, 50, 54, 55, sudarzana 7, 8, 353 62, 74, 76 thI 70, 81, sudarzanAvihAra para 175,180, 217, 218,230, subahapura 513 240, 280, 546, 617 sulatAnagaMja 612 sthAnezvara 440 suvAsarA 277 smRtistaMbha 45ra susANI 27 svarNagiri 59, 349 thI 5ra Page #712 -------------------------------------------------------------------------- ________________ varga 7 graMtho jaina Agama, jaina graMtho, jainetara graMtho sAmayike, lekhe lipi vagere. akhaMDa AnaMda 358 ahaMdUcUDAmaNi 485 aNuogadAra 4ra1, 4ra6, 420, alI hisTarI 540 466, 485 avadha gejheTIara 599 aNuogadArANa 346 avadAna 13 aNuttaravavAI (anuttaraupapAtika) azekake dharmalekha 160 |8, 42, karara aSTaka 485 anuyogadAra "aNuogaddAra" juo. aSTalakSI anekAkSarI 243 aSTasaptati para anekAMta 77, 168, 540 aSTasahastrI 345 anekAMta jayapatAkA 376, 377, aSTAMga 13, 330 485, 486 aMga 3, 7, 15, 40 thI 44, anekIta pradha 485 113, 132, 15, 213, anekAMtavAdapraveza 485 286, 295, 304, 316, anekAMtasiddhi 485 392, 415 thI 424, 431, ananona lAIpha opha jIsisa krAisTa 562 278, 279 aMgacUlikA 428 anantajina thayuM 463 aMgavijhA (vidyA) 180, 197, apApA ka5 224 213, 431, 545, 581, apabhraMza 45ra 582 abhayadevaprabaMdha pa62, 592 aMgUThaprazna kara3, 430 abhidhAna 168 aMcala. pahADa 125, 129, 347, amacaritra 120, 258, 368, 622 463, 516, 518 aMjanapikApothI 571 amArIpatra 583, 587 aMtagaDa (aMtakRta) 43, 42,430 agiyavya. 2,55 aMbikAmaMtra 446 aruNapapAta 428 AkAzagAminI 241, 286, 288, adhakAMDa 563 429, 571, 574 Page #713 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 694] jaina paraMparAne itihAsa AkhyAnamaNi 510 Avasmaya (Avazyaka) 45, 59, 75, Agama 42 thI 45, 108, 111, - 6, 80, 122, 123, 265, 122, 131 thI 154, 16 3, 292, 299, 312, 316, 182 thI 190, 193, 19pa, 337, 424, 426, 436, 212 thI 217, 265, 286, 437, 46 6, 482, 485, 290, 297, 298, 303, 491, 492, 114, 621 304, 316, 366, 300 thI AsIviSa 429 393, 414 thI 439, 444, IriyA pathikI 342 448, 499, 585, 606 thI ItihAsa 504, 542, 574, 606, 607 104 IsabhAsaya "RSibhASita" juo. AcAradinakara 433 IsuprIstanuM ajJAta jIvana 278, AcArapraka95 428 278 AjIvalekha 313 Ijila 277 thI 283 AturapratyAkhyAna 4ra7 iMDiyana enTIkarI 201, 267, AtmAnuzAsana 346, 485 599, 600 AtmAnuzAsti 346, 426 inDiyana kivansa 354 Atmavizuddhi 4ra7 keTaloka oNpha dhI inDiyana kivansa 354 Atmasiddhi 485 uccATana 428 Adarza prazna 4ra3, 430 ucachAla (utsAha) 51 AdipurANa 292, 321 thI 330 urjitasela. pakara AptamImAMsA 345 uttarajajhayaNa (utarAdhyayana) 45, 47, AbU-prarzAsta 622 122, 304, 316, 366, AyaraMga (AcArAMga) 41, 46, 47, 401, 43, 436, 437, 48, 50, 12, 154, 256, 466, 473 288, 294, 366, 337, uttarapurANa 94, 292, 320 thI 393, 465, 421, 430, 330 436, 437, 466, 561, uthAnasUtra 428 562 uddhAraprazasta 194, 196 ArAdhanA 137, 161 upakezapaTTAvalI 35, 304 Aki. sa. InDiyA 54, 538, upakezaprabaMdha 23, 29, 33, 35, 598, 599, 613 518, 622 Page #714 -------------------------------------------------------------------------- ________________ akArAdi anukrama varga 7 [ 685 upadezakalpa.94 epigrAphika InDikA 335, 539, upadezakadalI 511 560 upadezataraMgiNI 622 pagrAphika kaTikA 338 upadezapada 131, 438, 385, 509 ezyanTa InDikA 54 upadezaprAsAda 623 oha nijajutti (oghaniryukti) 46 upadezamAlA 405 thI 408, 431, 47, 49, 5, 61, 123, * 500, 512, 565, 566 - 436, 436, 437, 485 upadezamAlA zakuna 407 papAtika "uvavAI" juo. upadeza ratnAkara 622 kapasUe "kalpasUtra" juo. upadezasaptati 456, 623 kathAkeza 485 upamiti 95, 343, 492, 509, kathAkeSa (di) "bRhatakathAkela" juo. 511, 5, 565 kathAvalI 266, 481, 621 upAMga 191 kathAcarita 161 upadhAnavidhi 544 kammapayaDI 403, 431, 437, ullAsa rAghava 622 kammathayavRtti 485 uvavAI 421, 4ra4, 432 pUramaMjarI 435 uvasaga (upasarga) hara 120, 123 karmagraMtha 298, 443, pa63 thI 130, 292, 588 karmacaMdraprabaMdha 231, 623 uvAsaga 43, 422 karma prAkRta 345 cA 120 karmavipAka 563 RvidattAe pAI 34 kalivRttAMta 163 RSibhASita 122, 304, 420, kaHpavyavahAra 316 429, 436 kalpasUtra (kapasua) 120, 175, ekaliMgamAhAnya 388 186, 187, 193, 25, ekAdazAMgI 286, 392, 415 thI 274, 297, 363, 392, 424, 431 414, 424, 4ra7, 431, enasAIkalopiDiA 438 436, 438, 439, 447, ensAIkalopIDiyA opha riliji 444, 449, 515, 621 ansa enDa ethikasa 313 ka9pAka95 316 enTIkaverI opha kAThIyAvADa enDa kalpAvataMsikA 429 ka7 334, 335 kalpitA 429 Page #715 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 69 ] jene paraMparAne itihAsa kaspitApitA 424 khagoLa 418, 425, 482 kalyANumaMdira 251, 25, 461 kharatara. paTTA. 23 kaSAyaprAkRta 185, 317 khittasamAsa "kSetrasamAsa' juo kahArayaNakesa 463 khuzAlapaTTAvalI 220, 223, 272, kAThiyAvADa gejhiTiyara 340 275, 290, 349, 542 kArtikeyAnuprekSA 323 gauDavahe 436, 530, 537 kAdaMbarI 404, 464 gaganagAminI "AkAzagAminI' juo. kAmasUtra 168 gamata prabaMdha 35, kAlikAcAyakathA 34, 229, 228, gacchAcAra 392, 431 264, 558, 559 gaNadharavAda 457 kAlaka. paTTAvalI 556 thI 558. gaNadharasArdhazataka 365 kalikasaMhitA 228 gaNivijhA (vidyA) 426, 582 kAlajJAna, 243 gatipravAda 430 kAlikakRta 311 garuDapatAta 428 kAvyaprakAza 517 gaga pAzakAvalI 563 kAvyamImAMsA 434 gaIbhIvidyA 226, 264, 276 kAvyAdarza 434, 435 gaMgAstotra 141 kIrtikaumudI 621 gaMDikA 44, 228, 290, 291 kAvyAnuzAsana 438 gaMdhahasti 56, 345, 363, 302, kumArapAlacaritra 449, 50, 521, 393, 466 621, 622 gAthA sarasaI 436 kumArapAlapratibodha 232 gAthA sahastrI 393 kumArapAla rAsa 623 giripravacana 279 kuvalayamAlA 408, 440 thI 451, 473, 492, 493, (52), gujarAtanA aitihAsika lekhe 757, 518, 535 443, 575, 587, 195 kupArasa keza 623 gujarAtane ItihAsa 353, 354, 541 kethalika itihAsa 281 thI 283 gurukAvyASTaka 28 kembrIja hisTarI 3pa6 guruguNaratnAkara 623 kauTileya arthazAstra 168 guru5rvakrama 284, 502, 622 jhiyAratnasamuccaya 52 guru vaMdanavRtti 514 kalekSana opha saMskRta, prAkRta Insa. guvovalI 120, 413,445, 489, krIpazana 334, 335 491, 622 Page #716 -------------------------------------------------------------------------- ________________ gujararAjAvalI 623 gRhidhama 513 geAdAvarIkAvya 514 gommaTasAra 322 thI 330 gauDaprabaMdha 530, ( 537 ) grIkagraMtha 163 akArAdi anukrama varga cha cUlikA 152 thI 154 ceiyava'daNu. * caityava'dana * jue caityavaMdana 342, 345, 351, 437, * 485, 48, 51, 54, 565 graMthabha'DAra 503, 534, 177, 194 gvAliyara-prazasti 538, 540 cavannapurisariya` 305, 410, 561, 562 125, 29, cacanAmuM 441 catuvi zati prabaMdha 376, 393, 481, 124, 622 caturvizati stuti 485, 494, 534 caraNuvividha 427 camatkAra 572 caDIzataka 464 caMdrapannati (caMdraprapti) 304, 428 caMdrakaeNvalicaritra 565 caMdragirizilAlekha 292, 330, 331, 342 caMdraprabhacaritra 29, 31, 306 caMdravedhyaka426 caMdralekhA cApAi 558 cANuAkathanIti 168 cAraNu svapna 429 cUrNa 258, 271, 298, 337, 342, 430, 437, 458, 46, 467, 491, 110, 567, 621 ceArAzI AgamA 415 thI 430 cauvidyA 473 * chappaDa paTkha DAgama ' nu chedasUtra 122, 124, 304, 437. jaga uritra 622 jagaciMtAmaNi para 297, jagadgurukAvya 623 jala, 60, 540, 598 janmabhUmi 334, 335 jayaMta jagaddarakSA 531 jayadhavalA 185, 316, 317, 404 jayapatra 557 jaMdrIpa prajJapti 428, 437, 485 (jakhUddIvapatti) jaThThIpa samAsa 365, 368, 162 (jadIva samAsa 562) (jiharapaDimAtheAtta 485) jinazataka 28 jinaratuti 345 jinAgama Agama' juo. jIta95, 192, 194, 245, 430, 437, 466, 110, 514 jItamaryAdA 182 jIvavicAra569 jIvadeva-prabaMdha 555 jIvasamAsa 431, 562 jIvasiddha 345 Page #717 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 698] jaina paraMparAne ItihAsa chavAbhigama 421, kara5, 471, jainaMdravyAkaraNa 258 437, 485, para2 tirvidAbharaNa 242 hAstaMbhana 548 tiSa karaMDaka 243, 431 junAgaDha0 lekha 334, 335 jyotiSa prAbhRta 431 jaina 442, 395 jyotiSazAstra 562, 563 jaina Agama gUjarAta 614, 615 jhANasayaga "dhyAnazataka' juo jaina gUrjara kavio 35, 38 Tao 437 jaina graMthAvalI 130 TippaNuM 345, 380 jaina tIrthone ItihAsa 112 TeDa rAjasthAna ra07, 210, 382, jainadharma prakAza 612 383, 386, 389, 398, jaina prAcIna lekhasaMgraha 2017 541, 589 jainayuga 38, 462 ThAga (sthAnAMga) 9, 42, 366, jene lipi 503 417, 421 thI 431 jenaliTarecara 501 jhAyAdhammakahA (jJAtAdharmakathA) 42, jene rAjAo 162 421, 422 jaina satya prakAza 32, 46, 56, Nijutti (niyukita) 41 thI 44, pa7, 86, 162, 207, 210, 49, 5, 61, 74, 76, 218, 219, 236, 264, 80, 113, 115, 120, 122 265, 306, 335, 336, thI 124, 174, 318, 337 339, 340, 351, 357, 392, 430, 436 441, 443, 450, 45ra, tattvataraMgiNI 485 456, 467, 472, 498, tavaprakAzaka 486 518, para1 para4, 534, tabela vidhAyinI 255 540, 543, 559, 561, tasvAnuzAsana 345, 346 598 tattvArthasUtra 80, 180, 223, jaina sAhitya aura itihAsa 406 230, 245, 256, 257, jaina sAhityano saMkSipta ItihAsa 320 thI 33, 345, 362 235, 518, 537 thI 368, 382, 406, 431, jaina sAhitya saMzodhaka 35, 194, 4pa1, 458,485, 492, 501 217, 45ra tapAgaccha paTTAvalI 182, 235, jaina siddhAMta bhAskara 131, 442 347, 393, 489, 623 jainahitaiSI 328 taraMgavatI (lelA) 195 243, Page #718 -------------------------------------------------------------------------- ________________ akArAdi anukrama va cha 426, 431 taMdulaveyAliya (ta dulabheMcAlika) 426 tAmrapatra tAmrapatra varSa jIgmA : tArAgaNu 533 tiyapahRtta 361 tithaigAlI 269 tithivyavasthA 366 tilakama'jarI 534, 175 tileAyapatti 292 tIrthaM 95 194, 350, 351, 393, 45, 488, 149, 105, 197, 622 tImAlA 343, 597, 611, 624 tI stuti para5, 551, 590 tejogninisa 429 tripiTaka 13, 313 tripurAgama po3 tripuruSa cAratra 448 tribhaMgIsAra 485 trivA~cAra.320 thI 330 triSTizalAkA 410, 50, 621, trailokayaprakAza pAra thabhaNApAsathaya` 46 3 therAvalI " virAvalI '' jue danasAra 317 thI 330 dazavaikAlika 110 thI 116, 122, 124, 316, 424, 431, 433, 436, 437, 458,485, 514 dazAzrutakalpa 120, 122, 123, 427, 436 dakSiNu itihAsa 60 dAnazAsana 54, 177, 194 [ 699 digaMbara itihAsa 315 thI 333, 338 digambara jaina 333 digambara paTTAvalI 329 thI 333 didriyA ( dRSTivAda) 43, 304, 307, 308, 311, 404, 424, 432, 433 dinazuddhidIpikA 407, 485 divyAvadAna 13, 201 dIpavaza 163 dIdazA 429 drupadupikA 492 durgaM pada vyAkhyA 510 duSyama gaMDikA 270 dusamasamaNu. 187, 190, 196, 224, 245, 261, 393, 487, 490, 506, 621 dRSTiviSabhAvanA 429 devanAgarI 503 devavAcaka therAvalI 449 devAna'dA byudaya 624 devAgama teAtra 345, 431 devIcaMdra gupta 396, devendra narakendra 485 devedrastava 426 devedropapAta 428 devavidha paTTAvakI 414, 249 dAgihidazA 429 TrATTI 406 doSaprAbhUta 185, 317 sasittarI 485 "saddhi 485 Page #719 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 700 ] jaina paraMparAne itihAsa ThAtrizikA 255 nayovatAra 256 dvAdazAra nayacakra "nayacakra" juo nalAyana 517 dvAdazAMgI ( 12 aMge) 3, 7, 15, navapada prakaraNa 27, 29 40 thI 44 113, 132, 15ra, naMdISeNagIta 569 213, 295, 304, 316, naMdIpaTTA 180, 186 thI 190 515 thI 424 naMdIsUtra 277, 27, 298, 366, kiMjavadanacapeTikA 485 391,423, 430, 431,437, dvIpasAgaraprajJapti 428 466, 467,485,49,51, dhammakapa dume 513 621 dhammasaMgahaNI 485 nAgapariyAvalikA 428 dhammilahiMDI 411 nAgarI pracAriNI 467 dharaNepa pAta ka28 nATayadarpaNa 396 dharaNe ragendra pa80 nANapaMcaga 485 dharmaprajJapti 431 nANucitta 485 dharmabiMdu 485 nANapaMcamIkahA 559 dharmavidhi 438 nAbhinaMdanaprabaMdha 33, 622 dharmalAbhasiddhi 485 nimittavidyA 243, 292, 330, dharmasAra 485 430, 562 dharmAlyudaya 622 nirayAvalikA dharmottaraTippana 380 nikti "Nijajutti" juo dharmopadezamAlA 149, 449, 450, nirvANalikA 243 518 thI para1, 539, 561 nizItha 194, 228, 234, 238, dhavalA 185, 317 270, 316, 46, 428, dhuttakhANa 485 432, 437, 466, 467, dhyAnazataka 194, 195, 485, 491 510, 614 dhI kasIphIkezana bAI ena AI nItisAra 328 viTanesa 278 nRtanigama 486 namiUNa. 184, 46 3, 464, nemanAtha caritra 410 namutthaNuMkalpa 454, nemiH samAhita 558, 559 namehaMta 248 vai nyAyadarzana 258 nayacakra 256, 371 thI 377, 431, nyAya, pradeza 258 458, pa66 nyAyapraveza 485, 509 Page #720 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ': 9 17 431 akArAdi anukrama varga 7 [ 70 1 nyAyamukha 258 pariziSTaparva 111, 133, 155, nyAyavinizcaya 457 157, 168, 266, 621 nyAyasAra para paMcakalpa 122, 192, 245, 430, nyAyasUtra 253 431, 437 nyAyAgamAnu0 256, 377, 4pa7 paMcaNiyaMThI 485 nyAyAvatAra 254, 255, 2 58,431, paMcathAnaga 486 485, 565 paMcapramANa 27 patriya (prakIrNaka) 45, 168, 437 paMcamaMgala 290 paumacariya0 305, 408 thI 410, paMcaliMgI prakaraNa 48 5 paMcavastu 245, 2pa7, 258, 485, pakikhasattarI 559 486 pajusaNA(paryuSaNa)ka95 123, 228 paMcasaMgraha 342, 406, 431 paTTAvalI 186, 187, 230, 244, paMcAzaka 342, 366, 486 3pa1, 487 thI 490, 504, paMcasura 486 51, 615, 624, 624 paMjikA 437, 5 9 paTTAvalIsamuccaya 71, 170, 196, pAlI sAhityakI rUparekhA 434 433, 46 3, 473 pArzvanAtha caritra 229, 463, 517, paDimAtrA 503 - 558, 59 padisamidAga 433 pAsanAcayiM 463 pahAvAgaraNa (prakSayAkaraNa) 43, pAsikasUtra 342, 424, 430 423, 420, 430 pAMDavacaritra para padmacaritra 3ra3, 374, 376, 409, pAMcapATavarNana 38 410 piMDaniryukti 120, 122, 486 padmAvatI aSTaka 589 paMDavizuddhi 342, 589 padmAvatI copAI 558 puNyAzrava kathAkASa 277, 316 pannavaNuM (prajJApanA) 181, 365, phavaIkahA pa59 421, 45, 26, 430 thI purANa 16, 163, 174, 267, 432, 486 507 parakAyapraveza 546, 574 purAtattvanibaMdhAvalI 421, 434 paralegasiddhi 486 purAtana prabaMdhasaMgraha 393, 621 parigrahapramANa 463, (513) purisacariyuM (cavannapurisa) pazcimI kSatrapa 355 puSpacalA 429 Page #721 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 702 ] puSpikA 429 pustakA 432, 444, 499, 500 puDarIka 316 pUjAprakaraNa 365 pUrva 44, 77, 94, 113, 124, 134, 184 thI 190, 213, 229, 286, 291 thI 297, 303 thI 315, 363, 364, 371, 392, 403, 404, 408 thI 410, 443 pUrva deza tImAlA 6 11 paizAcI 4para jaina paraparAnA itihAsa perisImaMDala 426 pauSadhasamAcArI 514 prajAbaMdhu 219, 388 pratikramaNa 424 pratiSThAkalpa 431, 486, 510 pratihArarAjAvalI 534 thI 541 pratyakSAnumAna 514 pratyekabuddha caritra 514 prathamAnuyAga 228 praznaciMtAmaNi 95, 125, 328, 333, 365, 376, 393, 454, 46 1, 494, 110, 622 prabaMdhakAza caturviM zatipraznadha" nu praznA 133, 534, 555, 556 prabhAvaka caritra 178, 18, 182, 183, 19, 233, 235, 244, 254, 259, 260, 301, 305 thI 307, 370, 375, 379, 393, 401, 461, 471, 473, 480, 488, 110, 512, 518, 124, 537, 154, 555, 562, 58, 191, 192, 603, 222 pramANanayatattvaleAkAla kAr 365 pramANapadArtha 345 pramANuzAstra 374, 380, 566 pramANuprakAza 463, 464 pramAdApramAda 426 pramANamImAMsA 255 pramANusaMgraha 457 pravacanasAra 319 thI 325 pravacanasArAdvAra 343, 464 pratrajyAvidhAna 511 pravAsI 218, 354, 622 prazamarati 365, 368 praznaprakAza 243 praznavyAkaraNa 410, 411 prAkRta 248, 109, 111, 432 thI 436, 452, 539, 555, 556 prAkRta prakAza 435 prAkRta vyAkaraNa 410, 411 prAkRta vyAkhyAna 345 prAcIna bhAratavaMza (tri. ) 276 prAcIna lipimAlA 176, 222, 265 prAcIna zAdhasa Mgraha (bhAva0) 53 prAbhUta 317 thI 337, 431 403, Page #722 -------------------------------------------------------------------------- ________________ akArAdi anukrama varga 7 [ 703 priyadarzanA 484 bhagavatI 9, 13, 42, 418 thI phakkikA 437 422, 430 thI 432, 437, phazu ciMtAmaNi pa69 561 pharamAna 23, 468, 494, 497 bhagavatI ArAdhanA 318 thI 330 phalITa gupta abhilekha 77, 402 bhagavAna pArzva Iti. 35, 36, batrIzIo 431 bhaktibhara thayuM 463 banArasI vilAsa 321 thI 330 bhadrabAhusaMhitA 127, 131 basavapurANa 456 bhaviSyavANI 420, 441, 560 baMgAlI lipi 53 bhArata 207, 379 baMdhadazA 429 bhArata pravAsa 596 baMgera jAtira ItihAsa 537. bhAratataSa 440 bAIbala 277 thI 283 bhAratavarSamAM itihAsa 160 bAlarAmAyaNa 434, 435 bhAratavarSa ke prAcIna rAja0 454 bAhubalIcaritra 338 bhArata saMvata 265 biblIthikA IDikA 565 bhAratIya ItihAsakI rUparekhA 354 buddhiprakAza 96 bhAratIya vidyA (ai) 336, 379, bRhaddakathAkeza 136, 161 441, 591 brahaddakalpa 122, 163, 174, bhAvanAzuddhi 486 304, 36, 404,47,430, bhAvaprAbhUta 317 thI 330, 342 431, 436, 437, 614 bhAvaDAraga7 paTTA556 thI 558 brahemithyAtvamathana 486 bhASyatrayam 437 brahaddasaMgrahaNI 194 bhAvArtha mAtradinI 486 bRhaddasvayaMbhU 324, 325 bhAMDArakara riporTa 201 bRhatakSetrasamAsa 194 bhuvanasuMdarI kahA 559, boTikamata 486 bhUgoLa 74, 182, 338, 367, bodhaprAbhata 317 thI 330, 342 418, 465, 468, 482 bedhisattA21 bhUmizAstra 258 bauddhapravacana 433 bhejaprabaMdha 622 brAhmIlipi 440, 617 bhaugolika kAza 60 bhaktAmara0 461 thI 464, 547 majhimanikAya 313 bhaktAmara 462 thI 464, 560, mattamayura 557 masyapurANuM 174, 267 Page #723 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 70 4 ] madramahIvijaya 530, 537 madhyakAlIna hiMdanA iti. 388 manhajiNANu 94 maraNavibhakti 426 maraNu sAhi 168 malayavatI 426, 431 mallavAdi prabaMdha 374, 376, 393 mahAkappa (kalpa) '' bRhad kalpa" jIe mahAnizItha 51, 194, 196, 428, 468, 420, 188 thI 493, 499 thI 201 jaina para parAnA itihAsa mahApurANuM 404 mahApu'DarIka 316 mahApratyAkhyAna 427 ,, mahApratApanA pannavA " jue << mahAbhArata 60, 408 ahAvazakAvya 17, 155, 163, 267 mahAvIracariya'(tra) 401, 46 3, para0 mahAsvapna 329 mahAkSatrapa rAnna rudrarAmAM 357 mahIvAla hA 464 malapraveza 426 maMtravidyA 273, 423, 520, 132, 571 thI 576 mAthurIvAcanA 393 mAravADa ke prAcIna lekha 540 minahAjanA ItihAsa 420 mujamalutavArikha 396 musuibvayacariya' 743 muMbaI gejheTIara 454 mUlAcAra 319 thI 324 medapATa ratavana 569 medhadUta 60, 204 meDana rivyu 202, 205 mAha parAjaya 621 mau. itihAsa, 155, 10, 163, 268 mauya rAjAvalI 534 thI 541 yatijita5 195 tidinacaryA 558 yazodhara cirata 486 yazobhadra prabaMdha 569 yakSa sahitA 394, 380 yurtyanuzAsana 345 yugapradhAna goMDikA 270 yugapradhAna paTTAvalI 191 thI 202, 213, 245, 414, 447, 465 yugapradhAnamaMtra 93, 185 yogadRSTisamu0486 yAbiMdu 186 caiAgaratnamAlA 243 yegazataka 48 6 yogazAstra 30, 391, 514 ceniprAbhUta 235, 243, 431 ratnakaraDaka 346 ratnasaMcaya 196, 293, 489, 491 rasikacUDAmaNi 569 ragama jarI para0 rAdhavacaratra 409 rAjaguccha paTTA. 506 thI 18, 16 rAjataraMgiNI 164 rAjanIti 576, 606, 69 rAjaputAnekA tihAsa 175 Page #724 -------------------------------------------------------------------------- ________________ akArAdi anukrama varga 7 [ 705, rAjapraznoya "rAyapAsaNI" juo vasudevahIMDI 406, 431,484,621 rAjavArtika 367 vasaMtavilAsa 5ra4, 622 rAjazekhara ra0 434 vastupAla caritra 622, 623 rAjAvalI kathA 338 vastu prabaMdha 494 rAdhAvedha ka26 vastu0 prazasti 622 rAmacaritra 410 vastu, rAsa 623 rAmAyaNa 89, 408, 434, 435 vedanaka 342 rAyapaNuM 421, 425 vaMdittAsUtra 510, 114, 567 rAsa 593 vAkayazuddhi 431 rUpaka graMtha 565 vAcanA bhedo 431 raoNyala e. se. jarnala pa34, 540 vAsyAyana 168 rauprasiddhi 574 vAdamahArNava 255, 305, 57, lalitavistarA 327, 486, 492, 565 vAyupurANa 163, 174, 267 lalitAga caritra 569 vArAhIsaMhitA 126 lagnakuMDaliA 486 vArtika 437 lagnasuddhi 486 vAsavadatta 195, 484 lavIyastrayI 457 vikramacaritra 253 laghukhittasamAsa 486 vikrama vizeSAMka 264, 265 lekhasaMgraha 540. vicAra zreNi 190, 192, 194, lakatatva 483, 486 196, 245, 265, 349,447, lekabiMdu 486 488, 9, 622 vacanikA 437 vicAra rasAyana 559 vajajalaga 435 vijayaprazasti 129, 623 vanarAja prabaMdha 494 vicArasAra 488, 490 varAMgacarita 321 thI 330 vijayadeva mAhAbhya 623 varuNepAta 428 vijayAdayA 316, 318 varga kevalI 481, 486, vijala kAvya 456 vargacUlikA 428 vidvajanabodhaka 364 vardhamAna vidyA para vidyAcAraNa 426 valabhIvAcanA 301 vimala prabaMdha 623 vasudevacariyuM 123, 130, 401 vimAna pravibhakti 428, 429 Page #725 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 706 ] jaina paraMparAne itihAsa vivAgasurya (vipAkasUtra) 43, 4ra3 veda 88, 107, 112, 121, 256, vivAha cUlikA 428 2017 vivAha pannati ( vyAkhyA prajJapti) vedabAhyatA 486 bhagavatI " juo vedAMkuza 485 vividha tIrthaka5 209 velaMdhapapAta 428 viveka maMjarI 511 vaikriya vidyA 286 vizAla bhArata 201, 396, 420, vaizramaNa papAta 428 434 vyavahAra sUtra 120, 122, 4ra7, vizeSaNavatI 194 436, 437, 615 vizeSAvazyaka 194 thI 196, 239, vyAkhyA prajJapta (vivAha 5nati) 258, 384,432,437,486, bhagavatI" juo 491, 561, 562 zakuna papa7 vizrAMta vidyAdhara 374, 380 zatakakarmagraMtha 403,431, 437 viSamapada paryAya 510 zatruMjaya rAsa 623 viSNupurANa 163, 174, 267 zabdabheda prabheda 559 vise sacUrNa 427 zarIra vijJAna 418 vihArakalpa 427 zaMkara digvijaya 504 vItarAgadhruta 4ra7 zAlibhadra caritra 512 vItarAgastava 463 zArgadhara0 464 vIragaNupaTTA, 587 thI 189 zAstrabhaMDAra "graMtha bhaMDAra " juo. vIrathayaM 486 zAstravArtAsamu. 486 vIranivaNasaMvata kALagaNanA 269, zAMtinAtha caritra 26, 512, 119 270 zAMti stava (laghu) 230, 361, 606 vIra paTTAvalI 623 zAMti snAtra 221, (28) vIra vaMzAvalI 200, 352, 369, zAMtidAsa rAsa 623 370, 242, 543, 523 ziSyahitA 482 vIrasuricaritra 259 zIlapadezamAlA para vIra stavana 463 zAdiyA vaMzAvalI 386 thI 389 varastuti 241, 243 zubha saMgraha 279 vIrAMgada kahA 486 zravaNa zilAlekha "caMdragiri zilA." vRSNidazA 429 vasavIsiyA 486 zrAddhajitakalpa 195 juo Page #726 -------------------------------------------------------------------------- ________________ a akArAdi anukrama varga 7 [ 707 zrAddha dinakRtya 108 samavAyAMga 42, 418, 421,423, zrAvaka prajJata 365, 368, 486 430 thI 432 zrAvaka samAcArI 514 samAcArI 514. zrAvakAcAra 321 thI 330, 346 samAdhizataka 320 thI 330 zrAvati rAjAvalI 596 thI 600 samutthAna satra 428 zrIpAla copAI 269 samyakatvakaumuda 9 zrIpAlarAsa 404 samyaktva sasaMtikA 485 zrIviyA 316 samrATa vikramAditya 264 zrusAgarI 367 saNayakumAracariyaM 343 mRtAvatAra 185,282, 37 thI 333 sarasvatIkaThAkaraNa 434 zreyAMsanAtha caritra 463 464, 510, sarasvatI maMtra 246, 234 512, 513 sarvadarzana saMgraha 255 vArtika 367 sarvArthasiddhi 345, 367 vetAmbara digaMbara 162 sarvajJasiddhi 486 pakhaMDAgama 317, 322 thI 330 sarvasiddhAMta 510 prAbhRta 317 333 saMkitapaMcasI 486 paDazIti 437 saMketa 517 darzanasamuccaya 486 saMgrahaNI 343, 430, 486, 50 jabhASA stotra 569 saMjamamaMjarI pa59 SoDazaka 476 saMjIvanI pa76 sajajhAya 258, 624 saMtinAcariyuM "zAMtinAtha ca"juo samayaga (sArdhazataka) 437, 510 saMdeza 388 satyapuraka 5 505 saMdhibaMdha nATaka 534 sanmati (sammaI) tarka 195, 254, saMparyAsittarI 486 256 thI 258, 374, 376, saMthAraga 168 431, 507 saMbadha prakaraNa 401, 486 saptatikA 437 saMbohasittarI 486 saptazatAracakra 377 saMleSaNamRta 427 samaNusaMdhathayuM " dumasa juo saMvegaraMga zAlA 463 samararAse 305 saMsata niyukta 123,430, 431, samarAditya 258, 479 thI 482,486 436 samarAdisaMkSepa 510, 511 'pAradAvAnala 406, 484, 486 Page #727 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 708]: na paraMparAne ItihAsa saMkSiptadazA 429 svaibhinIvidyA 548, pa72 sAgAradharmAmRta 320 thI 330 stotra 122 sAdhukalpa 427 sthavirAvalI 180, 182, 186, sAvagadhamma0 485 187, 297, 392 sAvagadhamasamAsa 486 sthApanA ka5 431 sAmajikiraNa 486 syAdavAdakuceghapari0 486 sAMDeraka, paTTA pa68 thI 273 syAdvAdaratnAkara 257, 365 siddhaprAbhata 431 svapnavidyA 428 siddhajayaMtI 463 svayaMbhUstotra 345, 346 siddhasArasvata 511 svarNasiddhi 241, 247,545, 574 siddhagamAlA 566 hinduDIrAjAvalI 592 thI 595 siddhANaM buddhAtra 532 hajarata "aMguSThaprazna" juo siddhAMtasAra0 559 hammIramadamardana 622 siddhahema 195, 258, 365, 377 hammIra mahAkAvya 520 sutakIrti 622 harivaMzapurANa 292, 317 thI 330, sukRtasaMkIrtana 622 - 535, 615 sukRtasAgara pa33, 622 harivaMsa cariyaM 408 thI 410 supAsanAcariyuM papa6 harSacarita 464 subodhA samAcArI 510 hArila paTTA 447 thI 45ra subodhikA 443 hAribhadrIya 80 sumitracaritra 569 himavaMta stha0 180, 182, 189, suyakhaMdhe 292, 317 thI 323 200, 202, 212 thI 216, sUyagaDAMga (sUtrakRtaga) 42, 122, 266, 392, 621 316, 46, 421, 436, hiMsASTaka 486 437, 466, 561, 562 hIrasUrirAsa 623, surathotsava 622 hIrasaubhAgyakAvya 50, 129, 456, sUrapannati (sUryapApti) 122, 304, kSamAvalI bIja 595 426, 436 kSetra samAsa 30, 194, 343, 36pa, sUravidyA 445, 446, 489, 490, 368, 485, 486, 495 493 sUryazataka 464 kSetra saMgrahaNI para sUkSmArtha vi. 510 jJAtAdharmakathA "NAyAdhamma" juo senasaMdhapaTTAvalI 331 jJAnabiMdu 257 semasaubhAgya0 623 jJAnArNava 320 thI 30 Page #728 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Jan Ed og international For Private & Person wwwjdeliberang