________________
Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra
www.kobatirth.org
Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir
६६
प्रश्नव्याकरणसूत्रे इत्यादि-' महन्भय' महाभयां 'अविस्सामवेयणं' अविश्रामवेदनांपतिसमयमनुभूयमानाऽशातवेदनां, 'दीहकालबहुदुक्खसंकडं ' दीर्घकालबहुदुःखसंकटां= दीर्घकालमभिव्याप्यवर्तमानः बहुभिर्नानाविधैः शारीरमानसर्दुवैः संकटां-संकुला, तादृशीं 'नरयतिरक्खजोणि ' नरकतिर्यग्योनि-नरकेषु तिर्यक्षु च या योनिः= उत्पत्तिस्थानं तां 'वति' वर्धयन्ति-तासु तासु नानाविधासु योनित्यूत्पद्य च महावेदनामनुभवन्तीत्यर्थः । ते प्राणवधकारकाः नरकतिर्यगादि कुयोनिषु परिभ्रमणं कुर्वन्तो जन्म मरणाधविच्छिन्नपरम्परया यथा घोरातिघोरदुःखमनुभवन्ति तथोच्यते- इओ' इत्यादि-ते प्राणवधकारकाः 'आउक्खए' आयुः क्षये 'इओ' इतः मनुष्य भवात् 'चुया' च्युताः-मृताः सन्तः । असुभकम्मबहुला' अशुभकर्मबहुलाः प्राणिवधपापकर्मप्रचुराः सन्तः 'नरएसु' नरकेषुवइंति ) मरक तिर्यच योनि को बढाते हैं जो योनि (महन्भयं ) अत्यंतभयप्रमद, एवं (अविस्सामवेयणं) प्रतिसमय अनुभूयमान अशातवेदना सम्पन्न है-तथा ( दीहकाल बहुदुक्खसंकडं ) जिसमें दीर्घकालतक जीव नाना प्रकार के शारीरिक एवं मानसिक दुःखों को भोगा करता है। ऐसी उस विविध शारीरिक मानसिक दुःखों से संकुल नरक तिर्यच योनि को बढाते हैं। तात्पर्य इसका यह है कि जो प्राणवध करनेवाले जीव हैं वे उन २ नाना प्रकार की योनियों में उत्पन्न होकर महान् वेदना
ओंका अनुभव करते रहते हैं । इस प्रकार नरक तिर्यच आदि कुयोनियों में परिभ्रमण करते हुए वे प्राणवधकारी जीव जन्म मरण आदि की अविच्छिन्न परम्परा से जिस प्रकार घोरातिघोर दुःखों को भोगते हैं, अब सूत्रकार इसी विषय को यहां स्पष्ट करते हैं (इओआउक्खए चुया) आयु के क्षय होने पर मनुष्यभव से मरकर प्रागवध कारक जीव यानिन पधारे छ, र यानि “ महन्भयं" अत्यंत लयप्रद, भने “ अविस्साम वेयणं " प्रतिणे अनुमपाती. मान वेहनाथी युत छ, तथा “दीहकाल बहुदुक्खसंकडं" भावी सुधी १ विविध १२ शारी२४ भने માનસિક દુઃખને ભગવ્યા કરે છે. એવી વિવિધ શારીરિક અને માનસિક દુખથી યુક્ત, તે નરક તિર્ય ચ નિને તેઓ વધારે છે. તેનું તાત્પર્ય એ છે કે પ્રાણવધ કરનાર છે ઉપરક્ત વિવિધ નિમાં ઉત્પન્ન થઈને મહાન વેદનાઓ અનુભવે છે. આ રીતે નરક તિર્યંચ આદિ કનિમાં પરિભ્રમણ કરતાં તે પ્રાણવધ કરનારા જે જન્મ મરણ આદિની અતૂટ પરંપરા પૂર્વક જે જે પ્રકારનાં ભયંકરમાં ભયંકર દુઃખે ભગવે છે, તે વિષયનું હવે સૂત્રકાર २५टी २९ ४२ छ “ इओ आउक्खए चुया" मायुष्यन। क्षय थतi प्राणु१५४।।
For Private And Personal Use Only
