________________
Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra
www.kobatirth.org
Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir
aanemiak.
-
प्रश्नव्याकरणस्त्रे स्तेनः प्राच्यते, 'वइतेणे' वचः स्तेनः वाक्चौरः-यथा-कंचित् न्याख्यातार साधुमवलोक्य कश्चित् पृच्छति-'व्याख्यानवाचस्पति यः श्रुतः स भवानेर' इति पृष्टः स ब्रूते-मुनयस्तादृशा भवन्त्येव ' यद्वा मौनमास्ते, इत्येव यः परस्य ख्याति स्वात्मनि स्थापयति स वास्तेनः, 'रूबतेणे य' रूपस्तेनश्च-एतद्विषयेऽपि पूर्ववघोजना कर्तव्या । तथा 'आयारे चेव' आचारे साधुसमाचार्यादि राज सुने जाते हैं वे आप ही हैं क्या ? इस प्रकार सुनकर वह भपने मान के निमित्त ऐसा कहे कि साधु तो तपस्वी ही होते हैं, अथवा सुनकर चुप रहे, इस प्रकार से वर्तन करने वाला वह मुनि तपश्चौर(तप का चोर ) कहा जाता है ! (तप का चोर) तपश्चौर-मुनि इस व्रत की आराधना करनेवाला नहीं होता है। इसी तरह (वइतेणे) व्याख्यान करते हुए किसी मुनिराज को देखकर कोई उससे इस प्रकार पूछे कि जो व्याख्यानवाचस्पति मुनिराज सुने जाते हैं वे आप ही है क्या ? इस प्रकार सुनकर वह मुनिराज उसके समाधान निमित्त यह कह दे कि महानुभाव! भुनिजन तो व्याख्यानवाचस्पति ही होते हैं, अथवा कुछ न कह कर चुप रहे इस प्रकार का व्यवहार करनेसे वह मुनि वचन का चोर वचस्तेन-माना जाता है, क्यों कि उसने पर की ख्यातिको अपने में स्थापित किया है, इस तरह से पद कि ख्यातिको आने में स्थापित करने वाला साधु वाक् चौर कहा जाता है। इसी तरह (रूवलेणे ) रूपस्तेन की भी व्याख्या जान लेनी चाहिये, अर्थात्-विशिष्ट रूप છે તે શું આપ જ છે ?” આ પ્રકારને પ્રશ્ન સાંભળીને તે પોતાના માનને માટે એવું કહે કે “સાધુ તે તપસ્વી હોય જ છે અથવા તે વાત સાંભછીને મૌન રહે, એ પ્રકારનું વર્તન કરનાર મુનિને તપોર કહે છે. તપર મુનિ આ વતની આરાધના કરી શક્તા નથી. એ જ રીતે "वइतेणे" ज्यान ४२ता 5 मुनिराने ने तेमने 21 प्रमाणे પૂછે કે વ્યાખ્યાન વાચસ્પતિ જે મુનિરાજ ગણાય છે તે શું આપ જ છે ? આ પ્રમાણે સાંભળતા તેના સમાધાન માટે એમ કહે છે કે “હે મહાનુભાવ ! મુનિજન તે વ્યાખ્યાન વાચસ્પતિ જ હોય છે અથવા તેને કંઈ પણ જવાબ ન આપતાં ચૂપ રહે, એવા પ્રકારના મુનિને વર્તન-વચનર કહેવાય છે, કારણ કે તેણે બીજાની ખ્યાતિનું પિતાનામાં આરોપણ કર્યું છેઆ રીતે પારકાની ખ્યાતિનું પિતાનામાં આરોપણ કરનાર સાધુને વચનોર डिवायछ, यर प्रमाणे "स्वतेणे" ३५स्तेन-३५यारी व्याच्या ५५ सम. જવી. એટલે કે વિશિષ્ટ રૂપયુક્ત કઈ સાધુની ખ્યાતિ સાંભળીને કે
For Private And Personal Use Only
