________________
Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra
www.kobatirth.org
Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir
सुरर्शिनी टोका अ५ सू०११ स्पर्शन्द्रिय संवर'नाम कपञ्चमभावनानिरूपणम् १३१ पश्चमी भावनामाह-पंचमं ' इत्यादि
मूलम्-पंचमं पुण फासिदिएण फासिय फासाई मणुन्नभइकाई, कि ते? दग मंडव-हार-सेयचंदण-सीयल-विमल-जलविविह-कुसुमसत्थर --ओसीरमुत्तिय--मुणालदोसिणा पेहुण उक्खेवग-तालियंटवीयणग-जणिय-सुहसीयले य पवणे गिम्हकाले, सुहफासाणि य यहूणि सयणाणि य आस
णाणि णे य पाउरणगुणे य सिसिरकाले, अंगारपवावणा रुचिकारक रस मिल जावे तो वित्तमें उसके प्रति रागभात्र उद्भूत हो जावे और अरुचिकारक रस मिल जावे तो उसमें द्वेषभाव उत्पन्न हो जावें। दोनों प्रकारके रसों में समताभाव धारण करना माधु का सर्वे प्रथम कर्तव्य है । इसी विषयको लेकर इस सूत्रमें रुचिकारक रसके आश्रयभूत उग्गाहिम आदि कितनेक पदार्थो को तथा अरुचिकारक रस के आश्रयभूत अरसविरस आदि पदार्थो को कहा गया है । तथा साथ२ में यह समझाया गया है कि गृहस्थावस्था में जिन रुचिकारक रसों का आस्वाद लिया था वे रस साधु अवस्था में स्मरण करने योग्य नहीं हैं। कारण कि उनकी स्मृति से जिह्वा इन्द्रिय में रस के प्रति लोलुपता बढ़ती है। इप्त प्रकार से रसना इन्द्रिय के विषय में समभाव रखनेवाला साधु चारित्र धर्मका निर्वाह अच्छी तरह से करनेवाला हो जाता है ॥०१०॥ છે એવું ન બનવું જોઈએ કે રૂચિકર રસ મળે તે તેના પ્રત્યે ચિત્તમાં રાગભાવ પિદા થઈ જાય છે, અને અરૂચિકર રસ મળે તે હેષભાવ પેદા થાય. બને પ્રકારના રસે પ્રત્યે સમભાવ રાખવે તે સાધુનું પહેલું કર્તવ્ય છે. એ વિષયનું વર્ણન કરતાં આ સૂત્રમાં રૂચિકર રસયુક્ત ઉગાહિમ આદિ કેટલાક પદાર્થોને તથા અરૂચિકર રસયુક્ત અરસવિરસ આદિ પદાર્થોને બતાવ્યા છે તથા સાથે સાથે એ સમજાવ્યું છે કે ગૃહસ્થાવસ્થામાં જે રૂચિકારક રસને સ્વાદ લીધે હતે તે રસેનું સાધુ અવસ્થામાં સ્મરણ કરવું તે પણ ચગ્ય નથી. કારણ કે તેને યાદ કરવાની જિવા ઈન્દ્રિયમાં રસના પ્રત્યે લાલસા વધે છે. આ રીતે રસના ઈન્દ્રિયની બાબતમાં સમભાવ રાખનાર સાધુ ચરિત્ર ધર્મનું સારી રીતે पासन ४२ना२ मनी नय छे. ॥ सू० १० ॥
For Private And Personal Use Only
