________________
Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra
www.kobatirth.org
Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir
सुर्दाशनीटीका अ० ४ सू० ४ चक्रवयदि वर्णनम्
}
,
माण्डलका स्थापेक्षयोक्तम् । अग्रे तु 'हिमवंतसागरं तं धीरा भोत्तूणभरहवासं ' इत्युक्तं तत् चक्रवर्त्तिपदप्राप्त्यनन्तरं समस्तभरत क्षेत्रभोक्तृत्वापेक्षया प्रोक्तमिति बोध्यत् चक्रवर्त्तिन एव विशिनष्टि, ' नरसीहा' नरसिंहाः - नरेषु सिंहा इव शौर्यादिमत्वात् ' नरवई' नरपतयः नराणां स्वामिकत्वात् ' नरिंदा' नरेन्द्राः = नरेषु इन्द्रभृतत्वात् ' नरवसहा' ननृषभाः = राज्यधुराधरणसामर्थ्यात् 'मरुयवसभकप्पा ' मरुजवृषभकल्पाः=मरुजाः= मरुदेशोत्पन्नाः वृषभाः = वलिवर्दाः, तत्कल्पाः = तत्समानाः ये ते तथा मरुदेशनुषभाहि शरीरसम्पच्या बहुभारवहन समर्था भवन्तीति 'तैः सहोपमानम् | ' अब्भहि यं ' अभ्यधिकम् - अत्यधिकं यथास्यात्तथा ' रायतेयलच्छीए दीप्पमाणा ' राजतेजोलक्ष्म्या दीप्यमानाः - राजप्रतापश्रिया देदीप्य माना: ' सोम्मा' सौम्याः = शान्तस्वरूपा : 'रायवंसतिलगा राजवंशतिलका:= राजकुलमण्डनभूताः, तथा ' रविः =सूर्यः १, 'ससि' शशी = चन्द्रः २, ' संख विशिष्ट शौर्यादि संपन्न होने के कारण नरों में सिंह की तरह होकर नरसिंह (Road) मनुष्यों के स्वामी होने के कारण नरों के पति (नरिंदा ) नरों में इन्द्र जैसे होने के कारण नरेन्द्र ( नरवसहा ) समस्त राज्य धुरा धारण करने में सामर्थ्यशाली होने के कारण मरुज वृषम जैसेमारवाड़ के बलीवर्द जैसे - मारवाड़ के बैल अपनी शरीररूपी संपत्ति से बहुत अधिक भार को वहन करने वाले होते हैं इसलिये उन के साथ यह सादृश्य घटित किया है। तथा ( अम्भहियं रायतेयलच्छीए दीपमाणा ) बहुत अधिकरूप में राजलक्ष्मी से देदीप्यमान, (सोम्मा ) शांतिस्वरूप और (रायवसतिलगा) राजकुल के मंडनभूत होते हैं एवं जो ( रविससिसंखवर चक्क ) रवि शशि शंख चक्र इत्यादि - लक्षणों के धारण करनेवाले, अर्थात्-रवि-सूर्य शशि- चंद्रमा तथा शंख, श्रेष्ठचक्र
W
For Private And Personal Use Only
४०७
(6
"
""
શૌય આદિથી યુક્ત હાવાને કારણે નરામાં સિહુ જેવા હાવાથી નરિસંહ, नरवई ” भनुष्योना स्वाभी होवाने अरणे नृपति, " नरिंदा " नरोभां न्द्रि સમાન હાવાથી નરેંન્દ્ર, नरव सहा સમસ્ત રાજ્યરાનું વહન કરવાને સમ હોવાને કારણે નરવૃષભ અથવા મરુજવૃષભ જેવા, મારવાડના બળદ જેવા-“ મારવાડના અળદ મજબૂત હોવાને કારણે વધારે ભાર ઉપાડી શકે છે તેથી તેમની સાથે આ સરખામણી કરવામાં આવી છે તથા ' अमहियं - रायते यलच्छीए दीपमाणा " રાજલક્ષ્મી વડે બહુ જ વધારે દીપ્યમાન, सोम्मा शान्त स्व३५ सौभ्य, अने “ रायवंसतिलंगा” रावशोनी शरभात ४२नाश, भने ? " रविससिसंखवरचक्क સૂર્ય, ચન્દ્ર, ખચક્ર ઇત્યાદ્રિ લક્ષ્ણાને ધારણ કરનારા, એટલે કે સૂર્ય ચન્દ્ર, શ ́ખ, શ્રેષ્ઠ ચક્ર,
66
27
" 44
"
