________________
Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra
www.kobatirth.org
Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir
५०८
प्रश्नव्याकरणसूत्र निधानरूपेण स्थापनम्५, 'संभारो' संभारः-संभ्रियते संभरण वा संभार:-कोष्ठादौ भरणमित्यर्थः ६, 'संकरो' संकरः-संकीर्यते सपिण्डयते इति, सङ्कः-सुवर्ण रजतादीन वह्मौ परिद्रव्य पाशकादियारणम् ७, ' एवं आयारो' एवमाचारःआयारों ८, पिंडो ९, दवसारो १०, तहा महिच्छा ११, पडिबंधो १२, लोहप्पा १३, महट्टी १४, उवगरण १५, संरक्खणा य १६, भारो १७, संपायुपायको, १८, कलिकरंडी १९, पवित्थरो २०, अणत्थो २१, संथवो २२, अगुत्ती २३, आयासो २४, अविओगो २५, अमुत्ती २६, तण्हा २७, अणत्थगो २८, आसत्थी २९, असंतोसे ३०, ति विय, तस्स एयाणि एवमाई नामधेज्जाणि हुंति तीसं ) हिरण्य, सुवर्ण, धन, धान्य आदि, पदार्थ ग्रहण किये जाते हैं इसलिये ये परिग्रह हैं अतः इसका प्रथम नाम परिग्रह है १ । धन धान्य आदिकी राशियां इसमें एकत्रित की जाती है अतः इस अपेक्षा इसका दूसरा नाम संचय है २ । परीग्रही जीव एक एक करके वस्तुओं का संग्रह या ग्रहण करता है, इस अपेक्षा इसका तीसरा नाम चय है ३ । उपचय शब्द का अर्थ वृद्धि है, क्रम क्रम करके कमाये गये धन धान्य आदि पदार्थो का इस उपचय में वर्धन होता है इसलिये इसका चौथा नाम उपचय है ४ । जमीन आदि में धनादिद्रव्य को परिग्रहि जीव गाड़ दिया करते हैं, ताकि चौर आदि से उसकी रक्षा होती रहे, इसलिये इसका पांचवा नाम निधान है ५, कोष्ठ आदि में जो वद्धित धान्य आदि पदार्थ भरकर रख दिये जाते हैं, पिंडो ९ व्वसारो १० तहा-महिच्छा ११ पडिबंधो १२ लोहप्पा १३ महट्टी १४ उवगरणं १५ संरक्खणाय १६ भारो १७ संपायुपायको१८ कलिकरंडी १९ पवित्थरो २० अणत्थो २१ संथवो २२ अमुत्ती २३ आयासो २४ अविओगो २५ अमुत्ती २६ तण्हा २७ अणत्थगो २८ आसत्थी २९ असंतोसे ३० ति वि य तस्स एयाणि एवमाई नामधेज्जाणि हूंति तीसं ' (१) डि२९य, सुवर्ण, धन, ધાન્ય આદિ પદાર્થો ગ્રહણ કરવામાં આવે છે તેથી તે પરિગ્રહ છે તેછી તેનું નામ “પરિગ્રહ છે (૨) ધન ધાન્ય આદિના ઢગલા તેમાં એકત્ર કરાતા
पाथी तेनुं भी नाम 'सयय' छ. (3) परियडी व मे मे वस्तु. એને સંગ્રહ કરે છે અથવા તેને ગ્રહણ કરે છે, તેથી તેનું ત્રીજું નામ “ચય છે. (૪) ઉપચય શબ્દને અર્થ વૃદ્ધિ થાય છે. કેમે કમે કમાયેલ ધન ધાન્ય આથિ પદાર્થનું આ ઉપચયમાં વર્ધન થાય છે, તેથી તેનું ચોથું નામ “ઉપચય” (૫) ચેર આદિથી રક્ષણ કરવા માટે ધન આદિ દ્રવ્યને પરિગ્રહી લેકે દાટી દે છે. તેથી તેનું પાંચમું નામ “નિધાન” છે. (૬) કેડી આદિમાં વધેલ
For Private And Personal Use Only