________________
Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra
www.kobatirth.org
Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir
६५८
प्रश्नव्याकरणसूत्रे सत्यवादिनां वचनमनन्यथाकत देवास्तत्सान्निधौ तिष्ठन्तीति भावः । उक्तमपिप्रियं सत्यं वाक्यं हरति हृदयं कस्य न जने ।
गिरं सत्यां लोकः मतिपदमिमामर्थयति च ॥ सुरा सत्याद् वाक्याद् ददति मुदिताः कामितफलम् ।
अतः सत्वाद् वाक्याद् व्रतमभिमत्तं नास्ति भुवने ।। १ ॥” इति ।। सू०१॥ व्वाणि करेंति) सान्निध्य करते है, अर्थात् सत्यवादी के वचनों को अनन्यथा-सत्य करने के लिये देव उनके निकट रहते हैं। कहा भी है
"प्रियं सत्यं वाक्यं हरति हृदयं कस्य न जने,
गिरं सत्यां लोकः प्रतिपदमिमामर्थयति च । सुरासत्या वाक्याद् ददति मुदिताःकामितफलम् ,
अतःसत्याद् वाक्याद् ब्रतमभिमतं नास्ति भुवने ॥१॥ प्रिय सत्य वचन किम सहृदय व्यक्ति के हृदय को हरण नहीं कर लेता है। अर्थात् सबके हृदय को हरण कर लेता है। लोक हर एक समय हर एक बात में इस सत्य वचन के ही अभिलाषी होते हैं। सत्यवचन से देवता भी प्रसन्न रहते हैं, और वे सत्यवादी के इच्छित मनोरथ की पूर्ति करते रहते हैं। इसलिये सत्यवचन के समान अभिमतव्रत लोक में और कोई नहीं है।
भावार्थ--सूत्रकार ने इस द्वितीय संवर द्वार में सत्यवचन रूप महाव्रत के स्वरूप का कथन किया है। क्यों कि प्रथम संघरद्वार के साथ સેવે છે, એટલે કે સત્યવાદીના વચનેને અનન્યથા–સાચા પાડવાને માટે દેવો તેમની પાસે રહે છે. કહ્યું પણ છે–
" प्रियं सत्यं वाक्यं हरति हृदयं कस्य न जने, गिरं सत्यालोकः प्रतिपदमिमामर्थयति च । सुराः सत्याद वाक्याद् ददति मुदिताः कामितफलम् , अतः सत्याद् वाक्याद् व्रतमभिमतं नास्ति भुवने ॥ १॥"
પ્રિય સત્યવચન કઈ સહદથી વ્યક્તિનું મન હરતું નથી ! એટલે કે સૌનાં મનને હરી લે છે. જોકે દરેક વખતે દરેક વાતમાં આ સત્ય વચનના જ અભિલાષી હોય છે. સત્ય વચનથી દેવતા પણ પ્રસન્ન રહે છે અને તેઓ સત્યવાદીનાં ઈચ્છિત મનોરથે પૂરા કરે છે. તે કારણે સત્ય વચન જેવું શ્રેષ્ઠ વચન જગતમાં બીજું કંઈ પણ નથી.
ભાવાર્થ-સૂત્રકારે આ બીજા સંવરદ્વારમાં સત્ય વચન નામના મહાત્ર તના સ્વરૂપનું વર્ણન કર્યું છે. કારણ કે પ્રથમ સંવરદ્વાર સાથે તેને ઘાડ
For Private And Personal Use Only
