Book Title: Karmgranth Vivechan
Author(s): Devendrasuri, Bhagwandas Harakhchand
Publisher: Bhogilal Jivraj
Catalog link: https://jainqq.org/explore/005697/1

JAIN EDUCATION INTERNATIONAL FOR PRIVATE AND PERSONAL USE ONLY
Page #1 -------------------------------------------------------------------------- ________________ whicda GEHTIGUD t: 1thI3 karmagrantha - vivecanazaSThita jJAnAvaNa dezanAvaraNa anaMtarazAna aAta aetacaye. anaMtavIrya. gotra Tace 'vedanIya arupIyAga "vicAruM che nAma) akSaya sthiti : mohanIya AyuSya) prakAzaka: bhAgIlAla jIvarAja, muMbaI Page #2 -------------------------------------------------------------------------- ________________ PARE zrIdharaNe dra-padmAvatIsa'pUjitAyazrIzaMkhezvarapAzvanAthAya namaH zrIdvAna-prema-hIrasUzirubhyo namaH aiM namaH karmagrantha vivecana (1 thI 3 ka'graMtha vivecana sahita ) : raciyatA : pU. AcAya deva zrIdevedrasUri mahArAja : vivecaka : sva. paDita bhagavAnadAsa harakhacaMdra : sa`pAdaka : sva. pU. A.bha. zrI premasUrIzvarajI ma.nA paTTAla kAra sva.pU.A. bha. zrI hIrasUrIzvarajI ma.nA ziSyaratna pU. A.bha. zrI lalitazekhara sUri ma.nA ziSyaratna pU. A. bha. zrI rAjazekhara ri mahArAja : prakAzaka : bhAgIlAla jIvarAja muMbai-vaDAlA pIna-400031 vi. saM. 2046 AvRtti: maujI mUlya H nakala : eka hajAra 25 rUpiyA I. sa. 1990 kacchanA ana Page #3 -------------------------------------------------------------------------- ________________ - prakAzakIya nivedana A graMthanuM punaH prakAzana nihALIne mAruM mana atyaMta harSa anubhave che. jene zAsananA karma sAhityamAM kuzaLa paMDita zrIbhagavAnadAsa harakhacaMdadezI vIsamI sadImAM thaI gayA. temaNe AcArya zrIdrasUri viracita cha karmagraMthamAM pahelA traNa karma graMtha upara gujarAtI vivecana lakhyuM. vi. saM1985mAM tenuM graMtharUpe prakAzana thayuM. A graMtha karmagraMthanA abhyAsa mATe cartuvidha saMghamAM ghaNuM upAgI banyo. mArA sadbhAgyathI . A graMthanA AdhAre muMbaIdAdaranivAsI paMDita zrI nAnAlAla ghelAbhAI pAse kama graMthane abhyAsa karavAnI mane taka maLI. A daramiyAna ame e paMDitajIne zrutabhaktine lAbha levAnI bhAvanA vyakta karI. AthI paMDitajIe A graMthanA punaH prakAzananI preraNA karI, A graMtha alabhya hovAthI ane ghaNe upagI hovAthI AnA punaH prakAzanamAM ghaNo lAbha che ema samajAvyuM. AthI Ama rA aMtaramAM A graMthanA punaH prakAzananI bhAvanA pragaTI, amArI A bhAvanA phaLe e mATe paMDitajIe A graMthanA punaH prakAzana saMbaMdhI saMpAdana kAya karI ApavA pa.pU. AcArya zrI rAjazekhara sUrijI ma. sAhebane vinaMti karI. teozrIe e vinaMtine svIkAra karyo. aneka sthaLe bhASAkIya sudhArA Adi karIne A graMthanuM suMdara saMpAdana kArya karI ApyuM. pariNAme A graMthanuM prakAzana ame amArI dhAraNa karatAM vaheluM karI zakyA chIe. 5. pU. A zrI lalitazekhara sUrijI ma, sAhebe tathA 5. pU. su. zrI dharmazekhara vi. ma. prapha saMzodhanamAM suhAganuM pradAna karyuM che. 5.pU. mu. zrI sagarati vi. ma. zuddhipatrakamAM madada karI che. AthI huM A badhA pUjyone tathA punaH prakAzana mATe preraNA dAtA paMDitajIne AbhAra mAnuM chuM. samayasara pustaka chApI ApavA badala arihaMta prinTiMga presanA mAlika zrI kamalezabhAI kezavalAlane paNa ahIM AbhAra mAnuM chuM. sarva jI A graMthane abhyAsa karI karmabaMdhanathI mukta bane e ja parama zubhecchA. Page #4 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zuddhipatraka sUcanAH anusvAra, kAnA. mAtrA vagere barobara na UThavA hAya ke taddana na UThavA hoya tevI bhUleA ahI' lIdhI nathI, tyAM vAcake svayaM sudhArI levu. pRSTha pa kti azuddha 1 . bucchaM 32 4 paNa 33 10 samAnya 40 17 40 19 44 4 17 ma 68 78 78 7 - ' x 117 117 23 134 16 135 16 153 4 163 17 164 ra 168 17 184 185 cha jI sA asanI sthakRita tu atha asa. bhava che, haiya zuddha vucchaM x jIvavipAkinA saMdhA++ 44 tatpara sAmAnya sajJA asa jJI sthavirakRta tu atha asa bhava haiya che, jenA nArA camaddhanArAca nArAcamarddha nArAcam udayathI uyartho jIvavipAkanI sApha 43 tatpara, anuntAnukhandhI anantAnuSa'dhI sabandhama samanyamAM are ane Page #5 -------------------------------------------------------------------------- ________________ , : pUTha paMkti azuddha ' zuddha 194 - 6 guNimA primo 213 6 guNasthAke . guNasthAnaka 223 21 karmanA, karmanA 227 9 - annatAmathI anantAnubandhI 234 16 pratikRone prakRtiene 237 14nathI. nathI 240 3 udIraNa udIraNuM. 243 21 sata cheo sataracheo 247 3 SaTUsAptarapramatta SaTsaptatirapramatte 268 25 udyotane udyotane 272 9 thAo. 291 22 have 291 24 vaMdhahi baMdharhi aparyApra aparyApta 317 19 ane ane 317 21 ane ane 348 21 -chu -chuM - 353 22 sanmA sammotti 358 18 : apura aputve 359 18 rAto lohato 392 16 11 111 395 6 ke valisamududhAta kevalisamRdughAta 36 4 nathI 305 nathI. Page #6 -------------------------------------------------------------------------- ________________ prastAvanA kavAdanu e ma`tavya che ke sukha-duHkha, jJAna-ajJAna, lAbha-malAbha, jaya-parAjaya, saMpatti-vipatti ItyAdi jIvanamAM aneka avasthAe dRSTigocara thAya che. te badhAmAM kALa, svabhAva, puruSArtha Adi anya kAraNeAnI jema kama paNa eka pradhAna kAraNu che. paraMtu karmavAdane mAnanAra jaina darzona anya danAnI jema Izvarane ukta avasthAonA kAraNa tarIke mAnatuM nathI. anya danAmAM amuka samaye sRSTinI utpatti mAnI che, tethI temAM sRSTinI utpattinI sAthe harakoi prakAre izvaranA sama`dha joDavAmAM Avele che. nyAyadarzanamAM kahyuM che ke sArA athavA khAma karmanuM phaLa IzvaranI preraNAthI maLe che. vaizeSika danamAM izvarane sRSTinA kartA mAnIne tenA svarUpanuM varNana karyu che.ra cAga darzanamAM IzvaranA AzrayathI prakRtinA piraNAma ane jaDajagatanA vistAra mAnyA che. 3 zaMkarAcArye paNa peAtAnA brahmasUtra bhASyamAM upaniSadanA AdhAre ThekANe ThekANe brahmane sRSTinA upAdAna kAraNa tarIke mAnyuM che.4 ( tatkAritatvA hetuH / nautama sUtra a. 4, T 02, sU. 26). 2 jue prazastAda bhASya pu. 48 3 jue samAdhipAda sU. 24 nuM bhASya ane TIkA. 4 cetanamekamadvitIya' brahma kSIrAdivad devAdivacyAnapekSya bAhyasAdhanaM svayaM pariNamamAnaM jagataH kAraNamiti sthitam / brahmasUtrabhASya 2. 9. 26. tasmAdazeSavastuviSayamevedaM sarvavijJAnaM sarvasya brahmakArya - tApekSayopanyasyate iti draSTavyam / brahmasUtrabhASya a02 pA03 sU0 6. Page #7 -------------------------------------------------------------------------- ________________ parantu o pAse phaLa bhogavavAne mATe jaina darzana Izvarane karmanA preraka tarIke mAnatuM nathI. karmavAdanuM mAnavuM che ke jema jIva karma karavAmAM svataMtra che, tema tenA phaLane upabhoga karavAmAM paNa svataMtra che. e pramANe jaina darzana izvarane sRSTinA adhiSThAtA tarIke mAnatuM nathI. kAraNa ke temanA mate saSTi anAdi anaMta hovAthI koIpaNa vakhate apUrva utpanna thaI nathI, tathA suSTi teija pariNamanasvabhAvavALI che mATe te IzvaranA adhiThAnanI apekSA rAkhatI nathI. karmavAda upara thatA mukhya AkSepa ane tenuM samAdhAna-- jeo Izvarane kartA mAne che teo karmavAda upara nIcenA traNa AkSepo kare che. (1) ghaTa, paTa, makAna Adi nAnI moTI cIjo koIne koI vyakti dvArA ja banAvelI hoya che, te pachI A saMpUrNa jagata je kAryarUpe dekhAya che tene paNa utpanna karanAra koI avazya have joIe.. (2) sarva prANIo sArAM ke narasAM karma kare che, paNa kaI kharAba karmanuM phaLa cAhatuM nathI. karma svayaM ja hovAthI kaMI paNa cetananI preraNA sivAya phaLa ApavAmAM asamartha che. e mATe karmavAdIoe paNa prANIone karmanuM phaLa ApanAra Izvarane svIkAra joIe. Page #8 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (3) Izvara ja eka evI vyakti che je sadA mukta che ane jIvAnI apekSAe paNa temanAmAM azvaryAdi guNAnI vizeSatA hoya che, mATe kama vAdane mAnanArA jainAnu A mAnavu* ThIka nathI ke kama chUTI javAthI sarva jIva samAna rIte izvara tulya thai zake che. pahelA AkSepanu samAdhAna-jaina ina ema mAne che ke A jagata koipaNa samaye tadna navuM khanyuM nathI, paNa anAdikra anaMta che. temAM pratisamaye parivartana thayA kare che. keTalAMeka piravata nA evAM hAya che ke jemAM manuSya Adi prANIonA prayatnanI apekSA rahe che ane keTalAMeka piravata nA evAM hAya che ke jemAM koinA paNa prayatnanI apekSA rahetI nathI, kALa svabhAvAdi kAraNeAthI tevAM pirathanA thayAM kare che, mATe temAM izvaranA katRtvane mAnavAnI jarUra nathI. bIjA AkSepanu samAdhAna-prANI jevAM kama kare che tenu phaLa tene tevAM krama dvArA maLe che. krama jaDa che ane koipaNa prANI pote karelAM kharAkha karmAMnuM phaLa icchatA nathI e ThIka che, parantu ahIM. A vAta khAsa dhyAnamAM rAkhavI joie ke kama jaDa hAvA chatAM paNa cetananA sa'sarga'thI tenAmA eka evI zakti pedA thAya che ke te zubha azubha vipAka niyata samaye jIvane viSe praTa kare che. cetananA sabaMdha sivAya jaDa krama vipAka ApavAmAM samaya thatu nathI. jema eka manuSya viSanu zakSaNa kare ane te viSa peAtAnI zakti pramANe tene asara Page #9 -------------------------------------------------------------------------- ________________ kare che; parantu te jaDa padAtha ne kAMi paNa asara karI zakatu nathI, tema kama vAdanu' mantavya che ke phaLa ApavAmAM kamane IzvaranI preraNAnI jarUra nathI, sarva jIvA cetana che ane te zubha ke azubha adhyavasAyanA anusAre kama badha kare che; cetananA sa'gaga thI tenAmAM niyata samaye phaLa ApavAnI zakti utpanna thAya che ane kramanA phaLanI IcchA na heAvA chatAM zubha athavA azubha katu phaLa tene maLe che. kevaLa icchA nahi hAvAthI te tenA phaLane rokI zakatA nathI. jema, kAi manuSya svAdanI lAlacathI viSamizrita svAdriSTa bhojana kare che ane phaLanI anicchA chatAM paNa tenI asara tene avazya thAya che. ahI IzvakatRtvavAdI eTalu kahe che ke IzvaranI icchAthI kama`prerita thaine, te pAtapeAtAnA vipAka jIvane viSe prakaTa kare che. te sabandhu kravAdI jaina darzana ema kahe che ke jIvanamAM peAtAnA piraNAmane anusAre kama khaMdhadvArA evA saha~skAra paDe che ane te phalAbhimukha thatAM tethI prerita thaIne jIva karmanA phaLane svayameva bhAgave che. trIjA AkSepanu' samAdhAna-izvara cetana che ane jIva paNa cetana che. mAtra temanAmAM eTaluM antara che ke jIvanI sarva zaktie kanAM AvaraNAthI DhaMkAyelI cheane izvaranI sarva zaktie AvaraNathI rahita che, parantu jyAre jIva peAtAnA AvaraNeAne dUra kare che tyAre tenI sarva zaktio pUrNa rUpamAM prakAzita thai jAya che. pachI jIva ane izvaramAM kaI paNa prakAranuM aMtara rahetu nathI. mAtra viSamatAnuM kAraNu aupAdhika krama` che. ane te jyAM sudhI heAya tyAM Page #10 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sudhI ja jIva ane Izvarane bheda rahe che. karma mukta thayA pachI jIva IzvararUpa thAya che. sarva AtmAe tAvika dakiTathI Izvara ja che, kevaLa karmabaMdhananA kAraNathI vividha rUpe dekhAya che. - karmavAdanI upayogitA-jyAre manuSya Ihalaukika ke pAralaukika kAmamAM pravRtta thAya che tyAre tene kaIne kaI vijonI sAmA avazya thavuM paDe che. evI sthitimAM ghaNu manuSya caMcala thaI jAya che ane gabharAIne anyane dUSita TharAvavAno prayatna kare che, te vakhate bIjA tene aneka bAhya zatruo paNa UbhA thAya che, ane tene pratikAra karavA te paNa taiyAra thaI jAya che, tethI capalatA vadhatI jAya che, buddhi asithara thaI jAya che ane tenAmAM uttarottara vairabhAva vRddhigata thAya che. tevA samaye vicAraka manuSyane karmane siddhAnta atyaMta AzvAsana ane bodha ApanAra thAya che. te vicAre che ke "A vidanenAM bAhya kAraNe bhale game te hoya paNa tenuM aMtaraMga kAraNa bIjuM ja che, ane te meM ja pUrve vAveluM ane anukULa vRttio dviArA aMkurita ane phaLavALuM thayeluM karmabIja che. bhale tenuM phaLa maLavAmAM game te vyakti nimitta thAya." A rIte te pitAnA doSane tapAsavA tarapha vaLe che ane bIjA tarapha tene vairabhAva nAza pAme che. tathA tenI vRtti svastha thavAthI tenAmAM Atmika baLa prakaTa thAya che. e rIte karmane siddhAnta svadoSanI gaveSaNA, pitAnI javAbadArI ane Page #11 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Atmazuddhi tarapha manuSyane laI jAya che, tethI te jIvanamAM upayogI che. karmanA siddhAntanI zreSThatAnA saMbaMdhamAM De. mekasamUlarane vicAra jANavA gya che. A te nizcita che ke karmano siddhAMtanI asara manuSya jIvana upara ghaNuM thaI che, je kaMI paNa manuSyane. mAluma paDe ke vartamAna aparAdha sivAya mAre kaSTa bhogavavuM paDe che ane te mArA pUrvajanmanA karmanuM phala che. te te junuM karaja cukavanAra manuSyanI jema zAnta bhAvathI te kaSTane sahana karI leze, vaLI te manuSya eTaluM paNa jANe ke sahanazIlatAthI jUnuM devuM cUkavAya che ane bhaviSyane mATe nItinI samRddhi ekaThI karI zakAya che, te tene bhalAInA mArga para cAlavAnI preraNA svataH thaze. sAruM ke kharAba koI paNa kama naSTa thatuM nathIA nItine mata ane padArthazAstrane balasaMrakSaNa saMbandhI mata samAna che. ane mane Azaya eTalo che ke koI paNa saduvastune nAza thatuM nathI. keI paNa nItizikSAnA astitvanA saMbaMdhamAM bhale keTalIya zekA hoya paNa nirvi. vAda siddha te e che ke karmamata sarvathI adhika sthaLe.. mAnya thayo che, tethI lAkhe manuSyanuM kaSTa ochuM thayuM che, ane te matathI manuSyane vartamAna saMkaTane sahana karavAnI zakti pitA karavAmAM ane bhaviSya jIvana sudhAravAmAM uttejana maLyuM che." jaina darzanamAM karmavAdanA AvirbhAva saMbadhe paraMparA. ane etihAsika daSTithI ema be rIte uttaraApI zakAya che. Page #12 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 11 para parAthI tA jaina dhama ane kavAdanA avinAbhAva niyata saMbaMdha kahI zakAya. eTale ke jaina dhama ane kama vAda ane anAdi kahI zakAya, mATe krama vAdanA saMbadha pravAharUpathI jaina dharmanI sAthe anAddhi che, atihAsika dRSTie kavAdanA mUla bhUta bhagavAna pArzva nAya ane bhagavAna mahAvIra kahIM zakAya.. Adhunika itihAsa vettAe bhagavAna pArzvanAthathI jaina dharmanA itihAsanI zarUAta kare che. tethI temanA mate paNa kamanA siddhAMta bhagavAna pArzvanAtha jeTalA prAcIna gaNavA joie. bhagavAna pArzvanAtha ane bhagavAna mahAvIrane siddhAnta deza kALanI dRSTie amuka AcAranI bhAkhatA sivAya bhinna na hatA. bhagavAna mahAvIranA samayamAM bhAratavarSomAM jainadhama sivAya vaizvika ane khoddha e ane dharmAM paNa vidyamAna hatA. paNu baMnenA siddhAMtA mukhya viSayamAM taddana judA hatA. mULa vedo, upaniSado, smRti ane vedAnuyAyI danAmAM izvara sabaMdhe evI kalpanA hatI ke, jagatanA utpAdaka eka 1 sUryAcandramasau dhAtA yathA pUrvamakalpayat / vizva pRthivI pAntarikSamatho .......... (40 maiM 20 sU. 21) 2 yato vA imAni bhUtAni jAyante yena jAtAni jIvanti yatprayantyabhisaMvizanti tadvijijJAsasva tad brahmeti / (atti 3-2) 3 jue manusmRti a. 1 kSeA. 5-9. Page #13 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Izvara che ane te sArAM athavA burAM karmonuM phaLa che. pAse bhagavAve che. karma jaDa hovAthI IzvaranI preraNA sivAya phaLa ApI zakatuM nathI. jIva pitAne vikAsa game teTale kare, ane game teTalI ucca koTine hoya paNa te Izvara thaI zakatuM nathI." A mAnyatAnI sAme bhagavAna mahAvIranA karmane siddhAMta hatuM. temanA siddhAntane anusarI nIcenI bAbate virodharUpa phalita thAya che. (1) Izvara kRtakRtya hovAthI suSTimAM hastakSepa karate nathI. (2) kama cetananA saMsargathI svayaM phaLa ApavA samartha che. (3) jIva karmane nAza karI Izvara thaI zake che. jIva ane Izvarane bheda karmakRta che. (4) AtmA pitAnA karmane kartA che ane svayaM bhoktA che, temaja badhAM prakAranAM karmone nAza karI nirvANa pAme che. tema karavAmAM tene IzvaranA anugrahanI jarUra nathI, paNa pite svataMtra che. bhagavAna mahAvIranA samayamAM buddhamata paNa pracalita hate, te paNa karmavAdane svIkAra kare che. paraMtu tenA siddhAMtamAM kSaNikavAdane sthAna hatuM. je AtmAne kSaNika mAnavAmAM Ave te keIpaNa rIte karmavAdanI upapatti thaI 1 kammanA vattati loko kammanA vattati pajA / kammanibaMdhanA sattA rathassANIva yAyato // * (suttanipAta vAseThasutta 61) Page #14 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 13 zakatI nathI, kAraNa ke Atmatattvane kSaNika mAnavAthI svakRta krama nA bhAga nahi thAya ane parakRta karmonA gane prasa'ga Avaze, tethI kRtanAza ane akRtAgama nAmaka dUSaNa prApta thaze. mATe AtmAne pariNAmI nitya mAnavAthI ukta dUSaNanA abhAva thAya che. vaidika sAhitya tathA bauddha sAhityamAM krama nA vicAra che, paNa te eTaleA alpa che ke te mATe tenA koI khAsa grantha dRSTigocara thatA nathI. paraMtu tethI ulaTuM jainadanamAM krama sa kha'dhI vicAra sUkSma, vyavasthita ane ati vistRta che, ane e vicAranA pratipAdaka ka zAstroe jainasAhityanA mATo bhAga rAyo che. jo ke ghaNA granthAmAM thaDe ghaNe a Mze ka`saMbadhI carcA maLe che, parantu te. viSayanA svata Mtra graMthA paNa aneka che. bhagavAna mahAvIre kama vAdanA upadeza karyAM tenI para parA atyAra sudhI cAlI Ave che, tenI saMkalanAnA traNa vibhAga pADI zakAya che. (1) pUrvAtmaka ka zAstra :-cauda pUrvAmAM A vibhAga sauthI pahele che. bhagavAna mahAvIranI pachI navase hajAra varSo sudhI kramazaH ghaTatI ghaTatI pUrvavidyA vidyamAna hatI. cauda pUrvamAM AThamu. kaprada pUrva mukhyapaNe ka viSayaka hatuM, paraMtu te sivAya bIjI agrAyaNIya pU hatu. temAM paNa ka'saba'dho vicAra mATe ka`prAmRta nAme eka vibhAga hatA. atyAranA zvetAMbara ane digaMbara ma viSayaka sAhityamAM pUrvAtmaka ka zAstranA mUla aMze vidyamAna nathI. Page #15 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 14 (ra) pUrvathI uddhRtakazAstra :-A vibhAga pUrvAtmaka ka`zAstrathI ghaNA ja nAnA che, paraMtu vamAna abhyAsIo mATe eTale mATo che ke te baSAnu avalAkana, adhyayana ane manana asAdhya tA nahi paNu duHsAdhya te che. A vibhAga khAsa pUrvathI uddhRta che. pUrvathI uddhata kazAstranA aza banne saMpradAyamAM hajI sudhI vamAna che evA ullekhA zvetAMbara ane dvigaara sapraDhAyamAM maLI Ave che. te uddhata aze| mannesa'pradAyamAM kaI kaMI bhinna nAmathI prasiddha che. zvetAMbara sapradAyamAM ka - prakRti, zataka, paoNMcasaMgraha ane saptatikA, tathA digaMbara saMpradAyamAM mahAkrama prakRti ane prAbhUta e anne granthA pUrvAMhata kahevAya che. (3) prAkaraNika zAstra : vibhAga trIjI sakalanAmAM Ave che. AmAM kaviSayaka nAnA meTA aneka prakaraNa granthA che. atyAre A prakaraNa granthAnAja adhyayana ane adhyApanamAM vizeSa pracAra che. mAnuM adhyayana karyo mAda pUrvIddhata karyuMviSayaka graMthAmAM praveza thai zake che. A prAkaraNika ka zAstra vikramanI AThamI ke navamI zatAbdIthI mAMDI seAlamI zatAbdI sudharyomAM nimita thayuM che. bhASA:-bhASASTithI kama zAstra traNa bhAgamAM vahe'cI zakAya che. (1) prAkRta, (ra) saMskRta ane (3) prAdezika bhASAomAM. (1) prAkRta :-pUrvAtmaka ane pUrvoddhata ka"zAsra mA ja bhASAmAM racAyu' che. prANika ka`zAsanA ghaNuMA Page #16 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 15 meTo bhAga prAkRta bhASAmAM racAye mAlama paDe che. mUla graMtha sivAya tenA upara keTalIka jUnI TIkA paNa prAkRta bhASAmAM racAI che, jene cUNi kahevAmAM Ave che. (2) saMskRta-prAcIna samayamAM je karmazAstra banyuM che te badhuM prAkRta bhASAmAM che, paraMtu tyAra pachI tenI TIkA vagerenI racanA saMskRta bhASAmAM che, tathA mUla prAkaraNika karmazAstranI koI kaI racanA paNa bane saMpradAyamAM saMskRta bhASAmAM thaI che. (3) prAdezika bhASA :-AmAM mukhyapaNe jUnI gujarAtI, karNATakI ane hindI e traNa bhASAono samAveza thAya che. A bhASAomAM maulika graMtha jUja che, paraMtu mukhyapaNe tene upaga mULa tathA TIkAno anuvAda karavAmAM thayele che. vizeSa karIne A prAdezika bhASAomAM prAkareNika karmazAstra upara lakhAyela TIkA, Tippana, anuvAda vagere che. digambarIya sAhityamAM karNATakI ane hIndI bhASAne ane vetAmbarIya sAhityamAM gujarAtI bhASAno upayoga thayela che. karmazAstra e AdhyAtmika zAstra che adhyAtmazAstrane uddeza AtmAnA pAramArthika ane vaibhAvika svarUpanuM satyajJAna prApta karAvavuM e che. karmazAstramAM AtmAnA vaibhAvika svarUpanI mukhyapaNe carcA che ane bhAvika svarUpane abhAva thavAthI pAramArthika svarUpa prApta thAya che tenI carcA gauNapaNe che. adhyAtmazAstramAM mukhya Page #17 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 16 paNe AtmAnu pAsAyika svarUpa vadhu byu che, ane vaibhAvika svarUpanuM vana gauNapaNe che. adhyAtma zAstramAM praveza karavA mATe prathama AtmAnA vaibhAvika svarUpanuM jJAna Avazyaka che, kAraNa ke jyAM sudhI prANIonI vata mAna kramajanya vaibhAvika avasthAonuM jJAna na thAya tyAM sudhI pAramArthika svarUpanuM jJAna zI rIte thaI zake? mATe prathama kazAstra AtmAnI badhI krarmojanya vaizAvika dazA vaNavI ane zuddha AtmasvabhAvathI tenI ninnatA batAvI tenu haiyapaNu khatAve che. tyAra pachI AdhyAtmazAstra aneka dRSTithI AtmAnA zuddhasvarUpanuM varNana kare che. mATe karmazAstra e adhyAtmazAstra athavA tA adhyAtmazAstranu eka aMga che. adhyAtmazAstra dhana zarIra Adi bAhya vastumAM Atmabuddhine mahiramabhAva jaNAve che ane zAstra mithyAtvamAhanu krAya jaNAve che, ane zAstramAM mahi- rAtmabhAvanA tyAga karavAnu kahyuM che. zarIrAdi ane AtmAnA abhedabhrama dUra thAya che tyAre vivekakhyAti (bhedajJAna) prakaTa thAya che ane te ja aMtarAtmabhAva che. temAM sthira thaI AtmA paramAtmabhAvane prApta thAya che te vAta ane zAstrane uSTi che. mAtra leTTa eTalA ja che ke kama zAstramAM mukhyapaNe paugalika kramanI aneka avasthAonu' khArIka ane vigatavAra varNana che. tyAre adhyAtmazAstramAM mukhyatve AtmAnA svarUpanuM vana ane tenI prAptinA upAyA vaNubyA hoya che, prathama zAstra kramanI sattAnu varcuna karI tethI AtmAne bheda Page #18 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 17 dekhADe che, tyAre bIju zAstra AtmAnI sattAnuM varNana karI AtmAnI sattA pudgalanI sattAthI bhinna che tema dekhADe che. ' viSaya praveza. karmazabda lekavyavahAra ane zAstramAM aneka arthamAM pravarte che, paraMtu ahIM te rAgadveSAdi AtmAnA vibhAvapariNAma ane te dvArA AkarSita thayelA kAmaNa jAtinA pudgale e bane arthamAM vaparAyela che. prathama prakAranA karmane bhAvakarma ane bIjA prakAranA karmane dravya karma kahe che. rAgadveSAdinI utpatti paNa pUrvanA udita thayelA dravya karmanA nimittathI ja thAya che, mATe te vibhAva pariNAma kahevAya che. je avasthAnI utpattimAM Itara vastu nimittabhUta ke sahAyarUpa heya te vibhAva pariNAma kahevAya che, ane jenI utpattimAM Itara vastu nimittabhUta na hoya te svabhAva pariNAma kahevAya che. dravyakarmanI utpattimAM rAgAdi vibhAva pariNAma hetu che, ane rAgAdi vibhAva pariNatimAM dravyakarma hetu che. je ema na hoya te rAgAdi pariNAma svabhAvabhUta thaI jAya ane mukti asaMbhavita thaI jAya. dravyakama ane bhAvakane paraspara kAryakAraNabhAva che, ane e bane pravAharUpe anAdi che. dravyakarmanA udaya vaDe rAgAdi pariNatirUpa bhAvakarma thAya che ane bhAvakarma vaDe punaH dravyakarma baMdhAya che. A pramANe drayakarma ane bhAvakarmanI , paraMparA amuka kALe zarU thaI ema nathI, paNa anAdi Page #19 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 18 kALathI cAlI Ave che, mATe AtmAnI sAthe karmane anAdi saMbaMdha kahI zakAya che. je A paraMparAnI amuka kALe zarUAta mAnIe te te pahelAM badhA ja mukta hevA joIe ane tene paNa A paraMparAnI prathama zarUAta thaI ema mAnavuM joIe, ane je ema mAnIe te mukta che paNa amukta thAya. have e paraMparA cAlu rahevI te baMdha ane tene sarvathA abhAva tha te mokSa kahevAya che. mokSa e ja paramazreya athavA parama puruSArtharUpa che, ane te manuSyajIvanane pradhAna udeza che. bandha ane mokSa e bane AtmAnI avasthAe che. baMdha e AtmAnI vibhAvapariNati ane mokSa e AtmAnI svabhAva pariNati che. AtmA vibhAvapariNAma vaDe dravya karmane AkaSI Atmapradeza sAthe ekapradezAvagAhI kare che. chatAM banne paraspara bhinna che, kaI kALe paNa eka rUpa thatAM nathI. sonA ane tAMbAne sAthe gALI DhALa pADayo hoya te baMne arasaparasa maLavA chatAM sonuM ane tAMbu judAM ja che, ekarUpa thatAM nathI, kAraNa ke tejAba dvArA baMne judAM karI zakAya che. tema AtmA ane dravya karma sAthe rahevA chatAM bhinna che, kAraNa ke tene samyagdarzanAdi svabhAva pariNamanathI judAM karI zakAya che. jaina zAstrakAre karmanA asaMkhya bheda hevA chatAM paNa saMkSepathI khyAlamAM Ave eTalA mATe amuka vizeSatAone lIdhe tenA ATha vibhAga pADayA che ane badhA bhedone A ATha bheTamAM samAveza karyo che. A ATha prakAranA Page #20 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 19 karmamAM jJAnIvaraNIya, darzanAvaraNIya, mehanIya ane aMtarAya e cAra kame "ghAtI kahevAya che. arthAt A cAra karmonAM AvaraNothI AtmAnA jJAna, darzana, cAritra ane vIryAdi guNe DhaMkAyelA che. jJAnAvaraNIya ane darzanAvaraNIya karmathI AtmAnI anukrame jJAna cetanA ane darzana cetanA AvarAna celI che. te karmane jeTalA aMze kSapazama teTalA aMze jJAnacetanA ane darzanacetanA vyakta thAya che. AtmAnI atyAranI jJAna darzanazakti kamajanya nahi paNa kSapazamathI pragaTa thayelI che. sAMsArika vaibhava ane sukha-duHkha Adi te karma janya che. trIjA mehanIya karmanA udayathI rAgaDha ane mahAdine adhIna thai vivekarahita banela AtmA samyagadarzana ane svabhAvaramaNarUpa cAritrathI cuta thAya che. cethA aMtarAya karmanA udayathI AtmAnuM anaMta vIrya tathA dAnAdi zaktio apragaTa rahe che. temAM jJAnAvaraNamAM matijJAnAvaraNa tathA zrutajJAnAvaraNane tathA darzanAvaraNamAM acakSudarzanAvaraNane pazama sarva jIvene hoya che, kAraNa ke te udayamAM haMmezAM dezalAtI ja hoya che. samyagadarzana ane cAritrasaMpanna AtmAone mohanIya - karmane pazama hoya che, ane bIjAne heta nathI. antarAya karmane kSayapazama te sarve ne hoya che. eTale jeTale aMze kSayapazama hoya che eTale teTale aMze mAtmA te te zaktithIsaMpanna hoya che. te cAre Avarane sarvathA kSaya thavAthI ananta jJAna, anaMta darzana, anaMta cAritra tathA ananta vIrya pragaTa thAya che anaMta jJAnAdi pragaTa na thAya tyAM sudhI te avyaktapaNe heAya che. Page #21 -------------------------------------------------------------------------- ________________ - 20 bAkInA cAra karmo "aghAtI che. eTale te AtmAnA svAbhAvika svarUpane pratirodha karatA nathI. tene saMba mAtra bAhya sAmagrI sAthe che, tenA udayathI bAhya sAmagrInI. prApti thAya che. ghAtI karmo AtmAnuM svarUpa pragaTa thavA detA nathI ane AtmAnA vikAsamAM bAdhA nAMkhe che. aghAtI karmamAM tevI zakti nathI. aghAtI karmanA cAra prakAra che-1 vedanIya, 2 nAma, 3 gotra ane 4 AyuSa. vedanIyakarmanA udayathI AtmAne sukha-duHkhAdinuM bhAna karAvanAra sAmagrIne vega thAya che, e sivAya bIjI vedanIya karmanI sattA nathI.te sAmagrImAM sukhaduHkhAdinuM bhAna karAvanAra te mehanIya karma che. vedanIya te sukhaduHkhAdi sAmagrIne vega karI ApI khasI jAya che. jeTale aMze mohanIya karma sahakArI hoya teTale aMze sukhaduHkhAdi sAmagrImAM AtmA anuraMjita thAya che tanmaya thAya che. anuraMjitapaNAnuM tAratamya mohanIya karmane AbhArI che. je mohanIya karma na hoya te vedanIya karma sAva sAmarthyahIna che, dazvarajaju samAna che. tenAmAM sAmagrI pUrI * vedanIya karmanA udayathI sukha-duHkhane anubhava thAya che. sukhanI sAmagrInI prApti lAbhAMtarAya karmanA kSapazamathI thAya che, ane duHkhanI sAmagrInI prApti azAtA vedanIya karmanA udayathI thAya che. sukhamAM rAga ane du:khamAM TheSa mehanIya karmamA udayathI thAya che. e rAga-deSanA kAraNe azubha karmane baMdha thAya che, ane ethI saMsAra paribhramaNa vadhe che. AthI saMsAra paribhramaNanuM kAraNa mohanIya karma che. saMpAdaka Page #22 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 21 pADavA uparAMta bIje kazo guNa nathI. nAmakarmanA udayathI gati-jAti Adi bAhya sAmagrI prApta thAya che. netrakama ucca kuLa ane nIca kuLamAM upajavAmAM sAdhanarUpa che. AyuSa karmanA udayathI AtmAne deha sAtheno saMbaMdha amuka kALa sudhI TakI zake che. baMdha ane tenA hetu-karma ane AtmAne saMbadha hetupUrvaka che. jyAre jyAre AtmAne karmanA hetuo maLe che tyAre tyAre AtmA te hetune AdhIna thaI vibhAva pariNAmamAM joDAya che ane te dvArA kArmaNavagaNanA pudgalane AkarSI AtmA tenI sAthe tAdAbhya saMbandha kare che te dravya karma baMdha che ane bhAvakarma e dravyakarmabandhane hetu che. udita thayelAM badhAM karma e bhAvakarmarUpa nathI, paraMtu jJAnAvaraNIya, darzanAvaraNIya, mehanIya ane aMtarAya e bhAvakarma che, kAraNa ke te AtmapariNAmane raMjita kare che. kharI rIte te mehanIya karma e ja bhAvakama che, kAraNa ke te jyAre udayamAna thAya che tyAre te jIvane parabhAvamAM raMjita kare che. yadyapi bIjA karmo paNa jIvane raMjita kare che paNa te mahadvArAja rajita karI zake che. arthAt mohanIya karmamAM ja jIvane parabhAvamAM rajita karavAnI zakti che. mATe mehanIya karma e bhAvakarmarUpa che. yadyapi karmabaMdhanA sAmAnyarIte mithyAtva, avirati, kaSAya ane vega e cAra hetue kahyA che, temAM mithyAtva, avirati ane kAya te meharUpaja che, ane te ja karmabaMdhane hetu che. yadyapi kevaLaga paNa karmabaMdhane janaka che, paNa te zuSka Page #23 -------------------------------------------------------------------------- ________________ bhIMta upara paDelI 2janI peThe karma ane AtmAnA saMbaMdha rUpa che, tenAmAM anubhAga nahi hovAthI bandhanI zakti nathI. kaSAyavaDe raMjita thayele yoga ja karma baMdhanuM kAraNa che. tyAM prabhAva mAtra kaSAyanA sAmarthyane che. hetuonuM sAmarthya-jyAre AtmA hetuonI sattAne AdhIna thaI vibhAva pariNAmane bhaje che tyAre te dravyakamane baMdha kare che. AtmAe hetuonI sattAne AdhIna thavuM ja joIe evuM kAMI nathI. je baLavAna AtmAo che te hetuonI sattAne vaza thatA nathI, tethI vibhAvapariNAma dvArA dravya karmane baMdha karatA nathI, ane tethI dravyabhAvakarmanI sAMkaLane laMbAvatA nathI, paNa pitAnA puruSArthathI hetuoe upasthita karelA vibhAva pariNAmanA nimittane AdhIna na thatAM samabhAve vedIne tene kSaya kare che. mohanIya karmanA udaya kALe jJAnI puruSe atyaMta AtmajAgRta thaI teNe upasthita karelA kaSAyabhAvamAM na joDAtAM taTasthapaNe samabhAve bhogavI le te te karma kSaya pAme che ane te navIna karmabaMdhanuM kAraNa thatuM nathI. hetuonI sattA nirbaLa AtmA upara vizeSa cAle che. te sukAna vinAnA vahANanI peThe nimittone AdhIna thaIne DAmADoLapaNe gati karyA kare che. hetuoe upasthita karelA kaSAyabhAvamAM joDAI rAgadveSapUrvaka te karmane vede che ane dravya bhAvakarmanI paraMparAne laMbAve che. e pramANe hetuene prabhAva AtmAnI yegyatA upara avalaMbita che. jema reganA jaMtuo prabaLa AregyasaMpanna manuSyane asara karI Page #24 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zakatA nathI, paNa nirbaLa AtmAne jaladI asara kare che; tema hatuonI sattA vIryavAna AtmAne rajita karI zakatI nathI. vIryavAna AtmA te ajitabhAve hetuonI sattAne parAbhava kare che. udayakALa bALa ane jJAnI puruSane samAna ja hoya che. paraMtu jJAnI puruSo udayakALe atyaMta sAvadhAna hoya che, tethI vibhAva pariNatine bhajatA nathI. ane ajJAnI ja asAvadhAna paNAthI vibhAvapariNAmane AdhIna thaI jAya che. karmano kartA--jJAnavaraNIya, darzanAvaraNIya, mohanIya ane aMtarAya karmanA udayathI upasthita thatA bhAvakarmavaDe jIva dravyakarma bAMdhe che. mohanIyakamanA udayavaDe thatA mithyAtva ane kapAyabhAva jIvathI bhinna nathI, jIvanA ja pariNAmarUpa che ane te pariNAmane kartA paNa jIva pote ja che. kartA ane karma e bane jIvamAM ja samAyelAM che. paraMtu te vibhAvapariNAmarUpa hevAthI ane vibhAvapariNAma mohanIyakarmanA nimittathI thatuM hovAthI jIvanA svabhAvarUpa gaNavA gya nathI. tethI karyagrahaNa pAdhika che, svAbhAvika nathI. zuddha cetanyasvarUpa prApta thayA pachI AtmA kamane kartA nathI, paraMtu svabhAvane ja kartA che. vedAnta ane sAMkhya darzana AtmAne zuddha, akartA ane abhaktA mAne che te sarvAze satya nathI, paNa nizcaya nayanI daSTithI satya che. je AtmA karmane kartA na ja hoya te duHkhanI paraMparA kyAMthI prApta thAya ane duHkhanI atyaMta nivRtti mATe je zAstrakAroe upAya batAvelA che tenI saphaLatA zI rIte thaI zake? je karmano Page #25 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 24 rtA na ja hoya te bhaktA paNa zI rIte hoI zake, ane bhoktatva te pratyakSa joIe chIe. te karmanA karte tvathI nivRtta thavuM e sarva zAstranuM prayojana che. tethI AtmA karmano kartA che, ane duHkha e karmanuM phaLa che. AtmA nimittanI sattAvaDe karma kare che tethI karma karavAne tene svabhAva che ema TharatuM nathI, kAraNa ke te pAdhikabhAve kare che, svAbhAvika nahi. nimittano tyAga thatAM karmabaMdhane paNa tyAga thAya che. ' ' A uparathI eTaluM nizcita thAya che ke karma AvavAnuM mULa kAraNa rAgadveSAdi aMtaraMga pariNAma che ane te ja saMsAra paribhramaNane hetu che. zarIra-vastrAdi bAhya sAmagrI kama AvavAnuM kAraNa nathI. je bAhya sAmagrI baMdhanI niyAmaka hota te AtmA kadI saMsAramukta thaI zakta nahi. karmabaMdhanuM niyAmaka te te sAmagrImAM rahelI mamatvabhAvanA che. jyAM sudhI mamatvabhAva varte che tyAM sudhI bAhyasAmagrIne vega hoya ke na hoya te paNa karmanuM Agamana samAna rIte cAluja hoya che, je mamatvabhAvanA na hoya to bAhya sAmagrI hovA chatAM tethI nibaMdha rahevAne lIdhe te karmabaMdhaka thatuM nathI. prakRtibaMdha ane pradezabadhe--mana, vacana ane zarIradvArA thatA AtmapradezanA parispaMdane yoga kahe che ane te cagavaDe kAma vargaNA AtmA prati AkarSAya che. emanI alpatA hoya te thoDI kAmaNavarga zA gRhIta thAya che ane Page #26 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 25 jo yAganI adhikatA hoya teA adhika kANuM vagaNAenu grahuMNa thAya che. eka samaye grahaNa karelI kAma NuvaNA AyuSa sivAya bAkInA sAta krama ane tenI uttara prakRtie rUpe vaheMcAI jAya che. jyAre AyuSa baMdhAtu hoya tyAre ATha kramarUpe vaheMcAya che. jema AhArarUpe karelA pudgalA rasa, rakta, mAMsa, majjAdi dhAturUpe vaheM'cAya che tema yAgadvArA AkaSi ta thayelI kAma jIvaNA mULa ane uttara prakRtie rUpe vahe'cAi jAya che. ahIM je kama vaheMcAya che te badhuM sarakhe bhAge vaheMcAtu nathI, paNa temAM pratyeka karmonA vatto Ache bhAga hAya che. sau karatAM AyuSa kanA eche hissA che, tethI nAma ane geAtrakamanA adhika bhAga che ane paraspara sarakhA che. tethI jJAnAvaraNu, darzanAvaraNa ane atarAyane bhAga adhika che, ane paraspara sama che, ane sauthI adhika vedanIya kamane bhAga che. ahI eTalA vizeSa che ke je prakRti baMdhamAM paraspara virodhI che temAM je prakRti je samaye badhAtI hAya tenA hissA tene maLe che bIjI prakRtine maLatA nathI. have yAgavaDe gRhIta thatA kamamAM e ghaTanAe phalita thAya che-prakRtibadha ane pradezamadha. temAM pradezakha dhanu' kanya kAma guva NAne grahaNa karavAnu ane prakRtibaMdhanu eka bya mULa ane uttara prakRtirUpe vahe'cavAnu che. bAkI te ka keTalA kALa sudhI rahevAnuM che tathA phuladAyI zaktinuM tAratasya keTalu che te sabandhe yAgane kA sabaMdha nathI. tethI zAstrakAre gamAtrathI prakRtikha'dha ane pradezama'dha thAya che' ema kahyuM che. temAM zubhayeAga puNyaprakRti madhanA ane azubhayAga pApaprakRtibaMdhane hetu che. Page #27 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 26 sthitibadha ane anubhAgama dha----yoganI pravRttithI prakRtimadha ane pradezamadha thAya che. paNa te kama keTalA kALa sudhI ane kevuM tIvra athavA manda phaLa Apaze tenA AdhAra AtmAnA kaSAyabhAva upara rahelA che. prakRtibaMdhanu kAkA zuva NAmAM jJAnAvaraNAdi svabhAva pedA karavAnuM athavA AtmA sAthe saba Mdha ceAjavAnuM che ane anubhAgamadhanuM kAya kANu skAmAM rahelI phaLapradAna zaktinA tAratamyanA niyama karavAnu. athavA te mujaba zubhAzubha rasAsvAda karAvavAnu che. jyAre AtmA kaSAyarahita hAya tyAre cegamAtrathI sAtAvedanIyane prakRtimadha ane pradezamadha thAya che. paNa jyAre cAga kaSAya vaDe anura'jita thayela hAya che tyAre karmonA vividha prakRtibaMdha, anubhAga madha, sthitima dha ane pradezama`dha thAya che. AtmA sAthe kha'dhAyelI krama' prakRti jyAMsudhI leAnmukha thatI nathI tyAM sudhInA kALane samAdhAkALa kahe che. amAdhAkALa pUrA thayA pachI krama leAnmukha thAya che. ka 'dha thayA pachI eka AvalikA kALa gayA bAda aMdhAyelI kama prakRtimAM AtmapariNAmane anusAre ghaNA pheraphAra thAya che. kavacit udbhanA (kama nI sthiti ane rasanI adhikatA), apava nA (sthiti ane rasanI alpatA), saMkramaNa (karmInI prakRti, sthiti, ane rasanuM sajAtIya anya prakRti, sthiti ane rasarUpe parAvartana), udbhIraNA (dIdha kALe vaidavA lAyaka kramane udayAvalikAmAM praveza karAvva a5kALamAM veDhavu'), upazamanA (mAhanIya karmanA udayamAM Page #28 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 27 AvavA gya pudgalene udayane agya karavA. upazamanA mAtra mehanIya karmanI ja thAya che ane upazamanA thayA pachI temAM apavartana ane saMkramaNa karaNa sivAya bIjA keIpaNa karaNanI asara thaI zakatI nathI), nidhatti (gADhabaMdha, jemAM udavartana ane apavartanA sivAya bIjA koIpaNa karaNanI asara thatI nathI, ane nikAcanA (tIvra gADhabaMdha, bAMdheluM karma kaMipaNa pheraphAra thayA sivAya phaLa paryata evuM ja rahe te) thAya che. A badhA pheraphAro karmabaMdha thayA bAda udita ke anudita avasthAmAM zubhAzubha pariNAmane anusarI thayA AtmA pratisamaya kASAyika bhAvavaDe sAta karmane baMdha kare che ane AyuSane baMdha te AkhA bhavamAM eka ja vAra thAya che. jyAre te baMdhAya che tyAre ATha karmanA baMdha kare che ane te AkhA jIvanamAM sevelA zubhAzubha bhAvanA tAratamyavaDe baMdhAya che. upara ema kahevAmAM AvyuM che ke yegathI prakRtibaMdha ane pradezabaMdha thAya che ane kaSAyathI sthitibaMdha ane anubhAgabaMdha thAya che. paraMtu AyuSa sivAya sarva karmanI jyeSTha sthiti kaSAyanA bAhulyathI thAya che. mAtra zubha AyuSanI jayeSTha sthiti vizuddhithI-kaSAyanI alpatAthI baMdhAya che. tathA pApa prakRtine anubhAga saMkulezathI =kaSAyanI adhikatAthI vadhe che ane sarva puNyaprakRtine Page #29 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 28 anubhAga vizuddhithI=kaSAyanI alpatA vadhe che tathA saphlezathI ghaTe che. ahIM e prazna upasthita thAya che ke krama vaga zA jaDa che te te AtmAne kevI rIte phaLa ApI zake ? temAM vaLI revu", keTalu ane kayAre phaLa ApavuM evuM jJAna paNa jaDe ka prakRtine kevI rIte hoya ? A zaMkAnu samAdhAna A pramANe thai zake che. yadyapi kevaLa jaDa vaNAmAM phaLa ApavAnuM sAmarthya nathI, paNa AtmAnI zaktithI tenAmAM phaLa ApavAnuM sAmarthya utpanna thAya che. jema jaDa viSanI lapradAna zakti AtmAnA sAmarthyane lIdhe ja che, te caitanyazaktirahita jaDa vastune kaMIpaNu asara karI zaktuM nathI, tema pudgalane ka rUpe pariNata karanAra AtmA sivAya khaijA keAI dravyanI zakti nathI, paNa AtmadrazyanIja zakti che. jyAre AtmA sAthe kama joDAya che, tyAre AtmAnA rAgadveSAdvi vibhAva pariNAmanA anusAre kacAre, kevu ane kevI rIte phaLa Apavu. tenA nizcaya thaI jAya che. jema ke, khArAka lIdhA pachI prakRtinA anusAra svaya. rasa-rudhirAdi vividha pariNAma thAya che, temAM khIjA koI prerakanI jarUra paDatI nathI. have krama jyAre uti thAya che tyAre te sAkSAt kaMI paNa nIpajAvI zakatuM nathI, paNa prakRti anusAra je kArya thavAnuM che temAM nimitta racI tanya AtmAne AdhIna che. khalavAna Ape * che, bAkInuM AtmA puruSAtha thI Page #30 -------------------------------------------------------------------------- ________________ te nimittathI chUTI jAya che ane nirbaLa AtmA baMdhAIne kamaparaMparA utpanna kare che. je karmanuM kAma eka sarakhI rIte bAMdhavAnuM heta te keIpaNa AtmAne puruSArthane avakAzaja na rahetA ane traNe kALamAM mekSane asaMbhava. thAta. jema ke AtmAne lebha mehanIya udaya thAya, ane tethI tenAmAM lubdhavRtti utpanna thAya ane te dvArA dhanAdi padArtha upara pitAne adhikAra jamAve, paNa te AtmA zuddha vRttivaDe lubdhavRttine AdhIna nahi thatAM dhanAdi uparane pitAne adhikAra choDI de che te lupravRtti utpanna karanAra karma udita thaI khalAsa thaI jAya ane tethI navIna dravya karma na baMdhAya. jJAnI ane ajJAnI puruSamAM eTale taphAvata che ke jJAnI jane udayamAna thayelA karma vipAkathI utpanna thayelA nimittane AdhIna banatA nathI ane ethI navI bhUla karatA nathI. kadAca anubhAganA bAhulyathI tevI bhUla kare che te turata sudhArI le che. ajJAnI manuSya udita thayelA vipAkanA nimittane AdhIna thaI rAgadveSadvArA navIna karma grahaNarUpa bhUla kare che ane te bhUlane sudhArI zakatA nathI. ahIM metAryamuni ane prasannacaMdra rAjarSinuM dRSTAMta jANI levuM. sanIe metArya munine brAntithI suvarNacavanA cAra gaNI temanA zarIrane cAmaDAnI vAdharIthI bAMdhI temane taDake rAkhI mUkyA ane e rIte krodhanuM nimitta cI ApyuM, paraMtu kama pariNAmane samajatA metAryamuni senIne nirdoSa jANI samabhAva vaDe krodhanA nimittane AdhIna Page #31 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 30 na thayA ane e kamane niSphaLa karyuM, navI bhUla na karI. prasannacaMdra rAjarSi dhyAnanimagna hatA ane keI sainikanI vAtathI pitAnA mAlaputra upara duzamanee caDhAI karelI jANI krodhane AdhIna thayA, zubha dhyAna cUkI raudra dhyAnane vaza thaI saptama naraka gatinuM karma bAMdhyuM, paNa kSaNavAramAM pitAnI bhUla jaNAI ane turataja sudhArI dhyAnArUDha thaI narakagatinA karmane vikherI nAMkhyuM ane sarva karmane kSaya karI kevalajJAna prApta karyuM. metAryamuni te udayamAna kAmanA nimittane AdhIna ja na thayA, ane prasannacaMdra rAjavie nimittane AdhIna thaI bhUla karI paNa turata sudhArI lIdhI e ahIM vicAraNIya che. . jJAnAvaraNIya ane darzanAvaraNIya karma sAmAnya ane vizeSa bedhane ghAta kare che ane tenA udayathI jIva aNasamaju ke apaza thAya che. antarAya karma AtmAnI vIrya zaktine ghAta kare che. tethI jIva samajavA chatAM satkAryamAM pravRtti karI zakato nathI. tathA mehanIya karma brAnti, athavA mithyAjJAna ane krodhAdi kaSAye utpanna kare che. eTale A cAre karmanI sattA cheDe ghaNe aMze AtmA upara che. temAM mohanIya karma sivAyanA bAkInA karmanI sattA AtmA upara alpa che ane te bhAva karmanI racanAmAM alpAze upayogI thAya che. paNa AmAM moTo phALe mehanIya karmane che, kemake tenIja bhAvakarmanI racanAmAM moTI madada che. bAkInA vedanIyAdi kamenI te mAtra bAhya nimitte racavAmAMja kRtArthatA che. te sivAya e kazuM karI zaktA nathI.' Page #32 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 31 anya-ahIM kramanA AtmAnI sAthe trividhaprakAre aMdha thAya che- (1) AtmAnI sAthe azuddha pariNamanarUpa bhAvama`dha. A anya arUpI sAthe arUpInA che. ahIM AtmA ane tenA azuddha pariNAmanA tAdAtmya saMbadha che. (2) jIvanI sAthe lAgelAM pUrvabaddha karmo sAthe navIna kamane khaMdha. A madha rUpI sAthe rUpInA che. (3) AtmA sAthe dravyakama nA khadha. A arUpI AtmA sAthe rUpI kama nA badha che. nizcaya ane vyavahAra dRSTi--ahI* prathama prakAranA baMdhane nizcaya dRSTivaDe azuddha athavA vibhAvakhadha kahe che. AtmA jo khAsa karmonA kartA hAya tA vibhAva pariNAmarUpa 'dhanA kartA che, ane vabhAva piraNAmarUpa nimitta meLavI. dravyakama temAM praveze che. AtmA nizcaya dRSTithI pudgalane grahaNa karate ja nathI, paNa kama prakRti tevuM anurUpa nimitta pAmI svayameva te rUpe pariName che. mATe mAtmA dravyakama nA kartA vyavahAra dRSTithI kahevAya che. A banne dRSTie peAtapeAtAnA pradezamAM judA judA diSTia'duthI sAcI che, parantu nizcayadRSTi e tAttvika dRSTi che. nizcaya dRSTithI AtmA svabhAvanA ja karyAM che, paNa parabhAvanA kartA nathI. temAM zuddha nizcaya nayathI AtmA zuddha svabhAvane ja kartA che, paNa vibhAvanA kartA nathI, vibhAvanA kartA azuddha nizcaya nayathI ja che. jyAM sudhI AtmA peAtAnA svabhAva ane vibhAva dhanu .tRtva samajatA nathI tyAM sudhI te kratuja kartRtva svIkAre che, tenI ja AdhInatA svIkArI le che. ema Page #33 -------------------------------------------------------------------------- ________________ nathI samajAte ke karmabaMdha vibhAvarUpa nimittanA vazathI AnuSaMgika ja pravarte che. tAtvika daSTithI pite pitAne ja kartA che. jyAre nizcaya daSTithI AtmA vibhAva pariNamanuM katRtva svIkAre che tyAre te karmanA upara javAbadArI na DhoLatAM pitAnI ja javAbadArI svIkAre che ane vibhAva pariNatithI viramavA prayatna zIla thAya che. vyavahAra daSTi cAlu paristhitine grahaNa kare che, ane nizcaya daSTi mULa svabhAvane grahaNa kare che. e rIte sAmAnya rIte karmanuM svarUpa ane tenA saMbadhe saMkSepamAM kahevAmAM AvyuM che. grantha paricaya-karma saMbadhe cha karmagranya prasiddha che, tene nAma-1 karmavipAka, 2 karma stava, 3 bapasvAmitva, 4 SaDazItika, 5 zataka ane 6 saptatikA. prathamanA traNa karmacantha nA bhAgamAM ApavAmAM AvyA che, tenA vizeSa paricaya mATe tenA adhyayananI jarUra che, paNa sAmAnya paricaya mATe nAma, viSaya, rtA Adi aneka bAbata tarapha dhyAna ApavuM Avazyaka che. nAma ane viSaya--AmAMnA prathama karmagranthanuM nAma karma vipAka che ane te pitAnA nAma mAtrathI potAne viSaya sUcita kare che. tene prathama karmagrantha paNa kahe che. kAraNa ke tenuM prathama adhyayana karyA sivAya bIjA karma- grAmAM praveza thatuM nathI. temAM mULa ane uttara pravRtionA dAMtathA tenA vipAkanuM-phaLanuM vigatavAra varNana kareluM che. dIvA karmagranthanuM nAma kastava che, nyakartAe tRtIya Page #34 -------------------------------------------------------------------------- ________________ karmagrantha baMdhasvAmitvanA aMte tene nAmane spaSTa nirdeza karyo che. baMdha,udaya,udIraNA ane sattAmAM prApta thayelA karmane guNasthAna dvArA kSaya karavAvaDe stuti karavI e karma stavane artha che. gAmadesAramAM paNa karma stava evuM nAma che, paNa tene artha judo che. "keIpaNa viSayanA sarva aMgenuM saMkSepathI yA vistArathI varNana karanAra zAstrane stava kahe che? bhagavAna mahAvIranI stutinA miSathI guNasthAnakomAM banya, udaya, udIraNA ane sattAne AzrayI keTalI prakRtie hoya che ane keTalI prakRtio vicchinna thayelI hoya che te ahI' abhidheya-viSaya che. trIjA karmagranthanuM nAma baMdhasvAmitva che mANAsthAnamAM guNasthAnene AzrayI keTalI prakRtio banyamAM hoya che ane keTalI prakRtione viccheda thAya che te ahIM pratipAdya viSaya che. svAbhAvika ane vaibhAvika paryAdvArA jIvanuM aneka prakAre pRthakkaraNa karavuM te mArgaNasthAnaka ane mehanIya Adi karmanA udaya, kSapazama, upazama ane kSayadvArA jIvavikAsanI tAratamyasUcaka bhUmikAone guNasthAna kahe che. A tRtIya karmagranthamAM pratyeka mArgaNAmAM guNasthAnakane AzrayI banyasvAmitvanuM kathana che. granthakartAnuM jIvana prastuta granthanA kartA devendrasUri vikramanI teramI zatAbdInA aMtamAM ane caudamI zatAbdInA prAraMbhamAM vidyamAna hatA. temane svargavAsa vi.saM. 1337 mAM thaye hatuM. temane janma. dIkSA, sUripada AdinA samayano ullekha kyAMya maLatuM nathI. vi. saM. 1285 mAM temanA guru zrI jagacaMdrasUrie tapAgacchanI sthApanA karI tyAre temaNe dIkSA lIdhI haze ema Page #35 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 34 sAhajika anumAna thAya che. kAraNa ke gacchanI sthApanA thayA khAda zrIjagacaMdrasUrie zrI deve'drasUrine ane vijayacadrasUrine sUripada ApyAne gurvAvalImAM spaSTa ullekha che. devedrasUrie soMvat 1302 mAM ujjayinImAM zreSThivara jinacaMdranA putra vIradhavalane dIkSA ApI hatI, ke je AgaLa vidyAna dasUrinA nAmathI prasiddha thayA che. te vakhate temanI u'mara lagabhaga 30 varasanI mAnIe tA temanA janma vi. sa. 1275 lagabhaga kahI zakAya. zrIdevedrasUrinA janma kayA dezamAM ane kayI jAtimAM thayeA hatA tenuM kAMI paNa pramANu hajI sudhI maLyu nathI. temaNe AcAya pada grahaNa karyAM pachI je je ghaTanAe manI tenA ullekha maLe che. temanA gujarAta ane mALavAmAM adhika vihAra hatA. kadAca te gujarAta yA mALavAmAMnA koI paNa dezamAM utpanna thayA hAya ema sa'bhave che. zrIdevedrasUri jainazAstranA sapUrNa vidvAna hatA temAM te kAMI paNa sa...deha nathI. kAraNa ke temanA racelA gra'theAja sAkSIrUpa che. gurvAvalImAM emanI vidvattAnA saba'dhamAM kahyuM che ke te SadananA vidvAna hatA, ane tethI maMtrIzvara vastupALa tathA anya anya vidvAnA temanA vyAkhyAnamAM AvatA hatA." temaNe pAMca kama graMtha saTIka racyA che. tenI TIkA spaSTa, sarala ane vidvattApUrNa che. devedrasUri kevaLa vidvAna na hatA, cAritramAM paNa atyaMta deDha hatA, temanA sabaMdhamAM eTaluM kahevu. khasa che ke te vakhate sAdhuomAM kriyAnI zithilatA joIne temanA guru zrI jaga Page #36 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 35 caMdrasUrie prabaLa puruSArtha ane atyaMta tyAgavaDe kiddhAra karyo hato ane tene nirvAha deveMdrasUrie karyo hato. yadyapi zrIjacaMdrasUrie deveMdrasUri ane vijyacaMdrasUri baMnene AcAryapada para sthApita karyA hatA, paNa gurue ArabhelA kiyadvAranA kAryane deveMdrasUrie ja saMbhALyuM ane tethI ulaTuM vijayacaMdrasUri vidvAna hevA chatAM paNa pramadAsakta thaI zithilAcArI thayA, potAnA gurubhAI vijaya caMdrasUrine zithila joIne samajAvavA chatAM paNa na samajavAthI chevaTe deveMdrasUrie kriyArucinA kAraNathI temanAthI alaga thavuM pasaMda karyuM. tethI eTaluM spaSTa jaNAya che ke teo cAritramAM atyaMta daDha ane gurubhakta hatA. zrIdevendrasUri zuddha kriyAnA pakSapAtI hovAthI aneka AtmakalyANanA atha saMvigna pAkSika mumukSuo AvIne temane maLyA. devendrasUrinA guru jagacaMdrasUri ke jeoe zrIdevabhadra upAdhyAyanI madadathI kriyA dvAranA kAryane AraMbha karyo hate, temaNe jIvana paryata AyaMbila vratane svIkAra karI pitAnI asAdhAraNa tyAgavRtti pradarzita karI hatI. te kAraNathI bRhadu (vaDa) ga7nuM "tapAgaccha evuM nAma paDayuM. zrI jagacaMdrasUri kevaLa tapasvI na hatA, prauDha vidvAna paNa hatA, kAraNa ke gurnAvalImAM AvuM varNana maLe che ke temaNe cittoDanI rAjadhAnI AghATa nagaramAM batrIza digabare sAthe vAda karyo hate". temAM teo hIrAnI mAphaka vijayI tejasvI) nIkaLyA hatA, te mATe citeDa rezanI taraphathI Page #37 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 36 temane "hiralAnI padavI maLI hatI. temanI kaThIna tapasyA, prauDha vidvattA ane ane zuddha cAritrane mATe A pramANa basa che. drisUrine parivAra keTale have te saMbaMdhamAM spaSTa ulalekha kyAMya paNa maLatuM nathI. paraMtu eTaluM te nizcita che ke aneka saMvigna munie temane Azrita rahetA hatA. gurnAvalImAM temanA be ziSya vidyAnaMda ane dhamakItine te ullekha maLe che. te baMne bhAIo hatA. "vidyAnaMda" nAma sUrIpada ApyA pachInuM che. temaNe vidyAnaMda nAme vyAkaraNa banAvyuM che. dharmakIti upAdhyAya AcAryapada apAyA bAda dharmaghoSa' nAmathI prasiddha thayA. te baMne ziSyo anyazAstra tathA jainazAstromAM nipuNa hatA. zrIdeveMdra sUriviracita karmagraMthanI TakAne te baMne vidvAnoe zeAdhI che. deveMdrasUrie (1) zrAddhadinakRtyasUtravRtti, (2) saTIka pAMca navIna karmagraMtha, (3) siddhapaMcAzikAsUtravRtti, (4) dharmaratnavRtti, (5) sudarzanacaritra, (6) caityavaMdanAdibhAgyatraya (7) siddhadaMDikA, (8) vaMdAvRtti, (9) zrI RSabhavardhamAnapramukha stavana, (10) sAravRttidazA. AmAMnA ghaNAkharA graMtha mudrita thayelA che. jaina vidyArthimaMdira. 9 kocarabaroDa-amadAvAda. . bhagavAnadAsa harakhacada desI. vaizAkha pUrNimA. saM 1985. Page #38 -------------------------------------------------------------------------- ________________ viSayAnukrama. karmavipAka vivecanasahita. gAthA 1 5. 1-9 - maMgala, viSaya, prajana, saMbaMdha ane adhikArI e cAra anubaMdhanuM varNana, karmavAda, karmanA bheda, dravya karma ane bhAvakarma, karma mAnavAnuM kAraNa, "arUpI AtmA sAthe rUpI kamane saMbaMdha kema thaI zake-A zaMkAnuM samAdhAna, rUpI karma arUpI AtmAnA guNane kema Avare A zaMkAnuM samAdhAna, dravya karmanuM mUrtatva, pravAhanI apekSAe karmane anAdi saMbaMdha, anAdi saMbaMdha chatAM kamane viyega. gAthA 2 pU. 10-13. prakRtibaMdha, sthitibaMdha, rasabaMdha ane pradezabaMdha, modakanuM dRSTAMta, cAra prakAranA baMdhanI vizeSatA. gAthA 3 5. 13-17 jJAnAvaraNAdi ATha karmanuM svarUpa, tenA uttara bhedanI saMkhyA, ATha karmanA kramanuM prajana. gAthA 4 pR. 17-30. matijJAna, zrutajJAna, avadhijJAna, mana:paryavajJAna ane kevaLajJAna e pAMca jJAnanuM svarUpa, kSApathamika ane kSAyikanuM svarUpa, prathamanA cAra jJAna AvaraNanA sarvathA kSayathI kSAyika kema na thAya A zaMkAnuM samAdhAna, pAMca jJAnanA Page #39 -------------------------------------------------------------------------- ________________ kramanuM prajana, zatanizcita ane azrutanizrita' e matijJAnanA be bhedanuM svarUpa, atanizritanA sautpattikaAdi cAra prakAranuM svarUpa, zatanizritanA avagrahAdi cAra prakAra, vyaMjanAvagraha, vyaMjanAvagraha pazamarUpa ke avyakta jJAna rUpa zI rIte kahevAya A zaMkAnuM samAdhAna, cakSu ane mananuM aprAptakAritva. gAthA 5 pR. 31-37. arthAvagraha, IhA, apAya ane dhAraNA, "avismRti, vAsanA ane smRti" e dhAraNAnA traNa prakAra, avagrahAddhinA . bahu Adi le, dravyAdi viSaya. gAthA 6 pR. 37-45. akSaradhRta ane tenA traNa prakAra, abhilAkha bhAvethI bhinna anabhilAkha bhAvanI upapatti, anakSarabhuta, saMzruita, saMjJAnA traNa prakAra, asaMjJikRta, samyakazruta, mithyAkRta, samyagdaSTine samyakSazruta ane mithyAdaSTine miyAzrutanI upapatti, sAdi saparyAvasita, anAdi aparyAvasita, gAmikaagamika, aMgapraviSTa-aMgabAhya. gAya 7 pR. 45-49. zrutajJAnanA paryAyAdi vIza bhedanI gaNanA ane tenI samaja, paryAyAdi vIza danuM varNana, dravyAdi viSaya. mAthA 8 pR. 49-59. avadhijJAnanA AnuSami Adi cha bhedanuM svarUpa, avadhijJAnane dravyAdi viSaya, mana:paryavajJAnanA "saMjumati ane vipulamati e be bhedanuM svarUpa, mana:paryavajJAnane Page #40 -------------------------------------------------------------------------- ________________ dravyAdi viSaya, avadhijJAna ane mana paryAvajJAnane paraspara bheda, rAjumatithI vipulamatine bheda, eka jIva AzrayI yugapat jJAnene sadubhAva, upaga, kevalIne AzrayI jJAne paga ane darzane pagamAM matabheda. gAthA 9 pR. 6-61. jJAnAvaraNa karmanuM AMkhanA pATAnI sAthe, ane darzanA varaNa karmanuM pratihAra sAthe sarakhApaNuM. gAthA 10 5. 6-6ra cakSudarzana, acakSudarzana, avadhidarzana ane kevaLadarzana e cAra dazanenuM svarUpa, darzana zabdane artha, kaa jJAnanuM kayuM darzana heya tene khulAse, mana paryavanuM darzana kema na hoya tene khulAsa, ekendriyAdi chamAM cakSuAdi darzananuM kArya gAthA 11-12 pR. 62-66, pAMca prakAranI nidrA ane tene artha, kAraNa viSe kAryane upacAra karI nidrAhetubhUtakarmane paNa nidrA kahevAya che, tyAnaddhi nidrAnuM vizeSa savarU5, tyAnaSkrinidrAne viSe duSTAnta, A nidrAnA samaye ane keTaluM baLa prApta thAya tene khulAse, darzanAvaraNIyacatuSka ane nidrA paMcakanuM bhinna bhinna kArya, vedanIya karmanA be prakAra ane tenI madhulipta talavAranI dhAra sAthe sarakhAmaNI. gAthA 13 pR. 66-68, ' ' cAra gatine AzrayI sAtA asAtA vedanIyane vipAka mehanIya karmanA be bheda, mohanIya kamanI madirA Page #41 -------------------------------------------------------------------------- ________________ * sAthe sarakhAmaNI, namahanIya ane cAritramAhanIyanA atha mAtha 14 pR. 68-72. darzana mAhanIyanA traNa bheda, samyagdarzananA utpattikrama, yathApravRtakaraNa, apUrvakaraNa, anivRttakaraNa, aMtarakaraNa, zuddhapu'ja, adha vizuddhapuMja, azuddhapu ja gAthA 15 pR. 7-80. samyagdananuM lakSaNu, jIvAdi navatattvanuM svarUpa, opa zamika, kSAceApazamika ane kSAyika samyagda'nanu' svarUpa, ajIva tattvAntagata dharmAstikAya Adi pAMca ajIva dravyanuM svarUpa, AsravatattvAnta ta krama badhanA cAra hetuonuM svarUpa, savatattvAntagata pAMca samitinuM svarUpa, traNa gupti, kraza yatidhama, khAra bhAvanA, khAvIza pariSaddha ane pAMca cAritra, vibhAganI dRSTie e tattvamAM samAveza thavA chatAM haiye|pAdeyanI dRSTithI navatattvanuM kathana, samyaktvanA mukhya traNa prakAra ane temAM samyaktvanA bIjA prakAreAne samAveza. gAyA 16 pR. 80-81. mizramehanIyanu svarUpa, mithyAtvamaiAhanIyanu' svarUpa, mizrameAhanauyanA kALa pUrA thayA pachI jIvane mithyAtva ke samyaktva mAhanIyanA udaya cAya tenA khulAse. gAthA 17 pR. 8183. cAritramADunIyanA be prakAra, kaSAya zabdanA atha, nAkaSAya zabdanA artha, asa MkhyAta prakAranA kaSAyeAnA sthUla cAra bheEA, ana tAnubaMdhI kaSAyanA atha, tenu 'sa'ceAjanA' Page #42 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 41 nAmAMtara ane tenA prakAra, apratyAkhyAna kaSAyanA zabdA -ane tenA prakAra, pratyAkhyAnAvaraNanA zabdArtha ane tenA prakAra, sa'valananA zabdArtha ane tenA prakAra. gAthA 18 pR. 83--86. kAyAnI sthUla vyavahAranayane AzrayI sthiti ane temanuM narakAdi gatimAM hetupaNuM tathA samyakttrAdi guNenu ghAtakapaNuM'. gAthA 19-20 pR. 86-89. jala rekhAdinA dRSTAMtathI krodhAdittu svarUpa. gAthA 21-22 pR. 89--92. hAsyAdi cha nAkaSAyanuM svarUpa, cAra kAraNe hAsya utpanna thAya te age ThANAMgasUtranA pATha, hAsyanA bAhya ane abhyaMtara kAraNa, rati ane ati mehanIya sukharUpa ane duHkharUpa hAvAthI vedanIya kama'mAM kema na gaNAya te sa'ba`dhI zaMkA ane samAdhAna, sAta prakAranA bhaya, puruSaveda, veda ane napu saka vedanuM svarUpa. gAthA 27 pR. 93--94. deva, manuSya, tiya iMca ane nArakanA AyuSanu varNana, AyuSakanI meDInI sAthe sarakhAmaNI, apavanIya ane anapava nIya AyuSanuM svarUpa, anapavartanIya AyuSanA svAmI, nAmakramanA atha, nAmakama nI citArA sAthe tulanA. gAthA 24-28 pR. 95--101. nAmakamanA kheMtALauza bhedanuM kathana, cauda piDhaprakRtinA nAmA ane tenuM kAryAM, ATha pratyeka prakRtinAM nAma, pi'Da- Page #43 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 42 prakRti ane pratyeka prakRtine artha, trasadazaka-avara. dazaka, nAmakarmanA beMtALIza bheda, trasacatuSThAdi keTalIeka - pAribhASika saMjJAo, anya saMjJA upajAvI kADhavAnI rIta. gAthA 29-31 pR. 101-104. " nAmakarmanA trANuM bhedanuM kathana, gatyAdika cauda piMDaprakRtinA uttara bhedonI gaNanA, nAmakarmanI 3, 103, ane 27 prakRtionI gaNanAno prakAra, nAmakarmanI saDasaTha prakRti kyAM hoya, baMdha, udaya ane sattAmAM keTalI prakRtie hoya tenuM kathana, samyaktvamehanIya ane mizramohanIya baMdhamAM na hevAnuM kAraNa. gAthA 32-33 pR. 104-111. cauda piprakRtinI uttaraprakRtionuM varNana, cAra gatinuM varNana, pAMca jAtinuM varNana, jAtinAmakarmanuM kArya ane tenI carcA, pAMca zarIranuM varNana, uttara vaizciyanuM varNana AhAraka zarIra karavAnuM kAraNa, tejasa zarIranuM varNana, kAmaNa zarIranuM varNana, bhavAMtaramAM sAthe jatAM zarIre, aMgopAMganuM varNana, tejasa tathA kAmaNa aMgopAMga kema nathI tene khulAse. gAthA 34-36 pR. 111-- 117. baMdhanane artha, pAMca baMdhanenuM varNana, baMdhananuM prajana, saMghAta nAmakarmane artha, saMghAta nAmakarmanI carcA, pAMca saMghAtanA paMdara baMdhana karavAnI rIta, paMdara baMdhananuM kArya, paMdarathI adhika baMdhana nahi thavAnuM kAraNa gAthA 37-39 pR. 117--122. saMghayaNane artha, cha saMghayaNa ane saMgharSaNa nAmakarmanuM kArya, cha saMsthAna, pAMca varNanAM nAma, varNanAmanuM kArya. Page #44 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 43 gAthA 40-47 pR. 122-133. surabhi ane durabhigaMdhanAma karmanI vyAkhyA, tikta, kaTuka vagere pAMca rasanAmakarma, kSArarasa judo nahi gaNavAne hetu, guru vagere ATha sparzanuM varNana, varNa, gaMdha, rasa ane sparzanA vIza bhedamAM zubhAzubhane vibhAga, cAra AnupUvInuM varNana, AnupUrvanAmakarmanuM kArya, AnupUvane udaya kyAM heya tene khulAse, AnupUrvInA vegathI thatI devadrikAdi pAribhASika saMjJAo, zubhAzubha vihAgatinuM varNana, parAghAta ane uzvAsanAmakarmanuM svarUpa, audayikI ane kSApazamikI labdhine nirNaya, AtapanAmakarmanuM varNana ane te kene heya tene nirNaya, udhotanAmakarmanuM kArya, agurulaghunAmakamanuM varNana, bhAre zarIravALA jIvane paNa agurulaghu nAmakamane udaya hoya che, tIrthakara nAmakarmanuM varNana ane tenA pradezadaya tathA radaya saMbaMdhe khulAse, aMgopAMga nAmakarmanuM kArya, upaghAtakarmanuM varNana. gAthA 48-pa0 pR. 133-146. trasa ane bAra nAmakarmanuM varNana ane tenI carcA, paryApta nAmakarmanuM varNana, paryAptinuM svarUpa, tatvArtha bhASyamAM ApelI paryAptinI vyAkhyA, paryAptione paraspara saMbaMdha ane tenI svataMtratA, kayA jIne keTalI paryApti heya tene khulAsa, paryApti prAraMbha ane samApti kALa, paryAptiene niSpattikALa, labdhi ane karaNanuM svarUpa, zarIraparyApti ane zvAsocchavAsa paryApti mAnavAnuM kAraNa, pratyeka, sthira. zubha ane yazakIti nAmakarmanuM varNana, sthAvara nAma, sthAvara dazakanuM svarUpa. Page #45 -------------------------------------------------------------------------- ________________ gAthA pa1-5ra 5. 144-149 getrakarmanuM svarUpa, aMtarAyanA prakAra ane tenuM varNana, aMtarAya karmanA kSapazamathI vyAvahArika dAnAdi pravRtti, aMtarAya kamane sarvathA kSaya thavAthI naizcayika dAnAdi. aMtarAya kamanI bhaMDArI sAthe tulanA. gAthA pa3-60 pR. 149-164. jJAnAvaraNa ane darzanAvaraNa karmabaMdhanA hetuo, karmanA sAmAnya ane vizeSa hetuo saMbaMdhI spaSTatA, jJAnAvaraNanA sthitibaMdhanA ane rasabaMdhanA vizeSa hetuo, sAtavedanIya ane asatAvedanIya karmanA vizeSa hetuo, darzanamohanIyanI sthiti ane rasabaMdhanA hetuo, cAritra mahanIya ane narakAyuSanA vizeSa hetuo, nava nekaSAyanA vizeSa hetuo, tiryaMca ane manuSyAyuSanA baMdha hetuo, surAyuSa ane zubhAzubhanAmakarmanA hetuo. ucca ane nIca gotranA baMdha hetuo, aMtarAyakamanA vizeSa hetue. 4 pariziSTa pR. 164-183. karmanI mULa prakRti tathA uttara pravRtionI upAdhyAyajIkRta kama prakRti TIkAne anusAre vyAkhyA ane carcA rA pariziSTa pR. 187-184. prakRti baMdhanA artha saMbadhe khulAsa, digaMbara sAhitya mujaba prakRti baMdhano artha, matijJAna ane zrutajJAna mATe mahAvAda siddhasena divAkarane abhiprAya, manaHparyAvajJAna bAbata siddhasena divAkarane siddhAMtathI matabheda, avadhijJAna ane mana:paryavajJAnanA kSazama bAbata digaMbara granthane abhiprAya, Page #46 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 45 T pariziSTa pR. 185-186. keTalIeka prakRtiene digaMbara ane tAMbara sAhityamAM matabheda. gha pariziSTa pR. 186-192. karmavipAka mULa gAthAo kastava vivecana sahita. gAthA 1-2 pR. 197-202 maMgalAcaraNa, baMdha, udaya, udIraNA ane sattAnuM svarUpa, abAdhAkALanuM svarUpa, cauda guNasthAnakanAM nAma, guNasthAnakane artha, cauda guNasthAnakamAM uttarottara baMdhAdinI hInatAnuM kAraNa, sAsvAdana guNasthAnakanuM svarUpa, te prasaMge traNa karaNapUrvaka aupathamika samyaktvanI utpattinuM svarUpa, mizradaSTi guNasthAnakanuM svarUpa, avirati samyagdaSTi guNa sthAnakanuM svarUpa, te prasaMge "na jANe na Adare na pALe" ityAdi aSTabhaMgInI samajaNa, dezavirati guNasthAnakanuM svarUpa, pramatta ane apramattasaMyata guNasthAnakanuM svarUpa, apUrvakaraNa guNasthAnakanuM varNana, sthitighAta, rasaghAtAdinuM varNana, anivRtti ane sUkSmasaMparAya guNasthAnakanuM svarUpa, upazAMta kaSAya ane kSINakaSAya vItarAga chadmastha guNasthAnakanuM svarUpa, sagI kevaliguNasthAnakanuM varNana, AjikA karaNanuM svarUpa, kevalisamuddaghAtanuM svarUpa ane te karavAnuM kAraNa tathA tenuM kALamAna, aAgI kevaliguNasthAnakanuM svarUpa. gAthA 3-12 pR. 222-237 mithyASTithI AraMbhI ayogI kevalI guNasthAnaka ' sudhInA cauda guNasthAnakamAM pratyeka guNasthAnake baMdhAtI, na. Page #47 -------------------------------------------------------------------------- ________________ baMdhAtI ane viccheda gayelI uttara pravRtionuM varNana ane tenuM kAraNa, baMdhayaMtra. gAthA 13-24 239-259 udaya ane udIraNAnI vyAkhyA ane temAM uttara prakRtinI saMkhyA, udayane AzrayI cauda guNasthAnake udita thayela ane vicchinna thayelI uttara pravRtionI saMkhyA ane tenuM kAraNa, udayayaMtra, udaya ane udIraNamAM apramanAdi guNasthAnake traNa prakRtinI bhinnatAnuM kAraNa, agI guNasthAnake udIraNuM nahi hovAnuM kAraNa, udIraNuM yaMtra. gAthA 25-34 pR. 261-273 sattAnI vyAkhyA, sattAmAM vivakSita prakRtinI saMkhyA, mithyAdaSTi guNasthAnakathI mAMDI upazAMtamohaguNasthAnaka sudhI ekaso aDatALIza prakRtionI saMbhava sattA, upazama zreNIne AzrayI apUrvAdi guNasthAnake saddabhAva sattA, kSapakane AzrayI apUrvAdi guNasthAnakathI mAMDI anivRttinA prathama bhAga sudhI 148 prakRtionI sattA, anivRttinA dvitIyAdi bhAgathI mAMDI agiguNasthAnaka sudhI sattA, aMtyamaMgalAcaraNa, sattAyaMtra, guNasthAnakene AzrayI 148 uttaraprakRtiene baMdha, udaya, udIraNuM ane sattAne darzA-vanAra yaMtra. baMdhasvAmitva vivecana sahita. gAthA 1-12 5. 286-317 - maMgalAcaraNa ane pratipAdya viSaya, gatyAdi cauda mArga paNAnA nAma, mArgaNanA uttarabhedonI parigaNanA, saMketadvArA Page #48 -------------------------------------------------------------------------- ________________ saMkSepathI aneka prakRtione bedha thavA paMcAvana prakRti eno saMgraha, prathamanI traNa narakagati mArgaNae guNasthAnakane AzrayI baMdhasvAmitva, paMkaprabhAdi naraka gati mArgaNAe baMdhasvAmitva, tamAma prabhAnuM baMdhasvAmitva, narakagati mArgaNone AzrayI traNabaMdhasvAmitvayaMtro,paMcendriya tiyAne AzrayI baMdhasvAmitva, tiryaMcagati baMdha svAmitva yaMtra, manuSyagatimArgaNAe baMdhasvAmitvAtideza, aparyApta tiryaMca ane manuSyane baMdhasvAmitva, manuSyagati baMdhasvAmitvayaMtra, devagativiSe baMdhasvAmitvanuM kathana, devagatibaMdhasvA mitvayaMtra, ekendriya, pRthivIkAya, aplAya ane vikavendriya mANAe baMdhasvAmitva, raiveyaka ane anuttara vimAne baMdhasvAmitvataMtra gAthA 13-18 pR. 317-337 paMcendriyamArgaNa, tramArga ane gatitrasa mANAe baMdhasvAmitva, cAra maneyAga, cAra vacanaga ane audarika kAyayega mArgaNAe baMdhasvAmitva, dArika mizakAya gane AzrayI baMdhasvAmitva, ane te saMbaMdhe carcA, kAmaNa kAyAga ane AhArakAdika mArgaNae baMdha svAmitva, audArikamizakAyayegane AzrayI ceAthe guNasthAnake baMdhasvAmitva ane te saMbadhe carcA, vaikriya, vaikiyamizra, veda ane kaSAya mArgaNae baMdhasvAmitva, aviratimArgaNAajJAnavika, cakSuacakSudarzana ane yathAkhyAtacAritra mArgaNAe guNasthAnaka ane baMdhasvAmitva,mana:paryavajJAna,sAmAyika, chede pasthApanIya, parihAravizuddhi, kevalajJAna, kevaladarzana, matijJAna, zrutajJAna ane avadhibrika mArgaNae guNasthAnaka ane baMdhasvAmitva, Page #49 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 48 gAthA 19-23 pR. 338-352 upazama samyakatva, vedaka sabhyatva, kSAyika samyaktva, mithyAtva, sAWdana mizra samyakatva, mANAe guNasthAnaka tathA baMdhasvAmitva, dezavirati, sUkSmasaM5rAyacAritra mArgazue guNasthAnaka tathA baMdhasvAmitva, AhAraka mArgaNAmAM guNasthAnaka tathA baMdhasvAmitva, be prakAranA upazama samyakutvanI samajaNa ane tenI guNasthAnaka maryAdA, prathama traNa lezyAnuM baMdhasvAmitva, dravyabhAva vezyAnI samajuti, kRSNalezyAvALA manuSya tiryaMcane the guNaThANe kayuM AyuSa baMdhAya tene khulAse ane bhagavatIsUtranI sAkSI, teje, paddha ane zukala lezyAe baMdhasvAmitva, thalatezyAe udyotacatuSkanA baMdhanI carcA, bhavya ane saMjJI mArgaNae guNasthAna ane baMdhasvAmitvAtideza, abhavya, asaMjJI ane anAhAraka mArgae guNasthAnaka vicAra. gAthA 24 5. 352-354 lezyAmAgaMNamAM guNasthAnakanuM kathana. gAthA 9 pR. 307 nuM anusaMdhAna pU. 70 paryApta manuSya banyasvAmitvayaMtra. A pariziSTa, pR. 357-362 karmastava ane baMdhasvAmitvanI mULa gAthAo. pariziSTa pU. 363-367 vetAMbarIya ane digambarIya karmaviSayaka graMthanI sUcI ja pariziSTa pU. 368-404 caudaguNasthAnake mAgaNAne AzrayI udayaravAmitva, udIraNAsvAmitva ane sattAsvAmitva. Page #50 -------------------------------------------------------------------------- ________________ karmavipAka-vivecanasAhita / mAMgalanA ullekha, 'viSaya, prayeAjana, saMbaMdha ane adhikArI' e cAra anubaMdhanuM varNana; kama*vAda; kama nA bhedo; dravyaka-bhAvaka; kaIM mAnavAnuM kAraNa; 'arUpI AtmA sAthe rUpI krama'nA saMbaMdha kema thaI zake' A zaMkAnuM samAdhAna; 'rUpI kama arUpI AtmAnA guNane kema Avare' A za MkAnuM samAdhAna; dravyakamanu mUtva; pravAhanI apekSAe katA anAdi saMbaMdha, anAdi saMbadha chatAM kama'nA viyoga:-] sirivIrajiNa vaMdiya, kammavivAga samAsao vucchauM / dArU nA phevaai, neLa to mAN m // // zrIvIrajina' vanditvA karmavipAka samAsato vakSye / kriyate jIvana hetubhiryena tato bhaNyate karma // artha :-zrImahAvIra jinane vaMdana karIne huM kama nA vipAka sakSepamAM kahIza. je mATe jIvathI hetuo vaDe karAya che te mATe te kama kahevAya che. vivecana :- zrIthI yukta, eTale ke ketrajJAnADhi aMtara'na lakSmIthI ane cArdoza atizaya pramukha bAhya lakSmI vaDe yukta; tathA jita, eTale ke rAgAdi AMtara zatrune jItanAra, evA mahAvIra prabhune vizuddha mana sahita vacanathI stuti, ane kAyAthI praNAma karIne jJAnAvaraNAdi ATha kanA, tathA tenI uttara prakRtinA vipAkanuM saMkSipta varNana karIza. kamanA phalane vipAka kahe che. jemake, jJAnAvaraNu kamanA viSAka jJAnanuM Avaravu, 3. 1 Page #51 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 2 karmavipAka-vivecanasahita A gAthAnA pUrvAdha vaDe graMthakAre mahAvIra jinane vandana karavA rUpa maMgala karyuM, viSaya batAvya, prajananuM sUcana karyuM; tathA garbhitapaNe saMbaMdha ane adhikArIne paNa jazAvyA. graMthakartA pitAnA graMthanI zarUAtamAM ghaNuM karIne viSaya, prajana, saMbandha ane adhikArI A cAra bAbate jaNAve che, tene anubaMdhacatuSTaya kahe che. anubaMdhacatuSTaya- anubaMdha eTale hetu. graMthane viSe adhyayanAdika pravRttimAM je kAraNa heya tene anubaMdha kahe che. jyAM sudhI graMthanA viSayAdikanuM jJAna na thAya tyAM sudhI kaI manuSya tenA vAcana ke adhyayanamAM ekadama pravRtta thatuM nathI, mATe graMthanA prAraMbhamAM anubaMdhacatuSTayanuM jJAna upayogI che. , viSaya- graMthamAM je bAbata pradhAnapaNe pratipAdana karelI hoya tene viSaya kahe che. A karmavipAka nAmanA graMthamAM karmanA vipAkanuM mukhyapaNe varNana che, ane teno kramavidyA e padathI spaSTa nirdeza kare che. graMthane pradhAna viSaya zo che te jANyA sivAya tenA vAcanAdimAM pravRtti thatI nathI. je graMthanA prAraMbhamAM viSayane spaSTa nideza nathI hete tene viSaya sAmAnya avalekanathI ke koInA kathanathI jANuM manuSya tenA vAcana ke adhyayanamAM pravRtta thAya che. mATe prAraMbhamAM viSayanuM sAmAnya jJAna zAstra viSe pravRttimAM upayogI che. A prayojana - jene uddezIne pravRtti karAya te prayojana. kevaLa viSayanA jJAnathI pravRtti thatI nathI, paNa viSayanuM keLa janamAM upara Page #52 -------------------------------------------------------------------------- ________________ karmavipAka-vivecanasahita jJAna thayA pachI prajananI apekSA rahe che. A graMthane viSaya karmane vipAka che, te jANyA pachI tenuM jJAna meLavavAnuM prayojana hoya te tenA vAcanAdikamAM pravRtti thAya che. te prayajananA anaMtara ane paraMpara e be bheda che. vaLI te banne prakAranA prajananA graMthakartA saMbaMdhI tathA zrotA saMbaMdhI evA babbe bheda thaI zake che. ahIM graMthakartAnuM anaMtara (taratanu) prajana sAMbhaLanAra ke bhaNanArane karmanA vipAkane baMdha kare, ane zrotAnuM anantara prayojana karmanA vipAkanuM jJAna meLavavuM te bannenuM paraMpara (chevaTanuM) prayajana karmanA vipAkane jANa karmathI mukta thavuM. saMbadha - graMtha ane viSayane vAvAcakabhAva saMbandha, graMthakartA ane graMthano kAryakAraNubhAva saMbaMdha, graMtha ane te viSayanA mULagraMtha kartAne guruparvakama lakSaNa saMbaMdha che. 1 A graMthane pratipAdya viSaya karmane vipAka che, ane tene vAcaka A karma vipAka nAme graMtha che, tethI bannene vAcavAcakabhAva saMbadha che. 2. A graMthanA kartA devendrasUri kAraNa che, ane graMtha tenuM kArya che, mATe te bannene kAryakAraNabhAva saMbandha che. 3. karmavipAkanA viSayane prathama sUtrarUpe racanAra bhagavAna sudharmAsvAmI hatA. mATe temanI sAthe A graMthane guruparvakramalakSaNa saMbandha che. te sivAya bIjA saMbaMdhenI paNa vAcake yathAyogya kalpanA karI levI. temAM prathama vAcyavAcakabhAva saMbandhanI yojanA 1 bauddho zabda ane athane khAsa saMbaMdha mAnatA nathI, paNa kalpita saMbaMdha mAne che, mATe takane anusarIne kathaMcita tAdAmyamUlaka vAcyavAcakabhAva saMbaMdha batAvyo che. Page #53 -------------------------------------------------------------------------- ________________ kavipAka-vivecanasahita tanI dRSTithI che, ane bIjA e sabandhanI ghaTanA aitihAsika draSTithI che. kavipAka viSayanA kayA kayA graMthA che, temAM prathama racanA kaNe karI ? A prakAre saMbandhanA jJAnanI jijJAsA vAcakane thAya che, ane saMbandhanuM jJAna thayA pachI vAcakra tenA adhyayanAdikamAM pravarte che. adhikArIH-harake i vAcaka prathama potAnA adhikArane vicAra karI graMthanA vAcanAdikamAM pravRtta thAya che. adhikAra jijJAsA ane yAgyatAthI prApta thaI zake che. ahI kama nA vipAkane jANavAnI IcchAvALA ane samajavAnI caiAgyatAvALA samyagdaSTi manuSya mukhya adhikArI che. AvazyakatA 665. A rIte anubaMdhacatuSTayanA jJAnanI hAvAthI mULa gAthAmAM viSayanA graMthakAre vivAna" e padmathI spaSTa nirdeza karelA che. pratyeAjana 'samAro' padathI sUcita karelu che-eTale ka vipAkanA sa kSepathI zrotAne medha karAvavA te graMthakartAnuM pracAjana che. saMbaMdha ane adhikAra e bannenI kalpanA vAcake svayameva karavAnI che. kuno 'anyaH- 'niyate tat ma=karAya te krama evI ka`zabdanI vyutpatti thAya che. mithyAtvAdika hetu dvArA je karAya che- kAma cavaNA mAMhenA pudgale| jJAnAdi guNane AvaraNa karavAnA svabhAve paNita karAya che mATe te kama kahevAya che. kurmIvAda:- yadyapi karmonA svarUpamAM matabheda che, te paNa dareka Astika darzonA sAmAnya rIte ka nA svIkAra 1 vyutpattidvArA thatA atha. 2 kama tarIke grahaNa karavAmAM upayegI puddagalenA vaga". Page #54 -------------------------------------------------------------------------- ________________ kamavipAka-vivecanasahita kare che. bauddho tene saMskAra, vAsanA ke avidyA zabdathI saMbodhe che. naiyAyike tene AtmAnA guNa dhamadharma svarUpe mAne che. sAMkhya prakRtisvarUpa kahe che. pUrva mImAMsake apUrva kahe che. vedAnta mAyAsvarUpa kahe che. AthI karmanA svarUpamAM matabheda hovA chatAM sAmAnya rIte sau karmanA astitvane svIkAra kare che. karmanA bheda-karmanA be bheda che-dravya karma ane bhAva karma. AtmAnA mithyAtva-rAgadvaveda pariNAmane bhAva karma kahe che, ane tethI je paugalika karma baMdhAya che tene dravya karma kahe che. e rIte dravya karma bhAva karmanuM kArya thAya che. have dravya karmane udaya thavAthI jIvane mithyAva ane rAgadveSAdi bhAva karmane pariNAma thAya che e rIte dravya karmanuM kArya bhAva karma thAya che. e pramANe dravya karmane udaya thavAthI rAgadveSAdi pariNAma rUpa bhAva karma, ane bhAvakarmathI navIna dravya kamane saMbaMdha thAya che. te banne karmanI paraMparA anAdi kAlanI che. dravya karma - A jagatamAM eka jAtanA (karma rUpe pariNamI zake evA) anaMta paramANuthI banelA ananta sUmaA che bharelA che, tene kArmaNavarga kahe che. temAMthI rAgAdi bhAvakarmathI pariNata thayele AtmA pratisamaya anaMtAnaMta skaMdhe grahaNa kare che, teno AtmAnI sAthe kSIra -nIranI peThe ke agnilehanI jema saMbaMdha thAya che, ane te samaye rAgAdi pariNAmanA vazathI te kArmaNaskadhamAM jJAnAdi guNane AvaraviAnI ane sukha-duHkhAdi utpanna karavAnI je zakti utpanna na thAya che tene dravya karma kahe che. Page #55 -------------------------------------------------------------------------- ________________ karma vipAka-vivecanasahita bhAvakama - upara jaNAvyuM ke bhAva karmathI dravya karma baMdhAya che, kemake bhAva karma dravya karmanA baMdhanuM kAraNa che. te bhAva karmanA ghaNA bheda che, te paNa temAMnA keTalAka bhedo dravya karmabaMdhanA khAsa hetuo che, tene mithyAtva, avirati, kaSAya ane vega kahevAmAM Ave che. te zAstramAM karmabaMdhanA hetuo tarIke prasiddha che. (1) mithyAtva javAdi tatva upara zraddhA na karavI, athavA viparIta zraddhA karavI. (2) avirati=hiMsA, asatya, cerI, brahmacaryano abhAva, parigraha vagere, (3) kaSAya=Adha, mAna, mAyA ane lebha. (4) gamana, vacana ane kAyAnI pravRtti. karma mAnavAnuM kAraNa- duniyAmAM sUkamadaSTithI avalokana karanAra manuSyane ghaNuM vicitratA-vividhatA mAluma paDe che. keTalAka prANI sukha legave che, ane keTalAeka dukhane anubhava kare che, keI rAjA te kaI raMka, kaI vidvAna te kaI mUkha, keI suMdara te keI kurUpa, kaI dhanika te keI nirdhana, keI baLavAna te keI nibaLa, keI nigI te kaI rogI, koI priya te kaI apriyaAvI aneka vividhatAo jaNAya che. A vicitratAnuM kAMI paNa kAraNa hovuM joIe. tenuM je kAraNe tene ame karma kahIe chIe. tethIja sarva prANIomAM AtmA samAna havA chatAM sukhaduHkhAdinI vicitratA jovAmAM Ave che. keI kaheze ke te vicitratA svAbhAvika che, tenuM kAMIpaNa kAraNa Page #56 -------------------------------------------------------------------------- ________________ kama vipAka vivecanasahita 9 nathI, para Mtu vicAra karatAM te mAnyatA ceAgya jaNAtI nathI. tarka zAstranA eka niyama evo che ke " je vastu nihetuka che-jenuM kaMIpaNa kAraNa nathI te vastunI nitya sattA ke tene nitya abhAva hAvo joie." jema ke AtmA ane AkAzAdi nitya vastuonuM koi kAraNa nathI, tethI temanu* nitya astitva che, temaja khapuSpAdi asat padArthInu kaI kAraNa nahi hovAthI temanA nitya abhAva che. A vaicitryanI nitya sattA ke nitya abhAva naryo, mATe tanI dRSTithI tenu kAi paNa kAraNa mAnavuM joIe. tenu' je kAraNa che te prANIonA pUrva kuMta karma che. arUpI AtmA sAthe rUpI kA sa'badha kema thaI zake A zaMkAnuM samodhAnaH- AtmA arUpI che, karma pudgalaparamANurUpa hovAthI rUpI che; te arUpI ane rUpI vastuonA saMbaMdha zI rIte thaI zake? A zaMkA ayogya che. kAraNa ke sthUla zarIra ane AtmAnA saMbaMdha pratyakSathI jaNAya che; tema rUpI ka ane smarUpI AtmAne sama'dha jANavo. rUpI kama arUpI AtmAnA guNane kema Avare A zaMkAnuM samAdhAnaH- rUpI kama arUpI AtmAnA guNane kumarAkI zake ? A zaMkA paNa ayukta che. kemake kevaLa dravya karma AtmAnA guNane AvarI zakatuM nathI. paNa jyAre te phaLa ApavAne sanmukha thAya che tyAre bhAva ka utpanna thAya che; ane te bhAva kama AtmAnA guNane DhAMke che. dravya krama jyAM sudhI anudita hAya ke upazAMta hoya tyAM Page #57 -------------------------------------------------------------------------- ________________ kavipAka-vivecanasahita sudhI AtmAnA guNane AvarI zakatuM nathI, paNa te udita thaI bhAva karma dvArA AtmAnA guNane DhAMke che. jema, madya vagere kephI padArtha kepha utpanna karIne manuSyanI arUpI jJAnazaktine nAza kare che, tema dravya karma bhAvakarma dvArA AtmAnA guNane AvRta kare che. eTale madirAnA daSTAMtathI rUpI padArtha paNa arUpI Atmika guNone ghAta kare che. A dravya karmanuM mUrta :- dravyakarma pugala-paramANu svarUpa hevAthI mUrta=rUpI che. yadyapi te atisUkSma hevAthI carmacakSuthI dekhAtuM nathI te paNa varNa, gaMdha, rasa ane sparzavALuM hovAthI te mUrta ke rUpa samajavuM. je karmane . arUpI mAnavAmAM Ave te AkAzanI peThe AtmAne anugraha ke upaghAta kaMI paNa karI zake nahi. bhAva karma AtmAnA azuddha pariNAmarUpa hevAthI arUpI che. karmane pravAhanI apekSAe anAdi saMbaMdha:karma amuka kALe baMdhAya che, ane te bAMdhela karma amuka kALa sudhI gavAya che, pachI tene aMta thAya che. jayAre tene baMdha thayo tyAre tenI Adi thaI ane jyAre te udaya prApta thaI jogavAI gayuM tyAre tene aMta thaye, tethI karmanI Adi=zarUAta ane aMta che, te paNa pravAhanI apekSAe karma anAdi che; eTale pUrvanA kama bhagavAI nAza pAme che; ane navA karmane baMdha thAya che-AvI paraMparA 1 have kamane rUpI pudgalarUpa na mAnavAmAM Ave, arthAt kevaLa vAsanArUpa bhAva kamaja mAnavAmAM Ave te te ghaTI zakaze nahi, kemake vAsanA haMmezAM vAsaka (vAsanA utpana karanAra) dravyanI apekSA rAkhe che, ane tethI vAsanA utpanna karanAra dravya tarIke dravya kama mAnavAnI AvazyaktA che. Page #58 -------------------------------------------------------------------------- ________________ karmavipAka-vivecanasahita anAdi kALanI che. je tema na mAnIe te pUrve koIpaNa kALe che. karma rahita-mukta hovA joIe, ane temane karmane na saMbaMdha thaye tema mAnavuM paDaze. te pachI je ja kamane kSaya karI mokSane prApta thayelA che, temane paNa kamane saMdha thavuM joIe, ane tema thAya te mokSa paNa anupAdeya thAya, mATe kamane pravAhanI apekSAe anAdi saMbaMdha che. karmano viyoga - jyAre karmane saMbaMdha pravAhanI apekSAe anAdi che, te tene aMta paNa na thavuM joIe? A zaMkA egya che. kemake khANamAM suvarNa ane mATIne anAdi saMga che, chatAM tene agni vagere sAdhane maLavAthI viyAga jevAmAM Ave che tevI rIte AtmA ane karmane anAdi saMbaMdha chatAM paNa samyagdarzanAdi hetue vaDe viyoga thaI zake che. je padArtho svarUpathI judA che, temane kAraNa maLatAM viga thAya che, suvarNa ane mATI svarUpathI le che, tethI kAraNa maLavAthI temane viyega thAya che, tevI rIte AtmA ane karma svarUpe bhinna hovAthI samyagadarzanAdirUpa kAraNa maLavAthI temane viyega thaI zake che. karmane baMdha svAbhAvika nathI, paNa mithyAtvAdi hetuone lIdhe che. je te hetuone dUra karavAmAM Ave te navA kamane baMdha na thAya, ane junA karma bhagavAIne kSINa thAya. e rIte kamane anAdi saMbaMdha chatAM tene viyoga thaI zake che. . (prakRtibaMdha-sthitibaMdha-rasabaMdha-pradezabaMdha, modakanuM dRSTAMta, cAra prakAranA baMdhanI vizeSatA-) Page #59 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 10 karmavipAka-vivecanasihata - have karmabaMdhanA cAra prakAra, tathA mULa prakRti ane uttara prakRtinA bhedonI saMkhyA batAve che - pari-sa-pAsA, taM vaddA morasa hitA' mUlapagaiTTa uttara-pagaI aDavannasaya meyaM // 2 // prakRti-sthiti-rasa-pradezAt tat caturdhA modakasya dRSTAntAt / mUchatvaSTa kAra-caTapakvAza-rAtame m II artha - prakRtibaMdha, sthitibaMdha, rasabaMdha ane pradezabaMdhanI apekSAe te karma cAra prakAre che, te madanA dRSTAMtathI samajavuM. mULa prakRtibaMdha ATha prakAra che, ane uttara pravRtibaMdhanA eka aThThAvana bheda che. A vivecanakamane baMdha cAra prakAre thAya che-prakRtibaMdha, sthitibaMdha, rasabaMdha ane pradezabaMdha. prakRtibaMdha-karmanA bhinna bhinna svabhAvane prakRtibandha kahe che. jema, jJAnAvaraNa karmane jJAnane AvaravAne svabhAva, darzanAvaraNa karmane darzanane AvaravAne svabhAva, mehanIya karmane pAramArthika vivekane nAza karavAne svabhAva vagere prakRtibaMdha jANa. athavA sthiti, rasa ane pradezanA samudAyane paNa prakRtibaMdha kahe che. 1 ThiibaMdhu dalassa ThiI, paesabaMdho paesagahaNa j| tANa rasA aNubhAgo, tassamudAo pagaiba dho // (paMcasaMgraha pra. baM, gA. 40) Page #60 -------------------------------------------------------------------------- ________________ krama vipAka-vivecanasahita 11 sthitima dhaH- sthiti eTale kAlanI maryAdA, AtmAnI sAthe krane amuka kAla sudhI maryAdita sabandha te sthitibandha. jema, jJAnAvaraNu karmonA utkRSTa sthitibandha trIza koDAkoDI sAgareApama, mAhanIya kamanA utkRSTa sthitimadha sittera kADAkoDI sAgare pama vagere sthitima dha jANavA. rasabandhaH- rasa eTale sAma; kama'mAM jJAnAdi guNanA dAta karavAnuM ke zubha azubha phUla ApavAnu' je sAma che te rasamadha athavA anubhAgama'dha kahevAya che. je kama na rasa AtmAnA jJAnAdi guNanA ghAta kare che te ghAtI rasa kahevAya che. jema, jJAnAvaraNa karyuM! rasa AtmAnA jJAna guNanA ghAta kare che, danAvaraNa kamanA rasa dananA ( sAmAnya avamedhanA) ghAta kare che, mAhanIya kama nA rasa AtmAnA - viveka guNunA vrata kare che, ane antarAya kInA rasa AtmAnA dAnAdi guNanA ghAta kare che; mATe te ka nA rasa ghAtI kahevAya che. keTalAeka kama nA rasa AtmAnA guNune ghAta karatA nathI, paNa zubhAzubha ke sukhaduHkhAdi phUla Ape che, te aghAtI rasa kahevAya che. jema, vedanIya karmonA rasa AtmAnA guNane ghAta karatA nathI. paNa sukha du:kha Ape che, mATe te aghAtI rasa kahevAya che. ghAtI ka`prakRtine rasa AtmAnA guNene nAza kare che mATe te rasa azubha gaNAya che. aghAtI karma prakRtinA rasa AtmAnA guNano ghAta karatA nathI, paNa zubhAzubha phUla Ape che, temAM je karmono rasa zubha phUla Ape che, te zubha prakRti ke puNya gaNAya che, ane je kramanA rasa azubha Page #61 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 11 kama vipAka-vivecanasahita phUla Ape che te azubha prakRti ke pApa gaNAya che. jema, sAtAvedanIyano rasa sukha Ape che mATe te zubha gaNAya che, ane asAtAvedanIyanA rasa duHkha Ape che mATe azubha gaNAya che. A sarva prakAranA rasamadhanA tIvra-mantrAdi asoMpya bhedo thAya che, paNa te khyAlamAM na AvI zake, mATe tenA sAmAnya rIte sthUla cAra bheda pADayA che. manda, tIvra, tI-tara ane tIvratama. zAstramAM tene anukrame eka sthAnaka, dvisthAnaka, tristhAnaka ane catu:sthAnaka-evI sa`jJA ApelI che. pradezakha dhaH- sthiti ane rasanI apekSA vinA mukhyapakSe kama pradezAnuM grahaNa karavu te pradezakhanya, keAI jIva mana, vacana ane kAyAnA tIvra caiAge vatA hAya te te ghaNA kama pradeza grahaNa kare che, ane thata tA hAya te te thADA pradezeA grahaNa kare che. cUpa karmanA baMdha samaye prakRtyAdi cAre prakArano sAmAnyapaNe aMdha hAya che, te paNa tIvra kaSAyabhAvamAM vate jIva adhika sthiti ane tIvra rasanA baMdha kare che, ane tIvrayeAge vatA jIva adhika pradezenA khadha kare che. manda yAge mAdakanuM dRSTAnta:- jema suMTha, jIrU ane pIpara vagere cIjo nAkhI banAvela mAdaka potAnA svabhAvathI vAta, pitta ane kaphanA nAza kare che; tema jJAnAvaraNu kama peAtAnA svabhAvathI jJAnane, danAvaraNu kama dazanane, mAhanIya kama pAramArthika hitAhitanA vivekanA nAza kare che mATe te prakRtiaMdha jANavo. koi mAika pakSa, mAsa ke tethI vadhAre kAla TakI zake che, tema jJAnAvaraNa krama utkRSTa trIza koDAkoDI sAgaropama Page #62 -------------------------------------------------------------------------- ________________ kamavipAka-vivecana sahita sudhI TakI zake che te sthitibaMdha. jema mehakamAM snigdha madhuravAdi rasa hoya che, tema karmamAM zubha azubha phaLa ApanAra rasa hoya che te rasabanya. jema meMdakamAM vadhAre ke e che loTa hoya che, tema karmanA vadhAre ke ochA karmapradeze. hoya te pradezabaMdha. yadyapi karmabaMdhane AzrayI prakRtibaMdha, sthitibaMdha, rasabaMdha ane pradezabaMdha eka sAthe ja rahelA che, to paNa prakRtibaMdha ane pradezabaMdhanuM kAraNa ga=mana, vacana ane kAyAne vyApAra che, sthitibaMdha ane rasabaMdhanuM kAraNa kaSAya che. roganI adhikatAthI prakRtibaMdha ane pradezabaMdhanI adhikatA thAya che ane kaSAyanI adhikatAthI sthitibaMdha ane rasabaMdhanI adhikatA thAya che, tethI baMdhane paraspara bheda samajI zakAya che. te cAre prakAranA badhamAM sthiti bandu ane rasaba sArabhUta che; tathA prakRtibA ane pradezana ni sArarUpa che. jema meMdakamAM snigdhatvAdirasa sArabhUta che ane A nisAra che. (jJAnAvaraNadi ATha karmanuM svarUpa; tenA uttara bhedanI saMkhyA, ArTa kama kramanuM prayojana karmanI mULa prakRtio, nAma, tathA tenA uttara bhedonI saMkhyA kahe che - nAna-sAvaja--morASS3-nAma-nojhAji. vigha ra -nADu-thI-ra3-risara-Tu-pawvaeArA Page #63 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 14 kavipAka-vivecanasahita phada jJAna-yazanAvarana-vetha-mohA-DaDaTurnAma-notrAni vighna 2 52-nava-dUdhaTAviMzati-catu:-trizata-dvi-vavidham // artha:- A jaina pravacanamAM jJAnAvaraNu, dezanAvaraNu, vedanIya, meAhanIya, AyuSya, nAma, getra ane aMtarAya e ATha krama mAnelA che, tenA anukrame pAMca, nava, e, aThThAvIza, cAra, ekase traNa, e ane pAMca prakAra che. vivecana:- krama badhanA prakRti dhAdi cAra prakAra kahyA; have temAM prathama prakRtibaMdhanA mULa jJAnAvarAdi ATha prakAra che te batAve che. jJAnAvaraNa:- dareka padAmAM sAmAnya ane vizeSa e e dharmAM rahelA che. sattA-astitva padArtha ne sAmAnya dharma che, kemake te dareka padArthamAM rahele che. jAti, guNu ane kriyA vagere padAnA vizeSa dharmo che; kemake te eka padArthothI bIjA padArthane jude pADe che. te vizeSa dhamanA avamedha te jJAna. jemake- A ghaTa che, A dheALA che, A cAle che. vizeSa dharmanA avaSadharUpa jJAnanuM AcchAdana karanAra karma te jJAnAvaraNa. tenA uttara bheda pAMca che. dezanAvaraNa:-padArthanA sAmAnya dhama sattA(astitva)nA khAdha te dana. jema A kaI ka che. ahIM mAtra paThThAthanA astitvanA medha thAya che; paraMtu te kaI jAtinA kayA padArtha che evA vizeSa dharma nA medha nathI; mATe te sAmAnya - avAdha che, tenu AcchAdana karanAra je kama te danAvaSNu, Page #64 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 15 kamavipAka-vivecanasahita ahIM jJAna ane darzana bedhasvarUpe bina nathI, paraMtu sAmAnya viSayaka bedha te darzana, ane vizeSaviSayaka bedha te jJAna-A jJAna-darzanane pAribhASika bheda hevAthI jJAnAvaraNa ane darzanAvaraNa karma judA gaNyA che. vedanIya - sukha ane duHkha rUpe anubhavAya te vedanIya karma. yadyapi saghaLA karma sukha-duHkha rUpe anubhavAya che, te paNa eTalI vizeSatA che ke bIjA karmo sukhaduHkhanI aMtaraMga sAmagrI saMpAdana kare che, tyAre vedanIya karma sukha ane duHkhanI bAhya sAmagrI meLavI Ape che, tethI AtmA sukhaduHkhane anubhava kare che. tene be uttara bheda che. mehanIya - pAramArthika hitAhitanA vivekathI bhraSTa kare te mohanIya. sarva jIvane sukha priya che, ane duHkha apriya che, tethI teo sukhanA sAdhanamAM pravRtti kare che, ane duHkhanA sAdhanathI nivRtta thAya che-e rIte teo pitAnA hitAhitane vicAra karI zake che, te paNa mohanIya karmanA udayathI mUDha mAtmA pAramArthika hitAhitane viveka karavAmAM asamartha thAya che. te mehanIya karmanA uttara bheda aThayAvIza che. - AyuSya - devAdika bhavamAM sthitinuM kAraNa te AyuSya kama. tenA cAra uttara bheda che. nAma:- jethI gati-jAti vagere vividha avasthAone anubhava thAya te nAma karma. tenA uttara bheda ekaso traNa che, | gADyA- je karmathI AtmA ucca ke nIca kulamAM janma dhAraNa kare te gAtra karma. tenA be bheda che. Page #65 -------------------------------------------------------------------------- ________________ karmavipAka-vivecana sahita vidanaH- dAnAdi guNane ghAta karanAra je karma te vina ke aMtarAya ka. tenA uttara bheda pAMca che. jJAnAvaraNAdi karmanA kramanuM prayojana - ahIM jJAna ane darzana AtmAnuM svarUpa che, kemake tenA sivAya Atmatvane asaMbhava che. jJAna ane darzanamAM vastuone nizcaya karanAra jJAna hovAthI jJAna pradhAna che, tethI tenuM AvaraNa karanAra jJAnAvaraNa karma prathama gayuM che. jJAne paga pachI darzanepaga hoya che, tethI darzanAvaraNa karma pachI mUkyuM che, jJAna ane darzana vaDe aneka viSane jANa jIva sukhane anu bhave che, ane tenA abhAvamAM ajJAnathI duHkhane anubhave che, sukha ane duHkha vedanIya karmanuM phala hevAthI tyAra pachI vedanIya karma kahyuM che. vedanIya karmanA udayathI prApta thayelA sukhanA sAdhanamAM rAga, ane duHkhanA sAdhanamAM Sa utpanna thAya che, mATe vedanIya karma rAgadveSarUpa mehanIya karmanA udayanuM nimitta hovAthI tyAra pachI mehanIya karma kahyuM che. mahAsakta prANI narakAdika durgationuM AyuSya bAMdhe che, mATe mohanIya karma pachI AyuSya karma kahyuM che. AyuSyane udaya thavAthI gatyAdi nAma karmane avazya udaya thAya che, mATe tyAra pachI nAma karma kahyuM che. gatyAdi nAma karmane udaya thavAthI ucca ane nIca e vyavahAra thAya che, mATe tyAra pachI gotra karma kahyuM che. ucca gotrane udaya thavAthI prAyaH jIva dAnAdikamAM pravRtti karI zake che, ane nIca gotranA udayathI dAnAdika karI zakatuM nathI, mATe tyAra pachI viddha-aMtarAya karma mUkyuM che. Page #66 -------------------------------------------------------------------------- ________________ karmavipAka-vivecana sahita mitijJAna, zrutajJAna, avadhijJAna, mana:parya vijJAna ane kevala jJAna e pAMca jJAnanuM svarUpa kSApazamika ane kSAvikanuM svarUpa; prathamanA cAra jJAna AvaraNanA sarvathA kSayathI kSAyika kema na thAya ? A zaMkAnuM samAdhAna, pAMca jJAnanA kramanuM prajana, zratanizrita ane atanizrita e matijJAnanA be bhedanuM svarUpa: achatanizritanI autpattikI vagere cAra prakAranuM svarUpa, kRtanizritanA avaMgrahAdi cAra prakAra, vyaMjanAvagraha, vyaMjanAvagraha kSayopazamarUpa ke avyakatajJAnarUpa zI rIte ?--A zaMkAnuM samAdhAna, cahyuM ane mananuM aprAptakAritva.] have jJAnAvaraNa karmanA pAMca bheda kahevA mATe prathama pAMca jJAnanuM svarUpa batAve che. marU--zohI-a-vALa nAkhairm tastha marUnA | vaMjaNavaggaha cauhA, maNa-nayaNa viNidiyacaukkA // 4 // mata-pratA-vadhi-mana-vani jJAnAni tatra matijJAnam | vyaJjanAvagrahazcaturdhA mano-nayana vinendriyacatuSkAt // artha :-matijJAna, zrutajJAna, avadhijJAna, mana:paryavajJAna ane kevalajJAna-e pAMca jJAna che. temAM matijJAna [aThThAvIza prakAre che.] vyaMjanAvagraha mana ane cakSu sivAya bAkInI cAra indriyanI apekSAe cAra prakAre che. matijJAna - zabdArtha paryAlacana sivAya indriya ane manathI je baMdha thAya te matijJAna, yadyapi zrutajJAna paNa indriya ane mana dvArA thAya che, te paNa te zabdArtha paryA. lecanathI-vAcyavAcakabhAva saMbadhanA smaraNavaDe thatuM hovAthI temAM Indriya ane mana uparAMta zabdArtha paryAlacana Page #67 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 18 . kamavipAka-vivecanasahita kAraNa che. jema, prathama ghaTa e zabda saMbhaLAye, tyAra pachI ghaTazabda ghaTarUpa arthane vAcaka che'-e pramANe vAcyavAcakabhAva saMbadhanuM smaraNa thayuM, (A baMne prakAra matijJAna rUpa che) tyAra pachI ghaTa arthane je baMdha thaye te zratajJAna kahevAya che. tevI rIte cakSuthI ghaTatuM pratyakSa jJAna thayuM, pachI A padArthane vAcaka ghaTa zabda che ema vAyavAcakabhAva saMbaMdhanuM smaraNa thayuM, (ahIM A bane jJAna matijJAnarUpa che) pachI A ghaTa che-ema zabda ane arthanA saMsargapUrvaka arthane je bedha thaye te zratajJAna. tenA pahelAM zabda ke arthane je bedha thaye, ane vAvAcakabhAva saMbadhanuM je smaraNa thayuM te matijJAna che. tethI zratajJAnanI pUrve avazya matijJAna hoya che. te matijJAnanA be bheda che. pratyakSa ane parokSa. Indriya ane manadvArA thatA spaSTa jJAnane pratyakSa kahe che. A jJAna sAMvyavahArika pratyakSa che, paNa paramArthathI Indriya ane mana dvArA thatuM hovAthI te dhUmadvArA thatA agninA jJAnanI peThe pakSa che. aspaSTa jJAnane parokSa kahe che. | mutajJAna - indriya ane manathI zabdArtha paryAlacana dvArA thayela che te zrutajJAna. jema, pahelAM "ghaTa zabda sAMbhaLe, pachI "ghaTazabda ghaTasvarUpa arthane vAcaka che e pramANe vAcyavAcakabhAva saMbadhanuM smaraNa thayuM, tyAra pachI ghaTa padArthane baMdha thayA te zrutajJAna. zabdazravaNa ane vAcavAcakabhAva saMbandhanuM smaraNae bane matijJAna rUpa che ane zratajJAnanA kAraNa che. zabda dravyazrata che, ane te Page #68 -------------------------------------------------------------------------- ________________ kavipAka-vivecanasahita 19 bhAvazrutanu kAraNa ne kArya che. keAI vaktA bhASaNa kare tyAre tenA zabdo sAMbhaLanAranA atha edhanu kAraNa thAya che. ahI draSyazruta bhAvazrutanuM kAraNa che. have te vaktA anA upayeAga-khyAlapUrNAMka bhASaNa kare che, aMnA upayega bhAvazruta che, ane zabda tenuM kAya che. mATe draSyazruta bhAvadyutanu kA paNa che. ziSyaH-- he bhagavan ! sUtramAM sarva jIvAne matijJAna ane zrutajJAna kahyuM che, upara kaheluM zrutajJAna zabdajJAna ane vAcyavAcakabhAva sabandhanA smaraNu dvArA thatuM hAvAthI zrobendriya ane manavALA jIvAne ghaTI zake, parantu zrotrendriya ane mana vinAnA ekendriyAdi jIvane kema ghaTe ? guruH- ApuM ! tArI zakA kharaiAbara che. zrotrandriya ane mananA abhAve upara kahelu zrutajJAna ekendriyAkrika jIvAne viSe ghaTI zakatuM nathI, parantu tene bhAvendriya hAvAthI zrutajJAnAvaraNanA kSacApazamajanya jUdI jAtanuM zrutajJAna DhAya che. kemake ekendriyAkrika jIvAne AhArAti saMjJA hoya che, tethI tene AhArAdi grahaNanA aspaSTa adhyavasAya thAya che. te zrutajJAna sivAya ghaTI zake nahi. mATe sUtramAM ekendriyAdi jIvone zratajJAna mAnelu che, avadhijJAnaH- indriyAkrikanI apekSA sivAya mAtra rUpidravyane sAkSAt karanAra jJAna te adhijJAna, mana:pavajJAnaH- mAtra mananA paryAyane (pariNAmane) sAkSAt karanAra te manaHpaOvajJAna. kAi paNa sannI (manavALA) jIva manana-vicAra kare che tyAre te manAvagaNAne Page #69 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 0 kamavipAka-vivecanasahita (vicAra karavAmAM upayegI eka jAtanA sUkSma paramANuonA skaMdhene grahaNa kare che, kemake tenA sivAya te spaSTa vicAra karI zaktA nathI. je je sAre ke naraso vicAra kare che tevA tevA AkArarUpe te vargaNa pariNata thAya che, te mana kahevAya che, mana 5ryavajJAnI te mananA pariNAmane sAkSAt jANe che, tethI teNe amuka vicAra karyo" evuM anumAnathI jANe che, jema vAcaka lekha vAMcavAthI lekhakanA abhiprAyane jANe che, tema mana:paryavAnI mananA pariNAmane pratyakSa jANavAthI cintanIya ghaTAdi padArthane AvA prakAranA manane pariNAma AvA cintana sivAya na thaI zake tevA anumAnathI jANe che.. kevalajJAna - sarva dravya-paryAyane traNa kALamAM pratyakSa jANanAra je jJAna te kevaLajJAna. dravya eTale mULa padArtha, paryAya eTale tenI vividha avasthAe. jema AtmA mULa dravya, ane deva, manuSya, tiryaMca ane nAraka-e tenA paryAya, pudgala dravyamAM paramANu mULa dravya, ane te para mANuomAM varNa, gaMdha, rasa ane sparzanuM parivartana thAya, athavA paramANuo maLavAthI ke vikharavAthI tenA judA judA ska thAya te tenA paryAya kahevAya. AvA paryAye eka dravyanA anaMta thAya che. sarva dravya ane tenA sarva paryAyane bhUta, bhaviSya ane vartamAna-e traNa kALamAM kevaLajJAnI jANI zake che. AmAnAM chellA traNa jJAna-avadhijJAna, mana:paryava jJAna ane kevaLajJAna pratyakSa che, kAraNake te Indriya ane mana vagaranI apekSA sivAya padArthane sAkSAta jANe che. Page #70 -------------------------------------------------------------------------- ________________ kavipAka-vivecanasahita kSApazamika ane kSAyika - upara kahelA pAMca jJAnomAM prathamanA cAra jJAno AvaraNanA kSayopazamathI (sAmarthahIna karavAthI) prakaTa thAya che, mATe te kSApaza- mika kahevAya che. kevaLajJAna AvaraNanA sarvathA kSaya thavAthI prakaTa thAya che tethI te kSAyika kahevAya che. ziSya - bhagavAna ! prathamanA cAra jJAna AvaraNanA kSapazamathI prakaTa thAya che, mATe zAstramAM tene kSApa 1 udaya prApta karbhAzane kSaya kare, ane anudita (sattAmAM rahelA) karmA zone rasa ghaTADI upazama sAmarthyahIna karavA tene kSapazama kahe che. koI karmane kSayapazama radayane-vipAkedayane virodhI hoya che, eTale te karmane vipAkedaya hoya tyAre tene copazama hoto nathI, jema mithyAtva mehanIya kamane vipAkodaya hoya tyAre tene kSapazama hotuM nathI, paNa tene pradezeAdaya hoya tyAre kSayopazama hoya che. keI karmane kSapazama vipAkedayanI sAthe virodhI hotuM nathI. eTale te karmane vipAkodaya chatAM tene upazama hoya che. te paNa koI paNa kamanA tIvra rAjayamAM tene lepazama hete nathI. jema jJAnAvaraNa karmane kSayapazama tenA rasadayanI sAthe virodhI nathI, paNa jyAre tene sarvadhAtI (tIva) sa udayamAM hoya che, tyAre tene kSayopazama hoto nathI, paNa jyAre tene dezaghAtI (manda rasa) udaya prApta hoya che tyAre tene kSayopazama thAya che. sAmAnya rIte matijJAnAvaraNa ane thatajJAnAvaraNano udayamAM dezaghAtI rasa hoya che tethI sava' jIvane haMmezAM kSApazamika matijJAna ane zrutajJAna hoya che. avadhinAnAvaraNa ane mana:paryAvajJAnAvaraNano kaI vakhata dezaghAtI rasa udayamAM hoya che. jyAre dezaghAtI rasa udayamAM hoya che. tyAre tene lopazama thavAthI kSApazamika avadhijJAna ane mana:paryava jJAna utpanna thAya che jyAre tene sAvadhAnI rasa udayamAM hoya che, tyAre tene kSayapazama thatuM nathI, tethI tene avadhijJAna ane mana:paryava jJAna prakaTa thatA nathI, Page #71 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 22 karmavipAka-vivecana sahita zamika kahelA che. paraMtu jyAre AvaraNane sarvathA kSaya thAya tyAre kevaLajJAnanI peThe kSAyika evA matyAdi cAra jJAna kema na prakaTa thAya ? gurA- bApu! tArI zaMkAyegya che. tene uttara kahe chuM te sAMbhaLa. kevaLajJAna AtmAnuM mULa svarUpa che, tene sarvaghAtI kevaLajJAnAvaraNa kama sarvathA Avare che, chatAM svabhAvathI kevaLajJAnane anaMtamo bhAga ughADe rahe che, jema kALA pracaMDa vAdaLAne samUha sUryane sAva DhAMkI de che chatAM divasa ane rAtrine bheda jaNAI zake teTale prakAza bAkI rahe che. have bAkI rahelA te kevaLajJAnanA anaMtamAM bhAgane matijJAnAvaraNa, zratajJAnAvaraNa, avadhijJAnAvaraNa ane mana:paryavajJAnAvaraNa Avare che. jema sUryane bAkI rahelA prakAzane jhuMpaDI vagere roke che. chatAM jhuMpaDImAM beThelA manuSyane temAM rahelA chidro dvArA vAdaLAMthI rokAyele maMda prakAza maLe che tema matyAdi jJAnAvaraNanA kSapazama rUpa chidra dvArA kevaLajJAnAvaraNathI DhaMkAyela manda prakAza prApta thAya che, te kSApazamika matyAdi jJAna kahevAya che. have te AvaraNone sarvathA kSaya thAya tyAre mAtra eka kevaLajJAnarUpa prakAza pragaTa thAya che, paraMtu AvaraNanA kSayopazama dvArA je maMda prakAza maLatuM hatuM tene te nAza thAya che. jema te pracaMDa vAdaLAne samUha nAza pAme ane jhuMpaDI dUra karavAmAM Ave te jhuMpaDImAM beThelA manuSyane tenA chidro dvArA je maMda prakAza maLatuM hatuM te have nathI maLatuM, paraMtu kevaLa sUrya prakAza maLe che. mATe Ava Page #72 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ka vipAka-vivecanasahita 23 raNanA sathA kSaya thavAthI mAtra kevaLajJAna prakaTa thAya che, parantu matyAdi jJAnA prakaTa thatAM nathI. e hetuthI zAstramAM kahyuM che ke chAvasthika jJAnAnA nAza thAya che tyAre kevaLajJAna prakaTa thAya che." pAMca jJAnanA anukramanu' prayAjanaH- e pAMca jJAnAnA pUrvApara saMbaMdha hAvAthI A pramANe kramathI kahyAM che. temAM svAmI, kAla, kAraNa, viSaya ane parokSatva-e pAMca khAkhatanu' samAnapaNu` hAvAthI AdimAM matijJAna ane zrutajJAna kahyAM che. (1) jene matijJAna heAya tene avazya zrutajJAna hAya che, ane jene zrutajJAna hoya tene avazya matijJAna hoya che, mATe te bannenA svAmI eka haiAvAthI svAmInu sarakhApaNuM che. (2) matijJAnanA sthitikALa utkRSTathI chAsaTha sAgaropama che, ane RtajJAnaneA paNa teTaleja kALa che, mATe kALanuM sarakhA paNu che. (3) matijJAna ane zratajJAnanuM kAraNu indriya ane mana che, mATe kAraNanu' samAnapaNu che. (4) matijJAna ane zratajJAnanA viSaya sarvAM dravyeA che, mATe viSayanuM sAdha che. (5) mati ane zrutajJAna banne pakSa che, kemake te indriyAntinI apekSA rAkhe che. mATe parAkSatvanu samAnapaNuM che. vaLI matijJAna ane zrutajJAna avadhijJAnAdinI pUrve Page #73 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 14 krama'vipAka-vivecanasaMhata prApta thAya che mATe tene sarva khIjA jJAnAnI AdimAM kahyAM che. zrutajJAna matijJAnapUrvaka hAvAthI zrutajJAnanI pahelAM matijJAna kahyuM che. matijJAna ane zrutajJAnanI sAthe kAla, vipa ya, svAmI ane lAbhanu sAdhamya" ( sarakhApaNuM ) hAvAthI te pachI avadhijJAna kahyu che. (1) matijJAna ane zrutajJAnanA utkRSTa kAla chAsaDa sAgaropama che, tema dhijJAnano utkRSTa kAla teTalA ja che, mATe kAlanuM sAdhanya che. (2) mithyAdarzana mAhanIya ka nA udaya thavAthI matijJAna ane zrutajJAna viSaya bhAvane pAme che, tema avadhijJAna paNa viSaya yabhAvane pAme che; tethI viparyaya sAdhamya che, (3) jene matijJAna ane zrutajJAna hoya che, tene ja avadhijJAna hoya che mATe svAmisAdhamya che. (4) jyAre koI mithyAdaSTi devAkrikane samyagdarzana thAya che tyAre traNe jJAnane sAthe lAbha thAya che, mATe lAbhasAdha che. chadmastha, viSaya, bhAva ane pratyakSanuM sAdha hovAthI avadhijJAna pachI mana:pavajJAna kahyuM che. (1) jema avadhijJAna chadmasthane utpanna thAya che, tema mana:paryavajJAna paNa chadmasthane thAya che, mATe chaThUmasya sAdha che. (2) avadhijJAna ane mana:paryAMva jJAnane viSaya rUpI dravya hAvAthI bannenuM viSaya sAdhamya che. 1. jyAM sudhI kevaLajJAna na thAya tyAM sudhI chadmastha kahevAya che. Page #74 -------------------------------------------------------------------------- ________________ kamaravipAka-vivecanasahita 2pa (3) avadhijJAna AvaraNanA kSapazamathI thAya che mATe sApazamika bhAve che, tema mana:paryava jJAna paNa kSApathamika bhAve che, mATe bhAvanuM sAdharyA che. (4) avadhijJAna indriyAdikanI apekSA sivAya thatuM hevAthI pratyakSa che, tema manaH paryAvajJAna paNa pratyakSa che, mATe pratyakSanuM sAdhamya che. yatisAdhamya, sarvottama ane chevaTe prApta thavAthI manaparyAvajJAna pachI kevalajJAna kahyuM che. (1) mana:paryava jJAna apramatta yatine thAya che tema kevaLajJAna paNa apramatta yatine thAya che, mATe banenuM yatisAdharyA che. (2) kevaLajJAna saghaLAM jJAnamAM uttama hovAthI pachI kahyuM che. (3) bIjA badhAM jJAne prApta thayA pachI chevaTe kevaLajJAnanI prApti thAya che. mATe mana:paryavajJAna pachI kevaLajJAna kahyuM che. matijJAnanA sAmAnya rIte be bheda che-tanizcita ane azratanizrita. azratanizrita :- saMketajJAna ke zAstranA abhyAsa sivAya matijJAnAvaraNa karmanA kSepazamathI svAbhAvika je buddhi utpanna thAya te atanizcita tenA cAra prakAra che1. autpattikI, 2 vainAyikI, 3 kArmikI, 4 pariNAmikI. . * 1. bhAva eTale AtmapariNAma tenA aupazamikAdi pAMca bheda che. tenuM varNana paDazIti gA0 67 mAM ApeluM che. Page #75 -------------------------------------------------------------------------- ________________ kavipAka-vivecanasahita (1) aupattikIH- dIThAM, sAMbhaLyA ke vicAryo sivAya kA prasaMge tatkALa je buddhi utpanna thAya te au5nikI kahevAya che. 26 (2) vaniyakI : - gurunA vinayathI prApta thayelI, dhama, atha ane kAmazAstranA rahasyane jANanAra, A leka ane paraDhAkamAM phaLa ApanAra mati te vaiyikI kahevAya che. (3) komikI kArya karatAM citrakArAdine je buddhi prApta thAya te kAmikI. :-- (4) pAriNAmikI :-- vayanA paripAka thavAthI vRddha manuSyane pUrvApara pariNAmanA avaleAkanathI je mati prApta thAya te pAriNAmika. ziSya :-- he bhagavan ! sa`keta ke zAstrAbhyAsa sivAya prApta thayelI buddhi azrutanizrita kahevAya che, teA gurunA upadezathI prApta thayelI ane dhama, atha, kAmazAstranA rahasyane jANunAra vaiyikI matine azrutanizrita kema kaheA che ? guru :-- bhAI! tArI zaMkA kharAkhara che. kharI rIte vainayikI buddhi azrutanizrita nathI, paNa buddhinI gaNunA prasa Mge A bhedane grahaNa karyAM che. mATe vainayikI sivAya bAkInA traNa bhede azrutanizrita jANavA. zrutanizcitaH- khIjAnA upadezathI ke zrutaMtra thI pUrve thayelA saMketanA ( vAcyavAcakabhAva sabandhanA ) jJAnane anusarI vamAna kALe tenI apekSA sivAya je jJAna thAya te zrutanizrita mati kahevAya che. jema, eka nAnA mULake prathama gheADA joyA, teNe pAsenA eka mANasane pUchyuM ke A Page #76 -------------------------------------------------------------------------- ________________ kamavipAka-vivecanasahita zuM che ? te mANase javAba Ape ke "A ghoDo che." tyAre te bALakane "AvI AkRtivALA prANIne ghaDe kahe vAya che evuM saMketa jJAna thayuM. pachI kaI vakhate te bALake pharIthI gheDo je, ane tene AvA AkAravALuM prANI ghaDe kahevAya che. evA vicAra zivAya pUrvanA saMskArathI "A ghaDe che evuM jJAna thAya te mRtanizcita mati. tenA cAra bheda che--1. avagRha, 2. hA; 3. apAya, ane 4 dhAraNA. avyakta ke alpajJAnane avagraha kahe che. tenA vyaMjanAvagraha ane arthAvagraha-e be bheda che. vyaMjanAvagraha- indriya ane zabdAdika viSayanA 1. teganeneti vyasanama, je vaDe zabdAdi artha ( viSaya) jaNAya te paMjana, eTale ke upakaraNendriya ane viSayane saMbaMdha. te na ca jhanAni je prakaTa karAya jaNAya te vyaMjane, eTale ke zabdAdi viSaya. vyaMjanathI, eTale ke upakaraNendriya ane zabdAdi viSayanA sabaMdha vaDe, vyaMjananuM eTale ke zadAdi viSayanuM avagraha avyakta jJAna te vyaMjanAvagraha. ahIM eka vyaMjana zabdane lepa thayo che. - 2. ahIM Indriya zabda upakaraNendriyane bedhaka che InDiyana che kAra che:- bendriya ane bhAdhi . bendriyanA nivRtti ane upakaraNa e be bheda che. nivRtti eTale indriyane AkAra. tenA bAhya ane avyatara evA be prakAra che. bAhya AkAranA aneka prakAra che. atyantara nittimAM spazanendriyano AkAra sau saunA zarIranA AkAra pramANe heya che, rasanendriya annAne AkAra, ghANendriya atimukata yupanA je, candriya caMdranA jevI ane zrotrendriya kadaMbapuSpanA jevI che. te abhyatara nivRttimAM raheluM pitAnA viSayane grahaNa karavAnuM sAmarthya te upakaraNendriya, bhAvendriyanA be prakAra che. labdhi indriya ane upagendriya. labdhi eTale AtmAnI viSayane grahaNa karavAnI zakti, viSayane grahaNa karavAno AtmavyApAra te upageyi. Page #77 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 28 karmavipAka-vivecanasahita saMbandha vaDe taddana avyakta baMdha thAya te vyaMjanAvagraha. ahIM prathama Idriya sAthe zabdAdi viSayanA pudgalene saMbaMdha thAya che, ane te saMbandha asaMkhya samaya paryata cAlu rahe che tyAre jJAna utpanna thAya che. prathama samaye indriya ane viSayane saMbaMdha thAya tyAre tarata jJAna thatuM nathI, paNa indriyane kAMIka asara thAya che. bIje samaye vizeSa asara thAya che. e rIte pachI pachInA samaye uttarottara asara vadhatI jAya che. tyAra pachI "A kAMIka che evuM avyakta jJAna thAya che. te jJAna - thayA pUrve indriya ane viSayanA saMbaMdhathI je asara thavA rUpa matijJAnAvaraNa karmane pazama ke taddana avyakta jJAna thAya che tene vyaMjanAvagreDa kahe che. jema keI mANasa mATInA navA keDIyA upara pANInuM eka TIpuM nAMkhe, teTalA mAtrathI te keDIyuM bhIMjAtuM nathI, paNa tene sUkSma asara thAya che, tema bIjuM pANInuM bindu nAMkhe tethI prathamathI kAMIka vizeSa asara thAya che, tevI rIte uttarottara pANInAM binduo nAMkhate jAya, tyAre chevaTe te keDIyuM bhInuM thAya che, pachIthI temAM pANI TakI zake che, tema indriyanI sAthe viSayanA pudagaleno saMbaMdha thAya tyAre tarataja Indriyone jJAna thatuM nathI, paNa tethI theDI asara thAya che. jema jema saMbaMdha cAlu rahe tema tema te asara vadhatI jAya che, ane chevaTe "A kaMIka che" evuM jJAna thAya che, te jJAnanI pahelAne vyaMjanAvagraha kahevAya che. ziSya - bhagavad ! vyaMjanAvagrahane kSapazamarUpa ke Page #78 -------------------------------------------------------------------------- ________________ karmavipAka-vivecanasahita 29 avyakta jJAnasvarUpa kahyo, paraMtu je te kSaye pazamarUpa hoya te matijJAnanA bhedamAM kema AvI zake ? ane jJAnasvarUpa hoya te mAluma kema na paDe ? guru - bApu! tArI zaMkA egya che. yadyapi vyaMjanAvagrahane pazamarUpa kahyo che, ane kSapazama jJAnasvarUpa nathI, to paNa te jJAnanuM kAraNa che mATe kAraNamAM kAryane upacAra karI matijJAnanA bhedamAM tenI gaNanA karI che. athavA vyaMjanAvagrahane avyakta jJAnarUpa paNa kahela che, paraMtu te jJAna agninA eka kaNanI peThe ati sUkSama hovAthI ane tyAM manane vyApAra nahi hovAthI mAluma paDI zakatuM nathI. te vyaMjanAvagraha mana ane cakSu sivAya cAra IndricothI thAya che, tethI tenA cAra prakAra cheH - 1 sparzanendriya vyaMjanAvagraha; 2. rasanendriyavyaMjanAvagraha; 3. dhrANendriyavyaMjanAvagraha; 4. zrotrendriya vyaMjanAvagraha, mana ane cakSune vyaMjanAvagraha thatuM nathI, kAraNake te banne Indriye aprApta evA yogya dezamAM rahelA viSayane grahaNa kare che. bAkInI cAra Ini prApta viSayane grahaNa kare che. 1 puTTa suNei saha, rUvaM puNa pAsai apuTTha tu / gadha rasa ca phAsaM, baddhapucha viyAgare // (Ava0ni0 gA.5) artha:-zrotrendriya retInI peThe sparza karelA zabdane sAMbhaLe che. kemake bIjI IndriyonI apekSAthI tenAmAM viSayagrahaNa sAmartha vizeSa che. cakra aspaSTa-aprApta parantu gya dezamAM rahelA rUpane jue che. briANevi, rasanendriya ane sparzanendriya baddhaskRSTa-atyaMta saMbaddha thayelA potAnA viSaya gaMdha, rasa ane spazane jANe che. kemake bIjI IndriyonI apekSAe tenAmAM viSayane zIdhra jANavAnuM sAmarthya nathI ema tAnIoe kahyuM che Page #79 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 30 kamavipAka-vivecanasahita - netra ane mananu aprAptakAripaNuM-netra ane mana aprApta-pitAnAthI dUra rahelA viSayane grahaNa kare che; kemake temane viSayakRta anugraha ke upaghAta thatuM nathI, eTale caMdanAdi zItaLa padArtha ke agni vagere uSNa padArthane evAmAM athavA tenA ciMtanamAM zItatA ke dAhane anubhava thatuM nathI. netre jevA mATe viSayadeza tarapha jatAM nathI, tema prApta viSayane grahaNa karatAM nathI, paraMtu aprApta-dUra rahelA yogya dezastha viSayane pitAnI zaktithI jANe che. tema mana paNa zarIramAM rahI bAhya viSane jANe che. zarIrane cheDI viSaya deza tarapha jatuM nathI. tethI teo baMne aprApyArthagrAhI kahyAM che. ahIM pUrva pakSI zaMkA kare che ke netranAM kiraNe bahAra nIkaLI bAhya viSayane prApta thaIne tene jANe che, je vastune prApta thayA sivAya jANe te aMtare rahelI vastuone kema na jANe? siddhAMta pakSI tene uttara A pramANe Ape che - je netro vastune prApta thaIne jANe to AMkhamAM rahela aMjana vagerene kema na jANe? mATe cakSu prApta vastune grahaNa karatAM nathI. AMtare rahelI tathA atyaMta dUra rahelI vastuone nahi jANavAnuM kAraNa cakSamAM tevA prakAranI zaktine abhAva che. jema lehacuMbaka bhina dezamAM rahelA leDhAne potAnI zaktithI AkarSita kare che, tema cakSu bhinna dezamAM rahelA viSayane pitAnI zaktithI jANe che. na (arthAvagraha-IhA apAya-dhAraNuM; "avismRti, vAsanA, ane smRti' e dhAraNAnA traNa prakAra: bavAdi avagrahe, dravyAdi viSaya) Page #80 -------------------------------------------------------------------------- ________________ kavipAka-vivecanasahita 35 e rIte vyaMjanAvagrahanuM svarUpa kahyuM, have arthAvagrahanuM svarUpa varNave che. - ia aTThavIsabhea, caudasahA vIsahA va suaN!|5|| athavA -DapAra-dhAraNA jaLamAnasaiH poDhA | ityaSTAviMzatibhedaM caturdazadhA viMzatidhA vA zrutam / / arthaarthAvagraha, IhA, apAya ane dhAraNA te pratyeka pAMca Indriyo ane mana vaDe che prakAre che. e pramANe matijJAna aThayAvIza prakAranuM kahyuM che. zrutajJAnanA cauda athavA vaza bheda che. ' arthAvagraha - svarUpa, nAma, jAti, guNa, kriyA ane dravyanI kalpanAthI rahita sAmAnya arthane bodha te arthAvagraha jyAre indriya ane zabdAdi viSayone saMbaMdha thAya che, ane te saMbaMdha asaMkhya samaya paryata cAlu rahe che tyAre vyaMjanAvagraha thAya che, tyAra pachI "A kaMIka che evA prakArane nAma-jAtyAdinI kalpanAthI rahita je baMdha thAya tene arthAvagraha kahe che. jema koI sUI gayelA mA sane sAda pADI jagADe, te vakhate zabdanA pudgalene sutelA manuSyanI zrotrendriyanI sAthe saMbaMdha thAya che, te paNa te tarata jAgatuM nathI, paNa pharIthI tene jagADavA sArU sAda karavA paDe che. e rIte zrotrendriya sAthe zabdane saMbaMdha vadhatuM jAya che. chevaTe "A kaMIka che evuM avyakta jJAna thAya che, tevA sAmAnya bedhane arthAvagraha kahe che. jema ke mANasa mATInuM navuM pAtra grahaNa karI tene upara pANInuM Page #81 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 3ra kamavipAka-vivecanasahita eka TIpuM nAkhe, te tarata sukAI jAya che, vaLI punaH eka biMdu nAMkhe te paNa sukAI jAya che, jema jema uttarottara pANInAM biMduo nAMkhate jAya tema tema paNa sukAtAM jAya che, paNa chevaTe te pAtramAM jalanAM biMduo sukAyA zivAya TakI rahe che. tevI rIte indriyanI sAthe viSayanA pudgalene saMbaMdha thAya che, paraMtu tarata tenI asara thatI nathI. paNa anukrame saMbaMdha vadhatAM vadhatAM viSayanA pudgale vaDe Indriya vyApta thAya che pachIthI "A kaMIka che evuM avyaktajJAna utpanna thAya che te naiRyika arthAvagraha. tene kAla mAtra eka samayane che. te pAMca Indriya ane manavaDe thata . vAthI tenA cha prakAra thAya che. temAM vyaMjanAvagraha thayA zivAya cakSu ane manane arthAvagraha tevA prakAranA pazamathI prathama samaye thAya che, ane bAkInI indriyothI je arthAvagraha thAya che te vyaMjanAvagraha pUrvaka thAya che. - IhA - vizeSa dharmanI saMbhAvanA te IhA. avagrahavaDe sAmAnya arthane baMdha thAya che, temAM zabdAdi vizeSa dharmanI je saMbhAvanA-nizcaya tarapha DhaLate bodha tene IhA= vicAraNA kahe che. jema "A zabda ho joIe, A puruSa ho joIe ema vidyamAna dharmanA astitvanI saMbhAvanA thai zake che, tema avidyamAna dharmanA nidhanI paNa saMbhAvanA thaI zake che. jema, zabdathI bhinna rUpAdine saMbhava nathI. puruSathI anya koIno saMbhava nathI. saMzayathI Ila bhinna che, "A sthANu hoya athavA puruSa hoya evuM jJAna thazaya che. kemake IhA nizcayane sanmukha che, ane saMzayamAM baMne bAju sarakhI hoya che. Page #82 -------------------------------------------------------------------------- ________________ kamavipAka-vivecanasahi 33 apAya:- vizeSa dharmane nirNaya te apAya. je vizeSa dharmanI Ihi-saMbhAvanA karelI che tene nirNaya kare tene apAya kahe che. jemake, "A zabda che." "A puruSa che." apAya thayA pachI paNa anya anya vizeSa dharmanI jijJAsAthI IhA thAya che ane tene punaH apAya paNa thAya che, mATe pUrva-pUrvanA apAyane vyAvahArika arthAvagraha kahevAmAM Ave che. je apAyanA pachI IhA pravarte te apAyane vyAvahArika arthAvagraha kahevAmAM Ave che. naiRRyika arthAvagraha mAtra sAmAnyagrAhI che. ane vyAvahArika arthAvagraDa sAmAnya vizeSagrAhI che, jyAM sudhI anya anya vizeSa dharmane jijJAsA thAya tyAM sudhI IhA ane apAyanI dhArA cAlu rahe che. tenA paNa pUrvanI peThe pAMca Indriya ane mana vaDe che prakAra thAya che. dhAraNuM - nirNata athanuM avismRti, vAsanA ane smRtirUpa dhAraNa karavuM te dhAraNuM. tenA traNa bheda che-1. avizrutiH 2. vAsanA; ane 3. smRti. 1. avizruti - nirNata vastunuM antarmuhUrta kALa sudhI vadhAravAhI jJAna thavuM te avizruti dhAraNA. a--nahi, vismRti-nAza, upagane-buddhivyApArane nAza nahi thave te. - 2. vAsanA:- avismRti vaDe smaraNanA kAraNabhUta je daDha saMskAra thAya te vAsanA dhAraNa. 1. eka vastuviSayaka jJAnanI paramparAne dhArAvAhI jJAna kahe che. jema ghaTa ghaTa evuM jJAna thayA kare che. kama. 3 Page #83 -------------------------------------------------------------------------- ________________ kama vipAka-vivecanasihata 3. smRtiH- vAsanAnI jAgRti thavAthI jadhanyathI antamuhUta ane utkRSTathI asaMkhyAta varase je smaraNa thAya te smRti dhAraNA, jAtismaraNa paNa A dhAraNAne ja bheda che. te utkRSTathI atIta saMkhyAta bhavane jANe che. avicyuti ane smRtinA kALa antarmuhUtano che. vAsanAnA kALa sakhyAta ke asakhyAta varSanA che. sakhyAta varasanA AyuSyavALAne AzrayI saMkhyAta kALa, ane asaMkhya varasanA AyuSyavALAne AzrayI asa`khyAta kALa vAsanAne jANavA. 34 cadyapi smRtijJAnAvaraNa karmAMnA kSaye pazamarUpa vAsanA ajJAna svarUpa che, te paNa te jJAnanuM kAraNa hAvAthI tenI jJAnanA bhedamAM gaNanA karI che. e pramANe zrutanizrita matijJAnanA * aThayAvIza bheda thAya che. temAM buddhinA autpattikayAdi cAra bheda meLavatAM sAmAnya rIte matijJAnanA khatrIsa bheda thAya che. bahu, bahuvidhAdi bhedo:- A sivAya avagrahAdika matijJAnanA mahu, bahuvidha, kSi, anizrita, asa'digdha, dhruva ane tenA pratipakSI bhe gaNatAM pratyekanA mAra khAra bhedo thAya che. eTale matijJAnanA avagrAhna acAvIza bhedone khAra khAraguNA karatAM 336 bheda thAya che, ane temAM buddhinA autpattikI Adi cAra bheDhA meLavatAM matijJAnanA 340 bheda thAya che. bahuAdi bhedaeNnuM svarUpa nIce pramANe che 1. bahu-je tivizeSathI pRthak pRthak ane jANe te bahu avagraha. jema vAjiMtrane sAMbhaLanAra eka ratha Page #84 -------------------------------------------------------------------------- ________________ karmavipAka-vivecanasahita 35 rahelA manuSyamAMnA keI manuSya kSapazamanI vicitratAthI zaMkha, bherI vagere vAjiMtranA zabdane judA judA sAMbhaLe. 2. abaha-kSapazamanI maMdatAthI sAmAnya rIte jANe, paNa pRthak pRthak jAtine na jANe te abahu avagraha. jema ke mANasa "vAjiMtranA zabdo saMbhaLAya che tema sAmAnya rIte jANe. 3. bahuvidha-pRthaka pRthak jAtine paNa aneka dharmayukta jANe. jema, pratyeka zaMkha, bherInA zabdo tIvra madhyama ke manda svare vAge che te jANe. 4. abahuvidhapratyeka zakhAdinA zabdane thoDA dharma sahita jANe te abahuvidha avagraha. 5. kSipra-kSapazamanI tIvratAthI jaladIthI vastune jANe te kSipra avagraha.. 6. akSipra-kSapazamanI maMdatAthI lAMbA kALe vicArIne jANe te akSipra avagraha. 7. anizcita-cihna sivAya svarUpamAtrathI vastune jANe te anizcita avagraha. jema vijA sivAya AkAra mAtrathI devamaMdira jANe. 8. nizcita-cithI vastune jANe te nizcita avagraha. jema vajAthI devamaMdira jANe. 9 asaMdigdha-saMdeha sivAya nizcita jANe te asaMdigdha avagraha. . 10. saMdigdha-saMdeha sahita padArthane jANe te saMdigdha avagraha. Page #85 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ku vipAka-vivecanasahita 11 dhruva--je svarUpe jANyuM' teve svarUpe kAyama besa rahe te dhruva avagraha. 36 12. adhruva-je svarUpe jANyuM hoya teve svarUpe beSa kAyama na rahe, paNa temAM pheraphAra thAya te dhruva avagrahe. cadyapi bahu Adi khAra bhede amuka aMze nizcayarUpa hAvAthI matijJAnanA apAyAkrikanA hoi zake, paNa avagrahArdikanA na thaI zake; teA paNa avagrahAdikamAM aspaSTa rUpe A bhedane sA~bhava che. jo avagrahArdika kAraNamAM bahu Adi bheda na hoya teA, tenA kAya apAyAkrikamAM zI rIte hAya ? dravyAdi viSayaH- dravya, kSetra, kALa ane viSayathI matijJAna cAra prakAre che. bhAvanA 1. dravyathI- matijJAnI AdezathI (=zAstrathI) sAmAnyarUpe (dravyatva jAtinI apekSAe ) dharmAstikAyANaMda sa drabyAne jANe, ane kAMika vizeSathI paNa te drabyAne jANe. jema dharmo. stikAya leAkAkAzapramANa ane gatimAM apekSA kAraNu arUpI dravya che, tenA skandha, deza, pradeza ItyAdi bheda che-vagere, parantu dharmAstikAyAdi dravyane sAkSAt jotA nathI, temAM paNa keTalAeka ghaTAdi rUpI dravyane sAkSAt dekhe che. athavA matijJAnI sUtrAdezathI=sUtradvArA jANelA padArthone mananakALe sUtranI apekSA sivAya avagrahAdidvArA jANe che, jo tenu sUtra sApekSa manana hAya teA te zrutajJAna kahevAya. Page #86 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 37 kamavipAka-vivecanasahita 2. kSetrathI- pUrve kahyA pramANe sAmAnya rUpe leka ane aleka rUpa sarva kSetrane jANe che, paNa sAkSAt jete nathI. ahIM eTale vizeSa che ke jema dravyathI keTalAka ghaTAdi dravyane sAkSAt jANe che te kSetrane sarvathA sAkSAt jANatuM nathI. 3 kALathI- sarva atIta anAgata ane vartamAna kALane sAmAnya rUpe jANe che, paNa jatA nathI. 4 bhAvathI- sAmAnyarUpe sarvabhAvane jANe che, paNa jeta nathI. ahIM bhAva eTale dravyanA dhama ke audayikAda pAMca bhAve grahaNa karavA. [ akSaradyuta ane tenA traNa prakAra, abhilAkha bhAvothI bhinna anabhilAya bhAvanI upapatti, anakSakRta, saMzrita, saMsAnA traNa prakAra, asaMkSizruta, samyakazruta, mithyAzruta, samyagdaSTine samya zruta ane mithAdaSTine mithyAzrutanI upapatti, sAdi, saparyavasita, anAdi, aparyavasita, gamika, agamika, aMgapraviSTa, aMgabAhya. pUrvanI gAthAmAM savistara matijJAnanuM nirUpaNa karyuM, have kRtajJAnanA cauda bhede batAve che - kavaravara-sani-sanma, sArU vahu savasiya nA gamiaM aMgapaviTTha, sattavi ee sapaDivakkhA // 6 // akSara-sajJi-samyak sAdika khalu saparyavasita c| gamikamaGgapraviSTa saptApi ete sapratiprakSAH // artha -akSara, saMpatti, samyaka, sAdi, saMparyavasita (sAta), gamika, ane aMgapraviSTa kRta e sAte bhedo tenA pratipakSa bheda sahita jANavA. ari ari biyata aMgapravilApa karyuM Page #87 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 38 kamaravipAka-vivecanasAhita T vivecana - lapi zrutajJAnanA akSarakRta ane anakSaradyuta vagere be bhedamAM bIjA sarva bhedone samAveza thaI zake che, te paNa tenA sAta prakAre babbe bheda thatA hAvAthI zrutajJAnanA cauda bheda gaNavAmAM AvyA che. jema, 1 akSaradyuta. 2 anakSazruta 3 saMzizuta. 4 asaMzizuta. sabhyazruta 6 mithyAzruta. 7 sAdikRta. 8 anAdiSNuta. 9 saparyAvasita(sAta) zrata 10 aparyAvasita(anaMta zruta 11 gamikazruta 12 agamikazruta. 13 aMgapraviSTakRta 14 aMgabAhya zruta akSaradhrutaH- akSarothI abhilApya (vacana vaDe kahI zakAya evA) padArthane baMdha thAya te akSarazata. sAmAnya rIte akSaranA traNa prakAra che- saMjJAkSara, vyaMjanAkSara ane ladhyakSara. (1) saMjJAkSara eTale akSarane AkArabrAhmI vagere lipI saMjJAkSara kahevAya che. (2) vya janAra= akArathI hakAraparyata vaNene uccAra kare. (3) ladhyakSara= zabdanA zravaNadikathI arthane je bedha thAya, athavA padArthane jANavAnI je labdhizakti. ahIM labdhizabdanA upayoga (buddhivyApAra) ane zakti e banane artha jANavA. akSaranA traNa bheda paikI saMjJAkSara ane vyaMjanAkSara ajJAnAbhaka che, ane te zrutajJAnanA kAraNa hovAthI dravya kRta kahevAya che. ahIM dravyazabda kAraNa vAcaka che. ladhyakSara jJAnasvarUpa che, te mATe te bhAvakRta kahevAya che. A bhedane ja akSara zruta kahevAmAM Ave che. Page #88 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 3. kamavipAka vivecanasahita ziSya:- bhagavad ! akSarothI je anilApya bhAvane baMdha thAya te akSara zrata kahyuM te zuM abhilApya sivAya bIjA bhAve che? gu- bApu! sAMbhaLa. zAstramAM be prakAranA bhAve varNavyA che. eka zabdathI kahI zakAya evA bhAve che, tene abhilApya bhAve kahe che. bIjA vacanathI nahi kahI zakAya evA bhAve che tene anabhilAkha bhAve kahe che abhilApya bhAve anaMta che, ane tethI anantaguNa anabhilAkha bhAve che.abhilApya bhAvone anaMtame bhAga zratamAM pratipAdita thAya che, kAraNake sUtramAM pUrvadhara munie zabdanI apekSAe samAna cauda pUrvanA jANanAra kahelA che, chatAM teomAM paraspara jJAnanI ghaNI vizeSatA che.eka caudapUrvadhara muninuM jJAna bIjA muninA karatAM anantaguNa hIna hoya che ane tethI bIjA muninuM jJAna ananta guNa adhika hoya che. A rIte teonA jJAnamAM je vizeSatA rahelI che te zrutagamya abhisApya bhAvanI apekSA che, kemake pUrvamAM kahelA abhilAya bhAvane sau pUrvadhara sarakhA jANe che, paraMtu zrutagamya abhilApya vattA ochA jANe, tenI apekSAe jJAnanu vattA ochApaNuM hoya che. 2. akSarakata- chIMka, khAMsI, thuMkavuM vagere ane kSarathI-aspaSTa vanithI ke hAtha AdinI ceSTAthI sAmA manuSyanA abhiprAyane je baMdha thAya te akSarakRta, temAM chIMka, khAMsI vagere dhvanirUpa hevAthI tenuM zravaNa thAya che mATe te akSara dravya kRta che. hAtha AdinI ceSTA vagerenuM zravaNa thatuM nathI mATe te dravyazrata rUpa nathI. Page #89 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 40 kavipAka-vivecanasahita 3. saMzrita -saMjJI-manasaMjJAvALA prANIonuM je zrutajJAna te saMjJazrata. saMjJA traNa prakAranI che-dIrghakAlikI, hetuvAdopadezikI, ane daSTivAdopadezikI. (1) dIrdhakAlikIdIrghakAla-bhUta bhaviSya ane vartamAna kALa saMbadhI badha te. (2) hetuvAdopadezika-prAyaH vartamAna kALa saMbaMdhI ITa vastumAM pravRtti ane aniSTa vastuthI nivRtti karavAne bedha che. A saMjJA asaMsI jIvone heya che. (3) daSTivA'padezikI-samyagadarzana rUpa bedha te draSTivAdopadezikI saMjJA kahevAya che. paraMtu zAstramAM dIrghakAlikI saMjJAnI apekSAe saMjJI kahyA che. jema mAtra rUpavALo rUpALa gaNAtuM nathI, paNa sArA rUpavALe rUpALo gaNAya che, tema saMjJAvALe saMjJI kahevAtuM nathI, paNa prazasta saMjJAvALe saMjJI kahevAya che. hetuvAdyapadezikI saMjJAnI apekSAe dIrghakAlikI saMjJA vizeSa bedha rUpa hevAthI prazasta che. A saMjJA saghaLA manavALA prANIone hoya che. temAM paNa vadhAre prazasta uttama saMjJA te dRSTivAdopadezikI che. te apekSAe samyagadarzanI jIve ja saMsI kahI zakAya ane miyAdaSTi che asaksI gaNAya. asajJikRtaH- dIrghakAlikI saMjJA rahita mana vinAnA prANIonuM zrutajJAna te asaMjJikRta. asaMjJIne viziSTa mana hotuM nathI, paNa tene sUkSma mana mAneluM che, chatAM te manavinAnA kahevAya che, kemake tene viziSTa manano abhAva che. 1. " yathA vA'vizuddhacakSuSo mandamandaprakAze rUpopalabdhiH, evamasaMjJinaH paJcendriyasa mUrchanajasyAtyalpa-: Page #90 -------------------------------------------------------------------------- ________________ kama vipAka-vivecanasahita 41 sabhya zrutaH--vItarAga praNIta dvAdazAMgI, ke tene anusarIne racelA zAstro te samyakUzruta. A drazyazruta che. para`tu sabhyadRSTinI apekSAe vItarAgaDhazananA zAstrane ke Itara darzananA zAstranA yathArtha vaSavamedha te samyag bhAvazrata kahevAya che, kemake te samyagdaSTipraNIta ke mithyATaSTipraNIta zAstrane yathAsvarUpe jANe che, mithyAzrutaH-mithyArdaSTi praNIta zAsrA te mithyAzruta. ahI' paNa mithyA draSyazrutanuM svarUpa matAvyu che. paNa mithyASTinI apekSAe vItarAga praNIta zAstra ke dhRtara zAstrane anusAre thayelA khAdha te mithyA bhAvadyuta che, kemake mithyASTine vItarAga praNIta zAstrAne paNa yathArtha avakhAdha thate nathI.. ziSya --bhagavan ! Ape samyagdaSTine apaNIta ke itara darzananA avamedha te sabhyazruta kahyuM, ane mithyAdaSTine ahuM tU prati ke itara dananA avamedha tene mithyAzruta kahyuM; parantu jema sabhyaSTi ghaDika padAaMne jANe che, ane mA ghaTAdi che' tevA vyavahAra paNa kare che, tema mithyAdaSTi paNa ghaTAdi padArthane jANe che, ane ghaTAdarUpe vyavahAra kare che; vaLI jema mithyASTine rajjumAM manodravyagraha zakterarthopalabdhiH " ( jJa'jJina: samanaskAH 2-26 tattvArtha sUtranI TIkA. ) artha :--jema nabaLI AMkhavALA manuSyane atyaMta jhAMkhA prakAzamAM (aspaSTa) rUpa jaNAya, tema asanI paMcendriya samUSTi'mane atyaMta alpa matadravyane grahaNa karavAnI zakti hovAthI atha nu (aspaSTa)jJAna thAya che. Page #91 -------------------------------------------------------------------------- ________________ kamavipAka-vivecanasahita sApanI brAnti thAya che tema samyam daSTine paNa thAya che, te samyagRSTine sapaphazutarUpa jJAna ane mithyASTine mithyAzrutarUpa ajJAna kahevAnuM zuM kAraNa? | gusa-bhAI ! tArI zaMkA vyAjabI che. samyagadaSTine je samyaphaththata kaheluM che te jIvAdi tattvanA sabhyazraddhAnanI apekSAe samajavuM. paNa ghaTAda padArthanI apekSAe nahi. jyAre samyagRSTine jIvAdi tatvanuM samyajJAna hoya che tyAre mithyASTine tenuM viparIta zraddhAna ke azraddhAna hoya che. samyagadaSTine vyAvahArika ghaTAdi padAInA mithyAjJAnane ke jAtine saMbhava che, paNa chavAdi taviSayaka mithyAjJAnane ke bhramane saMbhava nathI, ane mithyAdaSTine jIvAditatva viSayaka ajJAna ke bhramane saMbhava che. vaLI mithyAdaSTi ghaTAdi padArthane ekAntathI sat kahe che, tene svAduvAda pUrvaka svIkAratA nathI, paNa samyagRSTi ekAntathI sat kahete nathI, syAdvAdathI sApekSa sat kahe che. mATe samyagdaSTine samyakSata jJAna ane mithyAdaSTine mithyAzretarUpa ajJAna mAnavuM ucita che. | sAdi-saparyavasita - A bane bhedone vicAra dravya, kSetra, kAla ane bhAvanI apekSAe thaI zake che. 1. dravyathI eka jIva dravyane jyAre samyagudarzana thAya che tyAre samyakRtanI Adi thAya che, mATe samyaphakRta Adi che, ane jyAre te jIva samyagudarzanathI paDI .miyAdarzanane prApta thAya che tyAre samyakazrutane aMta thAya che, mATe samyaphazruta sAMta che2. kSetrathI bharata rAvata kSetramAM zrutajJAnanI Page #92 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 43 karmavipAka-vivecanasahita Adi thAya che, ane anta paNa thAya che, mATe samyakata kSetranI apekSAe sAdi sAMta che. 3. kAlathI utsarpiNI ane avasarpiNanA amuka ArAmAM samyak zratanI Adi thAya che ane amuka ArAmAM samyaka kRtane anta thAya che, mATe kAlanI apekSAe samyaka kRta sAdi sAtta che. 4 bhAvathI jinapraNIta bhAve jyAre kahevAya che tyAre zrutapayoganI Adi ane pachI tene anta thAya che. mATe bhAvanI apekSAe zrutajJAna sAdi ane sAnta che. anAdi-aparyavasita - tevI rIte dravyAdikanI apekSAe zrutajJAna anAdi aparyAvasita-anaMta che. 1. dravyathI aneka jIvadravyanI apekSAe, 2 kSetrathI mahAvideha kSetranI apekSAe, 3. kAlathI utsapi ne avasarpiNa kAlanI apekSAe, ane 4, bhAvathI kSApazamika bhAvanI apekSAe samyaphathata jJAna anAdi aparyavasita che. (mahAvideha kSetramAM utsarpiNI avasarpiNI kAlanI maryAdA nathI.) gamika-je zAstramAM sarakhA pATha hoya te gamika zruta. temAM kAMIka vizeSatAthI punaH punaH te sUtranA uccAraNavaDe pAThanI samAnatA hoya che. te prAyaH daSTivAdamAM kahevAya che. agamika-jemAM gAthAdinI racanA hovAthI paraspara sara: pATha na hoya te agamika. te AcArAMga, sUtrakRtAMga vagere jANavA. 1. je kALamAM Ayu, zarIra, buddhi, bala vagere bhAvone uttarottara vikAsa thAya te utsarpiNI, ane uttarottara hrAsa thAya te avasarpiNI kAla jANe. Page #93 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ja kamavipAka-vivecanasahita A aMgapraviSTaH-gaNadharakRta AcArAMgAdi sUtro te aMgapraviSTa. aMgabAhya-rikRta AvazyakAdi te aMgabAhya. e rIte zrutajJAnanA cauda bhedonuM varNana karyuM. yadyapi akSaradbhuta ane akSaradbhuta, samyaphathuta ane mithyAzruta vagere babbe bhedomAM bIjA bhedone samAveza thaI zake che, te paNa bhinna bhinna daSTithI zrutajJAnanA bhedone khyAla ApavA cauda bhedanI gaNanA karI che. temAM akSaradhRta ane akSarazruta-e be bhedothI uccAra ane lIpirUpa dravyAkSarane ane labdhi ane upagarUpa bhAvAkSarane khyAla ApyuM che. saMjJizruta ane asaMjJikRta-e be bhedathI spaSTa ane aspaSTa bhAvakRta jaNAvyuM che. saMjJIne spaSTa bhAvazrata hoya che, ane asa- jJIne aspaSTa bhAvathuta hoya che. samyakazruta ane mithyAzrutae be bhedadvArA tatvadaSTithI yathArtha ane ayathArtha evA banne prakAranA bhAvakRtane khyAla Ave che. sAdi saparya. vasita ane anAdi aparyavasita-e cAra bhedanI gaNanA 1. aMgapraviSTazruta bAra aMgamAM vaheMcAyeluM che, tene dvAdazAMgI kahe che. 1. AcArAMga, 2. sUtrakRtAMga, 3. sthAnAMga, 4. samAvAyAMga, 5. bhagavatI sUtra. 6. jJAtAdharmakathA, 7 upAsakadazA, 8, aMtardazA, 9. anuttarapapAti dazA, 10 praznavyAkaraNa, 11. vipAka, 11. daSTivAda. temAM hAla agIAra aMga maLe che ane bAramuM aMga bucchinna thayuM che. 2. gaNadharanA pachI thayelA atizaya buddhimAna AcAryoe racela aMga bAhyazrata kahevAya che. te aneka prakAranuM che-Avazyaka, daDhAlika, uttarA dhyayana, dazAzruta, kalpa, vyavahAra, nizItha, RSibhASita vagere. juo tasvArtha. a. 1 ru. 2. Page #94 -------------------------------------------------------------------------- ________________ karmavipAka-vivecanasahita samyapha bhAvathutane AzrayIne karelI che. gamika ane agamikae be -bhedanI gaNanA zAstrIya dravyazrutanA samAna pATha ane asamAna pAThanI apekSAe che. aMgapraviSTa ane aMgabAhya-e be bheda zAstrIya dravyakRtanA kartAnI apekSAe che. eTale gaNadharakRta zAstrIya dravyazruta te aMgapraviSTa ane virakRta te aMgabAhya. A zrutajJAnanA cauda bhedomAM babbe bhedone paraspara saMbadha che. sAta rIte babbe bheda thatA hovAthI cauda bhedanI gaNanA karI che. [ zrutajJAnanA paryAyAdi vIza jenI gaNanA zI rIte ? tenI samaja, paryAyAdi vIza bhedanuM varNana, dravyAdi viSaya. ] have zratajJAnanA viza bheda kahe chepjjy-akkhr-py-sghaayaa paDivatti taha ya annuogo| pAhuDapAhuDa-pAhuDa-vatthu-puvvA ya sasamAsA // 7 // paryAyA-kSara-pada-saghAtAH pratipattistathA cAnuyogaH prAbhataprAbhUta-prAbhRta-vastu-pUvaoNNi sasamAsAni // atha-payArya, akSara, pada, saMghAtapratipratti, anuga, prAbhRtaprAkRta, prAbhRta, vastu, pUrva-A sarva zrutajJAnanA bheda samAsa sahita jANavA. vivecanaH-zrutajJAnanA cauda bheda kahyA, have zratajJAnanA vaza bhedanuM varNana kare che. ahIM je zrutajJAnanA viza bhede batAvyA che te sarva viziSTazrutajJAnanA che, ane te uttarottara zrutajJAnAvaraNa karmanA kSapazamanI vizeSatAthI prakaTa thAya che. vaLI te viziSTazrutanA sIdhI rIte vIza bheda thaI zakatA nathI, paNa jema jema yopazama Page #95 -------------------------------------------------------------------------- ________________ kavipAka-vivecanasahita vadhatuM jAya che tema tema anukrame uttarottara bhedane AvirbhAva thAya che. jyAre taddana maMda kSapazama hoya che tyAre paryAya ke paryAyasamAsathuta hoya che, pachI jyAre kSepa zama vadhe che tyAre akSara ke akSarasamAsa zruta pragaTa thAya che, tethI vizeSa kSaye pazama thatAM padakRtAdi bhedone AvirbhAva thAya che. jyAre uttaranA bhede pragaTa thAya che tyAre pUrvanA bhereno samAveza temAM thaI zake che. e rIte tenA vIza bheda thAya che. 1. paryAyazruta, 2. paryAyasamAsathuta. 3. akSaradbhuta, 4. akSarasamAsakRta pa. padadbhuta, . 6. padasamAsaRta. 7. saMghAtakRta, 8. saMghAtasamAsamRta. 9. pratipattizruta, 10. pratipattisamAsakruta 11. anuzruta, 12. anuyogasamAsakRta. 13. prAbhRtaprAbhRtazruta, 14. prAbhRta prAbhRta samAsamRta. 15. prAbhRtazruta, 17. prAkRtasamAsathuta. 17, vastuzruta, 18. vastumAsathuta. 19. pUrvazruta, 20. pUrvasamAsazruta paryAya, paryAyasamAsaH-zratajJAnanA sUkSma ane paryAya kahe che. tevA eka paryAyanuM jJAna koI paNa jIvane hotuM nathI. sUkSma nigadanA labdhi aparyApta jIvane bhavanA prathama samaye je svapatara zrutajJAna hoya che, te paNa aneka paryAya che. mAtra te jaghanya zrutajJAnathI te jAtanA bIjA jIvamAM eka sUkSma aMzanuM jJAna vadhAre hoya che tene paryAyazruta kahe che. Page #96 -------------------------------------------------------------------------- ________________ kamavipAka-vivecanasahita eTale eka sUkSmanigodane jIvathI bIjA jIvamAM eka paryAya adhika zrutajJAna hoI zake che. tevA aneka paryAya rUpa je kRtajJAna te paryAyasamAsa kahevAya che. A zratane bheda sAmAnyataH sarva jIvomAM saMbhave che. akSara, akSarasamAsa - akArAdi akSaromAMnA eka akSaranA saMpUrNa vAcyArthInuM jJAna te akSarazuta, ane ekathI adhika akSaranA saMpUrNa vAcArthanuM jJAna te akSarasamAsazrata. A zrutajJAnanA be bhede viziSTazrutaladhisaMpanna sAdhune saMbhave che. akAra ghaTita jeTalA zabdo hoya tene yAvat arthanuM jJAna thAya tyAre "a" nuM akSaragruta kahevAya. padakRta, padasamAsakRtaH- arthAdhikAranI samApti te pada kahevAya che, chatAM pUrva AcArAMgAdi sUtronuM mAna aDhAra hajAra vagere pada pramANa hatuM te pada ahI grahaNa karavuM. hAla te padanI maryAdAne vichera thayuM che. AcArAgAdi sUtronA tevA eka padanuM jJAna te padakRta ane aneka padonuM jJAna te padasamAsathuta. saMghAtaSNuta, saMghAtasamAsakruta - gati, jAti vagere mULa cauda mAgaNa che, ane tenA bAsaTha uttara bheda thAya che. te bAsaTha bheda paikI eka mArgaNanA bhedane viSe jIva dravya saMbadhI jJAna te saMghAtazuta, aneka bhedane viSe chavadravyanuM jJAna te saMghAtasamAsazruta. pratipattikRta, pratipattisamAsakRta-gatyAdi cauda mArgaNAmAMnI eka mArgaNAnuM saMpUrNa jJAna te pratipattikRta Page #97 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 48 kamaravipAka-vivecana sahita aneka mArgaNAnuM jJAna te pratipattisamAsazrata. A pratipattikRta hAla jIvAjIvAbhigamasUtramAM kahevAya che anuyegazruta, anugasamAsazrutasatapadAdi dvArA jIvAdi tane vicAra kare te anuga kahevAya che. anuga=vyAkhyAnane dvAra-upAya. eka anuyeganuM jJAna te anugakRta, ane ekathI adhika anuganuM jJAna te anuyogasamAsa zruta kahevAya che. prAlatamAlata, probRtaprAlatasamAsa-STivAda nAme bAramA aMgamAM prAbhRta nAme peTA adhikAra che, ane temAM prAbhUta bhrata nAmanA adhikAro che. tevA eka adhikAranuM jJAna te prAbhRtaprAbhRta zruta, ane aneka adhikAranuM jJAna te prAbhRtaprAbhRtasamAsa zruta kahevAya che.' prAlata prAtasamAsa - vastunA antarvatI adhikArane prAbhRtakRta kahe che. tevA eka adhikAranuM jJAna te prAbhRtakRta, ane aneka adhikAranuM jJAna te prAbhRtasamAsathuta. vastuzruta, vastumAsakRta-pUrvanA atargata vastu nAme adhikAra che, eka vastunuM jJAna te vastu zruta, ane aneka vastunuM jJAna te vastusamAsa zruta pUrvakRta, pUrva samAsakRta-dakiTavAdamAM parikama, sUtra, pUrvAnuga, pUrvagata ane cUlikAe pAMca adhikAra che, te paikI pUrvagata adhikAramAM cauda pUrvo hoya che, temAMnA eka pUrvanuM jJAna te pUrvakRta, ane aneka pUrvanuM jJAna te pUrvasamAsakRta. Page #98 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 40 kamavipAka-vivecanasahita dravyAdiviSaya - zrutajJAnI sarvajJakathanAnusAre sarva dravya, kSetra, kAla ane bhAvane jANe che. dravyathI dharmAstikAyAdi sarva dravyane, kSetrathI kAlekarUpa sarvakSetrane, kAlathI atItAdi sarvakAlane, ane bhAvathI AdayikAdi sarva bhAvane jANe che.' (ahIM bhAvazabdano artha audavikAdi pAMca bhAve levA, je dravyanA paryAyavAcaka bhAvazabda grahaNa karIe te te sarve bhAvane jANatA nathI.) paraMtu sAmAnyagrAhI darzanavaDe te nathI. jema mana:paryava jJAna svabhAvathI spaSTa arthane grahaNa karatuM hovAthI tene sAmAnyazAhI darzana nathI, tema zrutajJAna paNa zabdArtha paryAlacanajanya hovAthI spaSTArthagrAhI che. tethI tene darzana nathI. [avadhijJAnanA anugAmI Adi cha bhedanuM svarUpa, avadhijJAnane dravyAdi viSaya, mana:paryavajJAnanA "Rjumati ane vipulamati e be bhedanuM svarUpa, mana:paryavajJAnane dravyAdi viSaya, avadhijJAna ane mana:paryavajJAnane paraspara bheda, RjumatithI vipulamatine bheda, eka jIvane AzrayI yugaprata jJAnane sabhAva, upayoga, kevalIne AzrayI jJAne paga ane darzane pogamAM matabheda.] pakSa matijJAna ane zrutajJAnanuM svarUpa batAvyuM, have pratyakSa avadhijJAna, mana:paryavajJAna ane kevalajJAnanuM varNana kare che- 1 juo vizeSa vazyaka bhASya gA. 553 2. matizrutayonibandhaH sarva dravyedhvasarva paryAyeSu (tattvArtha * ' a. 1 27) Page #99 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 50 karmavipAka-vivecanasahita aNugAmi-vaDDhamANaya-vaDivAI-yaravihA chahA ohii| riumai-viulamaI maNanANa' kevalamigavihANa // 8 // AnugAmi-varddhamAnaka-pratipAtItaravidhAt SoDhA'vadhiH / Rjumati-vipulamatI manojJAna kevalamekavidhAnam / / atha-AnugAmI, vaddhamAna, pratipAtI, ane tenAthI Itara-ulaTA prakAranA anAnugAmI, hIyamAna, apratipAtirU5 bhedavaDe avadhijJAnanA cha prakAra che. mana:paryavajJAna bAjumati ane vipulamati-e be bhede che, ane kevalajJAna eka prakAre che. vivecana-sAmAnya rIte avadhijJAnane bhavapratyaya ane pazamapratyaya-e be bheda che. jenI utpattimAM bhava-devAdigati kAraNabhUta che te bhavapratyaya. te avadhijJAna nAraka ane devene heya che. jenI utpattimAM avadhijJAnAvaraNa karmane kSaye pazama kAraNa che te pazama pratyaya, tene "guNapratyaya" paNa kahe che, te manuSya ane tiya"ne heya che. yadyapi deva tathA nArakIne pazama sivAya avadhijJAna thatuM nathI tethI tene paNa pazamapratyaya avadhi kahevuM joIe; te paNa tenuM asAdhAraNa kAraNa bhAva hovAthI tene bhavapratyaya kahyuM che. kSapazama avadhijJAnanuM sAdhAraNa kAraNa che, kemake te banne prakAranA avadhijJAnamAM niyata che. vAstavika rIte vicAratAM deva tathA nArakane avadhijJAnanuM anantara kAraNa kSapazama che, ane bhava paraMpara kAraNa che, te paNa devAdibhavamAM tratAdi Page #100 -------------------------------------------------------------------------- ________________ karmavipAka-vivecana sahita pa1 guNa sivAya avazya kSaye pazama thAya che, mATe tene bhavapratyaya kahyuM che. ahIM kSaye pazamanimittaka ke guNapratyaya avadhijJAnanA cha prakAra batAvelA che -1. AnugAmI; 2. anAnugAmI, 3. vardhamAna, 4. hIyamAna, pa. pratipAta 6. apratipAtI. AnugAmI- je avadhijJAna locananI peThe eka ThekANethI bIje ThekANe janAra puruSanI sAthe jAya te AnugAmI. A avadhijJAna je sthaLe je AtmAmAM prakaTa thAya, ane tyAMthI jeTaluM saMkhyAta yA asaMkhyAta jana sudhI dekhe, teTalA kSetrane tyAMthI bIje ThekANe jAya te paNa te joI zake che. A avadhi jJAna keIne paryantanA AtmapradezamAM hoya che, ane keIne madhyavatI AmapradezamAM hoya che. je paryantavatI AtmapradezamAM hoya che te keIne AgaLanA bhAgamAM, keIne pRSTha bhAgamAM, ane keIne paDakhAnA bhAgamAMevI rIte aneka prakAre hoya che. anAnugAmI-sAMkaLathI bAMdhelA dIvAnI peThe je avadhi jJAna eka ThekANethI bIjA ThekANe janAra puruSanI sAthe na jAya te anAnugAmI. A avadhijJAnane kSetranimittaka upazama hevAthI te je ThekANe je AtmAmAM prakaTa thAya, ane tyAMthI jeTalA jana sudhI dekhe teTalA kSetranI bahAra jAya te te na dekhI zake. ke AtmAne keTalAeka AtmapradezamAM AnugAmI avadhijJAna ane keTalAeka AtmapradezamAM anAnugAmI 1. juo naMdIsatra. Agodaya samiti. Page #101 -------------------------------------------------------------------------- ________________ para karmavipAka-vivecanasahita avadhijJAna hoya che, tethI mizra' e avadhijJAnane trIje bheda pADela che, parantu tene A be bheTamAM samAveza karI le. yadyapi AgAmI ane anAnugAmI-e be bhedamAM vartamAna Adi sarva bhereno samAveza thato hovAthI mAtra avadhijJAnanA be bheda kahevA joIe, te paNa avadhijJAnanI vizeSatA jaNAvavA vardhamAnAdi bhere pRthapha gaNavAmAM AvyA che. temAM deva tathA nArakane mAtra AnugAmIavadhijJAna hoya che, manuSyane avadhijJAnanA sarva bhedo ane tiyacane apratipAtI sivAya bAkIne bhede hoya che. vardhamAna-uttarottara prazasta prazastatara adhyavasAyathI kramazaH vRddhi pAmatuM avadhijJAna te vaddhamAna. A avadhi jJAna viSaya prathama utpattikALe aMgulanA asaMkhyAtamA bhAga jeTaluM hoya che, ane pachIthI pratisamaya vRddhi pAmatAM, chevaTe aleka viSe lekapramANa asaMkhyAta khaMDaka jeTaluM hoya che. yadyapi avadhijJAna viSaya mAtra rUpidravya che, ane alakamAM rUpidravyane asaMbhava che, tethI te alakane viSe kaMI paNa jANI zakatuM nathI, paNa zaktinI apekSAe kathana che. je alekamAM rUpidravya heya te jANI zake teTalI tenI lApazamika zakti che, ene paramAvadhi kahe che. jyAre avadhijJAnanuM alekamAMnA viSayane jANavAnuM sAmarthya prakaTa thAya che, tyAre te lekamAM rahelA sUkrama sUkSmatara ane jANe che, tethI te zakti niSphaLa nathI. 1 juo tatvArtha bhASya. a. 1. sU0 23. 2. juo jJAnabindu. Page #102 -------------------------------------------------------------------------- ________________ kamaravipAka-vivecanasahita pa3 hIyamAna-uttarottara aprazasta pariNAmane lIdhe pUrvavasthAthI anukrame hAsa pAme te hIyamAna, "tirya asaMkhyAtadvIpa samudra sudhI, Urtha jotiSanA vimAna paryanta, adho ratnaprabhAdi pRthvI sudhI utpana thayela avadhi jJAna anukrame ghaTatAM ghaTatAM aMgulanA asaMkhyAtamA bhAga sudhI ghaTe che, pachI e sthitimAM rahe che athavA paDe che." pratipAtI -jaghanyathI aMgulane asaMkhyAtame bhAga, ane utkRSTathI samagra lekane jANa je nAza pAme te pratipAtI. hayamAna avadhi jJAna anukrame ghaTe che, ane pratipAtI ekakALe nAza pAme che, mATe te bannene bheda spaSTa che. apratipAtI - avadhijJAna saMpUrNa lekane jANa alakanA eka paNuM AkAza pradezane jANe te apratipAtI. je ke alakamAM avadhijJAnane kAMI paNa jANavAnuM nathI, te paNa ahIM tenuM sAmarthya batAvyuM che. A avadhijJAna kevalajJAnanI prApti sudhI nAza pAmatuM nathI mATe apratipAtI kahevAya che. avadhijJAnanA pratipAtI ane apratipAtI-e banne bhedanA sthAne "banavasthita ane avasthita" evA be bheda tatvArtha bhASyamAM kahelA che. "kadAcit hAni pAme ane vadhe, kadAcit vadhe ane hAsa pAme, kaI vakhata paDe ane punaH utpanna thAya te anavasthita. jeTalA kSetramAM utpanna thayuM hoya tethI paDe nahi, paNa kevalajJAnanI prApti sudhI, maraNa sudhI ke janmAktaramAM paNa rahe te avasthita." 1. juo tatvArthabhASya. a0 1 sU0 23. Page #103 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 54 kamaravipAka-vivecanasahita - avadhijJAnane dravyAdi viSaya- avadhijJAna dravya. kSetra, kAla ane bhAvanI apekSAe cAra prakAre che. dravyathI avadhijJAnI jaghanyathI ananta rUpidravyane jANe ane dekhe, eTale jJAnathI vizeSarUpe jANe, ane darzanathI sAmAnyarUpe dekhe. 'utkRSTathI sarva rUpI dravyone jANe mane dekhe. kSetranI apekSAe jaghanyathI avadhijJAnI aMgulanA asaMkhyAtamAM bhAgane jANe ane dekhe, ane utkRSTathI aleka viSe lekapramANa asaMkhyAta khaMDane jANe ane dekhe. (eTale teTalA kSetramAM rahela rUpidravyane jANe ane dekhe.) kAlathI avadhijJAnI jaghanyathI AvalikAnA asaMkhyAtamAM bhAgane, ane utkRSTathI asaMkhyAta utsarpiNI avasarpiNa atIta anAgata kAlane jANe ane dekhe. bhAvathI avadhijJAnI jaghanyathI ananta, ane utkRSTathI paNa ananta bhAvane jANe ane dekhe. kevaLa jaghanyathI utkRSTapada anantaguNa jANavuM. A ananta bhAva sarvabhAvene anantame bhAge jANavA. utkRSTathI dareka dravya dITha asaMkhyAta bhAvane jANe, paraMtu anantabhAvane na jANe. jemake dravyane jANo tenA skanya ane aNurUpa sakhyAta ke asaMkhyAta paryAyane jANe. ahIM avadhijJAnanA kALa ane kSetranI apekSAe asaMkhyAta bheda jANavA, ane dravya-paryAyanI apekSAe ananta bheda jANavA, kemake reyanA bhedathI jJAnane paNa bheda thAya che. e pramANe avadhijJAnanuM nirUpaNa karyuM. - mana:paryavajJAnanA jumati ane ane vipulamati-e be bheda che. Page #104 -------------------------------------------------------------------------- ________________ kavipAka-vavecanasahata RjumatiH-mAtra mane gata bhAvane RjI-sAmAnyathI grahaNa karanAra. mati-jJAna te Rnnumati. ahIM sAmAnyazabda vizeSanA medhaka che. eTale vipulamatinI apekSAe svalpa vizeSane jANanAra Rnnumati kahevAya che. jema, 'eNe ghaTa ciMtavyo.' ahIM RnnumaMta mAtra ghavizeSane jANe che, paNa dravya, kSetra, kAla, bhAva ityAdi aneka vizeSayukta ghaTane jANatA nathI. jo 'sAmAnyamAtragrAhI te Rnumati' evA arthanA svIkAra karIe te tene mana:paryava jJAnanu darzana mAnavu' joie, paNa te jJAnanu darzIna nathI, kemake te tevA prakAranA svabhAvathI mananA paryAyane-maneAgata bhAvane prathamathI vizeSarUpe ja jANe che. mAtra sUtramAM acakSudananI apekSAe "mana:paryAvajJAnI jANe che ane dveSe che" ema kaheluM che, eTale te mana:pava jJAnathI jANe che, ane acakSu dananI apekSAe dekhe che ema samajavuM, je mana:paryAM. vajJAnI avadhijJAnayukta hoya tene aSidarzana jAvuM. vipulamatiH-aneka vizeSa yukta mAtra mane gata bhAvane brahmaNa karanAra te vipulamati manaH pava jJAna, jema, "eNe dravyathI mATIne, kSetrathI pATalIputrane!, kALathI vasantaRtumAM anele, ane bhAvathI rakta varNane ghaTa citaye.' A rIte te aneka vizeSa yukta ghaTane jANe che. 55 manaH pavajJAnanA dravyAdi viSaya :-RjImati dravyathI maneAdravyanA anantAnantapradezika skandhane jANe ane OMkhe. vipulamati te ja skandhAne atyaMta spaSTa jANe ane dekhe. kSetrathI Rnnumati adhelekamAM adhogrAma sudhI, Page #105 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pa6 karmavipAka-vivecanasahita Urva tika paryA, tiryam lekamAM aDhI dvIpamAM rahelA saMjJipaMce driyanA mane gata bhAvane jANe ane re; ane vipulamati aDhI AMgaLa adhika teTalA ja kSetramAM rahela saMpiMcendriyanA mane gata bhAvane jANe ane dekhe. kAlathI trAjumati pAmane asa khAtame bhAga atIta anAgata kALanA mane dravyane jANe ane dekhe vipulamati tene vadhAre vizuddha jANe. bhAvathI Rjumati mananA ananta paryAyane jANe ane dekhe. vipulamati tene ja ativizuddha jANe dekhe. ahIM mana:paryavajJAnI saMkSipaMcendriya jIve grahaNa karIne manarUpe pariNAvelA mane dravyane sAkSAt jANe, parantu cinanIya mUrta ke amUrta padArthane anumAnathI jANe. jema lIpi jevAthI temAM kahela arthanuM jJAna thAya che, tema mananA paryAyanA sAkSAtkArathI ciMtanIya arthanuM anumAnathI jJAna thAya che. avadhi ane mana paryavane paraspara bheda-vizuddhi, kSetra, svAmI, ane viSayathI avadhijJAnathI mana:paryavajJAna bhinna che. avadhijJAnI je rUpi dravyane jANe che, tethI manaHparyAvajJAnI mAtra mane dravyane vizuddhatara jANe che. kSetrathI avadhijJAnane utkRSTa viSaya saMpUrNa leka, ane mana:paryavane viSaya ahI dvIpa. avadhijJAnanA svAmI cAre gatinA che, ane mana:paryavajJAnanA svAmI saMyamI. avadhijJAnane viSaya sarvarUpI dravya, ane mana:paryavajJAnane viSaya mAtra mananA paryAya. 1. vizuddhi-kSetra-svAmi-viSacvadhi-mAyathoH | (tasvArtha-a0 1 sU 26 * * * Page #106 -------------------------------------------------------------------------- ________________ kavipAka-vivecana sahita 17 ajumatithI vipula mitine bheda-vizuddhi ane apra. tipAta-paDavAnA abhAvathI jumatithI vipulamatine bheda che. jhajumatithI vipulamati vizuddha che. jumati AvIne punaH jAya che, ane vipulamati kevalajJAna thatAM sudhI jatuM nathI. kevalajJAna eka prakAranuM che. tene viya sarva dravya ane sava paryAye hovAthI te paripUrNa che. bIjA koI paNa jJAna tenA tulya nahi hovAthI te asAdhAraNa che. sarva jJAnAvaraNa karmamalanA kSaya thavAthI utpanna thatuM hovAthI vizuddha che. eka jIvane viSe jJAnene sahabhAvA- eka jIvane viSe eka kAle prathama matijJAnathI AraMbhI cAra jJAna sudhI hoya che. koI jIvane eka samaye eka matijJAna hoya che, kemake tene AcArAMgAdi zratagrasthAnusArI viziSTazrutajJAna na hoya, te apekSAe eka matijJAna kahyuM che. paraMtu sAmAnya zrutajJAna to sarva jIvane hoya che, te apekSAe te matijJAna jene hoya tene avazya zrutajJAna hoya che, te rIte ekalA matijJAnane saMbhava nathI, tema ekalA zrutajJAnane paNa saMbhava nathI, kemake zrutajJAna matipUrvaka ja hoya che. mAtra pAMca jJAnamAM ekAkI kevalajJAnane ja saMbhava che. koI jIvane ekakAle matijJAna ane zrutajJAna e be jJAna hoya che. koI jIvane matijJAna, zrutajJAna ane avadhi jJAna ke matijJAna, zrutajJAna ane mana paryAvajJAna e traNa jJAna sAthe saMbhave che. keI jIvane matijJAna, ja vizuddhati rAkhyAM roSa (tattarArtha0 a 1. mU. 28.) Page #107 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 58 karma vipAka-vivecanasahita zrutajJAna, avadhijJAna ane mana:paryavajJAna e cAra jJAna sAthe hoya che. pAMca jJAnane eka sAthe saMbhava nathI, kemake AdinA cAra jJAna lApasamajanya hovAthI kevalIne hetA nathI, mAtra tene kevalajJAnAvaraNanA kSayathI pragaTa thayela kSAyika kevalajJAna hoya che. kSApazAmakajJAnane AvaraNane saMbhava che, kevalajJAna te nirAvaraNa che, mATe kevalIne pUrvanA cAra jJAne hotA nathI. upaga - eka jIvamAM matyAdi cAra jJAna sAthe hoya che, paNa tene upaga sAthe hetuM nathI. keI kALe matijJAna ane keI kALe zrutajJAnane upaga hoya che. temAM paNa chadmasthane prathama dazane paga, ane pachI jJAne paga heya che. kevalIne svabhAvathIja samayAntarita jJAna ane darzanane upaga hoya che eTale prathama samaye jJAnepaga, ane bIje samaye darzane paga hoya che; A pramANe niraMtara upayoga pravarte che. chavAsthane upaga antarmuhUrtane che, eTale kaI paNa vastu jANatAM chatrasthane aMtarmuhUrta lAge che, ane kevalIne eka samayane upaga heya che. ahIM kevalIne jJAne paga ane darzane paganA saMbandhamAM matabheda che. saiddhAMtika pUjya zrIjinabhadragaNi kSamAmamaNa kahe che ke "gva to naci vavazo"--kevalIne eka samaye be upaga nathI, kemake svabhAvathIja vizeSagrAhaka jJAne paga ane sAmAnya grAhaka darzane paga eka kALe hotA nathI, paNa prathama samaye jJAneM paga ane pachI darzane payoga ema samayAntarita pravarte che." tArkika Page #108 -------------------------------------------------------------------------- ________________ kamavipAka-vivecanasahita AcArya zrI siddhasena divAkara kahe che ke "mana:paryava jJAna sudhI jJAna ane dazanane bheda che. kevaLajJAnamAM jJAnadarzanano bheda nathI, mATe kevalIne mAtra kevalajJAne paga che, paNa darzane paga nathI, kemake avyakta jJAnane darzana kahe che, ane kevalIne kAMI paNa jJAnAvaraNa nahi hovAthI azvata jJAna nathI." takika malavAdi sUri kahe che ke kevalIne kevalajJAna ane kevaladarzana e banne upayoga eka samaye hoya che, kAraNa ke kevalajJAnAvaraNa ane kevaladazanAvaraNane eka sAthe kSaya thayela hovAthI ane anya prati baka nahi hovAthI ane upayoga sAthe pravarte che." nyAyAcArya zrIyazevi upAdhyAya paraspara bhinna jaNAtA A raNa mAnuM nayanA abhiprAyathI samAdhAna kare che - je jinabhadragaNi kSamAzramaNa zuddha jusUtranayane AzrayI samayAntarita upaganuM samarthana kare che. tArkika siddhasenadivAkara abhedagrAhI saMgrahanayane AzrayI kevalajJAna ane darzanane abheda svIkAre che. madvavAdisUri bhedagrAhI vyavahAra nayane Azraya karI eka samaye jJAnapaga ane darzane paNa mAne che. mATe upara kahelA AcAryonA A traNa pakSe vastutaH paraspara viruddha nathI." A saMbadhI vizeSa hakIkata jijJAsue zAstrAntarathI jANI levI. ahIM saMkSepamAM dizAmAtra batAvI che. jJAnAvaraNa karmanuM AMkhanA pATAnI sAthe, ane dazanAvaraNa kamanuM pratIhArInI sAthe sarakhApaNuM. ]1 juo nAnabiMdu (yazavijaya graMthamAlA. pR. 163) Page #109 -------------------------------------------------------------------------- ________________ kapAka-vivecana sahita esiM AvaraNaM, paDuvva cakkhussa ta tayAvaraNaM / dasaNacaU paNa nidA, vittisamadasaNAvaraNa // 9 // eSAM yadAvaraNa paTa iva cakSuSastattadAvaraNam / darzanacatuSka paJca nidrA vetrisamadarzanAvaraNa // ... ' artha-cakSune pATAnI jema A pAMca jJAnene AvanAra je karma te jJAnAvaraNakarma jANavuM. darzanAvaraNacatuSka ane pAMca nidrAe nava prakAre darzanAvaraNa karma pratIhArI sarakhuM jANavuM. vivecana-jema ghana ghanatara ghanatama paTathI DhaMkAyela nirmala cakSu manda mandatara matama joI zake che, tema ghana ghanatara ane ghanatama jJAnAvaraNa karmanA AvaraNathI AvRta thayela jIva svalpa, sva5tara ane svalpatama jANI zake che. mATe jJAnAvaraNa karma pATAsamAna che. tenA pAMca prakAra che - 1, matijJAnAvaraNa, 2. zrutajJAnAvaraNa, 3. avadhijJAnAvaraNa 4. mana:paryavajJAnAvaraNa, 5. kevalajJAnAvaraNa. e rIte jJAnAvaraNa kamanI mULa prakRti ane uttara pravRtionuM savistara varNana karyuM. have nava prakAre darzanAvaraNa karma varNave che-"" e padathI darzanAvaraNacatuSka grahaNa karavuM, kemake "padane eka deza kahyo hoya te AkhA padanuM grahaNa karavuM'' e nyAya che. jema, bhIma kahevAthI bhImasena samajAya che. jenAthI sAmAnya arthane avadha thAya te darzana, tenuM AvaraNa cAra prakAre che. kriAti gullitavaM jachati vaitavaM pAmu tA nirAH | je avasthAmAM caitanya kutsitapaNane-aspaSTapaNAne pAme te nidrA. tenA pAMca bheda che - Page #110 -------------------------------------------------------------------------- ________________ kamavipAka-vivecanasahita 1. nidrA, 2 nidrAnidrA, 3 pracalA, 4 pracalapracalA ane 5 tyAnaMddhi. | darzanAvaraNacatuSka ane pAMca nidrA maLI nava prakAranuM darzanAvaraNa karma che, te pratihArI samAna jANavuM. jema pratihArI-dvArapALa rAjAne lekanuM darzana thavA detA nathI, tema darzanAvaraNa karma jIvane ghaTAdi padArthanuM darzana= sAmAnya avabodha thavA detuM nathI. ahIM jIva te rAjA jANo. pratIhArImAna pratibandhaka darzanAvaraNa karma jANavuM. lekasamAna ghaTAdipadArtho jANavA have darzanAvaraNacatukanuM varNana kare che- -zivapu-siMtika-hi-vatriA dasaNamiha sAmanna tassAvaraNa tayaM cauhA // 10 // rakSara-va-jUira-adhavaca darza namiha sAmAnya tasyAvaraNa taccaturdhA / artha :-cakSu eTale daSTi-nayana, acakuM eTale bAkInI indriyo ane mana, avadhi eTale rUpidravya viSayaka sAkSAta badhazakti, kevala eTale sarva vastugrAhaka bodhazakti, teo vaDe (prathama) thatuM darzana eTale sAmAnyAvabaMdha, tenuM AvaraNa cAra prakAre che. vivecana - cakSuzabda daSTi-nayanendriyane vAcaka che, te vaDe thate sAmAnya avadha te cakSudarzana, tenuM AvaraNa te cakSudarzanAvaraNa acakSu eTale cakSu sivAyanI bAkInI indri ane mana, te vaDe thate sAmAnya avaya te Page #111 -------------------------------------------------------------------------- ________________ kara kama vipAka-vivecanasahita sAmAnya acakSudana, tenuM AvaraNa te acakSudAnAvaraNu. avadhi:indriyanirapekSa rUpidravyaviSayaka maryAdAthI thatA avamedha te avadhidarzana, tenuM AvaraNu te avadhidazanAvaraNa. kevalaH- savastutattvagrAhaka sAmAnya avamedha te valadana, tenuM AvaraNa te kevaladazanAvaraNa. ahIM darzana zabda sAmAnya avamedhanA vAcaka che. matijJAna ane zrutajJAnanu` cakSu ke acakSudaCna, avadhijJAnanuM adhikrana ane kevalajJAnanu` kevalada na jANavu. mAtra manaH pavajJAnanuM dRna kahyuM nathI, kAraNa ke te jJAna tathAvidhakSa-- pazamathI prathamathI ja vizeSane ja grahaNa kare che. yaghapi sutramAM mana:parya vajJAnI jANe che ane dekhe che'-ema kahela che, parantu dekhavuM te mAnasa acakSudananI apekSAe jANavu ahIM cakSudanAvaraNunA udayathI ekendriya, meindriya, trIndriyane mULathI cakSu hetA nathI, ane caurindriya ane paMcendriyane cakSu hoya te paNa nAza pAme che, athavA timirAdi rAgavaDe aspaSTa thAya che. acakSudanAvaraNuno udayathI bAkInI indriyA ane mana yathAyogya hAtA nathai, athavA aspaSTa hAya che. have nidrAnA pAMca bheda kahe che. suhapaDibohA niddA nidAniddA ya dukkhapaDibohA | payalA Thio viTThassa payalapayalA u cakamao // 11 // sukhapratibodhA nidrA nidrAnidrA ca duHkhapratibodhA / pracalA sthitopaviSTasya pracalApracalA tu cakramataH // Page #112 -------------------------------------------------------------------------- ________________ kamavipAka-vivecanasahita artha-je nidrAnI avasthAmAM prANI sukhathI jAgRta thAya te nidrA. je avasthAmAM duHkhapUrvaka jAgRta thAya te nidrAnikA. ubhA rahela ane beThelAne nidrA Ave te pracalA. cAla je nidrA Ave te pracalA pracalA. vivecana-darzanAvaraNa karmanI cAra prakRtinuM varNana karyuM. have bAkInI nidrAdi darzanAvaraNanI pAMca prakRtienuM varNana kare che- nidrA sAmAnya avadhane Avare che mATe te dazanAvaraNanI prakRti che, tenA pAMca bheda che, ane te tIvra tIvratara darzanAvaraNanA udayathI thAya che. nidrA-je nidrAnI avasthAmAM prANa sahelAIthI jAgRta thAya. bolAvavAthI tarata uttara Ape te nidrA. tenA vipAka vaDe davA lAyaka kamaprakRti paNa kAraNa viSe kAryano upacAra karI nidrA kahevAya che. nidrAnidrA-pUrvokta nidrAthI adhika vipAka ApanAra te nidrAnidrA. je nidrAnI avasthAmAM sutela prANa duHkhathI jAgRta thAya che, kemake temAM tIvra AvaraNanA udayathI caitanya ati aspaSTa thAya che, tenA kAraNabhUta karmaprakRti te nidrAnidrA. pracalA ubhA rahelAne ke beThelAne je nidrA prApta thAya che te pracalA, tenA kAraNabhUta karma prakRti paNa pracalA kahevAya che. pracalA pracalA-cAlatAM uMgha Ave te pracalA pracalA. jethI gheDA, baLada pramukha prANuMo cAlatAM ughe che, tenA kAraNabhUta karmaprakRtine pracalApracalA kahevAya che. have zizuddhi nidrA tathA vedanIya karmanuM varNana kare che - Page #113 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 64 krama vipAka-vivecanasahita diNaci' tiatthakaraNI thINaddhI addhacakki adbhavalA / - mahulittakhaggadhArAlihaNaM ca duhA u veyaNIa // 12 // dinacintitArtha karaNI styAnadviraddha cakracarddha balA / madhuliptakhaDgadhArA lenamiva dvidhA tu vedanIyam // a:-divase ciMtavela kArya ne je nidrAvasthAmAM kare te thINuddhi, te nidrAmAM manuSyane adha cakravarti nuM (vAsudevanu) addha khala hoya che. madhathI kharaDAyelI khaDraganI dhArAne cATavA sarakhu be prakAre vedanIya ka jANavuM. vivecana-divase ke upalakSaNathI rAtre ciMtavelA kArya ne je nidrAvasthAmAM manuSya kare te sthAnaddhi nidrA kahevAya che. sthAna-pi'DIbhUta thayela che Rddhi-zakti je avasthAmAM, athavA pi'DarUpa thayela che gRddhi-lelupatA jemAM, te sthAnaddhi ke styAnagRddhi evA tenA zabdAtha' che, kAraNa ke te nidrAnI sAthe tIvra mAha ane utkaTa zarIrabalane sa'bandha che. tyAdri nidrAnA udaye vatatA jIva je citita kAryo kare che tene svapna tulya mAne che. tenuM udAharaNa nIce pramANe--kaI eka sAdhue bhikSAe jatAM koi gRhasthane ghera suMdara mAdaka joyA; ane tene khAvAnI tIvra lAlasAicchA thaI.ghaNIvAra sudhI tene tAkI tAkIne te joi rahyo, paNa temAMthI eka paNa meAdaka tene maLye nahi. sAdhu te ja IcchAe rAtre sutA. tyAnaddhi nidrAnA udaya thayeA. rAtre te gRhasthane ghera ja bAraNA tADI mAdake svecchAe khAdhA, ane keTalAeka pAtramAM bharI sAthe lIdhA, pachI upAzraye AvI pAtra peAtAne ja / Page #114 -------------------------------------------------------------------------- ________________ kamavipAka-vivecanasahita sthAne mukIne suI gayo. prAta:kAle uThI tene svama mAnatA teNe gurunI pAse AlecanA lIdhI. paDilehaNa samaye anya sAdhue pAtramAM modaka joyA. gurue sthAnaddhi nidrAne udaya jANyA ane veSa grahaNa karI tene rajA ApI. kaI eka sAdhune divase eka hAthIe bahu herAna karyo. te sAdhu nAsIne upAzrayamAM pesI gaye, hastInA tarapha tene ghaNe ja gusse thaye, te gussAnA AvezamAM rAtre sute, tene thayuddhi nidrAne udaya thayuM. tyAMthI uThI te bahAra nIkaLe, nagaranA daravAjA teDI nAMkhyA, ane bahAra jaI pelA hastIne mArI tenA daMtazULa ukheDI upAzrayanA bAraNA pAse mUkyA. prAta:kAle jAgRta thayelA teNe "A svama che ema dhArI guru pAse AlecanA lIdhI. gue hAthInA dAMta jevAthI thINaddhi nidrAne udaya jANe, ane tene veza laI visarjana karyo." satyAnaddhi nidrAnA udaya samaye vajasSabhanArAcasaMhanavALAne vAsudevanuM addha bela prApta thAya che. te sivAya ane vartamAna kALanA yuvAna puruSathI ATha gaNuM bala hoya che. anyatra ema paNa kahyuM che ke-thINuddhi nidrAnA udayamAM atisaMkilaSTa pariNAmathI divase dekheluM kArya rAtre uThIne kare. tene vAsudevanuM adha bala hoya. jyAre te nidrAno udaya na hoya tyAre paNa bIjA puruSothI traNa cAra gaNuM baLa heya che. A nidrA prathama saMghayaNavALAne hoya che" 1. juo leka prakAza mudrita. pR. 585. kama'. . Page #115 -------------------------------------------------------------------------- ________________ karmavipAka-vivecana sahita ahIM darzanAvaraNacatuSka mUlathI darzanalabdhine ghAta kare che, ane nidrApaMcaka te darzanAvaraNacatuSTayanA kSapazamathI prApta darzanalabidhane ghAta kare che. e rIte nava prakAranuM darzanAvaraNa kahyuM. - have be prakAre vedanIya karma kahe che- madhathI kharaDAcela talavAranI dhArane cATavA sarakho vedanIya kamane vipAka che. jema madhulipta talavAranI dhAra cATatAM prathama madhane miSTa svAda lAge ane pachI talavAranI dhArathI jIbha cherAya, tema viSapabhega kAle jIva sukhane anubhava kare, ane pachI te viSayanA abhAvathI ke viyega AdithI duHkhane anubhave. e rIte banne prakAre vedanIya karma jANavuM. [ gatine AzrayI sAtA ane asAtA vedanIyane vipAka mehanIya karmanA be bheda.] osanna suramaNue, sAyamasAyaM tu tiriyanaraesu / majjava mohaNIyaM, duvihaM dasaNacaraNamohA // 13 // osannaM suramanuje sAtamasAtaM tu tiryaGnarakeSu / madyamiva mohanIyaM dvividhaM darzanacaraNamohAt / / artha - prAyaH deva ane manuSyane viSe sAtAvedanIyane udaya hoya che. tiryaMca ane narakane viSe vizeSataH asAtavedanIyane udaya hoya che. madirAnA sarakhuM mahanIya karma che. tenA darzana mehanIya ane cAritramohanIyae be bhede che. vivecana - ahIM "sona' zabda bAhulya arthane vAcaka che. de tathA manuSyone ghaNuM karIne sAtA vedanI. Page #116 -------------------------------------------------------------------------- ________________ kama vipAka-vivecanasaMhata 67 yanA udaya hAya che. paraMtu devAne cyavana kAle ke srIviyAgAdi kALe asAtAvedanIyanA udaya hAya che; ane manuSyane vadha, bandhana, zAka, rAgAdi kaSTa vaDe asAta vedanIyane udaya hAya che. nAraka ane tiya iMcane prAyaH asAtAvedanIyanA udaya hoya che. paNa nArakIne kvicat tIrthaMkaranA janmakalyANakAdikALe sAtA vedanIyanA udaya DAya che, ane tiya 'camAM cakravartI AdinA paTTahastipramukhane sAtAvedanIyanA hRdaya hAya che. temAM paNa devAne adhika sAtAvedanIyanA utkraya haiAya che. tenAthI manuSyane e sAtAnA udaya hAya che. nArakIne tIvra asAtAnA uya che, ane tenAthI tiya cAne e asAtAnA udaya hAya che. have mehanIyakamanuM vaNa na kare che- jema madirApAnathI unmatta thayela prANI sArAsAranA vivekathI bhraSTa thAya che; tema mehanIya karmAMthI mUDha thayela prANI pAramArthika hitAhitanA vivekathI rahita thAya che; mATe mAhanIya ka kri rA sarakhuM kahyuM che. tenA be bheda che- dazanamAhanIya ane cAritra mohanIya, dana-jIvAdi satyatattvanuM zraddhAna karavu te samyagdarzana, tene Avare te daInameAhanIya, hiMsAdi sAvadya vyApAranA sava thA tyAga karavA, ane ahi'sAdi tratAnuM AcaraNa karavu te cAritra, tene Avare te cAritramehanIya, darzanameAhanIya kama samyagdarzananu pratibandhaka che, ane cAritramAhanIya cAritranu pratibandhaka che. [ yathApravRttakaraNa, apUrva raNa, anivRttikaraNa, aMtarakaraNu, zuddhapu ja, adha vizuddhapuMja, azuddhapu ja. ] Page #117 -------------------------------------------------------------------------- ________________ kama vipAka-vivecanasahita have dazanamADunIyanA traNa bhedya kahe che-- rasaLamokSa' ttivijJa, samma mIta taheva micchanta' | muddha' baddhavimuddha, gaviyuddha to rUmano // 4 // darzanamoha trividhaM samyag mizra tathaiva mithyAtvam / zuddhamaddha vizuddhamavizuddha tad bhavati kramazaH / / atha --danamAhanIya kama traNa prakAre che. samyaktya mahanIya, mizrameAhanIya ane mithyAtvamahanIya, te anukrame mithyAtvamohanIyanA zuddha, azuiddha ane avizuddha liMkarUpa che. 68 - vivecana--samyagdarzana rUpa vizuddhinA khalathI mithyAmAhanIya kanA traNa puja thAya che, temAMnA zuddha dalika te samyaktvamohanIya. te pudgalA zuddha thayela hovAthI mithyAtvarUpa vikAra utpanna karatAM nathI. avizuddha pudgalA te mizramehanIya; te kharAkhara zuddha nahi hovAthI kAMika mithyAtvarUpa vikAra utpanna kare che, sathA azuddha puja te mithyAtvamohanIya; kemake tenAmAM mithyAtvarUpa vikAra karavAnuM sapUrNa sAmarthya che. ahI' danamohanIyaka nI traNa prakRtienuM svarUpa kharAkhara samajAvavA prasaMgAnusAra samyaktvanuM svarUpa pradarzita karIe chIe.-- anAdimithyAdaSTi sa'jJi Mcendriya paryApta jIva samyaktvanI prApti mATe prathama traNa karaNa kare che. karaNa eTale AtmAne piraNAmavizeSa. tenA traNa prakAra che. 1. yathApravRttakaraNa, 2. apUrvakaraNa, 3. anivRttikaraNa, Page #118 -------------------------------------------------------------------------- ________________ kamavipAka-vivecanasahita yathApravRttakaraNa -je vizuddha pariNAmathI Ayu sivAya sAta karmanI sthiti pAmanA asaMkhyAtame bhAge jUnA eka keDAcheDI sAgaropama sattAmAM bAkI rahe te yathApravRttakaraNa. tene kALa attamuhUrta pramANa che. abhavya jIva paNa A karaNa karI zake che, ane bAkInA kAraNe mAtra bhavya jIva kare che. apUrva karaNa-anAdi mithyASTine apUrva (pUrve nahi prApta thayela) evA sthitighAta, rasaghAta, guNazreNuM ane sthitibaMdhanuM karavuM te apUrvakaraNa. yathApravRttakaraNa karyA pachI samyakatva pAmavAne gya jIva A karaNamAM praveza kare che. tene kAla antarmuhUrtane che. (1) sthitighAta -sattAmAM rahela sthitinA agra bhAgathI jaghanya palyopamana asaMkhyAtamo bhAga ane utkRSTa seMkaDo sAgaropama pramANa sthitine ghAta kare te sthitivAta. tene kAla antarmuhUtane che. apUrvakaraNamAM AvA hajAro sthitighAta thAya che. (ra) rasaghotaH-je sthitighAta thAya che tevA sattAmAM rahelA azubhaprakRtinA rasane ananta bhAga bAkI rAkhI bAkIne rasone pratyeka atamuhUte ghAta kare te rasaghAta. (3) guNazreNaH--jene sthitighAta thAya che te sthitikhaMDamAMthI karma dalikane grahaNa karI udayasamayathI AraMbhI antarmuhUrta kALamAM asaMkhya asaMkhya guNa prakSepa kare te guNazreNI. * 1 abhavyamukti gamanane ayogya jIva. 2. bhavya mukti gamanane yogya jIva. Page #119 -------------------------------------------------------------------------- ________________ es : kamavipAka-vivecana sahita (4) apUrva sthitibaMdha-pUrva pUrvanA sthitibaMdhathI palyopamanA saMkhyAtame bhAge hIna hIna sthitino baMdha kare te apUrva sthitibaMdha. - A sthitighAtadi apUrvakaraNanA prathama samayathI pravarte che. samaye samaye anaMtaguNa vizuddhi vadhatI jAya che. A karaNamAM eka sAthe praveza karanAra jIvonA adhyavasAyamAM ghaNe bheda hoya che. eka manda vizuddhivALe hAya che, tyAre eka utkRSTa vizuddhimAM vatate hoya che. A karaNamAM vate jIva potAnA apUrva pariNAmanI vizuddhithI mithyAtva ane prabala rAgadveSamaya granthIne bheda kare che. - anivattikaraNa- A karaNamAM eka samaye sAthe praveza karanArajInA adhyavasAyamAM paraspara bheda hote nathI. ahIM sthitivAtAdi apUrva karaNanI peThe ja pravarte che, mAtra bheda eTale ja ke apUrvakaraNamAM eka sAthe praveza karanAra chanA adhyavasAyamAM bheda hoya che, anivRttikaraNamAM bheda hote nathI. tene kAla antarmuhUrta pramANa che. have anivRttikaraNane saMkhyAta bhAga bAkI rahe che tyAre mithyAtvanI sthitinA aMtarakaraNane prAraMbha thAya che. aMtarakaraNa-mithyAtvanA udayanuM aMtara ( AMtaru ke vyavadhAna) karavuM, udayanA samayathI mAMDI atamuhUrta pramANa sthiti bAkI rAkhI pachInA antarmuhUrta mAM vedavA lAyaka - mithyAtva dalikanA abhAvarUpa aMtara karavuM te aMtarakaraNa. tene kALa antarmuhUrta che. A karaNa anivRtti karaNanA Page #120 -------------------------------------------------------------------------- ________________ kamaravipAka-vivecanasahita kALamAM thatuM hovAthI tenAthI lina gaNavAmAM AvatuM nathI. A aMtarakaraNanI utpattine kALa che. jema paTanI utpattikALe paTane vyavahAra thAya che, tema aMtarakaraNanI utpattikALe paNa aMtarakaraNane vyavahAra thAya che. vaLI paTa utpanna thayA pachI amuka kALa sudhI rahe che tyAre paNa paTano vyavahAra thAya che, tevI rIte aMtarakaraNa utpana thayA pachI antarmuhUrta sudhI rahe che tyAre paNa aMtarakaraNa kahevAya che. ahIM spaSTatA khAtara tene kriyamANa aMtarakaraNa ane kRta aMtarakaraNa-evA be bheda pADIzuM. udayanA samayathI AraMbhI mithyAtvanI antamuhartanI sthiti te prathama sthiti; pachInI antarmuhartAnI sthiti te kiyamANa aMtarakaraNanI sthiti te pachI je bRhattara sthiti te dvitIyasthiti. have A karaNamAM praveza karanAra kiyamANa aMtarakaraNanI sthitimAMthI mithyAtvamehanIyanA pudgale grahaNa karI pratisamaya mithyAtvanI prathamasthitimAM ane dvitIya sthitimAM nAMkhe, tevI rIte pratisamaya nAMkhatAM nAMkhatAM sarva dalika khAlI thAya tyAre mithyAtvanI prathama sthiti udayamAM aneka AvalikA jeTalI bAkI rahe che. jyAre aneka AvalikA sthiti jogavAI jAya che tyAre antakaraNa pUruM thAya che. have ahIM udayamAM mithyAtvanuM dila nahi hovAthI tenA udaya baMdha paDe che, tethI tene kRta aMtarakaraNa kahevAya che. tenA prathama samaye jIva upazama samyakatva prApta kare che. anivRttikaraNane chelle samaya bAkI hoya che tyArathI dvitIya sthitimAM rahela mithyAtvamehano-- yanA traNa puMja thAya che. 1 zuddha puMja 2 ardhavizuddha puMja, ane 3 azuddhapuMja. Page #121 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 72 kamaravipAka-vivecanasahita zuddha pujaH-mithyAtvamehanIyanA rasane ghaTADI tenA ekasthAnaka ane mada kristhAnaka rasavALA je pudgale thAya che te zuddhapuMja. tene samyakRtvamehanIya kahe che. tene udayathI satya tatvanI rucine nAza thatuM nathI. ardhavizuddha puMja -mithyAtvamohanIyanA madhyama be sthAnakarasavALA pudgale te ardhavizuddha puMja, tene mizra mohanIya kahe che. tenA udayathI jIvane mizra ruci eTale satya tatva tarapha ekAnta ruci ke ekAMta aruci hotI nathI. azuddha puMja - nahi zodhelA evA mithyAtvamohanIyanA pudgale te azuddha puMja. tene mithyAtvamohanIya kahe che. tene rasa tIvra be ThANIe traNa ThANuo ke cAra ThANIe heya che. tenA udayathI satya tatva upara ruci thatI nathI. simyagdarzananuM sAmAnya svarUpa chavAdinavatattvanuM svarUpa, aupathamika, kSAyopathamika ane kSAyika samyagdarzananuM svarUpa. ] have samyagdarzananuM svarUpa batAve chevijha-ni-puuT-5vA-sava-vara-vadhapurava-nittara jeNa sadahai taya', samma khaigAibahubhe // 15 // jIvAjIvapuNyapApAsravasaMvarabandhamokSanija raNAni / yena zraddadhAti tatsamyak kSAyikAdibahubhedam // artha- jIva, ajIva, puNya, pApa, Asava, saMvara, baLa, mokSa ane nirjarA e nava tanI je vaDe zraddhA kare, te Page #122 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 73 karmavipAka-vivecanasihata tatvanI rucine samyagdarzana kahe che. tenA kSAyikAdi bahu bheda che. * vivecana -jIvAdi nava tattvanI zraddhA ke sacine samyagdarzana kahe che. tenuM kAraNa mithyAtva mehanIyane kSaya, upazama ke kSayopazama che ane kArya tatvaza dvAna che. jIvA- zubhAzubha kAmane kartA, ane tene phalane zaiktA, narakAdi gatimAM janAra caitanyayukta te jIvatatva. ahI maitanya jIvanuM lakSaNa che. bAkInA vizeSaNe jIvanuM svarUpa batAvavA, ane anyadarzanee "kamane akartA, phalane abhaktA, narakAdigatimAM nahi janAra e AtmA mAnela che tene vyava cheda (prathaRAva) karavA mATe che. A lakSaNa saMsArI jIvanuM jANavuM, kemake uparanA vizeSa mAtra saMsArI jIvane lAgu paDe che, paNa muktAtmA karmathI rahita hevAne lIdhe tene lAgu paDatA nathI, mukta ane saMsArI jIvanuM caitanyae sAmAnya lakSaNa che. ajIva -caitanyathI viparIta jaDa svabhAvavALe te ajIva. tenA dharmAstikAyAdi pAMca bheda che.' puNya-jenA udayathI sukhane anubhava thAya tevA zubha karmane pudagale te puNya tatva. tenA sAtavedanIyAdi bheda jANavA. 1. dharmAstikAya, adharmAstikAya, AkAzastikAya, pudgalAstikAya ane kAla. Page #123 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 74 karmavipAka-vivecanasahita pApa -jenA udayathI duHkhane anubhava thAya tevA azubha karmanA puddagale te pApa tenA asAtavedanIyAdi bheda jANavA. - sava- karmabaMdhanA mithyAtvAdi hetue te AsavatI. "micAravAghAtu heta' mithyAtva, avirati, kaSAya, ane vega e cAra karmabandhanA hetuo che. tatvArthasUtramAM pramAda paNa karmabandhane hetu kahyo che. mithanAvittipramavAco vAtavaH (8-2) paNa ahIM tene kaSAya ane egamAM yathAyogya antarbhAva jANu. saMvara-jethI Asavane nirodha thAya te saMvara. "gAvaniH saMvara samiti,gupti, yatidharma, anuprekSA (bhAvanA), " 1. dharmAstikAya-jema mAchalAne gamanamAM kAraNa pANI che, tema chava ane paramANu-pudgalane gatinA kAraNabhUta dharmAstikAya che. te lekavyApI ane arUpI dravya che. te 2. adharmAstikAya-jIva ane pudgalanI sthitimAM kAraNa adharmastikAya che. jIva ane paramANunI lekAkAza jeTalA parimita kSetramAM gati ane sthiti che, paNa ananta AkAzamAM sarvatra nathI, tenuM kAraNa dharmAstikAya ane adharmAstikAya--e be dravyo che. . 3. AkAzAstikAya-jIva ane pudgalane avakAza=jagyA ApanAra AkAze dravya che. 6 pudgalAstikAya-paramANune tathA paramANuthI banelA dravyane pudgalAstikAya kahe che. 5. kAla-dravyanI pratisamaya bhinna bhinna vartanA (avasthAo) thavI te kAlane AdhIna che. A pAMca ajIva dravya che. 1. jinezvare kahelAM chavAdi nava tatva upara zraddhA na karavI te mithyAtva: hiMsAdi pApa karmathI anivRtti te avirati, krodha, mAna, mAyA ane lebha-e cAra kaSAya; mana vacana ane kAyAnI pravRtti te yoga -e cAra karmabaMdhanAM kAraNa che. Page #124 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ka vipAka-vivecanasaMhata 75 pariSahejaya ane cAritravaDe AsavanA rAdha thAya che, mATe simita vagere sa Mvara che. 1. saMvaranA samiti vagere 57 bheda che. temAM samitinA pAMca prakAra che. 1, paryAsimiti----koI paNa jIvanI hi MsA na thAya tema mA tarapha yuga pramANa (cAra hAtha) nIcI dRSTi rAkhI cAlavuM. 2. bhASAsamiti-satya melavuM, asatya temaja nakAmu` na khelavuM. 3. eSaNAsamiti-doSa rahita AhArAdi grahaNa karavA. 4. AdAna nikSepaNasamiti koipaNa jIvanI hiMsA na thAya tevI rIte levI mukvI. vastu 5 pAztiApanikAsamiti-----janturahita bhUmi upara mala-mUtrAdinA tyAga karavA. guptinA traNa bheda che:-1 manepti, 2. vacanagupti, 3. kAyagupti. 1. manegupti--manamAM duSTa saMkalpane tyAga karavA. 2. vacanagupti- duSTa vacana na khelavuM, athavA mauna dhAraNa karavuM. 3. kAyaguptizarIranI ceSTAnA tyAga karavo. yati dharma daza prakAre che;-1. kSanA, 2. mA va-mAnane tyAga, 3. saralatA-mAyAne tyAga, 4. mukti-nileibhatA, 5. tapa, 6, saMyama, 6. satya, 8. zauca-tratAdimAM doSa na lagADavA, 9. Akicanyaparigrahane tyAga, 10. brahmacaryAM. bhAvanAnA bAra bheda che H--1. anitya, ra, azaraNu, 3. saMsAra, 4. ekatva, 5. anyatva, 6, azucita, 7. Asava, 8. saMvara, 9. nirjarA, 10. lokasvabhAva, 11. edhi, 12. dhama* bhAvanA. pariSahajayaH--pariSaddha-kaTa, tenA upara vijaya meLavavA. te bAvIza prakAranA che-.... kSudhA, ra. pipAsA, 3. zIta, 4. uSNu, 5. deza-DAMsa macchara vagere, 6. acela-vastranA abhAva, 7, arati-saMyama mArgamAM Page #125 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 76 kamavipAka-vivecana sahita bandha-jIva ane karmane kSIra-nIra peThe paraspara saMbaMdha the te badha. tenA prakRtibaMdha, sthitibaMdha, anubhAgabaMdha ane pradeza baMdha e cAra bheda che.. - nirjarA -bAMdhelA karmane tapavaDe aMzathI kSaya kare te nirA, "Dhasya jarmanaH sa ca nA nirjarA matA' ! bAhya ane atyaMtara tapa vaDe karmane aMzata kSaya thAya che. mekSA-samagrakarmane nAza tha, zarIrAdine atyaMta viga tha, janma maraNAdi baMdhanathI mukAvuM te mokSa. tattavarmA mokSA" =sarvakarmane kSaya e mokSa che. e rIte he pAdeyanI dRSTithI jIvAdi nava ta kahyA che, paraMtu vibhAganI dRSTithI mAtra jIva ane ajIva aprIti 8. strI, 9. caryA-apratibaddhavihAra, 10, niSA-ekAnta vAsa, 11. zayA-pratikUla vasati, 12. Akroza, 13. vadha-mAra khA, 14. yAcanA, 15. alAbha-ISTa vastunI aprApta, 16. roga, 17. tRNasparzatruDAbhanA AsananI tIkaNuM aNunuM bhokAvuM. 18. mala, 19. satkAra, 20, prajJA, 21. ajJAna, 22. samyaggadarzana pari paha-jaina dharmamAM azraddhA-asthiratA-e bAvIza pariSahe che. tenA upara bhikSue vijaya meLavo joIe. cAritra-cAritranA pAMca prakAra che. 1, sAmAyika, 2. chedapasthApanIya, 3. parihAra-vizuddhi, 4. sUkSma saMparAya, 5. yathAkhyAtA. e rIte saMvara tattvanA pa7 prakAra thAya che. 2. vizeSa mATe juo gA. 2 nuM vivecana. 3. bAhya tapanA cha prakAra che-1. anasana-AhArane vAga, 2. UdarikA-pitAnA svAbhAvika AhArathI ocho. AhAra levo, 3. vRttikSepa-khAvA, pIvA vagere pitAne upayogamAM AvatI vastuo ghaTADavI, 4. rasatyAga-dUdha dahIM mIThAI vagere vikArI Page #126 -------------------------------------------------------------------------- ________________ kamavipAka-vivecanasahita 77 e be ja tave che, bAkInA tane temAM samAveza thAya che. puSya ane pApa e karmanA pudagale hovAthI tene ajIvamAM samAveza thAya che, Asava ane badhe banne nizcaya jethI karmanI avasthA che, ane karma ajIva che mATe tene ajIvamAM samAveza thAya che. vyavahAra nathI te jIvane azuddha pariNAma hovAthI jIvamAM paNa tene samAveza thaI zake che. saMvara nirjarA ane mokSa e jIvanI vizuddha avasthA che, mATe tene jIvamAM antarbhAva thAya che. e rIte jIva ane ajIva-e be to mAM bAkInA tane samAveza thAya che. paraMtu be ta kahevAthI heya-upAdeya tanuM jJAna thatuM nathI, ane tenuM jJAna thayA zivAya parama prajananI siddhi thatI nathI, heyane tyAga ane upAdeyanuM grahaNa karavuM te jJAnanuM prayojana che, mATe nava tatvanuM svarUpa batAvyuM che. te A pramANe-ahIM mAkSa e mukhya upAdeya tatva che. kemake ekAMtika (=duHkharahita) ane atyAMtika | (=avinAzI) sukha meLavavuM e dareka prANInuM mukhya dhyeya AhArane tyAga kare, 5. kAyakaleza-zarIrane kaTa ApavuM, 6. salinatA-indriya, kaSAya ane bhegane saMkoca-nigraha karavo. AMtaranI zuddhi sAthe atyaMtara tapane khAsa saMbandha che. tenA che kAra che-1. prAyazcitta-karelA aparAdhane gusamakSa nivedana karI teNe ApelI zikSAne sahana karI punaH nahi karavAno saMkalpa kare; 2. vinaya-guNAdhikanuM bahumAna; 3 vaiyAvRjya-bALa-vRddha tathA rogI sA vagerenI sevA; 4. svAdhyAya-jJAnI puruSone vacananuM manana; 5. dhyAna-cittanI ekAgratA; 6. kAyotsarga- zarIranA bAhya vyApArane tyAga karI parameSThI namaskArAdinuM ciMtana karavuM. Page #127 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 78 kamaravipAka-vivecanasahita che; mokSa sivAya tene asaM. bhava che. mekSanuM kAraNa saMvara ane nirjarA tatva che. mATe te paNa upAdeya che. saMvara ane nijerAnA kAraNe meLavI ApanAra tarIke puNya paNa kathaMcita upAdeya che. karmane baMdha che, heya kemake sarva duHkhanuM mULa kAraNa che. baMdhanuM kAraNa Asava che mATe te paNa tyAga karavA lAyaka che. puNya ane pApa karmanA baMdha rUpa hovAthI te paNa heya che. A prakAre haipAyanI dRiSTithI jinendra nava tattvanuM svarUpa batAvyuM che. e nava tatvanI rucirUpa AtmapariNAma te samyagada. zana. "taravAIkA sacarAna" =tatvarUpa padArthanI zraddhA karavI te samyagradarzana. tene Apazamika, lApazamika ane kSAyika ema traNa bheda che. opazamika - mithyAtvamehanIya, mizramohanIya, ane samyaktvamehanIyanA anudayavaDe prakaTa thayela tatvaci te pathamika samyaktva. ahIM jeNe anantAnubandhI catukano kSaya karyo che agara upazama karyo che tene anantAnu. bandhi catuSkane radaya ane pradezadaya hotuM nathI. ane bIjAne tene mAtra pradezodaya hoya che, paNa radaya hete nathI. opazamika samyaktvanuM vizeSa svarUpa pUrvanI gAthAnA vivecanamAM batAvyuM che, tyAMthI joI levuM. kSApazamika -mithyAtvamehanIya ane mizramehanayanA mAtra pradezadaya vaDe ane samyaktvamohanIyanA rasadayavaDe prakaTa thayela taruci te kSApazamika samyaktva. Page #128 -------------------------------------------------------------------------- ________________ karmavipAka-vivecana sahita 79 ahIM jeNe anantAnubadhi catuSkane kSaya karyo nathI tene mAtra tene pradezadaya hoya che, ane bIjAne tene rasadatha ane pradezadaya bane hotA nathI. upazama samyaktvane kALa kAMIka adhika eka AvalikA bAkI rahe tyAre bIjI moTI sthitimAMthI mithyAtva, mizra ane samyaktvanA dalika grahaNa karI eka AvalikA kALamAM goThave che. have mAtra AvalikA bAkI rahe tyAre jene samyaktvapuMjane udaya thAya te kSApazamika samyaktva prApta kare che. athavA jeoe pUrve upazama samyaktva prApta karyuM che, ane samyaktvameha, nIya ane mizramohanIya sattAmAM nathI evA mithyASTi che apUrva karaNa vaDe tripuMja kare che, ane pazama samyaktva pAme che. jeone samyaktva mahanIya ane mizramehanIya sattAmAM che teo paNa apUrva karaNa vaDe tripuMja kare che ane zuddha pujane udaya thavAthI kSApathamika samyakatva prApta kare che. kSAyika -anantAnubadhicatuSka ane darzanamohanIyatrikanA kSayarthI prakaTa thayelI zuddha tattvaruci te kSAyikasamyaphala. kSapazamasamyagadaSTi prathama anantAnubadhicatuSko kSaya karI pachI darzanamohanIyatrikane kSaya kare che tyAre tene kSAyika samyakatva prApta thAya che. A samyaktva mAtra vaja RSabha nArAca saMghayaNavALA jinakAlika manuSya prApta kare che e rIte upara kahelA traNa prakAranA samyakatva mukhya che. e sivAya bIjA paNa ghaNA samyaktvanA bhede che. tene A 1. juo karma pra0 upa0 ka. mA. 3ra. Page #129 -------------------------------------------------------------------------- ________________ karmavipAka-vivecana sahita traNa bhedamAM yathAyogya samAveza thAya che. jema ke samakRtvamehanIyanA chellA samayanA pudagalanA udayathI thatI tatva ruci te vedaka samyaktva. A samyakatva kSApathamika sabhyakRtvamAM antargata che. e sivAya mizramohanIyanA udayavALAne mizra samyakatva kahevAya che, paNa vAstavika rIte te samyapha nathI, kemake tenuM taruci rUpa lakSaNa temAM ghaTatuM nathI. have mizramehanIya ane mithyAtvamohananuM svarUpa batAve che - mIsA na rAgadoso, jiNadhamme aMtamuhu jahA anne / nAliaradIvamaNuNo miccha jiNadhamma vivarI // 16 // (mizrAd ra rA vinA manameM dUrta thAjo nAlikeradvIpamanujasya mithyAtva jinadharma viparItam // ) artha -mizramehanIyanA udayathI jinapraNIta dharma viSe rucilakSaNa rAga ke arucilakSaNa dveSa hete nathI. tene udayakAla mAtra antarmuhUrtane che. jema dhAnya viSe nalikera dvIpanA manuSyane prIti ke dveSa hotuM nathI. mithyAtvamahanIya jinadharmathI viparItazraddhArUpa jANavuM. vivecana -jyAM kevaLa nAliera thAya che, tevA dropamAM vasanAra manuSyane tyAM dhAnya nipajatuM nahi hevAthI tenA svAdane anubhava hete nathI, tethI tene annanI ruci ke aruci thatI nathI, tema mizramehanIyanA udayathI prANIne Page #130 -------------------------------------------------------------------------- ________________ kamavipAka-vivecanasahita 81 jinakIta tatvavidhayaka aci ke aruci rahetI nathI. tene udaya mAtra antarmuhUrta sudhI rahe che. pachI samyatvane vizeSAMza hoya te samyakatvamohanIyane, ane mithyAtvane vizeSAMza hoya te mithyAtvamehanIyane udaya thAya che. jinapraNIta tatva viSe azraddhA-aruci te mithyAtvamehanIya jANavuM. e pramANe traNa prakAre darzanamohanIyanuM svarUpe kahyuM. - have cAritramehanIya karmanuM varNana kare che- solasa kasAya nava nokasAya duviha carittamohaNiyaM / aNa appaccakkhANA, paccakkhANA ya saMjalaNA // 17 // SoDaza kaSAyA nava- nokaSAyA dvividhaM cAritramohanIyam / anantA apratyAkhyAnAH pratyAkhyAnAzca saMjvalanAH // artha-seLa kaSAya ane nava nekaSAya-e be prakAre cAritramohanIya che. anantAnubandhI, apratyAkhyAna, pratyAkhyAnAvaraNa ane saMjavalana-e cAra prakAre krodhAdi kaSAye jANavA, vivecana -cAritramehanIya karmanA be bheda chekaSAyamahanIya ane nekaSAyamehanIya-saMsAra, nAcalAbha, jenAthI saMsArane lAbha thAya te kaSAya; tenA koI mAna mAyA ane lebha e cAra prakAra che. krodha-akSamA mAna-jAti bela vagerethI utpanna thayela ga, mAyA-kapaTa, arthAt pArakAne chetaravAnA pariNAma karma 6 Page #131 -------------------------------------------------------------------------- ________________ kamavipAka-vivecanasahita lebha--asaMtoSAtmaka athavA AsaktirUpa pariNAma. tene anantAnubaMdhI vagere cAra bheda che; tethI seLa kaSAye thAya che. kaSAyanI sAthe rahenAra hAsyAdi te nekaSAya. te nava prakAranA che. ahIM bane" zabda sAhacarya vAcaka che. "kaSAyasahavartitvAt kaSAyapreraNAdapi / hAsyAdinavakasyoktA nokaSAyakaSAyatA" // kaSAyanI sAthe rahetA hovAthI ane kaSAyane uddIpana karavAthI hAsyAdi nava prakRtine nekaSAya kahe che. - hAsyAdi kaSAya prAraMbhanA bAra kaSAyanI sAthe rahe che, kemake tene kSaya thayA pachI tarata nekaSAyane kSaya thAya che mATe te kaSAyanA sahacArI che. . kaSAya mehanIyanuM svarUpa batAve cheyadyapi ke dhAdi kaSAyanA tIvra mandAdirUpe asaMkhyAta bheda thAya che. paraMtu te lakSyamAM na AvI zake mATe tene skUla cAra bheda pADayA che. anantAnubI -ananta saMsAranA kAraNabhUta che tIvratara kaSAya te anantAnubadhI; tene "saMjanA paNa kahe che. kAraNa te AtmAne ananta saMsAra sAthe joDe che. tenA krodha mAna mAyA ane lebha-e cAra prakAra che. apratyAkhyAna -jenA udayathI valpa paNa viratine pariNAma na thAya e tIvra kaSAya te apratyAkhyAna. tene apratyAkhyAnAvaraNa paNa kahe che ahIM "ka" ne svalpa artha che. pratyArthInamAvatti, deza viratinA pari Page #132 -------------------------------------------------------------------------- ________________ kama vipAka-vivecanasahita 83 NAmane paNa Avare te apratyAkhyAnAvaraNa. anantAnu dhInI apekSAe A Aya mada che. pratyAkhyAnAvaraNa :-hi MsAdi pApa vyApAranA sathA tyAga karavA rUpa pratyAkhyAnane je kaSAya Avare te pratyAkhyAnA varaNa. apratyAkhyAnAvastunI apekSAe A kAya mantra hAvAthI tenA udbhayathI dezivaratanA piraNAmane ghAta thatA nathI. tenA krodhAdi cAra bheda che. saM jvalanA: sajvalana :-samrUpa vacantIti cAritravALA yatine paNa pariSahAdi prApta thavAthI kaMIka kaSAyayukta kare te sajavalana. pratyAkhyAnAvaraNu kaSAyathI A saMjavalana kaSAya ghaNA mantra che. tenA krodhAdghi cAra prakAra che. e pramANe seALa kaSAya thayA. kaSAyAnI sthUla vyavahAra nayane Azraryo sthiti, temanuM narakAdi gationu` hetupaNuM tathA samyakRtvAdimuNAnA ghAta karavApaNa...] jJAnIna-mi-23mAma-pAvanA naya-ttiriya-nar-amara! | samA--nu-vyavirarpha-vAyajJAAA cAvajJIva-va-caturmAsa-pA naraja-tirtha-nA-mAH | samyana-jI-sarve niti-cayAyAtapAtriyAta| / / artha :-anantAnubandhI Adi kaSAyA anukrame cAla jIva, varSI, cAramAsa ane pakSapata rahevAvALA; naraka, tiya iMca, manuSya ane devagatinu kAraNabhUta, samyaktva, devarata, sa-virata ane yathAkhyAtacAritranA ghAta karanArA che. Page #133 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 84 karmavipAka-vivecanasahita vivecana -anantAnubaMdhI kaSAya yAjachava paryanta, apratyAkhyAna kaSAya varSaparyanta, pratyAkhyAnAvaraNa cAra mAsa paryanta ane saMjavalana kaSAya paMdara divasa sudhI rahe che.kavAnI tIvratA ane mandatA batAvavA mATe skUla vyavahAranayane AzrayI uparanI sthitinuM kathana che. kemake bAhubaline saMjavalana kaSAya eka varSa sudhI ane prasannacaMdra rAjarSine anantAnubandhI antarmuhUrta kALa rahyo che. te sivAya anya sAdhuone AkarSAdika prasaMge pratyAkhyAna,apratyAkhyAna ane anantAnubandhI kaSAyanI antarmuhUrnAdi kALanI sthiti saMbhave che. jema ke manuSyane amuka nimitta keI anya mANasane upara tIvra keda thaye, te jyAM sudhI jIve che tyAM sudhI tenA aMtaHkaraNamAMthI jatuM nathI, te tIvra kaSAya te anantAnubaMdhI jANa. koI mANasane mAtra varSa paryanta krodha rahe, varasa pachI sAMvatsarika pratikamaNa kALe sAmaNA karavAthI ke bIjI rIte nAza pAme te ane pUrvathI kAMIka manda te apratyAkhyAnAvaraNa ke manuSyane cAra mAsa paryanta krodha rahe, cAra mAsa pachI cAturmAsika pratikramaNa karatAM khamAvatAM nAza pAme te ane pUrvathI manda kaSAya te pratyAkhyAnAvaraNa keI jIvane pakSa sudhI ke dha rahe. pachIthI pAkSika pratikramaNa kALe sarva jIvane khamAvatAM nAza pAme te ane pUrvathI manda kaSAya te sajalana. AvI rIte sahelAIthI kaSAnI tIvratA ane mandatA paraspara jaNAvavI evuM tAtparva A sthitikathananuM hoya tema saMbhavita che. anyathA upara kahelI sthitinI sAthe kaSAne saMbadha kaI paNa rIte ghaTI zakatA nathI. Page #134 -------------------------------------------------------------------------- ________________ kamaravipAka-vivecanasahita anatAnubaMdhI kaSAya narakane hetu, apratyAkhyAnAvaraNa kaSAya tiryaMcagatine hetu, pratyAkhyAnAvaraNa kapAya manuSya gatine hetu ane saMjavalana kaSAya devagatine hetu che. A kathana paNa pUrvanI mAphaka kavAnI tIvratA ane mandatA samajAvavA vyavahAra nayanI apekSAe che, kemake anantAnuM baMdhI kaSAyanA udayamAM vartamAna jIva cAra gatinA AyuSyane baMdha karI cAre gatimAM gamana kare che. paraMtu eTalI vizeSatA che ke tIvra anantAnubadhI kaSAyanA udaye vartata jIva narakAyuSane baMdha karI narakagatimAM jAya che. have apratyAkhyAnAvaraNa kaSAyane udaya avirati samyagadaSTine hoya che te mAtra manuSyAyu, devAyu ane tenI gatine adha kare che, paNa narAyu ke tiryaMcAyu ane tenI gatine baMdha karatuM nathI. temaja pratyAkhyAnAvaraNa kaSAyane udaya dezaviratine hoya che. te mAtra devAyu ane devagatine baMdha kare che, paNa manuSyAyu ane manuSyagatine baMdha karate nathI. saMjavalana kaSAyane udaya saMyata sAdhune hoya che, te devAyu ane devagatine baMdha kare athavA na paNa kare. tethI ana. tanubadhyAdika kaSAye narakAdika gatinA kAraNa che te sthUla daSTithI kaheluM che. anantAnubaMdhI kaSAya samyaktva, apratyAkhyAnAvaraNa dezaviratine, pratyAkhyAnAvaraNa sarvaviratine ane saMjavalana yathAkhyAta cAritrane ghAta kare che, kemake anantAnubadhI kavAyanA udayamAM kSAyika kSApazamika ke au zamika kaI paNa samyaktva hetuM nathI. apratyAkhyAnAvaraNa kaSAnA uda viratina ghA bhADa karI Page #135 -------------------------------------------------------------------------- ________________ kamavipAka vivecanasahita yathI dezavirati hotI nathI, paNa samyakatva saMbhave che. pratyAkhyAnAvaraNa kaSAyanA udaye sarvaviratipaNuM hotuM nathI, paNa dezaviratine saMbhava che. saMjavalana kaSAyanA udayathI mehanA udayanA abhAvarUpa yathAkhyAta cAritra hetuM nathI, paNa sarvavirati hoya che. jalarekhAdinA daSTAntathI krodhAdinuM svarUpa batAve che.tAru-ju-pura-va-zikSo vAvyo ho ! risiyA-dR-diva-setrasthamovamo mALo 33 -kRthivI-parvatAlitadAcaturvidha srodha: | tinirAtratA-%EA-thi-resTaropamAM mAnaH | artha :jalarekhA samAna, retImAM karelI rekhA samAna, pRthvInI rekhAmAna ane parvatanI rekhAsamAna-e cAra prakArarane krodha jANa. netaranI seTI samAna, kASThasamAna, asthi samAna ane patharanA staMbha samAna anukrame cAra prakArane mAna jANavo. vivecana -jema lAkaDIthI jalamAM rekhA derIe te te rekhA tarata maTI jAya che, tema saMjavalana kaSa manda hevAthI turata nivRtta thAya che, mATe te jalarekhAsamAna jANavo retImAM karela rekhA jarA pavana vAtAM nivRtta thAya che, tema pratyAkhyAnAvaraNa krodha saMjavalananI apekSAe tIvra hovAthI kAMIka vilaMbe zAnta thAya che, mATe te retInI rekhA samAna jANa. pRthvImAM paDelI phATa kAdavanA purAvAthI Page #136 -------------------------------------------------------------------------- ________________ kavipAka-vivecanasaMhata kAya lAMbA kALe dUra thAya che, tema apratyAkhyAnAvaraNu tIvratara heAvAthI muzkelIthI bahu vila Mbe dUra thAya che; mATe te pRthvInI rekhA samAna jANavA. 5 tamAM paDelI phATa koI paNa rIte dUra thatI nathI, tema anantAnubadhI krodha koI paNa rIte zAnta thatA nathI;mATe te pa`tanI rekhA samAna jANavA. krodhanA vighaTana-bheda karavAnA svabhAva che, mATe jalarekhA samAna reNurekhA samAna vagere cegya dRSTAntAthI sarakhAmaNI karela che. jema jalamAM lAkaDIthI rekhA DhAravAthI bhe thAya che ane te tarata ja nivRtta thAya che, tema sa'javalana kaSAyanA udayatho thayela bheda tarata dUra thAya che. parvatamAM paDelI phATa kaI rIte dUra thatI nathI, tema anantAnubandho kaSAyanA udayathI mataHkaraNamAM thayela bheda koI paNa rIte dUra thate nathI. 87 mananA anamana svabhAva che, jema netaranI latA sahelAIthI name che, tema jIva savalanamAnanA uddayajanya mAgrahane tarata ThaMDI dai name che; mATe sajavalana mAna netaranI latA samAna jANavA, jema kASTha pANImAM palALavA pramukha upAceAthI musIbate name che, tema pratyAkhyAnAvaraNa mAnanA udayathI jIva jarA muzkelIthI name che, mATe pratyAkhyAnAvaraNumAna kAsamAna che. jema hADakuM' bahu upAyAthI mahA kaSNe name che; tema apratyAkhyAna mAnanA uyathI jIva khaDuM muzkelIthI name che; mATe apratyAkhyAnAvaraNu asthinA samAna jANavA. jema paththaranA sta bha kAipaNu mAna Page #137 -------------------------------------------------------------------------- ________________ kamaravipAka-vivecanasahita rIte name nahi tema anantAnubandhI mAnanA udayathI prANa bahu upAya karavA chatAM namate nathI, mATe anantAnubandhimAna paththaranA staMbha sarakhe jANa. mAyA'valehi-gomutti-miMDhasiMga-ghaNava simUlasamA / loho halidda-khajaNa-kaddama-kimirAgasAmANo // 20 // mAyA'valekhikA-gomUtrikA-meSazRGaga-dhanavaMzImUlasamA / Dhomo driA-vajhana-ma-mirAjasamAna che artha -vAMsa vagerenI chAla,gomUtrikA gheTAnuM ziMgaDuM ane kaThaNa vAMsanA mULa sarakhI (saMjavalanAdinI) mAyA jANavI. haladarane raMga, khaMjana (meSa), kIcaDa ane kRmiraMga samAna (saMkvalanAdi) lebha jANa. - vivecana :-mAyAne vakra svabhAva che. jema vAMsanI chAla vaka hoya che. paraMtu kemala hovAthI tarata sIdhI thaI jAya che, tema saMjavalana mAyAnA udayathI utpanna thayelI vakratA tarata ja dUra thAya che, mATe saMjavalana mAyA vAMsanI chAla samAna kahI che. gemUtrikA vakra hoya che, tenI vakatA jarA vilaMbe hUra thAya che, tema pratyAkhyAnAvaraNa mAyAnA udayathI thayelI vakratA thaDe prayatna dUra thAya che, mATe gemUtrikAsamAna pratyAkhyAnAvaraNuM mAyA jANavI. jema meMDhAnA bhaMganI vakratA mahA kaSTathI dUra karI zakAya che, tema apratyAkhyAnAvaraNa mAyAjanya vakatA mahA musIbatathI dUra karAya che, mATe meSazagasamAna apratyAkhyAnAvaraNa mAyA jANavI. vAMsanuM mULa ghaNuM kaThaNa ane vaka hoya che, keIpaNa prayatnathI te Page #138 -------------------------------------------------------------------------- ________________ kavipAka-vivecanasahita sIdhu thaI zake . nahi, tema anantAnuRSinI mAyAthI utpanna thayelI kuTilatA kAI paNa rIte dUra na thAya, mATe kaThaNa vAMsanA mULa samAna anantAnubaMdhinI mAyA jANavI, leAbhanA rakta thavAnA svabhAva che. jema haladaranA raMga jalatI uDI jAya che, tema je lAbhanA udayathI thayelA rAga-Asakti tarata nivRtta thAya te haridrA samAna saMjayalana lAbha jANavA. jema dIvAnI meSa vagere vastune lAgI hoya te prayatnathI dUra thAya che, tema je leAbhajanya Asakti jarA muzkelIthI dUra thAya te khajana samAna pratyAkhyAnAvaraNa lAbha samajavA. jema nagaranI khALane cIkaNA kIcaDa vasAdane lAgyA hoya to mahA prayatne dUra karAya, tema je kaiAbha ghaNA prayatnathI nivRtta thAya te ka`ma samAna apratyAprakhyAnAvaraNa leAbha jANavA. vajrane lAgela kumira`ga koI paNa prakAre dUra na thaI zake tema je leAla kAi paNa rIte nivRtta na thAya te kRmira'gasamAna anantAnubandhI leAbha jANavo. e pramANe kaSAyamehanIyanuM svarUpa kahyuM. ne kaSAyanA be bheda che. hAsyAdiSadraka ane vetrika. temAM prathama hAsyA. kriSaTrakanuM svarUpa varNave che-- jassudayA ho jie, hAsa raI arai soga bhaya kucchA / sanimittamannahA vA, ta iha hAsAimohaNiya // 21 // ', yodayAd bhavati jIve hAso ratiraratiH zoko bhayaM kutsA / sanimittamanyathA vA tadiha hAsyAdimohanIyam // Page #139 -------------------------------------------------------------------------- ________________ krama vipAka-vivecanahita a:-jenA udayathI koi paNa nimittathI ke nimitta vinA hAsya, rati, arati, zAka, bhaya ane jugupsA thAya te ahIM hAsyAdi mehanIya jAvu.. 90 vivecanaH- jenA udayathI darzana, zravaNa ane bhASaNarUpa khAdyanimittathI ke bAhyanimitta sivAya smaraNa mAtrathI hAsya thAya te hAsyamAhanIya, ThANAMgasUtramAM kahyuM che-ke vahiM jhArlRi dAmupatto niyA / 'jJA- z cittA, r mANittA, rU punittA, STa sa'mattiTM // " cAra sthAnathI hAsyanI utpatti thAya che dazanathI, bhASaNathI, zravaNathI ane smaraNathI. ahI darzana, bhASaNu ane zravaNu bAhya kAraNu che ane smaraNu abhyaMtara kAraNu che. jenA udayathI sanimitta ke animitta khADhyAbhya tara vastu viSe prIti thAya te ratimAhanIya. jenA uddayathI aprIti thAya te atime hanIya. prIti sukha rUpa ane aprIti duHkha rUpa che, tethI vedanIya krama mAM tenA samAveza thaI zake, te rati ane atine mAhanIya mAnavAnuM kAMI prayeAjana nathI, A zaMkA ayukta che, kemake vennunIya kama` vaDe sukha ane du:khanAM kAraNA prApta thAya che, paNa sukhanAM kAraNeAmAM prIti ane du:khanAM kAraNeAmAM aprIti thavI te rati ane ati meDhunIyanA vyApAra che. jenA udayathI priyanA viyeAgAdi nimitte Akadana kare, pRthvIpara ALATa, dIrgha nIsAsA mUke te zekamehanIya. jenA udayathI sanimitta ke nimitta vinA sakalpa mAtrathI bhrama pAme te bhayamAhanIya. Page #140 -------------------------------------------------------------------------- ________________ kama vipAka-vivecanasahita 91 bhaya sAta prakAranA kahelA che:-1. manuSyane manuSyathI bhaya thAya te ihaleAka bhaya. 2. manuSyane pazu vagere tiya'cAnA ke devone bhaya te paraleAka bhaya. 3. dravyAdinA haraNanA bhaya te AdAna bhaya. 4. peAtAnA upara vidyutpAtanA ke ghara vagere paDavAnA bhaya te akasmAtlR bhaya. 5. AjIvikAne bhaya te AjIvikA bhaya. 6, mRtyunA bhaya te maraNu bhaya. G. apayazanA bhaya te azlAghA bhaya. jenA udayathI zubha ke azubha vastu viSayaka jugupsA thAya te brugupsA mAhanIya, e rIte hAsyAdvi SaTkanuM svarUpa batAvyu. have traNa vedatu svarUpa varNave che:purisitthitdubhyN para, ahilAso janbasA havar3a so u / cI-nara-napuveDyo, 'ma-taLa-nagaravAsamAM rA puruSa - strI- tadubhayaM pratyabhilASo yadvazAd bhavati sa tu / strI ra napuMsaka vedodayaH phuMkumA- tRNa-nagaradAhasamaH || artha-: -: puruSa, strI ane te bannenA prati abhilASa je kama nA vazathI thAya te anukrame srIveda, puruSaveda ane napuMsakaveda jANavA. tenA udaya kramaza: chANunA, tRNunA ane nagaranA agni samAna che. veda: jema pittanA prakopathI miSTa padArtha khAvAnI IcchA thAya, tema jenA udayathI puruSanA prati abhilASA thAya te chANunA agni sarakhA strIvedanA uDDaya jANavA, jema Page #141 -------------------------------------------------------------------------- ________________ hara karmavipAka-vivecanasahita chANAne agni pheravavAthI vadhe che, tema puruSanA sparzAdithI strIne adhika abhilASA thAya che. puruSanA sparzAdika vinA bhamathI DhAMkela chANAnA agnisamAna strIvedane udaya manda hoya che. puruSavedA-jenA udayathI strI prati maithunane abhilASA thAya te puruSaveda jANavo. tene udaya tRNanA agni samAna che. jema tRNane agni ekadama thAya che, ane zIdhra zAMta thAya che, tema puruSavedanA udayathI strInA prati adhika utsu tA thAya che ane vIsevana pachI tarata ja zAnta thAya che napuMsakaveda -jenA udayathI strI ane puruSa bannenA prati abhilASA thAya te napuMsakaveda jANa te nagaradAhanA sarakhe che, jema zaheramAM Aga lAge ane te lAMbA kALa sudhI baLyA kare, tema napuMsakavedanA udayathI puruSa-srI bannenA prati tIvra abhilASA thAya ane te lAMbA kALe paNa nivRtta na thAya. e rIte aThayAvIza prakAre mehanIya karma kahyuM. have AyuSakarmanA devAdi cAra prakAra, ane nAma karmanA bhedonuM varNana kare che - sura-nara-tiri-narayAU, haDisarisaM nAmakamma cittism'| bAyAla-tinavai viha, tiuttarasaya ca sattaTThI // 23 // sura-nara-tiryagU-narakAyuha DisadRza nAmakarma citrisamam / dvicatvAriMzat-trinavatividha vyuttarazataM ca saptaSaSTiH / / artha-devAyu, manuSkAyu, vicAyuM ane narakAyu-e Page #142 -------------------------------------------------------------------------- ________________ karmavipAkavavecanasahita rIte cAra prakAre AyuSya karma che, ane te haDi (beDI) nA sarakhuM che. makarma citArA samAna che. tenA beMtALIza, trANuM, ekaso traNa ane saDasaTha prakAra che. AyuSa - je karmanA udayathI prANuM jIve, ane jenA kSayathI maraNa pAme te AyuSyakarma. te beDInA samAna che, jema keI gunegArane amuka mudatanI beDInI sajA karI hoya, ane jyAM sudhI sajAnI mudata pUrI na thAya tyAM sudhI te beDImAMthI nIkaLI zake nahi, tema jyAM sudhI AyuSa pUruM na thAya tyAM sudhI AtmA A sthUla zarIrane tyAga na karI zake. sAmAnya rIte AyuSya be prakAranuM che--apavartanIya ane anapavartanIya cintAdika AMtara kAraNa ke viSa-zastrAdi bAhya kAraNathI lAMbA kALa sudhI bhogavavA lAyaka AyuSya cheDA kALamAM bhogavAya te apavartanIya, ane jeTalA kALamAM bhogavavA lAyaka heya teTalA ja kALamAM bhogavAya paNa temAM nyUnatA na thAya te anapavartanIya, deva, nAraka, caramazarIra, uttama puruSa-tIrthakara, cakavata, vAsudeva, baladeva ane asaMkhya varSanA AyuSyavALA manuSya ane tiryaMcanuM anapavartanIya AyuSya hoya che, ane te sivAya bAkInA jInuM apavartanIya ane anapavartanIya bane prakAranuM AyuSa hoya che. tenA cAra prakAra che. devAyu, manuSAyu, tiryaMcAyu, ane narakAyu. surAyu - sura-deva, supatti sakArAyA hIrAne rUti 32. je sahaja zarIranI kAntithI zebhe te sura. jemAM prAya zArIrika ane mAnasika sukha che evI devagatine viSe Page #143 -------------------------------------------------------------------------- ________________ karmavipAka-vivecanasahita jenA udayathI sthiti thAya te surAyu. AtmAnI manuSya ane tiryaMcagati sivAya deva ane naraka evI be avasthAe che. je avasthAmAM prAyaH sukhane ja anubhava thAya te svarga, ane prAya: duHkhane ja anubhava thAya te naraka. keTalAka prANIonuM evuM ati ugra puNya ane ati ugra pApa hoya che, ke jenuM phala manuSya ke tiryaMcanI avasthAmAM bhogavI zakAya nahi, AthI tenuM phaLa bhogavavA mATe svarga ane naraka mAnavAnI AvazyakatA che. narAyuH- nara eTale manuSyavRtti vastutamiti nA je vivekathI vastu tatvane nizcaya kare te nara jenA udayathI zArIrika-mAnasika sukha-duHkha yukta manuSyagatimAM sthiti thAya te narAyu. tiya"cAyu- jenA udayathI sudhA, pIpAsA, zIta, tApa Adi dukhathIyukta tiryacapaNamAM sthiti thAya te tiryaMcAyu. narakAyu- jenA udayathI tIvra zIta-uSNudi vedanAyukta narakamAM dIrghakALa sudhI sthiti thAya te narakAyu. nAmakama- gati jAti vagere aneka prakAranA zarIrAzrita paryAyanuM kAraNa te nAma karma. te citrakAra samAna che. jema citrakAra aneka prakAranA puruSa, strI, gAya, bheMsa vigere rUpe citare che, tema nAmakarma jIvanA anekavidha deva, manuSya, tiryaMca, nAraka vagere rUpe kare che. tenA betA. LIza, trANuM, ekase traNa ane saDasaTha prakAra che. have nAmakarmanA beMtALIza bheda kahevA mATe prathama cauda piMDa prakRti kahe che - Page #144 -------------------------------------------------------------------------- ________________ karmavipAka-vivecanasahita 95 -kAra-taLu-vaMza vaMdhA-saMvAtharifi saMghANa 1 saMtA-vaLa-dha-rasa-HIR_1_gfzva-vinA rajA ti-jAti-tana-pAna vajana-ghAtanAni caMdananAnA saMsthAna-va-jampa-rasa-rU-nupUrvI vidyAnA A artha -gatinAma, jAtinAma, zarIranAma, aMgopAMganAma, baMdhananAma, saMghAtanAma, saMhanananAma, saMsthAnanAma, varNa nAma, gadhanAma, rasanAma, sparzanAma, AnupUvI nAma, ane vihAgati nAma-e nAmakarmanI cauda piMDa prakRti jANavI. 1 gatinAma-je karmanA udayathI deva nAraka vagere avasthA prApta thAya te gatinAma. 2. jAtinAma- ekendriyAdi zabdanuM pravRtti nimitta, vividha prakAranA ekendriyAdi jemAM samAna pariNAmanI prApti te jAti, tenuM kAraNabhUta karmaprakRti te jAtinAmakama, 3 zarIranAma:- je karmanA udayathI audyArikAdi zarIranI prApti thAya te zarIranAma. 4. a pAMganAma:- jenA udayathI zarIrarUpe grahaNa karelA pudgalene aMga ane upAMgarUpa pariNAma thAya te aMgopAMganAma. 5. bandhananAma- jenA udayathI dArikAdi zarIrarUpe grahaNa karelA pudgalene paraspara saMbaMdha thAya te badhananAma. 6. saMghAtanAma:- je karmanA udayathI audArikA zarIranI racanA pramANe pagale ekaThA thAya te saMghAtanAma, Page #145 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 96 kamavipAka-vivecanasahita 7. saMvanananAma:- je karmanA udayathI asthinI zubha racanAvizeSa thAya te sahana nanAma. 8. saMsthAnanAma- je karmanA udayathI zarIranI zubha athavA azubha AkRti thAya te saMsthAnanAma ( 9. varNanAma:- je karmanA udayathI zarIrane viSe kRSNa vagere varNa thAya te varNanAma, 10. gadhanAma- je karmanA udayathI zarIra sugaMdhI ke dugandhayukta thAya te gadhanAma. , 11. rasanAma- je karmanA udayathI zarIraviSe tiktAdi rasa hoya te rasanAma. 12 sparzanAma - je karmanA udayathI zarIraviSe karkaza vagere sparza hoya te sparzanAma. * 13. AnupUvInAma:- je karmanA udayathI bhavAMtara jatAM vigrahagatine viSe AkAza pradezanI zreNane anusAra gamana thAya te AnupUrvanAma. 14. vihAgatinAma:- je karmanA udayathI hastI ke haMsa samAna sArI, UMTa ane gadheDA samAna kharAba gati prApta thAya te vihAgatinAma. ahIM gatinI sAthe AkAza vAcaka vihAyasUzabda joDele che te gamanArthaka gati samajavA mATe ane nAma karmanI prathama prakRti devagati vagerenI bhinnatA samajAvavA mATe che. have pratyeka prakRtinA bheda kahe che - piMDapayaDitti caudasa paraghA-UsAsa-Ayavujjo / Page #146 -------------------------------------------------------------------------- ________________ kamavipAka-vivecanasahita agurulahu-tittha-nimiNo vaghAyamia aTTha ptteaa||25|| piNDaprakRtiriti caturdaza parAghAto-cchavAsA-tapo-dyotam / agurulaghu-tIrtha nirmANo-paghAtamityaSTau pratyekAH / / artha:- e pUrve kahelI cauda piMDaprakRtio che. 1. parA- ghAta, 2, ucchavAsa, 3. Atapa, 4. udyota, 5. agurulaghu, 6. tIrthakara, 7. nirmANa, ane 8. upaghAta-e ATha pratyeka prakRtie che. vivecana - pUrvanI gAthAmAM kahelI gatyAdi cauda piMDaprakRtio che. piMDa-samUha, je eka prakRtinA aneka bheda hoya te piDaprakRtie kahevAya che. jema gatinAma; tenA cAra avAntara bheda (peTA bheda) che, mATe te piDaprakRti che. te sivAya ATha pratyeka prakRtie che, kemake tenA aneka bheda nathI. jenA avAntara bheda na hoya te pratyeka prakRtie kahevAya che. have trasAdi daza prakRtionAM nAma kahe che - tA-vAgara-unnatta, -ftha sa ra sumAM susarA-ijja jasaM tasadasagaM thAvaradasaM tu imaM // 26 // trasa-bAdara paryAptaM, pratyeka-sthiraM zubhaM ca subhagaM ca / susvarA-deya-yazaH sadazakaM sthAvaradazakaM tvidam // artha - trasanAma, bAdaranAma, paryAptanAma, pratyekanAma, sthiranAma, zubhanAma, subhaganAma, susvaranAma, AdeyanAma, karma. 7 Page #147 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 8 kavipAka-vivecanasahita yazakIrtinAma-e trasAdi daza prakRtie trasadazaka kahevAya che, ane sthAvaradazaka A ( =nIce mujaba) che. sthAvaradazaka kahe che - thAvara-gg-g, sAra-fthara-zakuma-mawiLA dussara-NAijjA-jasa mia nAme searA vIsaM / / 27 // sthAvara-sUkSmA-paryApta sAdhArA-thiyA-suma-durmAnA duHsvaro-nAdeyA-yaza iti nAmni setarA viMzatiH / / artha-sthAvaranAma, sUkSmanAma, aparyAptanAma, sAdhAraNa nAma, asthiranAma, azubhanAma, durbhaganAma, anAya nAma, ayazanAma-e pramANe Itara virodhI ( trasadazaka ) sahita nAmakarmane viSe viza pravRtio jANavI. cauda piMDaprakRtie, ATha pratyekaprakRtie, trasadazaka ane sthAvaradazaka maLI nAmakarmanA betAlIza bheda kahyA. have prasaMgathI karmastarAdi karmagranthamAM upayogI keTalIka pAribhASika saMjJAo jaNAve chetscu-thirchkk athirachakka-suhumatiga-thAvaracaukkaM / subhagatigAivibhAsA, tayAisaMkhAhiM payaDIhiM // 28 // trasacatuSka-sthiraSadka-masthiraSaTka-sUkSmatrika-sthAvaracatuSkam / subhagatrikAdivibhASA tadAdisa khyAbhiH prakRtibhiH // artha - trasacatuSka, sthiraSaka, asthiraSaka, sUkSmatrika, sthAvaracatuSka, subhagatrika-vagere saMjJAo saMkhyAnI AdimAM je prakRti hoya tyAMthI mAMDIne teTalI saMkhyAyukta prakRtionI jANavI. Page #148 -------------------------------------------------------------------------- ________________ karmavipAka-vivecanasahita vivecana - zAstrane saMkSepa karavA mATe paribhASAsaMjJA upagI che. tra catuSka- trasAdicAra prakRtio-tranAma, bAdaranAma, paryAptanAma, pratyekanAma. e prakRtie trasadazakanA kamathI jANavI. sthirapaka- sthiranAma, zubhanAma, subhaganAma, susvaranAma, AdeyanAma, yazakIrtinAma. asthiraSarka- asthiranAma, azubhanAma, durbhAga. nAma. duHsvaranAma, anAdeyanAma, apayazanAma. e asthirAdi cha prakRtie sthAvaradazakanA kamathI jANavI. sUphamatrika - sUphama, aparyApta ane sAdhAraNasUphamAdi traNa prakRtie sthAvaradazakanA kamathI jANavI. sthAvaracatuka - sthAvara, sUkama, aparyApta ane sAdhAraNuM. subhaga trika - subhaga, susvara, ane Adeya ItyAdi. A saMjJAo saMkhyAnI AdimAM rahelI prakRtithI AraMbha jeTalI saMkhyA kahI hoya teTalI prakRtionI jANavI. vaLA-saT8duvA-tamAku-rivAjamArU ! iya annAvi vibhAsA, tayAisa khAhiM payaDIhiM // " A gAthA prakSipta che, paraMtu upayogI hovAthI tene artha jaNAvIe chIe. varNacatuSkaH- varNa, madha, rasa ane sparzI Page #149 -------------------------------------------------------------------------- ________________ kama vipAka-----vivecanasahita agurulaghucatuka - anularuchu, parAghAta, ane zvAseASTravAsa, 100 trasadviduH- vasanAma, khAdaranAma. satrika: trasanAma, mAdanAma; trasacatuSka-- trasanAma, mAdaranAma, upaghAta pA~ptanAma. paryAptanAma, pratyekanAma. traSaTkaH trasa, khAdara, paryApta, pratyeka, sthira ane sulaga. sthAniitraka - styAnaddhi, nidrAnidrA, ane pracalApracalA-ityAdi sa'jJAo jANavI, e pramANe anya sa'jJA paNa sa`khyAnI AdimAM kahelI prakRtithI AraMbhI je sakhyA kahI hoya te sakhyA jyAM pUrI thAya tyAM sudhInI sa prakRtinI jANavI. have nAmakanA trANu. bhedo kahevA mATe gatyAdi cauda pi'prakRtinA uttara bhedano sakhyA jaNAve che:-- ayAreLa 3 maso 23-1-15-ti-paLa-1 2-jI-jIva vaLa-kuLa-paLa-3-13-jugarUba uttametrAsadI aa2.aa gatyAdInAM tu kramazazcatuH paJca paJca-1 -tri-52-12-paTqm / 12-dvida-52A-Ta-catu-dimityuttarameyAH padmaSTi:// atha:-gatyAdi cauda pi'DaprakRtinA anukrame cAra, pAMca, pAMca, traNa, pAMca, pAMca, cha, cha, pAMca, me, pAMca, ATha, cAra ane e bhede che. e rIte pAMsaThe uttara bhedA thAya che. Page #150 -------------------------------------------------------------------------- ________________ kamavipAka-vivecanasahita 101 vivecana --gatinAma cAra prakAre che. jAtinA pAMca prakAre che. upAMganAma traNa prakAre che. baghananAma pAMca prakAre che. saMghAtananAma pAMca prakAre che. saMghayaNanAma che prakAre che. saMsthAnanAma cha prakAre che. varNanAma pAMca prakAre che. gatpanAma be prakAre che. rasanAma pAMca prakAre che. sparza nAma ATha prakAre che. AnupUrvanAma cAra prakAre che. vihAgatinAma be prakAre che. e pramANe gatyAdi piMDaprakRtinA pAMsaTha uttara bheda thAya che. have nAmakarmanI trANuM, ekase traNa ane saDasaTha prakRti. enI gaNanAno prakAra batAve che -- aDavIsajuA tinavai, sate vA panabaMdhaNe tisayaM / baMdhaNasaghAyagaho, taNUsu sAmannavaNNacau // 30 // aSTAviMzatiyuktA trinavatiH sAMta, vA paJcadazabandhanaistrizatam bandhanasaMghAtagrahastanuSu sAmAnyavarNa catuSkam // artha-pUrvokta pAMsaTha prakRtinI sAthe aThayAvIza prakRti joDavAthI trANuM prakRtinI gaNanA sattAnI apekSAe jANavI. paMdara baMdhananI vivekSA karatAM ekase traNa prakRti thAya. bandhana ane saMghAtanane zarIrane viSe samAveza kare, ane sAmAnya varNacatuSka grahaNa karavuM. (eTale 67 prakRti thAya che.) vivecana - pUrve kahela coda piMDa prakRtinA pAMsaTha uttara bhedone trasadazaka, sthAvaradazaka, ane ATha pratyeka prakRti maLI aThayAvIza bhedathI yukta karIe te nAmakarmanA trA Page #151 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 10ra kavipAka-vivecana sahita bhedo thAya te sattAne AzrayI jANavA, kemake prAcIna AcAryoe sattAmAM nAmakarmanA trANuM bhedanI vivakSA karI che. temAM audArikAdi pAMca bandhananA sthAne paMdara baMdhana. meLavatAM ekaso traNa prakRtie paNa thAya che. - have banI apekSAe nAmarmanA saDasaTha bhedo kahe: che-bandhananAma ane saMghAtanAma karmane zarIranAmakarmamAM samAveza kare, eTale ke paMdara baMdhananAma ane pAMca saMghAtananAmane zarIranAmakarmamAM antarbhAva kara. kemake baMdhana ane saMghAtana ane zarIrane jaM AzrayI che, mATe tenA kAraNe zarIranAmakarmathI te karmanI pRthapha vivakSA na karavI pAMca varNa, be gA, pAMca rasa ane ATha sparza maLI vaza prakRtine sAmAnya varNa gaja, rasa ane paze-e cAra prakRtimAM samAveza kare, eTale ke pAMca varNanAmane eka varNanAmamAM, be gadhanAmane eka gandhanAmamAM, pAMca rasanAmane eka rasanAmamAM ane ATha sparzanAmane eka sparzanAmamAM antarbhAva kare. eTale DiprakRtinA pAMsaTha bhedamAMthI pAMca bandhana ane pAMca saMghAtanane zarIramAM samAveza karyo hovAthI daza prakRti bAda karatAM, temaja varNAdinI vaza uttaraprakRtine badale varNacatuSka grahaNa karavAthI bAkInI seLa prakRti bAda karatAM ogaNacAlIza prakRti bAkI rahI, temAM trasadazaka, sthAvaradazaka, ane parAvAtAdi ATha prakRti meLavatAM saDasaTha prakRtie thaI banya, udaya, udIraNA ane sattAnI apekSAe karmaprakRtinI bhinnabhinna saMkhyA kahe che - Page #152 -------------------------------------------------------------------------- ________________ karmaviSAka-vivecana sahita 103 ia sattaTThI badhodae a na ya sammamIsayA bandhe / vadhu sattA, vIsa-vIsa-vanamAM / rU? | iti saptaSaSTirbandhodaye ca na ca samyagmi ke bandhe bandhodaye sattAyAM vizaM dvAviMza aSTapaJcAza zatam // athae pramANe nAmakarmanI saDasaTha prakRtio banya, udaya ane udIraNanI apekSAo jANavI. samyakatvamohanIya ane mizramohanIya baMdhane viSe nathI, tethI baMdhane viSe, udayane viSe, ane sattAne viSe ekavIza, ekasa bAvIza ane eka aThThAvana prakRtie anukrame jANavI. vivecana - bandha viSe, udaya viSe ane ( ja zabdathI) udIraNa viSe e pramANe nAmakarmanI 67 prakRtio vivalita che. karmane phalane anubhava te udaya, aprAptakAle karmaphalane anubhava te udIraNA, ane karmanI AtmAnI sAthe sthiti te sattA. prAcIna AcAryoe nAmakarmamAM bandhananAma, saMghAtananAma, ane varNAdino avAntara prakRtionI bandha ane udayamAM vivakSA karI nathI, ane sattAmAM vipakSA karI che, tethI banya, udaya, udIraNa ane sattAmAM prakRtinI saMkhyAne bheda che. samyakatvamehanIya ane mizramohanIyane badha sarvathA nathI, paraMtu mithyAtvamohanIyane ja bandha che kemake anivRttikaraNanA chellA samayathI AraMbhI samyakatvane anukUla vizuddhivaDe mithyAtvamehanIya karmanA zuddha, ardhavizuddha ane azuddha evA traNa puMja karAya che. zuddhapuMja te samyaphavamehanIya, ardhavizuddhapuMja te mizramehanIya ane azuddha Page #153 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 14 kavipAka-vivecanasaMhita 2, puMja te mithyAtvamehanIya. eTale mithyAtvanA pudgaleAnI avasthA vizeSa te samyaktvamAhanIya ane mizramehanIya; mATe te anyamAM nathI, paNa udaya ane udIraNAmAM che. tethI jJAnAvaraNIyanI 5, danAvaraNIyanI 9, vedanIyanI 2, mehanIyanI 26, AyuSanI 4, nAmakanI 67, geAtranI 2, ane aMtarAyanI 5 prakRtio-e rIte 120 prakRti badhamAM che, udaya ane udIraNAmAM samyaktvamAhanIya ane mizrameha nIya sahita 122 prakRti che. pAMcasaMgrahakAranA mate sattAmAM nAmakamanI 93 prakRti gaNutAM sarva karmanI 148 prakRti, ane gaSanA mate nAmakarmanI 103 prakRti gaNatAM 158 prakRti adhikRta che. pUrva' kahelI gatyAdi cauda paDhaprakRtinA uttara bhedAnu varNana kare che niya-ti-ina-mugaDuM, phaLa-+vaya-ttiya-23-5 ivijJArUMo orAha-viGavA hAva-tela-jammuLa paLa sarIrA rUra nica-tiza-nara-muLataya cha dvi-tri-vasuH-cendriyajJAtayaH / udAra - vaikriyA - hAraka tejaH - kArmaNAni paJca zarIrANi // - athaH-narakagati, tiya cagati, manuSyagati ane suragati-e rIte gatinAmakrama cAra prakAre che. ekendriya, e indriya, trIndriya, caturindriya ane pacendriya-e pramANe jAtinAma kama pAMca prakAre che. audArika, vaikriya, AhAraka, roMjasa ane kANu-e rIte zarIranAma kama pAMca bhede che. gatinAmaH- je karmInA udayathI narakAdi gati prApta thAya te gatinAma. tenA cAra bheda che.-1. narakagatinAma, Page #154 -------------------------------------------------------------------------- ________________ kamaravipAka-vivecanasahita 15 2. tiryaMcagatinAma, 3. manuSyagatinAma. ane 4. devagati nAma. je avasthAmAM AtmA amuka prakAranA sukhaduHkhane jogavI zake tene gati kahe che-eTale sukhaduHkhanA upasegamAM niyAmaka avasthA vizeSa te gati. amuka prakAranA sukhaduHkhane AtmA naraka avasthAmAM jogavI zake che mATe narakagatinAmakarmajanya te avasthAne narakagati kahevAya che. tevI rIte sarva gatie jANavI. jAtinAma - je karmanA udayathI ekendriyAdi jAtiprApta thAya-ekendriya, beIndriya' ityAdi vyavahAra thAya te jAtinAma. tenA pAMca bheda che.-1. ekendriya jAtinAma, 2. beIndriyajAtinAma. 3. trIndriyajAtinAma, 4. caurindriya jAtinAma, 5 pacedriyajAtinAma, pRthvI, pANI, agni, vAyu ane vanaspati-A sarva ekendriya bhinna bhinna prakAranA che, chatAM temanAmAM cetanyane vikAsa svalpa ane lagabhaga sarakhe che, tenuM kAraNa teonI keIka samAna bAhya pariNati che, teonA amuka caitanyavikAsamAM je niyAmaka che te ekendriya jAti. tethI beIndriya jIvomAM caitanyano vikAsa adhika che, ane teomAM paraspara lagabhaga sarakhe che, tenuM kAraNa teomAM kaIka samAna bAhya pariNAma che. teonA amuka caitanyavikAsamAM je niyAmaka che te beindriya jAti. tevI rIte bIjI trIndriyadika jAtio paNa jANavI. jema gati sukhaduHkhanA upabhegamAM niyAmaka che, tema jAti amuka caitanyavikAsamAM niyAmaka che, tenuM kAraNa je karma te jAtinAma. 1 "ekendriyAdi mAM ekendriyadi zabdanI pravRttinuM kAraNa tevA prakAranI samAna pariNatirUpa je sAmAnya te jAti. tenA vipAknI davA Page #155 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 106 ka vipAka-vivecanasaMhata je kramanA udayathI raudrArikAdi zarIranI prApti thAya te zarIranAma. sukha-duHkhanA upabheAganu sAdhana te zarIra, tenA pAMca prakAra che. 1. audArika, 2. vaikiya, 3. AhAraka, 4. tejasa ane 5 kAma Nu. tenuM kAraNabhUta zarIranAMmakama paNa pAMca prakAre che. 1. audAkizarIranAmaH- je kamanA udayathI audArika zarIranI prApti thAya te audArikazarIranAma. tItha karagaNadharanI apekSAe udAra-pradhAna zarIra, ane vaikriyano - lAyaka ka`prakRti paNa jAti kahevAya che. A viSe pUrvAcAya te abhiprAya che:- "dravyarUpa indriya aMge pAMganAma ane indriyapa nAma kamAMthI utpanna thAya che, bhAvarUpa Indriya sparzanAdi indriyAvaraNa (matijJAnAvaraNa) nA kSaye pazamajanya che, kemake 'inDiyA kSayA - pazamajanya che' evu AgamanuM vacana che; parantu ekendriya de za donu pravRttinimitta sAmAnya anyavaDe asAdhya hovArthI jAtinAmaka janita che." ahI kAI zakA kare ke zabdanA pravRttinimittamAtrathI jAtinI siddhi na thAya, jo ema hAya te! hari Adi padanA pravRttinimittathI harivAdi jAtinI siddhi thAya; mATe ekendriyAdi padane vyavahAra upAdhi (sAmAnya dharma) viSe hoI zake che. tethI jAtinAma mAnavAnuM kASTa paNa kAraNa nathI. jo ekendriyatvAdi jAtine svIkAra karaze te nArakatvAdikane paNa nArakAdi vyavahAranA kAraNa hAvAthI paMcendriyatvanI vyApya (avAntara) jAti tarIke mAnavI paDaze, ane gatinAma mAnavAnI jarUra paDaze nahi. ahI ame A pUrva pakSane uttara ApIe chIe:apakRSNautanyAdikanA niyAmaka tarIke ekendriyatvAdi jAtinI siddhi thAya che; ane te ja ekendriyAdi zabda vyavahAranu kAraNa che. nArAdika jAti nathI, kemake tirtvanuM paMcendriyatvanI sAthenuM soM` (nyAyazAstra prasiddha jAtine bAdhaka ekadoSa) bAdhaka che. parantu nAraDhatvAdi amuka prakAranA sukha du:khanA upabhAganA niyAmaka pariNAma vizeSa che, tenA kAraNa rUpe gatinAma karyuM che.'' (nyAyAcArya kRta kama prakRtiTIkA pA. 7 te anuvAda.) Page #156 -------------------------------------------------------------------------- ________________ kama'vipAka-vivecanasahita 107 apekSAe alpaparamANuniSpanna udAra-thUla vaga`NAnu anelu te audArika zarIra. manuSya ane tiya cane A zarIra sAhajika hAya che, je kamanA uDDayathI upara kahelA auDhArikazarIra ceAgya pudgaleA grahaNa karI aukizarIrarUpe pariNamAvI jIvapradezeAnI sAthe paraspara sabaMdha kare te audArika zarIranAmakama . / 2. vaikriyArIranAma:- je karmonA udayathI vaikya zarIranI prApti thAya te vaikriyazarIranAma. vividha prakAranI kriyA karavA nimitte baneluM te vaikriyazarIra. te eka zarIra aneka thAya, aneka thaine pAchuM eka thAya, sUkSma thaIne mADhu thAya, ane meTTu thaine sUkSma thAya, AkAzagAmi thaine bhUmi upara cAle, ane bhUmicara thaine AkAzamAM cAle, dazya thaI ne adRzya thAya ane adRzya thaIne dRzya thAya. te zarIranA 1 aupapAtika ane 2 labdhipratyaya-e be bheda che. deva ane nArakIne aupapAtika (upapAtajanmanimittaka ) bhavadhAraNIya vaikriya zarIra DhAya che. manuSya ane tiyacane labdhipratyaya vaikriya zarora hAya che. e saghaLA peAtAnA mULa zarIrathI bIjI vaikriya zarIra kare tyAre tene uttaravaikriya zarIra kahe che. jenA udbhayathI vaikriyazarIra cAgya puddagale grahaNa karI vaikriyazarIrapaNe paNimAvI jIvapradezeAnI sAthe paraspara sabandha kare te vakriyazarIranAmakama . 3. AhArakarArIranAmaH- je kamanA udayathI AhArakazarIranI prApti thAya te AhArazarIranAma. cauda pUrva dhara tItha'karanI Rddhi jevA nimitte ke bIjA koi paNa kAraNe Page #157 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 108 kavipAka-vivecanasaMhita AhAraka labdhinA sAmarthyathI hastapramANe, atyaMta svaccha pudgalAnu banelu, kAine vyAghAta na kare, ane anyathI jenA vyAghAta na thai zake evu zarIra te AhArakazarora. cauda pU`dhara ja atyaMtasUkSma arthAMnA sa MkreDane dUra karavA mATe, anya kSetramAM rahelA tIrthaMkara pAse audArika zarIthI javuM azakaca hAthAthI, labdhithI AhAraka zarIra kare che; ane bhagavAnane pUchI sa Mdeha dUra karI peAtAnA sthAne AvI antam'hU'mAM te zarIranA tyAga kare che. jenA udayathI upara kahelA AhArakazarIra ceAgya pudgale grahaNa karI AhArakazarIrarUpe pariNumAvI jIvapradezeAnI sAthe paraspara sabandha kare te AhArakazarIranAmaka, 4. rojasazarIranAmaH- je karmonA udbhayathI tejasazarIranI prApti thAya te raoNjasazarIranAma. AhArAdinA pAcananu kAraNa te taijasazarIra. jayAre amuka jAtanA tapAnuSThAnathI vaijasalabdhi prApta thAya che tyAre taijasazarIramAMthI zApanimitte tejolezyA, ane upakAra karavA nimitte zItalezyA nIkaLe che. je karmAMnA udayathI tejasa zarIrayAgya pudgale grahaNa karI taijasazarIrapaNe pariNamAvI jIvapradezanI sAthe paraspara sabandha kare te taijasazarIranAmakama, 1 zubhaM vizuddhamavyAghAti cAhArakaM caturdaza pUrvadharasyaiva (tattvArtha. 2. 4) zubha vaNa', gaMdha, rasa ane spaza yukta, sphaTikanI peThe vizuddha dravyathI banelu, koInA vyAdhAta na kare, ke anyathI jene vyAdhAta na thaI zake evuM AhAraka zarIra caudapUva dharane ja hAya che. Page #158 -------------------------------------------------------------------------- ________________ - - -- karmavipAka-vivecanasahita 109 5 kAmaNuzarIranAma :-je karmane udayathI kAmaNa zarIra prApta thAya te kArmaNazarIranAma. karma pudgalenuM baneluM, athavA kamaM paramANuo Atmapradeza sAthe lAgelA che te kAmaNazarIra. karma kAzmaNanuM tema ja bIjA zarIranuM kAraNa che. paNa eTalo vizeSa che ke te kArmazarIranuM upAdAna kAraNa, ane bIjA zarIranuM nimitta kAraNa che. "kammavigAro kammaNamaDhavihavicittakammanippanna / nahi sarIrALa', rAvaLamUrca muLavaM " vi. mA. kamane vikAra te kAmagzarIra. te ATha prakAranA vicitrakathI baneluM che, ane te sarva zarIranuM kAraNa che" A kArmazarIra jIvane bhavAntara javAmAM khAsa sAdhanarUpa che. jyAre bIjA zarIrane tyAga karavo paDe che, tyAre aujaka ane kArmaNa-e ane zarIra bhavAntaramAM sAthe jAya che. te atyaMta sUkSma hovAthI jatAM AvatAM jaNAtAM nathI. jenA udayathI kArmazarIra egya pudgale grahaNa karI kArmazarIrarUpe pariNamAvI jIvapradezanI sAthe anya saMbandha kare te kArmazarIranAmakarma. e rIte zarIranAmakarma pAMca prakAre kahyuM, have aMgopAMganAmakarmanA traNa prakAra kahe che - bAhara pidaThi sira ura, uaraMga uvaga aMgulIpamuhA / sesA aMgovaMgA, paDhamataNutigassuvaM gANi // 33 // "bAhUrU pRSTiH zira ura udaramaGgAni upAGgAnyaGgulipramukhANi zeSANyaGgopAGgAni prathamatanutrikasyopAGgAni // " Page #159 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 110 kamaravipAka-vivecanasAhita ''. artha- be hAtha, be uru, pITha, mastaka, chAtI ane udara e ATha aMge che; AMgaLI pramukha upAMga che; ane bAkInA AMgaLInA veDhA ane rekhA vagere aMge pAMga che. prathamanA traNa zarIrane upAMgo (= agopAMgo) che. bhAvArtha - dArika, vaikriya ane AhAraka-e traNa zarIranA upAMge hoya che :-1. audArikazarIropAMga, 2. zaikiyazarIropAMga ane 3. AhArakazarIropAMga. ( 1 audArika zarIre pAMganAma:- je karmanA udayathI audArika zarIrarUpe pariNAma pAmelA pudgalene bhinna bhinna aMgopAMgarUpe pariNAma thAya te audArika zarIrAge pAMganAma. ( 2 vaikriyazarIre pAMganAma :-je karmanA udayathI vekiyazarIrarUpe pariNAma pAmelA pudgalene bhinna bhinna aMgopAMgarUpe pariNAma thAya te zaikriyazarIraMge pAMganAmakarma. 3. AhArakazarIre pAMganAma - karmanA udayathI AhArakazarIrarUpe pariNata pugalene aMgopAMgarUpe pariNAma thAya te AhArakazarIrAMgopAMganAma. tejasa ane karmaNazarIrane khAsa AkAra nathI, paNa te bIjA zarIranI AkRtine anusare che, jema pANIne jevA vAsaNamAM bharIe te tene AkAra thAya che, tethI pANIne khAsa AkAra kahI zakAte nathI, tema jevuM bIjA zarIranuM saMsthAna hoya che, tene anusAre taijasa ane kArmANa zarIranuM saMsthAna hoya che, tethI tenA aMgopAMga nathI. audArikAdi zarIranAM aMgopAMganI AkRtine jIvapradeza anusare che, ane taijasa kArmaNanI Page #160 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 111 -- karmavipAka-vivecanasahita AkRti jIvapradezane anusAra hoya che, mATe dArikAdi zarIranA aMge pAMge che, ane taijasa kAmaNa zarIranA nathI. A aMgopAMganAma karma kahyuM, have bandhananAmakarmanuM svarUpa kahe che - uralAipuggalANaM, nibaddha-bajjhatayANa saMbadha / guru jJAsama ta, varAi ne rU . audArikAdipudgalAnAM nibaddha-badhyamAnAnA sabandham / yatkaroti jatusama tadaudArikA dibandhana jJeyam // ' artha-pUrve bAMdhelA ane hamaNAM baMdhAtA odArikAdi gugalano saMbaMdha lAkhanI peThe je kare te audArikAdi baMdhana jANavA. bhAvArtha-jema lAkha lAkaDAnA kakaDAne paraspara joDI de che, tema baMdhananAma karma pahelAM bAMdhelA audAri. kAdi zarIranA pulanI sAthe hamaNAM baMdhAtA audArikAdi pudgalene joDI de che. tenA zarIranAmanI peThe pAMca prakAra che 1. audArikabandhananAma-je karmanA udayathI pahelAM grahaNa karelA dArika pudgalenI sAthe hamaNAM grahaNa karAtA audArika pudgalene saMbadha thAya te audArika ma-dhananAma. 2. vakriyabaMdhananAma:--je karmanA udayathI pUrva grahaNa karelA vaikiya pudgalanI sAthe hamaNa grahaNa karAtA vekiya pudgalene saMbandha thAya te vaikriyAbaMdhananAma. Page #161 -------------------------------------------------------------------------- ________________ karma viSAka-vivecanasahita 3. AhArakaadhananAmaH- je kamanA uddayathI pUrve grahaNa karelA AhAraka pudgalA sAthe hamaNAM grahaNa karAtA AhAraka puddagalAnA sabandha thAya te AhAraka 112 madhananAma. 4. tejasakhadhananAmaH- je kramanA udayathI pUrve grahaNa karelA taijasa pudgaleAnI sAthe hamaNAM zradguNa karAtA taijasa pudgaleno saMbadha thAya te taijasaba dhananAma, 5. kAma NudhananAmaH- je karmAMnA udayathI pUrve grahaNa karelA kAmaNu pudgaleAnI sAthe hamaNAM grahaNa karAtA kANa pudgalAnA sabandha thAya te krANukha dhananAma, audArikAdeizarIranAma kamanA sAmarthyathI grahaNa karAzailA audArikAdi va NuAnA pudgalenA zarIrarUpe pariNAma thavA chatAM teonA paraspara sakhadha karanAra madhananAmakamAM na hAta tA teo cUNu nI mAphaka chuTA raheta, paN dRDha pi DarUpa na thAta, mATe andhananAmakama mAnavAnI AvazyakatA che. a'dhananAmakarma kahyuM, paNa pudagalAnA saMghAta (samUha) thayA sivAya adhana sabhave nahi, mATe zarIraracanAne anusAre pudgalenA jaththA karavArUpa saghAtanuM kAraNabhUta saghAtanAmakrama kahe che-- ja' saMghAi uralAi puggale tiNagaNaM va dauMtAlI / ta saMghAyaM baMdhaNamiva taNunAmeNa paMcaviha // 35 // yatsaM ghAtayati audArikAdipudgalAn tRNagaNamiva tAlI / tatsaMghAtaM bandhanamiva tanunAmnA paJcavidham // Page #162 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 113 kamaravipAka-vivecanasahita ' arthA:- jema daMtALI tRNanA samUhane ekaThA kare, tema audArikAdi zarIranA pudgalene (zarIra racanAnusAra) ekaThA kare te saMghAtanAma kama. te baMdhananI peThe zarIranA nAme pAMca prakAre che. | bhAvArtha- je karmanA udayathI audArika zarIrarUpe pariNAma pAmelA yugalene dArika zarIranI racanAne anukUla saMghAta (samUha) vizeSa thAya te audArika saMghAtamAma karma. e pramANe vaikiyAdisaMghAtanAma karma jANI levA. prava-saMghAtanAmakarma zuM kArya kare che? je pagalene ja kare che ema kaheze te te ja pudagalane grahaNa karavA mAtrathI thaI zake, ane pudgalene grahaNa karavAmAM dArikAzirIranAma kamane upayoga che, te pachI saMghAtanAmakarma mAnavAnI zI jarUra che ? u0-saMghAtanAmakarmanuM kArya mAtra pudagalene ekaThA karavAnuM nathI, paNa zarIraracanAnusAre pudgalonA jaththA karavAnuM che. thapi pudgaleno jaththa grahaNa karavA mAtrathI thaI zake che. paraMtu pratiniyata pramANa zarIra racanAne anukULa jaze kare te grahaNamAtrathI thaI zake tema nathI, mATe tyAM saghAtanAma kamane vyApAra che. te pAMca prakAre che :(1) audArikasaMghAtananAmakarma, (2) vaikiyasaMghAtananAmakarma; (3) AhArakasaMghAtananAmakarma, (4) tejasasaMghAtananAmakarma (5) kArmANasaMghAtananAmakarma, saMghAtananAmakarmanA pAMca bheda kahyA, have baMdhananAmakarmanA paMdara bheda karavA mATe baMdhananA paMdara bheda batAve che :karma. 8 Page #163 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 114. karmavipAka-vivecanasahita orAla-viuvvA-hArayANa saga-tea-kammajuttANaM / nava baMdhaNANi iyaradusa hiyANaM tinni tesiM ca // 36 // udAravaikriyAhArakANAM svakataijasakarma yuktAnAm / / nava bandhanAni itaradvisahitAnAM trINi teSAM ca // ' artha- "svataijasakarmayuktAnAma pitAnAthI, tejasathI ane kAmaNathI joDAyelA "udArakiyAhArakANAma dArika, vaikiya ane AhAraka zarIranA nava baMdhana thAya che. ItaraddhisahitAnAM tejasa ane kArmaNa e banne vaDe sahita karatAM (traNa baMdhana), ane teone paraspara joDatAM bIjA traNa baMdhana thAya che. | bhAvArtha - audArika, vaikiya. ane AhAraka zarIrane pitAnI sAthe joDatAM traNa baMdhana thAya che - 1 audArika dArika baMdhana; 2 vaikrikriyabaMdhana; 3 AhArakaAhAraka madhana, (1) dArikaaudArikabaMdhananAma:- je karmanA hadayathI pUrve grahaNa karAyelA audArika pudagalanI sAthe hamaNuM grahaNa karAtA audArika pudgalane sabandha thAya te dArikaaudArikabaMdhananAma. (ra) vaikikiyabaMdhananAmaH-- je karmanA udayathI pUrve grahaNa karAyelA vaikriya pudgalenI sAthe hamaNAM grahaNa karAtA vaikriya pudgalene saMbandha thAya te vaikriya vayi baghananAma, (3) AhArakaAhArakabaMdhananAma-je karmanA Page #164 -------------------------------------------------------------------------- ________________ kavipAka-vivecanahita 115 udayathI pUrve grahu karelA AhAraka pudgaleAnI sAthe hamaNAM grahaNa karAtA AhAraka pudgalAnA sabandha thAya te AhA kahArakabandhananAma. jema pUrve bAMdhelA audArikAdi pudgaleAnI sAthe navA ma'dhAtA audvArikAdi pudgalAnA sabandha thAya che, tema tenI sAthe taijasa ne kAma NunA paNa sabandha thAya che; mATe tenu kAraNabhUta anya baMdhananAma kanA svIkAra karavA joie, tethI odAkitaijasama dhana, jaiyitaijasabaMdhana, ane AhAra taijasukha'dhana, audAkikANu dhana, vaikriyakA Numadhana ane AhArakakAma Nukha dhana-e pramANe che anyane thAya che. (4) audArikataijasabandhananAma:- je karmonA udayathI audArika puddagale ane taijasa puddagalAnA paraspara sabandha thAya te audArikataijasaNa dhananAma. (5) vaikriyataijasabandhananAmaH- je karmAMnA udayathI vaikriya ane taijasa pudgalAnA paraspara sabandha thAya te vaikriya tejasaba'dhananAma, (6) AhArakatajasabandhananAma:- je karmonA udayI AhAraka ane taijasa pudgalAnA paraspara saMbaMdha thAya te AhAra taijasama dhananAma. (7) audArikakAma NubandhananAma:- je karmonA udbhayathI audArika ane kANu pudgalAne paraspara saMbandha thAya te audArikakrAma guma dhananAma. Page #165 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 116 kavipAka-vivecanasahita A (8) vaikriyakAmaNuMbadhananAma-je karmanA udayathI vaikriya ane kAzmaNa pudgalene paraspara saMbadha thAya te kriya kAmaNabaMdhananAma. (9) AhArakakAmaNabandhananAma:- je karmanA udayathI AhAraka ane kAmaNa pudgalene paraspara saMbadha thAya te AhArakakArmabandhananAma. e rIte nava baMdhane thayA. have bIjA traNa baMdhane. banAve che - "itaraprisahitAnA dArika pudgalenI sAthe tethI. itara-anya tejasa kAmaNa e bannene saMga karatAM traNa baMdhane thAya che - 1 audArikataijasakAmaNabaMdhana, rakriyataijasakAmaNabandhana, ane 3 AhArakataijasakarmabaMdhana. (10) audArikarti jasakAmaNabaMdhananAma- je karmanA udayathI dArikapudagalene taijasa kArmaNa ubhayanI sAthe saMbandha thAya te audArikajisakArpaNa bandhananAma. (11) vaikriyataijasakAmaNubadhananAma:-je karmanA udayathI vaikriya pudgalene taijasa ane kArmaNanI sAthe saMbandha thAya te vaikriyataijasakAmaNabaMdhananAma. (12) AhArakartajasabaMdhananAma :- je karmanA udayathI AhAraka pudgalanI sAthe tijasa ane kArpaNa. ubhayane saMbandha thAya te AhAraka taijasakAmaNabaMdhananAma. trINi teSAM ca teonA-taijasa ane kAmaNa pudgalenA paraspara traNa baMdha thAya che - 1 tajasataijasabaMdhana Page #166 -------------------------------------------------------------------------- ________________ kamavipAka-vivecanasahita 117 nAma, 2. kAmaNukArmabaMdhananAma, ane 3. taijasakArmANa baMdhananAma ' (13) taijasataijasabaMdhananAma:- je udayathI pUrve grahaNa karelA tejasa puddagale sAthe navA baMdhAtA taijasapudagalane saMbandha thAya te tejasatejasabaMdhananAma. (14) kArpaNakAmaNabaMdhananAma-jenA udayathI pUrve grahaNa karelA kArma pudgalenI sAthe hamaNAM baMdhAtA kAmaNa pudgalene saMbandha thAya te kArmANakArpaNabaMdhananAma, - (15) taijasakAmaNabaMdhananAma -jenA udayathI tejasa ane kAzmaNa pudagalano paraspara saMbandha thAya te tejasakAmaNabananAma. ahIM audArika, vaikriya ane AhAraka pudgalene vijAtIya saMga thato nathI, eTale audArikane vekiya ke AhAraka pudgale sAthe roga thatuM nathI, mATe paMdara ja ane thAya che, adhika thatAM nathI. saMhanana nAma kama cha prakAre kahe che :saMghayaNamaTThinicao, ta chaddhA vajjarisahanArAyaM / / dhuM ya risanArAya, nArAe banAvAye rUNA kIliya chevaTTha iha, risaho paTTo ya kIliyA vj| ubhao makkaDabaMdho, nArAyaM imamurAlage // 38 // sahananamasthinicayaH tatpoDhA vanaRSabhanArAcam / tathA ca RSabhanArAca nArA camarddha nArAca // Page #167 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 118 kamavipAka vivecanasahita kIlikA sevArtamiha RSabhaH paTTazca kIlikA vajram / ubhayato markaTabandho nArAcamidamudArAGge // artha - hADakAMonA nicayane-racanAne saMghayaNa kahe che. tenA cha prakAra che- 1. vajaaSabhanArAca, 2. traSabhanArA; 3. nArAca; 4. addhanArAca; 5. kAlikA 6 cheva -sevArta. ahIM kaSabha eTale pATe, vaja eTale khIlI, ane nArAca eTale banne pAse markaTabaMdha. A saMghayaNe mAtra audArika zarIrane viSe hoya che. bhAvArtha - zarIranI daDhatAne AdhAra asthinI racanA upara che, ane tene ja saMghayaNa kahe che. asthine saMbhava mAtra dArika zarIrane viSe hovAthI bIjA vaikriyAdi zarIrane viSe saMghayaNa nathI. sUtramAM devene vARSabhanArAca saMghayaNavALA kahyA che te mAtra zaktinI apekSAe jANavuM. eTale deve vASabhanArAcasaMghayaNavALAnI peThe daDha zarIra vALA che. 1 vajanaSabhanArAcanAma:- be hADakAne markaTabaMdhavaDe bAMdhelA hoya, tenA upara trASabha eTale pATAnA AkAravALuM hADakuM vIMTAyeluM hoya, ane traNa hADakAne bhedanAra vaja eTale khIlInA AkAravALAM hADakAthI majabuta thayela evuM te vAtrASabhanArAcasaMhanana. tenuM kAraNa je karma te vAkASabhanArAcasaMghayaNanAmakarma. 2 RSabhanArAcanAma:- mAtra khIlI rahita pUrvokta je hADanI racanA te 2SabhanArAca, tenuM kAraNa je karma te bhASabhanArAcasaMghayaNanAma karma Page #168 -------------------------------------------------------------------------- ________________ kavipAka-vivecanahita 119 3 nAracanAma:- jayAM hADakAnA banne pAsA maTa 'dhathI badhAyelA hAya, paNa hADanA pATo ane kholI na hAya tevA prakAranI hADanI racanA te nArAcasa layayu. tenuM kAraNa je kama te nArAcasa`ghayaNanAma. 4 ardhuM nArAcanAma :- jyAM hADakAne eka pAse maTa- aMdha hAya, ane khIje pAse khIlI hoya tevA hADanI racanA te addha nArAca. tenu kAraNa je kama' te ana rAcasaMghayaNunAma. 5 kIlikAnAma; jyAM kIlikAthI-mAtra khIlIthI hADakAM badhAyelAM haiAya tevA prakAranI hADanI racanA te kIlikA, tenuM kAraNa je kama te kIlikAsa ghayaNunAma. 6 sainnA nAma;- jayAM hADakAM paraspara aDakIne rahelAM hAya te evaDuM ke sevA sa`ghayaNu, snigdhapadArthanu bheAjana, tailamadana vagere sevAthI Rta--bhyAsa hAya, eTale ke jene tenau nitya apekSA hAya, te sevAta. tenu kAraNabhUta je kama te sevA saMghayaNanAma, e rIte sAyaNanAmakarma cha prakAre kahyuM, have 6 prakAre saMsthAnanAma ane pAMca prakAre vaNa nAma kama kahe che;smc use niggoha- sAr3a - khujjAi vAmaNaM huMDa / maMDhALA janmA -inIru-joyi-hindu-siyA 5rUA samacaturasra nyagrodha - sAdi - kubjAni vAmanaM huDa 1 saMsthAnAni vaLo: La-nIru-joti-Adri-sitAH // artha :--samacaturasra, yaMgredha, sAdi, kukhta, vAmana ane huMDa e (cha) saMsthAne che. kuSNu (kALA), nIla Page #169 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 120 kama vipAka-vivecanahita (lIleA), rakta (rAte), pIta (pILe) ane zveta-e (pAMca) vaNe che. phA 1, samacatusranAma :-sAmudrika zAstramAM kahelA lakSaNayukta zarIranA saghaLA avayava hoya; athavA paka sane beThelA puruSanA be DhI'caNunuM aMtara, DAkhA khabhA te jamaNA DhIMcaNunuM antara, jamaNA khabhA ne DAkhA DhIMcaNanuM antara, Asana ne lalATanuM antara-e pramANe cAra agni-khAjInu' antara sama-sarakhuM: hoya te samacaturasaMsthAna; je karmonA udayathI tevA samacatusra saMsthAnanI prApti thAya te samacaturasanAma. 2. nyagrodhaparima`DalanAma:- nyagrodhanA-vaDanA jevA, parima`Dala-AkAra, jema vaDanI uparanA bhAga zAkhA, 31zAkhA ne pAMdaDA vagerethI suMdara hAya che, ane nIcene bhAga tevA suAAbhita hateA nathI; tema zarIranI uparanA bhAga sundara-lakSaNayukta hoya, ane nIcenA bhAga lakSaNahIna hoya te nyagrodhaparima`Dala sa'sthAna. je kama nA udayathI tevA nyugrodhaparima'Dala sasthAnanI prApti thAya te nyagrodhaparima DalanAma. 3. sAdinAma :-zarIramAM nAbhinI uparanA avayava lakSaNahIna hAya, smane nIcenA avayava te sAkrisa sthAna. je kramanA udayathI prApti thAya te sAdisasthAnanAma, lakSaNuyukta hoya sAdika saMsthAnanI 4. kubjanAmaH- mastaka, grIvA, hAtha ne paga lakSaNuyukta hAya, ane chAtI uttara vagere lakSaNahIna hoya te Page #170 -------------------------------------------------------------------------- ________________ kama viSAka-vivecanasahita 121 kubja sasthAna. je kama nA udbhayathI tevA prakAranA kunjasaMsthAnanI prApti thAya te kukhtasasthAnanAma. 5. vAmananAmaH- chAtI, peTa vagere avayaveA lakSaNayukta hAya, ane mastaka, grIvA, hAtha ne paga lakSaNarahita hoya te vAmanasa sthAna, je kramanA udayathI vAmanasasthAnanI prApti thAya te vAmanasasthAnanAma. kei AcArya kubja ane vAmana 'sthAnanuM lakSaNa paraspara viparIta jaNAve che. 6. huDakanAmaH- zarIranA saghaLA rahita ane beDoLa hoya te huDaka udayathI tevA kharAma sa'sthAnanI prApti thAya te huM haka sthAna. je ka nA avayava , ' lakSaNa sasthAna nAma. je kama'nA udayathI prANInA zarIrane viSe kRSNAdi vaNunI prApti thAya te vadhu nAma. tenA pAMca bheda che:-.. 1. kRSNanAma:- je karmonA udayathI prANInuM zarIra kRSNavarNa vALuM (kALuM) heAya te kRSNanAma. 2 nIlanAma:- je karmonA udayathI prANInuM zarIra nIlavarNa yukta (lIlu) hoya te nolanAmaka, 3 lAhitanAmaH- je karmanA udayathI prANInuM zarIra lohita-rAtuM hoya te leAhitanAma. 4 hAdrinAmaH- je kamanA uddayathI prANInu zarIra pILu' hai ya te, hAdrivaNa nAma, 5 sitanAma:- je karmAMnA udayathI jIvanuM zarIra vaitavaNa yukta hoya te sitanAmaka. Page #171 -------------------------------------------------------------------------- ________________ kavipAka-vivecanasahita e sivAya bIjA citra (kAbaracitarA) vagere aneka varSe che, paNa te sAMgika hevAthI tenuM pRthapha grahaNa karyuM nathI. varNanAmakarma pAMca prakAre kahyuM, have gaMdhanAma, rasanAma, ane sparza nAmanA bhede kahe chesurhidurhii rasA paNa titta-kaDu-kasAya-aMbilA mahurA / phAsA guru-lahu-miu khara-sI upaha-siNiddha-rukkhaTTA // 40 // sumimI, rasa ghara tija-Tu-jUSA-24-madhurA . para guNa-Dhaghu-mRdu-ghara-zata-- -kSA ghaTTa | ' artha:- surabhigadha ane durabhigae be prakAra ne gabdha che. rasanA pAMca prakAra che - tikta (kaDa), kaTuka (tI), kaSAya (tare), amla (khATe), ane madhura, guru (bhAre), laghu (halake), mRdu (suMvALa), khara (karkaza-khaDabacaDe) zIta, uSNa, snigdha, ane rUkSa (lu) e ATha sparza che. 1 surabhigadhanAma:- je karmanA udayathI jIvanuM zarIra kapurAdinI peThe sugandhI hoya te surabhigavanAma 2 durabhigadhanAma- je karmanA udayathI prANInuM zarIra lasaNAdikanI peThe durgadhI hoya te durabhigadhanAma. have rasanAmanA tiktAdika pAMca prakAra kahe che - 1tiktanAma - kapha vagere dezane nAza karanAra liMbaDA vageremAM rahele te tikta-kaDavo rasa. jenA udayathI jIvanuM zarIra lIMbaDA vagerenI piThe kaDavuM hoya te tiktarasanAmakarma. 2 kaTakanAma -gaLA pramukhanA rogane zamAvanAra Page #172 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ka'vipAka-vivecanahita 123 marI, suTha vagere padAtha mAM rahelA te kaTuMkasa, jenA udayathI prANInuM zarIra marI vagerenI peThe tIkhA rasavALuM hAya te kaTukarasanAma. 3 kaSAyanAmaH- baheDAM ne AmaLA pramukhamAM rahelA, raktadASa vagere vyAdhine zAnta karanAra kaSAya-tUrA rasa jANavA. jenA udayathI prANInuM zarIra tuArasavALuM DAya te kaSAyarasanAma. karanAra, 4 amlarasanAma; jaTharAgninuM uddIpana AMbalI, lIbu vageremAM rahela amla (khATA) rasa jANavA. jenA udayathI prANInuM zarIra AMkhalI vagerenI jema khATuM thAya te amlarasanAma. 5 madhurarasanAmaH-- pittAdi doSane zamAvanAra, goLa, sAkara vageremAM rahela madhurarasa jANavA. jenA udayathI prANInuM zarIra zeraDI smAdinI peThe miSTa hAya te madhurasanAma, bIje sthaLe saMdhava pramukha khArI cIjamAM rahela lavaNa (khArA) rasa judA mAnela che, paNa te madhurAdi rasanA sa'yeAgajanya hovAthI tene pRthak gaNyA nathI. have sparzanAmanA ATha prakAra batAve che :1 guru nAma--madheAgamananu kAraNa, leAhu vagere bhAre vastumAM rahelA gurupa jANavo, jenA uddayathI jantunu zarIra lADunI mAphka bhAre hAya te guruspardhA nAma. 2 laspanAma-prAyaH tiya gu ane Urdhva gamananu kAraNa, AkaDAnA rU vagere halakI cIjomAM rahela hAya te -- Page #173 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 124 karmavipAka-vivecanasahita laghusparza, jenA udayathI prANInuM zarIra AkaDAnA rUnI piThe halakuM hoya te laghusparzanAma. 3 mRdupanAma - netara vagere narama vastumAM rahela mRdu sparza jANa; je karmanA udayathI prANInuM zarIra mRdu-kemaLa sparzavALuM hoya te mRduspanAma. 4 parasparzanAma - paththara vagere barasaTha vastumAM rahele kharasparza jANa, je karmanA udayathI prANInuM zarIra khara-karkaza thAya te kharaparzanAma. 5 zItasparzanAma - barapha vagere ThaMDA padArthamAM rahele zItasparza jANa, je karmanA udayathI prANanuM zarIra zIta-ThaMDuM hoya te zIta sparzanAma. 6 uSNaspanAma:- AhAranA pAkanuM kAraNa, agni vagere uSNa padArthamAM rahele uSNasparza jANa, je karmanA udayathI prANanuM zarIra uSNu-garama hoya te uSNasparzanAma. 7 snigdhasparzanAma - pudagala dravyanA paraspara saMganuM kAraNa, vRtAdi snigdha padArthamAM rahele snigdha sparza jANavo, je karmanA udayathI prANInuM zarIra snigdhacIkAzavALuM hoya te snigdhasparzanAma. 8 rUkSasparzanAma - chUTA rahelA pudgala dravyane paraspara saMbadha nahi thavAmAM kAraNa bhasmAdikamAM rahele rUkSa sparza jANavo. je karmanA udayathI prANInuM zarIra rUkSalukhuM hoya te rUkSasparzanAma. A ATha sparzanA saMsargathI utpanna thayelA bIjA spa Page #174 -------------------------------------------------------------------------- ________________ kamavipAka-vivecanasAhita 125 zanI ahI gaNanA karI nathI. kAraNa ke te sarvane AmAM ja antarbhAva thAya che. e pramANe varNAdicatuSkanA vaza uttara bheda thayA, have temAM zubhAzubhapaNuM batAve che : nIlakasiNaM dugaMdha, titta kaDuaM guruM kharaM rukkhaM sI ca asuhanavagaM, ikArasaga subha sesa // 41 // nIlakRSNaM durgandhaM tiktaM kaTukaM guru kharaM rUkSam // zItaM cAzubhanavakamekAdazakaM zubha zeSam / / artha -varNamAM) nIla (lIle) ane kRSNa (kALe): varNa, gandhamAM) durgandha, (rasamAM) tikta ane kaTuka rasa, (sparzamAM) guru (bhAre), karkaza, rUkSa ane zIta sparza--e nava (varNAdi) azubha che. bAkInA agIAra zubha che. bhAvArtha -nIlavarNAdi nAma karmanI nava prakRti azubha che, kAraNa ke te zarIrAzrita azubha nIla varNAdine hetu che. bAkI rahelA varNamAM rakta, pati ane zvetavarNa, gaMdhramAM surabhimanya, rasamAM madhura, amla ane kaSAya (tUro rasa, ane raparzamAM laghu, mRdu, snigdha ane uSNu sparza-e nAma karmanI agIAra prakRtie zubha che, kAraNa ke zarIramAM zubhavadi vipAkane Ape che. have AnupUrvanAma, narakatrikAdi saMjJAo,tathA vihA-- gatinAmanuM varNana kare che - cauha gaivvaNuputvI, gaipugvidugaM tiga niAuju / pubbIudao vakke, suhaasuhavasuTTavihagagaI // 42 // Page #175 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 126 karmavipAka-vivecanasahita caturdhA gatirivAnupUrvI gatipUrvIdvika trika nijAyuyutam pUryudayo vakre zubhAzubhavRSoSTravihagagataya: ' artha- gatinI peThe AnupUvI cAra prakAre che. gati ane AnupUrvI maLI krika kahevAya che. ane te gatinA AyuSathI yukta karIe eTale trika kahevAya che. AnupUrvI nAmane udaya vakragatine viSe hoya che, vRSabha ane uMTanI gatinI peThe zubha ane azubha vihAgati be prakAre che. | bhAvArtha:- gatinA nAmathI AnupUvI cAra prakAranI che-1. narakAnupUrvI, 2. tiryagAnupUrvI, 3. manuSyAnupUrva ane 4. devAnupUvo. narakagati sahacarita je AnupUvI te narakAnupUrvI. kemake gatinAmakarmane udaya thavAthI ja tene udaya thAya che. tevI rIte tiryagAnupUva, manuSyAnupUva ane devAnupUrvI jANavI. 1. narakAvanAma:- je karmanA udayathI vakagatie narakagatimAM jatAM jIvanI AkAzapradezanI zreNIne anusAra gati thAya te narakAnupUvInAma. 2. tiryagAnupUvInAma- je karmanA udayathI vakagatie tiryaMcagatimAM jatA jIvanI AkAza pradezanI zreNIne anusAre gati thAya te tiyaMgAnupUrvanAma. 3 manuSyAnupUvinAma-je karmanA udayathI vakra gatie manuSyagatimAM jatA jIvanI AkAzapradezanI zreNIne anusAre gati thAya te manuSyAnupUrvanAma. 4 devAnupUvI nAma- je kamanA udayathI vakragatie devagatimAM jatA jIvanI AkAza pradezanI zreNIne anusAre gati thAya te devAnupUvInAma. Page #176 -------------------------------------------------------------------------- ________________ kamaravipAka-vivecanasahita AnupUvane udaya vaka gatie jatAM hoya che. jema ke, be samayAdinI vakragatie narakamAM jatAM jIvane narakAsupUvIne udaya hoya che. bRhat karmavipAkamAM kahyuM che ke"narakAyuSanA udayathI narakane viSe vakra gatithI jatAM jIvane narakAsupUvIne udaya hoya che. anyatra nathI" tevI rIte anya AnupUrvInA saMbaMdhamAM paNa jANavuM. have AnupUrvInA pegathI thatI narakaddhikAdi saMjJAo batAve che, gati ane AnupUva maLI dvika kahevAya che. narakaddhika-naragati ane narakAnupUrvI. tiryagaddhika-tiryagagati ane tiryagAnupUvI'. te gatinA AyuSyathI sahita karIe eTale trika kahevAya che. narakatrika-narakagati, narakAnupUrvI ane narakAyuSa. manuSyatrika-manuSyagati, manuSyAnupUrvI ane manuSyAyuSa vagere. e sivAya bIjI paNa saMjJAo jANavI. jema vaikriyaSaka-devagati, devAnupUrvI, narakagati, narakAnupUrvI, vaikriyazarIra ane vaikiya agapAMga. vilatrikabeIndriya, trIndriya ane caurindriya jAti. audArikaddhikaaudArikazarIra ane audArika aMgopAMga AhAraddhikaAhArakazarIra ane AhAraka aMgopAMga. vaikiyASTaka-devatrika, narakatrika, zaikiyazarIra ane vaikriyaaMgopAMga, aguru laghucatuSka-agurulaghu, upaghAta, parAghAta ane ucchavAsa. , vihAgati zubha ane azubha e pramANe che prakAranI che. vRSabha, hasti ane haMsanA jevI gati te zubha Page #177 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 128 kavipAka-vivecanarsAhata 1 vidyAye gati, ane uMTa, gadheDA vagerenA jevI gati te azubhahAyagati jANavI. 1. zuvihAyAtanAma:-jekanA udayathI vRSabha, hasti vagerenI peThe sArI gati (cAla) hoya te zubhavihAyeAgatinAma. 2. azuvihAyAgatinAmaH- je karmanA udayathI uMTa, gadheDA vagerenI peThe kharAkha gati (cAla) prApta thAya te azuvihAyeAgatinAma, piDa prakRtinA uttara bhedde vadhu vyA, have pratyeka prakRtiemAM parAghAta ane ucchvAsa nAmanuM varNana kare cheHprvaa udayA pANI, paresi balipi hoi duddhariso / UsasaNaladdhijutto, haveha UsAsanAmavasA // 43 // parAghAtodayAtprANo pareSAM balinAmapi bhavati durgharSa: / ucchvasanalabdhiyukto bhavati ucchvAsanAmavazAt // artha: parAghAtanAmaka nA uddayathI prANI khIjA khalavAnathI paNa parAbhava na pAme, zvAsocchavAsa nAmakama nA udayathI ucchvAsanadhiyukta hoya, parAghAtanAma-je kranA uDDayathI mahAna tejavI AtmA potAnA danamAtrathI ane vANInA atizayathI mahArAjAonI sabhAnA sabhyane paNa kSesa pedA kare, pAtAnA pratispaddhinI pratibhAnA nAza kare te parAghAtanAmaka, ucchavAsanAma- je kramanA udayathI zvAseAcchavAsanI labdhi prApta thAya te ucchavAsanAma, AtmAne Page #178 -------------------------------------------------------------------------- ________________ kama vipAka-vivecanasahita 129 ziSya:- huM bhagavan ! zAstramAM salabdhio kSAye-pazcimakI (kamanA kSaceApazamathI utpanna thayelI) kahelI che, te zvAsocchavAsalibdha auyikI (kama'nA udayathI thayelI) kema kaheA che ? guruH- zAstramAM labdhie kSAyeApazamikI kahelI che, chatAM kAI kAI labdhi auyikI paNa che, jema vaikriyalabdhi ane AhArakalabdhi auyikI che, tema A labdhi paNa auyikA che, chatAM temAM vIryAntarAyanA kSayepazcama paNa nimitta kAraNa che, eTale auyikI chatAM kSAyApazamamika kahevAmAM kAMi paNa virodha nathI, - have AtapanAma kanuM varNana kare che:rvivi u jiaMga, tAvajuaM AyavAu na u jalaNe / namusibattAsana, taai, hoSivanamna utti zAzA ravibimbe tu jIvAGga tApayuta AtapAd na tu vane / yaduSNasparzasya tatra lohitavarNasya udaya iti // // artha :-- AtayanAmakarmanA udayathI sUryanA biMbane viSe ja jIvanuM zarIra tApayukta hAya che, paNa agnine viSe (teneA udaya) nathI; kema ke tene uSNupanA ane rAtA varNanA udaya che. bhAvArtha :- AtapanAmakarmanA udayathI prANIonu' zarIra anuSNa chatAM uSNu prakAzarUpa tApa utpanna kare che. tenA udaya mAtra sUrya maMDala viSe rahelA pRthvIkAyanA jIvAne hAya che, paNa agnine hotA nathI. kemake tene viSe uSNatA ma ra 9 Page #179 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 130 karmavipAka-vivecana sahita uSNasparzanAmakarmanA udayathI hoya che ane te utkaTa lehitavarNana udayathI prakAza kare che. AtapanAma- je karmanA udayathI jIvanuM zarIra pite anuNa chatAM uSNa prakAzarUpa tApa utpanna kare te ApanAma. udyotanAmakarmanuM svarUpa batAve che - aNusiNapayAsarUvaM, jiyaMgamujjoae ihujjoA / jaidevuttaravikkia-joisa-khajjoamAI vva // 45 // anuSNaprakAzarUpaM jIvAGgamudyotate ihodyotAt / yatidevottaravaikriyajyoti kakhadyotAdaya iva / / artha:- ahI udyotanAma karmanA udayathI jIvanuM zarIra anuNa (zIta) prakAzarUpa udyota kare che. jema, yati ane devanuM uttara vaikiya zarIra, caMdrAdi tiSika vimAno, tathA khajuo vagere [udyota kare che. | bhAvArtha- jyAre kriya labdhivALA sAdhu tathA de pitAnA mULa zarIrathI uttara-bIjuM vaikriya zarIra kare che, tyAre te zarIra zIta prakAza kare che tathA caMdra, graha, nakSatra, ane tArAnAM vimAne temaja khajuo vagere che, Adi zabdathI ratna, maNi ane auSadhi vagere zIta prakAza Ape che, te sarva udyotanAma karmanA udayathI samajavuM. udyotanAma - je karmanA udayathI yati vagerenA kiya zarIrAdinI peThe jIvanuM zarIra zIta prakAza kare te udyotanAma. Page #180 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ka vipAka-vivecanasahita 131 agurularjInAma kama ane tIthaMkaranAma karmonuM svarUpa batAve cheH aMgaM na guru na lahua', jAyai jIvassa agurulahuudayA / tittheNa tihuaNassa vi, pujjo se udao kevaliNe // 46 // ' aMgaM na guru na laghu jAyate jIvasyAgurulaghudayAt / tIrthena tribhuvanasyApi pUjyastasyodayaH kevalinaH || artha::-agurulaghunAma kama nA udayathI jIvatu. zarIra atyaMta bhAre; tema atyaMta halaku` hatu` nathI. tI karanAma karmInA udayathI AtmA traNa bhuvananA prANIone paNa pUjya hAya cheH ane tenA uddaya mAtra kelIne hAya che. agurulaghunAmaH--je karmAMnA udayathI prANInuM zarIra guru ( atyaMta bhArayukta) ke atyaMta laghu na hoya, tema gurulaghu pazu na hoya, parantu agurulaghu piraNAma vaDe parNita hoya te agurulaghunAma ka. ekAnta bhAre hoya tA vahuna karavu azakaya thai paDe, ane atyanta halaku hoya tA vAyu vagerethI uDI jAya, mATe agurulaghu piraNAmathI pariNata DAya che, tethI sukhapUrvaka varDana tema dhAraNu thaI zake che. yadyapi agurulaghunAma vAdayinI prakRti hovAthI atyaMta bhAre zarIravALAne tathA tadna halakA zarIravALAne paNa teneA udaya hAya che, parantu teone tenA mantra rasavipAka subhave che, tenA tItra vipAkathI te madhyama vajanadAra zarIra prApta thavuM saMbhavita che. Page #181 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 13ra karmavipAka-vivecanasahita tIrthakaranAma karmane vipAka-rodaya mAtra kevalajJAnIne hoya che, tethI te traNa bhuvananA janane pUjavA lAyaka thAya che, surAsura ane manuSyane pUjya uttamottama dharmatIrtha pravartAve che, ane pote kRtakRtya chatAM paNa dharmane upadeza karavAmAM pravRtti kare che, kevalajJAnI sivAya bIjAne tIrthaMkaranAmane vipAkedaya hetuM nathI, paNa pradezodaya hoya che, tethI bIjA jIvanI apekSAe tenI lekamAM mAna pratiSThA vadhAre pravarte che. ' | tIrthakaranAmaH--je karmanA udayathI surAsura ane manuSyane pUjya dharmatIrtha pravartAve, ane dharmane upadeza kare te tIrthaMkaranAma. tIrtha eTale caturvidha saMgha athavA prathama gaNadhara. - have nirmANanAma ane upaghAtanAma karmanuM svarUpa batAve che - aMgovaMganiyamaNaM, nimmANa kuNai suttahArasama / uvadhAyA uvahammai, sataNuvayavala bigAI hiM // 47 // aGgopAGganiyamana nirmANa karoti sUtradhArasamam / upAghAtAdupahanyate svatanvavayavalaM bikAdibhiH // artha - sutAranI peThe nimaNanAma aMgopAMganuM niyamana (vyavasthA) kare che. upadyAtanAma karmanA udayathI pitAnA. zarIranA avayava laMbIkAdi vaDe pite haNAya che. bhAvArtha- nirmANanAma kama aMga ane upAMgane Page #182 -------------------------------------------------------------------------- ________________ karmavipAka-vivecanasahita gya sthaLe gaThave che. mATe te sutAranI tulya che. jema sutAra putaLInA avayanI yogya sthaLe goThavaNa kare che, tema nirmANanAma karma aMgopAMganAma karmathI niSpanna thayela aMga ane upAMganI yogya sthaLe geDavaNa kare che, tenA abhAvamAM mastaka, udara, hAtha paga ityAdi avanI yathAsthaLe goThavaNa thaI zake nahi. nirmANanAma:- jenA udayathI aMgopAMganI pratiniyata sthAne vyavasthA thAya te nirmANanAma kame. upaghAtanAmakarmanA udayathI prANu pitAnA zarIranA adhika ke vikAra pAmelA avaya-laMbIkA, paDacho , coradAMta, rasoLI pramukhathI te duHkha pAme te upadhAtanAma. upaghAtanAma-je karmanA udayathI pitAnA zarIranA adhika ke vikRta thayelA avaya vaDe pite haNAya, athavA gaLe phAMse bAvA vagerethI pitAne vAta kare te upaghAtanAma. ATha pratyeka prakRtinuM svarUpa varNavyuM, have vasa dazakanuM svarUpa kahetAM prathama trasanAma, bAdaranAma, ane paryApta nAmanuM svarUpa batAve che - vi-ti cau-paNidiya tasA, bAyarao bAyarA jIyA claa| niyaniyapajjattijuA, pajjattA laddhikaraNehiM // 48 / / dvi-tri-catuH-paJcendriyAstrasAd bAdarato bAdarA jIvAH sthUlAH / nijanijaparyAptiyutAH paryAptAd labdhikaraNAbhyAm / Page #183 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 134 karmavipAka-vivecanasahita artha- trasanAma karmanA udayathI jIve beIndriya, teIndriya, caurindriya ane paMcendriya thAya che. badaranAma karmanA udayathI je bAdara-skUla, cakSuthI dekhI zakAya tevA zarIravALA thAya che. paryAptanAma karmanA udayathI jIvo pitAnI yogya paryAptivaDe yukta hoya che. te paryApta labdhi ane karaNathI be prakAranA che. ' bhAvArtha - prayajananA vazathI je eka ThekANethI bIje sthAne jaI zake te trasa. trapaNuM beIndriya, teI- ndriya, caurindriya ane paMcendriya jIvone viSe hoya che. tranAmaH--je karmanA udayathI jIva ISTanI prApti ane aniSTanA parihAra (tyAga) mATe eka sthAnethI bIje sthAne jaI zake te trasanAma. bAdaranAma-je karmanA udayathI jIvo bAdara pariNAma vaDe pariNata thAya te bAdaranAma. 1. bAdaranAma kamanA udayathI jIvane cakSuthI dekhI zakAya tevA zarIranI prApti thAya che. yadyapi pRthivIkAyAdikanuM pratyeka zarIra cakSuthI dekhI zakAtuM nathI, te paNa tene samudAya dekhI zakAya che; sUkSma jInAM zarIre game teTalAM ekaThAM thAya te paNa te dekhI zakAtA nathI. prAcIna kavipAkamAM kahyuM che ke -"vAyaranaamudenn bAyarakAo u hoi so niyamA" / ( gA. 135 ) ( bAdaranAma karmanA udayathI jIva nizcayathI bAdara zarIravALe thAya che.) paratuM A navIna kamavipAkanI paNa TIkAmAM kahyuM che ke:-"cakSuthI grahaNa karavA gya evA bAdara zarIranI ke zarIranA samudAyanI prApti te bAdaranAma karmane vipAka che-ema kahevuM ISTa nathI, kemake bAdaranAma karma jIvavipAkinI (khAsa chavane vipAka ApanArI) prakRti hovAthI zarIrAdi Page #184 -------------------------------------------------------------------------- ________________ kama vipAka-vivecanasahita 135 paryAptanAmaH-- je karmanA udayathI AtmA svasvayogya paryApta pUrNa kare te paryAptanAma, paryAptiH--puddagalanA upacayathI utpanna thayelI, ADA rAdipudgalenA grahaNa, pariNAma ane avala'banamAM kAraNabhUta pudgalane viSe potAne vipAka kema batAve ! jo pudgavikhikanI prakRti heya. te zarIrAdvi pudgalane AzrayI peAtAneA vipAka batAve. mATe jIvA khAdara pariNAma utpanna karave te bAdaranAma kama to mukhya vipAka che, tethI mULa gAthAmAM vAyaravAnIJA rRA'-( bAdaranAma karmInA yathI jIve. bAdara pariNAma vaDe pariNata thAya che.) ema kahyuM che, A prakRti vavipAkitI chatAM paNa potAnA kAMika vipAka zarIAdi pudgalane viSe paNa dekhADe che, tethI bAdara pRthivIkAyanA ekatra maLelAM ghaNAM sagIrA cakSuthI dekhAya che, ane sUkSma pRthivIkAyanA ghaNAM zarI| maLyA hoya to paNa dekhAtA nathI. jIvavipAkInI prakRti zarIrane viSe petAne vipAka kema batAve? A zaMkA paNa na karavI, kemake krodha jIvapAkanA chatAM gusse thayelA mANasanuM mukha lAlacALa thaI jAya che, e rIte potAnA vipAka zarIrane vize pragaTa kare che, tema badaranAma viArtAkatI chatAM potAnA viSAka gauNapaNe zarIra vize dekhADe che, kemake karmAMnI vicitra zakti che' 1 tattvArthI bhASyamAM paryAptinuM svarUpa A pramANe che:-varyAMjirAmata: yiAMsamAptiH, AtmAnI kriyAnI samApti thavI te paryApti. tenA pAMca prakAra che ? AhAraparyApti, 2. zarIraparyApti, 3 indriyaparyAti, 4 zvAse zrvAsaparyApti, 5. bhASAparyApta. (kemake mana indriya devAthI mana:paryAptine indriyaparyAptamAM samAveza karyAM che.) (9) AhAraparyApti:- zarIrandriya-vArDa -mana:trALAvAnayeAgyavRSTi cchAdarayiAsinAntira!dAravaryAnti:, zarIra, Indriya, bhASA, mana ane zvAsocchavAsate yogya pudgala dravyane grahaNa karavAnI kriyAnI parisamA ta te AhAraparyApti. Page #185 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 136 karmavipAka-vivecana sahita zaktivizeSa te paryApti. utpattinA sthAne AvI AtmAe prathama samaye je pudgale grahaNa karelA che, ane pachI pratisamaya je muddagale grahaNa karAya che, je pahelAM grahaNa karelA pugalenA saMbandhathI te rUpe pariNata thayelA che te muhagalanA upacayathI AhArAdinA pudgale grahaNa karI rasAdi rUpe pariNAve che, tathA zvAsocchavAsAdi vargaNAnA pagale grahaNa karI terUpe pariNAvI avalaMbana karI cheDI de che. mATe pudgalenA upacayathI utpanna thayelI. grahaNa, pariNAma ane avalaMbanamAM kAraNabhUta zaktine paryApti kahe che. tenA cha prakAra che-1. AhAraparyApti, 2. zarIraparyApti, (2) zarIraparyAti-AhItayaM zarIrarayA sthAnakriyA samAdita sAraravaryAdita, daiAna nA ghaTana : grahaNa karelA pulane zarIrarUpe racavAnI kriyAnI samApti te zarIraparyAti. (3) Indriya paryAti:- vAritranirvatanavi risamararindripatiH sparzanAdi Indriyo racavAnI kriyAnI samApti te indriyaparyApti. (4) zvAsocchavAsaparyApti- vAvAdiyAyograTrayA- tinirvatanakriyA samAptiH zvAse ravAravaTi: kAvAsane yogya pugalene grahaNa karavAnI ane choDI devAnI zaktine racavAnI kriyAnI samApti te zvAsocchavAsa paryApta. (5) bhASApati-mAvAyo ghaNa- nikAniva ta nakriyAvasimAtismAryAdita bhASAne yogya pudgale grahaNa karavAnI ane che kI mUkavAnI zakitane racavAnI kriyAnI samApti te bhASAparyAti. manane gya pudgale grahaNa karavAnI ane choDI mUkavAnI zaktinI racanAnI samiti te mana:paryApti-ema kaI AcAryo mAne che. rA. 8 ka. 12) ! Page #186 -------------------------------------------------------------------------- ________________ karmavipAka-vivecanasahita 127 3. Indriya paryApti, 4 zvAsocchavAsaparyApti pa. bhASA paryApti, 6 mana:paryApta. (1) AhAraparyApti --pudagalanA upacayathI utpanna thayelI je zaktivaDe AtmA AhAra grahaNa karo, tene rasarUpe pariNAma kare te AhAraparyApta. AtmA bhavAntaramAM utpatti samaye AhArogya pudgalene grahaNa karI, tenAthI utpanna thayelI zakti vaDe tene rasarUpe pariNumAve che. ahIM AhAraparyApti ane tenuM kArya AhAranuM grahaNa tathA pariNAma-e sarva prathama samaye thAya che. (2) zarIra paryApta - pudgalanA upacayathI utpanna thayelI je zakti vaDe rasarUpa thayelA AhArane rasa, rudhira, mAMsa, meda (carabI), asthi, majajA (hADakAmAM rahelo neha) ane vIrya-e sAta dhAtumaya zarIrarUpe pariNamA te zarIraparyApti. yadyapi vaikriya tathA AhAraka zarIre sAta dhAtumaya nahi hovAthI AhArane pariNAma sAta dhAturUpe thatuM nathI, te paNa tenA zarIrarUpe pariNAma thAya che, sAta dhAturUpa pariNAma mAtra oDhArika zarIrane AzrayI samaja.' (3) indriya paryApti - pudgalanA upacayathI thayelI je zaktivaDe zarIramAMthI eka, be, traNa, cAra ke pAMca indriyane cogya pagale grahaNa karI tene IndriyarUpe pariNamave, te indriya paryApta. (4) thAsocchavAsa paryApti -- pugalanA upacayathI Page #187 -------------------------------------------------------------------------- ________________ kamavipAka-vivecana sahita thayelI je zakti vaDe zvAsocchavAsane gya pudgale grahaNa karI zvAsocchavAsarUpe pariNAvI avalaMbana karI cheDe te zvAsocchavAsa paryApti. (1) bhASA paryApta - pudgalanA upacayathI thayelI je zakti vaDe bhASAne yogya pagale grahaNa karI, pariNumAvI avalaMbIne cheDe te bhASAparyApti. (6) mana paryApti --pulanA upacayathI thayelI je zakti vaDe manane yogya pagale grahaNa karI, manarUpe pari NamAvI, avalaMbIne cheDe te mana:paryApti. upara kahelI cha paryAptimAM prathamanI traNa paryAptiene paraspara saMbaMdha che. kemake AhArathI zarIra, ane zarIrathI Indriye thAya che. pachInI traNa paryAtio svataMtra che, kemake te pitAne yogya vargamAMthI svataMtrapaNe pudgale grahaNa kare che. te cha paryAptimAMthI ekendriyane cAra, beIndriya, teIndriya, caurindriya, ane asaMzI kayA jIvane keTalI paMcendriyane pAMca paryAptio hoya paryAptio hoya ? che, ane saMjJI paMcendriyane cha paryA tio hoya che. 1 jema koI mANasa daDe phe ke tyAre prathama prayatnathI daDAnuM avalaMbana kare che ane pachI tene phekI zake che, je tema na karavAmAM Ave te daDAne pheMkI zakAya nahi, tevI ja rIte AtmA zvAsocchavAsanA pudgalene choDavA pahelAM tenuM avalaMbana kare che ane pachI tene choDe che. tevI rIte bhASA ane mana:paryAti vize paNa avalaMbana jANavuM. Page #188 -------------------------------------------------------------------------- ________________ kavipAka vivecanasahita 139 je jIvAne jeTalI paryAptine sa'bhava che tenA tee eka sAthe prAraMbha kare che ane anukrame samApta kare che, kemake te paryAptie uttarAttara sUkSma che. jema sutara kAMtanArI nipuNa cha strIe sarakhI puNIo la kAMtavA bese, temAM je jADuM kAMte te prathama pUru kare, ane jema jema jhINuM kAMte tema tema vila'e kAMtI rahe, tema paryAptie paNa uttarottara sUkSma hovAthI sAthe prAraMbha kare paNa anukrame pUrI kare. te paryAptaemAM audArika zarInI apekSAe AhAra pAptinI utpattinA kALa eka samaya kALa. ptaonA che, ane bAkInI pAMca paryAptine phALa uttarottara antarmuhUta che, prathama samaye AhAra paryApti pUrNa thAya, pachI anna hate zarIra paryApti pUrNa thAya, te pachI antarmuhUte prArabha ane samApti. tsu indriyaparyApta pUrNa thAya-e rIte bAkInI paryAptie viSe jANavu. vaikriya ane AhAraka zarIranI apekSAe prathama samaye zarIra. tsu AhAra paryApti pUrI thAya, pachI antarmuhUte paryApti pUrNa thAya, pachI anukrame samaye samaye indriyAdi paryAptie pUrI thAya. saiddhAMtika mate devAne zvAsocchavAsa . paryApta pUrI thayA pachI eka samayamAM bhASA ane mana:ryApti e ane sAthe pUrI thAya che, mATe te ne paryAptaene abheda mAnI pAMca paryAptie kahI che. saghaLI paryAptie pUrI thavAnA kALa paNa "antamuhUrta che. 1nava samayathI AraMbhI samaya samaya vadhAratAM e ghaDImAM eka samaya che! hrAya tyAM sudhInA save asaMkhya antamu ta nA bhedo thAya che. Page #189 -------------------------------------------------------------------------- ________________ kama vipAka--vivecanasahita je jIvAe svayAgya paryAptie pUrI karI che, athavA jeo pUrI karanAra che te paryAptA kahevAya che. tenA e bheda che-1 labdhiparyAptA, ane karaNaparyAptA. 140 labdhiparyAptA-jee svayeAgya saghaLI paryApti pUrI karyAM pachIja maraNa pAme te labdhiparyAptA, labdhithI zaktithI paryAptA te labdhiparyAptA. =9 karaNaparyAptA:- jeoe svayAgya saghaLI paryApti pUrNa karI che te karaNaparyAptA (karaNathIpUrI karavAvaDe paryAptA) kahevAya che. karaNa zabdane artha indriya paNa thAya che. jeoe indriya paryApta pUrI karI che. te paNa karaNa paryAptA kahevAya che. kahyuM che ke sarva` labdhi aparyAptA jIve karaNaparyAptA thaIne ja mare che." parantu karaNaparyAptane A atha kAikoi sthaLe Ave che, paNa vyApaka nathI. ziSya:- huM bhagavan ! zarIranAmakarmanA udayathI audArika pudgalAnA audArika zarIrarUpe pariNAma thAya che, te zarIraparyApti mAnavAnu zu' pratyeAjana che ? guruH-zarIranAma karmInA udayathI audArikAda galAnuM graDaNa mAtra thAya che, paNa zarIraparyApta sivAya tene zarIrarUpe pariNAma thatA nathI, mATe zarIrapopti mAnavanI AvazyakatA che. ziSyaH- zvAsocchvAsa nAmakamanA udayathI zvAsAcchavAsanI zakti prApta thAya che. te zvAsocchavAsa patinuM zu prayeAjana che? Page #190 -------------------------------------------------------------------------- ________________ kamaravipAka-vivecanasahita 141 ---- ----------- --- guru-dhImecchavAsa nAmakarmanA udayathI zvAsocachavAsanI labdhi (zakti) utpanna thAya che, te paNa zvAsachavAsa paryApti sivAya tene pariNAmAdi vyApAra thaI zakate nathI, mATe zvAsocchavAsa paryApta mAnavI joIe. patteya taNU pattaMudaeNaM dataadvimAi thir| nAbhuvari sirAi suha, subhagAo savvajaNaiTTho // 49 // pratyeka tanuH pratyekodayena dantAsthyAdi sthiram / nAbhyupari zira Adi zubhaM subhagAtsarvajaneSTaH // artha - pratyekanAmakarmanA udayathI jIvane pratyekapRthapha pRthaka zarIra prApta thAya che. sthiranAmakarmanA udayathI dAMta hADakA Adi avaya sthira-kaThaNa hoya che. zuMbha, nAmakarmanA udayathI nAbhinI uparanA zira Adi avaya zubha hoya che, ane subhaganAmakarmanA udayathI sarvajanane priya lAge che. pratyekanAma:- je karmanA udayathI dareka jIvane bhinna bhinna audArika ke vaikriya zarIra prApta thAya te pratyekanAma karma. zubhanAma- je karmanA udayathI nAbhinI uparanA avaya zubha haya, jethI zira, hAtha pramukha avayavane sparza karavAthI sAmo mANasa khuzI thAya che te zubhanAma karma - 'subhaga nAma-je karmanA udayathI upakAra nahi karavA chatAM prANI sarvAnA manane priya lAge te subhaganAma karma.. Page #191 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 142 kama vipAka-vivecanasahita subhaganAma kanA udaya chatAM tIrthaMkarAdi mahApuruSa koIne apriya lAge che, tenuM kAraNa te manuSyamAM rahelA tIvra dveSa che. susvaranAma, AdreyanAma, yazakIti ane sthAvara dazaka vaNa ve che. susarA mahurahajhuNI, AijjA savvaloagijjavao / jasao jasakittIo, thAvaradasagaM vivajjatthaM 50 susvarAd madhurasukhadhvanirAdeyAtsarvaloka grAhyavacAH / yazaso yazaHkIta`yaH sthAvaradazakaM viparyayArtham // . a:- susvaranAma karmAMnA udayathI madhura ane sukha kAraka dhvani (svara) prApta thAya che. AdreyanAma kanA udayathI sava DhAkane tenu vacana mAnya hAya che. yazanAma karmInA udayathI yaza ane kIti prApta thAya che. sthAvarakAka tethI viparIta arthavALuM gaNavu. susvaranAma:--je karmonA udayathI jIvane svara kAnane priya lAge tevA madhura hAya te susvaranAma, AdaeNyanAma-- je kamanA udayathI vacana sa lekamAM mAnya thAya, darzanamAtrathI leAkeA tenA satkAra ane vinaya kare te AdreyanAma ka, . yazAnAma--je karmAMnA udayathI tapa, zauya ane dAnAdithI meLavelI khyAtivaDe prazasA thAya, athavA yaza ane kIti thAya te yaza kIrti nAma. yaza ane kIti mAM eTale vizeSa che ke "dAna ane puNyathI je khyAti thAya te kIti, ane para kramathI je khyAti thAya te yaza, athavA eka ja petAnA dezamAM Page #192 -------------------------------------------------------------------------- ________________ kavipAka-vivecanasahita 143 sthAvara phelAya te kIti. ane cAre tarapha sadezamAM phelAya te yaza." have sthAvaradazakane vaNu veche-trasadarAkathI dazakane viparIta artha jANavA. sthAvaranAma--je karmonA udbhayI sthAvarapaNAnI prApti thAya te sthAvaranAma. sthAvara nAmakarmanAMyathI jIve tApAdikathI pIDAyA chatAM eka sthAnethI bIje sthAne jaI zakatA nathI. pRthivIkAyika, aprakAyika, teja:kAyika, vAyukAyika ane vanaspatikAyika jIvA sthAvara jANavA. teja kAyika ane vAyukAyika jIvA gamana karI zake che, te paNa tee sthAvara che, kemake sthAvaranAma karmanA udaya DAvAne lIdhe, tee tApAdithI pIDAyA chatAM tenuM nivAraNu karavA bIje sthAne gamana karI zakatA nathI. gati mAtranI apekSAe teene trasa paNa kahelA che. '"tenovArlR dvIndriyAtyatra tratA: (tattvArtha2-jI) agnikAya, vAyukAya ane eindriyAkrika jIve trasa kahevAya che. paNa agnikAya ane vAyukAyamAM eindriyAkinI peThe iSTa vastu tarapha pravRtti ane aniSTa vastuthI nivRtti karavA mATe viziSTagamana zakti nadui DhAvAthI teone trasanAmaka nA uya nathI, paNa sthAvaranAma karmo nA udaya che. sUkSmanAma :- je karmanA udayathI jIveAnA zarIra ghaNAM ekatra maLavA chatAM paNa carmacakSuthI dvekhI na zakAya te sUmanAma kama. yapi A karmInI prakRti jIvavipArkinI che, tethI te jIvane ja sUkSma piraNAma kare che, to paNa zarIrAdi pudgalAne viSe paNa peAtAnA vipAka gauNa Page #193 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 144 vipAka-vivecanasaMhata rIte DhekhADe che. jema jIvavipAkinI krodha prakRti lAlacoLa mukha thavuM vagere vipAka zarIrane viSe paNa dekhADe che. aparyAptanAmaH- je karmonA yathI mAtmA svaceAgya paryApti pUrI karyAM sivAya maraNa pAme te aparyAptanAma kama. aparyApta jIvA e prakAranA che--labdhiaparyApta ane karaNaaparyApta. je vayeAgya paryAptie pUrI karyA sivAya maraNa pAme te labdhiaparyAptA. jemaNe karaNa eTale zarIra indriyAkrika svaceAgya paryAptie pUrNa karI nathI paNa avazya pUrNa karaze te karaNaaparyAptA, aparyAptanAma manA udaya mAtra labdhiaparyAptA jIvAne hAya che, paNa jeee svayegya paryApti pUrNa karI nathI paNa avazya karaze tevA karaNaaparyApta jIvAne hAtA nathI. koi sthaLe karaNanA atha zarIra ane indriya evA karele che, eTale jyAM sudhI zarIra ane indriya paryAptae pUrNa karI nathI tyAM sudhI te karaNaaparyAptA kahevAya che ane e traNa paryAptie pU karyAM pachI karaNuparyAptA kahevAya che. kemake labdhiaparyAptA paNu karaNaparyAptA thaIne ja mare che. zAstramAM kahyuM che ke-labdhi aparyAptA pazu nizcayathI AhAra tsu zarIra ane indriyaparyApti pUrNa karIne ja mare che. kemake AvatA bhavanu AyuSa mAMdhIne sarva jIvA mare che, ane te AyuSa AhAra zarIra ane indriyaparyApti vaDe paryAptAne ja baMdhAya che.'' sAdhAraNanAma :- je kranA udayathI anata jIvene sAdhAraNa evu... eka zarIra prApta thAya te sAdhAraNatAma ka. Page #194 -------------------------------------------------------------------------- ________________ karmavipAka-vivecanasahita 145 kandAdi sAdhAraNa vanaspatinA jIvane sAdhAraNanAma karmane udaya hoya che, kemake teone ananta cha varace eka eka zarIra prApta thayeluM hoya che. asthiranAma-je karmanA udayathI kAnajIbha ItyAdi avayave asthira-vaLI zake tevA heya te asthiranAma kama. azubhanAma:-jenA udayathI DuMTInI nIcenA paga vagere avayave azubha gaNAya che te azubhanAmakarma. kemake paga AdinA sparzathI anyane raSa pedA thAya che mATe tenuM azubhapaNuM prasiddha che. yadyapi grI ItyAdi priya manuSyanA pAdAdinA sparzathI gusso utpanna thatuM nathI, ulaTe rAga utpanna thAya che, paNa tenuM kAraNa moha hevAthI ahIM deva na jANa. - durbhAganAma :-je karmanA udayathI upakAra karavA chatAM paNa sAmA mANasane apriya lAge te durbhAganAma. dusvaranAma-je karmanA udayathI kAnane apriya lAge tevA kharAba svaranI prApti thAya te duzvaranAma. anAdeyanAma:- je karmanA udayathI ucita kahevA 1 'zubhabhAva-zobhA-mAGgalyanirvartaka zubhanAma, tAdviparItanirvata kmagumanAma." (taravA mA0 me. 8-12) zubhabhAva, zobhA ane maMgalane utpanna karanAra zubhanAma, ane tethI ulaTuM azubhabhAva zobhAne abhAva ane amaMgalane utpanna karanAra azabhanAma. (tasvArthabhASya a0 8. sU0 12). karma. 10 Page #195 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 146 karmavipAka-vivecanasahita chatAM paNa vacana mAnya na thAya, leka sanmAna, vinavuM ne kare te anAdeyanAma. ayazakIrtAinAma-je karmanA udayathI apakIti thAya te ayazakItinAma. e pramANe nAmakarmanA betALIza, trANuM, ekase traNa ane saDasaTha bheda kahyA. have gotrakamanA be prakAra kahe chegomN duhucca-nI, kulAla iva sughaDa-muMbhalAiyaM / vigdha dANe lAbhe, bhoguyabhogesu vIrie a // 51 // gotraM dvidhoccanIcaM kulAla iva sughaTa-muMbhalAdikam / vighna dAne lAbhe bhogopabhogayorvIye ca / / artha -sughaTa-pUrNakalazAdika, ane bhuMbhalI ( magha ghaTa) vagere banAvanAra kuMbhAranI peThe ucca ane nIca-e be prakAre gatra kama che. dAna, lAbha, bhega, upaga ane vIryane viSe viddha karanAra aMtarAya kama pAMca prakAre che. | bhAvArtha-gotrakarmanA ucca ane nIca-ema be prakAra che. te karma kuMbhAranA samAna che. jema kuMbhAra eka ja jAtanI mATInAM tevA prakAranA pUrNakalazAdi rUpe kare che, je puSpa, caMdana, akSatAdikathI pUjAne pAme che, ane te ja jAtanI mATInA madira bharavAnA pAtra vagere kharAba rUpa banAve che, je madya pramukha na nAMkhyuM hoya te paNa lekanA tiraskArane pAtra thAya che, tema ucagotranA udayathI nirdhana, kurUpa ane buddhi AdithI hIna chatAM paNa manuSya prazaMsAne pAme che, ane nIca gotranA udayathI dhanavAna, Page #196 -------------------------------------------------------------------------- ________________ kamavipAka-vivecanasahita 17 suMdara ane buddhimAna chatAM paNa lekanA tirarakArane pAtra thAya che. * uccagetra-je kamanA udayathI nidhana, kurUpa bane buddhirahita chatAM manuSya ucca kulamAM janma dhAraNa karavA mAtrathI prazaMsA pAme te uccagotra. nIcageva-je karmanA udayathI dhanavAna, suMdara ane buddhimAna chatAM nIca kulamAM janma dhAraNa karavAthI nindApAtra thAya te nIcatra. AtmAmAM svAbhAvika rahelI dAnAdi zaktione nAza karanAra je kama te aMtarAyakama. tenA pAMca prakAra che:-1 dAnAntarAya, 2. lAbhAntarAya, 3. bhogAntarAya, 4. upagantarAya, 5. vIryAntarAya. dAnAntarAyA-pitAnA ane bIjAnA upakArane mATe pitAnI vastu pAtrane ApavI te dAna. temAM dAnAntarAca kama pratibandha kare che. je kamanA udayathI ApavA lAyaka vastu hovA chatAM, guNavAna pAtra vidyamAna hovA chatAM, dAnanuM phaLa jANavA chatAM, ApI na zake te dAnAntarAya karma. - lAbhAntarAya -Icchita vastunI prApti thavI te lAbha, temAM A karma pratibaMdha kare che. je karmanA udayathI dAtA pAsethI mAgavA chatAM paNa Icchita vastunI prApti na thAya te lAbhAntarAya. jema kASabhadeva bhagavAnane lAbhAntarAya - karmanA udayathI eka varSa sudhI AhAra na maLe. bhegAntarAyaH--je 'vastune ekavAra upaga thaI zake evA puSpa, AhAra pramukha bhoga kahevAya che, temAM Page #197 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 148 kamavipAka-vivecanasahita pratibaka A karma che. je karmanA udayathI virati sivAya AhArAdi vastuone potAnA mATe upayoga na karI zake te bhogAntarAya. upabhogatarAya-je vastuone vAraMvAra upayoga thAya (vAraMvAra bhogavAya) evA vastrAdine upabhoga kahevAya che. je karmanA udayathI virati sivAya vastrAdi vastuo vidyamAna chatAM tene upayoga na karI zake te upabhogAntarAya, vIryAntarAya-vIya-sAmarthya, zakti, tenA upayoga mAM A karma pratibaMdhaka che. je karmanA udayathI balavAna, nIrogI ane juvAna chatAM pitAnA sAmarthyane upaga na karI zake te varyAntarAya. pUrvokta aMtarAya karmanA kSapazamathI dAnAdika guNonI vyAvahArika pravRtti hoI zake che, jyAre tene sarvathA kSaya thAya che tyAre te dAnAdi guNe ladhirUpe-zaktirUpe vidyamAna hoya che, paNa tenI vyAvahArika pravRtti thatI nathI. te ava sthAmAM te nezcayika dAnAdi hoya che-1. sarva vastunA tyAga rUpa dAna, 2. IcchAne abhAva ke AtmikazunI prAptirUpa lAbha, Atmika guNane bhega ke upabhegA karavA rUpa bhega ke upalega, ane AtmasvarUpamAM sthiratA karavA rUpa svAbhAvika vIrya hoya che. have aMtarAyakarma bhaMDArInA samAna batAve che - sirihariyasamaM eya', jaha paDikUleNa teNa rAyAI / na kuNai dANAIyaM, evaM viggheNa jIvo vi // 52 // Page #198 -------------------------------------------------------------------------- ________________ kama'vipAka-vivecanasahita zrIgRhikasamametad yathA pratikUlena tena rAjAdiH / na karoti dAnAdikameva vighnena jIveo'pi // artha :zrIgRhI-bhaMDArI samAna A aMtarAya kama che, jema te pratikULa hAvAthI rAjAdi dAnA ikarI zakatA nathI, tema atarAyakama thI jIva paNa dAnAdi karI zakatA nathI. e rIte pAMca prakAre aMtarAya kama kahyu.. karmInI ATha mULa prakRti tathA uttara vyAkhyA karI. 149 atyAzAtanayA a e pramANe prakRtienI have kamabaMdhanA vizeSa hetuo jaNAve cheHdiLayajJaLa-nirdeva-vAya-bosa-gatarANA | accAsAyaNayAe, AvaraNadugaM jio jaya // 53 // pratyenIRtva-nidvava-3pathAta-pradveSa-antAyeLa AvaraNadvika jIvo jayati // :-- ( jJAna, * jJAnI ane jJAnanAM sAdhanA tarapha ) duSTa AcaraNa, tenA apalApa; nAza, dveSa, aMtarAya-- aDacaNa, ane atyaMta AzAtanA karavAthI jIva jJAnAvaraNa ane danAvaraNa kama` khAMdhe che. bhAvArtha:- krama khaMdhanA sAmAnya cAra hetue che. 1 mithyAtva, 2. avirati;3. kaSAya, ane 4. cega, A hetuo dvArA jIva pratisamaya AyuSa vinA sAta kA adha kare che. AyuSa phakta eka bhavamAM eka ja vAra badhAya che, tethI jayAre tene khaMdha thAya che tyAre jIva ATha kA adha kare che. A sAmAnya karma baMdhanA hetuone jyAre - Page #199 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 150 kama vipAka-vivecanasahita uparanA vizeSa hetue maLe che tyAre te te kamanA anubhAga 'dha ane sthiti khandhamAM vizeSatA thAya che, eTale ke te te kanA tIvra anubhAgamadha ane dIrgha sthitibaMdha thAya che; mATe upara jaNAvelA hetuo jJAnAvaraNa karmInA (dI) sthitibadha ane (tIvra) anubhAgama`dhanA vizeSa hetuo che; paNa sAmAnya adhanA hetu nathI, kAraNa ke te hetuenA abhAvamAM paNa jJAnAvaraNAdi kamanA khaMdha thAya che, tevI rIte anya karmInA vizeSa hetu viSe paNa samajavuM', eTale ke teo anya vedanIyAdi karmonA sthitibaMdha ane anubhAga badhanA hetue jANavA. ! 1 C_vamariniyayA asavA ri-anumAnadhaavikkhaae viNeA / pagai - padesa dhAvikkhAe puNa aviseseNa save vi savvakammANa AsavA bhavaMti / ( FKtavAra ) artha :-jJAnAvaraNIyAdi pratye* kamanA niyata baMdha hetuo sthiti baMdha ane anubhAgabaMdhanI apekSAe jANavA. prakRtibaMdha ane pradezaaMdhatI apekSAe sarve' sava' ka`baMdhanA hetu samajavA. 2. jJAnadarzanayostanAM ca ye kila / vighna-ninava-vaizUnyADagAtanA-ghAta-masA; 2. te jJAna nAvAjama hetala AsravAH / '' (yogazAstra prANa. 4. ) 1-2. jJAna, darzIna, jJAnI, danI, ane jJAna-dAnanAM sAdhaneAmAM vighna, apalApa, nindA, AzAtanA, nAza ane matsara te jJAnAvaraNa ane danAvaraNu kama'nA AsavA ( hetu ) che. (yA. pra. 4) Page #200 -------------------------------------------------------------------------- ________________ kamavipAka-vivecana sahita 151 jJAna, jJAnI ane jJAnanA sAdhana pustakAdi tarapha duSTa bhAva dhAraNa karavAthI, huM temanI pAse bhaNyA nathI ema gurune eLavavAthI, jJAnI tathA jJAnanA sAdhana pustakAdikane nAza karavAthI, temanA upara AMtarika dvaSa dhAraNa karavAthI. temane adhyayanAdikamAM aMtarAya karavAthI, temanI ni, apamAna vagere atyaMta AzAtanA karavAthI jIva jJAnAvaraNa ane darzanAvaraNa karma bAMdhe che eTale ke jJAnAvaraNa ane darzanAvaraNanI dIrgha sthiti ane tIvra anubhAgabaMdha kare che. je vAtAvaraNanA tIvra anu mAga ane dIrgha sthiti baMdhanA hetue che te ja darzanAvaraNanA che; kAraNa ke vizeSa avadha te jJAna ane sAmAnya avadha te darzana che. have vedanIyamanA vizeSa baMghahetuo kahe che - gurunAni-khati-karuNA vaya-joga-kasAyavijaya-dANajuo / daDhadhammAI ajjar3a, sAyamasAyaM vivajjayao // 54 // gujarAta-pitta-kaLA-trata-jApAnaca-TAnayuta svadharmAdiraja yati sAtamasAta viparya yataH // artha gurubhakti, kSamA, karuNA, vrata ane yegathI ' "sevapUar-eird-ctrAna-rathA-kSamaH | 3. lavAsa yamo dezasa yamo'kAmanija rAH / zauca bAlatapati sadvedyasya syurAsravAH / / che. sutra-zo-vaghatApa-trane vinam | rAmakathA hyusarathAmA phuvA ' ' thorATya-0 4. Page #201 -------------------------------------------------------------------------- ________________ upara karmavipAka-vivecanasahita (=AcArathI yukta, kaSAya upara vijaya karanAra, dAnayukata ane dharmane viSe daDha manavALa vagere sAtA vedanIya kamaupArjana kare che (ane tenAthI) viparIta paNe asAtA dinIya karma bAMdhe che. | bhAvArtha -mAtA, pitA, dharmAcArya Adi pUjyavarga guru kahevAya che, tenI bhakti eTale tene viSe manathI bahumAnabhAva rAkhave, vacanathI stuti karavI, ane kAyAthI sevA karavI, kSamA-koine tyAga kare, karuNa-sarve jI viSe dayA karavI, vrata-aNuvrata tathA mahAvratane svIkAra kare, yoga-daza prakAranI sAmAcArI rUpa sAdhuonA AcAranuM pAlana karavuM, krodhAdi kaSAya upara vijaya meLava eTale tene niSphaLa kare, dAna ApavuM, ApattimAM paNa dharmane viSe daDhatA rAkhavI, Adi zabdathI dharmane viSe prIti rAkhava, vRddha, rogI vagerenuM vaiyAvRtya karavuM, jinapUjA karavI ItyAdi hetuo vaDe jIva sAtA vedanIya karma bAMdhe che. ' tenAthI viparIta rIte gurunI avajJA karanAra, kobI, nirdaya, vrata ane yogathI rahita, atyaMta kaSAyavALe, kRpaNa, sudharmanA kAryane viSe pramAdI, hAthI, gheDA, baLada pramukhanuM nirdaya damanavaDe vAhana karanAra, tenA avayane chedanAra, pitAne ane parane duHkha, zoka, vadha, saMtApa, AkadanAdi karanAra asAtavedanIya karma bAMdhe che. (151mA pejanI TippaNInI sAkSI gAthAone artha :-) vItarAganI pUjA, gurunI upAsanA, pAtrane viSe dAna, dayA, kSamA, sarAga saMyama, dezavirati, akAmanijArA, zauca (tratAdine viSe deza na lagADavA), ajJAnayukta tapa te sAtA vedanIya karmabaMdhana hatue che. du:kha, zoka, vadha, saMtApa, AkaMdana ane potAne vize, anyane viSe, ubhayane viSe, zeka kare-te asAtA vedanIya kamano hetu che. Page #202 -------------------------------------------------------------------------- ________________ kama vipAka-vivecanasahita 153 have danamADunIyaka'nA 'dhahetu kahe cheH-- gumAvelaLA-maganAtaLA-vaivajJahi / *saLamoDhuM niLa-muni-cetha-saMvAdeLiIyo || sanmAna dezanA-mAnanAzanA-vaivAcaLe: darzana moha jina-muni-caitya-saMghAdipratyanIkaH // a:--umAnA--asamAnA upadeza ApavA, (mekSanA) mA nA nAza karavA, devadravyanu haraNu karavu' ityAdi hetuovaDe jIva danamAhanIya kama (bAMdhe che), temaja tIrthaMkara, muni, jinapratimA tathA sa'dhAdikanA virodhI jIva daza namAhanIya bAMdhe che. bhAvA:-saMsAranAM kAraNeAne meAkSanAM kAraNeA batAvI upadeza karave; samyag darzana, jJAna ane cAritra rUpa mokSa mAnA nAza karavA, devadravpanuM bhakSaNa karavuM ke upekSA karavI, tItha kara, munie, sAdhue, jinapratimA ane sAdhu, sAdhvI, zrAvaka, zrAvikArUpa caturvidha saMghanuM; Adi zabdathI siddha, guru, zrutAdinuM avavAda, AzAtanA pramukha aniSTa karavu, ityAdi hatuvaDe jItra danamehanIya ka`ne! tIMtra adha kare che. cAritramehanIya ane narakAyuSanA baMdhahetue kahe cheHtuvikRtti saraLamo . sAya-DhAsApha-trisavavasamA / dha navAi. mahArama-hiro ho khaphA! 15. vItarAge zrute sa dharme sarvasureSu ca / avarNavAditA, tIvramithyAtva pariNAmitA / / Page #203 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 154 karmavipAka-vivecanasahita dvividhamapi caraNamoha kaSAya-hAsyAdi-viSayavivazamanAH / badhnAti narakAyumaMhArambha-parigraharato raudraH / / artha -kaSAya, hAsyAdi ane viSayane parataMtra che mana jenuM e prANI ane prakAre cAritramohanIya karmane bAMdhe che. mahAraMbha ane parigrahamAM rakta raudrapariNAmI jIva narakanuM AyuSa bAMdhe che. bhAvArtha:-1odhAdi kaSAyane paravaza thayele jIva kaSAya rU5 cAritra mehanIyane bAMdhe che hAsya, rati, arati, zeka, bhaya ane jugupsAne adhIna thayele hAsyatirUpa 1 6 sarvajJa-fidavAvartavo dhArmikUpam unmArgadarzanAnAgraho'saMyatapUjanam // S. asamIkSitakAritva gurvAdiSvavamAnanA / ityAdayo dRSTimohasyAzravAH parikIrtitAH // jarAstra. gha0 4. pa-ka. vItarAga, kRtajJAna, saMdha, dharma ane sarva devone avarNa vAda, tIvra mithyAtvane pariNAma, sarvajJa, siddha ane devone alApa karavo, dhArmikanA dezanuM kathana karavuM, unmArganA darzana tathA anarthane Agraha, asayatanI pUjA, vagara vicAra karavuM, guru Adine tiraskAra ItyAdi darzanamehanIyanA hetuo che. 1 8. pAtaratItra: uiro ja bAtamaH | cAritramohanIyasya sa Azrava udIritaH / / 8 kapAyanA udayathI AtmAne tIvra saMtApa tha te cAritra mehanIya karma baMdhane hetu che. Page #204 -------------------------------------------------------------------------- ________________ kavipAka-vivecanasaMhita 155 1 mehanIyakrama mAMdhe che; ane zabdAdipAMca viSayamAM Asakta thayele! prANI puruSavedAddhi traNa vedane bAMdhe che; mATe sAmA12 uttsanaM sakaMdarpopahAso hAsazIlatA / bahupralApo dainyokti sasyAmI syurAsravAH // 10. dezAdidarzanautsukyaM citre ramaNakhelane paracittAvanA cetyAsravAH kIrtitA rateH // 11. asUyA pApazIlatvaM pareSAM ratinAzanam / akuzalaprotsAhanaM cAraterAsravA amI // 12. parazokAviSkaraNaM svazokotpAda-zeocane / godanAdiprasaktizca zeokasyaite syurasravAH / / 13. svayaM bhayapariNAmaH pareSAmatha bhAvanam / vAsanaM nirdayatvaM ca bhayaM pratyAsravA amI / / 14. caturvarNasya saMghasya parivAdajugupsane / sadAcArajugupsA ca jugupsAyAM syurAsravAH // -. mazkarI, kAmAttejaka hAsya, havAneA ravabhAva, vAcAlatA vacane hAsya mAhanIyanA hetu che. ane . dezAdika jovAmAM utsukapaNuM, vicitra kAmakIDA ane paranA cittane AkarSita karavuM te ritameAhanIya karmAMnA hetue che. 6. adekhAi, pApa karavAnA svabhAva, pArakAnA AnaMdano nAza karavuM te duSTa kA mAM preraNA karavI-te atinA baMdha hetue che. 12. parate ane peAtAne zAka utpanna karave, kheda karave, rezanAdita prasa Mga-te zAkanA Asava che. OM pote khavu, pArakAne khavarAvavu, trAsa Apave ane niyarahyuM. bhayame hanIyanA AsraveA che. 14. cakruvidha saMdhatI niMdA, jugupsA karavI, tema ja sadAcAranI nidA karavI te jugupsA mohanIyanA hetue che. Page #205 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 156 kamavipAka vivecanasahita nya rIte kaSAya, hAsyAdi ane viSayanI parAdhInatA te kaSAya, hAsyAdi ane vedarUpa cAritramehanIyanA baMdhanuM kAraNa che. 15. IrSyAviSAdagA~dhye ca mRSAvAdo'tivakratA / . paradAraratAsaktiH strIvedasyAsravA ime / / 16. svadAramAtrasaMtoSo'nIA mandakaSAyatA / avakrAcArazIlatvaM puvedasyAsravA iti / / 17. strIpuMsAnaMgasevogrAH kaSAyAstIvakAmatA / pAkhaM DistrIvratabhaMgaH SaNDhavedAsravA amI / / 18. sAdhUnAM gahaNA dhanmuikhAnAM vighnakAritA / madhumAMsaviratAnAmaviratyabhivarNanam / / 19. viratAviratAnAM cAntarAyakaraNaM muhuH / __acAritraguNAkhyAnaM tathA cAritradUSaNam / / 20. kaSAyanokaSAyANAmanyasthAnAmudIraNam / cAritramohanIyasya sAmAnyenAsravA amI / / 15. IrSA, kheda, lAlaca, jUThuM bolavuM, atizaya vaktA ane parastrImAM Asakita-te strI vedanA hetuo che. 16. svastrImAM saMteSa, IrSAne abhAva, kaSAyanI maMdatA, sarala AcAra ane saraLa svabhAva purugavedanA hetuo che. 17. strI ane puruSanI anaMgasevA tIvra kaSAya, atizaya kAmIpaNuM ane pAkhaMDI strInA vratane bhaMga karo-te napuMsaka vedanA hetuo che. - 18-20. sAdhuonI niMdA, dharmamAM tatpara thayelAne vinna karavA, madhumAMsanA tyAgInI pAse aviratinI prazaMsA karavI, dezaviratione vAraMvAra aMtarAya kare, cAritrahInanI prazaMsA karavI, cAritrane dUSita karavuM, ane anyamAM rahelA kavAya ane nekavAnI udIraNuM karavI te sAmAnya caritramehanIyanA Astra che. Page #206 -------------------------------------------------------------------------- ________________ krama'vipAka-vivecanasahita 157 have narakAyuSanA baMdhahetu kahe che--mahAra'bha ane mahAparigrahuMmAM Asakta thayela, raudrapariNAmI, pa'cendriyane vadha karavAmAM tatpara evA jIva narakanuM AyuSa khAMdhe che. narakAyuSanA kha'dhahetue kahyA, have tiya ca ane manuSyAyuSanA aMdhahetuo kahe che :tiriyA gUDhahiyao, saDho sasallA tahA maNussA / payaI taNukasAo, dANaruI majjhimaguNA a // 57 // tiryagAyugUDhahRdayaH zaThaH sazalyastathA manuSyAyuH / prakRtyA tanukaSAyeA dAnarucirmadhyamaguNazca // artha :-jenu hRdaya gupta che evA, zaTha ane zalyayukta jIva tiya catu' AyuSa khAMdhe che. svabhAvathI alpakaSAyavALA, dAna karavAmAM rucivALA tathA madhyamaguNavALA manuSyanuM AyuSa khAMdhe che. 1 26. vakscendriyatrALivadhA dvAra maspriMau / niranugrahatA mAMsabhojana sthiravairatA / / 22. raudradhyAna mithyAtvAnantAnubandhikaSAyatA / kRSNanIlakApotAzca lezyA anRtabhASaNam / / 23. paradravyApaharaNa mudumaithunasevanam / avazendriyatA ceti narakAyuSa AsravAH || zAstra. 60 4. 21-23. paMcendriyanA vadha karavA, ghaNA AraMbha ane parigraha, parepakArane abhAva, mAMsanuM bhojana, vairanI daDhatA, raudra dhyAna, mithyAtva, anaMtAnubaMdhI kaSAya, kRSNa, nIla ane kApAta lezyA, jUThuM mAlavu pArakAnA dravyanuM haraNa karavuM, vAraMvAra maithuna sevavu ane indriyAne vaza rahevuM-te narakAyuSanA hetue che. Page #207 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 158 karmavipAka-vivecana sahita bhAvArtha -udAyI nRpane mAranAra vinaya ratna sAdhunI peThe koI paNa na jANI zake evA gupta hRdayayavALe, zaTha-mAtra moDhethI mIThuM belanAra paNa pariNAmamAM bhayaMkara; gAdinA vazathI vrataniyamamAM jeNe aneka prakAre aticAra lagADavA hoya chatAM AlecanA ke prAyazcitta na karyuM hoya te, upalakSaNathI unmArganI dezanA ApanAra vagere tiyacanuM AyuSa bAMdhe. tirya"canA AyuSane baMdha hetuo kahyA; have manadhyAyunA baMdhahetuo kahe che-svabhAvathI manda kaSAyavALe, dAna ApavAnI rucivALe, jemAM madhyama evA kSamA, sAva saralatA ItyAdi guNo che e prANI manuSpAyune baMdha kara. 1 24. unmAga dezanA mANapraNAzo gRDhacittatA / Ata dhyAna sazalyatvaM mAyAra bhaparigrahau / 25. zIlavate sAticAro nIlakApotalezyatA / apratyAkhyAnakaSAyAstiyaMgAyuSa AsravAH / / cAlazaa. 0 4. 24-25. ubhAgane upadeza, mAgane nAza, gUDha abhiprAya, ArtadhyAna, zalya-tratAdinA de, mAyA, Ara bha, parigraha, pracaya. vratamAM doSa lagADavA, nIla, kApita lezyA ane apratyAkhyAna kapAye tiryaMcAyuSanA hetuo che. 2 ra6, andha rAma rasa mArdavAnaMde ! kApotapItalezyAtva dharmadhyAnAnurAgitA / / 27. pratyAkhyAnakaSAyatvaM pariNAmazca madhyamaH / saMvibhAgavidhAyitvaM devatAgurupUjanam / / 28. pUrvArAviyAtrA suprajJApanotA . lokayAtrAsu mAdhyastha mAnuSAyuSa AsravAH / vajJAA . pra. ke. Page #208 -------------------------------------------------------------------------- ________________ karma vipAka-vivecanasahita 158 avizyamAI surAu, bAlatavo'kAmanijjaro jayai / saralo agAravillA, suhanAma annahA asuha // 28 // aviratAdiH surAyurbAlatapA akaamnirjre| jayati saraloDagauravavAn zubhanAma anyathA'zubham // artha--aviratisamyagdaSTi vagere vaimAnika) devanuM AyuSa bAMdhe che; tathA ajJAna tapa karanAra akAma nirjarAyukta jIva (asura di) devanuM AyuSa bAMdhe che. sarala ane gaurava (meTAI) rahita zubhanAma kamanI prakRtine bAMdhe che ane tethI ulaTI rIte azubha nAma karmanI pratio bAMdhe che. | bhAvArtha - avipatisamyagdaSTi, dezavirati ane -saragasa yamI vaimAnika devanuM AyuSa bAMdhe che. vItarAgasaMyamI -- AyuSane baMdha karatA nathI, kemake AyuSane baMdha ghelanA (DAmADoLa) pariNAme thAya che, ane te atyaMta vizuddha pariNAmavALe hovAthI tene ghelanA pariNAma letA nathI. bolataparavI-paramArtha jANyA sivAya du:khagarbhita ane mehagarbhita vairAgyayukta ane ajJAnapUrvaka tapa karanAra asura AdinuM AyuSa bAMdhe che. IcchA vinA parANe bhUkha. tarasa, TADha, taDako sahana karavAthI, brahmacarya pAlana karavAthI, ra6-27-2!. ghaDo parigraha, sva95 AraMbha, svAbhAvika thatA ane saralatA, kApita ane pItalezyA, dharma dhyAnamAM anurAga, pratyAkhyAna kaSAya, madhyama pariNAma, dAna ApavuM, deva gunI pUjA pUrve bolavuM, priya vacana, sukhapUrvaka bodha pAmavAnI yogyatA ane lekavyavahAramAM madhyasthapaNuM e saghaLA manuyAyudhanA hetuo che. ' Page #209 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 160 kama vipAka-vivecanasahita DAMsa, macchara vagerenuM kaSTa sahavAthI je karmonA kSaya thAya te kAma nirA; tevI nija rAvALA prANI tarAi devAnu AyuSa1 khAMdhe che. devanA AyuSanA 'hetuo kahyA, have nAmakama'nI zubhAzubhaprakRtinA 'dhahetu kahe che-mAyArahita; Rddhi gArava, rasa (dUdha ghI vagerenA) gArava, ane sAtA (sukha) gAravathI rahita, sa'sArathI bhIru, kSamAmA vAdiguNa yukta prANI devagati pramukha nAmaka nI zubha prakRtinA ba`dha kare che, tenAthI viparIta rIte mAyAvI, Rddhipramukha gauravavALe, utkaTa krAdhAkripariNAmavALA jIva narakagati pramukha azubha nAmakamanI prakRtinA 'dha kare che. - have gAtrakanA badhahetuo kahe che: 1 26. sAgara copherA camoDamani 11 kalyANamitra saMparko dharmazravaNazIlatA || 30. pAtre dAna tapaH zraddhA ratnatrayAvirAdhanA | mRtyukAle pariNAmo lezyayeAH padmapItayeAH // 31. bAla tapo'gnitAyAdisAdhanAlambanAni ca / avyaktasAmAyikatA devasyAyuSa AsravAH / yogazAstra. 60 4. 29-30-31. sarAga saMyama, dezavirati, akAmanirjarA, kalyANa mitranA ceAga, dhama zravaNa, supAtradAna, tapa, zraddA, jJAnAdi ratnatrayanI avirAdhanA, mRtyu avasare teolezyA ane padmalesyAne pariNAma, ajJAna tapa, agni, pANI tyAdi vaDe maraNa thavuM ane avyakta sAmAyika e sarve devAyuSanA Asraveza che. Page #210 -------------------------------------------------------------------------- ________________ kamavipAka-vivecanasahita 161 guNapehI mayarahio,ajjhayaNa-jjhAvaNAI nicc| pakuNai jiNAMibhatto, ucca nI iarahA u // 59 // guNaprekSI madarahito'dhyayanAdhyApanArucinityam / / prakaroti jinAdibhakta ucca nIca itaradhA tu // artha -guNagrAhI, madarahita, hamezAM adhyayana ane adhyApanamAM rucivALe, jinAdine viSe bhaktivALe ucca getrane bAMdhe, ane tethI viparIta nIca gotrane bAMdhe. 1 32. manovAkkAyavakratvaM pareSAM vipratAraNam / mAyAprayogo mithyAtva paizanya calacittatA / / 33- suvarNAdipraticchandakaraNa kUTasAkSitA / varNagaMdharasasparzAnyathopapAdanAni ca // 34 aMgopAMgacyAvanAni yantrapaJjarakarma ca / kUTamAnatulAkarmAnyanindAprazaMsanam / 35 hiMsAnRtasteyAbrahmamahAraMbhaparigrahAH / paruSAsabhyavacana zuciveSAdinA madaH // 36. maukharyAkrozau saubhAgyopaghAtAH kArmaNakriyAH / parakautUhalotpAdaH parahAsyaviDambane // 37. vezyAdInAmalaM kAradAnaM dAvAgnidIpanam / devAdivyAjAd gandhAdicaurya tIvrakaSAyatA // 38. caityapratimArAmapratimAnAM vinAzanam aMgArAdikriyA cetyazubhasya nAmna AsravAH // - 39. ita evAnyathArUpAstathA saMsArabhIrutA / .. pramAdahAna sadbhAvArpaNa kSAntyAdayo'pi ca // kama. 11 Page #211 -------------------------------------------------------------------------- ________________ karmavipAka-vivecanasahita bhAvArtha -guNamAtrane jenAra ane deSonI upekSA karanAra, uttama jAti, kula, azvarya, bala, rUpa, tapa ane zratathI yukta chatAM ahaMkAra rahita; hamezAM svayaM bhaNata hoya ane bIjAne bhaNAvate heya; bhaNavA bhaNAvavAnI azakti hoya te te tarapha bahu ja mAna rAkhato hoya; adhyayanAdikamAM tatpara evA anyanuM anudana karate hoya, jina, siddha, AcArya, upAdhyAya, sAdhu, catya ane anya guNavAnane bhakta hoya te uccagotrane bAMdhe; ane tethI ulaTI rIte nIcagetra karmane bAMdhe. 40. darzane dhArmikANAM ca saMbhramaH svAgatakriyA / paropakArasAratvamAnavA zubhanAmani // coparAtri. gha0 4. 3ra-40. mana, vacana, kAyAnI vakratA, parane chetaravuM, kapaTaprayoga, mithyAtva, cADI ApaNuM, asthiracitta, suvarNAdinA jevI dhAtuo banAvavI, jUThI sAkSI bharavI, varNa gaMdha rasa ane sparzane pheraphAra kara. aMgopAMgane cheda kare; yaMtra ane pAMjarA karavA, khoTA valA ane'mAna karavA, anyanI nindA ke khuzAmata karavI, hiMsA, asatya, abrahmacarya, mahAraMbha, parigraha, kaThora ane asabhya bolavuM, sArA paheravezane mada kare, vAcAlatA, gALo ApavI, saubhAgyane nAza karavo, vazIkaraNa, parane kutUhala utpanna karavuM, pArakAnI hAMsI ane mArI karavI, vezyAdikane ghareNuM ApavA, dAvAgni saLagAva, devAdinA bahAne gaMdhAdi vastunI cerI karavI, tIvra kaSAya, tyapratimA ane ullAnI pratimAne nAza karavA, kolasA karavA-vagere azubha nAma karmanA hetuo che. tethI viparIta, tathA saMsAramIta, pramAdane tyAga, sabhAvanuM apaNa, kSamAdika, dhArmika puruSanA darzanamAM Adara, popakAra karavAmAM sArapaNuM-e saghaLA zubha nAma karmanA hetuo che. (pR.16* TI.) 1 41. parasya nindA'vajJopahAsAH sadguNalopanam / sadasaddoSakathanamAtmanastu prazaMsanam // Page #212 -------------------------------------------------------------------------- ________________ kavipAka-vivecanasahita 163 gavarmanA baMdhahetue kahyAhave aMtarAyakamanA baMdhahetuo kahe che - jiNapUyAvigdhakaro, hiMsAiparAyaNo jayai vigdha / ia kammavivAgo'yaM, lihio deviMdasUrihi // 6 // jinapUjAvighnakaro hiMsAdiparAyaNo jayati vighnam / iti karmavipAko'ya likhito devendrasUribhiH // artha -jinapUjAmAM vina karanAra, hisAdimAM tatpara e AtmA aMtarAya kamane baMdha kare che. e rIte A karmavipAka devendrasUrie race. | bhAvArtha:-"jinapUjA pANI ane puSpAdika ane vadhane lIdhe sAvadya hovAthI gRhasthane paNa karavA lAyaka nathI" AvA prakAranA upadezathI jinapUjAne niSedha karanAra, jIvane vadha, jUThuM bolavuM, corI karavI, maithunasevana, pari 42. sadasadguNazaMsA ca svadoSAcchAdana / kAtyAiimati nIfaiAvA li 44, nIcairgotrAsravaviparyAso vigatagarvatA / . vAkkAyacittairvinaya uccairgotrAnavA amI // | (cokharAba jha0 4) 41-43. pArakAnI nindA, tiraskAra, ane upahAsa kare; sadaguNane lepa karavo; bIjAnA sAcA khoTA doSane kahevA, pitAnI prazaMsA karavI, potAnA sAcA khoTA guNanA vakhANa karavA, pitAnA de DhAMkyA ane jAtyAdine madada karavo-e sa' nIca getranA hetuo che. nIcagotranA hetuothI viparIta, tathA gavarahitapaNuM, ane mane vacana kAyA vaDe vinaya kara -A sava" uccagetranA hetuo che, Page #213 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ka pariziSTa graha, rAtribhejana vageremAM tatpara samyagadarzanAdirA mokSamArgamAM tenA doSa batAvavAthI vidana karanAra, sAdhuone bhAta, pANI, upAzraya upakaraNa, ane auSadha ApavAne niSedha karanAra, bIjA nA dAna, lAbha, bhoga cae paribhogane aMtarAya karanAra, maMtrAdikanA prayogathI parata vIryane haraNa karanArabaLabaMdhanAdikathI bIjAne nizcaSTa karI nAra chedana bhedanAdikathI bIjAnI IndriyanI zaktino nAza karanAra prANuM aMtarAya kamenu upArjana kare che. e rIte zrImad jagacaMdrasUrinA ziSya devendrasUrie A karmaviSa nAme prathama karmagranthanI racanA karI. " kamavipAka-vivecanasahita samApta, je. pariziSTa, karmanI mULa prakRti ane uttaraprakRtione vipAka. AtmAnuM samyagdazanAdi svabhAvapariNamana te mokSa che. jeNe aMze parabhAvathI chUTI AtmA svabhAvamAM pariNata thAya che teTale aMze tene mokSa thAya che. mithyAdazanAdi vibhAga pariNAmathI pariNAM AmA pratisamaya vyakama grahaNa kare che tene baMdha kahe che. tenA cAra prakAra che:-1 prakRtibaMdha, 2 sthitibaMdha, 3 rasabaMdha, ane 4 pradeza baMdha jJAnAdi guNane AvaravAne ke sukha duHkhAdi ApavAne kamano svabhAva te prakRtibaMdha. karmanuM AtmAnI sAthe niyatakAla sudhI rahevI te sthitibaMdha. kamanuM sAmartha te rasabaMdha ke anubhAgabaMdha, kamapradezane saMcaya te pradezabaMdha, have prakRtibaMdhanA mULa ATha bheda che-1. jJAnAvaraNa, 2 darzanAvaraNa, 3 vedanIya, 4. mehanIya, 5. AyuSa, 6. nAma che. gotra 8. aMtarAya, temAM jJAnAvaraNa, darzanAvaraNa, mehanIya ane aMtarAya Page #214 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ka pariziSTa matA svabhAva AtmAnA anukrame jJAna, darzana, samya-cAritra ane dAnAdi guNane AvaravAne che, tethI te prakRti ghAtinI kahevAya The. bAkInA vedanIyAdi cAra ka`nA svabhAva sukhadu: khAdi ApavAne ke, paNa AtmAnA guNAnA ghAta karavAnA nathI, mATe tene adhAtinI prakRti kahelI che. ahIM karmInI mULa prakRtie tathA uttara prakRtinA vipAkanu vaSa~na Apelu che. karmInI mULa prakRti : 1. jJAnAvaraNa :- nAma-jAti-guNa-kriyAviSayaka vizeSa Ava te jJAna, tene je Avare tene jJAnAvaraNa ka` kahe che. darzanAvaraNa:-nAma-jAtyAdikalpanA rahita sAmAnya Avane kzana kahe che, tene je Avare te danAvaraNa. 2. 3. vedanIyaH--jethI sukha du:khane anubhava thAya te vedanIya. yadyapi vedanIya kama" sAkSAt sukha du:kha ApatuM nathI te| paNa te sukha du:khanI sAmagrI meLavI Ape che. 165 4. mAhanIya:--pAramArthika tattvAtattvanA vivekathI AtmAne vimukha kare, samyaktva ane cAritrane rAke te meAhanIya, 5. AyuSa:-devAdi gatimAM AtmAne niyatakAla sudhI rekI rAkhe te AyuSa. 6. nAmaH----gati jAtyAdi vividha paryAyane anubhava karAve te'nAma'. 7. gAtra--jethI AtmA ucca nIca kulamAM janma dhAra kare te gAtrama. 8. aMtarAya: - dAnAdi guNane nAza kare te a MtarAya, jJAnAvaraNa kama nI pAMtha uttara prakRtio:matijJAnAvaraNa:--pAMca indriye tathA manadvArA je jJAna TrAya te matijJAna, tene je ka` Avare te matijJAnAvaraNa. Page #215 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ka pariziSTa 2. zrutajJAnAvaraNa:-zabda dvArA vAcavAcakabhAvasaMbadhanA smaraNathI je arthane baMdha thAya te zrutajJAna. jema ghaTazabdanA zravaNathI ghaTanI AkRtine je khyAla thAya te zrutajJAna. zabda kRtajJAnanuM kAraNa che ane kArya paNa che. jyAre kaI vaktA kaI paNa viSayanuM pratipAdana kare che tyAre zrotAne zabda dvArA vAgyavAcakabhAvanA ramaraNapUrvaka ane baMdha thAya che mATe zabda zrutajJAnanuM kAraNa che, ane vaktA upagapUrvaka zabda bele che mATe te zabda zrutajJAnanuM kAya che. zAstranA jJAnane paNa zrutajJAna kahevAya che. tema ekendriyAdi jInA AhArAdisaMjJArUpa jJAnane zrutajJAna kahevAmAM Ave che. - 3, avadhijJAnAvaraNa-prakriyAdinI apekSA vinA mAtra rUpidravyaviSayaka sAkSAt bedha te avadhijJAna, tene je Avare te avadhijJAnAvaraNa. 4. mana:paryavajJAnAvaraNa-aDhI dvIpamAM rahelA saMpice ndriyanA mAtra manogata bhAvane jANanAra je jJAna te mana:parvavajJAna tene je Avare te mana:paryavajJAnAvaraNa. 5. kevalajJAnAvaraNa:-sarva dravya ane sarva paryAyane traNa kALamAM pratyakSa jANe te kevalajJAna, tene je Avaze te kevalajJAnAvaraNa. nAvaraNa kamanI nava uttara pravRtio - 1 cakSudazanAvaraNa :-cakSuthI je sAmAnya avadha thAya te cakSudarzana tene je Avare-ke te cakSudarzanAvaraNa. 2. acakSudarzanAvaraNa-cakSu sivAya bAkInI indrio tathA mana dvArA je sAmAnya avadha thAya, tathA parabhava jatAM jIvane bendriya tathA mana vinA je sAmAnya avadha heya te acasudAna, tene je Avaze te acakSudarzanAvaraNa, 3. avadhidazanAvaraNa--kavya, kSetra, kAla ane bhAvanI Page #216 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ka pariziSTa 167 maryAdAe ItyAdi nirapekSa rUpidravyaviSayaka sAmAnya avadha te avadhidarzana, tenuM je AcchAdana kare te avadhidarzanAvaraNa 4. kevaladazanAvaraNa -savadravyaryAyaviyakalika sAmAnya nya avabodha te kevala darzana, tene je DhAMke te kevaladarzanAvaraNa 5. nidrA -je avasthAmAM sukhethI jAgRta thaI zake tevI UMdha te nidrA. tenuM kAraNa je karma te paNa nidrA. 6. nidrAnidrA -ghaNA kaSTathI jAgRta thaI zakAya evI UMdha te nidrAnidrA, tenuM kAraNa je kama te nidrAnidrA. 7. pracalA:-beThAM athavA UbhA rahelAne je nidrA prApta thAya te pracalA, tenuM kAraNa je kama te paNa pracalA. 8. pracalapracalA:cAlatAM je UMdha Ave te pracalA pracalA, tenuM kAraNa je kama te paNa pracalAvelA. 9. tyAnaddhi ( thINuddhi ):-syAna-ekaThI thayela che Rddhi-Atmazakti athavA vRddhi-vAsanA je nidrAmAM che tyAnaddhi athavA syAnagRddhi kahevAya che. te nidrAmAM divase ciMtaveluM kArya UThIne rAtre kare che. svAddhinidrAnA udayathI prathamasaMhanana yukta manuSyane ardha vAsudevanA jeTaluM bala prApta thAya che, ahIM nidrAdi darzanAvaraNanA kSapazamathI prApta thayela darzanalabdhine ghAta kare che, ane darzanAvaraNacatuSka dazanalabdhine mUlathI vAta kare che, . mATe nava prakRtine darzanAvaraNa kahela che. vedanIya karmanI be prakRtio: 1. sAtavedanIya -jenA udayathI prANI ISTa sAdhane dvArA sukhano anubhava kare te sAtavedanIya. 2. asAtavedanIya -jenA udayathI prANI aniSTa sAdhano dvArA duHkhane anubhava kare te asatA vedanIya. Page #217 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 168 ka pariziSTa hanIya kamanI aThayAvIza prakRtie:mithyAtvamehanIya, mizramehanIya, ane sabhyatvamohanIca e traNa darzana mohanIya; soLa kapAya, ane nava nakavAya-e prakAre mohanIya karmanI aThayAvIza uttara pravRtio che. 1. mithyAtvamohanIya-jenA udayathI jinaprabhuta satya tatvanI ruci na thAya te mithyAtvamehanIya. 2. mizramehanIya -jenA udayathI jinapraNIta tatva upara ruci tema aruci na hoya te mizramohanIya. 3. samyakatvamehanIyaH--jenA udayathI jinapraNIta tatvanI ruci thAya te samyaphatvamohanIya. ahIM mizramehanIya ane mithyAtvamehanIya samyagdarzananuM pratibaMdhaka hevAthI, ane sabhyatvamohanIya opazamika ane kSAyikasamyatvamAM pratibandhaka hovAthI traNe prakRtione darzanamohanIya kahelI che. jenAthI kAne-saMsArane, Aya-lAbha thAya tene kaSAya kahe che; tenA krodha mAna mAyA ane lobha-e cAra nadI che. te darekanA anuttAnubaMdhI, apratyAkhyAna, pratyAkhyAnAvaraNa ane saMvalane e cAra cAra bheda hevAthI kavAyanA soLa bheda thAya che. 1, anantAnubaMdhI:-jIva sAthe anana sa sArane saMbandha karAvanAra je kaSAya te anantAnubaMdhI. tene saMyojana paNa kahe che, kemake te jIvane ananta saMsAra sAthe joDe che. tene koI mAna, mAyA ane lobha-e cAra bheda che, ane te samyamAM pratibaMdhaka che. - 2. apratyAkhyAna: jenA udayathI svapa paNa pratyAkhyAnano viratine pariNAma na hoya te apratyAkhyAna kaSAya. te dezaviratimAM pratibaMdhaka che. tenA kodha mAna mAyA ane lebha e cAra prakAra che. 3, pratyAkhyAnAvaraNa--jenA udayathI sarva viratinA pari. NAmarUpa pratyAkhyAna na hoya te pratyAkhyAnAvaraNa, te sava' viratimAM pratibaMdhaka che. tenA krodha, mAna, mAyA ane lebha e cAra bheda che. Page #218 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ka pariziSTa 169 4. saMjvalana -pariSaha ane upasargo prApta thavAthI yatine paNa kAMIka javalita-kavAyayukta kare te saMjavalana kaSAya; A kaSAya yathAkhyAta cAritrane pratibaMdhaka che. tene paNa pUrvokta cAra bheda che. traNa veda ane hAsyAdika paka e rIte nekaSAya mohanIya nava prakAre che. " ne ' zabda sAhacaryavAcI che. te AdinA bAra kaSAyanA sahacArI hovAthI tene kAya kahyA che. kahyuM che ke"AdinA bAra kaSAyone kSaya thavAthI nokaSAya TakI zakatA nathI, kemake tene kSaya karavA tarata ja lapakanI pravRtti thAya che; " athavA udita thayelA hAsyAdi avazya kone uddIpana kare che. mATe te kaSAyanA preraka kahevAya che. *kaSAyasahavartitvAt kaSAyapreraNAdapi / hAsyAdinavakasyoktA nokaSAyakaSAyatA / strIveda-jenA udayathI strIne puruSa prati viSayAbhilASa thAya. jema pinanA prakopathI madhuranI IcchA thAya te strIveda. ' 2. puraSada --jema kaphane kApathI amla padArthanI ruci thAya, tema jenA udayathI puruSane strI prati vidyAbhilASa thAya te puruSaveda, 3. napuMsakadA--jenA udayathI strI ane puruSa banne tarapha viSayAbhilASa thAya, jema pitta ane kaphanA prakopathI khATA ane mIThA padArthanI IcchA thAya te napuMsakaveda 4. hAsyamohanIya:--jenA udayathI darzana ke zravaNadi bAhya nimittathI athavA bAhya nimitta vinA kevaLa smaraNAdi AMtara nimittathI hAsya utpanna thAya te hAsyamahanIya. * kaSAyanA sahacArI ane preraka hAsyAdi nava prakRtine nekaSAya kyA che. Page #219 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 170 ka pariziSTa pa. ratimohanIya:-jenA udayathI bAhya ke abhyatare vastumAM Asakti thAya te ratimohanIya. 6. aratimohanIya :-jenA udayathI bAhya ke atyaMtara ' vastumAM aprIti-kaMTALo utpanna thAya te arati mehanIya. pra-prIti sukharUpa ane aprIti duHkharUpa hevAthI tenI gaNanA vedanIya karmamAM thavI joIe, te mohanIya kamamAM tenI gaNanA kema karI ? uo-vedanIyAmanA udayathI sukha ane duHkhanAM sAdhane prApta thAya che; parantu sukhanAM sAdhanemAM prIti ane duHkhanAM sAdhanomAM aprIti thavI te rati, ane arati mehanIya kamane vyApAra che. 7. zekamehanIya:-jenA udayathI priya vastunA viyogathI zaka, Akranda vagere thAya te zakamehanIya. 8. bhayamohanIya -jenA udayathI koI paNa prakAranA nimittathI ke nimitta sivAya pitAnA saM5thI bIka lAge te bhayamahanIya 9 jugu sAmohanIya jenA udayathI sArI athavA kharAba vastu upara dugaMchA-phUga pedA thAya te jugu sAhanIya. pUrvokta soLa kapAye ane nava nekaSAya e pacIza prakRtione cAritramohanIya kahe che kemake te cAritranI pratibaMdhaka che. AyuSa karmanI cAra prakRtio-- sarAyu;--jenA udayathI AbhA devagatine viSe jIvana gALe te surAyu. narAyu-jenA udayathI prANu manuSya gatimAM jIvana gALe te narAyu. tiryagAyu-jenA udayathI prANu tiryaMcamAM-ekendrivAmi bhavamAM jIvana gALe te tiya gAyu. - narakAyu -jenA udayathI prANI naraka gatimAM jIvana gALe te narAyu. Page #220 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ka pariziTaSTa 171 nAmakamanI saDasaTha trANuM ane ekatraNa uttara prakRtio:- cauda piMDa pravRtio. ATha pratyeka pravRtio, trasAdidazaka, sthAvarAdidazaka-e nAmakamanI prakRtio che. temAM prathama cauda piMDaprakRtio kahe cheH-1. gati, 2. jAti, 3. zarIra, 4. aMge pAMga, 5. banzana, 6. saMghAtana, 7. saMhanana, 8, saMsthAna, 9. varNa, 10. gabdha, 11. rasa, 12. sparza, 13, AnupUva', 4, vihAgati-e cauda piMDa prakRtie che. jenA avAtara (peTA) bhedo thAya tene piDaprakRtio kahe che, 1, gatinAma:-sukha duHkhanA upabhogane paryAya-avasthA, vizeSa te gati. tenA cAra prakAra che-1. narakagati, 2. tiryagati, 3. manuSyagati, 4. devagati. tenuM kAraNa je kama te gatinAmakarma, jene udayathI narakagati Adi paryAyanI prApti thAya te naragatyAdinAma. 2, jAtanAma:--je kamanA udayathI ekendriyAdi samAna pari NAmanI prApta thAya tene jAtinAma karma kahe che. ' jAtinAma karma 1. A viSayamAM pUrvAcAryane abhiprAya A pramANe chebendriya aMgopAMganAma kama ane indriya paryAptinAma kamanA sAma thI upaje che, ane sparzanAdIkriyAvaraNanA kSayopazamathI bhAveniyA thAya che, kemake "bhAvendriya kSepaNamajanya che evuM AgamanuM vacana che. paNa ekeniyAdi zabdanuM pravRttinimitta sAmAnya pariNAma anyathI asAdhya hovAne lIdhe janinAmAmajanya che. pra-zabdanA pravRttinimittathI jAti siddha thaI zake nahi, je tethI jati siddha thAya te hari siMha Adi padanA pravRttinimittathI hari vAdika bhinna bhinna jAtinI paNa siddhi thAya, mATe ekeniyAdi zabdane vyavahAra aupAdhika mAnaH tethI ekendriyavAdi jAti mAnavAnuM paNa prayojana nathI. je ekejiyAdizabdavyavahAranuM kAraNa hevAthI ekendriyavAdi jAtine svIkAra karIe te nArAdi vyavahAranuM nimitta paMceMdriya jAtinI peTA bheda nArakavAdi jatine paNa svIkAra karavuM joIe, ane tema thAya te pachI gatinAma kamane mAnavAnI AvazyakatA raheze nahi. Page #221 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 172 ka pariziSTa pAMca prakAre che:-1. ekendriyajAti, ra. meindriyannati, 3. trIndriyajAti, 4. caturindriyajAti ane 5. paMcendriyajAti. 3. zarIranAma : jene azrayI sukha du:khane anubhava thAya te zarIra. tenA pAMca prakAra che :-1. audArika, 2. vaikriya, 3. AhAraka, 4. taijasa, pa. kANu, tenuM kAraNa je ka" te zarIranAma karyuM. te paNa zarIranA nAmathI pAMca prakAre che. jenA udayathI audArika zarIra yAgya pudgalene grahaNa karI audArikazarIrarUpe pariNamAvIne jIvapradeza sAthe paraspara abheda 5 sadha kare te audArikazarIrana maka, e pramANe bAkInA zarIranAma krama* jANI levA 4. agApAMganAma :-mastaka Adi mAThuM aMga che: mastaka, chAtI, udara, piTha, e hAtha, ane me sAthaLa. tenA AMgaLA pramukha avayave! te upAMga kahevAya che, ane AMgaLInA veDhA, rekhA pramukhane aMgopAMga kahe che; tenuM nimitta je kama te aMgeApAMganAna ka te traNa prakAre cheH-1. audArika aMgopAMga, 2. vaikriya aMge pAMga, ane 3. AhAraka aMgopAMga. jenA udayathI audArikArIrarUpe pariNAma pAmela pudUgalAnA aMgopAMganA bhAgarUpe pariNAma thAya te audArika aMgopAMganAma ka. e pramANe vaikriyaaMgApAMga ane AhAraka agApAMga jANavA. tejasa ane kAma*Na zarIranuM niyata sa sthAna nahi hovAthI tene agApAMgane sabhava nathI. 30-ekendriyAdine viSe samAna khAdya pariNAma te apakR caitanyAdita niyAmaka hevAthI ekendriyAdi jAtirUpe siddha thAya che. ane te ja ekendriyAdi zabdavyavahAranuM nimitta che. ekendriyamAM apakRSTa caitanya-svalpa caitanya che, tenAthI eindriyAdikramAM caitanyata vizeSa vikAsa jaNAya che. tene niyAmaka dhama ekendriyatpAdi hAvAthI te jAtirUpa che. jAtinuM kAraNa je kama te jAtinAma kama. nAra tvAgiti sukhaduH khavizeSana. upabhogamAM niyAmaka pariNAmavizeSarUpa che, tethI tenA kAraNarUpe gatinAma kamanI siddhi thAya che, Page #222 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ka pariziSTa 173 5. dhananAma :-jenA uddezyathI pUrvAMgRhIta ane hamaNAM grahaNa karAtA audArika pudgalAnA paraspara saMbandha thAya te anyana nAma krama. te audArikAdi andhananA bhedathI pAMca prakAre che. 6 saMghAtananAma:-jenA udayathI audArikAdi pudgalA grahaNa karI zarIranA AkArane anusAre viziSTa samUharUpe goThave te sadhAtana nAma karyuM. tenA audArikasa dhAtanAdi pAMca bheda che. pra0 saMdhAnane nAma kama" mAnavAnuM zuM prayeAjana che ? * pudgalane samudra mAtra karave ' evuM uttara ApatA ho to te kharoara nathI. kemake pudgalAnA samUha to grahaNa karavA mAtrathI ja siddha che, tethI tyAM sadhAtananAma karmAMnA kAMI paNa upayAga nathI. 'audAkAnzirIranI racanA pramANe sadhAta-samUha vizeSa karavA te sadhAtatanAma kane vyApAra che' e pramANe prAcIna AcAryaMne mata che, te paNa yukta nathI, kAraNa ke jema tantune samUha paTa prati kAraNa che, tema audArikAde pudgalAnA samUha auArikAdi zarIrAnu kAraNa che, te temAM sadhAtanane vizeSa kAraNa mAnavAno zI Ava- sakatA che? 30--niyata pramANavALA audArikAdi zarIranI racanA mATe samUvizeSanI AvazyakatA che, ane tethI ja zarIranuM tAratamya thAya che. mATe samUhavizeSanA kAraNarUpe saMdhAtananA krama avazya mAnavuM naie. e rIte prAcIna AcAryAMnA abhiprAya ja yukta che. 7. sahunananAma-hADakAMnI racanA vizeSane sahanana ke saMdhayaNa he che, tenA cha prakAra che:-1. vaRSabhatArAca, 2, RSabhanArAya, 3. nArAca, 4. anArAca, 5. kAlikA, 6. sevA. vajra-khAlI, RSabha-pATo,nArAca--baMne tarapha bhaTa baMdha.jemAM e hADakAM paraspara marcaMTa " dhathI baMdhAyela hoya, te banne hADakA upara pATA rUpe trIjuM hADaku vITAyelu` hAya, ane te traNe hADakAMne bhedana.ra khIlI rUpe eka hArDaka' Page #223 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 174 ka pariziSTa heya evI majabUta hADanI racanAne vajaRSabhanArA saMhanana kahe che. ' ' temAM mAtra khIlI rahita heya evI racanA te bIju rUSabha nArA, saMhanana. jyAM hADakAMo paraspara baMne pAse maTabaMdha mAtrathI baMdhAyela hoya te mArA saMhanI. jyAM eka pAse khIlI ane bIje pAse mAtra markaTa baMdha hoya te ardhanArAcasaMdhayaNa. jyAM khIlI mAtrathI saMkalita thayela hADakAMo che te kalikAsaMghayaNa. jyAM hADakAnA cheDA paraspara aDakIne rahela hoya te sevA athavA chevaTuM. ahIM dareka saMdhayaNamAM asthinA baMdhanuM tAratamya vivakSita che. tenA kAraNabhUta je kama te saMhanAnAma kama. tenA paNa cha prakAra che. 8. saMsthAnanAma-zarIranA AkAravizeSane saMsthAna kahe che. tenA cha prakAra cheH-1. samacaturastra, 2 dhaparimaMDala, 3. sAdi, 4. kuja, 5. vAmana, 6. huMDa. tenA kAraNabhUta je kama te saMsthAna. nAma karma. jenA udayathI samacaturastra saMsthAna prApta thAya te samacaturasAmarma. e rIte AgaLa paNa jANI levuM. (1) sAmudrika zAstrokta pramANa ane lakSaNayukta zarIrano cAra be jue jemAM che te samacaturaDha saMsthAna. (2) jemAM vaDanI peThe nAbhinI uparane bhAga saMpUrNa lakSaNayukta ane nIceno bhAga lakSaNahIna hoya tevI zarIranI AkRti te nyagrodha parimaMDala. (3) jemAM mAtra nAbhinI nIceno bhAga zAstrokta lakSaNa sahita heya ane uparane bhAga lakSaNahIna hoya te sAdi koI AcAryo sAdine badale "sAcI' kahe che. sAcI evuM zAlmalI tarunuM nAma che. te jhADane nIce bhAga skandhAdithI puSTa hoya che, ane uparane bhAga te vizAla hote nathI. tenI peThe A saMsthAnamAM zarIranI nIcene bhAga lakSaNayukta hoya che, ane uparane bhAga te heta nathI. (4) jyAM mastaka, grIvA. hAtha, paga Adi pramANe peta ane lakSaNe peta haya, aneura udAdi aprazasta-lakSaNahIna heya te kumbhasaMsthAna. (5) jyAM ura udarAdi Page #224 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ka pariziSTa 175 lakSaNAdi sahita hoya, ane hastapAdAdi lakSaNa rahita hoya te vAmana saMsthAna. (6) jyAM sarva avayavo pramANa ane lakSaNathI rahita hoya te huMDa saMsthAna kahevAya che. 9 varNanAma-varNa pAMca prakAre che. zveta, 2. pIta, 3. rakta, 4. nIla, 5. kRSNa. tenuM kAraNa je karma te varNanAmakarma. te paNa pAMca prakAre che. jenA udayathI prANIne zarIre bhaveta varNa prApta thAya te hetavarNanAmakama. e rIte AgaLanI prakRtio jANI levI. 10 gaMdhanAma-gadha be prakArano che -1surabhigabdha, ane 2. durabhigadhe. tenuM kAraNa je kama te gabdhanAmakarma, te be bhede che, jenA udayathI prANInA zarIre surabhigadha pidA thAya te surabhigadhanAma kama. tema tenAthI viparIta durabhigadhanAmakarma paNa jANavuM. 11 rasanAma-jIbhathI jenuM jJAna thAya te rasa, tenA pAMca prakAra che-1. tikta, 2. kaTu, 3, kaSAya (tura), 4. amla (khATo), 5, madhara (mITha), tenuM kAraNabhUta je kama te rasanAma karma, te pAMca prakAre che. temAM jenA udayathI prANInuM zarIra marI peThe tikta rasavALuM hoya te tiktarasanAma kama. e pramANe bIjI pravRtio viSe paNa samajI levuM. . 12 sparzanoma-spazanendriya mAtrathI je jaNAya te sparza. tenA ATha bheda che-1. karkaza, 2. mRdu, 3. laghu, 4, guru. 5, snigdha, 6. rUkSa, 7. zIta, 8. uSNa, tenuM kAraNa je kama te spazanAma e. jenA udayathI jatuonA zarIra pASANAdinI peThe karkaza hoya te kIzanAma karma. e pramANe bIjI prakRtio viSe paNa jANavuM 13 AnupUvInAma-vigrahagati vaDe bhAtaramAM jatA jIvanuM AkAza pradezanI zreNuM anusAre niyata gamana te AnupUrvI. tenuM kAraNa je karma prakRti te AnupUvInAma kama, tenA cAra prakAra che. naragatyAnupUrvI, 2. tigatyAnupUrvI, 3. manuSyagatyAnupUvI 4. devagatyAnupUvI. Page #225 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 176 ka pariziSTa ----- ----- ------ -- - 14 vihAyogatinAma-vihAyogati be prakAre che- prazastA vihAgati ane 2 aprazasta vihAyogati. haMsa gaja vRSabhadinI jevI gati te prazastavihAyogati. khara UMTa pADA AdinA jevI gati te aprazastavihAyogati. tenA kAraNabhUta je kama prakRti te vihagatinAma. gati nAmakanI prakRtine judI pADavA ahIM vihAyas' vizeSaNa jeDeluM che. e pramANe cauda piMDa prakRti ane tenI pAMsaTha avantara ( peTA ) prakRtio kahI. have pratyeka pravRtio kahe che. tenA sapratipakSa ane apratipakSa evA . prakAra che temAM pahelAM apratipakSa ATha pratyeka prakRti kahe che: 1 agurulaghunAma-jeDa udyathI prANIonA zarIra guru nahi, laghu nahi, tema gusa-laghu nahi, paNa agurulaghupariNAma vaDe pariNata heya te agurulaghunAma karma 2. upaghAtanAma-jenA udayathI paDajIbha, ceradAMta, rasoDI pramukha pitAnA pavaya vaDe pike haNAya, pIDA pAme, athavA pote gaLe phAMse khAvAthI ke parvatAdinA zikhara uparathI paDavAthI AtmadhAtA kare te upaghAtanAma karma, 3. 5rAdhyAtanAma-jenA udayathI pratApI manuSya potAnA darzanamAtrathI vANInI paTutAthI mahAsabhAnA sabhyone paNa kSobha utpanna kare, athavA prativAdInI pratibhAne nAza kare te parAghAtanAmakarma. 4 zvAsozvAsanAma-je. udayathI chava zvAsozvAsa levA mUkavAnI zaktithI yukta hoya te zvAsocchavAsanAma karma 5 AtapanAma:- jenA udayathI prANIonuM zarIra anuNa chatAM uSNa prakAza utpanna kare e Apa nAma kama. tene udaya mAtrA Page #226 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ka pariziSTa 17 surya maMDalamAM rahela pRvIkAyanA jIvone ja hoya che. agnikAyanA 6 ne tane udaya nathI, kAraNa ke te jIvanuM zarIra anukyuM nathI. temAM rahelI uNatA uSNasparzanAmanA udayathI ane utkaTa raktavarNanAmanA udayathI prakAzakatva che. 6. udyotanAma-jenA udayathI prANIonA zarIra zIta prakAza pa udyota kare te udyotanAma karma, tene udaya uttarakiya karavAnA samaye yati ane dene, temaja caMdra, graha, nakSatra, tArAnA vimAne, ratno ane auSadhipramukhane hoya che. cha nirmANanAmaH--jenA udayathI prANIonA zarIrane viSe haratapAdAdi aMgo ane AMgaLI pramukha pratyaMge je sthAne joIe te sthAne goThavAya te nirmANanAma kama. tenA abhAve te aMgopAMganAmakarma vaDe racita zira ura udarAdi aMgenI niyata sthAne goTha. vaNa na thAya. 8 tIrthaMkaranAma:-jenA udayathI dharmatIrtha pravartAve, kRtakRtya chatAM hitopadeza kare, traNa jagatane pUjA thAya te tIrtha karanAmakarma. A pramAe apratipakSa pratyeka pravRtio kahI, have sapratipakSa prakRtio kahe che, te trasAdi daza prakRti ane sthAvarAdi daza prakRtio bhaLI vAM prakRtio che. 1 vasanAma-jeo tApAdithI pIDita thayelA eka sthAnethI je sthAne jaI zake te trasa. te beIkiyAdika che jANavA. sapaNAnuM kAraNa je karma prakRti te trasanAma kamI 2. sthAvaranAma:-tApAdikathI pIDAyA chatAM eka sthAnethI bIje sthAne na jaI zake te sthAvara, sthAvarapaNAnuM kAraNa je karma te, sthAvaranAma kama.. kama. dara Page #227 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 178 ka pariziSTa nA 3 bAdaranAma-jenA udayathI cakSuthI dekhI zakAya tevA zarIranI prApti thAya te bAdaranAmakarma. yadyapi pRthyAdi eka eka jIvanuM zarIra cakSuthI dekhI zakAtuM nathI te paNa bAdarapariNAma vaDe ghaNA zarIre maLavAthI cakSuthI dekhI zakAya che. . 4. sUkSamanAma:-jenA udayathI prANIonAM ghaNAM zarIre ekatra maLavA chatAM paNa AMkhe na dekhI zakAya te mUmanAma karma. pa. paryAtanAma-jenA udayathI prANI svayogya paryApti pUrI kare te paryApta nAma karma. paryApti eTale jIvanI zakti, pugalanA upacayathI thayelI AhArAdi pudgalene grahaNa karI siddhirUpe pariNamAvavAnI tathA avalaMbana karI mUkavAnI AtmAnA zakitavizeSa te paryApti. tethI svagya AhAra, zarIra ane indriya yogya pugale grahaNa karI rasAdirUpe pariNAve che, temaja zvAse zvAsa, bhASA ane mana-vargaNanA pudgale grahaNa karI, pariNAvI avalaMbana karI tene mUke che. ( 6. aparyApta nAma-jenA udayathI svayogya paryApti pUrNa na karI zake te aparyAptanAma kama. 7. pratyekanAma-jenA udayathI dareka jIvane bhinna bhinna zarIranI prApti thAya te pratyekanAma kama. - pra--siddhAtamAM Amra niMba Adi vinA mUla zAkhA Adi dareka avayave asaMkhyAta chavayukta kahela che, paraMtu te manapanI peThe akhaMDa eka zarIravALA jaNAya che, te temane pratyeka nAma kamane udaya kema kahI zakAya? kemake dareka jIvane bhinna bhinna zarIra dekhAtuM nathI. u0-AMbA pramukha pratyeka vanaspatinA mUyAdimAM rahelA asaMkhyAta jIvomAM darekanA bhinna bhinna zarIra che, paraMtu cIkAza vALA dravyathI mizrita talasAMkaLInI peDe prabala rAgadepavaDe saMcita Page #228 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ka pariziSTa 17 vicitra pratyekanAma 'nA uddayathI teonA pratyeka zarIra paraspara saMyukta thayelA che, tethI dareka zarIra bhinna bhinna DovA chatAM eka jevA dekhAya che. 8 sAdhAraNanAma:-jenA uddezyathI ananta jIve vacce eka sAdhAraNa zarIra prApta thAya te sAdhAraNanAma kama. 9. sthiranAma:-jenA uyathI hADA dAMta Adi zarIranA avayavA sthira hAya te sthiranAma krama. 10. asthiranAmaH-jenA udayathI zarIranA jIbha vagere avayava asthira heAya te asthiranAma ka, 11. zubhanAma:jenA uddayathI nAbhinI uparanA avayave zubha (prazasta) gaNAya te zubhanAma ka. 12 azubhanAma--jenA udayathI nAbhinI nIcenA avaya azubha gaNAya te azubhanAma kama. tethI manuSya mastakArDi spA ravAthI khuzI thAya che, ane pAdAviDe aDakavAthI nAkhuza thAya che. mUDha puruSa strInA pAdArdine sparzI thavAthI je khuza thAya che te mAtra mAhetu che. 1 susvaranAma:--jenA udayathI jIvane svara sAMbhaLanArane prIti utpanna kare te susvaranAma karyAM. 14 duHsvaranAma:---jenA udayathI svara zrotAne aprIti pedA re te duHsvaranAma `. 15 subhaganAmaH--jenA udayathI mAMzu upAra nahi ravA chatAM savanA manane priya lAge te subhaganAma krama, 16. dubhaganAmaH--jenA udayathI upakAra karavA chatAM paNu nuSyane. priya na thAya te dubhaganAma krama', abhavya jIvAne tItha kara vagere mahApuruSo apriya lAge che, tenu kAraNa tene tAtra mithyAtva. mohanIya kama'nA udaya che. Page #229 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 180 ka pariziSTa 17 AyanAma--jenA udayathI kathana lekamAnya thAya te AyanAma kamI 18 anAyanAma-jenA udayathI yuktiyukta kahevA chatAM paNa leke mAnya na kare te anAyanA karma. 19 yazakItinA ma-jenA udayathI duniyAmAM yaza ane kIrti thAya te kItinAma karma. parAkramathI je khyAti thAya tene yaza kahe che ane dAnAdi janya khyAtine kIrtAi kahe che. athavA amuka sthale potAnA gAma vageremAM) khyAti phelAya te kIrti ane sarvatra phelAya te yaza kahevAya che. , ra0 ayazakIrtinAma:--jenA udyathI madhyastha janomAM paNa apayaza ane apakIrti thAya te ayazakIrtinAma karma. e pramANe sapratipakSa pratyeka pravRtio kahI. temAM trasAda dazA prakRtinI trasadazA, ane tenAthI viparIta sthAvarAdi dasa prakRtinI sthAvaradazaka saMjJA che. sarva maLI cauda piMDa prakRtinA 65 bheda thAya che. tenI sAthe ATha pratyeka prakRtio, traNa dazaka ane sthAvara dazaka meLavatAM sattAne AzrayI nAmakarmanI trANuM prakRtie thAya che, ane gargaSi vagerenA mate pAMca baMdhananA sthAne * paMdara baMdhananI vivakSA : have paMdara baMdhana kevI rIte thAya te kahIe chIeHotArika, vaikriya, ane AhArakane pitAnI sAthe, tejasa sAthe ane kAmaNa sAthe joDavAthI nava baMdhana thAya che, vaLI tene taijasa - kAmaNa e banne sAthe joDavAthI bIjA paNa baMdhana thAya che, ane paraspara taijasa kAmaNanA traNa baMdhana thAya che, tejasatejasa, kArmaNakAmaNa, ane tejasakAzmaNa. 1 dArikaaudArikabaMdhana:-pUrve grahaNa karelA dArika pudgale hamaNuM grahaNa karAtA dArika pudagale sAthe saMbaMdha. para dArikajisabaMdhana:-pUrve grahaNuM karelA ane grahaNa karatA audArika yugalene pUrvagrahIta ane grahaNa karatAM taijasaM pudagale sAthe saMbaMdha. Page #230 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ka pariziSTa 181 karavAthI nAma kamanI 103 prakRtio thAya che, pUrvokta nAmakarmanI trANuM prakRtiomAM pAMca baMdhana ane pAMca saMghAtana zarIrAzrita hovAne lIdhe te zarIramAM samAveza karIe, ane varNAdi catuSanA vIza uttarabhedane sAmAnya varNacaturkImAM samAveza karIe te baMdhane AyI nAmakarmanI saDasaTha prakRtio thAya. 3. dArikakAmaNabana-pUve grahaNa karelA ane grahaNa karAtA dArika pudgalene grahaNa karelA ane grahaNa karAtA kAma pugalenI sAthe saMbaMdha. 4. vaidiveTiyabaMdhana-pUrve grahaNa karelA vaikiyapudgalene grahaNa karAtA vaikiyapudga sAthe saMbaMdha 5. viyitaijasabaMdhana -pUrve grahaNa karelA ane grahaNa karatA vaikriyapudgale sAthe pUrve grahaNa karelA ane grahaNa karAtA tejasaputralene saMbaMdha. 6. vekiyakAmaNa baMdhana -tevI ja rIte vaikriya sAthe kAmaNa pagalene saMbaMdha. 7 AhAraka AhAraka baMdhana - pUgrahaNa karelA puTTagale sAthe grahaNa karAtA AhAraka yugalane saMbaMdha, 8. AhAraka tejasabaMdhana:-pUrve grahaNa karelA ane grahaNa karAtA AhAraka pudgala sAthe pUrva' grahaNa karelA ane grahaNa karAtA tejasa pudgalene saMbaMdha. 9 AhArakakAmaNabaMdhana -tevI rIte AhAraka pudgaleno karmaNa putra sAthe saMbaMdha. 10 dArikU tejasa kAmaNaba dhana:-pUrve grahaNa karelA ane grahaNa karAtA audArika, tejasa ane kAmaNa pudgalene paraspara saMbaMdha. - 17. vaikriya taijasa kAmaNabaMdhana-tevIja rIte vaidira, tejasa ane kArmaNa pudgalane paraspara saMbaMdha. 1ra, AhAraka tejasakAmaNabaMdhanaH-pUrve grahaNa karelA ane grahaNa karAtA AhAraka, tejasa ane kArmaNa pudgalene paraspara saMbaMdha 13. taijasataijasabaMdhana:-pUrve grahaNa karelA ane grahaNa karAtA tejasa pudgalene paraspara saMbaMdha. Page #231 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 182 ka pariziTa gotrakamanI ke uttara pravRtio - 1. uccagotra-jenA udayathI uccakulAmAM janma dhAraNa kare te uccagotrakama. 2 nIcotra - jenA udayathI jJAnAdisaMpanna chatAM nIcakulamAM janma dhAraNa kare te nIcagotra. aMtarAya kamanI pAMca uttaraprakRtioH 1. dAnAntarAya -jenA udayathI vaibhava hovA chatAM, guNavAna pAtrane vega thavA chatAM, dAnanuM mahAphala jANavA chatAM, ApavAne utsAha na thAya te dAnAntarAya. 2. lAbhAntarAya -jenA udayathI dAtAne ghera vastu hovA chatAM, mAganAra guNavAna hovA chatAM, mAgeluM na meLavI zake te lAbhAntarAya. 3, bhegAtarAya:-jenA udayathI viziSTa AhArAdi padArtho hovA chatAM, viratine pariNAma na hovA chatAM, kRpaNutAdithI bhegavI na zake te bhegAntarAya. ekavAra bhegAvI zakAya tevA AhArAdi padArthone bhegA kahevAya che. 14. taijasakAmaNabaMdhanA-tevI rIte taijasa pudgalene kAmaNanI sAthe saMbaMdha. 15. kAmaNukAmaNabaMdhana-pUrve grahaNa karelA ane grahaNa karAtA kAmaNa pugalone paraspara saMbaMdha. pra-jeo pAMca baMdhana mAne che, tenA mate parapugala saMgarUpa baMdhananI avivakSAthI pAMca saMghAtana thAya che, paNa jeo paMdara baMdhana mAne che tenA mate paMdara saMdhAtana paNa thavA joIe, kAraNake asaMta pudagalenuM baMdhana na thaI zake. ( u-baMdhanane anukUla pudgalene ekaThA karavA e ja saMghAtanane vyApAra nathI. paNa dArikAdi zarIranI racanAne anukUla pudgalone ekaThA karavA te saMghAtanane vyApAra che, mATe zarIra pAMca hovAthI saMdhAna paNa pAMca ja mAnavA joIe. Page #232 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ka pariziSTa 183 4 ubhegAntarAya-vAraMvAra bhogavI zakAya tevA vastrAdi padArtho upabhoga kahevAya che. jenA udayathI vastrAdi padArtho hovA chatAM, tyAgane pariNAma na hovA chatAM, upabhoga na karI zake te upabhogattarAya. pa vIryAntarAya-jenA udayathI nIrogI zarIra ane yuvAvasthA hovA chatAM, sAmarthyane upayoga na karI zake te vIryAntarAya. ' e rIte baMdhamAM jJAnAvaraNakarmanI pAMca, darzanAvaraNanI nava, vedanIyanI che, mehanIya karmanI chavIza, AyuSa karmanI cAra, nAmakamanI saDasaTha, gotrakamanI be ane antarAyakanI pAMca uttara prakRtio che. sarva maLI 120 prakRtie baMdhane AzrayI che. yadyapi mAhanIya karmanI aThyAvIza prakRtie kahevAmAM Ave che, paraMtu samyatva mehanIya ane mizramehanIyane baMdha hete nathI, baMdhamAM mAtra mithyAtvamehanIya hoya che, kAraNa ke samyagdarzanarUpa vizuddhivaDe zuddha ane ardha vizuddha thayelA mithyAtvanA pagalo te samyapha mohanIya ane mizramehanIya. A banne prakRtio udayamAM hovAthI udayane AzrayI sarva maLI 122 uttaraprakRtie jANavI, - va pariziSTa. pR. 10 prakRtibaMdha. prakRtizabdanA svabhAva ane samudAya e be artha maLe che; parantu digaMbarIya sAhityamAM mAtra svabhAva atha maLe che. A banne arthamAM vizeSatA e che ke prakRtine svabhAva artha hoya tyAre anubhAga bandhane artha mAtra karmaphalajanaka zaktinI tIvratA mandatA ane zubhAzubhatA vivakSita che, paraMtu samudAya arthanA - pakSamAM anubhAga baMdhane karma phalajamaka zakti, tIvratA sandatA ane zubhAzubhatA artha vivakSita che. Page #233 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 184 kha pariziSTa pR. 37. zrutajJAna, mahAvAdI siddhasena divAkara kahe che ke, matijJAnathI zrutajJAna bhinna nathI. " vaitikatavya 7 mAdhimAM mRtanA" vyarthatA ane atiprasaMga doSathI matijJAnathI zrutajJAna bhina nathI, jyAM matijJAnathI bhinna zrutajJAna kahyuM che tyAM jovesTigAya ne AzrayI bhinnatA jANa. pR. 54. mana:paryAya jJAnanA saMbadhuma mahAvAdI kahe che ke bAhya athanuM anumAna karAvanAra manedravyanA AkArane grahaNa karanAra (mana:paryAya) jJAna avadhijJAnane ja bheda che. temAM vizeSatA eTalI che ke te apramattasaMyamavizeSajanya che. sUtramAM bhinnatA kahelI che te uparanA dharmabhedane lIdhe che. sUtramAM kahelA jJAnane pAMca prakArane uccheda thavAthI utsutra prasaMga prApta thatuM nathI, kemake jema vyavahArathI bhASA cAra prakAranI hovA chatAM nizcayathI be prakAranI kahI che tema nayanA vivekathI uparanuM kathana che tethI utsutrane abhAva che. . ahIM avadhijJAna ane manaparyava jJAnanA saMbandhamAM digabara sAhityamAM bhinnatA che. avadhijJAnanI utpani zaMkha Adi zubha cihnavALA aMgamAM je Atmapradeze rahelA che tethI thAya che ane te cihnone sarva aMgamAM saMbhava hovAthI sarva pradezamAM tene kSayopazamanI yogyatA che, paraMtu mana:paryavajJAnane sa bandha dravya mana sAthe che, ane dravya mananuM sthAna hRdayamAM hovAthI tyAM rahelA AtmapradezamAM mana:paryAvajJAnane kSayopazama thAya che. temanI dravya mananA saMbaMdhamAM paNa vicitra kalpanA che. dravya mana hRdayamAM che ane tene AkAra ATha patravALA kamalanA je che Page #234 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ga pariziSTa ga pariziSTa vetAMbara ane digaMbara sAhityamAM kama kRtionA athanI kaI koI sthaLe theDI ghaNI bhinnatA jovAmAM Ave che. . . vetAMbara, digambara 1. haratA pharatA je nidrA Ave te pracalApracalA. 2. je nidrAmAM sUtele manuSya anAyAse jAgRta thAya te nidrA. 3. UbhA rahelA ke beThelAne je nidrA Ave te pracalA. ' pracalApracalAnA udayathI mukhamAMthI lALa Tapake che, ane hAtha paga kaMpe che. jenA udayathI cAlatAM cAlatA ubhuM rahe ane paDI jAya te nidrA. (karma. gA, ra ) pracalAnA udayathI prANI cheDI AMkha mIMcIne sUve, sUtA chatAM paNa thoDuM jANe, ane vAraMvAra thoDI thoDI nidrA le. AnupUvI nAmanA udayathI pUrva zarIrane tyAga karyA pachI ane navIna zarIrane dhAraNa karyA pUrve antarAla gatimAM jIvane AkAra navIne zarIranA samAna thAya che surUpa paNAnuM kAraNa zubha nAma che, ane kara5paNAnuM kAraNa azubha nAma kema che. 4. AnupUnAma--jenA udayathI vakragatine prApta thayela AbhA AkAza pradezanI zreNine anusAra gati kare te. pa. zubhanAma karmanA udayathI nAbhinI uparanA avayavo prazasta mAya che, ane azubha nAma kimanA udayanI nAbhinI nIcenAM ane aprazasta gaNAya che. Page #235 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 180 ga pariziSTa che. sthira nAma menA I- riyaranAma kamanA udayathI dayathI dAMta hADa vagere avayavomAM zarIranI dhAtu-upadhAtumAM sthiratA sthiratA prApta thAya che. ane prApta thAya che, tethI tapasyA asthira nAmanA udayathI cAmaDI upasarga vagere kaSTa va sahana mAMsa, lehI vageremAM asthiratA karI zake che. asthiranAmanA hoya che. udayathI asthira bhAva prApta thAya che. jethI huM paNa kTa chava sahana karI zakatA nathI. 7 AdeyanAma karmanA udayathI! deyanAma karmanA udayathI vacana pramANabhUta ane lekamAnya zarIra prabhAyukta thAya che ane thAya che ane anAdeya nAma anAdeyanAma karmathI zarIra prabhA kamanA udayathI hitakArI vacana hIna thAya che. paNa lekamAnya thatuM nathI. - ____gha pariziSTa karmavipAkamalagAthA sirivIrajiNaM baMdiya, kammavivAgaM samAsao buccha' / kIrai jieNa heuhi, jeNaM to bhaNNae kamma // 1 // vara-dira-ra-pA, taM rahA mogANa hitA ! mUlapagaiTTha-uttarapagaIaDavannasayabhe // 2 // nALa-sAvara--mohassa-nALorfja ! vigdha ca paNa-nava-du-aTTavIsa-cau-tisaya-du-paNaviha // 3 // mai-sua ohi-maNa-kevalANi nANANi tattha mainANa / vajaNavaggaha cauho, maNa-nayaNa viNiM diyacaukA // 4 // Page #236 -------------------------------------------------------------------------- ________________ gha pariziSTa 187 " atthuggaha IhA - vAya-dhAraNA karaNamANasehi chahA | a aDavIsamea caudasahA vIsA va suAM // 5 // akkhara sannI samma, sAiaM khalu sapajjavasia ca / . gamia aMgapavi, satta vi ee sapavikkhA // 6 // pajjaya- akkhara - paya- saMghAyA paDivatti taha ya aNuogo / pAhuDapAhuDa - pAhuDa - vatthupuvvA ya sasamAsA 119 11 aNugAmi- vaDDhamANaya- paDivAiyaravihA chahA ohI / riumar3a - viulamaI maNanANaM kevalamigavihANa N // 8 // esiM jaM AvaraNa, paDuvva cakkhussa taM tayAvaraNaM // dasaNacaU paNa niddA, vittisamaM daMsaNAvaraNaM // 9 // cakkhu - diTTi - acakkhu sesiMdiya - ohi kevalehiM ca / dasaNamiha sAmanna, tassAvaraNa tayaM cauhA // 10 // suhapa DibohA niddA, nidAniddA ya dukkhapaDibohA | payalA Thio viTThassa payalapayalA u cakamao // 11 // diNacitiyatthakaraNI, thINaddhI addhaca kiaddhabalA / mahulittakhaggadhArAlihaNaM va duhA u veaNiaM // 12 // osanna sura- maNu, sAyamasAyaM tu tiria - niraesu / majja va mohaNIaM, duviha' da saNacaraNamohA // / 13 / / da' saNamoha, tiviha samma mIsa taheva micchattaM / suddha addhavizuddha, avisuddha taM havar3a kamaso || 14 || jia ajia puNNa-pAvA sssava saMvara-badha-mukkha-nijjaraNA jeNa sadahar3a taya, samaM khaigAi bahumea || 15 // - Page #237 -------------------------------------------------------------------------- ________________ gha pariziSTa mIsA na rAgadoso, jiNadhamme aMtamuhu jahA anne / nAliaradIvamaNuNo, miccha jinndhmmvivrii|| 16 // solasa kasAya nava nokasAya duvihauM carittamohaNiya / aNa appaccakvANA, paccakkhANA ya sajalaNA {17 / / jAjIva-varisa-caumAsa-pakkhagA niraya-tiriya-nara-amarA / sammA-Nu-saba viraI-ahakhAyacarittaghAyakarA // 18 // : jala-reNu-puDhavi-pavvayarAIsariso caviho koho / tiNisalayA-kaTTa-TTia-selattha bhovamo mANA / / 19 // mAyA'valehi-gomutti-miMdasiMga-ghaNava simUlasamA / loho halidda-khajaNa-kadama-kimirAgasAmANA // 20 // jassudayA hoi jie, haas-rii-ari-sog-bhy-kucchaa| sanimittamannahA vA, ta iha hAsAimohaNi / / 21 // purisi-sthi-tadubhayaM pai, ahilAso javvasA havar3a so cha / thI-nara-napuveudao phuphuma-taNa-nagaradAhasamo / / 22 // sura-nara-tiri-nirayAU, haDisarisa nAmakamma cittismH| bAyAla-tinavaiviha, tiuttarasayaM ca sattaTThI / / 23 / gai-jAI-taNu urvagA, baMdhaNa-saMghAyaNANi-saghayaNA / saThANa-vaNNa-gaMdha-rasa-phAsa-aNupugvi-vihagagaI // 24 // piMDapaya Ditti caudasa; paraghA-ussAsa-Ayavu-jjoya / agurulahu-tittha-nimiNeA-vadhAyamia aTTha poA 25 // tasa-bAyara-pajjatta, patteya-thiraM subha ca subhaga ca / susarA-ijja-jasa tasadasaga thAvaradasa tu ima // 26 // Page #238 -------------------------------------------------------------------------- ________________ dha pariziSTa thAvara - suduma - apajja', sAhAraNa athira- asubha - dubhagANi dussara gAijjA - jasamia nAme searA vIsaM // 27 // tasaca - thirachaka athirachakka - buhuma tiga - thAvaracauka / subhagatigAi vibhAsA, tayAikhAhi payaDIhiM // 28 // gaiAINa u kamaso, cau-paNa-paNa-ti- paNa-paMca-cha-chakka | paNa - duga-paNa- TTha- cau-duga, iya uttarabhea paNasaTThI // 29 // aDavIsajuA airas saMte vA panarabaMdhaNe tisayaM / bAMdhaNa-saMghAyagaho, taNusu sAmaNNavaNNacaU || 30 // ia sataTTI baMdhoda ya na ya sammamIsayA badhe / bada sattAe, vIsa-vIsa - 'vaNNasayaM // 31 // naraya- tirinnara- suragaI, iga-bia-tia cau-paNidijAIo orAla - viuccA- hAraga- tea-kammaNa paNa sarIrA // 32 // bAhUru piDi sira ura, uyaraMga uvaMga a'gulIpamuddA | sesA agovagA paDhamataNutigassuva gANi // 33 // uralAi puggalANaM, nibaddha bajjhatayANa saMbaMdha / ja' kuNai jausama' ta', uralAibaMdhaNa neyaM // 34 // ja' saMghAi uralAi puggale taNagaNa' va 'tAlI / saMghAya vadhaNamiva taNunA meNa paMcaviha' / / 35 / / orAla viubA - hArayANa saga tea - kammajuttANa' / navaghaNANi iaradusahiANa tinni tersi ca // 36 // 189 Page #239 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 190 gha pariziSTa saMghayaNamadvinicao, taM chaddhA vajjarisahanArAyaM / " taha ya risahanArAya', nArAya addhanArAyaM // 37 / / kIlia chevaDhe iha, risaho paTTo akIliA vajja / ubhao makkaDabaMdho nArAya imamurAlaMge // 38 // samacaurasa niggoha sAi khujjAi vAmaNa huMDa / saThANA vaNNA kinnh-niil-lohiy-hlih-siaa||39|| surahidurahI rasA paNa, titta kaDu-kasAya-abilA mhraa| phAsA guru-lahu-miu khara-sI-uNha-siNiddha-rukvaTThA // 40 // nIlakasiNa dugaMdha, titta' kaDuguruM kharaM rukkha / sI ca asuhanavaga, ikArasaga subha sesaM // 41 // cauha gaivaNupubbI, gai-punvidurga tiga niyAuju / puvIudao vakka, suha-asuhavasu-dRvihagagaI / / 42 // paraghAudayA pANI, paresi baliNa pi hoi duddhariso / UsasaNaladdhijutto, havei UsAsanAmavasA // 43 // ravivibe u jiyaga, tAvaju AyavAu na u jalaNe / jamusiNaphAsassa tahi lohiyavaNNassa udautti / / 44 / / aNusiNapayAsarUva, jiyaMgamujjoyae ihujjoyA / jai devuttaravikia-joisa-khajjoamAIdhva // 45 // aMga na guru na lahuaMjAyai jIvassa agurulahuudayA / tittheNa tihuaNassa vi, pujjo se udao kevaliNo // 46 // Page #240 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pariziSTa , agovaMganiyamaNaM nimmANa' kuNai suttahArasama' / uvaghAyA uvahamma, sataNuvayavala bigAIhi // 47 // 191 thUlA bi-ti-u-paNidiya tasA, bAyarao bAyarA jiyA niyaniyapajjattijuA, pajjattA laddhikaraNehiM // 48 // patteya taNa pattaudaNaM dataaDimA thira | nAbhuvari sirAi muha, subhagAo savvajaNaiTTho // 49 // susarA maharasuNI, AijjA savvaloagijjhavao / jasao jasakittIo, thAvaradasagaM vivajjattha // 50 // k sughaDa - bhubhalAiyaM / vIrie a // 51 // 1 , goa duhucca-nIa, kulAla iva vigdha dANe lAbhe, bhoguvabhogesu sirihariyasamaM evaM jaha paDikUleNa teNa rAyAI / na kuNai dANAIya, evaM triggheNa jIvo vi // 52 // pariNIyattaNa- nihnava uvatrAya - paosa - atirAeNaM / accAsAyaNayAe, AvaraNadugaM jio jaya // 53 // gurubhatti-kha' ti- karuNA-vaya-joga- kasAya vijaya- dANajuo / dadhammAI ajjai, sAyamasAyaM vivajjayaoM // 54 // ummaggadesaNA - magganAsaNA - devadavvaharaNehiM / daMsaNamoha jiNa - muNi cehaya - saMghAipaDiNIjo ||55 // duvihapi caraNa moha, kasAtha -hAsAi - visayabivasamaNo / baMdha narayAu mahAraMbha - pariggaharao ruho // 56 // Page #241 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 192 o abhihit tiriAu gUDhahiyao saDho masallo tahA maNussAuM / paryaIi taNukasAo dANaruI majjhimaguNo a // 5 // avisyamAI surAu, bAlatavo'kAmanijjaro jayaha / saralo agAravillo, suhanAma annahA asuha // 58 // guNapehI mayarahio, ajjhAyaNa-jjhAvaNAI nin / pakuNaha jiNAibhatto uccaM nI iarahA u // 19 // jiNayAvigdhakaro,hiMsAiparAyaNo jayai biggha / isa kammavivAgo'yaM, lihio deviMdasUrIhi // 6 // .. . .: 0 37 01001 . RA . POSo+Dh27T1ODEOXX Page #242 -------------------------------------------------------------------------- ________________ karmastava (dvitIya karmagrantha) vivecana sahita graMthakartA gaMthanA prAra'bhamAM ISTa deva bhagavAna mahAvIranI stutirUpa abhidheya batAve che:-- taha thuNimA vIrajiNaM, jaha guNaThANesu sayalakammAi' / [pu-bo-DhIraLayA--sattAttAListraviyAd // // [ tathA stumo vIrajinaM yathA guNasthAneSu sakalakarmANi / vande-ca-phILA sattAtrAptAni RSitAni // // ] a:- [jJau] je prakAre mukhaThALepu] guNasthAnakAmAM vanyu-phlo-pharaLayA--sattApannAni] khaMdha, udaya, udIraNA ane sattAmAM prApta thayelA, [ sacannArU' ] sakala kanA [ caniyAr] kSaya karyAM, [ sajja ] te prakAre [vInina' ] mahAaura svAmInI -[ zuLo] ane stuti karIe chIe. vivecanaH-ahI prathama granthakAre mahAvIra svAmInI stutirUpa abhidheyanA nirdeza karyAM che-je prakAre bhagavAna mahAvIre guNasthAnakAmAM banya, uddaya, udIraNA ane sattA dvArA prApta thayelA sarva karmAMnA kSaya karI nirvANa prApta karyuM, te prakAre temanA 1 apAyApagamAtizayarUpa asAdhAraNa 1 apAyana-rAgAdi bhAva kama' ane tenA hetubhUta dravya kA agama-nAza thavA rUpa atizaya te apAyApagamAtizaya. 4. 13 Page #243 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 194 kamavipAka vivecanasahita guNanA varNanAtmaka stutinA bahAnAthI sAmAnya rIte sarva jIvane AzrayI guNarathAnamAM banya, udaya, udIraNA ane sattAmAM kayA kyA karmanI keTalI keTalI prakRtie hoya che, ane keTalI prakRtione viccheda thAya che te ahIM batA vavAne granthakArane uddeza che. mithyAtvAdi hetuothI navIna karmane dUdha ane pANInA je athavA agni ane leDhAnA je saMbaMdha thave te badhe. udayasamaya prApta thatAM, karmanA zubhAzubha phalane anubhava kare te udaya. udayasamaya prApta thayA bAda je karmanA phalane pachIthI anubhava karavAno che tene, adhyavasAyanA prayogathI pahelAM anubhava karavo te udIraNa. 1 karmane bandha thayA pachI amuka samaya vyatIta thayA bAda tenA phalane anubhava thAya che, jyAM sudhI karmanA phalane anubhava na thAya tyAM sudhInA kAlane (udayarUpa bAdhA nahi karate hevAthI) abAdhAkAla kahe che. dareka kamane abAdhAkAla sthitinA anusAra bhinna bhinna prakAra hoya che. je karmanI dIrgha sthiti hoya to tene abAdhAkAla mATe hoya che, ane tenI nAnI sthiti hoya to tene abAdhAkAla TuMke heya che. dareka karmane jaghanya abAdhAkAla antaryuM. hatane heya che. kavacita svAbhAvika kamathI, ane kavacita aparvatanA karaNavaDe (karmanI sthiti ane rasane ocho karanAra adhyavasAyavaDe) sthitinA ghaTavAthI abAdhAkAla paNa ghaTe che. abAdhAkAla vItyA pachI kramazaH karmanA phalane anubhava thAya che tene "udayasamaya' kahe che. 2 abAdhAkAla vyatIta thayA pachI kramaza; koI paNa kimanA Page #244 -------------------------------------------------------------------------- ________________ maMgala ane abhidheya. 195 potAnu` svarUpa cheDayA sivAya karyuM. AtmAnI sAthe rahevu te sattA. lanA anubhava thAya che. prathama samaye amuka kama pudgalAnA anubhava thAya, bhInna samaye te pachInA amuka kama pudgalA anubhavAya. e pramANe sAmAnyataH sthitinA chellA samaya sudhI kamA~ kramazaH bhAgavAya che. have uya samayathI prAra`bhI eka AlikA pachI urduyAM AvavA cAgya je kama' pudgalA che tene prayatnathI-adhyavasAya vizeSathI AvalikAnI aMdara uyamAM lAvI tenA phaLanA anubhava karave, arthAt je kama pudgale udayAvalikAnI pachI udyamAM AvavAnA che te kama pudgalAne adhyavasAya vaDe udbhayAvalikAnI aMdara uyamAM lAvI bhAgavI kSINa karavA te udIraNA. uyAvalikAmAM je kama raheluM che tenI udIraNA thatI nathI, paNa udhyAvalikAnI bahAra rahelA kama'nI udIraNA thAya che. arthAt abAdhAkAla pUrA thayA pachIja kamane udhya tathA udIraNA thAya che. 1 jayAM sudhI kamanI nija rA ke tene saMkrama na thAya tyAM sudhI krama* peAtAnA svarUpe AtmAnI sAthe rahe che, tethI tenI sattA kahevAya che. nija rA thavAthI kama'nA AtmA thakI viyoga thAya che, ane tenI sattA rahetI nathI, paNa saMkrama thatAM kamanA AtmAthI viyoga thato nathI, paNa te kama' anya kama'nI prakRti, sthiti, rasa ane pradezarUpe pariNata thAya che, tethI tenI sAmAnyakama rUpe sattA nAza pAmatI nathI, paNa vizeSaka rUpe sattA nAza pAme che. jema matijJAnAvaraNukama'nA zrutajJAnAvaraNurUpe saMkrama (rUpAntara) thAya tyAre tenI mati jJAnAvaraNurUpe sattA rahetI nathI, paNa kama rUpe te sattA avazya rahe che. sparthAt nija rAvaDe kama"nI sAmAnya sattAne nAza thAya che, ane sakramavaDe vizeSa sattAnA nAza thAya che. bandhu ane samavaDe kama'nI sattA utpanna thAya che, eTale anya vaDe mULathIja sattAnI zarUAta thAya che, ane Page #245 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 196 kastava vivecanasahita, bhagavAna mahAvIre bandha, udaya, udIraNuM ane sattAmAM rahelI karma prakRtione guNasthAnake dvArA viccheda karI parama pada prApta karyuM tenuM varNanarUpa stutinA miSathI sAmAnya jIne AzrayI kayA kayA guNasthAnakemAM keTalI keTalI mULa ane uttara pravRtione bandha, udaya, udIraNuM ane sattA hoya che, tathA keTalI prakRtieno viccheda thAya che tenuM ahIM kamazaH varNana karavAnuM che. temAM prathama guNasthAnake batAve che - micche sAsaNa mIse, aviraya dese pamatta apamatta / niyahi anayaTTi muhamu-basama khoNa sanogi ajogi gunnaa||2|| [mithyA sAsvAdano mizro'virato dezaH pramatto'pramattaH / nivRttiranivRtti: sUkSma upazamaH kSINaH sayogI ayogI gunnaaH||2|| artha - (ni) mithyAdiSTa, (tArA) sAsvAdana samyagdaSTi. (nI) mizra, (viraya) avirati samyagdaSTi Dha) dezavirati, (nara) pramattasayata, (apamatte apramasaMyata, niyaTTi) nivRtti apUrvakaraNa, (aniya6i) anivRtti. (sumu-sasara) sUkSmasaMpAya, upazAMta meha, saMsavaDe anyakarUpe rahelI sattA anyakarmarUpe badalAI jAya che, tathA ni ane saMkramathI sattAne nAza thAya che. arthAta nija'rAthI kamanI sattAne mUlathI nAza thAya che ane saMkramathI sattA badalAya che je karma pitAnI prakRti, sthiti, rasa, ane pradezane choDI sajAtIya kamanI prakRti, sthiti, rasa ane pradezarUpe thaI jAya tene "saMkrama" kahe che. jema ke, matijJAnAvaraNanI prakRti, sthiti, rasa ane pradeza sajA. tIya prakRtipaNe-zrutajJAnAvaraNarUpe thaI jAya che te matijJAnAvaraNa. kamane zrutajJAnAvaraNarUpe se kama kahevAya che. Page #246 -------------------------------------------------------------------------- ________________ guNasthAnaka 197 ( launa ) kSamAhu, ( sautti )sayAgikevalI, ane { jhotti) ayAgikevalI-e (muLAH) guNasthAnako che. vivecana:- jJAna, darzana-samyagdarzana ane cAritra e AtmAnA svAbhAvika guNA che, te guNA pratibandhaka karmInA sabandhathI AcchAdita thayelA che, te karmAMnA vattA ke ochA aMze dUra thavAthI pragaTa thayelA jJAnAdviguNAnA svarUpa vizeSane 1 guNasthAnaka kahe che. prathama guNasthAnake pratianyaka karmAMnI adhikatA hovAthI vizeSa azuddhi ane svalpAMze jJAnAdicuNA pragaTa thayelA hoya che, ane dvitIyAdi guNasthAnake pUrva pUrva guNasthAnakanI apekSAe kramanA adhika adhika ze apagama thavAthI adhika adhika zuddha jJAnAdi guNA prakaTa thayelA hAya che, ane alpa alpa azuddhi hAya che. ziSya:- he bhagavan ! sUkSma dRSTithI vicAra karIe te jIvanA jJAnAdiguNNAnA svarUpanI bhinnatA-vizeSatA asaMkhya thAya, mATe guNasthAnaka paNa asaMkhya kahevA joie, ane atyaMta sthUlaSTie vicAra karatAM atyaMta sakSepathI mAtra AtmAnA jJAnAdi pariNAmane guNasthAnaka kahIe te eka ja guNasthAnaka * kahevu joIe, teA zA mATe cauda guNasthAnake kahyA ? guruH- khApu ! sAMbhaLa, tArI vAta kharAbara che. sUkSma dRSTithI jJAnAdi guNAnA svarUpanI vizeSatA asa`khya prakAranI che, tethI guNasthAnako paNa asaMkhya che, parantu saIjJa sivAya 1. ahIM sthAnazabda adhikaraNavAcI nathI, paNa bheda-vizeSavAcaka che, jema ke, jIvasthAnaka, mAgaNuAsthAnaka, jIvanA bheda, mAga NAnA bheda; arthAt guNAnA-jJAna darzana ane cAritrane bheda-taratamabhAva-vattA ochA `ze AvirbhAva thA te guNasthAnaka. Page #247 -------------------------------------------------------------------------- ________________ karmasta vivecanasahita, sAmAnya manuSyane khyAlamAM na Ave, je atyanta saMkSepamAM kahevAmAM Ave te paNa tenI vizeSatA grAhya na thaI zake. mATe atyanta vistArathI ke atyanta saMkSepathI na kahetAM khAsa vizeSatA batAvavA asaMkhya jJAnAdi guNonA svarUpa vizeSane eka eka vargamAM samAveza karI tenA skUla daSTithI cauda vibhAga pADavAmAM AvyA che. - temAM pUrva pUrva guNasthAnakathI uttara uttara guNasthAnakemAM adhikAMze guNeno vikAsa thAya che, ane tethI pUrva pUrvanA guNasthAnakomAM adhika adhika karmaprakRtionA baMdhAdi thAya che ane pachI pachInA guNasthAnakamAM banyAdimAM kamazaH prakRtio ghaTatI jAya che. 1. mithyAdaSTiguNasthAnaka. mithyAtvamehanIya karmanA udayathI jenI daSTi-zraddhA mithyA-viparIta thayelI hoya te mithyASTi kahevAya che. jema madha pInAra manuSya sArAsArane viveka bhUlI ahitAcaraNa kare che tema mithyAtva mehanIyanA udayathI jIva ( AdhyAtmika) hitAhitane viveka bhUlI ahitAcaraNamAM pravRtta hoya che. te kudeva, kuguru ane 1 jene Adarza AdhyAtmika pragatimAM sahAyaka na hoya paNa pratikUla heya evA rAga-dveSa-hiMsAdi deSayukta kudeva ane jeone Adarza AdhyAtmika vikAsamAM sahAya kare ane rAga-dveSa-hiMsAdirahita heya te sudeva. jeone upadeza ane vatanadhArA AdhyAtmika pragati sAdhI zakAya te suguru, paraMtu jenA upadeza ane vatanathI AdhyAtmika ptana thAya te kuguru. jenA AcaraNathI AdhyAtmika abhyadaya thAya. te ahiMsA, saMyama, tapa vagere dharma, ane jenA AcaraNathI AdhyAtmika abhyaya na sAdhI zakAya evo hiMsA, asatya vagere kudharma. Page #248 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 199 guNasthAnaka, kudharmA ne deva, guru ane dhama tarIke mAne che, te mithyAdRSTinA jJAnAdi guNAnA svarUpavizeSane mithyArdaSTi guNasthAnaka kahe che. ziSyaH-he bhagavan ! mithyASTinA jJAnAdi svarUpane gugusthAnaka kema kahe che ? kAraNa ke tenA jJAnAdi guNA mithyAmAhanA udayathI dUSita thayelA hoya che, ane dUSita guNAne guNasthAnaka kema kahevAya ? guruH- bhAi ! sAMbhaLa, mithyASTinA jJAnAdi guNA mithyAmeAhathI dUSita thayelA hoya che, tApaNa te sathA dUSita hAtA nathI, amuka aze tenI dRSTi yathA hAya che, tethI te manuSya pazu vagerene manuSya pazu ityAdi tarIke mAne che, athavA sa` jIvAne akSarane kevalajJAnane ana tame bhAga hamezAM udhADA hoya che, teTalA jJAnAddiguNanI apekSAe mithyAdaSTine guNasthAnaka kaheluM che. mAtra tenI dRSTi AdhyAtmika hitAhitanA viveka karI zakatI nathI, mATe te mithyAdaSTi kahevAya che, paNa amuka aMze tenI dRSTi yathA paNa hoya che, tethI tene mithyArdaSTiguNasthAnaka kaheluM che. 2. sAsvAdana samyagdaSTi guNasthAnaka anantAnubandhI kaSAyanA udayathI aupazamika samyagdarzanathI paDatAM tenA rasanA AsvAda letA jIva jyAM sudhI mithyAtvane na pAme tyAM sudhI jaghanyathI eka samaya, ane utkRSTathI cha AvalikA panta sAsvAdanasamya-STi kahevAya che. jema jeNe kSIranu bhAjana karela che evA manuSya tenuM vamana karatAM tenA Page #249 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 200 kama stava vivecanasahita. kRSita rasAsvAdane anubhava kare, tema sAsvAdana samyagdaSTi anantAnubandhI kaSAyanA udaya vaDe mithyAtvAbhimukha hovAthI jyAM sudhI mithyAtvane na pAme tyAM sudhI kRSita samyaktvane anubhava kare che, tenA jJAnAdi guNanA svarUpavizeSane sAsvAdanasamyagdaSTiguNasthAnaka kahe che. tenI utpattinA krama A pramANe che. A sa'sAramAM rahelA prANI mithyAdarzanAdi hetuthI ananta pudgalaparAva sudhI vividha zArIrika ane mAnasika du:khAne anubhava karA patanI nadIne paththara jema athaDAvAthI geALa thAya tema anAbhAgavaDe-ajANapaNe zubha pariNAmarUpa yathApravRttakaraNa kare che. karaNa eTale AtmAnA zubha pariNAma. ane te yathApravRttakaravaDe AyuSa vinA jJAnAvaraNAdi sAta karmInI sthiti patyeA pamanA asakhyAtamA bhAge nyUna eka koTAkoTI sAgaropama pramANa kare che. ahI kama'pariNAmajanya tIvrarAgadveSarUpa durbhedya granthi prApta thAya che. A granthi sudhI abhavya jIvA paNa yathApravRttakaraNavare pUrva kahyA pramANe karmano kSaya karI anantavAra Ave che, parantu teo granthibheda karI zakatA nathI. ahIM AsanamuktigAmI kAi mahAtmA tIkSNa kuhADAnI dhAra jevA apUrvakaraNarUpa paramavizuddhivare A granthinA bheda karI anivRttikaraNamAM praveza kare che. have te anivRttikaraNuMnA saMkhyAtA bhAga gayA pachI udayasamayathI prAra'bhI mithyAtvamehanIya kama nI anta hata` pramANa sthitine cheDIne antamuhUta kAlapramANu antarakaraNa kare che. antarakaraNa eTale aMtamuhUta kAlamAM vaidavA ceAnya mithyAtvameAhanIya karma nA pudgAne abhAva karavArUpa kriyA. te samaye mikhyAla mAhanIya Page #250 -------------------------------------------------------------------------- ________________ guNasthAnaka, -- --- dara karmanI sthitinA be vibhAga thAya che. anDarakaraNanI nIcenI antarmuhUrta pramANe prathama sthiti, ane anDarakaraNanI uparanI moTI bIjI sthiti. te antarakaraNamAM rahelA mithyAtvanA pudgalene prathama sthitimAM ane dvitIya sthitimAM nAMkhe che. prathama sthitinA mithyAtvanA pudgalone vede che tethI te mithyAdaSTi kahevAya che. tene antamuhUrtamAM vedIne prathama sthitino kSaya kare che, tyAra pachI anDarakaraNanA prathama samaye mithyAtvane udaya nahi hovAthI jIva aupazamika samyakatva pAme che. jema dAvAnaLa ukhara bhUmine prApta karI zAnta thAya che, tema mithyAtvanA udayarUpa dAvAgni antarakaraNane pAmI zAnta thAya che, ane AtmA parama Atmika sukhane anubhava kare che. ahIM anDarakaraNanA prathama samaye jIva aupathamika samyakatva pAme che. have te samyagdarzanarUpa Atmika vizuddhi vaDe mithyAtvamehanIya karmanA pudgalenA traNa vibhAga kare che-vizuddha, ardhavizuddha ane azuddha. temAMnA zuddha pudgalo samyagdarzanane ghAta karatA nathI, azuddha pudgala ghAta kare che ane ardhavizuddha pudgala samyagdarzana ane mithyAdazanarU5 mizrabhAva pedA kare che. jyAre AtmA azuddha pariNAma gAmI thAya che, (jyAre pathamika samyagdarzana jaghanya eka samaya ane utkRSTa cha AvalikA bAkI hoya che) tyAre anantAnubadhI kaSAyane udaya thAya che, ane tenA udayathI te samyadanane vamate sAsvAdana guNa sthAnake jAya che, ane koI upazamazreNIthI paDate paNa sAsvAdana guNasthAnake jAya che, Page #251 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 202 kastava vivecanasahita ane tyAra pachI te mithyAtvamohanIya kamano udaya thavAthI mithyASTi guNasthAnake jAya che. 3. mizradaSTi guNasthAnaka. "pUrve kahelA traNa puMjamAMthI jyAre ardha vizuddha pujano udaya thAya che, tyAre jinaprarUpita tane viSe ekAntarucirUpa zraddhAna tathA ekAnta arUcirUpa azraddhAna hotuM nathI, paNa mizra pariNAma hoya che, tene mizra daSTi kahe che, tenA svarUpane mizradaSTiguNasthAnaka kahe che. jema nAlikera dvIpavAsI manuSyane keI divasa joyela ke sAMbhaLela nahi hovAthI edanAdika AhArane viSe ekata ruci ke aruci na hoya, paraMtu tenI mizradaSTi hoya che, tema mizramehanIyanA udayathI sarvajJa kathita tattvane viSe ekAnta ruci ke ekAnta arucinA abhAvarUpa mizradaSTi hoya che, tene kAla antamuhUrta che. tyAra pachI je tene zuddhapariNAma thAya te te samyadarzanane pAme che, ane azuddhapariNAma thAya te mithyAdazanane pAme che. 4, aviratasamyagdaSTiguNasthAnaka. hiMsAdi sAvadya gene tyAga kare te virati, vrata athavA cAritra kahevAya che. kSAyika, aupazamika ke zApathamika samyagdaSTi Abhika sukhanuM kAraNa viratine icchavA chatAM paNa apratyA. 1 upazama samyakatvane yA antarakaraNane kaMIka adhikAeka AvalikA kAla bAkI rahe tyAre te uparanI eka AvalikA kAlamAM miyAta, mizra ane saMkhyatvanA pujane goThave che. jayAre mAtra AMvalikA kAla bAkI rahe tyAre pariNAmane anusare traNa pujamAMthI koI eka puMjane udaya thAya che, ane te mizcAdaSTi, mizradaSTi ke lApasamika samyagdaSTi thAya che Page #252 -------------------------------------------------------------------------- ________________ guNasthAnaka. 203 khyAnAvaraNa kaSAyanA udayathI tenuM pAlana karavA asamartha thAya te avirata samyagdaSTi kahevAya che. kahyuM che ke-avirati nimittaka karmanA bandha ane rAgadveSanA duHkhane jANavA chatAM paNa viratinuM pAlana karavA asamartha hoya, potAnA pApakarmanI niMdA karate, jIvAjIva tattvane jANata, acalita zraddhAvALo ane jene meha calita thayuM che e jIva avi. ratisamyagdaSTi kahevAya che. tenA jJAnAdiguNanA svarUpane aviratisamyagdaSTiguNasthAnaka kahe che. 1. jeo 1 viratinA svarUpane yathArtha jANatA nathI, 2 svIkAra karatA nathI, ane 3 tenuM pAlana karatA nathI e traNa padenA ATha bhAMgA thAya che. - 1. jeo viratinA svarUpane yathArtha jANatA nathI svIkAra karatA nathI, ane pAlana paNa karatA nathI te sAmAnyataH sava' cho. * 2, jeo jANatA nathI svIkAratA nathI, paNa pAlana kare che te ajJAna tapasvI, 3. jANatA nathI, svIkAre che, paNa pAlana karatA nathI te pArthasthAdi. - 4. jANatA nathI, svIkAra ane pAlana kare che, te agItArtha muni. 5. jANe che, svIkAra tathA pAlana karatA nathI te zreNikAdi. 6. jANe che, svIkAra karatA nathI, paNa pAlana kare che te anuttaravimAnavAsI deva. 7. jANe che, svIkAra kare che, paNa pAlana karatA nathI te saMvipAkSika muni. : 8. jANe che, svIkAra kare che ane pAlana kare che te dezavirati ane sarvavirati (anusaMdhAna AgaLanA pejamAM juo.) Page #253 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 204 kamaMtava vivecanasahita, 5. sazavirata guNasthAna. sarvaviratinI Iccha chatAM paNa pratyAkhyAnAvaraNa kaSAyanA udayathI samyagadaSTi hiMsAdi pApajanaka kriyAone sarvathA tyAga na karI zake, paNa aMzataH tyAga kare te dezavirati kahevAya che. temAM kaI eka vratane, keI be chatane, keI traNa vratane, yAvatu keI bAra vratane grahaNa kare che, ane keI te mAtra anumati sivAya badhA pApavyApArane tyAga kare che. anumati traNa prakAre che-1 pratisevanAnumati, 2 pratizravaNanumati ane 3 saMvAsA numati. jyAre pitAdi putrAdike karelA pApa kAryane vakhANe athavA sAvadyAraMbhathI taiyAra karelA bhejanane khAya tyAre tene pratisevanAnumati hoya che. saMbandhIe karelA hiMsAdi sAvagha kAryane sAMbhaLe ane tene saMmata thAya paNa teno niSedha na kare te pratizravaNanumati. jyAre hiMsAdi sAvadha kAryamAM pravRtta thayelA putrAdikamAM mAtra mamatva rAkhe, paNa tenA pApakAne sAMbhaLe nahi, vakhANe paNa nahi tyAre tene saMvAsAnumati hoya che. temAM je saMvAsAnumati sivAya sarva pApa vyApArane tyAga kare te utkRSTa dezavirati zrAvaka kahe. vAya che. ane saMvAsAnumatine tyAga kare te yati kahevAya che. kahyuM che ke-"samyagdarzanasahita potAnI alpa zakti pUrvokta ATha bhAMgAmAMthI prathama cAra bhAMgA mithyAdaSTine lAgu paDe che, kAraNa ke teo samajJAnarahita che, pachInA traNa bhAMgA avirata samyagdaSTine lAgu paDe che, kAraNa ke teo pAlana na kare te paNuM samyaga jJAnarahita che, AThamo bhAMge dezavirati ane sarvavirati munione lAgu paDe che, kAraNake teo samagUjJAna sahita viratine svIkAra kare che ane pAlana kare che. juo kamaprakRti TIkA. pRSTha 168. Page #254 -------------------------------------------------------------------------- ________________ guNasthAnaka. thI viratine grahaNa karatA eka vratathI mAMDI savAsAnumati sivAya sa` pApa vyApAranA tyAgI dezavirati hoya che, te parimita vastunA upayAga karatA ane aparimita ananta vastunA tyAga karatA, paraleAkane viSe aparimita ananta sukhane pAme che. " jyAre apratyAkhyAnAvaraNu kaSAyanA kSayApazama thAya che tyAre dezavirati prApta thAya che. A dezivaratinI vizuddhi avirati samyagdaSTinI apekSAe anantaguNa che. tenI vizuddhinAM sthAnaka asa`khya che. kahyuM che ke:-te avirata samyagdaSTi guNasthAnakathI Ara.bhI vizuddhi prApta karatA pUrva krama vizuddhinAM aneka sthAnapara ArUDha thaI ne apratyAkhyAnAvaraNu kaSAyanA kSayApazama kare, ane tethI tenI alpa pApavyApArane tyAga karavAnI buddhi thAya che. '' dezivatinA svarUpavizeSane dezaviratiguNasthAnaka kahe che. AvA 205 6. pramattamayataguNasthAnaka hi'sAdi pApavyApAranA sathA tyAga karanAra sayata-muni tIvra saMjvalana kaSAyanA udayathI madya, viSaya, kaSAya, nidrA ane vakathA 6. pramatasaMyata guNusthAnake madyapAnanA sa Mbhava nathI, paNu pA~ca vidha pramAdanI gaNanA prasa Mge madyapAnanuM grahu kareluM DAya tema sa Mbhave che. pramAdanA bIjA ATha prakAra paNa kathA che-'1 ajJAna, 2 saMzaya, 3 viSayaya, ja rAga, 5 dveSa, 6 matibhraMza, cha cagadupraNidhAna ane 8dhamAMnAdara. temAM ajJAna sivAya bAkInA pramAde samyagdaSTine paNa saMbhave che, te pramattasaMyata guNasthAnaka sudhI heAya che. paNu apramattane hAtA nathI. kemake pramAda ane apramAda viredhI che, te AThe pramAdamAM je rAga ane dveSane pramAda tarIke lIdhA che, te yemanI azubhatA dvArA ArabhikI kriyAnA heturUpa jANavA. ( jue. dhama parIkSA pR. 165) 23 Page #255 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 206 kama stava vivecanasahita e pAMca pramAdamAMnA koIpaNa pramAdasahita hoya te pramatta sayata kahevAya che. te pramattasayata pratyAkhyAnAvaraNa kAyanA yeApazamathI sAmAyika ke dedepasthApanIya cAritraneA svIkAra kare che. 'pramattasayatanuM svarUpavizeSa te pramattasayataguNasthAnaka kahevAya che. dezivarita karatAM tenI vizuddhi anantaguNa che ane azuddhi anantaguNahIna che. apramattanI apekSAe tenAthI viparIta samajavuM. saMjvalana 7. apramattasayataguNasthAnaka. mant kaSAyanA udayathI nidrAprimAdarahita apramatta sayata kahe vAya che; pramattasayata karatAM apramattasayata anantaguNu vizuddha hoya che. tenA vizuddhinAM sthAne traNa kAlanI apekSAe asaMkhya lAkAkAzapramANa che. apramattasayatane viziSTa tapa ane dharma dhyAnAdinA cegathI kama nA kSaya thatAM ane apUrva vizuddhi prApta thatAM manaHvajJAnAdi Rddhi pedA thAya che. tenA svarUpavizeSane apramattaguNasthAnaka kahe che. 8. pUrva kaNaguNasthAnaka (nivRtti). jemAM apUrva evA sthitighAta, rasaghAta, guNazreNi, guNasa krama ane sthiti anya-e pAMca padArtho karAya te apUva karaNa. 1. sthitighAta--jJAnAvaraNAdi karmInI dIrgha sthitine apavata nAkaraNa vaDe alpa karavI te sthitighAta. 1. pramattasaMyata pratyAkhyAnAvaraNa yeApazamathI parihAravizuddhi cAritrane paNa prApta kare che, parantu te viziSTa deza, kAla, saMdhayaNa tathA zrutAdi sApekSa hovAthI kAika vakhate ja hAya che, mATe tenI vivakSA karI nathI. Page #256 -------------------------------------------------------------------------- ________________ guNasthAnaka, 207 * 2, rasavAta-jJAnAvaraNadi azubha karmanA puSkaLa rasane apanAkaraNavaDe alpa karo te rasaghAta. sthitighAta ane rasaghAta e banne pUrvanA guNasthAnake a95 vizuddhi hovAthI a5 thatA hatA, A guNasthAnake ghaNuja vizuddhi hovAthI apUrva-meTA pramANamAM kare che. 3, guNazreNi--karma pudgalene jaladI kSaya karavA mATe apavartanAkaraNa vaDe tene uparanI sthitithI utArI udayanA samayathI mAMDIne antamuhUta sudhInA sthAnakemAM asaMkhya guNa vRddhivaDe tenI racanA karavI te guNazreNI. A guNasthAnakanI apekSAe pUrvanA guNasthAnake ochI vizuddhi hovAthI kAlathI meTI ane thoDA kama pugalo utArelA hovAthI vistAra rahita guNazreNi karatA hatA, A guNasthAnake adhika vizuddhi hovAthI kAlathI TuMkI ane puSkaLa pudgalo utArelA hovAthI vistAravALI guNazreNi kare che. - 4. guNasaMkrama-baMdhAtI prakRtimAM na baMdhAtI azubha prakRtinA pudgalene uttarottara asaMkhyaguNa 1. uparanI sthitimAMthI prathama samaye utArelA karma pudgalone udayanA prathama samayamAM theDa, bIjA samaye tethI asaMkhyaguNA-e pramANe asaMkhya guNa asaMkhyaguNa kamapudgalenI racanA kare. tyAra pachI bIjA samaye tethI asaMkhya guNa kamapugalane utAre ane udyathI mAMDI samayahIna sthAnakamAM pUrvakame goThave. e pramANe antamudata paryata pudgalanI racanA kare te guNazreNi. Page #257 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 208 kastava vivecanasahita laI javA te guNasaMkama, tene paNa apUrva-moTA pramANamAM kare che. 5. sthitibandha--pUve azuddhi hovAthI karmanI dIrgha sthiti bAMdhate hate; A guNasthAnake apUrva vizuddhine lIdhe palyopamanA asaMkhyAtamA bhAge hIna sthitibadha kare che. apUrvakaraNa be prakAre che-kSapaka ane upazamakacAritra mehanIya kamIne kSaya ane upazama karavAne yogya hevAthI te kSapaka ane upazamaka kahevAya che, paraMtu tene sarvathA kSaya ke upazama karatuM nathI, tenA svarUpavizeSane apUrvakaraNa guNasthAnaka kahe che - A guNasthAnakane kAla antaryu hUrtane che. antamuhUrtanA asaMkhyAtA samaye thAya che. A guNasthAnake vartatA trikAlavatI bhinna bhinna jIvane AzrayI pratisamaya anakame vadhatA asaMkhya lokAkAzapradeza pramANa adhyavasAya sthAnake hoya che. te A pramANe-jeo A guNasthAnakanA prathama samayane prApta thayA hatA, hamaNAM prApta thAya che ane prApta thaze, te sarva jIvonI apekSAe jaghanyathI mAMDIne utkRSTa paryaMta asaMkhyalokAkAzapradezapramANa ( A guNasthAnakanA prathama samayanA ) adhyavasAyasthAnake hoya che. ahIM asaM- khyAtanA asaMkhya prakAra hovAthI guNasthAnakanA prathama samaya vatI' savajInA ane sarva samayamAM vartatA jInA adhyavasAya "asaMkhyAtA kahyA che, A guNasthAnakanA prathama samaya vatI keTalAka jI eka adhyavasAya sthAnake Page #258 -------------------------------------------------------------------------- ________________ guNasthAnaka rahelA che, ane keTalAeka jI bhinna bhinna adhyavasAya. sthAnake rahelA che, tethI asaMkhyAtA adhyavasAyasthAnake thAya che. yadyapi traNa kAlamAM vatatA ananta jI hevAthI tenA ananta adhyavasAya thavA joIe, paraMtu ghaNuM che eka ja adhyavasAyasthAnake vartatA hovAthI asaMkhyAta ja adhyavasAyasthAnake thAya che. A guNasthAnakanA prathama samaya karatAM bIjA samayamAM vartatA jInA adhyavasAyasthAnake judA ane adhika hoya che, trIjA samaye tethI adhika ane bhinna bhinna adhyavasAyasthAnake hoya che. e pramANe chellA samaya sudhI uttarottara adhika adhika adhyavasAyasthAnake hoya che. enI sthApanA karatAM te viSamacaturasta kSetrane vyApe che. A guNasthAnakane prApta thayelA jIvomAM pratyeka samaye svabhAvathIja vizuddhi vadhatAM vadhatAM ghaNuM che bhinna bhinna adhyavasAyasthAnake vate che, tethI prathama samayathI mAMDI uttarottara adhyavasAyasthAnake adhika adhika hoya che. ahIM prathama samayanA jaghanya adhyavasAyasthAnakathI prathama samayanuM utkRSTa avyavasAyaMsthAnaka anantaguNa vizuddha che, prathama samayanA utkRSTa avyavasAyasthAnakathI bIjA samayanuM' jaghanya avyavasAyasthAnaka anantaguNa vizuddha che ane tethI tenuM utkaTa adhyavasAyasthAnaka anantaguNa vizuddha che. e pramANe chellA samaya sudhI jANavuM. A guNasthAnakanA ke eka samayamAM vatatA adhyavasAyasthAnake paraspara sthAnakane prApta thayelA hoya che. keIadhyavasAyasthAnaka keInathI anaMta. bhAga adhika zuka, koI asaMkhyAtabhAba adhika zuddha, ke karma. 14 Page #259 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 210 kama stayavivecanasahita saMkhyAtabhAga adhika zuddha, koI sakhyAtaguNa adhika zukSma, koI asakhyAtaguNu adhika zuddha, ane koI anantaNa adhika zuddha hoya che, te 'SasthAnaka' kahevAya che. mA guNasthAnakanA koI eka samayane prApta thayelA jIvAmAM paraspara adhyavasAyasthAnanI nivRtti-bhinnatA hoya che, mATe te nivRtti paNa kahevAya che. 9. anivRtti--mAdar--saparAya--guNasthAnaka A guNasthAnakane eka sAthe prApta thayelA jIvAmAM adhyavasAyane nivRtti--bheda hotA nathI, temaja 'dazamA guNasthAnakane viSe kiTTIrUpe karAyelA sUkSma leAbharUpa kaSAyanI apekSAe ahI. khAdara-sthUla sa`parAyane-kaSAyane udaya hoya che mATe tene anivRttikhAdarasa'parAyaguNasthAnaka kahe che. tenA kAla antamuhUta nA che. tenA prathama samayathI mAMDIne pratisamaya uttarAttara anantaguNu vizuddha adhyavasAyasthAnaka hoya che. antamuhUta nA jeTalA samayeA hoya teTalA tenA adhyavasAyasthAnakA hoya che, kemake A guNasthAnamAM praveza karanArane eka / samaye ekaja adhyavasAyasthAnaka hoya che. anivRttimAdaranA ane upazamaka-e e prakAra che. je apratyAkhyA kSapaka 1 jema SasthAnakanI vRddhi hI, tema hAni paNu cha prakAre hoya che. koI vyavasAyasthAnaka koinAthI vizuddhimAM anantaguNuhIna, kAI asa khyAtaguNuhIna, keAI saMkhyAtaguNuhIna, koI saMkhyAtabhAgaDhI, koI asa khyAtabhAgIna ane keI anantasAgahIna DrAya che. e pramANe vRddhi ane hAninA sthAnakane prApta SasthAnakaprApta kahevAya che. Page #260 -------------------------------------------------------------------------- ________________ guNasthAnaka. nAvaraNAdi kaSIne kSaya kare che te kSepaka, ane je upazama kare che te upazamaka kahevAya che. 10. sUphamasaparAya guNasthAnaka. navamA guNasthAnakanI apekSAe sUkSma saMparAya-bharU5 kaSAdaya jene hoya te sUkamasaM5rAya kahevAya che. tene paNa kSapaka ane upazamaka-e be bheda che. je lebhane kSaya kare te kSepaka, ane je upazama kare te upazamaka kahevAya che. tenA jJAnAdiguNanA svarUpavizeSane sUkSmasaMparAyaguNasthAnaka kahe che. 11 upazAtakaSAya-vItarAga-chadmasthaguNasthAnaka, jenA kaSAya-kodha, mAna, mAyA ane lebha sarvathA upazAMta thayelA che te upazAntakaSAya kahevAya che, te rAgathI rahita hovAthI vItarAga ane tene jIvane-jJAnAvaraNAdi karmane udaya hevAthI te chavAstha kahevAya che. tenA jJAnAdiguNonA svarUpa vizeSane upazAntakaSAya-vItarAga-chasthaguNasthAnaka kahe che. 1 udaya, udIraNA, nidhatti ane nikAcanA karaNane ayogya kamanI avasthAne sAmAnya rIte upazama kahevAya che, paNa cAritra mohanIyana upazamamAM kaI paNa karaNa lAgu paDatuM nathI. mAtra dazana mohanIyanI upazamanAmAM apavatanI ane saMkramaNa karaNa pravarte che. 2. ahIM guNasthAnakanA upazAtakaSAya, vItarAga ane chamastha-e traNa vizeSaNa che, ane guNasthAnaka vizeSya che. vizeSaNonA be prakAra che-svarUpabodhaka ane vyAvaka. je mAtra svarUpane bodha karAve. paNa bIjAthI judA na pADe te svarUpabedhaka kahevAya che. je bIjA thakI judA pADe te vyAvaka vizeSaNa ahIM upazAntakaSAya " e vyAvataka vizeSaNa che, kAraNa ke bArame guNa Page #261 -------------------------------------------------------------------------- ________________ kastava vivecanahita A guNusthAnake meAhanIya kamanI acAvIza prakRti upazAnta thayelI hAya che. meAhanIya kamanA upazamanA krama A pramANe che-upazamazraNanA prAraMbhamAM avirati, dezavirati, pramattasayata ke apramattasayata anantAnumantrI kaSAyane upazamAvIne dazanamAhanIyanI traNa prakRtine upazamAve che. tyAra pachI pramatta ane apramattaguNusthAnake se'kaDA vAra pazrvita na karI apUrva guNasthAnake thai anivRttimAra sa'parAya guNasthAnake cAritramehanIya kanI upazamanA kare che. temAM prathama napusakaveda upazamAve che, tyAra pachI srIveda ane tyAra bAda hAsyAdiSaka eka sAthe upazamAve che. te pachI puruSaveda ane tyAra pachI sAthe apratyAkhyAnAvaraNa ane pratyAkhyAnAvaraNa krodha ane pachI saMjvalana krodha upazamAve che, pachI sAthe apratyakhyAnAvaraNa ane pratyAkhyAnA-vaNu mAna ane pachI sajvalana mAna, tyAra pachI sAthe apratyAkhyAnAvaraNa ane pratyAkhyAnAvaraNu mAyAne upazamAve che. tyAra pachI sajvalana mAyAnA badha, udaya, ane udIraNA viccheda thAya che. pachI samaya nyUna e AlikAmAM sthAnake rAga nahi hovAthI ane tene jJAnAvaraNAdi ka`nA uddaya hAvAthI te 'vItarAga' ane chadmastha' kahevAya, che paNa te upazAntakaSAya nathI, kSINAya che, mATe vItarAga ' ane 'stha' e e vizeSaNA svarUpodhaka che, kAraNa ke je sa`thA upazAntakAya hAya te avazya vItarAga ane chadmastha hAya che. 212 * 1 upazamazreNine prAraMbha karanAra apramattasaryaMta hAya che, ane chevaTe te apramatta, pramatta, devarati ke avirati hoya che. jIe poMcasagraha TIkA 50 12, Page #262 -------------------------------------------------------------------------- ________________ guNasthAnaka, 13 saMjavalanamAyAne upazamAve che, tyAra pachI pratyAkhyAna ane apratyAkhyAna lebhane upazamAvI sUkSmasaMparAyaguNasthAnake jaI sUkSama kiTTIrUpa (atyantahInarasavALA) saMjavalana lemane upazamAve che. e pramANe mohanIyanI aAvIza prakRtiene upazamAvI upazAhaguNasthAne Ave che. je upazamazreNi kare che te A guNasthAnake Ave che, paNa kSapakazreNi karanAra ahIM AvyA sivAya dazamA guNasthAnake thaIne sIdhe bAramA guNasthAnake jAya che. A guNasthAnakane kAla jaghanyathI eka samaya ane utkRSTathI atimuhUrta che. tyAra pachI te avazya paDe che, AgaLa jaI zakatA nathI. te AyuSanA kSaya thavAthI ke guNasthAnakane kAla pUro thavAthI ema be rIte paDe che. jeonuM e guNasthAnake AyuSa pUruM thayuM che te AyuSanA kSaya thavAthI paDe che, ane je upazAntAha guNathAnakanA kAlanA samApta thavAthI paDe che te jevI rIte caDyo hate tevI rIte pAche te te guNasthAnake AvI tyAM 1 ahIM mAtra lebhane vede che. lebhavedananA kAlanA traNa bhAga che-1 azvakarNa karaddhA, kikiraNaddhA ane kiveidanAddha. temAM navamA guNasthAnake azvakarNa karaNuddhA ane kiTikaraNoddhA hoya che, ane phiTiMvedanA dazamA guNasthAnake hoya che. azvakarNa karaNaddhAmAM apUrva spaddhaka kare che-eTale lebhanA atyata hIrasavALA spardhake kare che. tyAra pachI kikiraNoddhAmAM praveza karI lebhanI kidi kare che. kidi eTale atyanta hIna rasa karo, ane tenI vargaNAomAM (rasANuo eka ekanA kramathI vadhatA hoya tema nahi karatAM ) moTuM aMtara pADavuM. A pramANe kiTrikaraNoddhA pUrI thaye navamuM guNasthAnaka pUruM thAya che, ane te lebhanI kiTine dazamA guNasthAnake anubhave che. Page #263 -------------------------------------------------------------------------- ________________ tarIke u daya ane pharI bhAvamAM che. 214 kama stava-vivecanasAhita je je prakRtionA bandha, udaya, udIraNAdi vicichanna karyA hatA tene tene AraMbha kare che. paDatI vakhate kaIka te paDIne pramattaguNasthAnaka sudhI jAya che, keI dezavirati ane aviratisamyagdaSTi guNasthAnake, ane keIka te sAsvAdana guNasthAnake paNa jAya che. je jIva AyuSa pUruM thavAthI paDe che te upazAntameha guNasthAnakanA chellA samaye maraNa pAmI sIdhe the guNasthAnake AvI anuttaravimAnane viSe deva tarIke utpanna thAya che, ane tyAM tene yegya sarva prakRtiene banya, udaya ane udIraNA vagere eka sAthe zarU thAya che. manuSyane utkRSTathI eka bhavamAM be vAra upazamazreNi prApta thAya che. jemAM be vAra upazamaNi kare che teo te bhavamAM kSapakazreNi karatA nathI, jeo eka vAra upazamaNi kare che teo kadAca kSapakazreNine paNa kare che. A karmagranthane abhiprAya che. paraMtu Agamane abhiprAya tethI judo che, tenA mate jIva eka janmamAM upazama ke kSapakazreNimAMthI eka ja zreNi mAMDe che, je upazamazreNi mAMDe che te te janmamAM kSapakazreNi karatuM nathI. 12. kSINukaSAya-vItarAga-chadmasthaguNasthAnaka. jenA kaSAye kSaya pAmyA che te "kSaNikaSAya" kahevAya che, ahI sarvathA kaSAyane kSaya thayela hovAthI tene "vItarAga ane jJAnAvaraNAdi kamane udaya hevAthI "chadmastha" kahe che, tenuM savarUpavizeSa te pakSINakaSAya-vItarAga-chadmastha 1 ahIM paNa kSINakaSAya vItarAgaane 'chamastha ' e traNa vizeSaNe che. A sivAya anya guNasthAnake paNa amuka kaSA Page #264 -------------------------------------------------------------------------- ________________ guNasthAnaka 215 guNasthAnaka kahevAya che. kSapakazreNi karanAra ja A guNasthAne Ave che, tene krama saMkSepathI A pramANe che - kSepaka zreNine prAraMbha karanAra prathama saMghayaNavALa, zuddha dhyAnayukta aviratisamyagdaSTi, dezavirati, pramatta ke apramatta heya che. je apramattasaMyata pUrvavid hoya te te zukaladhAnayukta hoya che, ane bIjA dharmadhyAna sahita hoya che. te prathama anantAnubaMdhI kaSAyane kSaya kare che, tyAra pachI mithyAtvamehanIya, mizramehanIya ane pachI samyavahanIya kSaya kare che. je baddhAyuSa kSapakazreNine prAraMbha kare te anantAnubandhIne kSaya karyA pachI tene maraNane saMbhava hevAthI te aTake che, ane pachI mithyAdarzana mehanA udayathI puna anantAnubaMdhI kaSAne badha kare che, kemake tenuM bIja mithyAtvamehanIya naSTa thayuM nathI. paraMtu jeNe mithyAdarzana mehanIyane kSaya karyo che, te punaH anantAnubadhI bAMdhate nathI, kAraNa ke teNe tenA bIjane nAza karyo che. jeNe anantAnubadhI Adi sAta prakRtione kSaya karyo che te apatita pariNAma vaDe avazya devakamAM utpanna thAya che ane patita pariNamI hoya te te bhinna bhinna pariNAmanA yegathI bhinna bhinna gatimAM jAya che. baddhAyuSa ne kSaya thAya che tethI paNa te 'kSINukavAya kahevAya, mATe ahIM vItarAga' vizeSaNa ApeluM che, "kSINakaSAya" ane "vItarAga " kevalajJAnI paNa hoI zake, tethI tene vyavaccheda karavA " chamastha " vizeSaNa mUkayuM che. vItarAga ane chamastha" kahevAthI agIAramAM upazAntAha guNasthAnakane bodha thAya mATe tene vyavaracheda karavA kSINakavAya" vizeSaNa ApeluM che. Page #265 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 211 kamastava-vivecanasahita je dazanasaptakane kSaya karyA pachI kAla na kare te te avazya vime che, paNa cAritramohanIya kSaya karavAno prayatna karatA nathI, je baddhAyuSa-jeNe AyuSane baMdha karyo che te kSapakazreNi kare te anantAnubadhyAdi sAta prakRtiene kSaya karyA pachI te avazya vizuddha pariNAma vaDe cAritra mehanIyane kSaya karavA mATe prayatna kare che. temAM prathama yathApravRttAdi traNa karaNa kare che. ahIM eTale vizeSa che ke apramattaguNasthAnake yathApravRttakaraNa, apUrvakaraNa guNathAnake apUrvakaraNa ane anivRttibAdaraparA guNasthAnake a. nivRtti karaNa kare che. temAM apUrvakaraNa guNasthAnake sthitighAtadivaDe apratyAkhyAnAvaraNa ane pratyAkhyAnAvaraATha kaSAyane te pramANe kSaya kare che ke anivRtti bAdara guNasthAnakanA prathama samaye tenI palyopamanA asaMkhyAtamA bhAga pramANa sthiti bAkI rahe che. jyAre anivRtti bAdara saMpAyaguNasthAnakanA saMkhyAtA bhAga jAya tyAre tyAna dvitrika, narakagati, tiryakjhati,narakAnupUvara,tiryaMcanupUrva,ekendriya, beindriya teIndriya, caurindriyajAti, sthAvara, tapa, udyota, sUkSama ane sAdhAraNae soLa prakRtiene 'uvalanA kamavaDe udvalita karI (sava ane paraprakRtimAM saMkramAvI) tenI palyopamanA asaMkhyAtama bhAga pramANa sthiti bAkI 1 uvalanAsaMkrama ane guNasaMkramamAM eTale vizeSa che ke svaprakRti ane sajAtIya para prakRtimAM saMkrama kare te udvelanAkrama, ane mAtra sajAtIya para prakRtimAM pratisamaya asaMkhya asaM" e guNa saMkramAve te guNasaMkarama kahevAya che. Page #266 -------------------------------------------------------------------------- ________________ guNasthAnaka. 217 rAkhe che, tyAra pachI guNasaMkramavaDe baMdhAtI prakRtiomAM e soLa prakRtione nAMkhI sarvathA tene kSaya kare che. ahIM pratyAkhyAnAvaraNa ane apratyAkhyAnAvaraNa-e ATha kaSAyane prathama kSaya karavAne prAraMbha karyo hato, paraMtu haju sudhI tene sarvathA kSaya karyo nathI, te daramiyAna uparanI soLa prakR tiene kSaya kare che. tyAra pachI bAkI rahelA ATha kaSAyane antarmuhUrtamAM kSaya kare che. tyAra pachI antarmuhUrtamAM anukrame napuMsakveda, strIveda, hAsyAdiSaka, puruSaveda, saMjalana krodha, mAna, mAyA ane bAdara lebhane kSaya kare che. A badhI prakRtiene anivRtti bAdasaMpAyaguNasthAnake kSaya thAya che, ane sUkSma saMjavalana lebhane sUkSmasaMpAya guNasthAnake kSaya thAya che. e pramANe sarvathA mehanIya karmane kSaya karI kSaNikaSAya-vItarAga-chadumaguNasthAnakane prApta thAya che. 13. yogi-kevaliguNasthAnaka. ga, virya, zakti, utsAha, parAkrama ityAdi paryAya zabdo che. vegathI sahita heya te sagI. yoga eTale mana, vacana ane kAyAne vyApAra, te je kevaLajJAnIne hoya te sagI kevalajJAnI kahevAya che. jyAre mana:paryavajJAnI ke anuttara mura vagere manavaDe prazna pUche tyAre tene manavaDe uttara ApatA kevalajJAnIne 1 uparanuM kathana siddhAntana abhiprAyathI che, anya AcArya ema mAne che ke "prathama soLa prakRtione kSaya karavAne prAraMbha kare ane vacce ATha kapAyone kSaya kare, ane pachIthI bAkI rahelI soLa prakRtione kSaya kare." Page #267 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 218 kama stava vivecanasahita manAyeAga hAya che, dharma dezanAdimAM vacanaceAga, ane gamanA kimAM kAyayeAganA upayAga che. sayeAgI kevalInu' svarUpavizeSa te saryAgikevaliguNasthAna. sa sayeAgikevalI mekSagamanasamaye antarmuhUta AyuSa bAkI hoya tyAre samudlAta karavA pUrve AyeAjikA karaNa avazya kare che. AyeAjikAkaraNa zubha yAganuM pravatana, te karyAM pachI jene vedanIyAdi kama AyuSakamathI adhika hAya te tene samAna karavA mATe samuddAta kare che. jo tema na kare te AyuSakama samApta thAya ane bIjA vedanIyAdi krama bAkI rahI jAya, mATe kevalajJAnI karmAne pradeza ane sthitivaDe samAna karavA mATe samudlAta kare che. sa-sa, ut-adhikapaNe, karmanA ghAta karavA te samuddhAta.-samu 1 mana:paryaM`vajJAnI ke anuttara deveza kevalajJAnIe prayojita maneAdravyanA AkArane mana:paryAya ke avidhajJAna vaDe jANe che. jANIne vikSita vastunA vicAra sAthe AkAranA niyatana bandha hovAthI A kArArA bAhya athanA vicArane jANe che. 2 vedanA, kaSAya, maraNa, vaikriya, taijasa, AhAraka ane keva lisamuddhAta-e sAta prakAre samuddhAMta che. ahIM mAtra kevalIsamuddhAta prastuta che. kevalisamuddhAta karatAM prathama samaye Atmapradezane! jADAImAM svazarIrapramANa ane laMbAimAM Udhva ane adhA lAkAntapramANa daMDa kare che. bIje samaye te ja IMDAkAra Atmapradezane pUrva-pazcima ke uttaradakSiNa vistArI lAkAnta pramANu kapATAkAra kare che, trIje samaye pUpazcima ke uttara-dakSiNa leAkAntapayanta vistArI manthAtAkAra kare che, ceAthe samaye vaccenu' antar pUrI saMpUrNa lAka vyApI thAya che. pAMcame samaye antarane saharI mathAnAkAra rAkhe che, chaThThe samaye mAMthAnAkArane Page #268 -------------------------------------------------------------------------- ________________ guNasthAna 219 dudhAta samaye vedanIya, nAma ane gotra-e traNa kamanA sthitiSThAta ane rasaghAta kare che.1 je kevalajJAnInA vedanIyAdi traNa kama AyuSanA tulya sthitivALA che te samud saharI kapATAkAra rAkhe che, sAtame samaye kapaTAkAra sadurI daMDAkAra rAkhe che ane Aime samaye 'DAkAra saMdurI zarIstha thAya che. 1 samRddhAtane karavAnA samaye daMDa karavA pUrva vedanIya, nAma ane gAtrakanI sthiti palyApamanA asaMkhyAtamA bhAga mAtra hatI, tenA asaMkhyAtA bhAgakarI prathama daMDasamaye sthitinA asakhyAtA bhAgAtA nArA kare che, ane temAMte eka asaMkhyAtamA bhAga bAkI rAkhe che. tevI rIte traNa karmAMnA rasanA ananta bhAga karI dauMDasamaye asAtA vedanIyAdi azubha prakRtinA rasanA anantA bhAgeAnA nAza kare che. ane temAMthI eka anantame! bhAga bAkI rAkhe che. te vakhate sAtAvedanIyAdi zubhaprakRtinA rasane paNa pUrvAMkta azubhaprakRtinI aMdara praveza karAvI nAza kare che. e pramANe cAra samaya sudhI kriyA thAya che. jyAre ceAthe samaye kevalajJAnI potAnA AtmapradezavaDe samagra lekane pUrNa kare che tyAre vedatIyAdi traNa kramanI sthiti AyuSa karatAM saMkhyAtaguNI ane tene anubhAga anantaguNA hAya che. have pAMcame bAkI rahelI sthitinA sakhyAtA ane bAkI rahelA rasanA anantA bhAga karI, ane te badhAne nAza karI temAM eka bhAga khAI rAkhe che. e pramANe dAdi pAMca samayeAmAM samaye samaye sthiti ane rasanA kha Dane ukerI tene ghAta kare che. tyAra pachI chaThThA samayathI mAMDI sthitikhaMDa ane anubhAga khaMDane ukerI antamudda kAlamAM tene nAza kare che, kemake tyAre pratisamaya kaDakane eka eka khaMDa ukere che. A pramANe antamutanA chellA samaya sudhI jAvuM, e rIte antamudbhUta nAsthitikaDaka ane anubhAga kAMDAne ghAta karatAM sayeAgikevalInA chellA samaya sudhI A pramANe kare che. Page #269 -------------------------------------------------------------------------- ________________ kamastava vivecana sahita ghAta karatA nathI. pachI leDyA ane nimitta thatA sAtavedanIyanA eka samayanA baMdhane rokavAnI IcchAthI gane nirodha kare che. yadyapi sattAmAM rahelA vedanIyAdi kame pitAnI sthitine kSaya thavAthI nAza pAme, paNa nekarmarUpa gadravyavaDe jIvanuM vIrya pravartatuM hovAthI kevalIne samayasthitine bandha anivAryapaNe thayAja kare, mATe temane ganiSedha kare Avazyaka che. temAM prathama bAdarakAyoganA balathI bAdara vacanagano nirodha kare che, tyAra pachI antarmuhUta rahIne bAdarakAyogathI ja bAdara maneyezane antarmuhUrtamAM nirodha kare che. tyAra pachI antamuhUrta rahIne bAdara kAyathakI ucchavAsa-ni:zvAsane antarmuhUrtamAM rodha kare che, tyAra pachI antarmuhUrta rahIne sUphamakAyoganA balathI bAda kAyAgane nirodha kare che. kemake jyAM sudhI bAdaraga hoya tyAM sudhI sUkSma gene rodha thatuM nathI.' tyAra pachI sUmakAyAgadvArA sUkSmavacanayogane rodha kare che. tyAra pachI bIjA kaI paNa vegane rodha karavAne prayatna nahi karatAM te ja avasthAmAM atamuhUrta rahe che. tyAra pachI sUkSmakAyoganA sAmarthyathI sUkSma manegane antarmuhUrtamAM rodha kare che. tyAra pachI antarmuhUta rahI antamuhUrtamAM samakAgavaDa sUdhamakAvegane rodha kare 1 keIka AcArya te ema kahe che ke "bAdarakAyayoganA ilathI bAdarakAyegane redha kare che jema karavatathI lAkaDAne vahenAra mAsa te ja kASTha upara ubhe rahIne tene ja vahere che. tema bAdara kAgathI bAdara kAyayogane rodha kare che; ane prathama karatAM tenI hIne yoga kare che. Page #270 -------------------------------------------------------------------------- ________________ guNasthAnaka rA che. te vakhate tene sUkSmakriyAapratipAtI' nAme zuladhyAnanA trIjo bheda hoya che. te dhyAnanA sAmarthya thI vAna, udara vagerenA vivara (khAlI jagyA) pUrAya che, ane zarIrapramANa AtmapradezeAnA eka tRtIyAMza bhAga sa`kucita thaI e tRtIyAMza bhAga bAkI rahe che. e pramANe sayeAgI trasthAnA chelA samaye samakAyayeAganA redha kare che. te samaye sa karmInI sthiti ayeAgipaNAnI sthiti samAna hoya che. acegI avasthAmAM je karmonA udaya nathI tenI sthiti tenAthI eka samaya nyUna hAya che. 14. ayogikavaliguNasthAnaka. bAdara ke sUkSma yAgathI rahita kevalajJAnI ayeAgIkeTI kahevAya che, tena svarUpavizeSane aceAgikevoguNasthAnaka kahe che, tenA prathama samaye kramanA kSaya karavA mATe byuparatakriyAanivRttinAme zuladhyAnamAM ArUDha thaI te zailezIkaraNamAM praveza kare che. zailezInA=merunA, jevI sthiratA, tene viSe vedanIya, nAma ane gAtraka nI asaMkhyaguNa zreNivaDe ane AyuSanI svAbhAvika zreNuivaDe kara=nirjarA karavI te zailezIkaraNa kahevAyache. tene kAla madhyama rIte pAMca hastAkSaranA uccAraNa jeTale che. ahI' jeTalI udayavatI kama prakRti che, te prakRtie temanI sthitinA kSayathI nAza pAme che, je prakRtinA udaya nathI, tene sajAtIya uyavatI prakRtimAM stithyukasa kramathI sa'kramAvI udayavatIprakRtirUpe vaidyate| yeAgI guNasthAnakanA chellA e samaya bAkI hoya tyAre devagatyAdi baheAMtera prakRtine ya kare che, ane chelle samaye manuSyagatyAdi udayavatI tera Page #271 -------------------------------------------------------------------------- ________________ rarara kamastiva vivecanasahita prakRtionI sattAne videda thAya che. tyAra pachI ayogI kevalI sarvaka rahita thaI te ja samaye lekAte jAya che, ane tyAM zAzvata kAla rahe che. kAraNa ke temaNe janmanuM kAraNa rAgAdine sarvathA kSaya karyo che, tethI teo punaH saMsAramAM AvI janma dhAraNa karatA nathI. cauda guNasthAnakanA svarUpanuM varNana karyuM, have temAM prathama bandhane AzrayI kayA guNasthAnake keTalI prakRtio baMdhAya che, ane keTalI vichinna thAya che te kahevA mATe bandhanA lakSaNane jaNAvI sAmAnya ane mithyAtvaguNasthAnake karmaprakRtio kahe che - abhinavakammaggahaNa, baMdho oheNa tattha vIsasaya / titthayarA-hAragadugavajja miccha mi satarasayaM // 3 // [abhinavakarma grahaNa bandha oghena tatra viMza zatam / tIrtha karA-hArakadvikarja mithyAtve saptadazazatam // 3 // artha - minavamaLa navInakarmanuM grahaNa karavuM te [ raMdho] badha, [ 0 ] te bane viSe [ goLa] othe-sAmAnya [ visarca ] ekavIza prakRtio hoya che. [mama] mithyAtva guNasthAnake [ cicarA-tuvanna] tIrthaMkaranAma ane AhArakaTrika sivAya [ satacaM] ekase satara pravRtio hoya che. vivecana -mithyAtva, avirati, kaSAya ane garUpa hatue vaDe vibhAva pariNAmane prApta thayela AtmA je AkAzapradeza upara Atmapradezo rahelA che tyAM rahelI jJAnA Page #272 -------------------------------------------------------------------------- ________________ baMdhAdhikAra varaNAdi karmane yogya anantAnta pudgalavargAo grahaNa kare che, ane te ja samaye temAM jJAnAdiguNane AchAdAna karavAnI ane sukha duHkhAdi utpanna karavAnI zakti utpanna thAya che tene anya kahe che. 1 mithyAtva e AtmAnA eka prakAranA vaibhAvika pariNAma che, ane te AtmAne bhrAnti utpanna kare che, tethI AtmA pitAnA vAstavika hitAhita, sukha-duHkha vagerene viveka karI zako nathI, ane ahi- tAcaraNane hitakArI mAnI ahitAcaraNamAM pravRtta thAya che. mATe mithyAtvArA jIva karma upArjana kare che. 2 bane bIje hetu avirati che. avirati e tRSNA, Indriyone asaMyama ane skUlahiMsAdi deze utpanna karanAra eka prakAranA kASAyika pariNAma che, ane te apratyAkhyAnAvaraNa ane pratyAkhyAnAvaraNa kaSAyarUpa che. 3 kaSAya e ahiMsAdi mahAvratone dUSita karanArA saMjvalana kodha, mAna, mAyA ane bharU5 vibhAva pariNAma che, ane te dvArA jIva karma grahaNa kare che. 4 mana vacana ane kAyAnA saMbadhe jIvanA vIryanI pravRtti thavI te yoga. yoga dvArA AtmA be samayanI sthitivALuM karma bAMdhe che, mATe yoga paNa karmabaMdhane hetu che. e cAre karmabandhanA sAmAnya hetuo che, te dvArA jIva pratisamaya karmanA, pudgale grahaNa kare che, ane te ja samaye hetune anusAra dravya, kSetra, kAla ane bhAvane AzrayI jeTalI jJAnAvaraNAdi mUla pravRtio ane matijJAnAvaraNa uttara prakRtie badhune yogya hoya te rUpe tenuM pariNamana kare che, te badhamAM guNasthAnaka ke jenI vivakSA karyA Page #273 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 224 kama stava vivecanasahita sivAya sAmAnyarIte bandhane lAyaka karmanI uttara prakRti ekaseA vIsa hAya che, te A pramANe jJAnAvaraNunA matijJAnAvaraNAdi pAMca prakAra: daza nAvaraNunA cakSudranAdi nava prakAra; vedanIya kanA sAtA ane asAtA-e e prakAra, sela kaSAyeA, nava ne!kaSAcA ane mithyAtvamehanIya-e meAhanIya karmInI chatrIza prakRti; mizrameAhanIya ane samyaktvamAhanIya andhamAM nathI, kAraNa ke mithyAtvamADunIyanA sakramavaTe samyakttta ane mizramehanIya niSpanna thAya che. AyuSakanA devAyukra cAra bheda che. nAmaka nI betAlIza prakRtie-gatinAma. jAtinAma ityAdi cauda pi`DaprakRti, parAdhAtanAmAkri ATha pratyeka prakRtie, trasadazaka ane ` sthAvaradazaka, tathA piDaprakRtinA vAntara pAMsaTha bhedA thAya che-jemake gati nAmanA devagatinAmAdi cAra prakAra che. jAtinAmanA ekendrayAdi pAMca prakAra che-ityAdi. tathA trasadazaka, sthAvaraDhazaka tathA parAghAtAdi ATha prakRti meLavatAM nAmakanA trANu bhedo thAya che; temAM andhana ane sadhAtananAmanA audyAri kAdi zarIranAmamAM, ane vadi vIza prakRtionA sAmAnya vacituSkamAM samAveza karIe te pAMca bandhananAmanI, ane pAMca sa'ghAtanAmanI-edI prakRtie ghaTe, tathA varNAhinI seALa prakRtie ghaTe, eTale trANu prakRtiemAMthI chavIza prakRtie khAda karatAM baMdhamAM nAmakamanI saDasaDa prakRtio rahe che. gAtrakanA ucca ane nIca-e e bheda che. antarAyakanA dAnAntarAyAdi pAMca prakAra Page #274 -------------------------------------------------------------------------- ________________ banyAdhikAra che. e pramANe sarvamaLIne sAmAnyataH banyamAM ekavIsa prakRtione adhikAra che. - mithyAtvaguNasthAnake tIrthaMkaranAma, AhArakazarIranAma ane AhArakasaMge pAMganAma-e traNa prakRtio baMdhAtI nathI, kAraNa ke sarogasamyaktva nimitte tIrthaMkaranAma ane apramattasaMyamanimitte AhAraddhika baMdhAya che, mithyAtvaguNasthAnake samyakatva ane saMyamarUpa hetu nahi hovAthI tyAM e traNa prakRtie sivAya ekaso sattara prakRtie mithyAtva avirati, kaSAya ane garUpa hetuo vaDe baMdhAya che. have mithyAtva, sAsvAdana ane mizaguNasthAnake keTalI prakRtio badhamAM vicchinna thAya che ane keTalI hoya che te jaNAve che ke nayatija-lADu-thAvaravA durAcA-chinna-nA-mijI solato igahiyasayaM, sAsaNi, tiri-thiinn-duhgtig||4|| kA-jJAnig--saMthAvara ni-3o -citti paNavIsaMto mIse causayari duhAuaabaMdhA // 5 // nitri -jJAti-sthAvaravA duhA-tapa-che -napura-] zidhyAtvanuM ! SoDazAnta ekAdhikazataM sAsvAdane tiryak-styAna-durbhagatrikaM // 4 // ananta-madhyAkRti-saMhananacatuSka nIco-yota-kukhagatistrIti / paMcaviMzatyanto mizre catuHsaptatiH dyAyuSkAbandhAt // 5 // arthA-niratijJA-thAvara] narakatrika, jAticatuka, sthAvaracatuSka, dukA-va-ziva-rapu-]i huDakasaMsthAna, kama. 15 Page #275 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 226 karmastava vivecanasahita AtapanAma, evaThThasaMghayaNa, napuMsakaveda ane mithyAtvamehanIya-e tiruMto sela prakRtione anta-vicacheda thAya eTale [ sA ] sAsvAdanaguNasthAnake, [ rudicarca ] ekaso eka prakRtie hoya. [tiri-thI-Tuti ) tiya catrika, thiNadvitrika, ane daurbhAgyatrika [-mannAnig-saMghacacharas] anantAnubadhicatuSTha, madhyAkRticatuSka, madhyasaMghayaNacatuSka, [ niSajJo-phuvArU[sthitti nIcatra, udyotanAma, kukhagatinAma ane strIveda-e pramANe [gotvIsaMto ] pacIza prakRtione anna-viccheda thAya, eTale [mI mitraguNasthAnake [javaNacari] cumotera prakRtio hoya che, dihADaka-vaM] kAraNa ke tyAM be AyuSane abaMdha che. vivecana -narakavika-narakagati, narakAnupUrvI ane narakAyuSa jAticatuSka-ekendriyanAma, beIndriyanAma, teI. ndriyanAma, ane caurindriyanAma; sthAvaracatuSTha-sthAvaranAma, sUmanAma, aparyApta nAma ane sAdhAraNanAma; hukasaMsthAnanAma, AtapanAma, evaThThasaMghayaNanAma, napuMsakaveda ane mithyAtvamohanIya-e seLa prakRtionuM kAraNa mithyAtva che, tethI te mithyAdaSTi guNasthAnake baMdhAya che, A prakRtie prAyaH nAraka, ekendriya ane vikalendriyane gya hovAthI ane atyanta azubha hovAthI miAdaSTi bAMdhe che, sAsvAdanaguNasthAnake mithyAtva nahi hovAthI tyAM mithyAtvanimittaka pUkti soLa prakRtie baMdhAtI nathI, tethI sAsvAdanaguNasthAnake ekase eka uttara pravRtio baMdhAya che. temAM jJAnAvaraNa pAMca, darzanAvaraNa nava, vedanIya Page #276 -------------------------------------------------------------------------- ________________ bandhAdhikAra. rara7 be, mohanIya (mithyAtvamehanIya, ane napuMsakaveda sivAya) vIza, AyuSakarma (narakAyuSa sivAya) traNa, nAmakarma (narakagatinAmAdi tera prakRti vinA) ekAvana, gotra che ane aMtarAyakarma pAMca-sarve maLIne ekase eka prakRtio sAsvAdanaguNasthAnake baMdhAya che. tyAM tiryagati, tiryaMcAnupUrvI, tiryaMcAyuSa, thINuddhi, nidrAnidrA, pracalApracalA,durbhaganAmasvaranAma ane anAdeyanAma, anantAnubandhI catuSka-anaMtAnubandhI krodha, mAna, mAyA ane lebha; madhyAkRticatuSkaprathama ane antima saMsthAnavajita nyadhaparimaMDala, sAdi, vAmana ane kuja-e cAra saMsthAnanA madhyasaMghayaNa caturka-prathama ane antima saMghayaNavajita rASabhanArAca, nArAja, ardhanArAca ane kilikAe cAra saMghayaNanAma; nIcatra, udyotanAma, azubhavihAgatinAma ane strIveda-e pacIza prakRtienA badhanuM kAraNa anantAnabandhI kaSAya che, ane te sAsvAdana guNasthAnake avazya hovAthI teone badha sAsvAdane thAya che, uparanA guNasthAnake anantAnubaMdhI kaSAya nahi hovAthI e pacIsa prakRtiene bandha thatuM nathI, mATe ekaso ekamAMthI pacIza prakatio bAda karatAM mizraguNasthAnake baMdhamAM chotera prakatio rahe, paraMtu tyAM devAyuSa ane manuSyAyuSane badhu nahi thatuM hovAthI cotera prakRtio badhamAM hoya che, kemake mizraguNasthAnake AyuSanA bane egya adhyavasAyasthAnake hotA nathI, eTale jJAnAvaraNaya pAMca, darza_ nAvaraNIya cha, vedanIya be, mohanIya gaNaza, nAmakama Page #277 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 228 kamata vivecanasahita chatrIsa, getrikarma eka, attarAyakarma pAMca-e pramANe cuMmatera prakRtie badhamAM heya che. aviratasamyagdaSTi, dezavirati, pramatta ane apramatta guNasthAnake jeTalI prakRtiene bagha ane bhAvi cheda thAya te kahe chesmme sagasayari jiNAubadhi vaira-naratiya-biyakasAyA / uraladugaMto dese, sattaTThI tiyakasAyato // 6 // tevaTTi pamatte, soga arai athiraduga ajs-assaayN| vucchijja chacca satta va, nei surAuM jayA niTTha // 7 // [samyaktve saptasaptati: jinAyubandhe vana nrktrik-dvitiiykssaayaaH| audArikadvikAnto deze saptaSaSTiH tRtIyakaSAyAntaH // 6 // [faSTa pramatte, zo-ratya-sthiraddhi-coDAtam ! vyavachidyante SaT ca sapta vA nayati surAyuryadA niSThAm // 7 // artha-same] aviratisamyagdaSTiguNasthAnake [nA-=vaM]i jinanAma ane be AyuSane baMdha thAya eTale nijAnacari] satyatera prakRtie hoya, tyAM virUnaratica-vicakAsAyA-raDhatuvo] vajatrASabhanArAca, manu trika, dvitIya-apratyAkhyAnAvaraNa cAra kaSAya ane audAriddhikane aMta-aMdhaviccheda thAya eTale ]i dezavirati guNasthAnake sittarIsaDasaTha prakRtie hAya. tyAM [ rikSAcaMto) trIjA kaSAyane aMta-baMdhaviccheda thAya. tethI tei ipama] tresaTha prakRtie pramatta guNasthAnake hAya, tyAM trioja-rU- yadu-makara-rasAyaM] zeka arati, asthiraddhika, ayazakIrti ane asatAvedanIya Page #278 -------------------------------------------------------------------------- ________________ anvAdhikAra. 229 e [ijja]7 prakRtione[vruttioTM] viccheda kare, [1] athavA [nacA] jo [murAra] devAyuSanA ane [niTuM ne] samApta kare teA [ttatta] sAta prakRtionA adhiviccheda kare. ! deza. vivecanaHavirati samyagdaSTiguNasthAnake satyeAtera prakRtinA bandha thAya che, kAraNa ke ahI' samyaktyanimitte jinanAma kama badhAya che, je yi `ca ane manuSyA che te A guNasthAnake devAyuSanA anya kare che, ane nAraka ane devA manuSyAyuSane anya kare che mATe anyamAM traNa prakRti RSika hoya che, eTale jJAnAvaraNa pAMca, da nAvaraNa cha, vedanIya e, mohanIya egaNIza, AyuSakama' e, nAmakrama sADatrIza, geAtrakama eka ane antarAyakama pAMca -sava" maLIne aviratisamyagdaSTi guNasthAnake baMdhamAM satyAtera prakRtio hAya che. tyAM vajraRSabhanArAcasa'henana, manuvyaMgati, manuSyAnuI, manuSyAyuSa, apratyAkhyAnAvaraNu cAra kaSAya, audyAztizarIra ane audrArikaa gepAMga-e daza prakRtine anyaviccheda thAya, kAraNa ke dezaviratya dine khIjA apratyAkhyAnAvaraNa cAra kaSAyAnA udyaya nahi heAvAthI te baMdhAtA nathI, kemake anantAnumantrI sivAyanA je kaSAye udayamAM hAya te ja kha`dhAya che. mAtra anantAnumantrI koi vakhate udayamAM na hoya teA paNa baMdhAya che. koi sabhyaSTi prathama anantAnubandhI cAra kaSAyeAnI visayeAjanA kare, ane tyAra pachI tene tevI vizuddhi na DhAya te te mithyAtvAdinA kSa karyA sivAya paDIne mithyAtvaguNasthAnake jAya, ane tyAM mithyAtvanimitte punaH anantAnuSadhI kaSAye bAMdhe Page #279 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 30 kama vata vivecanasahita tyAre eka AvalikA sudhI udayamAM nahi hovA chatAM te ma dhAya che. manuSyatrikanA mAtra manuSyane ja ukraya hoya che. audAkiddhika ane vajraRSabhanArAca saMghayaNanA manuSya ane tiya cAne ja udaya hAya che,Dhazivarati Adi gugusthAnake manuSya ane tiya 'caprAyeAgya badha karatA nathI, mAtra devagatiprAyeAgya kra khAMdhe che, tethI e cha prakRtinA khaMdha karatA nathI; e pramANe e daza prakRtinA aviratisamyagdaSTi guNusthAnake aviccheda thAya che, eTale prakRtie tyAM sudhI badhAya che, ane AgaLanA guNasthAnake badhAtI nathI; mATe e daza prakRti pUrvokta satyAtaramAMthI bAda karIe eTale dezaviratiguNasthAnake jJAnAvaraNanI pAMca, darzanAvaraNunI che, vedanIyano e, mAhanIyanI 5'dara, AyuSanI eka, nAmakamanI trIsa, geAtraka nI eka ane aMtarAyakanI pAMca-e pramANe saDasaTha prakRtie badhAya che. tyAM trIjA pratyAkhyAnAvaraNa krodha, mAna, mAyA ane lAlanA bandhaviccheda thAya, kemake pachInA guNasthAnake tenA udaya nathI, mATe te khaMdhAtA nathI, je kaSAye vedAya te badhAya che'-evA sAmAnya niyama che, mATe te cAra prakRtie pUrvokta saDasaTha prakRtiomAMthI AchI karIe eTale pramattaguNasthAnake tresaTha prakRtie madhamAM hoya che. temAM mAhanIyakama nI agIAra prakRti hoya che, ane bAkI jJAnAvaraNAdikanI uttara prakRtie pUrva pramANe jANavI, tyAM zAka, arati, asthira, azubha,ayaza ane asAtAvedanIya-e cha prakRtinA khaviccheda thAya, kAraNa Page #280 -------------------------------------------------------------------------- ________________ adhAdhikAra. rA e cha prakRtinA mandhanu kAraNa pramAda che, ane AgaLanA guNasthAnake pramAda nahi hAvAthI tyAM tene 'viccheda thAya che. bathavA te koI pramattasayata pramaTMguNasthAnake devAyuSanA baMdhanA Ara'bha kare ane tyAMja pUrNa kare te sAta pratikRonA adhavicchedya thAya che. have apramattaguNasthAnake keTalI prakRtie bAMdhe te jaNAve che-- guNasaDi appamatte, surAu bAMdhatu jai ihAgacche | annaha aTThAvannA, ja' AhAragadugaM badhe // 8 // | ekonaSTira pramatte surAyubadhnan tu yadIhAgacchet / anyathA aSTApaM cAzad yadAhAradvika' bandhe ||8|| artha :- [narU] e [surA3] devAyuSane [dhatu] anya karatA [ TM ] ahIM A-guNasthAnake [ ApaNe ] Ave te [ apamaTM ] apramatta guNasthAnake [ muLadu ] ogaNasATha prakRti baMdhamAM hAya, [ annadU ] anyathA jo tema na thAya teA [ aThThAvanA] aThThAvana prakRtio ba`dhamAM hAya, [ 6' ] kAraNa ke ahI. [ bArAtuna ] AhAraka zarIra ane AhAraka aMgeApAMga-e e prakRtie [ varSe ] anyamAM hoya che. vivecanaH-pramattasayata guNasthAnake devAyuSanA adhanA prArabha kare che, paNa AgaLa apramattAdi guNasthAnake AyuSanA anya karatA nathI, kAraNa ke tene anya gheAlanA 1 AyuSanA anyane yogya caDhatA ane utaratA adhyavasAyanI paraparAne dhAlanApariNAma kahe che, apramattAdi guNasthAnake adhika vizuddhi hovAthI tyAM tevA prakAranA adhyavasAyanI paraMparArUpa gheAlanA pariNAma nathI, mATe tyAM AyuSane baMdha thatA nathI. Page #281 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 232 kama stava vivecanahita pariNAmathI thAya che. ane apramattAdi guNasthAnake atyaMta vizuddha pariNAma hAvAthI gheAlanA pariNAma hotA nathI, jo pramattaguNasthAnake AyuSanA anyanA prAra`bha kare ane anyane pUrA karyA sivAya tyAMthI apramattaguNasthAnake jAya ane tyAM bAkI rahela AyuSanA anya pUrA kare te apramatta guNu sthAnake ogaNasATha prakRtie anyamAM hAya, paNa jo pramattaguNasthAnake devAsuSanA bandhanA prArama karI tyAMja samApta kare teA apramattaguNasthAnake aThThAvana prakRtie hAya, kAraNa ke tyAM apramattasaMyamanimitte AhAraka zarIra ane AhAraka a'gopAMga-e e prakRti mAMdhe, pUrvakti tresaTha prakRtimAMthI zAkAdi cha prakRti ane surAyusahita sAta prakRtie Ada karatAM chappana prakRtie rahe, temAM AhArakadvika meLathatAM aThThAvana prakRtie madhamAM hAya. eTale jJAnAvaraNu pAMca, danAvaraNu che, vedanIya eka, meAhanIya nava, nAmakama ekatrIsa, gAtrakama' eka ane antarAyakama pAMca e pramANe aThThAvana uttara prakRti ane AyuSane baMdha kare tA ogaNasATha prakRtie apramattaguNasthAnake badhAya. have apUva karaNa guNasthAnake keTalI prakRtie nA banya ane keTalI prakRtinA bandhaviccheda thAya te batAve che:addvnn apuvvAimmi, niddadugaMto chappanna paNabhAge / muhu5-paziti-muva-tasanana-ravijItajIva'gaja / / 1 / / samacaura - nimiNa - jiNa-vanna- agurulahucau chala si tIsa to ame jIvasa dho, dAsa-ke-4-mayameLo / / 20 // Page #282 -------------------------------------------------------------------------- ________________ bandhAdhikAra 233 [ aSTApaMcAzad apUrvAdau nidrAdvikAntaH SaTpa cAzat paJcabhAge / suradvika-paJcendriya-sukhagati-trasanavaka-audArika vinA [samacaturasra-nirmANa-jina-varNa-agurulaghucatuSka SaDaze trirAtaH | carame SaDviMzatibandho hAsya-rati-kutsAbhayabhedaH // 10 // ] artha-[ apuravAmi ] apUrvakaraNanA Adi-prathama bhAgane viSe [ kavanna ] aThThAvana prakRti hoya che. [ niduro ] tyAM nidrAddhikane anta thAya eTale vAmajo ! pAMca bhAgane viSe | jINa7 ] chappana prakRtie hAya. tyAM [ suradun ] suraddhika, [ TMri ] paMcendriya jAti, suvA) zubhavihAgati, tattara ] trAdi nava prakRtie [ 3raviguttayvaMta ] dArika zarIra ane dArika aMgopAMga vinA bAkInA vaikiya, AhAraka, taijasa, ane kAryagzarIranAma tathA vaikiya aMgopAMga ane AhAraka aMgopAMga. [samajAra-nimiga-nina-] samacaturasta, nimaNa,jinanAma, [ vana-anustrava varNAdicatuSka, agurulaghucatuSka-agurulaghu, upaghAta, parAghAta ane ucchavAsanAma-e (tI tetrIza prakRtione anta-aviracheda [ jharjhati ] chaThThA bhAgane aMte thAya, eTale [ ] chellA sAtamA bhAgane viSe [ jhavaNavanyo ] chavIza prakRtiene badha hoya, tyAM [ -- cha-meca-mero] hAsya, rati, kutsA=jugupsA ane bhayane bheda=viccheda thAya. vivecana-apUrvakaraNa guNasthAnakanA sAta bhAga - karavA, temAM prathama bhAgane viSe pUrve kahelI aAvana prakatio hoya che. tyAM prathama bhAgane ane nidrAddhika-nidrA Page #283 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 234 kamastava-vivecanasahita ane pracalAne bandhaviccheda thAya, kAraNa ke AgaLa tenA bandhane gya adhyavasAyasthAna nathI, eTale bIje, trIje, cethe, pAMcame ane chaThuM-e pAMca bhAgane viSe chappana prakRtie baMdhamAM hoya che. have chaThTha bhAge devagati, devAnupUvI paMcendriya jAti, zubhavihAgati, yazanAma sivAya trasAdi nava prakRtio, vaikriyazarIra, AhArakazarIra, taijasazarIra, kArmaNazarIra, vaikiya aMgopAMga. AhAraka aMge pAMga, samacaturasa, nirmANanAma jinanAma, varNAdicatuka, agurulaghucatuSkaagurulaghu, upaghAta, parAghAta ane uchUvAsanAma-e nAmakarmanA trIza prakRtiene bandhaviccheda thAya, eTale sAtamA bhAgane viSe chavI prakRtio baMdhamAM hoya tyAM hAsya, ti, jugupsA ane bhaya-e cAra prakRtiene bavi cheda thAya, eTale anivRttiguNasthAnake jJAnAvaraNaya pAMca; darzanAvaraNaya cAra, vedanIya eka, mehanIya pAMca, nAmakarma ekanetra eka ane aMtarAyanI pAMca-ema bAvIza pratikRone baMdha hoya che. - anivRttiguNasthAnake uttara pravRtione bandha ane tene vicacheda tathA sUkSmasaM5rAya guNasthAnake baMdha kahe cheaniyttttibhaagpnnge, igegahINA duvIsavihaba dho / puma-sajalaNacauNha', kameNa cheo satara suhume // 11 // [ anivRttibhAgapaMcake ekahIno dvAviMzatividhabandhaH / pus-sajvalanacaturNA krameNa cchedaH saptadaza sUkSme // 11 // ] artha - ( anicaThThimALa ) anivRtinA pAMca bhAgane viSe (phohILA ) eka eka prakRtihIna ( yuvIsavighA) bAvIza prakRtiene babdha hoya che. ( pu Page #284 -------------------------------------------------------------------------- ________________ baMdhAdhikAra ra35 rasaMgasTAvaraNuM) puruSaveda ane saMjavalanAdi cAra prakRtiene ( ba) anukrame ( chello) cheda-banyaviccheda thAya, eTale (sattara) sattara pravRtio (suda) sUmasaM5rAya guNasthAnake heya. vivecana -anivRtti guNasthAnakanA pAMca bhAga karavA, temAM pratyeka bhAge puruSaveda, saMjavalana krodha, mAna, mAyA ane lebhamAMthI eka eka prakRtihIna bAvIza prakRtiene bandha jANa. tyAM puruSavedane bAviccheda thAya eTale bIjA bhAge ekavIza prakRtiene bandha, saMjavalanakone bandhaviccheda thAya eTale trIjA bhAge vIza prakRtione banya, saMjavalanamAnane badhaviccheda thAya eTale cethA bhAge egaNIza prakRtiene banava, tyAM mAyAne banDaviccheda thAya eTale pAMcamA bhAge aDhAra prakRtiene ba, ane pAMcamA bhAgane ane mane baghaviccheda thAya eTale sUmasaM5rAya guNasthAnake sattara pravRtione bandha hoya. tyAM bAdarakaSAyane udaya nathI, mAtra sUkSma lebhane udaya che, tethI tene bandha thatA nathI. temAM jJAnAvaraNa pAMca, darzanAvaraNa cAra, vedanIya eka, nAma eka, gotrakarma eka ane aMtarAya kamanI pAMca prakRtie maLIne sattara prakRtie sUmasaMparAya guNasthAnake baMdhAya che. have sUkSmasaM5rAya guNasthAnake sola prakRtiene banyaviccheda batAve che -- caudasazucca-jasa nANa-vigghadasaMga ti solsuccheo| tisu sAyabandha cheo, sajogi badha tu aNato a||12|| Page #285 -------------------------------------------------------------------------- ________________ karmasta vivecanasahita [caturvAno-kara-carA--jJAna-vinarAmiti voTaroe viSu sAtabandhazchedaH sayogini bandhAnto anantazca // 12 // ] artha- vAraMag-ra-ga-na-vaghara ti] cAra darzanAvaraNa,uccagetra, yazakItinAma, jJAna-vinAzaka-pAMca jJAnAvaraNa ane pAMca aMtarAya karma baMne malI daza prakRtie e pramANe [ reNugo] sela prakRtiene banyaviccheda thAya. (sisa) traNa guNasthAnake-upazAMta meha, kSINameha ane sacogiguNasthAnake (sAcava5) sAta vedanIyane badha hoya, tene (sana) sagiguNasthAnake ( chelo) bandhaviccheda thAya. e pramANe ( gaMdhaMtu te 2) badhane anta heya che, ane anta hete nathI. vivecana -cAra darzanAvaraNa-cakSu, acakSu, avadhi ane kevaladarzanAvaraNa; uccagotra, yazakIrtinAma, pAMca jJAnAvaraNa ane pAMca attarAya-e pramANe sola prakRtieno sUmasaM5rAya guNasthAnake badhavicacheda thAya che. A anya sAMparAyika-kaSAyajanya che, ane pachInA upazAntameha, kSINameha ane sagikevalIe traNa guNasthAnake sAtAvedanoyane be samayane baMdha thAya che, te sAMparAvika nathI paNa gajanya che, tenI mAtra be samayanI sthiti che. prathama samaye baMdhAya che, bIjA samaye udayamAM Ave che ane trInA samaye nAza pAme che. tene soni kevalI guNasthAnake aviccheda thAya che, eTale agiguNasthAnake garUpa heta nahi hovAthI kamane bandha thatuM nathI. je je guNasthAnake je je prakRtionA bandhahetune viracheda thAya te te guNasthAnake te te prakRtienA babdhane anna-vicheda Page #286 -------------------------------------------------------------------------- ________________ baMdhAdhikAra 37 thAya che, ane je je guNasthAnake je je prakRtionA bandhahetune viracheda thatuM nathI te te guNasthAnake te te prakRtienA baghane vicacheda nathI. jema mithyASTiguNasthAnake narakatrikAdi seLa prakRtionA bandhanuM kAraNa mithyAtva, avirati, kaSAya ane vega che, temAM pradhAna hetu mithyAtvane viccheda thavAthI mithyASTiguNasthAnake te prakRtionA bane viccheda thAya che, kemake tethI AgaLanA guNasthAnake mithyAtvarUpa kAraNa nahi hevAthI tene anya thatuM nathI, ane bIjI prakRtionA bandhanA hetuo hovAthI tenA bane vichera thatuM nathI. e pramANe bIjA guNasthAnakane viSe paNa je prakRtienA hetuone viccheda thAya te prakRtienA bajane vichera thAya che, jenA bandhanA. hetuone viccheda thatuM nathI. tene badhuM cAlu hoya che. bandhAdhikAra samApta. Page #287 -------------------------------------------------------------------------- ________________ kramAMka 238 guNasthAnanA nAma Adha mithyAtva sAsvAdana mizra avirati samyagadaSTi dezavirati pramattasa yata I apramattasayata apUrNAMkaraNa 1 leA bhAga 2 jo bhAga "" 3 jo bhAga 4 thA bhAga 5 mA bhAga / / bhAga 7 mA bhAga leA bhAga 2jo bhAga ,, 3 jo bhAga ,, "" ,, "" anivRtti 30 1 ,, ,, ,, 100 sukSmasa parAya 11 upazAntamAha kSIName ha 13 sayeAgikevalI 14 ayeAgikevalI 1ra "" ,, bandhayantra. ... 4 thA bhAga 5mA bhAga mUla prakRAta uttara prakRti 6 6 6 6 60 N\ \ ba pa 8 120 5 9 2026 467 8911, 5 9 226 4649 2 8/101 5 9 351, 2 7 74 5 6| 8 77 5 62 67 5 6aa 637 9 ! 7 56 7 56 7 56 . hlebl*l* hljoebl.l89 ra vedanAya 4 7 260 5 7 22 5 7 21 5 ba 200 5 40 1 7 196 15 4 * 5 18 6 17 1 1 1 1 1 1 p 224 4 1 cha . 2019 . h]L$lt hnie 4 1 2019 1 2015 2011 4 10 4 37 37 7 3 4 5 3 5 = " - 0 -- nAma . 036 1 237 1 132 1 132 " jI jI jI 31, 12 pA 31 Kilc 0 312 1 5 31 1 310 1 1 C O C . O lm lm lm hy fy fy fy fy fy 1/ .. O antarAya O 7 ra . Page #288 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 239 udao vivAgaveyaNamudIraNamapatti iha duvIsasaya / satarasaya micche mIsa-samma-AhAra-jiNaNudayA // 13 // [ udayo vipAkavedanamudIraNA prApte iha dvAviMza zatam / saptadazazata mithyA (dRSTau) mizra-samyag-AhAra-jinAnu suyA che zarU artha - (vivAdaLa] vipAkanuM-sanuM-karmazaktinuM vedana-anubhava kare te [ 9 ] udaya, [apatti] aprApta samaye vipAkane anubhava kare te [ karIf ] udIraNA. [ ] ahI-udaya ane udIraNAmAM sAmAnya [TuvIla ekase bAvIza prakRtie che. [ ziro] mithyASTi guNarathAnake [mIna--zAhAra-niLayA] mizramehanIya, samyaktvamehanIya, AhAraddhika ane jinanAmane udaya nahi hevAthI [ sAM ] ekase sattara pravRtio hoya che. vivecana-AtmAnI sAthe lAgelA ane udayasamayane prApta thayelA zubhAzubha karma pudgalenA vipAka-zubhAzubha phelano anubhava thAya te udaya. kamazaH udayamAM AvatA 1 keIpaNuM karma baMdhAyA pachI jyAM sudhI tene abAdhAkAla pUra na thAya tyAM sudhI tene udaya thatuM nathI. udaya thayA pachI badhA karmapule eka sAthe udayamAM AvatA nathI, paNa kramaza: udayamAM Ave che. udayasamayathI mAMDI eka AvalikA kAlanI aMdara udayamAM AvavA yogya pudgale udayasamayane prApta thayelAM, ane AvA likA pachI udayamAM AvavA yogya pagale udayasamayane aprApta thayelA kahevAya che Page #289 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 240 kastava vivecana sahita karma pudgalemAM udayasamayane aprApta karma pudagalanA zubhAzubha phalane prayatna vizeSathI prathama ja anubhava kare te udIraNa ahIM udaya ane udIraNAne viSe sAmAnyataH ekase bAvIza prakRtie che, kAraNa ke samyaktva mohanIya ane mizramehanIya baMdhamAM nathI, paNa mithyAtvamehanIyatA se kamavaDe thayelI te bane prakRtie udayamAM hoya che. mithyAtvaSTi guNasthAnake ekasesattara pravRtio udayamAM hoya che, kAraNa ke tyAM mizramahanIya, samyaktvamehanIya AhArakaddhika-AhAraka zarIra ane AhAraka aMge pAMga tathA jinanAmane udaya hotuM nathI. mizramehanIyane udaya mizraguNasthAnaka sivAya anyatra hote nathI, samyaphavamohanIyane udaya aviratisamyagdayAdi guNasthAnake, AhArakaTrikane udaya pramattAdiguNasthAnake ane jinanAmane udaya sayogikevalyAdiguNasthAnake hoya che, tethI ekase bAvIza prakRtiomAMthI A pAMca prakRtie bAda karatAM mithyAdaSTi guNasthAnake udayamAM jJAnAvaraNa pAMca, darzanAvaraNa nava, vedanIya be, mohanIya chavIza, AyuSa cAra, nAmakarma cosaTha, getrikarma be ane attarAyakarma pAMca-sarva maLIne ese sattara uttara pravRtio heya che. have mithyAdaSTi ane sAsvAdanaguNasthAnake keTalI prakRtione viccheda thAya che te jaNAve che - sumattikathA-fma , mirjA sAthe rUArasa | nirayANuputriNudayA, aNa-thAvara iga-vigalato // 14 // (sUkSmatrikA-tapa mithyAtva mithyAnta sAsvAdane ekAdazazatam / nirayAnupUrvya nudayAd ananta sthAvara eka vikalAntaH / / 14 / / Page #290 -------------------------------------------------------------------------- ________________ udaya rajA atha':--(yudumatinAyava mi') sUkSmatrika, tapanAma ane mithyAtvamADunIyane (micchata.) mithyArdaSTiguNasthAnake anta-viccheda thAya, eTale (lAsaLe) sAsvAdanaguNu. sthAnake (FIFT) ekaseagIyAra uttara prakRtie hAya che. kemake tyAM ( niyALupublijIyA ) narakAtupUrvInA udaya hAtA nathI. tyAM (baLa thAvara--na vijhana te) ana-tAnukhannI cAra kaSAya, sthAvaranAma, ekendriyajAti ane vikalendriya jAtinA viccheda thAya che. vivecanaH--sumatrika, sUmanAma, ayyaptanAma ane sAdhAraNanAma; atapanAma tathA mithyAtvamAhanIya e pAMca prakRtienA mithyArdaSTiguhyusthAnake viccheda thAya che, kemake sUkSmanAmanA udaya sUkSma ekendriyane viSe hAya che, paNa temAM sAsvAdana sabhyadRSTi utpanna thatA nathI. aparyaMtanAma krama nA udaya badhA aparyApta jIvAmAM DAya che, paNa sAsvAdana sabhyaSTi jene paryAptanAmakamanA udaya che evA karAparyAMptamAM utpanna thAya che. sAdhAraNanAma kama'nA udaya sAdhAraNa vanaspatijIvAne hAya che, paNa sAsvAdanasamyagdaSTi sAdhAraNa vanaspatimAM upajatA nathI. AtapanAmanA udaya sUrya ma`DalamAM rahelA khAdara pRSIkAyika jIvane zarIraparyApti pUrNa thayA pachI hAya che; parantu sAsvAdana gurusthAnaka zarIraparyApta pUrI thayA pahelAM hAya che, ane te vakhate AtapanAmakamanA udaya heAtA nathI. zarIra paryApti pUrNa thayA pachI tenA udaya thAya paNa te vakhate tene sAsvAdana guNasthAnaka hAtuM nathI. mithyAtvamAhanIyanA udaya tA mithyAdRSTi guNasthAnake ja hAya che, bhAgaLanA guNasthAnake hAtA nathI. mATe e pAMca prakRti tsu che, 3. 16 Page #291 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 242 kastava vivecanasahita bAda karatAM eka bAra prakRtie bAkI rahe paNa tyAM narakAnupUvane udaya nahi hovAthI ekaso agIyAra prakRtio hoya che, kemake narakAnu pUvIne udaya vaka-vigraha gativaDe narakamAM jatA jIvane hoya che, paraMtu sAsvAdana avasthAmAM keI paNa jIva narakamAM jAte nathI, mATe sAsvAdanaguNasthAnake jJAnAvaraNa pAMca, darzanAvaraNa nava, vedanIya be, mehanIya pacIza AyuSa cAra, nAmakarma egaNasADa, netrakama be ane antarAyakarma pAMca-sarvamaLIne udayamAM eka agIyAra prakRtie heya che. have sAsvAdanaguNasthAnake anantAnubandhI krodha, mAna, mAyA, lAbha, sthAvaranAmakarma, ekendriya jAti ane vika- dinya-beindriya, Indriya, corendriya jAti-e nava prakRtiene viccheda thAya che, kAraNa ke anantAnubandhI kaSAyanA udayathI samyaktva hetuM nathI, temaja anantAnubI kaSAyanA udayavALe keI paNa jIva mizraguNasthAnake jatuM nathI. jeNe pahelAM upazama samyaktva prApta karyuM che evA keI jIvane anantAnubIne udaya thAya te te sAsvAdane jAya che. mATe anantAnubandhInA udayamAM uparanA guNasthAnake hotA nathI, sthAvaranAma kama ane ekendriya jAti ekendriyavaDe davA lAyaka che, beIndriya, teIndriya, ane caurindriyajAti vikasendriyavaDe vedavA lAyaka che, ane uparanA guNasthAnake te saMjJI paMcendriyane ja hevAthI tyAM ekendriya ane vikalendriyajAti nAmane udaya hetuM nathI. mATe uparanA guNa sthAnake A nava prakRtio udayamAM hatI nathI. Page #292 -------------------------------------------------------------------------- ________________ udaya 243 mIse sayamaNupuvINudayA mIsadaeNa mIsaMto / causayamajae.sammA-Nu-pucikhevA biakasAyA // 15 // maNu-tiriNupugvi-viuvaTTha-duhaga aNAijjaduga sataracheo sagasIi desi tiriMgai-Au-ni-ujjoya-tikasAyA 16 [mizre zatamAnupUrvya nudayAt mizrodayena mizrAntaH / catuHzataM ayate samyag-AnupUrvI -kSepAt dvitIyakaSAyAH // 15 // (manuSya-tiyaM gAnupUrvI vaikriyASTaka durbhaga anAdeyadvika saptadazacchedaH / saptAzItirdeze tiryaggati Ayu-rnIcairudyota-trikaSAyAH // 16 / / atha:-( aNupucINudayA) mAnupUvA na ya nahi hAthI mane (mIsodaeNa ) mizrAhanIya ya pAthI ( mIse ) mizraguNasthAna ( saya )so prakRti hoya che. tyAM ( mosaMto ) mizramAhanIyana viche thAyameTa ( ajae) mavizti sabhyariguNasthAna(sammA-gu-pucikhevA)sabhya(vabhAhanIya samAnupUvIyatuna prakSe542pAthI (causayaM meso yA2 pratimA hAya che. tyAM ( biyakasAyA) wlon apratyAkhyAnAvaraNa cAra kaSAye (maNu-tiriNupugvi-manuSyApUvI mane tiya yAnuvAra (-viuvaTTha- vaiThiyA23, (-duhaga- hAyanAmama (-aNAijjaduga-) anAdi ( sata cheo) me sattara pra. timAna cha thAya mele ( desi ) zAtizuNasthAna ( sagasIi) satyAzI pratimAhAya, tyAM (tirigai-Au-ni -ujjoya -tikasAyA) tiya yAti, titha yamAyuSa,nIyamAtra udhota-nAmakama ane trIjA cAra kaSAye - ene viracheda thAya.) Page #293 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 244 karmastava vivecanasahita vivecana - mizraguNasthAnake tiryaMcAnupUrvI, manuSyAnupUvI ane devAnupUvane udaya hetuM nathI, ane narakAnupUvI te sAsvAdanagusthAnake vicchinna thayelI che, tethI ahIM traNa AnupUva. grahaNa karavI. paNa tene udaya mizradaSTine hete nathI, kAraNa ke mizradaSTi kAla karate nathI. tethI sAsvAdanaguNasthAnake viccheda thayelI pUrvokta nava prakRti ane AnupUvatrikane bAda karatAM zeSa navANuM prakRtio rahe, ane tyAM mizramohanIyane udaya hovAthI tene prakSepa karatAM mizraguNasthAnake , jJAnAvaraNa pAMca, darzanAvaraNa nava, vedanIya be, mehanIya bAvIza, AyuSa cAra, nAmakarma ekAvana, netrakama be ane attarAyakarma pAMca-sarve maLIne se prakRtie heAya che. have mizaguNasthAnake mizramehanIyane viccheda thAya ane samyaktvamohanIya ane cAra AnupUvane udaya hovAthI tene prakSepa karIe eTale aviratisamyagdaSTi guNasthAnake jJAnAvaraNa pAMca, darzanAvaraNa nava, vedanIya be, mehanIya bAvIza, AyuSa cAra, nAmakarma paMcAvana, gAtrakarma be ane aMtarAyakarma pAMca-sarva maLIne ekase cAra prakRtio udayamAM hoya che. have tyAM bIjA apratyAkhyAnAvaraNa kadha, mAna, mAyA, lebha; manuSyAnupUrvI ane tiryaMcAnupUrvI, vaikriyASTaka-vaikiyazarIra, vaikiyaaMge pAMga, devagati, devAnupUvI devAyu, narakagati, narakAnupUvI ane narakAyuSa, daurbhAgyanAmakama, anAdezcika-anaya ane ayazakIti-e sattara prakRtiene aviratisamyagdaSTiguNasthAnake udayamAM viccheda Page #294 -------------------------------------------------------------------------- ________________ udaya - 245 thAya che, eTale dezaviratiguNasthAnake satyAgI prakRtie heya, kemake jyAM sudhI bIjA kaSAyane udaya hoya tyAM sudhI dezavirati, nI prApti na thAya. jeNe pUrve dezaviratyAdi prApta karela che, tene paNa bIjA apratyAkhyAnAvaraNa kaSAyanA udayane saMbhava nathI, mATe dezaviratyAdi guNasthAnake tenA udayane abhAva heya che. manuSyAnupUrva ane tirtha cAnupUvIne udaya parabhava jatAM prathamanA traNa samaye antarAlagatimAM hoya che. manuSya ane tiryaMcane ATha varSanI ummara bAda dezaviratyAdi guNasthAnakone saMbhava che. mATe tene manuSyAnupUrvI ane tirtha". cAnupUvIne saMbhava nathI. devatrika ane narakatrikane udaya deve ane nArakone ja hoya che ane teomAM dezaviratyAdi guNasthAnake detA nathI. vaikriyazarIra ane vaikriyaaMgopAMgane udaya deva ane nArakene bhavapratyayika hoya che. yadyapi tiryaMca ane manuSyane vaikriyazarIra guNanimittaka hoya che, paraMtu ahIM bhavanimittaka vaikriyazarIra ane vaikriyanAmakarmanI vivekSA hovAthI dezavityAdi guNasthAnake tenA udayanI pUrvAcAryoe vivakSA karI nathI. daurbhAgya, anAdeya ane apayazakIti-e traNa prakRtie dezaviratyAdi guNasthAnake viratinA saddabhAvathI udayamAM hatI nathI. mATe e prakRtie AviratisamyagdaSTiguNasthAnake vicchinna thayelI jANavI, eTale dezavirati guNasthAnake jJAnAvaraNa pAMca, darzanAvaraNa nava, vedanIya be, mehanIya aDhAra, AyuSa che, nAmakarma cummAlIza, getrakama be ane antarAyakarma pAMca-sarve maLIne satyAzIprakRtio udayamAM hoya che. Page #295 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 246 kastava vivecanasahita have tyAM tiryaMcagati, tiryaMcAyuSa, nIcatra, udyotanAma karma ane trIjA pratyAkhyAnAvaraNa kaSAyane udayAvaccheda thAya, kAraNa ke tiryaMcagati, tiryaMcAyuSa ane udyotanAmakarma e traNa prakRtine udaya te tiryaMcagatimAM hoya che, ane teone pahelethI pAMca guNasthAnakene saMbhava che; mATe uparanA guNasthAnake te prakRtienA udayane abhAva che. nIcazetrane udaya tiryaMcagatimAM svabhAvathI avazya hoya che, mATe dezavirati tiryaMcane paNa nIcagAtrane udaya jANa. manuSyane dezavityAdi guNasthAnake viratiguNa pragaTa thavAthI te nimitte uccagetrane udaya thAya che, paNa nIca. getrane udaya hoto nathItrIjA kaSAyanA udayathI dezavirati prApta thAya paNa sarvavirati cAritrane lAbha na thAya, mATe AgaLanA guNasthAnake trIjA kaSAyane udaya na haya. yadyapi uttara kriyazarIra karatAM sAdhune ane devane udyotanAma kamane udaya che, tethI tene udaya matAdi guNasthAnake saMbhavita che, paraMtu te labdhiprayukta hevAthI tenI ahIM vivakSA karI nathI. mAtra tiryaMcane svAbhAvika (uttara paikriya sivAya) udyotanAmane udaya hoya che te ahIM vivakSita che. have pramatta ane apramattaguNasthAnake udayane AzrayI keTala prakRtie hoya te jaNAve che , aTThaccheo igasI, pamatti AhAra jugalapakkhevA / thINatigA-hAragadugaccheo chasayari apamatte / / 17 // Page #296 -------------------------------------------------------------------------- ________________ udaya : 247 [ aSTacheH pravAzItiH pramatte, hArayujhikSepAta ! styAnatrikA hArakadvikacchedaH SaTsaptirapramatte // 17 / / artha -( roga) ATha prakRtine cheda thAya eTale [patti ] pramattaguNasthAnake (rUANI) ekAdazI prakRtie heya, kAraNa ke tyAM ( kADhavA) AhAra kaddhikane prakSepa thAya, tyAM ( thIti-rAhu che) thINadvitrika ane AhAraddhika cheda thAya, tethI [ pa ma ] apramattaguNasthAnake [ asari] chetara pravRtio hAya. vivecana dezavirata guNasthAnake pUrve kahelI satyAzI prakRtimAMthI tiryaMcagati, tiryaMcAyuSa, nIcagetra, udyotanAma ane trIjA pratyAkhyAnAvaraNa cAra kaSAya-e ATha prakRtiono udayaviccheda thAya eTale ogaNaeMzI prakRtio bAkI rahe, temAM AhArakazarinAma ane AhAraka aMge pAMganAmane prakSepa karatAM ekAza prakRtie udayamAM pramattasaMyata guNasthAnake heya, kAraNa ke AhArakalabdhi prApta thatine AhArakazarIra karatAM AhArakazarIranAma ane AhArasaMgopAMganAmane udaya hoya che. ane te labdhine upayoga karatAM tenI utsukatAnA kAraNe tene te vakhate pramAda hevAthI pramattaguNasthAnaka hoya che. tethI jJAnAvaraNa pAMca, darzanAvaraNa nava, vedanIya be, mehanIya cauda, AyuSa eka, nAmakama cuMmAlIza, gotrakame eka ane antarAyakarma pAMca -sarve maLIne pramasaMvataguNasthAnake ekAzI prakRtine udaya hoya che. tyAM thIdvitrika-thINuddhi, nidrAnidrA ane pracalA pracalA; tathA AhArakazarIranAma ane AhAraka aMgopAMganAma-e Page #297 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 248 kastava vivecanasahita pAMca prakRtine udayaviccheda thAya. eTale chatara pravRtio apramattaguNasthAnake heya, kAraNa ke thINadvitrikane udaya pramAdarUpa hovAthI ane Atmika vizuddhine bAdhaka hevAthI apramattaguNasthAnake heta nathI. temaja AhAraka zarIra karatAM ophukyanA vazathI avazya pramAdAdhIna thAya che, mATe te vakhate tene AhArakaTrikane udaya hoya che. apramattaguNasthAnake vizuddhi hovAthI AhAra labdhino upa ga karatuM nathI, mATe tene tyAM AhArakaddhikanA udayane saMbhava nathI. paraMtu pramattayati AhAraka zarIra karI pachI tarataja vizuddhinA sAmarthyathI apramattaguNasthAnake Ave tyAre tene thoDo kola AhAraka dvikanA udayane saMbhava che, paraMtu prAcIna AcAryoe te ceDA kAla mATe hovAthI ke bIjA keI kAraNe tenI vivakSA karI nathI. tethI apramatta guNasthAnake jJAnAvaraNa pAMca, darzanAvaraNa cha, vedanIya che, mehanIya cauda, AyuSa eka, nAmakarma beMtAlIsa, gotrakarma eka ane antarAyakarma pAMca-sarva maLIne udayamAM chotera prakRtio hoya che. apUrvakaraNa, anivRttikaraNa, sUmasaM5rAya ane upazAntamohaguNasthAnake keTalI prakRtie udayamAM hoya, tathA keTalI prakRtiene viccheda thAya te jaNAve che - sammatta-timasaMghayaNatiyagaccheo bisattari apuvve / hAsAichakkato, chasaDhi aniyaTTi veyatiga // 18 // saMjalaNatigaM chaccheo saddhi suhamaMmi turiyalobhato / uvasaMtaguNe guNasahi, risaha-nArAyadgaaMto // 19 // Page #298 -------------------------------------------------------------------------- ________________ udaya [ samyaktvAntimasaM hanana trikacchedo dvAsaptatirapUrve / hAsyAdiSTakAntaH SaTsaptatiranivRttau vedantrikam // 18 // [ saMjvalanatrika SaTchedaH SaSTiH sUkSme, turyalobhAntaH / upazAntanune ddonaSTha:, RRSama-nArATTiAntaH // 1 // atha:- [samajJa'--timasaMyatiyA cheo] sabhyatvamAhanIya ane antima-chellAM traNa saMghayaNA viccheda thAya eTale [ pujye ] apUvakarNa guNasthAnake [ vittati ] hetera prakRtio hAya, tyAM [ rAnnAidhAma to ] hAsyAdi cha prakRtinA viccheda thAya, eTale nirvArR ] nivRtti guNasthAnake [ dui ] chAsa. prakRti hoya, tyAM[ tiLa' ] trave ane [tta'najAtiT'] saMjvalanatrika-krodha, mAna ane mAyA e [che<<]. prakRtinA vicchedra thAya eTale [ sudumi] sUkSmasa parAya guNasthAnake[ sadgi ] sATha prakRtio hAya, tyAM[ tuSiyakoma'to ] cAcA sajavalana lAbhane vicchedra thAya tethI [ cala tanu] upazAntamAha guNasthAnake [ zuLadu ] egaNasATha prakRti hoya, tyAM [risada-nA catupama to] RSabhanArAya ane nArAca-e e saMghayaNanA anta-viccheda thAya. 249 vivecana:-samyaktvameAhanIya, adha nArAcanAma, kIlikAnAma ane sevAnAma--e cAra prakRttione apramattaguNasthAnake udayamAMthI viccheda thAya. kAraNa ke jeNe samyaktva mehanIyanA kSaya athavA upazama karyAM hAya te apUva karaNAdi gugusthAnake kSapakazreNi athavA upazamazraNa kare che, mATe AgaLanA guNasthAnake tenA udaya DAtA nathI, chellA traNa saMghacaNavALAne tevA prakAranI vizuddhi nahi hAvAthI zreNi karatA nathI, tethI AgaLanA gurusthAnake tenA uDDaya Page #299 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 250 kamastava vivecanasahita hetuM nathI. mATe pUrvokta chetara pravRtiomAMthI e cAra prakRtie bAda karatAM apUrvakaraNa guNasthAnake jJAna varaNa pAMca, darzanAvaraNa che, vedanIya be, mehanIya te, AyuSya eka, nAmakarma ogaNacAlIsa, gotrakama eka ane antarAyakarma pAMca-sarve maLIne bahetara pravRtio udayamAM heya che. tyAM hAsya, rati, arati, zoka, bhaya ane jugupsA-e che prakRtiene viccheda thAya, kAraNa ke hAsyAdi Saka saMkula zarUpa hovAthI ane uparanA guNasthAnakemAM atyaMta vizuddha pariNAma havAthI udayamAM hotA nathI, mATe apUrvakaraNe tene udaya viccheda thAya, eTale anivRttiguNasthAnake jJAnAvaraNa pAMca, darzanAvaraNa che, vedanIya be, mohanIya sAta, AyuSa eka, nAmakarma ogaNacAlIsa, getra eka ane antarAya pAMca-sarva maLIne chAsaTha prakRtie udayamAM rahe che. puruSaveda, strIveda, napuMsada, saMjavalana kodha, mAna ane mAyAe cha prakRtiene anivRtti bAdaraguNasthAnake vicacheda thAya, je strIvede zreNine prAraMbha kare te prathama sIvedane udaya viccheda thAya, tyAra pachI anukrame puruSaveda napuMsakaveda ane saMjavalanatrikane udayavida thAya. je puruSaveda zreNi mAMDe te prathama puruSaveda, ane tyAra pachI anukrame sIveda, napuMsakaveda ane saMjavalanatrikane udayaviccheda thAya. je napusakavede zreNi mAMDe te anukrame napuMsakaveda, Aveda, puruSaveda, ane saMjavalanatrikane udayaviccheda thAya. Page #300 -------------------------------------------------------------------------- ________________ udaya 251 pUrvokta chAsaTha prakRtiemAMthI A cha prakRti khAda karatAM sUkSmasa'parAyaguNasthAnake jJAnAvaraNa pAMca, danAvaraNa che, vedanIya che, mAhanIya eka, AyuSa eka, nAmaka gaNucALIsa, geAtra eka, ane antarAya pAMca-sava maLIne sATha prakRtio hAya che. sUkSmasa'parAyane antu sajvalana leAbhanA viccheda thAya eTale upazAMtameha guNasthAnake udayamAM ogaNasATha prakRtie Aya che. tyAM RSabhanArAca ane nArAcasa`ghayaNa-e prakRtinA viccheda thAya che, kAraNa ke prathama vajaRSabhanArAMca saghayaNuvaDeja kSepakANi upara caDhI zakAya che, mATe kSINamAhAdi guNasthAnake e e saghayaNa udayamAM hotA nathI, ane upazamazreNi te prathamanA traNa saMghayaNuvaDe ArabhAya che. mATe ogaNasAThamAMthI pUrNAMkata e prakRti bAda karatAM kSINumAha guNasthAnake sattAvana prakRtie udayamAM hAya che. kSaNamAhu ane sayAgIkevalA guNasthAnake udayamAM keTalI prakRtio hAya te jaNAve che:sgvnn khINaducarimi, niddadugato a carimi paNavannA / nALa'--tarAya t'saLaSaNachelo saneni trAyavahAranA [saptapacAzat kSINadvicarame nidrAdvikAntazca carame paMcapaMcAzat / jJAnA-tarAyatA naSatu cheH sathenini dvivArizat // 20 // artha: [ saLavanta ] sattAvana prakRtio [chILadrumi kSINamAhanA vicaramasamaye hAya,tyAM [nivruAto ]nidrAdhika nA viccheda thAya, [ ma ] chellA samaye [ pavannA ] Page #301 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 2para karmastava vivecanasahita paMcAvana prakRtie hoya, tyAM [ nAnuM-tAra-Lavachero jJAnAvaraNa, antarAyakama ane dazanAvaraNacatuSko cheda thAya eTale [ soni ] sAgakevaliguNasthAnake [ vAvATA ] bAheMtAlIza prakRtio udayamAM heya. vivecana kSINameha guNasthAnakanA chelA be samaya bAkI hoya tyAM sudhI pUrvokta sattAvanna prakRtie udayamAM hoya che. tyAM nidrA ane pracalAe be prakRtino viccheda thAya eTale tenA chellA samaye jJAnAvaraNa pAMca, darzanAvaraNa cAra, vedanIya che, AyuSa eka, nAmakarma sADatrIza, trakarma eka ane antarAyakarma pAMca-sava maLIne paMcAvana prakRtio udayamAM hoya che. keI AcArya ema mAne che ke, "nidrA ane pracalAne upazAnameha guNasthAnake udaya. vichera thAya che, kemake pace nidrAne udaya ghelanA pariNAmathI thAya che, ane kSepaka ativizuddha hovAthI tene nidrAnA udayane saMbhava nathI, paNa upazAmaka teTale vizuddha nahi hovAthI tene nidrAddhikanA udayane saMbhava che. kSINamehaguNasthAnakanA carama samaye pAMca jJAnAvaraNa, pAMca antarAya, ane cAra darzanAvaraNa-e cauda prakRti bAda karatAM ekatAlIza prakRtie bAkI rahe, temAM tIrthakaranAmakarmane udaya hevAthI tene meLavatAM sagIkevaliguNasthAne vedanIya be AyuSa eka, nAmakama- ADatrIza, netraka eka-sarva maLIne beMtAlIza prakRtio udayamAM hoya che. have sagI guNasthAnake ane ayogI guNasthAnake keTalI prakRtione udayavicaheda thAya te batAve che - Page #302 -------------------------------------------------------------------------- ________________ udaya 253 titthudayA urlaa-thir-khgidug-pritttig-chsNtthaannaa| agurulahu-vannacau-nimiNa-teya-kammA-isaMghayaNa // 21 // dUsara-sUsara-sAyA-sAegayaraM ca tIsavuccheo / bArasa ajogi subhagA-ijja-jasa-nnayaraveyaNiya // 22 // tasa tiga-paNidi-maNuAu-gai-jiNuccati-caramasamaya to tIrthodayAd udArA-sthira-khagatidvika-pratyekatrika-SaTsa sthAnAni agurulaghu-varNa catuSka-nirmANa-taijasa-karmA-disa hananam // 21 // ] duHsvara-susvara-sAtA-sAtaikataraM triMzadvyucchedaH / dvAdaza ayogini subhagA-deya-yazo'nyataravedanIyam // 22 // ] [satrika paJcendriya-manujAyurgati-jinoccamiti crmsmyaantH| ma: [ titthudayA ] tItha 42 nAmabhanaya pAthI yogI guNasthAnake betAlIza prakRtie udayamAM hoya cha. [ uralA-thira-khagaiduga- ] mohAdi , asthiti ane pati, [ parittatiga-chasa ThANA] pratyetri mane 7 saMsthAnA, [ agurulaghu-vannacau ] zurudhuyatu, 1yatu, [ nimiNa-teya-kammA-isaMghayaNa] nibhAe nAma-taisa nAma, kArmaNanAma ane prathama vajaasSabhanArA saMghayaNa- [ dUpara-sUsara-sAyA-sAegayara ca ] du:52nAma, su. svaranAma, tAtA ke asAtAmAMthI eka vedanIya-e pramANe [ tIsavuccheo] za pratimAna adhyaviche thAya, mero [bArasa] mAra pratiyo [ajogi bhayogigusthAna hAya, tyAM subhagA-ijja-jasa-nnayaraveyaNiya] somAyanAma, pADeya nAma, yazanAma, ane sAtA ke asAtAmAMthI kei eka vedanIya Page #303 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 254 kamastava vivecanasahita [ tAtinA gari] trasatrika, paMcendriya jAti [magbAra -ArU-kijuvaMti ] manuSyAyuva, manuSyagati, jinanAma, uccatra-e pramANe e bAra prakRtine manamAM to alaga guNasthAnakanA carama samaye vicacheda thAya. vivecana -kSINameha guNasthAnakanA carama samaye paMcAvana prakRtie heya, temAMthI pAMca jJAnAvaraNa, pAMca atarAya ane cAra darzanAvaraNane viccheda thavAthI ekatALIza prakRtie bAkI rahe, temAM tyAM tIrthakara nAmakarmane udaya hovAthI tene prakSepa karIe eTale sagiguNasthAnake udayamAM betAlaza prakRtio haya, kemake sagI ane ayogI guNasthAnake thaMkara nAmane udaya hoya che. "jenA udayavaDe tribhuvanane pUjya hoya te tIrthakara nAmakarma. tene vipAka kevalajJAnIne heAya che." - sagikevali guNasthAnakane chelle samaye ( dArika dvika ) audarikazarIranAma, dArika aMgopAMganAma, (a. riddhika) asthiranAma, azubhanAma, zumavihAgatinAma, azubhavihAgatinAma, (pratyakatrika) pratyekanAma, sthiranAma, zubhanAma; ( cha sa sthAna ) samacatura, nyadhapAramaMDala, sAdi, vAmana, kunja, huMDaka, ( agurulaghucatuSka che agurulaghu, parAghAta, upaghAta, zvAse chUgAsanoma, (varNacatuSka) vaNe gadha rasa ane sparzanAma, nirmANanAma, taisa, kAmaNa ane prathama vajaRSabhanArAcasaMhanana, [21] duHsvaranAma, susvaranAma, sAtA ane AsAtAdanIyamAMthI eka vedanIyae pramANe trIza prakRtiene sayAgI kevaliguNasthAnakanA chelle samaye Page #304 -------------------------------------------------------------------------- ________________ udaya 255 udayane AzrayI viccheda thAya che. temAM je sAtA ke asAtA vedanIya ke jene udaya agI kevalIne thavAnuM nathI, te sa gIkevalI guNasthAnakanA chelA samaye udayamAMthI vichinna thAya che, ane amegI guNasthAnakanA prathama samaye je vedanIya udayamAM hoya te chellA samaya sudhI cAlu rahe che. dusvara ane susvaranAma bhASApudgalavipAkinI prakRti hovAthI vacana vALAne tene udaya Teva che, bAkInI prakRtie zarIra pugalavipAkinI hovAthI kAyagIne ja tene udaya hoya che. gadvArA pudgalanA grahaNa, pariNAma ane avalaMbana thAya che, ane puddagalanA grahaNa karavAthI e pUkta karyaprakRtione pitapotAnA vipAkavaDe udaya thAya che, agIkevalIne vega nahi hovAthI te prakRtio udayamAM hatI nathI. paraMtu vedanIya eka, AyuSa eka, nAmakarma nava, ane gotrakama eka sarve maLI jIvavipAkinI bAra prakRtio agI guNasthAnake udayamAM hoya che. ayogI guNasthAnakane chele samaye subhaganAma, Ajeya nAma, yazakItinAma, sAtA ke asAtAmAMthI eka vedanIya, trasanAma, bAdaranAma, paryAtanAma, pacendriyajAtinAma, manu dhyAyuSa, manuSyagati, jinanAma ane uccatra e bAra prakRtie udayamAMthI vicichanna thAya che. udaya samApta Page #305 -------------------------------------------------------------------------- ________________ karmastava vivecanasahita udaya-yantra kamAM guNasthAnanAM nAma mula prakRti uttara prakRti jJAnAvaraNIya darzanAvaraNIya vedanIya mehanIya AyuSa ble , ge.tra antarAya 5 9 228 ebrA mithyAtva sAsvAdana 8111 | 5 225 4pa9 . mizrA - 100 222 4 51 che 8104 | 5 9 222 4 55 2 5. avirata dezavirata 5 9 2 18 244 2 5 S pramatta 9 2 14 144 1 5 S apramatta S 6 24 142 1 5 6 2 13 139 1 5, apUrvakaraNa S w anivRtti sUkSmaparAya 7 139 1 S S w 1 1/3 upazAntAha 5 w ) >> huM 2 0 137 0 0 2 0 138 1 kSINameha sogikevalI agikevalI >> of - 1 - 1 - Page #306 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 2pa7 udIraNa . hIrA. udauvvudIraNA paramapamattAIsagaguNesu // 23 // esA payaDitigUNA, veyaNiyA-hArajugala-thINatigaM / maNuyAu pamattatA ajogi aNudIrago bhagavaM // 24 // udayavadudIraNA paramapramattAdisaptaguNeSu // 23 // [eSA prakRtitrikonA vedanIyA-hArayugala-styAnatrikam manuSAyu pramattAntA yogI nulo mAvAna rakA ] artha:-(kaDavuurr) udayanI peThe udIraNa jANavI. (i) paratu (apattAusaTI) apramattAdi sAta guNasthAnakene viSe ( tti ) traNa prakRti ne (palA) A prakRonI ( 1) udIraNuM jANavI. (reNiyA-dAraydezItai) vedanIyayugala, AhArakayugala, skAnadvitrika ane (magara) manuSpAyuSanA udIraka (qmAMtA) pramattaguNasthAnaka paryata jANavA, (aji) agI (bhAva bhagavAna (19 ) udIraNa karatA nathI. vivecana -je guNasthAnake jeTalI prakRtione udaya hoya che te guNasthAnake teTalI prakRtinI udIraNuM jANavI. jema mithyAdaSTiguNasthAnake eka sattara pravRtione udaya hoya che ane udIraNa paNa teTalI ja prakRtinI hoya che. evI rIte sAsvAdanaguNasthAnake ekaso agIyAra prakRtione udaya ane udIraNa jANavI. mizaguNasthAnake so prakRtino udaya ane udIraNA hoya che. aviratisamyagdaSTiguNasthAnake ekaso cAra prakRtiene udaya tathA udIraNA hoya che. dezakarma. 17 Page #307 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 258 karmastava vivecana sahita viratiguNasthAnake satyAzI prakRtiene udaya ane udIraNa hoya che. pramattaguNasthAnake ekAzI prakRtine udaya ane udIraNa jANavI. apramattaguNasthAnake kAMtera prakRtione udaya ane tahetera prakRtienI udIraNa jANavI, kAraNa ke thINadvitrika, AhArakaddhika, vedanIyaddhika ane manuSyAyuSa e ATha prakRtione udIraNAne AzrayI pramattaguNasthAnake viccheda thAya che. tyAna dvitrika pramAdarUpa hovAthI apramatAdi guNasthAnake tene udaya nathI, te tenI udIraNA te kyAMthI hoya ? AhArakazarIra vikrvate yati utsukatA yukta hovAthI pramattaja hoya che, mATe apramattAdine tene udaya nathI, te tenI udIraNA kyAMthI hoya ? sAtA, asAtA, ane manuSyAyuSanI pramatta gavaDe udIraNa thAya che, bIjAthI thatI nathI, mATe uparanA guNasthAnakomAM tenI udIraNa nathI. udayane AzrayI pramattaguNasthAnake tyAnadvitrika, ane AhArakaka-e pAMca prakRtie vyavacchinna thAya che, ane udIraNAne Azraya sthAna dvitrika, AhAraddhika, sAtA ane asAtA vedanIya tathA manuSyAyuSa-e ATha prakRtio vyavacchinna thAya che. mATe udayathI sAtA asAtA ane manuSpAyuSae traNa prakRtihIna udIraNA jANavI. apUrva karaNa guNasthAnake bahoMterano udaya ane ogaNasItteranI udIraNA, anivRttiguNasthAnake chAsaThane udaya ane udIraNA saTha prakRtinI hoya che. sUmasa parAyaguNasthAnake udayamAM sATha ane udIraNAmAM satAvana, upazAntarmuhaguNasthAnake udayamAM ogaNasATha ane udIraNAmAM chapana, kSINa guNa Page #308 -------------------------------------------------------------------------- ________________ udIraNuM 259 sthAnake udayamAM satAvana ane udIraNAmAM cepana ane sa gIkevIguNasthAnake udayamAM beMtAlIza ane udIraNAmAM ogaNacAlIza prakRtimAM hoya che. yogakRta karaNavizeSane udIraNa kahe che. agI bhagavAna yoganA abhAvathI koI paNa karmanI udIraNA karatA nathI. udIraNA samApta Page #309 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 260 karmacva vivecanasahita udIraNA-yantra kramAMka guNasthAnanAM nAma mUla prakRti uttaraprakRti jJAnAvaraNIya darzanAvaraNIya vedanIya mohanIya AyuSa nAma gotra antarAya dha mithyAtva 228 467 2.5 | 5 9 226 464 2 | sAsvAdana 8111 ! 5 9 25 kapa 5 mitra avirata 8 100 | 5 9 222 4 5 2 paNa 8 104 5 9 222 455 2 paNa 1 5 8 218 244 2 3 5 8 214 144 1 dezavirata pramatta apramatta apUrvakaraNa 5 6 17 139 1 pa anivRtti bAdara sukSmasaM5rAya . upazAntamoha 8 8 kSINameha 0 0 0 37 sonikevalI 14 | sogikevalI 0 0 Page #310 -------------------------------------------------------------------------- ________________ tA. 261. sattA have sattAnuM svarUpa batAvI tenA viSe uttara pravRtio kahe che - sattA kammANa ThiI, baMdhAiladdhaattalAbhANa / saMte aDayAlasayaM jA uvasamu vijiNu bia-taie // 25 // sattA karmaNAM sthitiH, baMdhAdilabdhAtmalAbhAnAm / sati aSTacatvAriMzaM zataM yAvadupazama vijina dvitIya tRtIco karavA artha:-- vaMdhArUkattAmardi ] baMdhAdivaDe jeNe AtmalAbha-svasvarUpa-kamapaNuM prApta karyuM che evA jiga) karmonI [di sthiti te () sA. te (te) sattAnA viSe ( 3E) upazAntamoha guNasthAnaka sudhI (mAsatha) ekaso aDatAlIza prakRtio hoya, para ( vijha-ra) bIjA ane trIjA guNasthAnake (vinig ) jinanAmakarmanI sattA rahetI nathI. vivecana -baMdha ke saMkramavaDe je kamagya puddagalee karma svarUpa prApta karyuM che evA karmonuM AtmAnI sAthe rahevuM te sattA, temAM banAvaDe kArmaNavargaNa jJAnAvaraNAdi karmarUpe pitAnuM svarUpa prApta kare che, ane saMkramavaDe anyakamarUpe raheluM karma anyakarmarUpe thAya che, bandhavaDe mULathI ja karmanI sattA zarU thAya che, ane saMkramavaDe sattA badalAya che. e sattAmAM jJAnAvaraNa pAMca, darzanAvaraNa nava, vedanIya be, mohanIya aAvIza, AyuSa cAra, nAmakarma trANuM Page #311 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 212 kastava vivecanasahita - (cauda piMDa prakRtionI pAMsaTha avantara prakRtie, ATha pratyeka prakRtie, trazadazaka ane sthAvara dazaka), gotrakarma be ane antarAyakama pAMca-sarva maLIne ekase aDatAlIza prakRtie mithyASTi guNasthAnakathI AraMbhI upazAha guNasthAnaka sudhI heya che, mAtra bIje sAsvAdanaguNasthAnake ane trIje mizraguNasthAnake jinanAmakarmanI sattA hatI nathI,eTale tyAM eka suDatAlIza prakRtio sattAmAM hoya che. koI jIva pUrve narakAyuSane bAMdhIne pachI kSApazamika samyaktva pAmI tIrthakaranAmano baMdha kare ane pachI narakamAM utpanna thatAM saMkalezavaDe avazya samyaktva vamI mithyAdi guNasthAnake jAya tyAre mithyASTine paNa tIrthaMkaranAmanI antamuhUrtAkALa paryata sattA heya. jinanAmakarmanI sattAvALe svabhAvathI sAsvAdana ane mizraguNasthAnake ja nathI, mATe tene sattAmAM eka suDatAlIza prakRtie hoya che. tevI ja rIte koI apramattaguNasthAnake AhArakaTrikane baMdha karI tyAMthI paDI mithyAtvaguNasthAnake jAya tyAre tyAM AhAraddhikanI paNa sattA hoya, tevI rIte upazamasamyagdaSTi upazamasamyaktva vamI mithyAdaSTi guNasthAnake jAya tyAre tene paNa samyakatvamehanIya ane mizamohanIya sattAmAM hoya.anAdi mithyASTine AhArakacatuSka, samyaktvamehanIya, mizramehanIya ane jinanAmakarma sattAmAM na hoya. jeNe darzanamehanIya ane anantAnubadhI catuSkane kSaya karyo nathI tene aviratisamyagdaSTi Adi guNasthAnake ekase aDatAlIza prakRtionI saMttA heya che. ahiM upazAntahaguNasthAnaka paryanta ekase aDatA Page #312 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sattA 263 lIza prakRtienI sattAnuM vana kayuM. parantu koI jIva anantAnuSadhInI visa yeAjanA karyAM sivAya temaja narakAsuSa ane tiya cAyuSanI sattAvALA upazamazreNi ArbhatA nathI, tethI AThamA guNusthAnakathI mAMDI upazAntama haguNasthA naka paOnta ekaseA betAlIza prakRtinI sattA hoya, paNa ekasa aDatAlIza prakRtinI sattA na hoya. koi AcAya nA mate anantAnudhinI visayeAjanA karyAM sivAya devAyuSane baMdha karI upazama zreNi mAMDe te temanA mate ekasA chetAlIza prakRtinI sattA ghaTI zake, parantu ekaseA aDatAlIza prakRtinI sattA na ghaTe, chatAM ahIM ekaso aDatAlIza prakRtinI sattA kahI te ceAgyatAnI apekSAe jANavI. upazAntamAhaguNasthAnaka patavatI jIvamAM cAra anantAnubandhI kaSAya, narakAyuSa ane tiya cAyuSanA bandhanI ceAgyatA che, kAraNa ke tyAMthI paDIne pUrvokta cha prakRtinA anya kare che, mATe tyAM sudhI ceAgyatAnI apekSAe tene 148 prakRtinI 'sa'bhavasattA kahI che. have upazamazreNine AzrayI avirati samyagdaSTacADhi guNasthAnake keTalI prakRtinI sadbhAva sattA hAya te jaNAve che: apuvvAicaukke aNa- tiri-niriyAu viNu viyAlasayaM / sammAicausa sattagakhayaMmi igacattasaya mahavA // 26 // [ apUrvAdicatuSke ananta - tiryaGka - nirayAyuSa vinA dvicatvAriMza zatam / samyagAdiSu saptakakSaye ekacatvAriMza zatamathavA ||26|| Page #313 -------------------------------------------------------------------------- ________________ kastava vivecanasahita artha -(davA) athavA(bahudyArUpa) apUrvakaraNadi cAra guNasthAnake (tra-tiri-uttarA) anantAnubaMdhIcatuSka, tiyacAyuSa ane narakAyu (viSNu) vinA (vithoNa) eka beMtAlIsa prakRtio (sattAmAM) heya. ( sAsu) aviratisamyagdaSTi Adi cAra guNasthAnakone viSe (sattAvami) anatAnubadhI catuSka ane darzana mehanIyatrika-e sAta prakRtione kSaya thavAthI (uttara) ekasa ekatALIza prakRtie heAya che. vivecana-pUrve upazAntamoha guNasthAnaka sudhI eka aDatAlIza prakRtie saMbhavasattA-cogyatAnI apekSAe kahIM, have keTalI prakRtionI svarUpa sattA athavA sadbhAvasatA hoya te ahIM batAve che. ahIM paMcasaMgrahanA mate kaI paNa jIva anantAnubandhInI visAjanAlaya karyA sivAya zreNi AraMbhate nathI, temaja narakAyuSa ane tirya canA AyuSanI sattAvALA paNa upazamaNi mAMDatuM nathI. tethI apUrvakaraNa, anivRttikaraNa, sUphamasaM5rAya ane upazAntAha-e cAra guNasthAnake e cha prakRti sivAya eka beMtAlIza prakRtimAM sattAmAM hoya che. ane jeonA mate anantAnubandhInI visayejanA karyA sivAya tenI upazamanA karI upazama zreNi mAMDe che teonA 1 visaMyojanA-jenA puna: baMdhane saMbhava che te prakRtione kSaya thaze te visAjanA, jemake anantAnubaMdhI kaSAyane kSaya ryA pachI mithyAtvanimittaka punaH baMdhAya che. mATe anantAnubaMdhInI visAjanA kahevAya che. visaMvejanA mAtra annatAnuMbadhI kaSAyanI thAya che. Page #314 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sattA 265 mate aviratisamyagdaSTi Adi cAra guNasthAnake uparanA be AyuSa sivAya ekaso chetAlIza prakRtionI sattA hoya che. apUrvakaraNAdi cAra guNasthAnake anantAnubandhI cAra kaSAya ane traNa darzana mehanIyae sAta prakRtiene kSaya kare te tene eka ekatAlI prakRtienI sattA heya che. ane kSAyika samyagdaSTi je upazama zreNi mAMDe te tene apUrvAdi cAra guNasthAnake narakAyuSa ane ane tiryaMcAyuSa sivAya ekase ogaNacALIza prakRtinI sattA hoya che. have zapakane AzrayI sattAne nirdeza kare che - khavagaM tu pappa causu vi, paNayAlaM naraya-tiri-surAu viNA / sattaga viNu aDatIsaM, jA aniyaTTipaDhamabhAgo / / 27 // kSapaka tu prApya caturvapi paMcacatvAriMzaM naraka-tiyaMga surApurSinA che satta vinA zreSThavaMza cAvat nivRttivrathamamaH | rabA artha:-( va tuuce) kSepakane AzrayI (g) aviratisamyagdaSTi Adi cAra guNasthAnake (lA-tirikurA vaLA) narakAsuSa, tiryaMcAyuSa ane devAyuSa vinA (khA) (ekaso) pAsatAlIza prakRtie heya che. (sattA vipu) dazanasaptaka zivAya (DatIraM ) (eka) ADatrIza prakRti (aa nimimA) anivRttiguNasthAnakanA prathama bhAga sudhI heya che. . 1 A eka ektAlIza prakRtienI sattA tadbhava mese. nahi janAra kSAyika samyagdaSTine heya che. Page #315 -------------------------------------------------------------------------- ________________ kama stava vavecanasahita vivecanaH--jee karmonA kSaya karI A ja manuSya bhavamAM mekSe jaze te kSapaka kahevAya che. tene 14nasaptakanA kSaya karyo pUrve avirati, dezavirati, pramatta ane apramatta -e cAra guNasthAnake narakAyuSa, tiya cAyuSa, ane devAyuSa vinA ekaso pIsatArlIza prakRtie sattAmAM hoya che, kAraNa ke tene A manuSyabhavamAM khIjA kAipaNu AyuSane baMdha thatA nathI. anantAnundhicatuSka, samyaktvameAhanIya, mizra mAhanIya ane mithyAtvamehanIyana kSaya karyAM bAda aviratisamyagdaSTi guNasthAnakathI mAMDIne anivRtti bAdaraguNasthAnakanA prathama bhAga sudhI ekasA ADatrIza prakRtienI sattA hoya che. arthAt anivRttimAdara gurusthAnakanA antarmuhUta kAlanA nava bhAga karavA, temAM tenA prathama bhAga sudhI ekaseA ADatrIza prakRtienI sattA hAya che. have anivRttimAdaraguNasthAnakanA bIjA Adi bhAge keTalI prakRtienI sattA hAya te jaNAve cheH-thAya-ti-inithA-thava65-thILatine- vija -sAddAra' solakhao duvIsa saya, biyaMsi biya-tiyakasAyaMto // 28 // tayAmu 13vasa-te-cAra-jI-5La-23-tayisaya kramamAM / / navu-rUsthi-ddAsachaLa-ju sa-thijo-maya-mAyavorA ? 26 sthAvara-tina-niyA-tapadri-rahyAdri--vijajI-sApAragam | 1 ce cA guNusthAnakathI Ara bhI sAtamA guNasthAnaka paryAMnta dana saptakanA kSaya che. Page #316 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sattA SoDazakSayo dvAviMzaM zataM dvitIyAMze dvitIya 267 tRtIyaSAcAntaH // 285] [tRtIyAtiSa-catura za-trayonA dAvA-SaT-vaca-caturuvitrashtN kramazaH / navu sa-srI hAyava-pu sa-turyodha-ma+-mAyAkSaca|rA] atha :--[thAvara-ti-iniyA-vartuLa-] sthAvaraddhika, tiya drika, narakaddhika, Atapaddhika, [thotina-] thINadvitrika, [za-vija -sAdAra] ekendriyajAtinAma, vikalendriyajAti nAma ane sAdhAraNanAma-e [jJAhasro] sAla prakRtinA kSaya thAya eTale [viyatta] (anivruttikaraNanA) bIjA bhAge[ uvAsava] ekasA bhAvIza prakRti sattAmAM hAya. tyAM [triya-tiyajJanAyato] bIjA ane trIjA kaSAyAnA aMta thAya. (navu-sthi-hAriza-pu sa-turiya-joDha-maya-mAyalo) napuMsakaveda, srIveda, hAsyaSadraka, puruSaveda, catu-sajvalana krodha, mAna, ane mAyAneA kSaya thAya eTale ( tathAsu ) anivRttikaraNanA tRtIyAdi bhAgAne viSe (malo ) anukrame ( catta-tera-vAra-cha-paLa-23-ti yajJaya) ekasA cauka, ekaseA tera, ekaseA bhAra, ekaso chu, ekase pAMca ekameA cAra ane ekase traNa prakRtie sattAmAM hoya che. vivecanaH--anivRttiguNasthAnakanA prathama bhAge ekase ADatrIza prakRtie sattAmAM hoya che. tyAM sthAvaranAma, sUddamanAma, ti cagati, tiya cAnupUrvI, narakagati, narakAnupUrvI, AtapanAma, udyotanAma, thIzuddhi, nidrAnidrA, THE * 'AvazyakacUrNimAM AtapanAma ane udyotanAmane badale aparyAptanAma ane azubhavihAyeAgati grahaNa che. tathA Atapa ane Page #317 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 268 krama stana vivecanasahita pracalApracalA, ekendriyajAti,eindriyajAti, taiindriyajAti, caundriyajAti ane sAdhAraNanAma-e sALa prakRtienI sattA vicchinna thAya eTale anivRttikaraNanA bIjA bhAge ekase khAvIza prakRti sattAmAM hoya. tyAM bIjA apratyAkhyAnAvaracchu krodha, mAna mAyA ane DhAla tathA trIjA pratyAkhyAnA varaNu krodha, mAna, mAyA ane leAbhane kSaya thAya eTale anivRttikaraNanA trIjA bhAge ekaso cauda prakRtie hoya, tyAM napu MsakavedanA kSaya thAya eTale cAthA bhAge ekaso tera prakRtie hoya, tyAM vedanA kSaya thAya eTale pAMcamA bhAge ekasA bAra prakRtie hoya, hAsyaSakane kSaya thAya eTale chaThThA bhAge ekaseA cha prakRtie hoya, puruSavedanA kSaya thAya eTale sAtamA bhAge ekaso pAMca prakRtie hAya, sa'valana krodhaneA kSaya thAya eTale AThamA bhAge ekase cAra prakRti hoya, saMjavalana mAnane kSaya thAya eTale navamA bhAge ekase traNa prakRtie hAya, ane tyAM sajvalana mAyAnA kSaya thAya. L have sUkSmasa'parAya ane kSINameha guNasthAnake keTalI prakRtienI sattA hoya te batAve cheH-- sumi dusaya lohaMto, khINaducarimegasao duniddakhao / navanavA gharamasama, 230lRsaLa-nALa-vizva to 30 // [sUkSme dvizataM lobhAntaH kSINadvicarame ekazataM dvinidrAkSayaH / navanatizcamasamaye jaMtu zana-jJAna-vijJAntaH | OM || 20 aH--( sumi tusaT ) sUkSmasa'parAya guNasthAnake udyotano kSaya caudamA guNasthAnakanA cirama samaye thAya che-'ema kahelu che. juo-pAMcasa graha Page #318 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sattA 266 ekasI be prakRtimAM sattAmAM hoya, tyAM (DhohaMto) saMlana lobhano aMta thAya eTale ( ho-Turine to ) kSINa guNasthAnakanA chellA be samaya bAkI hoya tyAre ekaso eka prakRtio hoya, tyAM (nava) nidrA ane pracalA e be prakRtiene kSaya thAya, eTale (mAma) kSaNamoha guNasthAnakanA chellA samaye (navenava6) navANuM prakRtie sattAmAM heya, tyAM ( vAraMvi-nA-vAto ) cAra darzanAvaraNa, pAMca jJAnAvaraNa ane pAMca anarAvana kSaya thAya. vivecanaH-anivRtti guNasthAnakanA navamA bhAge ekaso traNa prakRtie sattAmAM heya, temAMthI saMjvalana mAyAne kSaya thAya tyAre sUmasa parAya guNasthAnake ekaso be prakRtimAM sattAmAM hoya tyAM saMjavalana lebhane kSaya thAya tyAre kSINameha guNasthAnakanA dvicarama samayaparyata ekase eka prakRtie sattAmAM hAya. tyAM nidrA ane pracalAne kSaya thAya tyAre kSINa guNasthAnakanA chelA samaye navANe prakRtio heya. tyAM cAra darzanAvaraNa, pAMca jJAnAvaraNa ane pAMca akhtarAyae cauda prakRtione kSaya thAya. have sagI ane egI guNasthAnake keTalI prakRtionI sattA hoya te batAve che - paNasIi sajogi ajogi ducarime deva-khagai-gaMdhadumaM / sa-vana-sAbu-dhana-saMghAyALa nimiim iArU II saMghayaNa-athira-saMThANachakka agurulaghucau apajjatta / sAyaM vA asAyaM bA, parittu-vaMzatiga-susara-niyaM // 32 // Page #319 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 270 karmastara vivecanasahita [paJcAzItiH sayogini ayogini dvicarame deva-khagati sparzASTaka varNa-rasa-tanu-baMdhana-saMghAtapaJcakaM nirmANam // 31 // [saMhananA-sthira-saMsthAnaSaTkaM agurulaghucatuSkaM aparyAptam / sAtaM vA'sAta vA pratyeko-pAGgatrika susvara-nIcam // 32 // ] atha-(goNI soni ) paMcAzI pravRtio sagikevaliguNasthAnake hoya, (jano sume) ane giguNasthAnakanA dvicarama- chellA be samayanA prathama samaye (va-26-navadui) devadrika-devagati, devAnupUrvI, khagati dvika-zubha ane azubha vihAgati, gadhekrika-surabhi ane ane asurabhi (AsaTTa) guru, ladhu, mRdu, khara (barasaTha) zIta, uSNa, snigdha ane ra-e ATha spa, (vana-ratayvaMdhA-vApaur nimii) vaNu paMcaka-kRSNa, nIla, rakta, pIta ane veta, rasapaMcaka-tikta, kaTu, kaSAya, azla ane madhura e pAMca rasa, zarIrapacaka-audArikAdi pAMca zarIra, bandhanapaMcaka-audArikAdi pAMca baMdhana, saMghAtanapaMcaka-dArikAdi pAMca saMghAtana nimii)nirmANanAma, siMghathaLa-gathi TAircha) saM hananaSaka-vajaRSabhanArAcAdi cha saMghayaNa, asthiraSalka-asthira,azubha, durbhAga durasvara, anAdeya ane apayaza, saMsthAnaSaka-samacaturasa, nyodhaparimaMDala, sAdi, vAmana, kuja ane huDaka-e che saMsthAna, ( saThapurA ) agurulaghucatuSka-agurulaghu, parAghAta, upaghAta ane zvAsocchavAsa, (kannara) aparyA tanAma, (sArtha vA gaNAi vA) sAtA athavA asAtAvidanIya, [tti-vaMti) pratyekatrika-pratyeka, sthira ane zubhanAma, upAMgatrika-audArika, vaikiya ane AhAraka Page #320 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sattA 271 caudabanI chellA be aDhI bahAMte aMge pAMga, (uttara ni) suvaranAma ane nIcagetra (e bahotera prakRtiene kSaya thAya che). vivecana -kSINamAha guNasthAnakanA chelA samaye cAra darzanAvaraNa, pAMca jJAnAvaraNa ane pAMca aMtarAyakama-e cauda prakRtine kSaya thAya tyAre paMcAzI prakRtie agI guNasthAnakanA chellA be samayanA vahelA samaye sattAmAM hoya. tyAM devadrikAdi upara kahelI bahetara prakRtio kSaya thAya. agiguNasthAnakanA chellA samaye keTalI prakRtinI sattA hoya te batAve che - visayarikhao ya carime, terasa maNuya-tasatiga-jasAijja / mA-viSNu--for-sAyA-sAthe rUrUA naraaNupudhi viNo vA, bArasa carimasamaya mijo khaviu / patto siddhiM deviMdavaMdiyaM namaha ta vIra // 34 // [dvAsaptatikSayazca carame trayodaza manuja-trasatrika yaza-Adeyam / sumA-fjano-4-ci-sAtAsataitara cheH rUpA] [narAnupUrvI vinA vA dvAdaza caramasamaye yaH kSapitvA / prAptaH siddhiM devendravanditaM namata ta vIram // 34 // artha(agiguNasthAnakanA dvicarama samaye) pUrvanI gAthAmAM kahelI [visarazo ca bahetara pravRtione kSaya thAya tyAre [rimechelA samaye terasa] tera prakRtio heya. [maNu--tija-] manuSyatrika-manuSyagati, manudhyAnapUrva, manuSpAyuSa, trasa, bAdaranAma ane paryApta nAma, nnisA-] yazanAma, AdeyanAma simA-ninu -TH Page #321 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 272 karmastava vivecana sahita rica-] subhaganAma, jinanAma, uccagotra, paMcendriya jAti ane siyA-sAra-ro] sAtA ane asAtAmAMthI ekane kSaya thAya. - niragaNupuTiva vinA vA) athavA manuSyAnupUrvI sivAya vira] bAra prakRtieno [rimalamarthami] agigu. sthAnakanA chellA samaye vio vi] kSaya karIne [tto siddhi mekSane pAmyA evA sirvidravaMtiya devendravaDe vandita [nama taM vIra) te mahAvIra svAmIne namaskAra thAo. vivecana-pUrvokta pacAzI pravRtiomAMthI devagatyAdi bahotera prakRtiene agI guNasthAnakanA dvicarama samaye sattAmAMthI kSaya thAya eTale manuSyatrika, trasatrika, paMcendriya jAti, yazakIti, AyanAma,jinanAma, ane uccagetra-e tera prakRtie bAkI rahe, tene agI guNasthA nakanA chellA samaye sattAmAthI viccheda thAya. athavA anya AcAryanA mate manuSyAnupUvInI sattAne paNa dvicarama samaye viccheda thAya, kAraNa ke tene udaya nathI. ane udayavatI pravRtionuM astibuka saMkema thatuM nathI, tethI tenA pudgala cheDalA samaya sudhI sattAmAM hoya che, ane bheLavIne tene kSaya kare che. cAre AnupUrvI kSetravipAkinI hevAthI vigrahagativaDe eka gatimAMthI bIjI gatimAM jatAM vacce ( 1 je prakRtio eka samaye sAtheja vicchinna thavAnI che teno te samaye stibuka saMkrama vaDe kSaya na thAya, paraMtu pUrvanA samayanuM prama pachInA samayamAM tibukasaMkramavaDe saMkAnta thAya ane chelle samaye tenI sattA naSTa thAya. Page #322 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sattA 203 tenA udaya .hAya che, paNa te sivAya tenA udaya haiAte nathI. anuttuyavatI prakRtinI sattAnA dvicarama samayeja stiNuka sa'kramavaDeja viccheda thAya che.jo uDDayavatI prakRti hoya tA vedI tenA kSaya kare. parantu anunnuyavatI prakRtinA kSaya zI rIte thAya ? mATe ayAgI kevalI guNasthAnakanA dvicarama samaye tasAMtara anukrayavatI prakRtinI sattAnA viccheda thAya che,ane chelle samaye udayavatI khAra prakRtinA kSaya thAya che. e pramANe sarva karmAMnA kSaya karI siddhine prApta thAya evA Tevendravandita (dhruvendrasUri athavA dhruvanA IndravaDe vadita) mahAvIra prabhune namaskAra thAe. e rIte granthakarto devendra sUrie 'devendrandita' e dveSadvArA kama stavanA kartA tarIke peAtAnA nAmanuM paNuM sUcana karyuM.. e e pramANe bhagavAna mahAvIra svAmIe mAtA pitA svargomAM gayA tyAre peAtAnI pratijJA pUrNa thayelI jANI leAkAntika devAe nivedita abhiniSkramaNa (dIkSA) samaye sAMvatsarika dAnavaDe jagatanA dAridracasa tApane dUra karI jJAtavanamAM jaI cAritranA svIkAra karyAM, ane bAra varSa paryanta bhayakara pariSaha ane upasagenei sahana karIne zukladhyAnavaDe guNasthAnakanA kremathI sava ghanaghAtI kama"nA ucchedra karI kevalajJAna prApta karyuM, tyAra pachI satra jagatane satya tattvane upadeza karI payanta samaye dhyAnavarDa sa sega rodha karI, sarva aghAtIkane khapAvI nirdeNu pAmyA. karmastava vivecanasahita samApta. 18 Page #323 -------------------------------------------------------------------------- ________________ kramAMka guNasthAneAnAM nAma. Adha mithyAtva sAsvAdana mizra * avirata pa dezavirata 6 pramatta 7 apramatta 8 apUrva karaNa 1 2 3 mUlaprakRti uttaraprakRtti sattA yantra. 8 148 8 |148 8 147 8 |147 8 [148 148 8 2148 8 1148 8 [14 . . . . . . 145 138 |*141/ 141 145 141 145 141 145 138 139 1380, pa 145 5 pA 5 5 9 9 9 9 9 ra ' ja ' ja je ta h]]>$!t 28 4 4 4 4 44r 28 28 ||3||F\ AyuSa 4 mmmm m m m 4 4 4 nAma 93 93 92 92 93 93 93 93 93 gAtra ja 4 4 4 4 4 4 4 12p-be 5 JJJ 5 5 pa 5 ra 5 * tadUbhavameAkSagAmI upazamakoNi mAMDanArane anantAnubaMdhInI visayAjanA karyAM pachI traNa AyuSa ane cAra anantAnubandhI sivAya ekase ekatAlIsa prakRtinI sattA heAya che. + bhaviSyamAM kSapazreNi mAMDaze evA kSayApazamasamyagdaSTine ekasA pIsatALIza prakRtienI ane da"nasaptakakSaya karyAM pachI kSAyikasamyagdaSTine ekasesa ADatrI prakRtinI sattA hAya. + upazamkoNa mAMDanAra kSAyikramamyagdaSTine dazanasaptaka, narakAyuSa ane tiya cAyuSa vinA ekasA e gacAlIsa prakRtie nI sattA hAya che. ane upazamasamyagdaSTine anantAnudhI catuSka ane pUrvokta e AyuSya vinA ekase betAlIza prakRtienI sattA hoya che. jeenA mate anantAnubandhInI upazamanA karanAra upazamakoNi mAMDe tenA mate e AyuSa sivAya eksesa betAlIza prakRtinI sattA hoya che. 274 Page #324 -------------------------------------------------------------------------- ________________ I 9 | anivRtti 1 le bhAga 2 je bhAga 3 jo bhAga 1385 9 T122 2 4 the bhAga * ja che, - ` ` ` ` ` ` ` bhAga 6 Tha bhAga 7 mo bhAga 4 4 ra ra ra ra ra ra 4 ~ ~ ~ ~ ~ = = = = = = = = ( 0. 6 ^ & 104 103 , ` ` 1 ra sUkSmaparAya upazAntamoha 4 ~ ` = kSINameha sogikevalI agikevalI 4 0 0 ~> 0 0 ` ` `mr = = Page #325 -------------------------------------------------------------------------- ________________ guNasthAnone AzrayI 148 uttaraprakRtionu bandha, udaya, udIraNA ane sacAne darzAvanAra yantra. mAM jJAnAvaraNIya-5 1 1 matijJAnAvaraNIya 148 uttara prakRtiAnA nAma 22 2 zrutajJAnAvaraNIya 32 3 avadhijJAnAvaraNIya 4 4 mana:paryaM`vajJAnAvaraNIya 5 5 kevalajJAnAvaraNIya dezanAvaraNIya-9 | 1 cakSudaza nAvaraNIya 7 2 acakSuda+nAvaraNIya 8 3 avadhidaza nAvaraNIya 9 4 kevaladanAvaraNIya 10 11 5 nidrA 6 nidrAnidrA | anvayeA- udaya udIraNA. yeAgya gya guNa: guNa: yAgyaguNa sthAnaka. sthAnaka sthAnaka. 10 10 10 10 10 10 10 10 10 12 12 12 12 kara 12 12 12 12 12 12 12 12 12 12 12 sattAyAgya guNasthAnaka 12. 12 12 12 12 12 12 12 12 12 12 samayeAna Agnyana 1 samaya 12 nyUna 1 12 8? nidrAnidrA Adi danAvaraNaka'nI tathA mehanIyAdi kamanI prakRtinI sattA kSapakoNane AzrayI ahIM kahI che, parantu upazama zreNine AzrayI teonI agIAramAM guNusthAnaka sudhI sattA heAya che. Page #326 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 12 7 pracalA 13 8 prathalApracalA 14 9 styAddhi vedanIya ka-2 15 1 sAtAvedanIya 16| 2 asAtAvedanIya mAhanIya kama-28/ 17 1 samyaktvameAhanIya 18 2 mizrameAhanIya 19 3 mithyAtvameAhanIya 2004 anantAnundhikrodha 210 5 rA da 23 7 24 8 apratyAkhyAnAvaraNakrodha 25 9 ,, mAna mAyA leAbha mAna 200 OM samayeAna A. nyUna samayAna kara 12 1ra 13 6 . d ra 4 4 } } 14 14 1 4 } } cothAthI cAthAthI sAta sudhI sAta sudhI 4 4 trIjI trIjuM 4 OM 6 1 ra 4 4 1 14 14 7 7 : pa G 7 3. Page #327 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 26 10 " 4 | * 4 ji mAyA | lobha 27 11 " t * 2) 12 pratyAkhyAnAvaraNa krodha 4 13 " bhAna ra mAyA ra che. Dhi li. li. 10 li ra 0 32 16 saMjvalana phodha ka 17 : mAna 0 mAyA bha 0 0 da 0 0 0 19 - lebha 36 20 hAsya mehanIya 37 21 rati mehanIya 3) rara arati mehanIya 23 zAka mehanIya 40, 24 bhaya mohanIya 41 25 jugupsA mehanIya 42 26 puruSaveda 0 ni liMka li. 10 liMka brika vi 0 0 0 Page #328 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 437 27 strIveda 44 28 napu saveda AyuSaka-4 45 1 devAyuSa 46, 2 manuSyAyuSa 47 3 tiya``cAyuSa 480 4 narakAsuSa nAmakama-93 49 1 manuSyagati nAmaka 50 2 tiya Mcagati 51 3 devagati para 4 taragati 53 5 ekendriyajAti 54 6 zrIndriyajAti 55 7 trIndriyajAti 56 8 caturandriyajAti paNa 9 pa'cendriyajAti "" " ', "" "1 o 7 4 4 ra cny 1 1 1 1 1 eF G . 9 4 14 14 5 4 4 2 ra 14 4 13 + 4 4 2 ra 2 2 13 bun tu 11 14 ka 14 geul 14 4ceung de Luo dai 14 Page #329 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 180 58 10 audArizarIra 73 25 AhArakasa dhAtana 74 26 taijasasa dhAtana ', 59 11 vaikriyazarIra 60 12 AhArazarIra 61 13 tejazarIra 62 14 mazarIra 63 15 audArika geApAMga 64 16 vaiyiMgApAMga 65 17 AhAra a'gopAMga rdumAgu. 6-73] 6-7 ma 66 19 audAriadhana 67 19 vaikriyA dhana 68 20 AhAraadhana - 69 21 tejasabaMdhana 70 22 kANuba dhana 01 23 audArikasa dhAtana 72 24 vaikriyasa dhAtana "" "" "" .. "" ,, .. . 4 vA ti . tA rdumA gu 6-73 6-7mu rn 13 13 T 4 . . 3 . . 13 d . 4 13 13 * .. . . 13 . . 13 13 n 4 . O O . d ha to 14 14 14 14 14 14 14 14 14 14 14 14 14 14 14 14 14 Page #330 -------------------------------------------------------------------------- ________________ . * 75 27 kAmaNagaMdhAtana "| 76 28 vajaRSabhanArAca saMhanA h | | 77 29 RSabhanArA " ` ` h 7) 30 nA rAca ardhanArIca " | 8 32 kAlikA 1 33 sevArta - " | 82 34 samacaturaasaMsthAnA ` my gh b` 82 35 nyadha parimaMDala | 2 84 36 sAdi b` 85 37 vAmana b` b` my 86 38 muja 87 38 haMDaka " 40 kRSNavarNanAmakama" 41 nIlavarNa "| " 4ra hitavaNa "| " gh : Page #331 -------------------------------------------------------------------------- ________________ " " 282 91 43 hArikavaNuM 8ra 44 zuklavaNuM hara 45 surabhimanya 04. 46 durabhigadha 95 47 tiktarasa 9 48 kaTukarasa 97 49 kavAyarasa 9 50 ayyarasa 99ii pala madhurarasa 10 para karkazAsparza | 53 mRdusparza 102 54 gurusparza 13 55 laghusparza 104 56 zItasparza | 57 uSNasparza " 16 58 snigdhasparza, " che 107 59 rUkSasparza Page #332 -------------------------------------------------------------------------- ________________ de 8 108 60 narakAnupUrvI rU| 1 | 1,4-2 1,4-2ii 19 6 tiyayAnupUrvI e 2 1,2,4-31,2,4- 11 62 manuSyAnupUrvI | 4 1,2,4-31,2,4-3 1 3 devAnupUrva | karDa 1,2,4-1,2,4-3 12 64 zubhavihAgati | chuM 113 65 azubhavihAyogati, 114, 66 parAghAta 115 67 ucchavAsa 116 68 Atapa 11 69 udyota 118 70 aguladhu 119 71 tIrthakara 1ra1 7ra nirmANa 1ra1 73 upaghAta " thI karuM 13,14-213muLa 1rara 74 trasA para 5 bAdara ri4 76 paryApta Page #333 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 284 1rapa 77 pratyeka 126, 78 sthira 127 79 zubha 1280 80 subhaga 129 81 suvara 1300 82 Aya } 131 83 yazakIti 132 84 sthAvara 137, 85 sUkSma 134 86 aparyApta 135 87 sAdhAraNu 136 88 asthira 139 89 azubha 138 90 dubha'ga 139 91 6Hsvar 140 92 anAya 141 93 ayaza:DhItti "" "" :" 23 29 , "" l . r "" .. ' r 22 chaThThuM hAM phng' PS rDa 10 1 1 1 1 } } } 13 13 13 14 13 14 14 1 1 ' 13 13 4 13 4 4 13 13 13 13 19 13 13 1 13 13 4 13 4 4 14 14 14 14 14 14 14 eum O bhASa eum 14 jha 14 14 2 28 14 14 14 14 Page #334 -------------------------------------------------------------------------- ________________ gAtraka-2 14ra 1 uccagotra 143 2 nIcagetra attarAyakama-5 14 1 dAnAntarAya 145 2 lAbhAntarAyA 14 3 bhegAntarAya 147 4 upabhogAntarAya 148 5 vIryAntarAya Page #335 -------------------------------------------------------------------------- ________________ bandhasvAmitvanAma tRtIya karmagrantha vivevara sarita prAraMbhamAM maMgala ane abhidheyanuM pratiprAdana karavA mATe A gAthA kahe che - bandhavihANavimukkaM, vaMdiya sirivaddhamANajiNacaMdaM / gaiyAIsu vucchaM, samAsao baMdhasAmittaM // 1 // [bandhavidhAnavimuktaM vanditvA zrIvarddhamAnajinacandram / gatyAdiSu vakSye samAsato bandhasvAmitvam / / ] artha:- vividALavimurNa ] kamabandhanA prakArathI mUkAyelA [ sividramALanA] zrI vardhamAnajinacandrane [ vaMtiya] vAdIne [ jarUbAsugatyAdi mAgaNane viSe vaMdhatAmitta ] bandhasvAmitva [ samArako ] saMkSepathI [3] kahIza. vivecana -gAthAnA prathamArdhavaDe maMgala ane dvitIyAdhUvaDe abhidheya kahyuM che. ahiM bandhasvAmitva te abhidheya che. gatyAdi mArgaNAne viSe rahelA ja kayA guNasthAne keTalI uttaraprakRtienA baMdhanA svAmI-adhikArI che tene huM saMkSepathI kahIza. karma paramANuono AtmapradezanI sAthe saMbandha te banyuM. te mithyAtva, avirati, kaSAya ane ga-e cAra hetae vaDe thAya che. te banyanA prakRtibaMdhAdi prakArathI sarvathA mUkAyela,jinacaMdra-sAmAnya kevalajJAnImAM candrasamAna, zrIthI-jJAnAdilamIthI yukta, evA mahAvIra svAmIne namaskAra Page #336 -------------------------------------------------------------------------- ________________ -- mArgaNAsthAnaka bandhasvAmitva vivecanasahita 287 karI gatyAdi mArgane viSe guNasthAnakene AzrayI bandhasvAmitva=amuka gati vagere mAMgaNamAM kaye jIva kayA guNasthAnake keTalI uttara pravRtione bandAdhikArI heya te kahIza. je gati iMdriya vagere dvArA jIvanI vicAraNA thAya tene-gatyAdi jIvanI avasthAone mArgaNA kahe che. gai indie ya kAe, joe vee kasAya nANe ya / saMjama daMsaNa lesA, bhava saMme saMni AhAre // atha: mANAnA mUla cauda bheda, ane tenA bAsaTha avatara-peTA bhedo che. 1 gati. 1narakagati, tiryaMcagati, 3 manuSyagati, ane 4 devagatie cAra prakAre gatimArgaNa che. ra Indriya. ekendriya, 2 beIndriya, 3 teIndriya, 4 caurindriya ane 5 paMcendriya-e pAMca prakAre Indriya mArgaNA che. 3 kAya, 10pRthivIkAya, 2 aSkAya, 3 tejaskAya, 4 vAyukAya, pa vanaspatikAya ane 6 trasakAya-e cha prakAre kAyamArgaNA che. - 4 yoga. 1 satyamanega, 2 asatyamayega, 3 satyAsatyamayega, 4 asatyAmRSAmanaga, 5 satyavacana ga, 6 asatyavacanaga, 7 satyAsatyavacanaga, 8 asacAmRSAvacanaga, 9 vaikriyakAyega, 10 vaikiyamizrakoyalega, 11 AhArakaDAyega, 12 AhArakamiznakAyega, 13 audAkikAyAga, 14 audArikamizrakAza ane 15 kArmaNakAyaroga-e rIte cogamArgaNanA paMdara bheTa che. Page #337 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 288 basvAmitva vivecanasahita mAgaNAsthAnaka, 5 veda, 1 strIveda, 2 puruSaveda ane 3 napuMsakaveda -e traNa prakAre vedamArganuM che. 6 kaSAya, 1 krodha, 2 mAna, 3 mAyA ane 4 lebhaema cAra prakAre kaSAyamAgaNa che. 7 jJAna, 1 matijJAna, 2 zrutajJAna, 3 avadhijJAna, 4 mana:paryavajJAna ane 5 kevalajJAna-e pramANe jJAna pAMca prakAre che. jJAnanA grahaNa karavAthI tenA pratipakSI ajJAnanuM paNa grahaNa karavuM. tenA traNa prakAra che-1 matyajJAna, 2 zrutajJAna ane 3 virbhAgajJAna-e rIte jJAnamArgaNAnA ATha prakAra che. 8 saMyama, saMyama pAMca prakAre che-1 sAmAyika, 2 che pasthApanIya, 3 parihAravizuddhi, 4 sUkSmasaM5rAya ane 5 yathAkhyAta. saMyamanA grahaNathI tenA pratipakSI dezavirati ane aviratinuM paNa grahaNa karavuM. e pramANe saMyamamArgaNa sAta prakAre che. 9 dazana. darzanamArgaNa cAra prakAre che- 1 cakSudarzana, 2 acakSudarzana, 3 avadhidarzana ane 4 kevaladarzana. 10 le. zyAmArgaNA cha prakAre che-1 kRSNalezyA, 2 nIlezyA, 3 kAtilezyA, 4 tejalezyA, 5 padyalezyA ane 6 zukalezyA. 11 bhavya. tevA prakAranA anAdi svabhAvathI siddhigamanane vegya te bhavyajIva. bhavyanA grahaNathI tene prati pakSI abhavyanuM paNa grahaNa karavuM. abhavya-siddhigamanane agya. ema bhavyamArga be prakAre che. Page #338 -------------------------------------------------------------------------- ________________ mAgaNAsthAnaka bandhasvAmitva vivecanasahita. 289 12 sabhyatvasamyakatvanA traNa prakAra che-1 kSAyika, 2 lApazamika ane 3 aupazamika. samyakatvanA grahaNathI tenA pratipakSI mithyAtva, sAsvAdana ane mizranuM paNa grahaNa karavuM. e rIte samyaphavamArgaNa cha prakAre che. 13 saMjJI. mane vijJAna sahita te saMjJI, saMjJonA grahaNathI tenA pratipakSI asaMjJI paNa sUcita thAya che. asaMjJImane vijJAna rahita. e rIte saMjJamArgaNA be prakAre che. 14 AhAraka. ejAhAra, mAhAra ane prakSepAhAramAMne kaI paNa prakArane AhAra kare te AhAzka. AhArakanA grahaNathI tenA pratipakSI anAhAraka paNa grahaNa karavA. e pramANe AhArakamArgaNA be prakAre che. ahIM mArga sthAnamAM jJAnAdinA grahaNa sAthe tenA pratipakSa ajJAnAdinuM grahaNa pratyeka mArgaNAomAM sarva sAMsArika ne samAveza karavA mATe karyuM che. ahIM gatyAdimAgaMNAne viSe bandhasvAmitva kahevAnuM che, temAM bandhane AzrayI ekavIza prakRtie vivakSita che. jJAnAvaraNanI uttara pravRtio pAMca, darzanAvaraNanI nava, vedanIyanI be, mehanIyanI chavIsa, AyuSanI cAra, nAmakarmanI saDasaTha, piMDa prakRtinA pAMsaTha bhedamAMthI varNa, gaMdha, rasa ane sparzanA vaza uttara bhedane sAmAnya cAra bhemAM samAveza karatAM tathA bandhana ane saMghAtanA daza bherene zarIramAM samAveza karatAM piMDa prakRtinA ogaNacAlIzabhede thAya che. trasadazaka, sthAvaradazaka ane ATha pratyeka pravRtio karma. 19 Page #339 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 290 mArgaNAsthAnaka banyasvAmitva vivecana sarita. maLIne e rIte nAmakarmanI saDasaTha uttarapravRtio caya che.) rakamanI be ane antarAyakarmanI pAMca prakRti maLane ATha karmanI ekavIza uttaraprakRtio thAya che. saMketadvArA saMkSepathI aneka prakRtiono bodha karavA mATe ahIM paMcAvana prakRtine saMgraha kare che :jiNa sura-viuvA-hAradu devAu a naraya-suhuma-vigalatigaM / Dhi thAvara-va-napu-maruM huM-chevaTTa + ra ! zaT-RA-ni-saMvAi-ga-niya sthi-judA-thati ujjoya tiridugaM tiri-narAu nara-uraladuga risahaM / / 3 // jinaM sura-vaikriyAhAradvikaM devAyuzca naraka-sUkSma-vikalatriyam / rijhara-thAvA-tapa - navuM-miyAa huM vArta ] [ ananta-madhyAkRti-saMhananaM kukhagati-nIca-strI daurbhAgya kahyAtrima | udyotaM tiryagdvikaM tiryag-narAyuH nara-udAradvikaM RSabham // 1 artha -] 1 jinanAma. [saravA -dAdu | suraki2 devagati, 3 devAnupavI,vikiyatika - ci zarIra ane pakriya aMgopAMga; AhArakaTrika-6 AhAka zarIra ane 7 AhArakasaMgopAMga; viAka 3 8 devA, nava-suduH-vArati] narakavika-9 narakagati, 10 ja kAvavI ane 11 narakAyuSa, sUkSmatrika-12 rUma, 13 aparyApta nAma ane 14 sAdhAraNanAma: vikalatrika - 2 bendriya, 16 inidraya ane 17 urindriya jAti nA vAvA-vA-na marajI] 18 ekendriya nAma. 19 sthAvara Page #340 -------------------------------------------------------------------------- ________________ prakRtisa graha bandhasvAmitva vivecanasahita. 291 nAma, 20 ApanAma, 21 napusakraveda, 22 mithyAtvamAhunIya, [huMka chevaTTa] 23 huDakasa sthAna ane 24 chevaTTasa thayaNa, [baLa-mannA-nir-- saMghacaLa23 ] anantAnubandhicatuSka25 antAnundhI krodha, 26 mAna, 27 mAyA ane 28 lAbha, madhyAkRticatuSka-29 nyagreAdhaparima`Dala, 30 sAdi, 31 vAmana ane 32 kuJjasaMsthAna, madhyama ghaNucatuSka 33 RSabhanArAca, 34 nArAca, 35 nArAca ane 36 kIlikA; [jIvana-niya-sthi] 37 mukhati--azubhavihAceAgati; 38 nIcagAtra, 39 zrIveda; [duna-pILatii] Dholska trika-40 daurbhAgya,41 du:svara ane 42 anAdeya, tyA nadvitrika-43 sthAnaddhi 44 nidrAnikA ane4pa pracalApracalA; [khkhoca] 46 udyotanAma, [tividyuT'] 47 tiryaMcagati ane 48 tiryaMcAnupUrvI, [ti-inA] 49 tiryaMcAyuSa ane 50 manuSyAyuSa, [na-kahatuLa] manuSyadrika-pa? manuSyagati ane para manuSyAnupUrvI; 53 audyArikazarIra ane audArika gApAMga, [E] 55 vajraRSabhanArAca sahanana. vivecanaH-sa ketadvArA sakSepathI aneka prakRtienA Adha thavA mATe upara kahelI paMcAvana prakRtinA saMgraha karyAM che; jema ke 'suraekeAnava zata'-surathI mAMDIne Atapa panta ogaNIza prakRtie. hathe prathama naraka gatimAga NAne AzrayI anyanu prati pAdana kare che-- suraiguNavIsavajaM, igasau oheNa baMdhahi nirayA / tityaM viNA micchi sayaM, sAsaNi napucauviNA chanuI // 4 // Page #341 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 292 narakagata bandhasvAmitva vivecanasahita. [suraikAnaviMzativarja ekazatamAghena badhnanti nirayAH / tIrtha vinA mithyAtve zataM sAsvAdane napuMsakacatuSkaM vinA - Wtika] athara-niyA nAro gurUkuLavAsavajJa] suraddhikAdi ogaNuza prakRtie sivAya [3] ekase eka uttarapravRtio (goLa] sAmAnya viMdhae bAMdhe che. [tirthaM triI tIrthaMkaranAmakarma sivAya [sa so prakRtie [mi]i mithyAtvaguNasthAnake bAMdhe che. ane [sALa] sAsvAdanaguNa sthAnake nipuvaviLA]napuMsacatuSTha vinA chinu chanuM prakRtio bAMdhe che. - vivecana - suraddhika, vayidrika, AhAraddhika, devAyuSa, narakatrika, sUkSmatrika, vikalatrika, ekendriya, sthAvara ane Ata -e ogaNuza prakRti sivAya ekase eka prazna tio nArako ekaI paNa guNasthAnakanI vivakSA vinA sAmAnyataH bAMdhe che. kAraNa ke nArake marIne jyAM A ogaNIza prakRtine udaya hoya che tyAM jatA nathI, kAraNa ke nArake deva tathA naraka gatimAM upajatA nathI, tethI tene taprAgya vakriyadrika, narakatrika ane devatrika-e ATha prakRtiene bandha thatuM nathI. temaja sUmanAmakarmane udaya sUma ekendriyamAM, aparyApta nAmakarmane udaya apa pta tiryaMca ane manuSyamAM, sAdhAraNanAmane udaya sAdhAraNa vanaspatimAM, ekendriya, sthAvara ane AtapanAmane udaya ekendriyamAM, ane vikalatrikane udaya beIndriya, Indriya ane caurindriyamAM hoya che. ane nArake ekedriya, viklendriya ane labdhi aparyApta manuSya-tiryaMcamAM upajatA nathI, Page #342 -------------------------------------------------------------------------- ________________ narakagati bandhasvAmitva vivecanasahita. zatru tethI tene sUphamatrika, ekendriya, sthAvara, Atapa ane vikalatrika e nava prakRtie baMdhAtI nathI. tathA AhArakaTrikane bandha viziSTacAritranimittaka thAya che, ane nArakone cAstri hetuM nathI. tethI AhAraddhika paNa baMdhAtuM nathI. e rIte surAdi ogaNIza prakRtio sivAya jJAnAvaraNIya pAMca, darzanAvaraNIya nava, vedanIya be, mohanIya chavIza, AyuSa be, nAmakarma pacAsa, getra karma be ane antarAya karma pAMca-sarve maLIne ekase eka prakRtio Aghe bAMdhe che. have guNasthAnaka vizeSanI apekSAe banyasvAmitva kahe che-mithyAtvaguNasthAnake tIrthaMkaranAmakarma na baMdhAya, kAraNa ke tIrthaMkaranAmakarmanA baMdhane hetu samyaphatva che, ane te mithyAtvaguNasthAnake nathI, tethI ekase eka prakRtimAMthI tIrthaMkaranAma bAda karatAM mithyAtva guNasthAnake se prakRtio baMdhAya. napuMsakaveda, mithyAtvamehanIya, huDakasaMsthAna ane sevArtAsaMhAna-e cAra prakRtio vinA sAsvAdana guNasthAnake chanuM prakRtione bandha thAya, kAraNa ke narakatrika, jAticatuSka, sthAvaracatuSka, huDakasaMsthAna, AtapanAma, cheva saMghayaNa, napuMsakaveda ane mithyAtvamehanIya-e seLa pravRtione anya mithyAtvanimittaka thAya che, temAM narakatrika, sUkamarika, vikalatrika, ekendriyajAti, sthAvara nAma ane AtapanAma-e bAra prakRtiene nArako bhavapratyaya bAMdhatA nathI, tethI tene surAdi ogaNIza prakRtiomAM gRhIta karI ghabaMdhamAMthI ja kADhI nAkhI che. bAkI Page #343 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 294 naragati ane svAmitva vivecanasahita rahelI napuMsakaveda, mithyAtvamehanIya, huDakasaMsthAna ane chevaTTha saMghayaNae cAra prakRtio mithyAtvanimittaka baMdhAya che, ane sAsvAdana guNasthAnake mithyAtvano udaya nathI mATe tyAM baMdhAtI nathI, paNa te sivAya chanuM prakRtio baMdhAya che. - sAmAnya nArakane AzrayI mizra ane aviratasamyagdaSTi guNasthAnake tathA vizeSathI ratnaprabhAdi pRthivInA nArakane AzrayI prathamanA cAra guNasthAnake bandhasvAmitvanuM kathanavinnu aNachavIsa mIse, bisayari sammaMmi jinn-nraaujuyaa| iya rayaNAisu bhaMgo, paMkAisu titthayarahINo // 5 // [vinAanantapaiviMzati mizre dvAsaptatiH samyaktve jina nAyutA ! iti ratnAdiSu bhaGgaH paMkAdiSu tIrtha karahInaH // ] artha:- [nI mizraguNasthAnake [viSNu aLavIna) anantAnubadhI Adi chavIza prakRtio sivAya (sIttera) prakRtie bAMdhe, temAM [vija-nAguvA jinanAma ane narAyuSa sahita karatAM vitari bahotera prakRtie nibaMMi] avirati samyagdaSTi guNasthAnake bAMdhe. [] e pramANe girphag] ratnaprabhAdi traNa naraka pRthivIne viSe [maml e ja bhaMga-prakAra jANa. ane jiMwNu paMkaprabhAdi traNa naraka pRthivIne viSe [tiratha rahIne tItha karanAmakarma rahita badhu jANo. A vivecanaH -anantAnubandhicatuSka, madhyasaMsthAnacatuSka, madhyasaMhanacatuSka, azubhavihAgati, nIcagetra, srove, daurbhAgya, dusvara, anAdeya, thINuddhitrika, udyota, Page #344 -------------------------------------------------------------------------- ________________ narakAMta andhasvAmitva vivecanasahita. anetiya 'catrika-e pacIza prakRtie anantAnubandhI kaSAyanA udayathI baMdhAya che, ane anantAnubandhI kaSAyanA udaya mizra guNasthAnake nahi hAvAthI tenA auA sAsvAdana guNasthAnake anta thAya che. tathA mizraguNasthAnake vatA koi paNa jIva AyuSanA baMdha karatA nathI, tethI ahIM manuSyAyuSane paNa andha thatA nathI. mATe chanuM prakRtiemAMthI upara kahelI chavIza prakRtie nyUna karatAM mizraguNasthAnake nArakane sIttera prakRtine baMdha thAya che, aviratisamyagdaSTi guNasthAnake vattA keTalAeka nArA samyaknimitte jinanAma kama bAMdhe che, tathA manuSyAyunA paNa bandha kare che, tethI sIttera prakRtimAM e e prakRtio meLagatAM ahIM' ahAMtera prakRtionA adha thAya che, nArakane prathamanA cAra guNasthAnaka hoya che, kema ke dhruva tathA nArakeAne bhavapratyaya virati nahi hAvAthI AgaLanA daza guNasthAnA hAtA nathI. 295 e pramANe sAmAnyataH narakatane viSe Aghe-sAmAnya tathA guNasthAnakamAM adhasvAmitva kahI ratnaprabhAdi narakapRthivInA bhedI bhinna bhinna nArakAne Aghe tathA guNusthAnarkane viSe uttara prakRtinA khadha kahe che--sAmAnya nArakone Aghe tathA guNasthAnakeAmAM jeTalI prakRtionA baMdha kahyo che teTalI prakRtie ratnaprabhA, zaka zaprabhA ane vAlukA prabhA -e traNa narakapRthivInA nArakeAne ba MdhamAM hoya che, e Tale Adhe suragatiAdi ogaNIza prakRti sivAya ekase eka prakRtinA baMdha DAya che, temAMthI mithyAtvaguNasthAnake Page #345 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 296 narakagAta. banAsvAmitva vivecanasahita. jinanAmakarma rahita se prakRtiene bandha heya che, temAMthI napuMsakAdicatuSka vinA chanuM prakRtione bandha sAsvAdana guNasthAnake hoya che, temAMthI anantAnubadhyAdi chavIza. prakRtio vinA sIttera prakRtiene bandha mizraguNasthAnake hoya che. temAM jinanAma ane manuSyAyusahita karatAM bahetera prakRtione baMdha aviratisamyagdaSTiguNasthAnake hoya che. paMkaprabhA, dhUmaprabhA ane tamAkabhA--e traNa naraka pRthivInA nArakane tIrthaMkaranAmakarmane babdha na hoya, kAraNa ke e traNa narakathI nIkaLelA jIva tIrthakara na thAya. zAstramAM kahyuM che ke-prathama narakathI nIkaLelA jIva cakravartI thAya, prathamanI be narakathI nIkaLela jIva vAsudeva thAya, traNa narakathI nIkaLela tIrthaMkara thAya, cAra narakathI nIkaLela jIva kevalajJAnI thAya, pAMca narakathI nIkaLela saMyata thAya, che narakathI nIkaLela dezaviratipaNuM pAme, ane sAte narakathI nIkaLela jIva samyagdaSTi thAya. te mATe paMkaprabhAdi Avele jIva tIrthaMkara na thAya, tethI paMkaprabhAdi traNa naraka pRthivInA nArakane Aghe se prakRtiene tathA aviratisamyagdaSTiguNasthAnake ekotera prakRtione bandha hoya. have sAtamI narakaputhivInA nArakane AzrayI bandhasvAmitva kahe che - ajiNamaNuAu ohe, sattamie naradugucca viNu micche / iganavaI sAsANe, tiriAu napuMsacauvaja // 6 // [ajinamanujAyuroghe saptamyAM nadviko vinA . mithyAtve / ekanavatissAsvAdane tiryagAyunaMpusakacatuSkavarjam // ] Page #346 -------------------------------------------------------------------------- ________________ narakagati bandhasvAmitva vivecanasahita 297 artha:- [baniAjubA jinanAmakarma ane manadhyAyuSa-e be prakRtio vinA [o] odhe sAmAnya navANuM prakRtie siMmig] sAtamI narakamRthivInA nArakone baMdhAya. nAdui gi] manuSyaddhika ane uccagAva-e traNa prakRti sivAya [niro) mithyAtvaguNasthAnake chanuM prakRtio baMdhAya. tiribAvanapuMsavavajJa] tiya"cAyuSa ane napuMsakAdi cAra prakRtio varjita rUAnava ekANuM prakRtio nirALa] sAsvAdana guNasthAnake baMdhAya. vivecana - sAtamI mahAtamaHprabhAnapRthivInA nArake tathAvidha vizuddhinA abhAve jinanAmakarma ane manuSpAyuSa---e be prakRtie bAMdhatA nathI. tethI sAmAnya nArakene othe baMdhAtI ekase eka prakRtinA baMdhamAMthI e be prakRtie nyUna karIe. kAraNa ke sAtamI narakapRthivIthI nIkaLela jIva manuSya ane tIrthakara na thAya, tethI tastrAgya e be prakRtie paNa na baMdhAya, eTale bAkInI navANuM prakRtie ethe baMdhAya. mithyAtvaguNasthAnake manuSyaddhika ane uccagetra e traNa prakRtie tathA vidhavizuddhinA abhAve na bAMdhe; kAraNa ke sAtamI narakamRthivInA nArakone utkRSTa puNyaprakRti e ja che, ane te te utkRSTa vizuddhivaDe baMdhAya, utkRSTa vizuddhisthAnaka tene trIje yA ethe guNasthAnake heya che, tethI e traNa prakRtie sAtamI narakamRthivInA nArakene trIje ane ethe guNasthAnake baMdhAya che, paNa mithyAtvaguNasthAnake baMdhAtI nathI. tethI navANuM prakRtie mAMthI e traNa prakRtie nyUna karIe eTale bAkInI i-nuM prakRtie mithyAtvaguNasthAnake baMdhAya che. Page #347 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 298 narakagati baravAmi vivecanasaMhita tiryaMcAyuSa ane napuMsakacatuSka-e pAMca prakRtie sAsvAdana guNasthAnake baMdhAtI nathI, kAraNake e guNasthAnake gya adhyavasAyanA abhAve tiryaMcAyuSane baMdha thata nathI, tathA napuMsakata, miyAmahanIya, huDakasaMsthAna ane chevaTTha saMghayaNa-e cAra prakRtine baMdha mithyAdayanimittaka che ane tyAM mithyAtvane udaya nathI tethI tyAM baMdhAtI nathI, mATe nuM prakRtimAMthI e pAMca prakRtio bAda karatAM sAsvAdana guNasthAnake eka prakRtio baMdhAya che. sAtamI narakamRthivInA nArakane AzrayI mizra ane aviratiguNasthAnake tathA piyata paMcadriya tiryane ghe ane mithyAtvaguNasthAnake - aNacauvIsavirahiyA, sanaraduguccA ya sari miisduge| satarasau ohi micche, pajatiriyA viNu jiNAhAra // 7 // [anantacaturvizativirahitA sAnarahikoccA ca saptatirmizradvike / saptadazazatamAghe mithyAtve paryAptatiya cau vinA jinAhAram // ] artha :- [ maLavAyadA anatAnuba dhyAdi covIsa prakRtio sivAya nADupurA 2] manuSyaddhika ane uccatrasAhita karatAM [ sari] sIttera prakRtione badha [mIThu] mizra ane aviratasamyagdaSTi - e be guNasthAnake heya. [ttithA paryApA pacendriya tiryaMce [Sig fardAra ] tIrthakara karma ane AhArakahika vinA [gohi ] ebe ane [ mi] mithyAtva guNasthAnake [ saMtAkSara ] eka sattara prakRtie bAMdhe, ' vivecana -anantAnubadhicatuSka, . madhyasaMsthAnacatuka, madhyasaMghayaNacatuka, azubhavihAgati, nIcagetra, Page #348 -------------------------------------------------------------------------- ________________ tiryaMcagati bandhasvAmitva vivecanasahita 29 strIveda, darbhAgyatrika, thaNadvitrika, udyotanAma, tiryaMcagati ane tiryaMcAnupUrvI-e viza prakRtiene baMdha anaMtAnubadhiSAdayanimittaka che, ane AgaLanA guNasthAnake anantAnubaMdhI kaSAyane udaya nahi hevAthI mizra ane aviratisamyagdaSTiguNasthAnake ekANuM prakRtiomAMthI covIza prakRtio bAda karatAM saDasaTha prakRtio bAkI rahe, temAM manuSyaddhika ane uccatra e traNa prakRtio vizuddha adhyavasAya hevAthI tyAM baMdhAya, kAraNa ke ethI bIjI utkRSTa puNyaprakRtiene badhu sAtamI narakamRthivIonA nArakane thatuM nathI, ane tene yogya vizuddha adhyavasAya A sivAya anya guNasthAnake hatA paNa nathI. mATe e traNa prakRtio sahita karatAM jJAnAvaraNIya pAMca, darzanAvaraNaya che, vedanIya be, mehanIya gaNAza, nAmakarma batraza, gotrakarma eka ane antarAya pAMca-ema sIttera prakRtine bandha trIje ane ethe guNasthAnake hoya che. na have paryApta paMcendriyatiyAne AzrayI bandhasvAmitva kahe che- pUrve banyamAM kahelI ekavIsa pravRtiomAMthI jinanAma ane AhArakazcika-e traNa prakRtione bandha tiryaMcagatimAM na haya, tethI tene eze tathA mithyAtvaguNasthAnake ekase. sattara pravRtione banyuM hoya che. kAraNa ke tiyAne jinanAma kama sattAmAM paNa na hoya, te badhamAM te kayAMthI hoya ? tathA AhArazarIra ane AhAraka aMge pAMgae be prakRtie apramattacAritra nimittaka baMdhAya che, ane tiyAne cAritra nahi hevAthI e be prakRtio paNa na Page #349 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 300 tiryaMcagati banyasvAmitva vivecanasahita. bAMdhe, mATe jinanAma ane AhAraddhika sivAya ekaso sattara prakRtio paryApta paMcendriya tiryaMcane oche ane mithyAtve baMdhamAM hoya che. sAmAnya naraka tathA ratnaprabhAdi traNa narakane AzrayI banya svAmitvayatva guNasthAnakanAM nAma KILS abadhU prakRti ravicchedya prakRti . bina yogya prakRti jJAnAvaraNIya darzanAvaraNIya vedanIya mohanIya aAyuSa nAma. atarAya | mUla prakRti e 101 19 1 5 2 rara rapa ra pa - mithyAtva = = para 96 24 sAsvadina na pa ka ra ra49 2 5 6 24 247 2 * 5 6 ra1 32 1 5. mizra 4 6 avirata 5 6 21 133 1 5 7-8 1 nahi bAMdhavA yogya pravRtio. 2 baviccheda gya prakRtio. abaka ane badhavicchedya pravRtiomAM A vizeSa che ke vikSita guNasthAnakamAM jeTalI prakRtio na baMdhAya te aba dhya prakRtio kahevAya che, ane bandhavicchedya pratio vivakSita guNasthAnakamAM baMdhAya, paNa AgaLanA guNasthAnake na baMdhAya. jema mithyAtva guNasthAnakamAM aba-dhya vIsa prakRtio che ane banyaviSe cAra prakRtio che. Page #350 -------------------------------------------------------------------------- ________________ paprabhA Adi narakatrayanuM andhasvAmitva yantra. guNusthAnakAnAM nAma eva mithyAtva sAsvAdane mizra avirata guNasthAnakAnAM nAma Ava mithyAtva khampyaprakRti sAsvAdana mizra avirata 70 -11 49 . LJ{k_by Tara PJYk_ta''aba pjikkateb];. hjoeble , ts all-se *>pit 100 20 tA. mAM 99 2266 249 5 7-8] 100 23 4 5 9 22, 2497 26 5 cha 96 124269 5 99 2249 224 2 5 7-8| 5 ! pa 19 0932 19 5 cha sAtamI narakapRthivInA nArakAnu andhasvAmitva-yantra. DI 7. che. abalpya prakRti anyavicchedya pra. daza nAvaraNIya . Tuol bhaeblPl h[ depl]l89 ses alsb 10 . 5 - E AyuSa nAma gAtra mAhanIya hlPt@ mUla prakRti = 96 24 5 5 96 226 1947 1 57 91 29Ara4 rArakA 045 1 57 219 0032! 1 57 1032, 13 5 7] AyuSa nAma gAtra atarAya mUla prakRti 5 6/ 2019 0032 19 26] 1949, 25 57-8 Page #351 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 302 tiryaMcagati bandhasvAmitva vivecana sahita sAsvAdanaguNasthAnakathI AraMbhI darzAvaratiguNasthAnaka sudhI pravRtionA baMdhanuM kathana- viNu nirayasola sAsaNi, murAu-aNaegatIsa viNu mIse / sasurAu sayari samme, bIyakasAe viNA dese // 8 // [ vinA nirayaSoDaza sAsvAdane surAyuranantaikatriMzataM vinA mizre / sasurAyuH saptatiH samyaktve dvitIyakaSAyAn vinA deze // artha :- [viSNu niyatra narakatrikAdi sola prakRtio vinA nALi] sAsvAdana guNasthAnake ekase eka prakRti e bAMdhe. surakhartana viSNu devAyuSya ane anantAnubaMdhyAdi ekatrIza prakRti vinA mAre] mizraguNa sthAnake gaNesItera prakRtio bAMdhe, tene sAra] devAyuSa sahita karatAM sArI sIttera prakRtie mitte avirati samyagdaSTi guNasthAnake bAMdhe. tathA vikAsa viI] bIjA apratyAkhyAnAvaraNa cAra kapAya vinA re ! dezavirati guNasthAnake (chAsaTha) prakRtie bAMdhe. vivecanA-mithyAtvane udaya ahIMnahi havA narakavika, jAticatuSka, sthAvaracatuSka, huDakasaMsthAna, chevaTThasaMghayaNa AtapanAma, napuMsakaveda ane mithyAtva-e soLa prakRtie vinA ekase eka prakRtie sAsvAdana guNasthAnake bAMdhe che. pUrvokta ekase eka prakRtiomAMthI devAyuSa ane anantAnubayAdi ekatrIza-re batrIza prakRtio vinA jJAnAvaraNIya pAMca, darzanAvaraNIya che, vedanIya che. mohanIya ogaNeza, nAmakarma ekatrIza, karma rapeka ane antarAya Page #352 -------------------------------------------------------------------------- ________________ tiya cagati andhasvAmitva vivecanasahita 303 kama pAMca-e pramANe AgaNeAsIttera prakRtie mizraguNasthAnake labdhipa+mA paoNMcendriya tiya ca madhe kemake mizraguNasthAnake AyuSanA anya ceAgya adhyavasAya nahi hovAthI devAyuSanA anya thatA nathI, temaja anantAnundhicatuSka madhyasaMsthAnacatuSka, madhyasa'ghayaNacatuSka, azubhavahAye gati, nIcageAtra, strIveda, daurbhAgyatrika, thINuddhitrika, udyotanAma ane tiya catrika--e pacIza prakRtienA anya anantAnuandhikaSAyeAyanimittaka hAvAthI ane ahIM anantAnubandhI kaSAyanA utkraya nahi haiAvAthI aMdhAtI nathI. tathA naratrika, audArikaddhika ane prathama saghayaNu-e cha prakRtie manuSyaprAyAgya che, tathA tiya ca ane manuSye trIjA guNu sthAnakathI ArabI devaprAyogya prakRtie bAMdhe che, mATe tee manuSyaprAyeAgya e cha prakRtie paNa ahIM bAMdhatA nathI, tethI AgantheAsIttera prakRtie bAkI rahe, temAM aviratisamyagdaSTi guNasthAnake devAyuSane anya thAya che, te mATe tene meLavatAM sIttera prakRtie khaMdhamAM hoya che. dezavirati guNasthAnake bIjA apratyAkhyAnAvaraNa cAra kaSAyanA anya na hAya, kemake A kaSAya potAnA uDDaya jyAM sudhI hAya tyAM sudhI anyAya che, ane dezivarita guNasthAnake dezathI virati hovAthI apratyAkhyAnAvaraNa cAra kaSAyanA udaya hAtA nathI, mATe pUrvokta sIttera prakRtiemAMthI A cAra prakRtie khAda karatAM chAsaTha prakRtienA anya thAya che. Page #353 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 304 manuSyagati bandhasvAmitva vivecanasahita. paryApta tiryaMcanuM bandhasvAmitva-catra guNasthAnake | ba-prakRti aba dhyaprakRti badhaviracheda pra jJAnAvaraNIya darzanAvaraNIya vedanIya, mehanIya AyuSa nAma Kilc atarAya mUlaprakRti evA 117 ka. 5 la 226 464 2 57-. mithyAtva : 117 16 5 rara : ra pacha- 10 11932 5 9 24 3pa1 2 pacha- sAvAdana mizra _ 69pa1 5 6 219 31 1 pas | kan===kAkA na karAtA tA. mArA che 4 5 6 avirata dezavirata 10 11 1 5-8 66pa4 5 6 25 131 1 57-8 manuSya ane labdhiaparyAptA tiryaMca tathA manuSyone viSe anya svAmitvanuM kathana- iya cauguNesu vi narA, paramajayA sajiNa ohu desAI / jiNaikArasahINaM, naksau apajattatiriya-narA // 9 // [iti caturguNeSvapi narAH paramayatAH sajinamogho dezAdiSu / jinakAdazahIna navazata aparyAptatirya-narAH / / artha : (rUca jANu vi) e pramANe tiya"canI piThe cAra guNasthAnakane viSe (1) manuSyane baMdha jANa, (jAmanayA kina) paraMtu aviratisamyagdaSTi mano Page #354 -------------------------------------------------------------------------- ________________ manuSyati andhasvAmitva vivecanasahita 305 jinanAma sahita (ekotera prakRtio khAMdhe che) (gAdu phesADuM) deviratiAdi guNasthAnakAne viSe manuSyAne Adya-sAmAnya (kama stavAkta) manya kahevA. (niLArasahIna ) jinAdi agIyAra prakRti rahita ( navasa3) ekaseA nava prakRti (avanattatiSTi-nA ) aparyApra pacendriya tiya 'ca ane anuSyA mAMdhe che. vivecana :-paryAptA gabha ja manuSyane paNa mithyAtvAdi prathamanA cAra guNasthAnakAne viSe paryAptA gaja tiya canI peThe anya jANavA. parantu manuSyane Aghe ekasAvIza praznationA anya hAya che, kAraNake teone viziSTacAritranimittaka AhArakadvikanA ane samyanimittaka jinanAmakarmonA baMdha sabhave che. mithyAtvaguNasthAnake jananAmakama ane AhAraddhikarahita ekaso sattara prakRtionA anya, temAMthI narakAdi seALa prakRtie bAda karatAM sAsvAdane ekasA eka prakRtinA mandha, temAMthI devAyuSa ane anantAnuadhyAdi ekatroza prakRtie nyUna karatAM trIje guNasthAnake AgaNAsittera prakRtinA anya,temAM devAyuSa ane jinanAma sahita karatAM ceAthe guNasthAnake ekotera prakRtionA anya DhAya che, yadyapika stavamAM avirati samyagdaSTi guNasthAnake satyotera prakRtienA anya kahyo che, parantu temAMnI manuSyatrika, audyArikaddhika ane prathama saMdhayaNu-e cha prakRtie manuSyaprAyeAgya hAvAthI tene aviratisamyagdaSTi guNusthAnake manuSya ane tiya ca na bAMdhe, tethI tene eke tera prakRtinA anya hAya che. temAMrthI khIjA apratyAkhyAnAvaraNu kaSAyacatuSkane bAda karIe eTale pAMcamA dezivaratiguNasthAnake 4. 20 Page #355 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 306 banyasvAmi vivecanasahita manuSyagati saDasaTha prakRtione bandha thAya che, arthAt manuSyane cothe ane pAMcame guNasthAnake tiryaMcaprAgya je bandha thAya che temAM jinanAmasahita karatAM jeTalI prakRtie thAya teTalI prakRtiono bandha jANa, ane pramattAdiguNasthAne karmastavokta bandha kahe, kAraNa ke manuSya sivAya bIjA jIvone te guNasthAnake na saMbhave, eTale pramattaguNasthAnake trIjA pratyAkhyAnAvaraNacatuSka hIna karatAM tresaTha prakRtiene banya, temAMthI zoka, arati, asthiraddhika, ayaza ane azAtAvedanIya- e cha prakRtio hIna karatAM ane AhArakazcika meLavatAM apramattaguNasthAnake ogaNasATha prakRtino banya, temAMthI devAyuSa bAda karatAM AThamA guNasthAnakanA prathama bhAge aThThAvana prakRtione bandha, temAMthI nidrAddhika jUna karatAM AThamAM guNasthAnakanA bIjA bhAgathI AraMbhI chaThThA bhAga sudhI chappana prakRtione banya, sAtamA bhAge trasa navaka, audArikaddhika vinA bAkInA zarIra ane aMgopAMga maLIne cha prakRtie, devadrika, agurulaghucatuSka, varNacatuSka, paMcendriya jAti, zubhavihAgati, prathama saMsthAna, nirmANa nAma ane jinanAma-e trIza prakRtio hIna karatAM chavIzane banya, temAMthI hAsyacatuSka nyUna karatAM navamA guNasthAnakanA prathama bhAge bAvIzane bandhapuruSa rahita karatAM navamAnA bIjA bhAge ekavIzane banya, saMjavalana krodha hIna karatAM trIjA bhAge vIzane bandha, saMvalana mAna rahita cothe bhAge ogaNIzane banya, saMjvalana mAyA rahita pAMcame bhAge a. dvAranI bapa, dazamA guNasthAnake saMjavalana lebha rahita Page #356 -------------------------------------------------------------------------- ________________ manuSyagati bandhasvAmitva vivecanasahita 307 sattarane bandha, temAMthI jJAnAvaraNaya pAMca, darzanAvaraNIya cAra, yazakIrtAinAmakarma, uccagotra ane pAMca antarAyae seLa prakRti nyUna karatAM upazAntahAdi traNa guNasthAnake eka sAtavedanIyane badhe jANa. ane agI guNasthAnake keganA abhAve bandhane abhAva che. e pramANe karmastakta bandha manuSyane pramattAdi guNasthAnake kahe. | jinanAma, devaddhika vaikriyadrika, AhArakaki devAyuSa ane narakatrika e jinanAmAdi agIyAra prakRtie sAmAnyarUpe bandhamAM kahelI ekase vIza prakRtimAMthI bAda karatAM bAkI rahelI ekase nava prakRtiono bandha tathA mithyAtvagu sthAnake labdhi aparyAptA tiryaMca ane manuSyane haiya, tene eka mithyAtvaguNasthAnaka che, paNa bAkInA guNasthAnake nathI. e mithyAdiSTa hovAthI jinanAma tathA AhArakaTrikana bAMdhe, te marIne devagatimAM paNa na jAya, mATe devatrika ane vaikriyaddhika paNa na bAMdhe, temaja narakagatimAM paNa na upaje, mATe narakatrika paNa na bAMdhe, tethI jinanAmAdi agIyAra pravRtio sAmAnya banthagya pravRtiomAMthI hIna karavI. ahIM manu vya ane tiryaMca labdhiaparyAptA grahaNa karavA. karaNa aparyApta tiryaMca ane manuSyane aparyAptAvasthAmAM paNa sAsvAdanAdi guNasthAnake hoya che, ane tyAM devadrikAdine paNa bandha thAya che, mATe te ahIM na grahaNa karyA. karaNa aparyApta deva tathA manuSyane avirati samyagdaSTi guNasthAnake tIrthakara nAmakarmane paNa bandha thAya che. Page #357 -------------------------------------------------------------------------- ________________ devagati 308 bandhasvAmitva vivecanasahita devagatine viSe bandhasvAmitva kathana- nirayavva surA navaraM Ahe micche igiditigshiyaa| kappaduge vi ya evaM, jiNahINo jAi-bhavaNa-vaNe // 10 // [nirayA iva surA navaramoghe mithyAtve ekendriyatrikasahitAna kalpadvike'pi caivaM jinahInA jyotibhavanavAne // ] atha [niyara sura] nArakanI peThe devone paNa badhasvAmitva jANavuM, niva) parantu eTale vizeSa che. ke aai edhe ane (mi che) mithyAtvaguNasthAne (iihatipAdiyA) ekendriyatrika sahita karIe (eTale teone Aghe ekaso cAra ane mithyAtvaguNasthAnake eka traNa prakRtie baMdhamAM hoya.) (#rdu vi g) e pramANesAmAnya devanI peThe prathamanA be devaloka sudhI jANavuM. (nibaddI rU-mavA-) ane jinanAma vinA (bAkI ekaso traNa prakRtie) jyotiSika, bhavanapati ane vyatarane baMdhamAM heya, vivecana- jema sAmAnyataH nArakone bandhasvAmitva kahyuM, tema dene paNa jANavuM. jema nArake marIne narakagati ane devagatimAM upajatA nathI tema deve paNa marIne e bane gatimAM upajatA nathI, tethI taprAgya devatrika, narakatrika ane aikriyadvika e ATha prakRtie tene na baMdhAya, ane sarva viratinA abhAve AhArakaTrika paNa na baMdhAya, sUkSma ekendriya ane vikalendriyamAM devo marIne na upaje Page #358 -------------------------------------------------------------------------- ________________ daivagati. andhasvAmitva vivecanasahita. 309 tethI tene sumatrika ane vikalatrika e cha prakRtie na baMdhAya. ema ekasAvIza. prakRtiomAMthI e sALa prakRtie jAya eTale Aghe ekasA cAra prakRtie baMdhAya. temAMthI mithyAtvaguNasthAne samyaktvanA abhAve jinanAma ka na baMdhAtuM hovArthI tene nyUna karatAM ekasA traNa prakRti 'dhAya. nAraka ane devenA anyamAM eTalI vizeSatA che ke nArakA ekendriyamAM jatA nathI, ane devA mAtra sUkSma ekendriyamAM jatA nathI, paNa khAdara ekendriyamAM jAya che, tethI deve AdaraekendriyaprAyeAgya ekendriya jAti, sthAvaranAma ane AtapanAma-e traNa prakRtie nArakA karatAM adhika bAMdhe che. have ekendriyAti, sthAvaranAma, AtapanAma, napuMsakaveda, mithyAtvamehanIya, huDaka saMsthAna ane cheva++sa ghayaNu e sAta prakRtinA anya mithyAtveAyanimittaka hAvArthI tenA viccheda thAya eTale sAsvAdane chantu prakRtinA anya hAya, temAMthI anantAnubandhinimittaka chavIza prakRtie vinA bAkInI sittera prakRtinA khanya mizraguNasthAnake hAya. temAM jinanAma ane manuSyAyuSa meLavatAM baDhAMtera prakRtinA anya aviratisamyagdaSTiguNasthAnake hoya. e pramANe sAmAnya devAnA anya sarakhA saudhama ane IzAna-e e devalAka sudhInA devAnA anya jANavA, kAraNa ke te dhruve tyAMthI AvI badaraparyApta pRthivI, as ane pratyeka vanaspatimAM paNa upaje, mATe tene ekendriyatrikane paNa anya DhAya. sAmAnya DhavAne Aghe ekasA cAra prakRtie baMdhAya. Page #359 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 310 banyasvAmitva vivecanasahita. devagati. temAMthI jinanAma kamI hIna karatAM bhavanapati, vyantara ane tiSika dene edhe ane mithyAtve ekase traNa prakRtiene banya, sAsvAdane chanuM, mithe sittera ane avirati guNasthAnake eketera prakRtiene babdha hoya, kemake e traNa nikAyanA dezamAMthI nIkaLI tIrthakara na thAya, kAraNa ke teo avadhijJAnasahita parabhavamAM jatA nathI, ane tIrthakara te avadhijJAna sahita ja parabhavamAM jaI upaje, tethI ukta traNa nikAyanA devene jinanAmane badha na hoya. sAmAnya devagati, tathA pahelA ane bIjA devalekanA dene AzrayI bandhasvAmitva-candra guNasthAnakena nAma baya prakRti aba-dhyaprakRti vicchedyaprakRti jJAnAvaraNIya | dazanAvaraNIya vedanIyakama mehanIyakama AyuSyakama nAma kama , Hfkils_ arayakamamAM gha mithyAtva 10416 1 5 9 226 253 2 - 1017 s[ 9 26 rApara 2 55- 9624ra 5 rara | 247 2 - sAsvAdana mizra 705 | 5 6 rola 02 1 5 7 avirata 3248 0 5 6 21 133 11 pas. Page #360 -------------------------------------------------------------------------- ________________ devagati banyasvAmitva vivecanasahita 311 bhavana pati, vyatara ane jyotirSika devenuM badhasvA mitva-yatra. guNasthAnakenAM nAma Pjak han | vicchedya kRti dazanAvaraNIya vedanIya mehanIya AyuSa nAma jJAnI king antarAya mULaprakRti zewrite e 5 9 226 para 2 mithyAtva 1037 0 5 9 226 repara 2 57. sAsvAdana 94ra4ra4 5 rara4 ra ra ra 57 - mizra 705 - 5 6 21 032 1 5 avirata 74 - 5 21ii lArI 1| pacha- have sanakumArAdi deve tathA ekendriyAdi mArgaNa e bandhasvAmitva kahe che - rayaNu va sarNa kumArAi ANayAI ujjAyacaurahiyA / apajjatiriya va navasayamigidi-puDhavi-jala-tarU-vigale 11 // (ratnavat sanatkumArAdaya AnatAdaya udyotctusskrhitaaH| aparyAptatiryagvannavazatamekendriya-pRthivI-jala-taru-vikale // ) atha:- (Athag va) ratnaprabhAnA nArakanI peThe (vaLagumArU) sanakumArAdi devone bandhasvAmitva jANavuM. (arthAta teone Aghe ekaso eka, mithyAtve so, sAsvAdane chanuM, mizra sittera ane avirati guNasthAnake bahetara prakRtio baMdhAya che. ) (gAthAuM) AnatAdi devakanA Page #361 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 312 bandhasvAmitva vivecanasahita devagati devo ( kavavANiyA) udyotAdi cAra prakRti rahita banya kare che. teone edhe sattANuM, mithyA chanuM, sAsvAdane bANuM, mitre sittera ane aviratiguNasthAnake bahetara pratione baMdha hoya che.) (vjJattiriya va) a paryApta paMcendriya tiyacanI peThe (nava) eka nava prakRtione bandha (f-puSi- kartarSi) ekendriya mArgaNA, pRthivIkAya, a pUkAya, vanaspatikAya ane vikasendriyabeindriyAdikane viSe heAya che. vivecanaH-ratnaprabhA pRthivInA nArake ghe tathA guNasthAnakane viSe jeTalI prakRtiene bandha kare che teTalI sanakumAra, mAhendra, brahma, lAntaka, zuka ane sahastrAra devakanA deve bAMdhe che, kAraNa ke e deve tyAMthI AvIne ekendriyamAM na upaje, tethI teone ekendriya progya ekendriya jAti, sthAvaranAma ane AtapanAma- e traNa prakRtione bandha na hoya. tethI ethe ekase eka prakatio badhAya. temAMthI jinanAma karma nyUna karatAM mithyAtve se prakRtio baMdhAya, temAMthI mithyAtva nimittaka napuMsakAdi catuSka rahita karatAM sAsvAdane chanuM prakRtie bandhamAM heya. temAMthI anantAnubandhI Adi chavIza prakRtie jAya eTale sittera prakRtie mizraguNasthAnake bAMdhe. temAM jinanAma ane manuSyAyuSa-e be prakRtio sahita karatAM bahotera prakRtie caturtha guNasthAnake baMdhAya. Anata, prANata, AraNa ane arcyuta, nava raiveyaka ane pAMca anuttaravAsI devane udyotanAma ane tiryacatrika -e cAra prakRtie na bandhAya, kAraNa ke tyAMthI vIne Page #362 -------------------------------------------------------------------------- ________________ IMdriyakAyamAgaNA bandhasvAmitva vivecanasahita. 313 manuSyamAM ja upaje, paNa tiya camAM na upaje, tethI tiya ca prAyeAgya e Ara prakRtienA anya na thAya, eTale anya ceAgya ekasAvIza prakRtimAMthI suraddhikAdi ogaNIza prakRtio ane udyotAdi cAra prakRtie nyUna karatAM sattANuM prakRtienA anya Aghe hAya. temAMthI jinanAma hIna karatAM mithyAtve chanuM prakRtie anyAya. AkI pUvat jANavuM. temAM anuttaravAsI devAne eka ceAthuM ja guNasthAnaka hAya, bAkInA guNasthAnake na heAya. tethI tene edhe ane ceAthe guNasthAnake bahAMtera prakRtinA anya hoya. e pramANe gatimANA AzrayI bandhasvAmitva kahyuM. have indriyamANA ane kAyamAgaNA dvArA anyasvAmitva kahe che-indriyamANAmAM ekendriya, eIndriya, teIndriya ane caurindriya mANAe tathA kAyamA NAmAM pRthivIkAya, akAya ane vanaspatikAya mANAe Aghe anya labdhiaparyAptA paMcendriya tiya 'canI peThe ekasAnava prakRtionA DAya. kAraNa ke teone samyaktva hetu" nathI, teo marIne devati ane narakagatimAM na upaje, tethI jinanAma,suratrika, narakatrikaane vaikriyadvika e nava prakRtie na bAMdhe, tathA cAritranA abhAve AhAraddika paNa na baMdhAya. e pramANe e agIyAra prakRtie sivAya ekase nava praqatie labdhiaparyAptA pacendriya tiya canI peThe Ave ane mithyAtve badhAya. labdhiaparyAptA pacendriya tiya cane eka ja mithyArdaSTi guNasthAnaka hAya, paNa ekendriyAdi sAta mANAe teA mithyAtva ane sAsvAdana e be guNasthAnaka hAya che, kAraNa ke temAM upazama samyaktva vatA jIva AvIne na Page #363 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 314 banyasvAmitva vivecanasahita indriyakAyamAgaNI upaje tethI tene aparyAptAvasthAe sAsvAdana guNasthAnaka hoya. AnatAdi cAra vileka ane nava vaiveyaka devone AzrayI bedhasvAmitva-yatna guNasthAnakonAM nAma gujaik ha aba dhyaprakRti vidya kRti jJAnAvaraNIya dazanAvaraNIya vedanIya mehanIya la hinc nAma gAtra akhtarAya mUlaprakRti dha 23 1 5 9 226 147 2 5-8 mithyAva 96 ra4 4 5 9 226 1 46 2 57-. sAsvAdana 92 2822 5 9 224 144 2 5 mitra 70, 50 * 5 6 2 1 032 1 5 avirata 72 48 0 5 6 2 19 133 1 pacha- anuttara vimAnavAsI devAnuM bandhasvAmitva-yatra. guNasthAna ayuM pji Khauta nAma kTg | vi cheghaprakRti K | aba-dhyaprakRti jJAnAvaraNIya vedanIya | dazanAvaraNIya mehanIya atarAya mUlaprakRti gha 72 48 0 5 6 2 19 133 1 57 -ii. avirata 72 40 0 5 6 218 33 1 57-8 Page #364 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Indriya kAyamAgaNA bandhasvAmitva vivecanasahita 315 ekendriyadi sAta mArgaNAe sAsvAdana guNasthAnake AzrayI bandhasvAmitvakathana- chaNavaI sAsaNi viNu suhumatera kei puNa viti caunavaI / tiria-narAUhi viNA, taNupajjatiM na jaMti jao // 12 // [ SaNNavatiH sAsvAdane vinA sUkSmatrayodaza kecitpunarbuvanti tiyagnarAyubhyAM vinA tanuparyApti na yAnti yataH / ] (caturnavatiH artha : (Tag sumara) sUkSmAdi tera pravRtio vinA (chAva sAsaNa ) nuM prakRtio sAravAdana guNa sthAnake bAMdhe. ( ) keI AcAryo (puna) vaLI (tami-nAviLA) tiyacAyuSa ane manuSpAyuSa vinA badhamAM (3nava) cArANuM prakRtie (viti) kahe che. (ko ) kAraNa ke teo sAsvAdana avasthAmAM (agysmtta = =tti) zarIraparyApti pUrNa na kare. vivecana : bhavanapati, cantara, tiSika, saudharma ane IzAna devakanA deve mithyAtvanimittaka ekendriyaprAgya AyuSa bAMdhI pachIthI adhyavasAyanI vizuddhithI samyaktva pAmI- maraNa samaye samyaktva vamI pRthivI, apa ane vanaspatimAM upaje, tene zarIraparyApti pUrI karyA pahelAM sAsvAdana hoya. te vakhate tene chanuM prakRtione babdha hoya. kAraNake sUkSmatrika vikalajAtitrika, ekendriya jAti, rathAvaranAma, AtapanAma, napuMsakaveda, mithyAtvamohanIya, ThaMDaka saMsthAna ane chevaTThasaMghayaNa-e tera prakRtie mithyAtva sivAya na bandhAya, tethI ahIM 109 prakRtiomAMthI tera bAda karatAM bAkInI chanuM prakRti sAsvAdana guNasthAnake baMdhAya, . ' Page #365 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 316 bandhasvAmitva vivecanahita indriya tathA kAyamANA ahIM koI eka AcAya ekendriyAdi sAte mAgAdvAre tiya cAyuSa ane manuSyAyuSa sivAya cArANu prakRtie khAMdhe " ema kahe che. kAraNa ke e sAtamAA dvAre karAparyAptAvasthAmAM ja sAsvAdana guNasthAnaka hoya, paNa paryAptAvasthAmAM na hAya. have sAsvAdana guNasthAnake vA jIva zarIraparyApti pUrNa na kare, zarIra ane IndriyaparyApti pUrI karyAM vinA parabhavAyuSa na bAMdhe, tethI tiya cAyuSa ane narAyuSa-e e prakRtie karaNAparyAptA na khAMdhe. devAyuSa ane narakAyuSa-e e prakRtie te teo / / bhavapratyaya mAMdhatA nathI. tethI AyuSa vinA mULa prakRti sAta ane ceArANuM uttara prakRtie khAMdhe che. kAraNake zarIra paryAptikALa antarmuhUta pramANa che ane sAsvAdana kALa utkRSTa cha AvalikA pramANa hAvAthI tethI theADA che, te teTalA kALamAM zarIraparyApti paNa na kare te AyuSane anya te zI rIte kare ? manuSya ane tiya ca samyakRtva vamatA vikale? ndriyAdimAM upaje ane tene aparyAptAvasthAe sAstrAdana hAya, paNa sAsvAdananA kALa thADA hovAthI teTalA kALamAM zarIraparyApti pUrNa na thAya, ane zarIraparyApti pUrI thayA sivAya AyuSane anya paNa na thAya mATe X e . AyuSa si x kama granthanA TabAkAra jIvavijayajI mahArAja jaNAve che ke:sUkSmatrikAdithI chevaTTasaMdhayaNa sudhItI tera prakRtie mithyAtve baMdhAtI ekaseA nava prakRtimAMthI nyUna karatAM sAsvAdana guNasthA nake channuM bAMdhe. tene me ja guNasthAnaka heAya. ahIM' keTalAeka AcAya kahe che ke tiya cAyuSa ate manuSyAyudha vinA cArANuM prakRtie bAMdhe, kAraNa ke ekendriyAdi sAsvAdana avasthAmAM zarIraparyApti pUrNa na .66 Page #366 -------------------------------------------------------------------------- ________________ gamArgaNA bandhasvAmitva vivecanasahita 317 vAya cerANuM prakRtie bAMdhe, paraMtu prathama mate zarIra paryApti pUrNa thayA pachI AyuSabandhakALe sAsvAdana guNasthAnaka rahe ema mAnI tenA mate chanuM prakRtie bAMdhe ema kahyuM che. e rIte Indriye ane kAyamArga dvArA bandhasvAmitvA kahyuM. paMcendriya, trasakAya, ga, gatitrasamAgaMNA tathA audArika mArgaNane AzrayI bandhasvAmitvaohu paNiMdi-tase gaitase jiNikAra-naratigucca viNA / mana-vA-nAne goro, kara nAmatamiNe rA [ oghaH paMcendriya-trase gatitrase jinaikAdaza-naratrikocca vinaa| mano-vacAyoge ogha audArike narabhaMgastanmizre // karI zake te AyuSa zI rIte bAMdhe ? prathama mate zarIra paryApti pUrI thayA pachI paNa sAsvAdana rahe, ane te vakhate AyuSa bAMdhe tyAre te chanuM prakRti e bAMdhe. bIjA mate zarIraparyApta pUrI karyA pahelAM ja sAsvAdane jAya te sAsvAdana avasthAmAM AyuSa kyAMthI bAMdhe? mATe te corANuM ja badhei. e be mata jANavA. temAM rANuM ne mata sayutika bhAse che. kAraNa ke ekendriyAdinuM jaghanya AyuSa bane chappana AvalikAnuM heya, tenA be bhAga gayA pachI tene ekasoekoteramI AvalikAo AyuSa baMdhAya, ane sAsvAdana to utkRSTa che AvalikA paryanta hoya che temAM parabhavanuM AyuSa zI rIte baMdhAya ? mATe corANuM bAMdhe e mata zuddha jaNAya che. agninyakAre chanuM prakRtio kahI te zA AzayathI kahI haze ? vaLI AgaLa dArika mitrane AzrayI sAsvAdane AyuSanA baMdhano niSedha karyo che, - "kALi rAnava vinA nItirivAra sudumate ahI paNa sAsvAdanamAM AyuSano baMdha nivAryo che, ahIM paNa ema ja joIe, kemake te ane A bane sAsvAdana te eka ja che." Page #367 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 318 banyasvAmitva vivecanasahita. yogAdimAgaNA. atha:-(Adu Laddhi-tare) paMcendriya ane strI trasamAgaNae ogha-kamastokta baMdhAdhikAra jANo, (phatare ) gativasa-tejaHkAya ane vAyukAya mAgaNAe (viMiAra-nAtikuza viLA) jinaikAdaza, manuSyatrika ane uccagotra-e paMdara prakRti vinA (ekaso pAMca prakRti ne badhuM jANa) (-vA- boho) cAra manoyoga ane cAravacanaga mAgaNAe eAgha-kamastakta baMdha jANo. (3) dArikakAyAgane viSe (nAmaMju) manuSyanI peThe bhaMga kahe, (tamiNe), dArikamizra yogane viSe baMdhasvAmitva AgaLanI gAthAmAM kahevAmAM Avaze. vivecanaH-paMcendriyamArgaNa ane trasakAyamArgaPNAmAM bIjA karmagranthane bandAdhikAramAM sAmAnyarUpe ane guNasthAnakavizeSe kahelo bandha jANa. eTale eghe 120, mithyAtve 117, sAsvAdane 101, mitre 74, aviratiguNasthAne 77 ityAdi prakRtione baMdha jANave. e pramANe AgaLa upara jyAM egha-sAmAnya bA kahyo hoya tyAM te mArgaNAmAM jeTalA guNasthAnane saMbhava hoya teTalA guNasthAnone AzrayI karmastavanA banyAdhikAramAM kahele bandha kahe. beIndriyAdi trasanA samAna gati hovAthI te jAkAya ane vAyukAyane gatitrasa kahe che. yadyapi tene sthAvaranAma karmane udaya hovAthI pRthivyAdinI peThe teo labdhithI sthAvara che te paNa teo anAgapaNe Urdhvagamana ane agamanadi kare che mATe te gatigrasa athavA te sUkSma trasa Page #368 -------------------------------------------------------------------------- ________________ cAgAdimAga NA andhasvAmitva vivecanasahita. 319 kahevAya che. gatitrasane viSe jinAdi agIAra prakRtie manuSyatrika ane uccageAtra-e paMdara prakRtie na aMdhAya, kAraNa ke teja:kAya ane vAyukAyamAMthI vI jIva devA, nArakA ane manuSyeAmAM na upaje, tethI taprAyeAgya devatrika, nakatrika, vaikriyadghika, jinanAma, AhArakaddhika, manuSyatrika ane uccagAnna-e paMdara prakRtie na madhe, tethI khAkInI jJAnAvaraNa pAMca, danAvaraNa nava, vedanIya che, meAhanIya vIza, AyuSa eka, nAmakama chappana, geAtra eka ane antarAya pAMca-sa maLIne ekaso pAMca prakRtie bAMdhe, tejakAya ane vAyukAya-e banne tiya cagatimAMja utpanna thAya, ane te gatimAM bhavapratyaya nIcageAtranA ja udaya hAya, mATe teo uccagetra na khape. tene mAtra eka mithyAtva guNasthAnaka hAya, paNu sAsvAdana na hAya, kAraNa ke samyakutva vamate koI jIva temAM AvIne upaje nahi. e pramANe indriyamANA tathA kAyamA NAe andhasvAmitva kahyuM. have cAgamAgaNuAe andhasvAmitva kahe che-temAM 1 satyamanecega, 2 asatyamaneyAga, 3 satyamRSAmane yAga ane 4 asatyAmRSAmanIyeAga-e cAra manAyega che, ane e pramANe ja 1 satyavacanayAga, 2 asatyavacanayoga, 3 satyamRSAvacanayoga ane 4 asatyAmRSAvacanayAga--e cAra vacanayAga che. e AThe cega prathama guNasthAnakathI ArabhI bAramA guNusthAnaka sudhI hAya che, tethI e ATha ceAgamAgaNAe bIjA kama granthanA andhAdhikAramAM sAmAnya tathA guNasthAnakanA vibhAgane AzrayI je anya kahyo che te sa Page #369 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 320 bandhasvAmitva vivecanasahita. gAdimAgaNA ghathI mAMDI bAramAM guNasthAnaka sudhI kahe. temAMnA satya mane yoga ane asatyAmRSA mAga e be mananA tathA satya vacanaga ane asatyAmRSA vacanaga e be vacananA yoga teramA guNasthAnake kevalajJAnIne hoya che, ane tyAM kevaLa sAtA vedanIya bAMdhe che. e pramANe mAga tathA vaca nagamArgaNae baMdha kahyo. have kAyayega mArgaNAe bandha kahe che. kAyAganA sAta prakAra che-1 audArika, 2 audArikamizra, 3 vakriya, 4 vaikriyamizra, 5 AhAraka, 6 AhArakamizra ane 7 kArmaNa. ahIM mitratA karmaNanI sAthe samajavI. temAM dArikakAyayoga mArgaNae manuSyanI peThe basvAmitva jANavuM, kAraNa ke audArika zarIra manuSya ane tiryaMcane hoya che, temAM tiryaMca karatAM adhika guNasthAnake ane adhika prakRtione bA manuSyane heya che. tethI ahIM audArika kAyayogamArgaNAe manuSyanI peThe badhasvAmitvA kahyuM. ahIM maLavA ne mAthuM nAmaMju- A gAthAmAM vacanaga ane audArika-e banne sAmAnya pada che, te paNa "rAmagu' zabdanA saMnidhAnathI vacanaganuM tAtparya maga sahita vacagamAM ane audyArikanuM tAtparya mane yoga ane vacanaga sahita audArika kAyagamAM rAkhI bandhasvAmitvane vicAra karyo che. paraMtu vacanaganuM tAtparya kevaLa vacanagamAM ane kAyayeganuM tAtparya kevaLa kAyagamAM hoya te tenuM banyavAmitva vikasendriya ane Page #370 -------------------------------------------------------------------------- ________________ manuSyagati banyasvAmitva vivecanasahita 321 ekendriyanA samAna hoya. e pramANe audArika kAyagamArgazue bandhasvAmitvA kahyuM. have audArikamizra kAyayegamArgaNAe bandhasvAmitva AhArachaga viNAhe, caudasasau micchi jiNapaNagahINaM / sANA vaDanavarU viSA, tiritra-nAka-sudumari II 24 | (bATTArava vinau jatuzAtaM mithyA vinAhIm sAsvAdane caturnavatirvinA tiryagnarAyuHsUkSmatrayodaza // ) artha - [gAhArachA viLA (audArikamizra kAyegamArgaNAe) ghe-sAmAnya AhArakaSaka vinA jANas ] ekase cauda prakRtie baMdhAya. (nicchi) mithyAtve [ fT ThILa jinanAmAdi pAMcaprakRtie rahita karatAM 109 prakRtie baMdhAya. (vALa) sAsvAdana guNasthAnake (tiri-nAka-sudumara) tiryaMcAyuSa, manuSyAyuSa ane sUkSmAdi tera prakRtio (vi) sivAya (nava6) corANuM prakRtie bandhAya. vivecanaH-dArikamiakAya. manuSya ane tiryaMcane upajatI vakhate aparyAptAvasthAe hoya. te vakhate kAzmaNa sAthe dArikanI mizratA jyAM sudhI zarIranI utpatti na thAya tyAM sudhI hoya che, ane zarIra utpanna thayA pachI dArika kAga heya che. audArika mizakAyagIne viziSTa cAritranA abhAve AhAraka zarIra ane AhAraka aMgopAMga-e be prakRtio na baMdhAya. surAyu ane narakavika e cAra prakRtie sarva paryAmi pUrNa karyA sivAya karma. 21 Page #371 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 322 basvAmitva vivecanasahita. yogamArgaNA. ni baMdhAya, tethI e cha prakRtie sivAya ekase cIda prakRtio audArikamiznakAyegI manuSya ane tiryaMca ethe bAMdhe. ahIM jenA mate zarIraparyApti pUrNa karyA pachI audArika kAga heya tenA mate audArikamizragIne narAyuSa ane tiryagAyuSane bandha paNa na ghaTe, kemake zarIraparyApti pUrI thayA pachI parabhavanA AyuSane bandha thAya, ane te vakhate te dArikamizrayoga na hoya, paNa audArika yoga hoya; tethI tene ethe eka bAra prakRtiene banyuM hoya. paraMtu jeo zarIranI niSpatti thayA pUrve arthAt svayegya sarva paryAddhio pUrI na thAya tyAM sudhI dArikamizraga mAne che ane tyAra pachI audArika yoga mAne che, tenA mate - dArikAmagIne zarIra ane Indriya paryApta pUrI thayA pachI AyuSanA baMdhane saMbhava hovAthI ekase cauda prakRtio eghe bandhamAM kahI che. - temAMthI jinanAma, suragati, surAnupUrvI, vaikiyazarIra ane vaikiyaaMge pAMga-e pAMca prakRtie mithyAdaDiTa manudhya ane tiryaMcane tathAvidha vizuddhinA abhAve aparyAptAvasthAe na baMdhAya, tethI audArikamizagIne mithyASTiguNasthAnake e pAMca prakRtie nyUna karatAM 109 prakRtio baMdhAya. ka dArikamizrayogI mithyAtvaguNasthAnake 109 prakRtio bAMdhe che, temAM tiryaMcAyuSa ane manuSyAyuSanI paNa gaNanA karelI che. ahIM karmagranthanA TabAkAra zrI jIvavijayajI mahArAje zaMkA karI che ke "pahele guNaThANe tiyacAyuSa ane manuSyAyuSa baMdhe kahyA, Page #372 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pogama gaNA. bandhasvAmitva vivecanasahita. 323 sAsvAdanaguNasthAnake narAyuSa ane tiryaMcAyuSa na baM dhAya, kAraNa ke zarIraparyAti pUrI karyA pachI AyuSa baMdhAya te dArikamizrapaNuM te zarIraparyApti pUrI karyA agAu ja heya, te pachI to dAriyoga heya, ane AyuSa to zarIrapayopti pachI ja baMdhAya, tethI mizrane e be AyuSane baMdha kema ghaTe?" (pR 169) A saMdeha zilAkAcAryanA matane anusarIne kare che, kemake teo zarIraparyApi pUrNa thAya tyAM sudhI audArikamizraNa mAne che ane pUrNa thayA bAda dArika yoga mAne che. tenA mate e zaMkA hoI zake che. paraMtu jeonA mate zarIranI pUrNatA thAya tyAM sudhI audArikamizraga heAya che, ane pUrNatA thayA bAda dArika vega hoya che. zrImAna bhadrabAhusvAmInA "nona raHui bhAre aiAM nI I teE nI vAva tarIkSa nics" A kathanane anusAre zarIraparyApti pUrNa thAya tyAM sudhI dakimizra yoga hoya che. temAM "paNa nittI padane A artha paNa thaI zake che ke zarIra pUrNa thAya tyAM sudhI ukta yoga hoya che ane zarIranI pUrNatA svayegya sarva paryAddhio pUrI thayA pachI thAya che. e bAbata devendrasUrie cothA karmajhanyanI "tapurajokAma e gAthAnA aMzanI TIkAmAM lakhyuM che ke "ravi tevAM rAta'pryaaptiH samajaniSTa, . tathApIndriyocchvAsAdInAmadyApyaniSpannatvena zarIrasyAsaMpUrNatvAd audArikamizrameva teSAM Faa gharamAnamiti | svAgye sarva patio pUrNa thAya tyAM sudhI dArika mizraga heya te ukta saMdehane jarA paNa avakAza rahetuM nathI, kAraNa ke te Indriya paryApti pUrI thayA pachI AyuSabandha karI zake che, ane tyAM sudhI tene dArikamizrayoga hAI zake che. mATe audArikamizrakAze mithyAtvaguNasthAnakamAM be AyuSane badha A matanI apekSAe ucita che. Page #373 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 324 andhasvAmitva vivecanasaMhata. yeAgamAgaNI, ane sAsvAdanabhAve te zarIraparyApta pUrNa na kare. tathA ahIM mithyAtvanA udbhaya nathI tethI mithyAtveyanimittaka sUkSmatrika, vikalatrika, ekendriyajAti, sthAvaranAma, AtapanAma, napu Msakaveda, mithyAtvameAhanIya, huDakasa sthAna ane chevahusa ghayaNa-e tera prakRtie na badhAya. e pramANe padaraprakRtie pUrve kta mithyAddaSTiguNasthAnake baMdhAtI ekaso nava prakRtiemAMthI nyUna karatAM cArAnuM prakRtie audArikamizrakAyayegIne sAsvAdanaguNasthAnake baMdhAya. mizraguNasthAnake vatA jIva kALa na kare, tethI kAMya paNa upaje nahi, mATe aparyAptAvasthAbhAvI evA tene mizraguNasthAnaka na hAya. audyArikamizrakAe gamAga NAe aviratisamyagdaSTi ane saceAgikevalI guNasthAnakane AzrayI tathA kAma NakAyayeAga ane AhAraddhika mANAe bandhasvAmitvaanncviisaai viSNA, jiNapaNajaya saMmi jogiNA sAyaM / viNu tiri-narAu kamme, vi evamAhAradugi oho // / 15 / anantacaturviMzatiM vinA jinapaMcakayutAH samyaktve yoginaH sAtam / ', ' vinA tiryaGnarAyuH kArmaNe'pyevamAhAradvike oghaH ) a--( aLanaDavInnArU viLA ) anantAnubaiAdi cAvIza prakRtie rahita karatAM ane (jJiLavaLanuya) jinapa Mcaka yukta karatAM 7pa prakRtie (sami)aviratisamyagdaSTi guNasthAnake bAMdhe. (jJatti sAruM) saceAgI kellI guNasthAnake eka sAtAvedanIyane baMdha hAya. (viSNu tari--narAka) Page #374 -------------------------------------------------------------------------- ________________ gamANa. bandhasvAmitva vivecanasahita. 325 tiryaMcAyuSa ane manuSyAyuSa e be prakRti vinA bAkInI badhI prakRtio () audArika mizragInI peThe (me vi) kArmaNAga mAgaNae paNa baMdhAya. (mAhAduni) AhArakakAyAga ane AhArakamizrAvegamArgaNAe (zoNo) gha=karmastakta sAmAnya bandha kahe. vivecanaH -anantAnubandhicatuSka, madhyasaMsthAnacatuSka, madhyasaMhananAcatuSka, azubhavihAgati, nIcagotra, strIveda, darbhAgyatrika, thANadvitrika, udyotanAma ane tiryaMcaddhikae vIza prakRtie anantAnubandhI kaSAyanA udayathI baMdhAya che ane aviratisamyagdaSTi guNasthAnake anantAnubandhI kaSAyano udaya nathI tethI te prakRtio bAda karatAM sIttera prakRtie rahe, temAM vizuddha adhyavasAyavaDe baMdhAtI jinanAma, devaddhika ane kriyaddhika-e pAMca prakRtie meLavatAM audArikamiznagIne cothe guNasthAnake paMcotera prakRtio badhamAM hoya. ahIM siddhAntanA mate vekiyalabdhi ane AhAraka labdhivALAne vaikriya ane AhAraka zarIra karatAM audArika zarIranA vyApAranuM prAdhAnya hovAthI audArikamizrAga hoya che, paraMtu karmagranthanA abhiprAyathI vaMkiyazarIra ane AhAraka zarIranI mukhyatA hovAthI tene vekiyamizra ane AhArakamizakAyaga kahe che, tethI tene dezavirati, ane pramatta guNasthAnake bandha kahyo nathI. audArikamizrakAranA svAmI tiryaMca ane manuSya che, ane cothA guNasthAnake tene 70 ane 71 prakRtione Page #375 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 326 banyavAmi vivecanasahita yogamArga, bandha kahyo che. avirati guNasthAnake audArikamizakAyayegIne 75 prakRtio banthamAM kahI che, ane te 75 prakRtiomAM manuSyadvika, audyArikadrika ane prathama saMhananae pAMca prakRtione samAveza karela che, te cothe guNasthAnake vartate ke audArika mizrAnI A pAMca prakRtiene bandhaka hoya ? kemake audArikamizrayegI tiryaMca ane manuSya hoya che ane te cothe guNasthAnake devaprAgya prakRtie bAMdhe, paNa manuSya prAgya manuSyadrika, audArikadrika ane prathama saMhanana-e pAMca prakRtio na badhe. mATe "gaLavArU" e padamAM rahelA Adi zabdathI e manuSyadrikAdi pAMca prakRtio grahaNa karavI, tethI audArika mizagIne ethe guNasthAnake sAsvAdane baMdhAtI corANuM pravRtiomAMthI anantAnubadhyAdi egaNatrIza prakRtione bAda karIe ane jinapaMcaka yukta karIe eTale sIttera prakRtio baMdhamAM hoya ema saMbhave che. AvuM samAdhAna karmagranthanA TabAkAra jayasomasUri Ape che ane te yogya jaNAya che. sayogI guNasthAnake kevalI muddaghAta karatAM tenA bIjA, chaThThA ane sAtamA samaye audArikamizraga hoya che, tene gapratyayika mAtra eka sAtavedanIya karmane anya hoya che. tyAM mithyAtva, avirati ane kaSAyarUpa hetunA abhAvathI bAkInI prakRtiene badhe hote nathI. e pramANe audArikamizagInI peThe kAzmaNaga mAgaNAe paNa bandhasvAmitva jANavuM, parantu eTale vi Page #376 -------------------------------------------------------------------------- ________________ yogamAgaNA badhasvAmitva vivecanasahita 327 zeSa che ke kAzmaNakAga vigraha gati vaDe parabhavamAM jatAM eka, be ke traNa samaya sudhI hoya che, ane te sivAya teramA guNasthAnake ATha samayane kevalI muddaghAta karatAM tenA trIjA, cethA ane pAMcamA samaye hoya che. tene paNa audArikamizagInI peThe paheluM, bIjuM, cothuM ane teramuM guNasthAnaka hoya che. kAzmaNakAyAgIne keIpaNa AyuSano bandha na thAya, tethI tiryaMcAyuSa ane narAyuSa e be prakRtio bAda karatAM bAkInI prakRtine bandha audarikamizragInI peThe hoya. mULa baMdhamAM 1ra0 prakRtio hoya che, temAM AhAraka varka, tiryaMcAyuSa ane narAyuSa e ATha prakRtio bAda karatAM 112 prakRtione ochuM banyuM hoya. mithyAtvaguNasthAnake jinapaMcaka sivAya 107 prakRtie bAMdhe. temAMthI sUkSmAdi tera prakRtie hIna karatAM 94 prakRtie sAsvAdane bAMdhe. temAMthI anantAnuba dhyAdi covIza prakRtie nyUna karatAM ane jinapaMcaka yukti karatAM 75 prakRtie cothe guNasthAnake bAMdhe. yadyapi upara audArikamizragIne ceAthe guNasthAnake 75 prakRtinA bandhamAM zaMkA karI 70 prakRtionA bandhanuM samarthana karyuM che, kAraNa ke audArikamizraye manuSya ane tiryaMca ja hoya ane tene manuSya prAgya manuSyaddhika, audArikaddhika ane prathama saMghayaNa-e pAMca prakRtinA baMdhane saMbhava nathI, paraMtu kAzmaNa gIne mATe tema nathI, kArmaNaga deva, manuSya, tiryaMca ane naraka-e cAre gatimAM hoya che, tethI aviratisamyagdaSTi guNasthAnake vartana Page #377 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 328 andhasvAmitva vivecanasahita. yAgamAga NA, mAna kA NakAyayeAgI deva ane nAraka ukta manuSyaprAyegya pAMce prakRtine baMdha kare, mATe tene ceAthe guNasthAnake 75 prakRtinA khaMdha thAya e nirvivAda che. tathA terame guNasthAnake ceganimittaka sAtAvenIyanA anya hoya. / AhArakakAyayeAga ane AhArakamizrakAyayoga e e mANAe egha-khIjA kama granthanA anyAdhikAramAM kahelA anya jANavA. AhArakayeAge pramatta ane apramatta-e e guNasthAnaka hAya che. pramattaguNasthAnake 63 prakRtinA anya hAya, kAraNa ke AhArakalabdhivALA cauda pUrvadhara jayAre AhAraka zarIra kare tyAre labdhinA upayAga karatAM autsukaca hAvAthI te pramatta-pramAyukta thAya, ane pachI vizuddhinA sAmarthyathI apramatta guNasthAnake Ave tyAre tene 63 prakRtiemAMthI zeAka, arati, asthiradvika, ayaza ane asAtAvedanIya-e cha prakRtie kADhatAM sattAvana prakRtiAnA anya hAya, ane devAyuSane andha na kare te chappana prakRtio bAMdhe, yadyapi apramatta guNasthAnake AhArakakrikanA anya prApta che tethI aThThAvana ke egaNasATha prakRtioneA bandha thavA joIe, parantu AhArakakAyayeAge vamAna tathAvidha vizuddhinA abhAve AhArakaddhikanA anya karatA nathI, tethI tene aThThAvana ke ogaNasATha prakRtienA anya thatA nathI. 1 z'savannA tervAda vadhati bAlamakSu' | (paMcasa grahasItikA gA, 149) AhArakayeAgI ane AhArakanizrayeAgI anukrame sattAvana Page #378 -------------------------------------------------------------------------- ________________ yogamAgaNA bandhasvAmitva vivecanasahita 329 ukriya, vaikriyamizra, veda ane kaSAyamArgaNane AzrayI bandhasvAmitvasuroho veuvve, tiria-narAurahio ya tmmisse| ti-rama viratikSAya nA-Tu-va-dhaMgu mAdA (suraugho vaikriye tiryanarAyUrahitazca tanmizre / / vedatrikA-dima-dvitIya-tRtIyakaSAyA nava-dvi-catuHpaJcaguNe // atha : (3) vaikiyakAyege (suro) devane sAmAnya bandha kahe. (tamiNe) vaikriyamizrakAyayega mArgaNae (nirikanALio 2) tiryaMcAyuSa ane narAyuSarahita anya jANa. (veda ane kaSAyamArgaNae bandhasvAmitva-) (veta-rUma-vika sigAra) traNa veda, Adya kaSAya, dvitIya kaSAya ane tRtIya kaSAyamArgaNAe (anukrame) (nava Tu vana paMjAbe ) nava, be, cAra ane pAMca guNasthAnaka heya. arthAt traNa vede nava guNasthAnaka, prathama anantAnubaMdhI kaSAyamArgaNAe be guNasthAnaka, bIjA apratyAkhyAnAvaraNa kaSAye prathamanA cAra guNasthAnaka ane trIjA pratyAkhyAnAvaraNa kaSAya mArgaNAe prathamanAM pAMca guNasthAnake heya che. vivecana : vaikriyakAyegamArgaNae devagatinI peThe ane tresaTha prakRtio bAMdhe. eTale AhArakayogI chaThe guNasthAnaketresaTha ane sAtamA guNasthAnake sattAvana prakRtio bAMdhe, ane AhAraka mizrayogI chaThThA guNasthAnake tresaTha bAMdhe. (paMcasaMgraha TIkA pR. 1463) paraMtu saptatikAnI TIkAmAM AhArakaddhikane badha kare eTale tene apramattaguNasthAnake 59 prakRtione paNa babdha heya. juo-lasaNatikA TIkA pRddha Page #379 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 330 baMdhasvAmitva vivecanasahita yogamAgaNa badhasvAmitva jANavuM. ahIM de ane nArakone bhavapratyaya svAbhAvika vikriya ga hoya che te vivakSita che, tethI tene prathamanA cAra guNasthAnaka hoya, manuSya ane tiryaMcane labdhipratyaya vaikiya zarIrane AzrayI vekiyaga hoya, ane tyAM adhika guNasthAnake hoya, paNa te ahIM vivakSita nathI. mATe sAmAnya baMdhAtI 120 prakRtimAMthI surAdi seLa prakRtio nyUna karatAM ethe 104 prakRtine anya jANe. temAMthI mithyAtvaguNasthAnake jinanAmarahita 103 prakatio, temAMthI napuMsakAdi cAra, ekendriya, sthAvara ane A tapa-e sAta prakRtio bAda karatAM sAsvAdane 96 prakRtio, temAMthI anantAnubandhayAdi chavIza prakRtio jUna karatAM mizra guNasthAnake sIttera prakRtie, ane tene jinanAma ane manuSyAyuSa sahita karatAM avirati guNasthAnake bahetara pravRtio baMdhamAM heya. vaikiyAganI peThe vakriyamizrage paNa bandhasvAmitva jANavuM, paraMtu eTale vizeSa che ke ahIM mizraguNasthAnaka hotuM nathI, kAraNa ke deva ane nArakone aparyAptAvasthAmAM vaikiyamizra vega che, ane te avasthAmAM mizraguNasthAnaka hetuM nathI. bAkInA traNa guNasthAnake paNa vaikiyamizra cenI tiryaMcAyuSa ane manuSyAyuSa e be AyuSane banya ne kare, kAraNa ke deve ane nArake aparyAptAvasthAmAM AyuSane bandha karatA nathI. mATe tiryaMcAyuSa, manuSyAyuSa, suraddhika, vekiyaDhika, surAyuSa, AhArakakrika, narakatrika, sUmatrika ane vikalatrika-e aDhAra prakRti vinA bAkInI jJA Page #380 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 31 yogamAgaNA badhasvAmitva vivecanasahita. nAvaraNa pAMca, darzanAvaraNa nava, vedanIya be, mohanIya chavIza, nAmakarma trepana, netrakarma be ane antarAya pAMca -e pramANe vekiyamizagIne 102 prakRtione ogha baMdha jANave. mithyAtvaguNasthAnake temAMthI jinanAma hIna karatAM 101 prakRtie baMdhAya. temAMthI ekendriyajAti, sthAvara, ApanAma, napuMsakaveda, mithyAtvamehanIya, huDakasaMsthAna ane chevaTTa saMghayaNa-e sAta prakRti nyUna karatAM 94 prakRtio sAsvAdane baMdhAya. temAMthI anantAnubasthAdi cevIza prakRtie hIna karatAM ane jinanAmasahita karatAM 71 prakRtio cothe guNasthAnake baMdhAya. e ge bAkInA guNasthAnake detA nathI. ahIM paryAptAvasthAbhAvI labdhinimittaka vaikiyamizraga vivakSita nathI. tethI lablinimitaka vaikriya zarIra karatAM dezavirati ane pramatta-e be guNasthAnaka saMbhave, te ahIM grahaNa na karavA. e pramANe gamArgaNAe badhasvAmitvA kahyuM. have bAkInI mArgaNAe guNasthAnakanA kathana karavA pUrvaka karmastakta bandha jANave. strIveda, puruSaveda ane napuMsakaveda-e traNa veda mArgaNAe mithyAtvAdika nava guNa sthAnake heya. tyAM e 120, mithyAtve 117, sAsvAdane 101, mithe 74, avirati samyagdaSTi guNasthAnake 77, dezavirati guNasthAnake 67, pramattaguNasthAne 63, apramattaguNasthAnake pa9 ane 58, apUrvakaraNa guNasthAnake 58-5-26 ane bAdara saMparAya guNasthAnake 22-21 heya. tyAra pachInA guNasthAnake vedane udayana heya. ahIM vedAdivaDe dravya ane Page #381 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 33ra banyasvAmitva vivecanasahita. kaSAyamArgaNA paryAyanI abhedavivakSAthI vedAdiudayavaMta jIvane grahaNa karavA. e pramANe vedamArgaNAe guNasthAnake kahyA. have kaSAyamArgaNAe guNasthAnaka kahe che-prathamanA cAra anantAnubandhI kaSAyamArgINAe mithyAtva ane sAsvAdana e be guNasthAnake hAya. tyAM ethe 117 prakRtio hoya che, kAraNa ke anantAnubaMdhI kaSAyanA udaye samyakatva ane cAritra na hoya, tethI tatkAgya jinanAma ane AhArakadvika-e traNa prakRtie na baMdhAya. eTale eze ane mithyAtve 117 ane sAsvAdane 101 prakRtine bandha thAya che. apratyAkhyAnAvaraNa cAra kaSAyamArgaNAe mithyAsvAdi cAra guNasthAnaka hoya che. A kaSAyanA udayamAM samyakutvane saMbhava che, mATe ahIM jinanAma karmano bandha hoya, paNa cAritrane abhAva hovAthI AhAraddhikanA baMdhane saMbhava nathI. tethI Aghe 118 prakRtio, mithyAtve jinanAmahIna 117 prakRtio, sAsvAdane 101, mizraguNasthAnake 74 ane aviratisamyagdaSTi guNasthAnake 77 prakRtio baMdhAya che. trIjA pratyAkhyAnAvaraNa cAra kaSAyamArgaNAe miyAtvAdika pAMca guNasthAnaka hoya che. tyAM samyaktva hovAthI jinanAma baMdhAya che, paNa cAritranA abhAve AhArakaddhika baMdhAtuM nathI. tethI Aghe 118, mithyAtve 117, sAsvAdane 101, mitre 74, avirati guNasthAnake 77 ane dezavirati guNasthAnake 67 prakRtie baMdhAya che. ahIM Page #382 -------------------------------------------------------------------------- ________________ kaSAyamAgaNA bandhasvAmitva vivecanasahita. 333 sarvatra prakRtionI saMkhyA karmostavanA banyAdhikArathI jaNavI. ahIM kaSAyazabdavaDe kaSAdayavaMta chava grahaNa karavAthI tene viSe guNasthAnake saMbhave che. saMjalaNatige nava dasa. lohe cau ajaI du-ti anaanntige| bArasa acakkhu-cakkhusu paDhamA ahakhAya caramacaU // 17 // [saMjvalanatrike nava daza lAbhe catvAryayate dve trINyajJAnatrike / dvAdazAcakSuzcakSuSoH prathamAni yathAkhyAte caramacatvAri // ] artha - naMgasTaiti) saMjavalana krodha, mAna ane mAyAe (ramA) prathamanA (nava) nava guNasthAnake hoya che. (huM) lAbha mANAe (rasa) daza guNasthAnaka hoya che. (23 garU) avirati mArgaNAe cAra guNasthAnake heya che. (du-ti anAti) traNa ajJAna mArgaNAe be athavA traNa guNasthAnaka hoya che. (vArasa AvavuM-) acakSudarzana ane cakSudarzana mArgaNAe prathamanA bAra guNasthAnaka hoya che. (savAya) yathAkhyAta mArgaNAe (ramava4) chellA cAra guNasthAnake hoya che. vivecana-saMjavalana krodha, mAna ane mAyAnA udayavALAne mithyAtvAdi nava guNasthAnaka hoya che, ane lebhakaSAyanA udayavALAne sUmasaM5rAya sudhI daza guNasthAnaka hoya che. teonuM bandhasvAmitva karmastavamAM sAmAnya ane vizeSarUpe kahelA banyAdhikAra pramANe ethe 120, mithyAtvaguNasthAnake 117, sAsvAdane 101, mizra 74 ityAdi jANavuM. e pramANe kaSAyamANAe guNasthAnaka kahyAM. Page #383 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 334 basvAmitva vivecanasahita saMyama ane jJAna saMyamamAgaNamAM eka aviratimAgaNae prathamanA cAra guNasthAnaka hoya, temAM cothe guNasthAnake samyakatva nimittaka jinanAma karmanA baMdhane saMbhava che, paraMtu cAritranA abhAve AhAraddhikane baMdha thatuM nathI te mATe avirati mAgaNamAM ethe AhAraddhika sivAya 118 prakRtio, mithyAtve 117 prakRtio, sAsvAdane 101, mizra 74 ane aviratiguNasthAnake 77 prakRtie baMdhAya che. ajJAnatrikamAMgaMNAe be yA traNa guNasthAnaka hoya che. prathamaguNasthAnake mithyAtvamehanIyane udaya hoya che, tethI tyAM ajJAna hoya che, bIjA guNasthAnake mithyAtvane udaya nathI, paNa anantAnubaMdhI kaSAyane udaya che, ane te mithyAtvane AkSepaka hovAthI tyAM paNa ajJAna hoya che. trIjA guNasthAnakamAM vartamAna jIvanI daSTi sarvathA zuddha yA sarvathA azuddha hotI nathI, paraMtu aMzataH zuddha ane aMzataH azuddha evI mizra daSTi hoya che, tethI mizradaSTimAM jJAna ane ajJAna mizra hoya che. jyAre temAM adhika zuddhatA "hoya che ane azuddhatA ochI hoya che tyAre jJAnAMza adhika hoya che ane ajJAna ochuM hoya che. te vakhate mizradaSTinI jJAnI chamAM gaNanA karI zakAya che. mATe prathama ane bIjA guNasthAnavatI jI ajJAnI mAnavA joIe. e rIte ajJAnatrike be guNasthAnaka hoya. paraMtu jyAre mizradaSTimAM adhika azuddhatAnA kAraNathI ajJAnAMza adhika hoya ane zuddhatA ochI hovAthI - jJAnAMza alpa hoya tyAre mizradaSTinI gaNanA - ajJAnImAM karI zakAya che. tethI mizraguNasthAnavata chene ajJAnImAM Page #384 -------------------------------------------------------------------------- ________________ darzanamArgaNA baMdhasvAmi vivecasahita 335 gaNavA joIe. e rIte ajJAnatrikamAM traNa guNasthAnaka hoya che. caturtha guNasthAnathI AgaLanAM guNasthAnake mAM samyaphanimittaka daSTinI zuddhi hevAnA kAraNathI jJAna hoya che paNa ajJAna hotuM nathI. jJAna ane ajJAna daSTinI zuddhi ke azuddhi upara avalaMbita che. tyAM ethe 117, mithyAtve 117, sAsvAdane 101 ane mitraguNasthAnake 74 prakRtiene badha hoya che. darzanamArgamAM cakSu ane acakSudarzana-e be mArgaNae mithyAtvathI mAMDI kSINameha paryata bAra guNasthAnaka hoya che, kAraNa ke jJAnAvaraNa ane darzanAvaraNanA kSaye pazamathI cakSudarzana ane acakSudarzana hoya che ane kSApazamika bhAva bAramA guNasthAna sudhI hoya che. - tethI AgaLanA guNasthAnake atIndriya ane kSAyika jJAna hoya che. tyAM e 120, mithyAtve 117 ItyAdi sAmAnya ane vizeSarUpathI baMdhAdhikAramAM vaNita baMdhasvA- mitva jANavuM. saMyamamArgaNAmAM yathAkhyAta cAritramArgaNAe chelAM upazAMtamoha, kSINameha, sagI ane agI e cAra guNasthAnaka hoya che. temAM prathamanA traNa guNasthAnake eka satAvedanIya baMdhAya che ane ayogI guNasthAnake cAganA abhAvathI baMdha hotuM nathI. maNanANi saga jayAI, samaiya-cheya cau dunni parihAre kevaladugi do caramA'jayAi nava mai-su-ohiduge // 18 // [manojJAne sapta yatAdIni, sAmAyika-cchede catvAri, dve parihAre / kevalaMdike dve carame'yatAdIni nava mati-zrutAvadhiddhike // ] Page #385 -------------------------------------------------------------------------- ________________ madhasvAmitva vivecanasahita saMyamamAA artha: mananAni manaH pavajJAna mAga NAe (saLa nayArDa) yatA-ipramattadi sAta guNasthAnaka hAya che. (samatha che) sAmAyika ane chaipasthApanIya mANAe (23) pramattAdi cAra guNasthAnaka hAya che. (Tuni parihAre) ane parihAravizuddhimANAe pramatta ane apramatta-e e guNasthAnaka hoya che. ( jevatuni ) kevalajJAna ane kevaladaza namAgaNAe to paramA) chellAM be guNasthAnaka hAya che. (ma -mu-boditune) matijJAna, zrutajJAna, avidhajJAna ane RSidana mANAe ( lagADuM nava ) avirati Adi nava guNasthAnaka hoya che. vivecanaH--jJAnamA NAmAM mana:paryavajJAnIne prama- 6 ttAdi sAta guNasthAnaka hoya che, kAraNa ke mana:paryavajJAna apramatta sa'yatane upaje che, ane tyAra pachI te munine pramAdavaza thavAthI pramattasayata guNasthAnaka paNa haiya che. manaHpavajJAna kSAye pamika hAvAthI bAramA gurusthAnaka sudhI hoya che, tethI tene kSAyika evAM aMtima e guNasthAnaka hAtA nathI. tyAM AhArakaddhikanA badhane sa'bhava che, mATe Aghe 65, pramatte 63. apramatte 59 yA 58 ItyAdi adhAdhikAramA varNita andhasvAmitva jANI levu.. 336 sAmAyika ane chaMdrApasthApanIya-e e cAritrane viSe pramattAdi cAra guNasthAnaka hoya che, tyAM AhArakakrika sahita eghabandha 65 pramatte 63-ityAdi sAmAnya ane vizeSarUpe adhAdhikAra jANavA, parihAvizuddhi cAritre pramatta ane apramatta-e e gurusthAnaka hoya che. yadyapi ahI AhArakaddhikane uchya Page #386 -------------------------------------------------------------------------- ________________ darzanamAgaNA banyasvAmitva vivecanasahita 337 hotuM nathI, kAraNa ke parihAravizuddhi cAritra kaMIka nyUna dazapUrvadharane hoya che, ane AhArakalabdhi te caturdazapUrva dharane ja hoya che, paraMtu tene apramattasaMyamanimittaka AhAradikane baMdha hoya che, tethI Aghe, 65, pramattaguNasthAnake 63-ityAdi prakRtiene baMdha jANa. kevalajJAna ane kevadarzana mArgaNue chelalAM sagI kevalI ane agI kevalI e be guNasthAnake heya che. temAM sayegi guNasthAnake nimitta sAtavedanIya bAMdhe che ane agI guNasthAnake baMdhane abhAva hoya che. kevalajJAna ane kevaladarzana baMne kSAyika che, mATe tyAM sAyikabhAva niSpanna e be guNasthAnaka hoya che. matijJAna, zrutajJAna, avadhijJAna ane avadhidarzana mAgaMNAe aviratisamyagdaSTi guNasthAnakathI AraMbhI kSINamoha sudhI nava guNasthAnaka hoya che. kemake prathamanA traNa guNasthAnake samyakatva nahi hovAthI ajJAna hoya che ane chellA be guNasthAnake kSApazanika matijJAnAdi letA nathI, eka mAtra sAyika bhAva hoya che. tyAM ethe 79 prakRtie - ne badhu hoya che, kemake avirati guNasthAnake 77 prakRtione baMdha hoya. temAM AhArakazarIra ane AhAraka aMzepAMga e be prakRtio meLavatAM 79 prakRtie ghe baMdhAya che, avirati guNasthAnake 77 ItyAdi karmastakta baMdhAdhikAramAM varNita badhasvAmitva kahevuM. aDa uvasami cau veyagi, khaie ikkAra micchatigi dese / suhumi saThANaM terasa, AhAragi niyaniyaguNoho // 19 // karma. rara Page #387 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 338 bandhasvAmitva vivecanasahita samyakatvamArga [ aSTopazame catvAri vedake kSAyika ekAdaza mithyAtva tri reze sUkSme svasthAnaM trayodazAhArake nijanijaguNaughaH // ] artha-(gaDha ravama) upazama samyapha avirati Adi ATha guNasthAnaka hoya. (23 veja) vedaka-kSApazamika samyapha cethAthI AraMbhI cAra guNasthAnaka heya. (a ##aa) kSAyika samyagdaSaTi mArgaNAe cethAthI AraMbhI agIyAra guNasthAnaka hoya. ( miti) mithyAtva, sAsvAdana, mizra, re) dezavirati ane (sudumi) sUphamasa parAya cAritra mANae (kALa) pitAnuM eka eka guNasthAnaka heya. (bAra) AhAraka mArga e prathamathI AraMbhI (terasa) tera guNasthAnaka hoya. (ninicALo) ane tene pita pitAne guNasthAnake oghabaMdhAdhikAramAM varNita baMdhasvAmitva jANavuM. vivecana -upazamasamyaktva mArgaNAe cothA aviratisamyagdaSTi guNasthAnathI AraMbhI upazAMtamUha paryata ATha guNasthAnaka heya.temAM cezuM, pAMcamuM, chaThuM ane sAtamuM-e cAraguNasthAnake graMthibheda karI tathA dezavirati ane sarvavirati sahita upazama samyaktva pAmatAM hoya. temaja AThamuM, navamuM, dazamuM ane agIAramuM-e cAra guNasthAnake upazamazreNi prApta aupazamika samyagdaSTine heya. e pramANe baMne maLI ATha guNa sthAnake hAya. ahIM cothe guNasthAnake devAyuSa ane manuSAyuSa-e be prakRtione baMdha thatuM nathI, ane pAMcamAMthI mAMDI devAyuSane baMdha thatuM nathI. e vAta AgaLanI gAthAmAM kahevAmAM Avaze. Page #388 -------------------------------------------------------------------------- ________________ samyakRtvamAgaMNuM badhasvAmitva vivecanasahita 339 ahIM sAmAnya ba 77 prakRtiene hoya che. the guNasthAnake paMcotera prakRtie, pAMcamA guNasthAnake 66, chaThThAe 62, sAtamAmAM aThThAvana, AThamAmAM 58-16-26, navamAmAM 22-11-20-19-18, dazamAmAM 17 ane agIyAramA guNasthAnake eka prakRtine badhe thAya che. je vedaka=kSApazamika samyaktva, samyagdarzana mehanIyanA pudgalene vede che anubhave che mATe kSApazamikane vedaka paNa kahevAya che. tyAM cothuM, pAMcamuM, chaThuM ane sAtamuM--e cAra guNasthAnaka hoya, tyAM AhArakadvikanA baghane saMbhavahevAthI adhamAM e 79 prakRti, aviratiguNasthAnake cha7, dezaviratie 67, pramatte 63 ane apramatte patyA pa8 hoya. sAyikasamyakatva mAgaNae cethAthI prAraMbhI ayoga guNasthAnaka sudhI agIAra guNasthAnake heya. tyAM AghabaMdhamAM 79, avirati guNasthAnake 77-ItyAdi baMdhAdhikAramAM varNita baMdha jANa. ahIM e vicAraNIya che ke je pUrvabaddhAyu manuSya kSAyika samyakatva pAme che te AyuSane baMdha na kare, ane je abaddhAyu manuSya kSAyika samyakatva pAme te tadubhava muktigAmI hoya, tene paNa AyuSa na baMdhAya; te pAMcamA ane chaThThA guNasthAnake surAyuSane kaNa baMdha kare? ahI keI ema kahe ke-"kSAyika samyaktvane prasthApaka (prAraMbha karanAra) manuSya hoya, ane niSThApaka kakSAyika samyaphata prApta karanAra manuSya mithyAtvamohanIya ane mizramehanIne saMpUrNa kSaya kare ane samyaktvamehanIyane kSaya karatAM mAtra antamuhUrtamAM davA lAyaka tenA pudgale bAkI hoya tyAre Page #389 -------------------------------------------------------------------------- ________________ andhasvAmitva vivecanasahita samyaktvamAga NA (pUrNa karanAra) cAre gatinA jIvA DhAya, tethI deziveti guNasthAnake manuSya ane tiya ca kSAyikasamyaSTi surAyuSanI baMdha kare." paraMtu te kharuM' nathI, kAraNa ke kSAyika niSThApaka asakhya vanA AyuSavALA manuSya ane tiya`ca ja hAya ane tene dezavarati gurusthAnaka na hoya. paraMtu kSAyika samyagdaSTine cit pAMca bhave paNa thAya che. jemake pUrvamahAyu koI kSAyikasamyagdaSTi deva thAya ane pachI manuSyagatimAM AvI dezivaratyAdi gugusthAnake surAyuSane Adha karI devagatimAM jaI puna: manuSya thaI mAkSe jAya. tethI e apekSAe kSAyikasamyagdaSTine devaratyAdi guNasthAnake surAyuSanA 'dha sabhave che. 347 mithyAtva, sAsvAdana ane mizra-e traNa samyaktvamANAe tathA cAritramA AmAM dezivarati ane sUkSmasaparAya-e e mA NAe potapotAnA nAmavALuM eka eka guNusthAnaka hAya. temAM sAmAnya ane vizeSarUpa baMdha kra stavanA andhAdhikAramAM kahyA pramANe jANavA. temAM mithyAtvamAgaNuAe prathama guNasthAnaka hAya ane tyAM 117 nA baMdha, sAsvAdane 101, mizra 74-ityAdi jANave. AhArakamA NAe mithyAtvathI mAMDIne saceAgI kevalI guNasthAnakasudhI tera guNasthAnaka che, kAraNu ke tyAM AhAraparyApti ane taijasa tathA audArikAdi nAmakarmanA udayathI maraNa pAmI cAre gatimAM upaje ane tyAM utpanna thai samyaktvameha nIyanA pudgalA bhAgavI kSaya kare, te kSAyika niApaka kahevAya che, te cAre gatimAM hAya. Page #390 -------------------------------------------------------------------------- ________________ samyakumArgaNa bandhasvAmitva vivecanasahita 341 jIva AhArI hoya che. tene udaya teramAM guNasthAnaka sudhI che, AhAraka mArgaNAmAM karmastavamAM kahele baMdhAdhikAra jANa. paramuvasami vatA, AuM na baMdhati teNa ajayaguNe / deva-maNuAuhINA, desAisu puNa surAu viNA // 20 // (paramupazame vartamAnA Ayuna badhnanti tenAyataguNe / devamanujAyuhInA dezAdiSu punaH surAyurvinA // ) artha : (gharamuvara vakrutA ) paraMtu upazama samyaphatvamAM vartamAna jI (ke na vaMdha ri) AyuSa bAMdhatAM nathI, ( tenA karANe ) tethI aviratisamyagdaSTi guNasthAnake teva-marahILo) devAyuSa ane manuSpAyuSanA baMdha rahita anya prakRtiene baMdha jANe. (retArUpukha ) dezaviratyAdi guNasthAnake ( surAla vi) devAyuSa vinA baMdha jANa. vivecana-1aupathamika samyagdaSTi jIva parabhavAyu 1 upazamasamyakatva be prakAre che-1 granthibheda janya ane 2 upazamazreNigata. temAM graMthibhedajanya upazamasamyaktva prathama anAdi mithyAdaSTine thAya che, ane upasamazreNigata AThamA guNasthAnakathI mAMDI agIyAramA sudhImAM hoya che. upazamaNigata upazamasamyagdaSTine AyuSane badhe sarvathA vajita che. ane granthibheda janya upazamasamyaktva cothA guNasthAnakathI sAtamAM guNasthAnaka sudhI hoya che. tyAM paNa upazamasamyagdaSTi AyuSane babdha karatA nathI. kAraNa keannbNdhody-aaugbndh kAlaM ca sAsaNI kuNai / uvasamasammaTThiI, cauNhamikka pi no kuNai // tethI upazamasamyagdaSTi kaI paNa avasthAmAM tene yogya adhyavasAyanA abhAvathI AyuSababdha karatuM nathI. Page #391 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 342 bandhasvAmitva vivecanasahita samatvamArgaNA Sane baMdha, maraNa, anaMtAnubaMdhI kaSAyane baMdha tathA tene udaya e cAra bAbata karatA nathI, ane sAsvAdana e cAre bAbata kare che. tethI AyuSabaMdhanA hetubhUta adhyavasAyanA abhAve aupathamika samyagdaSTi surAyuSa tathA manuSpAyuSa na bAMdhe, ane narakAyuSa ane tiya cAyuSane baMdha te the guNasthAnake kare ja nahi, tethI e be AyuSanA bane te asaMbhava che. mATe Aghe satyatera prakRtiene baMdha jANave. temAM aviratisamyagdaSTiguNasthAnake cAritranimittaka AhAraddhika na baMdhAya mATe bAkInI 75 prakRtie baMdhamAM heya, temAMthI dezavirati havAthI bIjA apratyAkhyAnAvaraNa kaSAya tathA manuSya prAgya audArikadrika, prathama saMhanana ane manuSyadrikae nava prakRtio bAda karatAM dezavirati guNasthAnake 66 prakRtione baMdha haya, ahIM surAyuSane bA eghamAMthI gayA che, tethI ahIM nyUna karyo nathI. pramattaguNasthAnake sarvavirati hevAthI trIjA pratyAkhyAnAvaraNa cAra kaSAyane baMdha na thAya, tethI 62 prakRtiene baMdha che. ane apramatte pUrvanI peThe 58 prakRtione baMdha hoya. nivRtti guNasthAnake 58-6-28 ne baMdha haya, ani. vRttiguNasthAnake rara-11-20-19-18 prakRtie, sUkSma saMparIye 17 ane upazAtmahe eka sAtavedanIne baMdha hoya. e pramANe upazama samyakatvane AzrayI ADa guNasthAnake baMdha kahyo. ahIM aupazamika ane kSApazamika samyaktvamAM e Page #392 -------------------------------------------------------------------------- ________________ lezyAmArgaNA bandhasvAmitva vivecanasahita 343 bheda che ke kSapazamika samyagdaSTine cAra anaMtAnubaMdhI ane traNa darzanamohanIya e sAta prakRtimAM samyakatvamehanIyano rasadaya hoya che ane bAkInI cha prakRtiene pradezadaya heya che. upazamasamyagdaSTine te e sAta prakRtie rasa ane pradezathI-baMne prakAre udayamAM hotI nathI. ohe aTThArasaya, AhAradugUNamAilesatige / taM titthoNa micche, sANAisu savvahiM oho // 21 // (oghe'STAdazazatamAhAradvikonamAdilezyAtrike / tattIrthona mithyAtve sAsvAdanAdiSu sarvatraughaH // ) artha--(Atti ) AdinI traNa lezyAe (moDhe) eghe (mAhAdupULa) AhAraddhikanyUna (ra) ekase aDhAra prakRtio baMdhAya. (ttio) temAMthI tIrtha - karanArahita (i) te 117 prakRtie (mi) mithyAtvaguNathAnake baMdhAya. (arrvrU, sarvArdi koho) sAsvAdanAdi sarva guNasthAnake ogha-karmastakta sAmAnya baMdha jANo. vivecana-kRSNa, nIla ane kAti-e prathamanI traNa azubhalezyAvALA jIvane 118 prakRtiene evA baMdha jANo, kAraNa ke AhArakazarIra ane AhAraka aMgopAMga-e be prakRtione baMdha AdinI traNa azubha lezyAmAM na hoya, e prakRtiene baMdha apramatta guNasthAnake hoya, paNa tyAM e azubha lezyAo na hoya. azubha lezyAone pramattaguNasthAnaka sudhI hoya che, ane tyAM e be prakRtiene baMdha nathI. gAnatargata kRSNAdidravyanA Page #393 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 344 bandhasvAmitva vivecanasahita lezyAmArgaNA saMbadhathI AtmAne je zubhAzubha pariNAma thAya te leDyA che. temAM kaSAya sahacArI che. jema jema kaSAyanI tIvratA hoya che tema tema vezyAo azubha azubhatara hoya che ane kaSAyanI mandatA thatAM vezyAo kramaza: vizuddha vizuddhatara thAya che. jemake anantAnubadhI tIvra kaSAyavatA jIvane kRSNa lezyA hoya che, ane atyaMta manda anatAnu badhI kaSAyavALAne zukUlalezyA hoya che. ahIM koI AcArya, deve ane narakene vezyA zarIranA varNarUpa mAne che, kAraNa ke sAtamI narakamRthivIe samyakatvanI prApti kahI che, ane tyAM dravya kRpalezyA ja hoya che, paraMtu samyakatvanI prApti zubha lezyAe thAya che te kRSNalezyAe vartamAna jIvane samyaktva zI rIte thAya? mATe lesthA zarIranA varNarUpa jANavI, ane bhAvanI paravRttithI adhyavasAyavizeSarUpa bhAvalezyA che e hoya. mATe zubha evI traNa bhAvakazyAe samyaktvaprApti thAya. te ayukta che, kAraNa ke je zarIravarNarUpa dravyalezyA hoya te bhagavatIsUtranA prathama zatakamAM "nararUthA mane ! sarve samavaNNA? goyamA no iNaThe. / neraiyA NaM bhate savve maherasa e banne sUtro bhedapUrvaka kaheta nahi, tethI leNyA zarIranA vaNa thI bhinna che. "bhAvaparAvRttithI cha e vezyA hoya che. tene e artha che ke jema vaiDUryamaNi rAtA sUtrathI pacce hoya te raktarUpa na thAya, mAtra lAla chAyA dekhAya, tema kRSNalezyAdi dravya tejalezyAdi dravyasaMbadhe telezyAdidravyapaNe pariName nahi, paNa AkArabhAva mAtra tathA pratibiMbarUpe telezyA sarakhI thAya. tethI saptama naraka pRthivImAM samyaktvaprApti vizuddha evI bhAvezyAe hoya, paNa dravyathI kRSNa vezyA ja Page #394 -------------------------------------------------------------------------- ________________ vaizyAmAgaNA andhasvAmitva vivecanasahita hAya. e rIte abhavyane zuklalezyA dravyathI jANavI. azubha lezyAe mithyAtve jinanAma na kha'dhAya, mATe 117 prakRtinA badha mithyAtva guNasthAnake hAya, sAsvAdanA pAMca guNasthAnakeka stavamAM kahelA kha'dhAvikAra ahI jANavA. tsu 345 sAsvAdane 101, mizra 74, aviratie 7nu dezivaratie 67 ane pramatte 63 prakRtinA khadha hAya che. ahI' koI prazna kare che ke ceAthA guNasthAnakathI AgaLa surAyunA aMdha kema hAya ? kAraNa ke azubha kRSNAdi traNa lezyAmAM vamAna samyagdaSTi manuSya ane tiryaMca devAyuSa na madhe, 1 kaNhalessA NaM bhaMte ! jIvA kiriyAvAdI kiM nercAlaya pareDa ?-pucchA ! goyamA ! no nepheMcAya. 'tti, no tirikkhajoNiyAuyaM pakareti, maNussAuyaM pakareti, no devAya' kareti / a:- kRSlezyAvALA kriyAvAdI (samyagdaSTi) jIve zu nArakanuM AyuSa badhe ityAdi prazna. he gautama ! nAranuM AyuSa na AMdhe, tiya catu AyuSa na bAMdhe, devAyuSa na bAMdhe, paNa manuSyAyuSabAMdhe. kaNhalessA NaM bhate kiriyAvAdI paMcidiyatirikkhajoNiyA kiM neraiyAuyaM pucchaa| goyamA ! no neraiyAuya kareti No tikkhijoNiyAjyaM pakareti, no maNussADayaM pakareti, no devAuyaM kareti / , atha -he bhagavan ! kRSNalezyAvALA kriyAvAdI paMcendriyatiya cA zuM naiyikanuM AyuSa khAMdhe dhaMtyAdi prazna. he gautama ! teo nAraka, tiya ca, manuSya ane devAyuSane bandha karatA nathI. (ma0 rU . rU0 u0 1 50 943 - 1) Page #395 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 346 andhasvAmitva vivecanasahita zyAmAgaNA temaja je leyAe AyuSa madhe te lezyAe maraNa pAmI pUbhavanI vezyAsahita devezamAM upaje mane samyagdaSTi manuSya ke tiryaMca vaimAnika sivAya bIjA dhruvenu AyuSa khAMdhatA nathI, ane vaimAnika vezamAM azubha lezya e nathI. te te kAM upaje ? mATe cAthe guNasthAnake kRSNaGezyAmAM surAyuSaneA kha'dha na hoya ema sa Mbhave che. paraMtu A vicAra siddhAMtanA mate che. siddhAMtamAM samyagdaSTi manuSya kRSNulezyAe manuSyAyuSa AMdhe che, ane pacendriya tiryaMca sabhya dRSTi kRSkulezyAe kai paNa AyuSane khaMdha karate nathI. paNa kama granthanA mate avirati sabhyaSTi guNusthAnake vata tA manuSya ane tiya ca mAtra devAyuSane adha kare che, bIjA koi paNa AyuSaneA 'dha karatA nathI, mATe ahIM' saiddhAntika ane kAma graMthika matabheda hoya ema saMbhave che. tethI aviratisamyagdaSTi gurusthAnake 76, pAMcame 66 ane chaThThuM guNasthAnake 62 prakRtie bAMdhe, teU narayanavUNA, ujjoyacau - narayabAre viNu sukkA / viNu nazyacAra pamhA, ajiNAhArA imA micche // 22 // ( tejo narakanavonA udyotacatuSka' narakadvAdaza vinA zuklA / vinA narakadvAdaza padmA ajinAhArakA ImA mithyAtve // ] paNa artha :-(tettara vRLA) teolezyAvALA narakAdi nava prakRtie rahita 111 prakRti Aghe bAMdhe. (munnA) zuddha vaizyAvALe (jJocapatra-nacavAra viSNu ) udyotacatuSka ane narakAdi khAra prakRti vinA 104 prakRtie eghe bAMdhe, (jjA) padmalezyAvALA (vinu satra) narakAdi khAra prakRtie vinA 108 pra0 edhe khAMdhe, (fmacche) mithyA Page #396 -------------------------------------------------------------------------- ________________ vaizyAmA NA andhasvAmitva vivecana sahita 347 tvaguNasthAnake (mA) teje, padma ane zuklachheyAvALA (aniLAhArA) jinanAma ane AhArakaddhika rahita bAkInI prakRtinA baMdha kare che. vivecana:--tejovezyA prathama gurusthAnakathI Ara'bhI sAta guNasthAnakasudhI hoya che. tethI te mAga NAe narakatrika, sUkSmatrika ane vikalatrika-e narakAddhi nava prakRtie rahita 111 prakRtiAnA anya kare che, kAraNake ukta nava prakRti kRSNAdika traNa azubha lezyAmAM ja baMdhAya che,vaLI teolezyAvALA jIva nAraka, sUkSma ekendriya ane vikalendriyamAM upajatA nathI. mATe ukta nava prakRtirahita bAkInI 111 prakRtine baMdha jANavA, temAM mithyAtvaguNasthAnake jinanAma ane bahAraddhika rahita 108 prakRtie bAMdhe. khIjAthI sAtamA gurusthAnaka sudhI anvAdhikArane anusAre bandhasvAmitva jANavu. zukUlalezyA prathamathI mAMDI tera guNasthAnaka sudhI hoya che. zulalezyAvALA udyota ane tiya catrika-e udyotacatuSka tathA narakatrika, sUkSmatrika, vikalatrika, ekendriya, sthAvara ane Atapa e narakAdi khAra-sa maLIne ukta sALa prakRtie sivAya Aghe 104 prakRtio bAMdhe, kAraNa ke AnAdi devalAkamAM kevaLa zuklaazyA hoya che ane tee tiyacamAM upajatA nathI, mATe tiya caprAyeAgya udyotacatuSTanA baMdha na kare, tathA jIlalezyAvALA koi paNa jIva jayAM narakAdi khAra prakRtinA udaya hoya tyAM upajatA nathI, mATe te sALa prakRtie rahita 104 prakRtionA anya Aghe kare. ahIM devaddhika ane vaikriyadvikanA baMdha thAya che te manuSya tiya canI apekSAe jANavA. have ahI eka prazna upasthita Page #397 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 348 bandhanasvAmitva vivecanasahita legyAmArgaNa thAya che ke 'tatvArthabhASya ane saMgrahaNI sUtramAM prathama be devalokamAM tejalezyA, pachInA traNa devalokamAM pa lezyA ane lAntakathI mAMDI sarvArthasiddha paryanta zukulalezyA kahI che ane suphalalezyAe udyotacatuSka rahita prakRtione baMdha kahyo che. paNa lAtathI mAMDI sahastrAra paryantanA guphalalezyAvALA deva tiryaMcamAM paNa jAya che te tatkAgya udyotacatuSka kema na bAMdhe ? pUrve paNa AnatAdi devakanA baMdhasvAmitvanA kathana prasaMge "bALavAru ulloyarahiyA" AnatAdi deve udyotacatuSkarahita baMdha kare che ema spaSTa kahyuM che, eTale sahastrAra parvatanA deve udyotacatuSkane baMdha kare ane ahIM zukulalezyAmAgaNae udyotacatuSkanA baMdhane niSedha karyo e paraspara saMgata thaI zakatuM nathI. paraMtu zulaleDyAe je baMdhasvAmitvA kahyuM che te vizuddha guphalalezyAnI apekSAe hoya te kadAca saMgata thaI zake, kAraNa ke lAMtakathI mAMDI sahastrAra parvata zukle zyA hoya paNa paramazukla (atyaMta vizuddhalezyA) te AnatAdi dene saMbhavita che, ane te deve tiryaMcamAM nahi jatA hovAthI teo utacatuSkarahita 104 prakRtiene baMdha kare ? vara-zukrayA dri- tripu (104 sU0 ra3) zeSeSu-lAntakAdiSu AsarvArtha siddhAcchukkalezyAH (tatvArtha mArca) 2 "kappatiya pamhalesA latAIsu sukkalesa huMti surA" / (rahaLI nA0 75 ) 3 digambarIya graMthamAM sahastrAra devaleka paryanta pAlezyA mAnelI che mATe teone A vireAdha AvatuM nathI. Page #398 -------------------------------------------------------------------------- ________________ lezyAmArganuM bandhasvAmitva vivecana sahita 349 tema saMbhave che. pachI te bahuzrutagamya. mithyAtva guNasthAnake jinanAma ane te AhArakaddhikaraDita 101 prakRtie baMdhAya, ane sAsvAdanAdi tera guNasthAnake e ghabaMdha jANa, padmavezyA prathamanA sAta guNasthAnaka sudhI hoya che, te elezyA ane padmalezyAmAM eTalI vizeSatA che ke padmazyAvALe narakAdi nava prakRtio uparAMta ekendriya, sthAvara, ane Atapa e traNa prakRtio bAMdhatuM nathI ane tejolezyAvALe ekendriyamAM upaje che mATe ukta traNa prakRtio bAMdhe che. mATe A mANAe narakatrika, sUkSmatrika, vikalatrika, ekendriya sthAvara ane AtapanAma e bAra prakRtie rahita eghe ekase ATha prakRtio baMdhAya che, kAraNa ke padmazyAvALo narakAdimAM temaja ekendriyAdimAM upajatuM nathI, mATe tA... e bAra prakRtio bAMdhatuM nathI. temAM jinanAma, AhArakazarIra ane AhAraka aMge pAMga-e traNa prakRtie sabhyatva ane cAritranA abhAvathI mithyAtvaguNasthAnake na baMdhAya, eTale ukta traNa prakRtie bAda karatAM 105 prakRtie palezyAvALAne mithyAtvaguNasthAnake baMdhamAM hAya. bIjA guNasthAnakathI mAMDI sAtamA guNasthAnaka sudhI sAmAnya baMdhAdhikAramAM kahela baMdhasvAmitva jANavuM. bhavya, abhavya, saMjJI, asaMjJI ane anAhAraka mArgaNAe baMdhasvAmitvasvvgunnbhvy-snnisu, ohu abhavyA asanni micchsmaa| sAsaNi asanni sanni vva kammaNabhaMgA aNAhAre // 23 // Page #399 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 350 banyasvAmitva vivecanasahita bhavyAdimAgaMNa. (sarvaguNabhavya-sajJiSu ogho'bhavyA asaMjJinazca mithyAtvasamAH sAsvAdane saMjJI asaMjJivat kArmaNabhaMgo'nAhAre // artha--(navakuLamakava-nnisuM) sarva guNasthAnaka vALA bhavya ane saMjJa-e be mArgaNAe (du) e -sAmAnya baMdha jANa. (jamavA bani mirarachamA ) abhavyamArgaNa ane asaMjJImArgaNAe mithyAtvamAgaNI samAna bandha jANa. ane [ sA ] sAsvAdana guNasthAnake (zanina) asaMjJIne (kSatti va) saMsInI peThe, ane ( aiAre) anAhArakamANAe (zmAmA ) kArmaNaganA samAna baLa jANa. vivecana - bhavya ane abhivya mArgaNa tathA saMzI mArgaNa ane asaMjJamANAe basvAmitvA kahe chebhavya ane saMjJIne cauda guNasthAnaka hoya che, mATe tenuM bandhasvAmitva karmastavamAM kahelA bandhAdhikAra pramANe jANavuM ahIM dravyamananA saMbaMdhavALe paNa saMjJI jANa, je dIrdhakAlikI saMjJAvALAne saMjJI kahIe te tene bAra guNasthAnaka hAya. kevalajJAnIne matijJAnAvaraNa karmanA kSayopazamajanya mananapariNAmarUpa bhAvamana nathI, mATe siddhAntamAM tene saMjJI ane asaMjJI kahyA che, te apekSAe te saMjJIne bAra guNasthAnaka hoI zake. paNa ahI kevalajJAnIne dravyamana hevAthI saMsI kahyA che. abhavya ane mane vijJAnarahita asaMgI jIvane samyakRtva ane cAritra na hovAthI tene jinanAma ane AhArakaddhika na baMdhAya, mATe ukta traNa prakRti sivAya 117 prakRtiene bandha ane mithyAtvaguNasthAnake heya. Page #400 -------------------------------------------------------------------------- ________________ anAhArakamANA. andhavAmitva vivecanasahita 351 temAM abhabhyane eka mithyAtvaguNasthAnaka hAya ane aupamika samyaktva vattA ekendriyathI Ara.bhI pacendriya tiya ca sudhInA asa'nI jIvAmAM AvI upaje tethI temAM aparyAptAvasthAe sAsvAdana guNasthAnaka paNa hAya, tethI asaMjJIne sAsvAdana guNasthAnake saMjJInI peThe 101 prakRtienA anya hAya. ahI' eka prazna upasthita thAya che ke asajJIne aparyAptAvasthAe kANu tathA audArika mizracaiJa hAya, ane te ceAgamAM sAsvAdana guNasthAnake ( gA. 12) 94 ke 96 prakRtienA bandha kahyo che, te tene suratrika ane vaikriyadvika-e pAMca prakRtinu andhasvAmitva zI rIte hAya ? arthAt sAsvAdane sa'jJIne khaMdhAtI 101 prakRtimAMnI ukta pAMca prakRtinA anya asannIne ghaTI zakatA nathI, kAraNa ke koi jIva aparyAptAvasthAmAM sAsvAdana guNasthAnake devaprAyegya prakRtionA anya karatA nathI. anAhArakamAga NAe mithyAtva, sAsvAdana, aviratisamyagdaSTi, sayeAgI kevalI ane aAgI kevalI-e pAMca guNasthAnaka hAya, temAM vigraDugativaDe parabhavamAM jatAM audyASThiAdi sthUla zarIranA abhAve prathamanA traNa samaya sudhI anAhAraka hAya, tyAM paheluM, bIjI ane cAthuM-e traNa guNasthAnaka hAya. kaivalajJAnI samudghAta kare tyAM trIje, cAthe ane pAMcame e traNa samaye aNAhArI hoya te apekSAe tene sace|gI kevalI guNasthAnaka hAya, mATe e cAra guNasthAnake kAma NuyAganuM bandhasvAmitva jANavu. temAM 120 prakRtiemAMthI AhArakadrika, devAyuSa ane narakatrika--e cha prakR Page #401 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 35ra bandhasvAmitva vivecanasahita anAhArakamANa. tio tathA manuSpAyuSa ane tiryaMcAyuSa-ema ATha prakRtio bAda karatAM zeSa 112 prakRtione Aghe bandha hoya. temAMthI jinanAma, suraddhika ane vaikriyadvika-e pAMca prakRtio bAda karatAM mithyAtvaguNasthAnake 107 prakRtie baMdhAya. temAMthI sUkSmatrika, vikalatrika, ekendriya jAti, sthAvaranAma, AtapanAma, napuMsakaveda, mithyAtvamohanIya, haMDaka saMsthAna ane chevaTThasaMghayaNa-e tera prakRtio mithyAtvanimittaka che. mATe mithyAtvanA abhAve na baMdhAya, tethI sAsvAdane baMdhamAM 94 prakRtio hoya. temAMthI anantAnubadhyAdi covIza prakRtio bAda karatAM ane jinapaMcaka meLavatAM aviratisamyagdaSTi guNasthAnake 75 prakRtie baMdhAya. sagI guNasthAnake eka sAtavedanIyane badha thAya ane agI guNasthAnake yoganA abhAve abadha hoya. lekSAmAM guNasthAnakanuM kathana-- tisu dusu sukkAi guNA, cau saga tera tti baMdhasAmittaM / deviMdasUrilihiyaM, neyaM kammatthayaM souM // 24 // [tisRSu dvayoH zuklAyAM guNAzcatvAraH sapta trayodaseti bandhasvAmitva / devendrasUrilikhita jJeyaM kama stava zrutvA / / artha (tikuSNAdi traNa lezyAne viSe (13) prathamanA cAra (1) guNasthAnaka heya. () teje ane padma-e be legyAe (1) sAta guNasthAnaka hoya. ( suvA ) ane guphalalezyAne viSe (tera) tera guNasthAnaka hoya. (tti vaMdanAmitta)e pramANe bandhasvAmitvanI visUrisTiciM) devendrasUrie racanA karI, tene (janmaca) karma stava (sonuM) sAMbhaLIne (caM) jANavuM. arthAt banya Page #402 -------------------------------------------------------------------------- ________________ vezyAmArgaNa bandhasvAmitva vivecanasahita 353 svAmitvanA jJAnamAM kastavanA jJAnanI apekSA hovAthI karma stavanuM jJAna thayA pachI badhasvAmitvanuM jJAna meLavavuM. vivecana -kRSNa, nIla ane kAtilezyAe mithyAtvathI mAMDI aviratisamyagdaSTi sudhI cAra guNasthAnaka hoya. tezyA ane palezyAe mithyAtvathI AraMbhI apramatta sudhI sAta guNasthAnaka hoya, zukalahezyAe prathamathI mAMDI sagI kevalI guNasthAnaka sudhI tera guNasthAnaka hoya. lezyA ganA pariNAmarUpa hevAthI roganA abhAve agI guNasthAnake vezyA na haya, tethI aAgI kevalI vezyA2hita jANavo. ahIM paMcasaMgraha ane prAcIna ane svAmitvanA matane anusarI kRSNAdi traNa lezyAe prathamanA cAra guNasthAnaka kahyA che, ane SaDazItikA caturtha karmagranthamAM prathamathI mAMDI pramatta sudhI cha guNasthAnaka kahA, tethI tenA mate cha guNasthAnaka sudhI badhasvAmitva kahevuM. traNa lezyAe vartamAna jIva prathamanA cAra guNasthAnaka prApta kare, paNa tene dezavirati ane sarva viratinI prApti na thAya te apekSAe cAra guNasthAnaka kahyA, paNa dezavirati ane sarvaviratinI prApti thayA pachI manda pari NAmI kRSNAdi traNa vezyAo Ave te paNa dezavirati ke 1 'challesA jAva sammoni' (pacasaMgraha 1-30) 2 "chacca usu tinni tisu chaNNa sukkA ajogI alessA / (prAcIna bandhasvAmitva gA0 40) ___3 asannisu paDhamadurga paDhamatilesAsu chacca dusu satta / - asaMjJImAM prathamanA be guNasthAnaka hoya che ane prathamanI traNa karmI 23 Page #403 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 354 banyasvAmitva vivecanasahita legyAmArga sarvaviratine bhaMga na thAya te mATe apekSAe che guNasthAnaka kahyA. nodha ane zukla legyAe te svasva guNasthAnakanI apekSAe baMdhasvAmitva kahevuM. e pramANe bAsaTha mArga NAe baMdhasvAmitvA kahyuM. A prakaraNamAM mArgaNAne viSe sAmAnyarUpe ane guNasthAnane AzrayI vizeSarUpe baMdhasvAmitvane vicAra karyo che, mATe A prakaraNanuM jJAna meLavavAnI IcchAvALAe karmastavanuM-dvitIya karmagraMthanuM jJAna saMpAdana karavuM, kAraNa ke A prakaraNamAM ThekANe ThekANe kahyuM che ke amuka mAgaNAnuM baMdhasvAmitva karmastakta sAmAnya baMdhAdhikAranI peThe jANavuM. A gAthAmAM jevI rIte lezyAomAM guNasthAnakanuM kathana baMdhasvAmitvathI alaga pADIne karavAmAM AvyuM che, tevI rIte anya kei paNa mArgaNAmAM guNasthAnakathI bhinna baMdhasvAmitvanuM kathana karyuM nathI, tenuM kAraNa ema hoI zake ke anyamArgaNAmAM jeTalA guNasthAnaka caturtha karmagraMthamAM kahyAM che tethI ahiM keI paNa prakArane matabheda nathI, paraMtu zyAmAM matabheda che. kRSNAdi traNa lesthAmAM ahIM trIjA karmagraMthamAM cAra guNasthAnaka kahyAM che ane caturtha karmagraMthamAM cha guNasthAnaka kahyAM che. lezyA saMbaMdhe guNasthAnakane A matabheda sUcita karavA uzyAmAM baMdhasvAmitvathI bhinna guNasthAnake kahyA hoya. bandhasvAmitvanAma tRtIya karma grantha samApta lezyAmAM cha guNasthAnaka ane pachInI be legyAmAM prathamanA sAta guNasthAnaka hoya che. Page #404 -------------------------------------------------------------------------- ________________ gAthA 9 pR. 307 nuM anusaMdhAna 355 paryApta manuSyanuM banyasvAmitva yatna. guNasthAnakanA nAma Dinh-h | uj{Khachine | vicachedyaprakRti jJAnAvaraNIya darzanAvaraNIya vidanIya mehanIya AyuSa nAma Klls antarAya mUlaprakRti evA Y mithyAtva sAsvAdana mizra ba pa 9 226 467 2 5-8 | |16 5 9 226 44 2 pa7-8 1932 5 9 24 3pa1 2 5-8 69 | 51 - 5 6 21 1 1 5-8 49 4 5 6 rana karI 5-8 pa3 4 5 6 21 12 1 57-8 57 6 5 6 21 12 1 57-8 avirata dezavirata pramatta apramatta 61 1| 5 6 1 1 31 | pa7-8 62 - 5 apUrvamaNa | 2 5 6 1 1 131 1 57 30 5 4 | | - anivRtti pahele bhAga 22 | 9 | | | | | | | | 57 bIje " | 21T 9 1 5 / 1 4 - 1 1 57 | | | | | | IS Page #405 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 356 paryApta manuSyanuM bandhasvAmitva yatna paryApta manuSyanuM badhasvAmitva ya ' anivRtti trIjo bhAga | 20 100 | 1. 5 6 1 1 1 pacha " cA " 19 101 | | | | 1 2 0 1 1 pas. " pAMcamo " . sUkSmasaMparAya upazAntamoha kSINameha sayogI kevalI agI kevalI | - 1 - - - - 0 | ba ba e ne 0 0 0 Page #406 -------------------------------------------------------------------------- ________________ a pariziSTa karmastava (dvitIya karmagrantha) taha thuNimo vIrajiNaM, jaha guNaThANesu sayalakammAI / badhudayodIraNayAsattApattANi khaviANi // 1 // micche sAsaNamIse, avirayadese pamattaapamatte / niaTTianiaTTisuhumuvasamakhINasajogiajogiguNA // 2 // abhinavakammaggahaNaM, badho oheNa tattha vIsasayaM / titthayarAhAragadugavaja micchaMmi satarasaya // 3 // narayatiga jAithAvaracau huMDAyavachivaTThanapumicchaM / solato igahiasaya,sAsaNi tirithINaduhagatigaM // 4 // aNamajjhAgiisaMghayaNacau niujjoakukhagaithitti / paNavIsato mIse, 'causayari duhAuyaabadhA // 5 // samme sagasayari jiNAubadhi vairanaratiabiakasAyA uraladugaMto dese, sattaTThI tiyakasAyato // 6 // tevaTi pamatte seogaaraiadhiradugaajasaassAya / vucchijja chacca satta va, nei surAuauM jayA nidvaM // 7 // guNasaThi appamatte, surAu baMdha tu jai ihAgacche / annaha aTTAvannA, jaM AhAragadugaM baMdhe // 8 // aMDavanna apuvAImi, niddaduga to chappanna paNabhAge / suradugapaNidisukhagaitasanavauralaviNutaNuvaMgA // 9 // Page #407 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 358 samacauranimiNajiNavannaagurulahucau chalasi tIsato / carame chavIsabaMdho, hAsaraikucchabhayabheo // 10 // aniaTTibhAgapaNage, igegahINo duvIsavihaba dho / pumasajalaNacauNha kameNa che o satara suhume / / 11 // caurdasaNuccajasanANavigghadasaga ti solasuccheo / / tisu sAyabaMdha cheo, sajogiba dhatu to a // 12 / / udao vivAgaveaNamudIraNamapatti iha duvIsasaya / satarasaya micche mIsasammaAhArajiNaNudayA. // 13 // suhumatigAyavamiccha, micchataM sAsaNe igArasaya' / nirayANupuThivaNudayA, aNathAvaraigavigalato // 14 // mIse sayamaNupuvvINudayA mosodaeNa mIsato / causayamajae sammANupuvvikhevA biakasAyA // 15 // maNutiriNupugviviuvaTThaduhagaaNAijjadugasataracheo / sagasIi desi tirigaiAuniujjoatikasAyA // 16 / / adRccheo igasI, pamatti AhArajualapakkhevA / thINatigAhAragadugacheo chassayari apamatte // 17 // sammatta timasaMghayaNatiagaccheo bisattari apube / hAsAichakkato, chasaTi aniyaTTi veatiga // 18 // saMjalaNatiga chaccheo saTThI suhuma mi turialobhato / uvasataguNe guNasahi risahanArAyadgaaMto // 19 // sagavanna khINaducarami, niddadugato a carami paNavannA / nANatarAyadasaNacaucheo sajogi bAyAlA // 20 // titthudayA uralAthirakhagaidugaparittatigachasa ThANA / agurulahuvannacaunimiNateakasmAisa ghayaNa // 21 // Page #408 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 359 sUsara dUsarasAyAsAegayara ca tIsavuccheo / bArasa ajogi subhagAijjajasannayara veaNi // 22 // tasatigapaNidimaNuA ugaijiNucca ti caramasamaya to udauvvudIraNayA paramapamattAisagaguNe // 23 / / esA payaDi tigUNA veaNi AhArajualathINatigaM / Au pamattatA, ajogi aNudIgo bhayava N // 24 // sattA kammANa ThiI, badhAialaddhaattalAbhANaM / sate aDayAlasa', jA uvasamu vijiNu biataie || 25 // apuvvAiacaukke aNatirinirayAu viNu biAlasyaM / sammAicausu sattagakhaMyami igacattasayamahavA 11 28 11 khagaM tu pappa causu vi, paNayAlaM nirayatisurAu viNA / santa viNu aDatIsa jA aniaTTa paDhamabhAgo // 27 // " thAvara tirinirayAyavadugathINatigegavigalasAhAra / solakhao duvisasa, bisi biatiakasAyAM to // 28 // taiAisu caudasaterabAraLapaNaca utihiasaya kamaso / napuisthihAsacha puMsaturiakohamayamAyakhao // 29 // suhumi dusaya lohatA, khINaducarimegasaya duniddakhao | navanavai caramasamae, cauda saNanANavigghaM to // 30 // paNasIi sajogi ajogi ducarime devakhagaigaMdhadugaM / phAsavaNNarasataNubaM dhaNasaM ghAyapaNanimiNaM // 31 // Page #409 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 310 saMghayaNaathirasaMThANachakkaagurulahucau apajjatta / ' sAyaM va asAyaM vA, parittuvaM gatigasusarani // 32 // bisayari khao a carime, terasa maNuatasatigajasAijja / subhagajiNuccapaNi diasAyAsAegayaracheo // 33 // naraaNuputri viNA vA, bArasa caramasamayaMmi jo khaviu // patto siddhiM deviMdara di namaha ta vIra // 34 // kama stava samApta / vandhasvAmitva (tRtIya karmagrantha) baMdhavihANavimukka, vadia siribaddhamANajiNaca da / gaiAIsu vucchaM, samAsao baMdhasAmitta // 1 // [gai I die ya kAe, joe vee kasAya nANe ya / saMjama dasaNa lesA, bhava samme sanni AhAre // 2 // ) jiNasuraviuvAhAradu, devAu a nirayasuhumavigalatiga egiauda thAvarAyava, napumiccha huDachevaTuM // 3 // aNamajjhAgiisaghayaNakukhaganiaitthiduhagathINatigaM / ujjoatiriduga tirinarAu narauraladugarisaha // 4 // suraiguNavIsavajja, igasau oheNa ba dhahiM nirayA / tittha viNA micchi saya, sAsaNi napucau viNA chanuI // 5 // viNu aNachavIsa mIse, bisayari sammaMmi jiNanarAujuyA / ia rayaNAisu bhago, pakAisu titthayarahINo // 6 // ajiNamaNuAu ohe, sattamie naradugucca viNu micche / iMganavaI sAsANe, tiriAunapuMsacauvajja // 7 // Page #410 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 361 aNacauvIsavirahiA sanaraduguccA ya sayari mIsaduge / satarasao ohi micche,pajatiriA viNu jiNAhAra // 8 // viNu nirayasola sAsaNi, surAu aNaegatIsa viNu mIse / sasurAu sayari samme, bIakasAe viNA dese // 9 // ia cauguNesu vi narA, paramajayA sajiNa ohu desAI / jiNaikkArasahINaM navasaya apajjattatirianarA // 10 // nirayavva surA navaraM, ohe micche igiMditigasahiA / kappaduge vi a eva, jiNahINA joibhavaNavaNe // 11 // rayaNu vva saNaMkumArAi ANayAi ujjoacaurahiA / apajjatiriavva navasayamigidipuDhavijalataruvigale // // 12 // chanavai sAsaNi viNu suhumatera kei puNa biMti caunavaI / tirianarAUhiM viNA, taNupajjattiM na jati jao / / 13 // ohu paNi ditase gaitase jiNikkAranaratigucca viNA / maNavayajoge oho, urale narabha'gu tammisse / / 14 // AhArachaga viNohe, caudasasau micchi jiNapaNagahINaM / sAsaNi ca unavai viNA, tirianarAU suhumatera // 15 // aNacauvIsAi viNA, jiNapaNajua sammi jogiNA sAyaM / viNu tirinarAu kamme, vi evamAhAradugi oho // 16 // suraoho veuvve, tirianarAurahio a tammisse / veatigAimabiatiakasAya nava du cau paMcaguNA // 17 // saMjalaNatige nava dasa, lohe cau ajaidutianANatige / bArasa acakkhucakkhusu, paDhamA ahakhAya caramacaU // 18 // Page #411 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 362 manANi saga jayAI, samaiachea cau dunni parihAre / kevaladugi do caramA'jayAI nava maisuohiduge // 19 // aDa uvasami ca veagi, khaie ikkAra micchatigi dete / suhumi saThANaM terasa, AhAragi nianiaguNoho // 20 // paramuvasami vaTTatA, Au na baMdhati teja ajayaguNe / devamaNuhINA, desAisu puNa surAu viNA // 21 // Ahe aTThArasaya, AhAra dugUNamAile satige / taM titthoM micche, sANAsu savvahiM oho // 22 // teU narayanavUNA, ujjoacau narayabAra viNu sukkA | viNu narayabAra pahA, ajiNAhArA imA micche // 23 // savvaguNabhavvasannisu, ohu abhavvA asanni micchasamA / sAsaNi asanni sanni vva kammaNabhago aNAhAre // 24 // tisu dusu sukkAiguNA, cau saga tera tti baMdhasAmittaM / deviMdasUrilihia', neya kammatthayaM sAuM // 25 // svAmitva samApta | Page #412 -------------------------------------------------------------------------- ________________ kramAMka. .. 1ka ma`prakRti cUNI 11 "I 14 granthanAma. ra paMcasa graha .. '' ba pariziSTa. zvetAmbarIya ka viSayaka-graMtha. zle gA0 476 zivazama`sUri 7000 ajJAta zreNI TippaNa zlA 1920 municaMdrasUri zle|08000 malayagirimUri zlA01300 zrIyazevijayApA vRtti " .. svApanavRtti avRtti dIpaka (1) kaeN`vipAka vRtti '' 3 prAcIna cha kama granthagA 569 parimANu. (2) krastava " bhASya ... kyAya gA. 963 zrIca draSi mahattara 9000 zlo.18850 malayagirisUri zlA 2500 jinezvarasUriziSya zre vAmadeva e zlA gA. 168 10 922 " vyAkhyA kSeA 1000 ajJAta TippaNa Aaa 420 uprabhasUri "" tA. gA 57 gA0 24 . bhAgya gA0 32 vRtti gaSi paramAnaMdasUri ajJAta ajJAta ajJAta |zlA 109 zrIgAvidAcAya racanA samaya vi zatAbdI. ajJAta ajJAta 12 12, 13. 18 ajJAta za 12, 13. ajJAta 10 12, 14. 1275nI pahelAM 13 ajJAta ajJAta ajJAta 1288nIpaheryAM Page #413 -------------------------------------------------------------------------- ________________ | " TippaNuM glaeNi0 292 | udayaprabhasUri || 13 (3) badhasvAmitva gA 0 54 ' " vRtti * 560 (4) SaDazIti gA. 86 ajJAta 1172 ajJAta haribhadrasUri jinavalabhagaNi 12 ajJAta * vRtti 1172 12-13 " bhAgya ajJAta gA. 38 zle 0 850 haribhadrasUri | le 2140 malayagirisUri zle 1630 yazobhadrasUri " prA. vRtti le 50 | rAmadeva " vivaraNa patra 32 meruvAcaka " uddhAra | 0 100 | ajJAta - " avacUri | zla0 700 12 ajJAta (5) zataka gA. 111 zivazarmasUri " bhAgya ' gA0 24 ajJAta ajJAta gA24 1179 ajJAta " vRtti " brahabhASya0 1413 | cakrezvarasUri 2322 ajJAta " 3740 mAladhArIzrI hema caMdrasUri udayaprabhasUri " avacUri | patra 25 guNaratnasUri | 12 " TippaNa " 974 15 (6) saptatikA gA. 75 candraSi mahattara gA0 191 abhayadevasUri patra 132 | ajJAta " cUrSi | 11-12 ajJAta Page #414 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 365 prA. vRtti : , vRtti 15 12 le 2300 candraSi mahattara le. 3780 malayagirisUri 12, 13 , bhAgyavRtti le. 81pa0 mituMgasUri 1449 , Tippana le pahaja rAmadeva 12 , avacUri navIna karmagrantha guNaratnasUri nI avajuo | sAddha zataka gAi 155 jinavalabhagaNi gA0 110 |ajJAta ajJAta 0 2200 municaMdrasUri 1170 kaleTa 370 0 dhanezvarasUri 1171 che. prA. vRtti tADa. 151 cazvarasUri ajJAta - vRttiTippaNu kSetra 1400 ajJAta ajJAta | pAMcanavInakarmagraMthAgA. 310' zrIdevendrasUri 13, 14, ,, svapajJaTIkA 0 1013 , avacUri kale 2958 munizekharasUri ajJAta , avacUri le 540 guNaratnasUri kastava vivaraNa 0i 150 kamalasaMyamapAdhyAya1559 cha karmagranya bAlAva-le 17000 jayasemasUri bodha 180 3 ,, bAlAvabodha 0 12000maticaMdrajI , bAlAvabodha - 500 00 jIvavijayajI mana sthirIkaraNapra-gA. 167 mahendrasUri karaNa - vRtti le 2300 pajJa saMskRta cAra karma-kSe 569 jayatilakasUri grantha 1284 ajJAta ajJAta 8kama prakRti dvAtri-gA32 zikA | 9 bhAva prakaraNa gA30 vijayavimalagaNi | 16ra3. Page #415 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 366 , jhavRtti 0 0ra5 | vijayavimalagaNiI 16ra3. - badhahetRdayatribhaMgIgA 5 | halakulagaNi , vRtti lo0 115. vArSigaNi 16 2 bandhadayasattA gADha 24 | vijyavimalagaNi 1623 prakaraNa | , svapajJaava- 0 300 cUrI 12 kamasaMvedha prakaraNa zla0 400 rAjahaMsa-ziSya - ajJAta vacandra ajJAta a1 kamasaMvedha bhaMga patra 10 - 10 | ajJAta | prakaraNa anu. 4-5 ajJAta digambarIya kamaviSayaka-grajo. 1 mahAkarma prakRti | prAkRta, yA pakhaMDa zAstra. le. 36000 puSpadaMta tathA bhUtabali , (ka) prA0 TIkA . 12000 kundakundrAcArya , (kha) TIkA | , 6000 zAmakuMDAcArya , (ga) karNATIkA tumbalurAcArya , (dha) saM. TIkA , 48000 samantabhadrAcArya ,(ca) vyArA TIkA , 14000 vapadevaguru (cha) dhava0 TI , 72000 vIrasena " pa4000 anu. 905 Page #416 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 367 2 kaSAya prAkRta gA0 276 | guNadhara vi0 5 lagabhaga . (ka) cUravRtti le 6000 | yativRSabhAcAya | vi. 6 , (kha) uccA' , 12000 uccAraNacAya ajJAta vRtti (ga) TIkA , 6000 zAmakuMDAcArya (dha) cUkavyAkhyA , 84000 tumbalurAcArya (kama prANata sahita jha (ca) prA0 TIkA , 60000 | vapadevaguru | , (7) ja0 TIkA , 60000 | vIrasena tathA jinasena gammaTasAra gA. 175 nemicaMdra si. ca | 11 (ka) karNa TIkA cAmu DarAya 11 , (kha) saM- TIkA kezavavaNI" , (ga) - TIkA | zrImabhayacaMda , () hiM, TIkA TeDaramalajI lampisAra | ga 50 | nemicaMdra si. sa. 11 , (ka) saM. TIkA kezavavaNuM . (kha)hiM TIkA ToDaramalajI saMkSapaNAsAra - mAdhavacaMdra 2. ! 10, 11 saMpaMcasaMgraha | amitagati | 1073 Page #417 -------------------------------------------------------------------------- ________________ karmastavapariziSTa ka. udayasvAvima. trIjA karma granthamAM mArgaNAsthAnane viSe guNasthAnakane AzrayI bandhasvAmitvane vicAra karyo, paraMtu udayasvAmitvane vicAra karyo nathI. mATe te upagI hovAthI ahIM udayasvAmitvane vicAra kare prastuta che. 2. narajAti. A mArgaNae mithyAtvathI mAMDI avirati samyagdaSTi guNasthAnaka sudhI cAra guNasthAnaka hoya che. tyAM jJAnAvaraNa pAMca, darzanAvaraNa cAra, antarAya pAMca, mithyAtvamohanaya, taijasanAma, kArmaNanAma, varNAdicatuSka, agurulaghunAma, nirmANanAma, sthiranAma, asthiranAma, zubha nAma ane azubhanAma e satyAvIza dhrudayI pravRtio pitApitAnI udayabhUmikA paryanta avazya udayavatI hoya che. temAM mithyAtvamohanIyanI udayabhUni prathama guNasthAnaka che ane tyAM te dhrudayI che. pAMca jJAnAvaraNIya, cAra darzanAvaraNIya ane pAMca antarAya e cauda prakRtine udaya bAramA guNasthAnaka sudhI ane bAkInI bAra prakRtione udaya tema guNasthAnaka sudhI sarva ne hovAthI te pRdayI che. e satyAvIza vedathI prakRtie nidrA, pracalA, vedanIya 2, nIcagotra, narakatrika, pacendriyajAti, vaikriyadrika, heDakasaMsthAna, azubhavihAgati, parAghAta, uchuvAsanAma, upaghAta, traNacatuSka, durbhAga, duHsvara, anAdeva, ayaza, seLa kaSAya, hAsyAdiSaka, napuMsakaveda, samyakatvamehanoya ane mizramehanIya e chetara pravRtio e gha=sAmAnyataH nAra Page #418 -------------------------------------------------------------------------- ________________ udayasvAmitva 369 kene udayamAM hoya che. temAM tyAna dvitrikane udaya vekiyazarIrI de ane nArakone paMcasaMgraha ane karmaprakRtinA mate hete nathI kahyuM che ke- "asaMkhya varSanA AyuSavALA manuSya ane tiryaMca, vaikiya zarIravALA, AhAraka zarIravALA ane apramatta sAdhu sivAya bAkInAne tyAnadvitrikane udaya ane udIraNa hoya che." have othe udayavatI 76 prakRtiomAMthI samyaktvamehanIya ane mizramehanIya bAda karatAM mithyAtvaguNasthAnake 74 prakRtie udayamAM hoya che. narakAnupUrvI ane mithyAtva mohanIya sivAya 72 prakRti sAsvAdana guNasthAnake hoya che, temAMthI anantAnubandhicatuSka bAda karatAM ane mizramehanIya sahita karatAM mizaguNasthAnake 69 prakRtio udayamAM hoya che. temAMthI mizramehanIya bAda karatAM ane samyakatvamehanIya tathA narakAsupUvane prakSepa karatAM aviratisamyadRSTiguNasthAnake sittera prakRtie udayamAM hoya che. - 2 tijAti. A mArgaNAmAM pAMca guNasthAnaka che. ahIM devatrika, narakatrika vaikriyadrika, AhArakaddhi, manuSpatrika, 1 juo kama prakRti udIraNAkaraNa gA. 19. "saMkhyAtA varSanA AyuSavALA karmabhUmi ja manuSya ane tiya"cane ikriyaparyApti pUrI thayA pachI tyAnaguddhitrika udayamAM AvavA yogya che. temAM paNa AhArakalabdhi ane vaikriyalabdhivALAne tene udaya hoto nathI." jue-gemaNasAra, karmakAMDa gA. 285. karma. 24 Page #419 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 370 udayasvAmitva uccagetra ane jinanAma e paMdara prakRtine udaya hete nathI, mATe udayavatI 122 prakRtiomAMthI e paMdara prakRtie bAda karatAM ethe 107 prakRtie udayamAM hoya che. tiyAne bhavadhAraNIya vaikriyazarIra hetuM nathI, paraMtu labdhipratyaya vaikriyazarIra hoya che, te apekSAe vaikriyadrika sahita karatAM 109 prakRtie udayamAM hoya che. pUrvokta eka sAta pravRtiomAMthI samyakatva ane mizra mehanIyae be prakRtie bAda karatAM mithyAtva-guNasthAnake 105 prakRtio hoya che. sUkSma, aparyApta, sAdhAraNa, ApanAma ane mithyAtvamohanIya e pAMca prakatio sivAya sAsvAdane se prakRtio hoya che. temAMthI anantAnubaMdhicatuSka, sthAvaranAma, eke kriyAdijAticatuSka ane tiryaMcAnupUrvI -e daza prakRtio bAda karatAM ane mizramehanIya sahita karatAM mizaguNasthAnake ekANuM prakRtio udayamAM hoya che. temAMthI mizramehanIya hIna karatAM tathA samyaphatva mehanIya ane tiryaMcAnupUrvI-e be prakRtie joDatAM aviratisagdaSTi guNasthAnake 92 prakRtie udayamAM hoya che. apratyAkhyAnAvaraNa cAra, durbhAga, anAdeya, ayaza ane tiryaMcAnupUva-e ATha prakRtie sivAya dezavirati guNasthAnake rAzI prakRtie udayamAM heya che. ahIM sarvatra labdhipratyaya vaikiya zarIranI vivakSA karI nathI. eTale e be prakRtie badhe ochI jANavI. rU. manuSyatti. ahIM cauda guNasthAnake heAya che. Page #420 -------------------------------------------------------------------------- ________________ udayasvAmitva 371 devagika, narakatrika, vaikriyadrika, jAticatuSka, tiryacatrika, udyota, sthAvara, sUrama, sAdhAraNa ane Atapa-e vaza prakRtione udaya manuSyane bhavapratyaya hete nathI, mATe tene bAda karatAM ethe 102 prakRtie udayamAM hoya che. paraMtu labdhinimittaka vaikriyazarIranI apekSAe uttara vaikiyazarIra karatAM vaikilakika ane udyotanAmane udaya hovAthI te traNa prakRtio sahita105 prakRtie sAmAnyataH udayamAM hoya che. temAM mithyAtvaguNasthAnake AhArakaddhika, jinanAma, samyakatva ane mizramehanIyae pAMca prakRtione udaya nahi hevAthI tene bAda karatAM 97 prakRtie udayamAM hoya che. aparyApta nAma ane mithyAtvamehanaya-e be prakRti sivAya sAsvAdana guNasthAnake lpa prakRtie udayamAM hoya che. temAMthI anantAnubaMdhicatuSka ane manuSyAnupUrvI -e pAMca prakRtie bAda karatAM ane mizramehanIya sahita karatAM mizraguNasthAnake 91 prakRtie hoya che. temAMthI mizramehanIya nyUna karatAM tathA samyaktva ane manuSyAnupUvI meLavatAM aviratisamyagdaSTiguNasthAnake 92 prakRtie udayamAM hoya che. apratyAkhyAnAvaraNacatuSka, manuSyAnupUrvI, durbhAga, anAdeya, ayaza ane nIcagAtrae nava prakRtie sivAya dezaviratiguNasthAnake 83 prakRtio hAya. kAraNa ke dezavirati hovAthI apratyAkhyAnAvaraNa catuka ane durbhAgAdi prakRtieno udaya manuSyane hite nathI. sarvavirati hevAthI pratyAkhyAnAvaraNacatuSka nyUna karatAM ane AhArakaddhika sahita karatAM pramatta-guNa Page #421 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 372 udayasvAmitva sthAnake ekAzI prakRtie uyamAM hAya. sthAnahi~trika ane AhArakadvi-e pAMca prakRti sivAya apramattaguNusthAnake cheAMtera prakRtio hAya, samyaktvameAhanIya ane chellA traNa sa*ghayaNa-e cAra prakRtie bAda karatAM apUrva karaze mahAMtera prakRtio udayamAM hAya. hAsyAdiSaka sivAya anivRtti guNasthAnake 66 prakRtie hAya. vetrika ane savalanatrika e cha prakRti sivAya sUkSmasa'parAya guNasthAnake sAThe prakRtie hAya, sa'jvalana lAbha vinA upazAMtameha guNasthAnake ogaNasATha prakRti hoya che. RSabhanArAca mane nArAca-e e prakRti sivAya kSauNamAha guNasthAnakanA dvicarama samaye 57 prakRti hoya. nidrA ane pracalA vinA kSINameAhanA chellA samaye 55 prakRtie hAya, jJAnAvaraNa pAMca, danAvaraNa cAra ane aMtarAya pAMca-e cauda prakRti sivAya sayeAgIkevalIguNasthAnake 42 prakRti hAya. kAraNa ke ahIM jinanAmanA udaya hoya che. audArikadvika vihAyeAgatidvika, asthira, azubha, pratyeka, sthira, zukSma, saMsthAnaSadraka, agurulaghucatuSTa, vaNa catuSka, nirmANa, tejasa, kAmaNa, vaRSabhanArAcasaMhanana, du:svara, susvara, sAtAvedanIya ane asAtavedanIyamAMthI eka-e trIza prakRtie vinA ayAgikeliguNasthAnake mAra prakRtinA udaya hAya. subhaga, Adeya, yaza, vedauya, trasa, bAdara, paryApta, pa'ce driyajAti, manuSyadrika, jinanAma ane uccageAtra e 1 ahIM pramattaguNasthAnake yatine uttara vaikriyazarIra karatAM udyota nAmanA udayanA sa Mbhava che paraMtu bhavapratyayazarIranimitta udyotanAmanI vivakSA hAvAthI ahIM doSa nathI. Page #422 -------------------------------------------------------------------------- ________________ udayasvAmitva 373 bAra prakRtie agiguNasthAnanA chele samaye udayamAMthI vichinna thAya. kavAti. A mArgaNAe cAra guNasthAnaka hoya che. narakatrika, tiryacatrika, manuSyatrika, jAticatuka, audArikakrika, AhAraddhika, saMghayaNaSaka nyagrothaparimaMDalAdi pAMca saMsthAna, azubhavihAgati, Atapa, udyota, jinanAma, sthAvaracatuSka, duHsvara, napuMsakaveda ane nIcatra-e egaNacAlIza prakRtie sivAya eoN=sAmAnyataH devene 83 prakRtie udayamAM hoya. ahIM uttarakriya zarIra karatAM devene udyotanAmanA udayane saMbhava che, paraMtu bhavapratyayazarIranimitta ughotane udaya vivakSita havAthI doSa nathI. tathA paMcasaMgrahanA mate sthAna dvitrikane udaya Tevane nahi hovAthI te bAda karatAM 80 prakRtie udayamAM heya. samyaphatvamohanIya ane mizramehanIya sivAya mithyAtvaguNasthAnake 78 prakRtie udayamAM heya. mithyAtvamehanIya sivAya sAravAdane 77 prakRtie hoya. anatAnubani catuSka ane devAnupUvI-e pAMca prakRtio sivAya ane mizramehanIya meLavatAM mizraguNasthAnake 73 prakRtio hoya. mizramehanIya bAda karatAM ane samyakatvamohanIya ane devAnupUrvI--e be prakRtio sahita karatAM aviratisamyagdaSTi guNasthAnake 74 prakRtio hoya. - va nicanAti. ekendriya mArgaNAmAM prathamanA be guNasthAnaka hoya che. vaikiyASTaka, manuSyatrika, uccagetra, strIveda, puruSa veda, zrIndriyAdijAticatuSka, AhAraddhika audyArika Page #423 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 374 udayasvAmitva aMge pAMga, cha saMghayaNa, pAMca saMsthAna, vihAgatikrika, jinanAma, trasanAma, duHsvara, suvara, samyaktvamohanIya, mizramohanIya subhaganAma, AdeyanAma e beMtAlIza prakRtie vinA edhe ane mithyAtve 80 prakRtio hoya, ane temAM vAyukAyane vaikriyazarIranAmane udaya hovAthI tene AzrayI ekendriya mArgaNAe 81 prakRtie udayamAM hoya. sUphamatrika, AtapanAma, udyotanAma, mithyAtvamehanIya, parAghAtanAma ane zvAsozvAsanAma e ATha prakRtie sivAya sAsvAdana guNasthAnake 72 prakRtie udayamAM hoya. kAraNa ke sAsvAdana guNasthAnaka ekendriya pRthavI, apU ane vanaspatine aparyA ptAvasthAmAM zarIraparyApti pUrI thayA pUrve heya che ane AtapanAma, udyotanAma, parAghAtanAma ane uchuvAsanAmane udaya zarIraparyApti ane zvAsocchavAsa paryApti pUrI thayA pachI thAya che. aupathamika-samyakatvane vamate sUkSama ekendriya labdhiaparyApta ane sAdhAraNa vanaspatimAM upajatuM nathI, mATe tyAM tene sUphamatrika udayamAM nathI. 6 dhI brijJAti. ekendriyanI peThe beIndriyane paNa be guNasthAnaka hoya che, kAraNa ke pazamika samyaktvane vamate manuSya ane tiryaMca labdhi paryApta beIndriyAdimAM upaje che, tethI teomAM vaikriyASTaka, manuSyatrika, uccagetra, strIveda, puruSaveda, beIndriya sivAya ekendriyAdijAticatuSka, AhArakakika, prathamanA pAMca saMghayaNa, pAMca saMsthAna, zabhavihAgati, jinanAma, sthAvara, sUma, sAdhAraNa, Page #424 -------------------------------------------------------------------------- ________________ udayasvAmitva 375 Atapa, subhaga, Adeya, samyaktvamehanIya, mizramehanIya e cAlIza prakRtiene udaya heto nathI. tethI eze ane mithyAtvaguNasthAnake 82 prakRtie udayamAM hoya che. temAMthI aparyAptanAma, udyota, mithyAtva, parAghAta, azubhavihAgati, ucchavAsa, susvara, duHsvara-e ATha prakRtio vinA sAsvAdana guNasthAnake 74 prakRtie udayamAM hAya. kAraNa ke mithyAtva mohanIyane udaya te tyAM na hoya, ane te sivAyanI bAkInI prakRtiene udaya zarIraparyApti pUrI thayA pachI ja hoya che, ane sAsvAdana te zarIraparyApti pUrI thayA pUrve ja hoya che. 7-8 grIndriya ane jayariMdriva jAti. A baMne mAgaNAe paNa beIdriyanI peThe be guNasthAnaka hoya che, ane udayasvAmitva paNa tenI peThe jANavuM. paNa beIdriyane sthAne trIdriya ane cauridriya kahevA. 1 parivAra. ahIM cauda guNasthAnako hoya che. jAticatuSka, sthAvara, sUma, sAdhAraNa ane Atapa e ATha prakRti vinA Aghe 114 prakRtio hoya, temAMthI AhArakaTika, jinanAma, samyaktva ane mizramohanIya-e pAMca prakRtio bAda karatAM mithyAtvaguNasthAnake 109 prakRtie udayamAM hoya. mithyAtvamehanIya, aparyApta ane narakAsupUrvIe traNa prakRtie sivAya sAsvAdana guNasthAnake 106 prakRtio udayamAM heya. anaMtAnubaMdhicatuSka ane AnupUrvatrika e sAta prakRtie vinA ane mizramehanIya meLavatAM miza Page #425 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 376 udayasvAmitva guNasthAnake se| prakRtie udayamAM hAya. mizramehanIya khAda karatAM ane cAra AnupUrvI tathA samyaktvamehanIya yukta karatAM aviratiguNasthAnake 104 prakRtie hAya. apratyA khyAnAvaraNacatuSka, vaikriyASTaka, narAnupUrvI, tiya cAnupUrvI, duga, anAdeya ane ayaza-e sattara prakRtie vinA dezavirati guNasthAnake 87 prakRtie uddayamAM hAya. ane chaThThA guNasthAnakathI mAMDI caudamA guNasthAnaka sudhI manuSya gatinI peThe 81-76-7-66-60-59-57-42 ane 12 prakRtinu udayasvAmitva jANavuM, 10 pRthivIjAya. A mA'NAe ekedriyanI peThe e guNasthAnaka jANavA. tyAM ekedriya mAgaNAmAM kahelI 42 prakRtie ane sAdhAraNu nAma sivAya Aghe ane mithyAtvaguNasthAnake 79 prakRtinA udaya hAya. sUkSma, (lakhyuM aparyApta, Atapa, udyota, mithyAtva,parAdhAta ane zvAsevAsa -e sAta prakRtie vinA sAsvAdana gurusthAnake bahAMtera prakRtie uyamAM hAya. sAsvAdana guNasthAnaka karaNAparyApta evA pRthvI kAyAdine hAya, paNa labdhi aparyAptAne na hAya. ?? bAya. pRthivIkAyanI peThe ahIM paNa e guNasthAnakA haiAya che. pRthivIkAya mA AmAM kahelI 43 prakRti ane AtapanAma sivAya Aghe ane mithyAtve 78 prakRti hAya che. temAM sUkSma aparyApta, udyota, mithyAtva, parAzcAta ane ucchavAsa-e cha prakRti sivAya sAsvAdana guNasthAnake 72 prakRtie hoya che. kAraNa ke sUkSma ekedriya ane labdhiaparyAptamAM samyaktvane vamatA Page #426 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 377 udayasvAmitva kaI jIva upajatuM nathI, tethI sAsvAdana guNasthAnake sUkama ane aparyApta nAmane udaya hetuM nathI. zarIraparyApti pUrI thayA pachI udyotanAma ane parAghAtanAmane udaya thAya che. zvAse chUvAsapati pUrNa thayA pachI zvAsocchavAsa nAmane udaya thAya che, ane mithyAtvamohane ahIM udaya hete nathI. 22 tenAra. ahIM eka ja guNasthAnaka hoya che. aSkAya mArgaNAmAM kahelI 44 prakRtie, udyota ane yazanAma -e che tAlIza prakRtie sivAya ethe ane mithyAtva guNasthAnake chetera prakRtie heya. 13 vAyuvaca. ahIM eka ja mithyAtvaguNasthAnaka hoya che, ane tyAM upara pramANe chotera prakRti ane vaikriyazarIranAma sahita 77 prakRti udayamAM heya. 24 vanatizAca, A mArga zue be guNasthAnaka heya. eke diyamArgaNAmAM kahelI 42 prakRtie ane AtapanAma vinA eze ane mithyAtvaguNasthAnake 79 ane sAsvAdana guNasthAnake 72 prakRtie udayamAM heya. * 5 gavAya. ahIM cauda guNasthAnake heya. tyAM sthAvara, sUkSama, sAdhAraNa, Atapa ane ekendriya jAti-e pAMca prakRti sivAya ethe 117, AhAradika, jinanAma, samyakatva mehanIya ane mizramehanIya-e pAMca prakRtio vinA mithyAtva guNasthAnake 112 prakRtie udayamAM heya. temAMthI mithyAtva, aparyApta ane narakAsupUvI e traNa prakRtie bAda karatAM sAsvAdanaguNasthAnake 109 prakRtie Page #427 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 378 udayasvAmitva hoya. tyAM anaMtAnuba'dhicatuSTa, vikale'driyatriko ane AnupUrvI trika e daza prakRtinA udayaviccheda thAya ane mizrameAhanIya meLavIe tyAre mizraguNasthAnake seA prakRtie udayamAM hAya, AnupUrvI catuSka ane samyaktvamehanIya e pAMca prakRti meLavatAM ane mizramehanIya khAda karatAM aviratisamyagdaSTi guNasthAnake 104 prakRtie udayamAM hAya. dezaviratiAdi guNasthAnake sAmAnya uddayAdhikAramAM kahelA 80-81-76-72-66-60-59-57-42 ane 12 prakRti5AnA udbhaya jANavA. 6 maneyena. ahIM tera guNasthAnaka haiAya che. sthAvaracatuSTa, jAticatuSTa, Atapa ane AnupUrvI catuSTa-e tera prakRti sivAya Aghe 109 prakRti udayamAM hAya. AhArakaddhika, jinanAma, samyaktva ane mizra-e pAMca prakRtie vinA mithyAtvaguNasthAnake 104 prakRtie, mithyAtva vinA sAsvAdane 103, ana tAnuSa'dhicatuSka bAda karatAM ane mizramehanIya meLavatAM mizraguNasthAnake se, mizramehanIya nyUna karatAM ane samyaktvamAhanIya sahita karatAM avirati samyagdaSTiguNasthAnake seA, apratyAkhyAnAvaraNucatuSka, vaikriya dvika, devagati, devAyuSa, narakagati, narakAyuSa, dubha ga, nAdeya ane yaza e tera prakRtie sivAya dezaviratiguNasthAnake 87 prakRtie uthamAM hoya. mAkInAM guNasthAnaka manuSyagatimA NAnI peThe jANavA. 17 vacanayo. ahIM tera guNasthAnaka hoya che. sthAvaracatuSka, ekedriyajAti, Atapa ane AnupUrvI catuSka e dRza Page #428 -------------------------------------------------------------------------- ________________ udayasvAmitva prakRtie sivAya Aghe 112, AhAradrika,jinanAma, samyaktva ane mizra e pAMca prakRtie vinA mithyAguNasthAnake 107, mithyAtvamAhanIya ane vikale'driyatrika e cAra prakRti sivAya sAsvAdanaguNasthAnake 103 prakRti hoya che. yadyapi vikale driyane vacanayeAga hoya che, paraMtu te bhASAparyApta pUrNa thayA pachI ja hAya che ane sAsvAdana te zarIraparyApti pUrI thayA pahelAM hoya che, eTale A mAgaNuAe sAsvAdane vacanAga hAtA nathI, tethI vikale driyatrika kADhI nAkhyu che. temAMthI ana tAnuMdhicatuSka bAda karatAM ane mizra mAhanIya meLavatAM mizra guNasthAnake se prakRti udayamAM hAya. aviratithI AraMbhI khIjA' gurusthAnAne viSe manAyega mAgaNAnI peThe jANavu. 379 28 hrAcayoga. A mA NuAe tera guNasthAnaka hAya che. tyAM Aghe 122, mithyAtvaguNasthAnake 117, sAsvAdane 111 ityAdi sAmAnya uyAdhikAramAM kahelI prakRtinA udaya jANavA. 21 puruSaver. ahI nava guNasthAnaka hAya che. narakatrika, jAticatuSka, sthAvara,sUkSma, sAdhAraNa, Atapa, jinanAma, strIveda ane napusakaveda e cauda prakRtie sivAya Aghe 108 prakRtione udaya hoya che. temAMthI AhAraddhika, samyaktva ane minna-e cAra prakRti vinA mithyAtve 104 prakRtie, mithyAtva ane aparyApta nAma-e e prakRti vinA sAsvAdane 102, temAMthI anaMtAnubaMdhicatuSka ane AnupUrvI'trika-e Page #429 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 380 udayasvAmitva hara diyAdi viratizata vasAyA utarIka sAta prakRti bAda karatAM ane mizramehanIya sahita karatAM mizraguNarathAnake 96 prakRtio, temAMthI mizramohanIya kADhI samyaktva ane AnupUrvI vika-e cAra prakRtione prakSepa karIe eTale aviratisamyagdaSTi guNasthAnake 99 prakRtie heya. AnupUrvatrika, apratyAkhyAnAvaraNacatuSka, devagati, devAyuSa, vaikriyadrika, durbhaga, anAdeya ane ayaza-e cauda prakRtie vinA dezaviratiguNasthAnake 85 prakRtie hoya. pratyAkhyAnAvaraNacaturka, tiryaMcagati, tiryaMcAyuSa, udyota ane nIcatra-e ATha prakRti nyUna karIe ane AhArakaddhika meLavIe eTale pramattaguNasthAnake 79 prakRtie heya. temAMthI tyAnadvitrika ane AhArakadvika-e pAMca prakRtio sivAya apramattaguNasthAnake 74 prakRtio, samyaktvamehanIya ane chellAM traNa saMghayaNae cAra prakRtie vinA apUrvakaraNa guNasthAnake 70 prakRtio hoya ane hAsyAdi cha prakRti vinA anivRttiguNasthAnake 64 prakRtie heya. 20 zrI. ahIM puruSavedanI peThe nava guNasthAnaka hoya ane tyAM eze ane pramatte AhArakadvika vinA tathA ceAthe guNasthAnake AnupUvatrika sivAya bAkInI prakRtione udaya jANa. kAraNa ke prAyaH strIvedIne parabhavamAM jatAM caturtha guNasthAnaka na hoya, tethI AnupUvatrikane udaya na hoya ane strI caturdazapUrvadhara na hoya tethI tene AhAraddhikane paNa udaya na hoya, mATe eze tathA nava guNasthAnake anukrame 106-104-102-6-6-85-7774-70 ane 64 e pramANe udaya jANa. Page #430 -------------------------------------------------------------------------- ________________ udayasvAmitva 381 22 napuMsaMve. ahIM paNa nava guNasthAnaka hoya. tyAM devatrika, jinanAma, veda ane puruSaveda-e cha prakRti vinA ethe 116, AhArakadvika, samyaktvamohanIya ane mizramehanIya-e cAra prakRti vinA mithyAtvaguNasthAnake 112 prakRtie udayamAM hoya. temAMthI sUmitrika, Atapa, mithyAtva, narakAnupUrvI ane manuSyAnupUrvIe sAta prakRti nyUna karatAM sAsvAdanaguNasthAnake 105 pravRtio hoya anantAnubadhicaturka, tiryaMcAnupUva, sthAvara ane jAticatuSka e daza prakRtio bAda karatAM ane mizra mohanIya meLavatAM mizaguNasthAnake 96 prakRtie, narakAnupUrvI ane samyaktvamohanIya sahita karatAM ane mizramehanIya sivAya aviratisamyagRSTi guNasthAnake 97 prakRtie udayamAM heya. temAMthI apratyAkhyAnAvaraNacatuSka,narakatrika, vaikriyadrika, durbhAga, anAdeya ane ayaza--e bAra prakRtie vinA dezaviratiguNasthAnake 85 prakRtio hAya. tiryaMcagati, tiryaMcAyuSa nIcagetra, udyota ane pratyAkhyAnAvaraNacatuSka-e ATha prakRtio bAda karatAM ane AhAraka drika meLavatAM 79 prakRtie pramattaguNasthAnake heya. tyAna dvitrika ane AhArakadvika-e pAMca prakRtie sivAya apramatta guNasthAnake 74 prakRtio, samyakatva mehanIya ane chellAM traNa saMghayaNa e cAra prakRti vinA apUrvakaraNaguNasthAnake 70 prakRtie, ane hAsyAdiSaka vinA anivRttiguNasthAnake 64 prakRtie kadayamAM hoya. Page #431 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 382 udayasvAmitva 22 zodhe. ahIM nava guNasthAnake hoya che. tyAM mAna - 4, mAyA 4, lAbha 4 ane jinanAma-e tera prakRti vinA ghe 109 samyaphava, mizra ane AhArakadvika-e cAra prakRti vinA mithyAtvaguNasthAnake 105; sUkSmAtrika, Atapa mithyAtva ane narakAsupUvIe cha prakRti vinA sAsvAdane 9 prakRtio udayamAM heya. anantAnubadhi krodha, sthAvara, jAticatuSka ane AnupUrvatrika-e nava prakRti bAda karatAM ane mizra meLavatAM mizraguNasthAnake 91 prakRtie, temAMthI mizramehanIya bAda karatAM samyaktvamehanIya ane AnupUva. catuSTha meLavatAM aviratiguNasthAnake 95 prakRtie, temAMthI apratyAkhyAnAvaraNa kodha, AnupUvacatuSka, devagati, devAyuSa, narakagati, narakAyuSa, vaikriyadrika, durbhAga, anAdeya ane ayaza -e cAra prakRtie vinA dezaviratiguNasthAnake 81 prakRtio hoya. tiryaMcagati, tiryaMcAyuSa, udyota nIcagotra, ane pratyAkhyAnAvaraNa kedha-e pAMca prakRtio kADhatAM ane AhAradrika meLavatAM pramatte 78 prakRtie heya. tyAna- dvitrika ane AhAraddhika-e pAMca prakRtio bAda karatAM apramattaguNasthAnake 73 prakRtie, samyaktvamohanIya ane anya traNa saMhanana-e cAra prakRtie vinA apUrvakaraNa guNasthAnake 69 ane hAsyAdiSaTUka vinA anivRtti guNasthAnake 63 prakRtie udayamAM hoya che. 23-24-25 mAna, mAyA ane Dhoma. ahIM, udayasvAmitva pUrvavat kahevuM. paraMtu mAna ane mAyAkaSAyamArga ghaNAe nava guNasthAnaka hoya che. ane lebhamArgaNAe daza Page #432 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 383 udayasvAmitva guNasthAnaka hoya che. temaja potAnA sivAya anya traNa kaSAyanI bAra prakRtie varjavI. jemake mAna-mANAe bAkInA traNa kaSAyanA anantAnubadhyAdi bAra bheda ane jinanAma-e tera prakRti sivAya Aghe 109 prakRtio udayamAM hoya che. evI rIte bIjA kavA mATe paNa samajavuM. lebhamAgaNae dazamA guNasthAnake traNa veda jUna karatAM sATha prakRtie hAya. 26-27 matijJAna ane zrutajJAna. ahIM cothAthI bAramA sudhI nava guNasthAnaka hoya che. sthAvaracatuSka, jAticatuSka, Atapa, anaMtAnubaMdhicatuSTha, jinanAma, mithyAtva ane mizra e seLa prakRti vinA Aghe 106 prakRtio, AhAraddhika sivAya aviratiguNasthAnake 104 ane deza-virati Adi guNasthAnake sAmAnya udAdhikAra pramANe 87-81-7672-66-60-pa9 ane 57 nuM udayasvAmitva jANavuM. 28 avadhijJAna upara pramANe udayasvAmitva jANavuM, paraMtu eTale vizeSa che ke pUrvokta seLa prakRti ane tiryaMcAnupUrvI sivAya Aghe 105 prakRtie heAya che prajJApanA sUtranI TIkAnusAre avadhijJAnIne tiryaMcAnupUvane 1 'sarvatra ca tiryakSutpadyamAno'vigraheNotpadyate vigrahe vibhAgasya tiryakSu manuSyeSu ca niSedhAt' / yadvakSyati-"vibhaganANI paMciM diyatirikkhajoNiyA maNUsA AhAragA, No aNAhAragA" iti prajJA0 pada0 18 pa0 380 // atha :-vibaMgajJAnI tiryamAM avigraha-RjugatithI utpanna thAya che. kAraNa ke vigrahagatimAM vilaMgane tiya ca ane manuSyamAM niSedha che. sUtramAM kahevAmAM Avaze ke "virbhAgajJAnI paMcendriya tiya ane manuSya AhAraka hoya che, anAhArI hotA nathI." Page #433 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 384 udayasvAmitva udaya na hoya tema jaNAya che. AhAraddhika vinA avirati samyagdaSTi guNasthAnake 13 prakRtie udayamAM heya. bAkInA guNasthAnake matijJAnInI peThe jANavuM. avadhijJAna ke vilaMga jJAna sahita vakagatie tiryaMcagatimAM na upaje, mATe tiryaMcAnupUvane niSedha karyo che. paNa RjugatinI apekSAe tiryaMcagatimAM upaje che, paraMtu te vakhate tene AnupUvIne udaya hetuM nathI. 22 mana paryA. A mArgaNae pramattaguNasthAnakathI mAMDI bAramA sudhI sAta guNasthAnaka hoya che. mATe tyAM ethe 81, ane pramattAdi guNasthAnake 81-79-72-66 60-59 ane 57 prakRtie udayamAM jANavI. rU0 vavajJAna. A mAgaNae teramuM ane caudamuM e be guNasthAnaka heya. tyAM sAmAnyataH kara ane 12 prakRti anukrame jANavI. rU-rUra matijJAna ne jItAjJAna. ahIM prathamanAM traNa guNasthAnaka jANavAM. AhArakaddhika, jinanAma ane samyakatvamehanIya vinA ethe 118 ane mithyAtvaguNasthAnake 118, sAsvAdana guNasthAnake 111, ane mitraguNasthAnake 100 prakRtie udayamAM hoya. rUrU vimAna. ahIM paNa pUrvanI peThe traNa guNasthAnaka jANavAM. AhArakaddhika, jinanAma, samyakatva, sthAvaracatuSka, jAticatu, Atapa, manuSyAnupUrvI ane tiryaMcAnupUvI e paMdara prakRtie sivAya Aghe 107 prakRtie heya Page #434 -------------------------------------------------------------------------- ________________ udayasvAmitva 385 che. manuSya ane tiryaMcamAM vigrahagatie virbhAgajJAna sahita na upaje, jugatie upaje. mATe ahIM manuSyAnupUvI ane tiya"cAnupUvane niSedha karyo che. mithyAtvaguNasthAnake mizramehanIya sivAya 106 prakRti, sAsvAdane mithyAtva ane narakAsupUvI vinA 104 prakRtie, anantAnubalpicatuSka ane devAnupUvI nyUna karatAM ane mizramehanIya meLavatAM mizraguNasthAnake 100 prakRtio udayamAM hAya. * rU4-rUka sAmAciva ane chevasthApanI A bane cAritre pramattathI AraMbhI cAra guNasthAnake heya che. tyAM sAmAnyathI 81-76-72 ane 66 prakRtinuM udayasvAmitva jANavuM. pariNAvizuddhi. ahIM chaThuM ane sAtamuM e be guNasthAnaka hoya che. tyAM pUrvokta 81 prakRtiomAMthI AhAraddhika, veda, prathamasa hanana sivAya bAkInA pAMca saMhanana-e ATha prakRtie vinA eze ane pramatte 73 prakRtio hoya che. parihAravizuddhicAritravALA caturdazapUrvadhara na hoya, temaja strIne parihAravizuddhi cAritra na hoya ane vajaaSabhanArAcasaMghayaNavALAne ja parihAravizuddhi cAritra heya. mATe ahIM pUrvokta ATha prakRtienA udayane niSedha karyo che. tyAnadvitrika sivAya apramattaguNasthAnake 70 prakRtie udayamAM hoya. rU7 sUraMparAga. ahIM eka dazamuM sUmasaMparAya guNasthAnaka hoya che. tyAM ethe-60 prakRtione udaya jAya. kama 25 Page #435 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 386 udayasvAmitva - rU8 cAlyA. ahIM chellAM 11, 12, 13 ane 14 e cAra guNasthAnaka hoya che. tyAM jinanAma sahita ghe 60, jinanAma vinA upazAtamahe 59, aSabhanArAca ane nArAca-e be saMghayaNa sivAya kSINamohanA dvicarama samaye 57, nidrAddhika vinA chellA samaye 55, sAgakevali guNasthAnake kara ane agikevali guNasthAnake 12 prakRtiene udaya hoya che. rerAviratiahIM pAMcamuM eka ja guNasthAnaka hoya che. ane tyAM sAmAnyathI 87 prakRtiene udaya jANa. 40 viti. A mArgaNAe prathamanA cAra guNasthAnaka hoya che. tyAM jinanAma ane AhArakaTrika e traNa prakRti sivAya eghe 119, samyaphatva ane mizramehanIya e be prakRti vinA mithyAtve 117, sUkSmatrika, Atapa, mithyAtva ane narakAnupUrvI e cha prakRtie vinA sAsvAdane 111, ane tAnubaMdhicatuSka, sthAvara, jAticatuSka ane AnupUvatrikae bAra prakRtie bAda karatAM ane mizramehanIya meLavatAM mizraguNasthAnake 100 prakRtimAM hoya che. tyAM AnupUrvI catuSka ane samyaphavAhanIya e pAMca prakRtie meLavatAM ane mizramohanIya bAda karatAM avirati guNasthAnake 104 prakRtie udayamAM heya che. 42 rahyuna. ahIM bAra guNasthAnaka hoya che. ekendriyAdi jAtivika, sthAvaracatuSka, jinanAma, Atapa ane AnupUvI catuSka-e tera prakRti vinA oghe 109, AhAraddhika, samyakatva ane mizra-e cAra prakRti vinA mithyAtve 105, Page #436 -------------------------------------------------------------------------- ________________ udayasvAmitva 387 mithyAtva vinA sAsvAdane 104, anantAnubalpicatuSa ane caurindriya jAti- e pAMca prakRti vinA ane mizra mohanIya sahita karatAM mizraguNasthAnake 100; mizramehanIya bAda karatAM ane samyakatvamehanIyane prakSepa karatAM aviratiguNasthAnake 100, apratyAkhyAnAvaraNacatuSka, vaikriyadvika, durbhaga, anAdeya, ayaza, devagati, devAyuSa, narakagati ane narakAyuSa e tera prakRti vinA dezaviratiguNasthAnake 87 prakRtie heya. bAkInA guNasthAnake sAmAnya udayasvAmitva jANavuM. 42 avakutara A mAgaNae paNa bAra guNasthAnaka hoya che. tyAM jinanAma vinA ethe 121; AhArakaTrika samyakatva ane mizra-e cAra prakRti vinA mithyAtvaguNasthAnake 117 prakRtio hAya. bAkInA guNasthAnake anukrame 111-100-104-87-81-76-72-66-60-19-ane 57 e pramANe sAmAnya udayasvAmitva jANavuM. 43 kavitA. ahIM cethAthI AraMbhI bAramA sadhI nava guNasthAnaka heya. siddhAMta mate visaMgajJAnIne paNa avavidarzanakahyuM che. tethI tenA mate prathamanA traNa guNasthAnaka paNa hoya, paraMtu karmathanA mate vilaMgajJAnIne avavidana hetuM nathI. tethI avadhijJAnInI peThe ethe 106, aviratiguNasthAnake AhAraddhika vinA 104 prakRtio hAya. ahIM prajJApanA sUtranA anuMsAre tiyAnupUrvanA udayasahita e 106 prakRtie jANavI. AgaLanA guNasthAnake sAmAnya udayasvAmitva jANava. - 44 varara. ahIM chellA be guNasthAnaka hoya Page #437 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 388 udayasvAmitva che, ane tyAM kara ane 12 prakRtiene anukrame udaya jANa. ka-46-47 , nIjha ane jota jerA. ahIM pUrva pratipannanI apekSAe prathamathI mAMDIne cha guNasthAnaka hoya che. tyAM jinanAma vinA Aghe 121 prakRtie heya. paraMtu pratipadyamAnanI apekSAe prathamanA cAra guNasthAnaka hAya che, te apekSAe AhAraddhika vinA Aghe 119 prakRtio hoya. mithyAtvAdi guNasthAnake anukrame 117, 111, 100, 104, 87 ane 81 prakRtione udaya jANa. 48 tenoche. ahIM prathamathI mAMDI apramatta sudhI sAta guNasthAnake hoya che. tyAM sUkSmatrika, vikalatrika, narakatrika, AtapanAma ane jinanAma e agiyAra prakRti vinA e 111, AhArakaddhi, samyakatva ane mizramehanIya sivAya mithyAtvaguNasthAnake 107, mithyAtva vinA sAsvAdane 106, anantAnubalpicatuSka, sthAvaranAma, ekendriya ane AnupUvatrika-e nava prakRti sivAya ane mizra mehanIya sahita katAM mizraguNasthAnake 98, AnupUrvatrika ane samyakRtvamohanIyane prakSepa karatAM ane mizramehanIya bAda karatAM aviratisamyagdaSTi guNasthAnake 101, apratyAkhAnAvaraNacatuSka, AnupUvatrika, vaikriyadrika, devagati, devAyuSa, durbhAganAma, anAdeya ane ayaza--e cauda prakRti vinA dezaviratiguNasthAnake 87, pramattaguNasthAnake 81, ane apramatte 76 prakRtio hoya che. 49 pAnDeyA. ahIM sAta guNasthAnake hoya che. tyAM sthAvaracatuSka, jAticatuSka, narakatrika, jinanAma ane Atapa 1, aharinanA eka zilA sudhI Page #438 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 389 udayasvAmitva e tera prakRti vinA eghe 109 prakRtie udayamAM hoya che. sanakumAra, mahendra ane brahmalekanA devene padhayA hoya che ane teo marIne eketiyAdimAM jatA nathI, tathA narakamAM te prathamanI traNa ja vezyAo hoya che, ane jinanAmane udaya zukalalezyAvALAne ja hoya che. mATe sthAvaracatuSkAdi tera prakRtionuM varjana karyuM che. AhArakaThika, samyakatva mehanIya ane mizramehanIyae cAra prakRti vinA mithyAtvaguNasthAnake 105, mithyAtvAhanIya sivAya sAsvAdane 104, anantAnubaMdhicatuSka ane AnupUrvatrika-e sAta prakRti nyUna karatAM ane mizramehanIya meLavatAM 98 prakRtio mizraguNasthAnake heya. temAMthI mizramehanIya bAda karIe tathA AnupUrvatrika ane samyaktvamehanIya meLavIe eTale 101 prakRtie aviratiguNasthAnake hoya. temAMthI apratyA khAnAvaraNacatu, AnupUvatrika, devagati, devAyuSa, vaidiyadrika, durbhAga, anAya ane ayaza-e cauda prakRtie vinA dezaviratiguNasthAnake 87, pramatta 81 ane apramatte 76 prakRtie heya. 10 suvarayA. ahIM tera guNasthAnaka che. tyAM sthAvaracatuSka, jAticatuSka, narakatrika ane AtapanAma-e bAra prakRti vinA ethe 110 prakRtio heya. AhArakaTrika, samyakatva, mizra ane jinanAma-e pAMca prakRti vinA mithyAtve 105 prakRtie heya. mithyAtva vinA sAsvAdane 104, temAMthI anaMtAnubaMvicatuSka ane AnupUvatrika kADhIe ane mizramehanIya meLavIe eTale mizraguNasthAnake 98, Page #439 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 390 udayasvAmitva aviratiguNasthAnake 101 ane dezaviratie 87 prakRtio hoya che. AgaLanA guNasthAnake sAmAnya udayasvAmitva jANavuM. vamaLyuM. ahIM cauda guNasthAnake heAya che ane tyAM sAmAnya udayasvAmitva jANavuM. 12. zamavya. ahIM mAtra pahaluM ja guNasthAnaka hoya che. tyAM samyakatva, mizra, jinanAma ane AhArakaddhika-e pAMca vinA edhe ane mithyAtve 117 prakRtie heya. varU rUparAmarAva. A mArgaNAe cethAthI AraMbhI agiAramA sudhI ATha guNasthAnaka hoya che. sthAvara catuSka, jAticatuSka, anaMtAnubaMdhicatuSka, samyaktvamehanIya mizramehanIya, mithyAtvamehanIya, jinanAma AhAraddhika, AtapanAma ane AnupUvacatuSka e trevIza prakRti vinA edhe ane avipatiguNasthAnake 99 prakRtie hoya che. anya AcAryanA mate upazamasamyagdaSTi AyuSa pUrNa thavAthI marane anuttara sura tarIke upaje, te vakhate tene aviratiguNasthAnake devAnupUrvAne udaya heya, te apekSAe ghe ane avirati guNasthAnake 100 prakRtie heya. apratyAkhyAnAvaraNacatuSka, devagati, devAnupUrvI, devAyuSa narakagati, narakAyuSa, vaikiyazcika, durbhAga, anAdeya, ane yaza--e caMda prakRti vinA dezavisatiguNasthAnake 86 prakR. tio haya. tiryaMcagati, tiryaMcAyuSa, nIcagotra, udyota ane pratyAkhyAnAvaraNacatuSka-e ATha prakRti vinA pramatta guNasthAnake 78, tyAnadvitrika vinA apramatta guNasthAnake Page #440 -------------------------------------------------------------------------- ________________ udayasvAmitva 391 75, ane chellAM traNa saMghayaNa vinA apUrvakaraNe 72 prakRtio hoya che. tyAra pachI AgaLanA guNasthAnake anukrame 60-60-19 prakRtie udayamAM heya. 14 sAcavakhyA. ahIM cethAthI caudamA sudhI agIyAra guNasthAnaka heya. tyAM jAticatuSka, sthAvaracatuSka, anaMtAnubaMdhicatuSka, Atapa, samyakatva, mizra, mithyAtva ane rASabhanArA cAdi pAMca saMghayaNa-e ekavIza prakRti vinA ethe 101, AhArakaddhika ane jinanAma-e traNa prakRti vinA aviratiguNasthAnake 98, apratyAkhyAnAvaraNa catuSka, vaikiyASTaka, narAnupUrvA, tiryaMcatrika, nIcagetra, durbhAga, anAdeya, ayaza ane udyota-e ekavIza prakRti vinA dezaviratiguNasthAnake 77 prakRtie heya. kSAyikasabhya gdaSTine pAMcamA guNasthAnake nIcagAtrane udaya nathI, kAraNa ke pAMcamAM guNasthAnakathI manuSyane uccagotrane udaya hoya che ane che, ane te guNasthAnake vartate kSAyika samyagdaSTi manuSya ja hoya che. tethI ahIM nIcagotranA udayanuM varjana karyuM. yadyapi kSAyisamyagdaSTine vajaSabhanArAca saMghayaNa sivAya bIjA pAMca saMghayaNanA udayane niSedha karyo che, paraMtu bhaviSyamAM thanArA kSAyika samyagdaSTi dupasaha sUrine kayuM saMghayaNa mAnavuM? mATe A vAta vicAraNIya che. pratyAkhyAnAvaraNacatuka kADhI AhArakadrika meLavatAM pramattaguNasthAnake 75 prakRtio hoya. tyAdvitrika ane AhArakaddhika-e pAMca prakRti vinA apramatta guNasthAnake 70, apUrvakaraNe 70, hAsyAdi cha prakRti vinA anivRtti guNasthAnake 64, Page #441 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 392 udayasvAmitva vedatrika ane sa'jvalanatrika-e cha prakRti vinA sUkSmasa'parAye 58, sa'jvalana lAbha vinA upazAMtamehe pa7, kSaName;hanA dvicarama samaya sudhI 57, nidrA ane pracalA vinA chellA samaye 55, saceAgi kevaliguNasthAnake 42 ane cAgaguNasthAnake 12 prakRti uddayamAM hAya che. P 1. kSAcovamisabhya. ahIM' ceAthAthI sAtamAM sudhI cAra guNasthAnaka che. mithyAtva, mizra, jinanAma, jAticatuSTa, sthAvara catuSTa, Atapa ane anaMtAnukha 'dhi-- catuSTa-e sALa prakRti vinA Aghe 106, AhArakadvika vinA aviratiguNasthAnake 104, dezaviratiguNasthAnake 87, pramatte 81, ane apramatte 76 prakRtinA udaya jANavA. 16 mizraNacattva. ahIM" eka trIjuM mizraguNasthAnaka hAya che ane tyAM seA prakRtinA udaya hAya. 7 sAvAnA. ahI eka bIjuM sAsvAdana guNasthA naka hAya che ane tyAM 111 prakRtine udaya hoya. 18 nizcAya. aho. prathama gurusthAnaka hoya ane tyAM mahArakaddhika, jinanAma, samyaktva ane mizra-e pAMca prakRti vinA 117 prakRtinA udaya hoya. 16 'phrI. ahI cauda guNasthAnaka hoya. dravyamananA sabadhathI kevalajJAnIne sajJI kahyA che. mATe sa`jJIne cauda guNasthAnaka hoya, paraMtu jo matijJAnAvaraNanA kSaceApazamajanya mananapariNAmarUpa bhAvamananA sabaMdhathI sa'jJI kahIe te A mANAe khAra guNasthAnaka hAya, tyAM sthAvara, sUkSma, Page #442 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 37 udayasvAmitva sAdhAraNa, Atapa ane jAticatuSTha-e ATha prakRti vinA ethe 114 prakRti heya. paraMtu je bhAvamananA saMbaMdhathI saMjJI kahIe te saMjJImArgaNae jinanAmane udaya na hoya, tethI tene bAda karatAM ochuM 113 prakRti hoya. AhArakakrika, samyakRtva ane mizra e cAra prakRti vinA mithyAtve 109, aparyAptanAma, mithyAtva ane narakAnupUrvIe traNa prakRti vinA sAsvAdane 106 prakRtie heya. anantAnubandhicatuSka ane AnupUvatrika-e sAta prakRti sivAya ane mizramehanIya meLavatAM mizraguNasthAnake 100 prakRtio heya. ane avirati Adi guNasthAnake sAmAnya udayasvAmitva jANavuM. 60 kadzI. ahIM prathamanA be guNasthAnake hoya che. tyAM vaikriyASTaka, jinanAma, AhAradrikasamyaktva, mizra, uccagotra, strIveda ane puruSaveda e soLa prakRti vinA ethe ane mithyAtve 106 prakRtio heya. temAMthI sUphamatrika, Atapa, udyota, manuSyatrika, mithyAtva, parAghAta, uchuvAsa, susvara, duHsvara, zubhavihAyogati ane azubhavihAgati e paMdara prakRti vinA sAsvAdane 91 prakRtie hoya che. saptatimAM udayasthAnakamAM asaMjJIne AzrayI che saMghayaNa ane cha saMsthAnanA bhAga ryA che. tethI tene che saMghayaNa ane cha saMsthAnanI prakRtie temaja subhaga, Adeya ane zubhavihAgatine udaya paNa hoya che. 62 AhAra. ahIM tera guNasthAnaka hoya. AnupUrvI - catuSka vinA edhe 118, AhAraddhika, jinanAma, samyaka Page #443 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 394 udayasvAmitva tvamohanIya ane mizramehanIya--e pAMca prakRti vinA mithyAtvaguNasthAnake 113, sUkSmatrika, Atapa ane mithyAtva-e pAMca prakRti sivAya sAsvAdane 108, temAMthI anaMtAnubaMdhicatuSka, sthAvaranAma ane jAticatuSka-e nava prakRti bAda karatAM ane mizramehanIya meLavatAM mizaguNasthAnake 100, temAMthI niMgramehanIyane kADhI samyakatvamehanayane prakSepa karatAM aviratiguNasthAnake 100, apratyAkhyAnAvaraNa catuSka, vaikriyadrika, devagati, devAyuSa, narakagati, narakAyuSa, durbhaga, anAya, ane ayaza-e tere prakRti vinA dezaviratiguNasthAnake 87 prakRtie heya. AgaLanA guNasthAnake sAmAnya udayasvAmitva jANavuM. dara anAdara. A mANAe 1-2-4-13 ane 14 muM-e pAMca guNasthAnaka hoya che. tyAM dArikaTrika, vaikriyaddhika, saMhananaSaTUka, saMsthAnaSaka, vihAgatiddhika, upaghAta, parAghAta, ucchavAsa, Atapa, udyota, pratyeka sAdhAraNa, susvara, duHsvara, AhArakadrika, mizramehanIya ane nidrApaMcaka e pAMtrIza prakRti vinA edhe 87, jinanAma ane samyakRtvamehanIya-e be prakRti vinA mithyAtve 85, sUkSma, aparyApta, mithyAtva ane narakatrika e che prakRti sivAya sAsvAdane 79 prakRtie hoya che. mizraguNasthAnake keI anAhArakana heya. anaMtAnubandhicatu, sthAvara, ane jAticatuSaka-e nava prakRti vinA ane samyaktvamohanIya ane narakatrika-e cAra prakRtie meLavatAM aviratiguNasthAnake Page #444 -------------------------------------------------------------------------- ________________ udayasvAmitva 395 74 prakRtie hAya. vIcituSTa, tejasa, kAma Nu, agurulaghu, nirmANu, sthira, asthira, zula, azubha, manuSyagati, paMcendriyajAti, jinanAma, trasatri, subhaga, Adeya, yaza, manuSyAyuSa, vedanIyaddhika ane uccageAtra-e pacIza prakRtie teramA sAgi gurusthAnake ke lisamudghAta karatAM trIjA, ceAthA ane pAMcamA samaye udayamAM hoya. trasatrika manuSya gati, manuSyAyuSa, uccageAtra; juinanAma, sAtA ke asAtA- mAMthI eka vedanIya, subhaga, Adeya, yaza ane pacendriya jAti e bAra prakRtie caudamA guNasthAnake udayamAM hoya. mahI sarvatra udayamAM uttara vaikriyanI vivakSA karI nathI. siddhAntamAM pRthivI, apU ane vanaspatine sAsvAdana kahyuM nathIM. sAsvAdanIne matizrutajJAnI kahyAM che, vibhagajJAnIne avidha. darzona kahyu che, tathA vaikriyamizra ane mAhAramize. audyArika mizra kahyu` che, paNa te kama granthamAM vivakSita nathI . udayasvAmitva samApta Li Page #445 -------------------------------------------------------------------------- ________________ udIraNAsvAmitva. udayasamayathI AraMbhI eka AvalikA sudhInA kALane udayAvalikA kahe che. udayAvalikA praviSTa kama pudagalane kaI paNa karaNa lAgu paDatuM nathI udayAvalikAnI bahAra rahelA karmapudgalene udayAvalikAgata karma pudgala sAthe meLavI bhogavavAM tene udIraNuM kahe che. je jAtanA karmane udaya heya te jAtanA karmanI ja udIraNa thAya che, eTale sAmAnya rIte je mArgaNAmAM je guNasthAnake jeTalI karmaprakRtiene udaya heya che, te mArgaNAmAM te guNasthAnake teTalI prakRtienI udIraNA paNa hoya che. jyAM sudhI tene udaya cAlu rahe che tyAM sudhI tenI udIraNA paNa hoya che, paNa temAM eTale vizeSa che ke je karmaprakRtine jogavatAM tenA sattAmAM mAtra eka AvalikA kALamAM bhegavavA gya karma pagale bAkI rahe tyAre tenI udIraNe thatI nathI. arthAta udayAvalikA praviSTa karma udIraNA gya rahetuM nathI. tathA zarIrapayApti pUrNa thayA pachI jyAM sudhI iMdriya paryApta pUrI na thAya tyAM sudhI pAMca nidrAnI udIraNA thatI nathI, tene kevaLa udaya ja pravarte che. chaThThA guNasthAnakathI AgaLa manuSpAyuSa, sAtA ane asAtA vedanIya karmanI tavAgya adhyavasAyanA abhAve udIraNA thatI nathI, kevaLa udaya ja hoya che. tathA caudamAM guNasthAnaka yuganA abhAve ke paNa prakRtinI udIraNuM hetI nathI, kevaLa udaya ja pravarte che. udIraNAsvAmitva samApta. Page #446 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sattAsvAmitva. Avazyaka ane upayogI hevAthI udayasvAmitvanI peThe 62 uttara mArgaNAsthAnakane viSe uttara pravRtionI sattAnuM kathana karavuM prastuta che. ahIM sattAdhikAramAM 148 prakRtie vivakSita che. 2-2 rAtti ane sevAti. A banne mArgaNAe anukrame devAyuSa ane narakAyuSa sivAya 147 prakRtienI sattA hoya. kAraNa ke narakagatimAM devAyuSanI sattA na hoya ane devagatimAM narakAyuSanI sattA na hoya. mithyAtvaguNasthAnake devagatimAM jinanAmanI sattA na hoya paNa narakagatimAM heya mATe devagatimAM mithyAtvaguNasthAnake 146 ane narakagatimAM 147 prakRtienI sattA heya. bIjA ane trIjA guNasthAnake jinanAmakarma sivAya 149 prakRtionI sattA hoya. aviratiguNasthAnake kSAyika samyagdaSTine anantAnubadhicatuSka, samyakatva mohanIya, mizra mohanIya, mithyAtva mehanIya ane be AyuSa-e. nava prakRti vinA 139 prakRtionI sattA heya. aupazamika ane kSApathamika samyagdaSTine eka AyuSa sivAya 147 prakRtienI sattA hoya che. kAraNa ke nArakane devAyuSa ane tene nArakAyuSa sattAmAM na hoya kSAyika samyagdaSTine tiryaMcAyuSa paNa sattAmAM na hoya. - rU. manuSyajAti. ahIM Aghe ane mithyAtve 148 prakRtionI sattA hoya che, bIje ane trIje guNasthAnake jinanAma sivAya 147 prakRtionI sattA hoya che. Page #447 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 398 sattAsvAmitva aviratisamyagdaSTi guNasthAnake kSAyikasamyagdaSTi (acaramazarIrI) cAritramehanA upazamane tiya"cAyuSa, narakAyuSa, anantAnubaMdhicatuSka ane darzanamohanIyatrika e nava prakRtio vinA 139 prakRtie sattAmAM hoya che. ane caramazarIrI cAritrahanA upazamaka upazamasamyagdaSTine anantAnubapicatukanI visaMyejanA karyA bAda traNa AyuSa sivAya ekase ekatAlIza prakRtimAM sattAmAM heya. sApazamikasamyagdaSTi je bhaviSyamAM kSapakazreNine prAraMbha karaze evA caramazarIrIne narakAyuSa, tiryaMcAyuSa ane devAyuSa-e traNe prakRti sivAya ekaso pIstAlIzanI sattA hoya che ane anaMtAbadhicatuSka tathA darzanamehanIyatrika- e sAta prakRtine kSaya karyA pachI ekaso ADatrIza prakRtionI sattA hoya che. bhaviSyamAM upazama zreNinA prAraMbhaka upazamasamyagdaSTine (acarama zarIrIne ) naraka ane tiryaMcAyuSa sivAya 146 prakRtionI sattA hoya che. ane anantAnubadhitukanI visaMyejanA karyA pachI 142 prakRtionI sattA hoya che. dezavirati, pramatta, apramatta- e traNa guNasthAnake upazamaNi ane pakaNine AzrayI cothA guNasthAnaka pramANe sattA heya. apUrvakaraNa guNasthAnake cAritramehanA upazamaka upazamasamyagdaSTine AzrayI anaMtAnubadhicatuSka, tiryaMcAyuSa ane narakAyuSa e cha prakRti vinA eka beMtALIza pravRtio sattAmAM hoya. cAritramehanA upazamaka sAyika samyagdaSTine Page #448 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 399 rAtri AzrayI dazanasaptaka, nAyuSa ane tiryaMcANura jinA 139 prakRtionI sattA heya. ane kSapabreNine AzrayI pUrve kahyA pramANe ekaso ADatrIza prakRtionI sattA heca che. anivRtyAdi guNasthAnake bIjA karmagranthamAM kahelA sattAdhikAra pramANe ahI jANI levuM. ja nircAri. ahIM eze tathA mithyAtva, sAsvAdana ane mitraguNasthAnake jinanAma sivAya 147 prakRtinI sattA heya che. aviratiguNasthAnake kSAyika samyagdaSTine dazanasaptaka, narakAyuSa ane manuSyAyuSa sivAya 138, ane upazama samyagdaSTi tathA zApathamika samyagdaSTine jinanAma sivAya ekase suDatAlIza prakRtienI sattA hoya che. dezavirati guNasthAnake pazamika ane kSApazamika samyagdaSTine jitanAma sivAya 147 prakRtionI sattA heya che. kSAyika samyagdaSTi tiryaMce asaMkhyAta varSanA AyuSa vALA ja hoya che, ane tene dezavirati guNasthAnaka hotuM nathI. 1-8 uttira ane vijendriya eve, mithyAtva ane sAsvAdana guNasthAnake jinanAma, devAyuSa ane nAyuSa sivAya eka pIsatALIsa prakRtienI sattA hoya che, paratu sAsvAdana guNasthAnake AyuSane badha na thAya e apekSAe manuSpAyuSa sivAya 144 prakRtionI sattA hoya che ji. A mArgaNAe manuSya pramANe sattA - jANavI. 20-22 pRthivIca, avAja ane vanasparivAra. A traNa mAgaMNAe ekendriyamANu pramANe sattA jANavI. Page #449 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sattAsvAmitva 23-24 tenArAMca ane vAyujAya. ahIM eze ane mithyAtvaguNasthAnake jinanAma. vAyuSa narakAyuSa ane manuSpAyuSa e cAra prakRti vinA 144 prakRtie sattAmAM hAya. 25 traNavAvaahIM manuSyagati mArgaNA pramANe sattA jANavI. 26-28 manocA, varanorA ane vAyo. A traNa mArgaNAe manuSyanI peThe tera guNasthAnaka sudhI sattAsvAmitva jANavuM. 22-24 traNa veda, zodha, mAna ane mAyA. A che mArgaNue manuSyagatimArgaNa paDe nava guNasthAnaka sudhI sattA jANavI. 21 joma ahI manuSyanI peThe daza guNasthAnaka sudhI sattA jANavI. 26-28 matijJAna, zrutajJAna ane avadhijJAna. A traNa mArgaNAe manuSyagatimArganuM pramANe cethAthI mAMDI bAramAM guNasthAnaka sudhI sattAsvAmitva jANavuM. 22 mArcavajJAna. ahIM eze tiryaMcAyuSa ane narakAyuSa sivAya 146 prakRtionI sattA hoya, ane tene chaThThA guNasthAnakathI AraMbhI bAramA guNasthAnaka sudhI manuSyagatimArgaNA pramANe sattAsvAmitva jANavuM rU. vajJAna. ahIM manuSyagatinI peThe chellAM be guNasthAnake sattAsvAmitva jANavuM. Page #450 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sattAsvAmitva 401 rU-rUrU macajJAna, kutajJAna vijJAna. traNa ajJAna mANAe eze ane mithyAtve 148nI sattA heya. bIjA ane trIjA guNasthAnake jinanAma sivAya 147 nI sattA hoya. ( rU4-rUka sAmaciva ane chevasthApanI. A be mAgaNae othe 148 prakRtienI sattA heya, ane tene chaThThA guNasthAnakathI AraMbhI navamA guNasthAnaka sudhI manaparyAvajJAna mArgaNanI peThe sattAsvAmitva jANavuM. rUda paTTiArisRddhi. ahIM chaThThA ane sAtamA guNasthAnake upara pramANe sattAsvAmitva jANavuM.' rU7 sUkSmaparA. ahIM e tirya cAyuSa ane narakAyuSa sivAya 146 prakRtienI sattA heya che. athavA anantAnubadhicatuSkanI visaMjanA karanArane anaMtAnu adhicatuSka, tiryaMcAyuSa ane narakAyuSa e che prakRti vinA 142nI sattA hoya. - rU8 thathAcAra. ahIM agIAramAthI mAMDI caudamA guNasthAnaka sudhI sattAsvAmitva manuSyagatimArganI peThe jANavuM. rU5 rerAvitti. ahIM othe 148 prakRtienI sattA heya, tene eka pAMcamuM guNasthAnaka hoya che ane tyAM manuSyagatinI peThe sattAsvAmitva jANavuM. - 40 kiri. ahIM prathamathI cAra guNasthAnaka sudhI sattA manuSyanI peThe jANavI. kema. 22 Page #451 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 402 sattAsvAmitva ka-ra Thula ra, kAjakuvara A ane mArga NAe prathamathI bAra guNasthAnaka sudhI sattAsvAmitva manuSyagatinI peThe jANavuM. karU avadhina. ahIM avadhijJAna pramANe sattasvAmitva jANavuM. 44 nA kevalajJAnamArgaNa pramANe sattAsvAmitva jANavuM. kapa thI 47 DA, nIjha ane joyA . A traNa mANAe prathamathI mAMDI chaThThA guNasthAnaka sudhI manuSyagati pramANe sattAsvAmitva jANavuM. - 48-41 teno ane padmaDherA. prathamathI sAtamA guthasthAnaka sudhI manuSyagatinI peThe sattAsvAmitva jANavuM. 50 vahecA. prathamathI mAMDI 13 mA guNasthAnaka sudhI manuSyagatinI peThe sattA jANavI. pa magha. manuSyagatinI peThe sattAsvAmitva jANavuM para amatha, ethe ane mithyAtva guNasthAnake jinanAma, AhArakacatuka, samyakatva ane mitramehanIya e sAta prakRti vinA 141 prakRtionI sattA heya. pa3 narAmikasabhyatva. cethAthI agIyAramA guNasthAnaka sudhI manuSyagatinI peThe sattAvAmitva jANavuM. Page #452 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 40 sattasvAmitva ja ganirakhyA. ahIM cethAthI sAtamA guNasthAnaka sudhI manuSyagatinI piTha sattAsvAmitva jANavuM. 15 sacivAcavavuM. ahIM anantAnubalpicatuSka ane darzanamohanIyatrika e sAta prakRti sivAya mAre 141 prakRtionI sattA hoya ane tyAM cothAthI mAMDI caudamA guNasthAnaka sudhI cAyatinI peThe sattAvAmitra jANavuM. va6 mizraNa . ane trIjA guNasthAnake jina nAma sivAya ekase suDatAlIza prakRtionI sattA heya. va7 sAvarakyAta. ahI ethe ane ane bojA guNasthAnake jinanAma vinA 147 prakRtionI sattA heya. va8 misthAva. ahIM eze ane mithyA 148 - prakRtionI sattA hoya. - razI. prathamathI AraMbhI teramA guNasthAnaka sudhI. manuSyagatinI peThe sattAsvAmitva jANavuM. ahIM kevalajJAnIne dravyamananA saMbanyathI saMjJA kahyA che, je bhAva mananI apekSAe saMjJI kahevAmAM Ave te tene bAra guNasthAnaka heya. 60 gaNI. ahIM edhe ane mithyAtve jinanAma sivAya 147 prakRtionI sattA hoya. ane sAsvAdana Page #453 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sattAsvAmitva gujIsthAnake narakAyuSa sivAya 146 prakRtinI sattA hoya, parantu ahI aparyAptAvasthAmAM devAyuSa ane manuSyAyuSanA banyA kAI sa'bhavatA nathI, mATe te apekSAe 144 prakRtinI sattA hAya. 404 66. hrA. prathamathI mAMDI temA guNasthAnaka sudhI manuSyagatimAgaNuAnI peThe sattAsvAmitva jANyu. dUra banAhAraze. A mAga Ae pahela, bIjuM', ceAthu', teramu ane caudamu e pAMca guNasthAnaka hoya ane tyAM manuSyagatinI peThe sattAsvAmitva jANavuM. santasvAmitva samApta. Page #454 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pustaka prApti sthAne nAnAlAla ghelAbhAI sevaMtilAla vI. jaina 22, junI popaTalAlanI cAla, 20, mahAjana galI, 30-32, rAnaDe reDa pahelA mALe, mubaI-dAdara jhaverI bajAra, pIna-40 0028 muMbaI-40 0 0 0 2 sarasvatI pustaka bhaMDAra - pArzvanAtha pustaka bhaMDAra hAthI khAnA, ratanapoLa, phuvArA sAme, amadAvAda-380 0 0 1 siddhagiri bhojanazALA sAme, taLeTI roDa, pAlItANA-3 64ra70 ATalu dhyAnamAM rAkhI (1) pustakane nIce jamIna upara na mUkavuM. tathA kaTAsaNA upara, caravALA upara ke paga upara mUkIne bhaNavuM ke vAMcavuM nahi. (ra) pustaka phATI jAya te paNa radImAM na vecavuM'. navuM bAIDIMga karAvIne upayogamAM levuM. (3) jarUra na hoya to pustaka jJAnabhaMDAramAM ApavuM ke ke Ine bhaNavA ApavuM, paNa raddImAM na veMcavuM. (4) pustaka phATI (2) ke pretra na thAya tenI kALajI rAkhavI (5) dhArmika , A bhavamAM ane | bhavAMtaramAM (6) chApA, mAri . gare paNa jJAnarUpa hovAthI ja arihaMta prInTIMga presa, dariyApura amadAvAda phena-387809 nAnA nAnA bara)