________________
પ્રા. ઉપદેશમાલાનો ગુર્જરનુવાદ જોવામાં તૃપ્તિ થતી નથી.' બ્રાહ્મણે કહ્યું કે, “જગતનો એવો સ્વભાવ છે કે, કોઈકના દેખવાથી વગર કારણે તેના તરફ સ્નેહ પ્રગટ થાય છે. ચંદ્રની ચાંદનીના યોગે ચંદ્રકાન્ત મણિમાંથી સુધા ઝરે છે.”
કુમાર કહે છે કે, “હે શ્રેષ્ઠ બ્રાહ્મણ ! મારે આગળ પ્રયાણ કરવાનું છે, પરંતુ તારી સ્નેહ-સાંકળથી મારું મન એવું જકડાઇ ગયું છે કે, “હું આગળ જઈ શકતો નથી; તો તે બ્રાહ્મણ ! મારા પર કૃપા કર અને મારી સાથે ચાલ.વળતી વખતે હું તને પાછો અહીં આણીને મૂકી દઇશ.” બ્રાહ્મણે કહ્યું કે, “દરરોજ આ ચક્રપાણિની પૂજા કરું છું, તેમાં અંતરાય થાય, તે માટે હું નહિ આવું, તેમ જ સ્વાભાવિક બ્રહ્મચારીઓને રાજાની સાથે રહેવાથી શો લાભ ?” કુમાર કહે છે કે, “તારે મારી સાથે નક્કી આવવું જ પડશે. સજ્જનો દાક્ષિણ્ય માનસવાળા હોય છે. કોઇની પ્રાર્થનાનો ભંગ કરતા નથી. જો તું મારી સાથે નહિં આવીશ, તો મારે અહીં જ રોકાવું પડશે.” કુમારનો નિશ્ચય દેખીને પ્રધાન-પુરુષોએ પણ સાથે આવવાનો આગ્રહ કર્યો એટલે સાથે ચાલવાનું કબૂલ કર્યું. તરત જ આગળ ચાલવાનું પ્રયાણ કર્યું. હવે કુમાર આદર્શના પ્રતિબિંબની જેમ તે બેસે, ચાલે, ઉભો રહે, જમે, જાગે, સુઇ જાય, ક્રીડા કરે, તેમ સર્વ તેની સાથે જ કરે છે. કોઇક દિવસે તેના હૃદયનો સદ્ભાવ જાણવા માટે બટુક બ્રાહ્મણે પૂછ્યું કે, “તે કમલવતી કેવી હતી કે, જેના માટે આ પ્રમાણે ઝુરો છો.” ત્યારે કુમારે કહ્યું કે, “એક જીભથી તેનું વર્ણન કરી શકાય નહિ. પ્રજાપતિએ તેને ગુણવાળી જ નિર્માણ કરી હતી. (૩૦૦)
તેનું રૂપ રતિના જેવું હતું, લાવણ્ય પર્વતપુત્રી સરખું હતું, સુંદરતા તો દેવીથી પણ ચડી જાય. અત્યારે તો તેના વગર સમગ્ર ભુવન પણ મને ઝેર જેવું જણાય છે. જે મિત્ર ! તેના વગર સર્વ શૂન્ય માનું છું, માત્ર મને તારી પાસે લગાર સુખ પ્રાપ્ત થાય છે.”
બ્રાહ્મણે તેને કહ્યું કે, “તેના માટે આટલો શોક કરવાનો છોડી દો, દેવે જે ઝુંટવી લીધું હોય, તેનો શોક સત્પરુષો કરતા નથી.” નિરંતર અટક્યા વગરના પ્રયાણ કરતાં કુમાર સોમાપુરીએ પહોંચ્યો. નગર-દરવાજે હાથી, ઘોડા, રથ સાથે પુરુષોત્તમ રાજા પહોંચી ગયો. ઉત્તમ પુરુષોત્તમ રાજાએ મોટા ઉત્સાહપૂર્વક ધ્વજા-પતાકા બંધાવીને સોમાનગરીમાં કુમારનો પ્રવેશ કરાવ્યો. રંગાવેલી ચિત્રાવેલી ભિત્તિવાળા શ્રેષ્ઠ પ્રાસાદમાં મુકામ આપ્યો. જ્યોતિષીઓને બોલાવીને વાર, નક્ષત્ર, લગ્નવેળા તપાસીને શુભ યોગ સમયે મંગલ વાજિંત્રોના શબ્દ સહિત, શ્રેષ્ઠ વારાંગનાઓ જેમાં નૃત્ય કરી રહેલ છે, તેવા સમયે કુમાર સાથે કુમારીનું પાણિગ્રહણ થયું.
કેટલાક દિવસ તો રાજાએ કુમારને ત્યાં જ રોકી રાખ્યો, હૃદયને આનંદ આપનાર કથા-વિનોદમાં બ્રાહ્મણ સાથે કેટલાક દિવસો પસાર કર્યા.
