Book Title: Agam 15 Upang 04 Pragnapana Sutra Part 05 Sthanakvasi
Author(s): Ghasilal Maharaj
Publisher: A B Shwetambar Sthanakwasi Jain Shastroddhar Samiti
View full book text
________________
प्रमेयबोधिनी टीका पद २२ सू. ५ क्रियाविशेषनिरूपणम् एकस्माज्जीवात एकं कमपि जोवमपेक्ष्य यं समयम् यस्मिन् काले कायिक्या आधिकरणिक्या प्राद्वेषिक्या च क्रियया स्पृष्टो भवति तं समयम् तस्मिन् काले पारितापनिक्या क्रियया अस्पृष्टः स्पृष्टो नो भवति प्राणातिपातक्रियया च अस्पृष्टः स्पृष्टो न भवतीत्यर्थः तथा च कश्चित् कश्चिदपेक्ष्य यस्मिन् समये कायिक्यादि क्रियात्रयेण स्पृष्ट स्तस्मिन् समये पारितापनिक्यापि स्पृष्टः प्राणातिपातक्रिययाऽपि च स्पृष्टो भवतीति प्रयमो भङ्गः, कश्चित् कश्चिदपेक्ष्य पारितापनिक्या स्पृष्टः किन्तु प्राणातिपातक्रियया नो स्पृष्टो भवति द्वितीयो भगः कश्चित् पारितापनिक्या प्राणातिपातक्रियया च नो स्पृष्टो भवतीति तृतीयो भङ्गः, स च तृतीयो भङ्गो बाणादे लक्ष्या परिभ्र शेन बध्यस्य मृगादेः परितानाद्यभावे बोध्यः यः पुन यस्मिन् समये कमपि जीवमपेक्ष्य कायिक्यादि क्रियात्रयेणापि स्पृष्टो न भवति स तस्मिन् समये तमपेक्ष्य नियमतः पारितापनिक्या प्राणातिपातक्रियया च न स्पृष्टो भवति कायिक्यादि क्रियात्रयाभावे चरमद्वयस्य परितापनप्राणातिपातरूपस्यापि असंभवात् ।। सू. ५॥ के साथ पारितापनिकी क्रिया से भी स्पृष्ट होता है किन्तु प्राणातिपात क्रियासे स्पृष्ट नहीं होता। __ (३) कोई जीव किसी जीव की अपेक्षा कायिकी आदि क्रियाओं के साथ न पारितापनिकी क्रियासे स्पृष्ट होता है, और न प्राणातिपातक्रिय से स्पृष्ट होता है। ___यह तीसरा भंग उस समय होता है, जब किसी बधक ने वध्यका वध करने के लिए बाण छोडा, मगर वह लक्ष्यसे चूक गया और मृगादि वध्य को परिताप नहीं पहुंच सका । जो जीव जिस काल में कायिकी क्रिया आदि क्रियाओंसे भीस्पृष्ट नहीं होता वह उस काल में पारितापनिकी और प्राणातिपातक्रिया से भी स्पृष्ट नहीं होता है क्यों की कायिकी क्रिया आदि तीन प्रारंभिकी क्रियाओं के अभाव में अन्तिम दो क्रिया अर्थात् पारितापनिकी और प्राणातिपातिकी क्रियाओं का होना संभव नहीं है। ॥ सू. ५ ॥ તાપનિકી કિયાથી પણ પૃષ્ટ થાય છે કિન્તુ પ્રાણાતિપાતક્રિયાથી પૃષ્ટ નથી થતા.
(૩) કોઈ જીવ કેઈ છવની અપેક્ષાએ કાયિકી આદિ ક્રિયાઓની સાથે ન પારિતાપનકી ક્રિયાથી સ્પષ્ટ થાય છે અને ન પ્રાણાતિપાત ક્રિયાથી સ્પષ્ટ થાય છે. આત્રીજો ભંગ તે સમયે થાય છે જ્યારે કઈ વધક વનો વધ કરવાને માટે બાણ છોડે પણ તે લક્ષ્યથી ચૂકે અને મૃગાદિવધ્યને પરિતાપ ન પહેચી શકે. જે જીવ જે કાળમાં કાયિકી આદિ કિયાઓથી પણ સ્પષ્ટ નથી થતા, તે તે કાળમાં પારિતાપનિકી ક્રિયા અને પ્રાણાતિપાત ક્રિયાથી પણ સ્પષ્ટ નથી થતો, કેમકે કાયિકી કિયાઆદિ ત્રણ પ્રારંભિક ક્રિયાઓના અભાવમાં અન્તિમ બે અર્થાત પારિતાપનિકી અને પ્રાણાતિપાતિકી ક્રિયાનું થવું અસંભવિત છે. સૂપ
શ્રી પ્રજ્ઞાપના સૂત્ર : ૫
