________________
૩૬
શ્રાવકનાં ખાર ત્રતા યાને
આ પ્રમાણે :– કાઇ ભૂખથી મરતી ગરીબ સ્ત્રીએ ઘણા કષ્ટથી રૂ કાંતીને વણકર પાસે એક કપડું વાવ્યું. કાલે સારા દિવસે પહેરીશ એમ વિચારીને એ કપડું રાખી મૂક્યું. આ દરમિયાન જો વસ્રપુષ્પમિત્ર મુનિ તે કપડુ તેની પાસે માગે તો હું અને સાષ પામેલી તે આપી દે. ધૃતપુષ્પમિત્રને લબ્ધિ આ હતી – દ્રવ્યથી ગચ્છમાં જેટલા ઘીની જરૂર પડે તેટલું ઘી લાવી શકે. ક્ષેત્રથી ઉજ્જૈનીનગરીમાં લાવી શકે. કાળથી જેઠ— અષાઢ મહિનામાં લાવી શકે. ભાવથી આ પ્રમાણે :– એક ગર્ભાવતી બ્રાહ્મણીએ જન્મથી દરિદ્ર પાતાના પતિને “મને પ્રસૂતિકાળે ઘીની જરૂર પડશે; તેથી ઘી ભિક્ષા માગીને મેળવા ” એમ કહીને ઘીની માગણી કરી. બ્રાહ્મણે પણ દરરોજ પાવળી પાવળી (= ચમચી ચમચી) ઘી લઇને છ મહિને ઘીના ઘડા પૂર્ણ કર્યાં, અને બ્રાહ્મણીને આપ્યા. આ દરમિયાન ધૃતપુષ્પમિત્ર મુનિ તેની પાસે થી માગે તા હ–સંતાષ પામેલી તે આપી દે. દુČલિકાપુષ્પમિત્ર મુનિ સદાય સ્વાધ્યાયમાં ઓત-પ્રોત રહેતા હતા. તેમણે સાધિક નવ પૂર્વના અભ્યાસ કર્યા હતા. નિરંતર સૂત્ર-અર્થનું ચિંતન કરતા હતા. કારણ કે જો ચિંતન ન કરે તે બધું જ શ્રુત ભૂલી જાય. નિર ંતર ચિંતનના કારણે તે દુલ થઈ ગયા અને એથી જ તે ટ્રુલિકાપુષ્પમિત્ર એવા નામથી પ્રસિદ્ધ બન્યા. એકવાર ત્યાં જ દેશપુરનગરમાં રહેતા અને સંન્યાસીના ( = પરિવ્રાજકના) ભક્ત બનેલા તેમના બંધુઓએ આચાય ને કહ્યું : સંન્યાસીએ સિવાય બીજા સાધુઓને ધ્યાનનું જ્ઞાન નથી. આચાર્યશ્રીએ કહ્યું: અયુક્ત ન બાલે. કારણ કે ધ્યાનરૂપ નિરોધ ( = ચિત્તની એકાગ્રતા ) થી જ આ તમારા ભાઈ આ પ્રમાણે દુલ થઈ ગયા છે. તેમણે કહ્યું અમારા આ ભાઈ ગૃહસ્થપણામાં સ્નિગ્ધ અને મધુર આહાર કરતા હતા એથી બલવાન હતા. હમણાં 'અંત–પ્રાંત આહારથી દુઃખલ થઈ ગયા છે, નહિ કે ધ્યાનથી. ગુરુએ કહ્યું : હમણાં પણ એને ધૃતપુષ્પમિત્ર મુનિ પાસેથી મનને અનુકૂલ સ્નિગ્ધ અને મધુર વગેરે ગુણાથી યુક્ત આહાર મળે છે. જો તમને વિશ્વાસ ન આવતા હોય તા તમે જ સ્નિગ્ધ અને મધુર આહારથી સેવા કરીને બલવાન બનાવીને લાવા. આમ કહીને આચાશ્રીએ દુલિકાપુષ્પમિત્ર મુનિને તેમની સાથે મેાકલ્યા. સ્વજના શ્રેષ્ઠ આહારથી તેમની સેવા કરવા લાગ્યા. દુલિકાપુષ્પમિત્ર ક્ષણવાર પણ સ્વાધ્યાયને મૂકવા વિના આહાર કરે છે. તેથી રાત-દિવસ સૂત્રેાનુ` પરાવર્તન કરતા તેમના શ્રેષ્ઠ આહાર દુર્જન માણસ ઉપર કરેલા મહાન ઉપકારની જેમ ક્યાં જાય છે તેની ખબર પડતી નથી. પછી કંટાળેલા બંધુઓએ ગુરુને કહ્યું. ગુરુએ કહ્યું: હવે એને જેવા તેવા (= લુખા–સૂકા ) આહાર આપેા. દુલિકાપુષ્પમિત્રને પણ આચાર્યશ્રીએ કહ્યું કે હવે શ્રુતપરાવર્તનમાં ખરાખર આદર ન કરવા, અર્થાત્ શ્રુતપરાવર્તન ઓછું કરવું. તેમ કરવાથી ઘેાડા જ દિવસેામાં
૧. અંત એટલે નીરસ. પ્રાંત એટલે ગૃહસ્થાના ભાજન કર્યા પછી વધેલ.
