________________
શ્રી નવપદ પ્રકરણ ગ્રંથને ગુજરાતી ભાવાનુવાદ
૧૮૫ મે કહ્યું છે. તમે માતાના મુખે તે બુદ્ધિશાળીને કહેવડાવ્યું હતું એથી આ કહ્યું છે. તેથી દેવદત્તાએ હાથ લંબાવીને તે લઈને માતાને કહ્યું: હે માતા! જે, જે માણસમાં અંતર. કારણ કે અચલે ઘણા ધનનો ખર્ચ કરીને પણ શેરડીને તેવી ખાવા ગ્ય ન બનાવી કે જેવી બુદ્ધિશાળી મૂળદેવે બનાવી. ગાઢ ઝેધસમૂહના આવેગને વશ બનેલી માતાએ કંઈ ઉત્તર ન આપ્યો. પણ ત્યારથી જ તેણે મૂલદેવનાં છિદ્રો જોવાનું શરૂ કર્યું. વિષાથી
આસક્ત ચિત્તવાળાઓનાં છિદ્રો દુર્લભ હોતા નથી. કહ્યું છે કે-“ધનને મેળવીને કિણ અભિમાની નથી બન્યો? વિષમાં આસક્ત ક્યા જીવની આપત્તિઓ નાશ પામી છે? પૃથ્વીમાં સ્ત્રીઓથી કેનું મન ખંડિત થયું નથી? રાજાઓને કેણુ પ્રિય છે? કાળને વિષય કેણુ નથી થયે? અર્થાત્ મૃત્યુ કે નથી પામ્યું? અથી કેણુ ગૌરવને પામ્યો છે ? સુજનની જાળમાં પડેલે કયો પુરુષ સુખપૂર્વક નીકળ્યો છે?
તેથી બીજા દિવસે તેણે સાર્થવાહ અચલને કહ્યુંઃ તું આજે દેવદત્તાની આગળ કહે કે હું આજે ગામ જવાનો છું. જેથી દેવદત્તા ઘરમાં મૂલદેવને જલદી પ્રવેશ કરાવે. પછી તે સાંજના આવીને મૂળદેવને પકડી લેજે. અકાએ આમ કહ્યું એટલે સાર્થવાહે પણ એ બધું કર્યું, તેથી હર્ષિત દેવદત્તાએ મૂલદેવને બોલાવ્યું. અચલે મૂલદેવને આવેલો જાણુને તેને પકડવાની ઈચ્છાથી તેના ઘરને પુરુષથી બધી બાજુથી ઘેરી લીધું. ભયથી ત્રાસેલે મૂળદેવ પલંગની નીચે ઘુસી ગયે. અચલ હાથમાં તલવાર લઈને ઘરમાં આવ્યું, અને પલંગ ઉપર બેઠો. મૂળદેવને પલંગ નીચે રહેલો જાણીને તેણે સ્નાનની સામગ્રી તૈયાર કરવા દેવદત્તાને આદેશ કર્યો. પછી દેવદત્તાએ તેની આજ્ઞા પ્રમાણે બધું કરીને અને સ્નાનનાં બધાં વસ્ત્રો તૈયાર રાખીને એને કહ્યું: હે નાથ ! તમારા કહેવાથી સ્નાન માટે આસન વગેરે બધું તૈયાર કરી દીધું છે, તેથી ઉઠે. તેણે કહ્યું: અહીં જ સ્નાન કરાવ. કારણ કે હે સુંદરી ! હું પલંગ ઉપર બેસીને જ સ્નાન કરીશ. દેવદત્તાએ કહ્યું તેમ થાઓ, પણ શય્યા નાશ પામશે. અચલે કહ્યું હે પ્રિયે! હું બીજી સુંદર શય્યા કરાવીશ. માટે પાણી વગેરે અહીં લાવ. તારે શું કામ આ ચિંતા કરવી જોઈએ? આથી ઉવિગ્ન ચિત્તવાળી દેવદત્તાએ ત્યાં જ રહેલા તેને બહુ ગરમ ન હોય તેવા પાણીથી ધીમે સ્નાન કરાવવાનું શરૂ કર્યું. અચલે દેવદત્તાના ભાવને જાણીને અને ક્ષુદ્રતાના કારણે ગરમ પાણી તેવી રીતે નાખ્યું કે જેથી પલંગની નીચે રહેલો બળતે મૂલદેવ નીકળે. મૂળદેવને પલંગ નીચેથી નીકળેલ જોઈને કેશમાં પકડીને અચલે કહ્યું. પકડાયેલા તારું હમણાં શું કરું તે કહે. તેણે કહ્યું તને જે ગમે તે જ કર. તેથી અચલે
૧. gravy/ચ પદના શબ્દાર્થ આ પ્રમાણે છેઃ- પ્રાપ્ત @viagવં (ઘેરવું તે) વેરા प्राप्तक्षुण्णस्तस्य प्राप्तक्षुण्णस्य.
