________________
શ્રી નવપદ પ્રકરણ ગ્રંથને ગુજરાતી ભાવાનુવાદ
૨૯૯ પામ્યો. આ જોઈને સુબંધુએ વિચાર્યું અહો ! ચાણક્યની કેવી ભયંકરતા! જેથી પોતે મર્યો અને ઉપાયથી અમને પણ માર્યા. પછી તે પોતાના પ્રાણીની રક્ષા કરવાની ઈચ્છાથી સાધુની જેમ પોતાના દાઢી–મસ્તકનું મુંડન કરાવીને અને સ્નાન વગેરે સર્વ ભેગ સાધનોનો ત્યાગ કરીને રહ્યો.
બ્રાહ્મણીનું દૃષ્ટાંત સુબંધુનું દષ્ટાંત પૂર્ણ થયું. બ્રાહ્મણીનું દૃષ્ટાંત આ છે દેશના છેડાના એક ગામમાં એક બ્રાહ્મણની યુવાનવયમાં વર્તતી પત્નીએ પોતાના પતિની પાસે સોનાના ચૂડા વગેરે અલંકારની માગણી કરી. બ્રાહ્મણે સોનીને તેનું આપીને બ્રાહ્મણીએ કહ્યાં હતાં તેવાં આભૂષણે કરાવ્યાં. આભૂષણેને ઘરે લઈ આવ્યું. સારા દિવસે બ્રાહ્મણીએ પોતાના હાથ વગેરેમાં આભૂષણે પહેર્યા. પતિએ બ્રાહ્મણીને કહ્યુંઃ આ છેડાનું ગામ છે, એથી આ ગામમાં પ્લેચ્છો વગેરે ધાડ પાડે છે. આથી આ અલંકાર ગમે ત્યારે ન પહેરવાં, કિ, વિશિષ્ટતિથિ વગેરેમાં જ પહેરવાં. શેષકાળમાં તે ખાડા વગેરેમાં મૂકી રાખવા. બ્રાહ્મણીએ કહ્યું. આ પ્રમાણે વ્યાકુલ કેમ થાઓ છો? પહેલી જ વાર કરાવેલાં આ આભૂષણોનું ફેલ સતત પહેરવાં એ જ છે. જ્યારે ધાડ વગેરેને ભય થશે ત્યારે ઉતારીને છુપાવી દઈશ. આ પ્રમાણે પતિનું વચન અવગણને જે દિવસથી આભૂષણે પહેર્યા તે દિવસથી રાત્રે પણ તે ઉતારતી ન હતી. એકવાર ખબર વિના જ ઓચિંતી ક્યાંકથી સ્વેચ્છની ધાડ પડી. લુંટારાઓએ ગામ લૂંટવા માંડયું. કેટલાક લુંટારાઓએ તે જ બ્રાહ્મણના ઘરમાં પ્રવેશ કર્યો. હાથ માંસથી પુષ્ટ બની ગયા હોવાથી બ્રાહ્મણી આભરણેને ઉતારી ન શકી. તેથી લુંટારાઓએ તે જોઈને ઉતાવળથી હાથ કાપીને આભૂષણે લઈ લીધા, અને પિતાના ઘરે લઈ ગયા. બ્રાહ્મણ દુઃખની ભાગી બની.
આ પ્રમાણે ઉપગ અને પરિભેગથી નિવૃત્ત ન થનારા જીવ અસાતાના ઉદયના ભાગી થાય છે એમ જાણીને ઉપભેગ–પરિભેગનું પરિમાણ કરવામાં પ્રયત્ન કરે જોઈએ એ ગાથાનો ભાવાર્થ છે. અહીં તેડુબક અને સુબંધુ એ બે દષ્ટાંત આહાર અને પુષ્પ વગેરે ઉપગ સંબંધી છે, અને નિત્યમંડિત બ્રાહ્મણનું દષ્ટાંત પરિભેગ સંબંધી છે, એમ વિભાગ જણાવવા માટે ત્રણ દષ્ટાંત છે. [ ૭૮] જેમણે ભેગ–ઉપભેગનું પરિમાણ કર્યું છે તેમને થતા લાભને બતાવવા કહે છે –
पोग्गलपरिमाणं चिंतिऊण भोगेहि जे विरजति।
सिवजम्मे जह जंबू, वंदिज्जते बहुजणेणं ॥ ७९ ॥ ગાથાથ-જે લઘુકર્મી પુરુષો પુદગલના પરિણામનું ચિંતન કરીને ભેગથી વિરાગ
