________________
४००
શ્રાવકનાં બાર વ્રતે યાને કરીને દેવલોકમાં ગયે. આનંદનું દષ્ટાંત પૂર્ણ થયું. આ દષ્ટાંત વિસ્તારથી ઉપાસકદશાંગ સૂત્રમાં છે. [૧૧૫]
હવે આ જ વ્રતની યતનાને કહે છે - . जहसत्तीए उ तवं, करेइ ण्हाणाइ परिमियं चेव ।
दिय बंभयारि रत्तिं मियं च वावारसंखेवं ॥ ११६ ॥ ગાથાથ:- યથાશક્તિ તપ કરે, સ્નાન વગેરે પરિમિત જ કરે અને તેનાથી કરે, દિવસે બ્રહ્મચારી રહે અને રાતે અબ્રહ્મનું પરિમિત સેવન કરે, ઘર અને દુકાન વગેરેની પ્રવૃત્તિઓને સંક્ષેપ કરે.
ટીકાW :- “યતનાથી એ અર્થ ગાથાના જ શબ્દથી સૂચવ્યું છે. ભૂમિ જેવી, પાણી ગાળવું વગેરે યતનાથી સ્નાન કરે. કહ્યું છે કે- “ જ્યાં સ્નાન કરવાનું છે ત્યાં જીવરક્ષા માટે ભૂમિને જેવી, પેરા વગેરેની રક્ષા માટે પાણી ગાળવું પાણીમાં માખી વગેરે જીવ ન પડી જાય તેની કાળજી રાખવી વગેરે સ્નાનમાં યતના છે.” (પૂજા પંચાશક ગા. ૧૧)
રાતે અબ્રહ્મનું સેવન પ્રહર વગેરે પરિમાણ વડે ગુમડાની પીડાને દૂર કરવા પરુ કાઢવાની જેમ પરિમિત કરે.
યથાશક્તિ તપ કરે એ કથનથી આહારપૌષધની, સ્નાન વગેરે પરિમિત કરે એ. કથનથી શરીરસત્કારપૌષધની, દિવસે બ્રહ્મચારી રહે અને રાતે અબ્રહ્મનું પરિમિત સેવન કરે એ કથનથી બ્રહ્મચર્ય પૌષધની, પ્રવૃત્તિઓને સંક્ષેપ કરે એ કથનથી અવ્યાપાર પૌષધની યતના જણાવી છે.
આ યતના પિષધ ન લીધે હોય તે પણ ગાથામાં જણાવેલ વિધિથી પ્રવૃત્તિ કરનારને હોય. [૧૧૬] હવે પૌષધના અતિચારોને કહે છે –
संथास्थंडिलेऽवि य, अप्पडिलेहापमजिए दो दो। . सम्मं च अणणुपालणमइयारे पंच वज्जेजा ॥११७॥
ગાથાર્થ:-શ્રાવક પૌષધમાં અપ્રત્યુપેક્ષ–દુપ્રત્યુપેક્ષ શય્યાસંસ્તાર, અપ્રમાજિંતદુષ્પમાર્જિત શય્યાસંસ્તાર, અપ્રત્યુપેક્ષ-દુપ્રત્યુપેક્ષ સ્થંડિલ, અપ્રમાર્જિત-પ્રમાર્જિત ડિલ અને સમ્યગૂ અનનુપાલન એ પાંચ અતિચારોને ત્યાગ કરે.
ટીકાથ - (૧) અપ્રત્યુપેક્ષ-દુપ્રત્યુપેક્ષ શય્યાસંસ્તાર:- પ્રત્યુપેક્ષા એટલે આંખેથી જવું. પ્રત્યુપેક્ષા જેમાં ન હોય તે અપ્રત્યુપેક્ષ. દુષ્ટ પ્રત્યુપેક્ષા જેમાં હોય
