________________
શ્રાવકનાં ખાર ત્રતા યાને
કેટલાક સમય પછી કૃતપુણ્યકને ચૈતન્ય આવ્યું. આથી તે શું આ સ્વપ્ન છે કે સાચું છે ઈત્યાદિ વિચારવા લાગ્યા. તેની પત્ની સાના આગમનના સમાચાર જાણીને રાત લગભગ પૂર્ણ થઈ ગઈ ત્યારે તે સ્થાને આવી. એશીકા પાસેથી ભાતાની થેલી લઈને અને ખાટલાને ઉપાડીને કૃતપુણ્યકને પેાતાના ઘરે લઈ ગઈ. એના શરીરનું લાવણ્ય અખંડ હતું. એનાથી વિવિધ વિલાસાને અનુભવવાના કારણે એનું શરીર તંદુરસ્ત જણાતું હતું. એણે કપૂર અને કસ્તૂરી વગેરેની દિવ્ય સુગંધથી દિશાઓના મધ્યભાગેને વાસિત કરી દીધા હતા હતા. પત્નીએ સ્નાન વગેરે ઉચિત કાર્ય કરાવવાનું શરૂ કર્યું. આ દરમિયાન પાઠશાળાથી તેના પુત્ર આવ્યા. માતાએ તેને એના ચરણામાં પ્રણામ કરાવ્યા. પછી તે ખાલી : આ તમારા પુત્ર છે. પુત્રે પણ માતાને કહ્યું: મને ભેાજન આપ, જેથી ભાજન કરીને પાઠશાલામાં જઈને ભણ્યું. તેથી કાંતિમતીએ તે જ થેલીમાંથી એક મેાક તેને આપ્યા. માઇક ખાતા તેણે તેમાં એક મણિ જોચેા. મણિ લઈને પાઠશાળામાં ગયા. ખીજા વિદ્યાર્થીઓને તે મણિ બતાવ્યા. તેમણે કહ્યું : જો આને ક ંદોઈની દુકાને વેચવામાં આવે તેા ઇષ્ટ ખાવાનુ` મળે. તેથી તેણે તે પ્રમાણે જ કર્યું". આ તરફ ક્રાંતિમતીએ માઇકા વાપરવાનું શરૂ કર્યું. ત્યારે વિચિત્ર પ્રકારના મણિએ મળ્યા. તેથી તેણે કૃતપુણ્યકને પૂછ્યું : શું ચારાના ભયથી આ મણિએ આ પ્રમાણે કર્યાં છે ? તેણે કહ્યું : એ પ્રમાણે જ છે. એકવાર શ્રેણિક રાજાનેા સેચનકહાથી પાણી પીવા માટે સાવરમાં ઉતર્યાં. પાણીમાં પ્રવેશેલા તેને ઝુડ નામના જલચર પ્રાણીએ પડયો. (કાઈ પણ રીતે) છેડાવી શકાતા ન હતા. અભયકુમારને આ ખીના જણાવી.
અભયકુમા૨ે પડહ વગાડીને ઘાષણા કરાવી કે, જે આ હાથીને ઝુડથી છેાડાવશે તેને રાજા રાજ્યની અર્ધી લક્ષ્મી સાથે પેાતાની પુત્રી આપશે. તેથી આ ઘાષાને સાંભળીને તે ક ંદોઈ એ કૃતપુણ્યકના પુત્રની પાસેથી મેળવેલા જલકાંત મણીથી હાથીને છેડાવ્યા. પછી તે રાજાની પાસે ગયા. રાજાએ અભયકુમારને કહ્યું : નીચ જાતિવાળા આ કંદોઈના પુત્રને પુત્રી કેવી રીતે આપવી? તેથી અભયકુમારે કોઈને કહ્યું: તને આ મિણુ કથાંથી મળ્યા ? રાજકુલના ભંડારને અને શ્રીમંત શેઠના ઘરને છેડીને ખીજે આવાં રત્નાના સંભવ નથી. તેથી સત્ય કહે. અન્યથા રાજા તને મહાદડથી દંડ કરશે. ક ંદોઈ એ કહ્યું : જો સાચું. પૂછે તેા કૃતપુણ્યકના પુત્ર પાસેથી મળ્યા છે. તેથી કૃતપુણ્યકને ખેલાવ્યા. તેને અ રાજ્યની લક્ષ્મી સાથે પુત્રી આપી. કોઇ સમયે કાઇ વાતના અવસરે અભયકુમારે કૃતપુણ્યકને પૂછ્યું: કયા દેશેામાં તમે પર્યટન કર્યુ? અને અસભવિત આ રત્ના કયાંથી મેળવ્યાં ? કૃતપુણ્યકે કહ્યું : જો સાચું પૂછે છે તા હું રાજગૃહ નગરથી ખીજે કયાંય ગયા નથી. પછી મૂળથી આરંભીને બધે
૪૨૬
૧. ક્ષર્ ધાતુના ફેંકવું, પ્રેરણા કરવી એવા અં છે. પણ અહીં ‘· વેચવું ' એવા ભાવા
કર્યો છે.
