________________
શ્રી નવપદ પ્રકરણ ગ્રંથને ગુજરાતી ભાવાનુવાદ
૪૪૯ ૫ વાદી, ૬ અગ્રદ્વાર, ૭ ભક્ત, ૮ પાન, ૯-૧૦ વિચાર, ૧૧ કથક, ૧૨ દિશા આ બાર પદોને ચારે ગુણવાથી નિર્યાપકની શાસ્ત્રમાં કહેલી સંખ્યા થાય છે.” (૨-૩)
૧ ઉદવર્તક – (અનશનીમાં શક્તિ ન રહે ત્યારે) અનશનીના શરીરનું પાસુ બદલાવનારા અને પુનઃ તે જ પડખે શયન કરાવનારા, અર્થાત્ શરીરની સેવા કરનારા. ર દ્વારા- ઘણું માણસે ભેગા થાય તે અનશનીને અસમાધિ થાય, આથી ઘણું લોકેને ભેગા ન થવા દેવા માટે અંદરના દ્વાર પાસે બેસનારા. ૩ સંસ્કાર - અનશનીને અનુકૂળ હોય તેવો સંથારે પાથરનારા. ૪ કથક – અનશની તત્ત્વો જ્ઞાતા હોય તે પણ તેને અંત સમયે સંવેગ વધે તેવી રીતે ધર્મકથા કહેનારા. ૫ વાદીઃઅનશનથી થતી જિનશાસનની પ્રભાવનાને સહન નહી કરી શકનારા કેઈ ધમષી જિનશાસનની હલકાઈ કરે તે તેની સાથે વાદ કરનારા=વાદથી સત્ય સમજાવનારા. ૬ અગ્રદ્વાર – કેઈ ધર્મ દ્વેષી ત્યાં આવીને અનશનીને અસમાધિ ન કરે એ માટે બહારના દરવાજા પાસે બેસનારા. ૭ ભક્તઃ- આહારનો ત્યાગ કરવા છતાં સુધાની પીડા વગેરેથી અસમાધિ થતી હોય અને એથી અનશની આહાર માગે તે તેને મેગ્ય આહાર લાવનારા. ૮ પાન – શરીરદાહ આદિ થાય તે તેની શાંતિ માટે એગ્ય પાણી લાવનારા. ૯-૧૦ વિચાર - અનશની વડી નીતિ કે લઘુનીતિ કરે તે તેને પરડવનારા. ૧૧ કથકા- દર્શન-વંદન માટે આવેલા ભવ્ય જીને બહારના ભાગમાં બેસાડીને ધર્મકથા કહેનારા. ૧૨ દિશા – પૂર્વાદિ ચારે દિશામાં શુદ્ર ઉપદ્રવ થાય તે તેનું નિવારણ કરવા માટે સમર્થ હોય તેવા સહસંધી વગેરે દરેક દિશામાં એક એક રહે. આ બાર કાર્યોમાં દરેક કાર્ય માટે ચાર ચાર હોય એથી (૧૨૪૪૩)૪૮ થાય.
અહીં કોઈ આચાર્ય કહે છે કે- વડીનીતિ અને લઘુનીતિ એ બંનેમાં પરઠવનારા એક જ હોવાથી પરઠવનારા (આઠ નહિ, કિંતુ) ચાર જ હોય. તે આચાર્યના મતે દિશા પદમાં દરેક દિશામાં બે બે જાણવા. આથી યુક્ત સંખ્યામાં વાંધો નથી.
હવે જે કેઈ અનશનીને આટલા નિર્યાપક ન મળે તે એક એક ન્યૂન કરતાં છેવટે જઘન્યથી બે નિર્યાપકે રાખવા. તેમાં એક અનશનીની પાસે રહે અને એક ભાતપાણી આદિ માટે ફરે. માત્ર એક જ નિર્યાપકના આશ્રયે અનશન સ્વીકારવું નહિ.
૧. આ ત્રણે ગાથાઓ વ્યવહાર સૂત્રના દશમા ઉદ્દેશામાં છે. પણ વારંથો એ પહેલી ગાથા થડાક ફેરફાર સાથે છે.
૫૭
