________________
૪૫૪
શ્રાવકનાં બાર તે યાને તેલને કાગળ મુખમાં ધારણ કરવાનો છે. પ્રશ્ન-મરણનો સ્વીકાર કર્યો હોવાથી મુખ વિકૃત થાય તો શું વાંધો? ઉત્તર :-મુખરૂપ યંત્ર વિકૃત થાય તો તે નમસ્કાર મહામંત્રનું ઉચ્ચારણ કરવા અસમર્થ બને.” (૨)
અનશનમાં અશન, ખાદિમ અને સ્વાદિમ એ ત્રણ પ્રકારના કે પાણી સહિત ચાર પ્રકારના આહારનો ત્યાગ કરે.
અનશન સ્વીકારવામાં વિધિ આ છે – દિવસના પાછલા ભાગમાં અનશનને સ્વીકાર કર, જે તેટલે વિલંબ થઈ શકે તેમ ન હોય તે દિવસનો આગલે ભાગ વગેરે કાળમાં પણ અનશનને સ્વીકાર કરી શકાય. અનશન સ્વીકાર્યા પછી શુભ ભાવના અને આરાધનાઓને પાઠ કર વગેરેમાં અને નમસ્કાર મહામંત્રના સ્મરણમાં તત્પર બનવું. તથા નિર્યાપક વગેરે સામગ્રીથી સહિત રહેવું. [ ૧૩૧] દેષઢાર આ પ્રમાણે છે –
बालमरणेहि जीवो, सनियाणो दुक्खसागरमपारं ।
વાવરું કહું સંપૂર્ણ, પં જ્ઞા વે હિતો . ઉરૂર છે ગાથાર્થ –જીવ બાલમણેથી નિદાન સહિત મૃત્યુ પામીને અપાર દુખસાગરને પામે છે. આ વિષયમાં સંભૂતિ અને પાંડુ આર્યાનું દષ્ટાંત છે.
ટીકાથ:-પાણીમાં ડૂબવું, અગ્નિથી બળી જવું વગેરે રીતે મરણ પામવું તે બાલમરણ છે. (નિદાન એટલે કાપવાનું સાધન. જેનાથી આત્મસુખ કપાઈ જાય તે નિદાન. ધર્મના ફળ રૂપે આ લેકના કે પરલોકના સુખની ઇચ્છા રાખવાથી આત્મસુખ કપાઈ જાય છે. માટે ધર્મના ફલરૂપે આ લોકના કે પરલેકના ભૌતિક સુખની ઈચ્છા એ. નિદાન છે.) સાગરની જેમ દુઃખ કષ્ટથી પાર પામી શકાતું હોવાથી દુઃખને સાગરની ઉપમા આપી છે. આ પ્રમાણે ગાથાને સંક્ષેપથી અર્થ છે. વિસ્તારથી અર્થ તો કથાએથી જાણો. તે કથા આ છે – .
સંભૂતિનું દષ્ટાંત - સાકેતનગરના સ્વામી ચંદ્રાવતંસક મહાન રાજાને મુનિચંદ્ર નામને પુત્ર હતે. તેણે કેઈવાર સાગર સૂરિની પાસે નિર્દોષ સાધુધર્મની દેશના સાંભળી. તે દેશનાથી. સર્વ વિરતિના પરિણામ થવાથી તેણે દીક્ષા લીધી. તત્રસંવેગવાળી ભાવનાથી ભાવિત અંત કરણવાળા તેમણે બે પ્રકારની શિક્ષા ગ્રહણ કરી. અપ્રતિબદ્ધ વિહારથી આચા
ની સાથે વિહાર કરતા તે મુનિ કેઈવાર એક અટવીમાં કેઈ પણ રીતે સાર્થથી ભ્રષ્ટ બન્યા. ભૂખ-તરસથી પીડાયેલા અને આમથી તેમ ભટક્તા તેમને શેવાળના ચાર
