________________
શ્રી નવપદ પ્રકરણ ગ્રંથને ગુજરાતી ભાવાનુવાદ
૪૭૩ તેથી આહારકાંક્ષાને નાશ કરવા છે આહાર તેને જે ઈષ્ટ હોય તે આપ. (૧) ઈષ્ટ છેલ્લા આહારથી આહારકાંક્ષાનો નાશ કરે છતે ફરી તેને આહારકાંક્ષા થતી નથી. તથા છેલો આહાર ઈષ્ટ આપવાથી ભક્ત પ્રત્યાખ્યાન કરનાર અને નિર્યાપક એ બંને પક્ષને “આ છેલ્લા આહારનું ભોજન કરે છે” એવી શ્રદ્ધા થાય. (૨) (વ્ય. ઉ. ૧૦. ગા. ૪૯૬-૪૯)
બૈર્યને પામવાની સામગ્રીની પ્રશંસા - સંવિણ ગીતાર્થોનું સાંનિધ્ય વગેરે ધેયને પામવાની સામગ્રી છે. કેઈ કારણથી અનશની ધૈર્યથી ચલિત થયું હોય તો પણ આ (સંવિગ્ન ગીતાર્થનું સાંનિધ્ય વગેરે) સામગ્રીથી પુનઃ ધૈર્યવાળો બનાવી શકાય છે. આ સામગ્રીની પ્રશંસા કરવી (જેમકે-હું પુણ્યશાળી છું, જેથી મને સુંદર આરાધના કરાવનારા મહાત્માઓ મળ્યા છે.. અથવા સંવિગ્ન ગીતાર્થો અનશનીને કહે કે- તમે પુણ્યશાળી છે, જેથી આવી સુંદર આરાધનાની તક મળી છે...) આ બધું જ (= કૃતપાનક વગેરે) સંવિગ્ન ગીતાર્થ જ કરે, બીજે ન કરે. કારણ કે
અગીતાર્થ સવલોકના સારભૂત મનુષ્યભવ, જિનવાણી શ્રવણ, શ્રદ્ધા અને સંયમમાં વીર્ય એ ચાર અંગેનો નાશ કરે છે. ચાર અંગેનો નાશ થતાં ફરી એ ચાર અંગે સુલભ બનતા નથી.”
પ્રશ્ન – સંવિગ્નગીતાર્થ આ બધું (= કૃતપાનક વગેરે) શા માટે કરે ?
ઉત્તર:- અનશનીની જ શ્રદ્ધાની વૃદ્ધિ માટે કરે, અર્થાત્ અનશનીની પોતાની અંતિમ આરાધના કરવાની ભાવના પ્રબળ બને એ માટે કરે. અનશનીની શ્રદ્ધાવૃદ્ધિ માટે સંવિગ્નગીતાર્થ કૃતિ પાનક, અનુશિષ્ટિભંજન વગેરે જે કંઈ કરે તે બધું અનશની સહુ છે કે અસહુ? તેનો સ્વભાવ કેવો છે ઈત્યાદિ વિચારીને કરે. કારણ કે સંલેખના યતનામાં ઉત્સર્ગ અને અપવાદ એ બંને છે. આથી જેને જે રીતે શ્રદ્ધાવૃદ્ધિ કરાવી શકાય તેને તે રીતે શ્રદ્ધાવૃદ્ધિ કરાવે. [ ૧૩૪] હવે અતિચારદ્વારને શરૂ કરે છે –
___ इहपरलोगासंसप्पओग मरणं च जीवियासंसा ।
. कामे भोगे य तहा, मरणते पंच अइयारा ॥ १३५ ॥ ગાથાર્થ – સંલેખનામાં ઈહલોક આશંસા પ્રગ, પરલોક આશંસા પ્રગ, મરણ આશંસા પ્રગ, જીવિત આશંસા પ્રયોગ અને કામ–ભેગ આશંસા પ્રગ એ પાંચ અતિચારો છે. - ટીકાથી –(૧) ઈહલેક એટલે આલોકો આશંસા એટલે ઈચ્છા. પ્રયોગ એટલે કરવું. આ લોકમાં ચક્રવર્તી આદિ સંબંધી સમૃદ્ધિની ઇચ્છા કરવી તે ઈહલોક આશંસા
૧૭
