________________
૪૭૫
શ્રી નવપદ પ્રકરણ ગ્રંથને ગુજરાતી ભાવાનુવાદ હવે ભંગારને જણાવે છે. -
पडिवजिऊण अणसण, पुणरवि आहारमाइ पत्थेइ ।
आउट्टियाइणा जइ तो भंगो जायए तस्स ॥ १३६ ।। ગાથા –અનશનને સ્વીકાર કર્યા પછી પણ જે ઈરાદાપૂર્વક કે ધિઠ્ઠાઈથી આહાર–પાણી વગેરેની ઈચ્છા કરે તે સંલેખનારૂપ નિયમનો ભંગ થાય.
ટીકાથર- પ્રશ્નઃ-કે જીવ આ રીતે સંલેખનાને ભંગ કરે?
ઉત્તરઃ-જેણે પૂર્વે અશુભ અધ્યવસાયથી નિષ્પક્રમ આયુષ્ય બાંધી દીધું છે તે ગુરુકર્મી જીવ આ રીતે સંલેખનાને ભંગ કરે. [૧૩૬ ] હવે ભાવનાદ્વારને અવસર છે. તેમાં આ ગાથા છે -
पणमामि अहं निच्चं, अणसणविहिणा य निरइयारेहिं ।
जेहिं कयं चिय मरणं, दिद्रुतो खंदएणेत्थ ॥ १३७ ॥ ગાથાથ– જેમણે ઈહલોક આશંસા વગેરે અતિચારથી રહિત બનીને ભક્ત પરિણા રૂપ અનશનની વિધિથી મૃત્યુ સાધી લીધું તે સુસાધુઓને હું સદા પ્રણામ કરું છું. આ વિષયમાં સ્કંદમુનિનું દષ્ટાંત છે.
ટીકાથ-જે પુરુષોએ ઉત્કૃષ્ટ પુણ્ય બાંધ્યું છે, શુભ અધ્યવસાયના બળથી સુદેવગતિ આદિનું આયુષ્ય બાંધ્યું છે, નમસ્કાર મહામંત્રનું સ્મરણ, પચ્ચકખાણ આદિ સામગ્રીથી યુક્ત છે, અતિચારોથી રહિત છે, અને એથી લોકોને આશ્ચર્ય પમાડે તેવું મરણ સાધ્યું છે તે સપુરુષોને હું પ્રણામ કરું છું, એ ગાથાને ભાવાર્થ છે. ગુણવંત ઉપર બહુમાનની બુદ્ધિથી જેનું અંતઃકરણ વાસિત છે તેવો જીવ આ પ્રમાણે ત્રિકાળ સ્મરણ કરે એ શુભભાવના રૂપ છે. કારણ કે ગુણોથી અધિક (= મહાન) જીવ ઉપર કરા પ્રમોદ પુણ્યબંધના હેતુ તરીકે પ્રસિદ્ધ છે, અર્થાત્ ગુણેથી અધિક જીવ ઉપર કરાતા પ્રમોદથી (વિશિષ્ટ) પુણ્યને બંધ થાય છે. જે જીવ ગુરુકર્મી હોવાથી પરના સુકૃતેની અનુમોદના કરી શક્તો નથી તેને શુભ ભાવના ક્યાંથી થાય? અર્થાત્ ન થાય.
નિરતિચાર અનશનમાં ભગવાન મહાવીર સ્વામીના શિષ્ય અંક મુનિનું દૃષ્ટાંત છે. આ પ્રમાણે ગાથાને સંક્ષેપથી અર્થ છે, વિસ્તારથી અર્થ તે કથાથી જાણ. તે કથા આ છે –
&દક મુનિનું દૃષ્ટાંત શ્રાવસ્તીનગરીમાં છંદક નામનો પરિવ્રાજક રહેતો હતો. તેને ચૌદ વિદ્યાસ્થાને અતિશય પરિચિત હતાં. તે પરિવ્રાજકશાના રહસ્યોને જાણકાર હતા, અને ત્રિદંડ, કુંડી વગેરે ઉપકરણ રાખતા હતા. તે નગરીમાં તે સમયે ભગવાન શ્રી વર્ધમાન સ્વામીને
