________________
४७२
શ્રાવકનાં બાર વતે યાને. ગુણદ્વાર કહ્યું. હવે યતનાદ્વારને કહે છે -
सुइपाणगाइ अणुसहिमोयणं तह समाहिपाणाई ।
धीरावणसामग्गीपसंसणं सद्धवट्ठा ॥ १३४ ॥ ગાથાર્થ - શ્રુતિપાનક આદિ, અનુશિષ્ટિ ભજન, સમાધિ પાન આદિ અને ધર્મને પામવાની સામગ્રીની પ્રશંસા એ યતના છે. શ્રદ્ધાની વૃદ્ધિ માટે આ બધી યતના કરે.
ટીકાથ - શ્રુતિપાનક - શ્રુતિ પાનઠ એટલે આગમ શ્રવણરૂપી પેયદ્રવ્ય. ચિત્ત વિવિધ અશુભ ચિતન ન કરે એ માટે અનશનીએ નિરંતર જિનાગમનું શ્રવણ કરવું જોઈએ. જિનાગમનું શ્રવણ શુભ પરિણમનું અને આનંદનું કારણ છે. જેમ પેય (=પીવા લાયક) દ્રવ્ય આનંદનું કારણ છે, તેમ જિનાગમનું શ્રવણ પણ આનંદનું કારણ હોવાથી. જિનાગમને પેયદ્રવ્યની ઉપમા આપી છે.
અનુશિષ્ટિભંજન- અનુશિષ્ટિ એટલે ઉત્સાહવૃદ્ધિ. સુભટના દષ્ટાંતથી અનશનીના ઉત્સાહમાં વૃદ્ધિ કરવી જોઈએ. જેમકે- અનશનીને કહેવું કે તમે પુણ્યશાલી છે, જેથી મોહરૂપી મલ્લને હણીને આટલી (= આવી) આરાધના રૂપી જયપતાકા સ્વીકારી છે. આ વિષે કહ્યું છે કે
ધીરજ-બલરૂપી કવચથી જેણે છાતી બાંધી છે એ તું યુદ્ધમાં સુભટની જેમ મેહરૂપી મલને હણીને આરાધનારૂપી જયપતાકાને ગ્રહણું. કાર. (૧) બાવીસ પરીસોને જીતીને, કષાય અને રાગ-દ્વેષને હણીને આરાધનારૂપી જયપતાકાને ગ્રહણું કર.” પરા
અનુશિષ્ટિરૂપી ભોજન તે અનુશિષ્ટિ ભજન. જેમ ભોજન શરીર પુષ્ટિનું કારણ છે તેમ અનુશિષ્ટિ પણ આત્માની પુષ્ટિનું કારણ હોવાથી અનુશિષ્ટિને ભોજનની ઉપમા આપી છે.
સમાધિ પાન- અનશનીની સમાધિ માટે જરૂરી દ્રાક્ષાદિનું પાણી તે સમાધિ પાનગાથામાં આવેલા આદિ શબ્દથી આહાર વગેરે સમજવું. જે પાણી આપવાથી અનશનીના શારીરિક દાહની શાંતિ થાય અને રેચલાગવાથી શરીરની શુદ્ધિ થાય તે દ્રવ્ય દ્રવ્યથી દેહપીડાનાશનું કારણ હોવાથી અને ભાવથી આર્તધ્યાનાદિના નાશનું કારણ હોવાથી સમાધિ પાન છે. જે આહાર તૃષાદિને શાંત કરે અને અનશનીને ઈષ્ટ હોય તે સમાધિ આહાર જાણ. કહ્યું છે કે –
“ “ભક્ત પ્રત્યાખ્યાન કરનાર બધાને છેલ્લા સમયે અતિશય આહારકાંક્ષા થાય છે.
૧. પાનક એટલે પેય ( =પી શકાય તેવાં) દ. આદિ શબ્દથી ચૂષ્ય (= ચૂસી શકાય તેવાં દ્રવ્ય, લેધ (= ચાટી શકાય તેવાં) દ્રવ્યો વગેરે સમજવું.
