________________
૪૫૬
શ્રાવકનાં બાર વ્રત યાને ગંગાના દ્રહના કાંઠે રહેનારી એક હંસલીમાં યુગલ હંસપણે ઉત્પન્ન થયા. તે જ પ્રમાણે યૌવનને પામ્યા. કેઈ દિવસ તે જ મહાન દ્રહમાં વિવિધ કીડાઓથી કીડા કરતા તેમને તેવી ભવિતવ્યતાથી પ્રેરાયેલા અને પાપકાર્ય કરનાર કઈ શિકારીએ આવીને જલદી જ એક પાશાથી બાંધી લીધા. બે હાથથી પકડીને હાલતી ડોકવાળા તેમને મારી નાખ્યા.
કાશીદેશમાં વાણારસીનગરીમાં ઘણું ધનથી સમૃદ્ધ ભૂતદત્ત નામના ચાંડળોના નાયકની અણુહિકા નામની પત્નીના યુગલ પુત્ર થયા. ચિત્ર અને સંભૂતિ નામ રાખવામાં આવ્યું. કેમે કરીને વધતા શરીરવાળા અને તે જ પ્રમાણે અતિશય પ્રેમથી યુક્ત તે બે આઠવર્ષના થયા. તે સમયે તે નગરીમાં અમિતવાહન નામને રાજા હતા. તેણે કઈ મેટા અપરાધમાં નમુચિ નામના મંત્રીને તિરસ્કાર કર્યો, અને તીવ્રધથી તે જ ભૂતદત્ત ચાંડાલને ગુપ્ત રીતે વધ કરવા માટે સેં. તેથી સર્વલોકેની આંખનું બળ હરી લેનાર ઘેર અંધકાર થયે ત્યારે ભૂતદત્ત નમુચિને ગુપ્ત સ્થાનમાં લઈ જઈને પુત્રસ્નેહથી કહ્યું? રાજાએ મને તારા વધ માટે આજ્ઞા કરી છે. પણ જે ગુપ્ત ભોંયરામાં રહીને મારા બે પુત્રોને ગીત વગેરે કળાઓ સંપૂર્ણ શિખવાડે તે હું તારા પ્રાણની રક્ષા કરું, અન્યથા તારું જીવન નથી. તેથી જીવવાની ઈચ્છાવાળા તેણે તેનું વચન સ્વીકાર્યું. બે પુત્રો તેને સેપ્યાં. કળાઓને શીખવા લાગ્યા. અણહિકા મારા પુત્રોને ઉપાધ્યાય છે એમ વિચારીને બહુમાનથી એના શરીરની સ્નાન, ભજન વગેરે વ્યવસ્થા દરરોજ કરવા લાગી.
કેટલાક દિવસો પસાર થતાં, ઇદ્રિરૂપી ઘડાઓનું દમન કઠીન હોવાથી, કામદેવ રાજાની આજ્ઞા ઓળંગવી મુશ્કેલ હોવાથી અને સ્ત્રીઓને સ્વભાવ ચંચળ હોવાથી, તે નમુચિમાં જ અનુરાગને પરવશ બની. એથી તેની સાથે વિષયસુખ ભેગવવા લાગી. ભૂતદત્તે આ વૃત્તાંત જા. પણ મારા પુત્રો સકલકલાસમૂહના પારને પામી જાય પછી હું એનું ઉચિત જાણશ( =વિચારીશ) એવા આશયથી અજ્ઞાનપણે રહ્યો. અન્ય સમયે પોતાના પુત્રએ સર્વકલાઓને શીખી લીધી એટલે ભૂતદત્ત નમુચિને મારી નાખવાનો નિર્ણય કર્યો. ચિત્ર અને સંભૂતિએ પિતાનો આશય જાણી લીધે. આથી આ અમારે ઉપાધ્યાય છે એવી કૃતજ્ઞતાથી તેમણે રહસ્ય પ્રગટ કરીને નમુચિને ભગાડી દીધો. તે હસ્તિનાપુરમાં સનસ્કુમાર ચક્રવર્તીની પાસે ગયે.
ભવિતવ્યતાની પ્રેરણાથી ત્યાં તે મંત્રીપદને પામ્યા. આ તરફ ચિત્ર અને સંભૂતિ અદ્દભુત રૂપ અને યૌવન વગેરે ગુણસમૂહવાળા થયા. મધુર ગીતના અવાજથી બધા ય
૧. દ્રહ સરોવર કે મહાન જલાય. ૨. અહીં મુકિતપ્રતમાં સંમતિ પ્રગમાં સંમતિ એમ સમજવું.
