________________
-શ્રી નવપદ પ્રકરણ ગ્રંથને ગુજરાતી ભાવાનુવાદ
1 ટીકાથ-આલેચનાદિપૂર્વક થયેલું સર્વવિરતિઘરનું મરણ પંડિત મરણ છે. -એક પણ પંડિતમરણ સેંકડો જન્મોને છેદી નાખે છે, એટલું જ નહિ, પણ જીવને મેક્ષ ન પમાડે ત્યાં સુધી સુગતિમાં રાખે છે.
પ્રશ્ન:-મહાશતક અને નંદમણિયારનો જીવ દેશવિરતિ હેવાથી તેમનું મરણ બલપંડિત જ છે. તે પછી અહીં તે બેને પંડિતમરણના દષ્ટાંત તરીકે કેમ લીધા?
ઉત્તર –તમારી વાત સાચી છે. બાલપંડિતમરણ પરંપરાએ પંડિતમરણનું કાર્ય સાધે છે, આથી અહીં બાલપંડિતમરણની પણ પંડિતમરણ તરીકે વિવક્ષા કરી છે. આથી આમાં કઈ દેષ નથી.
આ પ્રમાણે ગાથાને અક્ષરાર્થ છે, ભાવાર્થ બે કથાઓથી જાણ. તે બે કથાએમાં પહેલી કથા આ છે –
મહાશતકનું દષ્ટાંત પરચક, દુર્ભિક્ષ, વૈર અને ચાર આદિના ભયથી રહિત, રમ્ય અને પૃથ્વીરૂપી સ્ત્રીના તિલક સમાન મગધ નામનો દેશ હતું. તેમાં ઊંચા કિલ્લાથી વીંટળાયેલું, ઊંડી ખાઈના વલયવાળું અને ઘર–મંદિર-દુકાનેથી શોભતું રાજગૃહ નામનું ઉત્તમ નગર હતું. તેમાં જેના ચરણકમલમાં સેંકડે રાજાઓ નમેલા છે, અને જેણે જિનવચનરૂપી નિર્મલ જલસમૂહથી મિથ્યાત્વરૂપી ગાઢ કાદવને ધોઈ નાખે છે એવો, શ્રેણિક રાજા હતો. તે ઉત્તમ નગરમાં શ્રેણિક રાજાને બહુ સંમત, નીતિ સંપન્ન અને સુવિશિષ્ટ ઋદ્ધિથી યુક્ત મહાશતક નામને શેઠ હતો. તેની ઋદ્ધિ આ પ્રમાણે હતી. તેનું આઠ ક્રેડ ધન નિધાનમાં મૂકેલું હતું, આઠ ક્રોડ વ્યાજમાં અને આઠ કોડ વેપારમાં રોકેલું હતું. દશહજાર ગાયોનું એક ગોકુળ એવા દશ ગોકુળ હતાં. તેની પોતપોતાના રૂપથી રતિને જીતનારી રેવતી વગેરે તેર પત્નીઓ હતી. હવે તેમનું પિતતાનું પ્રત્યેકનું -ધનપરિમાણ કહેવામાં આવે છે - તેમાં રેવતીનું આઠ કેડ ધન હતું અને દશ દશ હજાર પ્રમાણુવાળા આઠ ગેકુળ હતાં. બાકીની બાર પત્નીઓનું એક એક ક્રેડ ધન હતું, અને દશ દશ હજાર પ્રમાણવાળું એક એક ગોકુળ હતું. આ તેમને પિતૃકુળથી મળેલ વૈભવ જાણ. આ પ્રમાણે કાળ પસાર થઈ રહ્યો હતો ત્યારે એકવાર શ્રીવીર જિનેશ્વર ગુણશિલ ઉદ્યાનમાં પધાર્યા. તેમની દેશના સાંભળીને મહાશતકને (જેન)ધર્મની શ્રદ્ધા થઈ અને તેથી તે શ્રાવક થયે. તે નિશ્ચલ સમ્યગ્દષ્ટિ હતે.
પૂર્વે કહ્યા પ્રમાણે તેણે પરિગ્રહનું પરિમાણ કર્યું હતું. તે પત્નીઓ સિવાય સ્ત્રીસંગને ત્યાગ કર્યો હતો. એ પ્રમાણે બીજા વ્રતનું પણ ઉચિત ભાંગાથી પરિમાણ કર્યું હતું. ધર્મમાં દઢપ્રેમ વગેરે ગુણોથી યુક્ત તેણે વિવિધ અભિગ્રહો ધારણ કર્યા
