________________
શ્રી નવપદ પ્રકરણ ગ્રંથને ગુજરાતી ભાવાનુવાદ
૪૩૭ (કદાચ સાધુને યોગ થઈ જાય એવી ભાવનાથી) દિશાઓનું અવલેકન કરવું જોઈએ. સાધુઓને વહેરાવ્યા વિના કે દિશાઓનું અવલોકન કર્યા વિના ભજન નહીં કરવું જોઈએ. [૧૨]
હવે અતિથિસંવિભાગવતના જ અતિચારદ્વારની ગાથા શરૂ કરવામાં આવે છે - सच्चित्ते निक्खिवणं, पिहणं ववएसमच्छरं चेव । कालाइक्कमदाणं, अइयारे पंच वज्जेज्जा ॥ १२६ ॥
ગાથાથ:-શ્રાવક સચિત્ત નિક્ષેપ, સચિત્તપિધાન, વ્યપદેશ, મત્સર અને કાલાતિક્રમદાન એ પાંચ અતિચારને ત્યાગ કરે.
ટીકાથ:- (૧) સચિત્તનિક્ષેપ:-સાધુને આપવા લાયક ભોજન વગેરે વસ્તુને નહિ આપવાની બુદ્ધિથી સચિત્ત પૃથ્વી વગેરે વસ્તુમાં મૂકવી. | (૨) સચિત્તપિધાન -સાધુને આપવા લાયક ભજન વગેરે વસ્તુને નહિ આપવાની બુદ્ધિથી જ સચિત્ત બીજોરાના ફલ વગેરેથી ઢાંકી દેવી.
(૩) વ્યપદેશ -વ્યપદેશ એટલે કપટથી કહેવું. નહિ આપવાની બુદ્ધિથી આ અન્ન વગેરે બીજાનું છે એમ સાધુને કહેવું. અથવા મારે દાનથી માતાને કે પિતા વગેરેને પુણ્ય થાઓ એમ કહેવું તે વ્યપદેશ.
(૪) મત્સર -મત્સર એટલે સહન ન કરવું. સાધુ કઈ વસ્તુની માગણી કરે ત્યારે કોધ કર તે મત્સર. અથવા તે ગરીબ પણ સાધુના માગવાથી આ (=અમુક) આપ્યું તે શું હું તેનાથી પણ ઉતરત છું? એવો વિચાર કરે (=વહેરાવનાર બીજા ઉપર ઈર્ષ્યા કરવી) તે મત્સર.
(૫)કાલાતિક્રમદાન:-પ્રસ્તુત સાધુભિક્ષાનું ઉલ્લંઘન કરવું તે કાલાતિકમ. કાલાતિક્રમ કરીને દાન આપવું તે કાલાતિક્રમદાન, અર્થાત્ નહિ આપવાની બુદ્ધિથી ભિક્ષાને સમય થયા પહેલાં કે ભિક્ષાને સમય વીતી ગયા પછી સાધુઓને નિમંત્રણ કરે તે કાલાતિકમદાન. ( ભિક્ષાને સમય થયા પહેલાં પોતાના ઘરમાં રસેઈ થઈ ન હોય, અથવા દેષશંકાથી સાધુ ન વહોરે, ભિક્ષાના સમય પછી પોતાના ઘરમાં સેઈ ખલાશ થઈ ગઈ હોય, અથવા સાધુને જરૂર ન હોય એથી સાધુ ન વહારે. આમ સાધુને દાન ન આપવું પડે અને પિતાને દાનની ભાવના છે એમ બતાવી શકાય.)
કાલાતિક્રમ કરવાથી લેનારા જ ન હોય સાધુઓ વહારે નહિ. કહ્યું છે કે- “ કાળે આપેલા મિશનની કિંમત થઈ શકતી નથી. તે જ મિષ્ટાન્ન અનવસરે (ધરાઈ ગયા પછી કે ભિક્ષા પૂરી થઈ ગયા પછી) કેઈન લે.”
