________________
४३९
શ્રાવકનાં બાર વ્રત યાને હવે યતનાદ્વાર કહે છે - जे साहूण न दिन्नं, कहंचि तं सावया न भुजति । पत्ते भोयणसमये, दारस्सऽवलोयणं कुज्जा ॥ १२५ ॥
ગાથાર્થ યથાર્થ નામવાળા શ્રાવકે કઈ પણ કારણથી જે કપ્ય વસ્તુ સાધુને ન વહોરાવી હોય તે વસ્તુને વાપરતા નથી. સાધુઓ ન હોય તો ભેજનો સમય થતાં દ્વારની સામે અવલોકન કરે.
ટીકાથ: શ્રાવક શબ્દની વ્યુત્પત્તિ શ્રાવક પ્રજ્ઞપ્તિ વગેરે ગ્રંથમાં આ પ્રમાણે છે –
“જેને સમ્યગ્દશન વગેરે પ્રાપ્ત થયું હોય અને જે સાધુઓની પાસે ઉત્તમ સામાચારીને (=સાધુ-શ્રાવકના આચારોને) દરરોજ સાંભળે તેને નિશ્ચયે શ્રાવક કહે છે.” (શ્રાવક પ્રજ્ઞપ્તિ-)
જેનાં પૂર્વે બંધાયેલાં પાપો અનેવાર નાશ પામે છે, અને જે વ્રતોથી યુક્ત છે તે શ્રાવક કહેવાય છે.”
સાધુને ન વહોરાવી હોય તે વસ્તુનો શ્રાવક ઉપયોગ કરતા નથી એ વિષે
ધીર અને જિનેશ્વરની આજ્ઞાના પાલક સુશ્રાવકે સાધુને પ્રાયોગ્ય જે વસ્તુ અલ્પ પણ સાધુને ન વહેરાવી હેય, તેને વાપરતા નથી.” (સંબોધ પ્ર. વ્રતાધિ. ગા. ૧૩૯)
જે ગામ વગેરેમાં કોઈ પણ કારણથી સાધુઓ ન હોય તો શ્રાવક ભજન સમયે ઘરના દ્વારની સામે જુએ અને વિચારે કે- જો આ અવસરે કેઈ ધર્મબંધુ સાધુ પધારે તે તેમને એક કળિયે પણ આપવાથી મને ઘણી નિર્જરા થાય.
અમે ગાથાના આ ઉત્તરાર્ધનું પણ વ્યાખ્યાન પોતાની બુદ્ધિથી કર્યું નથી. શ્રી ધર્મદાસગણીએ કહ્યું છે કે
શ્રાવક ભોજન પહેલાં સાધુઓને સ્વયં પ્રણામ કરીને દાન આપ્યા પછી ભેજન કરે. સાધુઓને યોગ ન હોય તો જ્યાં વિચરતા હોય તે દિશા તરફ જોતો વિચારે કે ગુનો ચોગ થાય તે કૃતાર્થ બનું. પછી ભજન કરે.” (ઉ. મા. ગા. ૨૩૮)
આ પ્રમાણે પ્રસ્તુત વ્રતની યતના છે. ભાવાર્થ આ છે – શ્રાવકેએ સાધુઓને વહેરાવ્યા પછી બાકી રહેલું ભોજન વાપરવું જોઈએ. સાધુ ન હોય તે ભોજન વખતે
