________________
૪૩૨
શ્રાવકનાં બાર વ્રતે યાને રીતે તપશ્ચર્યા કરનારા, સમ્યજ્ઞાન, ધ્યાન અને શીલમાં તત્પર અને સંસારની પ્રવૃ-- ત્તિથી રહિત પ્રાણીઓને બીજો સ્વામી થતું નથી. શાલિભદ્દે કહ્યું : જે એમ છે તે માતાને પૂછીને મારે પણ આપની પાસે એવા થવું છે. સૂરિએ કહ્યુંઃ વિલંબ ન કર. પછી તે આચાર્યને પ્રણામ કરીને પોતાના ભવનમાં ગયો. બીજા લેકે પોતાના ઘર, તરફ ગયા. શાલિભદ્ર માતાને કહ્યું : હે માતા ! મેં આજે શ્રીધર્મઘોષસૂરિની પાસે ધર્મ સાંભળે, તેથી તારી અનુજ્ઞાથી હું તે ધર્મ કરવાને ઈરછું છું. માતાએ કહ્યું છે વત્સ! ઘરમાં જ રહીને યથાશક્તિ ધર્મ કર. કલ્યાણ માટે પ્રવૃત્ત થયેલા તારે વિરોધી કે થાય? શાલિભદ્રે કહ્યું : હે માતા ! મમતાને ત્યાગ નહિ કરનારા અને ઘરમાં રહેનારાઓનો ધર્મ કે થાય ? માતાએ કહ્યું? આ સત્ય છે, પણ હે પુત્ર! તારા. જેવા માટે ઘરને ત્યાગ દુષ્કર છે. કારણ કે તું દેવભેગથી લાલનપાલન કરાયેલ છે, તેથી તું માનવના અંત, પ્રાંત અને અનુચિત આહારને ખાઈ શકીશ? જે તારો આ. આગ્રહ છે. તે શરીરને સહનશીલ બનાવવાનો અભ્યાસ કર, એક એક શય્યાને ત્યાગ કર, મનોહર વિલાસી સ્ત્રીઓના નૃત્યાદિ કુતૂહલને ઓછા કર. તેથી તે જ પ્રમાણે માતાને વચનનું પાલન કરવાની શરૂઆત કરી.
એકવાર ધન્ય નામના પોતાના પતિને સ્નાન કરાવતી શાલિભદ્રની બહેને આંસુએ વહેવડાવ્યા. ધન્ય તેને પૂછ્યું : હે પ્રિયે! કેમ આમ રડે છે? તેણે કહ્યું: મારો ભાઈ શાલિભદ્ર દીક્ષા લેવાની ભાવનાવાળે થયે છે, તેથી દરરોજ એક એક શમ્યા વગેરેને ત્યાગ કરવા વડે શરીરને સહનશીલ બનાવવાનો અભ્યાસ કરી રહ્યો છે, તેથી રડું છું. ધન્ય કહ્યું તે કાયર છે, જેથી આ પ્રમાણે કમથી છોડે છે. તેણે કહ્યુંઃ જે આ સહેલાઈથી છોડી શકાય છે એવું લાગતું હોય તે તમે જ એક સાથે કેમ છોડતા નથી? ધન્ય કહ્યુંઃ તારા વચનની જ રાહ જેતે હું આટલો કાળ રહ્યો છું. હવે તો જે રીતે છોડું છું તે રીતે તું છે. તેથી ત્યારથી જ જિનમંદિરમાં અષ્ટાક્ષિક ઉત્સવ શરૂ કર્યા. પોતાની શક્તિ પ્રમાણે દીન વગેરેને દાન આપવાનું શરૂ કર્યું. આ દરમિયાન પતિને દીક્ષાના નિશ્ચયવાળા જાણીને તેણે કહ્યું: હે પ્રિય! મેં આ મશ્કરી કરી હતી. તેથી મને છોડીને દીક્ષા લેવાને કેમ ઈરછા છે? ધન્ય કહ્યું: હે પ્રિયે ! બધાનો સંગ વિગના અંતવાળે છે. કહ્યું છે કે-“ સર્વ સંગ્રહ ક્ષયના અંતવાળા છે, ઉન્નતિઓ પતનના અતવાળી છે, સંગે વિયોગના અતવાળા છે, જીવન મરણના અતવાળું છે. તેથી એમની ઈરછાથી રહિત બનીને એમને ત્યાગ કરવો એ શ્રેષ્ઠ છે. અસંતુષ્ટ બનીને એમને ત્યાગ કરવો પડે તે સારું નથી. કારણ કે કહ્યું છે કે-“વિષયો લાંબો કાળ રહીને પણ અવશ્ય જવાના છે, માનવ જાતે એમને ન છોડે તે એમના વિયોગમાં શી વિશેષતા છે ?
