________________
શ્રી નવપદ પ્રકરણ ગ્રંથને ગુજરાતી ભાવાનુવાદ
४०३ આ પ્રમાણે પાંચ અતિચારોથી વિશુદ્ધ પૌષધનું પાલન કરવું જોઈએ. [૧૧૭] હવે ભંગદ્વારને કહે છે -
उवसग्गपरीसहदारुणेहिं कम्मोदएहिं नासेज्जा ।
रयणं व पोसहं खलु, अइक्कमाइहिं दोसेहिं ॥११८॥ ગાથાથ-ઉપસર્ગ અને પરીસથી થતા કે કર્મોદયથી થતા ભયંકર અતિક્રમ વગેરે દોષથી પૌષધને ચિંતામણિ રત્નની જેમ નાશ કરે.
ટકાથ-ઉપસર્ગો દિવ્ય વગેરે સરળ છે. પરીસો સુધા વગેરે બાવીસ છે. અતિક્રમ, વ્યતિક્રમ, અતિચાર અને અનાચાર એમ ચાર દે છે. આગમમાં આ ચાર દેનું સ્વરૂપ આધાકર્મ આહારને આશ્રયીને વર્ણવ્યું છે. તે આ પ્રમાણે –
(૧) “આધાર્મિક આહાર લેવાની ગૃહસ્થ વિનંતિ કરે ત્યારે સાધુ વિનંતિને સ્વીકારે ત્યારથી ઉપયોગ કરે ત્યાં સુધી અતિક્રમ દોષ લાગે. અર્થાત્ વિનંતિ સ્વીકારે, પછી લેવા જવા માટે ઉભે થાય, પાત્રા લે, પાત્રા લઇને ગુરુ પાસે આવીને ઉપયોગ કરે ત્યાં સુધી અતિકામ લાગે. તેવો આહાર લેવા જવા માટે પગ ઉપાડે ત્યારથી માંડી ગૃહસ્થને ત્યાંથી આધાકર્મિક આહાર લે નહિ ત્યાં સુધી વ્યતિકમ દોષ લાગે. આહાર ગ્રહણ કરે ત્યારથી મુખમાં ન નાખે ત્યાં સુધી અતિચાર દોષ લાગે. મોઢામાં નાખે એટલે અનાચાર દોષ લાગે.” (વ્ય. ભા. ૪૩)
ભાવાર્થ –જેમ કેઈ પ્રમાદી મળેલા પણ ચિંતામણિરત્ન વગેરેને પ્રમાદથી ખાઈ નાખે, તેમ શ્રાવક ઉપસર્ગ વગેરેથી થતા કે કર્મોદયથી થતા અતિક્રમ વગેરે દોષથી પૌષધને નાશ કરે છે. [૧૧૮]. હવે ભાવનાદ્વારને કહે છેઃ
उग्गं तप्पंति तवं, सरीरसकारवज्जिया निच्च ।
निव्वावारा तह बंभयारि जइणो नमसामि ॥ ११९॥ ગાથાર્થ –માસખમણ વગેરે ઉગ્ર તપ કરનારા, ચાવજજીવ રાગબુદ્ધિથી મર્દન, સ્નાન અને વિલેપન વગેરે શરીર સત્કારથી રહિત, સાવદ્ય વ્યાપારથી રહિત અને નવગુપ્તિસહિત અઢાર પ્રકારના બ્રહ્મચર્યને પાળનારા સાધુઓને હું નમસ્કાર કરું છું.
ટીકાથ–અહીં ઉગ્ર તપ કરનાર વગેરે ચાર વિશેષણોથી ક્રમશઃ આહાર પૌષધ વગેરે ચારે ય પૌષધની ભાવના જાણવી. [૧૧૯]
