________________
૩૯૯
શ્રી નવપદ પ્રકરણ ગ્રંથને ગુજરાતી ભાવાનુવાદ ગૌતમસ્વામીએ ભગવાનને વંદન કરીને પૂછયું: આનંદ શ્રાવક આ જ ભવમાં આપની પાસે સાધુધર્મને સ્વીકાર કરશે? ભગવાને કહ્યું? ના. પણ મારી પાસે સ્વીકારેલા આ જ શ્રમણોપાસક પર્યાયમાં વીસ વર્ષ સુધી રહેશે. મૃત્યુ સમય આવતાં સમાધિથી કાળ કરીને સધર્મ દેવલોકમાં રહેલા અરુણ વિમાનમાં ચાર પલ્યોપમના આયુષ્યવાળો દેવ થશે. ત્યાંથી ચ્યવને મહાવિદેહમાં સિદ્ધ થશે.
આ તરફ– શિવાનંદ શ્રાવિકાની સાથે શ્રાવકધર્મમાં હાનિ ન થાય તે રીતે નિપુણ જનોને પ્રશંસા કરવા લાયક વિષયસુખને અનુભવતા આનંદ શ્રાવકના ચૌદ વર્ષ પસાર થયા. પંદરમા વર્ષે ક્યારેક રાત્રિના છેલ્લા પ્રહરમાં તેને વિચાર આવ્યું કે, કુટુંબને ભાર મોટા પુત્ર ઉપર નાખીને મારે કેલ્લાકસન્નિવેશમાં સ્વજ્ઞાતિના ઘરોની મધ્યમાં બનાવેલી પૌષધશાળામાં રહેવું યોગ્ય છે. પછી પ્રભાત સમયે વિચાર્યા પ્રમાણે બધું જ કરીને તે જ વાણિજ ગામની શૈડું દૂર ઉત્તર-પૂર્વ દિશામાં આવેલા કેલ્લાકસન્નિવેશમાં રહેનારા સ્વજ્ઞાતિના ઘરની મધ્યમાં કરાવેલી પૌષધશાલામાં તેણે પ્રવેશ કર્યો. ત્યાં કમશઃ દર્શન વગેરે અગિયારેય પ્રતિમાઓની વિધિપૂર્વક સ્પર્શના કરી (=પાળી). પછી વીસમા વર્ષે મારણાંતિક સંલેખના શરૂ કરી. સંલેખનાથી કૃશ શરીરવાળા અને શુભઅધ્યવસાયવાળી વેશ્યાના પરિણામવાળા તેને ક્યારેક અવધિજ્ઞાન ઉત્પન્ન થયું. તેનાથી ઊર્વ સૌધર્મ દેવલેક સુધી, તિથ્થુ ઉત્તરમાં હિમવંતપર્વત સુધી, બાકીની ત્રણ દિશાઓમાં લવણ સમુદ્રમાં (પાંચસે જન સુધી) અને નીચે (પહેલી નરકના) લેલુય નરકાવાસ સુધી તે જેવા લાગે (=જોઈ શકતો હતો. આ દરમિયાન વિહાર કરતા શ્રી મહાવીર ભગવાન તે જ ગામમાં બહાર ઉદ્યાનમાં પધાર્યા. આનંદ ભગવાનને વંદન કરવા જવા માટે સમર્થ ન હતું. પછી ક્યારેક ભિક્ષા માટે આવેલા શ્રી ગૌતમસ્વામીને આનંદે કહ્યું ( કહેવડાવ્યું) કે હે ભગવંત ! મારા ઉપર અનુગ્રહ કરો, જેથી હું આપના ચરણોને વંદન કરું. તે સાંભળીને શ્રી ગૌતમસ્વામી ત્યાં જ જલદી જઈને આનંદને વંદન કરાવ્યું. વંદન કરીને આનંદે પૂછયું : ગૃહસ્થને આટલું (=મને થયું છે તેટલું) અવધિજ્ઞાન થાય? શ્રી ગૌતમસ્વામીએ કહ્યુંઃ ગૃહસ્થને અવધિજ્ઞાન થાય, પણ આટલું ન થાય. આથી બંને વચ્ચે વિવાદ થતાં આનંદે કહ્યું: હે ગૌતમસ્વામી! શ્રીવીર ભગવાનને પૂછો, વિવાદ ન કરો. મને અને આપને તે ભગવાન પ્રમાણ છે. પછી ભિક્ષા લઈને આવેલા શ્રી ગૌતમ સ્વામીએ ભગવાનને પૂછયું : હે ભગવંત! અવધિજ્ઞાનના પરિમાણમાં શું આણંદ અસત્યવાદી છે તેથી મને ખમાવે કે હું આનંદને ખમાવું? ભગવાને કહ્યું: હે ગૌતમ! અવધિજ્ઞાનનું અસત્ય પરિમાણુ કહેવાથી તેને આ વિષે અતિચાર લાગે છે, માટે તું જઈને આનંદ શ્રાવકને ખમાવ. તેથી શ્રી ગૌતમસ્વામીએ તે જ ક્ષણે જઈને આનંદની પાસે ક્ષમાપના કરી. આનંદ પણ અનશન
