________________
૩૮૮
શ્રાવકનાં બાર વતે યાને સાધુનું સુખ આ પ્રમાણે છે :
સંસારસુખનાં સાધનો મેળવવાની માથાકૂટથી રહિત સાધુને આ જ જન્મમાં જે સુખ છે, તેનો એક અંશ પણ અખંડ છ ખંડના માલિક ચકવર્તી પાસે કે સદા ભેગમસ્ત ઈદ્ર પાસે પણ નથી.”
(પ્રશમરતિ ગા. ૧૨૮) આ ગાથાથી આ ત્રણ (વિરતિ ફલનું જ્ઞાન, ભેગસુખની આશાથી વિવિધ દુખેનું જ્ઞાન અને સાધુ સુખની અભિલાષા) કારણથી પૌષધ ઉત્પન્ન થાય છે. એમ (કારના ) ક્રમથી જણાવ્યું. [૧૧૩] હવે દેષદ્વારને કહે છે -
जे पोसहं तु काउं, चइया य परीसहेहि भंति ।
नालोयंति य भग्गं, भमंति भवसायरे भीमे ॥११४ ॥ ગાથાર્થ – ચારે ય પ્રકારનું પૌષધ કરીને પરીસહો વડે ઉદ્દવિગ્ન કરાયેલા જે શ્રાવકો પૌષધને ભાંગે છે, અને કરેલા પૌષધ ભંગને ગુરુની પાસે પ્રગટ કરતા નથી, તથા જેઓ અત્યંત વિષયના અભિલાષી હોવાથી મૂળથી જ પૌષધ લેતા નથી, તેઓ ભયંકર સંસારસાગરમાં ભમે છે.
ટીકા- “ચારે ય પ્રકારનું” એ અર્થ ગાથાના તુ શબ્દથી સૂચવ્યો છે. કર્મની નિર્જરા માટે જે સહન કરવા યોગ્ય છે તે સુધા, તૃષા, મલ, સ્ત્રી વગેરે પરીસો છે.
જેઓ અત્યંત વિષયેના અભિલાષી હેવાથી મૂળથી જ પધ લેતા નથી” એ અર્થ ગાથાના જ શબ્દથી સૂચવ્યું છે. [ ૧૧૪] પૌષધ કરવામાં લાભ આ છે –
धीरा य सत्तिमंता, पोसहनिरया लहंति परमगई।।
दिळेंतो इह संखो, आणंदो जणमणाणंदो ॥ ११५ ॥ ગાથાર્થ – ધીર અને સામર્થ્યવાળા જેઓ પૌષધમાં અત્યંત તત્પર રહે છે તેઓ પરમગતિને પામે છે. આ વિષયમાં લોકોના મનને આનંદ પમાડનાર શંખ અને આનંદના દષ્ટાંતે છે. - ટીકાર્ય - ધીર=બુદ્ધિથી શોભનારા. પરમગતિ એટલે સુદેવગતિ. અનંતર ફલની અપેક્ષાએ આ કથન છે. આ કથન આગમથી સિદ્ધ છે. કારણ કે આગમમાં દેશવિરતિ શ્રાવકની ઉત્કૃષ્ટથી અય્યત સુધી જ ઉત્પત્તિ કહી છે. કહ્યું છે કે– રવવાનો નવાબં કોલેળ સુ કરવુ લાવ=“શ્રાવકની ઉત્કૃષ્ટથી ઉત્પત્તિ અય્યત સુધી છે.” પરંપર
