________________
શ્રાવકનાં બાર વતે યાને એકવાર તે જ નગરીમાં ઉત્તર-પૂર્વ દિશાના ભાગમાં ( =ઈશાન ખૂણામાં) કેષ્ટક નામના ઉદ્યાનમાં હજારો સાધુના પરિવારવાળા અને વિહારના કમથી એકગામથી બીજા ગામે વિહાર કરતા ભગવાન શ્રી મહાવીર તીર્થંકર પધાર્યા. દેવોએ સમવસરણ રચ્યું. ત્રિલેબંધુ સમવસરણમાં બિરાજમાન થયા. સુખ ઉપજે તેમ સઘળી પર્ષદા બેઠી. શ્રી. મહાવીરસ્વામીના આગમનના સમાચાર જાણીને શંખ અને શતક નામના તે બંને શ્રાવકો મહાસમૃદ્ધિના સમુદાયથી (=ઘણા આડંબરથી) ભગવાનને વંદન કરવા માટે આવ્યા. આ વખતે ભગવાને ધર્મકથા શરૂ કરી. તે આ પ્રમાણે – હે જનો ! તમે જેના માટે આ સંસારમાં ઘણું ધનને મેળવો છો, ઘણા પાપકારણને વધારો છો, મહાઆરંભ કરો છો, મિત્ર, જ્ઞાતિજન, સ્વજન અને સંબંધી લો કે ઉપર વિવાહ વગેરે વિવિધ પ્રસિદ્ધ વ્યવહારમાં વિવિધ ઉપકાર કરો છો તે હણાયેલું શરીર વિદ્યુતશ્રેણિના આડંબરની જેમ ચંચલ છે, અને વિવેકીજનોને આશારૂપ બંધનને જરા પણ ઉત્પન્ન કરતું નથી, અર્થાત્ વિવેકી જ શરીરની (=શરીરસુખની અથવા શરીરનિત્યતાની) જરાય આશા રાખતા નથી. વળી– જેના માટે ધન, મનહર સ્ત્રીઓ તથા મિત્રોને મેળવો છો તે શરીર વિજળીના વિલાસની જેમ અત્યંત ચંચલ (=અનિત્ય) છે. તથા જો બધુંય હરી લેનારી ઓચિંતી મૃત્યુની ધાડ ન પડતી હોય તે આ જગતમાં મનોહર વિષયે કેને પ્રિય ન થાય ? (અર્થાત્ મૃત્યુની ધાડ પડ્યા વિના રહેતી નથી, એથી વિવેકીજનોને વિષયે પ્રિય થતા નથી.) વળી– પ્રજવલિત અગ્નિજવાળાઓના આડંબરથી ભયંકર, તીક્ષણ અનંત તલવારવાળા, પડી રહેલા ભાલા, મુગર, ત્રિશૂળ અને બાણના સમૂહથી દુઃખજનક, પરમાધામી દેવોએ વિકલા ભયંકર રૂપોથી ત્રાસજનક, કાજળ જેવા કાળા અંધકારથી યુક્ત દિશાચકવાળા, ફેલાતી દુર્ગધવાળા, ચરબી અને લેહીના પ્રવાહથી કાદવવાળા, નારકેના કરુણ આકંદનના બોધથી ઉગને ઉત્પન્ન કરનારા આવા નરકમાં પડતા જીનું પ્રિય, રણઝણ કરતા ને પુરવાળી, અને કટિમેખલાના અવાજથી વાચાળ ગતિવાળી પત્નીઓ શું જરા પણ રક્ષણ કરે છે? ચાંદી, સુવર્ણ અને રને સમૂહ વગેરે અનેક પ્રકારને સારભૂત વૈભવ શું રક્ષણ કરે છે? અથવા,
અતિશય સ્નેહથી પૂર્ણ અને મિત્ર સહિત સ્વજનો શું રક્ષણ કરે છે? અથવા, શત્રુના બલવાન ભુજાના અભિમાનનો નાશ કરનાર બાહુબલ શું રક્ષણ કરે છે? જીવોને જેવી રીતે નરકમાં કેઈ શરણ નથી, તેવી રીતે તિર્યંચગતિમાં પણ વિવિધ જન્મ મરણોથી સંતાપ પમાડાયેલા નું ઘન અને શ્રી વગેરેથી રક્ષણ થતું નથી. તે આ પ્રમાણે –
તિર્યંચના ભવમાં છે જ્યારે અતિશય તાપ, પાણીનું પૂર અને ઠંડી વગેરેથી ઉત્પન્ન કરાયેલા દુઃખોથી કલેશ પામે છે ત્યારે શું તેમનું રક્ષણ થાય છે? એ પ્રમાણે મનુષ્યભવમાં પણ ઉત્તમ જાતિનો મદ કરવાથી નીચકુળમાં ઉત્પન્ન થયેલા, દારિદ્રય, રોગ,
