________________
શ્રી નવપદ પ્રકરણ ગ્રંથને ગુજરાતી ભાવાનુવાદ
૩૯૧ દૈર્ભાગ્ય, શાક, વૃદ્ધાવસ્થા અને મરણની વેદનાથી દુઃખી થયેલા, અને વૃદ્ધિ પામેલા દુખવાળા માચ્છીમારો, માતંગ અને ડુંબ વગેરે મનુષ્યનું બીજા કેઈથી પણ રક્ષણ થતું નથી. હે જો ! આ પ્રમાણે જાણીને ધર્મમાં જ સુપ્રયત્ન કરે, જેથી મરણ આવે ત્યારે તમે શેક ન કરે. વળી– આ સંસારમાં જીવોની હિંસા વગેરે દોષનું કારણ અર્થ અને કામ છે. તે બે પુરુષાર્થોને છોડે. કારણકે- જે જીવોએ હિંસાથી લક્ષમીને મેળવી છે તે જીવે, જેમ સમુદ્ર હજારે નદીઓને આધાર બને છે તેમ, દુનું ભાજન બને છે. વિજળીના વિલાસ સમાન (=ચંચળ) અને વેશ્યાની જેમ બીજા બીજા પુરુષની સેવામાં તત્પર લક્ષમીને કઈ પ્રિય નથી અને કોઈ અપ્રિય નથી. સુખની ઇચ્છાવાળા સંસારમાં સર્પોની જેમ જેમણે વક્રગતિ બતાવી છે, અને જે ચિત્તવિકારના હેતુ છે, તે ભોગોથી સુખ ક્યાંથી હોય? જેમણે ઇન્દ્રિયરૂપી શત્રુઓને જીતી લીધા છે તેમણે સંપૂર્ણ ત્રિકને જીતી લીધું છે. આથી જયની ઈચ્છાવાળાઓએ ઇંદ્રિને નિગ્રહ કરવામાં જ પ્રયત્ન કરવો જોઈએ. ઇદ્રિને વશ બનેલા જ સકલ લેકને વશ થાય છે. તથા આશાના પાશથી બંધાયેલા છે અનેક દુખે સહન કરે છે. ક્યારેક ઈષ્ટને યુગમાં જે સુખ થાય છે તે પણ વિષયેની તૃષાવાળાઓને સ્વપ્નમાં કરાયેલા સંગની જેમ ઘણી તૃપ્તિ કરતું નથી, અર્થાત્ ક્ષણિક તૃપ્તિ કરે છે. આ પ્રમાણે ઋદ્ધિની અને વિષયસુખની અસારતા જણાઈ. આથી ઋદ્ધિને અને વિષયસુખને છોડીને ધર્મપુરુષાર્થમાં ઉદ્યમ કરે. આ પ્રમાણે ભગવાનનું વચન સાંભળીને ઘણું જીવો પ્રતિબંધ પામ્યા. કેટલાકેએ સર્વવિરતિ સ્વીકારી. બીજાઓએ વળી દેશવિરતિ સ્વીકારી. બીજા કેટલાક સમ્યકૃત્વ સ્વીકાર્યું. પછી ભગવાનને વંદન કરીને પર્ષદ ઊભી થઈ. તે શંખ અને શતક એ બે શ્રાવકે પણ તીર્થંકરદેશના સાંભળીને હર્ષ પામ્યા, પરમભક્તિથી જિનને વંદન કરીને જેવી રીતે આવ્યા હતા તેવી રીતે ગયા.
તે દિવસે સાધુઓનું પાક્ષિક પ્રતિક્રમણ હતું. તેથી શંખે શતક વગેરેની સમક્ષ કહ્યું. આજે સાધુઓનું પાક્ષિક પર્વ છે. પણ આપણે પૌષધશ્રત લીધું નથી. આથી ઘણા અશન–પાન–ખાદિમ–સ્વાદિમ આહારને કરાવીને તમારી સાથે જ આજે ભોજન કરવું. તેથી શતકે કહ્યુંઃ જે એમ છે તે મારા જ ઘરે તમે આવે, જેથી હું જ સાધર્મિકવાત્સલ્ય કરું. શંખે સ્વીકાર્યું. બધા પોતાના ઘરે ગયા. શતકે ઘરે જઈને અઢાર જાતના શાક, ભક્ષ્ય એવા અનેક પ્રકારના ભેજ્ય ( =ચાવી શકાય તેવા), પેય (=પી શકાય તેવા) અને નાગરવેલના પાનથી યુક્ત અતિશય ઘણે આહાર તૈયાર કરાવ્યો. શંખે પણ ઘરે જઈને વિચાર્યું. મેં શતકની સમક્ષ તેના ઘરે ભજન કરવાનું જે સ્વીકાર્યું
૧. જો કે સંસારમાં રહેલા છ ઈરછાવાળા છે, આમ છતાં જેમ પર્વત ઉપર ઘાસ બળતું હેવા છતાં “પર્વત બળે છે.” એમ (ઉપચારથી) બોલાય છે, તેમ અહીં પણ ઉપચારથી સંસારને સુખની ઇચ્છાવાળા કહ્યો છે.
