________________
શ્રી નવપદ પ્રકરણ ગ્રંથને ગુજરાતી ભાવાનુવાદ
૩૮૯ ફલની અપેક્ષાએ તો પરમગતિ મેક્ષ પણ છે.” પરંપરાએ તે જિનધર્મનું ફલ મોક્ષ જ છે” એ વિષે કઈ જ વિવાદ નથી.
આ પ્રમાણે ગાથાનો સંક્ષેપાર્થ છે. વિસ્તારથી અર્થ તે બે કથાઓથી જાણ. તે બે કથાઓ આ છે –
શંખનું દૃષ્ટાંત આ જ જંબુદ્વીપમાં ભરતક્ષેત્રમાં શ્રાવતિ નામની નગરી હતી. તેમાં ચંદ્ર દોષાકર (=રાત્રિનેકરનાર) હતું,બીજે કઈ દેષાકર ( દોષોની ખાણ ) ન હતું. શ્રીમંતેના ઘરો (દુહ સુસિચ=) છુ=મકાનને રંગવાના વેત દ્રવ્યથી સુવિચા=શુભ શુલ વર્ણવાળા હતા, બીજા કઈ (દરિચાર્જ=) =ભૂખથી યુરિચાર્ડસુકાયેલા ન હતા. જિનમંદિરમાં (સાવચ= શ્રાવ) શ્રાવકે દેખાતા હતા. પણ બીજે ક્યાંય (સાપચા=શ્વાવ) હિંસક પ્રાણીઓ દેખાતા ન હતા. વળી–તેમાં સ્વાદિષ્ટ રસથી સુશોભિત કૂવાઓ પણ ચંદ્ર જેવા (શીતલ) હતા. ભવને શાંત થયેલા શ્રેષ્ઠ મદોન્મત્ત હાથી જેવા (ઊંચા) હતા. લેકે પણ દાક્ષિણ્યનું મંદિર, વિનયને રમવાનું ઉદ્યાન, નીતિમાં તત્પર, અતિશય સંતેષનું ભાજન અને ધર્મમાં શ્રદ્ધાળુ હતા. તેમાં નગરના ઘણા લેકેને સંમત, મદથી રહિત, મતિરૂપ વૈભવવાળો, વૈભવથી કુબેર તુલ્ય, ન–વિનયરૂપ ગુણનું કુલભવન, જીવાદિ પદાર્થોને જાણકાર, જિનશાસન પ્રત્યે ગાઢ ભક્તિ-અનુરાગવાળે અને સર્વ કળાઓમાં કુશળ શંખ નામને સુશ્રાવક હતું. તેની ઉત્પલા નામની સુશ્રાવિકા પત્ની હતી. શરદપૂર્ણિમાની ચંદ્ર
સ્નાના પ્રવાહ જેવું નિર્મલ શીલ તેનું આભૂષણ હતું. તેણે આભૂષણેમાંથી ફુરેલા ( =પ્રસરેલા) અનેક રત્નકિરણના વિસ્તારથી દિશાઓના મંડલને વ્યાપ્ત કરી દીધું હતું. તેણે દિશા-મંડલમાં પ્રસિદ્ધ થયેલા રૂપ વગેરે ગુણસમુદાયથી નેત્રોરૂપી કમલેને આનંદિત કર્યા હતા. તેની સાથે ધર્મ-અર્થ–કામ એ ત્રિવર્ગમાં સારભૂત જીવલેકના સુખને અનુભવતા શંખને કેટલેક કાળ પસાર થયે. તે જ શ્રાવસ્તીનગરીમાં પુષ્પકલી નામનો શ્રાવક રહેતું હતું. તેનું જ બીજું નામ શતક હતું. તેને ધન-સુવર્ણ વગેરે વૈભવ શંખના સમાન હતું. શ્રાવક હોવાથી તે શંખની પરમપ્રીતિનું સ્થાન હતું. તે શ્રાવકના સર્વ ગુણેથી યુક્ત હતા. પરસ્પર પરમપ્રીતિથી યુક્ત તે બંને ક્યારેક બંધ-મોક્ષની વિચારણામાં વ્યગ્ર રહેતા હતા, ક્યારેક સંસારના સ્વરૂપની વિચારણામાં લીન રહેતા હતા, ક્યારેક દાનાદિ ચાર પ્રકારના ધર્મકાર્યો કરવામાં આસક્ત રહેતા હતા, આ પ્રમાણે તેમના દિવસો પસાર થઈ રહ્યા હતા.
૧. અર્થ અને કામ ધમથી જ મળે છે એથી ત્રિવર્ગમાં ધર્મ જ સારભૂત છે. આમ છતાં ધર્મ અને અર્થ કારણ છે, જ્યારે સુખ કાર્ય છે. અપેક્ષાએ કારણ અને કાય એ બેમાં કાયની પ્રધાનતાને માનનારા લેકેની દૃષ્ટિએ અહીં સુખને સારભૂત કહેલ છે.
