________________
૩૯૪
શ્રાવકનાં બાર વ્રત યાને સંસારના સર્વ સંગને ત્યાગ કરીને દીક્ષા લેનારા આપ જય પામો. ઇંદ્ર ગુસ્સે થઈને મુકેલા વજના સંગથી (=પતનથી) ભય પામેલા ચમરેંદ્રનું રક્ષણ કરનારા આપ જય પામે. સંગમદેવને જીતનારા આપ જય પામે. જેમને કેવલજ્ઞાન ઉત્પન્ન થયું છે એવા આપ જય પામે ! જય પામે! આ સંસારમાં મનુષ્ય, તિર્ય, નારકે અને દેવામાં રહેલી જન્મ-મરણની પરંપરાઓથી કંટાળેલા આપ જય પામો. હે સ્નેહી વીર ! મને મોક્ષપુરીમાં લઈ જાઓ. પછી બીજા પણ શ્રી ગૌતમસ્વામી વગેરે મુનિવરોને વંદન કરીને તે એગ્ય ભૂમિ ઉપર બેઠે. આ તરફ શતક વગેરે શ્રાવકે પણ સવારમાં જ સ્નાન અને પૂજા કરીને તીર્થકરને વંદન કરવા માટે ત્યાં જ આવ્યા. તીર્થકરને વંદન કરીને યોગ્ય ભૂમિ ઉપર બેઠા. આ વખતે શંખે લલાટે થંડી ખીલેલી કમળકળીની જેમ અંજલિપુટ કરીને પ્રણામપૂર્વક પૂછયું: હે ભગવંત! ક્રોધને આધીન બનેલ જીવ શું બાંધે? શું એકઠું કરે છે? ભગવાને કહ્યું હે શંખ ! આયુષ્ય સિવાય સાત કર્મપ્રકૃતિઓ એકઠી કરે છે. અને બાંધે છે. એ જ પ્રમાણે શંખે માન, માયા અને લેભ વિષે પણ પ્રશ્નો પૂછયા. ભગવાને સર્વ પ્રશ્નોમાં એ જ પ્રમાણે ઉત્તર આપ્યું. તે વખતે શતક વગેરે શ્રાવકેએ ભગવાનને પૂછયું અમે કાલે પૌષધ ન કર્યો એથી આ શંખ અમારી હીલના કરે છે. ભગવાને કહ્યું તમારી હીલના નથી. (તેણે તમારી હિલના કરી નથી.) શંખ ધર્મમાં પ્રેમવાળો છે, ધર્મમાં દૃઢ છે. તથા તેણે સુનિપુણ જાગરિકા કરી છે. માટે અસત્ય કહેવા વડે એની નિંદા ન કરે. પછી ત્યાં જ શ્રી ગૌતમસ્વામીએ પૂછ્યું: હે ભગવંત! જાગરિકા કેટલા પ્રકારની કહી છે? ભગવાને કહ્યું જાગરિકા બુદ્ધ, અબુદ્ધ અને સુદક્ષ એમ ત્રણ ભેદથી ત્રણ પ્રકારની છે. તેમાં સદા ઉપયુક્તભાવવાળા કેવલીને બુદ્ધ જાગરિકા હોય છે. તવો બોધ ન હોવાના કારણે પ્રમાદી મિથ્યાદષ્ટિ જીવોને નિદ્રાના ત્યાગરૂપ બીજી જાગરિકા હોય છે. સમ્યગ્દષ્ટિ જીવોને ત્રીજી જાગરિકા હોય છે. કારણ કે સમ્યગ્દષ્ટિ જીવો જ સુદક્ષ (સુનિપુણ ) અને સુધર્મચિતામાં તત્પર હોય છે. પછી શતક વગેરે શ્રાવકેએ પણ તે સાંભળીને ભય પામીને શંખને ફરી ફરી ખમાવ્યું. પછી તેમણે એકઠા થઈને પ્રશ્નો પૂછયા, અને ઉત્તરોને સ્વીકાર કર્યો. (ચિરથી= )મારૂ આયંતિ એ પદનો અર્થ એ છે કે (અpપણ ઉત્તર પ્રવ્રુતિ) ઉત્તર સ્વરૂપ અર્થપદેને સ્વીકાર કરે છે. (પ્રશ્ન-પ્રશ્નો કેને પૂછડ્યા? અને ઉત્તર કોણે કોણે આપ્યા ? ઉત્તર-તેમણે ભગવાન મહાવીરને પ્રશ્નો પૂછવા અને ભગવાન મહાવીરે તેમને ઉત્તર આપ્યા. પછી તે શ્રાવકે ફરી જિનેશ્વરને વંદન કરીને ઘરે ગયા. શ્રી ગૌતમસ્વામીએ જિનને વંદન કરીને ફરી પૂછ્યું: હે નાથ ! આ શંખ ગ્રહવાસને ત્યાગ કરીને દીક્ષા લેશે ? તીર્થકરે કહ્યું હે ગૌતમ! દીક્ષા નહિ લે. કેવળ ઘણાં વર્ષો સુધી શ્રાવકધર્મનું પાલન કરશે. મૃત્યુ સમય આવતાં વિધિપૂર્વક કાળ કરીને સૌધર્મદેવલોકમાં દેવ થશે. ત્યાંથી રવીને મહાવિદેહમાં સિદ્ધ થશે. શંખનું દષ્ટાંત પૂર્ણ થયુ. (ભગવતી શતક ૧૨ ઉદ્દેશે ૧)
