________________
૩૯૨
શ્રાવકનાં બાર ત્રત યાને તે સારું ન કર્યું. કારણ કે આજે પક્ષની સંધિ (8છેલ્લે દિવસ) છે. આ દિવસે અન્ય વખતે પણ અમે પોષણ કરીને પૌષધશાળામાં રહીએ છીએ. તેથી આજે પણ મારે વિશેષરૂપે ધર્મના અનુષ્ઠાનમાં તત્પર બનીને એકલાએ પૌષધ લઈને પૌષધશાળામાં રહેવું જોઈએ. પછી તેણે ઉત્પલાને પૂછ્યું. તેણે પણ કહ્યું સ્વામી! આ જ ચગ્ય છે. તેથી મણિ, સુવર્ણ, વસ્ત્ર અને અલંકારને મૂકીને પૌષધશાળામાં ગયે, સર્વથી (=ચેવિહાર ઉપવાસથી) ચાર પ્રકારને પૌષધ લઈને શુભધ્યાનથી યુક્ત બનીને રહ્યો. આ તરફ શતક ભજનનો સમય થઈ ગયે ત્યારે શંખને આવેલ ન જોયો એટલે તેના ઘરે ગયે. તેણે ઉત્પલાને પૂછયું: હે સુશ્રાવિકા ! શંખ ક્યાં ગયા છે? તેણે કહ્યું: પૌષધશાલામાં ગયા છે. તેથી શતક પણ પૌષધશાલામાં ગયે. તેણે શંખને મુનિની જેમ શુભધ્યાનમાં રહેલો છે. નિસાહિ કહીને અંદર પ્રવેશ કર્યો. ઈર્યાપથિક પડિકકમીને, ગમનાગમનને આલેવીને, શંખને વંદન કરીને નિમંત્રણ કર્યું કે, તમે આવો, ભજનવેળા વીતી જાય છે. તેથી શંખે કહ્યું સર્વથી પૌષધ સ્વીકારનાર મને આજે આ પ્રમાણે કરવું કલ્પ નહિ. શંખને વૃત્તાંત જાણીને તે પોતાના ઘરે ગયે. બીજા સાધર્મિકેની સાથે તેણે ભોજન કર્યું. વિવિધ ધર્મપ્રવૃત્તિમાં પરાયણ શંખનો દિવસ પસાર થઈ ગયો. આ વખતે સૂર્ય અસ્તાચલના શિખરના આશ્રયવાળે થયે. તેથી ભુવનમાં શું થવાનું શરૂ થયું ? સુવાસમાં રાગવાળા ભમરાઓ સંકેચતા કમલસમૂહોને છોડીને વિકસેલા કુમુદ પાસે જાય છે. મલિન સ્થિર પ્રેમવાળા હોતા નથી. શણગાર સજીને પ્રિયન (=આશકના) ઘરે જવા માટે ઉત્સુક થયેલી તરુણીઓ સ્વચ્છ દર્પણની જેમ પ્રભાવાળા સૂર્ય ઉપર દષ્ટિ નાખે છે. લાલ સૂર્યના કિરણથી રંજિત થયેલા પર્વતના ઊંચા શિખરે અતિશય તપાવેલા સુવર્ણના મેરુશિખરે જેવા શોભે છે. ચક્રવાકયુગલો નજીકમાં વિરહ થવાની શંકાથી નેત્ર અને મુખ સૂર્ય તરફ કરે છે અને અતિશય ઉદ્વેગના ભાજન બને છે. જાણે કે વિરહના ભયથી કમળનાળના છિદ્રમાં પરસ્પર પ્રવેશ કરવા ન હોય તેમ, એક ચકવાકયુગલે ચાંચથી કમળના નાળને (=નાળચાને) પકડયું. સંપૂર્ણ અંધકારને નાશ કરનાર અને સંપૂર્ણ ભુવનને શોભા આપનાર સૂર્ય પણ અસ્ત પામે છે, તે બીજાઓમાં સ્થિરતાની આશા કેવી રીતે થાય? - હવે વિદ્યપુંજ સમાન પોતાના તેજથી પશ્ચિમસમુદ્રના જલને લાલરંગવાળો કરનાર આકાશમાં ઘણે સંધ્યારંગ પ્રગટ થયો. મલિન અને લેકેને ઉદ્વેગ કરનાર અંધકાર સામે આવતા હોય ત્યારે મનહર રૂપવાળી સંધ્યામાં રંગ સ્થિર કેવી રીતે કરી શકાય? સંધ્યારૂપી સખીના વિયેગમાં દિશાઓના નિર્મલ પણ મુખ, જાણે શેકથી હોય તેમ, અતિશય ઘણા અંધકારથી શ્યામ કરાયા. અંધકારના પૂરથી પૂર્ણ પૃથ્વીતલ પણ જાણે શ્યામ પટથી ઢાંકેલું હોય તેવું થઈ ગયું. તેના ઊંચા-નીચા વિભાગો અંધકારથી ઢંકાઈ
