________________
૩૦૮
શ્રાવકનાં ખાર ત્રતા યાને
કર્યાં. નાગિલાનુ' સુખ જોઈને આમ-તેમ જોતા તે માન રહ્યો. નાગલાએ ફ્રી પણ તેમને કહ્યું: ઉનાળાના મધ્યાહ્નસમયે લલાટને તપાવનાર સૂર્ય મંડલ વડે તપાવાયેલા ઉખર પ્રદેશમાં થયેલી મૃગતૃષ્ણામાં ઠંગાયેલા મારવાડના માર્ગના મુસાફરની જેમ થયેલી ગાઢ ભાગતૃષ્ણાથી ચંચલ હૃદયવાળા તમે દિશાઓમાં ખાલી આંખાને કેમ ફેરવા છે ? નિશ્ચે વિશિષ્ટ ધર્મની આરાધના વિના જીવાને ઇચ્છિત પદાર્થની સિદ્ધિ કયારેય થતી નથી. તેથી ગુરુ પાસે જાએ, પ્રાયશ્ચિત્ત લઇને ફરી પણ સંયમરૂપ શરીરને શણગારો. લાંબા કાળ સુધી પાળેલા ચારિત્રને એમ જ નિષ્ફળ ન બનાવા, ભાંગેલા ચારિત્રના પરિણામવાળા જીવા બ્રાહ્મણપુત્રની જેમ ઘણા દુઃખનુ ભાજન અને છે. ભવદેવે પૂછ્યું: એ બ્રાહ્મણપુત્ર કાણુ છે? નાગિલાએ કહ્યુંઃ સાંભળેા—
આ જ ભરતક્ષેત્રમાં લાદેશના અલંકારભૂત ભગુકચ્છ શહેર હતું. તેમાં જન્મથી જ રિદ્રતાથી પરાભવ પામેલ અને કુરૂપમાં પ્રથમ શ્રેણિમાં આવનાર રેવાદિત્ય નામના બ્રાહ્મણ હતા. તેની દેવપૂજક બ્રાહ્મણની કૃપાથી મળેલી આપ નામની યજ્ઞપત્ની બ્રાહ્મણી હતી. તેના દાંત હાઠથી બહાર નીકળેલા હતા, પીળી કીકીઓથી આંખેા વિષમ હતી, પેટ લાંબું હતું, મુખ વક્ર હતું. તે ઠીંગણી અને કાળી હતી. તેવી પણ તે અવિનીત, જિયા કરનારી, ઠગવામાં જ ચિત્તવાળી, સદા ઉદ્વેગ કરનારી,ખીજાઓની નિંદા કરનારી અને બહુ ખેલવાના સ્વભાવવાળી હતી. આવી પણ તેનાથી રેવાદિત્ય બ્રાહ્મણે ક્રમશઃ પંદર પુત્રીએ અને બધાથી નાના એક પુત્ર ઉત્પન્ન કર્યાં. એની પાસે માત્ર ગાયત્રી મંત્રરૂપ વિદ્યા હતી, ખીજી કેાઈ વિદ્યા ન હતી. આથી તે માત્ર માગીને મેળવેલી વસ્તુઓથી નિર્વાહ કરતા હતા. પણ આટલા કુટુંબનું માત્ર માગીને મેળવેલી વસ્તુએથી નિર્વાહ કરી શકતા ન હતા. આથી તે બ્રાહ્મણીની જ સાથે લાકડાના ભારા લાવીને વેચતા હતા, શ્રીમતાના ઘરોમાં પાણીના ઘડા લાવી આપતા હતા, ખાંડવું, પીસવું, કચરા કાઢવા વગેરે અનેક નિંદ્ય કામેા કરતા હતા, ભિક્ષા માટે ફરતા હતા.
આ પ્રમાણે પ્રવૃત્તિ કરતા તેના ઘણા કાળ પસાર થયા. આ જીવલેાક મરણના અંતવાળુ હેાવાથી કથારેક બ્રાહ્મણી મૃત્યુ પામી. તેના વિયાગરૂપ અગ્નિથી તેનું મન અતિશય બળવા લાગ્યું: ભૂતથી અપહરણ કરાયેલા હૃદયવાળા માણસની જેમ અને સન્નિપાતથી ભાન વિનાના કરાયેલા માણસની જેમ તે કેટલાક દિવસા સુધી શું કરવા. ચેાગ્ય છે એ વિષે મૂઢ (=જડ જેવા) રહ્યો. એક દિવસ એણે વિચાર્યું જેને ધર્મ, અર્થ અને કામ એ ત્રણમાંથી એક પણ નથી તેને જન્મથી 'અજાગલસ્તનની જેમ શે લાભ થાય ? તેથી સર્વ જીવાથી હલકા, પ્રિયપત્નીના વિયેાગવાળા અને પુણ્યહીનામાં _____
૧. અાગલસ્તન એટલે બકરીના ગળામાં આંચળ. મુકરીના ગળામાં આંચળ થાય તા તેનાથી જેમ દૂધને લાભ થતા નથી, તેમ આવા પુરુષના જન્મથી કાઈ લાભ થતા નથી.
