________________
360
શ્રાવકનાં બાર વતે યાને જ તને નિરુત્તર કરી છે. અથવા, બ્રાહ્મણીઓને આવા પ્રકારના અર્થમાં કુશળતા ક્યાંથી હોય? અભયાએ કપિલાને આ પ્રમાણે કહ્યું એટલે કપિલાના મનમાં અસૂયા ઉત્પન્ન થઈ.
આથી તેણે અભયાને કહ્યુંઃ જો તું એને ભેગની ઈચ્છાવાળ બનાવે તો તારું પણ પાંડિત્ય જાણું. અભયાએ કહ્યું હું સ્વબુદ્ધિથી એને ભેગની ઈચ્છાવાળો બનાવીશ, નહિ તે ત્યારે અવશ્ય મૃત્યુ પામીશ, આ પ્રમાણે મેં પ્રતિજ્ઞા કરી છે. પછી પોતાના નિવાસે જઈને અભયાએ પંડિતા નામની ધાવમાતાને બોલાવીને તેની આગળ પોતાનો અભિપ્રાય વ્યક્ત કર્યો. પંડિતાએ કહ્યું: હે પુત્રી ! તત્વને જાણ્યા વિના જ તે જે આ મોટી પ્રતિજ્ઞા કરી એ સારું નથી કર્યું. કારણકે હે વત્સ ! તે મહાત્મા પરસ્ત્રીને માતા. કે બહેન માને છે. તેથી આ કદાગ્રહને છોડ. તેથી અભયાએ દેરડું લઈને કહ્યું છે માતા ! આ દેરડાને પાસે કર, જેથી હું પ્રાણોની સાથે આ કદાગ્રહને છોડું. એના છોડાવી ન શકાય એવા અતિશય આગ્રહને જાણીને પંડિતાએ કહ્યું- હે પુત્રી ! જે એમ છે તે હું તારી કામના પૂર્ણ કરીશ. પણ લોકોને આનંદ આપનાર કૌમુદી મહોત્સવ. આવે ત્યાં સુધી કેટલાક દિવસ રાહ જે. ધાવમાતાએ આ પ્રમાણે આશ્વાસન આપ્યું એટલે તે દિવસે ગણવા લાગી. કહેલી અવધિ પહેલાં ઉચ્ચક મનવાળી અને દુઃખી થઈને રહી. હવે ક્રમે કરીને કૌમુદીનો દિવસ આવતાં રાજાએ હર્ષ પામીને સવારે જ પડહ વગડાવીને ઘોષણા કરાવી. તે આ પ્રમાણે – રાજા અંતઃપુરની સાથે કીડા કરવાના ઉદ્યાનમાં જશે, તેથી ત્યાં બધા લોકોએ પોતાના વૈભવપૂર્વક આવવું. અન્ય કાર્યમાં તત્પર બનેલ જે અવજ્ઞા કરીને રાજાની આજ્ઞાનું ઉલ્લંઘન કરશે તેને મોટા દંડથી દંડવામાં આવશે. આ સાંભળીને સુદર્શને મનમાં વિચાર્યું. એક તરફ માસી પર્વ છે, બીજી તરફ રાજાની આજ્ઞા છે. બંને થવું અશક્ય છે. કારણકે ચોમાસા પર્વમાં જિનબિંબની પૂજા કરવી જોઈએ અને શક્તિ પ્રમાણે ચાર પ્રકારને પૌષધ ધારણ કરવો જોઈએ, ઉત્સવમાં વ્યગ્ર બનેલો હું આ કંઈ પણ નહિ કરી શકીશ. તેથી રાજા પાસે જઈને ઉદ્યાનમાં ન આવવાની રજા લઉં. પછી સુદર્શને અમૂલ્ય રને લઈને રાજાનાં દર્શન ર્યો. હર્ષ પામેલા રાજાએ આદરપૂર્વક પૂછયું કયા કાર્ય માટે તમે અહીં આવ્યા છો? તેથી સુદર્શને કહ્યું? આ કાર્તિકી પૂનમમાં આપની ઉદ્યાનમાં જવાની આજ્ઞા છે, અમારે. જિનપૂજા અને પૌષધ કરવું જોઈએ. તેથી (=પૂજા આદિના કારણે) આજે ઉદ્યાનમાં ન આવવામાં પણ અપરાધ છે. રાજાએ કહ્યુંઃ તમારી ઈચ્છા પ્રમાણે બધું કરો. તમારો. ક્યાંય અપરાધ નથી. તેથી (ધર્મકાર્યમાં) પ્રયત્નવાન અને ધન્ય સુદર્શને જિનની સ્નાત્રપૂજા વગેરે કરીને ચાર પ્રકારને પૌષધ સર્વથી કર્યો. ક્ષોભ ન પમાડી શકાય.
૧. અસૂયા એટલે ગુણોમાં પણ દે ને પ્રગટ કરવા. દા.ત. કોઈના કરકસર ગુણને લોભ તરીકે જોવો... ૨. જિનપૂજા કરીને પૌષધ લેવાની વિધિ પ્રતિમાધારી શ્રાવકની આપેક્ષાએ છે. ૩. અર્થાત ચેવિહાર ઉપવાસથી પૌષધ કર્યો.
