________________
૩૭૫
શ્રી નવપદ પ્રકરણ ગ્રંથને ગુજરાતી ભાવાનુવાદ કરાવ્યુ? હા ! મેં અનુમોદના પણ અશુભ કરી ! આ પ્રમાણે અંદરને અંદર દાવાનલથી બળતા પિલાવૃક્ષની જેમ બળે છે.”
એ પ્રમાણે આત્મનિંદા કરે. અથવા મિચ્છામિ દુક્કડ પદનો અર્થ આવશ્યક નિયુંતિકારની નીચેની ગાથાઓથી જાણ.
मित्ति मिउमद्दवत्ते, छत्ति य दोसाण छायणे होइ। मित्ति य मेराएँ ठिओ, दुत्ति दुगुंछामि अप्पाणं ॥१॥ कत्ति कडं मे पावं डत्ति य डेवेमि तं उवसमेणं ।
एसो मिच्छाउक्कडपयक्खरत्थो समासेणं ॥२॥ મિચ્છામિ દુક્કડ પદમાં મિ, ચ્છા, મિ, દ, કે અને હું એમ છ અક્ષરો છે. દરેક અક્ષરને અર્થ આ પ્રમાણે છે. મિ=મૃદુતા (નમ્રતા). ચ્છાદનું છાદન કરવું-રોકવા, અર્થાત્ ફરી ન કરવા. મિ=મર્યાદામાં (ચારિત્રના આચારમાં) રહેલ. દુ-દુષ્કૃત કરનાર આત્માની નિંદા કરું છું. આ ચાર અક્ષરેન સમુદિત અર્થ આ પ્રમાણે છે:- કાયાથી અને ભાવથી નમ્ર બનીને થયેલી ભૂલ ફરી નહિ કરું એવા ભાવથી ચારિત્રના આચારમાં રહેલે હું દુષ્કૃત્ય કરનાર મારા આત્માની નિંદા કરું છું.
=મેં પાપ ક્યું છે એવી પાપની કબૂલાત. =ઉપશમથી પાપને ઓળંગી જઉં છું. અર્થાત્ મેં પાપ ક્યું છે એવી કબૂલાત કરું છું અને ઉપશમભાવથી મારા કરેલા એ પાપથી રહિત બની જઉં છું.” [૧૦૦] હવે ભાવનાદ્વાર –
सव्वं चिय सावजं, तिविहं तिविहेण वज्जियं जेहिं ।
जावज्जीवं तेसिं, नमामि भत्तीय पयकमलं ॥१०१।। ગાથાર્થ – જેમણે નાના-મોટા બધાં જ પાપવાળાં અનુષ્ઠાનનો ત્રિવિધ–ત્રિવિધથી ચાવજજીવ ત્યાગ કર્યો છે, તે સુસાધુઓના ચરણ કમલને હું ભક્તિથી નમું છું.
ટીકાર્થ – ત્રિવિધ એટલે કરવું–કરાવવું–અનુમોદવું એ ત્રણ પ્રકારે. ત્રિવિધથી એટલે મન-વચન–કાયા એ ત્રણ ગથી. ચાવજજીવ એટલે છેલ્લા શ્વાસ સુધી. ભક્તિથી એટલે અંતરના પ્રેમથી, નહિ કે બળાત્કાર વગેરેથી, અર્થાત્ બહુમાનપૂર્વક. [ ૧૦૧]
નવકારોવાળું સામાયિકવતા કહ્યું. હવે દેશવગાશિકનો અવસર છે, તે પણ આ જ ૧. વિનયપૂર્વક કાયાને (કેડથી ઉપરના ભાગને) નમાવવી એ કાયાથી ઋતા છે.
