________________
૩૭૮
શ્રાવકનાં બાર વ્રતે યાને સંચાર કરતા નથી, વિશેષથી શું? ચકલે વગેરે પ્રાણીઓએ પણ સ્વજીવનના રક્ષણની ઈચ્છાથી આ પ્રદેશનો ત્યાગ કર્યો છે. મંત્રવાદીએ કહ્યું છે એમ છે તે, મારી પાસે ગુરુપરંપરાથી આવેલ એક ગારુડ મંત્ર છે. તેના પ્રભાવથી હું આ સર્પની દૃષ્ટિના આટલા વિષયનો નિરોધ (=સંક્ષેપ) કરું. પછી તેણે સર્પની નજીકના પ્રદેશમાં જઈને તેના વિષયને નિરોધ કર્યો, બાર જન પ્રમાણ વિષયની માત્ર એજનપ્રમાણ મર્યાદા કરી, તેથી પણ અધિક સંક્ષેપ કરીને પરિમિત, અતિશય પરિમિત એમ કરતાં કરતાં છેક દષ્ટિની નજીક અંગુલ વગેરે પ્રમાણવાળી મર્યાદા કરી. અહીં ઉપનય તે પૂર્વની જેમ જ સ્વબુદ્ધિથી કર. [૧૦૨] ભેદદ્વારમાં ગાથા આ પ્રમાણે છે –
संवच्छराइगहियं, पभायसमये पुणोऽवि संखिवइ ।
राओ तंपिय नियमइ, भेएण विसिद्वतरमेव ॥ १०३॥ ગાથાથ–વર્ષ, ચારમાસે આદિકાળ સુધી લીધેલા દિશા પરિમાણ વગેરે વ્રતમાં પ્રભાતે ફરી પણ સંક્ષેપ કરે એ દેશાવગાશિકને એક ભેદ છે. પ્રભાત સમયે કરેલા નિયમમાં પણ રાત્રે આટલી ભૂમિથી વધારે ન જવું વગેરે ભેદથી અધિક સંક્ષેપ કરે એ દેશાવગાશિકને બીજો ભેદ છે.
ટીકાર્થ –કેઈ શ્રાવકે સુગુરુની પાસે પર્યુષણ સુધી કે ચાર માસ સુધી દિશાપરિમાણ વગેરે નિયમ લીધા, સૂઈને ઉઠવાના કાળે નમસ્કાર મહામંત્રના સ્મરણપૂર્વક જાગીને તે નિયમોને યાદ કરીને આ પ્રમાણે વિચારે –નિયમમાં મેં જે છૂટ રાખી છે તે ઘણી છે, મને દરરોજ એટલી છૂટની જરૂર પડવાની નથી, આથી આજે નિયમમાં સંક્ષેપ કરું, આ પ્રમાણે વિચાર્યા પછી તે જ પ્રમાણે (=વિચાર્યા પ્રમાણે) આ નિયમને સંકેચ કરે તે દેશાવનાશિકને એક ભેદ છે. બીજો ભેદ આ પ્રમાણે છે–પ્રભાત સમયે કરેલા નિયમમાં પણ રાત્રે આટલી ભૂમિથી વધારે ન જવું વગેરે ભેદથી અધિક સંક્ષેપ કરે. [૧૦૩] દેશાવગશિક જે પ્રમાણે ઉત્પન્ન થાય છે તે પ્રમાણે કહે છે
एगविहं तिविहेणं, सव्ववयाण करेइ संखेवं ।
अहवा जहासमाही, गठीनवकारपरिमाणं ॥१०४॥ ગાથાથ-એકવિધ–વિવિધ ભાંગાથી સર્વવ્રતને સંક્ષેપ કરે. અથવા સમાધિ પ્રમાણે ગ્રંથિ, નમસ્કાર વગેરેથી દેશાવગાશિકનું પરિમાણ કરે.
૧, અથવા પૃથ્વી ન ખોદવી વગેરે ભેદથી.
