________________
૩૮૪
શ્રાવકનાં બાર ત્રતા યાને પોતે ન જઈ શકેન જાય, કિંતુ તેને ખાંસી વગેરે શબ્દ સભળાવીને કે પેાતાની કાયા બતાવીને તેને ખેલાવે ત્યારે વ્રતરક્ષાના ભાવ હાવાથી શખ્તપાત કે રૂપપાત અતિચાર થાય. (૫) બહિ:પુદ્ગલ પ્રક્ષેપ:–વિવક્ષિતક્ષેત્રથી બહારની ભૂમિમાં પ્રયાજન ઉપસ્થિત થતાં બીજાને જણાવવા માટે ઢેકુ, કાંકરા વગેરે પુદ્ગલાના પ્રક્ષેપ કરવા કાંકરો વગેરે ફેકવું તે અહિ પુદ્દગલપ્રક્ષેપ.
આ અતિચાર પણ સંભવે છે. કહ્યું છે કે
“ શૂન્યઘરમાં કે જિનમંદિરમાં ( =જિનમંદિરની પાસેના મંડપ વગેરેમાં ) પૌષધ લઈ ને પૌષધધારી તે બહાર કાંકરા વગેરે ફેકીન લાકને જણાવે.”
દેશાવગાશિકવ્રતના આ પાંચ અતિચારોના શ્રાવક ત્યાગ કરે. કારણ કે મહાર જવા આવવાની પ્રવૃત્તિથી જીવાના નાશ ન થાએ એ માટે દેશાવગાશિક લેવામાં આવે છે. જીવાના નાશ સ્વય' કર્યાં હાય કે બીજાની પાસે કરાવ્યા હોય એમાં ફૂલમાં કાઈ ભેદ નથી. બલ્કે જાતે જવામાં લાભ છે. કારણકે પાતે ઇર્યાસમિતિનુ પાલન કરવાથી ઇર્યાસમિતિની વિશુદ્ધિ હાય છે. જયારે ખીજાને તેનું જ્ઞાન ન હાવાથી ઇર્યાસમિતિની વિશુદ્ધિ ન જ હોય.
આમાં પહેલા એ અતિચારો તેવી શુદ્ધ સમજણના અભાવથી કે સહસાત્કાર આદિથી થાય છે. છેલ્લા ત્રણ અતિચારા માયા કરનારને માયાથી થાય છે. [૧૦૮] હવે ભગદ્વારને કહે છેઃ
सव्ववयाण निवित्ति, दियहं काऊण तक्खणा चेव । आउट्टियाऍ भंग, निरवेक्खो सव्वहा कुणइ ॥ १०९ ॥
ગાથા:- સ્થૂલ પ્રાણાતિપાત વગેરે સર્વત્રતાના સંક્ષેપના સંપૂર્ણ દિવસ સુધી નિયમ કરીને તત્કાળ જ ઈરાદાપૂર્વક સ થા વ્રતભંગ તરફ નિરપેક્ષ (=વ્રતભંગના ભયથી રહિત) બનનાર વ્રતના ભંગ કરે છે.
ટીકા :– પૂર્વે પ્રાણાતિપાતવિરમણ વગેરે જે તેા લીધા હતાં તે ત્રતાના જ “ આજે મારે પૃથ્વી ન ખાઢવી વગેરે રીતે ” દિવસ સુધી સક્ષેપ કરીને તત્કાળ જ ઈરાદાપૂર્ણાંક પૃથ્વીકાય આદિના વિનાશમાં પ્રવૃત્ત થયેલ શ્રાવક સવ તસ ક્ષેપરૂપ દેશાવગાશિકના ભંગ કરે છે. કારણ કે વ્રતરક્ષાના ભાવથી રહિત છે. [૧૦૯]
ભાવનાદ્વારમાં ગાથા આ છેઃ
सव्वे य सव्वसंगेहिं वज्जिए साहुणो नमसिज्जा । મનૈતૢિ વૈદ્ધિ મળ્યે, સાચો સવદ્દા વત્ત ૫ ? ।।
