________________
૩૭ર
*
શ્રાવકનાં બાર ત્રત યાને પાટલિપુત્ર નગરમાં ગઈ. ત્યાં દેવદત્તા નામની વેશ્યાનો આશરો લઈને રહી. દરરોજ સુદર્શનના ગુણ ગાતી હતી. સંચમની આરાધનામાં તત્પર સુદર્શનમુનિ પણ કાળે કરીને ગીતાર્થ બન્યા અને ગુરુની રજા મેળવીને એકાકી વિહારનો આશ્રય લીધે. શહેરમાં પાંચ રાત અને ગામમાં એક રાત રહેવું એમ વિહાર કરતા તે મહામુનિ પાટલિપુત્ર શહેરમાં આવ્યા. ત્યાં બહારના ભાગમાં જીર્ણ દેવમંદિરમાં રહેલા તેમને ધાવમાતા પંડિતાએ ભાગ્યયેગથી કોઈ પણ રીતે જોયા. તિરસ્કાર પામેલા ચિત્તવાળી પંડિતાએ દેવદત્તાને સુદર્શનમુનિના આગમનની વાત કહી. દેવદત્તાએ ભિક્ષાદાનના બહાને કોઈ પણ રીતે મુનિનો ઘરમાં પ્રવેશ કરાવ્યો. ઘરનાં બારણાં બંધ કરીને ઘરમાં રહેલા મહામુનિને હાવભાવથી અનેક રીતે ઉપસર્ગો કરવાનું શરૂ કર્યું. જેમ મહાપવનોથી મેરુનું શિખર ચલિત ન બને તેમ, અનેક હાવભાવથી પણ શ્રેષ્ઠ ધીરપુરુષોમાં ઉત્તમ તે મુનિનું ચિત્ત ચલિત ન બન્યું. તેથી વિલખી પડેલી દેવદત્તાએ તે મુનિને રાતે મશાનમાં લઈ જઈને મૂકી દીધા. ત્યાં વ્યંતરી થયેલી અભયાએ તેમને જોયા. તેથી તેણે પણ મુનિને ઉપસર્ગો કર્યા. તેના ઉપસર્ગોથી ચલિત ન બનેલા તેમને સાતમા દિવસે કેવલજ્ઞાન થયું. દેએ કેવલજ્ઞાનનો મહિમા કર્યો. પછી વિશિષ્ટ ચારિત્રવાળા તેમણે રાગ વગેરેના વિપાકનું વર્ણન કરીને વ્યંતરી, વેશ્યા અને ધાવમાતાને ઉપશાંત કરી. સર્વ અવસ્થામાં સામાયિકથી (=સમભાવથી) ચલિત ન બનેલા અને દઢ ચિત્તવાળા તે મુનિ કાળે કરીને સર્વ કર્મોરૂપી મળને નાશ કરીને મોક્ષમાં ગયા. જિનશાસનમાં અનુરાગવાળે અને સ્થિર પરિણામવાળો જે જીવ આ પ્રમાણે ચલિત બનતો નથી તે શ્રાવક હોય તે પણ સુદર્શનની જેમ સદગુણોની શ્રેણિ ઉપર ચડે છે. આ પ્રમાણે સુદર્શનનું દષ્ટાંત પૂર્ણ થયું. [ ૯૭] ગુણદ્વાર પૂર્ણ થયું. હવે યતનાદ્વાર કહેવાય છે
धम्मज्झाणोवगओ, जियकोहाई जिइंदिओ धीरो।
सुस्साहुपेसणरओ, जयणपरो होइ सत्तीए ॥९८॥ ગાથા – શક્તિથી સામાયિકમાં યતનામાં તત્પર શ્રાવક ધર્મધ્યાનથી યુક્ત, કષાય જયવાળે, ઇંદ્રિયજયવાળા, ધીર અને સુસાધુની આજ્ઞામાં આસક્ત બને એ સામાચિકની યતના છે.
ટીકાર્થ – ધર્મધ્યાન=આજ્ઞાચિતન વગેરે. કષાયજય એટલે કષાયને ઉદય ન થવા
૧. સુદર્શન શેઠે સત્ય હકીકત રાજાને કહી. તેથી તે તિરસ્કાર પામી હતી. આ અપેક્ષાએ અહીં “તિરસ્કાર પામેલા ચિત્તવાળી” એ ઉલ્લેખ છે.
૨. સોn પ્રગને (ત્રીજી વિભક્તિ માનીને) “શક્તિથી' અથવા (સાતમી વિભક્તિ માનીને) “શક્તિ હોય તો” એમ બંને અર્થ થઈ શકે.
