________________
શ્રી નવપદ પ્રકરણ ગ્રંથને ગુજરાતી ભાવાનુવાદ
૩૨૫ ' હતું. કેઈ વાર નિમિત્તને જાણનારે કેરેટ નામને કપાલભિક્ષુ (=ભિક્ષાપાત્રમાં ભિક્ષા લેનાર ભિક્ષુક) રાજસભામાં આવ્યો. રાજાએ તેને પૂછયું શું કરવાથી મારા કરાવેલા -તળાવમાં પાણી સ્થિર રહે? તેણે કહ્યું જે પીળા કેશવાળા, વિષમ દાંતવાળા, વાંકા નાકવાળા, લાંબા કાનવાળા બ્રાહ્મણને ભેગ આપવામાં આવે તે આ તળાવમાં પાણું રહે. તેવા પુરુષની ઈચ્છાવાળા રાજાએ તેવો પુરુષ લાવવા માટે પોતાના નેકરોને આજ્ઞા કરી. નોકરને તે કઈ જ માણસ મળે નહિ. તેમણે આવીને રાજાને આ જણાવ્યું. એકે કહ્યું હે દેવ ! યક્ત ગુણવાળો એ કપાલભિક્ષુ જ છે. આથી તે જ તે સ્થાનને છે. રાજાએ તેને લાવવાની આજ્ઞા કરી. નેકરે તેને લઈ આવ્યા. ત્યાં તેને મારી નાખ્યો. -જેના અંતઃકરણમાં વૈરાગ્ય રહેલો છે એવા કેઈએ પાપના ઉપદેશથી થતા દેષને પ્રત્યક્ષ જ જોઈને લોકોની આગળ કહ્યું છે કે, હિતકર ન કહેવું, અહિતકર ન કહેવું, હિતકરઅહિતકર ન જ કહેવું. હિતકર ઉપદેશથી કરંટક નામનો કપાલભિક્ષુ છિદ્રમાં પેઠે, અર્થાત્ જમીનમાં દટાયે.
ચેરેનું દષ્ટાંત હિંસક પ્રદાનમાં વિષ આપવા વિષે દષ્ટાંત આ પ્રમાણે છે- એક ચેરપલ્લીના રોએ પલ્લીમાંથી નીકળીને કેઈ સ્થાનમાં ધાડ પાડી. ત્યાંથી ઘણી ગાયને (=ગાયેરૂપી ધનને) લઈને પોતાના સ્થાનમાં આવવા ચાલવા માંડ્યું. રસ્તામાં સૂર્યાસ્ત થવાના સમયે એક ગામ પાસે આવ્યા. ત્યાં કેટલાક ચેરે દારૂ અને મંડક (=ખાખરા કે તેના જેવી ખાદ્ય વસ્તુ) વગેરે લેવા માટે ગયા. કેટલાક ગેરેએ બહાર જ તેતર વગેરેને મારીને માંસ તૈયાર કર્યું. તે વખતે તેમના મનને પરિણામ એ થયો કે, જે ગામમાં ગયેલાએને મારી નાખવામાં આવે તે આ બધી ગાયે એકલા આપણી જ થાય. ગામમાં ગયેલાઓને પણ આ જ સંકલ્પ થયો કે, જે ગામના દરવાજા આગળ રહેલાઓને મારી નાખવામાં આવે તો આ બધી ગાયે આપણી જ થાય. તેથી બંનેએ પરસ્પરને મારી નાખવાના પરિણામથી પોતપોતાની પાસે રહેલા દારૂ, મંડક અને માંસમાં અર્ધા અર્ધા ભાગમાં ઝેર નાખીને રાતે વાર્તાલાપ કર્યો. પછી પોતપોતાની પાસે રહેલા પદાર્થોમાંથી વિષ ભેળવેલો અર્ધો ભાગ પરસ્પરને આપે. તે ખાવાથી મરણ પામ્યા. તેમનામાં કેઈક ચેરીએ રાત્રિભોજનનો ત્યાગ કર્યો હતો. તે ન મર્યા. બધી ગાયના તે માલિક થયા. ધર્મના ફળની સાક્ષાત્ ખાતરી થવાથી તે વિશેષ રૂપે વ્રત વગેરેમાં ઉદ્યમવાળા બનીને સુગતિના ભાજન થયા.
૧. અથવા મનુષ્યની ખોપરીમાં ભિક્ષા લેનાર ભિક્ષુક. ૨. અથવા વિદ્યા એટલે દોષ, કોરંટકને ગુણને (=લાભને) બદલે દોષ (=અનર્થ) થયો.
