________________
શ્રી નવપદ પ્રકરણ ગ્રંથના ગુજરાતી ભાવાનુવાદ
૩૬૩
સુદર્શનનુ' દૃષ્ટાંત
૩
હવે સુદર્શનનું દૃષ્ટાંત કહેવામાં આવે છેઃ– 'લક્ષ્મીના વિલાસ માટે પુષ્પસમાન, કરુણારસથી યુક્ત લેાકેાએ જેમાં પવિત્ર વિવિધ દાનશાળાઓ પ્રવર્તાવી છે તેવા, પૃથ્વીરૂપી સ્ત્રીનું જાણે ચંચળ લલાટતિલક હોય એવા અને લેાકમાં પ્રસિદ્ધ અંગ નામના દેશ હતા. તેમાં ‘અમરાવતી ’ એ પ્રમાણે પ્રખ્યાત બનેલી ‘ ચંપા ’ નામની નગરી હતી. તેના ગુણાનુ વર્ણન કરવા હજાર મુખવાળા બૃહસ્પતિ પણ સમર્થ નથી. તે નગરી સુવર્ણ કલશેની શ્રેણિથી યુક્ત દેવમંદિરાથી વ્યાપ્ત હતી, હિમવાન વગેરે કુલપ`ત સમાન ઊંચા અને શ્રેષ્ઠ ગૃહશ્રેણિઓથી યુક્ત હતી. તેમાં બજારમાં રહેલા રત્નાના ઢગલાએથી અંધકારની સ્થિતિના નાશ થયા હતા, અનેક કવિએના સ્ફુરતા ( =ખાલાતા ) કાવ્યાના કોલાહલ થતા હતા. તે નગરીમાં નિર્મલ કીર્તિરૂપી વેલડીના વિસ્તારને વધારવા માટે તત્પર સદ્ગુણા રૂપી પાણીના પૂર સમાન અને પ્રતાપનું નિવાસસ્થાન દધિવાહન નામના રાજા હતા. તેની રિતસમાન રૂપવાળી અભયા નામની રાણી હતી. તે રાજાના પેાતાની સંપત્તિથી પુણ્યવંત લોકેાના માલિકોને (=શ્રીમાને) જીતી લેનાર તથા શુભકીર્તિ અને ગુણાથી પ્રસિદ્ધ વૃષભદાસ નામના શ્રેષ્ઠી હતા. તેની પ્રેમપાત્ર, કમલદલ જેવા નેત્રાવાળી, સુશીલ વગેરે ગુણેાની સીમારૂપ (=સર્વાધિક ગુણાવાળી ) અહદાસી એવા નામથી વિખ્યાત પત્ની હતી. તેના ઘરમાં ભેંસાનું રક્ષણ કરનાર સુભગ નામના ભદ્રક નાકર હતા.
એકવાર તે ભેસા લઇને જંગલમાં ગયા. તે વખતે જેમાં લોકેાને ઘણું કેશર, સારી રીતે પકાવેલું સુગધી તેલ, અગ્નિની સગડી, ઘટ્ટ અને લાલ-પીળા રંગથી રંગેલાં વસ્ત્ર, સારા મકાનમાં વાસ અને સ્ત્રીએના સ્તના આ બધીય વસ્તુએ પ્રિય બની હતી તેવી હેમંતઋતુ વતતી હતી. આવી હેમંતઋતુમાં સુભગે નદીના કાંઠે ખુલ્લા સ્થાનમાં સૂર્યાસ્ત થઈ રહ્યો હતા ત્યારે અને ઠંડા પવન વાઈ રહ્યો હતા ત્યારે નિષ્રતિકર્મ શરીરવાળા, મેરુની જેવા સ્થિર, સમુદ્ર જેવા ગંભીર અને કાયાત્સગ માં રહેલા એક મુનિને
૧. લક્ષ્મીદેવી કમળ પુષ્પ ઉપર રહે છે માટે અહીં મુર શબ્દના “ પુષ્પની કળી ” એવા અર્થ હેાવા છતાં ભાવાથી ‘ પુષ્પ ' અ લખ્યા છે. લક્ષ્મીના વિલાસનુ મંદિર એવા અ અધિક શ્રેષ્ઠ ગણાય. પણ મુરના મંદિર કે ધર અ` શબ્દાષમાં જોવા મળતા નથી.
૨. શબ્દકાષમાં જણાવેલા રોષ શબ્દના અર્ધાં અહીં ઘટી શકતા નહાવાથી મેં અહીં બૃહસ્પતિ અ કર્યાં છે. ખીજો અર્થ ઘટી શકતા હૈાય તા ઘટાડવા.
૩. અથવા કુલાચલ નામના પર્યંત એવા અ પણ કરી શકાય.
૪. રાગ દૂર કરવા, પગમાંથી કાંટા કાઢવા વગેરે શરીરસેવાને પ્રતિકમ કહેવામાં આવે છે. આવા પ્રતિકમથી રહિત તે નિષ્રતિકમાં,
