________________
૩પ૭
શ્રી નવપદ પ્રકરણ ગ્રંથનો ગુજરાતી ભાવાનુવાદ સાધુ થયું. પછી પુંડરીકે મંત્રીઓને કહ્યુંઃ હવે આ તમારો રાજા છે, હું ગુરુની પાસે જાઉં છું. ચિતવેલા મારા મનોરથની આજે સારી રીતે સિદ્ધિ થઈ છે. આ પ્રમાણે બેલત અને ગુરુચરણોનાં દર્શન ન થાય ત્યાં સુધી ભેજન ન કરવું અને સૂવું નહિ એમ મનમાં ગાઢ પ્રતિજ્ઞા કરીને અતિશય વધતા અતિશય તીવ્ર શુભ પરિણામવાળો તે નગરમાંથી નીકળી ગયો. કંડરીક રાજભવનમાં ગયે. આ વ્રતથી ભષ્ટ થયું છે, એનું મુખ કેણ જુએ? આવા વિચારવાળા પરિવારે તેનો અનાદર કર્યો. આ જોઈને તેણે વિચાર્યું. પહેલાં ઘણા કાળથી આજે અઢાર પ્રકારની વાનગીઓનું ભોજન કરું, પછી હું એમને જોઈ લઈશ, આ પ્રમાણે રૌદ્રધ્યાન કરતા તેણે રસોઈયાઓને આજ્ઞા કરી કે, હે ભદ્રો ! અહીં જે કઈ ખાદ્યવસ્તુનો ઉપગ થતું હોય તે સર્વ તૈયાર કરીને ભોજનશાળામાં મૂકે. રસોઈયાઓએ દેવની આજ્ઞા પ્રમાણે કરીએ છીએ એમ કહીને કેટલાક સમયમાં તેની આજ્ઞા પ્રમાણે કર્યું. પછી કંડરીકને જણાવ્યું. તે ભજનમંડપમાં બેઠો. અનેક પ્રકારના ભેજનસમૂહને જોઈને, “બલવાન વડે દુર્બલ ખસેડાય છે.” એ પ્રમાણે નાટકદષ્ટાંતથી પહેલાં વાલ અને ચણું વગેરે અસાર ખાઈને પછી ઘેબર વગેરે ઉત્તમ વસ્તુઓ ખાધી. ભૂખથી દુર્બલ જઠરવાળા (=જઠરાગ્નિવાળા) તેણે ઇચ્છા પ્રમાણે ત્યાં સુધી ખાધું કે એના પેટમાં પાણીની પણ જગ્યા ન રહી. અતિશય ખાવાથી રાતે વિસૂચિકા રોગ થે. તેનાથી એ ખૂબ દુઃખી થયો. અનાદેય (=અસ્વીકાર્ય) હવાથી માણસેએ તેની સેવા ન કરી. આથી તેણે વિચાર્યું જે હું ભાગ્યથી કઈ પણ રીતે આ આપત્તિને તરી જઈશ તે આ બધા લોકોને મારે ખદિરના સાંબેલાથી દંડવા. આ પ્રમાણે અતિશય વધતા અતિશય તીવ્ર રૌદ્રપરિણામવાળો અને નહિ પચેલા આહારથી ઉત્પન્ન કરાયેલી મહાદાહની વેદનાથી ખૂબ દુઃખને સહન કરતે તે કેટલાક સમયમાં મરીને સાતમી નરકપૃથ્વીમાં અપ્રતિષ્ઠાન નામના મહાનરકમાં અજઘન્યત્કૃષ્ટ ૩૩ સાગરોપમ પ્રમાણ સ્થિતિવાળો નારક થ.
સુકેમળ હાથ–પગવાળો પુંડરીક પણ ઉલ્લસિત બનેલા શુભ જીવવીર્યના ચેગથી કેટલાક ભૂમિપ્રદેશ સુધી ગયે. તેણે અત્યાર સુધી ક્યારે પણ કષ્ટ જોયું ન હતું. તેનું મસ્તક પંચમુષ્ટિ લચથી મુંડન કરાયેલું અને ખુલ્લું હતું. આથી મસ્તક અતિશય કઠોર સૂર્ય કિરણોના સમૂહથી તપી રહ્યું હતું. ગ્રીષ્મતાપના પ્રવેશથી તપેલી રેતીથી તેના
૧. જેમ નાટકમાં બેઠેલા દુર્બલ માણસોને ખસેડીને બલવાન માણસ પોતાની જગ્યા કરી લે છે બેસી જાય છે, તેમ અહીં પ્રથમ વાલ વગેરે તુચછ વસ્તુ ખાઈને પછી મિષ્ટાન્ન ખાય તો મિષ્ટાન્ન વાલ વગેરેને ખસેડીને પિતાની જગ્યા કરી લે છે, અર્થાત વાલ વગેરે તુચ્છ વસ્તુ ખાધા પછી મિષ્ટાન્ન ખાય તો વધારે ખાઈ શકાય.
૨. વિચિકા એટલે જેમાં અજીર્ણના કારણે અંગોમાં સોયો ભેંકાતી હોય તેવી વેદના થાય તેવો રોગ.
