________________
૩૫૨
શ્રાવકનાં બાર વતે યાને સુવર્ણમય છે. એની તળેટી ભદ્રશાલ વનથી શોભે છે. તેની બે મેખલાઓ નંદન અને સૌમનસ નામના બે વોથી અલંકૃત છે. એનું શિખર પંડકવનથી શેભિત છે. મેથી દક્ષિણ અને ઉત્તર તરફ અનુક્રમે નિષધ અને નીલ એ બે પર્વતે આવેલા છે. એ બે પર્વતને અડીને ચાર વક્ષસ્કાર પર્વત રહેલા છે. એ ચાર પર્વતથી દેવકુરુક્ષેત્ર અને ઉત્તરકુરુક્ષેત્રનો વિભાગ શોભિત છે. મહાવિદેહક્ષેત્ર સીતા અને સીતેદી નામની બે મોટી નદીઓના બંને કિનારા ઉપર રહેલી બત્રીસ વિજયોથી વિભૂષિત છે. આવા મહાવિદેહક્ષેત્રમાં પુષ્કલાવતી વિજ્યમાં પુંડરીકિણી નગરી છે. તે નગરીમાં બજારના માર્ગોમાં વિખેરાયેલા સુવર્ણ, રત્ન, પ્રવાલ, સેપારી અને ચંદન વગેરે દ્રવ્યસમૂહને જોઈને મુસાફરસમૂહના મનમાં થતું હતું કે ખરેખર પૃથ્વીમાં આ નગરી સર્વ પ્રકારની સંપત્તિનો નિવાસ છે. સ્વકુલરૂપી આકાશમાં સૂર્ય સમાન, ભયરૂપી વેલડી માટે અગ્નિસમાન, નીતિ અને વિનયમાં કુશળ, શત્રુરૂપી શ્રેષ્ઠહાથીઓના ગંડસ્થલનો લીલાથી ભેદ કરીને પોતાના નામને પ્રગટ કરનાર પુંડરીક નામનો રાજા હતા. તેને કંડરીક નામનો નાનો ભાઈ યુવરાજ હતા. પિતાના પુણ્યદયને અનુરૂપ પ્રાપ્ત થતા નિર્દોષ સંસારસુખોને અનુભવતા અને નીતિથી પૃથ્વીનું પાલન કરતા તે બેનો ઘણો કાળ પસાર થશે. એકવાર વિહારના ક્રમથી ગામ–નગર આદિમાં વિહાર કરતા સુસ્થિત નામના આચાર્ય તે નગરીમાં પધાર્યા. બહાર ઉદ્યાનમાં નિવાસ કર્યો. તેમના આગમનના સમાચાર જાણીને નગરના માણસો પુંડરીક રાજાની સાથે વંદન આદિ માટે તેમની પાસે આવ્યા. વિધિપૂર્વક વંદન કર્યું. સૂરિએ ધર્મલાભ રૂપ આશીર્વાદ આપ્યા. આથી તેમનું મન હર્ષિત બન્યું. પછી ઉચિત સ્થાને બધા બેઠા. સૂરિએ ધર્મદેશના શરૂ કરી. તે આ પ્રમાણે – અનાદિ-અનંત સંસારમાં મિથ્યાત્વ વગેરેથી વશ કરાયેલા છે જ્ઞાનાવરણીય વગેરે ભેદવાળું કર્મ બાંધે છે.
અતિશય શત્રુ તે કર્મથી નરકાદિ ભવમાં ફેંકાયેલા જીવો છેદન વગેરે અનેક પ્રકારે દુખસમૂહને સહન કરે છે. તે આ પ્રમાણે નારકોને ઉત્પત્તિસમયે અઘટિકાલયમાં રહેલાં જઈને પરમાધામીઓ કરુણ સ્વરથી બૂમ પાડતા તેમને અતિશય નિર્દયપણે ઘટિકાલયમાંથી ખેંચે છે. પછી તીક્ષણ કરવતોથી દરવાજાની જેમ તેમને ફાડે છે. ત્રિશૂલ વગેરેથી ભેદે છે. સેંકડો કાતરથી કાપે છે. મુદ્દેગરોથી હણે છે. તલવારથી કાષ્ઠની જેમ કાપે છે- છોલે છે. આ પ્રમાણે ભેદાયેલા, છેદાયેલા અને હણાયેલા તે નારકનાં શરીરનાં અંગે ન રોકી શકાય તેવાં કર્મોના યોગથી ફરી ભેગા થઈ જાય છે, અર્થાત્ હતા એવા થઈ જાય છે. તેથી પરમાધામીઓ તેમને ફરી હતા એવા થયેલા જોઈને શાલ્મલીવૃક્ષોવાળા સ્થાનમાં લઈ જાય છે, અને શાલ્મલીવૃક્ષો સાથે આલિંગન કરાવે છે. તેથી વામય કાંટાઓથી ભેદાયેલાં અંગવાળા નારકે કરુણસ્વરે બૂમ પાડે છે. તપેલા સીસાને
૧. ઘટિકાલય એટલે ગોખલા જેવાં છિદ્રો. ૨. ઢેફાં વગેરે ભાંગવાનું સાધન (=મગદલ).
