________________
૩૧૦
શ્રાવકનાં બાર વતે યાને વિધિપૂર્વક આરાધના કરીને દેવલોકમાં દેવ થયે. ઉત્પન્ન થયેલા અવધિજ્ઞાનથી પુત્રને વૃત્તાંત જાણ્યા. પાડાના ભાવમાં રહેલા તેને ઘણા ભારથી દબાયેલો અને લાકડી વગેરેથી કુટાતો છે. તેથી તેના ઉપર કરુણું આવી. પુત્રસ્નેહથી મનુષ્યલકમાં આવીને મુસાફરી વણિકનું રૂપ વિકુવ્યું. વિવિધ કરિયાણાઓથી ભરેલા મોટા ગાડાઓને સમૂહ બતાવ્યું. પછી ઘણું ધન આપીને તેના સ્વામી પાસેથી તેને છોડાવ્યું. પછી તેને દેવશક્તિથી. અતિભારવાળા ગાડામાં જોડીને, અને ગાડાને વહન કરવાની શક્તિ ન હોવાથી પડી ગયેલ (=બેસી ગયેલ) જોઈને, એક તરફ પરણે, ચાબુક અને લાકડીના અનેક પ્રહારથી તેને જર્જરિત કરી નાખ્યું. બીજી તરફ પિતાનું રૂપ કરીને તેને “હે ક્ષમાવંત ! હું નવકારશી વિના રહી શકતે નથી” ઈત્યાદિથી આરંભી “હું મૈથુન વિના રહેવા સમર્થ નથી” ત્યાં સુધી બધું કહ્યું. તેથી વારંવાર તે જ વચનરચનાને સાંભળતા એને ચિત્તમાં થયું કે આ વર્ણ શ્રેણિ પૂર્વે મેં ક્યાંક સાંભળી છે, આ રૂપ પણ પહેલાં જોયું હોય તેમ મને લાગે છે, આ પ્રમાણે તર્ક વિતર્ક પૂર્વક વિચારથી તપાસ કરતા તેને જાતિસ્મરણને રોકનારા કર્મને ક્ષપશમ થવાથી જાતિસ્મરણજ્ઞાન થયું. તેથી તેણે પોતાને પૂર્વભવનો વૃત્તાંત જા. આથી તે સંવેગને પામ્ય અને સંસારવાસથી વિરક્ત બન્યું. આ વખતે દેવે પોતાનું સ્વરૂપ પ્રગટ કર્યું. તેને ધર્મદેશના આપી. એ દેશના તેને પરિણમી ગઈ ભાવપૂર્વક પાંચ અણુવ્રતને અને અનશનને સ્વીકાર કર્યો. શુભધ્યાનને પામેલો તે બે દિવસ સુધી નમસ્કાર મંત્રમાં તત્પર રહ્યો. ત્રીજા દિવસે તે મૃત્યુ પામીને સૌધર્મ દેવલેમાં દેવપણે ઉત્પન્ન થયે. દેવ પોતાના સ્થાને ગયે. જિનમતમાં કુશલ જીવે આ પ્રમાણે જાણીને અંતે (=વિપાકમાં) અશુભ ફળવાળા વિષયે છોડવા જોઈએ. વળી– આ બ્રાહ્મણપુત્ર જેવી રીતે આ લોકનાં અને પરલોકનાં દુઃખ પામે તેવી રીતે વ્રતથી ભ્રષ્ટ થયેલાં તમે પણ આવી અવસ્થાને ન પામે.
આ પ્રમાણે નાગિલાથી ઉપદેશ અપાયેલ ભવદેવ સાધુ પરમ વૈરાગ્યને પામ્યા. આ વખતે નાગિલાની જ સાથે આવેલી બ્રાહ્મણના પુત્રે માતાને કહ્યું: હે માતા! મને ઉલટી થાય એમ જણાય છે, તેથી જલદી કોઈ પણ પાત્ર લઈ આવ, જેથી તેમાં ઉલટી કરીને અત્યંત મધુર ક્ષીરને ફરી ખાઈશ. બ્રાહ્મણીએ કહ્યું: હે વત્સ! આ ઍગ્ય નથી. કારણ કે અતિમધુર પણ જે વસેલું હોય તે અશુચિ હોવાથી ન ખવાય. તે સાંભળીને ભવદેવે વિચાર્યું: બ્રાહ્મણીએ સારું કહ્યું કે જે વસેલું હોય તે ન ખવાય. મેં પણ વિષયને વમી દીધા છે, તેથી હવે ફરી કેવી રીતે ઈરછું? આ પ્રમાણે વિચારીને પુનઃ થયેલા સંવેગવાળા તેમણે નાગિલાને કહ્યું. તે સારી પ્રેરણ કરી, મને સારી રીતે પ્રતિબેધ પમાડ્યો. પછી તે નાગિલાને “મિચ્છામિ દુક્કડં” આપીને ગુરુની પાસે ગયા. ગુરુની પાસે ભાવથી આલેચન–પ્રતિક્રમણ કર્યું. ઘણા કાળ સુધી તપ કર્યો. ભવદેવ
