________________
૩૨૨
શ્રાવકનાં બાર વ્રતે યાને આદિને નિયમ લઈને જે જાણવા છતાં પણ બીજાને રાતે ખા, માંસ ખા, વગેરે પ્રેરણ કરે, અથવા પોતે લીધેલા પ્રમાણથી વધારે વાપરે તેના આ વ્રતનો ભંગ જ થાય. કારણ કે ઈરાદાપૂર્વક કર્યું છે. [ ૮૨ ] હવે ભાવનાદ્વાર -
मलमइलजुन्नवत्थो, परिभोगविवज्जिओ जियाणंगो।
कइया परीसहचमू, अहियासंतो हु विहरिस्सं ॥ ८३॥ ગાથાર્થ - મલથી મલીન અને જીર્ણ વસ્ત્રવાળો, પરિભોગથી વિશેષ રહિત અને કામને (=ભેગેચ્છાને) જીતનાર બનીને પરીસહરૂપ સેનાને સહન કરતે હું જ્યારે વિચારીશ?
ટીકાથ – પરિભોગ સ્ત્રી આદિ વિષેનું સેવન. વિશેષ રહિત=મન-વચન-કાયાથી કરવું-કરાવવું–અનુમોદવું એ ત્રિવિધ-ત્રિવિધભાંગાથી રહિત.
ગાથાના “gfમોવિયતઃ ', પ્રયોગને રિમોનો વિવલિતો ચેન એમ બહુવ્રીહિ સમાસ કરવામાં વિવિપરિમોટ એમ પ્રત્યયાત વિનિત શબ્દને પૂર્વનિપાત કેમ ન થયો એ પ્રશ્ન ન કરવો. કેમકે અભ્યાદિત વગેરે બહુશ્રીહિ પ્રયોગોમાં # પ્રત્યયાત શબ્દને પછી નિપાત થાય છે. ઘરમાવિવર્જિત પ્રયોગ ચાહિત વગેરેમાં જોવામાં આવે છે.
કામને જીતનાર એ વિશેષણથી પરિભેગથી વિશેષ રહિત કેમ છે તેમાં હેતુ જણાવ્યો છે. તે આ પ્રમાણે – પરિભેગથી વિશેષરહિત શાથી છે? કારણ કે કામને
જીતનાર છે. કામને જીતનાર છે માટે પરિભેગથી વિશેષરહિત છે. અથવા પરિભેગથી વિશેષરહિત એ વિશેષણથી કામદેવ રૂપ (અબ્રહ્મ) કામથી રહિત છે એમ કહ્યું છે, અને કામને જીતનાર વિશેષણથી ઈરછારૂપ કામને ત્યાગી છે એમ કહ્યું છે.
કર્મનિજ માટે જે સહન કરવા યોગ્ય છે તે પરસહ. પરીસો સુધા, પિપાસા વગેરે બાવીસ છે. કહ્યું છે કે
સુધા, પિપાસા, શીત, ઉષ્ણ, દંશમશક, નગ્નતા, અરતિ, સ્ત્રી, ચર્યા, નિષધા, શય્યા, આક્રોશ, વધ, યાચના, અલાભ, રોગ, તૃણ, સ્પર્શ, મલ, સત્કાર, પ્રજ્ઞા, અજ્ઞાન અને અદશન એમ રર પરીસહે છે.
(નવતત્ત્વ ગા. ૨૭–૨૮) સેનાની જેમ પરીસહ અત્યંત મુશ્કેલીથી જીતી શકાય તેમ હોવાથી પરીસહોને સેનાની ઉપમા આપી છે. પરીસહ રૂપ સેનાને સહન કરતે એટલે પરીસહ રૂપ સેનાથી નહિ હારતે.
