________________
શ્રી નવપદ પ્રકરણ ગ્રંથને ગુજરાતી ભાવાનુવાદ
२०७ (૨) તસ્કરપ્રયાગ:- તસ્કર એટલે ચાર. પ્રયોગ એટલે ચોરી કરવામાં પ્રેરણા કરવી. તમે ચોરી કરો ” એ પ્રમાણે પ્રેરણા કરવી એ તસ્કર પ્રયોગ છે.
(૩) કૂટતુલન્કૂટમાન – સુલ એટલે જખવાનાં (કિલે વગેરે) તેલાં. પ્રસિદ્ધ સ્વભાવની (=તેલની) અપેક્ષાએ ન્યૂન કે અધિક તેલાં રાખવાં તે ફૂટતુલ. માન એટલે માપવાનાં કુડવ ( =પાશેર) વગેરે માપાં. ન્યૂન કે અધિક માપાં રાખવાં તે ફૂટમાન.
(૪) ત–તિરૂપવ્યવહાર – તત્ એટલે અસલી વસ્તુ. પ્રતિરૂપ એટલે સમાન. વ્યવ-હાર એટલે વેચવું વગેરે પ્રવૃત્તિ. ઘી કે ડાંગર વગેરે અસલી વસ્તુના જેવી ચરબી કે પલંજી (=ડાંગર જેવું ધાન્ય વિશેષ)ને ઘી તરીકે કે ડાંગર તરીકે વેચવી તે પ્રતિરૂપ-વ્યવહાર છે. અથવા સુવર્ણ વગેરે અસલી વસ્તુની સમાન નકલી સુવર્ણ વગેરેનો અસલી સુવર્ણ તરીકે વ્યવહાર કરવો તે વ્યવહાર અને પ્રતિરૂપના અભેદ ઉપચારથી પ્રતિરૂપ છે.
(૫) વિરુદ્ધ રાજ્યગમન – વિરુદ્ધ એટલે શત્રુ, રાજ્ય એટલે સૈન્ય કે દેશ. શત્રુના દેશમાં કે સૈન્યમાં જવું તે વિરુદ્ધરાજ્યગમન.
સ્તનાહત વગેરે દોષ અતિચાર આ પ્રમાણે છે – લેભષથી ચારીને માલ ખરીદીને છૂપી રીતે લેનાર ચેર થાય છે. કહ્યું છે કે
ચોરી કરનાર, બીજા પાસે ચોરી કરાવનાર, ચેરીની સલાહસૂચના આપવા આદિથી ચેારીની મંત્રણ કરનાર, ચેરીને ભેદ જાણનાર, ચોરી લાવેલી વસ્તુ વેચાતી લેનાર, ચેરને ભોજન આપનાર, ચેરને સ્થાન આપનાર, એમ સાત પ્રકારના ચેર છે.”
આથી ચેરે ચોરી લાવેલી વસ્તુ વેચાતી લેવાથી પરમાર્થથી ચોરી કરી હોવાથી વ્રતભંગ થાય, પણ હું તે વેપાર જ કરું છું, ચેરી કરતો નથી, આવી બુદ્ધિથી વ્રતસાપેક્ષ હોવાથી વ્રતને ભંગ નથી. આમ તેનાહત ભંગાભંગરૂપ અતિચાર છે.
મનવચન-કાયાથી હું ચોરી કરું નહિ અને બીજા પાસે કરાવું નહિ, એમ ઢિવિધત્રિવિધથી અદત્તાદાન વિરમણવ્રત લેનારને સ્તનપ્રયોગથી વ્રતભંગ જ થાય, તે પણ (કેઈ મંદબુદ્ધિ જીવ) તમે એ ચેરેલી વસ્તુ હું વેચાવી દઈશ અને તમને ભેજન વગેરે આપીશ, તમે નવરા કેમ બેઠા છો? આમ કહીને એને ચોરીની પ્રેરણા કરે, પણ
તમે ચોરી કરે” એમ હું કહેતા નથી એવા આશયથી ચોરેને ચોરી કરાવવાનો - ત્યાગ કરતો તે વ્રતસાપેક્ષ હોવાથી તસ્કરપ્રયોગ અતિચાર છે.
કૂટતુલ-કૂટમાન અને ત—તિરૂપવ્યવહાર પરવંચનારૂપ હોવાથી તે બેથી અદત્તા -દાનવિરમણવ્રતને ભંગ જ છે, છતાં કેવલ ખાતર પાડવું વગેરે જ ચોરી છે, ફૂટતુલ
