________________
૨૨૮
-
શ્રાવકનાં બાર વત યાને વિલાપ કરતા સીતાજીને રાવણ કેટલાક પ્રદેશ સુધી લઈ ગયે એટલે જટાયુપક્ષી ઉઠીને=ઉડીને ચાંચના ગાઢ પ્રહારથી રાવણને હણવા લાગ્યો. ગુસ્સે થયેલા રાવણે ચંદ્રહાસ ખડ્ઝના પ્રહારથી તેની બે પાંખે કાપીને એને પૃથ્વી ઉપર પાડી દીધું. પોતે સીતાજીને લઈને પુષ્પક વિમાનથી લંકાપુરીમાં ગયે.
આ તરફ શ્રીરામ લક્ષમણ પાસે ગયા એટલે શ્રી લક્ષમણે કહ્યુંઃ સીતાજીને એકલી મૂકીને કેમ આવ્યા? શ્રીરામે કહ્યું: તારો સિંહનાદ સાંભળીને તને સહાય કરવા આવ્યો છું. શ્રીલક્ષમણે કહ્યું હા બંધુ ! તમે કઈકથી છેતરાયા છે. ચોક્કસ સીતાજીનું અપહરણ થયું. તેથી જલદી પાછા જાઓ. લક્ષમણે આ પ્રમાણે કહ્યું એટલે શ્રીરામ પાછા વળીને ત્યાં ગયા તે તે સ્થાન સીતાજીથી શૂન્ય જોયું. કેટલાક પગલા આગળ જઈને જટાયુને કંઠે પ્રાણ આવી ગયા હતા એવી હાલતમાં જોયો. આ જોઈને શ્રીરામે વિચાર્યું કે ચક્કસ અમારે કઈ વૈરી આને હણીને સીતાજીને લઈ ગયો છે. પછી જટાયુને નમસ્કાર મંત્ર સંભળાવીને પચ્ચખાણ આપવાપૂર્વક નિર્ચામણું (=અંતિમ આરાધના) કરાવી. પછી શ્રી સીતાને શોધવા લાગ્યા. શ્રીરામે સંભળાવેલા નમસ્કાર મંત્ર વગેરેના પ્રભાવથી જટાયુ ત્રીજા દેવલેકમાં મુખ્ય દેવ થયા. શ્રીરામે પ્રયત્નપૂર્વક સીતાજીની શોધ કરી, છતાં સીતાજીને ન જોઈ. આથી શ્રીરામ ક્ષણવાર મૂછિત થઈ ગયા, ક્ષણવાર વિલાપ કર્યો, ક્ષણવાર વિચાર કર્યો, ક્ષણવાર વનદેવતાને ઠપકે આ. એટલામાં શ્રી લક્ષમણ ખરદૂષણને મારીને સહાય કરનાર વિરાધની સાથે ત્યાં આવ્યા. ઉન્મત્તની જેમ આમતેમ ફરતા શ્રીરામને જોયા. શ્રી લક્ષમણે કહ્યું ભાઈ! આપ બીજા લોકોની જેમ આવી ચેષ્ટા કેમ કરવા લાગ્યા છે? આપ સ્ત્રી જન ઉચિત શાકને છોડીને એગ્ય કાર્ય કરનારા બનો. શ્રી લક્ષમણુના વચનથી આશ્વાસન પામેલા શ્રીરામને શોક થોડો ઓછો થયો. શ્રીરામે વિરાધના મુખ સામે જોઈને પૂછયું: આ કોણ છે? શ્રી લક્ષ્મણે કહ્યું: હે બંધુ ! આ ચંદ્રોદર વિદ્યાધરને વિરાધ નામનો પુત્ર છે. ખરષણની સાથે યુદ્ધના પ્રયત્નમાં મને સહાય કરવા માટે આવ્યો છે. ખરદૂષણ હણાયો અને તેનું સૈન્ય હત–પ્રહત કરાયું એટલે અતિશય ભક્તિવાળે આ આપના દર્શન માટે મારી સાથે આવ્યા છે. પછી શ્રીરામે જટાયુમરણની અને સીતાજીના અપહરણની બીના જણાવી. પછી વિરાધે શ્રી લક્ષમણને કહ્યુંઃ મને જ આદેશ આપો, જેથી હું શ્રી સીતાજીના સમાચાર મેળવું. પણ હમણું ખરદૂષણને વિનાશ કર્યો હોવાથી તેની રાજધાની પાતાળ લંકાપુરીમાં રહેવાય તો સારું થાય. તેથી હમણાં ત્યાં જઈએ. પછી બધા આકાશથી પાતાળલંકામાં ગયા. તે નગરી સ્વાધીન કરી. ત્રાસી ગયેલા તેના અધિપતિ ખરદૂષણનો સુંદરનામનો પુત્ર રાવણની પાસે ગયો.
આ તરફ કિકિંધી નામના નગરમાં સાહસગતિ નામનો એક વિદ્યાધર (સુગ્રીવની ગેરહાજરીમાં) સુગ્રીવનું રૂપ ધારણ કરીને સુગ્રીવની પત્ની તારાને ઈચ્છતો હતો. સાચે
