________________
શ્રી નવપદ પ્રકરણ ગ્રંથને ગુજરાતી ભાવાનુવાદ
૨૮૭ સાવદ્ય વ્યાપાર એટલે અગ્નિનો આરંભ વગેરેથી યુક્ત અંગારકર્મ વગેરે પાપવાળ વ્યાપાર કહ્યું છે કે
“અંગારકર્મ, વનકર્મ, શકટકર્મ, ભાટક્કમ, સ્ફટકકર્મ, દંતવાણિજ્ય, લાક્ષાવાણિજ્ય, રસવાણિજ્ય, વિષવાણિજ્ય, કેશવાણિજ્ય, યંત્રપલણ, નિર્લ છન, દવદાન, જલશેષણ અને અસતીષણને શ્રાવક ત્યાગ કરે.” આનો ભાવાર્થ વૃદ્ધસંપ્રદાયથી જાણ. તે આ પ્રમાણે છે –
(૧ થી ૫) અંગારકામ – “લાકડાં બાળીને કોલસા બનાવવા અને વેચવા તે અંગારકર્મ. (તથા અગ્નિની અને અગ્નિદ્વારા બીજા જીવોની પણ જેમાં વિરાધના થાય તે ભઠ્ઠી વગેરે પણ અંગારકર્મ છે.) તેમાં છ નિકાયના જીવોની હિંસા થતી હોવાથી તે શ્રાવકને ન કપે.
વનકર્મ- વનને વેચાતું લઈને તેમાં રહેલાં વૃક્ષ, પાંદડા, ફળ, વગેરે કાપીને વેચવા દ્વારા આજીવિકા ચલાવવી તે વનકર્મ. (હિંસાનું કારણ હોવાથી આ વ્યવસાય પણ શ્રાવકને ન કપે.)
શકટકમ:- ગાડું (વગેરે) ચલાવીને જીવનનિર્વાહ કરે તે શકટકર્મ. આમાં બળદ આદિને બાંધવા પડે, મારવા પડે, વગેરે અનેક દોષ લાગે. (ગાડું વગેરે તથા તેના પિડાં વગેરે અવયવો સ્વયં તૈયાર કરવા કે વેચવા એ પણ શકટકમ છે.) - ભાટકકમ –પોતાના ગાડાં વગેરેમાં બીજાનો માલ ભાડાથી લઈ જવો, અથવા ગાડું, બળદ વગેરે વાહને બીજાને ભાડે આપવાં તે ભાટક્કર્મ.
ટકકમ :- વાવ, તળાવ વગેરે બનાવવા માટે પૃથ્વીને ફેડવી–દવી, અથવા હળથી ભૂમિ ખેડવી તે ફેટકકર્મ. (જેમાં પૃથ્વીકાયની અને તેના દ્વારા વનસ્પતિકાય વગેરે જીવોની હિંસા થાય તેવાં પથ્થર ફેડવા વગેરે કાર્યો પણ સ્ફટકકમ છે.)
(૬ થી ૧૦) દંતવાણિજ્ય – પ્રાણીના દાંત વગેરે અંગોને વેપાર કરવો તે દંતવાણિજ્ય. જે લેકે (ભીલ વગેરે) પ્રાણીઓના દાંત વગેરે અંગે એકઠાં કરતા હોય તેમની પાસેથી દાંત વગેરે ખરીદવાથી અતિચાર લાગે. દાંત વગેરે અંગેને એકઠાં કરનારા ભીલ વગેરેને પહેલેથી જ પૈસા આપીને અમુક સમયે હું માલ લેવા આવીશ એમ કહેવાથી વેપારી સમયસર માલ લેવા આવશે એમ વિચારીને તે લોકે હાથી
૧. પંદર કર્માદાનનું વર્ણન પ્રસ્તુત ટકામાં બહુ જ સંક્ષેપમાં હોવાથી અહીં યોગશાસ્ત્રના આધારે કંઈક વિસ્તૃત લખ્યું છે,
